"Mee - Historier " nr.15,maart 1977. Redactie: Wouter Slob en Jan Tamboer. Briefwisselin redactie d t gme e naar: Hoofdweg 743»Hoofddorp< tel.: 02503 - 16638.
Bestuursmededelingen. Aanwinsten. Ook sedert het laatste nummer van ons blad (dec.'76) bezit ionzsn he tva e Stichting weer vergroo aantan ee t lt me schen- kingen» VaDorpsraae nd Lisserbroen dva k aantal,ca.9kregen ee e nw 0 jaar geleden in Lisserbroek gestoken,turven,en toen gebruikt voor het funderen van een enkele maanden geleden afgebroken woonhuis (Hil- leg'ommerdij n 17)e turvee 6 .D 1 k n zijn doo jarenlange rd e drun i k elkaar geperst en dus veel kleiner geworden dan ze na het vervenen waren n bijzondeEe » r zeldzame aanwinstijn ee d t toe tui voor e n r "gewone" woonhuizen nog niet geheid werd. Mevrouw S.van Zijverden-van Reeuwijk te Egmond gaf ons een kinder- poppenwagen cadeauo W»Geertzerna,thans wonende te Lisse,voordien op "De President" aan de Hoofdvaart te Hoofddorp,schonk 7 foto's uit de 20er jaren o.a. betreffend Bijzondere ed e Vrijwillige Landstor paarde t m . AoUittenbogaard,gewoonn Va d hebbend Spieringwee d n eaa g 646,Vijf- huizen,kregen we een aardappelpoter (handgereedschap),een hooi- schuiver (waarme gemaaidt ehe e gran zwadesaa n werd geschoven),een ijzèr'eg,2 stekelpikker m "stekels (o sweilant he t verwijderene "t dui ) 2 ijzeren éénpaardszwengen (waaraan de de strengen van een paard be- vestigd werden om een voer- of werktuig te kunnen trekken),1 houten éénpaardszweng,1 houten hoosscho bage t m b.v n - (o pbaggee ee .d t rui geren sloot op te werpen), 1 bascule met gewichten,en 2 oude dakramen. Verzoek. Nogmaals verzoeken wij onze begunstigers eens te willen zoeken naar éenpaardszwengen (liefst van hout) en tweepaardszwengen. Nieuwe begunstigende leden. Het aantal begunstigers is sterk ge- stegen,mede dank zij (o.a..) het werk van ons bestuurslid A.Noordam, die in Rijsenhout op 21 december j.l. een lezing hield over de Aalsmeerderdij directn e k e omgevin daarbin e g j dia' n vertonesko n doo vriendelijke rd e medewerkin heee d rn P.v.d.Heulegva Aalst nui - meer (o.a. ove Ringdije d r Uiterweg)n e k . Onmiddellijk na de lezing en ook nog later kon de heer Noordam tal van belangstellenden notere begunstiges nal onzn rva e Stichting, Spoorwegplannen. De gemeente Haarlemmermeer richtte in de biblio- theek te Hoofddorp in het najaar 1976 een interessante .tentoonstel- ling in over vroegere en tegenwoordige plannen voor de aanleg van een spoorweg doo Haarlemraermeere rd o "Meer-Historie" heeft daarbij eveneens haar medewerking verleend. De Badhoeve. Het bestuurslid J.A.v.d.Heide heeft op verzoek van de "Rotary" op 26 januari een lunchtoespraak gehouden over de "Badhoeve" destijds de modelboerderij van Mr.J.P.Amersfoordt. Er staat alleen nog maar een koestal en het z.g. melkhuis van overeind. Van gemeente- wege wordt nagegaan in hoeverre het mogelijk is deze restanten van de vroeger ove hele rd e wereld bekende boerderij voo nageslacht rhe t herinnerins eal n n dezgaa e landbouwpionie bewarene rt . Vijfhuizen-Hummer«,
Dit numme n "Meer-Historieva r n zogenaamee s jfhuizen-nurnmer""i i "V d „ n nummeEe s waadu rr speciaal aandacht wordt bestee n Vijfhuizenaa d » Vijfhuizen is nog een dorp met een eigen karakter en een eigen ge- zicht en onze Stichting zou het toejuichen wanneer het dat eigen ka- rakter en eigen gezicht zou mogen en kunnen bewareno Er is in de liee l zoveea r l voor altijd verloren gegaa grondif no g verknoeid,, Wij spreken de wens uit dat vooral de inwoners van Vijfhuizen dit numme prijp ro s zullen stellehopej wi n ne e n natuurlijdi j zi t kda erkentelijkheid zullen willen tonen door begunstiger van onze Stich- tin wordene t g kost .He t slechts ƒ10, jaarr —behoefn pe .Me t zich maar aan te melden (b.v. bij ons bestuurslid J.P.wieringa,Kromme Spieringweg 438,Vijfhuizen,tel.:02508-H12). De rest komt dan met behulp van een accept-girokaart gemakkelijk en vlug in orde. (Zie verder de binnenomslag achterin,,).
e eendekooiBezoed n aa k . f meerdero He n t e bedoelin ee maane d lig d i e n n i tdme i bezoe m o g - t nummedi n ri brengee e besproket d n n ke aa n n - eendenkoofa e d n va i milie Stokman n beginseI » l hebbe reede nw s toestemming groepee .D n kunnen echter niet groter zijn zijplun da ns minu 0 personen2 s j Wi . verzoeke allen,dik gelegenheioo e di n da n eva d gebruik wille- nma ken,alvast kennis te willen geven van dat voornemen aan de heer J.A„ van der Heide,Burgemeester Amersfoordtlaan 84,Badhoevedorp,tel.: 02968-5343» Wannee bezoet rhe k doorgaat n tijdikrijgda n n va gtme n eventueee te r voreuu n le n eraag berichda nn verbondeva t n kosten.
e EendenkooD io Vorig jaar wer aandache d d velen,din tva e onze streekkranten lezen, weer eens getrokken door berichten ove e eendenkood r Vijfhuizene t i . Alleen al het feit,dat er een eendenkooi bestaat wijst op een oude historie. Want eendenkooien zijn typische overblijfseles on t nui vaderlandse verleden e s behorewaterrijkZ oon j bi n e landschas al p de watermolens en de dijken» In nr.3 (maart 1974) van ons blad hebben we een uitvoerig verhaal afgedruk e eendenkooi,geschreved n tva - n ge doo e kenneé d d r n rva schiedenis van deze kooi,de heer G.Hofstee,destijds wonende te Bad- hoevedorp» De naam Stokman is vast verbonden met de historie van de kooi. Toen de kooi in 1757 te Haarlem in "Het Vergulde Vlies" werd geveild,was het een zekere Gerrit Stokman "woonende inde Vij ffhuijzen" die de kope nieuwn e r e eigenaa rt bezi washe n n va t„i koo e Thang d nó is i s de familie Stokman n kwa.Me m vorig e gedachtd jaa t 275p ro he -m o e jarig bestaan van de kooi te vieren door alle Stokmannen uit te no- Meee diged rn i nbijee komene t n n 170s namelijI 0 wa 1 k doo e Stad r - ten van Holland en Westfriesland aan een zekere "Jan Willemsz wo- y nende onder de Heerlijkheijt Nieuwerkerk,Schalkwijk en Vi jtuij s en", f octrooi verleent "opreghte he vogelkooij" n t ee to d n nva o Het exploiteren van een kooi was een broodwinning. Sommige eigenaren verpachtte kooi,zoaln ee n n tollen,vissme n jachtgrondee - n verpacht- VijfhuizeIe nd r kooi werden vnl. eenden gevangen,vandaa naame rd „ t z.gVerdewa .g blauwgoed,zoalrno s talingen,pijlstaarten,smienten en slobeendeno Het vangen van wilde eenden gebeurt met "behulp van tamme lokeenden, welk vaste d e e "bezettin kooe d in vormenva g . Van groot belang is bij dit bedrijf dat er rust heerst en om dat te bereiken beplantte men de directe omgeving met dicht laag gewas, zoals elzen,knotwilgen,knotpopulieren,maar ook enkele hoge bomen welke moesten diene overvliegenm no d wilorienteringspunn ee d e t verschaffen, Afpaleno Een kooi heeft rust nodig,zeiden we. Behalve de dich- te begroeiing mocht er ook binnen een bepaalde afstand van de kooi geen rumoer gemaakt worden waardoo e eenderd n verontrus vern e t - jaagd zouden kunnen worden< n 182I > 3Vijfhuizee d wern aa d r kooi een afpalingsrech n 131tva 8m toegekend,gereken d vana middet fhe n vakooie d n 0 d) Doordat de Ringvaart gegraven werd dwars door het kooigebied kwam deze binnen onze gemeentegrenzen te liggeno De kooi ligt dus op "oud land" en al dat oude land lag veel hoger dan de voormalige meerbodem g bovendie metersdila n ee r E . g nno k veenpakkea n t da t de drooglegging dus heel duidelijk boven het omringende land uit- stak,, directe Id n e omgevin kooe d in looe r jared wergva de p. n i dca n geveendf a 2-gm - , maa kooe rd i zel fhaap o lig rg tno oorspronkelijk e hoogte tesamen met ongeveer 6 ha land,al zal de grond wel wat in- geklonken zijn„ N.Bo Omdat men hier met "oud land" in de oorspronkelijke staa makee t n heeft behoef e eigenaad t r hiervan geen polderlasten te betalen! Zo is de eendenkooi het oudste en (helaas al wat geschonden) na- tuurmonument van de Haarlemmermeer. Zij is thans van belang in verbanz.gt he .t ringonderzoek,uime d voeree t n doo t "Instirhe - tuut voor Toegepast Biologisch Onderzoek in de Natuur". kooibot Ihe n s nestelen allerlei vogelsoorten zoals uilen,spechten, ijsvogeltjes en tal van zangvogels. Die vogels brachten er allerlei zaden van elders zodat er een rijke verscheidenheid aan planten is ontstaan n spreek.Me over n e t"eeuwenoud ee r e vegetatie",maam o r die natuur in bedwang te houden kost veel arbeido
t afpalingsrechDa 1) binnen me cirken tt ee nhielda t lme n i d een straal van 1318 m vanuit de kooi gerekend rust kon eisengevee t grenzegebiee t d da n m n.n O aa d werden va n op de cirkel hier en daar (meestal langs wegen) palen ge- plaatst waarop recht meldinda tn wergva d gemaaktr E » staan nog minstens 3 van zulke pale o.a» op de Kromme Spieringweg,o Spieringwee d p n Schalkwijki n e g o
Vijfhuizen heeft een lange historie. Haarlemmermeee d t da n zegl Me we t r "jongn geee ns "i histori e heeft, Men heeft gelijk,tenminste ..... voor zover het de geschiedenis van het droge en bewoonde gebied betreft. Maar daarvoor was dit gebied water en heeft een niet onbelangrijke rol gespeeld in onze vaderlandse geschiedenis,, En daarvoor was het een streek waar men- sen leefden en werkten,zij het een moerassige streek waar het water- wild en de vissen beter thuis waren dan de mens,die • er alleen maar een heel karig stuk broo n verdienen,ko d , Overal heerste eeuwenlang het gevaar. Overal lag de waterwolf op de loer en steeds meer ver- drong hij de mens en won terrein. En nog vroeger brachten de gletschers in de Ijstijd hier brokken rots .uihogt harhe t e he tNoorde t van'Europaui n e n * Hier vloei- de eens het Rijnwater en smolt het water uit Noorwegen,, De bewering dat onze gemeente een "jonge" geschiedenis heeft is maar zeer betrekkelijk. Bovendien geldt dat ook nog niet eens voor het hele gebied want er liggen meerdere echte "oude" stukken land binnen de Ringvaart: Lio3erbroek,Abbenes,Huigsloterpolde Vijfhuizenn e r . Toen er van Hoofddorp en Nieuw-Vennep nauwelijks sprake was kende mel eeuwea n t eilandjhe n e Abbene t zijme sn armelijke nederzetting van vissers,en oak het dorpje Vijfhuizen<, Vijfhuize e eerstd n i e nk plaat oo heef n sda t rechaandache d p to t en belangstellin n allen,digva eplaatselijke d zic t hme e geschie- denis bezig houden0 Het heeft zelfs nog heel bijzondere dingen te bieden! Veen. Y/anneer men de geologische kaart van de Meer bekijkt zal het opvallen dat destijds het meeste laagveen gevonden werd in LisGerbroek en in Vijfhuizen0 Het grootste gedeelte van de droog- gevallen meerbodem bestond uit z.g. oude-zeekleigronden. Zij vorm- den echter niet de oudste gronden. De oudste door de zee hier ach- tergelaten gronden noemt men "Hoofddorpgronden". Later kunnen we misschie e zozeed p o n r uiteenlopende meergronde s blag on no d n i n l eenwe s nader ingaan,, voormalige Od p e zeebodem vormd e e loo r eeuwed zic de pn n i h ee n soms wel 4 meter dik veenpakket en door dat veenpakket (wat er nog van over was) groef men in de veertiger jaren van de vorige eeuw de Ringvaart. Voor goed begrip zij vermeld dat er van het oor- spronkelijke veenpakket g veetoe er l niea n l o z tmee r o ove s wa r Juist doo t vervenen,hehe r t afgrave n baggeree n n vee n behoenva te n * ve van de turfmakerij,ontstonden overal plassen en vaargeulen wel- ke bij stormweer steeds groter werden en tenslotte het grote Haar- lemmer meer hebben doen ontstaan0 Dat meer (en vóórdien de kleinere meren,zoals het Oude Meer,het Nieuwe Meer,het Leidse Kagen e - r Meer) vra zijp o t ne d beur n aa t boordee grotd n e va npla n bedreigde s e voortduren e omringendd e dorpen en landerijen. Volgens Boekei verloor men vanaf het Spaarne tot aan de Vijfhuizerhoek jaarlijks "één roede gronds". (1 Rijn- landse roed s 3,6wa e7 m)„ Vijfhuizer Hoek. De geschiedenis van Vijfhuizen is lang en wel nummen ee t en "Meer-Historien ri va lan m o g kunnee "t n worde- be n handeld. Laten we daarom mogen volstaan met er op te wijzen dat het tegenwoordige dorp Vijfhuizen nie t eersthe t e edi dorn va p naam is. Vermoedelijk werden meerdere gehuchtj es,welke die naam droegen,achtereenvolgens doo waterwole d r f verslonden- be n ee p .O kend evorige d kaar t etui eeuw waaro verschillende d p e uitbreidin- meree d n gen va nword t afgebeeld,vind n Vijfhuizetme e buurd n ti n meet he r n bekendva e dorpje Nieuwerkert k he buure beidd n n tva i e tegenwoordige Lijnden(bi t toenmaligjhe e Lutkemeer). Volgens de'op die kaart getekende landgrenze n 159l verzwolgei a moe 1t he t n zijn» Wat altijd bleef bestaan was de z.g. Vijfhuizer Hoek,een duidelijk en betrekkelijk smal schiereiland dat op zijn beurt weer deel uit- stun maaktee k n lanva e d (Schalkwijk) gelegen tusse t Spaarnnhe n i e het westen,de Leije (Liede) in het oosten en het Haarlemmermeer in het zuiden Vijfhuizee .Di r Hoek z.gt grensdhe .n aa eSpierin g Meer, waaraa Spieringwee d n g zijn naa dankee t m n heeft» Volgens Boekei hebbe e Spanjaarded n t bele n he Haarle j va g nbi m (1572) nadat daar 2000 schepelingen van de Prins van Oranje aan land waren gegaan om tesamen met uitgebroken Haarlemmers de stad te ontzetten, n bivluchjhu t dorpjthe n brani e d gestoken t dorpjhe s »e wa Maa t rda dat verderop naar Nieuwerkerk had gelegen. In 1591 spoelden de woest opgezweepte golve verkoolde d n et oudrestehe e n Vijfhuizenva n weg. Boekei meent dat dij;. Vijfhuizen gelegen moet hebben ongeveer op de kruising van de Schipholweg en Uweg» Vermoedelijk heef z.ge d t » Vijfhuizerhoe s schiereilankal s eerdu d - der verder gereikaanzienlijn ee n e t k grotere oppervlakte gehad» Dr^gmaking. Ringvaar e d Toe n nme t ging graven volgd n zoveeme e l mogelijk overa t grotoevere he d l en meersva . Alleen daar,waar aan- zienlijke stukken grond als schiereilanden in het water lagen,groef men dwars doot "oudhe r e land" heen t gebeurdDa » e o.a Lisserj .bi - Huigsloterpoldee broed n e k j Vijfhuizenr bi maa k roo 0manie e ^di p r werd dit gehuchtje van zijn achterland afgesneden,hetgeen voor de bewoners en landgebruikers bezwaren opleverde» Er werd zelfs gepro- cedeerd met "Commissie tot drooglegging van het Haarlemmer meer", waarbi rechtee d j n brur ee beslistg r moese t tda e worden aangelegd. Die beslissing vie n 1843i l ° Natuurlij brue nier di e g s t kwa onmid - delijk en zolang kregen de betrokken boeren niet minder dan 65 gul- den per maand schadeloosstelling In 1880 voer een stoomboot tegen de brug aan en vroeg het polderbe- stuur zich af of men die brug nu moest vernieuwen of dat men mis- schien met een pontveer zou kunnen volstaan» Maar er kwam een nieu- we brug. In 1926 was deze draaib,rug aan herstel toe en opnieuw kwam die vraa r sprakete g . Ra veel geharrewar beslisten Gedeputeerde Sta- ten dat er toch weer een brug moest komen en in 1930 werd de nog be- staande ophaalbrug gebouwd. Behalv bewonere d eVijfhuizee d n va s rboeree d Hoe t n Schalke knui - wijk was er nog een belanghebbende,die meende dat zijn belangen doo droogmakine d r t grothe en meegva r zouden worden geschaadt Da » e stad ds wa Haarlem» Haarlems belangen. In 1860 wendden B.en W„ van Haarlem zich tot de ministe m schadevergoedino r g wegen rechtee d s n welk e stad d e ha d vroegere od p e Vijfhuizerpoel t rech.Da t moget bestonhe nt visui d - sen op dat gedeelte van het oude Haarlemmer meer of te laten bevis- wert langn senHe ee d. e procedure wan t Rijthe k stae d wild dt da e t altijbeweehe voortdurenn t e dda s t visrechda d d verpachtha t t .Da de stad dus van haar recht ook inderdaad altijd gebruik had gemaakt» niet da t u bewezeZo n kunne Rijt he kn u zicwordeniezo k oo hn t nda verplicht achten schadeloosstelling toe te kennen» Op die manier heef n bewijsstukketme n moeten overleggen waarva oudstt nhe e dagte- kent van 1609» Bij dat stuk verpachtte de stad het visrecht voor drie jaar en later voor vijf jaar waarbij men de naam van een zeke- .re Gerrit Jansz Kooi (Koye) dikwijl heen e s l lang tegenkomte .D laatste pachter was een zekere Dirk de Vries wonend onder Halfweg, die pachtt e0 jaar,aflopen 1 voo tijn n ee rva d d Oudejaarsdag 1845. e correspondentid t Ui Lands ' stadsregerine d n sn va va e e di t gme overheid blijkt dat de stad vergoeding heeft gekregen,niet alleen voor het gederfde visrecht maar ook voor eigendom van grond bij de Vijfhuizerhoek. Maar ..„ nergens hebbe kunnee nw n vinde Haart da n -
lem er grond in eigendome had„ Er^Ls dan ook nergens sprake van het verpachten van grond,wél van viswater. Er zijn redenen om aan te nemen dat dit ook inderdaad niet het geval is geweest en dat men doelde op grond dat voordien water was„ Eerste boerderij. Dikwijl vraae d s gsi gestel deerse d waa n -rme te boerderij heeft gebouwd op de drooggevallen meerbodem. Bestaat die boerderij nog? Volgens burgemeester Lantzendorffee d u rzo eerste boerderij "De Eersteling" hebben geheten» Dat vertelde hij ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de polder in 1902 (viel droo n 1852)i g . Waar moete e echtew n e "Eersteling",overdi - rigens een zeer toepasselijke naam,zoeken? Burgemeester Amersfoordt noemt op zijn overzicht van boerderijna- men (uit 1868) nog een "Ersteling" en wel aan de Aalsmeerderweg bij het vroegere,nu verdwenen,buurtschap Rijk (thans vliegveld Schip- hol). Deze naam sloeg echter o.i op de eerste meekrapstoof (droge-
rij daa e s opgerich)di rwa boerderij,e d nien e tp o t . Evenale sd e eerste mole e Hoofddorp(t n e "Erstelingd k )oo " werd genoemdo Volgen overzicht he s n Amersfoordva t boerderie d u zo tEerstee "D j - ling" gelegen hebben op sectie D-8 en dat klopt met de mondeling overgeleverd westzijde d e Spieringn d eaa n gegevenu eva zo -s al s weg bij de voormalige Spaarnwouderdwarsweg,tegenover de kortgeleden afgebroken hofstede "Boerhave" de eerste Meerboerderij hebben ge- staan,welke in de 30er jaren afbrandde» In 1868 werd die boerderij bewoond doozekern ee r e G.S.Nagtegaalo t juisDa n dezi t e omgevin e eerstd g e boerderij werd gebouws i d nie o vreemz t d omda grondee d t n aldaa t eers rhe n 1853 (i t ) werden verkocht e helD . e hoek tusse Liedetoche d n Ringdije - d to n e tn (i k taa kavels,cl7 wer) ha d0 doo11 a r domine Voorsn eva t gekocht voor ƒ60.000,— (dezelfde die het grootste gedeelte van het Abbenesser land kocht) oostkane d tocht,totaa e lant d n .He n aa d va t kavelsl8 , werd gekocht door J.A.Pol (2 kavels),D.O.Meij er,J.Godius (ieder een kavel) en nogmaals ds. van Voorst,evenals Jhr.Rutgers van Ro- zenburg, ieder 2 kavels o e boerderiD e "Eerstelingd j " wers gebouwdu d p gron o dn J.A.Po va d l (2 stukken van 20 ha,gekocht voor totaal ƒ 26.500,—). Bewoner so Volgen e opgavd s n Mr.Amersfoordeva t stonden i r e n 1868 twee boerderijen aan de Ringdijk en wel op kavel D-1 de "Straalhoeve s bewoneal t "rme (pachter? e "Jod 4 )- K.TaniD- p o n se hannishoeve''van J.v.Mill» Langs de Spieringweg woonden toen (vanaf het noorden naar het zui- n gerekendde ) genoemde Nagtegaal;vervolgen p "Nooio s t Gedacht" Z„ Mesman,op ""3e Hartog" P.0ostwouder,op "Honing Hoe. "D fp nageo n l'e "Welgelegen" JcSchoorl» Dezen woonde nwestzijde d alle e n d naa n va e Spieringweg,terwij n oostete l n daarvaonder5 1 m kavele -t/ nd 1 sE- scheidelijk bewoond werden (van het noorden naar het zuiden) door Evelein op "Boerhave",W.Rip op "Jacob's Hoeve",P.en L.Meiman op "Vlijt en Z3gen",op "De Prins" M.v.Tol en op "De Graaf" G.v.Tol. A.v.Eks bewoonde "Nooit Gedacht",K.Stokman huisde op "Vredelust", C.Stoo p "Lourentia'o p s Hoeve",terwijl J.Boudewijn "Gornelia's Oord" bebouwd n P.Opdekelder'e e s boerderi Dageraade "D j " heette» Daartussen lag op kavel E-13 de openbare school met als boven- meester G.Stout. Het oude la..id. Voor degene,die zijn ogen de kost heeft leren ge- ven,za e is d ltree k waa j doorheerhi n rijdt mee e zegdet r n hebben da n n velaa e anderen kenmerko Z . polderlant he t d zich door kaarsrech- te wege rechtn e n e stukken land. Maar hie daan e r rn vindee n tme paar bochtige weggetjes. Bijvoorbeeld Turfspoor in de Lisserhoek maar ook de z.g. Kromme Spieringweg,zijnde het stuk Spieringweg dat vanuit de dorpskern van Vijfhuizen om het niet geheel vlak en ook hoger gelegen stuk,merendeels weidegrond,heenloopt» Dat is het "oude Vijfhuizee d land n "va r Hoe nimmen e k r overspoeld door het meerwater directe d t geef He n » aa te omgevin n geheeee g l eigen liefelijk karakter0 Het weiland wordt in de zomermaanden gestoffeerd met vee en er staan hier en daar knotwilgen,terwijl er langs de Spieringweg en- kele allercharmantste Westfriese stolpboerderijen staan,, Hier bevind stun l hee historischg ee n zicwe k er l p tme o h e grond, tevens landschappelijk bijzonder aantrekkelijk hetgeen mede wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van een..... eendenkooi,waarover elders in dit nummer meer» Het is interessant een militaire staf- kaart te raadplegen om te zien hoezeer de verkaveling van dit oude land afwijke restd n .tva Oude gebouwen. Veel oude gebouwen heeft echte k Vijfhuizenoo r - dorp niet (.meer) t belangrijkstHe . e gebou s misschiei w e d l nwe openbare lagere school met haar soliede schoolhuis (bewoond door een onzer bestuursleden)o In 1866 werden deze gebouwen in gebruik genomen e schooD 0 l kreeg nummer 3,zijnd e reeke derdd d e n si e nieuw gebouwde scholen. G-enoemde meester Stout zwaaid r toee ee d n scepter en was een algemeen geziene figuur en raadgever voor velen. Hij vertrok in 1902. De school werd gesticht in een periode waarin de zo gevreesde tropische cholera woedde,en op tal van plaatsen door burgemeester Amersfoordt noodhospitalen werden opgericht. Ook een te Vijfhuizen en nog een op de hoek van de Spaarnwouder- weg» Vijfhuizen bezat destijds een der zes korenmolens welke onze pol- der rijk is geweest» Hij heette "De Jonge Landman" en werd ge- bouws afkomsti wa n 1860 i dj Hi t Amsterda» gui s z.gm al »waa j rhi walkorenmole stadswaller de n ee p o nn zijn werd verrichtha k j Hi . stamde uit de .... 17e eeuw» Vlak voo Tweede rd e Wereldoorlo n 193 i werde - 8g- wiekee d n n ver- wijder n 194i 5n e dverbrandd reste d e » Eigenare n deznva e molen waren achtereenvolgens n Rijn,H.J.d:Va e Konin 0.P.Middelkoopn e g » De molen werd in vakkringen beschreven als een houten,achtkante met riet gedekte stellin&molen» Dus wel een dorpssieraad van de eerste orde. zichzelVoorbip o l schilderachtig a - k e d joo f - ophaalbrue g overzijde d staa Ringvaare n d aa tn va eoprechtn ee t e Hollandse poldermolen molen ee ns bestem.Du e slaan t watem o d t »rui Molen, brug en Ringvaart vormen een schilderachtig geheel,vroeger nog mooier toe noverkane d alle n g weilanaa s no t d was» Deze mole- n e Cruquiud j bi e swerde- e di n n betrekkelij ke droogroa d kor a n t - king gebouwd en zijn dus ook al "bejaard"» Ze werden een jaar of tien geleden gerestaureerd en kunnen weer draaien. Die nabij Vijf- huizen moest vroege z.ge d r . Vijfhuizerpolder droog houdens i j Hi . n 187 maaldn va e 1 t 1938,ito e n wel kn moto ee jaa n werr - i e r ge d plaatst , zodat de vijzel bij windstil weer motorisch kon worden aangedreven» Schilderachti t forhe t k Vijfhuizen,tenminstoo s i g e gezien vanaf de Spieringweg komende vanuit het zuiden. Het is nu een beschermd natuurgebi edj e. n zij t dorhieda r e n he daan n pe rE n i rplek j es,welkl we n eme graag zó gehandhaafd zou willen zien,want zij bepalen in niet geringe mate het karakter en het aanzien van Vijfhuizeno Er is zelfs - vlak bij het vroegere station - een oude schaaps- kooi, voorzover ons bekend de enige in de Meer<> Ze is weliswaar bij mensenheugeni s zodanial s g nimmer gebruikt,maa moet rn da i t de eerste jaren na de droogmaking wél het geval zijn geweest,het- geen - gezien het vele weiland ter plaatse - niet zo vreemd is» Alle elkaaj bi s s Vijfhuizeri n eigeee dor n nt n ee karakte pme n re een eige gemeentebestuut n hope he e gezicht t t s nda i t .He r alles in het werk zal stellen dit kenmerkende te bewaren en te voorkomen dat het met Vijfhuizen dezelfde kant opgaat als met Hoofddorp en Nieuw-Vennep,waa oorspronkelijkt rhe e karakter volkomen verloren is of dreigt te gaane SI.
"De Eersteling" verplaatst.
Verenigde Zelfd n i s e Staten heef t berichthe t ove verplaate d r - sing van de Hoofddorpse korenmolen "De Eersteling" de voorpagi- na's gehaald. Geen wonder want nimmer werd een stenen molenromp verplaatst en zeker niet over zulk een grote afstand. Het is één groot succes gewordeno Dat dit gebeurd is,is mede te danken aan "Meer-Historie",welke o.a. mede heeft gezocht naar een gun- stige plaatmolee d m nso nee zettene rt . Iederee l moetenza n toe- geven dat die hoge standplaats (op de helling van het talud voor het Port Hoofddorp) enig in zijn soort isa Op geen enkele andere molee d plaatt Meebete e u d nhe zo rn r i s "doen"0
Van Ruyshout naar Rijsenhouto(vervolg) In dit artikel wilde ik wat verder ingaan op dat merkwaardige "hoecken lants", "Ruyshout" genaamd en beginnen met trachten vas e stellet n waa" t ongeveehe r r gelegen heeft. Een grote moeilijkheid daarbij is echter het feit dat er nooit sprak s geweesei n een, De zuidpunt van het bezit van Heemstede lag ongeveer op de plaats die zic h0 mete 46 bevind a rc Bennebroekerwee d haakp o tt sui n i g N.0.-richting gemeten vanaf de Beianebroekerweg ca 380 meter N.W. van het kruispunt met de Rijnlanderweg. t punDi t "ligt p lan"o d behorend boerderie d t to e j "Oorneliahoeve", Rijnlanderweg 1089. Ten aanzien van het tijdstip waarop dit gebiedje verdwenen is,is slecht grovn ee s e benadering mogelijk,aangezie e eerdend r genoemde dokumenten en kaarten geen exacte jaartallen geven. "Ramaer", plaat IV uitgezonderd,doch ten eerste is de ligging van "Rijschen- hout" foutief aangegeven en ten tweede geeft Ramaer "Rijschenhout" weer in de vorm van een eilandje:"Ramaer blz.105-106"".....nog moet vermeld worden een klein rond eilandje in de Zuidhoek van het ge- bied van Heernstede,in het Haarlemmermeer geteekend op de kaart van BALTHAZAR FLORISSEN van 1672. Daarbij staat "Ri j s chenhout",en verder: "Hier heeft het stuk land gelegen dat onder Heemstede hoorde", (eide citaat). De reden waarom Ramae gebiedjt rhe e vooeilandjn ee r e aanzag,ligt t eerstmogelij he t feij he e tbi n artikei ke dat,zoald p o lk soo gevoegde kaart blijkt,de plaats op de kaart van B.P.van Bercke- roode geheel omring s dooi d r water. Hierui gevolgtrekkine td - ma g ken dat het daarom een eiland was,is m.i. onjuist. 1e. De eerder geciteerde dokumenten spreken nergens over een ei- land j e, ook niet wanneer verklaringen van streekbewoners wor- den aangehaald» kaare D B.F.Berckeroodn 2etva e geef situatie d t n zoalaa e di s was vele jaren vddr 1627 o In de tussentijd was door de af- slag de situatie ter plaatse zodanig veranderd dat dat juist de reden was van het onderzoek door de Schout van Heemstede plaatsec.sr te . grene !D Heemstede'n sva s "gebiedn i g "la watert he 162 n i !? Genoemd e n Ramaekaarva V tI r beva e "oeverlijnend t n o.a.he"va t "Oude Haarlemmermeer",naast elkaar getekend met gebruikmaking van vele gegevens van o.a. oudere kaarten. Tekent men hierop de hier- boven genoemde plaat n "Rijschenhoutsva " juist in,dan blijkt deze vrijwe oeverlije d p ló n 157nva 4liggen,zodae t t daarui kunu tzo - nen blijken dat omstreeks dat jaar al geen sprake meer was van Rijschenhout. "Ramaer 105-106": "Dit eilandj s reedewa n 157i s 4 geheel verdwenen daaandert rhe BEELDSNIJDEj sbi voorkomen"u Rzo , (einde citaat). eerdee d n I r genoemde verklarin n Davigva d Colterma lezee t s ni n n 162 i n o.a j da2va thi . Pieter Cornelissen Taens "... tijdn .te e schepen / ende oudt bij de zeventich (!) jaeren...0" vernam dat: "wat van 't voorzrgde stucks lants off 't recht van heemstede be- suydese mee e welcke n bekend d he r n gebie s she twa t daerval nwe meer voordien gehoort maar nyet zekers onthouden te hebben" (ein- de citaat)o dokument Inhe n 162va ts sprak7i n regeei l 39-4 n "ee0va n zeer oud man,die i, meergemelde stukje lands dikwijls selgeziend fha " ) (! (einde citaat)» Indien men de leeftijd van deze man op 80 jaar stel n ervae tn vóó nva ruitgaaj zijhi jaae t n15 r da tweini - ge g detailleerde herinneringen heeft,beteken n anden i e t n rda ee t 1562 ( = 1627-65) er nog (duidelijk ?) "sprake" was van Heemstede's gebied "Rij schenhoutMo Deze hypothese wordt ondersteund doo oeverlije d r n 154nva p 4o plaat IV van Ramaer waaruit blijkt dat op de plaats van "Rijschen- hout" zich nog ca 3 ha land bevond in dat jaar. Op blz. 118-119 van "Ramaer" staat onder "Afname in HA 1544-1613": voor "Rijschenhout _ vermeld3 " . n laterI e tijde liggenn ee n d streepje,hetgee nt hier klopwa t - tme boven gesteld werd. Samenvatten n wordeka d n gezrg Heemstede't da d s zuide gebied n - aa d oostkant van het Haarlemmermeer in 1544 nog ca 3 ha groot was en gebiet dahe t d rond 1565 (vrijwel) geheel verdwene. nis Het volgende artikel zal geheel gewijd zijn aan de mogelijke oor- sprong (en) van de naam "Rijsenhout". Adrie Peereboom, (wordt vervolgd) Mus eum-ni euws. /hand/ Het aantal landbouwwerktuigen en landbouw- en tuinbouw'gereedschap- n dezpeva n e verzameling neem g steedtno se d toe,zoal t ui n sme bestuursmededelingen ervaart, ("schenkinge aankopen"n e n ) Reeds lang is in ons bezit een z.g. diepploeg. Dat is een vrij zeldzaam werktuig,want het kwam zelden op een boerderij voor. De diepploe n "Meer-Historieva g " werd doo heee rd r J.de Breuk ten geschenke gegeven heee .D r W.Groe t Graanui n voor Viscs hi meheee d t r Slob,beheerde verzameline d n t rva "Witt he n i ge boerderijtje" te Hoofddorp,op bezoek geweest bij de oude heer de Jong voormalige smid in de Zuider Legmeer,die deze ploeg destijd bestellinp o s g vervaardigde heee .D rploee d Groe l gnwi weer compleet makemogelijo z n ne restaureren k koo . blat n onzIhe nva d e zusterverenigin Aalsmeer,"Oue t g d Nuus", schree bestuurslis fon d A.Noorda volgendt mhe e stukje ovet rhe gebrui n diepploegekva Oosteneinderpoelpoldee d n i n r (tussen Aalsmeer en Uithoorn),dat we hieronder laten volgen; Toe poldee d n s drooggevallerwa j geheezi s ln wa overdekt tme een laagje veen;op de ene plaats dikker dan op de andere. r groeidB e veel (on)kruid,vooral herik,klaprozen,meede,rood- bee kleefkruidjwan e n boeree td n grondvuil noemen,was overal poldeie nd r aanwezig sommigp .O e plaatseveeg no lt turfnza , soms nog tot 2% a 3 meter dikte,zoals in de z„g. trommel- hoenooie di k t wate s geweestrwa . Omtren eeuwwisseline d t s allgwa e tur g niefno t weg;ie nd e Tweedd n i e Eerstk Wereldoorlooo n e g wer hier e dn e r daar nog turf gestoken. De eerste gewassen waren koolzaad,rogg g haven no e n e r weinig hakvruchten.. Al spoedig kreeg men in de gaten dat onder het laagje veen op de meeste plaatsen in de polder zich een zanderige klei- laa gkalkgehaltn bevon10t ee $to t koolzur7 me d n eva e kalk. Deze kles bijzondewa i r geschik mengee t veent m to nme . Daa velp ro e k was,moesplaatsedi . cm veenlaae nd 0 t5 l gwe men dus ploegen tot 70 a 80 cm. diepte. — 12 — Doo ambachtelijke d r elandbouwsmie d kuns n tva e d Jone d t gui Zuider-Legmeer polder werd een zestal ploegen gemaakt die tot 90 cm.diepte konden ploegen. We den dit dan met 9 paarden,2 voorop met een ouderwetse staart- of voetploeg,die het laagje in de die- pe voor deponeerd n gevolge e d doo e grotd r e diepploeg,oon ee k staart- of voetploeg,getrokken door 7 paarden,vier achter en drie voorop. Men moest dat doen met drie man en de moeilijkheid was al- tijt beginnen;allhe d e zeven paarden moesten tegelijk beginnee t n trekken» machtin ee Voo s ploegert on rghe gezichs wa s maagdelijke d t e klei langs het ritser van de ploeg omhoog te zien komen en de zwarte 0 cm.t2 veengron a e 0 k vel1 bedekken i laagjt ± b e me dn he eva o Z 0 ha. in de polder geploegd. De Noorder-Legmaer en vooral de Zuider- Legmeer en de randen van de Haarlemmermeer hebben van deze diep- ploegen gebruik gemaak daardoon e t e grond r d veel verbeterd» landbouwen ee n Haarlemmermeee d Va n i r r ontvin t landbouwmuseuhe g m van "Meer-Historie dergelijkn ee " e ploeg,die thans niet mee- ge r bruikt wordto" Boerderije Aalsmeerderdi.1ke d n naa . Mede als gevolg van het vele uren vergende speurwerk moeten we tot onze spij t tweedhe t e artikeheee d rn Noordalva m over boerderijen Aalsmeerderdijk,waarvae d n aa t eerstnhe e geplaatst t he wer n i d nummer van december 1976,tot mei uitstellen,temeer omdat we in dit eerste 1977-nummer extra ruimte nodig hebben voor Vijfhuizen,en bovendien Adrie Peereboom's vervolgartikel over Rijsenhout voorrang heeft. s "Badhoeve-nummer"On s orgaanon n .n t gewij aa va ,da s 3 Nr' 1 .wa d het 40-jarig bestaa n Badhoevedorp,heefnva n ruimi t e krine d g aandacht getrokken. De "Koninklijke Nederlandse Akademie van We- tenschappen" in Amsterdam verzocht bij monde van haar instituut voor Dialectologie,volkskund naamkundn e e e haa volledige rd - bi e bliografische gegevens op het 40-jarige Badhoevedorp betrekking hebbende,te willen opsturen» De artikelen komen evenals het pro- gramma-boekje "40 Jaar Badhoevedorp",in aanmerking om te worden opgenome bibliografie,welke d n i n t tijdschrifhe e t "Holland" jaarlijks publiceert. Stichting Culturele Raad Noord-Holland0 Deze nuttige instelling,waarbij alle historisch geïnteresseerde personen en groepen altijd om inlichtingen.kunnen aankloppen,heeft uitgegeven een; "Adressenlijst van organisaties in Noord-Holland op het gebied van historie,archeologie,genealogie en monumenten- bescherming". Hij werd samengesteld op verzoek van de sectie Geschiedbeoefenin n bovengenoemdgva e Raado Voor belangstellende e Culturel d t adre he n s va i n e Raad Noord- Holland: Postbus 163,IJmuiden. Telefoon: 0255 01694- 1 (toestel 19). Lijst van leden-begunstigers bijgewerkt tot eind januari 1977» Drs.J.Achterstraat,Kamerlingh Onneslaan 149,Badhoevedorp. Mevrouw I.van Amersfoordt-van Leeuwen,Havikstraat 7,Badhoevedorp. Kon.Ned.Akademie v.Wetenschappen,Keizersgracht 569-571,Amsterdam» C.Av i s,Wo rm ers traat 7,Ho o fddo rp. W.L.v.d.Aar,Oude Kruisweg 256,Gruquius. Algemene zaken ter secretarie,t.a.v.hr.Koeyvoets,Hoofddorp» Familie J.J.v.Andel,Kruisweg 311,Rozenburg(post Aalsmeer). A.Auer,Wallenbergstraat 50,Hoofddorp. J.Adelaar,Pokkerstraat 37,Badhoevedorp. Mr.J.P.van Alten,Fahrenheitstraat 9,Badhoevedorp. H.Bruin,Zoetermeerstraat 18,Hoofddorp. J.D.Bulk Gzn,Middenweg 111,Nieuw-Vennep. B.Buis,Kromme Spieringweg 450,Vijfhuizen. Ingatius L.Bertels,Herenstraat 118,Leiden. Mevrouw A.M.de Boer-KooIbergen,Parklaan 82,Hoofddorp. Al Boelen,Haus Pitsch 7550,Scuol,Zwitserland. H.v.d.Berg,Albert Verweylaan 115,Uithoorn. J.Bakker,Kon.WiHem II laan 1 62,Hoofddorp. Mevrouw Bart,Schipholweg 1005,Boesingheliede. Buurtver.D.E.S.seero S.G.v.d.Meyden,Aalsmeerderweg 806,Rijsenhout. A.Bi esheuvel,To evluchtstraat 18,Badho evedorp. F.M.v.Bronkh euwerike L t, s or s traa O,Badht4 . rp oo eved V/.Bos Rijnlanderweg 1474,Nieuw-Vennep. A.de Bres,Leeghwaterstraat 38,Hoofddorp. J.H.Blommers,Stoutenburg 47,Breda. J.Boot,Panoramaweg 4,Bennekom. F.G.Brouwer,v.d.Berghlaan 223,Hoofddorp. Drs.P.G.J.de Boer,Terweeweg 69,0egstgeest. D.N.de la Bie,Schweitzerstraat 110,Hoofddorp. Blo emkolk,Keesomstraat 14,Badho ev edorp. Buurtver.Niewe Meer.secr.J.Reynders,Nieuwemeerdijk 382,Badhoevedorp» W.Boer,Aalsmeerderweg 425,Rozenburg(post Aalsmeer). P.J.Brands,J.C.Beetslaan 127,Hoofddorp. H.Bokhorst,Kamperfoeliestraat 10,Nieuw-Vennep. P.Boll,Kabel 4,Nieuw-Vennep. A.J.Boot,postbus 73»Nieuw-Vennep. J.Betten,Venneperweg 553,Nieuw-Vennep. G.J.P.v.d.Berg,Hoofdweg 1312,Nieuw-Vennep. H.Boon,Wemmingen 28,Nieuw-Vennep. W.Buikema,Wilsonstraat 44,Hoofddorp. F.C.G.Beerse,Wat ergraafsmeers traat 2,Ho o fddorp. Mej.T.K.Bomhof,Prins Hendriklaan 48,Hoofddorp, J.A.de Breuk,Rijnlanderweg 1489,Nieuw-Vennep. J.C.Baas,Eelderstraat 3>Badhoevedorp» mevrouw S.Benus,Einsteinlaan 93,Badhoevedorp. P.Bouwhui s,Ad elaars traat . 6,Badhrp o ed v oe L.S.Boom,Burgem.Haspelsl,368,Amstelveen» Branderhorst,Aalsmeerderdijk 411,Rijsenhout. Mej.A.C.Brinkgreve,Lisserweg 491,Lisserbroek. J.C.Cornelissen,Christiaan Bruningstraat 3,Spaarndam. Th.H.Clay,Beeklaan 56,Noordwijk. Chr.Nat,school,hfd.H.Verwaal,Amestelle 191.Zwanenburg. Chr.basisschool "Immanuel",hfd.J.G.van Vliet,Schipperskade 18,Rijsenh, Ir.B.Colenbrander,Jan Steenlaan 12,Heemstede. R.H.O. Craenen,Einsteinlaan 299, Badho ev edorp <, R.den Daas,Aalsmeerderweg 883,Rijsenhout. Mej.L.H.van Dusschoten,Keizerstraat 2,Haarlem. W.van Dijk,IJtochtkade 150,Zwanenburg. Mevr.J.N.C.W.Dantuma-van Zijverden,Dageraadweg 1,Vijfhuizen. Mr.F.Th.Dijckmeester,Magnolialaan 7,Apeldoorn. T.D.Dunweg,Burgemeester Amërsfoordtlaan 75»Badhoevedorp. H.L.Doeleman,Sportvelderweg 67,Nieuw-Vennep. J.Do eleman,Krui sweg 602,Hoofddorp. C.W.van Dijk,Helsinkistraat 6,Haarlem,Schalkwijk. S.A.M.van Dijk,Helsinkistraat 6,Haarlem,Schalkwijk,, B.van Dissel,Meeuwenlaan 49,Bergschenhoek. Dorpsver. "Badhoeve",Stevinstraat 7a,Badhoevedorp„ N.J.Dol,Jhr.v.d.Po11straat 57,Nieuw-Vennep» J.P.van Driel,Venneperweg 467,Nieuw-Vennep. Damme,0udn va n EeJa p e Kruisweg 82,Oruquius. Dorpsraad Lisserbroek.secr.H.Sluymer,Azollastraat 70,Lisserbroek, A.Donker,Kalrao es s traat 26,Lis s erbro ek. J.J.3.Dam,Sloterweg 260,Badhoevedorp. Mevrouw O.G.van Dulst-Leenheer,Kruislaan 55,Hoofddorp. J.v.d.Eynden,Manegelaan 14,Hoofddorp. Mevrouw. A. Ev el e en s-v .Nieuwenhuyzen, G-eraniumstraat 39, Aalsmeer. G.Eilers, V/attstraat 5 ,Badhoevedorp. A.van Es,Pa Verkuyllaan 7,Badhoevedorp. R.van Elderen,Hoogvlietkade ,Rij senhout. B.Erb,Pa Verkuyllan 16 ben.,Badhoevedorp0 T.v.d.Eyk,Emmalaan 47,Hoofddorp, R. .^1 s enga, Be ernst er s traat 62,Hoofddorp» F.Ploris,Socrateslaan 43»Den Bosch» S.Paber Graan voor Visch 18.2.16.,Hoofddorp» T.H.Fonyaine,Servatiusstraat 45,Brunssum. Mevrouw N.Fekkes,Graan voor Visch 16.1.35.,Hoofddorp. Dr.L.A.Faber,Sloterweg 13O1,Amsterdam 1018. A.d. E e Groot,lïijmanwe ,IIalle(Gelderl4 1 g . .) G.Groen Kruisweg 875,Hoofddorp» W.Groen,Graan voor Visch 16.5.20.,Hoofddorp» M.van Grieken,Kruisweg 979,Hoofddorp. Gemeente-archief,Jansstraat 4O,Haarlem. V/. Ge erts erna, Hoofdweg 900, Ho o f ddorp» M. J'. P. v. d. Glind, Sperwers traat 21 ,Badhoevedorp. Mevrouw H.J.de Groot-van Brakel,Waarpolderstraat 2,Hoofddorp. P.J.Groenewoud,Bennebroekerweg 371,Hoofddorp» Mr.J.E.Goudsmit,Rustenburgerlaan 1,Haarlem. en,OruquiuG.Gz t o 5,Vi7 1 jk ji s fhuid . zen B.v.Groenigen,Zwanenwater 39,Nieuw-Vennep. L.v.Gro enigen,Venneperstraat 20,Nieuw-Vennep. W.Groningen B.V.,Staringstraat 39>Nieuw-Vennep. J.v.Groenigen,Venneperweg 671,Nieuw-Vennep. A.Griokspoor,Kerkstraat 59,Nieuw-Vennep. P.Gro enewoud,Schoolstraat 47,Nieuw-Vennep. Mr.-J . Groeneweg, 'Va. tergraaf smeerstraat 2a, Hoof ddorp. A.J.T.M.van Golde,Legmeerstraat 96,Hoofddorp. C.de Graaf -Bierbraauer,v.d.Berghlaan567,Hoofddorp. D.de Groot,Amestelle 209,Zwanenburg. H.Ivl.va r Geer,Burgemeestede n r Amërsfoordtlaan 38,Badhoevedorp. Mevrouw G.Giltay Veth-Pennink,Boekanierlaan 29,Hoofddorp. J.M.Grossouw,Dellaertlaan 110,Badhoevedorp. J.A.v.d.Heide,Burgem.Amërsfoordtlaan 84,Badhoevedorp» J.Hogervorst,Leimuiderdijk 483a,Weteringbrug(N-V.). W.G.J.den Hartog,notaris,Hoofdweg 689»Hoofddorp. P.J.J.Haakma Bergh,Westerhoun de n nva t straat 6,Haarlem. J.P.Hulsebos,Platanenlaan 243>Sassenheim» M.'t Hart,Jupiterstraat 28,Aalsmeer(secr."Oud-Aalsmeer".) A.J.P.Hooning,Akerdijk 227,Badhoevedorp. ddf ilage dweo. o f 9 rpP o 4 ,o . K 7 g »o M , H J.Haboldt,Swammerdamstraat 8,Badhoevedorp. Drs.J.Helderman,Amperestraat 46,Badhoevèdorp. B.Hartgerink,Hoofdweg 1195,Nieuw-Vennep. J.P.v,d.Hiele,Broekermeerstraat 48,Hoofddorp. J.M.Ho ffmann,Wels chap straat 7,Badho ev edorp. Mevr.A.C.v.d.Heide-Vis,Burgem.Amersfoordtlaan 84,Badhoevedorp, W.Huesken,Dunantstraat136,Hoofddorp. Mevrouw Else Huismans,Hoofdweg 904,Hoofddorp. P.den Hollander,Sloterweg 417,Badhoevedorp. I.van 't Hul,Distelstraat 16,Nieuw-Vennep. Mevrouw M.G.Hoogland-Groos,Woudweg 5,Vijfhuizen. T.van leien,Melis Stokehof 17,Amsterdam Slotermeer(1018). e Jong,Fazantstraad V/. . .J J t 37,Badhoevedorp. A.A.M.de Jong,Leidsemeerstraat 39,Buitenkaag. Mevrouw de Jong-Ockeloen,Leidsemeerstraat 39,Buitenkaag, Mevrouw Jansen,Baden Powellweg 223,Amsterdam. W.J.G.Jongens,Prinsengrach 5,Amsterdam,1 t4 , Th.de Jong,Venneperweg 471,Nieuw-Vennep. Pr.de Jong,Leeghwaterstraat 29,Hoofddorp. J.Jukerna,Crayenestersingel 7,Heemstede. G. Joore,Leimuiderdij senhoutj Ri , 28 k . F.Jans s ens,Aalsme erderdi jk 510,Ri j senhout. H.Wc Joosten,Spieringweg b58,Vijfhuizen. A.J.de Koning,Kruisweg 1097,Hoofddorp. Mart.Kroon Gzn.,Hoofdweg 1545»Abbenes. A.Koolbergen,Fortweg 28,Hoofddorp. P.Klaassen,d'Yserinckweg 5,Vijfhuizen. Ir.G.Knibbe,Zijdeweind Vij, 3 f1 ehuizen . J.C.Kroon,Veldbloemstraat 17,Nieuw-Vennep. Ir.Klaas Knibbe,760,Joslyn rd.,Lake Orion,Mi.,48035,V.S. I.Kroon,Hoofdweg 1547,Abbenes. Mevr.J.Kistemaker-van Loon,Spieringweg 804,Hoofddorp. Ir.P.Knaap,Cees Laseurlaan 71,Den Haag. Ir.A.Kempkes,Madame Guriestraat 15,Kudelstaart. Mevrouw E.Kothagen-van Til,Straatweg 125achter,Breukelen. W.Kemp,d 'Yserinckweg 1 ,Vijfhuizen<> M.Kamper,Hoofdweg 293,Hoofddorp. Mevrouw L.Kok-Kattofen,Sterrenbos 11bis,Utrecht, F.Kruk,Schweitzerstraat 166,Hoofddorp. Mevrouw L.Kuyt-Couwenhoven,Boekelstraat 2,Hoofddorp» J.Th.Keisers,Kromme Spieringweg 196,Vijfhuizen. Kloppenburg,Fazantstraat 44,Badhoevedorp. Dr.P.J.Koning,Weerdestein 36,Ede. P.Koolhaas,Sportveldweg 3c,Nieuw-Vennep. A.Kyvon,Heiligegeestmolen,Rijnsaterswoude. H.C.M.Koning,Raadhuislaan 19,Hoofddorp. Mevrouw M.G.Kraanwinkel,Graan voor Visch 16.1.35.,Hoofddorp. P. Th.M.Ki eb ert,Slo t erweg 34 7,Badho ev edo rp. C.Koningen jr.,Spechtstraat 14,Badhoevedorp„ Ir.H.Klarenbeek,Aalsmeerderdijk 64O,Rij senhout0 H.Kleine,Dr.J.P.Heijelaan S.W.2,Abbenes. A.Kaslander,Aalsmeerderdijk 481,Rijsenhout. eeuwenL . v A. .W , Wilhelminalaa Hoofddorp,, 50 n , J.L.oos,Sloterweg 108,Badhoevedorp. Landbouwschool(Middelbare),Julianalaan 46,Hoofddorp. J.Lunenburg,Uiterweg 337achter,Aalsmeer. R.v.d.Linde,Langerak 54,Abbenes, H.Lindenburg,Eggestraat 13,Nieuw-Vennep. H.Lubberts,Kellogstraat 147,Hoofddorp. Th.v.Limburg,Dunantstraat 49,Hoofddorp Pax. D.Metselaar,Langerak 17,Abbenes. L.H.T.Mol,Wogmeerstraat 15,Hoafddorp. Mevrouw M.Meijns-Roodzand,Houtkade 35a,Wormerveer. G.M.v.Mil,IJweg 1 2 9 3, Nieuw-Vennep. Mevrouw H.Munsterman,Leimuiderdijk 212,Rijsenhout. J.D.Medendorp,Havenstraat 38,Zuidlaren. D.Molenaar,Hoofdweg 1041,Nieuw-Vennep. H. P. Mar bus, Uweg 844 , Ho o f ddorp. W.J.H.Mulder,notaris,Stommeerweg 35,Aalsmeer. Nagekome n februarii n : G.J.J.Stokman,Hillegommerdijk 455,Nieuw-Vennep. A.J.C.Biesheuvel,Leimuiderdijk 5,Rijsenhout. R.Kampf,01ympiastraat 1 O,Rijsenhout. Mevrouw H.van Keulen,Regenboogstraat 24,Rijsenhout. Mantel,SchreveIsgerecht ,Rijsenhout. P.N.de Groot,Raadhuislaan 8,Hoofddorp. Totaal 349» Ondergetekende: straatnaam: plaats: wenst begunstige Stichtine wordee d t r n nva g "Mee Historier- " tege jaarlijksn ee n e bijdrag ______n eva gulden,, (minimum-bijdrage is ƒ 10,—) datum: handtekening: opzenden aan het secretariaat: Concourslaan. 18,Hoofddorp. betalingen gaarn t jaa opgavt he re me n waaroveeva r betaald wordt op postgirorekenin 2 t.n.v.penningm."Meer-Historie"85 1 1 5 3 . gno , rekenine d AMRO-bane d op fo aanduidinge n d gva t kme : t.g.v. "Meer-Historie",rek codeno.n e . : 47.50.77.393. samenstelling bestuur: voorzitter:A.J.de Koning,Kruisweg 1097,Hoofddorp(tel.02503-16617) secretaresse:Mej.A.M.van Niel,Conoourslaan 18,Hoofddorp(02503-13151) penningmeester:J.A.v.d.Heide,Burgemeester Amersfoordtlaa, n84 Badhoevedorp (02968-5343). leden: J.C.Cornelissen,Christ.Bruningstr.3,Spaarndam(023-375211). A.Noordam,Aalsmeerderdijk 476,Rijsenhout(02977-25967). D.Prins,01ympiastraat 23,Bijsenhout(02977-20187)« W.Slob,Hoofdweg 743,HoofddorpC02503-16638). J.D.Smid,Kruisweg 590,Hoofddorp(02503-16064). J.Taraboer,Jonkh.v.d.Pollstr.71,Nieuw-Vennep(02526-2509). J.P.Wieringa,Kromme Spieringweg 438,Vijfhuizen(02508- 1412). Bestuursmededelingen. Schenkingen. De belangstelling voor een te stichten museum is in het afgelopen jaar duidelijk toegenomen. Dat kan o.m. worden opge- maakt uit het stijgende aantal begunstigers en ook uit het aantal voorwerpen dat aan het museum wordt aangeboden. We konde volgende nd e schenkingen noteren: van H.P.Marbus,IJweg 844,Hoofddorp: twee karwijstokken (gebruikt om karwij tollen (hopenlann plaatt hu he d n p snaao ) va wagene rd , z.g.karwijkros,te brengen),een 2-paardszweng,een 1-paards ploeg- zweng,een paar lederen baggerlaarzen (gebruik slootschiet he j tbi - ten in de winter.); van mevrouw Marbus,adres idem: een ijzeren kinderspeelgoedfor- nuisj e,afkomstig uit de buurt van Warmond,zeker 100 jaar oud; van E.P.Zeevaarder.Spaarnwouderweg 1165,Vijfhuizen: een tiem- hout (hooischuiver),twee 2-paardszwenge bijbehorendt nme e 1-paards- zwengen,een walmes (om riet e.d. groeiend aan de slootkanten,weg te hakken),een oud stalraam; mevrouw Rip,Kromme Spieringweg 200,Vijfhuizen: een tiental kaarten behorend bij het standaardwerk van Jonkheer Gevers van Endegeest, ca.1850-1855 betreffende stoomgemalen,bruggen,wegenplannen e.d. in de nieuwe polder. Premi e-kaart. De reproductie van de 18e-eeuwse kaart van "Rijn- land" waarop het Haarlemmer- en Leidse meer en andere vroegere me- voorkomen re welkn e n e reproductie doo t bestuurhe r e gratid n saa begunstiger Stichtine d n sva g wordt aangeboden,kan worden afge- haald op het raadhuis te Hoofddorp van maandag t.e.m. vrijdag tussen 8.3 heee 13.3n d 0e 12.3n e r j r 16.3n Prinbi 0e 0uu r s0uu (melden bij de dames in de hal). Het is wel de bedoeling dat men deze kaart allee ontvangsn ni t neemt wannee zijn rme n donaties over eventuele voorgaande ovek jareoo rn ne 197 7 heeft voldaanl Voor leden-begunstigers in Vijfhuizen bestaat de gelegenheid tot afhalen van bovengenoemde kaart bij de heer Wieringa,Kromme Spieringweg 438. Aantal begunstigers j.li me .4 r bedroePe .aantat ghe l begunstigen- de leden 375. Deze waren alsvolgt over onze gemeente verdeeld: Hoofddorp Badhoevedorp- 0 10 : Hieuw-Vennep- 4 :6 Vijfhuizen- 8 :4 : 3Rijsenhout2- Abbenes/Lisserbroek/Kaag- 3 :2 Zwanenburg- 6 :1 : 13 - Aalsmeer: 12 - diversen: 67 (buiten de meer). kennissenkrinw U n Weei U t nieg peraoon gno éé t historischt nme e of alleen maar plaatselijke belangstelling,die voobegunstin ee r - gersplaatsje in onze Stichting in aanmerking komt? Geeft hem of haar gerus telefoor tpe nummet Elder. di nop - n rsi te vinde d U t lefoonnummers van onze bestuursleden. Donatie per jaar slechts .....ƒ 10, — . Zwanenburg. In de week van 29 april t/m 1 april werd in de oude lokalen van de Christelijk Nationale school te Zwanenburg een bij- zonder aardige tentoonstelling gehouden ove e geschiedenird n va s e Haarlemmermeerd n va t hoof .He heee d d r Verwaal,daarbij geholpen door de heer v.d.Velde,een der onderwijzers,heeft iets bijzonders verricht. Men was op de gedachte gekomen deze zaak te organiseren nadat men veel waardering had ondervonden voor een tentoonstelling afgelopen zomer over het 150-jarig bestaan van het Groot-Noordhollandsch Kanaal. Maar waarom nieonderwern ee t p iets dichte huisj bi r . Dus : de Meer! n gemaakva r e t n heeft,ime Weln t ugeewa t sme n gewone woordee t n beschrijven» Het was een geweldig stuk werk in een ongelofelijk korte tijd tot stand gebracht. Wat moeten dar ontzettend veel ar- beidsuren in zijn gaan zitten. Maar men had ook de volledige me- dewerkin oudercommissiee d n gva . Welnu,allen,di n schouderhu r e s onder hebben gezet mogen met tevredenheid op hun werk terugzien. werkstut Oodi k k zoude gaarne nw e andere woonkernen,andere scholen, andere instellingen of verenigingen willen aanbevelen als navol- gingswaardig voorbeeldo t Hoogheemraadschahe n va d ha n Me p Rijksar"Rijnlandt he n va - n "e chief van Noord-Holland en ook van de gemeente Haarlemmermeer veel medewerking ondervonden. Onze Stichting heef groon ee t t aantal voorwerpe t eigenui n verzamelin n bruikleei g n afgestaan,waaronder vooral landbouw turfstekersgereedschappen e - akkerbouwwerkn e n - tui gen o Maar ook particulieren bleken bereid veel uit hun bezit tijdelijk te willen afstaan. Er stond een inwoner met een enorme collectie menselijk vernuft vermogen. pauze,waarie d a N kaartee d n n ontvangsme ni n nemen,wertko n ee d film over vroeger leve werken z.ge e nd n .i n vaarpolder "Het Groot- slag" (thans door ruilverkaveling een rijpolder geworden) vertoond. De film is gemaakt in opdracht van het Historisch Genootschap Oud- Westfriesland,terwij e eerstld e film werd gemaakt doomolenn ee r - kenne molenvrienn e r heee d r M.J.D.Kroo t Amsterdam,dinui e wij voor zijn medewerking ten zeerste dank zeggen. Bloemendaal. Hoezeer allerwege de belangstelling voor "vroeger" toeneemt mogverheugendt k blijkehe oo e t nui e berichontj wi -t tda vinge Bloemendaat nui Stichtinn lee waa n rme g "Ons Bloemendaal" heeft opgericht. Men wil het gebied Bloemendaal,Overveen,Aerdenhout, Vogelenzang en overige delen van het grondgebied binnen de gemeen- tegrenzen van Bloemendaal bestrijken. Doel: het bevorderen van de belangstelling en waardering voor en de kennis van het erfgoed van historie,cultuu natuun e r genoemn ri n eigedee gebiednl blaza r d.E worden uitgegeven om dit te bereiken. Maar men wil ook - evenals onze Stichting - op de bres staan om te waarschuwen tegen en zo mo- gelij voorkomee t k planner e t nda n uitgevoerd zouden worden welke het uiterlijk van de gemeente zouden kunnen schaden. Het uit zeven personen bestaande stichtingsbestuu zicl rza h laten bijstaan door . over het gehele gebied verspreid wonende "correspondenten". Mi- nimum- jaarlijkse bijdrage is ƒ10,— (postrekening 37.62.200 t.n.v. de Stichting te Bloemendaal). Het secretariaat is gevestigd op Midden Dui Daalsewen ne g 4,Bloemendaal, Nt —— 5 __ / ,.-•"""•' Van Ruyshout naar Rijsenhout (3). vorigt Ihe n e artike helaas li foun ee st geslopen;de laatste drie regels die boven de aankondiging van dit artikel staan,moeten zijn: "Samenvatten n gezegka d d wordendat Heemstede's zuide gebied n - aa d oostkant van het Haarlemmermeer in 1544 nog ca.3 ha.groot was, maar vrijwel zeker in 1574 geheel verdwenen was"e e enigszinw u N s weten waa n wanneegrondn sprakg e rva no s r -e rwa bezit van Heemstede aan de kant van Aalsmeer is het zinvol te pro- beren na te gaan hoe het gebiedje werd genoemd en waarom,, De oudste aanwijzing geeft Golterman (1) nl.:land "bij den ruys- hoeek",geschreven in 1624. Het document uit 1627 (2),gemaakt o.a. naar aanleiding van de metingen,vermeldt de naam "Ruyshout",maar landmetee kaard e o d pe tdi r toen maakt ) staa(3 e t "Ruisschemhout"! Merkwaardig is dat terwijl het betreffende gebiedje al meer dan 50 jaar niet meer bestaat,in 1627 pas de naam ervan opduikto waan E r vandaan n belangrijk?Ee e bron voo document rhe n 162tva 7 was immers de verklaring van David Colterman,die toch driemaal naar Aalsmeer was geweest,maar blijkbaar de naam niet kende! Misschien hebben "oude luyden" van Schrevelsgeregt (3) deze naam in 1627 genoemd en was men daarvan in Aalsmeer niet op de hoogte. Een tweede merkwaardigheid is het verschil in schrijfwijze van de naam tusse document nhe kaart,(zie d n e t e hierboven) terwijr e l geen twijfel over hetzelfdt bestaahe t tda e gebied betreftn .Ee klein verschi uitspraan li oorzaae d n kka k zijdezn nva e verschil- lende schrijfwijze. Een'slordige kopie van de originele kaart (4),gemaakt in 1692 ver- meldt "ryschenhout",en Ramaer (5) kwam in 1848 tot "Rijschenhout". Samenvattend zijn dus de volgende namen bekend: "biruyshoeckn de jt 162 ui 4 " "Ruyshout ) " "1627 "Ruisschemhout" ) ID<:' "rysschenhout " 1692 " "Rijschenhout" " 1848 en nu "Rijsenhout" " 1959. Wat betref betekenie td n "Ruyshoutsva " lijd geet the n twijfet lda t woor oudn hehe ee tdn e va vor"rijshout" s i m naae :d m voo dune rd - ne takke wilgen.(6n nva ) Opgravingen hebben aangetoond dat men reeds vóór onze jaartelling gebruik maakt wilgentenen eva n (=rijshout) voor mure gebruiksn e n - voorwerpen als manden e„d. Met name in de Middeleeuwen steeg de vraag ernaar en als gevolg daarvan de productie. Die vond plaats in de vorm van snij- en hakgrienden en knotwilgen» Name s Wilgenhoeal n k (bij Schiebroek),Willige Langerak,Rijsoorn e d Rijswijk zijn ontstaan door vroegere,plaatselijke,wilgenteelt. Zij gaven zodoende de belangrijkste plaatselijke bestaansbron aan. Het lijkt daarom niet onlogisch te veronderstellen dat de naam Rijsenhout terug te brengen is tot het geheel (als griend) of ge- deeltelijk (met knotwilgen) t gebiegebruida n d kva voo produce d r - tie van rijshout. Ook Ramaer (5) geeft een naamsverklaring in deze richtin - 106blzp o g5 ..10 Welke wilgensoort(en) hier toen groeide(n) is waarschijnlijk een open vraag meeste .D e knotwilgen zijn tegenwoordig schietwilgen (Salix alba) maar in veengebieden zijn verschillende andere soor- tevinden,o.ae t n . afhankelij zuurgraae d bodeme n d kva n d,va Misschien kan pollenanalyse van resten oud veen enige klaarheid '&n,fe. f aijo nr misschie e n n andere "bronne e vroegerdi n e wilgenteelt i deze streken aantone f aannemelijno k maken? Gaarne reakties! volgend laatstn e e e artikee jongstd l za le geschiedenin va s "Rijs annout" als onderwep hebben, •'T o-b ruik t e 'bronnen en literatuur! . ", Verklarin n Davigva d Oolterma 6241 t , n(archieui f Heemstede, zie O.N.nr.ZVTII). -?. DokuiTient uit 1627, (archief Heemstede gepubliceerd in O.N.nr.18) 5. Kaart,gemaakt door landmeter B.F.Berckeroode n.a.v.de metingen in 1627,(archief Heemstede,zi O.N.nr.XVIII)k oo e . 4-. Kaart,gemaakt door Anthony Velsen G-zn. in december 1692,kopie kaare d n 162 n va t va 7 (archief Heemstede). . J.O.Ramae5 voormalige "D r e t Haarlemmermeer",1848omvanhe n gva . 6.. 'H.J.Moerman "Nederlandse Plaatsnamen." 7* "Natuurbehoud" 5e jaargang nr.4: "Leve de knotwilg" door Pred Allevn. (Kwartaalblad van de vereniging tot behoud van Natuur- monumenten in Nederland). knotwilg",W.P.Alleye "D , 8 n e.a. uitgave Stichting Natuun e r Llilieu. A-drie Peereboonu (slot volgt.) Boerderije Aalsmeerderdijke d n naa . g In n.r.14 van ons orgaan (december 1976) stond het eerste artikel van de hand van de heer A.Noordam over boerderijen aan de Aals- raearderdijk. Than beschrijvinn s ee vervolg t e me d j n thi gva Segrina's Hoev Rijsenhoute t e . Het dorp Rijsenhout ligt op de voormalige landbouwgronden eens be- horende bij de Segrina s Hoeve van de heer G-errit Blankers "t Hooft, r;j familiZi d dezeha e boerder waarschijnlij , ,grooij ha 3 3 t n 186i k 8 gekocht van Vrouwe Oatharina Margaretha Kemper,grond-eigenaresse te Eennebroe n echtgenote k Mr.Christiaan eva n Diemont,di twee - d e eka vels LL 11 en 12,tesamen 54 ha,38 are in afdeling Burgerveen bij publieke verkopin s drooggevallepa r de g n Meergronden kocht voor gebeurdƒ 26.500t Da 1854. n ,— ei o .Mevrouw Diemont stelde als gevolmachtigde - dus als rentmeester - de heer Jacob Gorneli Blocquere d n sva y aan,die gedurend e eerstd e e jaren na de droogmaking deze gronden voor haar beheerde. De Ring- nieuwe d vaar n eva t polder werd aangeleg t z.ghe .p o d bovenland (bestaand land dus) en hier en daar bleven er nog stukken boven- land in de polder' boven de omgeving uitsteken. Die werden dan in de loor jarede p n doo diverse d r e eigenaren afgegraven (verveend) en het afgegraven veen werd als brandstof (turf) verkocht» De nieuwe boerderij heette aanvankelijk Paulina Hoeve,was in 1870 33 ha groot,werd door aankoop van aangrenzend land tenslotte 55 ha groo kreen e t naae d g m "Segrina's Hoeve vernoemd naa moedee d r n e r de hee e vroud Hooft,dit ' rn wva e beiden Segrina Blankers heetten! G-erri t Hoof' t t noemde zichzelf G-errit Blanker t Hoo' s f t,maan da r moch naae d t m Blankers alleen maas voornaaal r m worden gebruikt. Aristocraat. Hij was een aristocratische hereboer,ouderwets en deftig en leefde van 1840 tot 1933 en is dus 93 jaar geworden. Een grote,magere en statige figuur,gladgeschoren gezicht en geëtste ge- Segrina's Hoeve te Rijsenhout. laatstrekken. Het type van een Engelse landedelman uit de tijd van Koningin Victoria. Tweede d n eva Kamer,wethouded li s wa j Hi Haarlemmermeer,en rva n nva 192t 190to 57 heemraa Haarlemmermeerpoldere d n dva . "Hij bezat een buitengewone begaafdheid tot beperking van zijn uit- gaven en stond daarom bekend als zeer rijk",aldus een biograaf. In 1901 liet hij het woonhuis van de boerderij afbreken en bouwde voor de bedrijfsgebouwen een statig herehuis. Voor dit huis werd in Engelse landschapsstijl een prachtige tuin aangelegd. Het herehuis werdeln te de gebouwmaterialee d t dme n afkomsti afgebrot he n gva - woonhuin oudke e d en boerderijsva . Thans word huit the s bewoond door Ir.H.Klarenbeek,een architect,die het in 1966 kocht van de ge- meente en er de naam "De Rijsenhof" aan gaf. Hij heeft de gebouwen inwendig geheel gerestaureerd en de achter het huis gelegen paarde- stallen met hooizolder tot architectenbureau laten verbouwen. Op de nog resterende 2-jfe- ha grond drijft zijn vrouw een kleine boerderij. Geen zoons heee D Hooft ' .rd gee tha n zoons,allee dochten éé n n e r die is vroeg gestorven. Op de boerderij heeft zich eens een droevig ongeluk afgespeeld. Door onvoorzichtigheid met een jachtgeweer is er een arbeider,Ver- beek genaamd,doodgeschoten u ongeveen s i t 0 jaa6 r.Da r geleden. Terug naar de heer 't Hooft. Hij bekleedde tal van maatscappelijke functies en was daardoor veel van huis. Daarom had hij het beheer van zijn bedrijf overgedragen aan een bedrijfsleider. In 1910 kwam daartoe de heer Marius Willem van der Schans uit het Brabantse Dron- t lann geleHeusdehe va d n ni Altena,naa n ne leidin e Meed e r d m ro g van het bedrijf op zich te nemen. Hij bleef zeven jaar en kreeg toen familie d n Hooft va ' e boerderie td Kruiswee d n jaa g nabi tegene jd - woordige Aalsmeerderbru huurn gi . Van der Schans werd opgevolgd door de heer 0.D.Grijns,die van 1917 tot 1928 het beheer op Segrina's Hoeve voerde. Een maand geleden overleed hij op 80-jarige leeftijd. Hij is secre- taris geweest van de vereniging "Het Grondbezit" en was hoofdredac- Nederlandse "D teun rva e Jager" paan .Ee r maanden geleden kreek i g nog een brief van hem met bijzonderheden over de Segrina's Hoeve. In 1928 verhuurde de heer 't Hooft de boerderij aan mijn neef Pieter Maarten Biesheuvel,maar bleef zelf in het huis van de boerderij wo- 193n nenI . 3 93-jariges stieral j fhi . Verder. In 1934 kreeg de heer Biesheuvel een boerderij aangeboden in de Wieringermeer»en vertrok daarheen. Zijn pachtcontract was ech- nieteg rno t afgelopen zodat zijn broers Jaco Willen e b m Biesheuvel de boerderij nog 1 jaar beheerden. Daarna verkochten de erfgenamen van de heer 't Hooft de boerderij bij publieke donderdaverkopinp o l we 7 februarn 2 e g i 193 Hoten 6i l "De Beurs Hoofddorpe "t bijzondere d n .I e bepalinge verkoe di n -nva heee d rt M.W.v.d.Schans,wonendda k i pin s gla Bovenkere et k "aanwij- boerderij"e d p o zinr u geveuu gzo dinsda p .6 no 1 - vrijdan 0 e g1 n gva We leefden toen midden in de crisis der 30er jaren en alles was maar weinig helwaarde d e k bracho .boerderij,grooZ oo n tda ha,mé5 5 t t herehuis en bedrijfsgebouwen de somma van ca ƒ 80.000 op of ruim ƒ 1400,— per ha. Tegenwoordig zou dat alles meer dan ƒ 2 millioen opbrengen. De familie 't Hooft kocht dan ook de boerderij terug;in massa mijnde de heer L.van Andel voor de familie de boerderij af. De heer Reinie n Eldererva n huurde daarn boerderie ad famie d n -va j lie 't Hooft van 1936 tot 1963 en heeft er best op geboerd. Toen liet de gemeente Haarlemmermeer haar oog op de hoeve vallen met de bedoelin e stichten t n dor p ee o p r e ga onderhandelinge N » e d t nme gemeente ruild e familid e t Hoof' e boerderie d thofstedn ee t jme e van de heer Verjuyl aan de Uweg,welke de gemeente al in eigendom hadmodern ee . moon r Thane ne is i sdor p ontstaa Rijsenhoun- t- genoemd naa t vroegerrhe e Rijsenhouts t plm.da s 1m noordelijk e bo - ker heeft gelegen en omtrent het jaar 1600 door het water werd verzwolgen. A.Noordam. Geraadpleegde bronnen: Archief van de gemeente Haarlemmermeer» Weekbla Haarlemmermeee d n va d r 1868. Gesprekken en briefwisseling met de in het artikel genoemde personen. "Haarlemmermee vroegen i r r dagen",door A.v.d.Marel Jzn. waan Va r kwame? ze n Onze pioniers. Een vraag,welke onderzoekers al lang bezig houdt, maat waarvoo dusvet to r r tijd ontbrak,is: "Van waar kwamee nd eerste Meerbewoners?" Hoe groot was bijvoorbeeld het aandeel dat de Brabanders in de be- volkingssamenstelling hadden? Men vergete niet dat die eerste bewoners in letterlijke zin "pio- niers" waren. Heel anders dan degenen,die deze naam wel werd gege- ven, toen zij als eerste bewoners of bewerkers naar de IJsselmeer- polders gingen. Zeke volln ee rMeee d e rkwarn i ech t tthe eeupionieren,s wwa je behelpen,primitief leven,zwoegen,zw%en,zuchte n tranen,armoede n e veelal en behelpen. vraae Od p g vanwaa pioniere rdi s kwame n geleidelijk-aanka n ant- woord worden gegeven doorda j stukjebi t beetjen e s s feiten worden gevonden en vastgelegd. Hieronder volg stun s opgezondeee ton k n door onze vroegere secre- taresse mevrouw S.v.Zijverden-v.Reeuwijk,die tegenwoordig naarsti- ger dan ooit in allerlei archieven speurt naar wat zij belangrijk vindt hartn .Va ej opsteld dankzi t stut .He da k e volgt hieronder. Enige tijd geleden wild k enkelei e gegevens opzoeke Burgere d n i n - lijke Stand van de gemeente Haarlemmermeer. Ik werd getroffen door de in deze akten vermelde geboorteplaatsen van de inwoners van de in 1852 drooggevallen polder. heindgekomer n U wisve va tn j e enatuurlijnzi waret da m l no kwe Haarlemmermeee d zic n i h vestigee t r misschien e n n vindt he tU wel aardig om enkele voorbeelden hiervan te vernemen» Uit Zuid-Hollandkwamen o.a. r Spet NootdorPietede ui k n rva p de familie Klapwijk uit N.Waddinxveen Bulk uit Nieuwkoop,Oudshoorn en Zegwaard Pieter Martinus Buis kwaLisst ui mzijn e n vrouw Maatje ïanis was geboren in Waddinxveen Bastiaan Labrij t Heerjansdanui m Aar Zeeue d t s geborewwa n Ridderkeri n Pieternelln e k a Y/illemina Lievaart,die trouwdn enthoven,kwaJa t eme t Bleiswijkui m . t IJsselmondUi e kwam G.Verbrugg t Dirkslanui n e d Joh.Bogaard. Maria Verhoo s geborewa g Reeuwijn i nt Gorinche ui n e k m kwam Jac. Resoort. Ik herinner me gelezen te hebben in het Weekblad van de Haarlemmermee dezt da re Resoort zich nied lateha t n inschrijven bij de Burgerlijke Stand in de Haarlemmermeer;hij werd daarom ver- — 10 — schillende malen "opgeroepen" zic meldene t h » De familie van der Ree was uit Dordrecht en Numansdorp gekomen. Johan van Grieken was niet van ver gekomen;hij was geboren in Uithoorn. Ravestijn uit de Alblasserwaard en van Reeuwij t Zoetermeer,Zegwaardkui , In Ooltgensplaat was Theresia Bakx geboren;Jan den Ouden was ge- boortig van Moerkapelle en de familie Biemond kwam van Zevenhuizen» Jan den Ouden verliet Moerkapelle om zich hier te vestigen en ik vond de namen Markwat afkomstig uit Nootdorp en Dirksland. Roelof Rodenburg kwam uit Woubrugge,Willem Kamp uit Ooltgensplaat en Willem Klootwijk uit H.I.Ambacht. L.Troost had hier een woonplaats gevonden,komende uit Moordrecht, Leendert Sillevi Dirkslant sui Jacon de b Kool Mijdrechtt eui . Uit Noord-Holland afkomstig vond ik Willem Broertjes,uit Andijk; J.H.Mastenbroek uit Amsterdam;Daniel Meyer uit Uitgeest;Teunis Koo t ZijpejVolkeryui tBeemstee d Beet t sui n G-rietj e r e Oortwijn uit Uitgeest. Uit Bovenkarspel kwam Jan Kooiman;Fred Hoogland uit Spaarnwoude e famili.D e Tate d eerdesha n Schagei r n gewoonn e d Dirk Metz,de wagenmaker uit Vijfhuizen,kwam uit Limmen. De familie Schoo was afkomstig uit Velsen;Jacobus Rebel uit Muiden;Petrus Jo- hannes Matho gebores wa t Haarlem,en i n n Schin va Schotenn i e e .D familie Clas inwoneywa Sijbekarspen rva l geweest. En ook onder Noord-Holland vielen degenen afkomstig uit Aalsmeer en dat waren er uiteraard heel veel,zoals de familie Eveleens, Spaargaren,van Wirdum,Kaslander,van Zijverde veln e n e andereno Verschillende Zeeuwen trachtten hier ook een bestaan te vinden zo- als de familie Jac.de Vlieger,een landbouwer uit Kattendijke;Ver- huls t WissekerkejMalipaard,eveneentui t Wissekerkesui Daak .Oo n Klein kwam daar vandaan,hij was getrouwd met Dirkje Stroosma uit het Bildt k herinne.I nie e rm m ooi the t gezie hebbee t n n zonder een klaverblaadj f sprietjeo emonde d hoo n .i Daan Klein,die geposeerd zou kunnen hebben voor het "Tarvo-manne- tj e",was eerste arbeide Willej rbi m Sloote e "Bokkeweg"d n i n . De bekende familie Biesheuve Werkee ld kwa t Sleeuwijkn e nui m . Eveneens uit Brabant kwam M.A.Romers (Werkendam) en de familie Breure uit Dinteloord en Princelando Mathijs Verkuyl kwam hierheen uit Meeuwen evenals Jacob van der Pol,en uit Eeten (bij Heesbeen) kwam Jan van Wijk en met hem de familie Gijsb.Oardol en Anthonie Bax. Uit Kederhemert in Gelderland herinner ik mij de familie Hobo,aan de Spaarnwouderweg,waa s kin o graaal z d k ri g heen ging,men thu jongste mijj dochtebi n e ouderdi r s diende. Ook onvergetelijk was de familie Maasdam. Piet van Maasdam was, evenals zijn vrouw Gieltje Konings,afkomsti t Pijnaartgui . Piet s koetsiewa n tuinmae r p "Boerhaave";hino j bracht mijn broen e r Utrechtse d mit jme e tentwagen naar Haarlem,waa e schoorw l gingen, t deeeda nd Piet allerhande boodschappen voor mijn grootmoeder, moeder en tante. Als Piet dan niet vlug en liefst ook nog voor zijn beurt geholpen werd zei hij:"Ik moet eerst geholpen,ik kom voor drie fermieljes". De familie Gedaen,die aan de Spaarnwouderweg oftewel "Kladdebuurt" nooik woond i jaa5 l f tro za e vergeten gewees4 l za tk I .zijn,toe n mijn vader zaterdags tegen 5 uur de lonen betaalde. "Hou het maar baas",zei ouwn Gedaen;"GeeeJa kleine di j ef mi mei du jij maaho .n re je geld". k Zoveenooii n tbe l meer waard geweest! Jaarverslag 1976. Samenstelling afgelopet bestuurhe n I »n jaar heeft mej.G.L.de Rui- tepersoonlijkm o r e redenen afscheit bestuuhe t rui d genomen,zodat het bestuur thans uit tien personen bestaat,waarvan mej.A.M.van Niel het secretariaa heee d rn e tJ.A.v.d.Heid penningmeesterschat ehe p waarneemt,terwijl als voorzitter altijd nog de heer A.J.de Koning fungeert. Vergaderingen volgende d p O .e data werde r bestuursvergaderine n - gen gehouden: 20/1 23/, 31/2, 3 27/, 25/4, 21/1, 13/ 5, 9 01/ 7 , en 14/12. Alle bijeenkomsten werden gehouden in de z.g. "Witte Boer- derij ", Hoofdweg 743 te Hoofddorp in de bestuurskamer der Stichting. Orgaan» Er verschenen wederom vier afleveringen van "Meer-Historie" waarva redactie d n heree d n handen ni e va W.Slo s ni J.Tamboern e b , terwijl de verdere verzorging (persklaar maken en verzenden) opnieuw verricht werd door de heer J.P.Wieringa. Om zonder meer kosten toch meer informati kunnee t e n geven,wer- o d vergegaa drukket he t meen nto va r regel paginar spe . Jaarboekje. Het is nog steeds de wens van het bestuur op den duur in de gelegenheid te zijn elk jaar een z.g. jaarboekje te kunnen uitgeven,waarin behalve waardevolle historische studies ovet to r dusver nog niet gepubliceerde onderwerpen,ook de belangrijkste fei- ten welk t eafgelope he zic n i h n jaar hebben voorgedaan,vastgelegd kunnen worden. Samenwerking met de gemeente ligt naar de mening van het bestuur voo hande d r . De redacti s overgegaai e t samenstellehe t to n n meenva r gerichte nummers» Het eerste nummer van dien aard was dat wat verband hield 40-jarit mehe t g jubileu n Badhoevedorpva m . - Naas in gevet the n nva formatie over één bepaald onderwerp is de bedoeling met zulke num- mers nieuwe begunstiger wervene t s . Samenwerking. Met verschillende instanties werd in het afgelopen jaar weer een prettig contact onderhouden. In de eerste plaats met het gemeentebestuur waarvan zowe dagelijkt lhe s bestuue d s ral hoofde n verschillendva n e diensten steeds meet waarde he d r n eva Stichtine d bestaa wert n he va kn e ng beginne ziene t n .i n Zonder hun medewerking zou het onmogelijk geweest zijn te bereiken wat al bereikt werd. prettin ee s gwa contacr e CulturelE d t tme e Raan Noord-Hollandva d , waar de Stichting altijd kan rekenen op een open oor. Voorts met de Directit Haarlemshe n eva e Frans-Hals museum,e zusterorganisae d n - tiewelkt voortdurenn me s ee e d werkcontac t stan to ts gekomen i d , waar men ervaringen uitwisselt. Ook is contact tot stand gekomen meStichtine d t g Museum Zuid-Kennemerland heee .D r A.J.de Zoning onderhoudt contact met de Ver. De Hollandsshe Molen en de heer Bone d Slodt Heemschutme b . Vertegenwoordiging j meerderBi . e officiële plechtigheden heeft het bestuu e Stichtinrd g naar buiten vertegenwoordigd k valOo . t hieronde t onderhouderhe n vriendschappelijknva practischn e e - be e trekkingen met zusterverenigingen uit de directe omgeving. Het uit- wisselen van meningen en vooral van opgedane ervaringen is heel nuttig gebleken. Voorlichting. Behalvt stichtingsorgaahe t eme p anderno werk eoo d wijze voorlichting gegeven voorlichtinaa f o n g door anderen meege- werkt. Bijvoorbeeld door het uitlenen van knipsels aan personen die^ werkstukken moeten maken (meestal scholieren),het uitlenen van foto's en andere afbeeldinge musealf o n e stukke n tentoonstellingeaa n n (meestal doo f vanwego r e gemeentd e e georganiseerd). — 12 — Herdenking Dr.J.P.Hei je. Een niet onbelangrijk aandeel heeft de Stichting e sfeervollgehad n i d e herdenkin e 100std n egva sterfdag n Dr.J.P.Heijeva heee D » r J.Tamboer steld bijzonden ee e r fraaie bro- chure samen,waarvoor heel veel belangstelling bestond en welke in ruime matmedewerkine d dan- ej gemeente zi kd n gva versprei- e n ko d worden (alle begunstigers kregen een exemplaar toegezonden). Aan de e gelegenheidi j bi d gehouden tentoonstellin Abbenee t ge rond d n e -s gang door het dorp hebben evenals aan de herdenkingsdienst in de N.H. ker heree d k n D.Prin J.A.v.d.Heidn e s e waardevol meegewerkt, Herdenking 40 jaar Badhoevedorp. In een der spaarzame restanten van de eertijd o wereldbefaamdz s e modelboerderi e Badhoeve"D j " werd door de Stichting een uitstekende en zeer goed bezochte tentoonstelling ingericht waarvan het leeuwendeel van het werk verricht werd door de heer v.d.Heide,zijn echtgenote en dochter. Ook de medewerking van de heer A.Biesheuvel moet genoemd worden,evenal r gemeentde e sdi e zon- der wier steun op velerlei gebied zulk een expositie onmogelijk zou zijn geweest t dezMe »e tentoonstellin s eigenlijgi e eerstd k e stap gezet op een pad dat de Stichting al jar,en geleden wilde inslaan;het op gezette tijden in de verschillende woonkernen der gemeente inrich- van kleine tentoonstellingen» Dat het met behulp van de gemeentelijke overhei n pariculiereva n e d n inderdaad mogelijk is,heef Bade t e -d t hoevedorp ingerichte expositie wel bewezen. Werkgroepen. Een ander ideaal der Stichting dat nog lang niet be- reik t stichtet he wer s i n dwerkgroepe nva verschillende d n i n e woon- kernen. De gemeente is namelijk te uitgestrekt om alle werkzaamheden kunnee t n néé concentreren i n (zoals Aalsmee t b.v„karda n doen)e .D werkgroepen komen nog niet al te best van de grond. Men hoopt echter in deze initiatievep no wijke d dorpsradenn n e - nva t inderhe t -.Da richtine di daa n i d g gezocht moet wordel gebleket conwe he s -i nt nui tact dat er al bestaat met de Dorpsraad van Lisserbroek,waar men een opvallende en niet genoeg te waarderen activiteit aan de dag heeft wekket geleg he belangstellinn j nva bi d g plaatselijk - voo t rhe - e verleden,o.a. door het aanleggen van een grote dia-reeks,weergevende oude foto's en oude prentbriefkaarten,betrekking hebbende op Lisser- broeko Er is dan ook met deze dorpsraad een innig contact ontstaan, waarbi Stichtine d j g gaarne steeds haar adviezen heeft gegeven» Verzameling. Met gemeente-archief zijn besprekingen gaande over het onderbrengen van foto's,kaarten e»d» eigendom van de Stichting, gemeentelijke id n e verzamelingen,waardoor doelmatiger gewerkn tka worden en ook het beheer op de juiste wijze zal kunnen plaats vin- den,. Voorlopig blijft het uitgebreide knipselarchief nog in de "Wit- te Boerderij" ondergebracht,evenal klein- e d s verzamelin- e g boeken. De Stichting kan - indien gewenst - ook beschikken over een groot aantal kleurendia's betrekking hebbend Haarlemmermeere d p o e » Bijeenkomste n excursiese n maar2 2 p tO hiel» heee d d r J.G.Corne- lissen in"De Beurs" te Hoofddorp een praatje bij tal van interes- sante dia's over Halfweg-Zwanenburg e.o. Er bestond een opgewekte belangstelling voor deze lezing en er werden veel vragen gesteld. De heer Cornelissen organiseerde - zulks naar aanleiding van een desbetreffend verzoe drietan ee - k l bezoeke suikerfabriee d n aa n k te Halfwe gnajaat welkhe n ri e plaats vonden» Gebouwe n landschape n e StichtinD » k haag oo ach rt taathe k voort- durend een waakzaam oog te houden op de ontwikkelingen welke zich in de gemeente voltrekken op het gebied der ruimtelijke ordening. t betrefHe t hier voornamelijk tijdi waarschuwende d g e vingee t p o r steken wanneer historisch waardevolle gebouwen of gebouwtjes drei- gen te verdwijnen» Maar dat geldt eveneens voor dorps- en polder- gezichten» Helaas heef e Stichtind t g moeten vaststelleg no r e t da n steeds bouwsels verdwijnen welk j graa zi d willee gha n behouden,ter- wijniek loo t alle bestemmingsplannen naar haar mening voldoend- re e kening hebben gehouden met wat oirbaar is. Hierbij denkt zij b.v. aan de nieuwbouw welke in "Pax" veel te dicht op de monumentenboer- deri jHoofdwe, g 743,Hoofddorp,werd verwezenlijkt. Zulks niettegen- staande door de Stichting,Heemschut en de Rijksdienst v.d. Monu- mentenzorg hiertegen ingediende bezwaren. Hier staat tegenove gemeente d t rda e haar volle medewerking heeft verleend bij het opzienbarende verplaatsen (en herstellen) van de korenmole Eerstelinge "D n haan "e r planne behoudet nto hersteln (e n ) van wat nog over is van de eertijds zo befaamde "Badhoeve". n gemeente-zijdHoopgevenva t da s i d e steed voree t sn n meeva l ra meStichtine d t g verbinding wordt j gezochbi t aanzien wa te t n nva het opstellen van bestemmingsplannen behouden dient te worden. Er is echter nog steeds geen overzicht opgesteld kunnen worden van gebouwen welke voor plaatsing op de z.g.monumentenlijst in aanmer- king komen Meee .D r beschikt ovemaag no rr heel weini eeuwse 19 g e gebouwen. Museu g steedNo m o s gaa e Stichtind t g onvermoei dt ver voorhe -t tme zamelen van voorwerpen welke straks in een gemeentelijk museum een plaatsje kunnen krijgen. Voornamelijk geldt het werktuigen en ge- reedschappen,welk landboue d n ei w werden gebruik periodn ee n ti e motoriserinn va g no toe r e n g nauwelijks sprake was aantat .He l voor- werpen nam ook in 1976 weer aanzienlijk toe zodat men hoopt dat bin- nen niet al te lange tijd over een interessante verzameling te be- schikken. De bedoeling is om in de thans nog open kapschuur van "Mentz",beschikbaar gesteld door de gemeente,de best onderhouden n eventueee l gerestaureerde voorwerpen onde brengee t r n deze no z e mogelijk op bepaalde dagen ter bezichtiging te stellen. s echtei r E r gebre n vrijwilligers,diaa k voorwerpee d e n zouden wil- len en kunnen restaureren of in elk geval zouden willen opknappen. Uit het museumbestand heeft het bestuur in het afgelopen jaar ver- schillende voorwerpen kunnen uitlene behoevn te n kleinern va e e tentoonstellingen. Het bestuu gelee d r n hoop -i Stichtine n hartd g va t no da ek oo g genheid zal worden gesteld als onderafdeling van het streekmuseum een "paardenmuseum" te realiseren,omdat het paard destijds in de jonge nieuwe polder van groot belang is geweest vnl. voor de akker- bouw. Reeds is een aantal paardenwerktuigen in ons bezit,benevens een viertal rijklare rijtuigen,welke hier vroeger doo boeree d r n gebruikt werde geschonken e n n werden door mevrouw E.Korthagen-van Til uit Breukelen. De door het bestuur verzamelde voorwerpen,bestemd om t.g„t. in een museu wordee t m n ondergebracht,bevinden zich t than he n del te n si e depot aan de Hoofdweg,tendele in een nishut (op het terrein bekend als -"oude koolfabriek") en tendele al in de open kapschuur van "Mentz". Arbeiderswoning g altijNo .d liggee "Wittd n i ne Boerderij rese "d - tanten van een te Boesigheliede gesloopte arbeiderswoning. De ge- meente heef e Wittd to goej z evoo bi dt Boerderi di r j passende huis- je een stukje grond naast genoemde boerderij gereserveerd,maar voor- lopig ontbreken de middelen om het op te bouwen. Men had gehoopt dat dit in het kader van het onderwijs aan de scholieren van de Techni- sche schoo u kunnezo l n plaats vinden,maa schijnt di r t onmogelije t k te zijn. Er zal naar nieuwe middelen en/of mogelijkheden gezocht moeten worden. Hoofddorp,februari 1977. Financieel overzicht 1976„ Ontvangsten verdeeld over: Bank 558,41 Donaties 5345,— Kas 458,80 Bijdragen excursies 335,25 G-i r o 6884,58 Rente Bank en giro 38,18 Diverse ontvangsten 7901,79 (tentoonst n portoe . ) 108,40 saldo bank 1-1-76 265,54 saldo kas 1-1-76 5,80 saldo giro 1-1-76 1803,62 7901,79 Uitgaven verdeeld over Bank 558,41 excursies,zaalhuur 520,— Kas 458,80 geschenken 50,— Giro 6884,58 kosten periodiek 1240,75 secretariaat 1102,20 7901,79 bankkosten 40,93 lidmaatschappen 52,— aankopen 207,40 vitrines en naambord 457,89 tentoonstelling 498,40 kaarten Oud-Heemstede 141,60 verkeerde boeking giro 26,— saldo bank 31-12-76 135,48 saldo kas 31-12-76 36,79 saldo giro 31-12-76 3392,35 7901,79 De subsidie over 1975 wer n januari d i 1977 ontvangen. Bij de uitbetaling van de subsidie worden de verschuldigde bedragen aan huur voor Hoofdweg 743 en de nishut ingehouden» De huurbedragen zijn: voor Hoofdweg 743 5620,ƒ — vcor de nishut " 480,— e subsidiD e werd voor drie jaar bepaal p dezo d e beide bedragen plus ƒ 1000,— startsubsidie en 50$ van het door begunstigers betaalde bedrag» Dit laatst oves wa er 1971510,—;duƒ 5 s krege755,ƒ j wi n— Over 197 6wachte e t zijj nwi n5345ƒ n 50? ,va $— ;du2672,5ƒ s 0 Van eerder verschenen nummers van "Meer-Historie" (niet van alle) zijg enkelnno e exemplaren beschikbaar» Belangstellenden kunnen zich hiertoe richten tot de heer V/ieringa. Het vergoede r (hogede n ) portokoste a toezendinn p prijo l sza g worden gesteld» Beschikbaar zijn de nummers: 2, 3,4 ,9 , 10, 12, 13, 14, 15 Ondergetekende: straatnaam J plaats; wenst begunstige wordee e Stichtind t r n nva g "Meer-Historie" tege n Jaarlijksnee e bi$tiFage n ______-va . i» ƒ10»— ) • datum: handtekening: '• —————————————————————————————————— Opzenden aan de ledenadministratie: Burgera. Amers f oordtlaan 84 te Badhoeredorp. onderstaandr de n ee n ofaa e adressen. Betalingen gaarne doormiddel fan de- aan U te zenden accept- girokaart. samenstelling bestuur* •. • . . Eewaine *ê voofsJ . sA r Krugt« , it i a0|1 w7 ^isoreS 02503-g , of • o l pCte . ) 17 6 1 6 secretaresse :Me,j .A. M. van Niel , Concourslaan 18 ,Hoofddorp( 02503-1 3151 ) penningmeester Heide, d . v ,. BurgemeesteA . :J r Ameraf oordtlaa, n84 " '' " ' '' ' ' " '" leden: J.C, Oemelisiieit» Öli3?$»tiaam '. Brnain«« taraat . 3 rS« saarndaia^f 23-37521 1 ) . ' -20107) f. J . f aiiJïoeï*, Jéïplé*» :Tr»4wlöM8*^«t:'71J»i;eiiw^;ei3«ii®(02f ti-2|09) J . P„ tt ^ejeiaga»lt«iiBie : :-^i,«pii^pi^ • 4 38 ,-t ijMvdn Liaserbroek. Grepen uit de historie. Nic.Bouwmeester,de schrijver van het boek over Lisserbroek,heef s toegestaaton n enkele grepe t zijnui n interessante werk over te nemen. Wij danken hem daarvoor zeer. Ook de heer Doede sn zij zijva nj dankbaa j nwi reproductie wi t rda r e s enkele mogen gebruiken. Het ontstaan,aldus Bouwmeester,van het oude Leidse meer hield te- vens in het ontstaan van het Lisserbroek,dat toen "Abdissenbroeck" oppervlakte-veengebien ee heettes wa t .He veenlaan ee t r dme te g dikte van tussen de 1,5 en 2,5 meter. De ondergrond van het Lis- serbroek is vele duizenden jaren geleden door de zee gevormd als een uitloper van de duinenrij. Daardoor lag het al wat hoger dan de verder in het binnenland gelegen gronden....De uiterste punt latere d n eva Lisserbroekpolder,du gedeeltt t versshe he t t da e (naar het Oosten) in het meer uitstak,lag toen echter nog 2830 meter van de Herenweg in Lisse verwijderd....Het Lisserbroek lag landtonn e d ee t som n i he s woeligo z sal n r gi e s ei watel a n e r loop der jaren wel wat land verloren gegaan,echt "onder water" heeft dit gebied nooit gestaan. Althans niet zoals het andere land. Hoogstens wat hoog water op hetjweiland. omdijking,waardooe dankee d t n n naa me d ha t Lisserbroekn Da ee r e r - polder ontstond (eerste werkzaamheden daaraan werden uitgevoerd in 1645). Bij de uitvoering van het plan tot drooglegging van het Haarlemmer meer werringvaarn ee d t dwars door deze polder gegraven,waardoor het grootste gedeelte binne ringdije nd nieuwe d n ekva polder kwam te liggen. Bouwmeester zegt zeer terecht:"Het ontstaa dorpsgemeene d n nva - schap Lisserbroek is een gevolg van het graven van de Ringvaart.." Was dat niet gebeurd en zou men de - grillige - boorden van het grote meer hebben gevolgd bij de aanleg van de ringdijk dan zou di tLissj gebiebi eg no hebbed misschier ne behooru zo n ne d nooit een dorpje Lisserbroek zijn ontstaan. J J 3/3t Dat ontstond omdat er turf gegraven moest worden en men daar nu eenmaal mensen voor nodi d (zigha e nummer)t elderdi n si . De polder. De Lisserbroekpolder beschikte al voordat het Haar- 1emmer meer droo s gemaakwa g t oveeigen ee r n bemaling watern ee : - molen e stond,nada.Di Ringvaare d t s gegraven,aatwa Lissee nd r kant in de polder,zodat het Oostelijke gedeelte een eigen molen kreeg. Volgens Bouwmeester was een der eerste bewoners iemand,die met twee boerenwagens en paarden,een vrouw en twee kinderen,benevens twaalf polderjongens,naa hooggeleget rdi n gedeelt nieuwe d n eeva polder kwam. Hij zelf zou niet aan het eigenlijke droogleggings- werk (graven van de Ringvaart b.v.) hebben meegewerkt. Te Lisser- broek houten bouwedee j n eerst ehi keehu n grat e te he - wers wa k ven van de Lissertocht» Later werd de keet verplaatst naar Nieuw- Vennep, naa plaate rd sHervormde d waa u rn e kerk staat. Dezn ema kwam met zijn gevolg uit het land van Heusden en Altena,vanwaar destijds veel latere Meerbewoners afkomstig waren. VoordaLissrbroen i j slae d zi t gn gingeaa k n meegehaddel a j -nzi bedijket Anna-Paulownapoldehe werke d n n aa tn va kwamen re n van- daar in februari 1852 te Lisserbroek aan. Dat zij zich vestigden te Lisserbroek - overigens een verlaten oord - zal wel het gevolg n zeker i hoon n ee zije g e t nmat he geweesfeit t ehe da t droo n tva g gelegen gebied was. Het land verwilderde in deze jaren zienderogen,omdat de verkoop pas jaren later zou plaats vinden. Het onkruid stond meer dan verre d n ei manshoo geer omtret e to ns n boo- wa ke g huif be o me st kennen. Huizenbouw. De funderingen van de eerste huizen bestonden uit.... turf.Men groe sleun ee fstapeldn e f e daarin gedroogde turve- npy ramidegewij onderste D . op s e laag n turveee s daarbil nwa we n jda meter breed. Op de bovenste rij werd het mets.elwerk aangebracht. r staaE huizen,welkg nne dezp eo e wijze gefundeerd werden. oudste huisj Lisserbroek;gebouwn eva n 1853i d . bouwer Pranciscu Gervenn sva . De eerste huizen werden alle in de z.g."onderdijk" gebouwd. Onder aan de voet van de Ringdijk,direct er tegen aan liep een pad met daarachter de "bermsloot" en daar weer achter stonden de eerste huizen, ^oewel het in Lisserbroek altijd bij een "pad" is geble- ven,was dit oorspronkelijk als weg bedoeld,want de "Commissie tot droogmaking van het meer" had nooit de bedoeling gehad om op de ringdij n verkeersweee k leggene t n aa g. Voot verkeeda r r moest he t pad,officieel "veldweg" genoemd,dienen verwarrinm O . voorkomene t g : ter plaatse noemt men "Turspoor" ook nog wel "Veldweg". Een klein gedeelte van de echte Veldweg is nog aanwezig. Maa zakee e loped w r p no n vooruit,wan t vertelwa moer e g t tno d wor- den ove gevolgee ringvaare d t graverd he n n va nn va t doo e (ouded r ) Lisserbroekerpolder. De boeren woonden nabij Lisse en de verbin- meet s schiereilanhe al rn i t lant he da ddint dgme gelegen was, werd door die vaart verbroken. De "Commissie tot droogmaking" kwam overeen dat,in ruil voo grone d r d nodig voo ringvaart,ee d r n ee r bruu wordezo g n gebouwd voo landgebruikere d r s waaroven hu j zi r landerijen zouden kunnen bereiken. Eers houten t ee kwa r ne m noodbrug omstreek z.gn ee s.s 1843wa t He . rolbrug omdat het rijdek in rechte lijn voor- en achterwaats ge- roln worde brue ko d behoevn d e scheepvaar d te gm no n eva openene t c Deze rolbrug was een der eerste welke ten behoeve van de Haarlem- mermeerpolder werden gebouwd e eerst.D e brugwachte s Alberrwa - Al t ders,di 4 jaa3 e r lang daar zijn taak uitvoerde n 187.I 7precie- s een eeuw gelede wer- opvolgee s d d du n n dezrva e brug vervangen doostalen ee r n draaibrug,welk geschiedenie d e s ingegaai s s nal "de brug der zuchten". "De brug" heeft in de korte geschiedenis van Lisserbroek een gro- te rol gespeeld. Men kan daarvan een goede indruk krijgen door te lezen wat Bouwmeester daarover alzo weet te vertellen in zijn boek. Vuurbaken. Zoals gezegd was het vanuit Lisse,dat langs de Heren- weg gelegen was,nog een heel eind lopen (bijna drie kwartier gaans, zoals men dat vroeger uitdrukte) tot aan het uiterste zuidoostelij- ke Lisserbroekpoldere puntjd n eva . Daar ston - toedHaarlemt he n - me omgevine rd mee g rno g beheerst z.gn ee .- e vuurbaaks wa t .Da een soort stalen vat,op enkel grone d e meterf da geplaatsn sva p o t een paar houte t werva n d t potenolida n eI 0verbran t geheehe n e dl kon op die manier bij duisternis als baken voor de drukke scheep- vaart op Leiden en Haarlem dienen. Dit baken werd ook wel "Cruys- baken" genoemd en men vindt het zodanig ook benaamd op oude kaar- moer ten.E .t daasterkn ee r e stroom hebben gestaa lande di -n ne tong schippere d ston j bi d s beken s "Kaaal dHoope d p f "Gan"o s oort"oostelijke d p O . e hoek waar than n Noorfamilie d sva tn eJa woont,ston k zo'oo d n bake t "Cruysoortnda " werd genoemd. Deze bei- de hoeken waren de verst vooruit stekende in het meer. Nu nog vindt Piet Dimmers,loonploege Lisserbroek,tijdenn i r s zijn werk puinresten van een kade of bedijking aan de hand waarvan de omtrek (begrenzing vroegere d n )va e polder duidelij vass i kstellene t . Daa kronkelige rd ligk oo t g "Turfspoorwe e " genaamd,waaraan ver- schillende boerderijen zijn gelegen,waaronde welke rdi e dooe d r schoonzoon van de landheer Dr.Heij e destijds benoemd werden met historische namen,zoals Marnix,Wilhelmus,Potters Stier,Zweelincks Orgel,Piet Heins Zilvervloot en Hogendorps Grondwet0 Het merendee r bebouwinde l g bestond echte t kleinrui e bescheiden huisjes. Maa boue d r w ging vrij snel r jaar:pe gemiddel3 . t to ? 2t d Later weraanzienlijt da d k minder e eerstD . e huisjes hadden alle vrijwel dezelfde vor grondplan e m verschilden e n n allee grootn i n - te en afwerking. Op de begane grond vond men een woonkamer met een of meer bedsteden en onder het dak een open zolder. Tegen zo'n huisje werd dan de keuken gebouwd. Voorbeelde zuln huisn nva ee k j e,waarvan Bouwmees- heefr hele te d ten i berekenMee r a 170e c r n gebouw t 0va da d d wer- den en waarvan er nog een 700 staan,waren die van Marius Onos en Pie e Clippeleird t e zijZ . n beid g nie no o lanez t g gelede- ge n sloop onzn e t e Stichtin gdriemanschat kreehe n gva t Lisserui p - broek een aantal turven waarop het huisje van Onos was gefundeerd (gesloop n februari t i 1975) andert .He e huisjoktoben i t da e r 1976 werd gesloopt stond op....9 betonnen pale n enkelnva e meters lengte, Bouwmeeste t enigrdi zeget verbazinda t g wekt wannee n weet rme da t men in die tijd en nog lang daarna niet in de Ringdijk mocht heien. Ik vind het nog opmerkelijker omdat - voor zover mij bekend - voor t eers betonnen he ee t n paalfundering werd toegepas boue d wj bi t van de toenmalige Haarlemsche Bank (later Twentsche Bank en thans Algemene Bank Nederland) te Hoofddorp. Ik meen dat dit ongeveer in 1918 of daaromtrent het geval was en er kwamen zelfs kopstukken uit de bouwwereld van elders een kijkje nemen. Terug naar die huisjes. Ze waren uiteraard goedkoop en daarom be- spaarde men op allerlei zoals op kapbeschieting (met planken of riet) keen zolde.p Me o k r tege onderkane d n dakpannee d n tva n naa g tusseeza n kieree d n sterree d nmaae t d voeldf nhe o f no t da e buiten regende of sneeuwde. Tussen de hanebalken nestelden soms mussen en spreeuwen. Ook andere levende have werd er wel gevonden, oudj bi zoal e bese t t nie da stl a tgebouwd e huisjes meer voorkomt. In de winter gingen velen bijna geheel gekleed te bed en namen dan meef o bovendie rn wannwaterkruikeee g nno (aardee nme n kruiken i n oude sokken!;. Er werd veel armoede geleden en de sterksten en ge- zondsten van hen bleven in leven. Zij drukten natuurlijk op den duur ook een stempel op de Lisserbroeker bevolking. Jan de Bruin,bierbottelaar,met vrachtauto anno ± 1930. Een hoofdstuk apart vormen de "huisies" tegenwoordig "toiletten" f "WCo " genoemd e stonde.Z n buite achten e n huizen,loe d r s ervan of in een schuurtje. Bouwmeester zegt over dit sanitaire onderwerp van Lisserbroeks leve alledagï"n nva grappin ziee sda t t 'Morgen t nda m go he s swa de ene huisvrouw met een "gevulde pot" naar de plee in de schuur liep,d tuie d e nandern i omkeerd m n derdehe ee f eo e eenvoudit he g zolderraam opschoof en de pot buiten het venster omkeerde...". heeft postbode,din Di tee e zijn fiets tege huisgevee nd - ge d lha zet om zijn post uit te zoeken,tot zijn ongemak eens gemerkt...! We zulle hierbit nhe j laten. weeU genoeu tn Lisserbroen gva nieuwsgierim ko wordee t g n naar "hetuitstekend,boeienn ee " s i boek t .He d geschreven,plaatselijke geschiedenis geworden;wat men in de kringen van historici noemt "la petite histoire",de kleine geschiedenis in tegenstelling tot de grote,onze vaderlandse,maar er niet los van te denken. SI. "De bruzuchten"r de g . Lisserbroek en de turf. De geschiedenis van Lisserbroek vanaf het tijdstip dat deze streek binne Ringdije d n k kwa liggen,ie t m e denkee sd t nien s va nlo t turfwinning. Vandaar dat ik daaraan in dit nummer extra aandacht l schenken wi l tevenza klein n t ee s.He e aanvulling vormee d p no interessante gegevens welke de heer Bouwmeester over deze zaak heeft vastgelegd in zijn nieuwe boek. "Broek" is een onzijdig of vrouwelijk woord. De broek is laag,langs rivieren of beken gelegen,al of niet ingedijkt,groenland,dat s' winters onder water staat,zeg woordenboet the Dale,en Va n va nk "het broek" is dras land,moerassig land. Ik heb het maar op het laatste gehouden wanneer ik over het oude Lisserbroek praat. Want drassi moerassin e gland,dat Haarlemmet he he l n za gi t r meer uitstak,wel geweest zijn. Het was een uitloper van het land om Lisse,waaraa t zijnhe n sprekende naaheefk oo m t ontleend: broek(land Lissej )bi . Dit stukje oud land heeft lange tijd alleen maar waarde gehad als bijnn turflandee mete2 ag veenpakkek la di rturt r .E to f t verda t - graven kon worden, ^r was aan vaste brandstof in het verleden net zoveel behoeft s tegenwoordial e n vloeibaraa g e brandston aa n e f gas. Turf behoefden we niet in te voeren. Enorme oppervlakten lagen in de vorige eeuw nog op ontginning te wachten. Zo ook het veen van Lisserbroek. In de drooggevallen Meer lag veel waardevol veen,schreef Gevers van Endegees n zijn deeva i t n 2 l boek ove Droogmakine d r t Haarhe -n gva lemmer meer. e commissiD e belasdroogmakine d t tme g kwam voo e eigenared r r de n uitspringende stukken land op het idee zélf te gaan vervenen,maar n kwam,zaaa p o e Commissir gd e toe n vert aa nhe - r e e teged l a n bonden beslommeringen op en zag de Commissie er van af zélf te gaan vervenen. d echteha t rDa helemaal geen nare gevolgen wan warer e t n liefheb- bers genoeg verveningee .D n stonden alle onder oppertoezichn tva het Hoogheemraadschap "Rijnland" en van Gedeputeerde Staten (art. GrondwetJe d n 19va 3 . Grondslag voor het verlenen van verveningsvergunningen was de be- talin ƒ100,n gva batn het"Fondn —te eva n onderpandsva vole "t - doen voor elke hectare verveend wordend land naar e geland n gva jaarlijkse verveende uitgestrektheid. Voorts moest men polderlasten betalen voor het afgegraven veenland dat na de afgraving gewoon polderlan gewordens wa d . moesn heiMe j bi t" vervenen echte t ringvaartsboor mete0 he 6 r t rui d vandaan blijven of op andere bepaalde afstanden vanuit de polder- kaden. Verder bepalingek wareoo r ne n gesteld omtren toekome d t - stige grenzen van het verveende land. In deze zin werden in 1851 één en in 1852 nog twee vergunningen af- gegeven. Bij elkaar ca 15~è ha waaronder een perceel te Lisserbroek. t wel:dLe e droogmakin meet jul1 he p r io n wer185s gva pa d2 vol- tooid. Veenlagen. Gevers zegt dat de veenlagen op 2 m beneden A.P. onder een korst bovengrond van 60 a 70 cm voorkwamen. De bruikbare veen- lagen waren 1.30 - 2.20 m dik. Het veen werd meestal droog gestoken,doc opgepompt me l we tk oo h water tot slik vermengd en dan nat bewerkt. Deze verveningen noemde men "irreguliere veenderijen". De turf op die wijze gewonne s goekwaliteitn nwa va d . Er werden in de Meer ook verspreid liggende veenbanken verveend. Deze viele buiten de gewone bepalingen voor vervening omdat meer egalisatie van het polderland vormde en zeer gewenst was,tendele zelfs verplicht. Gevers zegt verder: "Zodra land afgegrave u zijn,zonzo lant uhe d van Huigsloot (nabij de Kaag - SI.) onderworpen worden aan de ver- ordeninge polderlasten e n Haarlemmermeere landee d d n l a nva n nva - polder. Dergelijke bepalingen stonden ook in de vergunning om het afgesneden gedeelt Lisserbroekpoldee d n eva mogee t r n vervenen"... Uit mijn eigen aantekeningen notee t "Weekblarhe ik,dan i r e dt van Haarlemmermeer n 186advertentin "va ee 0 e heeft gestaan waarin "Veenland behorend geöctroyeerde d t to e e Veenderi Lissern de n -jva te koop werd aangeboden. broek" Aan de hand van een goede kaart kan men - evenals dat in Vijfhui- zen het geval is - duidelijk zien dat Lisserbroek "anders" is dan s d"ouMeeri e d t res dn .He land",oo tva l "bovenlandwe k " genoemd. Het was er geen meerbodem,maar stak er al eeuwenlang bovenuit. Het grillign ee d ha e vorm doovroegert he r e ringdijkjg e no toet nhe "Lisserbroekerpolder" was. Dat dijkje ligt nu als een kronkelige middeg t Haarlemmermeerswe he n i n e n straatnaamlandschaee p o n e p - bordje kan men lezen dat men daar te maken heeft met "Turfspoor". Volgens de schrijver van het boek over dit gebied werd het turf- spoo wanr- t daarnaar heeweggetjt he t aangeleg- e d doozeken ee r - re J.Rottevee t Lisse,oui l p wiens naa vergunnine d m vervenint gto g stond t turfspoo smalspoorbaantj.Da n ee s rwa zoale- s vroeger veel bij grondwerken werd gebruikt - waarop de gegraven en gedroogde turven met z.g. lorries werden vervoerd. heee di r s Rotteveewa u N Mee e lturfn d nieee rn i enige - d te edi spoor heeft aangelegd en gebruikt,want in het boek van meester Boeke geschiedenie "D i Haarlemmermeer"(1868t he n sva )e d staa t da t grondbezitter Mr.J.W.M.Rutgers van Rozenburg aan de westkant van het voormalige eiland Abbenes "een spoorweg deed aanleggen" om ge- makkelijker de miljoenen turven te kunnen vervoeren. bovendied ha j Hi recht opstan he tva l verkrege poldee d n m no rva op de Ringdijk een turfschuur met bergplaats voor gereedschappen te mogen plaatsen. Toen de vervening in andere handen was overge- gaan - aldus Boekei - heeft men dat spoorlijntje afgebroken. Stukje statistiek». Het verslag over de toestand der gemeente Haarlemmermee n 185ri 9 vermeldt*"I gemeente nd e Haarlemmermeer aantan wordee p lo t plaatsen,meesta nabijheie d ringe n d li n -dva dijk, turf gewonnen,zodat ofschoon er slechts enkele meer belang- rijke veenderijen zijn,de vervening er toch een vrij belangrijke industrin va k ta e uitmaakt,waarin verscheiden gegoeden emi n hu n bestaan vinden". 111 Consenten tot vervening werden er door de rijksontvanger af- gegeve346.32m pl n turn e n0 to f wer gewonnenr e d bracht .Di - tge middel ƒ2,5p o d100r 0pe 0 stuks turf. Nog enkele getalle latert nui e verslagen: 1860: opbrengst 361.417 ton steekturf en 306 vierkante veenstokken (baggerturf) 1861: 129 afgegeven consenten;5.521 ton baggerturf en 443.196 ton steekturf 1862: 128 consenten afgegeven. Opbrengst: 19.676 ton 1e soort 1e klasse turf;604.072 ton 1e soort 3e klasse en 30.311 ton 2e soort 3e klasse. In 1864 werden er geen consenten meer uitgereikt omdat de rijks- accijnsen (belasting) op turf waren afgeschaft. Het overzicht van de gehele uitgestrektheid der verveningsgebie- vierkantn i n de e ned.roede ) waarvoom2 0 roed1 ( n10 r= evermoe - delijk vergunningen waren afgegeven: 1855: 13.704,— 1860: 13.299,65 1856: 15.809,12 1861: 16.190,32 1857: 16.659,38 1862: 15.287,— 1858: 15.832,53 1863 13.651,50 1859: 16.289,50 Nadien waren opgave bovengenoemds nal e moeilijk mee nauwkeut rme - righei gevene t d . — 10 — In 1865 kregen dijkgraaf en heemraden van de Haarlemmermeerpolder vergunnin vervenet he t n dijksgrondeto g nva kregen e n n twee parti- culieren vergunning tot vervening van enige percelen in de polder* 1877. Het verslag over het jaar vermeldde dat de vervening in de "verveningspolder Lisserbroek" in dat jaar opbracht 11 miljoen bag- gerturve n 26-ge n - miljoen steekturven. Ingelanden haddet jaada r n i n 5,6 a aangevraagh 3 mogee t d n vervenen. Verkavelingsplan. Voor het te vervenen (lees: af te graven) Lis- serbroek had men een verkavelingsplan ontworpen,dat op het volgen- de neerkwam. bedoeline d s Hewa t g (biuitgevet verveningsconcessie he jd n nva e ivervenine nd t lan 1855he a dn m o ) g opnieu verkavelee t w e di n e n verkavelinomringende passee d t n n naa aa n eda g verkavelinn gva de Haarlemmermeerpolder. Doorda Lisserbroekpoldee d e bode d tn va m r n practiscda Haarlemmermeere d hn eveva e n di hoo u zijs zo gnal - polder, zou men dus sloten en tochten en wegen a.h.w. kunnen door- trekken. Iede ingelander de r Lisserbroekpoldee d n nva n da u rzo weer net zoveel land terugkrijgen als hij vóór de vervening had bezeten en zelfs zoveel mogelijk op dezelfde plaats. Kreeg iemand moetef o j nhi meebijbetaleu mindef zo o r n da r f schadelooo n s wor- den gestelnaal maatstae we rd . n 700,ƒ e ha d n r fva —pe Het prachtige verkavelingsplan,da polderarchiet he n i g tno f moet berusten,werd nimmer uitgevoerd. Dat plan voorzag in doortrekken IJwee d n g va naa Ringdije rd k (Lisserdijk haakg we n s ee daaro n )e p vanaf de Lisserbrug over de Ringvaart in oostelijke richting,uit- mondende op de Veldweg,welke - als ik het goed heb begrepen - rondom de Lisserbroekpolder liep. In het begin van de vervening was er een fonds gevormd waaruit ge- hee gedeeltelijf o l verkaveline d k d betaalgha d moeten worden. u gebeureDazo t n wanneer,zoal gedachn sme t had,"nat verveend"zou worden (niet steken maar baggeren) vervenin.e Maadi u rn g tenslot- te niet "nat" maar droo stant to g d kwam wild Veenderij-bet ehe - stuur dat geld uit het fonds terug hebben,zich niet realiserende dat men deel uitmaakte van de (nieuwe) Haarlemmermeerpolder en waarmede na de vervening het Lisserbroek één geheel zou uitmaken, waartoe eigenlijk e toestemminvoorad k oo l vervenint to g g destijds was gegeven. Het heeft van 1889 tot 1893 geduurd eer het Veenderij-bestuur van zijn onjuiste houding was overtuigd. Maar toen kwam er dan toch ook spoedi definitievn ee g e regeling,waarbi s januarwa t da i j- 1894 - besloten werd,dat de sloot ten noordwesten van de Veldweg verbree verdiepn e d wordeu zo t voorzien ne u wordenzo n drinva e n slooee stuwdammen, tg verno k - oo u , zo Tusse 8 1 kavele n nd e 7 1 s bree verdiepn e d t worden. Deze werken zouden doo Veenderijt rhe - bestuur worden uitgevoerd,terwijl vanweg Haarlemmermeerpoldee ed r duikers zouden worden gelegd onder de Veldweg en een brug over de Lissertocht,zodat men vanaf de Veldweg op de Lisserweg zou kunnen komen,waartoe trouwens ook nog een stukje verbindingsweg aange- legd moest worden en een duiker of bruggetje in de Veldweg om de sloo tkunnee t tusse 8 1 n kavele n d latee 7 1 sn doorlopen. Voor dit alles betaalde de vroegere Lisserbroekpolder ƒ 7000,— Haarlemmermeerpoldere d n aa . n bovenstaandi g Dwe e e regels steeds "Veldweg" genoemd heet tegen- woordig Turfspoor. SI. Patenten» Vóó invoerine rd Bedrijfsbelastine d n gva g (1893),welke tegelijk met de Vermogensbelasting werd ingevoerd (door minister Pierson) werd het uitoefenen van een beroep belast als "patentbelasting". Alvorens bepaalde bedrijve beroepef no mogee t n n uitoefenen,moest men vroege n "patentee r " aanvragen,welke patenten jaarlijks ver- nieuwd moeste nk jaa worden,el r s opnieumoesn du . Me e tz w aanvra- ^neges nal tenminste zijn bedrij beroef fo p wilde voortzetten,, Voor zo'n"patent" moes betalen,n tme . Deze wijze van belasting heffen voldeed niet omdat niet alle be- drijve beroepen e n onder e n r viele bovendien e n m n so wer e d vastgesteld (van te voren) op een tijdstip waarop het nog geheel bedrijt he onzeke f o f s winsterwa oplevereu nzo hoeveeln e n n .Ee echte "inkomstenbelasting was deze heffing zeer zeker daarom niet, It.'Ul.h-r H l ! ( N l V O lK * K T H K . r l > h ti Haarlemmermeer. PATENT VOOR HET DIENSTJAAR 18'Vu. Goed voor vierendeel!*»!*. Ingevolge liet bepaalde bij do wollen op het patentrecht, wordt aan ">. ^>— , wonend« t e /Intirlentitienunr, dit PATENT nfgcgcvcn «U: / f onde FIKMAo d r vnn ___ waarvan do navolgende personen de muileteckening hebben, te weten; C ~~^ Voleen» artikel 2 der vet van 21 Mei 1319 (SinalMiu/ n". 31) ii dit patolt van (re^n kracht, wui n iemanru t dhe mwlit zijn uitgonnkt weguns bi-roepo t bctlrijvi-no - , waarvauitoefenine d m ha n g iloot ra •iit krachte van 'H Landt! wetten ot' door den Koui*^ goedgekeurde verordeningen heteq '-'-" voorwaardelijk ii verboden. ( M»^ Het kunnen aantonen een patent uitgereikt te hebben gekregen wil- niets ddu e s zeggen omtren vaardigheie td patenthoudere d n dva . Niets over zijn vakbekwaamheid. Dus beslist niet zoiets als een bewijs-van-vakbekwaamheid van tegenwoordig. Misschien meer een vestigingsvergunning,a patenn ee s t lwa daarvoo r helemaal niet be- doeld. — 12 — Voor degene,die plaatselijke sociale eeutoestandee 19 w e d t nui wil bestuderen zijn de registers van patentplichtigen van veel be- lang,omdat ze aangeven hoeveel bakkers,slagers,timmerlieden e.d. bepaaldn ee n ei r e gemeente woonachti werkzaan ge m n warenka k .Oo n mepersonen,wieva n r name n heeft,danme registere di - n ni be e sd roepen meestal achterhalen» Dat er van de zijde van de overheid weinig anders mee werd bereikt t dainne he n geld,mog nva e blijke nzinnetjn o.aee p o t .t ui eda elk patent stond afgedruk waarbin e t j erop werd geweze want nda - neer men door de een of andere rijksverordening niet genoemde be- roe f bedrijo p f mocht uitoefenen,het patent ongeldig- wasan t .Me dere woorden: men ging bij de aanvraag helemaal niet na of dat misschie gevat nhe l was,maar lie betrokkene td e betalen,schreef het noteerdn paten e registern n ande e ee t n tui n r i ee e » Het hierbij afgedrukte patent werd in 1893 uitgereikt aan de grootvader van onze begunstiger Willem Groen. Hij kreeg dat patent als "houder van 1 stoomdorschmachine". Kwartaalberichten Sociografisch Burea Meerlandene uD . Kr.7 kwartaalberiche (2 3 t 1975)behandel halteplaatsee td n Schip- ho11i jn,Haarlemmermeer 100 jaar geleden en statistisch materiaal betreffende de bevolking naar kerkelijke gezindte. Van de 100 bladzijden wordt het grootste gedeelte (83 blz.) in beslag genomen door een uitvoerige studie over eventueel gebruik en noodzakelijke halteplaatseleggee t n naa spoorlije d n nva n Schiphol - Den Haag. Het "historische" gedeelte is beperkt tot en- kele grepen uit het jaar 1875,terwijl het onderzoek naar de kerke- lijke gezindt bladzijde0 1 e n kreeg toegewezen<> Nr.7 kwartaalberiche (3 4 t 1975) behandel Dorpsraae d t samenn e d - levin n Weteringbrug,Sociaal-cultureli g e voorzieninge wije d n -i n ken Pax en Bornholm en Gezinssamenstelling per telgebied in Haar- lemmermee Uithoorn.(on e r p 1.1.1975). Nr.7 e kwartaalberich(4 5 t 1975 omva volgende d t e onderwerpen- :wo nen in wooncarres,schoolverlaters Meerlanden en verblijfhoudende vreemdelingen. Allee t tweednhe e onderwep betreft gehee Meelandee d l n (Aalsmeer, Haarlemmermeer en Uithoorn);de beide andere onderwerpen gaan uit- sluitend over de Haarlemmermeer,waarbij eerstgenoemd onderwerp het grootste aantal bladzijde n beslai n g neem n zice t h bezig houdt tme een uitvoerige studie ove nieuwe rd e woonwijk "Graanvoor Visch". Heel interessant overigens,waarbij met statistieken aan de hand van enquêtes,antwoorden worden gegeven op tal van vragen,welke vooral oudere inwoners van Hoofddorp dikwjls stellen. Statistisch Jaaroverzicht 197.5/76 bevat cijfers en feiten betref- fende de navolgende onderwerpen: bevolking,oppervlakte,volksge- zondheid, volkshu ivess t ing, arbeidsmarkt, landbouw, nijverheid, ver- keer en vervoer,maatschappelijke zorg,ontwikkeling en ontspanning, openbare veiligheid,sterkte gemeentepersoneel 8 bladzijden,be12 o - tref drie d t e gemeenten. Nr.76 (1e kwartaalbericht 1976) behandelt tamelijk uiteenlopende onderwerpen,waarvan voos interessanon r s "Haarlemmermeeti e d n re agrarische crisis rond 1880" waari gevolgee d n n zijn nagegaan wel- ke deze crisis voor de Meer met zich bracht. Het tweede onderwerp - - 3 1 — ia de ontwikkeling van en de behoefte aan peuterspeelzalen. Tenslott voo e kwartaat ed rdi l gebruikelijke tabellen betreffende de bevolkingsindeling naar leeftijd. Nr.77 (2e kwartaalbericht 1976). Een studie betreffende de oudere tuinbouwgebieden te Aalsmeer en de verdeling van de bevolking naar kerkelijke gezindt gemeenten)3 ( e . De excursies naar de Eendenkooi. 4 jun zaterdagee On d pie i werdeme 9 2 n bezoeken gebrache d n aa t eendenkooi van de familie Stokman aan de Kromme Spieringweg te Vijf- huizen bezoeken,georganiseere .Di d door "Mee Historie- r " voor haar begunstigers,waren bijzonder interessant. De eendenkooi,ongevee 0 jaa27 rr oud,lag oorspronkelijk buitet nwa Haarlemmermeee d u n gebiet He daaros . i d ris m niet eoht "Haarlem- mermeers" (geen rechte wege geen ne n rechthoekige kavels). Integendeel,he s echi t t "het oude land". Trouwens,de gehel Haarlemmermeee d zoon mva r doett denkehe n naa omliggende gebied glooiende .D e dijk,het weilandaarbie d t - dme j be horende koeboeren-bedrijven,geurend hooi in de zomermaanden,en de stalen,al of niet oude,koemest,en tenslotte de levende have die het veebedrijf kenmerken. Welnu,dat alles Stokmavondej bi e daarenboven w e n t doen nhe lva het bezoek e eendenkooi:d De kooi eilandn bestaaee t jtui e,afgescheide 0 n doon slootjee r n va e het omliggende weiland. Eenmaa eilandjt middee da j p la o nest tus- sen opgaand hou daartusset tme natuurlijkn ee n e begroeiing zoals in onze polder nauwelijks elders te vinden is. Ongeveer in het midden is dan een ondiepe plas met aan de buiten- t lopendui p o kan er te slootjes,d e z.g.pijpen^die afhankelijn kva de windrichting gebruikt vangstwordee d j nbi . Om even alle technische termen te vergeten en de manier waarop de eenden de kooi binnenkomen ongemoeid te laten,volgt kort een weer- stukjt indrue di d gav e n ekdi eva natuu bezoekere d p ro s achterlaat. e spontand n da es i groe t n planten,struikeDa iva bomen e ne d n e n bloemen die afhankelijk van het jaargetijde hun verschillende kleu- ren geven. Er groeien bramen,frambozen en kruisbessen. Een eenden- nest in een afgeknotte boom met daaromheen de afwerende stekels van een kruisbesstruik beveilig beestjee d t s tegen katte f anderno e belagers. Ook de vogels vinden hier een ideale omgeving en hun gezang klinkt in onze oren bijna buitenaards. Het zijn tenslotte de "vogels" van Schiphol,overigens nuttig in onze maatschappij,die de rust van de kooi en het gezang van de vo- gels overstemmen. G-a je eersten met de laatsten vergelijken dan kom je tot de ontdekking wat er allemaal aan techniek nodig is om een vliegtuig te laten vliegen,honderden instrumenten,tientallen techniekers,vliegers en boordwerktuigkundigen. De vogels bij Stokman rond en in de kooi,en die bij U in de tuin, ze vliegen,stijgen en. landen,zonder enig lawaai,met in hun kleine kopje alles wat nodig is om dat uit te voeren,een wonder. Ik herinne mijt da n j moedermi vogelgezant da r n loflien hu ee g n aa d Scheppe rs gesterki noemde t da n t e . k zeke i doo Daa t n n rhe va rbe bezoek aan de eendenkooi van Stokman,een stukje grond als een oase van rust,daar op het oude land van Vijfhuizen. ------J.T. Boekennieuws. Aalsmeer.grepe 0 beelden jaae n75 rt werkenui leven e n ker n n nva e k volk,doo rLinder Hermade n .va n De Aalsmeerders kunnen gelukkig en tevreden zijn met dit boek,waarin een stuk volks n dorpsgeschiedenie - neergelegs i s d door iemand,di- ja e ren achtereen er zich in heeft verdiept. Hij heeft een keuze gemaakt uit hetgeen hij in oude ambachtsbescheiden vond en we geloven graag dat hij-zoals hij zegt-er best drie banden mee had kunnen vullen. De schrijver was jarenlang predikant der Hervormde gemeente Aalsmeer. En dat is in de tekst ook wel merkbaar, ^en historieschrijver zal het leven allicht bezien uit de gezichtshoek van waaruit hij het het best kan beoordelen of van welke kant hij het het belangrijkst vindt. Het is een prettig leesbaar boek geworden van niet minder dan 235 bl. met achteri n overzich ee ngeestelijke d n tva e herder n all- sva ge e zindten van het Aalsmeerdervolkje. Hier en daar komt de rol van het Haarlemme ordee r d t allemee n .Ui aa rs blijkt duidelij samene d t -da k steller maar grepen heeft gedaan(moete bijn ee -t me n me n t doenda n )e zonder rijke geschiedenis heef maken,waae t Meerbewonerj rwi - af s gunsti moetep o g n zijn. Ovelevet rhe strijden e n n degenen,dinva e vroeger in ons gebied hebben gewoond en gewerkt is maar weinig of niets bewaard gebleven., Wél over het meer (de meren) zélf,maar niet over de mensen,die er verzwolgen zijn,die er een karig stuk brood heb- ben trachten te verdienen met visvangst,scheepvaart of turfmakerij. s bewonini r E g geweest maa dorpjee rd s zijn verzwolgen. Ware ooir e n t doop-,trouw begraafregistern e - vroegern sva e buurtschappe s Nieunal - werkerk,het oude Vijfhuizen e.d. t schie?u zomaan Da e tm r ineenn i s de gedachten. Ik heb er nimmer naar gezocht. Het boen domineva k e v.d.Linde wordt verkoch rese d n batn -te tva e tauratie van de oude Aalsmeerder kerk. Moge het spoedig uitverkocht zijn. Prijs: ƒ 30,—. Monument en Binnenstad,door Raad der Europese Gemeenten,Maastricht C Wilhelminasingel 56).. — Prijs, 36 :ƒ De RaaEur.Gemr de d Monumentenjaat he . n i heef s ton r 197 l verras5a t met "Monument en Samenleving",dat belangstelling heeft getrokken bij alle zice willen di ni h n zetten t onzvoo t behouwa e rhe n voorvava d - deren ons achterlieten. "Monument en Binnenstad" is van iets andere strekkin eron ee p s aansluitendgal maa n rka e nota gezien worden. Allerwege wordt gesproken over wegen welke bewandeld kunnen worden om oude binnensteden(kernen) te bewaren. Meestal kan dat alleen ge- schieden doo e (weerz r ) bewoonbaa makee t r n maan liefsda r t tme behoud van de oude scoonheid. Het werkstuk heef Nederlands4 1 t e steden bekeken,alle onderlin- na g tuurlijk verschillend en dus met verschillende problemen. Het ontbreek s helaaon t n plaatsruimtaa s alleem slotconclue o d l na - sies letterlijk weer te geven<> Laten we daarom volstaan met als onze mening uit te spreken dat deze discussie-nota in het bezit zou beho- ren te zijn van alle raadsleden van vrijwel alle oude en oudere ge- meenten en zeker van de dagelijkse besturen dier gemeenten,, t geldWa t voor steden gaa veln i t e gevallen-zi minder-oot jhe p o k voor kleinere gemeenten,ook voor plattelandsgemeenten,waa n zonrme - der vorn proceva m mokee d s r hanteer t schaarshe n e t e overblijfsel van het verleden soms in enkele dagen wegvaagt, ^ok in de Meer ge- beurt dat en daarmede wordt onherstelbare schade aangericht. De nota van fors formaat (21 x 30 cm) heeft een omvang van 224 bl. en is geïllustreerd. Ondergetekende: straatnaam: plaats: postgiromunmer: wenst begunstiger te worden van de Stichting *üeer - Historie" tegen een jaarlijkse bijdrage van _^____ '.:i gulden. (minimum-bijdrag: e is ƒ 10, —) •9 datum: handtekening: Opzenden van bovenstaande strook bij voorkeur aan de leden ad- ministratie: Burgem.Amerafoordtlaan §4 te Badhoevedorp, onderstaandr de n ee n oaa ef airessen. . / Betalingen gaarne alleen doormiddel van de aan te zeneen accept- girokaart. samenstelling bestuur: voorzitte Ars . JKoning»Kruiswee .d g 10971 loof ddfirf l .02503-16617)Cte . secretares3e:Me,j.A.M'.van Ni el, Concours laan 18,Hoofddorp(02503-13151), penningmeester:J.A.v.d.Heide,Burgem.Amersfoordtl.84,Badhoevedorp (02968-5343)lgironot3511852{>ileer*Hi8torie"),b«nkrek.M?*50.77.393. ledeR! CAWO-bank) J.G.Cornelissen,Christiaan Bruningstraat 3,Spaarndam(023-375211). ^ A,Noordaia,Aalsaieer4erdijk 476|Eij8enhout(02977-25967). l D.Prins,01ympi»8traat 23»Eijsenho«t(02977-20187). W.Slob,Hoofdweg 743»HoofddorpC02503-16638). J.D.a»id,Kruisweg 5fO,Hoofddorp(02503-16064). ' J.ïaiaboer,Jonkh.v.d.Pollstraat ••^'7^T Spieriagweg 438, Bestuursmededelingen. Lan r Liss(0êjbroet de sui n Aanwinstenva hee e n d rJa n k Va ontvin. g de Stichting twee,zo goes gave,exemplareal d z.gn ee . n beddennva - af legwerktuig. Deze werden vroeger gebruikt in de bloembollencul- tuur,welk zoal- e ween Lisserbroen i me st- veet me kl ijven e r goed gevolg wordt uitgeoefend e bloembollenteelD . s zeetwa r arbeids intensief met als gevolg dat men natuurlijk ook hier naar naar be- tere en moderner werktuigen en zelfs naar mechanisatie is gaan om- zien n toeE . n moeste ingenieuze ndi e handwerktuigen,welke hee- ge l makkelijk door smid en wagenmaker in elkaar konden worden gezet, het veld ruimen. Door deze aanwinste t aantahe s li n oude handwerktuige e bloed t mui n bollenteelt weer uitgebreid en hoopt het Stichtingsbestuur op den duur ove volledign ree e verzamelin gebiet di kunnee p t do g n beschik ken. Daartoe doe t graa beroen the ee g allen,dip po g oudno ee werk- tuigen of gereedschappen hebben af te geven0 "Mentz" gemeentebestuut He . r heef credien ee t ƒ20.000,n tva — uitgetrokken om de z.g. open kapschuur van de hoeve "Mentz" voor het opstellen van vooral grote museumstukken der Stichting geschikt t eopee t bedra d makenda n l t wanza gMe » d gesloten k wordeoo n e n het interieur in orde gemaakt moeten worden. Men denkt in de eerste plaats aan het onderbrengen van landbouwwerktuigen en paardengerij. Museumnieuws e z.gD .. Bronstrekke 20ee d aren,geschen j rt ui r n va k "Vicon",is uit Nieuw-Vennep in "Mentz" aangekomen en zal naar men hoopt in de komende tijd geheel worden gerestaureerd. Het is een bijzonder exemplaa e eerstd t eui r period landbouwtractorenr ede . De heer W.Groen uit "Graan voor Visch" (Hoofddorp) heeft de diep- ploeg (destijds eigendom van de heer J.de Breuk) geheel gedemon- teerd en ten dele reeds hersteld. De heer de Jong,landbouwsmid in de Legmeer,die vroeger veel diepploegen heeft geleverd,heefn ee t nieuw kouter gesmeed en de enige wagenmaker in onze polder,de heer Hent te Nieuw-Vennep,heeft een nieuwe staart gemaakt. Op het oge dat wij dit schrijven moet ijzerwerk nog ontroest worden,waarmede "Vicon "l strak zicza l belaste zekee n wi hd s da 5 jaa 7 rn e nr oude diepploe mooistr de n ee ge museumstukke e Stichtind n va n g zijn» Overigens wordt nog steeds een beroep gedaan op hen,die plezier hebben in knutselen (hout- en metaalbewerking)want er moeten nog heel wat spulletjes worden opgeknapt,voordat ze aan het publiek kun n wordene n getoond n zicka hn aanmelde.Me W.Slob,Hoofdwej bi n g 743» Hoofddorp (tel.: 0250 3- 16638) beginsen .I geer e nn geldelijkka l e vergoeding worden gegeven,wan Stichtine d t g beschikt maar ove- be r scheiden middele e zijdi n n ne har d nodig voor transportkosten,aan- scha n restauratiebenodigdheden,officieeva f l orgaa dergelijken e n . "Historisch Landbouwwerktuig" te Wageningen. Namens deze stichting werd door de heren Hadders en v.d.Poel een bezoek gebracht aan de collectie landbouwgereedschappe landbouwwerktuigen,welkn e n e thans t bezi he n "Meer-Historie n tva i s gekomen."i k dezOo e heren waren van mening dat we reeds beschikken over enkele zeer interessante voorwerpen. Publiciteit. Het is opvallend hoezeer de plaatselijke- en streek- pers de laatste tijd met ons werk meeleeft. Er wordt - vergeleken met vroege veer- l meer over onze Stichting gepubliceerds i t Da . een goed ding,want onze gemeente begint naa e 100.00rd 0 zielet nui te groeien en het merendeel daarvan zal straks - misschien nu reedsV- behore t "vato n n elders gekomenen",voo historie d e d e wi n r va e Haarlemmeer nog een gesloten boek is. Toch is de - korte - geschie- denis van de Meer al interessant genoeg om naar het verleden hunke- rende ingezetenen te boeien. De nostalgicus kan ook hier zijn hart t moeitophalen,maawa l e we voor e n rmoe j rda doen,wan thi t onze polde niet,als i r s oude stede zijn,eet da n n openluchtmuseumn .Me moet op zoek gaan. We zijn intusse pere d n s zeer erkentelijk voor haar belangstelling en hopen dat mede door haar interesse het aantal begunstigers van onze Stichting sneller moge toenemen. Ga.400 begunstigende leden s natuurliji k voogrotn ee r e gemeent onze d es veeal e weinige t l . Premie. Door de vriendelijke bemiddeling van de uitgeverij "De Hoofddorpse Courant" is het bestuur in de gelegenheid gesteld het restant van de oplage van het boekje "Haarlemmermeer in vroeger dagen",geschreven Maredoor de r l n wijleJzn.,uitgegeveva y nAr n in 1957,than 0 jaa2 rs geleden,aadu s kopene t n t bijzonde.Di r waardevolle werkj e,waari geboren ee n n Haarlemmermeerder zijn jeugd- herinneringen heeft neergelegd,zal door de Stichting niet in de handel worden gebracht doch worden gereserveerd voor bijzondere gelegenheden. Zo zal degene,die als 400ste begunstiger kan worden ingeschreven,alsmede de aanbrenger ervan,een exemplaar van het boekje worden aangeboden. "De Eersteling". Op het moment dat U dit leest zal vermoedelijk de verplaatste korenmolen "De Eersteling" al "echt" gewerkt hebben. Velen zijgenoeget nme n getuige proefdraaiet geweeshe n tva r nde machtin ee wiekens gwa gezicht .He steedn e t s weer opnieuw krijgt men bewondering voo ambachtelijkt rhe e kunne n onznva e voorouders» De plaats waar men "De Eersteling" heeft neergezet kon moeilijk beter gekozen zojn. Het grondlichaam aangebracht o^ het talud van het fort is al begroeid en vormt als het ware al één met de omge- ving. Wanneer men het verdere forttalud nu niet plantsoenachtig aanlegt maar er of gewoon grasland van maakt óf er elk jaar opnieuw akkerbouw op blijft uitoefenen,zal de molen in een omgeving staan waa j thuirhi s hoort. bedoeline Wan d ligt s bestuurs n the on i t t da g - lid D.Prins als gediplomeerd molenaar elke week enige uren in de Meer gewonne anden e n r graa mee t l verwerkennto za l . Alle Meerbe- woonsters graae ,di g zelf brood willen gaan bakke zeln nva f gewon- nezeln ne f gemalen graan kunnen haar hart ophalen. Onzhart ehe e j Stichtinheefzi k t oo blibijgedrages t gi da j n naa het oudstreddee d n thann (e eg nenigeva sno )Meere moled n .nva Tentoonstelling"'t Omgekeerde land". Dezer dagen ontvangt U een uitnodiging van het Frans Halsmuseum te Haarlem, De directie van dit museum opent op zaterdag 10 december in de Vleeschhal aan de Grote Markt een tentoonstelling over de "Meerlanden" (Aalsmeer, Haarlemmermee Uithoorn)n e r gebeurt .Di n samenwerkini t e d t gme plaatselijke stichtingen op historisch gebied: "Meer-Historie, "Oud-Aalsmeer n "Oud-Uithoorn""e . Het initiatief voor deze tentoonstelling is nog van mevrouw S. van Zijverden-van Reeuwijk,onze vroegere secretaresse. De tentoonstelling blijft tot ongeveer half februari te bezichtigen. medewerkere D n "Meer-Historiesva gebeuret di n "aa n bevelen deze tentoonstelling aandachw U zee n i r t aan. Bijdrage over 1978. Evenals vorige jaren decemben zuli tU r weer een acceptgirokaart ontvangen voor de betaling van Uw bijdrage over 1978. Wij zullen het zeer op prijs stellen,als U ook deze keer weer spoedig betaalt,dit betekent voorkome n veenva l wer veen e k l kosten. U heeft in ons financieel verslag gezien,hoe belangrijk een snelle betalin voos i t gbepalet subsidiebedra rhe he n nva gemeentee d n va g . Premi e-kaart. Van de reproductie van de 18e-eeuwse kaart van "Rijnland" (zie no.16,juni 1977),zij exemplareg nno n beschikbaar. G-eïnteresserden kunnen deze "premie voor begunstigers" afhalen op het raadhuis te Hoofddorp (vragen naar de heer Prins),en bij de heer Wieringa,Kromme Spieringwe Vijfhuizen Van Ruyshout naar Rijsenhout (4);(slot). Dit artikel vormt voorlopig de laatste etappe van de historisch/ge- ografische "reise zijw u aangekomen n e " t jaahe rn i n1959»e l we n op de plaats die toen "Aalsmeerderbuurt-Zuid" heette. e Nieuw"D e Meerbode" zaterda januar7 1 g i 1959J "Aalsmeerderdijk". nieuwn Ee e naam voo buurtschape d r . Het bestuu buurtverenigine d n rva g "Door Eendracht Sterk" heefn i t decembe besprekinn ee r g mogen t colleghebbehe t n burgemeesnme eva - tewethoudersn e r r sprakTe . onderhout e da kwa n i muitbreidingst he d - plan reedt buurtverenigine , da d zijde uitvoerinn d i sn n eva Va . is g g werden bezwaren geuit tege aanduidine d n g "buurt". Na overleg besloten B. en W. het bestuur van "DES" op te dragen een prijsvraa schrijvee t t gui n voo meese d r t geschikt beschaafdn e e naanaame d mn .I voo nieuwe d r e buurtschap moe naae d t m "Aalsmeer" op de meest juiste wijze worden verwerkt. Voo e bestd r e inzending wordt doo gemeente d r buurtverenigine d n e g een prijs beschikbaar gesteld. Bij opgave geve men duidelijk naam en velep O adre . r sop medewerkin g wordt gerekend. De inzendingen kunne5 januar2 t nto i 1959 worden ingelever- be j bi d stuursleden. Secretari n "DESsva s C.Vos,Bennebroekerwe"i e t 6 5 g Hoofddorp." n soortgelijEe k artikel e "Aalsmeerdestond n i d r Courant vrijn "va - dag 16 januari 1959* Tientallen reakties,variërend van briefkaarten tot lange brieven met uitgebreide toelichtingen,kwamen binnen. De suggesties liepen eveneens sterk uiteen,wat de keuze niet een- voudig maakte voor "DES". Welke naa buurtverenigine d m n e . B n aa g . geadviseerW d heef s (nogi t ) niet geheel duidelijk geworden,wat verban aantan ee dt fei t houdlhe da tt gegeven tme g niesno t voor publikatie zijn vrijgegeven. Aanvankelijk schijnt de naam "Rijshorn" gekozen te zijn,aldus ver- oktobe0 1 n va r . W 1959 raadsvere n meldd e n beslui -n . I ee B t n -va t gaderin decembe 3 zelfdt n da gva n e rva jaar wordt anders besloten. Tezamen met de vaststelling van o.a. de namen: "Buitenkaag" in plaats van Leeghwaterbuurt, "Leimuiderbrug plaatn "i Leimuiderbuurtn sva , "Cruquius plaatn "i Cruquiusbuurtn sva , "Boesingheliede n plaat"i Kladdebuurt,besloon sva raae d tnaae d m Aalsmeerderbuurt-Zuid te veranderen in "Rijsenhout"! Hieronde (ongedateerdee rd gedeeltn trefn ee va tU n aa e ) verklaring van B.en W. van de Haarlemmermeer waarin de nieuwe naam wordt toe- gelichtj "Aalsmeerderbuurt-Zuid. herzienine D naae d mn Aalsmeerderbuurt-Zuigva g meeno rm o s i d redenen gewens inleidine reedn d da tn i s g zijn genoemd (o.a. dis- criminerende werking-A.P.). Deze naam is te lang om practisch bruikbaa zijne rt voornaamste .D e speciale rede hies i n r evenwel de snell eAalsmeerderbuurt-Zuide d groe n va i . Het gebied waar het uitbreidingsplan Aalsmeerderbuurt-Zuid thans wordt verwezenlijkt en de omgeving daarvan is tussen 1686 en 1790 door het Haarlemmermeer verzwolgen. Voor deze tijd lag ten noorden gebiet di t eilan n he d va d Rijschenhout (1) t eilan.Di d vormdg eno vroeger een geheel met het grondgebied der nieuwe kern. De letter- lijke betekeni dezn sva e naa rijshous i m t (2). Vóó verzwelgine rd g van dit gedeelte van de Haarlemmermeer waarschijnlijk een moeras- sige,met rijshout bedekte,hoek land. Een zeer geëigende naam voor de Aalsmeerderbuurt-Zui naae d mk Rijsenhoutoo n da s i d . Het begrip Rijs (De Reizen) is in deze omgeving nog steeds levend. Naar aanleidin uitgeschrevee d n va g n prijsvraag doo dorpse d r - vereniging hebben bijvoorbeeld enkele inzenders gebruik gemaakt van dit begrip,terwijl het bestuur van de dorpsvereniging deze naam boven enkele historische alternatieven verkoos. (1):» De omvang van het Haarlemmermeer" van J.C.Ramaer. (2):" Nederlandse Plaatsnamen" van H.J.Moerman." Met nam historische ed e toelichtinvorige d t lich he n en tva i s i g artikele dezn ni e serie,wel enigszins verouderd,maa s geheeal r l is de bovengenoemde toelichting van belang voor een goed begrip van de, toen gevolgde procedureo Afsluiten n wordedka n gezeg sindt da d decembe3 s r dort 195he 9p Rijsenhout bestaat,een nieu 355-jaan wee dort pme r oude naam,die Heemsteda vi Aalsmeen e r tereche d rane tn d gekomedva n aa s i n Haarlemmermeer! Met dank aan de heer Smid van het gemeente-archief te Hoofddorp, de "Aalsmeerder Courant" en de "Nieuwe Meerbode",en anderen welke behulpzaaj mi mvergaret warehe j gegevenn nbi n va s voor deze artikelen. Adrie Peereboom. Geschiedeni e "Qatharind n sva a hoeve haan "e r bewoners. Vanaf de Ringvaart tot aan de Aalsmeerderweg doorsnijdt de Aarber- gerwe voormalige d g e landbouwgronde e "Catharind n nva a hoeve", (vernoemd naa landvrouwe),waae rd voorgeslacht rhe schrije d n tva - ver van dit artikel bijna 100 jaar op gewoond heeft. In 1854 kocht Vrouwe Catharina M.Kemper.echtgenote van Mr.Chris- tiaan Diemont de kavels L.t.7 en 8 in afdeling Burgerveen,groot bijn ha,voo3 3 a prije d rƒ17.600,—n sva haas .Al r rentmeester heee d tra rp o dJ.G.va Blocqueri.e nd 1 «landbouwe Haarlemmere t r - meer en secretaris van het polderbestuur. De Ringdijk was op het bovenland aangelegd zodat hie daa n grotrg e rno e stukken boven- land in de polder op vervening wachtten» In de loop van ±10 jaar werden sloten gegraven,turf gestoken en het land klaar gemaak wordee t m o tn verpacht r werboerderin .E ee d p o j gebouw n 186i 6 n e dhuurd e mijn grootvader deze boerderij voor ƒ50,— per ha,du totaan si l voor ƒ1644,50 s afkomsti wa e "Orand j .Hi t -gui jepolder" onde gemeente d r e Naaldwij n aldaae k r gebore p 2-5-183o n 8 d Westlandou n ee st ui boerengeslacht waarva geslachtsregistere nd s teruggaan tot 1593 (voorzover mij bekend zijn de geslachten Van der Marel en Van Galen ook uit het Westland afkomstig). Met vooruitziende blik pachtt j dezehi e boerderij omda j veltzi e voordelen had,n.l. gelegen lang Ringvaare sd t voo tafvoewa e d r r van de producten van groot belang was. De gronden der boerderij la- gen teven watet s he waren hooe rt ui g n zwaare t nie l ta . beginperiod e Igemengn d ee t dhe bedrijf,n.1.1s wa e a bouwlan8h d a weilandh 5 e1 n . Jarenlang wer boerenkaar e d sn i gemaakt n be k I . het bezit van eerste pachtcontract waarin voor huidige begrippen bijzondere voorwaarden waren opgenomen mochteo Z . helemaar e n l geen suikerbiete wordep o n n geteeld,en mangelwortels alleen maar voor eigen gebruik. Hooi,stro en mest mochten niet worden verkocht en de pachter moest p sommigo toestaa r e et da percelen n doo e landd r - vrouw g tureno f werd gestoken hoefdj . Hi echten eda r geen pacht voor dat perceel te betalen. Verder moest hij twee solide borgen hebben voo richtige d r e betalin huurpenningenr de g . Zijn schoonvader Fieter Maarten Sonnevel zijn e d n broer Jaoob Noor- dam,beiden uit de "Oranjepolder",waren zijn borgen. Hij was n.1.ge- trouwd met de boeredochter Piet.le Sonneveld en zij hadden een doch- ter toen zij naar de polder kwamen. Zoals ik van mijn vader en mijn ooms altij j gehoorrondborstib driftign hi he dee s d wa - d ha ena n e g tuur, was een zeer harde werker en streng orthodox van opvatting. Hij s jarenlang,towa n zijtaa n dood,ouderlin Hervormde d n gva e Kere t k Hoofddorp. Hij was een liefhebber en kenner van paarden. Er stonden altijd hengsten ter dekking op de boerderij en hij fokte altijd meer paar- den dan hij nodig had voor eigen gebruik. Heuff Cellendonk,een fok- ker en paardenhandelaar uit Kerk-Avezaat (Betuwe) kocht veel jonge paarden,die in de Meer gefokt waren,op. Mijn grootvader reed zelf altijd met een halfbloed-harddraver,"Miet" genaamd,die hem 20 jaar gediend heeft als rijtuigpaard. Na haar dood werd ter gedachtenis, haren vaee n r hoeve asbakjn ee n mijn i e ng gemaak bezino . t is da t In de pioniers-periode heeft hij het niet gemakkelijk gehad. Hij d gunstin echteha ee voordeet j he rg hi geleget da l n boerderid jha met vruchtbare,niet al te zware,grond. Hij kreeg 10 kinderen: 5 zoons en 5 dochters,waarvan één zoontje op jeugdige leeftijd in de sloot bij de boerderij is verdronken. Na de crisis van de 80er jaren toen het weer iets beter begon te worden in de landbouw,pachtte hij er een boerderij bij in de Oost- einderpoelpolder,van ±30 ha. Deze was bewoond geweest door Corsti- n Zijverdeva n n 189i 0 aa n e nverkoch n C.v.d.Bout,waarvaaa t j nhi haar pachtte kreej .Hi g meewerkend ewer s zoonboerderie du d n e s j van 30 ha te klein. In 1894 werd er bijna 3 ha van de boerderij onteigend voor de bouw van het fort "Aalsmeer". Verder lag dit fort op gronden van Jacob van Zijverden en de familie 't Hooft. Buiten de geniedijk is het fort 8 ha groot waarvan 6 ha grasland,dat door de fam.Noordam weer werd gepacht. Mijn grootvader stierf na een slepende ziekte in juni 1894 op nog betrekkelijk jonge leeftijd (56 jaar) aan kanker. Een paar maanden daarna volgden 2 rampzalige gebeurtenissen elkaar op. Op 6 augustus hagelde het zo erg dat van de gewassen op het veld weinig terecht kwam e erwtwe.D n waren doo hagee d r l gedors t t land,zhe he p k o too o koren wat nog niet gemaaid was. Ook in Aalsmeer was er grote scha- de aan de boomkwekerij toegebracht. Een paar maanden later brandde de boerderi grone d af,waarbie t to d to j j vele waardevolle familie- papieren in de vlammen opgingen. De familie woonde daarna ±lï jaar op de boerderij in de Oosteinderpoelpolder totdat de nieuwgebouwde boerderij klaar was om te worden betrokken» Deze boerderij van het Zuid-Hollandse type werd hech n sterg e tsteeds no kr e gebouw ,s i n e d hoewel verbouw machinefabriek,et to d gehees du n n gedaantlva e ver- anderd. De "Oatharina Hoeve" voor de verbouwing. Na de dood van mijn grootvader zette mijn grootmoeder de boerderij voort met de steun van haar 4 zoons. In 1906 erfd hee e eRudold n rJa f Diemon e "Catharintd a Hoeven "va zijn moeders luitenanwa veld-artillerie j d .Hi j tbi d drinha n -e gend geld nodig. Mijn grootmoeder kocht toen de boerderij zonder dat de heer Diemont haar ooit gezien hado e toestanD landboue d n i d w wern jaa va dp jaar o r beter zodat vele boeren een zekere welstand bereikten<> Mijn grootmoeder was een kor- date vrouw die,als men haar ontmoette,een zeker gezag uitstraalde. In 1900 trouwde mijn vade kreen e r boerderie gd Oosteindere d n i j - poelpolder. In 1908 kocht de zoon Leendert Noordam de "Lammers Hoeve mevroun "va w Vermoote IJweg,thane d n naa s Zwanenburge .D jongste zoon Marinus Adrianus koch boerderie d t j "Huize Kraaiveld" van de heer Tjerk Hanedoes.met 40 ha land in 1913»thans Schiphol. Deze bekendn laatstee s eewa figuuHaarlemmermeee d n ri s agenal r t der Centrale Suiker mijvoordien e suikerfabriee . d n nva k Hollandia te Gorinchem heree d t nk leidd me .Oo A.Buurma j ehi Jac.Clan ne t he y jaarlijks concours hippique te Hoofddorp» In 1923 stierf mijn grootmoeder bijn 1 jaaa8 r oudboerderie D . j ging toe noudste d ove p o re zoon Pieter Noorda e samedi m n woonde g ongetrouwdno 2 n liefhebbemee ee d t k eoo zustersn s e r wa j .Hi kenne n paarderva behaaldn e n keuringee d n prijze p va eo l ta n met zijn fokmerries. Voora stammoedee ld zijn rva n paardestapel, "Walina" genaamd,behaald verschillendn i e e rubrieken eerste prij- zen o In 1938 verkoch boerderie d familie j d thi n aa je Droste,die haar na een paar jaar weer verkocht aan de levensverzekeringsmaatschap- pij "Amstleven". Hoewel hij bijna 70 jaar was pachtte hij de boer- derij terug,doc jaan ee hr later,in 1939,stierf hij,bijn 1 jaaa7 r gezuster2 oude D . s zetten daarn boerderie ad j voor kozen e ts al n bedrijfsleider de heer Gradus van 't Limpt,die de technische kant van de boerderij beheerde. De zakelijke kant deden de gezusters zelf. In de oorlogstijd werden er op de boerderij,die vlak bij het fort Aalsmeer lag,een aantal Duitse soldaten ingekwartierd die hun bivak hadde graanzoldere d p no waret He o n Oekraïnische soldaten, gecommandeerd door S.S.-officieren. Een van de gezusters die inva- zeen ee r n e scherp lids ewa e tong had,lag som n conflici se di t tme Duitse officieren die haar toch respecteerden» Gradus van 't Limpt die nu 80 jaar is en in de "Horizon" woont kan er smakelijk over vertellen» In 1916 werd Leendert van Andel uit de Houtrakpolder bedrijfsleider gezusters.Hi2 voo e d r getrouws jwa Jennt dme y Noordam,de dochter n Leenderva t Noorda t Zwanenburgui m n 195I . 5 pachtthoevee d j .ehi D edager gezusterbouwdet de Aalse nza n d e hui n n d -ee nsaa sou meerderdijk wwar schrijver dezes thans woont. Antqe Noordam stierf plotseling op 77 jarige leeftijd,en Johanne Gornelia woonde later in de "Horizon",waar zij in 1974 op 9ljarige leeftijd is overle- dene De gemeente Haarlemmermeer liet zijvalle g e "Catharinnd oo p no a Hoeve" als tuinbouwgebied. Wethouder Aldert van der Zwaard zijn Geniedije d n va Rijsenhout m to ko t he droon tuinbouwge s ee t wa m - bied te maken,hetgeen door de gemeenteraad werd aangenomeno De levensverzekeringsmaatschappij "Amstleven" ruilde toe boerderie d n j voon i hoeve rd e "Nieuwerkerk Hoofdvaare d n gelijkn "va aa e tdi e grootte was,waarheen Van Andel in 1964 vertrok. De ontsluiting kon toen beginnen;de "Aarbergerweg" werd aangelegd en aan beide zijden daarvan werden glaskwekerijen opgericht» Tege Aalsmeere d n - derwe naasn e g Geniedije td k wervuilverbrandingsbedrin ee d - ge jf sticht ("De Meerlanden") en ook het waterzuiveringsbedrij f van "Rijnland" voo t dorrhe p Rijsenhout gebouwee .D boerderir nde j werden verkocht aan J.Zantingh. Thans is er een technisch bureau in gevestigd. drooe wethouden en Zwaarva mr e d de s n Zdwa o rva gerealiseerd,maa r n zijaa n ander egeeg droono n s begii m n gemaakt n gesprekkeI . t nme mijn zoon Maarten Noordam,glaskweker op de gronden van de "Cathari- a Hoeve",hen t vierde geslach eerste d n etva bewoner,hat he j hi d idee geopperd om van het fort "Aalsmeer" een recreatie-gebied te fietspan makeAalsmeerderdije ee d n n e va d k naar Hoofddore t n aa p uniekn ee leggenu e zo gelegenhei t .He d zijn daawandelparn ee r n kva te maken. Er broeden daar in de omtrek ±15 soorten vogels,zelfs de roerdomp is er gezien. Volgens Van der Zwaard was dit de enige bult Haarlemmermeersee d n i steedn ee oas n sei drukker wordende wereld, Tevens liggen daa enige d r e sluizen,die Haarlemmermeer ooit rijs i k geweest. e bewoner D Aalsmeerderdije d n sva k hebben geen enkele gelegenheid om rustig te wandelen,en als beschermd natuurreservaat zou daar de gelegenhei bestaane to dAalsmeerderdije d p O » zijt kme n zeer druk- e verkeek s wandelei r n fietsee n n levensgevaarlijk,e motorrije nd - der leen i s r gestoken,me n snelle,brullendthu e motoren doee d n rest t wandelpa.Di n fietspa e de tweed d s ewa d droo n wijleva m n wet- e toekomsd g een no n r Zwaar i shopee houdet w de t di tn n da e nd rva gerealiseerd kan worden,, Geraadpleegde literatuur: Archief der gemeente Haarlemmermeer. Archief van het poldertestuur der Haarlemmermeer» Oude familiepapieren. Gesprekken met andere bewoners. A.Noordam sr. Waterschuddin Haarlemmermeere d p o g » i, Mej.Tuus de Ruiter,voormalig lid van het bestuur van "Meer-Histo- rie",zon s enkelon d e artikelen,samengestel hetgeet ui d n zij opte- kend t oudeui e boeken hierne .D a volgende bijdrage werd overgeno- t me"Vaderlandschnui e Historie",1e deel,door Martinus Stuart,uit- gegeven te Amsterdam bij E.Maaskamp in 18210 1755? "In den aanvang van dit jaar had de strengheid en langdu- winten righeide n r va dgrot e vrees voor dijkbreuke overstron e n - mingen verwekt. Dezelv s echteewa r door geringen nood gevolgd,en weldra geheel vervangen doo schoonste d r n rije ee hook p o gezep - gen dkomse d lenter jaa j tde r bi . Een geweldig onweder in hooimaand (juli),in meest alle gewesten des lands met schrikkelijken hagelslag woedende,bragt veelvuldige schade,menigen brand en den dood van verscheidenen menschen en beesten voort.—— Min gedenkwaardig zou evenwel dit jaar hierdoor zijn geworden voo geschiedenie d r vaderlands,das de s n hetzelv- ge e bleve s dooni r eene aardbevin waterschudding,din e g e eersted p eo n van slachtmaand (november) door geheel Nederland werd waargenomen. —— Het zeldzame van aardbevingen in deze gewesten had het reeds in sprokkelmaand (februari) opmerkelijk gemaakt,dat men te Helmont Meijerie i d nHertogenbosch,des ' n jva s avond n 26sten sva i n e n den volgenden morgen,dit ontzettend natuurverschijnsel zou gevoeld hebben,het welk n eldereme s meend moetee t e n toeschrijvee d n aa n dreuning van losgebrand geschut,hetgeen men in of bij Grave tegen een ijsdam had gerigt.—— Tegen hetgeen in slachtmaand schier over- al werd waargenomen,viel geene bedenking. Des morgens omstreeks elf uren,met stil schoon weer en een noord-oosten wind,terwijl de Barometer ruim dertig Engelsche duime 1 duim=( n 1 inch=2,5n e ) cm 4 de Thermomete n Fahrenheirva t omtrenveertin e s ze tg graden (=ca 7 graden Celsius) teekende,bespeurde men eensklaps eene sterke schommelende bewegin n rivieren,meeren,vaarten,grachtei g n slooe n - ten p sommigO . e plaatsen regtstandige reed watet t she to r e hoog- te van drie en vier voeten (1 voet=ca 30 cm),op andere slechts van zes tot acht en tien duimen (1 duim=ca 2 cm). Duidelijk was deze beweging te onderscheiden van de golving of kabbeling,die door oppervlakte d n win p de o d e word weee t t g gebragt;oo- k ge blee j zi k heel uit den grond op te komen,niet slechts door het opborrelen bellen va blazen,hen e n t opschiete modden nva slijk,maan e r k roo doot opkomehe r balken,ankern nva andern e s e zware ligchamen,be- vorens onde watet rhe r bedolven t gewel.He d dier schuddinp o s wa g eenige plaatse o sterk,dazo n touwee d t vaartuiger nde n braken,de vaartuigen zelven als overstaag sloegen en op het land geraakten, terwijl ook de grootste schepen slingerden,als bij hevigen storm. Haarlemmermeee Od p r bemerkt n schipper,daee e t zijn vaartuig niet — 0 -1 - meer naa t roerhe r luisterde.—— Omtren rigtine d t g dezer beweging verschilden de waarnemers,sommigen haar uit het zuid-westen,anderen uit het zuid-oosten bepalende. Nauwelijks konden zij,die het water niet gezien hadden,geloof slaan aan de eerste berigten van dit ver- schijnsel,zoo weinig deel scheen de grond zelf te hebben genomen aan deze schudding. Evenwel vernam men weldra veelvuldige blijken van eene gelijktijdige aardbeving. In vele Roomsche kerken had men, bij het Allerheiligen-feest,de slingering der kerkkronen opgemerkt; te Gouda had men eene beweging der klok-klepels gezien;sommigen meenden eene gronddreuning te hebben bespeurd;ook had men in de ke- tel koelbakken e s n brouwerijenva n eene bewegin vocht he n t va g waargenomen. Het ontbrak nien veelerleaa t i gissinge verklarinr te nzont -di n gva derlinge natuurverschijnsel,to n buiteva lands n ' nme st vernamda t , dat hetzelve schier gelijktijdi s waargenomewa g n bijna door geheel Europa,o kustee d p Barbarin nva e eilande d n e je n Barbado Antigoan e s ; ——— dat in Spanje eene hevige aardbeving vele schaden had veroor- zelfden zaaktte e ,ndi tijde vele plaatse Portugan ni d doen lha te n gronde gaan,en Lissabon,deszelfs hoofdstad,voor een groot gedeelte puinhoon iee n p verkeerd;—— t evenwe—da waterbevine ld g algemeen later,dan deze schriklijke aardbeving,was voorgevallen,et me l nwe mimeef no r tijdsverschil naa rverderen gelande n gva n afstann dva Lissabon,zoo dat men kon berekenen,dat de schok in den tijd van veertig minute afstann de n twep no dva e honderd zeve vijftin e n g mijlen (1 mijl=±l|- km) alhier had gewerkt, en door de bodem van de Middellandsche- en de Oostzee,ja zelfs van den grooten Oceaan moest doorgedrongen zijn,om zic gelijke,schoon i h l flaauwere,watera n - schuddinge n Zwedei t Engelann to nne wel,alo Afrikaane d zo n saa - sche kust,te doen bemerken. Hiermede was dan het verschijnsel opgelost,maar tevens een nieuwe grond van vrees opgekomen voor de huizen van handel in Spanje en Portugal,groot genoeg,om alhie geldn rde wisselhanden e - l terstond te stremmen,en groote verzendingen derwaart e stoppen,hetwelt s o zo k vee lNoordhollandsch e d invloed p o d sha e kaas,in Porugal ster- kge trokken t dezelv,da e binnen twee weken,mee n twintida r hondern te g d in marke prijd Hoore p t o s n daalde. Kort nieuws. Museum "De Cruquius". De Meer is van vóór de oorlog een museum rijk en zelfs een bijzonder museum:het oude stoomgemaal "De Cruquius" nabij Heemstede geniet .He t internationale belangstelling door zijn bijzon- dere aar inhoudn e s zéldmuseumstun i ee ft .He k (stoomgemaal- be n )e vat tal van op onze drooglegging en drooghouding betrekking hebbende mus eum s tukk en0 Enkele jaren geleden wert inwendige,dadhe t voora k bekenoo l d werd r opgestelde doo e d r e verzameling molenmodelle verenigine d n nva g "De Hollandsche Molen",gereorganiseerd modellee .D n werden onderge- bracht in het depot van "Meer-Historie" aan de Hoofdweg te Hoofd- dorp,vanwaa j tijdelijzi r k worden uitgeleend voor kleine tentoon- stellingen e Cruquius"D » s inmiddel"i volwassen ee s n museum gewor- den,dat een bezoek volop waard is. In het orgaan van de Cultuurtechnische Dienst -"Terravisie" - stond in februari een aardig artikel onder de titel "Cruquius nog niet ter ziele",waaraa e enkelnw e gedeelten ontlenen. De Cruquius is een der drie gemalen waarmede al het water uit het grote Haarlemmer meer werd gepompt. Het gemaal kwam gereed in 1849- Nadat de beide andere gemalen (De Lijnden en De Leeghwater) waren gemoderniseer groten ee n re d vermogen hadden verkregen wer e GruD d - quius n overbodig1933i s n jaa.wa Ee rt lateDa . r wern Stichtinee d g "De Gruquius" in het leven geroepen en wel door het bestuur van het Koninklijk Instituu n Ingenieurtva n Haag kreeDe j Zi .n i s g gronn e d gebouwen,welke bij het oude gemaal behoorden,van het polderbestuur in erfpacht. e rondd n eI machineha le oud d staa eg tno stoommachin t acheme t zui- gerpompen,welke door midde n balansarmelva n worden bewogene D . Stichting houd gemaat the n stan i ls "technisc al d h e museud n va m strijd tegen het water". De vroegere woning van de machinist wordt nu geheel gebruikt als theehuis. Na de overname door de Stichting diend t gebouhe e s huisvestinal w g voo e suppoost,did r - be e d n i e 'De samenstelling en opa oei-L-mg, vc*n ^^ ^—„„..._-—. gewilzigd. Het poldermuseum geeft nu ook een betere algemene voor- lichtin waterstaatkundip o g g gebied. Vele stukke e in_dndi e loop der laren in het museum waren bijeengebracht.verkeerden in slechte staat en moesten voor een deel door nieuwe worden vervangen. Dank zij een filmcabine is het nu ook mogelijk films en dia s te verto- nen. Het museum heeft tevens een filmopname uit 1933 in bezit, waarop het stoomgemaal De Gruquius te zien is,toen het voor de laatste keer in werking was» Nu ook de inrichting van het museum een grote verandering heeft on- dergaan voos , i Stichtine d r e GruquiugD tijdpern see n grotkva e zorgen voorbij oprichtine d a .N bestuut n 193he i g d 4rha aanvanke- lijk alleen met gewone onderhoudskosten te maken. In de oorlog was echter een grote achterstand in het onderhoud ontstaan en het ge- volg was,dat kostbare herstelwerkzaamheden nodig waren voor de ma- chinekame bijgebouwenn e r verzameline d k Oo »opstelline d n e g n va g de grote stukken gingen meer dan normale uitgaven eisen» n algehelEe e restaurati n zowe ebemalingsgebouva t lhe t theehe -s al w huis bleek in de zestiger jaren nodig te zijn. Het restauratiefonds s echtewa r totaal uitgeput. Omda problemer e t nt vinde warehe t nnme van een sluitende financiering begon het stichtingsbestuur reeds voortbestaat he n aa e GruquiuD n n va twijfelen e t s t ne n 196I . n 9ko gebouw evenwe e steigerd n i l s worden gezet,nadat verschillende over- heidsinstanties bijdragen hadden toegezegd. De herstelwerkzaamheden gemaat he n l aa waren eind 1970 nagenoeg voltooid,waardoo- mu t rhe seuin wee? kon worden opengesteld. De kosten,ƒ270.000,-- konden voo t overgrothe r e deel worden gedragen door- subsidiege e d n sva meente Haarlemmermeer,de polder,de provincie,Monumentenzorg en het ministeri Verkeen eva Waterstaatn e r . weropbou e Nadad t t he tme n wva theehuis eerst nog werd gewacht kon het in 1973 vernieuwd in gebruik worden genomen. ______1~ 2— verdwenen dorpen. In nr. 17 van ons orgaan stelden we de vraag of er van de vroeger doo waterwole d r f verzwolgen dorpen registers zouden bestaan over doop,huwelijk en begraven. Ons lid de heer G.M.Spaan uit Amstel- veen was zo vriendelijk mede te delen dat dit inderdaad het geval t "Repertoriuhe t da doop-,trouwe n d ie s p o m n begraafboekene - " van W.Wijnaendt n Resandsva t vermeld t zulkda t e t verboekehe - n nva dwenen dorp Nieuwerker vindee t k n zijn onder "Haarlemmerlieden e " die van Vi j fhuizen onder "Haarlem? Wij danke heee d n r Spaan t zij,dizee da nemen e r n vroege d eaa n e historigebies on n d eva bestuderen,hiermed e zeke n voordeerhu l kunnen doen. Standsverschillen. artiken Ned.Genealogische orgaat d ee he n n n I nva i l e Vereniging "Gens Nostra" (waar overigens iedereen,die ietn familie-geaa s - schiednis-studie doet,li moen va dt zijn) laze e enkelnw e mondelinge overleveringen welk n duidelijee e k licht lieten valle vroee d p n-o gere standsverschillen en de daaruit voortvloeiende gevolgene Indertijd heeft wijlen de heer Romers hierover ook smakelijk in de "Hoofddorpse Courant" verteld. We denken aan de benamingen van de burgeressen,en wanneer zij "mevrouw" werden genoemd,wanneer "juf- frouw" en wanneer alleen maar "vrouw". Ook de heer Boot heeft hier- over het zijne .gezegd o.a. in "Haarlemmermeer in grootvaders tijd". Maar behalve die verschillen in aanduiding,adressering en aanspraak waren er veel meer zaken welke duidelijk met de standsverschillen samen hingen bedoeln I . d artike n "Genlva s Nostra" werd o.a. ver- uitnodiget he j bi n vriendjetelt nva da d verjaarspartijtjep o s s wel degelijk een selectie werd toegepast.Tegenwoordig zou men al onmiddellijk klaa rwoort staahe dt nme "discriminatie",maa e rdi kreet kende men vroeger niet en in werkelijkheid vond men het al- lemaal niet zo vreemd,laat staan pijnlijk» Wij zouden het op prijs stellen wanneer onze lezers eens iets op dit gebied uit hun herinneringen zouden willen ophalen en ons ter publicatie zouden willen toezenden,. Wie mocht met wie omgaan ? Wie vergaderingen i n me kere d bezoekp t -o n za i e e n wi e n kwa?Ho j bi m n bijeenke kondee n bepaald?Wi va r e n e vereniginge kone wi - n e l nwe den er geen lid van zijn? (b.v.van Concordia!) Men behoeft er geen schone opstellen over te schrijven. Gewoon in telegramstijl is voldoende,de rest doet de redactie wel. Alvast har- telijke dank. Haarlemmermeer in grootvaders tijd. Het laatste boek ove plaatselijke d r e geschiedenis,geschreven door Wouter Slob,lid van het bestuur onzer Stichting,is nog in de boek- handel verkrijgbaar wert .He d uitgegeven door Krusemans Uitgevers- maatschappi n HaagDe n .ji Het vertelt in los van elkaar staande hoofdstukken over het leven van alledag tussen 187 halv n periodn n 19200ee e ee en s .eeuweva Du , Men zal er nog veel namen van personen in tegenkomen,die men gekend heef waarovef o t dikwijln rme s heeft horen praten» Geen wereldschokkende verhale maas ndu e "kleinrd e historie",welke geschreven werd in de stulpjes van de soms grote arbeidersgezinnen, in de boerderij en,de woningen van ambachtslieden en andere midden- standers en in de huizen van de weinige "notabelen". Ze allen vorm- den tesamen de leefgemeenschap van Haarlemmermeer en zij hebben te- gezicht samehe r n gegeven,hee n taa t gezich helaat da t s thant sme bekwame spoed bezig is te verdwijnen. Maar in "Haarlemmermeer in grootvaders tijd"komt U dat alles nog tegen en de afbeeldingen late nMeee d zie re nho toe n was..... Tijdschriften. Het is beslist niet onze bedoeling om regelmatig een overzicht te inhoue d geve n tijdschriften,welkn dva nva e rechtstreek f indio s - rec thistorie d iet t s me make e t e veee t n lu hebben plaatszo t .Da - ruimte vergen. Maar zo nu en dan zullen we toch wel even aandacht vragen voor tijdschriften welke mogelijk artikelen kunnen bevatten waarvoor onze lezers belangstelling hebben. bladee di o.a."Westfriess Een i n nva e Families",een uitgave d n eva stichtin naam,welke di n gva haap eo r beurt weewerkgroen ee rn va s i p het illustere historische genootschap "Oud-West-Friesland". e oprichteD n dezrva e groe degene,din e p t genoemdehe e blaadjn i e het leven heeft geroepen,was Ir.C.Koeman,kort geleden- ge doo e d r verkeersongelun volgeee n nva t levehe m no k gekomen. Ir.Koeman's naal onverbrekelijza m k verbonden genet blijvehe -n aa n alogische werk dat hij in West-Friesland heeft verricht,speciaal betreffend e echtd e e Westfriese geslachten. Koema s indertijni g no d tuinbouwconsulen Aalsmeee t r geweest. n Noord-Hollandva p ko n familiee va "d Mee e l d t ta r"n Omdas ui i r e t afkomstig',wonen (zoals Avis,Knibbe,Langereis e.a.- )ge menep o e nw noemde stichtin aandache d g mogee t n vestigen. Binnenkort gaan tme het orgaan vergroten (to tp'ginas)2 3 abonnementsgelt .He vasts i d - gestel ƒ12,5p o d 0 voor 1978. De stichting heeft een aantal familie-overzichten laten verschijnen. Het laatste deel (deel XIV) is gewijd aan de familie Paarlberg. Inlichtingen:A.J.Wit,Schouwtjeslaan 61rd,Haarlem(tel.023-315704). t tijdschrifReedhe s i s t "Nederlandse Historiën n zijjaare "i 11 n - gang verschijnt .He vooras kee 6 ti r jaa n rpe e r l e gewijd n aa d plaatselijke geschiedenis,zeer ruim genomen overigens. Het wil een "populair" tijdschrift zijn voor de (streek-) geschiedenis en dat is het dan ook. Het laatste nummer bevat b.v. een hoofdstuk over het gebruibeeltenie d jonge n d va kn e sva koningi n Wilhelmin s hanal a - dels n fabrieksmerke - n bijzondeee l We . r onderwerp! Verde t studentenleverhe 0 jaan8 r gelede Delft,dn i n e eerste raad- huize Nederland,geschiedkundign ni e beschouwingen ove Nedert rhe - landse onderwijs,een Arnemuidse vissersfamilie,uit de historie van Vriezenveen,beschrijvin wagenmakersambacht he n gva n Zeeland,di t e Franeker klokkendieven. Inlichtingen:Gerberasingel 94,Berkel en Rodenrijs (tel.01891-3003). De abonnementsprijs bedraagt ƒ13,50 per jaar. "Heemschut maandblad,aln ee s "i s officieel orgaan uitgegeven door de Bond Heemschut t tijdschrif.He s toonaangeveni t t gebiehe p o d van de strijd tegen verwaarlozing en vernieling van waardevolle verleden,maat pandehe t gebiet he n ui ndorpsp va o d k n stadse -oo r - gezichten n doot tijdschrifka he rn .Me hoogte lezee d t p o ne blij- ven van het nuttige werk dat "Heemschut" verricht en hoe men elders de zaken aanpak f n beloo....o thu p .o p laat (me bekende td e nare gevolgen). Het blad bevat voorts advertentie n firma'va s s welke zich bezig houde t verantwoordnme e restauraties,van ambachtelijke bedrijven, van firma's welke grondstoffen voor restauraties leveren (hout, steen e.d.). Men krijgt het maandblad toegezonden door lid te wor- Bone d dn de Heemschuva n t (ƒ40, jaar)r —pe . Inlichtingen:Korenme- tershuis,N.Z.Kolk 28,Amsterdam.Postbus 10525;tel.020 - 225292 . En dan van onze zustervereniging Stichting "Oud Aalsmeer" haar or- gaan dat gyevenals "Meer-Historie" vier keer per jaar verschijnt. Het draag e tited t l "Oud Nuus"s zeei t r .He verzorg biedn e d t bij- zonder veel informatie over Aalsmeer vroeger maar ook over wat men doet om in die plaats te behouden wat naar de mening van "Oud Aalsmeer" behouden moet worden, n "Oui ,n dSteed me Nuus l za s" zaken en vooral personen tegenkomen,welk l hebbero Meee n d n ee rn i k oo e gespeeld. Verschillende begunstiger n onzsva e stichtin m redeo k -goo zijn da n nen van banden des bloeds of die van arbeid en commercie tevens be- gunstiger van "Oud Aalsmeer". Inlichtingen: M.J.'t Hart,Jupiterstraat 28,Aalsmeer(te!002977-21139) Tot l slozij a natuurlijr e nt- k veel meer organe historiscp o n h gebievereniginorgaae t d he n - dnva Hojlandsche "D g e Molen"- "Molennieuws toegezonden me t da "- n krijgn va s ti wanneed li n rme genoemde vereniging (contributie ƒ20,— of meer). De vereniging ijvert voor het behoud van de molens in Nederland(zie nummer)t elderdi n i s . Inlichtinge 0 decembeingant 2 nme n gva r 1977: Prins Hendrikkade 108,Amsterdam (tel: 020 - 238703). Boekbespreking. "De Hollandsche Molen",jaarboekje 1977.Uitg.Ver."De Hollandsche Mo- len", Amsterdam Het nieuwe jaarboekje,70 0 blz.druks,geef overzichn ee t - t mo ove t he r lenbestan Nederland(94n va d 5 windmolen 5 watermolens)7 n e s . Verder vindt men er het jaarverslag en andere verslagen over 1976 in. Maar ook een overzicht van de nog verkrijgbare provinciale molenhoeken, wat door het werk van de vereniging behouden kon worden,overzicht van allerlei instanties en organisaties welke ook werkzaam zijn op t gebie he behout to dn molens va d » Voor ons is vooral belangrijk het uitvoerige verslag van onze voor- zitter A.J.de Konig oveverplaatsine "D r Eersteling",come d n gva - voorgeschiedenis,de pleed t tme e verplaatsin n omschrijvinee n e g g verplaatsingswerkzaamheden,welke d n va e zoveel opzien hebben gebaard. anden e n r Ee toegelich t foto'stme . namee d Lijsnieuwn t nva tme e leden-begunstigers,alsmede d e wijzigingen ontstaan na het publiceren van de vorige (volledige) namemlijst,in het nummer van maart 1977 (no.15). Familie B»Akkerman-Bus,Binderstraat 10,Nieuw-Vennep» P.Bosman,Grote Sloot 200,St.Maartensbrug. Mr.J.van Baars,Hoofdweg 76,Hoofddorp» N.F.Bouwmeester,Lisserdijk 355,Lisserbroek. H.Booman,Buitenhof 44,Vijfhuizen. Buné ,Nierop 72,Nieuw-Vennep» T.v.d.Blom,Buitenhof 15,Vijfhuizen. Mevr.K.Bergman,Gibsonstraat 27,Vijfhuizen. A.B.J.de Boer,Einsteinlaan 261,Badhoevedorp. H.Chrispijn,Strobloem 13,Leiden. Patrick Eikelboom,Prins Olauslaan 2,Badhoevedorp. D.Emens,Ooncourslaan 20,Hoofddorp. J.Eveleens,Mendelstraat 11,Nieuw-Vennep. W.Groenveld,Hoofdweg 779,Hoofddorp. Mevr.H.Godvliet,Kromme Spieringweg 452,Vijfhuizen. J.P.J.de Graaf,Warande 159,Nieuw-Vennep. W.Gabes,Amestelle 365,Zwanenburg. W.de Hoop,Graan voor Visch 15.2.17..Hoofddorp. P.van Hulzen,Kellogstraat 5,Hoofddorp. Mevr.A.M.Hoogland-Siemer,Kruisweg 913,Hoofddorp. J.H.F.Hoogervorst,Baarsjesweg 6,postbus 27,Vijfhuizen. J.N.J.Hazekamp,Bennebroekerweg 327a,Hoofddorp. P.J.J.Haakman v.d.Bergh,verpleeghuis Oudtburgh,Molenweitje,Bergen(N.H.) Mevr.Y.de Kanter-Grunfeld,Spieringweg 510,Vijfhuizen. H.Koning,Wallenbergstraat 11,Hoofddorp. N.Koning,v.d.Berghlaan 609»Hoofddorp. J.Kaslander,Nieuwemeerdijk 243,Badhoevedorp. Hr.N.V.Koster,Drakenstraat 17,Nieuw-Vennep. P.A.C.Koeckhoven,Uweg 921,Hoofddorp. Jolanda Korsuize,Azollastraat 42,Lisserbroek. A.D.Kooijman,Roland Holstlaan 1217,Delft. G.Korsuize,Lisserdijk 296,Lisserbroek. L.G.M.Kenter,Hoofdweg 82,Lijnden (post Badhoevedorp). G.van Kalmthout,Kruislaan 44,Hoofddorp» J.D.Marbus,Onderduikerspad 9,Espel(N.O.P.). J.Nelissen,Kromme Spieringweg 237,Vijfhuizen. Mevr.Pia Nelissen-Kraak,Kromme Spieringweg 237,Vijfhuizen. Mej.A.Ouwerkerk,Nieuwemeerdijk 151,Badhoevedorp. Mevr. v.d.Oord,Hoofdweg 263,Hoofddorp. J.C.A.Parlevliet,Hillegommerdijk 395,Beinsdorp(post Nieuw-Vennep). C.C.M.Stokman,Kromme Spieringweg 338,Vijfhuizen. A.Stroo,Trekkerstraat 11,Nieuw-Vennep. B.C.Sliggers,Z traas I ij t 54rd,Haarlem. G.B.Schouten,Sportlaan 270,Amstelveen. J.Timmerman,Pascalstraat 1.Badhoevedorp. S.Warmerdam,Herenweg 15,Vijfhuizen. H.E.Wilts,Pater Damiaanstraat 105,Hoofddorp. M.J.van Zanten,Nachtegaalstraat 28,Badhoevedorp. Mevr. Zeevaarder,Spaarnwouderweg 1165,Vijfhuizen. J.Zeinstra,Kalslagering 442,Nieuw-Vennep. nov.19771 r Totaape 6 .39 l Wijzigingen. P.M.van Bronkhorst,Hoge Naarderweg 69,Hilversum. Bloemkolk,Casa Laura, AlMr VIII,nr.77, Alfa Pi(Alec),Spanjel zde . Buurtverl'Nieuwe Meer",secr.mevr.J.M.C.Eikelenboom-Gornelisse, Nieuwemeerdijk 205,Badhoevedorp. R.H.O.Graenen,Rietdekkersdreef 721,Apeldoorn» H.W.Joosten-Schrama,Spieringweg 658,Vijfhuizen,, W.Këmp,Klinkenbergstraat 177,Zwaanshoek(post Hoofddorp). W.P.Meulblok,Weerestein 14,Hillegom. A.N.Peereboom,Floralaan 102,Wervershoof. R.J.Platjouw,Hoornbladplantsoen 20,Lisserbroek. M.Schreiber,Rickerstrasze 22,9630 Wattwil,Zwitserland» J.J.Steinhart,Chopinlaan 130,Doorwerth» Ondergetekende; straatnaam: plaats: postgironummer: wenst begunstiger te worden van de Stichting "Meer - Historie" tege jaarlijksn ee n e bijdrag n ______eva gulden» (minimum-bijdrag 10,—ƒ s ei ) datum: handtekening: Opzende bovenstaandn nva e stroo voorkeuj ledee kbi d - n nad raa ministratie: Burgem.Amersfoordtlaa Badhoevedorpe t 4 n8 , onderstaandr de n ee n oefaa . adressen. . Betalingen gaarne alleen doormiddel van de aan te zenden accept- girokaart. samenstelling bestuur: voorzitter:!.J.de Koning,Kruisweg 1097,Hoofddorp(tel.02503-16617). seoretaresse:Mej.A.Mvvan Niel,Concourslaan 18,Hoofddorp(02503-13151), penningmeester:J.A.v.d.Heide,Burgem.Amersfoordtl.84,Badhoevedorp (02968-5343);girono:3511852("Meer-Historiew),bankrek.:47.50.77.393. leden: (AMHO-bank) J.O.Oornelissen,Christiaan Bruningstraat 3,Spaarndam(023-375211). A.Noordam,Aalsmeerderdijk 476,Rijsenhout(02977-25967). D.Prins,Olympiastraat 23,Hijsenhout(02977-20187). W.Slob,Hoofdweg 743,Hoofddorp(02503-16638). J.D.Smid,Kruisweg 590,Hoofddorp(02503-16064). J.Tamboer,Jonkh.v.d.Pollstraat 71,Nieuw-Vennep(02526-2509) J.P.Wieringa,Kromme Spieringweg 438,Vijfhuizen(02508-1412).