ÖZEL “İnsan odaklı bir dünya düzeni için çalışıyoruz” RÖPORTAJ Açık Medeniyet Bu ay, kapak konumuzda değişen dünya düzenini ele aldık. Şüphesiz ki her şeyde olduğu gibi dünyada “Dergilik”te… da düzenler, sistemler, teknolojiler, insanlar değişiyor. 20. yüzyılda kendine yer edinen değerlerin ve Gazetemizi bundan sistemlerin sonuna geliyoruz gibi… Geçtiğimiz yüzyılda tüm dünyada dayatılan liberalizmin makyajı böyle Turkcell’in Dergilik

dökülüyor. Yaşadığımız yüzyılda ve geleceğe dair yeni şeyler söylemek durumundayız. Türkiye, bu değişen uygulamasından takip 269000 dünyanın neresinde duracak? Yıllarca yürüttüğü ensar olma politikasını dünyaya da dikte edebilecek mi? edebileceksiniz… Bu ve benzeri daha birçok soruyu, değişen küresel sistemde yıllardır görevini başarıyla yürüten Türkiye

Hem de tüm geçmiş ISSN 2602-2699 Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’na yönelttik. Cevaplar oldukça doyurucu… ▸ 42 sayılarıyla birlikte… 772602 9 Mevlüt Çavuşoğlu .Yıl: 2 Sayı: 14 | Haziran 2019 | Fiyatı: 5 tl ا ال ســتقال ل ا لفكــر ي | www.acikmedeniyet.com Fikrî Bağımsızlık | Intellectual Independence İbn Haldun Üniversitesinin aylık gazetesidir.

Bildiğiniz dünya düzenini unutun!

خطيبة خاشقجي: Hakkı Öcal Idlib province: Innocent Haydut devletler الكونغرس األمريكي خجل lives under attack من موقف ترامب حيال Syria’s Idlib province is the last Türk Savunma Sanayinin stronghold for the opposition forces الجريمة gururu İHA ve SİHA’lar who are trying to rescue themselves 3 ▶ İnsansız Hava Araçları (İHA) ve from the inhumane policies of the ▸ 73 Erik Ringmar Silahlı İnsansız Hava Araçları (SİHA) Assad regime. As Russia backed International order hakkında yapılan çalışmalara regime forces escalated their offensive değinen Selçuk Bayraktar, havacılık to those areas already torn by the 8 alanının gelişmesinde Müslüman years of war, innocent civilians are the Gazetenizle ▶ 17 bilim adamlarının yaptığı buluşların ones who are suffering. ▸ 20 birlikte Açık önemine değindi. Bayraktar; cebir Kitap eki ve Kerem Kınık ve optik alanında yapılan buluşlar, Hasan Aycın Hezarfen Ahmet Çelebi’nin kanatla çizgi posteri İnsanı güçlendirmek hediye... uçma deneyimi ve ilk gözlemevinin Müslümanlar tarafından yapılmasının çok önemli olduğunu aktardı. ▶ 34 ▸ 10

Çizgi: Hasan Aycın

3 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June IDEF 2019 kapılarını açtı Haydut devletler

Ancak bugüne kadar ulusal çıkarların HAKKI ÖCAL * gerçekleştirilmesi için, en saldırgan zamanında Sovyetler Birliğinin bile riayet ettiği uluslararası konvansiyonlar, devletler hukuku, ittifak-içi davranış kuralları vardı. Bu konvansiyonlar; hukuk ve kurallar, dünyanın en erken, en köklü demokrasileri

oldukları iddiasındaki Batı medeniyetinin Erdoğan Tayyip Recep geliştirdiği kültürler arasında idi. Bunlar okullarda ders olarak okutulurdu; Cumhurbaşkanlığı himayesinde gerçekleştirilen ve dünyanın diplomatlar bu kültürleri kendilerine hayat en büyük savunma sanayisi buluşmalarından olan IDEF, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı törenle tarzı yapar, ülkelerinin siyasal alanına kapılarını açtı. sokmaya çalışırlardı. ogue State” terimini ilk kullanan Başkan Reagan Savunma ve güvenlik alanlarında önemli bir tanıtım, pazarlama Şimdi bunların hepsi bir bir siliniyor ve olmuştu. Verdiği örnek, 3. ve iş birliği platformu hâline gelen IDEF, TÜYAP Fuar ve yerini, dereden kendinden aşağıda su içen Reich (1933–1945 arasında Kongre Merkezinde bu yıl 14. kez Cumhurbaşkanı Recep Tayyip kuzuyu, “Sen benim suyumu kirlettin!” Hitler’in başkanlığındaki Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, İçişleri Bakanı diyen kurdun nezaketi ve ahlakı alıyor. Alman devleti) idi ama Clinton’ın Süleyman Soylu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Sanayi ve Bunu yapanların başında Birleşmiş “RUlusal Güvenlik Danışmanı Anthony Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Cumhurbaşkanlığı Savunma Lake, ABD’nin bu kavramı istediği gibi Milletlerin Güvenlik Konseyi’nin beş Sanayii Başkanı İsmail Demir ve yabancı temsilcilerin de kullanacağını; Kuzey Kore, Küba, Kaddafi üyesinden bazıları geliyor. Kendileri katıldığı törenle kapılarını açtı. yönetimindeki Libya, Baas yönetimindeki de biliyorlar dünyanın beşten büyük Irak için “Haydut Devlet” diye yaftalayarak olduğunu. Ama geri kalan 188 üyenin Zırhlı muharebe araçları, insansız kara araçları, roketler, göstermişti. bir araya gelmesini, ortak eylem planı güdümlü füzelerin aralarında bulunduğu birçok ürünün yapmasını önlemek için gereken düzen yer aldığı fuar, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kadere bakın ki, ABD’li araştırmacı-yazar sağlanmış bulunuyor. himayelerinde, Milli Savunma Bakanlığı ev sahipliğinde, William Blum, 2005 yılında “Dünyanın tek Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı yönetim süper gücünü anlama rehberi” adını verdiği William Blum, ABD’nin dünyanın tek ve sorumluluğunda, TÜYAP Tüm Fuarcılık Yapım AŞ kitaba üst başlık olarak “Rogue State”i süper gücü olarak, bu düzeni nasıl bir organizatörlüğünde gerçekleşti. seçti. haydutlukla sağladığının belgelerini sunuyor. ABD Silahlı Kuvvetleri ve Binden fazla firma katıldı Kitabı değerlendirenlerin vurguladıkları Merkezî İstihbarat Örgütü CIA’in suikast Fuara bu yıl 576’sı yabancı, 485’ü Türk olmak üzere toplam bin hususlar şunlar:“ABD’nin küresel el kitaplarından, sahra talimatnamelerine 61 firma katıldı. Türk firmalarının 250’si KOBİ’lerden oluştu. müdahaleciliği,” “Resmî yalanlara ve örnekler veriyor. Daha sonra demokrasi Dünyanın farklı coğrafyalarından 68 ülkeden 550 kişiden oluşan propagandaya karşı ilaç”, “‘Amerika daima için ulusal vakıflar, telefon dinleme, başka 150 heyetin katılım sağladığı fuarda, heyetler arasında 68 üst haklıdır’ diyenleri susturan bir araştırma”, ülkelerin liderlerine ve kanaat önderlerine düzey yetkili yer aldı. “Amerika’nın başkalarına uyguladığı servet, uyuşturucu madde ve fuhuş imkânı kriterleri, Amerika’ya uyguluyor.” sağlamaya kadar bir dizi işler yer alıyor. Yeni ürünler ilk kez sergilendi IDEF, katılımcı firma açısından dünyanın en büyük ilk dört Bunlar bile belirli bir protokol gözetilen; Kitabı öven çok; bilgi alanının savunma sanayisi fuarı arasında yer alıyor. IDEF’te önceki gizli-saklı işler iken, günümüzde ulusları genişliğinden etkilenmemek mümkün yıllarda olduğu gibi Türk savunma sanayisi tarafında geliştirilen inandıracak, iyi kalpli ve adalet duygusuna değil. Siyasal bilim ve uluslararası ilişkiler birçok ürün ilk kez sergilendi. Daha önce geliştirilen çeşitli sahip insanları hiç olmazsa bir süreliğine öğrencilerinin okuması şart. Ancak, ürünlerin de yeni versiyonları fuarda tanıtıldı. ikna edecek, çoğu fabrikasyon bir iki görünen o ki, Trump yönetiminden sonra mazereti ileri sürülerek ülke işgallerine, kitabın güncellenmesi hatta yeniden Fuarda; zırhlı muharebe araçları, taktik zırhlı araçlar, insansız ülkeleri çökertecek ekonomik savaşlara yazılması gerekecek. kara araçları, roketler, güdümlü füzeler, piyade silahları, askerî kadar bir yığın haydutluk, gözü kapalı icra simülatörler ve patlayıcı madde imha ekipmanlarının aralarında Şurası muhakkak: Her ulusun çıkarları ediliyor. bulunduğu birçok ürün yer alıyor. vardır ve bu çıkarların takibi, hiçbir zaman haksızlık sayılmaz. Bir ulusun çıkarlarının Bu sayımızda bir yeni dünyayı anlama tümünün, başka bir ulusla yüzde yüz rehberini sunmuş oluyoruz. Sonra uyuşması, örtüşmesi de asla beklenemez. demediniz, demeyin. Tam tersine, tarih bize, ulusal çıkarların çatışma hâlinde olmasının daha yaygın * İbn Haldun Üniversitesi Rektör olduğunu öğretiyor. Danışmanı ve Medya ve İletişim Bölümü.

Çin’den Türkiye ile “stratejik iş birliğini artırma” vurgusu Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, Çin ziyareti çerçevesinde şartlarda Türkiye ve Çin’in stratejik koordinasyon, iş birliği ve başkent Pekin’de bulunan Congnanhay Devlet Konukevinde Çin konsensüsü artırması önemli.” ifadelerini kullandı. Wang ayrıca, Devlet Müşaviri ve Dışişleri Bakanı Wang tarafından kabul edildi. Önal’ın Çin ziyaretinin ikili ilişkilerinin siyasî boyutları açısından Görüşmenin basına açık kısmında Wang, iki ülkenin geniş ortak değerli olduğunu belirtti. Önal da, Çin temaslarının verimli çıkarları paylaştıklarına dikkati çekerek, “Türkiye ve Çin yükselen geçtiğini ifade ederek, Bakan Wang’ı Ağustos ayında Türkiye’de piyasalar ve gelişmekte olan önemli ülkeler. Mevcut uluslararası yapılacak Büyükelçiler Konferansı programına davet etti. ▸ 4 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Bildiğiniz dünya düzenini unutun!

ünya siyasetinin geleceği konusunda neredeyse tüm uzmanların üzerinde mutabık olduğu ortak nokta, alıştığımız dünya düzeninin ve bu düzenin işleyişinin sonuna gelmiş olduğumuz gerçeğidir. Mevcut düzenden sonra dünya si- yasetinin ne yöne evrileceğine dair ise birbirinden oldukça farklı yorum ve senaryolar tartışılmakta... Bu senaryo- lar arasında geleceğe daha iyimser şekilde bakanlar olduğu gibi; küresel ısınma, yeni çatışma trendleri, insanî so- runlar ve uluslararası aktörle arasında derinleşen çıkar farklılaşmaları gibi gerekçelerden dolayı çok daha kötümser yaklaşanlar da bulunmaktadır. Günümüzde kötümser senaryoları benimseyen yaklaşımların çoğunlukta olduğunu ortaya koy- Dmak durumundayız. Bu kötümserliğin temel nedeni ise alışıldık düzenin haricinde ortaya çıkacak yeni durumun belirsizliğin- den dolayı duyulan kaygıdır.

Mevcut uluslararası sistemi kuran irade ve bu sistemin işleyişini mümkün kılan uluslararası mutabakat anlayışı daha önce ye- rine getirdiği yükümlülüklerden kademeli olarak vazgeçmektedir. ABD’de Donald Trump’ın başkan olmasının ardından bu yü- kümlülüklerden geri adım atma süreci ivme kazanmıştır. Mevcut uluslararası sistemin başat aktörü olan ABD, Çin’in yükselişi ve Rusya’nın küresel jeopolitikte oynadığı artan role rağmen hâlen rakiplerinin çok ötesinde güce sahiptir ancak ABD, artık gü- Talha Köse * cünü kolektif güvenlik konularına ve istikrara değil kendi çıkarlarını daha fazla artırmaya yöneltmiştir. Bu bencil yaklaşım di- 5 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

ğer önemli uluslararası aktörleri de benzer bir yaklaşıma yönelmeye itmektedir. ya düzenin diğer önemli ayağını oluşturan AB ise 2008 dünya ekonomik krizinin ABD ile AB arasında; NATO müttefiklerinin kendi arasında; ABD ile Çin arasında; ardından kendi iç sorunlarına odaklanmak zorunda kalmıştır. Britanya’nın Brexit AB ile Rusya arasında ve uluslararası kurum ve kuruluşların içerisinde daha önce kararı ve Avrupa’da artan aşırı sağ ve sol siyasî akımlar, Avrupa’nın kendi içindeki hiç olmadığı kadar rekabet ve farklılaşmalar ön plana çıkmaktadır. Bu ayrışmalar, sorunlarla boğuşmasına neden oldu ve Avrupa bu süreçte oyun dışı kaldı. şüphesiz yeni sorun alanlarının oluşmasına zemin sağlayacağı gibi uluslararası so- runların çözümlenmesine de olumsuz etki edecektir.

Bütün kazanımlarına rağmen mevcut uluslararası düzen son yıllarda insanlığın ekonomik, siyasî, toplumsal beklentilerini karşılama ve sorunlarını çözme nokta- sında önemli hayal kırıklıklarına da neden olmaktadır. Mevcut düzenin tamamen çöktüğü değil kademeli olarak yeni bir düzene evrildiği süreci tecrübe etmekte- Britanya’nın Brexit kararı ve Avrupa’da artan yiz. Bu yeni oluşumun ana unsurlarını anlamak uluslararası sistemin geleceğine aşırı sağ ve sol siyasî akımlar, Avrupa’nın kendi dair daha doğru projeksiyonlar yapmamızı sağlayacaktır. içindeki sorunlarla boğuşmasına neden oldu ve Liberal dünya düzeninin sınırları Avrupa bu süreçte oyun dışı kaldı. İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki dönemde başta ABD olmak üzere kendi güç projeksiyonu açısından çok avantajlı olan güçler, ortamı kendi çıkarları doğrul- tusunda daha uzun süre sürdürebilmek için belirli normlar ve kurumlar oluştur- muşlardır. Bu kurumların başında BM gelmektedir. Uluslararası finansal mima- Batı tarafından oluşturulan ve muhafaza edilmeye çalışılan mevcut liberal düzen ri ise Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) artık Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya gibi diğer aktörlerin de fazlaca işine yara- gibi kurumlarla denetlenip düzenlenmeye çalışılmıştır. Bu kurum ve oluşturu- maktaydı. ABD ve Batılı ülkeler her ne kadar mevcut sistemden en fazla istifade lan normlar, uzun süre dünya siyasetini daha öngörülebilir bir çerçevede oluştu- etmeye devam eden aktörler olsalar da bu sistem aynı zamanda Çin’in yükselişi- rabilmiştir. Bu sorunlar daha geniş kapsamlı küresel savaşlara dönüşmeden ön- ne ve uluslararası sistemdeki diğer aktörlerin görece istifadesine dayanak sağla- lenebilmiştir. Soğuk Savaş döneminde bu kurumların işleyişinde çeşitli aksamalar maktadır. Böylesi bir sistemi sürdürmenin maliyeti ise ağırlıklı olarak Batılı ülke- olsa da dünya, bloklar arası sıcak savaşa sürüklenmemiştir. Soğuk Savaş sonra- lerin sorumluluğundadır. Özellikle ABD, artık bu maliyeti tek başına yüklenmek sında, ABD’nin tek süper güç olarak tek kutuplu dünya yaklaşımına dönse de bu istememektedir. Bunun da ötesinde bu görece istikrar durumundan diğer ak- dönem çok uzun süre devam etmedi. ABD, bu yaklaşımı uluslararası kurumları törlerin kendinden daha fazla istifade ettiğinin farkına varmıştır. ABD Başkanı kullanarak ve Avrupalı diğer aktörlerin desteği ile sürdürdü. Rusya ise Sovyetler Donald Trump’ın, “Önce Amerika!” sloganı ile iktidara yürümesi ve ABD’yi kısıt- Birliğinin yıkılmasından sonra yaşadığı travmatik dönüşüm nedeni ile liberal layan liberal uluslararası düzene savaş açması liberal dünya düzeninin zayıflama- dünya düzeni yaklaşımının ve Batılı aktörlerin kendi “arka bahçesinde” alan ka- zanmalarına engel olamadı. Çin ise bu sistemin oluşturduğu görece istikrar orta- mından istifade ederek kendi ekonomik kalkınmasına odaklanmayı tercih etti. Avrupa, ABD’nin oluşturduğu güvenlik şemsiyesi altında iktisadî, siyasî ve kültü- rel birlikteliğini AB projesi ile hayata geçirdi. Özellikle Soğuk Savaş parantezinin kapanmasının ardından bu istikrar ortamı, uzun yıllar hemen tüm önemli aktö- rün işine yaradı. ABD ve Batı ekseninin hâkim konumda olduğu ve dünya siyase- tinin liberal kurum ve normlar ekseninde yönlendirildiği “liberal dünya düzeni- nin” sınırlarına dayandık.

Soğuk Savaş döneminde uluslararası kurumların işleyişinde çeşitli aksamalar olsa da dünya, bloklar arası sıcak savaşa sürüklenmemiştir.

ABD ve Batı, bu kurum ve hemen her konuda oluşturulan düzenleyici normların diğer uluslararası aktörlerce tanınması karşılığında kendi güçlerini doğrudan kul- lanmaktan vazgeçerek kendi liberal düzenlerini bu kurumlar üzerinden işletme- ye çalışmışlardır. Günümüzde ise ABD’nin siyasî, askerî ve iktisadî alanda gücünü kısıtlamak yerine bu gücü daha doğrudan ve filtresiz bir şekilde kullanma nokta- sına gelinmiştir. ABD Başkanı Donald Trump’ın, “Önce Amerika!” stratejisi ola- rak dile getirdiği bu yaklaşım, ABD’nin kolektif çıkarlardan çok kendi çıkarlarına odaklanmasına neden olmuştur. ABD, daha önceleri uluslararası sistemden rıza üretmeye yarayan değer ve kurumları göz ardı etmeye başlamıştır.

ABD Başkanı George W. Bush döneminde 11 Eylül saldırıları, Irak ve

Afganistan’ın işgali sonrasında kısmen zayıflayan liberal dünya düzeni yaklaşı- DonaldTrump mın alternatifi bir perspektif ortaya konulmadı. Barack Obama başkanlığındaki ABD ise, liberal dünya düzeninin temel parametrelerine bağlı kalmayı tercih etti. Özellikle Obama yönetiminin ilk döneminde liberal düzenin hâkimiyetini sür- dürmesi konusunda önemli adımlar atıldı. Bu dönemde dünya genelinde demok- ABD Başkanı Donald Trump’ın, “Önce ratikleşme, açık ekonominin desteklenmesi, uluslararası kurum ve normların iş- Amerika!” sloganı ile iktidara yürümesi ve letilmesine yönelik hassasiyet gösterildi. Obama yönetiminde Suriye, Yemen, ABD’yi kısıtlayan liberal uluslararası düzene Myanmar’da meydana gelen insanî krizlere verilen/verilemeyen tepkiler ve Arap savaş açması liberal dünya düzeninin Baharının diktatörler eli ile farklı bir mecraya evrilmesinin önüne geçilememe- zayıflamasına ivme kazandırdı. si, liberal düzene olan inancın hepten tükenmesine neden olmuştur. Liberal dün- ▸ 6 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

görülerde bulunmamıza imkân sağlamaktadır. Soğuk Savaşın bitişi bir savaş veya toplumsal ayaklanma silsilesi neticesinde olmamıştır ancak sonuçları itibari ile yapısal bir dönüşüme işaret etmiştir. Dünya siyasetindeki hegemonik rolü sorgu- lanan ABD’ye er ya da geç Çin tarafından meydan okunulacaktır ancak bu mey- dan okuma askerî olmak zorunda değildir. İki aktörün çıkarlarının kesiştiği nok- Uluslararası ilişkilere ve dünya siyasetine talar potansiyel gerilim hatları olacaktır. Bugün için ABD ile Çin arasında ticaret kötümser yaklaşıma sahip olanlar, mevcut savaşlarından başlayan rekabet tam olarak yönetilemezse daha kapsamlı bir hâle dönüşümün kaçınılmaz olarak sistemik gelecektir. Rusya ve Avrupa da bu gerilimin tarafları olacaklardır, bu iki aktörün bir savaşa neden olacağı tahmininde müstakil bir çizgi mi izleyeceği yoksa bu rekabette bir taraf mı seçeceği önümüz- deki dönemin jeopolitik rekabet hatlarını şekillendirecektir. bulunmaktadırlar. Böylesi bir sistemik savaşın, yeni bir dünya düzeninin oluşmasının önünü Yeni dönemin yönü ve temel parametreleri açacağı öngörülmektedir. Mevcut dünya düzeninin değişimi birçok yorumda olumsuz bir gelişme olarak al- gılanmaktadır. Bu olumsuzluğun nedeni alıştığımız düzenin başarısı ve öngö- rülebilirliğinden ziyade, bundan sonraki düzenin muğlaklığı ve bu düzene geçiş sına ivme kazandırdı. ABD, artık uluslararası sistemi destekleyen değil kendi çı- esnasında yaşanacak olan türbülanstan duyulan kaygıyla ilgilidir. Dünya siyase- karları doğrultusunda kullanmaya çalışan bir aktör konumundadır. Üstelik ABD tindeki yapısal dönüşümler çoğunlukla geniş kapsamlı çatışmalar veya hegemo- Başkanı Donald Trump, bu durumu iftiharla savunmaktadır. nik aktörlerin dramatik güç kayıpları sonrasında gerçekleşmektedir. Gelecekle ilgili öngörüler karamsarlık tablosu içermesine karşın mevcut durumun ve düze- Uluslararası sistemdeki dönüşümün şifreleri nin artık dünya açısından barış, huzur, refah ve öngörülebilirlik sağlamamaktadır. Uluslararası ilişkilere ve dünya siyasetine kötümser yaklaşıma sahip olanlar, mev- Yaşamakta olduğumuz siyasî ve iktisadî krizler mevcut sistemin aksaklıkları ile cut dönüşümün kaçınılmaz olarak sistemik bir savaşa neden olacağı tahmininde doğrudan ilgilidir. Bu yönü ile değişim, doğru istikamette gerçekleşirse alışılmışın bulunmaktadırlar. Böylesi bir sistemik savaşın, yeni bir dünya düzeninin oluşma- dışında olsa da daha barışçıl ve istikrarlı bir ortam üretebilir. sının önünü açacağı öngörülmektedir. ABD liderliğindeki Batı’nın ise bu denk- lemde son iki yüz yıldır olduğu gibi temel belirleyici rolünün daha fazla meydan okumalarla karşılaşacağı tartışılmakta. ABD’nin uluslararası sistemdeki hegemon- yasına, er ya da geç Çin tarafından meydan okunacağı bu çerçevede ön plana çı- kan bir husustur. Daha iyimser yaklaşıma sahip olanlar ise uluslararası aktörlerin daha önceki kriz ve savaşlardan ders aldıkları ve benzer felaketlerin yaşanmayaca- ğını iddia etmektedirler. Popülist liderlerin ve aşırı sağ ve aşırı sol siyasî parti ve hareketlerin yükselişine ve ana akım Dünya siyasetindeki mevcut durumu iki savaş arasındaki (Birinci Dünya Savaşı ile partilerin görece etkinliklerini yitirdikleri bir İkinci Dünya Savaşı) istikrarsız döneme benzeten teorisyenler de bulunmaktadır. sürece tanıklık etmekteyiz. Gerek Batı’da yükselen aşırı sağ ve popülist akımlar ve uluslararası iş birliğinde- ki kayda değer azalma; gerekse liberal norm ve kurumların hızla yıpranmasının bu dönemle benzerlikler gösterdiği dile getirilmektedir. Bu yaklaşımı dile getiren analistler bu şekilde bir seyir devam ederse dünyanın derin bir siyasî krize sü- Popülist liderlerin ve aşırı sağ ve aşırı sol siyasî parti ve hareketlerin yükselişine ve rüklenebileceği yorumunda bulunmaktadırlar. 1929 Büyük Buhranı gibi küresel ana akım partilerin görece etkinliklerini yitirdikleri bir sürece tanıklık etmekteyiz. bir ekonomik krizin ise sistemik bir savaşın ve siyasî krizin tetikleyicisi olabile- Bu süreç başta Avrupa olmak üzere dünyanın birçok demokrasisinde eş zaman- ceği konuşulmaktadır. Tüm bu analojiler şüphesiz 20. yüzyılın gerçekliği ile daha lı olarak gerçekleşmektedir. Çok uluslu şirketlere, uluslararası medya ve sivil top- uyumlu yorumlardır. Ancak geçmiş yüzyılın tecrübeleri geleceğe dair de bazı ön- lum kuruluşlarına karşı olan, aşırı milliyetçi söylemleri benimseyen, kültürel ve 7 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June siyasî açıdan “öteki” olarak ifade edilebilecek kesimlere karşı daha mesafeli hatta düşmanca yaklaşımları olan ve uluslararası örgüt ve kurumlara karşı daha mesa- feli bakış açısı olan lider ve partilerin yükselişe geçtiğini tecrübe etmekteyiz. Bu liderler ana akım ılımlı sağ ve ılımlı sol siyasî partilerin alanını daraltarak siyase- ti daha aşırı uçlara taşıdığı birçok ülkede tecrübe edilmektedir. Bütün bu geliş- Küresel finans ve ticaret duvarlarının meler küreselleşmenin siyasî, kültürel ve ekonomik boyutlarına ket vurması çok kademeli olarak oluşturulmasının ardından muhtemeldir. Diğer bir boyut ise göçmen karşıtlığı, İslamofobi, neo-Nazizm, be- yaz milliyetçiliği ve etno-dinsel gerilimler önümüzdeki dönemin temel gerilim pa- küreselleşme trendinin tam karşıtı yeni bir rametreleri olacaktır. Bu ideolojilerin ürettiği terör dalgası ile mücadele ise dünya dalga ile karşı karşıya kalabiliriz. açısından öncelikli bir konu olacaktır. Bu konuda henüz yeterli bir orta zeminin oluşmadığı gerçeğini ortaya koymak durumundayız. lerine gideceklerdir. Çin’in bölgesel hegemonyasının dengelenebilmesi için yeni Uluslararası kurum, kural ve ortak değerlerin ihlal edilmesi ve özelikle bu ihlalin bölgesel ittifaklar oluşabilir. Bu ittifak girişimleri ve rekabet ortamı, dünya siyase- bizzat sistemin kurucusu olan ABD ve Avrupalı devletler tarafından yapılıyor oluşu tinin ana odağını Uzak Doğu’ya kaydırması muhtemeldir. ABD ve Rusya ise Doğu kayda değer bir gelişme ve önemli bir trenddir. Gücün mutlak ve filtresiz formları Asya’daki siyasî ittifaklarını güçlendirme çabası içerisinde olacaklardır. daha aktif bir şekilde hayata geçirilecektir. Ortaya çıkan yeni güç rekabeti, bölge- sel ortamlarda yeni ittifakların oluşmasına neden olacaktır. Bütün bu gelişmeler 90’lı yıllarda Doğu Avrupa’da başlayan ve 2010’da Arap Ayaklanmaları ile Kuzey çok kutuplu bir dünya düzeninin oluştuğunun habercisidir. Çok kutuplu düzen, Afrika ve Orta Doğu bölgesine kayan demokratikleşme dalgasının önümüzdeki dö- bölgesel sorunlarda daha esnek ve değişken rekabet alanları oluşmasını sağlaya- caktır. Yeni dönemde değişken ittifaklara hazırlıklı olmak gerekmekte. Örneğin Türkiye, NATO üyesi olmasına rağmen Doğu Akdeniz güç rekabetinde müttefik- leri tarafından sınırlandırılmaktadır. NATO müttefiki ülkeler Libya krizinde ve İran konularında faklı pozisyonlarda yer almaktadırlar. Özetle alışıldık ittifakların sonuna geldik ve bundan sonraki dönemde daha esnek ve değişken diplomasiye hazırlıklı olan ve bu kapasiteye sahip ülkeler avantajlı konuma geçecektir. Konu bazlı ittifaklar ve ayrışmalar yakın dönemde birbirleri ile fazla ilişkisi olmayan aktörleri yan yana veya karşı karşıya getirebilir.

Dünya sermaye akışı; Avrupa ve ABD’den, Uzak Asya’ya kademeli olarak kaymak- tadır. Bu finansal kayış, Çin’in ekonomik gücünü siyasette de daha aktif bir şekil- de hissettirmesinin ardından ivme kazanacaktır. Çin’in alternatif bir finansal sis- tem oluşturma konusunda adımlar attığı bilinmekte. “Asya Altyapı ve Kalkınma Bankası”, bu konuda yapılmış önemli bir girişimdir. Öte yandan Rusya’nın mer- kezî konumda olduğu “Avrasya Ekonomik Birliği” de alternatif bir oluşum olarak karşımıza çıkmakta. Bu gibi oluşumlar küresel finansal mimariyi tamamen değiş- tirecek gelişmeler olarak ele alınmasa bile değişimin yönüne dair fikir vermekte- dir. ABD ve Londra merkezli dünya finansal sistemi, önümüzdeki dönemde daha dağınık ve çok merkezli hâle gelebilir. Ekonomik gücün dağılması, siyasî ve as- kerî gücün de benzer bir şekilde dağılması ile neticelenecektir. Bu parçalanma trendi bölgesel yapıların oluşmasının önünü açacaktır. Küresel finans ve ticaret duvarlarının kademeli olarak oluşturulmasının ardından küreselleşme trendinin tam karşıtı yeni bir dalga ile karşı karşıya kalabiliriz.

Dünya sermaye akışı; Avrupa ve ABD’den, Uzak Asya’ya kademeli olarak kaymaktadır.

Batı, kendi içerisinde ciddi ayrışmalar ve çıkar çatışmaları yaşamakta ve bu ayrışmaların önümüzdeki dönemde daha da derinleşmesi beklenmektedir. Transatlantik bağlar yani ABD ve Avrupalı devletler arasındaki iş birlikleri ve eş güdüm, mevcut liberal sistemin muhafaza edilebilmesi açısından önemli idi. Bu ortaklık ve paydaşlıklar artık bir yol ayrımına gitmekte. ABD ile Avrupa’nın çı- karları birçok alanda farklılaşmakta. Avrupa’nın da kendi içerisindeki çıkarlar- da da farklılaşmalar artmakta. Britanya’nın Brexit ile AB’den ayrılmasının ardın- dan yaşanan sürecin benzerinin diğer Avrupalı ülkelerde de gerçekleşme ihtimali mevcuttur. Ortak çıkar, ortak kader ve ortak tehdit algısı hızla ortadan kalkmak- tadır ve bu sebeplerle AB’yi daha etkin bir aktör olarak bir arada tutmak daha zor hâle gelecektir. Avrupa’da bazı ülkelerin tehdit ve risk olarak gördüğü Rusya, Çin gibi küresel aktörler diğer bazı aktörler tarafından siyasî ve ekonomik imkân olarak görülmektedir. Bu algı ve çıkar farklılaşması Avrupa’yı ve Batı’yı ortak bir Batı’da, Fransa’da ortaya çıkan sarı siyasî ve iktisadî program çerçevesinde bir arada tutmayı zorlaştıracaktır. yeleklilerin eylemlerine benzer ayaklanmaların yaygınlaşması pek Hindistan, Çin, Endonezya ve Vietnam gibi Asyalı aktörler, dünya ekonomisin- muhtemeldir. deki yerlerini hızlı bir şekilde güçlendireceklerdir. Asyalı aktörler bir yandan ken- di aralarında rekabet etmeye devam ederken diğer yandan daha farklı iş birlik- ▸ 8 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

nemde tersine bir seyir içinde olacağı öngörülebilir. Halkların demokratik taleple- Vestfalya Düzeni olarak algılanan ulus devlet eksenli yapılanma, uzun yıllar Batı rinde artışlar olmasına karşın, siyasî rejimlerin ve elitlerin bu taleplere karşı daha dışı ortamlara doğru da kademeli olarak genişledi. Ulus devlet modelinin, dün- korumacı bir tavır sergilediği dönemdeyiz. “Güçlü lider”, güvenliğin ve istikrarın yanın bütününde hâkim siyasî yapılanması olduğu öngörülmekteydi. Bugün için özgürlük ve değişime galebe çalacağı bir dönemdeyiz. İstikrar söylemini ön plana dünyada kırılgan devletler, başarısız devletler, güçlü devletler, küçük devletler, çıkaran liderler, önümüzdeki dönemde daha fazla meşruiyet kazanacaktır. BM tarafından tanınmamış defakto devletler, tam devlet niteliği kazanmamış bir- liktelikler, AB gibi bölgesel organizasyonlar gibi kategorik olarak birbirine ben- Batı’da, Fransa’da ortaya çıkan sarı yeleklilerin eylemlerine benzer ayaklanmala- zemeyen aktörler bulunmaktadır. Bütün bu aktörleri bir arada düşündüğümüz- rın yaygınlaşması pek muhtemeldir. Dünyada gelir adaletsizliklerinin arttığı ve de türdeş olmayan bu aktörlerin aynı kavramsal ve mantıksal çerçeve içerisinde yapay zekâ ve yeni endüstriyel düzen ile birlikte işsizlik ve ekonomik adaletsiz- hareket etmeleri beklemek mümkün değildir. Dünya siyasetinin, bütün bu ak- liklerin artması beklenmekte. Bu süreç, sağlıklı bir şekilde yönetilemezse 19. yüz- törlerin öncelikleri ve özelliklerini yansıtacak yeni bir kavramsal set ile alınma- yıldakine benzer toplumsal ayaklanmaların çıkması çok muhtemeldir. Toplumsal sı elzemdir. Vestfalya eksenin, oluşan kavramsal çerçevenin alternatifi olan daha bağları ve toplumsal direnci yüksek olmayan siyasî yapılar, bu süreçte istikrarsızlık- kapsayıcı ve yerel gerçekliği ifade edebilecek kavramsallaştırmalara ihtiyaç duyul- lara neden olacaktır. Önümüzdeki dönemde toplumsal kırılganlıklar da güvenlik maktadır. Bu ihtiyaç ise uluslararası ilişkiler eğitimi ve araştırmalarında yerel bil- sorunu olarak daha fazla önem kazanacaktır. Bu kırılganlıklarla başa çıkabilen ak- ginin önemini daha fazla ön plana çıkaracaktır. törler daha avantajlı olacaklardır.

İletişim çağına geçmenin birçok alanda etkilerini hissettiğimiz gibi uluslararası iliş- kilerdeki etkileri de kalıcı olacak. Dijital mecra; artık diplomasinin yapıldığı, fikir- ler ve insanların etkileştiği propaganda ve saldırıların yürütüldüğü temel bir mec- raya dönüşmüş durumda. Geleceğin diplomasisinde; alışıldık diplomatların yerini tişörtle çalışan, küresel içerik üreten ve iletişim mücadelesini sürdüren aktörler Bazı ülkeler hava, kara, deniz ve jandarma yer alacak. Gerçeklik algısının sorgulandığı bu dönemde yalan haber ve manipü- komutanlıklarının yanı sıra siber ordu lasyonlar hemen hemen tüm gelecek projeksiyonunda ilk beş küresel tehdit lis- kurmakta. Uzay ordusu kurma çalışmalarında tesinde yer alıyor. Ülkelerin kritik altyapılarının, siber saldırılara karşı korunması olan ülkeler de bulunmakta. Uzay ve siber da önemli güvenlik konularının başında gelecektir. Bazı ülkeler hava, kara, deniz ve jandarma komutanlıklarının yanı sıra siber ordu kurmakta. Uzay ordusu kur- ortamlar yeni dönemin rekabet alanlarının ma çalışmalarında olan ülkeler de bulunmakta. Uzay ve siber ortamlar yeni döne- başında kalacak. min rekabet alanlarının başında kalacak.

Dünya siyasetinin geleceğine dair net ve öngörülebilir bir tablo çizmek oldukça güçtür. Bütün bu değişimi bir arada düşündüğümüzde alıştığımız dünya düzeni yaklaşımının artık dünyanın temel sorunlarını çözme noktasından büyük kısıtlar- la karşı karşıya olduğu görülmektedir. Yeni dönemin dinamiklerini anlayabilmek için yeni bir kavramsal set ve analitik çerçevelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bugün için küresel siyasetin dönüşümünden dolayı duyulan kaygının bir kaynağı deği- Geleceğin diplomasisinde; alışıldık şimin getireceği belirsizliğin yanı sıra yeni dönemi anlamamızı sağlayacak kav- diplomatların yerini tişörtle çalışan, küresel ramsal çerçevelerin de bulunmayışı ile ilgilidir. Bu durum hem teorisyenler hem içerik üreten ve iletişim mücadelesini sürdüren de uluslararası siyasetin uygulayıcıları açısından önemli bir meydan okumadır.

aktörler yer alacak. * İbn Haldun Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı. 9 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Amerikan Barışı’nın sonu mu?

gücün oluşturduğu bloğun direkt olarak düzeni ABD’nin bu pasifizmi karşısında Çin ve Rusya’nın ALİ ASLAN * değiştirmeye yönelik bir hamlesinin gelmesi ise güçlenmesi, uluslararası alanı sarıp sarmalayan düzen için hayatî kırılma anını oluşturur. Modern liberal demokratik kurumsal yönetişim yapısını uluslararası sistemde sırasıyla İspanya (16. yüzyıl), sarsmaktadır. BM Güvenlik Konseyinde bu ikili Hollanda (17. yüzyıl), Fransa (18. yüzyıl), İngiltere her geçen gün daha fazla etkili hâle gelmektedir. (19. yüzyıl) ve ABD (20. yüzyıl) hegemonik Ayrıca, Çin ve Rusya’nın siyasî ve ekonomik güç oldular ve karşı-hegemonik güç ve güçler modelleri de Batı’nın ulusal düzeyde kendine bloğunun meydan okumasıyla karşılaştılar. İspanya has liberal demokratik değer ve kurumlarını Hollanda’ya, Hollanda Fransa’ya, Fransa İngiltere’ye sorguya açmaktadır. Muhafazakâr-milliyetçi Batılı ve İngiltere de ABD’ye hegemonik pozisyonu siyasiler liberal demokratik kurumların Batı’yı vermek zorunda kaldı. Günümüz uluslararası düzeni Çin ve Rusya karşısında zafiyete düşürdüğünü hâlen ABD hegemonyası altında şekillenmektedir. dile getirerek yani bizzat Batı’yı Batı yapan ABD hegemonyasının “derin” bir krizde olduğunu BD’nin Pax Americana (Amerikan değerleri ve kurumları eleştirerek ülke içindeki yani karşı-hegemonik bir güç ya da güç bloğunun Barışı) arayışları çerçevesinde siyasî konumlarını güçlendirmekte ve her geçen açık bir meydan okumasıyla karşı karşıya olduğunu yönetimi kurumsallaştırma ve şiddeti gün siyasal sistemde etkilerini artırmaktadırlar. söylemek bulunduğumuz noktada çok net değil. sınırlandırma çabalarına rağmen, güce Böylece, birçok Batılı ülkede aşırı sağ popülist ve şiddete başvurma durumu her siyasî hareketler, ulusal düzeyde göçmen krizi gibi Lakin Çin ve Rusya’nın giderek ABD ile ekonomik zaman gündemde oldu. Birinci ve İkinci Dünya kimlik bazlı sorunlar ile işsizlik gibi ekonomik ve askerî anlamda arayı kapaması ve liberal ASavaşları ve Soğuk Savaş döneminde çevreleme konuları da birbiriyle ilişkilendirip buna ekleyerek demokrat Batı bloğunun derinleşen siyasî-toplumsal politikası çerçevesinde gerçekleşen Kore, Vietnam ve ekonomik sorunları hegemonya değişimi Batı’daki liberal demokratik siyasî merkezi daha da ve Afganistan savaşları, 1990’lara damgasını vuran noktasına doğru yol aldığımızı göstermektedir. zayıflatmaktadırlar. etnik ve bölgesel çatışmalarda bu durumun izlerine Günümüzde Çin, ABD ile askerî anlamda karşı rastlanabilir. Elbette her düzen arayışı, rıza kadar Böylece Batı hegemonyasını mümkün kılan güç kullanımı opsiyonunu da masada tutar. Özellikle karşıya gelmekten kaçınarak gücünü artırma liberal demokratik söylem uluslararası alanda iktidarı gizleyen kurumlar aracılığıyla rızanın siyaseti izlerken, Rusya ise Batı ile askerî anlamda değersizleşmekte ve oluşan söylem boşluğu da güç sağlanamadığı yani hegemonyanın zayıfladığı –direkt olarak olmasa bile– çatışarak güçlenme ve güvenliği merkeze alan realist siyaset tarafından noktada güç ve şiddet kullanımı kaçınılmaz hâle yoluna gitmektedir. Rusya, ABD’nin George W. doldurulmaktadır. Tüm bunların uluslararası düzene gelir. Ancak düzenin sağlıklı işlediğinin göstergesi Bush döneminde aşırı güç ve şiddet kullanarak güç ve şiddet kullanımının istisna olmasıdır. istikrarsızlaştırdığı ve Barack H. Obama döneminde yansıması ise şiddetin sıradanlaşması, belirsizliklerin Güç ve şiddet kullanımı sıklaşır ve giderek norm çekilme siyasetiyle güç boşluğu oluşturduğu tetiklediği güvenlik sorunlarına realist bir siyaset ile hâline gelirse düzen krizde demektir. Şiddetin bölgelere yönelerek nüfuz alanını genişletmiştir. cevap veren yerli siyasî aktörlerin Batı dışında da ön sıradanlaşması ve aktörler arasında tek iletişim aracı Gürcistan, Ukrayna ve Suriye krizleri buna birer plana çıkmasıdır. hâline gelmesi düzenin krizini derinleştirir. örnek teşkil etmektedir. Bu durum, agresif bir dış politika izleyen Donald Trump döneminde de * İbn Haldun Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Karşı-hegemonik gücün ya da birden fazla değişmeden devam etmiştir. Uluslararası İlişkiler Bölümü.

Google’s Android ban for Huawei proves the

world needs a strong alternative DonaldTrump

The smartphone industry has been dominated by As a result, Huawei’s future devices will no longer two operating systems since 2011: Google’s Android get the latest Android updates and will lose access and Apple’s iOS. to vital apps and services like Gmail and Android’s app store Google Play. Google will also stop offering Şi Cinping Şi Apple’s proprietary iOS is unavailable to other technical support to Huawei. The only option smartphone manufacturers, leaving Android as the for Huawei to keep using Android for its future that the company has a back-up operating system in only viable option for companies. smartphones is to use the more limited open source case it’s blocked from using Android. The decision version of the operating system, the Android Open of Alphabet, Google’s parent company, to comply Source Project (AOSP) version. with President Donald Trump’s order as a result of More than 24,000 unique devices from 1,300 brands the ongoing trade war with China is concerning. and a total of 2.5 billion active devices rely on Huawei could be added to US’s blacklist Washington has weaponized Google by blacklisting Android. For devices that miss out on Android updates, new Huawei, eventually forcing Google to suspend apps will likely not work in the coming years, and business with the Chinese company. This means that The company that serves as the backbone of the more importantly, the operating system will not any other U.S. tech giant might be weaponized in a world’s smartphones would have to be reliable, one get the latest security patches, which will make similar manner whenever pressured by Washington. would think. But the Trump administration’s recent the phones vulnerable to potential cyber attacks. move to blacklist Chinese telecom giant Huawei, That will likely force Huawei, and potentially other The Trump administration has demonstrated that which grew from a smartphone market share of Chinese smartphone manufacturers who could be it’s ready to hit Chinese companies by weaponizing 11.8% to 19% within just a year, has led Google to added to Washington’s blacklist, to come up with tech giants, and there’s no guarantee that it won’t abruptly suspend business with the company, raising alternatives. In fact, Huawei’s CEO Richard Yu told do the same to other countries’ companies if it questions about its reliability. the German daily Die Welt in a recent interview decides to enter other trade wars. ▸ 10 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization Türk Savunma Sanayinin gururu İHA ve SİHA’lar Recep Tayyip Erdoğan Tayyip Recep

T3 Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Selçuk Bayraktar, sonra hepsi insansız olacak. 5 jenerasyon jet yapılmış. Bayraktar konuşmasının devamında, “Türkiye’ye bir “Türkiye, İHA ve SİHA’ların silahlı kuvvetlerde 1900’lerden itibaren insanoğlu, 100 sene boyunca türlü SİHA verilmiyordu. Savaşmak için değil terörle kullanımı anlamında ilk 3’tedir, teknolojik gelişmişlik bütün birikimi ile en son bunu yapmış.” mücadelede kullanmak için istiyorduk ama buna anlamında ise ilk 4–5’tedir.” dedi. rağmen verilmiyordu. Savaş uçağı alabiliyorsunuz Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterine giren ama SİHA verilmiyor. Niye diye sormak lazım. Çünkü İnsansız Hava Araçları (İHA) ve Silahlı İnsansız ilk yerli uçağın İHA’lar olduğuna dikkat çeken terörle mücadelenin bir anlamda bitmesi istenmiyor. Hava Araçları (SİHA) hakkında yapılan çalışmalara Bayraktar, “2007’de TSK’nın envanterine, Türk Çünkü çok kritik, çok stratejik bir oyun değiştirici.” değinen Bayraktar, havacılık alanının gelişmesinde milletinin yaptığı uçak kullanıma girdi. Bu, ilk ve dedi. Müslüman bilim adamlarının yaptığı buluşların önemli bir kırılma noktası. Nuri Demirağlara, Vecihi önemine değindi. Bayraktar; cebir ve optik alanında Hürkuşlara nasip olmadı. 2008’de aktif bir şekilde Selçuk Bayraktar, dünyada uçağa ilk silah takıp yapılan buluşlar, Hezarfen Ahmet Çelebi’nin kanatla kullanıldı. 2 metrelik uçaklar çok başarılı oldu. kullanan ülkenin İran olduğunu ve şu anda bu uçma deneyimi ve ilk gözlemevinin Müslümanlar 2009’da 9 metrelik uçağı yaptık. Biz; 2009’da 9 teknolojiyi İsrail ve Amerika ile birkaç ülkenin tarafından yapılmasının çok önemli olduğunu metrelik İHA’ları kullanırken, Amerika’nın ve İsrail’in yaptığını belirtti ve devam etti: “Rusya, neredeyse aktardı. İHA’ları kendileri inip kalkmıyordu. 2014’te terörle hiç o alanda yok. Amerika buna çok büyük kaynak mücadelede ciddi önem kazanan SİHA’ların temeli aktarıyor. Mesela Çin, hiç ortada yoktu ama Çin; her Bayraktar, bugünün havacılığının ilk ortaya çıktığı atıldı ve envantere girdi. 2015’te millî mühimmatları şeye çok büyük giriyor, epey yol aldı. Türkiye; İHA ve 1900’lü yılların başında Osmanlı Devletinin buna yaptık.” ifadelerini kullandı. SİHA’ların silahlı kuvvetlerde kullanımı anlamında çok merak saldığına işaret ederek, hem Nuri ilk 3’tedir, teknolojik gelişmişlik anlamında ilk Demirağ hem de Vecihi Hürkuş tarafından yapılan “Türkiye’ye terörle mücadele için SİHA 4–5’tedir. TSK, dünyada en fazla yoğun operasyon çalışmaların geliştirilemediğini belirtti. satılmıyordu” yapan ordulardan biri.” Bayraktar, Türkiye’nin daha önce dışarıdan İHA “F-35, üretilecek en son insanlı savaş uçağı” ya da SİHA almak istediğini ancak alamadığını “Sonraki hedefimiz de insansız savaş uçağı” Bayraktar, Demirağ ve Hürkuş’un büyük hatırlattı. Bayraktar, şu anda TSK’nın envanterinde 52, kahramanlık göstererek yaptığı uçakların 1950’lerde Emniyet Genel Müdürlüğü envanterinde ise yok edildiğini anlattı. Bayraktar, konuşmasına şöyle 6 SİHA olduğunu söyledi ve “Şu anda 2 farklı devam etti: ülkeye satacağız. Bu sayıyı 4’e kadar çıkartacağız. Azerbaycan ile de görüşmeler devam ediyor. “Bunların yerine bir modele montaj sanayine Türkiye’nin yurt dışına sattığı ilk uçak, millî İHA’lardı döndüğü görülüyor. Biz buna müsaade etmeseydik ama şimdi büyükler de yakında teslim edilecek. bunlar yapılamazdı. Bunlarla bir şekilde Onlar; üretim hattında, çıkmak üzere. Şu ana kadar hesaplaşmalıyız. Biz, bütün dünyayı aydınlatmışız da 70 bin saatin üzerinde uçuş yaptı. Biz konuşurken bir taraftan ama bunu da yapmışız. Tabii biz o 15–20 tanesi havada. İnşallah sonraki hedefimiz de dönemdeki bu ivmeyi yakalamışken devam ettirecek insansız savaş uçağı. Tabii uzun sürecek program olsak, dünyada Türkiye ilk 3 uzay gücünden biri bunlar. Bir anlamda gelecekte yapılacak bütün savaş olacaktı. Bugün SİHA ve İHA’nın da üzerinde uçakları insansız olacak. Ses hızına yakın ya da Mars’ta uydumuz var mı, aracımız var mı onu üzerinde kabiliyetlere sahip bir uçak olacak. Onun da konuşuyor olacaktık. Türkiye’nin ABD’den aldığı F-35 2023’den önce semalarımızda uçuşuna başlayacağız.” uçaklar, üretilecek en son insanlı savaş uçağı. Bundan cümleleriyle konuşmasına son verdi. Selçuk Bayraktar 11 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June İngiltere Brexit için ikinci başbakanı kurban verdi

İngiltere Başbakanı Theresa May, Brexit Anlaşmada tepki çeken madde, AB üyesi İrlanda May’e son darbe, Brexit anlaşmasını 4. kez referandumunun ardından istifa eden David Cumhuriyeti ile İngiltere’ye bağlı Kuzey İrlanda parlamentoya sunacağını açıklamasının ardından Cameron’dan sonra Brexit sürecinin kurbanı olan arasına Brexit sonrasında fizikî sınır girmesini geldi. Anlaşmaya daha önce ret oyu veren ikinci başbakan oldu. önlemeyi amaçlıyordu. Maddeye göre, İngiltere ile bazı milletvekillerinin desteğini alabilmek için AB kapsamlı bir ticaret anlaşması imzalayana kadar parlamentoda yeni Brexit referandumunun Başbakan Theresa May’in 7 Haziran’da partisinin ülkenin bütünü Gümrük Birliği içinde kalacak ancak oylanmasını sağlayacağını vaat etmesi, katı liderliğini bırakacağını açıklamasının ardından, Kuzey İrlanda ilave AB kurallarına da tabi olacaktı. Brexitçileri harekete geçirdi. gözler başbakan olarak Brexit sürecine bundan sonra yön verecek yeni lider adaylarına çevrildi. Bu maddenin Kuzey İrlanda’yı zamanla Önceki akşam hükümetin parlamentodan sorumlu İngiltere’den koparacağını savunan Muhafazakâr bakanı Andrea Leadsom’ın Brexit konusunda May’e Parti, yeni liderini belirleyene kadar başbakanlık Partili katı Brexitçiler ile DUP, May’in anlaşmasının güvenini yitirdiğini açıklayarak istifasını vermesiyle, görevini bir süre daha sürdüreceğini belirten May, Avam Kamarası onayı almasını önleyen en önemli İngiliz başbakanın üzerindeki baskı son raddeye İngiltere’de Brexit’in kurbanı olan ikinci başbakan aktörler oldu. ulaştı. olarak tarihe geçti. Brexit’i ertelemek zorunda kaldı 2016’da yapılan AB referandumunda Brexit Brexit anlaşmasını Avam Kamarasından En güçlü aday Boris Johnson kararının alınmasının ardından, ülkenin AB üyesi geçiremeyen May, 29 Mart’ta gerçekleşmesi gereken İngiliz iktidar partisinin yeni lideri olmak için kalması için kampanya yürüten dönemin başbakanı Brexit’i 31 Ekim’e ertelemek zorunda kaldı. Ancak adaylar da lobi çalışmalarına başladı. Muhafazakâr David Cameron da istifa etmişti. bu da May’in sonunu hızlandırmaktan başka bir işe Parti kurallarına göre lider adayları öncelikle yaramadı. milletvekillerinin yapacağı oylamada ikiye Cameron’ın istifası sonrasında başlayan liderlik indiriliyor. Son iki adaydan biri partinin yaklaşık 125 yarışını, partinin parlamento grubunun ezici bin üyesinin oylarıyla lider seçiliyor. çoğunluğunun desteğini alan o günün İçişleri Bakanı May kazanmıştı. Ancak May’in 3 yıla yaklaşan Dışişleri Eski Bakanı Boris Johnson, May’in başbakanlığında karnesi kırıklarla doldu. boşaltacağı koltuk için en güçlü aday olarak görünüyor. Ülkenin AB’den ayrılması için yürütülen Brexit sürecini daha güçlü bir hükümetle yönetmek kampanyanın da liderleri arasında yer alan isteyen May, ülkeyi 2017 yılında erken genel seçime Johnson, Temmuz ayında May’in Brexit politikasını götürdü. Ancak May seçimde sergilediği kötü eleştirerek istifa etmişti. performansla partisinin milletvekili sayısını 330’dan 317’ye düşürerek hükümet kurma çoğunluğunu Ülkenin AB’den gerekirse anlaşmasız bir şekilde kaybetti. ayrılmasını savunan Johnson’a en büyük desteği parti tabanı veriyor. Milletvekilleri arasında bugüne Kaderini Kuzey İrlanda belirledi kadar yeterli desteği sağlayamayan Johnson’ın, Kuzey İrlanda’nın İngiltere ile birlik yanlısı ve partinin oyunun anketlerde dramatik oranda katı Brexitçi Demokratik Birlik Partisinin (DUP) dışarıdan desteğiyle azınlık hükümeti kurabilen düşmesi nedeniyle bu engeli de aşabileceği May’in sonunu hazırlayan da Kuzey İrlanda belirtiliyor. problemi oldu. Aşırı sağcı Nigel Farage’ın kurduğu Brexit AB ile 2 yıl boyunca yürüttüğü müzakerelerin Partisinin anketlerde gördüğü rağbet de Johnson’ın sonuna vardığı Brexit anlaşması, Kuzey İrlanda ile şansını artırıyor. Johnson, Muhafazakâr Partinin ilgili “tedbir maddesi” nedeniyle parlamentonun alt seçmen tabanını ele geçiren Farage’a karşı partiyi

kanadı Avam Kamarasında 3 kez reddedildi. May Theresa savunabilecek en güçlü isim olarak görülüyor. ▸ 12 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization 2019’da dünyada yakından takip edilecek 10 bölge

Washington ve Pekin arasındaki bir uzlaşının, gerginliği azaltacağı belirtilen raporda, aksi hâlde jeopolitik ve ekonomik rekabetin bir kırılma noktasına doğru gittiği bilgisine yer verildi.

İran’a karşı Suudi Arabistan, ABD ve İsrail ittifakı İran’a karşı Suudi Arabistan, ABD ve İsrail’in ortak tehdit algılamasına işaret edilen raporda, Suudi Arabistan ve İsrail’in bölge ülkelerinde İran’a karşı operasyonlar yürütme sinyalleri verdiği kaydedildi.

ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilerek ve ekonomik yaptırımlar uygulayarak, Suudi Arabistan ve İsrail’in yanında İran’ın bölgesel gücünü kırmayı amaçladığı ifade edildi. İran’ın bu çatışmalara karşı hazırlık yaptığı belirtilerek, Tahran yönetiminin Suriye’deki çıkarlarının tehlikeye düşmesinden endişe duyduğu belirtildi.

Nijerya Nijerya’da siyasî istikrarsızlığın çatışmaya dönüşme riskine işaret edilen raporda, 2019’un Şubat ayında yapılan seçimlerde mevcut Cumhurbaşkanı Muhammadu Buhari ile eski yardımcısı Atiku Abubakar arasında çetin bir yarış geçti. Neticede Merkezi Brüksel’de bulunan sivil toplum örgütü mevcut Cumhurbaşkanı Muhammadu Buhari seçimi “Uluslararası Kriz Grubu”, dünyada 2019 yılında kazanmayı başardı. Fakat yeni dönemde de yerel takip edilmesi gereken 10 bölge ve buralarda güçlerle federal hükümet arasındaki çatışmaların beklenen ihtilafları derledi. alevlenme ihtimaline dikkat çekildi.

Birleşmiş Milletler (BM) gibi ortak eylem Merkezi Brüksel’de Güney Sudan araçlarının işlemez hâle geldiğinin altı çizilen bulunan sivil toplum örgütü Güney Sudan’da 5 yıl önce patlak veren iç savaşın raporda, “Uluslararası Ceza Mahkemesi dâhil hesap “Uluslararası Kriz Grubu”, ardından 400 bin kişinin öldüğü belirtilen raporda, verilebilirliği sağlayan kurumlar göz ardı ediliyor ve dünyada 2019 yılında takip Cumhurbaşkanı Salva Kiir Mayardit ile rakibi Riek küçümseniyor.” ifadelerine yer verildi. edilmesi gereken 10 bölge Machar arasında 2015’te bir ateşkes anlaşması imzalandığı hatırlatıldı. Bu anlaşmanın 2016’da Raporda; 2019’da Yemen, Afganistan, ABD-Çin ve buralarda beklenen sekteye uğradığı ifade edilen rapora göre, 2022’de gerginliği, İran’a karşı Suudi Arabistan-ABD-İsrail ihtilafları derledi. yapılacak seçimlere kadar Kiir ve Machar arasındaki ekseni, Suriye, Nijerya, Güney Sudan, Kamerun, çekişmenin devam edeceği öngörüsünde bulunuldu. Ukrayna ve Venezuela gibi ihtilaflı konular ve bölgeler, uluslararası alanda takip edilmesi gereken aksi hâlde DEAŞ’ın yeniden canlanabilme ihtimaline Kamerun başlıklar şeklinde sıralandı. vurgu yapıldı. Raporda, Kamerun’un İngilizce konuşulan bölgelerindeki iç savaş tehlikesine yer verilerek, Yemen Afganistan Yemen’in 2018’de uluslararası hukuksuzluğun Afganistan’ın 2018’de dünyada çatışmalar nedeniyle bölgede 2016’da başlayan Fransız eğitim ve hukuk odak noktası hâline geldiği vurgulanan raporda, en fazla ölümün görüldüğü ülke olduğunun altı sistemine yönelik protestoların artarak devam Yemen’deki krizin 2019 yılında daha da çizilerek, geçen yıl içinde 40 bin savaşçı ve sivilin ettiği belirtildi. Ayrılıkçı bir hareket hâlini alan kötüleşebileceği ve 16 milyon Yemenlinin kıtlık öldüğü belirtildi. Afganistan’da ABD müdahalesinin Kamerun’daki olayların, eğer kapsamlı bir uzlaşı tehdidi altında olduğu kaydedildi. Yardımların ardından en fazla kaybın 2018’de yaşandığı ifade sağlanamazsa, büyük çapta ve istikrarsızlığa yol açan geldiği Hudeyde Limanının kontrolü için Husiler edildi. Taliban militanlarının ülkenin hemen hemen bir çatışmaya dönüşeceği ifade edildi. ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) destekli Yemenli yarısını kontrol ettiği ifade edilerek; ana yollardaki militanlar arasındaki çatışmalara yer verildi. ulaşımı kapattığı, şehirleri ve kasabaları kuşattığı Ukrayna Hudeyde’de çatışmaların sonlandırılması için taraflar bilgisine yer verildi. Raporda, Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhakının arasında kararlaştırılan “Stockholm Anlaşması” ardından başlayan savaşın Ukrayna’da sonunun hatırlatıldı. ABD birliklerinin yarısının Afganistan’dan görünmediği ifade edildi. Ukrayna’nın doğusundaki ayrılmasının etkisi değerlendirilen raporda, bu Donbass bölgesinde, Rusya yanlısı ayrılıkçıların Suriye yöndeki olası kararın mevcut belirsizliği artırdığı desteğiyle olayların şiddetlendiği belirtilen raporda, Suriye’ye ilişkin 2018’dekine benzer bir durum ifade edildi. Rusya ve Batı ülkeleri arasında jeopolitik bir ihtilafa öngörülen raporda, Rusya ve İran’dan destek dönüştüğü kaydedildi. alan Esed rejiminin muhaliflere karşı güçleneceği ABD-Çin gerginliği öngörüsü yer aldı. ABD ve Çin arasındaki gerginlik için “silahsız bir Venezuela ticaret savaşı” ifadelerine yer verilen raporda, Raporda; Venezuela’nın zengin petrol yataklarının Raporda; DEAŞ’a karşı yürütülen mücadelenin sona Washington ve Pekin arasındaki restleşmenin önceleri komşularını kıskandırırken, ekonomik yaklaşıldığı belirtilerek, terör örgütü PKK/YPG karşılıklı açıklamalarla yükseldiğine dikkat çekildi. sorunların toplumsal etkisiyle Venezuela halkının işgali altındaki bölgede Türkiye’nin operasyonunun komşu ülkelere göç ettiği belirtildi. ABD ve beklendiği kaydedildi. Suriye’de taraflar arasında Yıllardır terörün en üst sırada yer aldığı ABD’nin Avrupa’nın hedefinde olan Maduro ve hükümetine bir uzlaşının, Esed rejimi ve PKK/YPG arasında Ulusal Güvenlik Stratejisinde, 2018’de en üst sırada yönelik yaptırımların Venezuela’nın komşularıyla yapılacak anlaşmayla sağlanabileceği belirtilerek, Rusya ve Çin’in bulunduğuna vurgu yapıldı. ilişkilerine ve halkına zarar verebileceği vurgulandı. 13 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June Italy’s proposed anti-immigration decree violates international laws

UN human rights investigators have told Italy that Investigators also expressed “grave concerns” about a a proposed decree formalizing the closure of Italian draft security decree introducing sanctions of 3,500- ports to aid groups that rescue migrants at sea 5,500 euros (3,900-6150 dollars) for each migrant violates international law. picked up by NGOs.

In a letter to Italy’s government, the investigators The letter from the U.N. High Commissioner for said the decree appears to be “yet another political Human Rights says the measures would violate attempt to criminalize search and rescue operations” migrants’ human rights, which are enshrined in U.N. that “further intensifies the climate of hostility and conventions. It said Italy is obliged to rescue migrants xenophobia against migrants.” in distress and cannot impede others from doing so. Interior Minister Matteo Salvini, a hard-line populist, has proposed the decree ahead of the European They also recall that Libya is not a safe place for Parliament elections, where nationalist, anti-migrant the return of migrants, and criticize one of Salvini’s parties are hoping to make strong gains.Salvini’s decrees for suggesting that “potential terrorists” may directives, issued in March and April, instructed hide among sea migrants. police to stop Mediterranea’s Mare Jonio and other

NGO vessels from entering Italian territorial waters. The experts’ requests are non-binding. Salvini Matteo

السعودية تطالب مجلس األمن بـ"لجم" سلوك إيران "المدمر" للمنطقة

طالبت السعودية، مجلس األمن الدولي، بـ"لجم" سلوك وتشهد منطقة الخليج إيران "المدمر" في المنطقة. جاء ذلك في رسالة بعثتها العربي توترا متصاعدا المملكة إلى مجلس األمن الدولي التابع لألمم المتحدة، من قبل الواليات المتحدة " " وفق ما أوردته فضائية العربية السعودية. وفندت ودول خليجية من جهة وإيران من جهة أخرى جراء تخلي وفي الـ12 من الشهر ذاته، تعرضت 4 سفن تجارية بينها " الرياض تصرفات إيران في المنطقة وطالبت بلجم سلوكها طهران عن بعض التزاماتها في البرنامج النووي )المبرم في ناقلتا نفط سعوديتان لهجمات، قبالة ساحل الفجيرة " المدمر . 2015( إثر انسحاب واشنطن منه وكذلك اتهام سعودي لها اإلماراتي البحري، ولم تعلن أية جهة مسؤوليتها عن الهجمات. وبعدها بيومين، قالت السعودية إن طائرات كما أكدت استمرار النظام اإليراني في التعدي على السالم باستهداف منشآت نفطية عبر جماعة الحوثي اليمنية. وفي / مسيرة مسلحة هاجمت محطتين لضخ النفط بمحافظتي واألمن الدوليين، وعلى استقرار وإمدادات أسواق النفط مايو آيار الجاري، أعلن البنتاغون إرسال حاملة الطائرات " " عفيف والدوادمي بمنطقة الرياض. فيما أعلن الحوثيون في العالم. وناشدت السعودية، مجلس األمن والمجتمع أبراهام لنكولن ، وطائرات قاذفة إلى الشرق األوسط، مسؤوليتهم عن الهجمات التي استهدفت المحطتين؛ ردا الدولي بتحمل مسؤولياته من خالل اتخاذ موقف ثابت ضد بزعم وجود معلومات استخباراتية حول استعدادات على ما اعتبرته تدخالت سعودية باليمن، والذي تاله دعوة النظام اإليراني. وشددت على أنها ستتخذ جميع اإلجراءات محتملة من قبل إيران لتنفيذ هجمات ضد القوات أو سعودية للقادة العرب لحضور قمتين بنهاية مايو؛ لمناقشة الضرورية لمنع نشوب الحرب، حسب المصدر ذاته. المصالح األمريكية. التهديدات التي تواجه المنطقة.

Kuzey Kore yeni yaklaşım bekliyor Kim Jong-un Kim

Kuzey Kore, ABD’nin yeni bir yaklaşım Trump-Kim zirvesinden sonuç çıkmamıştı benimsemediği müddetçe nükleer görüşmelerin ABD Başkanı Donald Trump ile Kuzey Kore devam etmeyeceğini duyurdu. Lideri Kim Jong-un arasında Vietnam’ın başkenti Hanoi’de 27–28 Şubat’ta düzenlenen zirvede, Kuzey Kore’nin resmî haber ajansı KCNA’nın bazı ilerlemelerin kaydedildiği ancak bir anlaşma haberine göre, Kuzey Kore Dışişleri Bakanlığı imzalamayı gerektirecek noktaya varılamadığı sözcülüğü, ABD’nin, Başkan Donald Trump ile belirtilmişti. Kuzey Kore Lideri Kim Jong-un arasındaki zirveden sonuç çıkmamasından Kuzey Kore’nin sorumlu Trump, Kim ile görüşmesine ilişkin, “Onlar olduğu gibi bir izlenim vermeye çalıştığını kaydetti. yaptırımların tamamen kaldırılmasını istedi. Biz ise bunu yapmaya niyetli değildik. Bu nedenle Açıklamada, ABD’nin ancak yeni bir planla gelmesi anlaşamadık.” açıklaması yapmıştı. Kuzey Kore durumunda Kuzey Kore ve ABD arasındaki Dışişleri Bakanı Ri Yong-ho ise zirvede yaptırımların görüşmelerin yeniden başlayabileceğini ifade etti. kısmen kaldırılmasını talep ettiklerini söylemişti. DonaldTrump ▸ 14 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization Libya’da Hafter cephesi ateşkese neden sıcak bakıyor?

Libya’nın doğusundaki silahlı güçlerin lideri Halife üstünlüğünü elinde bulundurmasıydı. Ancak Ancak Hafter birliklerinin ilerleyişi sırasında sivil Hafter’in başkent Trablus’u ele geçirmek amacıyla bu sefer UMH’ye ait savaş uçaklarının Hafter nüfusun yoğun olarak bulunduğu Ebu Salim başlattığı harekâtın üzerinden 1,5 ay geçmesine birliklerinin özellikle ikmal hatlarına düzenledikleri Mahallesini hedef gözetmeden top atışına tutması rağmen operasyon hâlâ amacına ulaşamadı. hava saldırıları Trablus operasyonun seyrinde kritik sivil can kayıplarını artırdı. Söz konusu saldırıların rol oynadı. ardından, başkent merkezinde, Hafter’in ilerleyişine Hafter, Trablus’u ele geçirmek amacıyla yaklaşık 45 karşı sokak gösterileri başladı. gün önce bir operasyon başlattı. Operasyonu hızlı ve UMH Sözcüsü Muhanned el-Yunus, UMH’nin savaş kararlı bir şekilde tamamlayacağı vaadinde bulunan uçakları aracılığıyla bir avantaj elde ettiğini ve artık Benzer şekilde Trablus’un 200 km doğusundaki Hafter, Trablus’un çevresindeki bazı mahalleleri Trablus operasyonunun Hafter için bir yıpranma Misrata ve 100 km batısındaki Zuvara kentlerinde kazanmasına rağmen başkentin merkezini ele savaşına dönüştüğünü belirtti. Hafter’in birliklerine de Hafter’in operasyonuna karşı yürüyüşler geçirmede başarısız oldu. Artan can kayıpları ve kurşunlarını idareli kullanmaları talimatı verdiğini düzenlendi. çatışmaların yol açtığı hasar nedeniyle Libya’ya aktaran Yunus, UMH’ye ait savaş uçaklarının Hafter yönelik dünyadan ateşkes çağrıları da giderek birliklerinin ikmal hatlarını vurmasının bu talimatta Trablus ve Fizan cephesi arasında kalan Hafter yoğunlaştı. etkili olduğunu vurguladı. Hafter, sadece Trablus ve çevresinde değil aynı zamanda ülkenin güneybatısındaki Fizan bölgesinde Libya’nın doğusunda Hafter’in en yakın siyasî Hafter’in halk desteği azalıyor de zor zamanlar geçirmeye başladı. Başkente müttefiklerinden Abdullah es-Seni, ABD merkezli Hafter’e bağlı güçler başkente yönelik operasyonun ilerlemeden önce 2019 yılı başında ülkenin petrol el-Hurra televizyonuna verdiği röportajda, ilk günlerinde Trablus çevresinde hızlı bir ilerleme zengini güney bölgelerine operasyon başlatan “Müzakereleri memnuniyetle karşılarız ancak ön şart gösterdi ve birbiri ardına bazı bölgeleri ele Hafter, bu bölgelerde kontrolü ele geçirmişti. olmaması koşuluyla. (Hafter’e bağlı) ordunun, eski geçirmeye başladı. yerine çekilmesini istemek, işte bu imkânsız ancak Ancak Hafter birlikleri burada UMH’ye bağlı Ali hayal ürünü.” diye konuştu. Öyle ki Hafter’e yakın basın yayın organlarında Kenna liderliğindeki Güneyi Koruma Birliklerinin Trablus’a halk kutlamaları eşliğinde girileceği yanı sıra Çadlı muhaliflerin de destek verdiği Tebu Hafter’in siyasî müttefikini, “Müzakereleri yönünde haberler gecikmedi. kabilesine bağlı silahlı grupların ortak direnişiyle memnuniyetle karşılarız.” açıklaması yapmaya iten karşılaştı. nedenleri, “Trablus’un merkezini ele geçirmedeki Başkentte bulunan bazı silahlı gruplar Savani başarısızlık, halk desteğini yitirme, güneydeki ve Kübri gibi mahalleler Hafter güçlerinin eline Bunun yanı sıra, çöl coğrafyasında varlığını sürdüren saldırılar ve uluslararası desteğin azalması” şeklinde geçerken, Trablus cephesindeki uyuyan hücre olarak DEAŞ militanları da Hafter güçlerine bombalı ve sıralamak mümkün. tanımlanan Terhune 7. Tugayı da benzer şekilde silahlı saldırılar düzenledi. Hafter saflarına katıldı. Trablus merkezini ele geçirmedeki başarısızlık Hafter’in, birliklerinin büyük çoğunluğunu Trablus Hafter, Libya içinde başından beri, “Eğer ki çevresinde tutma ısrarı, güneydeki hâkimiyetini ve ilerlemezsen, gerilemeye başlarsın!” yönündeki petrol kuyularındaki kontrolünü de zayıflattı. Ancak taktiği uygulamasıyla tanındı. Ancak, Libya’nın Hafter’in birliklerini Trablus’tan güneye destek için başkentine yönelik operasyonunda, kontrolündeki çekmesi durumunda başkent cephesinin düşme birlikler, Trablus’un merkezine ilerlemede başarısız olasılığı var. oldu. Dolayısıyla Hafter’in güneydeki düşmanlarının Başkenti savunan uluslararası meşruiyete sahip saldırısını püskürtebilmesi için Trablus’ta bir an Ulusal Mutabakat Hükümetine (UMH) bağlı önce zafer kazanması şart. silahlı kuvvetler, Hafter’e bağlı birlikleri başkentin güneyinde durdurmayı başardı. Hafter’in kontrolündeki birliklerle 1,7 milyon km2 büyüklüğündeki Libya’nın hem doğu hem güneyini Hafter’in daha önce Libya’da hızla toprak kontrol etmeye çalışırken Trablus’u ele geçirme kazanmasını sağlayan en önemli etkenlerden çabası, askerî anlamda kendisini zor bir duruma biri ülke içindeki silahlı mücadelesinde hava soktu. Halife Hafter Halife 15 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June 4. All Azimuth Çalıştayı Süleymaniye’de gerçekleşti Bu nedenle Hafter’in Trablus’ta ele geçirdiği bölgeler hâlâ kontrolündeyken bir ateşkese giderek, güçsüz kalan birliklerini takviye etmesi çıkarlarına daha uygun.

Uluslararası desteğin azalması Hafter, Trablus’a yönelik operasyon başlattığını duyurduğunda Avrupa’daki birçok aktör “bekle ve gör” pozisyonu aldı.

Ancak Hafter’in operasyonu, vadettiği hızlı ve kesin zaferi sağlayamadı, üstüne üstelik can kaybı da giderek arttı. Bunun üzerine Hafter’e olan destek de azalmaya başladı. Uluslararası Af Örgütü, yakın zamanda yayımladığı raporda, Hafter güçlerinin düzenlediği bazı saldırıların hukukun dışına taştığını hatta bazılarının “savaş suçları sayılabileceğini” belirtti.

Öte yandan Hafter’e Avrupa’da diplomatik destek sağlayan Fransa, Avrupa Birliğinin, “Hafter saldırılarının uluslararası güvenliğe bir tehdit olduğu” İbn Haldun Üniversitesi, 17–18 Mayıs 2019 yayımladığı dergi ile aynı adı ve amacı taşıyor. yönündeki açıklamasını engelleyemedi. tarihleri arasında gerçekleşen “4. All Azimuth Çalıştay, yerel kaynaklardan beslenen, kuramsal Çalıştayı”na ev sahipliği yaptı. Bilkent Üniversitesi ve felsefî yaklaşımlar öne süren çalışmaları Hafter’in en yakın askerî destekçilerinden Birleşik ile ortaklaşa düzenlenen, üç panel ve bir yuvarlak teşvik etmeyi, bu anlamda, “çevre” ve “merkez” Arap Emirlikleri (BAE) de Trablus operasyonundan masa tartışmasından oluşan çalıştaya; Türkiye, arasındaki diyaloğa katkıda bulunmayı ve ikisi kendini sıyırmaya çalışan bir açıklama yaptı. BAE Mısır, İsveç, Hindistan, Arjantin, İngiltere gibi arasındaki geleneksel, kuramsal, yöntemsel, Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Enver Gargaş, pek çok farklı ülkeden alanında yetkin bilim coğrafî, akademik ve kültürel sınırların ötesine Hafter’in Trablus operasyonunu, “Abu Dabi ile insanları katıldı. istişare etmediğini” duyurdu. geçmeyi hedefliyor. Batı dışı dünyada ana akım, uluslararası ilişkiler ABD Başkanı Donald Trump, Trablus teorileri haricinde saygın akademisyenlerce kabul Çalıştayın amacı; dünyanın dört bir yanından operasyonunun başladığı sıralarda, 15 Nisan’da edilmiş yaklaşımların ağırlıklı olarak ele alındığı gelen akademisyenler, merkez ve çevre arasındaki Hafter ile telefonda görüşmüştü. Beyaz Saray’dan çalıştay, “Dialogue in Core Periphery IR” başlığıyla eşitsizlikleri tanımlayan yapısal faktörler ile bu dönemde yapılan açıklamada, “Başkan Donald İbn Haldun Üniversitesinin Süleymaniye bu faktörlerin, uluslararası ilişkiler disiplini ve Trump, devam eden terörle mücadele çabalarını ve yerleşkesinde gerçekleşti. bilgi üretimi üzerindeki etkilerine odaklanarak, Libya’da barış ve istikrarı temin etme gerekliliğini bir çözüm olarak öngörülen merkez ve çevre ele almak üzere Mareşal Halife Hafter ile görüştü.” Bilkent Üniversitesi İhsan Doğramacı Barış arasındaki “diyalog/etkileşim”i anlamak olarak ifadeleri kullanılmıştı. Vakfı Dış Politika ve Barış Araştırmaları Merkezi belirlendi. (CFPPR) ile İbn Haldun Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü iş birliğiyle Ancak farklı partilerden bir grup ABD kongresi Çalıştay boyunca akademisyenler şu konulara düzenlenen çalıştayda açılış konuşmalarını, İbn üyesi, “ABD vatandaşı Halife Hafter’in işlediği savaş odaklandı: “Diyalog /etkileşimi tanımlama ve Haldun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Recep suçlarının araştırılması” için Adalet Bakanı William açıklama”, “Diyalog/etkileşimi sınırlayan faktörler: Barr ve FBI Direktörü Christopher A. Wray’e bir Şentürk, Prof. Dr. Ersel Aydınlı ve Prof. Dr. Ali Araştırma faktörleri, Pedagojik faktörler, Meslekî mektup gönderdi. Mektupta, “Bir ABD vatandaşı, Karaosmanoğlu yaptı. faktörler” ve “Sonraki adımlar: Uluslararası doğrudan Washington yönetiminin BM liderliğindeki “Dış Politika ve Barış Araştırmaları Merkezi”nin ilişkiler disiplininde merkez ile çevre arasında ara buluculuk çabalarına ve uluslararası meşruiyete düzenlediği All Azimuth Çalıştayı, merkezin uyuşmazlıkların üstesinden gelme stratejileri”. sahip (UMH) hükümetine desteği dâhil ABD’nin Libya politikasını zayıflatıyor. Aynı zamanda Hafter’e bağlı güçlerin savaş suçları işlediği, askerî operasyonları sırasında gereğinin dışında vahşet ve استمرار االحتجاجات المطالبة .acıya yol açtığı iddia ediliyor.” ifadeleri yer aldı

بتسليم السلطة للمدنيين Libya’daki çatışmalar General Halife Hafter, başkent Trablus’u ele " " وأخفق المجلس و قوى إعالن الحرية والتغيير ، قائدة ,geçirmek için 4 Nisan’da saldırı emri vermiş الحراك الشعبي، فجر الثالثاء، في التوصل إلى اتفاق bunun üzerine UMH birlikleri de Burkan el-Gadab نهائي بشأن أجهزة السلطة خالل الفترة االنتقالية، operasyonunu başlatmıştı. والسيما نسب التمثيل في المجلس السيادي ورئاسته. ومنذ 6 أبريل/ نيسان الماضي، يعتصم آالف السودانيين استمرت االحتجاجات التي ينظمها موظفو جهات أمام مقر قيادة الجيش في الخرطوم، للضغط على Libya’da uluslararası tanınırlığa sahip UMH birlikleri حكومية وخاصة بالعاصمة السودانية الخرطوم، المجلس العسكري لتسريع عملية تسليم السلطة، في ile Hafter’e bağlı güçler arasındaki çatışmalar الخميس؛ لمطالبة المجلس العسكري االنتقالي بتسليم ظل مخاوف من التفاف الجيش على مطالب التغيير، .yaklaşık 1,5 aydır devam ediyor كما حدث في دول أخرى، بحسب محتجين. وعزلت السلطة إلى المدنيين. وقال شهود عيان، لألناضول، إن قيادة الجيش في 11 أبريل، عمر البشير، من الرئاسة، Dünya Sağlık Örgütünün son açıkladığı bilgilere موظفين بالبنك المركزي والهيئة العامة للكهرباء، وأطباء بعد 30 عاما في الحكم، تحت وطأة احتجاجات شعبية göre, Trablus ve çevresindeki çatışmalarda hayatını بمستشفى األسنان، نفذوا وقفات احتجاجية، للمطالبة بدأت أواخر العام الماضي، تنديدا بتردي األوضاع .kaybedenlerin sayısı 400’ü geçti بتسليم السلطة إلى حكومة مدنية. االقتصادية. ▸ 16 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization “Yaz Bilim Akademisi” Siyasetin temeli olarak işlevsel akıl uluslararası öğrencileri

konu olur. Aristoteles’le birlikte geçerlilik ağırlayacak RIZA TEVFİK KALYONCU * kazanan epistemolojiye göre ise değişenin bilgisi, zorunlu olarak meydana gelemez. O hâlde “yapma” konusunda bilgi elde etmek mümkün değil midir?

İşlevsel aklın, nazarî akılla ilişkisi bu problem bağlamında daha net görülebilir. Zira işlevsel akıl, işleyişi itibarıyla sürekli olarak nazarî akıl tarafından denetlenir. Çünkü eylemin değeri konusu bir hüküm gerektirir. Doğruluk, yanlışlık, güzellik ve çirkinlik, günah, sevap gibi hükümler her iiliyatı yönüyle akıl, nazarî (teorik) ne kadar işlevsel akılda ortaya çıksa da, Yunus Emre Enstitüsü tarafından T.C. Cumhurbaşkanlığı ve amelî (işlevsel) olarak iki kısma nazarî bir boyuta haizdirler. Dolayısıyla himayelerinde hayata geçirilen Türkiye Akademik ve Bilimsel İş ayrılır. Nazarî kısım, salt bilme eylem alanının değişen bir mahiyete sahip Birliği Projesi (TABIP) kapsamında TABIP Yaz Bilim Akademisi yönüyle akla tekabül eder. İşlevsel olması, bu alan hakkında geçerli bilgi düzenleniyor. kısım ise yapmanın ilkesini edinilmesini imkânsız hâle getirmez. oluşturur. Yapmakla bilmek aklın en temel TABIP Yaz Bilim Akademisi, dünyanın her yerinden doğa bilimleri Fiki faaliyeti olarak tasvir edilebilir. Peki, Bu çerçevede siyaset ilmi nerede ve uygulamalı bilimler ile ilgilenen lisans ve lisansüstü öğrencileri yapmak ve bilmek ne anlama gelmektedir? durmaktadır? Evvelemirde, siyaset bir Türkiye’de bir araya getiriyor. Aklın bu iki faaliyetinin dört başı mamur eylem olayıdır ve bu bakımdan ahlak bir tanımını yapmak mümkün müdür? ile ortaklık içerisindedir. Fakat siyasette Bilim ve teknoloji dünyasına ilk bakış açısı kazandırılmasının Bu noktada ikinci bir soru da yapmanın bahsedilen ferdî olmaktan ziyade, toplumu yanı sıra Türkiye’nin tanıtılması amacıyla hayata geçirilen bilim ve bilmenin birbirlerine karşıt olarak bağlayan bir eylemdir. Siyasî eylem, ahlakî akademisi ile uluslararası öğrencileri, prestijli Türk şirketleriyle değerlendirilip değerlendirilemeyeceğidir. eyleme oranla daha fazla teorik aklın bir araya getirerek, bilim ve bilginin küreselleşmesine katkı Diğer bir deyişle, yapma gücü bilme konusudur çünkü bu eylemin sonuçları ve sağlanıyor. Program kapsamında şirketler; dünyanın her yerinden gücüyle birlikte artar mı? Çok bilen insan, etkileri bireyi değil toplumu bağlar. yeni yetenekler keşfetme fırsatı bulurken, öğrenciler de eğitimlere çok doğru yapan insan mıdır? katılma ve Türkiye’nin önde gelen firmalarını tanıma şansına Diğer bir önemli ayrım da siyaset ilmi ile sahip oluyor. Her iki eylemde de doğruluk ve yanlışlık siyaset eylemi arasında yapılabilir. Siyaset bir ayrım noktasıdır. Bilme eyleminin ilmi de iki bakımdan değerlendirilebilir. Dünyanın her yerinden başvuruların alındığı Yaz Bilim Akademisi doğru sonuç veren kısmı olduğu gibi Birincisi, teorik boyutuyla siyaset ilmi. kapsamında hazırlanan program, özellikle doğa bilimleri ve yanlış sonuç veren bir kısmı da vardır. Burada nazarî aklın konusu olan ve uygulamalı bilimlerle ilgilenen 20 öğrenci için 3–4 haftalık teorik Akıl yürütme şekillerini düşünürsek, siyasetin formlarının incelendiği siyaset ve pratik eğitimler içeriyor. burhanî (kesin sonuç veren), cedelî (kesine ilminden bahsedilebilir. İkincisi ise pratik yakın sonuç veren), hatabî (ikna eden) siyaset ilmi, burada da zaman ve zemine ve safsata epistemik değerine göre aklın göre değişen siyasal olgu ve olayları konu kullanım tarzlarının ayrılmasıdır. Yukarıda edinen siyaset ilminden bahsedebiliriz. Bu değindiğimiz sorulara sırasıyla dönecek iki kısımdan ayrı olarak, siyasal olgunun olursak; bilmek, kesinliği yani burhanî gerçekliği ve kendi doğasını da göz önünde bilgiyi, hiçbir zaman değişmeyecek tutabiliriz. Siyasal aktörler tarafından zihinsel bir sureti aramaktır. Fakat aklın varlığa getirilen bu gerçeklik alanı, İbn dış dünya ile kurduğu bilişsel ilişkinin bu Haldun’un umran ilminde mevzubahis şekilde gerçekleşmesi nadiren mümkün edindiği alan olarak tasvir edilebilir. olur. Bu nedenle, safsata haricindeki diğer Dolayısıyla, nazarî ve salt işlevsel olması akıl yürütme türleri sonucunda ulaşılan bakımından siyasal alana dair bilgi ile bilgiler de kendi içlerinde değere sahiptir. meydana getirilmesi bakımından siyasal Klasik bilim tasnifi açısından bakıldığında varlık alanı arasında bir ayrım yapmak siyaset ilminde, kesin bilgi amaçlanmaz. mümkün olabilir. Çünkü siyasetin konusu, toplumsal varlık alanıdır ve bu alan sürekli olarak değişime * İbn Haldun Üniversitesi Felsefe Bölümü.

Açık Medeniyet Gazetesi İBN HALDUN ÜNİVERSİTESİ YAYIN KURULU EDİTÖRLER KREATİF DİREKTÖR TASARIM Yıl: 2 Sayı: 14 Haziran 2019 Fiyatı 5 TL ISSN 2602-2699 ADINA İMTİYAZ SAHİBİ Recep Şentürk Gökhan Gökçe Ali Vefa Design Monsters Prof. Dr. Recep Şenturk̈ Fahrettin Altun Ahmet Altay Muhammet Furkan Alpat REKLAM Faruk Yaslıçimen GENEL YAYIN YÖNETMENİ 0531 618 16 23 Hakkı Öcal Hakkı Öcal YARDIMCI EDİTÖR Halil Berktay Hilâl Purde YAYIN KOORDİNATÖRÜ VE H. Hümeyra Şahin www.acikmedeniyet.com SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ İsmail Erkam Tüzgen acikmedeniyet @acikmedeniyet Muhammed Akaydın Muhammed Akaydın FOTOĞRAF EDİTÖRÜ االســتقالل الفكــري | Fikrî Bağımsızlık | Intellectual Independence Açık Medeniyet Gazetesi, İbn Haldun Üniversitesinin aylık yayınıdır. Talha Köse Tevhid Yeni acikmedeniyet

İletişim: İbn Haldun Üniversitesi, Ulubatlı Hasan Cad. No: 2 Başakşehir 34494 İstanbul | Basın Müşavirliği: 0531 618 16 23 [email protected] Basım: Kültür Sanat Basımevi, Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi ZB-11 Topkapı, İstanbul Telefon: 0212 674 00 21-29-46 Faks: 0212 674 00 61 www.kulturbasim.com Yayımlanan tüm yazı, haber ve fotoğrafların her türlü telif hakkı İbn Haldun Üniversitesine aittir. İzin alınıp kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Yayımlanan yazıların dil, bilimsel içerik ve hukukî sorumluluğu yazarlarına aittir. 17 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

International order

international relations is to find ways of dealing times over. Yet to base an international order on ERIK RINGMAR * with this predicament. We need a way to assure the threat of nuclear annihilation has obvious risks. order. There are many suggestions on how order What if the two parties misunderstand each other? can be achieved. The most obvious solution might What if they mistakenly believe they are being be to disarm. If everyone promised everyone else attacked and decide to launch a preemptive strike? never to go to war, there will be no more wars. The problem is only, critics point out, that we cannot For that reason, we might decide to put our trust in trust others to deliver on their promises. What if international institutions. Whenever human beings they secretly are hiding some weapons that they use interact with each other for a sufficiently extended to attack us? Those who believe in universal peace period of time, a certain pattern emerges. Human are too idealistic, critics say; we need to be far more beings do things in habitual and predictable ways. realistic about our prospects. This is true for states too. International politics is a society of sorts and like all societies, it is governed or international relations, as it is taught Perhaps, though, a measure of order can be by social rules. International law can be based on at the university, the problem of the achieved by means of balances of power. If one such rule-governed behavior and law too can be international order is the main concern. state, or alliance of states, has about as many the basis for the international order. The problem The world is made up of independent weapons and another state or alliance of states, is only that this law is fragile and states can ignore states which all pursue their interests in it is very unlikely that any of them will dare to it if they so choose. This is why the problem of their own fashion, and as result insecurity, threats attack. During the so-called “Cold War” between the international order remains the main concern of the Fof war, and actual cases of warfare are common. United States and the Soviet Union, this was how study of international relations. In international politics, all states are looking international order was achieved. The two super- after themselves and no one is looking after the powers armed themselves with a sufficient number * Ibn Haldun University Political Science and system of states. One main aim of the study of of nuclear weapons to destroy the world many International Relations Department.

ÇİZGİ Ahmet Altay ▸ 18 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Savaş kavramının dönüşümü ve ordular

ifade ettiği açıktır. Savaşa dair bu yaklaşımın “barış zamanı” ifadelerinin işaret ettiği anlamların VEYSEL KURT * yüzyıllar boyunca geçerli olduğunu ifade muğlaklaştığını söylemek abartı olmayacaktır. etmek mümkündür. Clausewitz’in, “kesin bir Dolayısıyla günümüzde her bir devlet hemen her an zafer kazanmak için karşılıklı daha fazla şiddet “bir tür savaş” durumunu yaşamaktadır. Bir başka kullanılarak uç noktalara gidildiği” şeklinde deyişle devletler sürekli bir saldırı ya da savunma kullandığı “mutlak savaş” kavramı da karşılıklı hâlindedirler. çatışmanın kontrolsüz kullanımına işaret eder. Daha geniş bir tanım olan topyekûn savaş ise Geleneksel savaş ve çatışmadaki bu değişim, kesin zafer için “ülkenin bütün kaynaklarının orduların sahip olması gereken özellikler ile seferber edilmesi” anlamında kullanılmaktadır. kullanıldıkları alanların da farklılaşmasına yol Bu tanım, savaşın araçlarının yalnızca silahlardan açmıştır. Burada en yalın ve somut gerçek savaşın ya da askerî unsurlardan ibaret olmadığına işaret yalnızca iki devletin ordusu arasında cereyan etmektedir. Dahası asker ile sivil arasındaki ayrımı etmediği gerçeğidir. Bu bağlamda birer savaş rdular bir ülkenin güvenliğinin temel da muğlaklaştırmaktadır. Bu geleneksel yaklaşım, türü olarak “vekâlet savaşları”, “asimetrik savaş”, taşıdır ve düşmana karşı koymak için orduları savaşın tek aktörü olarak değerlendirmese “siber savaş” ya da “hibrid savaş” terimleri de kullanılan en önemli aktördür. Orduların de en önemli unsurlar olarak değerlendirdiği dönüşen şartlara göre ortaya çıkan nasıl yapılandırılacağı; ülkelerin açıktır. çatışma türlerini ifade etmektedir. coğrafî konumu, dış tehdit derecesi ve Teröre karşı verilen savaşlar, savaş unsurlarına göre değişim göstermektedir. İster terminolojik anlamları ile ister devlet dışı aktörlerin kullanımı, ODolayısıyla orduların sahip olması gereken özellikler en genel ve yaygın kullanımları ile bir başka devlete müdahale (sayısal ve niteliksel özellikleri) sabit değildir. düşünelim, yirmi birinci yüzyıla amaçlarındaki çeşitlenme girerken savaş ve barış kelimelerinin (örneğin rejim değişimi) Geleneksel savaş türünün ünlü teorisyeni Carl içeriğinin fazlasıyla dönüştüğünü iddia orduların nasıl kullanılacağını da von Clausewitz, savaşı, “siyasetin başka araçlarla etmek mümkün. belirlemektedir. yürütülmesi” ifadeleri ile tanımlarken iki temel varsayımı aynı anda dile getirmektedir. Birinci Bu anlamda değişen tek şey savaşın araçları Geleneksel savaş formunun ömrünü varsayım, savaşı siyasetin dışında görmemesi; değildir. Savaşın yalnızca geleneksel araçlarla (ateşli tamamlaması, teknolojik değişimler ve siyasî ikincisi ise bununla bağlantılı olarak iki taraf silah) gerçekleşmediği gerçeği de günümüz savaş çıkar tanımına rağmen devletler için değişmeyen arasındaki mücadelenin her an devam ettiğidir. kavramını anlamaya yetmemektedir. Örneğin en önemli gerçek ordulara yapılan yatırımdır. Bir Clausewitz, halk ve hükümeti de ordu kadar siber bir saldırı ile düşman devletin ordusu yıkıma başka deyişle bütün siyasî, ekonomik ve teknolojik savaşın bir unsuru olarak değerlendirse de savaşın uğratılabilir. Ancak bu durumda “çatışma” yine iki dönüşümlere rağmen ordu, devletlerin güvenliği en önemli aktörlerinin ordular olması doğal hâle ordu arasındadır ve hedef yine düşman ordusudur. için temel kurum olmaya devam etmektedir. Bu gelmektedir. gerçeğin değişmesi de mümkün görünmemektedir. Bu gerçek bile tek başına savaş ve barış şartları ya da Yine de bu tanım bize savaşın “kuvvet kullanma zamanlarının değiştiğine işaret etmektedir. Açmak * İstanbul Medeniyet Üniversitesi Siyaset Bilimi ve eylemi” olarak, ancak silahlı çatışma dönemlerini gerekirse geleneksel kullanımı ile “savaş zamanı” ile Kamu Yönetimi Bölümü.

“Dünya barışı için Filistin sorununun çözümü şart”

Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed, “Terörün ana sebebi İsrail’in saldırıları” “Eğer dünya barışı için bir fırsat olacaksa Filistin İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarının sorununun çözümü şarttır.” dedi. Orta Doğu’da terörizmin ana sebebi olduğunun altını çizen Mahathir, “Terör Malezya’nın idari başkenti Putrajaya’da ve militanlık, İsrail’in uyguladığı devlet Filistinlilere iftar veren Başbakan Mahathir, terörünün doğrudan sonucudur. Bu mesele, Filistin-İsrail sorununa ve Malezya’nın güçlü Batılı devletler tarafından göz ardı İsrail’in işgalci politikalarına karşı tavrına dair edilmektedir.” ifadesini kullandı. değerlendirmede bulundu. Ülkesinin Filistin davasına bağlılığının süreceğini ve Malezya’nın Mahathir, Filistin sorununun dünya ve her zaman Filistinlilerin yanında saf tutacağını insanlık için önemine dair şunları söyledi: belirten Mahathir, “İsrail rejiminin baskı ve “Bunu daha önce de çoğu kez söyledim. adaletsizliği sürdüğü müddetçe bu konuda sessiz Eğer dünya barışı için bir fırsat olacaksa kalmayacağız.” şeklinde konuştu. Filistin sorununun çözümü şarttır. Bu sorunu çözmek için uluslararası camia, Mahathir, dünya genelinde İsrail’in protesto yerinden edilen Filistinlilerin derdine edildiği birçok faaliyette Malezya’nın yer çare bulmalı, İsraillilerin kanunsuzca aldığını ifade ederek, “Malezyalılar, Gazze’deki ellerinden aldığı toprakların iade edilmesini işgali kırmak için deniz ve kara konvoyları da sağlamalıdır. Soykırımcı İsrail ordusunun dâhil olmak üzere birçok protestoya katıldı Filistin’deki işgalleri sonlandırılmalı ve ve Filistinlilerin acısını uluslararası camiaya Filistinlilerin ana vatanlarına dönmeleri hatırlattı.” dedi. temin edilmelidir.” Mahathir Muhammed 19 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Uluslararası bölgesel düzen inşası neden zor?

ilk grup yerel aktörlerdir. Ulus-altı düzeydeki da küresel aktörlerin birbirleriyle olan ilişkilerinde ABDULLAH ENES TÜZGEN * örgütler, kabileler, etnik veya mezhepsel gruplar potansiyel etkiye sahip teşebbüslerdir. Bu sebeple gibi aktörlerin yanı sıra küçük veya nispeten zayıf yerel veya bölgesel aktörlerin varabilecekleri devletlerin oluşturduğu bu kategoride, uluslararası bir uzlaşı, nihai kertede küresel aktörlerin de ihtilafın tarafı olan aktörlerin ortak bir uzlaşı onayından geçmek durumundadır. Mevcut zemininde buluşması kalıcı bir düzen tesisi için konjonktürde ABD, Rusya ve Çin küresel güçler zorunludur. Çoğu zaman tarihi kökenlere sahip olarak birçok bölgesel ihtilafın tarafıdır. tartışmaların tarafları olan bu aktörlerin kalıcı bir barış tesisine katkı sunmaları genelde dışarıdan Problem çözebilecek iki faktör: Uzun vadeli bakan gözlemcilerin tahmininden daha zordur. Her yatırım ve diplomatik kabiliyet ne kadar uluslararası analizlerde, sahip oldukları Menfaatleri çatışan, öncelikleri değişen bu maddî gücün kısıtlı olması sebebiyle, çok fazla ihtimam gösterilmese de bu aktörler, mevzubahis kadar sayıda aktörün olduğu çok oyunculu Bir ilmî disiplin olarak uluslararası ilişkiler coğrafyanın hakiki sahipleri olduklarından kalıcı bir satranç tahtasında kalıcı bir düzenin inşası ile uğraşanların ve daha genelde uluslararası düzenlerin vazgeçilmez unsurlarıdır. Irak ve tahmin edilebileceği üzere zorlu bir hedeftir. Bu siyaseti takip eden araştırmacıların kafalarındaki Suriye’deki etnik/mezhepsel çatışmanın tarafları bir noktada hedefe ulaşabilmekteki başarı, tek başına temel sorulardan biri uluslararası düzenin nasıl örnek olarak zikredilebilir. maddî güce dayalı olamayacaktır. Çünkü mevcut sağlanabileceği meselesidir. Bu sorunun önemli ittifakların oluşturduğu güçler dengesi zaten bir ayağını da coğrafî ve kültürel olarak birbirine İkinci grup aktör ise bölgesel güçlerdir. Bir ihtilafın hâlihazırdaki tabloyu karşımıza çıkarmıştır. Bu yakınlık göstermesi sebebiyle diğer ülke ve tarafı olan iki etnik veya mezhepsel grup ne kadar tabloyu değiştirebilmede iki önemli faktör ise güç coğrafyalara nazaran daha yakın ilişki içerisinde kendi içinde uzlaşmaya mütemayil olursa olsun, dengesini etkileyebilecek uzun vadeli yatırımlar olan, dolayısıyla bir “bölgesel sistem” oluşturan ortaya çıkacak uzlaşmanın bölgesel güç dengelerine ve diplomatik kabiliyettir. Eğitim, kültür, sanayi, havzalarda “bölgesel düzen” meselesi oluşturur. etkileri olabileceğinden bölgesel güçler de böyle bir ekonomi vb. alanlara yapılacak uzun vadeli Bir bölgesel düzenin inşası, farklı aktörlerin tesir uzlaşının şartlarını belirlemek için sürece müdahil yatırımlar bir ülkenin düzen inşası kabiliyetine kapasitesi sebebiyle ulaşılması çok kolay bir hedef olup neticeyi olabildiğince kendi lehlerine çevirmek müspet tesir edebileceği gibi, diplomatik maharet değildir. Bu aktör gruplarını temelde üç kategori isterler. Avrupa için Fransa ve Almanya; Orta ile bir ülkenin ortaya koyduğu çıkar ve tehdit olarak inceleyebiliriz: Yerel, bölgesel ve küresel Doğu için İran ve Suudi Arabistan gibi devletler bu aktörler. kategoride değerlendirilebilir. tanımlarını diğer aktörlerin de paylaştığı tanımlar hâline sokabilmek benzer şekilde düzen inşasını Üç analiz düzeyi: Yerel, bölgesel ve küresel Bir bölgesel düzen inşasının mümkün olabilmesi kolaylaştıran mühim bir faktör olarak karşımızda aktörler için hesaba katılması gereken üçüncü aktör durmaktadır. Tartışmalı bir meselenin veya üzerine ihtilaf grubu ise küresel aktörlerdir. Bölgesel ihtilaflar olagelen bir problemin çözümü suretiyle inşa çoğu zaman küresel rekabet içerisindeki güçlerin * İbn Haldun Üniversitesi Siyaset Bilimi ve edilebilecek bölgesel düzenlerde etki faktörü olan mücadele sahası olduğundan bölgesel düzen inşası Uluslararası İlişkiler Bölümü.

UN: Idlib may see century’s worst humanitarian tragedy

The United Nations said the potential of a full-scale In recent weeks, the regime and its ally, Russia, battle in Syria’s Idlib province could result in the have intensified attacks against the last major rebel worst humanitarian catastrophe of the 21st century. enclave. The offensive threatens to unleash a major humanitarian catastrophe with 180,000 civilians Mark Lowcock, the UN’s under-secretary-general forced to flee their homes in the last weeks. and emergency relief coordinator, said any operation reporting 20 attacks on 18 facilities in almost two with full military force “will unleash a humanitarian One-hundred and eighty people have been killed months. in that time and 80,000 people have resorted to nightmare unlike any we have seen in Syria.” sheltering in open fields or under trees, according to Due to these attacks, 49 facilities have suspended Lowcock. activities. Some hospitals have closed in fear of also Some 1.5 million people currently reside in Idlib, being subject to bombing or other forms of fighting. roughly half are displaced from other parts of the “Despite our warnings, our worst fears are now country. coming true,” Lowcock told the UN Security Council. “Between them, they provided an average each month of at least 171,000 medical outpatient Turkey and Russia agreed on last September to Syria has only just begun to emerge from a consultations and 2,760 major surgical operations,” turn Idlib into a de-escalation zone in which acts of devastating conflict that began in early 2011 when Lowcock said. aggression would be expressly prohibited. the Assad regime cracked down on demonstrators with unexpected severity. The UN Security Council adopted a resolution in The Bashar al-Assad regime, however, has 2016, which condemned any attack against medical consistently broken the terms of the cease-fire, Bombing hospitals facilities in a conflict area. Some Council members launching frequent attacks inside the de-escalation Lowcock also said hospitals were being subjected considered such attacks to be constituted as war zone. to attacks, with the World Health Organization crimes. ▸ 20 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization Idlib province: Innocent lives under attack

News-Feature: Gökhan Gökçe

Syria’s Idlib province is the last stronghold for the opposition forces who are trying to rescue themselves from the inhumane policies of the Assad regime. As Russia backed regime forces escalated their offensive to those areas already torn by the 8 years of war, innocent civilians are the ones who are suffering.

Visiting the Idlib area with a couple of journalists to observe what those civilians, including children, women and older men with disabilities were the most poignant experience of my 26 years long journalism.

Driving through cities, towns, and villages it was clear that the civilians, mostly children had survived the war, at least for now. It seemed as if there was not a wall or road untouched by the effects of explosions and gunfire. Even in neighborhoods filled with life, it is hard to find buildings that are not completely destroyed, they were reduced to a pile of rubble.

The territories like Afrin, Azaz and Jerablus in the At Deir Ballout - Atmeh checkpoint in Jinderes, That escalation had been going on for 10 days by northern part of the country controlled by Turkey- west of Afrin, we met people on a recent Monday the time we arrived. By then tens of thousands of backed Syrian opposition forces are slowly but morning who were visibly exhausted. Speaking people had already arrived. To see them we had to surely enjoying a restive safety and security. People to them was difficult because they were frustrated drive through the Atmeh refugee camp. in those territories are at peace with the Turkish at how hard it was to cross into Turkey-backed presence but are concerned that it won’t last opposition territories. Abu Ahmad, who had his Driving toward it was overwhelming - it seemed forever. children packed into a pickup truck with some like it did not end. Every hill you ascend, you see personal belongings, was desperate to take his another hilltop covered in tents and makeshift But Idlib province is totally different in terms of family to Afrin. “I have nothing left and I need to go shelters. As you get closer, the air starts to get security, infrastructure and living conditions for somewhere where my children are safe and I can try thicker due to the dust kicked up by more than one those internally displaced persons (IDPs). Civilians to build my life from scratch. I don’t care if I have to million people living in the camp. A single main in the Idlib area are flocking to the Turkish border road is the only way into the camp. A one-way road live under the trees. I just want to get as far away because they are no longer safe from regime attacks with two way traffic. from the shelling as possible,” he said. backed by Russia in southern Idlib and northern Hama. Thousands of people are packing what Each family had taken a tree and spread a blanket To understand why people are fleeing, how they are belongings they can, along with their families, and on the ground to sit on. Some did not have blankets getting to the north, and what they’re doing when taking their cars and trucks north. Wherever they and sat under their tree in the dirt. Some families they get there, we decided to visit Idlib province and can find a place to stop for a rest or even to pitch a looked more distraught than others. The children go down to the south as far as we can. tent, they are not passing up the chance. were mostly barefoot and looked as if they had not changed their clothes or bathed in days. Everyone As we entered Bab al Hawa and the Atmeh Camp we spoke with had already spent more than several from Cilvegözü Border Crossing in Turkey, it felt like nights in the open. entering a busy cosmopolitan city. Trucks carrying products for sale and cars zooming around to and This scene was repeated at the next olive grove we from the border. stopped at. However, the next one had over 250 families living without shelter under the trees. And However, this part of Syria stands out from other the number of children was significantly more. places in the north because everywhere you look Dozens if not hundreds of children as far as the eye you find people living under trees and in tents. could see. The dense trees blocked our view but everyone we spoke with told us if you go deeper Northern Idlib has become a destination of choice into the olive grove, you would find more people for the 3.7 million people living in the province. and even more desperation. Especially after the regime and Russia started their escalation on southern Idlib and northern Hama Regime and Russian attacks on Idlib have been provinces. focused on areas in the south of the province and 21 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

the offensive aims to take control of the M4-M5 highway system. These are major commercial routes that both the opposition and the regime would like to control.

Getting there was a long drive but it seemed that time slowed down in Saraqib, which is located southeast of Idlib. It has been turned into a ghost town due to years of regime attacks. Not a single building was left untouched. And the few people that we saw in Saraqib walked as if they were dragging heavyweights behind them. We stopped at a point which was continuously attacked by the regime air force. Few people with bodgy motorbikes started to wander around us, trying to understand who we were. At least that is how we felt. But our fixer, an activist and a journalist from Syria told us that we need to leave because it is hard to predict who is watching us. “It could be Muhabbarath, CIA, SVR or Daesh,” he said. Those are the intelligence services of Syria, USA, Russia and a terror group.

Realizing that there are too many intelligence The vibrations of that explosion filled our lungs correspondent and reporting from the various activities in a ghost town called Saraqib, the obvious as if we had taken a blow to the chest leaving us conflict zones like Bosnia, Kosovo and Northern Iraq journalistic question came to our minds; “What is breathless. The next thing we should do, with a and even very familiar with the coldness of a pistol going on further down south?” We decided to find reflex of journalism, was to explain to the camera barrel against my chest in Mitrovica Kosovo, it was out. Next day we were on our way south of Idlib where we were and what was happening as a very real to understand the fear, agony and sorrow province to visit a hospital hit by regime forces woman in her black veil ran furiously in the other of those innocent civilians in this particular place. during the recent escalation. It took us almost direction carrying her infant. Then two brothers Yes, we’ve survived this attack and fortunately, two hours to drive around Atmeh refugee camp wearing the exact same clothes, the older one with no civilians were injured. But I couldn’t stop the through Kafraya and Foua, then Idlib City, Saraqib, his arm around the younger one, came running questions simultaneously coming to my mind; Maarat al Numan and we finally reached Kafranbel towards us from the scene of the attack. The fear “We will be heading back to Turkey where it’s safe Surgical Hospital, which is located about a hundred in their eyes was crisp and fresh like the morning to meet our family and friends. But those innocent kilometers away from the Turkish border. dew on the leaves of olive trees after a chilly spring civilians, unfortunately, will continue to live in night. Kafranbel, hoping their homes, family, and friend It was completely in ruins. Once a cultural center would not be targeted next time.” before the war, it was turned into a hospital by the We got back in the car and drove towards the scene local activists and doctors to help civilians targeted of the attack. A White Helmets Civil Defense center This brutal assault was meant to instill fear and by the regime attacks. But what’s left of it now is was engulfed in flames and a chaotic rescue scene panic in the hearts and minds of civilians who just twisted metal, rubble, dust-covered supplies and was playing out before our weary eyes. It was as if wanted to live their lives in peace with freedom, broken equipment. The roars of the fighter jets that we have been watching a video from social media dignity and honor. Instead, they are being targeted were flying over our heads, gave the clear sign for about regime attacks on civilian neighborhoods. by a leader, who once called his own citizens the cause of this ruble. But it was the real thing! It was totally different as rats and terrorists. How long will this last? than watching a video on Twitter. Being a war Unfortunately, no one knows. “They have spotted you” our fixer went with an anxious voice, after hearing a warning in Arabic from his walky-talky. “We need to get out,” he said. As we moved to the basement we heard the first blast. A place very near to the hospital was once again hit by regime air attack. We got in the car and followed our fixer, who is also a local activist and a journalist. His pain and agony were very visible in his face because he thought it was his house that’s been hit. We speeded through the narrow streets of Kafranbel towards the plume of smoke that climbed up into the clear blue sky.

We arrived at the corner of a civilian neighborhood about 100 meters away from the initial bombardment only to find many more people than we thought still living in their homes. Some were standing outside their doors looking up towards the sky waiting for the second attack. Because the regime uses a double tap strategy in aerial attacks to ensure maximum damage.

As the sound of jets grew more intense, some people started making a mad dash for safety. Suddenly the jet sounded like it was just above our heads and a piercing explosion filled the air. Gökhan Gökçe Gökhan ▸ 22 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Becoming global: International relations from a sociological approach

as a coastal town in Bolivia Latin America. The on macro levels. Capitalist global finance and HEBA RAOUF * Western progress model is not suitable for either investment have an impact on peoples’ lives in a location, and peasants East and West need fair trade way that is far more tangible. The clearest example conditions and a voice protesting international trade is urban planning and foreign investment in city organizations. re-gentrification and construction. “Who owns the city” and the dynamics in global cities, policies of More and more activism is taking place in the two exclusion and inclusion, housing rights and the areas and younger generations are engaged by right to the city and immigration and citizenship traveling and attending events, but also occupying are but some examples of issues directly linked to streets in front of international organizations the basic rights and quality of life of millions. The headquarters and annual events. war here is very relevant, and ethics of hospitality and human rights a matter of high importance for In this regard the internet also allowed people millions of people. hy should average citizens across the globe to share experiences and exchange become interested in IR? Its knowledge, as well as become updates about laws Not only academia is giving these issues more topics seemed far away, a matter – sometimes in their own country-that they were attention, changing the syllabi of IR to include more of showing solidarity with distant never informed about nor consulted while they of topics for research and study, but civil society also people who share the same faith were drafted. finds itself in need of understanding IR theories and or ideology if they are subject to discrimination. W This rising phenomenon became an area of study methods to be able to perform their roles. Yet in the last few decades so many changes took called ‘global civil society’, a new level of analyzing place on the global scene, but also in the academia: the global scene and the international affairs more There are many other examples that can be concerned with flows of ideas and networks of highlighted, including new approaches to world First, there was more awareness of the complexity support, activism, and advocacy. More and more affairs in an age of Post-Westphalian politics, of issues and interconnectedness of effects. people realize that anti-war movements and occupy but what should be stressed is that no scholar, Development studies and environmental issues movements can take place in different places due activist or engaged citizen can afford to neglect the highlighted this very clearly. The North and South, to common goals, and that this also can affect state international relations on all levels in understanding and the East and West share common interests policies and international relations. his reality and foreseeing his/her future. as well as common threats. People in the most remote village in India will be affected by global A second issue that also started attracting attention * Ibn Haldun University Political Science and warming or lack of fair trade globally as much is global finance. Global Economy used to focus International Relations Department.

ABD’de Kongre üyesi İlhan Omar’a destek artıyor

Gösteride konuşan Haham Dovid Feldman, Kongre etkinlikte yaptığı konuşmasındaki, “CAIR, 11 Eylül üyesi İlhan Omar’ın İsrail lobisi hakkında gerçekleri sonrasında kuruldu. Çünkü onlar birileri bir şeyler konuştuğunu belirterek, “Siyonizm karşıtı olmak yaptığı için bizim de sivil özgürlüklere erişimimizin ve İsrail ile onun ABD’deki destekçilerini eleştirmek engelleneceğini fark ettiler.” açıklaması yapmış, bu antisemitizm değildir.” dedi. açıklama başta ABD Başkanı Trump olmak üzere, özellikle Amerikan basınında hedef gösterilmişti. Feldman, “İnsanları antisemitik olarak yaftalamak İsrail’in işgal ve baskılarını meşrulaştıramaz. Bugün Omar’ın “birileri bir şeyler yaptı” ifadesi ile 11 İsrail rejimi altında Filistinliler gibi biz Ortodoks Eylül saldırılarını kastettiğini iddia eden New Yahudileri de acı çekiyoruz. Ve birçok Amerikalıyla York Post gazetesi, ikiz kulelerin vurulma anının birlikte, Siyonistler tarafından korkutulmayacak fotoğrafını, “Alın size birilerinin yaptığı bir şeyler!” İlhan Omar gibi siyasileri bekliyoruz.” ifadelerini İlhan Omarİlhan manşetini paylaşmıştı. Aşırı sağcı çizgisi ile bilinen kullandı. New York Post gazetesinin Omar’ı hedef gösteren Neturei Karta International tarafından New York’un kampanyasına Başkan Trump da katılmıştı. ünlü Times Meydanında düzenlenen gösteriye Feldman, Omar’a yönelik provokasyon ve saldırıları Siyonizm karşıtı Ortodoks Yahudilerin yanı sıra şiddetle kınadıklarını vurgulayarak bunların Hristiyan ve Müslümanlar katıldı. Amerikalı Yahudilerin sesi ve görüşünü temsil Trump Twitter hesabından, Omar’ın etmediğinin altını çizdi.Caddenin karşı tarafına konuşmasındaki o ifadesinin ilgili video kesiti ile Göstericiler, “İsrail eleştirisi, antisemitizm toplanan İsrail yanlısı grupla zaman zaman ikiz kulelerin vurulma anının video kesitlerinin değildir.”, “Daha âdil bir dünya için teşekkürler sataşmaların yaşandığı gösteri, olaysız şekilde sona montajlandığı bir görüntüyü, “Asla unutmayacağız!” Omar”, “İslamofobiye sıfır tolerans” yazılı döviz erdi. ifadesi ile paylaşmıştı. ve pankartlar taşıdı, siyonizm karşıtı slogan attı. Protestoda bazı Ortodoks Yahudiler parçalanmış İlhan Omar’ın, Amerika İslam İlişkileri Konseyinin Trump’ın bu paylaşımına pek çok önemli isimden İsrail bayrağını yakmaya çalıştı. (CAIR) kuruluşu nedeniyle düzenlenen bir tepki gelmişti. 23 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Olağanüstülükler döneminde Türkiye

Anlaşmasından, İran’la yapılan nükleer anlaşmadan, Halklar da bu yeni dönemde yapılacak çılgınlıklara SERDAR DEMİREL * Rusya ile imzaladığı Orta Menzilli Nükleer uygun liderleri seçmektedir. Kuvvetler Anlaşmasından birer birer geri çekildi. Bu zeminde Trump, BM kararlarına rağmen Yapılan uluslararası anlaşmaların, güçlüler için Filistin’in başkenti Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak bağlayıcılığı yok. Devlet geleneğinde süreklilik tanıdıklarını ilan etti. Çılgınlıkların normalleştiği bir esastır ilkesi berhava. Uluslararası hukuka göre suç vasattan bahsediyoruz. olan askerî darbeleri bizzat organize etmekteler. 15 Temmuz’da NATO darbesini bütün çıplaklığıyla Küresel ve bölgesel güçler sık sık strateji ve gördük. taktik değiştirirken Türkiye’nin statik kalması düşünülemez. Her yeni gelişme karşısında gereken ABD, Venezuela’da muhalif lider Juan Guaidó’yu önlemleri almak durumundadır. Türkiye’yi ülkenin yeni başkanı olarak tanıdığını ilan ederek bekleyen tehlike de buradadır. ünya; eski düzenini kaybetti, yenisi de postmodern dönemde postkolonyalizmin valilerini hâlâ kurulamadı. Uluslararası hukuk, nasıl atayacağını gösterdi. Aynı zamanda ABD, Rakip ülkeler planlı veya plansız Türkiye’yi diplomasi ve asırlık teamüller, yaşanan halk iradesinin özgürce siyasete yansıdığı Türkiye, tercihlerinin dışında strateji ve taktikler geliştirmeye krizleri çözemiyor. Olağanüstülüklerin Pakistan ve Malezya gibi ülkeler yerine; halk zorlamaktalar. Eğer ülkemiz yeni durum karşısında yaygınlaştığı ve kanıksandığı bir iradesinin gasp edildiği Mısır, Suudi Arabistan salt çıkarcı davranırsa diğerlerinden farkı dönemden geçiyoruz. ve BAE gibi ülkeleri müttefik görmektedir. Terör kalmayacak ve iddialarını yitirecektir. Reel siyasete D örgütü ilan ettiği PKK’yla meşru bir devlete karşı teslim olması da çürümeyi kaçınılmaz kılacaktır. Galip devletlerin kurduğu BM, galiplerin veto ittifak yapmakta ve bu terör örgütünü dişine kadar Salt ilkesel davranmak da manevra kabiliyetini gücünün tutsağı durumunda... Mesela İsrail silahlandırmaktadır. yitirmesine yol açacaktır. Siyaset, ideallerle aleyhinde alınmış onlarca karardan hiçbirisini mümkünatı buluşturma sanatıdır. Türkiye bunu uygulayamıyor. Uluslararası ceza mahkemeleri Bu meyanda AB ülkeleri, Çin, Rusya ve diğerleri de başarmak, kendine dayatılan siyasetin dışına çıkmak zayıfların karşısında mütehakkim, güçlülerin zulmü birbirlerine benzer tavırlar almakta, her ülke büyük zorundadır. karşısında ise lâl-u ebkem kesilmektedir. bir savaşa ivedilikle hazırlanmaktadır. Hükümet; coğrafyanın tarih tecrübesine, Demokrasinin, insan haklarının şampiyonluğunu Küresel ve bölgesel güçlerin çıkarları uğruna medeniyet iddialarına yaslanarak, kendisini var yapan ülkeler demokrasiyi beyaz Batı’ya has bir hukuku, diplomasiyi, devletler arası teamülleri kılan sosyolojinin de taleplerine bağlı kalarak ve sistem olarak görmekte, Doğu’da ise eli kanlı Sisi hiç yüksünmeden ayaklar altına alması krizin de konjonktürden kopmadan olağanüstü dönemi gibi darbecileri alenen desteklemektedir. derinliğini göstermektedir. Yeni dünya düzeni bir sıçrama tahtası kılabilir. Mazlum coğrafyaların kurulana kadar da hiçbir ülke kendini hukukla Türkiye’den beklentisi bu zoru başarmasıdır. Bir göçmen ülkesi ve küreselleşmenin patronu sınırlamayacaktır. Her ülkenin olağanın dışında yeni ABD, Meksika sınırına duvar çekiyor. Daha önceden ittifaklar kurup kendine zemin açmaya çalıştığı bir * İbn Haldun Üniversitesi İslamî İlimler Enstitüsü altına imza atmış olduğu bağlayıcı Paris İklim dönemde, ilkelere bağlı kalmak lüks görülmektedir. Müdürü.

Half of Americans expect war with Iran, poll finds DonaldTrump

Half of all Americans believe that the United States carrier and forces to the will go to war with Iran “within the next few years,” Gulf region in response to according to a Reuters/Ipsos public opinion poll intelligence that Iran may be released amid increased tensions between the two plotting against U.S. interests,

countries. an assertion Iran denies. Ruhani Hasan

While Americans are more concerned about Iran Nearly half - 49% - of all for striking first. If Iran attacked, however, 79% said as a security threat to the United States now than Americans disapprove of how Republican Trump is that the U.S. military should retaliate: 40% favored they were last year, few would be in favor of a pre- handling relations with Iran, the poll found, with a limited response with airstrikes, while 39% emptive attack on the Iranian military. But if Iran 31% saying they strongly disapprove. Overall, 39% favored a full invasion. Both the United States and attacked U.S. military forces first, four out of five approve of Trump’s policy. Iran was characterized Iran have said they do not want war, although there believed the United States should respond militarily by 53% of adults in the United States as either a have been bellicose statements from both. in a full or limited way, the May 17-20 poll showed. “serious” or “imminent” threat, up 6 percentage points from a similar poll from last July. In Gulf allies and U.S. government officials have said Historically tense relations between Washington comparison, 58% of Americans characterized North they believe Iran-backed groups are responsible for and Tehran worsened in May after U.S. President Korea and 51% characterized Russia as a threat. a series of attacks on shipping and pipelines in the Donald Trump hardened his anti-Iran stance Gulf in the last month. Trump has said he would and restored all sanctions on Iranian oil exports “Pre-emptive attack not supported” like to negotiate with the Islamic Republic’s leaders. following his decision a year ago to pull the United Despite their concerns, 60% of Americans said the But Iranian President Hassan Rouhani rejected talks States out of a 2015 international nuclear accord United States should not conduct a pre-emptive and has said “economic war” is being waged against with Tehran. The United States moved an aircraft attack on the Iranian military, while 12% advocate Iran. ▸ 24 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Assad regime continues to arrest Syrian ex-opposition figures despite amnesty deals: HRW

Damascus has carried out a wave of arbitrary “Active combat has ended in much of Syria, but As a guarantor of the Syrian regime, Russia is arrests against former activists in opposition areas nothing has changed in the way intelligence branches responsible for preventing attacks by regime forces that surrendered under deals brokered by its ally trample rights of perceived opponents of Assad’s and Iranian-backed militias, who repeatedly violated Moscow, Human Rights Watch (HRW) announced. rule,” said HRW’s acting Middle East director, Lama last year’s Sochi agreement that aimed to establish Fakih. a demilitarized zone in Idlib. However, the country The so-called “reconciliation” agreements that constantly fails in this mission and causing the restored regime control over swathes of central HRW said those targeted included family members, suffering of thousands of civilians in Idlib province and southern Syria last year were heavily criticized as well former opposition activists and fighters. as well. from the start because they were signed under the “In all cases, the people targeted... had signed pressure of military blockade and intense air and reconciliation agreements with the government,” it Following eight months of calm provided by the artillery bombardment. Sochi deal, the regime has intensified their attacks said. since April 26 under the pretext of fighting Hayat The Bashar Assad regime offered amnesty to all Tahrir al-Sham (HTS) militants holed up inside It called on Moscow to use its influence with its who agreed to end their anti-regime activities. Idlib. The intermittent attacks and bombardment ally Damascus “to stop arbitrary detention and But thousands of residents, particularly former have killed, wounded and displaced thousands of harassment,” and help “release arbitrarily held fighters and their families, chose to be evacuated people. Residential areas have been destroyed by detainees.” to remaining opposition-held territory rather than indiscriminate attacks, while numerous educational accept renewed rule by the Assad regime. facilities, health facilities, and residential areas According to opposition sources, the Assad regime collapsed or have become unusable after being has thrown at least 500,000 people behind bars HRW said its research showed that former regime targeted by bombs. critics and opposition fighters who signed up for since the conflict began in 2011, and the detainees “reconciliation” had paid heavily for their decision. have been suffering in terrible conditions in the Idlib is the opposition’s last enclave. Its prewar It said it had documented 11 cases of arbitrary prisons. population of 1.5 million has swelled to around detention and disappearance in three areas retaken 3 million with new refugee waves after it was by regime forces last year — the southern province Previously, the Conscience Movement, an designated a “de-escalation zone” under the Astana of Daraa, the Eastern Ghouta suburbs of Damascus, international nongovernmental organization agreement between Turkey, Russia, and Iran in and southern neighborhoods of the capital. (NGO), called on the global community to take May 2017 to pave the way for a permanent political urgent action to secure the release of women and solution in Syria. Tens of thousands of Syrians Syrian organizations had documented at least 500 children languishing in Syrian prisons during an trapped in other parts of the country were evacuated arrests in the three areas since August, it added. international conference in Istanbul. there under various cease-fire agreements.

Afrika’nın kayıt dışı kaynakları

Afrika’da endüstriyel düzeyde altın madenciliği ile birlikte çalışarak karaborsanın cazibesini kırmak yapan firmalar, altını BAE’ye göndermediklerini için yerel madencilerin altınını direkt satın almayı belirtmişti. Bu da, BAE’ye gelen altının büyük sağlayacak 3 milyar dolarlık bir paket hazırladı. bölümünün Afrika’da kayıt dışı kaynaklardan elde Tanzanya parlamentosu ülkede çıkarılan altın edildiğini gösteriyor. madeninin yüzde 90’ının kaçakçılar ile ülkeden çıkarıldığını yazıyor. Burada da hükümet, merkez Bu “kayıt dışı kaynaklar”, genellikle küçük ölçekli bankasının bu altınları satın almasını istiyor. ve sağlık, çevre ve güvenlik gibi pek çok standardın Tanzanya hükümeti, altın ticareti yapılacak pek çok göz ardı edildiği metotlar ile elde edilen altınlardan merkezî mekânlar kurulacağını ve bu noktalarda Reuters’ın ulaştığı gümrük verilerine göre Birleşik oluşmaktadır. Çocukların çalıştırıldığı, kimyasalların kurallı finans ve piyasalara erişim imkânları Arap Emirlikleri (BAE), Afrika ülkelerinden 2016 kullanıldığı, toprağa ve suya zararlı kimyasalların sağlanacağını duyurdu. yılında toplam 15,1 milyar dolarlık altın ithal etti. Bu karıştığı bu arama yöntemleri sayesinde sayısı miktar; hem dünyada Afrika’dan yapılan en büyük milyonlara varan Afrikalı hayatını idame ettiriyor. 2016’da altın çıkaran 46 Afrika ülkesinden 25’i, BM altın ithalatı oldu hem de 2006 yılında BAE’nin veri tabanına altın ihracatlarına ilişkin bilgi girmedi yaptığı 1,3 milyar dolarlık altın ithalatının 10 yılda Ne gibi önlemler alınıyor? ancak BAE’nin sadece o ülkelerden ithalat olarak maddî açıdan 10 kattan fazla arttığını gösterdi. Sudan’da hükümet, özel bankaların Merkez Bankası gösterdiği altının değeri 7,4 milyar doları buluyor. 25 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June Escalating anti-Muslim sentiments in Europe manifest itself in recent bans on headscarf

Just before the European Parliament elections, another significant development behind the scenes that affected millions of people on the continent has became apparent. The leading countries of the continent has proposed a series of laws against Muslims in Europe, mostly to ban Muslim headscarf, causing millions of Muslim women to suffer when practicing their religion in public spaces.

Although the number and intense influence of the laws was a shock at first, in reality, seeing such moves from various European states is not very surprising since they are basically the manifestation of anti-Muslim sentiments on the continent that has been on the rise in recent years.

“Since 2008, we have seen the rise of populism and populist parties. Not only right-wing but left-wing populism is also on the rise. This movement gained new momentum in 2015 when the migration crisis started to emerge,” said Belgium parliamentarian France has the largest Muslim minority in Europe, anti-Muslim hatred in Western countries, where Mahinur Özdemir, speaking on the rise of anti- estimated at 5 million or more out of a population terror attacks by Daesh and al-Qaida are used as Muslim hatred in Europe. “The traditional parties, of 67 million. The place of religion and religious an excuse to legitimize those views. Although symbols are worn in public can be a matter of as they become unable to answer the people’s needs enmity toward Muslims is not a new phenomenon, controversy in the staunchly secular country. For through traditional ways, instead of getting more it intensified after 2001 when airplanes crashed years, rights groups have argued that France’s democratized, get more populist and grasp racist into the twin towers in New York City. Since secular laws foster anti-Muslim sentiment and rhetoric,” she emphasized. then, for almost two decades, Islam has been discriminate against Muslim women. It was also unjustly tarnished with labels that have negative the first country in Europe to ban Islamic face veils, Austrian lawmakers recently approved controversial connotations and been portrayed as a religion of such as the burqa and the niqab, in public places plans to ban girls in elementary schools from hate and violence with anti-Western sentiment in 2010. In 2014, the European Court of Human wearing headscarves, a move that would add to and women’s oppression. This trend of intolerance Rights (ECHR) upheld the ban but said the law existing restrictions on veils. has triggered deadly attacks against Muslims and could appear excessive and encourage stereotyping. immigrants since then. France was also embroiled in a row over bans on Although the measure bans wearing “ideologically the burkini, a full-body Islamic swimsuit, in resorts or religiously characterized clothing” that covers the Turkish Foreign Minister Mevlüt Çavuşoğlu touched around the Riviera. head, and specifies that it refers to items “that cover upon the issue, calling the Council of Europe to the whole or large parts of the hair,” to avoid charges stand against anti-Muslim acts at the latest meeting European countries violate human rights that the law discriminates against Muslims, still, of Committee of Ministers of the Council of Europe. Although these laws were a crisis in the making, the representatives of both parts of the governing “The Council must fight together against rising according to Özdemir, by approving these votes, coalition have made it clear that the law is targeted xenophobia, Islamophobia, anti-Semitism, hate European countries are actually violating human at the Islamic headscarf. The government says speech and populism,” Çavusoğlu said. rights. the patka head covering worn by Sikh boys or the Muslims should unite against anti-Muslim acts Jewish kippah would not be affected. “The 9th article of the EU’s constitution protects In Özdemir’s opinion, it is not too late for anything individual rights and liberties. However, these kinds since there is still the option to counter-act on the Austria is home to around 700,000 Muslims, of laws are directly in conflict with that article,” part of Muslims. including 300,000 of Turkish origin. Many of them she said, speaking of the European values that are second or third-generation Austrian citizens constitute the foundation of their societies. from Turkish families who migrated to the country As the first Belgium parliamentarian with a in the 1960s. The country’s right-wing parties also Anti-Muslim hatred has been on the rise for years. headscarf, Özdemir said that the biggest issue is to proposed controversial measures including strict Far-right extremism and xenophobia have fueled not give up in the face of various tests that being a controls on mosques and Muslim associations and woman Muslim politician in Europe presents. immediately closing them in the case of suspicious activity. “When I was first elected 10 years ago, of course, I received many reactions. I’ve received lots of criticism However, Austria is not the only European country and even death threats since I was the first woman that has a discriminatory stance toward Muslims. parliamentarian in Brussels to wear a headscarf,” France’s upper house of parliament adopted a bill Özdemir said, indicating she has to do her job that prohibits mothers from wearing a headscarf without giving into the challenges she faces. while accompanying students on school trips. The bill was presented in the country’s senate by the “Right now, there are lots of women politicians all conservative Republican Party. The bill was passed over Europe who wear headscarves. This shows that with 186 yes and 100 no votes, while 159 senators we have made some progress. When you, as the first abstained. The bill has to be approved by the in something, manage to overcome the challenges, National Assembly, the lower house of parliament, the ones that come after you are more at ease,” she to enter into force. said. Mahinur Özdemir Mahinur ▸ 26 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Değişen dünya düzeninde Orta Doğu

köşelerinin dahi kolayca ulaşılabilir olduğu, bilgi yarış içinde. Ancak, bu sefer durum daha tehditkâr, VEHBİ BAYSAN * akışının kesintisiz devam edebildiği (uninterrupted bölgeye savaş gemileri gönderildi ve Trump information flow) bir süreç yaşanıyor. Ancak artık yönetimi asla tarif etmedikleri “İran tehditlerine” bilginin sahibi devletler değil; insanlık tarihinde karşı savaş planları yapmakla meşgul. İran ile 560 hiç olmadığı bir biçimde “bilgi”, sanal ortamda ve şirketlerin kontrolünde. Aylık aktif kullanıcı km sınırı olan Türkiye’nin İran’da oluşabilecek sayıları dahi bir fikir verebilir: Facebook 2,37 milyar, potansiyel sorundan doğrudan etkilenmemesi YouTube 1,9 milyar, WhatsApp 1,6 milyar. Toplam mümkün değil. Suriye iç savaşının etkilerinin dozu nüfusu 1,5 milyar civarında olan Çin, bu şirketlerin biraz olsun azalmamışken bir başka sorun yine kullanıcı sayılarına erişemiyor. bölgede tehlikeli boyutlara geliyor. Değişen dünya düzeni, artık modern hayatın bir parçası ve devletler, daha doğrusu bunların Genelde karbon yakıtlara, özelde petrole karşı arihsel perspektiften bakıldığında çok yönetimlerinde bulunanlar hızlı değişime oluşmaya başlayan ve giderek dozu artan da uzak olmayan bir zaman diliminde, verdikleri tepkiler (response) oranında varlıklarını uluslararası kamuoyu baskısı nedeniyle Suudi değişim zamana yayılarak, belli süreçleri sürdürebilecekler. Arabistan ve körfez ülkeleri ekonomilerinin kötüye izleyerek gerçekleşebiliyordu. Sanayi gidişi devam etmekte. Şimdiye kadar petrole devrimiyle başlayan makineleşme, üretim Orta Doğu’nun tüm bu yaşananlardan payını aldığı araçlarının gelişmesi ve bunun sonucu olarak da bir gerçek... Masum halkı büyük bedeller ödemiş dayalı ekonomilerini dönüştürebilme başarısı Tgirilen endüstri çağı “değişim”e ivme kazandırmaya olan Afganistan ve Irak ile savaşın hâlâ devam ettiği gösteremediklerinden yakın gelecekte ciddi başladı. Yirminci yüzyıl imparatorlukların sonu, Suriye, Libya, Yemen gibi ülkeler maruz kaldıkları toplumsal sorunlar ile karşı karşıya kalmalarına ulus devletlerin ise başlangıcını temsil eder. Ancak, yıkım neticesinde artık “devlet vasfını yitirmiş kesin gözüyle bakılıyor. Suudi Arabistan’ın bir henüz yüzyıl dolmadan ulus devlet ötesi (post devlet” (failed state) statüsündeler. Bölgede diğer kurtuluş çaresi olarak çok önem verdiği 500 milyar nation state) süreci yaşandığı yorumları yapılmaya devletlerin de durumu pek parlak değil, Obama başlandı: Fikir; kimilerince kabul, kimilerince de yönetimi zamanında uzun uğraşlar sonucu yapılan dolarlık NEO-M (Neo: Yeni, M: Müstakbel) projesine reddedildi. Yaşlı kıtada Avrupa Birliği ile ortak para İran nükleer anlaşmasını tek taraflı fesheden yeni kurtarıcı gözüyle bakılıyor. Suudi Arabistan’ın birimine geçildi ve sınırlar kaldırılıp serbest dolaşım yönetim, gerekçelerini ikna edici biçimde açıklama kuzeybatısı, Sina yarımadası dâhil Mısır, Ürdün olanağı sağlanarak güç konsolidasyonu yoluna zahmetine dahi katlanmadı. Hemen akabinde ve Filistin’i (ve elbette adı zikredilmese de İsrail’i) gidildi. Çin, Rusya ve Hindistan yapısal reformlarla uygulanmaya başlayan ambargo, İran riyaline kısa kapsayan bu projenin başarılı olup olmayacağını büyüme hedeflerini başarı hikâyesine dönüştürdü. sürede %60 değer kaybettirdi, işsizlik ve enflasyonu yükseltti. Geçtiğimiz iki yıl üst üste BM açılış zaman gösterecek. Günümüzde iletişim ağlarının gelişmesi ile artık konuşmasının büyük çoğunluğunu İran’ı suçlamaya sınırların ortadan kalktığı, dünyanın en ücra ayıran Trump, aynı yolu izleyen Netanyahu ile bir * İbn Haldun Üniversitesi Tarih Bölümü.

Cezayir ordusu krizden çıkış için halktan destek istiyor

82 yaşındaki Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika, beşinci dönem cumhurbaşkanlığı adaylığını açıklamasının ardından başlayan yoğun halk protestoları ve ordunun “sözlü müdahalesi” neticesinde 2 Nisan’da istifa etmek zorunda kalmıştı.

Cezayir’de son haftalarda, Buteflika döneminde adı birçok iddiaya karışmış, çok sayıda iş adamı, bürokrat ve siyasetçi, açılan yolsuzluk soruşturmalarında ifade vermişti.

Ülkenin en zengin iş adamı Issad Rebrab’ın da aralarında bulunduğu ülkenin önde gelen iş Cezayir Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih, Salih, ayrıca Buteflika’nın çevresindeki isimlerin adamları yolsuzluk suçlamasıyla tutuklanmıştı. ülkenin içinde bulunduğu krizden çıkış için halktan yolsuzluk soruşturmalarını engellemeye çalıştığını orduyla el ele vermesini istedi. söyledi. Buteflika’nın yakın çevresini daha önceki Cezayir’de eski Cumhurbaşkanı Abdulaziz konuşmalarında da “çete” şeklinde nitelendiren Buteflika’nın kardeşi Said Buteflika ile iki eski Cezayir genelkurmay başkanı, Abdulaziz Salih, “Yolsuzlukla mücadele girişimi; gerçek, doğru, İstihbarat Teşkilatı başkanı tutuklananlar arasında Buteflika’nın istifasından sonra devam eden kitlesel somut ve teyitli bilgiler üzerinden ilerlemekte. Bu yer almıştı. halk protestoları ve son dönemde hız kazanan durum çeteyi rahatsız etti ve hemen ordu ve yargının yolsuzluk soruşturmalarına ilişkin açıklamalarda bu çabasını engelleme girişiminde bulunmaya Baş döndürücü hızda seyreden yolsuzluk bulundu. Cezayir halkına seslenen Salih, “Halkımız, başladılar.” diye konuştu. soruşturmalarına bazı kesimler destek verirken, şer planları yapanları aralarına sokmamalı ve bazıları ise yolsuzluk soruşturmalarının asıl hedefine bu krizden çıkış için uyanık olmalı, orduyla el ele Ülkede hız kazanan yolsuzluk soruşturmaları hizmet etmekten çok tasfiye amaçlı kullanıldığı vermeli.” dedi. Cezayir’de uzun süredir sağlık sorunları yaşayan eleştirisini yapıyor. 27 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Değişimin fabrika ayarları

için kullanılmıyor. Aksine fitnenin yayılması ve Ancak içinde merhamet yerine çıkarların yer aldığı HALİL İBRAHİM İZGİ * insanlığın güvensizliği için birer savaş aracı işlevi bu bozuk hâliyle görünürde yapılan yardımların, yükleniyor. ıstırapları uzun süre dindirmesi mümkün olmuyor. Savaş endüstrisinin çarklarından beslenen bu İbn Haldun, insanlığın geçirdiği tüm değişim göstermelik duyarlılık, içinde insan sevgisi yerine süreçlerinin mükemmel bir kesitini almış ve insan ihtiraslarını taşıyor. değişimin değişmez kaidelerini gözlerimizin önüne getirmişti. Hızlı iletişim ortamının Dünyadaki sürdürülemez sistemin ayaklarından kirlettiği günümüzde onun kadar serinkanlı bir bir diğeri finans sektörü... Sınırsız ve insafsız bir değerlendirme yapmak mümkün olur muydu kâr sarmalıyla boğulan iktisadî sistemler, dünyanın bilmiyorum. Onun bilgeliğine hızla değişen dünyada sorunlarına cevap vermekten uzak. Milyonlarca daha çok ihtiyaç duyuyoruz. Sadece bilgeliğine değil insan modern kölelikten farksız biçimde borçlarının merakına da… İnsana ve dünyaya meraklı bakışı, faizleriyle boğuşmak zorunda bırakılıyor. Elde eğişim; bazı durumlarda ilerlemeyi, onu, çağdaşları arasında öne çıkarmıştı. Günümüzde doğrusal hareketi; bazı durumlarda öne çıkaran ise değişimin kaidelerini sağlamca edilen kârların içindeki fakir payları kurumsal sosyal ise dairesel bir hareketle dönüşümü ortaya koyması oldu. sorumluluk olarak topluma döndürülmeye çalışılsa tanımlar. İnsan hayatı değişse bile da bu konudaki temel prensipler adi bir düzene ilk insandan bugüne insanların Benzer şekilde teknolojinin de, insanî yardım ulaştırmaktan geride duruyor. Sosyal etkinin geçirdiği evreler hiç değişmez. Her insan doğar, dünyasının da, finans dünyasının da değişmez kısa vadeli kazançlarla gölgelenmeyeceği günlere Dbüyür ve ölür. Her insan bir diğerine ne kadar prensipleri keşfetmeye ihtiyacı var. Teknoloji kavuşmayı da umut ediyoruz. benzese de bir o kadar da biriciktir. Dolayısı ile bugün geldiği seviyeyi büyük ölçüde İslam her insan başka bir âlemdir diyebiliriz gönül bilim adamlarının ortaya koyduğu prensiplere Diğer yandan sınırsız tüketimi teşvik eden rahatlığı içinde. Medeniyetler de benzer şekilde borçlu. Bunu medeniyetimize pay çıkarmak için perakende sektörünün, ortaya bir israf makinesi doğuyor, büyüyor ve ölüyor. Bazısı daha uzun söylemiyorum. Sadece dünyanın içinde bulunduğu çıkardığını da söyleyebiliriz. İsraf edilen tüm yiyecek yaşıyor veya hayırla yâd ediliyor, bazıları daha açmazlardan çıkmak için nerelere bakması maddeleriyle dünyanın birkaç defa doyurulabileceği kısa süreli hayat yaşayabiliyorlar. Dünyanın gerektiğini tavsiye ediyorum. Dünyaya hediye yine makro iktisat tarafından ortaya konulan bir yaşadığı ve yaşattığı değişim hızı bizi yeni bir edilen İslam altın çağı, sadece teknolojik gelişmeleri hakikat. çağın eşiğine getiriyor. Daha önce hiç olmadığı değil bunun bilimler arasındaki yerini ve ahlakla kadar kolay bir şekilde bilgiye erişebiliyoruz, sağlık ilişkisini de sorgulamıştır. Bu nedenle değişim Örnekleri çoğaltmak mümkün ama değişen dünya hizmetlerine ulaşabiliyoruz ve eğitim imkânlarından yıkıcı değil yapıcı bir seyir izlemiş ve yüzyıllar sonra düzeni, daha iyi bir menzile varmak istiyorsa yararlanabiliyoruz. Bu yönüyle şükretmemiz öldüğünde bile hoş bir seda bırakmıştır. Allah’tan fabrika ayarlarına, insanî olan çözümlere dönmek gereken bir çağın içindeyiz. Diğer taraftan değişimin başka galip olmadığını yüreklerine ve taşlara zorunda... Bu, hem dünya sisteminin sürdürülebilir getirdiği başka bir boyut da var: Yiyeceklerin uzun nakşetmek işte böyle yüksek bir şuurun eseriydi. olması hem de bireysel huzur için sadece gerekli süre saklanmasını sağlayan konserve metodu, Birinci Dünya Savaşının farklı cephelerde uzun İslam’ın getirdiği insanî prensipleri çağımıza değil mümkün olan tek çıkış yolu. Teknoloji, finans süre devam etmesinin de temel nedenlerinden taşıyan insanî yardım sektörü, temel değerlerin ve insanî yardımın bir arada tüm insanlığın huzur biri olmuştu. Lojistik sorunlarını çözen bu bilimsel savunuculuğunda hayli gelişmiş görünüyor. Tıpkı ve mutluluğu için çalışacağı günler çok uzakta değil. gelişme, milyonlarca insanın canından olmasının teknolojide olduğu gibi İslamî miras, insanlığın Yapmamız gereken güncel gelişmeleri tarihî bir veya sakat kalmasının sebeplerinden biriydi. hizmetine sunuluyor. Emir Abdülkadir’in Kızılhaç kesit içinde yeniden ele almak. İbn Haldun bunu Bugün benzer sıkıntıları teknoloji devrimiyle hareketinin kurucusu Henry Dunant’a öğrettiği yaptı, bizim de yapmamız imkânsız görünmüyor. yaşıyoruz. İnsanların birbirlerine sözlerini rahatça savaş hukuku, bugün Cenevre Konvansiyonu olarak ulaştırabilme imkânını sağlayan araçlar bu amaç tüm dünyanın sahip çıktığı ortak değerler arasında. * Yazar.

Maarif Vakfı, Türk üniversitelerini dünyaya açıyor

Irak’ın Erbil kentinde, Türkiye Maarif Vakfı 125 bin uluslararası öğrenci Türk üniversitelerinde tarafından 21 Türk üniversitesini tanıtmak amacıyla, Türkiye’deki üniversitelerde eğitim gören “Uluslararası Eğitim Fuarı” düzenlendi. uluslararası öğrenci sayısının geçen yıl 125 bini aştığını ve 2023 yılına kadar bu sayının 250 bin Erbil’deki bir otelde düzenlenen eğitim fuarının öğrenciye çıkarılmayı hedeflendiğini söyleyen açılışına Türkiye’nin Erbil Başkonsolosu Hakan Karaçay, başkonsolosluk olarak öğrencilere her türlü Karaçay, Türkiye Maarif Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi kolaylığı sağladıklarını belirtti. Nedim Kaya, Türkiye Maarif Vakfı Irak Direktörü Muhammet Emin Şimşek, Irak Türkmen Cephesi Erbil Uluslararası Maarif Okulu en iyiler arasında Erbil Milletvekili Aydın Maruf ve Türkiye’den gelen Türkiye Maarif Vakfı Irak Direktörü M. Emin çok sayıda üniversite temsilcisi katıldı. Şimşek de, Maarif olarak, ilk kez Irak’ta eğitim fuarı açtıklarını söyledi. “Bildiğiniz gibi eğitime yapılan Açılışta konuşan Karaçay, “Ülkemiz diğer pek çok yatırımlar birçok yatırımdan çok daha önemlidir.” alanda olduğu gibi eğitim alanında da gerçekleşen diyen Şimşek, Türkiye Maarif Vakfının yaklaşık 2 reformlar ve yatırımlarla bölgede ve dünyada yıldır bölgede eğitim faaliyeti yürüttüğünü, açılan yükseköğrenim açısından önde gelen bir merkez Erbil Uluslararası Maarif Okulunun bölgenin en iyi hâline geldi.” dedi. okullar arasında yer aldığını ifade etti. ▸ 28 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization The U.S.-Iran tensions; a real threat or a power play?

Unfortunately, the result was destruction for Syria and its surroundings.

Professor Duran believes that Trump has portrayed Iran as a target due to the security concerns of Israel, Saudi Arabia and the United Arab Emirates (UAE). “As I see it, the Gulf is in the secondary case, with the main concern being to guarantee Israel’s expansionism as well as to completely keep clear of dangers posed by Iran and its proxies,” he added.

In these circumstances, Moscow’s position appears very important for Tehran. Professor Duran says he believes Russia will take a serious effort to foil the project of limiting Iran. “Putin attaches importance to bilateral relations with Israel,” said Duran. “So much so that the downing of a Russian jet did not harm the intimacy. Putin, by keeping his position as a mediator, prefers to capitalize on the new tension that the U.S. will create in the region. Just like in Syria, he will seize the opportunities at low cost,” he added. The growing tension between the U.S. and Iran is in What is the position of Russia? the spotlight in Mideast as well as Asia and Meanwhile, the White House has intensified Professor Duran argues that neither Washington nor diplomatic contact with Europe and Russia. U.S Moscow cares about the chaos and humanitarian Europe. The U.S. is approaching Iran with a policy Secretary of State Mike Pompeo met with Russian plight in the region. Besides, China, a far ally, should of “maximum pressure.” They have not only President Vladimir Putin in Sochi. As a result of the not be expected to contribute much, apart from strengthened the sanctions but also sent an aircraft positive atmosphere created in Washington after the their attempt to flout the Iran embargo. carrier to the Gulf. disclosure of the Mueller report, a revival in bilateral relations seems possible. Will Iran easily give up? While every country in the region is getting Even in these circumstances the international critics prepared for the prospect of a military conflict, Of course, it is too early to say that relations have and diplomats do not believe that Tehran will easily acting defense secretary Patrick Shanahan has been reset. The parties have discussed opening give up, given that Quds Force Commander Qasem signaled a break in tensions following a sharp rise the “frozen communication channels” and forming Soleimaniha already instructed the Iraqi militias in mutual threats and provocations. Crediting the covert cooperation in critical issues. “As a matter to “prepare for a proxy war.” While the grip of the sending of U.S. firepower to the Middle East with of fact, the U.S. and Russia, which cannot agree on embargo tightens, it is likely that Iran’s economy countering any threats from Iran or its proxy forces the issues of Venezuela and Ukraine, are looking will collapse in two years, so Tehran is preparing to Shanahan told reporters that they have put on hold for opportunities for reconciliation on the Middle confront the conflict outside and already has with East’s problems. Apparently, Syria and Iran come its proxies. It reinforces Iran’s national feelings with the potential for attacks on Americans. “I really to the fore,” says professor Burhanettin Duran, of partial withdrawal from the nuclear deal which is want to underscore the credibility of the intelligence,” the Political Science and International Relations opposed by Russia. In spite of the U.S. embargo, he added. Department at Ibn Haldun University. Iran’s proxies will survive. They may wage a serious struggle against anti-imperialism and the Shiite The Pentagon chief’s remarks come after the Mentioning that many special agreements were equation. deployment of a U.S. carrier strike group, bomber reached, and concrete steps were taken on Syria task force and Patriot missile defense battery to the at the Sochi meeting Duran says, “To me, these Professor Duran says the critical question is who can Middle East in what Shanahan said was in response steps concern a political transition process with a endure a proxy war better; the hired soldiers of the to a “credible threat” to Washington and its interests formula including Bashar Assad somehow. One of Gulf and Israel, or the proxies of Iran, from Lebanon in the region. the critical issues is the future of the safe zone.” to Palestine and Yemen? “The answer is the second “More importantly, however, the main subject of the one, of course,” he adds. This suggests that if the The threats continued to come from both sides, reconciliation is Iran. I think U.S. and Russia are not tension grows into a conflict, it will not be limited with Iran announcing it would curtail its compliance only negotiating the disengagement of Assad’s ties to proxy wars and will require U.S. intervention. with the landmark 2015 nuclear deal after U.S. with Tehran and the removal of his militia from Syria Moscow will wait for the appropriate time to act. President Donald Trump withdrew Washington but also discussing a larger project of limiting Iran in from the accord in May 2018. the region,” he added.

“Iranians have stood tall for millennia while Russian President Vladimir Putin’s latest comments aggressors all gone,” Iranian Foreign Minister Javad on U.S.-Iran tensions may be seen as a sign of this Zarif said on Twitter. “#NeverThreatenAnIranian. larger project, professor Duran mentions. Putin said, Try respect—it works!” “We are talking to everyone in the region, but we cannot be a firefighter for every conflict.” But Trump’s response was aggressive. He tweeted that if Iran wanted to fight, it would be “the official Indeed both countries had a clandestine consensus end” of the country. agreement on the region when former President Barack Obama was in power. In 2015, he invited Shanahan’s remarks pointed to an easing of tensions Russia to Syria when the Assad regime came to the between the two sides, but he said the threats have brink of collapse. He was concerned that Assad’s not been eliminated. sudden fall could jeopardize Israel’s security. Prof. Burhanettin Duran Burhanettin Prof. 29 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Değişmeyene dair bir deneme…

kelimeyle yalan! Sadece hazırladıkları koca koca belde, Bilad’uş-Şam… Yine birileri bir bahar çıkardı MUHAMMED AKAYDIN * raporlarda bir istatistikten öteye gitmiyor, tüm ve neticede amansız bir kışa döndü Suriye’de o çalışmaları. Biraz da o sömürgeci ülkelerin az buçuk bahar… Ne oldu da bu duruma düştü? Biri bir insaflı vatandaşlarının vicdanını tatmin ediyorlar, o kuyuya bir taş attı, sözde kırk akıllı çıkarmaya kadar. çalışıyor. Amaç Suriye’yi kurtarmak mı? Kocaman bir yalan. Sudan… Paylaşamadılar tek bir kara parçasını, böldüler ikiye, sonra dediler: Kuzey ve Güney Yemen… İran girdi, Suudi Arabistan girdi ve her şey Sudan… Çözüldü mü mevzu? Tabii ki çözülmedi. çok güzel oldu! Hâlâ ortalık karmakarışık. Suudi Arabistan… Sakın ha rahat olayım deme, Libya… ABD vatandaşı Halife Hafter, ülkemi ben hele de o malum iş birlikçilerinle… Sen önce yok kurtaracağım, diyor. Kimin desteğiyle? Tabii ki ettiğin, şaka değil, gerçekten yok ettiğin Kaşıkçı’nın ünya değişiyor, sistemler değişiyor, ABD’nin… Başkan Trump arıyor Hafter’i, devam et, hesabını ver! algılar değişiyor, insanlar değişiyor, arkandayız, diyor. Meclis itiraz mı ediyor, ne önemi her şey değişiyor… Peki, bu kadar var! Ölen, ancak öldüğüyle kalıyor. İran… İran tarih boyunca hep kendi başına takılmış değişim iyi mi kötü mü? Öncelikle bir ülke. Dost mu düşman mı gerçekten belli değil. şunu söylemek lazım: İnsanoğlu var Mısır… Ne varmış canım Mısır’da? Ne güzel Biliyorum, dış ilişkilerde dostluk olmaz, çıkarlar olur olduğu sürece değişim kaçınılmaz… Ama bu diktatörleri Sisi’yle 2030’a kadar anlaşma yaptılar. vs. ama yine de İran’ın kime ne için ne yaptığını Ddeğişim; bizi nereye götürecek, asıl önemli olan ve Artık ülke, tam bir istikrara kavuşacak! Mursi mi? gerçekten anlamış değilim. Zamanında Hizbullah’ı sorulması gereken soru bu… Hâlihazırda iyi bir yere Çeksin cezasını! Demokrasi sizin ne haddinize! eleştirdiğimde İslamcı tayfadan pek iyi muamele gitmediğimiz kesin… görmediğimi iyi hatırlıyorum. Ama gel gör ki Orta Doğu… Neresinden başlasam ki? Önce Beşar’ın en iyi müttefiklerinden… Dediğim gibi Hemen hemen her gün dünyanın her şunu bilmek lazım herhâlde: Kime göre bu Orta her şey değişiyor… (Bu arada İran’ın sinemasına, coğrafyasından katliam haberleri alıyoruz. Bir Doğu? İngiltere’ye… Ha tamam o zaman, mevzu edebiyatına, tarihî güzelliklerine hayran olduğumu bakıyoruz Arakan’da Müslümanlar öldürülüyor. kapanmıştır. ayrıca belirtmek isterim.) Budistler katliam yapıyor. Öyle ki kendi öz vatanları olan Myanmar’da mülteci durumuna düşüyorlar, Avrupa… Aşırılar yükseliyor, merkezler hükümet tarafından… çöküyor, İngiltere çıkmaya çalışıyor, bir mi iki mi göçmen alalım diye tartışıyorlar Doğu Türkistan, tam bir muamma… İçeriden sömürgenin ağa babaları… Çok gelen haberler başka, dışarıda ise her şey hümanist Birleşmiş Milletlerin güllük gülistanlık… Hani anlarsınız işte, siyasî kontrolündeki Saraybosna’yı dengeler… da unutmadık.

Afrika, ah güzel Afrika… Sadece kıtanın yeraltı Ezcümle öldürmenin kaynakları tüm dünya insanına yetecek cinsten… dini, dili, ırkı, Ama nedense dünyanın en fakir (biraz yumuşak mezhebi, rengi yok… oldu bu ifade, kusuruma bakmayın) insanları bu Evet, değişiyoruz kıtada… ama pek de iyiye Filistin, gitmiyoruz. Hele de Mesela Ruanda… 100 günde neredeyse 1 milyon her zaman içinde bulunduğumuz insan birbirini katletti. Tutsilerle Hutular diyorlar kanayan bir yara bu coğrafyada, hiçbir şey birbirlerini katledenlere… Farklı ırklarmış… Ama oldu içimizde fakat geçen iyiye gitmiyor… “Beka beka” çok ufak bir araştırmayla (ki ben kendi gözlerimle her süre işleri daha da denildiğinde burun kıvırıp de gördüm oradaki insanları) aslında hepsinin aynı kötüleştirmekten başka küçümseyenler! Gerçekten ırktan olduğunu öğrenebiliyorsunuz. Ee? Ee’si şu: bir işe yaramadı. Şunu da bir beka sorunumuz var, bunu Birileri gelmiş, bazılarına demiş ki, “Senin burnun söylemeden geçemeyeceğim: biliniz lütfen! Aynı gemideyiz, daha güzel, sen Tutsisin!” Maalesef burnu güzeller Arap-İsrail Savaşlarında, biz batarsak sadece biz batmış de inanmış kendilerinin Tutsi olduklarına… Hutular Araplar hep birlikte hareket da olmayacağız, tüm ümidini da çekememiş bunları… Ve yemişler birbirini… ettiği için İsrail, bir türlü bu coğrafyaya bağlayan bütün Komik, değil mi? Evet, çok komik ama trajikomik anlaşamıyordu bu ülkelerle. mazlumlar batacak. Başka gidecek ve maalesef gerçek bu… Kimin güzel kimin çirkin Sonra İsrail dedi ki, bunlarla Türkiye yok! Mazlumların da gideceği olduğunu söyleyenler kimler mi? Çok medenî ve ayrı ayrı anlaşayım (yani başka bir Türkiye’si yok! çok güzel olan Fransa, Belçika ve Almanya! böl, parçala, yut). Peki, ilk anlaşmayı imzalayan ülke ve Bu yazıyı/hikâyeyi kötü bir sonla bitirmek Çad’a gittim. Orta Afrika Cumhuriyetinin lideri kim? Filistin ve Yaser Arafat… istemiyordum ama hikâye akınca iyilikleri komşusu… İki ülke sınırına kadar vardım. Orta Allah rahmet eylesin… Galiba biraz da dönüp kendi bulamaz oldum. Senaryo kötü… Şüphe yok ki Afrikalıların kaldığı bir mülteci kampı… Orta yapıp ettiklerimize bakmamız gerekiyor, ne yaptık kaderin üstünde bir kader var… Şüphe yok ki Afrika Cumhuriyetindeki iç çatışmadan kaçıp da bu duruma düştük? Allah’ın bir dileği var… O dileği anlayıp, eyleme gelmişler, sığınmışlar. Bizim mülteci kamplarıyla geçmeyi ve iyi sonla hikâyenin bitmesini ve karıştırmayın lütfen. Bir lokma ekmek bulabilirsen İsrail’e bir şey söylemeye gerek var mı! hikâyede bize düşen rolün “iyi” olmasını niyaz öp, başına koy. Ha kamp girişinde BM, dünyanın ediyorum Mevla’dan… birçok STK vb.nin tabelası var, biz buradayız, Suriye… Canım Suriyem… 1 yılım geçti o güzel yardım ediyoruz, diye. Çok açık söyleyeyim, tek topraklarda… Maneviyattan kaçamadığım o güzel * İbn Haldun Üniversitesi Basın Müşaviri. ▸ 30 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

“Artık herkes küresel bir oyuncu”

Haber-Röportaj: Hilâl Purde

Değişen dünya düzenini tartışırken paranın kaynağı küresel firmalardan ve olası küresel oyunculardan bahsetmezsek eksik kalacaktı. Değişen dünyada ekonominin bugünü ve geleceğini İbn Haldun Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem Tatoğlu ile konuştuk.

Uluslararası iş dünyasında küresel güç dengelerinin değişimine paralel bir değişim gözlemlenmektedir. Bu nasıl yorumluyorsunuz? Günümüzde gelişmekte olan ülkeler fenomeni var. Aralarında özellikle gelişmekte olan ülkeler diye sıralayacağımız, kimilerinin E7 dediği değişik tasnifler var. İşte bunların başında da Çin geliyor… Çin, Hindistan, Rusya, Brezilya, Meksika, Arjantin, Türkiye, Polonya’nın da sayıldığı bir dizi ciddi manada büyük potansiyel icra eden ve gelişmekte olan ülkeler var. Bunların 20–30 yıl önce dünya siyasetindeki ağırlığı bu denli hissedilmiyordu. Ama bu son 10–15 yıl içerisinde başta Çin olmak üzere dünya üretiminde de ciddi bir pay sahibi olmaya başladılar.

Biz bunu nereden görüyoruz? Uluslararası iş dünyasında katma değer yaratan, üretim yapan çok uluslu devletler var. Hatta bu çok uluslu şirketlerin de belli bir sıralamasını yapan Fortune firması var. Küresel Fortune 500 listesi Nüfus buralarda yoğunlaşmış durumda. Çünkü iş bulunmaktadır. Bu listeye 15–20 yıl önce baktığımız dünyası, firmalar daha çok neyi arar? Tüketiciyi arar. zaman gelişmekte olan ülkelerden bu ilk 500’e Dolayısıyla sadece Çin ve Hindistan’ı düşündüğümüz giren firmalardan çok az olduğunu görüyorduk. zaman, dünya nüfusunun %40 demektir. Yani orada Ama bugün baktığımız zaman sadece Çin’den 115 olmak istemeyen tek bir işletme düşünemeyiz. tane çok uluslu şirket var. İlk beşte iki ya da üç Bugün artık Amerikan Hâl böyle iken bir yanda da gelişmiş ülkelerin Çinli firma var. Bunlar daha çok enerji firmaları… ya da Avrupalı çok makûs bir talihi bu: O da doğum hızının düşmüş Bu, aslında dünyadaki küresel güç dönüşümünün olması… Mesela Japonya’yı ele alalım. Japonya, uluslararası iş ve ekonomi dünyasında nereye doğru uluslu şirketlerin o ezici 1990’lı yılların sonundan itibaren ekonomik evrildiğini de bize gösteren önemli bir resim. Tüm ağırlığıyla karşılaşmıyoruz. krizlerle cedelleşen bir ülke... Bunun en temel gelişmekte olan ülkeler dediğimiz zaman da bu Artık gelişmekte olan sebeplerinden bir tanesi de Japonya’daki iç nüfusun rakam üçte birine ulaşıyor. Yani bugün artık biz ülkelerden çıkan yeni firma yani tüketicinin oldukça yaşlı olması. Dolayısıyla Amerikan çok uluslu şirketlerin o ezici ağırlığıyla tiplerinin, büyük çok uluslu bu durum, Japon firmalarını, son 30 yıldır hep karşılaşmıyoruz. Avrupalı çok uluslu şirketlerin o yurt dışına yatırım yapmaya sevk etmiştir. Canlı ve ezici ağırlığıyla da karşılaşmıyoruz. Bugün bizim şirketlerin nasıl bir etki güçlü bir iç piyasa olsaydı Japonya, düşük ekonomik uluslararası iş dünyasında sıcak konuların başında oluşturduğunu daha çok büyüme gibi bir sorunla karşılaşmayacaktı. bu gelişmekte olan ülkelerden çıkan bu yeni firma inceliyoruz. tipinin, büyük çok uluslu şirketlerin nasıl bir etki Mesela Çin’in çok dinamik bir genç nüfusu oluşturduğunu daha çok inceliyoruz. var. Çin’deki üretim bile, belki ileride kendi iç nüfusunun talebini bile karşılamakta zorlanacak. Amerika ile Çin arasındaki ticaret savaşını nasıl istihdam yaratamıyorlar. Gelişmiş ülkelerde ciddi Dolayısıyla Çin, her zaman masaya bunun ağırlığıyla değerlendiriyorsunuz? bir istihdam sorunu var. Bu da tabii ister istemez oturuyor. Yani söylemek istediğim; küresel Amerika ve Çin arasındaki siyasî ve ekonomik politikacılar üzerinde ciddi bir baskı oluşturuyor. politikaya baktığımız zaman, güç değişimin arka savaşın en önemli sebeplerinden biri Çin’in dünya Yani bugünkü Amerika’nın, özellikle Çin’le savaşını planında ekonomik alandaki değişim yatmaktadır üzerindeki üretiminde çok hızlı artan payı… veya Trump’ın Amerika içerisinde popülarite ve bu ekonomik anlamdaki değişim de, daha çok Gelişmiş ülkeler, bu tür üretimden kendilerini kazanmasının belki de en önemi sebeplerinden biri gelişmekte olan ülkelerin lehine ilerlemektedir. soyutlayarak, bunu adeta biraz kirli ve masraflı bu: İstihdam yaratmak. bir alan gibi görüp, daha çok katma değeri yüksek Böyle bir ekonomik sistemde Türkiye’yi nasıl bilişim gibi pazarlama gibi alanlara yoğunlaştılar. İstihdamı nasıl yaratacaksınız? görüyorsunuz? Bu da ister istemez gelişmekte olan ülkeleri dünya Çin’e giden Amerikalıları ülkeye tekrar çekerek… Türkiye üzerinden bakıldığında, Türkiye’deki üretim üssü hâline getirdi. Gelişmiş ülkeler, şimdi Bu, gelişmiş Batılı ülkelerde yaşanan ciddi bir sorun. piyasada belli bir doygunluğa erişildiği zaman ister de bunun zararlarını görmeye başladılar çünkü Buna karşı gelişmekte olan ülkelerin potansiyeli var. istemez bizim işletmelerimiz de yurt dışında bir 31 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Yine Koç grubu, yakın zamanda Güney Afrika’nın en önemli firması “Defy”yi satın aldı. Pakistan’da, Taylan’da ve Çin’de benzer satın alma durumları gerçekleşti… Gelişmekte olan bizim gibi ülkelerin de artık bu konuda bir ajandası oluşmuştur. Türk İş dünyası, firmalar daha girişimcileri de artık bu yabancı olmanın getirdiği çok neyi arar? Tüketiciyi sorumlulukları göğüsleyebilecek durumda… Bu da arar. Dolayısıyla sadece kendimize güven açısından oldukça önemli… Çin ve Hindistan’ı Son 10 yılda Türkiye’den yurt dışına giden yabancı düşündüğümüz zaman, sermaye yatırımları da zaten diğer gelişmekte dünya nüfusunun %40 olan ülkelere paralel olarak artmıştır. Bu, bir demektir. Yani orada olmak anlamda hem bizim girişimcinin uluslararasılaşma istemeyen tek bir işletme deneyimini güçlendirmekte hem de dünya düşünemeyiz. ekonomisine onları daha da bağlamakta. Prof. Dr. Ekrem Tatoğlu Ekrem Dr. Prof. Biz, sadece Türk hükümeti olarak doğrudan gelen yabancı sermaye –ki bu çok önemli– ile değil aynı pazar imkânı aramak durumunda kalıyor. Tabii zamanda Türk girişimcilerin de yurt dışına yatırım bunun değişik yöntemleri var: Bir kere köken ülke yapmasını takip ediyoruz. Sonuçta bu girişimciler, etkisi yani “Made in Turkey” imajı aynı “Made in o ülkelerde bir kazanç sağlıyorlar, orada oluşan China”da olduğu gibi gelişmiş Batılı pazarlarda bir kazancın bir kısmı da ülkeye geri dönüyor. Onların handikap yaratıyor. Bunun da çaresini bulmuşlar, küresel bir değer zinciri oluşturmasına katkıda Çok uluslu şirketler için, ne yapıyorlar? Batılı ülkelerden kelepir hâle gelmiş bulunuyor. özellikle hızlı tüketim önemli marka ve işletmeleri doğrudan satın alarak, o markaları güçlendirerek yollarına devam Dünya siyaseti açısından baktığımız zaman Çin’i, ürünleri satan şirketler ediyorlar. Yani bugün biz Avrupalı ya da Amerikalı Hindistan’ı, Brezilya’yı, Meksika’yı, Türkiye’yi için en önemli gösterge, olarak bildiğimiz markalarının asıl sahiplerinin radara sokan en önemli olgu, bu ülkelerin sahip yatırım yapılacak ülkenin Çin olduğunu gördüğümüz zaman şaşırmamamız oldukları potansiyel ve bu ülkelerden türeyen nüfusudur. Çin bile lazım… işletmelerin dünya ekonomisinde artan güçleri gözle nüfusunun 1,5 milyar görülmektedir. Mesela Ülker; uzun yıllar Türkiye’de iyi olmasına rağmen yaşlanan konumlanmış dev bir firmaydı. Ancak dünya Gelişmekte olan ülkeler, katma değeri yüksek nüfustan şikâyet eder. piyasalarında bilinen tek bir markası yoktu. Ancak bilişim ürünlerini üretemiyorlar mı? civar ülkelerde biliniyordu. Ta ki 2010’lu yıllarda Tabii ki üretiyorlar… Yakın zamanda yaşadığımız “Godiva” gibi önemli bir çikolata markasını satın “Huawei” örneği mesela… Artık gelişmekte olan almakla birlikte uluslararası iş dünyasındaki radara ülkeler sadece “kirli” denilen alanlarda değil yoğun hükümetinin rüyalarını kâbusa çeviren en önemli takıldı. Türkiye’deki tüketiciler, “Godiva”yı Türk teknoloji gerektiren alanlarda da varlıklarını olgu da bu… ürünü olarak bilmez. Ama sahibine bakıldığı zaman sürdürüyorlar. Türkiye’den “Vestel” de bunun güzel Türk olduğu görülür. Aynı şekilde Çinli firmalar için bir örneği… Nüfusun artması dezavantajlı bir durum değil mi? de durum böyledir. Değil… 1960’lı yıllarda dediğiniz gibi fazla nüfusun, Yakın zamanda Vestel’in özellikle Manisa’da kaynakları hızla tüketeceği düşüncesiyle tehlike Uluslararası iş dünyasında artık etnik durum kurmuş olduğu “Vestel City”, küresel bir fabrikadır. olarak görülüyordu. Günümüzde ise tam tersi, çok önemli değildir. Çok önemli firmalarının Endüstri 4.0’ı en iyi uygulayan fabrikalardan bir “Artık nüfus artmalıdır.” düşüncesi benimsenmiştir. sahiplerinin gelişmekte olan ülke girişimcilerinin tanesidir. Pek çok dünya markasına üretim yapan Nüfusun fazla olması, ülkenin iş gücünü artıracağı olduğunu gördüğümüzde artık şaşırmamak bir tesisten bahsediyoruz. Vestel’in; özellikle yönündedir. durumundayız. Böylelikle gelişmekte olan ülke İngiltere’de, Amerika’da, Silikon Vadisinde imajını da, bu tür stratejik taktikler ile yenmiş araştırma laboratuvarları kurması, onun inovasyona Coca Cola’nın önceliği her zaman gelişmekte olan oluyorlar. Bu da tabii uluslararasılaşma sürecini çok verdiği önemi gösteriyor. Gelişmiş ülkelerden biri ülkelerdir. Afrika’da gitmedikleri bölge kalmamıştır. hızlandıran bir olay. Arçelik firması, Koç bünyesinde olmanın yolu inovatif ürünlerle piyasaya çıkmayı Hızlı tüketim ürünleri satan çok uluslu şirketler uluslararasılaşma trendini en iyi yürüten grubun gerektiriyor. Huawei örneğine geri dönecek için Afrika, ciddi bir pazardır. Çünkü herkes belli başındadır. Küresel listelerde ilk 500 içinde yer olursak, Amerikan hükümetinin bir numaralı tüketim ürünlerini tüketmek zorunda… almasının sebeplerinden biri de budur. kırmızı listesinde yer alıyor. Çünkü çok ciddi olarak yatırımları söz konusunu… Dolayısıyla Amerika, Çok uluslu şirketler için, özellikle hızlı tüketim “Acaba ulusal güvenliğim için bir tehdit oluşturur ürünleri satan şirketler için en önemli gösterge, mu?” düşüncesi ya da kaygısıyla Huawei’nin önünü yatırım yapılacak ülkenin nüfusudur. Çin bile kesmeye çalışıyor. Çünkü Ar-Ge konusunda çok nüfusunun 1,5 milyar olmasına rağmen yaşlanan ciddi yatırımları var, çok doğru yerde konumlanmış nüfustan şikâyet eder. Tek çocuk politikasını, durumdalar. bildiğiniz gibi bıraktı… Yani Çin bile, artık nüfusu tehdit olarak görmüyor tam tersi bunun önündeki Uluslararası iş dünyasında Küresel iş dünyası; rekabetin en yoğun olduğu, en engelleri kaldırmaya çalışıyor. Bu enteresan bir artık etnik durum çok karmaşık olduğu bir cephe… Dolayısıyla günümüzün değişimdir, bunun da etkilerini ister istemez biz önemli değildir. Çok bir numarası dediğimiz markaların, yarın bir gün göreceğiz. önemli firmalarının bu listede yer almayacağını hatta rekabetten saf dışı sahiplerinin gelişmekte edileceğini biz görüyoruz. Netice itibarıyla; özellikle gelişmekte olan ülkelerin potansiyeli, kendini aynı zamanda uluslararası olan ülke girişimcilerinin Çin, bunu göğüsleyebiliyor çünkü kendi iç pazarı iş dünyasında gösteriyor, bu da ister istemez olduğunu gördüğümüzde zaten bir şekilde o firmayı ayakta tutabiliyor. Bu uluslararası politika alanında da bir dönüşümü artık şaşırmamak sahip olduğu gücü ve avantajı, hem malî hem beraberinde getiriyor. Artık az gelişmiş veya durumundayız. de kaynak noktasında yurt dışındaki pazarlara sömürüye açık bir dünya diye bu ülkeleri üçüncü çok rahatlıkla transfer edebiliyor. Bu tabii nüfus ligde gösteremiyoruz. Artık hepsi küresel oyuncu büyüklüğün getirdiği bir avantaj… Amerika hâline çok rahat gelebiliyor. ▸ 32 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı kızışıyor

ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin’e karşı başlattığı Söz konusu dönemde ABD, Çin’e 120,3 milyar %17,7’ye geriledi. Böylece geçen yıl ABD’nin en ticaret savaşıyla birlikte, iki ülke arasındaki dış dolarlık mal ihracatı yaptı. Çin’in ABD’ye ihracatı büyük ticaret ortağı olan Çin, bu yılın ilk çeyreği ticaret açığı Amerikan ekonomisi lehine değişiyor. ise 539,5 milyar dolar oldu. 2010’da 273 milyar dolar sonu itibarıyla üçüncü sıraya düştü. ABD’nin, en büyük ticarî partneri Çin’e karşı verdiği seviyesinde olan ABD-Çin mal ticareti açığı, her yıl dış ticaret açığı bu yılın ilk çeyreğinde %12 azalarak ortalama %5,5 artarak 2018 sonunda 419,2 milyar En yüksek ithalat 152 milyar dolar ile elektrikli 79,9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. dolara ulaşmıştı. makineler ABD’nin Çin’den yaptığı ithalatta elektrikli Seçildiği günden bu yana Çin’in, ABD ile olan Çin, ABD’nin toplam ticaretinde yaklaşık %12’lik makineler 152 milyar dolarla ilk sırada yer alırken, ticarette kur manipülasyonu başta olmak üzere paya sahip olurken, ABD ise dış ticaret açığının 3’te 117 milyar dolarla makine ikinci ve 35 milyar dolarla birçok şekilde haksız rekabet ettiğini ve bunun ABD 2’sini bu ülkeye karşı veriyor. mobilya üçüncü sırada bulunuyor. ekonomisine zarar verdiğini belirten Trump, Çin ürünlerine koyduğu gümrük vergisi sonucu 2018’in ABD’nin en büyük üçüncü ihracat pazarı Cep telefonu ve ev eşyası ise ABD’nin Çin’den ilk çeyreğinde Çin’e karşı verilen 91,1 milyar dolarlık konumunda bulunan Çin, geçen yıl ABD’nin yaptığı en büyük ithalat kalemini oluşturuyor. dış ticaret açığını, bu yılın aynı döneminde 79,9 ithalatının 5’te birine denk gelen ürünü bu ülkeye 2010’da 32,6 milyar dolar olan Çin’in ABD’ye cep milyar dolara düşürdü. ihraç etti. telefonu ve ev eşyası ihracatı, 9 yılda %120 artarak 2018 sonunda 71,8 milyar dolara ulaştı. Çin, ABD’ye ABD, Çin’e karşı verdiği dış ticaret açığını aşağı ABD’nin en büyük ticaret ortağı artık Çin değil 47,3 milyar dolarlık bilgisayar ve 34 milyar dolarlık çekmek için Mart 2018’de Çin’den ithal edilen Verilere göre, ihracatının %7,2’sini Çin’e yapan ABD, telekomünikasyon ekipmanları ihraç ediyor. güneş panelleri ve alüminyuma uygulanan gümrük ithalatının ise %21,2’sini Çin’den karşılıyor. oranlarını artırarak bu ülkeye yönelik ticaret savaşını Çin’in en büyük ihracat kalemlerinden olan başlatmıştı. ABD’nin ihracatı, yılın ilk çeyreğinde 2018’in aynı telekomünikasyon ekipmanlarına ABD’den dönemine göre %2,3 artarak 629 milyar dolara, son darbe geçen ay geldi. Trump’ın, Amerikan Geçen süre zarfında ithal edilen 250 milyar dolar ithalatı da %1’lik artışla 779 milyar dolara ulaştı. firmalarının “ABD’ye ulusal güvenlik tehdidi teşkil değerindeki ürüne %10 ila %25 arasında gümrük tarifesini uygulamaya koyan ABD, Trump’ın Twitter ABD’nin dış ticaretinde ilk çeyrekte yaşanan artışa eden” ülkelerden telekomünikasyon ekipmanları üzerinden yaptığı bir paylaşıma göre, Çin’den ithal karşın Çin, bu genişlemeden yararlanamadı. ABD ile almasını engelleyen başkanlık kararnamesini ettiği ürünlerden 100 milyar dolarlık gümrük vergisi Çin arasındaki ticaret hacmi 2018’in ilk çeyreğinde imzalaması, “ticaret savaşlarının gittikçe kızıştığı” elde etmeyi planlıyor. 155 milyar dolar olurken, bu yılın aynı döneminde şeklinde yorumlandı. %15’lik düşüşle 132 milyar dolara geriledi. ABD, dış ticaret açığının 3’te 2’sini Çin’e karşı ABD’nin Çin’e en büyük ihracat kalemini ise 18 veriyor Geçen yılın ilk çeyreğinde 91,1 milyar dolar olan milyar dolarla uçaklar oluşturuyor. Çin’e geçen yıl ABD Nüfus Bürosu ve Dış Ticaret Temsilciliği ABD’nin Çin’e karşı verdiği dış ticaret açığı, 2019’un 14 milyar dolarlık makine ve 13 milyar dolarlık da Ofisinden derlenen bilgilere göre, ABD’nin dış aynı döneminde %12 azalarak 79,9 milyar dolar elektrikli makine ihracatı yapan ABD, 9,3 milyar ticaret hacmi 2018’de 5 trilyon 600 milyar dolar seviyesine indi. dolar tutarında da tarım ürünü sattı. Ticaret olurken, en büyük ticarî partneri olan Çin ile yaptığı görüşmelerinde bir süredir masada olan soya mal ticareti de 2018 sonunda 659,8 milyar dolara Çin’in ABD’nin ithalatındaki payı, 2018’in ilk 3 fasulyesi ise 3,1 milyar dolarla ABD’nin en büyük yükseldi. ayında %20,5 olurken, bu yılın aynı döneminde tarımsal ürün ihracatını oluşturuyor. Palestinians mark 71 years since 1948 “Catastrophe”

Marked on May 15 of each year, Nakba Day commemorates the expulsion in 1948 of hundreds of thousands of Palestinians from their homes in historical Palestine to make way for the new state of Israel.

Palestinians can use 15% of their land

1897 1946 1947 1948-1949 1956 Present Meaning of the Key for Palestinians Palestinians usually carry theit keys with them during their rallies. The keys they carry symbolize their right to return to their homes in historical Palestine.

May 14, 1948:

Israel declared its independence on May 14, 1948. Israel occupied 85 percent of Palestinian land so far Following years of Israel’s independence, the trauma never ended for the people of Palestine 67 percent of the Palestinians were forced to flee their villages and towns When Israel war founded the rate of land owned by Jews in the region did not exceed 5 percent The total number of displaced Palestinians worldwide is more than 6 million Israel destroyed 675 Palestinian villages in 1948 More than 600.000 Jews live in the Israeli-occupied Israel continues to build illegal Jewish settlement in West Bank and East Jerusalem, These settlements are East Jerusalem and the West Bank since 1967 considered illegal under international law ▸ 34 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

İnsanı güçlendirmek

gayesini seslendiren, umut aşılayan ve çılgın Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu 2030 KEREM KINIK * sadmelere karşı insanlığı korumak için direnç Stratejileri” ile uyumu da gözetilmiştir. duvarı örmeye çalışan düşünce ve hareketler de bir yandan varlığını sürdürüyor. Bu bağlamda yoksulluk ve küresel açlıkla savaş, sağlıklı yaşayan ve yaşlanan bir toplum, afetlere Zayıflayan ve korumasız kalan insan tekini hazır bireyler ve dirençli toplum, daha yaşanabilir korumak için çalışan insanî yardım kurumları, yasal bir çevre, nitelikli eğitimin yaygınlaştırılmasına koruma ve kaynak oluşturma gibi alanlarda büyük destek gibi stratejik amaçlar doğrultusunda çalışma zorluklarla karşılaşsalar da milyonların gönüllü ve bunun için de daha çevik, daha yenilikçi, daha katkısı ile umutları taze tutabiliyorlar. 2018 yılında şeffaf ve hesap verebilir bir Kızılay Yönetişimi savunma sanayisine harcanan 1,8 trilyon dolar ile geliştirme hedeflerine odaklanılmıştır. insanî yardım sektörüne harcanan yaklaşık 100 milyar dolar arasındaki fark bile aslında durumu Tüm bu planlamalar yapılırken öncelikle kendi nsanlık, 21. yüzyılda derin bir krizden geçiyor. özetliyor. toplumumuz olmak üzere yeryüzünde ihtiyaç Bu krizin insan tekinden medeniyetlere kadar sahibi insan ve toplulukların acısını dindirmek ve küresel nedenleri ve sonuçları var. Varoluş İnsanî yardım, afet ve kalkınma onları güçlendirmek esas alınmıştır. gayesini yitirmiş insanlar ve topluluklar kadim alanlarında çalışan Birleşmiş medeniyetlerinin buzullar gibi erimesini Milletler Kuruluşları, Kızılhaç Dijital devrim, dünyada yeni sıklet seyrediyorlar. Hazcı ve seküler kültür, arkasına ve Kızılay Hareketi ve NGO’lar merkezleri ve modaliteler oluşturuyor. İaldığı küresel yeni-sömürgeci ekonomik sistem ve kurumsal anlamda bu alandaki Klasik ekonomik değer zincirleri değişiyor, sığ-popülist siyaset ile insanı, toplumu ve devletleri üç ana akımı oluşturuyor. uluslararası politika araçları ve kurumları bencilleştirip her birini bir gelir-masraf merkezine iktidar alanlarını informel politika yapıcı çeviriyor ve ahlakı olmayan çılgın rekabet ve Bu yıl 150. yılını geride bırakan unsurlarla paylaşmak zorunda kalıyor. savaşların içine sürüklüyor. Türk Kızılay da bu aktörlerin Artık yumuşak güçlerin sert etkilerini en güçlülerinden... 2020–2030 görebiliyoruz. İnsanî diplomasi pek çok Milyarlar; aşırı yoksulluğun pençesinde kıvranırken, stratejisini “Toplumsal Dayanıklılık krizde klasik diplomasiden daha etkili onlar-yirmiler-otuzlar dünya nüfusunun yarısının ve Güçlü Yönetişim ve Kurumsal sonuçlar alıyor. Sivil inisiyatifler, insanlığa daha ömrünün sonuna kadar ihtiyacını giderebilecek Güven” eksenlerinde geliştiren Kızılay’ın fazla güven aşılayıp umut verebiliyor. miktarlarda servet biriktiriyorlar. en temel varoluş amacı insanı ve toplumu güçlü kılmak, afetlerin ve yoksulluğun oluşturduğu İnsanın değerinin ve fıtratının korunması için Daha fazla kazanç için, değer sahibi olmayan bu insan ıstırabını dindirmektir. Kızılay, diğer tüm çalışan sivil toplum kuruluşlarının güçlenmesi, küresel düzen, sağlıksız gıdalarla, fıtrî olmayan ulusal dernekler gibi bu görevlerinde devlete onların ait olduğu ülkelerin de itibarını ve güçlerini yaşam tarzlarını reklam ederek insanın beden ve yardımcı roller üstlenir. Kızılay, devletimizin yükseltiyor. ruh sağlığını elinden alıyor, toplumların kültürel bireyi ve toplumu güçlendirmeyi amaçlayan uzun direnç noktalarını torpilliyor, fosil yakıtları yakarak, vadeli politika ve hedeflerine destek mahiyetinde Yumuşak güç olarak anılan bu sivil alan, yeni tehlikeli çöplerini atarak dünyayı yavaş yavaş yok on yıllık “2030 Stratejik Planı” ile “Toplumsal dünya düzeninde kendinden kurumsal anlamda ediyor. Dayanıklılık ve Kurumsal Gelişim” alanlarında amaç daha çok söz ettirecek. ve hedefler üzerine odaklanacaktır. Bu faaliyet Tüm bu karamsar tablonun içerisinde küresel odaklarında, millî vizyonun yanı sıra “2030 Küresel * Türk Kızılay Genel Başkanı, Uluslararası Kızılhaç adalet arayan, insanın kutsiyetini ve varoluş Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” ve “Uluslararası ve Kızılay Federasyonu Avrupa-Orta Asya Başkanı.

Türk Sahra Hastanesi, Arakanlılara ilaç oldu

Bangladeş’te açılan sahra hastanesinde her AFAD’ın kurduğu 50 yataklı sahra gün bin hasta tedavi görüyor. Yenidoğan hastanesinde, kadın ve erkek koğuşlarının ünitelerinin bulunduğu tek sağlık merkezi yanı sıra çocuk hastalıkları polikliniği ve olan Türk Sahra Hastanesinde, 2018’de yenidoğan ünitesi bulunmaktadır. Dâhiliye, 108 bebek dünyaya geldi. Myanmar ortopedi, genel cerrahi, pediatri, pediatrik hükümetinin Arakanlı Müslümanları cerrahi ve anestezi uzmanlarının çalıştığı yasal olarak “mülteci” kabul etmesi sahra hastanesinde Arakanlı ve Bangladeşli nedeniyle vatansız duruma düşen Arakanlı hemşire ve sağlık personeli de çalışma hastaların, başka ülkelere sevk edilerek imkânı bulmaktadır. Hastanede geçen sene tedavi görmesine de yasal engeller bin 215 hasta ameliyat edildi. konuluyor. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığının desteği ile Afet ve Acil Durum Myanmar hükümetinin zulümlerinden Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından kaçarak ülkelerini terk etmek zorunda Bangladeş’te açılan Türk Sahra Hastanesi, kalan Arakanlı Müslümanlar, günlerce Myanmar’daki katliamlardan kaçarak sadece su ile beslenerek Bangladeş’e Cox’s Bazar’a sığınan Arakanlıların sağlık kaçmak zorunda kaldılar. Kamplara sığınan hizmetlerinin karşılanmasında önemli rol bazı Arakanlı Müslümanlar ise Myanmar’a oynuyor. döneceği günü hasretle bekliyor. 35 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Hindistan da değişti

Hindistan, Soğuk Savaşın kısıtlamalarından BRIC milliyetçiliği yapıyordu. Sert milliyetçi siyasetin izi, SELİM ATALAY * ile kurtulmuştu. Şimdi de önceliklerini ve millî belki de görünümü ve giysilerinden ötürü Modi’ye hedeflerini sürdürmede işine yarayacak bütün güç hiç yapışmadı. Hindulardan başka kimseye alan merkezleriyle iş birliği yapıyor. Güç merkezlerinin bırakmamaya çalışan bir milliyetçi partinin lideri kendi aralarındaki çelişki ve çatışmaları Hindistan’ın olarak Modi, hayli geniş bir kulvarda serbestçe işini kolaylaştırıyor ve getirilerini artırıyor. koşuyor. Sorulduğunda, “Hindistan, dünyanın en büyük demokrasisi”… Ancak Modi’nin icraatları, Hindistan’ın radarında yalnızca Çin, Rusya, dış dünyanın hâlâ liberal kalan kesimleri için ABD değil; İran, İsrail, Güney Afrika, Körfez “otokratik”. ve Japonya gibi aktörler de var. Büyük nüfus, hammadde avantajı yanında Soğuk Savaşta Modi, Hindistan’ı sanılandan çok daha sert biçimde teknoloji de geliştiren Hindistan’da her yabancı değiştiriyor. Hindistan, yeni kuralsız, sistemsiz ülkenin bir karşılığı bulunuyor. Hindistan, büyük dünyada, gerektiğinde Çin ile itişen, Rusya’dan sya’da ezber ve dikkat Çin üzerinde güç çekişmelerini kendi lehine kullanıp, yanında destek sağlayan ve ABD’ye, “Ben önemliyim, işine yoğunlaşsa da, Hindistan, bağımsız durduğu güçlerden, verdiği destek karşısında yararım!” mesajı veren önemli bir aktör. bir oyuncu olarak küresel kırılmaları hep bir şeyler almakta. En büyük avantajı da iç ve boşlukları kullanıp millî çıkarlarını pazarı. Hindistan ile ticaret yapmak, iç pazarına Büyük gemilerin manevrası yavaş olur ve kolay fark ve etki alanını genişletme çabasında... girebilmek, ilgili ülke için bir ayrıcalık. Globalizmin edilmez. Modi, belki de, son 70 yılda kurtulmaya Yeni ve kuralsız dünya sistemsizliğinde Hindistan, iyi zamanlarında BRIC’in parçası olarak yabancı çalıştığı sömürge gölgesinden sonunda Hindistan’ı Aboşlukları ve büyük güç rekabetini kendi lehine sermayenin nasıl kullanılacağını öğrenen Hindistan, çıkaran kişi oldu. Çünkü Modi ve partisi, statüko kullanıp millî hedeflerine yürüme konusunda ilginç yabancı yatırımcıya iyi davranarak ve devlet bir örnek. müdahalesini tadında bırakarak şimdi globalizm dışı davranıyor. O yüzden statüko partilerinin bir olmadan sermaye girişi sağlıyor. türlü üzerlerinden atamadıkları sömürge yükünü, Çin ve Rusya gibi Hindistan da artık 21. yüzyılın Modi bir kenara bırakmayı başardı. O yüzden de yeni model “Uygarlık Devletlerinden” biri. Kendine Üstelik Hindistan duruma göre gösterdiği esnekliği, ikinci bir beş yıl için iktidara geliyor. özgü “uygarlıkların” temsilcisi bu devletler, farklı “otokratik” diye anılan ve “ülkede güçler ayrılığını kurum ve devlet yapılarıyla, tarihî-kültürel vurguları ortadan kaldırdığı” öne sürülen medyatik bir Öte yandan Modi; Hindistan’ı ne kadar değiştirse güçlü bir çizgi sürdürerek ve devlet olarak değil, Başbakanın iktidarı altında yapıyor. Beş yıldır de, Pakistan söz konusu olduğunda Hindistan, eski “uygarlık” olarak kendi yollarında ilerliyorlar. Bu iktidarda olan Başbakan Narendra Modi, başarılı Hindistan. Modi, Pakistan ile barış yapacak gibi devletler artık Batılı liberal normların kantarında bir PR kampanyasıyla kendisini dünyaya “özlenen durmuyor. Belki de savaş yapmaması bir başarı ölçülmek istemiyorlar. Öyle bir kantar da zaten mütevazı lider” diye ambalajladı. Vejetaryen sayılacak. kalmadı. alışkanlıklar ve Yoga ile ülke içinde popülerliğini artırırken, partisi BJP sert biçimde Hindu * Gazeteci.

Müslüman vekiller ABD Kongresinde ilk kez iftar verdi

İlhan Omar Andre Carson Rashida Tlaib

ABD Temsilciler Meclisinin Müslüman üyeleri, ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Müslüman Michigan vekili Tlaib, iftar öncesinde yaptığı Amerikan Kongresinde iftar verdi. İftar programı, Hukukçular Derneği ile ortak düzenlenen açıklamada, “Bu iftarın ne kadar tarihî olduğunu kongrede düzenlenen ilk iftar programı olarak tarihe program, Amerikan Kongresinde düzenlenen anlamak oldukça önemli. Bu etkinlik, uzun zamandır geçti. ilk iftar programı olarak tarihe geçti. görünmüyor gibi görünen bir toplumun ayağa kalkmasıdır. Bizler korkuyu tetiklemek ve nefreti İftar, Temsilciler Meclisinin Müslüman üyeleri Minnesota Vekili İlhan Omar, Indiana Vekili Andre Kongredeki iftar programına, birçok Temsilciler teşvik etmek için adaletsizce hedef alınıyoruz. Bu Carson ve Michigan Vekili Rashida Tlaib tarafından Meclisi üyesinin yanı sıra, çok sayıda kongre çalışanı gece adalete, kucaklayıcılığa ve ait olma duygusuna verildi. da katıldı. bağlı olduğumuzu tekrar gösteriyoruz.” diye konuştu. Built in the Ottoman–Seljuk style of architecture Istanbul’s Becomes the new symbol of Istanbul Its central dome hangs 72 meters above the ground, representing the city’s 72 giant mosque different ethnic communities.

The second dome -- with a diameter of of Çamlıca 34 meters -- represents Istanbul’s official license number.

Boasting a combination of Ottoman and Seljuk The largest finial: Weighs 4,5 tons architectural styles, the new mosque located on The main gate: Weighs 6 tons Istanbul’s Asian side has become on iconic part of the city’s skyline. 16 names of Allah are inscribed on the inner walls of the dome, symbolizing the number of states founded by the Turkish Groundbreaking in 2013 people throughout history.

63.000 people can at a time 6 minarets:

2 11.000 m museum area The four minarets represent the Turkish victory at the battle of Malazgirt in 1071 AD. 3.500 m2 art gallery They are 107.1 meters high.

3.000 m2 library The other two minarets are both 90 meters high, with two balconies each.

1.000 people capacity conference hall 8 art studios Parking area can accommodate 3.500 cars 17.000 m2 hand-woven carpet 37 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June İdlib: Suriye kördüğümünde son nokta

Sekiz yıldır devam eden Suriye iç savaşında bir söylemek için henüz erken. Zira böyle bir saldırıya konsolidasyona gidildiği ve bu konsolidasyonda Rusya’nın yeşil ışık yakması gerek. Rusya ve Türkiye en belirsiz noktalardan birinin İdlib olduğu artık arasındaki iş birliği nedeniyle rejim şu ana kadar herkes tarafından kabul edilen bir gerçek. Nitekim topyekûn bir saldırıya izin vermedi. Tabii Suriye son günlerde Esed rejiminin, Rusya’nın desteğiyle rejimi açısından bakıldığında İdlib büyük önem bölgeye düzenlediği saldırılar yoğunlaştı. Yüzlerce taşıyor. Zira Lazkiye’yi Halep’e bağlayan M4 otoyolu sivil hayatını kaybederken, yaklaşık 200 bin kişi İdlib’ten geçiyor. Başkent Şam’ı Halep’e bağlayan ise yerlerinden oldu. Bu rakam yerel kaynaklara İdlib, Türkiye için neden önemli? ve Türkiye’den başlayıp Ürdün ve Suudi Arabistan’a göre 500 bin dolayında. Bölgede hedef alınan yerler Prof. Tomar, Türkiye’nin güney sınırında Hatay’a kadar uzanan M4 karayolu da İdlib’ten geçiyor. arasında okullar, sağlık merkezleri ve hastaneler komşu olan İdlib’in, Türkiye için iki açıdan önemli Suriye’nin atardamarı konumundaki bu karayolları, bulunuyor. Yüz binlerce öğrenci ise okula gidemiyor. olduğunu belirtiyor ve şöyle devam ediyor: yine İdlib’in Serakib kasabasında birleşiyor. İktisadî olarak rahatlamak isteyen rejim, bu iki önemli Savaş yorgunu Suriye’nin haritasına bakıldığında “Birincisi PYD/YPG’nin Akdeniz’e ulaşma planlarının karayolunu ele geçirmek istiyor. Elbette ki bir de mevcut durum şu şekilde görünüyor: Fırat’ın önündeki en önemli engellerden biriydi. Ancak artık muhaliflerin son büyük kalesi, İdlib. Şayet burası batısındaki ana arterler Rusya ve İran destekli çok daha önemlisi ve vahimi, İdlib’e topyekûn bir rejimin eline geçerse, Türkiye destekli Fırat Kalkanı Suriye rejiminin elinde. Fırat’ın doğusu ise ABD saldırı yapılması durumunda burada bir insanlık ve Zeytin Dalı harekâtı bölgeleri hariç Fırat’ın güdümündeki terör örgütü PYD/YPG tarafından trajedisinin yaşanacağı ve üç milyonluk nüfusun batısında muhalif bir bölge kalmayacağından işgal edilmiş durumda. Kuzeybatı Suriye, Türkiye Türkiye’ye sığınmaktan başka çaresinin bulunmadığı. psikolojik üstünlük açısından da hayatî bir nokta.” destekli ÖSO tarafından Fırat Kalkanı ve Zeytin Bu üç milyonluk nüfusun neredeyse yarısı zaten diye konuştu. Dalı harekâtlarıyla ele geçirilen bölgeler. Ahmet çatışmalardan kaçarak İdlib’e sığınmış durumda Yesevî Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi olanlar. Bu da İdlib’i, Suriye’deki muhaliflerin son Görünen o ki, İdlib konusunda bir sonuca Rektör Vekili Prof. Dr. Cengiz Tomar’a göre, bu kalesi hâline getiriyor. Nitekim Birleşmiş Milletler varılabilmesi, büyük oranda siyasî pazarlıklara bağlı. üçlü konsolidasyonun tek istisnasını Suriye’nin İnsanî İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Bugüne kadar Türkiye, bölgedeki radikal unsurların kuzeybatısında, henüz kaderi belli olmayan İdlib Mark Lowcock, “İdlib’de büyük çaplı askerî tahrikleri konusunda elinden geleni yaparak İdlib’te bölgesi oluşturuyor. Tabii İdlib bölgesi sadece bir saldırı, 21. yüzyılın en büyük trajedisi olur. bir insanî felaketin ortaya çıkmasını engelledi ve bu merkezden ibaret değil; Lazkiye, Halep ve Hama Tüm uyarılarımıza rağmen en büyük korkumuz konuda Rusya’yı da ikna etmiş durumda. kırsalıyla Maarratunnuman’dan oluşuyor ve yaklaşık gerçekleşiyor.” şeklinde uyarıda bulunmakta. üç milyonluk bir nüfus bölgeye sıkışmış bekliyor. Aslında rejimin sahada daha önce Şam’ın kırsalı olan Son dönemde Rusya’nın hava desteğini arkasına Guta’da ve Halep’te muhaliflere karşı uygulamış Esasında el-ân Şam Kırsalı, Hama kırsalı gibi alan Esed rejiminin, İdlib’in güneyine saldırılarını olduğu taktikleri icra ettiği görülüyor. Ancak İdlib’in diğer “gerilimi azaltma bölgeleri” çoktan berhava artırdığına ve önemli noktaları ele geçirdiğine dikkat diğerlerinden farklı olarak Türkiye’ye komşu olmuş ve rejimin eline geçmiş durumda. Bunun çeken Prof. Tomar, Şam ve Rusya’nın, İdlib gerilimi olduğu, üç milyon civarında bir nüfusu bulunduğu tek istisnası ise İdlib. Türkiye’nin Soçi’de Ruslarla azaltma bölgesinde bulunan Heyet Tahriru’ş-Şam düşünüldüğünde bölge daha karmaşık bir hâl almış sağladığı mutabakat olmasaydı, bölgenin çok büyük (HTŞ) kontrolündeki kısmından kendilerine yapılan durumda. M4 ve M5 karayolları da kendi açısından olasılıkla Moskova destekli rejim güçleri tarafından saldırıları bahane ettiğini belirtti. hayatî önem taşıdığından rejimin İdlib’i mutlaka ele geçirilmiş olacağı belirtiliyor. Prof. Tomar, Astana çözüme kavuşturmak isteyeceğini belirten Prof. Süreci ve Soçi mutabakatının, bölgedeki yoğun Prof. Tomar, “Ancak bütün çatışmalara ve toprak Tomar, “Bu nedenle Rusya’nın tutumu ve Türkiye- bombardımanı bir nebze de olsa engellediğine kazanımlarına rağmen Suriye ordusunun İdlib’in Rusya ilişkileri burada belirleyici bir durumda.” dikkat çekiyor. tamamını hedef alan topyekûn bir harekâta geçtiğini ifadesini kullanıyor. ▸ 38 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

FinTech: Yeni dijital virdimiz

yapmakta sundukları ücretsiz mobil uygulamalar, ), kredi kullanımı ve finansal planlama (%10) MUSTAFA KEMAL YILMAZ * artık bireyleri oturdukları yerden her işlerini yapar izlemektedir. Gelecekte FinTech kullanımının para hâle getirmiş, kurumların faaliyet gösterdikleri transferi ve ödeme sistemlerindeki payının %64’e binalar sembolik anlam ifade etmek dışında çıkması ve insanların dijital kanallar aracılığıyla önemlerini yitirmeye başlamıştır. Bunun en hayatlarını yönetme eğiliminin daha da güçlenmesi çarpıcı örneği borsalardır. Sermaye piyasalarına beklenmektedir. Kullanıcıların yaş dağılımına uzaktan erişimin olması, yüksek frekanslı işlemler bakıldığında ise, 18–24 ve 25–34 yaş gruplarında gerçekleştirilebilmesi, yapay zekâ ile geliştirilen kullanım oranının yüksek olduğu (% 37 ve % 48) akıllı programlar kullanılarak algoritmik işlemlerin görülmektedir. Bu gerçek, genç neslin bu konuda yapılması önümüzdeki 20 yılda fizikî anlamda borsalara gerek olacak mı sorusunun sorulmasını bilinçlendirilmesinin ne derece önemli olduğuna beraberinde getirmiştir. işaret etmektedir.

ünyada 1960’li yıllarda gelişmeye Ernst & Young tarafından hesaplanan FinTech FinTech’in toplumun geniş bir kesimindeki kişilere başlayan ve kredi kartları, veri analizi, Adoption Index’e göre dijital olarak aktif olan finansal hizmetlere erişimde daha fazla ve farklı risk yönetimi gibi kavramlar ile bireylerin ortalama üçte biri iki veya daha fazla alternatifler sunuyor olması; bilgiyi, tecrübeyi ve hayatımıza giren finansal teknoloji FinTech hizmetini kullanmakta olup, mobil raporlamayı kişinin ayağına getirmesi olumludur. (FinTech), inovasyonla şekillenen araçlar ve bulut teknolojisinin kullanımı ile bu Ancak FinTech aynı zamanda, finans sektöründe son yarım asırlık dönemde hepimizin her gün hizmetlerden yararlanmaya olan talep her geçen daha küçük ölçekli iş yapan, iş analitikleri ve Dfarkında olmadan kullandığımız global bir gerçeklik gün artmaktadır. Global olarak FinTech kullanımı, yaratıcı çözümler üretmekte zorlanan ve yeterli hâline dönüşmüştür. Bu dönemde FinTech, 2015 yılında ortalama %16 seviyesinde iken 2018 kaynağa sahip olmayan kurumları ve onların finansal kapsayıcılıktan eğitime, sermaye piyasası yılında bu oran %35’e çıkmıştır. Brezilya, Çin, çalışanlarını zor durumda bırakmaktadır. işlemlerinden siber güvenliğe, blok zincirinden Hindistan, Güney Afrika gibi gelişmekte olan Önümüzdeki yıllarda bu alandaki hızlı dönüşümün kripto paraların oluşumuna kadar hemen hemen ülkelerde ise bu oran %46’dır. World Payment ve ticarileşmenin ivmelenmesi beklenmekte her gelişimin tetikleyicisi olmuştur. Report (2018) verilerine göre, dünyada nakit olup, düzenleyici kurumlar tarafından bu alanda dışı gerçekleştirilen işlemlerin 500 milyar dolara FinTech’de yaşanan bu dönüşümü gerçekleştiren en ulaşmış olması ve önümüzdeki 5 yılda ortalama seferberlik ilan edilerek çok yönlü ve kapsayıcı önemli kurumsal yapılar start-up’lar olsa da; HSBC, yıllık %13 büyümesinin beklenmesi de bu trendi düzenlemeler yapılması FinTech kullanacak Credit Swiss gibi büyük bankaların bu dönüşüme desteklemektedir. bireylerin ve işletmelerin korunması açısından stratejik olarak aktardıkları kaynaklar önemli kritik önem arz etmektedir. ölçüde ivmelendirici olmuştur. Nitekim bankaların Günümüzde FinTech, %50 oranında para ve diğer finansal kurumların, sermaye piyasası transferinde ve ödeme sistemlerinde kullanılmakta * İbn Haldun Üniversitesi Yönetim Bilimleri araçları alım satımında, kredi kullanımında, analiz olup, bunu sigorta sektörü (%24), yatırımlar (%20 Fakültesi Dekanı.

Hungary 1st EU country to buy Turkish combat vehicles

Armored vehicles that were domestically with other countries. The firm manufactured by a Turkish defense industry firm has also been developing various for combat zones will soon join Hungary’s inventory configurations of the vehicle for after the procurement process is completed. its foreign purchasers.

Hungary will be the first European Union country The NMS, which has put more and the sixth country purchasing the Ejder Yalçın than 1,000 vehicles into use and 4x4, produced by Nurol Makina Sanayi (NMS), and delivered some 500 vehicles to its the second country to buy Yörük 4x4, which is also purchasers, is currently working in the mass production stage. on new contracts for another 500 vehicles. The armored vehicles were spotted in videos and photographs shared by the Hungarian Defense Particularly in the fields of Forces showing the vehicles in their inventory or defense and homeland security, those in the procurement process. The Ejder Yalçın Nurol Makina continues its and Yörük vehicles bearing Hungarian Defense domestic and overseas activities Forces symbols and the Hungarian flag were also and plays an important role in The Turkish defense industry has gone through displayed to the public at Budaörs Airport as part of meeting the needs of the Turkish Armed Forces a profound transformation over the last 16 years the events organized for “National Defense Day”. (TSK) and the General Directorate of Security. The to domestically manufacture a series of military share of exports to African, Middle Eastern and platforms, reaching up to 65% of domestic defense The Ejder armored vehicle series has so far been Central Asian countries in Nurol Makina’s turnover products as opposed to just 20% in early 2000. purchased by 10 countries and the company has increased elevenfold since 2012, standing at 75% Turkish defense firms also sell major land, air and continues its negotiations to sign new contracts in 2018. marine platforms to foreign militaries. 39 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Karabatak petrole bulanmıştı

Meksika körfezinde yanan bir petrol tankından Artık siyasetçiler onun rızasını alabilmek veya YUSUF ÖZKIR * sızan petrole bulanan karabataklara aitti. Sonuçta onun gündemini belirleyerek kitlelerin desteğini aynı tiyatro 2003’teki ikinci Irak işgalinde de kazanabilmek için hareketlerini biçimlendirir. Elle oynandı. Olmayan kimyasal silahların olduğuna tutulmaz, gözle görülemez ama hissedilir. yönelik CIA laboratuvarlarında hazırlanan sahte içerikler “bilgi ve belge” olarak dünya kamuoyuna Sert güç ve yumuşak güç sunuldu. Eş zamanlı şekilde tehdit edilen ülkelerin Fakat kamuoyunun belirlenmesinde etkili olan çoğu bu yalanlara inanmış gibi yaptılar. Çünkü argümanların kitle iletişim araçlarıyla sınırlı işgali yapan ABD, dönemin tek süper gücü olarak olduğunu söylemek abartıdır. Çünkü mevcut dünyaya nizam veriyordu. küresel düzene bakıldığında kitle iletişim araçları ile fiziksel güç arasında doğru bir orantı olduğu Kamuoyunun belirleyiciliği görülmektedir. En güçlü medya organlarına sahip Örnekten sonra medyanın uluslararası ilişkilerdeki ülkelerin sıralaması ile en güçlü silah sanayiine eni nesil yeterince görememiş işlevine yönelik birkaç cümle kurmak daha sahip ülkelerin sıralaması benzerdir. olsa da 90’lı yılları bilenler ve yine tamamlayıcı olacaktır. Uluslararası ilişkilerin 2000’li yılların başına aşina olanlar o değişmez bir mottosu olarak vurgulanan “dostluklar Askerî ve ekonomik açıdan güçlü olan ülkelerin meşhur petrole bulanmış karabatak değil çıkarlar kalıcıdır” ifadesi, sadece hariciye kendi aleyhine olan herhangi bir konuda durumu görüntüsünün iç yaralayıcı görüntüsünü bürokratlarının diplomasi koridorlarındaki tersine çevirebilme başarısının daha yüksek çok iyi hatırlar. ABD’nin Irak’ı 1990 yılında işgal kıyasıya müzakereleriyle sınırlı bir pratik değildir. olduğu açıktır. Benzer şekilde haksız oldukları Yetmeye başlamadan önce günler boyunca CNN Müzakere masasından önce “çıkarların garanti konulardaysa kamuoyunu haklı oldukları yalanına televizyonu tarafından yayınlanan o görüntüye göre altına alınabilmesi için” esas mücadele dışarıda inandırmada veya bunu zorla kabul ettirmede Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin’in yaktığı kamuoyunun belirlenebilmesinde verilir. baskın durumdadırlar. Bunun en bariz örnekleri petrol kuyularından akan petrol denize ulaşmış girişte zikrettiğim örnekte de olduğu üzere ve oradaki ekolojik hayatı mahvetmişti. Bu tablo Bu düzleme bakıldığında bütün aygıtların seferber Amerikan emperyalizminin Irak’ı ve Afganistan’ı içinde petrole bulandığı için uçamayan karabataklar edildiğini görmek şaşırtıcı değildir. Çünkü genel işgal ettiği son 30 yılda yaşandı. İslam coğrafyasının arka arkaya ekrana getiriliyordu. Karabataklar için kanıya göre savaş yani müzakere önce medyada kritik noktalarından biri konumundaki Filistin’de hem küresel kamuoyu hem de CNN’den aldığı kazanılır. Diplomasi masasına oturulduğunda ortaya yaşanan İsrail işgali ve Kudüs’ün yok edilme girişimi görüntüleri izleyen diğer ülkeler vardı. Türkiye de çıkacak olan tabloyu kamuoyunun eğilimi belirler. hem ABD hem de Siyonist İsrail yönetimine yakın bunlardan biriydi. Aylarca bu görüntüyü izleyerek Yelkenlerini kamuoyu rüzgârıyla dolduranların medya grupları tarafından dünyaya farklı şekilde Saddam’ın “ne kadar zalim” olduğuna ve işgali hak masadan elini avucunu doldurarak kalktığı çokça aktarılmaktadır. ettiğine yönelik bir algı oluşturulmuştu. tekerrür etmiştir. Dolayısıyla küresel ölçekte elde ettikleri otoriteyi Sonuçta Irak işgal edildi. Dünya, bu karabatak Bu yüzden Bertrand Russell, modern zamanlardan ve etkileme kapasitesini kaybetmek istemeyen güç görüntüsünü izlerken Irak’ta milyonlarca insan önce siyasetçilerin genel yaklaşımında Tanrı’nın merkezlerinin hem fizikî koşullara yani sert güç öldürüldü. Milyonlarcası yaralandı. Evler yıkıldı. rızasını kazanmak duygusunun ön planda olduğunu aygıtlarına hem de kamuoyunu belirleyecek medya Bağdat yağmalandı. Kadınlara ve çocuklara tecavüz fakat kitle iletişim araçlarıyla birlikte Tanrı’nın aygıtlarına yani yumuşak güce eş zamanlı yatırım edildi. İnsanlık suçları işlendi. yerini kamuoyunun aldığını belirtmektedir. yaptıkları görülüyor. Eğer bu küresel oyunda hem Kamuoyu mevcut olanlar, üst yapılar içinde en masada hem de sahada etkin olunmak isteniyorsa Kimyasal silah yalanı güçlü olanıdır. Elle tutulmaz, gözle görülemez ama ikisinden birini bile ıskalamamak gerekir. Dünyaya izletilen karabatak görüntüsü de sahte hissedilir. çıktı. Aslında bu görüntü Irak’ta değil daha önce * İstanbul Medipol Üniversitesi İletişim Fakültesi.

سلفاكير: الحرب لم تحقق غير الدمار.. وعلينا االصطفاف للتنمية

قال رئيس دولة جنوب السودان سلفاكير ميارديت، إن أجل إعادة السالم والوحدة للبالد. الحرب التي شهدتها بالده خالل األعوام الستة الماضية، وتابع: "علينا أن نعود إلى رشدنا، "لم تحقق غير الدمار وزيادة معاناة المواطنين". لقد قاتلنا بما فيه الكفاية ولم نجن شيئا، دعونا َننس كل ما يتعلق وأضاف سلفاكير، في كلمة بمناسبة افتتاح مبنى وزارة بالحرب، أناشد الجميع تنفيذ اتفاق الدفاع بالعاصمة جوبا، إن الموارد التي تزخر بها البالد السالم وتوظيف الموارد لمصلحة Salva Kiir Mayardit Kiir Salva يمكن أن يتم توظيفها لبناء أمة قوية ومتحدة. وأضاف: التنمية". "أهدرنا مواردنا في الحرب والقتال بما فيها الموارد اتفاقا نهائيا للسالم بحضور رؤساء "إيغاد". البشرية، لقد كانت حربا عبثية، علينا التركيز على التنمية". وأكد سلفاكير التزامه بتنفيذ بنود اتفاق السالم الموقع العام الماضي "حتى يرجع الناس إلى حياتهم العادية حيث وانفصل جنوب السودان، عن السودان عبر استفتاء شعبي وشدد على ضرورة اصطفاف الجميع خلف األطراف الوحدة والمحبة".وفي 5 سبتمبر/ أيلول الماضي، وقع في 2011، وشهد منذ 2013 حربا أهلية بين القوات الموقعة على اتفاق السالم في الحكومة والمعارضة، من فرقاء جنوب السودان، في العاصمة اإلثيوبية أديس آبابا، الحكومية والمعارضة أخذت بعدا قبليا. ▸ 40 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Brexit: İngiltere için olmak ya da olmamak

Peki, yumuşak mı olacak sert mi? Eğer “sert Brexit” yüzden İngiltere’nin birlikten çıkışı (anlaşmalı ALPARSLAN DÜVEN * olursa, İngiltere’nin tüm AB anlaşmalarına olan ya da anlaşmasız) 21. yüzyıl Avrupa düzenine katılımı (gümrük birliği, ortak pazar vb. gibi) ve derinden etki yapacaktır. İngiltere’nin AB ile AB tarafından imzalanan uluslararası anlaşmalara yürüttüğü müzakereler esnasında eski problem katılımı belirlenen tarihte son bulabilir. tekrar gündeme geldi: İrlanda meselesi... İngiltere “üçüncü taraf” olacak ve bu İrlanda Cumhuriyeti ve İngiltere, AB’ye durumun AB ticareti açısından büyük katıldığında İrlanda’nın yeniden birleşmesi yankıları olacak. İngiltere sınırında için girişimler durdu ve Kuzey İrlanda’da yaşanacak kaos ise uzun zamandır Katolikler ile Protestanlar arasında on üzerinde tartışılan ve en çok endişe yıllardır süren sivil savaş da durmuş yaratan konuların başında geliyor. oldu. AB’nin işleyişi itibarıyla, Kuzey İrlanda’nın hangi ülkeye bağlı olduğunun 2016’daki referandumda kıl payı “ayrıl!” bir önemi kalmamıştı. Ancak şimdi Brexit; ngiltere ile Avrupa Birliği arasında 3 yıldır kararı alan İngilizler; ekonomik refahı değil, tam tarihi geriye döndürürken, geçmişin hayaletleri de süren ve sorunlu bir boşanma davasına siyasî egemenliği düşünüyorlardı. Egemenliği geriye dönebilir. Avrupalılar, İrlanda meselesini dönüşen Brexit, geçtiğimiz ay bir kez daha ise İngiltere’nin şimdisine ve geleceğine dair yakından takip etmeliler zira bu tip çatışmaların ertelendi. Son tarih 31 Ekim olarak belirlendi. objektif bilgiler üzerinden değil, ülkelerinin on kıta Avrupası’na dönme ihtimali oldukça yüksek. Mevcut duruma bakılacak olursa anlaşmaya dokuzuncu yüzyıldaki küresel güç rolü üzerinden (Joschka Fischer) pek yaklaşıldığı söylenemez. Ben bu satırları düşünüyorlardı. İngiltere’nin şu günlerde ortalama İyazarken Başbakan Theresa May ile İşçi Partisi ve bir Avrupa ülkesi olması, AB içinde ya da dışında William Shakespeare’in “Hamlet”e, oyunun üçüncü ana muhalefet lideri Jeremy Corbyn, başbakanlık bir daha küresel güç olma şansının hemen hiç perdesinde söylettiği “To be, or not to be– that is konutu Number 10’da bu konu üzerinde kalmaması önemli değildi. Elbette Brexit’in the question / Olmak ya da olmamak – işte mesele görüşmeler yapıyordu. Hızlıca yazıp bitirmeye siyasî sonuçları da olacak. Bir tür ortak pazar bu!” tiradıyla, İngiltere’nin AB’de kalıp kalmamak çalışırken hükümet, daha önce 3 kez reddedilen ve gümrük birliği olarak anlaşılan AB; esasında, konusundaki kafa karışıklığını özetlemeye çalışmış Brexit anlaşmasını Haziran’ın ilk haftası yeniden Avrupalı devletler sistemine dair belirli bir anlayış, olayım. milletvekillerinin oyuna sunacağını açıkladı. belirli bir siyasî projedir. Brexit’in konusu da bu Bekleyip göreceğiz… fikrin ta kendisi, ekonomik meseleler değil. Bu * Türk-İngiliz Gazeteciler Birliği Başkanı.

Yeni askerî konsept: Yaşam alanlı güvenlik kuleleri Mustafa Varank Mustafa

İçişleri Bakanlığı ve Tunceli Valiliğince kentte 2 yıl öncesine kadar terör örgütü tarafından aktif teröristleri bölgeden temizlediğini aktaran Varank, yürütülen proje ile teröristlerin hareket alanını olarak kullanılıyordu. Yapılan operasyonlar sayesinde şöyle konuştu: daraltmak, yerleşim alanlarının ve yolların terör örgütü mensupları inlerinden çıkamıyor. güvenliğini sağlamak amacıyla yüksek güvenlik ile Jandarma Özel Harekât (JÖH) timleri keşif, gözetleme “Teröristler köşe bucak kaçıp adeta fare gibi donatılan yaşam alanlı kuleler hayata geçiriliyor. faaliyetleri yürütüyor.” açıklamasında bulundu. mağaralara sığınmış vaziyetteler. Güvenlik kuleleri, terörle mücadelemizde çok etkili birer Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, terörle “Teröristler fare gibi mağaralara sığınmış” enstrümanımız. İnşallah bu coğrafyadaki terör mücadelede yeni konseptlerden olan ve yüksek Bakan Varank, daha sonra ziyarete ilişkin yaptığı bataklığını kurutmak üzereyiz. Rabb’im nasip ederse güvenlikle donatılan yaşam alanlı bir güvenlik açıklamada, bölgenin, bir zamanlar terör örgütünün bu kararlılıkla bölgede tek bir terörist bırakmak kulesini ziyaret etti. Bakan Varank’a çalışmalar “Kimse giremez!” dediği yerler olduğunu hatırlattı. istemiyoruz. Topraklarımızdaki bütün teröristleri bu hakkında brifing veren ilgili komutanlar, “Bölge, Güvenlik güçlerinin büyük başarı göstererek coğrafyadan temizleyeceğiz.” 41 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Güç, medyadan okura geçiyor

devletlerin ortaya çıkmasına ve sonrasında kurulan 250 bini bulan tirajları bu tarihlerden sonra hızla ERSİN ÇELİK * yeni dünya düzenine sebep olacağı düşünülemezdi. eridi. Şimdi gazeteler tüm hafta boyunca 1 milyon Zaten 1453 tarihinin yeni bir çağın başlangıcı satamıyor ve okunmuyorlar. Ama aynı gazetelerin olduğu kanısına muhtemelen 200–300 yıl sonra web sayfaları günde 2–3 milyon kişi tarafından varıldı. Fakat bizler yani anı yaşayan nesil; “1990” okunuyor. Tek bir tweetle bir haberi 10 milyon yılının dünyanın düzenini baştan aşağıya değiştiği insana ulaştıran sosyal medya kullanıcıları var. tespitini yapmak için 300 yıl beklemek zorunda kalmayacağız. Medyadaki dönüşümün geldiği noktaya işaret ederek toparlayayım: Çok değil, 15 yıl önce insanlar Tim Berners-Lee ve Robert Cailliau’nun CERN’de sabah kalkıp gazete bayisine giderdi. Bu, bizim en bilim insanları için pratik bir veri alışveriş ağı kadim okur-medya ilişkimizdi. Şimdi ise gazeteler geliştirme amacıyla başlattıkları çalışma, ilk web her gece yarısından sonra okurların telefon tarayıcısının hizmete girmesi ile sonuçlandı. Bu ekranlarında yer almak için kıyasıya mücadele arih, felsefe, coğrafya ve sosyoloji gibi tarihten itibaren hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı veriyor. Artık sadece haber yazmak, manşet atmak bölümleri okuyanlar iyi bilirler. Dünyanın dijital çağın kapısından hızlı bir geçiş yaptık. yetmiyor. Haberi okutmak için okura özel olarak ve toplumların değişmesi ve dönüşmesi 1995’lerde medya; internetin şaşırtıcı özelliklerini, ulaşmak da gazeteciliğin bir gerekliliği. Bu da çağlara ayrılarak ifade edilir; İlk Çağ, Orta insanın akıl sınırlarını aşan imkânlarını yazarken yetmiyor. Okuru tatmin etmek, yorum, tenkit ve Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ… kendisini de büyük bir değişimin içinde buldu. Gazeteler, web sayfalarını oluşturdu ve bir süre eleştiri ortamı oluşturup beslemek gerekiyor. Özet TÖrneğin; Fatih Sultan Mehmed’in 1453 yılında sonra tüm haber içerikleri dijitalleşmeye başladı. cümle olarak; medya dünyası önlenemez bir hızla İstanbul’u alması ve Bizans İmparatorluğuna son Geleneksel medya, 2000’lerin ortalarına kadar ne dönüşüyor ve gündemi belirleyenin okurlar olduğu vermesi ile başlayan, 1789 Fransız İhtilali ile sona olacağını pek kestirememişti. Sosyal medya ve akıllı bir medya düzeni beliriyor. Gündem belirleme eren döneme tarih sürecinde “Yeni Çağ” denildiğini telefonların benzer zamanlarda hayatımıza girmesi gücü, okurla birlikte sosyal medyaya geçiyor. biliyoruz. Peki, dünyada yeni bir çağın başladığı ile gazetelerden sonra televizyonlar için de dönüşüm Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bunun tespiti Fatih’in İstanbul’u fethettiği 20 Mayıs 1453 kaçınılmazdı. 2004’te Facebook, 2005’te YouTube, örneklerini görmeye başladık ve görmeye de devam günü mü idrak edilmiştir? Tabii ki hayır! Fethin 2006’da Twitter ile tanıştık. iPhone, ilk dokunmatik edeceğiz. elbette önemli sonuçları olacağı öngörülebilirdi fakat akıllı telefonunu 2007’de sürdü piyasaya. Türkiye’de Avrupa’daki Orta Çağ feodalitesini yok edip ulus de, hafta sonları tek bir gazetenin bir milyon * Yeni Şafak İnternet Yazı İşleri Müdürü.

İran’da sokak, ABD ile savaş değil müzakere istiyor

ABD’nin 2 Mayıs’tan itibaren eski ABD Başkanı Barack Obama ile İran petrolü için 8 ülkeye tanıdığı anlaşma imzalandığını ancak Trump’ın muafiyetleri kaldırması ve Tahran her şeyi bozduğunu söyledi. Tüm yönetiminin de nükleer anlaşmadaki bölgeyi birbirine katacak bir savaşın taahhütlerini kısmen askıya alması ABD tarafından da istenmediğini nedeniyle Basra Körfezinde yaşanan kaydeden Muhammedi, “Hiçbirimiz hareketlilik İran sokağını tedirgin bir savaşı sevmiyoruz ve inşallah böyle bekleyişin içine itmiş durumda. bir şey olmayacak. Biz Irak ile 8 yıl savaştık ve çok zarar gördük. Oturup ABD’nin geçen yıl 8 Mayıs’ta konuşmalıyız ve savaşı engellemeliyiz, nükleer anlaşmadan çekilmesi çünkü İran halkı savaşlardan yoruldu.” nedeniyle ekonomik açıdan zor dedi. günler geçiren İran halkı, bölgede bir savaş yaşanacağına inanmadığını ve Din adamı Murtaza Receppur ise hükümetin Washington yönetimiyle nükleer anlaşmanın iyi bir şey bir şekilde masaya oturması gerektiğini Trump da siyasetini gözden geçirmelidir Alizade, savaş çıkmasını beklemediğini olduğunu ancak İran halkının buradan belirtiyor. yoksa gelecek seçimde kaybedecektir.” belirtirken Trump’ın İran’a saldırması elde ettiği kazanımların yaptırımlarla diye konuştu. hâlinde de sonuç alamayacağını karşılaştığını belirtti. Nükleer anlaşma “Hükümet, imkânları halkımıza savundu. ABD ile İran arasında savaş ile İran vatandaşlarının sofrasının harcamalı” Yaşanan gerginlikler nedeniyle çıkmayacağını düşünen eğitimci zenginleşmesinin beklendiğine İran Ekonomistler Birliği üyesi ve meydana gelen ekonomik krizin Hüseyin Mir Muini de müzakere akademisyen Rıza Alizade, ABD insanları zor durumda bıraktığını ve yolunun terk edilmemesi ve ülkenin dikkati çeken Receppur, şunları Başkanı Donald Trump’ın İran’ın alım gücünü zayıflattığını belirten çıkmaza sürüklenmemesi gerektiğini kaydetti: “2018’in başında 3,5 tümen nükleer anlaşmadan istifade etmesine Alizade, “Hükümet, dolarları ve dile getirdi. olan doların ulaştığı seviyeyi hepimiz izin vermediği ve diğer ülkelerin imkânları etrafımıza değil halkımıza görüyoruz. Hiçbirimiz müzakerenin de İran ile iş yapmasını engellediği harcamalıdır. Hükümet, ekonomik “ABD, bazı tavizler vermeli ve aslına karşı değiliz ancak ABD ve görüşünü dile getirdi. durumun karmaşık hâle geldiği bu müzakere olmalı” başındaki yöneticileri güvenilir süreçte halka yardımcı olmalıdır. Sinemacı Seyid Ali Muhammedi, değil. ABD’nin Orta Doğu’da ürettiği Alizade, “Trump, uluslararası camianın İnsanlarımız, devletin yanında yer Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani gerginlik İran’ı korkutmaz, buna bir üyesidir. Servetini ve başkanlığını almalı ancak bunun için onların ve Dışişleri Bakanı Muhammed karşı hazırlığımız var. Ancak İran, bu kabadayılıkla elde etmiş olsa da dünya gözetilmesi gerekiyor.” ifadelerini Cevad Zarif’in vaziyetin bu noktaya gerginliğin savaşa dönüşmesine izin siyasetinde geçerli olmuyor. O nedenle kullandı. gelmemesi için çok çabaladığını, vermeyecektir.” ▸ 42 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

RÖPORTAJ Mevlüt Çavuşoğlu

“ İnsan odaklı bir dünya düzeni için çalışıyoruz ”

Bu ay, kapak konumuzda değişen dünya düzenini ele aldık. Şüphesiz ki her şeyde olduğu gibi dünyada da düzenler, sistemler, teknolojiler, insanlar değişiyor. 20. yüzyılda kendine yer edinen değerlerin ve sistemlerin sonuna geliyoruz gibi… Geçtiğimiz yüzyılda tüm dünyada dayatılan liberalizmin makyajı dökülüyor. Sağda ve solda aşırı grupların sesi daha çok çıkmaya başladı. Adından da mülhem barış dini olan İslam’a ve Müslümanlara karşı İslamofobik söylemler kendine yer bulmaya başladı. Savaşların ve katliamların getirdiği göç ve göçmenler ise istenmeyen insanlar durumunda… Hoşgörüden eser yok. Ezcümle yaşadığımız yüzyılda ve geleceğe dair yeni şeyler söylemek durumundayız. Türkiye, bu değişen dünyanın neresinde duracak? Yıllarca yürüttüğü ensar olma politikasını dünyaya da dikte edebilecek mi? Bu ve benzeri daha birçok soruyu, değişen Röportaj: Muhammed Akaydın küresel sistemde yıllardır görevini başarıyla yürüten Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Fotoğraflar: T.C. Dışişleri Bakanlığı Mevlüt Çavuşoğlu’na yönelttik. Cevaplar oldukça doyurucu… 43 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Sayın Bakanım, dünya siyasetinin geleceği konu- durum, mevcut sistemin sorgulanmasını ve yeni re- sunda neredeyse tüm uzmanların üzerinde muta- kabet alanlarının oluşmasını beraberinde getiriyor. bık olduğu nokta, alıştığımız dünya düzeninin ve Ancak konu sadece bu güçlerin yükselmesi değildir. bu düzenin işleyişinin sonuna gelmiş olduğumuz Mesele adalet, barış ve refahı çok fazla insanın yaşa- gerçeğidir. Siz uluslararası düzendeki bu sert dö- yamamasıdır. Bu nedenle Türkiye; 2017 yılında yap- nüşümü neye bağlıyorsunuz? “Aşırı sağcı ve popülist tığı 7,2 milyar ABD Doları tutarındaki insanî yardım- Dünya siyasetinde tarihî bir geçiş süreci yaşamak- çevreler, esasen kısa vadeli la, kişi başına düşen millî gelire göre dünyanın en tayız. İkinci Dünya Savaşından bugüne değişen güç iç siyasî saiklerle hareket cömert ülkesi oldu. Ülkelerindeki yıkımdan kaçmak dengelerine karşılık vermek için gereken mekaniz- ediyorlar. Göç karşıtlığını zorunda kalan 3,6 milyonu aşkın Suriyeliye ev sahip- malara sahip olmayan bir küresel sistem mevcut. ve yabancı düşmanlığını, liği yapıyoruz ve BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Bu değişim sürecinde en çok öne çıkan unsur; geli- verilerine göre dünyada en fazla sığınmacıya ev sa- şen teknolojiler, etkinliklerini artıran bölgesel güç- söylemlerinin temeli hipliği yapan ülkeyiz. Bunlar haricinde, G20 Dönem ler, yükselen ekonomiler ve bu ekonomilerin küre- hâline getiren bu akımdan Başkanlığımız esnasında kapsayıcı ekonomik büyü- sel siyasette artan ağırlığıdır. Bahsettiğimiz denge tüm Batı’nın etkilendiğini me, adaletli bölüşüm ve insanî kalkınma konularını ile dengesizlik arasındaki yelpazede ise güç boşlukla- görüyoruz.” öne çıkardık. Keza arabuluculuk alanındaki faaliyet- rı ve bunları doldurmak için verilen mücadelelere şa- lerimizle de adalet, barış, insanî kalkınma ve eşit- hit oluyoruz. liğin sağlanması için çabalıyoruz. Yani daha insan Dünya siyasetinde karşı karşıya olduğumuz belirsiz- tış da dikkat çekiyor. Avrupa genelinde ve Fransa ile odaklı bir dünya düzeni için çalışıyoruz. lik durumuyla başa çıkmak için küresel sistemdeki İtalya gibi yapısal ekonomik, sosyal sorunlarına çö- Küresel sistemin yükselen güçleri arasındaki konu- aktörler, millî menfaatlerini ve değerlerini gözetebi- züm üretmekte zorlanan ülkelerde aşırı sağ, gelişme mumuzu sağlamlaştırma yönündeki adımları ka- lecekleri bir vizyon ve bu vizyon çerçevesinde strateji zemini buluyor. İşsizlik, sosyal hizmetlerin dağılımı rarlılıkla sürdürüyoruz. Değişimin getirdiği risklerle geliştirme arayışındalar. Jeopolitik rekabetler, bölge- başta olmak üzere, tüm sorunların sebebinin tabir-i başa çıkmanın yanı sıra, sunduğu fırsatları iyi değer- sel kırılganlıklar, korumacı iktisadî politikalar, ar- caizse ülkedeki yabancıların ve yabancı kökenlilerin lendirmemiz şart. Biz bu anlayışla siyasî, ekonomik, tan popülizm ve aşırıcılığın siyasî alana yansımala- üstüne yıkıldığı, bu argümanlar üzerinden aşırı sa- diplomatik ve askerî tüm unsurlarımızla 2023 hedef- rı, köklü teknolojik dönüşümler gibi faktörlerin yol ğın ucuz siyaset yaparak taraftar topladığı bir döne- lerimize doğru güvenle ilerliyoruz. Bunu yaparken açabileceği riskler dikkatli bir muhasebe ve strate- mi yaşıyoruz. müttefiklerimizle ve ortaklarımızla iş birliğimizi de- jik planlama gerektiriyor. Tırmanışa geçen çatışma- Sağ popülizm, Avrupa ülkeleriyle ikili ilişkilerimi- rinleştirmeye; açılım politikalarımızla ivme kazanan lar, ticaret ve vekâlet savaşları, ırkçılık, ayrımcılık, zi de olumsuz etkiliyor. Bu, ikili boyutun ötesin- bölgesel ilişkilerimizi her alanda genişletmeye önem İslam karşıtlığı gibi eğilimler de uluslararası sistemi de hem Türkiye hem de AB için kazan-kazan teşkil veriyoruz. Günümüzün karmaşık ve akışkan koşulla- aşındırıyor. edecek ülkemizin AB üyeliği konusundaki tartışma- rına ayak uyduramayan küresel yönetişimin kapsam- Kırılgan bir coğrafyada bulunan Türkiye’nin olumsuz ları da zehirliyor. Aşırı sağın yükselişi, bizatihi AB lı reform ihtiyacı ortada. Başta BM Güvenlik Konseyi dış koşulları millî menfaatler doğrultusunda olumlu ve Avrupa için varoluşsal bir tehdittir. AB’yi müm- reformu olmak üzere bu yönde uluslararası iş birliği yönde şekillendirebilmesi için etkin bir manevra ka- kün ve anlamlı kılan ideale karşı bir ihanettir aynı çabalarına destek veriyoruz. biliyetine ihtiyacı var. Dış politikamızı, “girişimci ve zamanda. Avrupalı liderlerin başlarını gömdükleri insanî” mülahazalarla şekillendirmemiz bu sebeple- kumdan çıkarıp bu tehditle gerektiği gibi mücadele Liberal dünya düzeninin artık sona geldiği ve bu dir. Sayın Cumhurbaşkanımızın ifadeleriyle, halkı- etmelerinin zamanı gelmiştir. çerçevede dönüşüm geçiren dünya siyasetinde mızın girişimci ruhu ve insanî kültürünü yansıtan Batı’da ve bilhassa Avrupa’da popülist sağ siyasetin Türkiye, yeni dönemde nerede yer alacak ve yeni bir dış politika izliyoruz. ve aşırı sağın yükselmesinden Avrupa’da yaşayan va- düzen oluşurken hangi ortaklıklar ve iş birlikleri tandaşlarımız ve bizler büyük endişe duyuyoruz. içinde olacak? Sizce başta ABD olmak üzere, Avrupa ve genel ola- Bugün Türkiye bu tür akımlara karşı mücadele eden, Türkiye, üyesi olduğu uluslararası örgütlerin ve par- rak Batı’da, popülist sağ liderlerin ve siyasetin ilkeli bir duruş sergileyen ve ortada çok ciddi bir so- çası olduğu ittifakların tabiatına uygun olarak tüm yükselişi nasıl açıklanmalı? run olduğunu haykıran nadir ülkelerden biridir. sorumluluklarını kâmilen yerine getirmektedir. Avrupa’daki milliyetçi sağ popülist partiler; tıpkı ta- Ülkemizin eş-sunucusu olduğu Birleşmiş Milletler Türkiye, söz konusu barış ve adalet olunca elini taşın rihte olduğu gibi günümüzde de körüklenen top- Medeniyetler İttifakı girişimi; aşırıcılık, ırkçılık ve altına koymaktan hiçbir zaman kaçınmamıştır. Biz, lumsal gerilimlerden yararlanıyor. Bu partiler; kim- İslam düşmanlığının yarattığı tehlikelere karşı di- mezkûr ortaklıklara ve iş birliği mekanizmalarına liğe ve ayrışmaya dayanan ve sosyal dayanışmayı yaloğu ve iş birliğini teşvik etmektedir. Yine baş- bürokratik birer yapı olarak değil, bölgesel ve küresel zayıflatan, yabancı düşmanlığını kışkırtan tehlikeli ta Avrupa Konseyi, AGİT, BM ve İslam İşbirliği barışın ve adaletin tesisi için kurulmuş birliktelikler bir oyun oynuyorlar. Aşırı sağcı ve popülist çevreler, Teşkilatı olmak üzere üyesi olduğumuz kurumla- olarak bakıyoruz. Bu sebepten katkılarımız artarak esasen kısa vadeli iç siyasî saiklerle hareket ediyorlar. rın bu yönde attıkları adımları desteklemeye devam devam ediyor. Zira küresel ölçekteki sorunların çö- Göç karşıtlığını ve yabancı düşmanlığını, söylemleri- edeceğiz. İş birliği ve etkin çok taraflılık kültürü sa- zümü çok taraflı iş birliğini gerekli kılıyor. Güçlünün nin temeli hâline getiren bu akımdan tüm Batı’nın yesinde neticede bütün dünyada sağduyunun hâkim her zaman haklı olduğu değil, kurallara dayanan bir etkilendiğini görüyoruz. Sağduyulu politikacıların ve olacağına inanıyorum. Ülkemizin BM, İİT ve AGİT uluslararası sistem esastır. Tek taraflı adımlar ve içe medyanın kamuoylarını olumlu yönde etkilemeleri- içinde geliştirilmesinde öncü rol üstlendiği arabulu- dönük politikalar; uluslararası iş birliği mekanizma- ni ve toplumlarını popülizm sarmalından çıkarma- culuk kültürünün pekiştirilmesi de bu yönde olumlu larına, etkin çok taraflılığa ve müşterek çabalara dar- larını ümit ediyoruz. Tüm siyaset yelpazesinin buna katkı sağlayacaktır. Biz de Batı’da yükselen yabancı be vuruyor. Geçmişte de görülen “oldu-bittici” poli- karşı çok katı bir duruş sergilemesi gerekiyor. Ancak ve İslam karşıtlığı, ırkçılığın tehlikelerine karşı uya- tikalara geri dönüş, tarihten dersler çıkarılmadığına ne yazık ki bu yapılmıyor. rılarda bulunmayı sürdüreceğiz. işaret ediyor. Avrupa’daki sağ popülist aktörlerin, siyaset günde- mini kendi hedefleri doğrultusunda belirlemede ba- Dünya siyasetinde giderek daha hâkim olan “Ben şarıya ulaştıklarını görüyoruz. Aşırı sağ ve ırkçı olu- yaptım oldu!” şeklinde açıklanabilecek tavırlar; şumlar, bu ülkelerdeki siyasetin temelindeki bazı hak ve özgürlükler ile demokrasiyi savunduğunu sorunlardan da besleniyor. Popülist aşırı sağ lider- iddia eden Batılı ülkelerin ve özellikle de ABD’nin lerin yükselmesi biraz da siyasî partilerin ve lider- geleceğini nasıl şekillendirecek? Bu yeni şekillen- “Türkiye; 2017 yılında lerinin duruşlarının zayıflığından kaynaklanıyor. me, Orta Doğu’yu ve bölgesel güç olan Türkiye’yi yaptığı 7,2 milyar ABD Avrupa’da popülist, aşırı sağ partiler bazı ülkelerde ve Türkiye’nin bölge ülkeleriyle ilişkilerini nasıl hükümet ortağı veya ana muhalefet partisi konumu- etkileyebilir? Doları tutarındaki insanî na yükseldi. Toplumlarda aşırı sağa kayma eğilimi Hâlihazırda yaşanan dönüşüm yalnızca uluslarara- yardımla, kişi başına var. Bu durum, siyaset sahnesindeki söylemi zehir- sı siyasetle sınırlı değil. Dünyanın ekonomik ve de- düşen millî gelire göre liyor, ana akım medyada da popülist söylem kolayca mografik ağırlık merkezi Batı’dan Doğu’ya doğru ka- dünyanın en cömert ülkesi yer bulabiliyor. Hatta PEGIDA, Kimlikçiler Hareketi yıyor. Farklı siyasî dinamikleri, kültürel özellikleri ve oldu.” gibi aşırı sağcı gruplar arttı. Aynı zamanda, özellikle tarihî tecrübeleri olan devletlerin uluslararası planda Almanya’da aşırı sağ saikli şiddet eylemlerindeki ar- daha etkin rol oynamaya başladıkları görülüyor. Bu ▸ 44 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

“ABD’nin, F-35 konusunu değişik vesilelerle ülkemize yönelik bir tehdit unsuru olarak kullanmasından rahatsızlık duyuyor ve ‘üstenci’ yaklaşımların hükümetimiz ve halkımızda ters tepki yaratacağını vurguluyoruz.”

hataplarımıza; Rusya’dan S-400 tedarikimizin, acil ve kısa vadeli güvenlik ihtiyaçlarımızı karşılama- ya yönelik olduğunu, bu sistemin NATO sistemle- rine zarar vermeyecek şekilde bağımsız kullanılaca- ğını ve gerekli önlemlerin alınacağını her düzeyde anlatmaya çalışıyoruz. Nitekim ABD’ye, bu konula- rı ele almak üzere teknik heyetlerimizin bir araya Mevlüt Çavuşoğlu gelebileceği ve NATO uzmanlarının da dâhil olaca- ğı bir Çalışma Grubu toplanmasını önerdik. ABD’nin öngörülü ve inisiyatif alan bir yaklaşımla müdahil ol- bu önerimizi ön koşulsuz kabul etmesini umuyoruz. mamız şart. Vatandaşlarımızın menfaatlerinin her ABD’nin, F-35 konusunu değişik vesilelerle ülkemi- yerde korunması temel önceliğimiz. Yani, sahada ve ze yönelik bir tehdit unsuru olarak kullanmasından masada güçlü bir şekilde var olmalıyız. Vizyonumuz; rahatsızlık duyuyor ve “üstenci” yaklaşımların hükü- sadece sınırlarımızın hemen ötesi değil, tüm dünya- metimiz ve halkımızda ters tepki yaratacağını, bu- “Vizyonumuz; sadece da barış ve refah. nunla birlikte bu tür yaklaşımların müttefiklik ruhu- sınırlarımızın hemen ötesi NATO üyeliğimiz, AB’ye üyelik sürecimiz, ABD ile na da aykırı olduğunu vurguluyoruz. değil, tüm dünyada barış ve stratejik bağlarımız, Rusya, Çin ve diğer ülkelerle ge- refah.” lişen ilişkilerimiz önemini koruyor. BM, AGİT ve İİT Son dönemde ABD’deki Türkiye karşıtlığı sadece gibi uluslararası platformlarda arabuluculuk konu- mevcut güvenlik bürokrasisinde mi var? Şayet öy- sunda öncü rolü bulunan ülkemiz; çatışma ve krizle- leyse bunun gerekçesi ne olabilir? rin çözümüne sorumlulukla yaklaşıyor, çatışmaların Son dönemde, ABD Kongresinde, ülkemiz karşı- Çok boyutlu ve karmaşık sınamalara karşı ulusla- önlenmesi, önlenemediğinde barışçıl çözümü için tı malum çevrelerin de etkisiyle S-400 tedarikimizin rarası ve bölgesel düzeyde etkin çok taraflılığı ve farkındalık ve kapasite geliştirmeye çalışıyor. kendi mecrasından çıkarılarak siyasî amaçla ülkemi- müşterek çabaları öne çıkarmak gerekiyor. Bu doğ- Ayrıca, sürdürülebilir barış için sürdürülebilir kalkın- ze karşı olabildiğince kullanıldığını görüyoruz. Öyle rultuda benimsediğimiz “girişimci ve insanî” dış po- manın şart olduğunu savunuyoruz. Bu şekilde; kü- ki, bu sistemi tedarikimiz 67 yıldır NATO üyesi olan litika, “bekle gör” yaklaşımını değil, dış koşulların resel barış, istikrar ve refah ve küresel düzeyde ye- ülkemizin stratejik duruşunda bir değişiklik olmuş ve ülkemizi dışlamak isteyen denklemlerin idrakin- niden beraber çalışma kültürünün hâkim kılınması gibi yansıtılmaya çalışılıyor. Bunlar, Türkiye-ABD de ön alıcı bir tavrı içeriyor. Artan riskler ve tehdit- ve insanlığı tek bir bütün olarak kucaklamak temel ilişkilerini bozma gayreti taşıyan Türkiye karşıtı çev- ler karşısında öngörü, analiz ve yüksek manevra ye- yaklaşımımız olmaya devam ediyor. relerin ABD Kongresi nezdindeki faaliyetleridir. teneklerinin geliştirilmesi, dış politikamızın olmazsa ABD bürokrasisi, S-400 tedarikimiz ile F-35 prog- olmaz unsurları hâline geldi. Özellikle son 5 yılda giderek gerginleşen ramına katılımımız ve CAATSA yaptırımları arasın- Bölgesel düzeydeki sorunların, dış aktörlerin müda- Türkiye-ABD ilişkilerindeki kriz nasıl çözülecek? da doğrudan bir bağ kuruyor. Diğer taraftan; Beyaz halesi olmadan bölgesel sahiplenme yaklaşımıyla çö- Washington ile S-400 ve F-35 krizini ve Suriye’de Saray, Başkan Trump özelinde bu konuda ülkemi- zülmesi önemli. Aksi durumun ürettiği sorunlar- terör örgütüne verilen destek sorununu nasıl çö- ze daha anlayışlı bir yaklaşım sergiliyor. Başkan la maalesef on yıllardır karşı karşıyayız. Bunun için zeceksiniz? Türkiye’ye Washington yönetiminden Trump’ın bu konuda ABD bürokrasisinden daha ya- ulusal kapasitelerin ve direnç kabiliyetlerinin artı- açıkça gelen bu “üstenci” bakışı nasıl yorumlamak pıcı olduğunu, bir önceki ABD yönetiminin hatala- rılması amacıyla insanî ve kalkınma yardımlarımı- gerekiyor? rından kaynaklanan ve bizi S-400 tedarikine götü- zı sürdürüyoruz. Sorunların barışçıl çözümü, eşit ve Müttefikimiz ABD ile ilişkilerimizde öne çıkan so- ren arka planı daha iyi anladığını görüyoruz. adil kalkınma, küresel yönetişimin reformu için ikili runlar ancak yapıcı diyalog ve diplomasiyle çözü- ve çok taraflı çabaları destekliyoruz. Uluslararası iliş- me kavuşturulabilir. Bu çerçevede, ABD ile her dü- Türkiye, Suriye’de terör örgütü YPG’ye yönelik kilerimizde hakkaniyet ve hukuku önemseyerek ha- zeyde yakın temas ve görüşmelerimiz sürüyor. Sayın mücadeleyi hangi takvim ile yürütecek? Fırat’ın reket ediyoruz. Cumhurbaşkanımız ve Başkan Trump ikili, bölge- doğusundaki YPG varlığına karşı nasıl bir süreç sel ve uluslararası konuları ele almak üzere sık sık işleyecek? Türkiye yeni dönemde, bölgede ve dünyadaki birbirleriyle temas ediyor. Ben de ABD’li muhata- Türkiye’nin Suriye’den kaynaklanan terörle mücade- meydan okumalara nasıl karşılık verecek? Bölgesel bım Sayın Mike Pompeo ile yakın bir diyalog için- le kararlılığı tamdır. Fırat Kalkanı Harekâtı ve Zeytin ve küresel ilişkilerini yürütürken, hangi argüman- deyim. Başta ticaret ve savunma olmak üzere, ABD Dalı Harekâtı, Fırat’ın doğusu dâhil Suriye’den ül- ları öne çıkaracak? ile her alandaki iş birliğimizi daha da güçlendire- kemizi hedef alan terör tehdidiyle mücadele eder- Mevcut öngörülemez ve risklerle dolu ortamda ulu- rek ilişkilerimizde olumlu bir gündem inşa etmeyi ken gerekli adımları atmaktan imtina etmeyece- sal hedeflerimize ulaşabilmemiz için etkin bir dış po- amaçlıyoruz. ğimizin ve operasyonel kabiliyetimizin en somut litikaya ihtiyaç var. Siyasî, ekonomik, diplomatik, S-400 tedarikimizin ABD ile ilişkilerimizi ve F-35 göstergesidir. beşerî ve askerî anlamda tüm araçların bütüncül ola- programına katkılarımızı etkileyecek derecede kendi Türkiye, PKK terör örgütünün Suriye kolu PYD/ rak aynı hedefe yöneltilmesi elzem. Bizi etkileyen sınırlarının ötesine taşınmaması ve siyasîleştirilme- YPG’ye karşı mücadelesini bu örgüt bütünüyle ber- meselelere tüm imkânlarımızı harekete geçirerek mesi için girişimlerimiz devam ediyor. ABD’li mu- taraf edilene kadar sürdürecektir. Bu mücadelenin 45 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

ve buradan başlayacak yeni bir insan hareketliliğinin ABD’nin İran’a yönelik son dönemde giderek ar- önlenmesi sadece Türkiye’nin değil, başta Avrupa ül- tan sert söylemi ve bu söyleme bazı bölge ülkele- keleri olmak üzere uluslararası toplumun genelinin rinden gelen destek nasıl okunmalı? Türkiye bu öncelemesi gereken bir konudur. süreçte nasıl bir politika izleyecek? Gerek Sayın Cumhurbaşkanımız gerekse şahsım, Rus Kurallara dayalı uluslararası sistem, tüm devletle- “Başkan Trump’ın muhataplarımızla yaptığımız son telefon görüşme- rin ve uluslararası toplumun barış ve istikrarı için S-400 konusunda ABD lerinde İdlib’e ilişkin kaygı ve beklentilerimizi açık önem taşıyor. Biz; ilke olarak, uluslararası ilişkiler- bürokrasisinden daha bir dille aktardık. Sayın Cumhurbaşkanımızın öneri- de diplomasi yerine tek taraflı yaptırımlara başvu- yapıcı olduğunu, bir si üzerine iki ülke arasında teknik düzeyde oluşturu- rulmasına karşı olduğumuzu en başından beri dile önceki ABD yönetiminin lan İdlib Çalışma Grubu 16–17 Mayıs 2019 tarihlerin- getiriyoruz. Bu çerçevede, ABD yaptırımlarını doğ- de Ankara’da ilk toplantısını yaptı. ru bulmadığımızı, yaptırımların İran halkına, bölge- hatalarından kaynaklanan Türkiye, önümüzdeki dönemde de İdlib’te sükûne- sel istikrara, ahde vefa ilkesine, uluslararası iş birliği ve bizi S-400 tedarikine tin sağlanması ve idamesi için gayret sarf etmeyi ka- ve güven ortamına zarar verdiğini her fırsatta vurgu- götüren arka planı daha iyi rarlılıkla sürdürecektir. luyoruz. Ayrıca, bölgesel ve küresel güvenlik mima- anladığını görüyoruz.” risinin önemli unsurlarından olan Kapsamlı Ortak Türkiye’nin son dönemde Suriye özelinde yoğun Eylem Planının (KOEP) muhafazası ve tüm tarafların bir şekilde geliştirdiği Rusya ile iş birliğinin gele- yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmesinin önem ceğini nasıl yorumluyorsunuz? Ankara ile Moskova taşıdığını vurgulamak istiyorum. şekli, safhaları ve takvimi ulusal güvenlik ihtiyaç ve arasındaki bu iş birliği Suriye krizinin çözümüne Bölgemizde yeni gerginlikler yaşanmasının, hâliha- önceliklerimiz doğrultusunda tespit edilmektedir. katkı sağlayabilecek mi? zırdaki kırılgan güvenlik yapısına katkı sağlamadı- Suriye sınırımızın ötesinden millî güvenliğimize kas- Suriye sahasında mevcudiyeti bulunan ve rejim üze- ğı açıktır. Bölgemizde istikrar ve huzuru bozabilecek, teden terör tehdidinin bertaraf edilmesi amacıyla sı- rinde etki sahibi olan Rusya, ihtilafa kalıcı çözüm gerginliği tırmandıracak tek taraflı adımlardan uzak nırımızın Fırat’ın doğusunda kalan kısmı boyunca bulunmasına yönelik çabalar bağlamında önde gelen durulmalıdır. Bölge ülkelerinin olası bir çatışmanın uzanan Suriye topraklarında bir güvenli bölge tesis aktörlerdendir. kazanan tarafı olmayacağını, bu durumda tüm taraf- edilmesi seçeneğini değerlendiriyoruz. Rusya ve İran’la birlikte tesis ettiğimiz Astana for- ların ve daha da önemlisi tüm bölge halklarının kay- Güvenli bölgeden kastımız, başta PYD/YPG ve DEAŞ matı, Suriye çapında şiddetin azaltılmasına yardım- bedeceğini anlamaları önem taşımaktadır. olmak üzere her türlü terör unsurlarından arındırıl- cı olan ve siyasî süreçte yeni bir ufuk açan tek etkili Bu bağlamda ayrıca, sorunuzda belirttiğiniz, mış bir alandır. Bu sayede gerek sınır güvenliğimi- uluslararası girişim olmuştur. “ABD’nin artan sert söylemine bazı bölge ülkele- zin sağlanabileceğini gerekse Suriyeli mültecilerin rinden gelen destek” hususunun esasen tam gerçe- bu bölgeye geri dönüşlerinin önünün açılabileceğini ği yansıtmadığını, bölge ülkelerinin çoğunluğunun değerlendiriyoruz. ABD ile İran arasında artan gerilimden rahatsızlık Amerikalı muhataplarımızla her düzeydeki temasla- ve kaygı duyduğunu bu vesileyle dikkate getirmek rımızda güvenli bölgenin, sınır güvenliğimizi temi- isterim. nat altına alacak derinlikte ve Türkiye’nin kontro- Türkiye, her zaman bölgesel barış ve istikrardan lünde olması gerektiğini vurguluyoruz. yana olmuştur. Bu anlayışla, ABD ve İran arasında- ABD’yle güvenli bölge konusundaki görüşmelerimi- “Fırat Kalkanı Harekâtı ki yaşanan gerilimde ve bölge ülkeleri arasındaki so- zi gerek teknik gerekse siyasî düzeyde sürdürüyoruz. ve Zeytin Dalı Harekâtı, runlarda her daim diyalog ve iş birliğini savunduk ve DEAŞ’la mücadele kisvesi altında terör örgütü PYD/ Fırat’ın doğusu dâhil savunmaya devam ediyoruz. ABD ve İran makamla- YPG ile başlattıkları ortaklığı sona erdirmelerini bek- Suriye’den ülkemizi hedef rının yanı sıra, görüştüğümüz tüm muhataplara da lediğimizi her fırsatta dile getiriyoruz. bu ilkesel tutumumuzu aktarmaya devam ediyoruz. Öte yandan, güvenlik endişelerimizin giderilmesi alan terör tehdidiyle hususunda sabrımızın sınırsız olmadığını ve meşru mücadele ederken gerekli Yakın dönemde, dünyanın değişen düzeniyle bir- müdafaa hakkımızı her zaman saklı tuttuğumuzu da adımları atmaktan imtina likte yeni çatışma alanlarının ortaya çıkacağı- her ortamda hatırlatıyoruz. etmeyeceğimizin en somut na kesin gözüyle bakılıyor. Bu çerçevede Doğu göstergesidir.” Akdeniz’de Yunanistan, Kıbrıs Rum Kesimi, İsrail, Türkiye, özellikle son dönemde Soçi Anlaşması ile Mısır ve dolaylı olarak da ABD tarafından oluştu- Suriye’nin İdlib bölgesinde sağlanan diplomatik rulan birlikteliğe karşı Türkiye, ekonomik çıkarla- başarı ile oluşturulan “çatışmasızlık bölgelerini” rını ve ulusal güvenliğini nasıl koruyacak? Bunun ihlal eden Esed rejimi saldırılarının durdurulması Astana garantörleri olarak, BM’yle eş güdüm- için hangi iş birlikleri gündeme gelebilir? Türkiye, için nasıl bir diplomasi yürütüyor? Olası bir mülte- le, siyasî çözüm arayışına ivme kazandıracak olan Doğu Akdeniz’de münhasır ekonomik alan ilan ci akınına karşı nasıl bir politika izlenecek? Anayasa Komitesinin kuruluş sürecini en kısa sürede edecek mi? İdlib’in, gerginliği azaltma bölgesi statüsünün ko- tamamlamayı hedefliyoruz. Son dönemde yoğunla- runmasına önem atfediyoruz. Bu amaçla Rusya’yla şan gayretlerimiz neticesinde, Komitenin kuruluşun- 17 Eylül 2018 tarihinde imzalamış olduğumuz “Soçi da son aşamaya yaklaşılmıştır. Muhtırası”na bağlıyız. Diğer yandan, Ruslarla geçtiğimiz Eylül ayında imza- Son dönemde Muhtırayı aşındırma amacıyla İdlib’e ladığımız İdlib Muhtırası sayesinde İdlib’in gerginli- yönelik saldırıların arttığını görüyoruz. Rejimin, ği azaltma bölgesi statüsü muhafaza edilmiştir. Son Mayıs ayı başından beri gerçekleştirdiği ateşkes ih- dönemde İdlib sahasında yaşanan sıkıntılara rağmen “Son dönemde lallerinde yüzlerce kişi hayatını kaybetmiş veya yara- her iki ülkenin bu Muhtıraya bağlılıklarını koruma- Muhtırayı aşındırma lanmış, yüz binlerce kişi yerinden edilmiştir. sı sayesinde sahadaki durumun kötüye gitmesinin amacıyla İdlib’e yönelik Rejim güçlerinin; sivil yerleşim yerlerini, hastaneleri önüne geçilmiştir. saldırıların arttığını ve okulları hedef alan saldırıları kabul edilemez. Bu Rusya’yla eş güdüm hâlinde, sahada sükûnetin sağ- saldırılar, Muhtıranın açık ihlalidir. lanmasına yönelik adımlar atılarak, Suriye’de ihti- görüyoruz. Rejimin, Rejimin bu saldırıları, ülkemize yönelik mülteci akı- lafın kalıcı bir çözümle sonlandırılmasına ve ülkede Mayıs ayı başından beri nı riskini de beraberinde getirmektedir. 3,6 milyonu barışın, istikrarın ve güvenliğin yeniden temin edil- gerçekleştirdiği ateşkes geçici koruma altındaki Suriyeliler olmak üzere, 4 mesine yönelik çabalara katkı sağlanmaktadır. ihlallerinde yüzlerce kişi milyon civarında yerinden edilmiş kişiye ev sahipliği Ülkemiz, diğer Astana garantörleri Rusya ve İran’ın hayatını kaybetmiş veya yapan ülkemiz, ilave bir mülteci akınını arzu etme- yanı sıra uluslararası toplum ve BM’yle yakın iş bir- mektedir. Suriyelilerin yeni bir insanî trajedi daha liği içinde Suriye ihtilafına kalıcı çözüm bulun- yaralanmış, yüz binlerce yaşamaması için tüm uluslararası toplumu üzerine ması yolunda her türlü çabayı sergilemeye devam kişi yerinden edilmiştir.” düşeni yapmaya davet ediyoruz. Zira genelde Suriye, edecektir. özelde İdlib’deki sivillerin korunması, katliamların ▸ 46 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Kıbrıs meselesi çözüldükten sonra bu konular ele alınabilir. Kıbrıs Rumlarının mevcut aşamada yap- ması gereken şey, ya tek taraflı faaliyetlerini durdur- mak ya da Kıbrıs Türklerini hidrokarbon konusunda karar alma mekanizmasına da dâhil edecek şekil- de adımlar atmaktır. Dolayısıyla hem kendi kıta sa- hanlığımızda hem de KKTC’nin Türkiye Petrollerine vermiş olduğu ruhsat sahalarında arama ve sondaj faaliyetlerimizi sürdüreceğiz.

Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkiyi; libe- ral dünya düzeninin değiştiği, yabancı düşman- lığı, İslamofobi ve Müslüman karşıtlığının arttığı bir dönemde nasıl bir gelecek bekliyor? Küresel düzlemde birçok sınamayla karşı karşıya ol- duğumuz zor bir dönemden geçiyoruz. Dünyanın her yerinde tehlikeli bir şekilde artış gösteren ya- bancı düşmanlığı ve İslam karşıtlığı, AB üyesi ül- kelerde, özellikle Avrupa Parlamentosu (AP) se- çimlerinden önce kullanılan aşırıcı ve popülist söylemlerle tehlikeli bir hâl aldı. Yabancı düşmanlı- ğının giderek daha fazla politik bir araç olarak kulla- nıldığını görüyoruz. AB’nin kendi kuruluş değerlerine ters düşen bu tu- tuma karşı Türkiye’nin sağlayacağı katkı ve tarihi- Türkiye, Akdeniz Havzasının istikrarı ve güvenliği mizden kaynaklanan hoşgörü yapısı göz ardı edil- için anahtar konumdaki aktörlerden biridir. Bugün memeli. Türkiye’nin AB üyeliği, bu sınamaların geldiğimiz noktada, denizler; giderek daha fazla öl- aşılmasında anahtardır. Türkiye’nin AB’de yer al- çüde askerî, siyasî, ekonomik ve enerji kaynakları ması; İslam ülkeleriyle AB arasındaki yakınlaşma- mücadelelerinin merkezinde yer alıyor. Hâlbuki biz, yı somut hâle getirecek, AB ülkelerindeki Müslüman denizleri iş birliği ve barış alanları olarak görüyoruz. “Kıbrıs Rumlarının toplumların uyumunu hızlandıracak, olası radikal- Maalesef son dönemde özellikle Doğu Akdeniz’in, yapması gereken şey, ya leşmeleri engelleyecek ve AB’nin geleceğine ve is- krizlerle ve fırsatçılık girişimleriyle anıldığına şahit tek taraflı faaliyetlerini tikrarına katkı sağlayacaktır. AB ile Türkiye arasın- oluyoruz. durdurmak ya da Kıbrıs da dürüst ve açık bir diyalog sürdürülmesi önem arz Kıbrıs Adası, tarih boyunca jeostratejik konumuy- Türklerini hidrokarbon etmektedir. la dikkatleri üzerine çekmiştir. Etrafında yeni keşfe- dilen hidrokarbon kaynakları, adayı, daha büyük bir konusunda karar alma Türkiye, dünya genelinde artan İslamofobi, cazibe merkezi hâline getirmiş durumda. mekanizmasına da dâhil Müslüman karşıtlığı, aşırı sağ popülist söylem ve Hâl böyleyken karşımızda; kendisini adanın tama- edecek şekilde adımlar yabancı karşıtlığına karşı nasıl bir politika izli- mının sahibi zanneden, her türlü doğal zenginlik atmaktır.” yor? Bu politikanın yaptırım gücünü sağlamak için üzerinde tek başına tasarrufta bulunmaktan çekin- hangi önlemler alınıyor? meyen bir Kıbrıs Rum yönetimi var. Bunu yapar- Irkçılık, yabancı düşmanlığı ve İslam karşıtlığı et- ken bölgede, Türkiye’yi dışlamaya yönelik ortak- rafında şekillenen, popülist söylemlerin körükle- lıklar kurma arayışındalar. Biz bölgede Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de en uzun kıyısı bulunan Türkiye’nin mesiyle yeni bir boyut kazanan radikal fikir ve ey- hesaba katmayan hiçbir iş birliğinin başarılı ola- uluslararası hukuktan kaynaklanan meşru haklarının lemlerin muhtelif ülkelerdeki çirkin tezahürünü mayacağını ve bunların boşa çıkacağını Sayın bulunduğunu ve ülkemizin bölgedeki enerji denkle- büyük kaygıyla takip ediyoruz. 15 Mart 2019 ta- Cumhurbaşkanımız başta olmak üzere, her zaman minden dışlanamayacağını ilgili tüm tarafların tes- rihinde Yeni Zelanda’da iki camiye gerçekleşti- vurguluyoruz. lim etmesi, sağduyulu ve bölgenin daha da istikrar- rilen ve Müslümanları hedef alan terör saldırısı, Doğu Akdeniz’de hem kendi kıta sahanlığımızda- sızlaşmasını önleyecek bir yaklaşım olacaktır. İslam karşıtlığının ulaştığı boyutun elim bir gös- ki hak ve çıkarlarımızı hem de Kıbrıs Adası etrafında Öte yandan, Türkiye’nin, Doğu Akdeniz’de tergesi olmuştur. Bu olayın hemen ardından İİT Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin hak ve çıkarlarını Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) ilan edip etmeye- Dışişleri Bakanları Düzeyinde Açık Katılımlı Acil İcra koruyacağımızı her vesileyle söylüyoruz. Bu bağlam- ceği, daha ziyade balıkçılıkla ilgili bir konudur. Şayet Komitesi Toplantısını düzenledik. Akabinde, 2 Nisan da, uluslararası hukuku da dikkate alarak, gereken ülkemizin menfaatleri ve balıkçılık sektörümüzün her türlü adımı atmaktan da hiçbir zaman çekinme- talepleri bu yönde olursa ülkemizin şu anda uygu- dik, çekinmeyeceğiz. Bunun için gerekli donanıma, ladığı kıta sahanlığı sınırları içerisinde MEB ilanı da iki sondaj gemisine ve çok sayıda sismik araştırma tabiatıyla düşünülebilir. Uluslararası hukuka göre gemisine sahibiz. MEB ilan etmemiş olmamız kıta sahanlığımız için- deki hidrokarbon kaynaklarının araştırılmasına veya çıkarılmasına herhangi bir engel teşkil etmiyor. “Türkiye’nin AB’de Bu vesileyle şu hususu da vurgulamak istiyorum: yer alması; İslam Doğu Akdeniz’de kıta sahanlığı ve MEB sınırlarının ülkeleriyle AB arasındaki nihai hâle getirilmesi, ancak üçüncü tarafların hak- larına halel getirmeyen ikili anlaşmalarla veya taraf- yakınlaşmayı somut hâle “Bugün geldiğimiz ların rızasıyla uluslararası yargı veya tahkim yoluy- getirecek, AB ülkelerindeki noktada, denizler; la mümkün olacaktır. Rumların sözde MEB ilanı da, Müslüman toplumların giderek daha fazla ölçüde sınırlandırma anlaşmaları da hukuken geçersiz ve uyumunu hızlandıracak, askerî, siyasî, ekonomik batıldır. olası radikalleşmeleri ve enerji kaynakları Biz; bölge ülkeleriyle, tabii GKRY hariç, her zaman bu konuda diyaloğa ve sınırlandırma anlaşmaları- engelleyecek ve AB’nin mücadelelerinin na açık olduğumuzu belirttik. Nitekim 2011 yılında geleceğine ve istikrarına merkezinde yer alıyor.” da KKTC ile kıta sahanlığımızı bir anlaşma ile sınır- katkı sağlayacaktır.” landırdık. Kıbrıs Adasının batısı bakımından ancak 47 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

2019 tarihinde New York’ta hitap ettiğim Birleşmiş maruz kaldıkları saldırıların, mukayeseli inceleme ve ülkelerinin tamamında mukim Büyükelçiliğimiz bu- Milletler Genel Kurulunda uluslararası camia, yükse- değerlendirmelere de olanak verecek şekilde, bütün- lunmakta. Bu bölgeyle; 2002 yılında 5,96 milyar len hoşgörüsüzlük ve nefret suçlarına karşı etkili ön- cül sayısal veri olarak dökümü çıkarılabilmektedir. ABD Doları olan ticaret hacmimiz, 2017 yılında 53,4 lemler almaya davet edildi. Bakanlığımız Konsolosluk Çağrı Merkezi, 2012 yılın- milyar ABD Dolarına ulaştı. Türk kökenliler, birçok Avrupa ülkesindeki dan bu yana yurt dışında yabancı düşmanlığı saldı- Afrika’yla ise açılım politikası olarak başlayan iliş- Müslümanların çoğunluğunu oluşturmakta ve ırkçı- rılarına maruz kalan vatandaşlarımızın kullanımına kilerimiz, zaman içerisinde olgunlaşarak ortak- lık, ayrımcılık ve yabancı düşmanlığı saikli eylemle- da açılmıştır. Böyle bir saldırıya maruz kalan vatan- lık politikasına evrildi. 2002 yılında 2,9 milyar re maruz kalmaktalar. Örnek vermek gerekirse; Batı daşlarımız, 7/24 temelinde Bakanlığımıza bilgi ver- ABD Doları olan kıtayla toplam ticaret hacmi- Avrupa’da Türk toplumuna yönelik yapılan ırkçı sal- me imkânına kavuşmuştur. Bu yönde bir ihbar alan miz, 2017 yılında 18,8 milyar ABD Dolarına yüksel- dırı sayısı 2014’te 75 iken, 2015’te 108, 2016’da 128, Konsolosluk Çağrı Merkezi, durumu ivedilikle ilgi- di. Ülkemizin, 54 Afrika ülkesinin 42’sinde mukim 2017’de 100, 2018’de 97 ve Ocak-Mayıs 2019 döne- li temsilciliğimize iletmekte, ilgili temsilciliğimiz de Büyükelçiliği bulunuyor. Bunlara ilaveten Gine- vakit kaybetmeksizin mağdurla temas kurmakta, ge- Bissau, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Malavi’de açıla- rekli olduğu takdirde hukuk danışmanları aracılığıy- cak yeni Büyükelçiliklerimizle kıtadaki varlığımız la hukukî destek sağlamakta, yerel makamlardan bil- daha da güçlenecek. Afrika ile ilişkilerimizde AFAD, gi talep etmekte ve saldırının takipçisi olmaktadır. TİKA, Yunus Emre Enstitüsü, Maarif Vakfı, Kızılay Vatandaşlarımız; aşırıcı akımların propaganda çalış- gibi kurumlarımızla yakın iş birliği hâlinde çalışıyo- malarına karşı müteyakkız olmaları konusunda uya- ruz. Kıtada ciddi yatırımlarımız var. Bizim amacı- rılmakta ve kendilerine, aşırıcı çevrelerin tahrik- mız; coğrafya, dil, din, ırk gözetmeksizin hep birlik- “15 Mart 2019 tarihinde kâr söylemleri karşısında sükûnetlerini korumaları te iş birliğinin hâkim olduğu bir ortamda geleceğe Yeni Zelanda’da iki ve haklarını yasal yollardan aramaları telkininde bu- ilerlemek. camiye gerçekleştirilen lunulmakta ve bu yönde kendilerine gerekli hukukî yönlendirme (ücretsiz olarak) sağlanmaktadır. Sayın Bakanım, özetle söylemeniz gerekirse, de- ve Müslümanları hedef Irkçılık ve İslam düşmanlığı saikli saldırılara maruz ğişen bu dünya düzeninde Türkiye’nin rolü ne alan terör saldırısı, İslam kalan vatandaşlarımızın ihtiyaç duyabilecekleri bilgi olacak? karşıtlığının ulaştığı ve yönlendirmenin sağlanması amacıyla, 2001 yılın- Dünyanın çeşitli dalgalanmalar ve çalkantılarla sı- boyutun elim bir göstergesi dan itibaren dış temsilciliklerimizde istihdam edilen nandığı günümüzde Türkiye; yaşamakta olduğumuz olmuştur.” sözleşmeli hukuk danışmanları yoluyla hukukî des- köklü değişikliklere uyum sağlayan ve çevresindeki tek sağlanmaktadır. Hâlihazırda 39 temsilciliğimizde dinamikleri barış, refah ve istikrar doğrultusunda şe- hukuk danışmanlığı hizmeti verilmektedir. killendirmek için samimi çaba sarf eden, bu çabaları- Batılı muhataplarımıza her fırsatta, siyasetçilerin ve nın merkezine insanı koyan bir ülke. Uluslararası sis- toplumun önde gelen kişilerinin mesaj ve konuşma- temin, temsil ve adalet kavramları üzerine yeniden minde 23 olarak kaydedilmiştir. İstihdam, eğitim larında daha mutedil olmaları ve mevcut olumsuz tesis edilmesi için başta BM nezdinde olmak üzere alanında ve sosyal yaşamda karşılaşılan ayrımcı dav- hissiyatı körüklememeleri gerektiği, aksi takdirde uluslararası kuruluşlardaki çabalarımızı devam etti- ranışlar, Türk toplumunun içe kapanmasına ve en- dışlayıcı ve ötekileştirici söylemin toplumun her ke- receğiz. 2023 hedeflerimize doğru yürüdükçe, ulusla- tegrasyon sürecinin zorlaşmasına sebep olmakta. siminin güvenliğini ve huzurunu tehdit etme riskini rarası sistemin yeniden şekillenmesi üzerindeki etki İslam karşıtı fikirlerin tezahürleriyle mücadele et- taşıdığı vurgulanmaktadır. Göç ve göçmen politika- alanımız da genişleyecek. Türkiye; bölgesinde ve mek için kapsamlı yasal, idarî ve eğitici önlemler ge- larının münhasıran güvenlik objektifinden bakılarak ötesinde hüküm süren bu belirsizlik denizinde ba- rekli. Ancak, ne yazık ki dünya çapında; ırkçı, ya- şekillendirilemeyeceği, insanî açıdan yapılacak de- rış, istikrar ve refahın sağlanmasında etkin rol oyna- bancı düşmanı ve İslam karşıtı olaylar hakkında ğerlendirmelerin ağırlık taşıması gerektiği ve bu po- makta. Artan imkânlarımız sayesinde, bölgemizin etkin raporlama yapılmıyor. Bu menfî tabloyu de- litikaların kapsayıcı/kucaklayıcı olmasının önemi her ötesinde Afrika, Asya-Pasifik ve Latin Amerika’ya ğiştirebilmek amacıyla; Birleşmiş Milletlerin ve böl- fırsatta dile getirilmektedir. kadar uzanan güçlü ilişkileriyle ülkemiz; kalkınma, gesel örgütlerin çatıları altında ortak irade üzerine İlgili ülke makamları nezdinde; ırkçılık, yabancı düş- çatışmaların barışçıl yollardan çözümü ve arabulucu- etkin iş birliği inşa edilmeli ve ortak bir duyarlılık manlığı ve ayrımcılık içeren hususların ders kitap- luk, etkin çok taraflılık ve küresel iş birliğini samimi gösterilmelidir. larından çıkarılmasına yönelik girişimde bulunul- çabalarla destekliyor, desteklemeye de devam ede- AİHS’nin 10. maddesinde yer alan ifade özgürlüğü maktadır. Eğitim sisteminin, özellikle genç kuşaklara cek. Sözüne güvenilen, ağırlığı olan önde gelen bir hakkının, politikacılar tarafından kötüye kullanılma- İslam, Müslümanlar, göç ve göçmen olgusu hak- ülke olmayı sürdürecek. ması gerektiğini savunuyoruz. Bu mücadele; kültürel kında doğru bilgi verecek şekilde düzenlenmesinin ve etnik gruplara yönelik ayrımcılıkla mücadele ve önem arz ettiği vurgulanmaktadır. kültürel uyumun sağlanması, çoğulculuğun destek- Muhataplarımızla ikili düzeyde yapılan temasla- lenmesi, resmî kurumların ırkçılıktan arındırılması, rın yanı sıra Avrupa Konseyi, AGİT ve Birleşmiş insanî söylemlerin vurgulanması ve bölücü söylem- Milletler gibi çok taraflı platformlarda düzenle- lerden kaçınılması, Müslümanların kendilerini anlat- nen etkinliklere, Türk STK’larının katılımı des- malarına imkân sağlanmasıyla aşılabilir. teklenmekte, böylece yurt dışında yaşayan va- Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri de farklı inançlar- tandaşlarımızın maruz kaldığı ırkçılık ve İslam “Afrika ile açılım dan ibadet eden insanları hedef alan saldırılarda son düşmanlığı temelli saldırılar ile ayrımcı uygulama- dönemde yaşanan artışa dikkat çekerek, bunun arka- lar konusunda uluslararası farkındalık oluşturulması politikası olarak başlayan sında yabancı düşmanlığı, beyaz üstünlükçü iddialar, sağlanmaktadır. ilişkilerimiz, zaman neo-Nazi ideolojiler ve “ötekileştirme”nin yattığını; içerisinde olgunlaşarak nefret ve aşırıcılıkla mücadelede bir dönüm nokta- Türkiye; eşitlik ve çeşitlilik ilkesi ile yürüttü- ortaklık politikasına sına yaklaşıldığı endişesinden hareketle BMGS’nin ğü dış politikasında yakın ve orta dönemde Çin, evrildi. 2002 yılında 2,9 acil olarak iki girişim başlattığını açıklamıştır. Bunu Hindistan ve Afrika ülkeleri ile nasıl bir gelecek memnuniyetle karşılıyoruz. düşünüyor? milyar ABD Doları olan Avrupa’da artan ırkçılık, yabancı ve İslam düşman- Dış politikamız ve ekonomik performansımız, kıtayla toplam ticaret lığı tehdidine karşı vatandaşlarımızla ilgili olarak tüm coğrafyalarda birbirini tamamlıyor. Ülkemizin hacmimiz, 2017 yılında Bakanlığımızca atılan adımlar şunlardır: yumuşak gücünü tam anlamıyla pekiştiriyor. 18,8 milyar ABD Dolarına Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımıza yönelik saldı- Küreselleşmenin yadsınamaz bir gerçek olduğu gü- yükseldi. Ülkemizin, 54 rılar, 2012 yılı Ocak ayından itibaren Bakanlığımızca nümüz dünyasında ülkemizin dış politikasında da elektronik bir veri tabanında toplanmaya başlanmış- çeşitliliğin önemi çok büyük. Bu nedenle Asya’nın Afrika ülkesinin 42’sinde tır. Bu veri tabanından derlenen bilgiler TBMM de en büyük güçleri arasında bulunan Çin ve Hindistan mukim Büyükelçiliği dâhil olmak üzere, ilgili kurumlarımızla paylaşılmak- ile yükselişe geçen Afrika ve Latin Amerika ile ilişki- bulunuyor.” tadır. Böylelikle yurt dışında yaşayan vatandaşları- lerimizi her açıdan geliştirmek için çabalıyoruz. mızın İslam düşmanlığı temelli de dâhil olmak üzere Asya’da Sektörel Diyalog Ortağı olduğumuz ASEAN ▸ 48 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

2071 için hangisi daha stratejik: Stratejistler mi akıl mı?

Tek kutuplu dünya, eskisine kıyasla çok daha edilmekte, üzerine de her gün aktüel durum sosu NEDRET ERSANEL * güçlü ve hırsla “itaat” talep ederken, Türkiye’nin dökülmektedir. krizleri içinde, genel olarak Batı, özel olarak ABD olarak tarif edilebilecek “canlıyla” kurulmuş özel Dış politika profesyonelleri (medya, akademi, bağ fark edildi. Böylece bir yandan tek kutuplu aydınlar, askerler, daha az olmakla birlikte dünyanın getirileri tartılmaya çalışılırken, istikrarlı diplomatik araçlar) açısından bu durum tüm bir siyasî iktidarın ülkeyi yükseltme ve bekası açıları göremeyen, özel durumlarda sadece açıyı için “bağımsızlık karaktere” ihtiyacı acil biçimde değil gerekirse gözü değiştirmesi gerektiğini hissedilir hâle geldi. Buna yatırım yapılırken, diğer fark edememiş, meseleyi nasıl/nereden tutacağı taraftan da ülkenin bir tür “arınma süreci”nden konusunda sıklıkla tedirgin, plan yapamayan/ geçmesi gerektiği anlaşıldı. öneremeyen birkaç kuşağın güdük kalmasına sebep olmuştur. Bu azlığın ana nedenlerinden biri –ayrı Ulusal güvenlik kavramının akla gelen her bahistir– ABD’nin ülkemize nüfuz derinliğidir. 989’dan 11 Eylül trajedisine kadar dış politika ayağından; askerî, politik, ekonomik, medya, terör, entelijansiyasının, medya ve akademinin açılış dış politik saldırılar ve tehditler, bunları durdurma, Türk dış politikasının bütününe yönelik bu kritikler cümlesi, “Soğuk Savaşın sona ermesinden aşma, karşılık verme ve aynı zamanda “yoluna ağır sayılmamalıdır. Çünkü Türkiye’nin ihtiyacı sonra” ya da “Berlin Duvarı’nın yıkılmasının devam” etme mesaisinin ağırlığını çok artırdı. olan dış politika aklı vasatla idare edilemeyecek ardından”dı. 9/11 trajedisinden (2001) “tek Bunlar da hâlen devam etmektedir. boyuttadır, baskı/strese dayanabilmelidir ve başka kutuplu dünya ve buna aleni meydan okumaların yolu da yoktur. Bu yüzden teşhisler, eleştiriler, 1başlamasına” kadar geçen süre içinde de, “İkiz Dünyanın iç ve dış tehditlere en çok maruz tahrik ölçüsünde teşvik olarak alınmalıdır. Kuleler’in çökmesiyle birlikte” diye başlayan kalan ülkesi... (Adı geçen dış politika sınıflarının okumalar izler olduk. Türkiye, dışarıdan gelen atak çeşitliliği içinde bu şartlara uygun akıllar kadar iç tehditleri de yüksek bir ülke olmasa zaten bugünlere ulaşılması Bu tekrarlar Türkiye özelinde, tek kutuplu ve dahası iki kol sıklıkla bileşenler mümkün müydü? Türkiye’nin dünyanın getirdikleri ve buna itirazların sunduğu oluşturabiliyor. Küresel “iç-dış özellikle asimetrik hamleleri ve risk ve fırsatların öngörü ve teşhisine ilişkin pek az tehditlerin sayısına göre ülkelerin oyun bozma/direnme kabiliyeti hatta nadir isabette analizler üretilebildi. dağılımı” listesi yapılsa ilk üçe rahatlıkla emsalsizdir. Ancak daha fazlasını ama bu satırların yazarına göre ilk istememiz gerekiyor.) Mesele bununla da kalmadı; Türkiye’nin son 18 sıraya “oynayan” bir ülke konumundadır. yılının getirdiği benzeri görülmemiş iç politik Bu da ülkenin, zorlukların her biri ile tek Örneğin Suriye krizi, 9. yılındadır ve metamorfoz ve bunun ürettiği sarsıntılar, dünyanın tek uğraşmasını dayatan, üstelik bunu “kafasını kimsenin elinde –bilebildiğimiz kadarıyla– dört merkezindeki kaymaların oluşturduğu kasırgalarla kaldırmadan” sürekli yapması gereken bir Türkiye başı mamur, çok katmanlı ve oyun teorilerine buluştu, ikisi birleşerek “fırtınanın gözü”nü ihtiyacını empoze ediyor! göre kurulmuş, safhalandırılmış bir plan yoktur. üzerinde yaşadığımız topraklara dikti. Sürekli aksiyon üretme, karşılık verme yetisini de Her devlet ulusal güvenlik risklerine daima zayıflatmaktadır. Bu tecrübe, dünyada herhangi bir ülkenin yaşadığı teyakkuz hâlinde olmak görevine sahiptir ama veya yakın örneği bulunmayan “katalog dışı” tehdit/riskler “tek tek” yani “perakende” ele Türkiye’de iç siyasetin –seçimler gibi özel dönemler olaylara neden oldu. 15 Temmuz bunlardan sadece alınamaz. Bu tür bir algı; dış politika aydınlarının, hariç– gündemin gerisine gidip, dış politika ve biri ama birinci sırada olanıydı... Bu süreç esnasında diplomasi uygulayıcılarının, medyanın, “çözüm güvenlik konularının ilk sıraları günlük hayatın ülkenin hissettiği en büyük eksiklik, yaşanan sunma, üretme, plan kurma, bilhassa orta ve uzun parçası olacak denli doldurması; dünyanın, ağır krizlerin niteliği, bunların durdurulup tedavi vadeye bakma” kabiliyetini hızla köreltir. bölgenin ve Türkiye’nin değişen dengeleri ile edilmesi, alternatif yollar/çıkışlar için gerekli “akıl ilgilidir. Bu basit hâl görüldüğünde ihtiyaçlarımız üretiminin” darlığıydı. Bu fakirlik hâlen devam Türkiye’nin karşılaştığı sorunlar bağımsız ögelermiş da buna göre düzenlenecektir. etmektedir. gibi ele alınmakta, tekrar tekrar tarihî/kronolojik boyutları yazılmakta, tekrar tekrar “anki hâl” tarif * Gazeteci.

Pakistan, IMF kıskacında

Pakistan IMF’den 3 yıllık dönemde 6 milyar IMF ile 29 Nisan’dan beri yapılan görüşmelerin dolarlık yardım almayı planlıyor. IMF ile yapılan sonuca ulaştığını kaydeden Şaik, teknik görüşmelerde 700 milyar Pakistan rupisi (yaklaşık konulara ilişkin görüşmelerin tamamlanmasının 30 milyar lira) tutarındaki vergi muafiyetinden ardından paketin IMF tarafından onaylanmasını de geri adım atılması konusunda ortak bir karara bekleyeceklerini bildirdi. varıldı. IMF ile yapılan görüşmelerde 700 milyar Pakistan Pakistan Maliye Bakanı Abdul Hafız Şaik, rupisi (yaklaşık 30 milyar lira) tutarındaki vergi Uluslararası Para Fonu (IMF) ile 6 milyar dolarlık muafiyetinden de geri adım atılması konusunda Pakistan Ulusal Elektrik Enerjisi Düzenleme kurtarma paketi konusunda anlaştıklarını ifade ortak bir karar verilebildi. İki taraf ilk olarak gelecek Kurulunun özelleştirilmesi de IMF ile yapılan etti. Devlet televizyonu PTV’ye konuşan Şaik, malî yılda oluşması beklenen 11 milyar dolarlık anlaşma kapsamında gündeme alınacak ve devletin anlaşmanın 3 yıllık bir dönemi kapsayacağını ve 3 finansal açığın kapatılması üzerinde çalışacak. kurum üzerindeki etkisi en aza indirilecek. Cari açığı yıllık periyotta 6 milyar dolarlık destek alacağını Pakistan, gelecek yıl elektrik ve gaz faturalarına da 8 milyar dolara düşürmeyi taahhüt eden Pakistan aktardı. zam yapmayı planlıyor. hükümeti, harcamalarını bir hayli azaltacak. 49 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Devlet dışı silahlı aktörler

Özgürlük, eşitlik ve adalet talepleriyle başlayan Devlet dışı silahlı aktörlerin, özellikle IŞİD ve PYD/ MURAT YEŞİLTAŞ * gösteriler, Tunus dışında diğer bütün örneklerde YPG örneklerinde görüldüğü üzere devlet benzeri akamete uğradı. Mısır’daki askerî darbe, Suriye yapılara gitmeye çalışması, toprak kontrolü ve krizinin derinleşmesi, Libya’daki çatışmaların geniş malî kaynaklara ulaşmaları, klasik devlet yeniden başlaması ve Yemen’e yönelik Suudi egemenliğinin sınırlarına dair tartışmayı da yeniden Arabistan’ın askerî müdahalesi Orta Doğu’da var yapmayı mümkün kılmaktadır. Öte yandan, devlet olan fay hatlarını derinleştirerek bölgedeki güvenlik dışı silahlı aktörler, terörizm kavramını ve olgusunu krizini çok boyutlu hâle getirdi. Bölge, yeni bir da yeniden düşünmeyi gerekli kılmaktadır. Bu güvensizlik dalgasıyla karşı karşıya kaldı. Terörizm, anlamda DDSA’lar ve terör örgütlerinin harekât hem nicelik hem de niteliksel olarak dönüşüm tarzları ve yapılanmaları arasındaki benzerlikler geçirdi ve bütün Orta Doğu coğrafyasını tehdit eden ve farklılıklar, terörizmin bu olguyla birlikte bir faktör hâline geldi. önemli bir dönüşüm içerisinde olduğunu bize göstermektedir. DDSA’lar, devletlerin sahip olduğu eçtiğimiz yıllarda Orta Doğu ve Kuzey Bugün Orta Doğu’da sınırların sorgulandığı, devlet teknolojik kapasitelerin bir kısmına sahip olmaya Afrika coğrafyalarında başlayan ve egemenliğinin ciddi meydan okumalarla karşı başlamasıyla birlikte küresel güvenlik Suriye’de zirve noktasına ulaşan halk karşıya bulunduğu, radikalleşme ve aşırıcı şiddetin daha fazla tehdit altındadır. Bu isyanları, çatışmalar ve iç savaşlar yaygınlaştığı bir güvenlik iklimi hâkim. Söz yapıların varlığı ve savaşma özellikle otoriter devlet yapılarının konusu güvenlik ikliminin oluşmasında en etkili biçimleri, savaşın karakterinde kırılganlığını ve buna karşın devlet dışı silahlı unsurların başında şiddet temelli devlet dışı silahlı de önemli bir değişimin ortaya Gaktörlerin giderek güç kazandığını ortaya koydu. aktörlerin yaygınlaşması gelmektedir. çıkmasına neden olmuştur. Bu Son yıllarda şahit olduğumuz çatışmalarda anlamda DDSA’ların asimetrik savaş giderek belirgin hâle gelen devlet dışı silahlı Devlet dışı silahlı aktörler ifadesi, ve düzensiz savaşın da karakterinde aktörler, öncesinde daha çok finansal ve toplumsal hâlâ muğlak ve tanımı net olarak önemli bir değişime sebep olduğu düzlemlerde önemli rol oynamasıyla gündemde yer yapılmamış bir kavramsallaştırma gözlemlenmektedir. edinen bir fenomendi. Ancak Libya, Yemen, Irak ve olması sebebiyle birçok özellikle Suriye’de, devlet dışı silahlı grupların silahlı tartışmayı da beraberinde DDSA’lar artık uluslararası politikanın en çatışmaları yönlendiren birer aktör hâline gelmeleri, getirmiştir. Söz konusu önemli aktörü hâline dönüşmüşlerdir. Bu bu kavramın doğasını ve olgunun muhtevasını aktörlerin bilindik Vestfalyan aktörlerin, uluslararası düzeni bundan sonraki tümden değiştirerek güvenlik çalışmaları ve devlet egemenliğine karşı süreçlerde daha fazla etkilemesi ise kaçınılmaz bir uluslararası ilişkiler bağlamlarında ele alınmasını oynadıkları yıkıcı rollere dair özellikle Orta Doğu gerçeklik olarak ortaya çıkmıştır. zorunlu kıldı. Öte yandan bu durum uluslararası siyasetine göz atıldığında önemli bulgulara ulaşmak güvenliği de yeniden düşünmemizi zorunlu hâle mümkündür. Örnekler Orta Doğu siyaseti ile de * Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Uluslararası getirdi. sınırlı değildir. İlişkiler Bölümü.

Venezuela’da sular durulmuyor

Venezuela Kurucu Meclisin kararı ile, “Vatana ihanet, komplo, isyana teşvik, sivil isyana teşvik, suç işlemek için örgüt kurmak, yetki gaspı, kamuoyunu yasalara uymamaya teşvik etmek ve nefret suçu işlemek” suçlamaları yöneltilen Ulusal Meclisin 7 milletvekilinin dokunulmazlıkları kaldırıldı. Maduro Nicolás

Venezuela’da 23 Ocak’ta bir meydanda yemin eden yayımlanan yazılı açıklamada, kararın geçersiz gelmesi durumunda da “evet” oyu vereceklerini Juan Guaidó, kendini geçici devlet başkanı ilan olduğu öne sürüldü ve AN’nin, “devlet başkanlığı vurgulamıştı. Guaidó ve ev hapsini ihlal ederek etmiş, ABD başta olmak üzere bazı Batı ülkelerinin gaspını” sona erdirmek için çalışmaya devam La Carlota Hava Üssünün karşısındaki Altamira de desteğini almayı başarmıştı. Juan Guaidó’nun edeceği belirtildi. Köprüsü üzerine gelen yasaklı siyasetçi Leopoldo 30 Nisan’da bir grup askerle başkent Caracas’ta López, bir grup askerle Devlet Başkanı Nicolás başarısızlıkla sonuçlanan askerî ve sivil kalkışma ANC Başkanı Maduro’yu devirmek istemiş ve halkı sokağa denemesine katılanlar hakkında ülkede başlatılan Diosdado Cabello, çağırmıştı. Muhalifler, bu çağrı üzerine ülkenin yasal süreç devam ediyor. yaptığı açıklamada, birçok kentinde sokağa çıkmış, protestolar daha kalkışmaya katılan sonra özellikle Caracas’taki La Carlota etrafında Venezuela’da devlet nezdindeki yetkili yasama milletvekilleri şiddet eylemlerine dönüşmüştü. organı Kurucu Meclis (ANC), Venezuela Yüksek hakkında yürütülen Adalet Mahkemesinin (TSJ) olaylarda rol alan 7 hukukî süreçler Maduro taraftarlarının da sokağa çıkarak devlet milletvekilinin dokunulmazlıklarının kaldırılması bulunduğunu başkanlığı sarayı Miraflores etrafında toplandığı isteğini birkaç saat içinde olumlu yanıtladı. söylemiş, günün sonunda, López, önce Şili, ardından İspanya Çoğunluğu muhaliflerin elinde bulunan ve yetkisi dokunulmazlık Büyükelçiliğine kaçmış, Guaidó ise video mesajla

olmayan AN’den ise karara tepki geldi. AN’den Guaido Juan dosyalarının ANC’ye ortaya çıkmış ve halkı yeniden sokağa çağırmıştı. ▸ 50 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Ele verir talkını, kendi yutar salkımı: Ticaret savaşları

de birbiri ardına ekonomik ve finansal krizlere koca bir çalkantıya ve ardından zincirleme krizlere FUAT ERDAL * girdi (Arjantin, Türkiye, Meksika gibi). Elbette, neden olur. Döviz krizi, ardından artan faizler ve ekonomilerin başarı veya başarısızlıklarını tamamen takibinde yükselen fiyatlar… bu ilkelere bağlamak mümkün değil ama ülke deneyimleri gösteriyor ki “one size does not fit all” Adam Smith, “Serbest ticaret, tüm ülkelerin yani her ülkeye aynı reçeteyi uygulayıp da benzer refahını artırır.” derken ve o günden bugüne de sonuç beklemek doğru değil. tüm ülkelere bu reçete salık verilirken, nereden çıktı bu korumacılık ve ticaret savaşları? Hem Joseph E. Stiglitz’in söylediği gibi, “Piyasa sistemi, de serbest piyasa ekonomisinin öncüleri ve tam rekabet ve mükemmel bilgi gerektirir.” İyi dünyanın en gelişmiş ülkeleri arasında: ABD, Çin, işleyen piyasalar, bir gecede kurulamaz. Serbest AB, Kanada… IMF rehberliğinde serbest piyasa piyasaya geçmek amacıyla yola çıkan bir ülkenin ekonomisine geçen, finansal piyasalarını yabancı yapması gereken bir dizi reformlar, aşama aşama fonlara, yatırım alanlarını dev küresel çokuluslu ünya Bankası, Uluslararası Para Fonu kat etmesi gereken uzun bir yol vardır. Bu şirketlere, gümrüklerini üretebildiği üretemediği (IMF), ABD Hazine Departmanı gibi reform ve düzenlemeleri sırasıyla yapmayan, bu her türlü ürüne açan ülkelerden herkes özellikle kuruluşlar öncülüğünde özellikle aşamaları atlayarak gitmeye çalışan bir ekonominin ABD çok memnun idi. Teknolojik olarak üstün gelişmekte olan ülkelere verilen, “serbest de tökezlemesi oldukça muhtemeldir. İşte mallar giderken, hammadde ve yarı işlenmiş mallar piyasa ekonomisi ile kalkınma reçetesi”, bahsettiğimiz bu finansal ve ekonomik krizler, geliyordu. Paralarına para, kârlarına kâr katıyorlardı. 1989’daki Washington Consensus ile “On Emir” bu tökezlemelerin ürünleridir. Sanayi altyapısını Ne zaman ki en az ABD ve AB malları kadar sağlam Dhâlini aldı. Buna göre ülkelerin kalkınması; devletin güçlendirmeden finansal piyasalar öncülüğünde ve kaliteli ürünler piyasalarda boy göstermeye piyasa üzerindeki etkisinin sınırlandırılmasına, hizmetler sektörüyle büyümeyi hızlandırmak, başladı, işte o zaman bu serbest ticarete “Dur!” piyasaya girişlerin kolaylaştırılarak rekabetin ticaretin öncü kuvvetleri KOBİ’lerin inovasyon ve deme zamanı geldi zira artık “salkım” yutmak artırılmasına ve finansal piyasaların ve ticaretin teknoloji kapasitelerini güçlendirmeden dünyanın zorlaşmıştı. Şimdi gel de şu sorunun cevabını bul: serbestleştirilmesine bağlıdır. Bu reçeteleri farklı dev marka ve zincir şirketleri ile rekabete açmak, Serbest ticaret, yararlı mı zararlı mı? dozlarda uygulayan kimi ülkeler başarılı olurken ülkeyi krizlere açık hâle getirir. Ülkemizde de (Güney Kore, Tayvan, Tayland gibi), kimi ülkeler yaşadığımız gibi, bir cümlelik tweet, piyasalarda * İbn Haldun Üniversitesi Rektör Yardımcısı.

İleri imalat teknolojilerinde millîleştirme adımı

Sanayinin birçok alanında üretim sınırlılıklarını ortadan kaldıran 3 boyutlu eklemeli imalat teknolojilerinin millîleştirilmesi için kapsamlı bir iş birliği hayata geçirildi.

SAHA İstanbul, Ermaksan, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Mayıs Tasarım ve Toyotetsu’nun içinde bulunduğu konsorsiyumun bu konuda geliştirdiği projenin, TÜBİTAK Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması (SAYEM) tarafından desteklenmesi kararlaştırıldı.

Proje kapsamında, ileri imalat teknolojilerinin millîleştirilmesi için gerekli üniversite-sanayi iş birliği kurulacak. Yerli eklemeli imalat makinesinin otomotiv, kalıpçılık, dental ve medikal alanlarda Lazer ergitme ile üretilen parçalar, yüzde 99’un uluslararası standartlara ulaştırılması için yol karmaşık geometrilere sahip, topoloji optimizasyonu üzerinde yoğunluğa ve iyi mekanik özelliklere sahip haritası, uygulama planları ve yönetim modelleri yapılmış, hafifletilmiş, tedariki mevcut yöntemlere olacak. Bu teknoloji; tasarım konusunda özgürlük oluşturulacak. göre daha kolay olan, kişiselleştirilmiş, az adetli sunarken, hızlı ve hassas, düşük maliyetli ve çevre seri üretimlerde maliyet avantajı sunan parçaların dostu üretime imkân veriyor. EnaVision’ın teknoloji hazırlık seviyesinin 9’a üretilebilirliği ve üretilen parçaların doğrulanması ulaştırılması ve ticarîleştirilmesi sağlanacak. Yerli sağlanacak. EnaVision ile kullanılacak özel metal tozlarla teknoloji, ham madde ve yetişmiş insan gücünün biyouyumlu, hafif malzemeler üretilerek diş sağlanması için ihtiyaç duyulan bilgi havuzu Türkiye’nin ilk 3 boyutlu metal yazıcısı implantı, diş kalıbı ve vücuda uyumlu protez oluşturulacak. Yüksek teknolojili ürün gruplarında, Türkiye’nin önde gelen makine üreticilerinden parçaları üretilebilecek. yurt içi ve yurt dışı sektörü etkileyecek rekabet Ermaksan, son dönemde yürüttüğü çalışmalarla kabiliyeti oluşturularak cari açığın azaltılmasına Türkiye’nin ilk 3 boyutlu metal yazıcısı EnaVision’ı Otomotiv endüstrisinde hafifletilmiş, dayanımı katkıda bulunacak bir projenin kapsamlı yol haritası ortaya koydu. Geliştirme çalışmaları süren yüksek parça ve kalıp parçaları, uygun malzeme ve çıkarılacak. EnaVision; klasik yöntemlerle üretilemeyen, tasarımlarla birlikte ortaya konulabilecek. Kullanılan karmaşık geometrilere sahip ürünlerin üretimine materyallerin hafifletilmiş ve dayanıklı olması, Geliştirilecek mevcut ve/veya sektöre yönelik yeni imkân sağlayacak. Birkaç süreç adımı ile birden fazla havacılık sektöründe yakıt tasarrufu sağlamakla makine modelleri ile ithal ürünler, yerlileştirilecek. parçanın birleştirilmesi ile üretilebilen ürünler, tek birlikte, istenilen mekanik özelliklerin elde Proje; hedef sektörleri olan savunma, havacılık, bir süreç ile tek parça olarak üretilebilecek. edilmesine de imkân sunuyor. 51 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Dünya düzeni çözülürken yumuşak güce yer var mı?

önemseyen kamusal ahlak yerine şimdi moda İkinci dönemi ile daha agresif ve tedirgin bir yapıya BİROL AKGÜN * Kuşak Sofistlerin dünyasında olduğu gibi kaotik ve dönüşmüş durumdadır. Uluslararası hukuk, anarşik bir değerler ve düzen arayışı tartışmalara normlar, rejimler ve kurumların işleyişinde yaşanan yön veriyor. Kissinger’in son kitabı “Dünya Düzeni” ihlallerle birlikte günümüzde küresel güç dengeleri bile hâlâ uzun uzun Batılı güçlerce oluşturulan değişmektedir. Uluslararası sistemde gücün Batı’dan Vestfalyan düzenden söz etse de, diğer yandan Doğu’ya geçişine şahit olmaktayız. Atlantik (ABD ve İslam, Çin ve Hint medeniyetlerinin küresel düzen AB) merkezli uluslararası güç merkezinin Avrasya’ya tasavvurlarına yer vermek zorunda kalıyor. Kısaca (özellikle Çin’e) doğru yani Batı’dan Doğu’ya Marx’ın dediği gibi katı olan her şey buharlaşıyor kaydığını görmekteyiz. ama yerine neyin konulacağı konusunda ise zihinler karışık. Bu, yeni nesillerdeki kafa karışıklığı ise 21. yüzyılın ortalarında kurulacak olan yeni güçler dünyadaki yeni normali yani düzensizliği besleyen arası dengenin tohumları bugünlerde atılıyor. Batı bir kısır döngüye dönüşüyor. dışı dünya hiç olmadığı kadar hızlı büyüyor ve çinden geçmekte olduğumuz tarihsel sisteme kendi değerlerini aktarmaya çalışıyor. Her dönemeçte bireyler, toplumlar ve devletler iki İkinci Dünya Savaşı sonrası kurulan liberal bir düzenin, aynı zamanda ittifaklar düzeni olacağı farklı merkezkaç gücün etkisinde geleceklerine uluslararası düzeni köklerinden sarsan gelişmeler bilinen bir gerçektir. O nedenle yükselen aktörler yön vermeye çalışıyorlar. Bir yandan son seküler bir trend hâlinde küresel sistemdeki diğerlerini korkutan askerî güç kapasitelerini ön üç yüz yıla damgasını vuran modernizmin aktörlerin durumunu ve kurumların işleyişini de plana çıkartmak yerine, yumuşak güç unsurlarını yarattığı tek tipleştirici, homojenleştirici evrensel yeniden tanımlıyor. Bu dönemin temel konusu kullanmayı tercih ediyorlar. Çin, tüm dünyada İdeğerler söylemi hâlâ etkisini korurken, diğer küresel barış ve düzenin nasıl kurulacağı ve Mao’yu değil, daha insanî ve evrensel değerleri yandan iletişim ve ulaşım teknolojilerinin bireysel devamında sağlanan düzenin nasıl ve hangi araçlarla temsil ettiğine inandığı Konfüçyüs’ü ve onun tercihlere güç kazandıran ve farklılıkları cazibeye devam ettirileceğidir. Bu aksiyomdan hareketle dönüştüren postmodern değerler; bireysel, sosyal modern dünyada insanların daha barışçıl ve medenî siyasete uyarlanmış yönü olan uyum ve dengeyi ve siyasal alanda ciddi tartışmalar yaratıyor. Sosyal argümanlar/yöntemler kullanması beklenirken; vurguluyor. Almanlar şair Goethe, İspanyollar bilimciler arasında bugün yaygın şekilde dünyada kitlesel şiddet olayları başta olmak üzere; siyasal Cervantes, Türkiye olarak bizler de Yunus Emre “yeni normal”den, postmodern değerlerden ve istikrarsızlık, güvensizleşme, silahlanma, liberal ve Mevlana gibi düşünürler üzerinden kendi “gerçek sonrası” (post-truth) bir çağdan söz ediliyor. değerlerin ve uluslararası iş birliğinin aşınması gibi kültürlerimizi dünya halklarına anlatmaya Herkesin üzerinde uzlaşmak zorunda hissettiği gelişmeler uluslararası sistemi daha güvensiz ve çalışıyoruz. Çünkü dünya tarihinin bize öğrettiği “mutlak bilimsel doğrular” yerini giderek daha istikrarsız hâle getirmiştir. Uluslararası sistemdeki gerçek şu ki; güç geçicidir ama fikirler, değerler ve rölativist yaklaşımlara bırakıyor. Eski Yunan’da dönüşümde en önemli etken küresel yönetişim düşünceler kalıcıdır. Medeniyetler de bu değerler kamusa değerleri savunan Platon ve Aristo gibi sisteminin işlevsizleşmesidir. BM sisteminin yapısal üzerinde kurulur ve yükselir. Fikir olmadan hiçbir cumhurcu bakışlar yerini milenyum kuşağının değer ve dinamik sorunları, sistemin işleyişini sıkıntıya devlet kalıcı olamaz. verdiği “öznelliğe” terk etmeye başladı. Perikles sokmaktadır. Bununla birlikte 20. yüzyıl ortalarında dönemimin ortak iyilik etrafında toplanmayı kurulan ABD merkezli küresel hegemonya, Trump * Türkiye Maarif Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı.

AI can help diagnose anxiety, and depression in children, researchers say

A machine learning algorithm which can analyze they would be judged by how interesting their tale the audio data of children’s speech can detect was. The judge was stern during the telling of the internalizing disorders such as anxiety and story, giving only neutral or negative feedback, to depression in early childhood with 80% accuracy, a trigger a stress response in the child. recent study revealed. The detailed analysis by the algorithms showed Diagnosing depression and anxiety in children that affected children exhibited especially low- under the age of 8 can prove difficult, as young pitch voices, with repeatable speech inflections and children are unable to reliably articulate their content, and high-pitched response to surprising feelings and their symptoms often go unnoticed or stimuli relative to controls. The algorithm device untreated by parents. was able to diagnose the children within just a few seconds of processing time. However, an artificial intelligence device developed by a group of researchers from the University of Clinical psychologist Ellen McGinnis from University Vermont in the United States could help these of Vermont’s Children, Youth and Family Center conditions in children be diagnosed more quickly who led the research with biomedical engineer Ryan and accurately. McGinnis said the algorithm was 80% successful in identifying children with internalized diseases, In the research study, 71 children between the ages adding that the results matched with the interviews suggested that with this method, children with of 3 and 8 were subjected to a modified version of conducted with the children’s families. internalized diseases could be diagnosed earlier and the “Trier Socials Stress Test,” which seeks to induce thereby receive treatment earlier, giving them the stress in the participant. The children were asked to The results of the study, which were published in highest chance of overcoming these diseases later in tell a three-minute-long improvised story and told the Journal of Biomedical and Health Informatics, life. ▸ 52 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Yeni dünya düzeninde Rusya’nın rolü

2011’de patlak veren Suriye iç savaşı sonrası Şam’ın Türkiye ve Hindistan’ın Rusya’dan uzak TALAT ENVEROVİÇ ÇETİN * daveti ve sıcak sulara ulaşma niyetiyle bölgedeki durması, Rusya’nın ürettiği, başta S-400 hava siyasî kavga ve ekonomik paylaşıma dâhil olmuştur. savunma sistemleri olmak üzere diğer silahların Akdeniz’de Sovyet döneminde var olan Tartus edinilememesi hususunda, uyarıdan tehditlere deniz üssünü büyütmekle birlikte Hmeymim askerî varacak bir silsilede baskılarını açıkça artırarak üssünü de kurup 99 yıl süreyle kullanımı elde ortaya koymuştur. Fakat hiçbir durum eskisi gibi etmiştir. Bu şekilde de Orta Doğu’daki kavganın değildir. Dünyanın doğusundaki ülkeler artık gizli sebebi olan Doğu Akdeniz kaynaklarında kaynaklarını ABD’ye ve Batı’ya kaptırmayacaktır. payını almak üzere yer ve pozisyonu almıştır. Bu durum, ABD’yi daha da agresifleşerek, bir Yeni dünya düzeni denilince akla gelen, Doğu’da bakıma doğudaki kaynakların yerine, hemen yükselen Çin, 1 kuşak 1 yol projesiyle Şangay’dan burnunun ucundaki yüksek petrol rezervlerine Londra’ya kadar yeni bir ekonomik köprü sahip Güney Amerika’ya, Venezuela’ya yöneltmeye eni dünya düzeninde ya da değişen uzatmaktadır. Bu yolun geçiş güzergâhı olan Rusya ve neredeyse işgal etme seviyesinde cümleler dünya düzeninde Rusya’nın yerini; ABD, ve Rusya nüfuzundaki Orta Asya toprakları, bu kurmaya sevk etmiştir. Avrupa ve Asya’daki büyük fotoğrafa ekonomik yatırımlardan nasibini alacaktır. bakarak daha doğru tarif edebiliriz. Görünen o ki bahsettiğimiz yeni dünya düzeninde, Başka bir deyişle Doğu topraklarındaki daha önceden olduğu gibi kolay yollu ucuz maliyetli Rusya, Sovyetler Birliğinden hemen ABD ve Batı egemenliği artık geri kaoslar çıkarmak artık mümkün olmayacaktır. Ysonra 10 yıllık bir tökezleme dönemine girdi. çekilmek zorunda kalacaktır. Bu Yeni dünya düzeninde artık hiçbir eylem, Dünyada var olan bir düzene adapte olma dönemi çekilme, yerini, Doğu’nun Batı eskisi kadar kolay olmayacaktır. yaşadı. 2000’li yılların başından itibaren Putin, üzerine doğru yürümesine Rusya’yı, yeniden iki kutuplu dünyanın bir kutbu bırakmaktadır. Dünyadaki en kıymetli hâline döndürmeye başlamıştır. kaynaklarının, sadece kendine göre Ayrıca yeni dünya düzeninde süper güç ABD ve Batı tarafından ele Son 20 yılda petrol ve enerji kaynaklarının, başrol oyuncusu olmak isteyen geçirilmesine, kaynakların sahipleri dünya ekonomik dengelerinde önemli yere sahip Rusya, bu durumu sağlamak artık izin vermeyeceklerdir. olduğunu açıkça gördük. Bir yandan petrol fiyatları için konvansiyonel ve süpersonik yükselirken, enerji kaynakları da Rusya’nın silah üretimi ve geliştirmede de hayli Rusya’nın ulusal güvenliğini sağlamak topraklarında kalmıştır. Putin yönetimindeki Rusya, mesafe kat etmiştir. ihtiyacıyla geliştirdiği süpersonik, bu fırsatı iyi değerlendirmiştir. Sovyet sonrası konvansiyonel silahları; ABD’nin tehditle doğuya yaşanan belirsizlik Putin’in Rusyası’nda yerini 2016–2018 yıllarında Rus Devlet Başkanı Putin; yürümesine dur diyebilecek seviyede olduğu ABD istikrara bırakmaya başlamıştır. “Artık dünyanın her tarafını vurabilecek silahları tarafından üstü örtülü kabul edilmiştir. geliştirdik ve bunları üretmeye devam edeceğiz!” Giderek millî gelirinde düzenli yükselişin görüldüğü çıkışıyla ABD’ye meydan okumuştur. ABD tehdidi altındaki ülkeler, Rusya’yı kendilerini Rusya, artık Batı ve ABD’nin karşısında bağımsız bir ABD tekelinden kurtarabilecek, alternatif bir güç oyuncu olarak tekrar sahneye çıkmış durumdadır. Bu durumdan sonra ABD’nin endişeleri giderek olarak tanımlamıştır. artmıştır. ABD; bundan böyle, dünyadaki her yere Rusya, 2008 yılında Gürcistan ile başlayan Kırım istediğinde müdahale edebilen, başına buyruk Son söz olarak Rusya, yeni dünya düzeninde başrol ve Doğu Ukrayna ile devam eden etki alanındaki hâlinin sona ereceğini anlamıştır. Bu yüzden oynamaya son derece emin adımlarla yürümektedir. sorunlarla da uğraşmak zorunda kalmıştır. Rusya, uzun süredir iyi ilişkiler içinde olduğu Türkiye ve eski Sovyetler Birliği topraklarındaki ekonomik Orta Doğu’daki diğer ülkelere karşı politikalarını * Rusya Millî Güvenlik Akademisi Başkan üstünlüğü ve siyasî otoritesini ortaya koyarak değiştirmiştir. ABD, daha agresif ve panik dolu Yardımcısı, Rusya Devlet Başkanlığı Akademisi kontrolü ele almayı başarmıştır. hamleler yapmaya başlamıştır. Türkiye Daimi Temsilcisi.

Iceland at Eurovision protests the Israeli occupation of Palestine

The team of Iceland used the Eurovision Song Ezra Tel announced the country’s points. As soon as After performances by all 26 finalists, Duncan Contest to protest against the Israeli occupation the hosts realized the band holding banners, they Laurence of the Netherlands won the contest with of Palestinian territories, in an unexpected move immediately moved on to the next score. the stirring power ballad “Arcade.” that left the hosts feeling extremely uncomfortable. Meanwhile, local media showed images of two The band Hatari, which represented Iceland at the of Madonna’s dancers side-by-side with Israeli Italy finished second and Russia third in the results song contest organized by Israel, held up banners and Palestinian flags on their backs during her that combined votes from juries from participating in support of Palestine while hosts Bar Refaeli and performance in an apparent call for unity. countries as well as viewers at home. 53 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Düzenle kaos arasında…

hareketleri ve tüketim kültürünün yaygınlaşması ol!” çağrısıydı. İnsanlığa verebilecekleri bir şey ADNAN KARAKAŞ * Batı’nın kesin zaferi anlamına geliyordu. Çünkü yoktu, çünkü. Çünkü insanlığın gelebileceği en ideal tarih, ideolojik tezlerin çatışmasının dünyaya uygarlığa Batı, zaten sahipti. Dünyanın geri kalanına yansımasından ileri geliyordu. Dolayısıyla Soğuk da o ideal sisteme katılmak kalıyordu. Savaş’ın sona ermesi, aynı zamanda insanlığın ideolojik evriminin mükemmele ulaşması demekti. Fukuyama, insanlığın ulaşabileceği en ideal Batı’nın siyasal ve ekonomik düzeninin alternatifi düzenin mevcut Batı sistemi olduğunu ilan ettikten artık yoktu ve olmayacaktı. Siyasal düzlemde sonra bizzat Batı’nın başlattığı, sürdürdüğü veya demokrasi, ekonomide ise liberalizm esastı artık. içinde yer aldığı çok sayıda iç karışıklık, çatışma Bir alternatife ihtiyaç duyulduğunda bunu başka ve savaş yaşandı, hâlâ da yaşanıyor. Bu yüzden uygarlıklar değil, yine Batı üretecekti. Yani Batı Huntington’ın tezinin gerçeğe uyarlandığı gibi rakipsizdi. bir kanaat var. Belki de Fukuyama’nın Batı dışındaki medeniyetleri teslim almaya dönük lkeler, kurumlar, kuruluşlar, stratejiler, İkinci tez, bir anlamda “Tarihin Sonu” tezine iddiasının gerçekleşmesi için Huntington’ın tezi ilkeler, teoriler ve kavramlar… Bu cevap mahiyetinde yine bir ABD’li siyaset bilimci uygulanıyordur… çerçevede kurulan ilişkiler, hedefler, olan Samuel P. Huntington tarafından 1993 çıkar kavgaları, ortaya çıkan gerilimler yılında yayımlanan “Medeniyetler Çatışması” Hayatın gerçekleri bize şunu söylüyor: Dünya ve patlak veren savaşlar… Sömürenler tezi… Huntington’a göre; çift kutuplu dünyanın düzeni adaletten fersah fersah uzak, güç merkezli ve sömürülenler… Katiline aşkla bağlı olanlar ve sona ermesi, çatışmaların bittiği anlamına bir düzlemde sürüyor. Özne Batı. Ükatillere baş eğmemek için başkaldıranlar… gelmiyordu. Aksine ideolojik ve Bunun sonucunda özellikle İslam ekonomik çatışmaların yerini dünyasında insanlar, içinde Mevcut dünya düzeni dediğimizde Batı’nın dinî/kültürel ve/ya medeniyet yaşadığı tarih ve kültürle dayatmacı ve yok edici uygarlığından bahsetmiş farklılığından kaynaklı çatışmalar katledildi, katledilmeye devam oluyoruz. Çünkü artıları ve eksileriyle mevcut dünya alacaktı. ediliyor. düzeni Batı tarafından oluşturuldu, yaygınlaştırıldı ve sürdürülmeye çalışılıyor. Bugün dünya ölçeğinde Dünyayı, sınırları kesin olarak Yaşananların düzenden çok bir kaosu yaşananları da bu çerçevede değerlendirmek gerekir. çizilmiş birbirinden bağımsız andırdığı açık. Üzerinde görece uzlaşılmış medeniyetlere ayırıyordu Huntington. Ve kurum ve kuruluşların varoluş amaçlarının Yaşı 30’un üzerinde olan herkes olup bitenlere bu medeniyetler arasında sürekli bir çatışmanın bizzat kurucular (Batı) eliyle yok edilmesi, doğru şahit oldu. Bu açıdan hepimiz tarihin yaşayan olduğunu varsayıyordu. Ve bu çatışma, Kapitalizm- veya yanlış kabul görmüş ilkelerin araçsallaştırılıp tanıklarıyız. Peki, ne oldu? Bu soruya cevap vermek Marksizm farklılığından daha şiddetli ve tarihî cephelere sürülmesi kaos şeklinde kendini gösteren için iki teze atıf yapmak gerekiyor. derinliği olan bir çatışma niteliğine sahipti. Gelecek kırılmanın belirtileridir diyebiliriz... İslam dünyası için öngördüğü çatışma ise, en geniş coğrafyaya ise, bu kırılma ve kaos ortamının sağladığı imkânları Bunlardan birincisi; ABD’li siyaset bilimci Francis yayılmış iki medeniyet arasında Batı ile İslam kullanmaktan ne yazık ki hâlâ çok uzak. Fukuyama’nın “Tarihin Sonu” (1989) adlı tezi... medeniyetleri arasında yaşanacaktı… Fukuyama’nın Fukuyama’ya göre, Sovyet bloğunda görülen reform tezi, Batı dışındaki medeniyetler için bir “teslim * Gazeteci.

Rebuilt with Turkey’s support, historic “Pearl of Bosnia” reopens doors to worshippers

The historic Alaca Mosque, known as the “Pearl Mehmet Nuri Ersoy and Adnan Ertem, head of the of Bosnia,” emerged from the ashes to reopen for Foundations Directorate. prayers. Speaking at the ceremony, Ersoy said Alaca Mosque Located in Foca in eastern Bosnia-Herzegovina, has been reborn and expressed his pride at restoring the mosque was demolished by Serb forces during this historical treasure. the 1992-1995 Bosnian War but rebuilt over the last five years with the support of Turkey’s General “It is our primary duty to work with the idea of Directorate of Foundations. creating a future that we will be sure will not experience those great pains instead of building the The reconstruction of the mosque, located 80 future through suffering,” he said. kilometers (50 miles) southeast of the capital Sarajevo, began in 2014. There were 12 mosques in Foca when the Bosnian War started. All were destroyed by Serb forces. Built in 1549 by Hasan Nezir, a close colleague of According to Bosnia’s Islamic Union, during the mosques in territories controlled by Serb forces renowned Ottoman architect Mimar Sinan, it is war, hundreds of examples of Islamic heritage were destroyed, while 80 mosques were destroyed one of the first mosques with a classical Ottoman were destroyed, including 614 mosques, 218 prayer in territories under Croat forces. According to the architecture built in Bosnia-Herzegovina. The rooms, 69 Quran course sites, four dervish lodges, union, 80 percent of the 1,144 mosques in Bosnia reopening ceremony Alaca Mosque was attended 37 tombs, and 405 pieces of historical heritage were destroyed or damaged, and more than 100 by Turkey’s Culture and Tourism Minister that belong to Muslim foundations. Some 534 imams were killed by Serb and Croat forces. ▸ 54 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Değişen dünya, sinema ve modernizm

Günümüzden geriye doğru bakıldığında sinemanın Jean-Luc Godard gibi estetik-modern düşüncenin EKREM ARSLAN * doğuşunun; modernizmin ayrıştırmaya, kategorize sinemadaki söylemsel çabalarının başarısız kaldığını etmeye, zıtlıklar oluşturmaya, çatışmaya ve söyleyebiliriz. sınırlamaya dayalı bütün ilkelerini evrensel boyutlarda devasa bir farksızlaşmanın anaforu içine Her şeyin işlevsellikten çok fanteziye tabi yutan estetik-kültürel değişimin semptomatik bir olarak estetize edilmesi ve varlığın değerinin, işareti olduğu görülüyor. Kendini temelde özne ve keyfiyetinden çok varoluş stiline yüklenmesi, nesne, varlık ve görüntü, gerçeklik ve gerçeklik- ferdî ve sosyal hayatın standartizasyonunu ve dışı, aklî ve akıl-dışı, şuur ve şuur-dışı gibi modern böylece günlük hayatın kaosunu düzenlemeyi zıtlıklar arasındaki bildik sınırları müphem öngören modern ahlak sistemini terörize ederek kılmasıyla tanımlayan zamanın post-apokaliptik ademimerkezileştirdi. Akılcı-olgucu estetik ve etik ruhunun estetik ve kültürel ifadesinin oluşmasında sistemden, nihilist/metafizik öznellikten kurtulan belirleyici bir rol oynayan sinema; varlık ve oluşun modern insan, özellikle metropollerde Dadaizm’den vrupa’da sanat, kendi kültürel dokusuna bütünüyle ve etik değerleri gözetmeksizin stilize sürrealizme, hız çılgınlığından Budizm’e, uygun olarak sadece izhar ve ifşa değil, edilmesine öncülük etmiştir. eksantrik tarzdan minimalizme varıncaya kadar aynı zamanda teşhir estetiği olarak bir tür hislerin, içi etik değerlerden ve karakter vücut bulmuştur. Bütün kültür tarihi Sinemayla birlikte toplumsal algının tecrübesine özelliklerinden boşaltılmış tiplemelerin kolajından boyunca hakikati, gizlendiği yerden sunulan bu gerçek hayatın topyekûn stilizasyonuna, ibaret bir stilizasyona maruz kaldı. Bunun çekip çıkarılması, izhar ve ifşa edilerek teşhir Marcel Duchamp gibi empresyonist ve anarşist sonucunda insan da, yavaş yavaş bu tiplemelere Aedilmesi gereken bir şey olarak anlayan Avrupa sanatçılar sanat eserleri olarak stilize edilmiş dönüşmeye ve kendini ancak görünümü ve “tarz”ı sanatları; aynı zamanda hayatın mahremiyetinin konumlarda sergiledikleri günlük hayatın ile tanımlayabilen kısır bir varlığa dönüşmeye izhar ve ifşa edildiği teşhir sanatları olarak işlev nesnelerini de eklediklerinde, sadece belirli başladı. görmüşlerdir. Varlık keyfiyetinin, varoluş durumu gerçeklik düzeylerinin değil, nesneler ve biçimi olarak nesnelliğe indirgenerek izhar ve ifşa gibi insan karakterlerinin ve Özellikle sinema ve daha sonra yoğun edilmesini öngören bu anlayış, ifşa edilen hakikat hayat stillerinin de yeniden olarak televizyonla birlikte kültür adına teşhir edilen nesnenin fetişleştirilmesine üretilebileceğini göstermiş alanı, günlük normal hayatın ve söylemsellik-bilimsellik bağlamında oldular. Bu anlayış daha sonra dizayn edilmiş, fanteziler, zevk mistifikasyonuna zemin hazırlamıştır. Yine bu 60’lı ve 70’li yıllarda Andy yoğunlaşmaları, hayaller, hatıralar, tespitten hareketle, Avrupa’nın bütün resim, Warhol tarafından sanata ve simülasyonlar yüklenmiş heykel, fotoğraf tarihi boyunca varlık keyfiyetinin uygulandığını ve Marilyn Monroe nesneleri, iyi ve kötü ayrımını izhar ve ifşasının imkânının, çıplak gerçeklik/ gibi bir stil olarak ünlenen şahsiyetleri neredeyse imkânsız hâle getirecek nesne’nin ve tabii yine ruhun nesneleşmesini ifade çoğalttığını biliyoruz. Aynı yolu takip biçimde estetize ve erotize edilmiş kişilik eden bedenin nasıl teşhir edildiğini görebiliriz. Bu eden ve hiper gerçekliği keşfeden bazı sanatçılar, tiplemeleri, kendi aralarında izafîleşmiş hakikat bağlamda düşünüldüğünde, resim ve fotoğrafçılıkta insanın basit gerçekliğin ötesinde düşündükleri söylemleri tarafından işgal edilmeye başlandı olduğu gibi sinemada da çekilen filmlerin büyük yargısından hareketle action-painting, body-art ve hâkim gerçeklik ve ütopik ihtimal arasındaki bir kısmının “çıplak nesne”lerin fetişleştirilmesine, ve performance gibi sürekli daha aşırı alanlara zıtlıklarla dolu dünya yıkılmaya yüz tuttu. pornografiye yönelmiş olmaları hiç de şaşılacak bir yöneldiler. Aynı dönemde bu sürece karşı eleştirel durum değildir. bir şuur geliştirmek gayesiyle bayrak açan * Yönetmen.

“Minyatür” ile “mangala” dünya mirası olma yolunda

Geleneksel zekâ ve strateji oyunu Türkiye’nin birçok yerinde köçürme, “mangala” ile “minyatür” sanatı, mankala, kümelek, dokuz kuyu, Dünya Miras Listesine eklenmesi için dokuztaş, emme, kale, mele, UNESCO’ya sunuldu. hane, kuyucuk taşı ve göçme gibi farklı isimlerle anılan “mangala” Kültür ve Turizm Bakanlığından ile “minyatür” sanatı dosyalarının yapılan yazılı açıklamaya göre, “UNESCO İnsanlığın Somut Osmanlı döneminde sosyalleşme ve Olmayan Kültürel Mirası Temsili kültürel paylaşım araçlarından biri Listesi”ne 2020 yılında kaydedilmesi olan ve izlerine, tarihin sıfır noktası bekleniyor. kabul edilen Göbeklitepe’de de rastlanan geleneksel zekâ ve strateji “Bir Usta Bin Usta” projesinin de Kültürel Mirasın Korunması 14. Hükümetler oyunu “mangala” ile “minyatür” “UNESCO İyi Koruma Uygulamaları arası Komite Toplantısında kabul edilerek, listeye sanatı birer dünya mirası olarak Listesi”ne, Türkiye’nin ilk unsuru kaydedilmesinin beklendiğini planlanıyor. UNESCO listesine girmeye hazırlanıyor. olarak 2020’de dâhil edilmesi öngörülüyor. Türkiye’nin “UNESCO Somut Olmayan Kültürel Daha önce UNESCO’ya sunulan “Geleneksel Türk Araştırma ve Eğitim Genel Müdürü Okan Miras Listesi”ndeki 17 unsuruyla 178 ülke arasında Okçuluğu” ile “Bir Usta Bin Usta” projesinin İbiş, sürece ilişkin yaptığı değerlendirmede, ilk 5’te olduğunu belirten İbiş, gelecek yıl “mangala” ardından “mangala” ile “minyatür” sanatının da çok geçen yıl başvurusu yapılan “Geleneksel Türk oyunu ile “minyatür” sanatının da UNESCO’ya uluslu dosyalar olarak dünya mirasına eklenmesi Okçuluğu” dosyasının 9–14 Aralık tarihleri kabul edilmesiyle birlikte listedeki bu sayıyı daha da için ilk adım atıldı. arasında düzenlenecek UNESCO Somut Olmayan artıracaklarını vurguladı. 55 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Avrupa Birliğinin lokomotifi Almanya

Avrupa ve dünyadaki dengeler değişirken Bu açıdan çok pozitif bir gelişime şahit olmak SABAHATTİN ÇAKIRAL * Almanya’nın da doğrudan veya dolaylı olarak mümkün. buna katkısı vardır. Almanya’nın dünyanın pek çok ülkesiyle kurup geliştirdiği ikili ilişkiler bunu Almanya; altyapısı, sistemi, eğitimi, organizasyonu, destekler niteliktedir. iletişimi, ulaşımı, teknolojisi ve inovatif gücüyle hem Avrupa hem de tüm dünyada söz sahibi olmaya Tüm Avrupa’da olduğu gibi politik sistemlerde devam edecek. İşin burası kesin. Ancak önümüzdeki sağa hatta aşırı sağa doğru kaymalar gözlenirken dönemlerde hangi akımların ve hangi grupların Almanya’da da aynı trend süregelmektedir. Bunun Almanya’da etki edeceğini kestirmek zor. sonucunda yabancılara karşı yapılan saldırılar da aynı ölçüde artmaktadır. Yeni Zelanda’da yaşanan Almanya’nın jeopolitik önemi Avrupa kapsamında Christchurch Camii katliamından sonra Başbakan çok bariz olarak ortada. Ulaşım altyapısı, denize Jacinda Ardern’in önderliğinde ve tüm halk erişimi, nehirlerin efektif kullanımı, demir lmanya her zamanki gibi Avrupa’nın nezdinde gösterilen Müslümanlarla dayanışma yollarının sürekli olarak geliştirilmeye devam ekonomik ve politik motoru, merkezi ve ve onlarla birlikte terörü lanetleme refleksini ne edilmesi ve her 70 kilometrede bir irili ufaklı bir kalbi olmaya devam ediyor. Bu konuda Almanya’da ve ne de pek çok Avrupa ülkesinde havaalanının bulunması ileride de uluslararası en ufak bir şüphe yok. Bunun uzun bir görmek mümkün değil elbette. Ancak buna ticaretin ve nakliyenin önemli kalmasını zaman da öyle kalacağı aşikâr. rağmen Alman demokrasisinin AfD (Almanya için sağlayacaktır. Alternatif) veya NPD (Almanya Ulusal Demokratik AAvrupa Birliği içinde şimdiye kadar yaşanan pek Partisi) gibi aşırı sağcı hatta Die Linke (Sol Parti) İleriye yönelik olarak Almanya’nın bilhassa Trump çok krizde bu tezi destekleyen ispatlar mevcuttur: gibi aşırı solcu partilere karşı olan tavrı gayet net. yönetimini ve Brexit’i bahane ederek Rusya, Çin Yunanistan’ın iflası konusu, Rusya-Ukrayna/Rusya- İstisnalar kaideyi bozmadığından Yeşil’lerdeki ve Türkiye’ye yanaşması mümkündür. Böyle bir Kırım krizleri, 2008 Interbank krizi ve irili ufaklı aşırı sağ zihniyet ve söylemli politikacı Boris senaryoda Türkiye, bu üç ortaktan en yakın seçenek pek çok hadise örnek olarak sıralanabilir. Palmer’den bahsetmeyeceğiz. Buna benzer örnekler olabilir. Almanya’daki 4 milyon Türk veya 5 milyon hemen hemen her partide kişisel düzlemde ortaya Müslüman vatandaşın buna pozitif bir katkısı Görünüşte sessiz ve pasif bir Almanya imajına çıkabiliyor. olabilir. Türkiye’de İstanbul Havalimanının faaliyete aldanmak doğru değildir. Zira “Almanya öldü!”, geçmesiyle birlikte Frankfurt Havalimanının “Almanya, eski Almanya değil!”, “Almanya, Almanya’daki partilerin bilhassa havacılıktaki değeri de görece değişti. Amerika’nın her dediğine ‘evet’ demek seçim zamanlarında Türkiye’ye Dolayısıyla burada da dengeler Türkiye mecburiyetinde!” gibi iddialar gerçeği yansıtmıyor. ve dolayısıyla dönem itibarıyla lehine kayabilir. Son dönemlerde Almanya, Batılı müttefiklerinin Recep Tayyip Erdoğan’a ilgileri beklentilerinin aksine kararlar vermeyi önce büyük... Artık Almanya’da Almanya gerek yalnız gerekse denemiş, sonra da kısmen başarabilmiştir. seçim zamanlarında bir nevi müttefikleriyle olsun her zaman stratejik gelenekselleşen bir tavırla ağız önemini koruyacaktır. Brexit’ten sonra ise Sessiz sedasız 1 milyona yakın Suriyeli mülteciyi birliği yapmışçasına Alman Avrupa Birliğindeki liderlik vasfı daha da etnik, kültürel ve dinî bir bağı olmaksızın çok kısa politikacıları partilerine oy kazandıracağı ümidiyle bariz bir şekilde ortaya çıkmıştır. AfD gibi partilerin bir zaman zarfında bünyesine alan, irili ufaklı Recep Tayyip Erdoğan ve Türkiye düşmanlığı boy göstermesi ve dönem dönem yabancılara birkaç çalkalanmadan sonra ise normale dönebilen yapmaktadır. Bu dönemlerde Alman medyasında karşı ciddi atakların sürmesi Almanya’nın ırkçılığa bir Almanya’nın zayıf olmasından bahsetmek ise hemen hemen her gün bu tarzda yayınların eğilimini kesin olarak belgeliyor. Başörtüsü konusu, ahmaklıktır. yapıldığını görmek mümkündür. Seçimden sonra Ramazan ayı orucu, okullardaki kız erkek karışık ise ilişkiler adım adım “normalleştirilir”. yüzme dersi, okul seyahatleri, homoseksüel Ancak bu sıra dışı politik hamleyi duygusal bir evlilik ve homoseksüel çiftlerin evlat edinebilmesi yorumla tamamen insanî bir jest olarak görmek de Almanya’da yaşayan yabancıların ülkenin gelişimi ve kurban gibi sebepler İslam dininin Almanya o derece yanlıştır. Bu adım kapsamında; demografik ve genel istikametini belirlemedeki etkisiyle alakalı bünyesinde kabul edilememesi veya bunda sorunlara karşı alınan önlemler, çalışma dünyasına ciddi araştırmalara rastlamak çok zor henüz, zorlanılması sürekli bir problem olarak kalmaya zerk edilen yeni ve taze iş gücü, ileriye yönelik ancak önümüzdeki 10–20 sene içerisinde bunun devam edecektir. de Orta Doğu coğrafyasına dolaylı yönden etki değişeceği çok bariz. Yabancılar, artık hayatın her edebilme stratejilerini de görebiliriz. alanında aktif görevler ve kilit roller üstleniyorlar. * Uluslararası bilişim danışmanı.

"تيكا" التركية توزع طرودا غذائية عىل 500 أسرة بكينيا

وزعت الوكالة التركية للتعاون والتنسيق )تيكا(، استفادوا من الطرود الغذائية البالغ وزنها نحو طرودا غذائية على 500 أسرة في كينيا. 17.5 طنا.

جاء ذلك في إطار المساعدات الرمضانية التي وخالل استالمها الطرد، أعربت السيدة كيبارا تقدمها الوكالة لألسر المحتاجة، بحسب بيان. وأوضح البيان أن الوكالة وزعت طرودا غذائية مباراي، عن شكرها لتركيا شعبا وحكومة جراء " على 500 أسرة في العاصمة نيروبي ومدينة المساعدات. وقالت: نضطر أحيانا لتناول وجبة ناكورو. وأشار البيان أن أكثر من 3آالف شخص واحدة فقط في اليوم". ▸ 56 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Türkiye’nin sivil havacılık politikasında önemli bir başarı: ICAO konsey üyeliği

Sözleşmesi/Konvansiyonu) ile Uluslararası Sivil cereyan ettiğini söylemek güçtür. Zira ICAO üyeleri ÖMER FARUK EROL * Havacılık Teşkilatı (ICAO - International Civil arasında seçim sonuçlarını doğrudan etkileyen, bir Aviation Organization) kurulmuştur. Türkiye, Şikago dizi yazılı olmayan kural, teamül mevcuttur. Bu Sözleşmesini 05.06.1945 tarih ve 4749 sayılı Kanun teamüllerden biri, seçimler öncesi coğrafî gruplar ile onamıştır. Türkiye’nin de üyesi olduğu ICAO’nun arasında yapılan karşılıklı destek anlaşmalarıdır. günümüzde toplam 193 üyesi bulunmaktadır. ICAO üyelerinin büyük çoğunluğu, konsey seçimlerinde, mensubu oldukları coğrafî grupların ICAO; yapısal olarak, genel kurul, konsey ve yaptığı bu destek anlaşmaları doğrultusunda blok sekretaryadan oluşmaktadır. Konsey başkanı olarak oy kullanmakta ve adaylarının seçimleri ve genel sekreter, ICAO’nun en üst düzey kazanmasını garanti etmektedirler. Bu durum, dünya görevlileridir. Genel kurul, konvansiyona taraf havacılığında çok önemli payı olmayan ülkelerin, 193 üye ülkenin temsilcilerinden oluşmaktadır konseye üye olmalarını mümkün kılmaktadır. ve ICAO’nun egemen yapısıdır. Genel kurul, Bu coğrafî gruplar, 22 üyeli Latin Amerika Grubu lkemizin, üye veya ilişkide olduğu 3 yılda bir toplanarak ICAO’nun çalışmalarını (LACAC), 52 üyeli Afrika Grubu (AFCAC), 44 üyeli sivil havacılık alanında faaliyet değerlendirmekte, gelecek yıllardaki politikasını Avrupa Grubu (ECAC) ve 18 üyeli Arap Grubudur gösteren birçok uluslararası kuruluş belirlemekte ve üç yıllık bütçesini düzenlemektedir. bulunmaktadır: Uluslararası Sivil Ayrıca konsey üyeleri, genel kurul tarafından üç (ACAC). Asya ülkelerinin ise bir örgütlenmeleri Havacılık Teşkilatı (ICAO - International yıllık dönem için seçilmektedir. Konsey, 36 üye yoktur. Bununla birlikte Asya ülkeleri her yıl Sivil Civil Aviation Organization), Avrupa Sivil Havacılık devletin temsilcilerinden oluşmaktadır. Konsey Havacılık Genel Müdürleri düzeyinde bir araya ÜKonferansı Teşkilatı (ECAC - European Civil Aviation üyeleri 3 farklı kategoriden seçilmektedir: Hava gelmekte ve ICAO içindeki politikalarını koordine Conference), ICAO Avrupa Kuzey Atlantik Bölgesel Taşımacılığında Büyük Önemi Olan Devletler, etmektedirler. İkinci teamül ise söz konusu coğrafî Havacılık Emniyet Grubu, Avrupa Seyrüsefer Uluslararası Sivil Hava Seyrüsefer Altyapısına En grupların konsey sandalyeleri için kendi aralarında Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL - European Fazla Katkıda Bulunan Devletler ve Coğrafî Temsil bir kontenjan belirlemiş olmalarıdır. Buna göre, Organisation for the Safety of Air Navigation), D8 Esasını Karşılayan Devletler. 36 üyeli konseyde ECAC’a 8, AFCAC’a 8, LACAC’a Ülkeleri Sivil Havacılık Çalışma Grubu, JAA–TO 8, ACAC’a 4 (2’si Afrika içinden), Asya ülkelerine (Joint Aviation Authorities – Training Organization), “Hava Taşımacılığında Büyük Önemi Olan Devletler” ise 8 sandalye ‘tahsis’ edilmiştir. Gruplar, yazılı bir Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA - kategorisinden konsey üyesi olan devletler: kurala dayanmayan bu taksime göre kontenjan International Air Transport Association), Uluslararası Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, sayıları kadar aday çıkarmakta ve karşılıklı destek Havalimanları Konseyi (ACI - Airports Council İtalya, Japonya, Rusya, İngiltere ve ABD’dir. anlaşmaları yapmaktadırlar.” International) ve Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı “Uluslararası Sivil Hava Seyrüsefer Altyapısına En (EASA - European Aviation Safety Agency). Fazla Katkıda Bulunan Devletler” kategorisinden 2016–2019 dönemi konsey üyeliği bu yıl sonu konsey üyesi olan devletler: Arjantin, Kolombiya, itibarıyla sona erecektir. ICAO konsey seçimlerinin Türk sivil havacılığının son dönemlerde hızlı Mısır, Hindistan, İrlanda, Meksika, Nijerya, farklı teamüller çerçevesinde gerçekleştiği gerçeği gelişimi sadece hava taşıma şirketleri ve havaalanı Suudi Arabistan, Singapur, Güney Afrika, İspanya unutulmaksızın, yeni dönemlerde konsey üyeliği gibi altyapısal faaliyetlerin gelişimi ile sınırlı değildir. ve İsveç’tir. “Coğrafî Temsil Esasını Karşılayan için uzun vadeli planlar yapılmalıdır. Hatta Türk Türkiye’nin aktif uluslararası ilişkiler politikası ile Devletler” kategorisinden konsey üyesi olan sivil havacılığının son yıllardaki hızlı gelişimi de içerideki sivil havacılık ivmelenmesinin birleşmesi devletler ise Cezayir, Cabo Verde, Kongo, Küba, göz önüne alınarak, Türkiye’nin uluslararası sivil neticesinde çok önemli bir başarıya imza atılmıştır: Ekvador, Kenya, Malezya, Panama, Kore, Türkiye, havacılığa olan katkıları uluslararası alanda sıklıkla Türkiye, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı Birleşik Arap Emirlikleri, Tanzanya ve Uruguay’dır. anlatılmalı ve bu yönde diplomatik çalışmalar (ICAO - International Civil Aviation Organization) konsey üyeliğine (2016–2019) seçilmiştir. Belirtmek Konsey üyesi ülkelerin dağılımına bakıldığında, çok yapılarak diğer kategorilerden konsey üyeliği şansı gerekir ki Türkiye, geçmişte 1947–1950 arasında farklı yorumlar yapılabilir ama belirtmek gerekir aranmalıdır. Türkiye’nin ICAO Daimi Temsilciliği bir dönem üyelik yapmış ve sonrasında 1977, 1980 ki; ICAO bünyesinde, üye ülkeler arasında konsey ile Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün, özellikle ve 1983 yıllarında seçimlere tekrar girmiş ancak seçimlerine ilişkin farklı teamüller bulunmaktadır. yeni dönem konsey üyelikleri için sıkı çalışma seçilememiştir. Eski ICAO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Çağatay yapması, uluslararası sivil havacılık kurallarının Erciyes bu duruma ilişkin şu değerlendirmelerde belirlenmesinde Türkiye’nin aktif rol almasını 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago’da akit ve imza bulunmaktadır: “ICAO Konsey seçimlerinin sağlayacaktır. edilen Milletlerarası Sivil Havacılık Anlaşması kuralları her ne kadar adil gözükse de, uygulamada (Convention on International Civil Aviation - Şikago seçimlerin rekabete açık ve adaletli bir şekilde * İbn Haldun Üniversitesi Hukuk Fakültesi.

Excessive screen time tied to problems even in little kids

Kindergartners who get more than two hours of screen watching videos or gaming have been linked to slowed time a day may be more likely to have behavior and development of speech and language, fine and gross attention problems in school than their classmates who motor skills, and social and behavioral skills. spend less time in front of televisions, smartphones and tablets, a Canadian study suggests. After all, time spent in front of screens means less time Doctors urge parents of young kids to limit screen for scribbling with crayons or playing games that help time or avoid it altogether because all of those hours kids learn how to kick a ball or take turns. 57 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Orta Afrika Cumhuriyetindeki Müslümanların çığlığı

yılında François Bozizé’ye karşı kendilerini Séléka Bangui’deki Müslümanların son kalesiydi. Bölgenin YOUSSOUF ISSEN OUSMAN * (İttifak) olarak adlandıran bir grup tarafından etrafında konuşlanan Anti Balaka (Hristiyanlardan gerçekleştirilmiştir yani François Bozizé iktidara oluşan terör örgütü), her gün korkutucu gürültü geçtikten tam 10 yıl sonra... Darbe gerçekleşmeden çıkarak ve kurşun sıkarak Müslümanların bu kısa bir süre önce, François Bozizé’nin emrindeki bölgeyi terk etmelerini zorluyordu. Fakat bunu askerler korkunç sayıda sivil Müslümanları bir türlü başaramıyorlardı. Bu terör örgütü, katletmiştir. Fakat bundan daha ilginç olan durum Müslüman hastaların ve hamile kadınların ise, ABD Afrika Koordinatörünün Kasım ayında hastaneye, çocukların da okula gitmelerine izin “Orta Afrika’da soykırım yaşanabilir!” dedikten vermiyordu, velev ki gitseler de Hristiyan doktorlar hemen sonra Müslüman-Hristiyan çatışmasının ve öğretmenler kendilerine bakmayıp, onları ölüme daha da şiddetli hâle gelmesidir. Yine aynı süreçte terk etmekteydiler. Mezarlara bile gitmelerine izin Fransız yetkililerinin defalarca operasyonun şart verilmeyen Müslümanlar, cenazeleri de İslamî olduğu yönündeki açıklamaları da ayrı bir olaydır. usullere göre defnedemiyorlardı. Kendi ülkelerinde 013 yılında Orta Afrika Cumhuriyetinde iç birden bire suçlu oldular. Bu zor duruma maruz karışıklar başladı. Bu iç karışıklığın ilk başta Olayın boyutu ise farklıydı. Darbe ile Bozizé’yi kalmalarının tek sebebi Müslüman olmalarıydı. dinle herhangi bir bağlantısı yoktu. Fakat iktidardan eden Michel Djotodia, ülkenin tamamına Gayrimüslimler, Müslümanlara yaptıkları vahşice bir süre sonra neredeyse tamamen dinî bir hâkim olamamıştır. Ne yeteri kadar askeri vardı saldırıları ülkede tek bir Müslüman kalmayıncaya savaş şeklini almış oldu. Başka bir deyişle ne de milislerinin ihtiyaçlarını karşılayabiliyordu. kadar devam ettireceklerini söylüyorlardı. Müslümanlarla gayrimüslimler (Hristiyanlar ve yerel O kadar ki başbakanının koruması ve makam aracı 2dine mensup olanlar) arasında büyük savaş hâline bile yoktu. Bu durumu fark eden Bozizé yanlıları Herhangi bir yerde bir Müslüman yakalandığı dönüştü. Ülkedeki Müslümanlar azınlıkta (%20) isyan başlatmıştı ve yavaş yavaş ülkeyi ele geçirmeye zaman; yaşlı, çocuk ve hamile demeden oldukları için gayrimüslimler tarafından büyük bir başlamıştı. Bu durumu fark eden ABD, “soykırım” hemen Anti Balaka örgütü tarafından Fransız katliama maruz kaldılar. Sonradan Müslümanların olacağını ileri sürerek Fransa’nın operasyon askerlerin gözü önünde vahşice, organları katliamı şeklini alan bu iç karışıklığın nasıl düzenlemesi için bir bakıma çağrıda bulunmuştur. teker teker kesilerek katlediliyordu. Hatta başladığına dikkat çekmek istiyorum. Böylece Bozizé yanlılarının önünü geçilmiştir. öyle ki vahşilikte bile sınır tanımıyorlardı ve Müslümanlardan kestikleri organları kameralarla Orta Afrika Cumhuriyeti; Sudan, Güney Sudan, Fransız Cumhurbaşkanı François Hollande, 3 çekerek pişirip yiyorlardı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kongo, Kamerun Aralık’ta operasyon yapılması için gereken talimatı ve Çad ile sınırı olan bir ülkedir. 1960 yılında vermiştir ve “felaketi” önlemek için Fransız Ne yazık ki bu duruma hem dünya Müslümanları Fransa’dan bağımsızlığını alan bu ülke; Fransız meclisinden tezkere geçirmiştir. 5 Aralık’ta ise BM hem de devletleri sessiz kalmışlardı. Bu katliamların Cumhurbaşkanlarının gelir kaynağı olmuştur. 1979 Güvenlik Konseyi Fransa’ya yeşil ışık yakmıştır. ne zaman durdurulacağını kimse bilmiyordu ve yılında o dönemin Fransız Cumhurbaşkanı olan Tabii Fransa, AB’nin tüm desteği arkasına almıştır. uluslararası güçler daha fazla asker gönderme Valéry Giscard d’Estaing’in, Orta Afrika Cumhuriyeti AB, lojistik desteği sağlayacağı açıklamıştır. Nihayet seçeneğini kullanarak katliamların önlenebileceğini Devlet Başkanı (1976–1979 yıllarında kendisini 8 Aralık’ta fiili olarak operasyon başlamıştır. düşünüyorlardı. Orta Afrika İmparatorluğunun imparatoru ilan eden) Jean-Bédel Bokassa’dan tonlarca altın aldığı Nüfusunun yaklaşık yüzde 20’lik bölümünü Son olarak 2016 Başkanlık seçimiyle iktidara Fransız basını tarafından belgelenince skandal oluşturan 1 milyon Müslümanın, o zamandan gelen Devlet Başkanı Faustin-Archange Touadéra ortaya çıkmıştır ve d’Estaing bir sonraki seçimlerde beri katliama maruz kalarak evleri ve camileri hükümetinin 3 yıl sonra 14 farklı silahlı gruplarla kaybetmiştir. yağmalandı. Evlerde, özel okullarda ve camilerde Sudan’ın başkenti Hartum’da imzaladığı barış bulunan her şeyin çalınması yetmediği gibi evlerin antlaşması, ülkenin içinde bulunduğu kaotik Nüfusu 5 milyon olan Orta Afrika Cumhuriyetinin duvarları ve çatıları sökülüyordu. durumdan kurtulmasına yardımcı olacağını 1960 yılında bağımsızlığını kazanmasından bu umuyorum. yana sekiz devlet başkanı olmuştur ve üçü hariç Başkent Bangui’de sıkışıp kalan bir avuç Müslüman, hepsi de Fransız destekli bir darbe sonucu devlet çaresiz bir şekilde ayakta kalan “PK5” adlı tek bir * İbn Haldun Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik başkanlığına seçilmiştir. En son darbe, Mart 2013 bölgede hapis hayatı yaşamaya başlamıştı. Bu bölge, Danışmanlık lisans öğrencisi.

"األساطير البحرية" تفتتح مهرجان أنطاليا للتماثيل الرملية

افتتحت والية أنطاليا، التركية، مهرجانها أساطير من اسكتلندا وكوريا وشمال أوروبا الرابع عشر للتماثيل الرملية، بمشاركة 200 وغيرها، باإلضافة لعدد من عجائب الدنيا السبع تمثال يمثلون العديد من األساطير البحرية كاألهرامات المصرية، وتاج محل بالهند، وضريح حول العالم، وعددا من عجائب الدنيا السبع. هاليكارناسوس بتركيا. وقال المسؤول عن ويركز مهرجان العالم الحالي على موضوع المهرجان جيم كراجا، لألناضول، إن النحاتين "األساطير البحرية"، بمشاركة 15 نحاتا من 3 عدة دول، استخدموا حوالي 10آالف طن استغرقوا أسابيع لصناعة تماثيلهم. وأشار من الرمل. وتعرض التماثيل في منطقة إلى أن مهرجان أنطاليا هو الفعالية الوحيدة في خاصة بجانب الشاطئ الرملي الشعبي العالم التي تعرض التماثيل الرملية على مدار بمنطقة "الرا" في الوالية، وتتزين ليال بأضواء العام. وأضاف أن المنظمين يهدفون الستقبال خاصة. ويتضمن المهرجان تماثيل تعرض 200ألف زائر خالل العام الجاري. ▸ 58 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Değişen dünyada araştırma üniversiteleri üzerine

yanında da araştırma üniversitesi olmaya aday Örneğin; dünyada tarımsal Ar-Ge’ye yatırım MEHMET YÜCEL TÜRKSEZER * 5 üniversite de (Çukurova, Ege, Selçuk, Uludağ, 40 milyar dolar iken bunun 23 milyar doları Yıldız Teknik) tespit edilmiş ve bu durum Eylül kamu, 17 milyar doları özel sektör tarafındandır. 2017’de resmiyet kazanmıştır. Bu seçimde, vakıf Türk tarım sektöründe Ar-Ge yapan özel sektör üniversiteleri ve yeni kurulan devlet üniversiteleri oldukça az bulunmaktadır. Ar-Ge’nin büyük bir tercih edilmemiştir. Dünya genelinde araştırma kısmının üniversiteler tarafından gerçekleştirildiği üniversitelerinin çoğunluğunu devlet üniversiteleri görülmektedir. teşkil etmekle birlikte ABD ve Japonya’da daha çok özel üniversiteler araştırma üniversitesi olarak Bu noktada araştırma üniversitelerinin, sadece tercih edilmiştir. Ülkemizde de araştırmaya yönelik teknik alanlara değil sosyal bilimler alanlarına da çalışmalar yapan güçlü vakıf üniversitelerine odaklanması ihmal edilmemelidir. Üniversite-özel önümüzdeki dönemde bu imkân tanınmalıdır. sektör iş birliği canlandırılmalı teknoparkların yanı raştırma üniversitesi ne demek? Seçilen on üniversiteye bakıldığında, Gebze Teknik sıra sosyoparkların kurulmasının önü açılmalıdır. Yükseköğretim Kurulunun tanımına ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (bu amaçla göre araştırma üniversitesi; enstitü olarak 1992 yılında kurulmuşlardır) dışında Yükseköğretim kurumlarının iş dünyası ve “Ülkemizin öncelikli hedefleri ve 1982 öncesi kurulan Türkiye’nin eski üniversiteleri diğer paydaşlar arasındaki ilişkileri geliştirmesi alanları kapsamında disiplinler ve olduğu görülmektedir. amacıyla danışma kurulları oluşturulabilmesine kurumlar arası iş birliği ile nitelikli bilgi üreten, imkân ve fırsat sağlayan Yükseköğretim Aaraştırma yetkinliği yüksek doktoralı insan kaynağı “Peki, dünyanın en iyi 50 araştırma Kurumlarında Danışma Kurulu Oluşturulmasına yetiştiren, uluslararası sıralandırma sistemlerinde üniversitesi hangisi?” diye baktığımızda; ilk 100 İlişkin Yönetmelik 8 Ekim 2016 tarihinde Resmî görünürlüğünü ve bilinirliği bulunan, araştırma araştırma üniversitesinin 48’inin ABD’de, 9’unun Gazetede yayımlanmıştır. Bu yönetmelik gereği misyonunu ve stratejik yol haritasını belirlemiş ve İngiltere’de, 6’sının Avustralya’da, 5’inin İsviçre’de üniversitenin çalışma disiplinini bu plana uygun yükseköğretim kurumları eğitim-öğretim ve diğerlerinin de Almanya, Hollanda, Kanada, Fransa, biçimde yürütebilen, mükemmeliyeti yalnızca araştırma süreçleri öncelikli olmak üzere ilgili Japonya, İsveç ve Çin’de olduğunu görüyoruz. araştırma başlığında değil eğitim ve bilginin birim, bölüm ve programlara görüş ve öneri üretimi, aktarımı ve paylaşımında da hedefleyen, bildirmek üzere iş gücü piyasası temsilcileri ile Ülkemizdeki 10 asil 5 aday üniversitenin üniversite öğretim üyesinin öğrencisini ders diğer paydaşların da yer alacağı danışma kurullarını bütçelerinin toplamına baktığımızda (Yükseköğretim dışında da araştırma faaliyetlerine dâhil ederek senato kararı ile oluşturup, araştırmaya yönelik iş ve Kurulu web sayfasındaki 2018 Yılı Merkezî Yönetim eğitimin kapsamını ve katkısını artırmaya gayret Bütçesi verilerine göre); 10 araştırma üniversitesin ilişkileri geliştirebilirler. ettiği, öğrencilerinin araştırma kültürünün içinde bütçesinin toplamı 5.951.037.000 TL, 5 yedek öğrenerek, bilgilerini geliştirdiği ve akademik araştırma üniversitenin bütçesinin toplamı ise Sonuç olarak; uzun yıllardır konuşulan temel araştırmanın işleyişine hâkimiyet kazandığı, 2.641.151.000 TL’dir. meselelerden birisi olan araştırma üniversiteleri gerçekleştirdiği araştırma faaliyetleri ve ürettiklerinin konusunda somut bir başlangıç adımı atılmıştır. değer bulmasıyla bütçesini geliştirdiği, verimli Türkiye gibi büyüme ve kalkınma sürecinde araştırmalarla var olan araştırma fonlarından Dünyada ilk 50 içerisindeki üniversitelerden daha fazla pay alan ve oluşturduğu toplumsal sadece birkaçının bütçesine bakacak olursak; bulunan ülkeler için araştırma üniversiteleri ayrı değerle parçası olduğu toplumun yarınlarında Stanford Üniversitesi 6,5 milyar dolar, MIT bir önem arz etmektedir. Eğitim, sağlık başta pay sahibi olmaya çalışan, güçlü araştırmacılar 3,5 milyar dolar, Yale Üniversitesi 3,6 milyar olmak üzere; nitelikli insan kaynağı, üretim, yetiştiren, dünya bilimine ve ülkenin kalkınmasına dolardır. Bu üniversitelerin kalıcı bağışlarından istihdam, dijital çağa ayak uydurmak gibi öncelikli katkı sunan doktora programları olan, insanlığın da söz etmemiz gerekir: 2016 malî yılı sonu ve temel meseleler bizden bir şeyler yapmamızı itibarıyla bu üniversitelerin vakfiyesi, Stanford’un ortak değerlerine ülkesinin geçmişi ve geleceği beklemektedir. Gelişen dünyada araştırmanın 22.398.130.000 dolar, MIT’nin 13.181.515.000 ile ihtiyaçlarını dikkate alarak katkı sunan bir boyutları herkes tarafından görülmekte ve dolar, Yale’in 25.413.149.000 dolardır. kurumdur.” bilinmektedir. Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen araştırma üniversiteleri ile araştırma Bu tanıma baktığımızda iyi bir araştırma Ülkemiz ekonomisi ve şartları gereği üniversitelere üniversitesi olma yolunda çalışma ve gayret gösteren üniversitesi olabilmek için bütçenin önemi açıkça ayrılan bütçenin artırılması mümkün olmadığına üniversitelerin uluslararası düzeyde yapacakları görülmektedir. göre refah düzeyinin yükselmesi ve ülkemizin sosyal ve ekonomik gelişimine katkı sağlamada bu araştırma, iş birliği ve faaliyetleri ile ülkemize Ülkemizde 10 üniversite (Ankara, Boğaziçi, üniversiteler önemli bir rol üstlenecektir. Bu rolün yapacakları katkı hepimizin beklentisidir. Erciyes, Gazi, Gebze Teknik, Hacettepe, İTÜ, başarıya ulaşmasında araştırma üniversitelerinin İstanbul, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, ODTÜ) doğru yapılanması ve Ar-Ge stratejisi etkin * İbn Haldun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü araştırma üniversitesi olarak belirlenmiş, bunun yönetişimi öncelikli konuların başında gelmektedir. Müdürü.

Facebook, kendi kripto parasını oluşturuyor

Sosyal paylaşım sitesi Facebook, yeni birimini oluşturma çalışmalarının ABD Hazine Bakanlığı yetkilileri dijital ödeme sistemini ve kripto para sonuna geldi. Facebook’un kendi ve çeşitli para transfer firmalarıyla birimi “GlobalCoin”i önümüzdeki yıl geliştirdiği dijital ödeme sistemi mevzuata ilişkin ve operasyonel kullanıma sunmayı planlıyor. ve GlobalCoin adını verdiği kripto konularda görüşmeler gerçekleştiren para birimi, önümüzdeki yılın ilk şirket, kripto para projesiyle ilgili Dünyanın en büyük sosyal paylaşım çeyreğinde 10’dan fazla ülkede testlere bu yılın sonunda başlamayı sitesi Facebook, kendi kripto para kullanıma sunulacak. planlıyor. 59 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

İktisadî zihniyet, din ve Sabri Fahri Ülgener

Ahmet Güner Sayar üstadın “Din ve Zihniyet” adlı Fahri Ülgener örneğinde bir kez daha görülüyor. MAHMUT ARSLAN * eserinin ölümünden sonra 2006 yılında yeniden yapılan baskısına yazdığı ön sözde Osmanlı Ülgener, çalışmalarında o güne kadar rastlanmayan Devletinde asırlardır tarımsal üretimde kara sabanın bir metodoloji uygulamış, Sayar’ın deyimi ile hiçbir değişikliğe uğramadan kullanılmış olmasının Divan edebiyatının sinesinde saklı tuttuğu iktisadî tutarlı bir izahının uzun süre yapılamadığını, tespitleri gün ışığına çıkarmaya çalışmıştır. Tabii devletin koymuş olduğu nev icat yasaktır ki bunu yaparken Osmanlı Türkçesini ve alfabesini hükmünün bile bunu açıklayamadığını, Ülgener’in iyi okuyup yazabilmesi, ailesinden almış olduğu ise bu durağanlığı Osmanlı-Türk insanının Osmanlı edebiyat kültürünün etkileri inkâr edilmez. davranışsal zihnî ipotekleri ile açıkladığının altını çizer. Ülgener, 1940’larda başladığı iktisat Üstat Ülgener, Türk iktisat tarihçilerine zihniyeti araştırmaları ile o güne kadar ve iş ahlakı hocalarına altın değerinde yapılmamış olanı yapmıştır. Max Weber’in iki eser armağan etmiştir. 1951 yılında inin, bir toplumun iktisadi kültürü din ve iktisat zihniyeti arasında kurduğu “İktisadî İnhitat Tarihimizin Ahlak ve davranışları üzerindeki etkileri bağları Türkiye’ye uygulayan Ülgener’in ve Zihniyet Meseleleri”ni daha sonra konusunda 19. yüzyıldan bu yana Osmanlı-Türk toplumu hakkındaki da “Zihniyet ve Din” isimli eserlerini çalışmalar yapılıyor. Batı’da bu tespiti Weber ile aynıdır ve temel sorunun kaleme almıştır. 1960’lara kadar Türkiye’de konunun baş üstadı Alman Sosyolog irrasyonellik olduğu kanaatindedir. Ülgener’in de bir yankı uyandırmayan bu eserlerden Türkçe Max Weber’dir. William Sombart, R. H. Tawney, aile kökeni olarak Osmanlı elit sınıfı olan ilmiyeden bilen oryantalistler bolca faydalanmışlardır. DEisenstadt, Troeltsch de bu konuda çok önemli geldiğini, geçmişte şehzadeleri eğiten bir ailenin Ülgener, ekonomik irrasyonalitenin kırılması eserler ortaya koymuşlardır. Karl Marx ise dinin çocuğu olarak kendi millî ve dinî değerlerine açısından 1939’a kadar sürdürülen devletçilik iktisadî hayat üzerindeki etkilerini inkâr etmemekle bağlı olarak yaşamış olduğunun da altını çizelim. uygulamalarının doğru olduğunu ifade ederken, birlikte, dinin bir üst yapı kurumu olarak Weber’in tezine genel anlamda katılmakla birlikte 1960 sonrası planlı ekonomi devrinin başlamasını iktisadî üretim ilişkileri tarafından belirlendiği Ülgener, Weber’in ön yargı ya da eksik bilgi da Türk ekonomisinin rasyonaliteye geçişi olarak kanaatindedir. yüzünden İslamiyet’e karşı yapmış olduğu olumsuz desteklemiştir. Ülgener, Harvard Üniversitesinde saptamaları da haksız bularak eleştirmiştir. Şüphesiz yapmış olduğu çalışmaların da etkisi ile Keynesyen Türkiye’de din ve toplum ilişkileri konusunda Ülgener’i din-iktisat ilişkileri üzerinde düşünmeye iktisat politikalarını benimsemiştir. 1983 yılında Tanzimat’tan bu yana birçok fikir adamlarımız sevk eden onun asistanlığını yapmış olduğu aramızdan ayrılan bu müstesna insan ve belki kalem oynatmışlardır. Türkiye’de iktisat literatürü İstanbul Üniversitesindeki Alman hocalarıdır. de yirminci asrın son Osmanlı münevverinin, Sultan Orhan zamanında 1350’de yazılan İlm-î- Alman hocaları ile yapmış olduğu sohbetler onu Türkiye’nin 1980’li yıllarda geçirdiği iktisadî Tedbiri Devlet ile başlatılır. Ancak bunların çoğu Weber’e götürmüştür. Weber’in, Protestan ahlakı dönüşümü incelemeye maalesef ömrü vefa normatif özeliktedir. Din ve özelde İslamiyet’in ile kapitalizmin doğuşu arasında kurduğu ilişkiyi etmemiştir. topluma olan etkilerini olumlayan ya da benimsemiştir. Weber’in ayak izlerinden giderek olumsuzlayan bir niteliğe sahiptirler. Sadece tespit Türkiye’de kapitalistleşmeme olgusunu Osmanlı Kendisini tanıma şerefine erişemesem de otuz ve analiz yapan analitik eserler sayıca azdır. Dinî asırlarında araştırmak onun hayat boyu sürdürmüş yıllık akademik hayatımda eserleri ile bana ışık savunma ya da eleştirme gayreti dışında bir yapıya olduğu akademik projesidir. Burada 1930’lardan tutan Üstat Ülgener’in aziz hatırası önünde sahip olup dinin toplum üzerindeki etkilerini analiz 1940’lı yılların sonuna kadar Nazi rejiminden kaçan tazimle eğilirken bıraktığı yerden benzer eden eserlerin başlangıcı iktisadî literatür açısından Alman akademisyenleri Türk üniversitelerinde konularda araştırmalar yapmanın hâlâ önemini Sabri Fahri Ülgener ile başlar. Şerif Mardin ise istihdam etmenin bir devlet politikası olarak ne kaybetmediğini de vurgulamak isterim. daha çok dinin sosyolojik ve siyasî etkileri üzerinde kadar doğru ve isabetli olduğu, ülkemizde bilimin durmuştur. gelişmesine ne büyük katkıları olduğu da Sabri * İbn Haldun Üniversitesi İşletme Bölümü.

Tüm dünyaya 40 kat hızlı internet

Milyarder mucit Elon Musk, Twitter hesabından SapceX ne de Elon Musk söz konusu hizmet için tüm dünyaya yüksek hızlı internet sağlayacak kullanıcılardan ne kadar ücret alacaklarını bugüne Starlink projesinin detaylarını paylaştı. Musk, kadar açıklamadı. SpaceX’in Falcon 9 roketiyle alçak yörüngeye 60 adet küçük uydu yollamayı planlıyor. SpaceX projesi Hedef 2020’de başlamak tamamlandığında 12 bin uyduyla bütün dünyaya SpaceX, Şubat ayında da TinTin A ve TinTin B şu anki ortalama hızın 40 kat üzerinde internet isimli iki uyduyu başarıyla yollamıştı. Ancak Musk; hizmeti sunmayı hedefliyor. Sürecin hızlanması için bu uyduların deneme amaçlı fırlatıldığını, diğer daha fazla uydunun sığacağı yeni bir roket üzerinde fırlatılacak uyduların ise üretime hazır tasarımlar çalışılıyor. olduğunu vurguladı. Musk, belli bir kapsama alanına ulaşmak için 420 adet uydunun dünya Elon Musk, Starlink adını verdiği uydularla ilgili etrafında konumlandırılması gerektiğini söyledi. ilk planını 2015 yılında açıklamıştı. Buna göre Yani planlanan deneme fırlatmanın ardından 6 ortalamadan daha küçük bir boyuta sahip bin 200 sefer daha yapılması gerekecek. SpaceX, daha adet uydu, dünyanın yörüngesine yerleştirilecek ve önce uydular aracılığıyla internet hizmetini 2020 kurulacak ağ ile tüm dünyaya yüksek hızlı internet yılından itibaren vermeyi planladığını duyurmuştu. verilecek. Eğer Musk’ın planı başarılı olursa dünya 2024 yılında da 12000 uyduyla dünyanın en genelindeki internet kullanıcılarının download ve ücra köşesinin bile kapsama alanına girmesi upload hızlarının 40 kat artması bekleniyor. Ne hedefleniyor. Elon Musk ▸ 60 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Türkiye’nin uluslararası öğrenci politikası

Uluslararası Öğrenciler” raporu yayımlanmıştı. ve Araştırma Merkezinin raporuna göre 2020 EROL ERDOĞAN * Yine Şubat 2019’da İLKE Derneğinin İstanbul’da yılında, dünyadaki uluslararası öğrenci sayısı 8 açıkladığı “Geleceğin Türkiyesinde Yükseköğretim milyona ulaşacak. 2020’de Türkiye’deki uluslararası Raporu”nda da uluslararası öğrenciler konusuna öğrenci sayısı en fazla 180–200 bin olabilir. Bu vurgular yapıldı. SETA ve İLKE’nin dışında, durumda, 2020 yılında Türkiye, küresel uluslararası UDEF ve YTB de (Yurtdışı Türkler ve Akraba öğrencinin en fazla %3’üne ev sahipliği yapacak Topluluklar Başkanlığı) konuyla ilgili araştırma ve demektir. Uluslararası öğrencilerin yaklaşık %20’si rapor yayımlayan kuruluşlar arasında yer alıyor. ABD’de eğitim görüyor. Bu öğrencilere ev sahipliği Uluslararası öğrencilere dair rapor ve araştırma yapan ilk 5 ülkede okuyan öğrenci sayısının oranı yapan üniversiteler, dernekler, vakıflar ve başka %50’yi buluyor. İlk 5 ülke şunlar: ABD, İngiltere, hükümet kuruluşları da var. On yıl önce, bir Avustralya, Fransa, Almanya. raporun zor bulunacağı Türkiye’deki uluslararası öğrenciler konusunda, bugün, bir çırpıda onlarca “Türkiye’ye hangi ülkelerden öğrenci geliyor?” ünyanın farklı ülkelerinden eğitim dokümana ve araştırmaya ulaşmak mümkün. sorusunun cevabına SETA’nın raporundan bakalım. almak için Türkiye’ye gelen öğrenciler, Suriye 15.042, Azerbaycan 14.878, Türkmenistan önceki dönemlerde “yabancı öğrenci” Türkiye’deki uluslararası öğrencilerin çoğunluğunu, 10.418, İran 6.099, Afganistan 5.251, Irak 5.012. olarak tanımlanıyordu. Çoktandır YTB tarafından sağlanan “Türkiye Bursları” aracılığı Daha sonra şu ülkeler geliyor: Yunanistan, “yabancı öğrenci” yerine resmî kurumlar ile gelenler oluşturmaktadır. İkinci sırada IDB Kırgızistan, Kazakistan, Libya, Somali, Pakistan, “uluslararası öğrenci” ifadesini kullanırken; (İslam Kalkınma Bankası), Türkiye Diyanet Vakfı ve Çin, Filistin, Kosova. Bu arada Çin, Yunanistan ve D“misafir öğrenci” ifadesini ise bu alanda faaliyet diğer STK’ların getirdiği öğrenciler yer almaktadır. Afganistan’dan gelen öğrencilerin çoğunluğunun gösteren sosyal, kültürel, dinî yapılar tercih ediyor. Kendi imkânlarıyla gelen öğrenciler, üniversitelerin “Türk” olduğunu hatırlatmakta fayda var. Bunun “Yabancı” yerine “uluslararası” veya “misafir” sağladıkları burslarla gelen öğrenciler ve Erasmus yanı sıra Suriye’den gelen öğrenci sayısının, kelimesinin kullanılması, Türkiye’nin bu konuda gibi öğrenci değişim programlarıyla gelen öğrenciler Suriye’deki iç çatışmalar sebebiyle, son yıllarda ufuk geliştirdiği ve politika değiştirdiği anlamına de bulunmaktadır. arttığını tahmin etmek zor değil. 2010 yılında geliyor. Değişimin sonuçlarını görmek mümkün... Türkiye’de eğitim gören Suriyeli öğrenci sayısı Sözgelimi, 1991–2011 yılları arasındaki yirmi yılda Türkiye, uluslararası öğrencilerin ağırlıklı yöneldiği sadece 455 idi. “Göç ile gelen uluslararası öğrenciler” Türkiye’ye eğitim amacıyla gelen öğrenci toplamı eğitim ülkelerinden birisi olmayı başarırsa, çok ayrıca çalışma yapılması gereken ve stratejiler 100 bin civarındayken politika değişimiyle birlikte sayıda olumlu sonucu olacaktır. Bunun başında üretilmesi elzem olan bir konu. Türkiye’ye belli sadece 2018 yılındaki uluslararası öğrenci sayısının yeni istihdam alanlarının oluşması var. Uluslararası bir sayıda öğrenci gönderen ülkeler arasında henüz 120 bini aştığı görüldü. öğrenci artışı, turizmde artış ve ekonomik Avrupa ülkeleri yok. Hatta komşularımızdan hareketlilik anlamına geliyor. Bilim turizmi ile Rusya’dan bile gelen öğrenci sayısı sınırlı. Türkiye, Uluslararası öğrenci hareketliliğinin artışını akademik seyahat ve kongre bugün itibariyle daha çok komşu ülkeler hepimiz rahatlıkla gözlemleyebiliriz. Çünkü ve Türk nüfusunun yoğun olduğu misafir öğrenciler, birçok ilde varlar ve hayatın ülkelerdeki gençlerin nispeten tercih içerisindeler. Kısa sürede Türkçe öğreniyorlar ettiği bir ülkedir. Ancak, henüz hatta Türkçe fıkra anlatanlara ve espri yapanlara komşu ülkeler ve Türk devletleri rastlamak mümkün. Ayrıca, misafir öğrenciler, için de yegâne eğitim ülkesi değildir. eğitim gördükleri şehirlerin meydanlarında “Afrika açılımı” yapılmasına rağmen ve salonlarında ülkelerini tanıtan etkinlikler Afrika ülkelerinden gelen öğrenci düzenliyorlar. Bu tür pek çok etkinliğe sayısı bile istenilen düzeyde değildir. gittim, stantları gezdim, gençlerle sohbet Buna rağmen, Türkiye’nin ilk aşamada ettim. Uluslararası öğrenci politikasında Afrika, Orta Doğu, Balkanlar ve Türk değişimin sonuçlarından, aynı zamanda Cumhuriyetlerinin uluslararası öğrenci değişimin dinamiklerinden biri de, mezkûr merkezlerinden biri olması zor değil gibi alanda çok sayıda gönüllü sosyal ve kültürel gözüküyor. yapının faaliyete başlamasıdır. Bu alanda çalışan dernekler, öğrencilerin sorunlarıyla ilgileniyorlar Uluslararası öğrencilerin ve uluslararası ve eğitimlerine yardımcı oluyorlar. Bir anlamda eğitimin, kültür, sanat, dil, bilim, teknoloji, devletin yükümlülüklerini paylaşıyorlar ve ekonomi, diplomasi, turizm, iletişim gibi öğrencilerin başka bir ülkede olmasından çok sayıda bileşeni ve etki alanı var. Uluslararası kaynaklanan yabancılıklarını azaltıyorlar. hareketliliğini öğrenci dinamiği, Türkiye’nin dünya düzenini Hem devletin değişen bakış açısı hem gönüllü de listeye ekleyebiliriz. Elbette, diplomatik ve dönüştürme ve bölgesel siyasete daha fazla etki çalışmaların etkisiyle, mezun olmadan ülkemizden siyasî etkileşim unutulmaması gereken önemli edebilme projeksiyonu için de önemli. Bundan ayrılan misafir öğrenci sayısı son yıllarda iyice faydalardan biri… Türkiye, biraz da bunu dolayı uluslararası öğrenciler; aynı zamanda, yeni azaldı. düşünerek, geçtiğimiz yıl YTB bünyesinde dönemin diplomatik, siyasî, kültürel soft power “Türkiye Mezunları” organizasyonunu başlattı. dinamik unsurlarından biridir. Önümüzdeki dönem, Son yıllarda, uluslararası öğrencilere dair Organizasyonun amacı, mezun olduktan sonra Türkiye’nin bu konuda daha fazla düşünmesi, araştırmalar ve bilimsel çabalar da arttı. Mesela dünyanın dört bir yanına dağılmış olan Türkiye’den tartışması ve çaba göstermesi gerekir. Türkiye’nin SETA Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları mezun uluslararası öğrencilerle iletişimi sürdürmek. bölgesinde uluslararası öğrenci merkezlerinden Vakfı, Şubat 2019’da Ankara’da “Türkiye’de “biri” değil, en önemlisi, en başta geleni olması, Yükseköğretimin Uluslararasılaşması” konulu bir Peki, Türkiye uluslararası öğrencilerin yoğunluklu stratejik adımlar atmasıyla mümkün. Bölgeyi aşarak panel gerçekleştirdi. Panelde, 2018’de yayımlanan yöneldiği eğitimde merkez ülke hâline gelebilir dünya çapında bir eğitim üssü ülke olmak için ise “Yükseköğretimin Uluslararasılaşmasına Güncel mi? yapılması gereken daha çok şey var. Bir Bakış” başlıklı rapor tartışıldı. SETA’nın 2012 Önce bazı veriler paylaşacağım: İstanbul Aydın yılında da “Küresel Eğilimler Işığında Türkiye’de Üniversitesi Yüksek Öğretim Çalışmaları Uygulama * Kamuoyu araştırmacısı. İnsanlık tarihinin kara lekesi: Tarihin en acı olaylarından birisi olan Çerkez sürgünü, üzerinden Çerkez sürgünü 155 yıl geçmesine rağmen hâlâ acıyla hatırlanıyor.

Çarlık Rusyası’nın, stratejik açıdan önemli gördüğü Sürgüne tabi tutulanlar Anapa, Novorossiysk, Gelincik, Kafkaslardan Çerkez halkını sürgüne göndermesinin Soçi, Adler gibi Karadeniz limanlarından gemilere bindirildi ve üzerinden 155 yıl geçti. birçoğu Anadolu’da Ordu, Samsun, Tokat, Amasya, Sinop, Yozgat, Düzce, Adapazarı ve Kocaeli’ye yerleştirildi. Rusya’nın Karadeniz sahiline inme politikası gereği Kuzey Kafkasya’yı ele geçirme amacıyla Çerkezlerin bir kısmı ise Suriye ve Filistin başta olmak 1556’dan itibaren başlattığı Kafkas-Rus Çarlığı üzere Orta Doğu’ya yerleştirildi. Sürgüne maruz kalan savaşı 308 yıl sürdü. Çerkezler zamanla yerli halka karıştı.

Çerkezleri yok ederek Kafkas Dağlarının iç Osmanlı İmparatorluğuna gönderilemeyen Çerkezler ise kesimlerine ilerleyen Ruslar, teslim olanları ya Çarlık Orta Laba ve Orta Kuban nehirleri bölgesindeki ordusuna katılma ya da göç etme seçeneğine zorladı. Rus-Kazak köylerine yerleştirildi.

21 Mayıs 1864’ten itibaren Çerkez toplulukları Rusya’nın çok önceden planladığı “Çerkez halkını öz başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere dünyanın vatanlarından sürgün etme operasyonu”, adım adım çeşitli bölgelerine sürgün edildi. gerçekleştirilen bir eylem olarak değerlendiriliyor.

Resmî olmayan rakamlara göre 1,5 milyona Osmanlı topraklarına bile ulaşamadan binlerce kişini yakın Çerkez, bir ay içinde sürgüne tabi tutuldu. Bu öldüğü bu sürgün, “tarihin en acı olaylarından birisi” sürgünde; yol şartları, salgın hastalıklar ve açlık gibi olarak nitelendiriliyor. nedenlerden dolayı yaklaşık 500 bin Çerkez hayatını kaybetti. İnsanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Çerkez sürgünü, her yıl Türkiye’de yaşayan Çerkezler tarafından da anılıyor. Deniz kenarında “Nart ateşi” yakıp çevresinde “mezar taşı nöbeti” tutulan anma törenleri, “Sürgün Andı” okunması ile sona eriyor. ▸ 62 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization “2. Karma Eserler Sergisi”ni Emine Erdoğan açtı

Açılışın ardından Emine Erdoğan davetlilerle beraber sergiyi gezerek eserlerle ilgili bilgi aldı. Erdoğan, Büyük Çamlıca Camisi kubbe yazısını ve Osmanlı dönemine ait eseri yakından inceledi. Sergiye iş, sanat ve eğitim dünyasından çok sayıda önemidir. Zira koleksiyonerlik, geçmişle şimdi davetli katıldı. arasındaki devamlılığı sağlar. Buradaki eserler de aidiyet dünyamızın ne kadar geniş ve zengin Sergi hayırsever koleksiyonerin bağışlarından olduğunu gösteriyor. Hafıza kayıplarının önlenmesi, oluşuyor kimlik buhranlarının aşılması, ‘Biz kimiz?’ sorusunun İbn Haldun Üniversitesinin başta “fikrî bağımsızlık” cevaplanması, biraz da bu eserler vasıtasıyla olmak üzere yüksek ideallerine katkı sağlamak üzere mümkündür.” bu sene ikincisi düzenlenen “Geleceğin Yıldızları İçin Karma Eserler Sergisi”, hayırsever koleksiyonerlerin Toplumları meydana getiren yapı taşlarının bir arada bağışlarından oluşuyor. tutulmasının, hatıralar ve yadigârlarla sağlandığına İbn Haldun Üniversitesi yararına düzenlenen “2019 dikkati çeken Emine Erdoğan, şunları anlattı: Toplam 233 eserin yer aldığı sergide; Sultan II. Geleceğin Yıldızları İçin Karma Eserler Sergisi”nin Abdülhamid Han tuğralı madalya beratı, Sultan açılış töreni, Büyük Çamlıca Camisi Sergi Salonunda “Bu kıymetlerin farkına varan toplumlar, I. Abdülhamid Han el çekme tuğralı yirmi satır gerçekleşti. kendilerini en başarılı şekilde geleceğe taşıyanlardır. beratın yanı sıra, Fuat Başar, Efdaluddin Kılıç, Turan Peygamberimiz (s.a.v.) bir hadis-i şerifinde, ‘İlim Sevgili, M. Cemil Efe, Gürkan Pehlivan, Ahmet Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Çin’de de olsa arayınız. Çünkü ilim öğrenmek her Kutluhan, Ferhat Kurlu gibi hattatların ve tezhib eşi Emine Erdoğan Hanımefendi, açılışta yaptığı Müslümana farzdır!’ buyuruyor. İlim; başımızın tacı, sanatkârlarının levha, hilye-i şerif gibi örnekleri yer konuşmasına, “Büyük Çamlıca Camisinin böylesine medeniyetimizin temelidir. Bu yolda atılacak her alıyor. anlamlı bir etkinliğe ev sahipliği yapması, son derece adım kutsaldır. O nedenle bu sergiye katkıda bulunan sevindirici.” diye başladı. Erdoğan, şöyle devam etti: herkesi tebrik ediyor, gençlerimizin ilim yolunda Sergideki Osmanlı dönemine ait Kütahya işi pano, başarılı neferler olmasını temenni ediyorum. Bütün vazo ve tabaklar, tekstil ürünleri, tespihler ve süs “Bildiğiniz gibi sergiden elde edilecek olan gelir, İbn dostlarımızı muhabbetle selamlıyor, sergimizin hayırlı eşyaları gibi birbirinden değerli eserler, medeniyetin Haldun Üniversitesinin eğitim öğretim faaliyetlerinde uğurlu olmasını diliyorum.” sanat anlayışının yansıması niteliği taşıyor. kullanılacak. İnanıyorum ki, buraya ekeceğimiz ilim tohumları, geceleri yolumuzu aydınlatan yıldızlar gibi Konuşmanın ardından Emine Erdoğan; İbn Haldun medeniyet ufkumuzu da aydınlatacaktır. Emeği geçen Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Prof. Dr. herkese, özellikle hayırseverlerimize şükranlarımı İrfan Gündüz, İbn Haldun Üniversitesi Mütevelli sunuyorum. Sahip olduklarımızı, bilhassa böylesine Heyeti Başkan Vekili Bilal Erdoğan, İbn Haldun nadir eserleri ilim yolunda vakfetmenin insana Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Recep Şentürk, İbn verdiği hazzın tarifi yapılamaz. Medeniyetimizi Haldun Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi ve temsil eden eserlerin, yine medeniyet inşasında Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Politikaları Kurulu hizmete sokulması takdire şayandır. Bu serginin bize Üyesi H. Hümeyra Şahin, İstanbul İl Kültür ve işaret ettiği önemli bir husus da koleksiyonerliğin Turizm Müdürü Coşkun Yılmaz, Çamlıca Camisi Yaptırma Derneği Başkanı Ergin Külünk’ün katılımıyla kurdele kesilerek sergi açılışı gerçekleşti. 63 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Usul değişiyor, esas baki, sinema bitecek mi?

Söz konusu araç olunca konunun varacağı nokta sahip olacak. İleride kimsenin sinemaya gitmeye ABDULHAMİT GÜLER * tabii ki teknoloji. Zira iletişim araçları başta olmak gerek duymayacağı da iddia ediliyor. Doğrusal üzere hayata dair her türlü aracın büyütücüsü bir mantıkla bakılınca sinema diye bir şeyin teknoloji. Ve teknolojinin en çok etkilediği, kalmayacağı ve yerine herkesin yapabildiği bir geliştirdiği, dönüştürdüğü sanat ise sinema… görsel içerik üretimi ve sunumunun olacağı tezi dillendiriliyor. Doğumundan itibaren sinema; teknoloji ile üslubunu ve esasını geliştiriyor, dönüştürüyor. Peki, hakikaten öyle olur mu? Bunu kabul etmek, Teknoloji ile gelişen ve kolaylaşan araçsal manzara, sinemanın sanat boyutunu ve “esas”ını inkâr etmek üslubu da dönüştürüyor. Kameranın daha kolay olur. Zira yöntem ne kadar değişirse değişsin, ulaşılabilir olması, herkesin kullanımını sağlıyor. sinemanın felsefî söz söyleme yöntemi ve insana Kurgu programlarının artık herkesin bilgisayarında dair duygu ve fikir taşıma misyonu bitmez, bitemez. yer alması, herkesin kendi hayaline göre bir ünyanın değişmesi, ifade biçimlerinin manzara kurgulamasını sağlıyor. Film izleme Belki yakın zamanda herkes kolayca değişmesi anlamına geliyor sanırım. ve içeriğe ulaşım imkânlarının da video çekip kurgulayabilecek ve bunu İnsandan insana, insandan hayvana, internet ve yeni medya araçları gösterebilecek ama gösterilen her video hayvandan insana, insandan eşyaya ve ile çeşitlendiğini düşünecek sinema mıdır? Bu, sinemanın biteceği eşyadan insana doğru aralıksız devam olursak, sinemanın, değişen anlamına mı gelir? eden iletişimin yöntem değiştiriyor olması, zamanın ve dönüşen araç ortamından Druhunun da değiştiği manasına geliyor. en çok etkilenen alan olduğunu Sinema salonuna gitme ihtiyacı söylemek abartı olmaz. kalmayacak mı? Tartışılır. Öyle bile Galiba en başta bunu kabul etmeliyiz: Zamanın olsa, bu usul ile alakalıdır. Değişkendir. ruhu zaten hareketli. Sürekli değişiyor. Değişmeyen Araca ulaşımın kolaylaşması, Esas takiptedir. Bir alana dair içeriğin tek şeyin değişim olduğunun yüzlerce yıl evvel üslup oluşturma çabasını da çoğalması, herkesin yapabiliyor olması, söylenmesi bunun göstergesi. Ancak artık değişimi demokratikleştiriyor. Eskiden sadece parası olan ucuzlaması ya da gereksizleşmesi manasına gelmez. de değiştiren bir şeyler oluyor. Ve bu en çok kameraya ulaşabiliyordu. Kurgu yapmak her Aksine, kıymetli olanın yeri daha da ayrılır. Araçlara yöntemde kendini gösteriyor. babayiğidin harcı değildi. Eserinizi hedef kitlesine ulaşım ve üretim imkânlarının kolaylaşması, ulaştırmak ise başlı başına sorundu. Şimdiyse yöntemlerin demokratikleşmesi sadece ve sadece Usulün esasa mukaddem olduğu kadim kabulümüz. herkesin telefonu, aynı zamanda kamerası ve kıymetli olanı daha belirgin yapar. Ve tarih elbette tekerrür ediyor, ki, değişim kurgu cihazı. Bilgisayarlarda da kurgu programları bitmiyor. rahatlıkla kullanılıyor. Ortaya çıkan bir eserin Dünyanın değişmesinin, eşyanın manasına kitleye ulaşması noktasındaysa internet sınırsız yüklediği bitmeyen arayış ve soru işareti Tekrar eden şey nasıl değişmiş oluyor? Mesele de imkânlara sahip. ortadayken, sinema gibi bir sanat dalının sona burada başlıyor. Tekrarını yaşadığımız şey esas. ereceğini düşünmek, insandan ve eşyadan umudu Değişense usul. Ve usul, biçimde kendini bulan Bütün bu manzara içerisinde sinemanın yakın kesmek manasına gelir. üsluptur. Araçtır. Aracın oluşturduğu usuldür, zamanda yok olacağı iddia ediliyor. Çünkü herkes usulün şekillendirdiği araçtır. film çekip, kendi alanında gösterim imkânına * Yazar, yönetmen, senarist.

Liselerde yeni sistem

Millî Eğitim Bakanlığı öğretmen, öğrenci ve gençlere içselleştiremediği bilinmektedir. Gerek kalıcı bir sorarak yeni bir lise eğitim sistemi hazırladı. Millî bilgilenme sürecinin oluşması, gerekse öğrencilerin ilgi Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, liselerdeki yeni eğitim ve meraklarını geliştirebilmeleri için lise modelinin sisteminde ders sayılarının azalacağını, 2024’te de disiplinler üstü derslerle desteklenmesi yoluna üniversite sınavında değişiklik yapılacağını söyledi. gidilmiştir.” dedi.

Bakan Selçuk, “Lisede Ne Yaptık?/Ortaöğretim Selçuk, kısa adı “HEY” olan haftalık 5 saatlik zaman Tasarım Tanıtım Toplantısı”nda yaptığı konuşmada dilimlerini ise, “Bu zamanlarda öğrencilerin tasarım yeni eğitim sistemini anlattı. Bakan Selçuk, “9. ve uygulama becerilerini geliştirecek etkinlikler sınıflarda 15–16 dersten söz edilirken, şu anki yapmaları ve toplumsal fayda çalışmalarıyla tasarımda 8 dersten söz ediyoruz. 10. sınıfta 9’a, yaşamla ilişki kurmaları hedeflenmiştir. Buradaki 11. sınıfta yine 9’a ve 12. sınıfta da ders sayıları amaç, öğrencilerin sadece akademik değil sosyal ve 7’ye düşecek. Niye azaltıyoruz? Bir çocuğun 15–16 duygusal becerilerinin en üst düzeyde gelişiminin dersi anlaması ve içselleştirmesi mümkün olmuyor.” sağlanması yoluyla dengeli bir eğitim sisteminin dedi. Bakan Selçuk, 2024’te üniversite sınavının oluşturulmasıdır. “diye konuştu. değişeceğini de söyledi. Selçuk, “Yeni sistem; 2020–2021 öğretim yılında 9. “Bilgi içselleştirilemiyor” sınıfı okuyacak öğrencilerle başlanarak, lise modelinin Bakan Selçuk, “Lise düzeyinde öğrencilerimizin aşamalı gelişimiyle eş zamanlı olarak 2024 yılında çok sayıda ders aldığı, ancak bu derslerde uygulanmak üzere yükseköğretime geçişte de gerekli edindikleri bilgilerle ilgili araştırma ve uygulama değişikliklerin yapılacağını ve lise yaşamının üst imkânlarına zaman bulamadığı; dolayısıyla bilgiyi düzeyde uyumunun sağlanacağını” vurguladı. Ziya Selçuk Ziya ▸ 64 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Türkiye’nin girişimci ve insanî dış politikası: Somali perspektifi

halkının yanında olduğu mesajı güçlü bir şekilde verilmektedir. Bilgi aktarımı ve tecrübe paylaşımı HALİL İBRAHİM ALEGÖZ * verilmiştir. bu bağlamda Somali’nin kendi ayakları üzerinde durması açısından kritik öneme sahiptir. Üç boyutlu yardım politikası Türkiye’nin 2011’den bu yana Somali’de yürüttüğü İnsanî diplomasinin üçüncü boyutu; artık ve girişimci niteliğiyle ön plana çıkan “insanî bölgesel nitelik taşıyan iç çatışmalar, kuraklık diplomasi” politikaları, birbirini tamamlayıcı üç ve göç gibi insanî krizleri özellikle BM gibi boyuttan oluşmaktadır: İlk boyutu, insanî krizleri uluslararası platformlara taşımak suretiyle dünya en aza indirmek amacıyla acil bir şekilde ilaç, gıda kamuoyunda farkındalık oluşturmaktır. Nitekim ve barınma gibi temel insanî ihtiyaçların tedariki İstanbul’da düzenlenen Somali konferansları ve oluşturmuştur. Bu ihtiyaçların temin edilmesi ve Somali meselesinin çeşitli platformlarda gündeme sahada uygulama aşamasında koordinasyon ve getirilmesi bu yöndeki adımlara örnek olarak düzenin yanı sıra yardımların tedariki noktasında gösterilebilir. Nitekim Somali’de uzun bir aradan 011’de Cumhurbaşkanı Erdoğan insan onurunu zedeleyici yaklaşımlardan sonra Batılı ülkelerin büyükelçilikleri açılmıştır. önderliğinde kalabalık bir heyetle kaçınılması bu boyutun önemli özelliğini teşkil Dahası Somali’ye farklı coğrafyalardan yapılan gerçekleştirilen Somali ziyareti, ülkedeki etmektedir. Nitekim insanların kalbine hitap diplomatik ziyaretlerde artış gözlemlenmektedir. Bu mevcut durumun kademeli değişimi etmeyen politikaların sürdürülebilir nitelik girişimler neticesinde dünyada Somali’ye yönelik bir açısından dönüm noktası niteliği kazanması ve toplumda olumlu değişimlerin önünü farkındalık uyanmış durumdadır. taşımaktadır. Uluslararası medya vasıtasıyla bölgeye açması beklenmemelidir. 2yönelik oluşturulan olumsuz algılar ve insanî Türkiye tarafından icra edilen bu üç boyutlu yardımların etkin olmadığı konusu bu bağlamda 2011’deki kriz esnasında başta Türk Kızılay’ı yaklaşım, Türk usulü yardım anlayışı modelini tekrar ele alınabilir. Somalilerin aşırı yolsuz olması, olmak üzere TİKA, AFAD ve çeşitli Sivil Toplum ortaya çıkarmıştır. İnsanî yardımların tek başın kabiliyetsiz oluşları, kendi ayakları üzerinde duracak Kuruluşları Somali’ye acil müdahale kapsamında yeterli olamayacağı anlayışı, kalkınma yardımlarıyla bir devlet oluşturmak için fazla kabileci oluşları temel ihtiyaç malzemeleri tedarikinde bulundu. birleştirilerek Somali’nin devlet-inşası ve kapasite gibi sürekli tekrarlanan negatif görüşler zamanla Örneğin Türk Kızılay’ı Somali’nin başkenti inşası süreçlerine güçlü destek verilmektedir. Bir algıları da etkilemek suretiyle Somali’yi Afrika’nın Mogadişu’da Afrika’nın en modern çadır kentini yandan insanî yardımlar yapılırken diğer yandan unutulmuş bir ülkesi yaparak, uluslararası ilişkiler kurarken; çeşitli kurumlar, temiz suya erişim, asfalt girişimci yaklaşımla kalkınma hamleleri uygulamaya literatüründe “başarısız devlet” olarak tanımlamıştır. yol çalışmaları ve çeşitli altyapı faaliyetlerinde yer konulmuştur. Türk modeli yardım anlayışı; eğitim, aldı. tarım, altyapı, bilişim vb. sektörlerde bilgi aktarımı Böylesine yıkıcı algının hâkim olduğu uluslararası sağlamak suretiyle yerel kurumların kendi ayakları ortamda yapılan ziyaret, gerek uluslararası toplum İnsanî diplomasi politikasının ikinci boyutunu üzerinde duracak mekanizmaları oluşturmalarını ve gerekse Somali halkı için birtakım mesajları ise kalkınma yardımları takip etmektedir. Türk öncelemektedir. Dolaysıyla genellikle Batı tarzı barındırması açısından önemli görülmektedir. kurumları tarafından sağlık, eğitim, altyapı ve üst yardımlarda görülen havuç-sopa yaklaşımı, Türk Uluslararası topluma Somali’nin küresel medyada yapının yanı sıra tarımsal ürünlerin yetiştiriciliği ve usulü yardım anlayışında görülmediği gibi yeni gösterildiği şekliyle güvensiz ve tehlikeli olduğu belediyecilik hizmetleri alanında kapasite artırımına sömürgecilik mekanizmalarının da bu anlamda algısının ne kadar sathi ve sahte olduğu gerçeği yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Bir yandan önüne geçilmektedir. gösterilmiştir. Diğer yandan Türkiye’nin kendi hastaneler ve eğitim kurumları inşa edilirken diğer ayakları üzerinde durmaları sağlanacak devlet yandan bu kurumlarda görev alacak doktorların * İbn Haldun Üniversitesi Siyaset Bilimi ve mekanizmalarına desteği konusunda Somali eğitimi noktasında Somali hükümetine destek Uluslararası İlişkiler Bölümü.

األناضول تستفسر من الجيش اإلسرائيلي عن سبب استهداف مكتبها بغزة

طالبت وكالة األناضول، ًاتفسير من الجيش اإلسرائيلي، المواقع اإلسرائيلية من المبنى الذي كان يضم مكتب حول أسباب استهداف المبنى، الذي كان يضم مكتبها في األناضول أم ال؟ / قطاع غزة في الرابع من مايو أيار الجاري، وتم تدميره " بالكامل. وتساءل محامو األناضول: هل سيكون لدى الجيش اإلسرائيلي اإلرادة الالزمة لتعويض الوكالة عن أضرارها وأرسل محامو األناضول، ًطلبا ًموجها إلى الجيش الناجمة نتيجة قصف المبنى وتدميره بالكامل". اإلسرائيلي، تضمن سؤاالً عن سبب استهداف المبنى الذي ّ " " يضم مكتب الوكالة في غزة، مع العلم أن المبنى كان وأشار الطلب إلى أنه قد تشكل اعتقاد لدى أصحاب ً ً يستهدف ألغراض سكنية وتجارية. العقارات بقطاع غزة، مفاده أن وكالة األناضول هي هدف وأكد محامو األناضول أن الوكالة ستبدأ مسارا قانونيا مقصود للجيش اإلسرائيلي؛ وهو ما تسبب في صعوبة عقب تلقيها ً جوابامن الجيش اإلسرائيلي، وستواصل وتضمن الطلب: "هل تم قصف المبنى بشكل مقصود، أم عثور الوكالة على مكان الفتتاح مكتبها الجديد. المطالبة بحقوقها. كان القصف بالخطأ؟، وهل كان الجيش اإلسرائيلي على ً " 2012 علم بوجود مكتب األناضول في المبنى المستهدف أم ال؟" وتضمن الطلب تساؤال: كيف سيقوم الجيش اإلسرائيلي وتعرض مكتب األناضول بغزة، الذي افتتح عام ، بتعويض أضرار األناضول؟ وهل الوكالة تعتبر ًهدفا للتدمير يوم 4 مايو/ أيار الجاري، عقب قصف إسرائيل كما تضمن الطلب تساؤالً حول ما إذا كان قد تم استهداف، للجيش اإلسرائيلي؟" للبناية التي يتواجد بها، وتدميرها بشكل كامل. 65 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Tekno-bilime dair çalışmalara katkı sunan disiplinler arası bir alan: STS

farklı kültürlere has STS çalışmalarının da gündeme sınırlarını aşalı hayli zaman geçtiğini dikkate alınca, TUBA NUR UMUT * gelmesini sağlamıştır. Türkiye’de ise alana teknolojilerin yakın ve uzak etkilerini göz ardı yönelik ilginin çok yeni olduğunu, STS alanındaki etmemenin gerektiği günümüzde, özellikle yeni çalışmaların son birkaç senedir yoğunlaştığını, gelişen üreme teknolojileri, gözetleme teknolojileri, akademide lisansüstü programların açıldığını, STS insan geliştirme teknolojileri, yapay zekâ, robot temalı konferansların ve yayımların yapıldığını teknolojilerinin vb. disiplinler arası çabalarla söylemeliyiz. irdelenmesine ilişkin bir çabada STS’nin bizlere katkı sunacağı açık. STS alanında, fail-ağ kuramı, postfenomenoloji gibi metodolojik yaklaşımlardan beslenen vaka Bize mahsus STS çalışmaları, bir yandan tekno- çalışmaları ve analizlerle birçok soruya cevap bilim ile toplumumuz arasındaki karmaşık ilişkilere aranmaktadır. Tekno-bilimin nasıl üretildiği, yönelik analizler sunarak yeni çıktılar üzerinden hangi toplumsal şartlarda ortaya çıktığı yeni değerlendirmelere imkân tanıyacak, inşai TS, 1960’ların ortalarında ABD’de meselesi problemin bir tarafını teşkil ederken, bir faaliyet olarak görülen tekno-bilimin, dünya akademik öğretim ve araştırma alanı üretilen tekno-bilimin toplumsal ilişkileri nasıl görüşünün değerleriyle şekillendirilebilmesine katkı olarak ortaya çıkan ve 20. yüzyılın son şekillendirdiği de diğer tarafını teşkil ediyor. Bu sağlayabilecektir. Dolayısıyla bize mahsus tekno- çeyreğinden itibaren gelişmeye devam çerçevede ortaya konulan bilimsel çalışmaların bilim çalışmalarından söz etmemizi mümkün kılan eden; ülkemizde ise kabul gören bir ve teknik ürünlerin sosyal, kültürel veya bu çerçeve; mühendislik ve doğa bilimleri ile insanî disiplin olma yolunda akademik camiada yeni yeni politik bağlamlarla ilişkisinin nasıllığı, bilimsel ilimler arasındaki etkileşimi temin edebilecek, Syer bulan bir alan. Açılımı “Science, Technology gelişmelerde hangi sosyal gruplar ya da faillerin ayrıca değerlerin dâhil olduğu bir yönelimle and Society Studies/Bilim, Teknoloji ve Toplum etkin rol oynadığı, teknolojilerin deneyimlerdeki tekno-bilimin yönlendirilmesini kısmen de olsa Çalışmaları” yahut “Science and Technology aracılık rolleri, değerlerin teknolojinin gelişmesini sağlayabilecektir. Studies/Bilim ve Teknoloji Çalışmaları” şekillerinde nasıl şekillendirdiği, bir probleme verilen herhangi sunulan STS; disiplinler arası çabaların ürünü bir teknolojik çözümün, ona neden olan belirli STS, bir yandan da bilim ve teknik olarak bilim ve teknolojinin analizini, toplumsal sosyopolitik, ekonomik çerçeve içinde üretimin kültürel değerlerle, etkilerle birlikte ele almakta. STS; bilgi sosyolojisi, medeniyetin değerleriyle bilim antropolojisi, bilim tarihi, teknoloji felsefesi, ilişkisini çalışmaya uygulamalı etik gibi çalışma alanlarını içermekte ve dâhil etmesiyle İslam daha birçok disiplinin katkılarıyla zenginleşmekte. Medeniyet Tarihi, İslam Bilim Tarihi STS’nin ortaya çıkışı, bilim ve teknolojinin gibi alanlardaki büyük ölçüde tartışılmayan yararlılığına dair çalışmalara açılım şüphelerin arttığı döneme denk geliyor. Yaklaşım sunabilecektir. Belirli mensupları, söz konusu dönemde bilim ile bir zaman ve mekânda teknolojinin objektifliğine ve ilerlemeci inanca dair ortaya konulan bilimsel şüpheleriyle pozitivist yaklaşıma bir reddiye olarak çabaların yahut teknik birçok kimsenin inandığı tekno-bilimsel ilerleme üretimin söz konusu fikrini, ortaya çıkan tehlikelere dikkat çekerek dönemde hangi toplumsal, eleştirmişlerdir. Söz konusu kabullerden farklı nasıl anlam siyasî, ekonomik saiklerden olarak STS akademisyenleri; bilim ve teknolojinin kazandığı gibi birçok soru alanda ele alınıyor; etkilendiği, hangi tarihsel yapılar toplumsal aktiviteler olduğuna, toplumsal olarak spesifik teknolojiler, dönemler, bağlamlar üzerinden etkisinde şekillendiği ve o yapılarla etkileşiminin yapılandırılmış fenomenler olduğuna vurgu yapmış, anlaşılmaya çalışılıyor. nasıllığı gibi sorulara farklı disiplinlerin katkıları ile onların değer-yüklü olduğunu ima etmişlerdir. yapılacak değerlendirmelerin ilmî birikimimizde Görüş mensupları, tabiatın bilimsel çalışmalar yahut Kabul ettiği çerçeve, STS’yi, tekno-bilime önemli bağlantılar elde etmeyi sağlayacağı, verimli teknolojik ürünler üzerindeki kısıtlamalarını kabul ilişkin önemli toplumsal ve ahlakî sorunların sonuçlar ortaya koyacağı söylenebilir. etmekle birlikte tabiatın, bilimin ve teknolojinin tartışılabilecek bir alan hâline de getiriyor; bağlam içinde anlaşılabilir olduğuna dikkat zira bu çerçeve teknolojik ürünleri ve süreçleri Kaynakça: çekmişlerdir. değerlendirmenin ve ahlakî talimatlarla • Bijker, Wiebe E. and John Law, “General Introduction,” sorgulamanın sadece kabul edilebilir değil, Shaping Technology/Building Society: Studies in Söz konusu kabullerle yola çıkan çalışmaların aynı zamanda gerekli olduğunu da gösteriyor. Sociotechnical Change, ed. Wiebe E. Bijker and John Law, yapıldığı STS merkezlerinin ilki 1964’te Harvard Tartışmalar ve katılımla teknoloji, az ya da Cambridge: MIT Press, 1992, pp.1–16. Üniversitesinde kurulmuştur. Akademik alanda çok öngörülebilir bir şekilde genişletilebilir, • Cutcliffe, Stephen H, “Science, Technology, and Society STS lisans ve lisansüstü programları, başta ABD şekillendirilebilir ve yeniden üretilebilir addedildiği Studies,” Encyclopedia of Science, Technology, and Ethics, olmak üzere Avrupa’da birçok ülke üniversitesinde için teknolojinin şekillenmesinde, karar verme ve Vol.4, ed. Carl Mitcham, New York: Macmillan Reference, yer bulmuş, pek çok yayım yapılmıştır. Çeşitli kontrolünde toplumsal katılımın ve farkındalığın 2005, pp.1723–1726. üniversitelerde kurulan merkezlere ilaveten artmasına vurgu yapıyor. • Cutcliffe, Stephen H. “The Emergence of STS as an birtakım aktivist, STS grubu olarak ortaya çıkmış, Academic Field,” Research in Philosophy & Technology, çevre ve sağlık ile ilgili sorunlar başta olmak üzere Bu nitelikleriyle STS, teknolojiyi yoğunlukla Vol.9, 1989, pp.287–301. yeni teknolojilere ilişkin birçok hususu ele almış, kullanmanın yanında teknoloji geliştirme • Sismondo, Sergio, An Introduction to Science and 1970’lerde politik alanda da seslerini duyuracak yeni çabasında olan bir ülkenin mensupları olarak Technology Studies, Malden: Wiley-Blackwell, 2010. oluşumlar ve topluluklar tesis etmişlerdir. STS’nin bizlere de yeni imkânlar temin ediyor. Tekno- kültürel bağlama vurgusu; farklı coğrafyalarda, bilime dair meselelerin mühendislik sahasının * Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. ▸ 66 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Kıdem tazminatı

Kıdem tazminatına ilişkin yasal düzenleme, mülga İşçi tarafından gerçekleştirilen fesihlerde kıdem YELİZ BOZKURT GÜMRÜKÇÜOĞLU * 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinde yer tazminatına hak kazanılması kural olarak mümkün almaktadır. Düzenlemenin yürürlükten kaldırılmış olmamakla birlikte, bunun da istisnaları vardır. bir kanunun, yürürlükte tutulan tek maddesi ile İşçinin haklı nedenle derhâl fesih sebeplerinin düzenleniyor olması da ilgi çekicidir. 2003 yılında varlığına dayanarak gerçekleştirdiği fesihlerde yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanununda kıdem kıdem tazminatına hak kazanması mümkün tazminatına yer verilmeyerek, eski kanunun kıdem olduğu gibi, kadın işçilerin evlilik tarihini takip tazminatına ilişkin düzenleme getiren hükmünün eden bir yıl içerisinde gerçekleştirdiği fesihler, erkek muhafaza edilmesinin sebebi, o dönemde de işçilerin askerlik sebebiyle gerçekleştirdiği fesihler, kıdem tazminatına ilişkin düzenlemede değişiklik emeklilik veya malullük aylığı bağlanması amacıyla yapılmak istenmesine karşılık, sosyal taraflar sözleşmenin sona erdirilmesi hâllerinde işçinin arasında uzlaşı sağlanamamış olmasıdır. 1475 kıdem tazminatına hak kazanması mümkündür. sayılı İş Kanununun 14. maddesine göre, iş ilişkisi ıdem tazminatı, iş sözleşmesi ile çalışan sona eren bir işçinin kıdem tazminatına hak Ayrıca bir diğer istisna, 08.09.1999 tarihinden her işçi ve işveren açısından büyük önem kazanabilmesinin ilk koşulu, iş ilişkisinin bir yıl önce sigortalılığı başlamış olan işçiler açısından taşımaktadır. Ülkemizde uzun yıllardır veya daha fazla sürmüş olmasıdır. Ancak bu koşulun söz konusudur. Bu tarihten önce sigortalı olanlar kıdem tazminatına ilişkin düzenlemede yerine gelmesi tek başına yeterli olmayıp, ayrıca iş 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim şartını gerçekleştirilecek değişiklikler ilişkisinin kanunda sayılan hâllerden biri ile sona yerine getirdikleri tarihten sonra işten kendi tartışılmaktadır. 2018 yılının Ekim ayında açıklanan ermiş olması da gerekmektedir. Kural olarak, iş istekleri ile ayrılsalar da kıdem tazminatlarını K“Yeni Ekonomi Programı” ve “Cumhurbaşkanlığı ilişkisinin işverence sona erdirildiği hâllerde kıdem isteyebilirler. Özetle denilebilir ki, hâlihazırda bir 2019 Yıllık Programı”nda, tarafların uzlaşmasıyla tazminatına hak kazanabilmek mümkünken işçi sözleşmesinin işverence feshine yol açan haklı kıdem tazminatı reformunun yapılacağına yer işçinin iradesiyle, bir diğer deyişle iş ilişkisinin bir sebebe yol açmamak kaydıyla işten çıkartıldığı verilmiş olup, konu yeniden gündeme taşınmıştır. istifa ile sona erdiği hâllerde kıdem tazminatına takdirde bu tazminata hak kazanabilirken, kendisi Kanaatimizce, şu sıralar yine gündemi meşgul hak kazanılamaz. Bununla birlikte, her ne kadar iş işten ayrılmak istediği takdirde yukarıda belirtilen eden değişiklik önerilerinin değerlendirilebilmesi sözleşmesi işverence sona erdirilse de, işçinin ahlak istisnai hâller söz konusu olmadıkça bu tazminata açısından öncelikle mevcut düzenlemeye ilişkin bilgi ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı sebebiyle hak kazanamamaktadır. sahibi olunması önem arz etmektedir. gerçekleştirilen haklı nedenle derhâl fesihlerde işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. * İbn Haldun Üniversitesi Hukuk Fakültesi.

Mescid-i Aksa’da “Kudüs şiirleri” Asım Gültekin Asım

Mescid-i Aksa’da Türk ve Arap edebiyatının tanınmış Şerif’in avlusunda düzenlenen etkinliğe Türk şiir ve edebiyatın hakikat ve mazlumların yanında şairlerinin eserlerinin seslendirildiği Kudüs şiirleri ziyaretçilerin de aralarında olduğu çok sayıda kişi olmasından başka bir şeyin düşünülemeyeceğine dinletisi düzenlendi. Türk yazar, şair ve edebiyatçılar, katıldı.Mescid-i Aksa’daki Kubbetu’s Sahra ile dikkat çeken Gültekin, “Kudüs düşünülmeden işgal altındaki Doğu Kudüs’te bulunan Mescid-i Kıble Mescidi arasındaki alanda düzenlenen ve insanlığa girilemez. Hiçbir sanatçımızın bu duyarlılığın Aksa’da “Kudüs Şiirleri” okudu. Filistinlilerin de katıldığı şiir dinletisinde Türk ve gerisinde durmaması gerektiğine inanıyorum.” Arap edebiyatından tanınmış şairlerin Kudüs ile ilgili değerlendirmesinde bulundu. Şiir dinletisinde Nizar Türkiye Dergiler Birliğinin kurucularından yazar şiirleri okundu. Gültekin; yaptığı açıklamada, Kudüs, Kabbani, Sezai Karakoç, Nuri Pakdil, Cahit Zarifoğlu, Asım Gültekin’in koordinatörlüğünde Harem-i Filistin ve Mescid-i Aksa’nın önemine değindi. Sanat, Şabir Banbunhay ve Halis Mutlu’nun şiirleri okundu. Yavuz Selim Kıran oluşturdu. “Okuyucularla” adınıverdiği birdesohbet köşesi seçkileri ve senaryo çalışmalarını yayımlandı. Dergisinde şiirlerini,hikâyelerini, günlüklerinden veDili Edebiyatını sebebiyle çocuklara hitap edençocuk romanları çocuk temasını işlemiş ve bilhassa 1980 edebiyatına yönelmiş olmasıdır. Şiirlerinde de katılmış ve 1975 başlamış, hayrandı. yazmaya devam ediyordu. geldiğinde, ailesiona“ Şerife Hanımve Niyazi Beyinoğlu olarak dünyaya çevirmenlik deyaptı. yayımlanan Zarifoğlu, lisede verdi. isimlerden üslubu ve yumuşak tonuyla ayrılıyor. Zarifoğlu, muhafazakâr kesimde yer alandiğer isimlerden etkilendiğini kendisi dedilegetiren

7 Haziran 1987 “Diriliş Zarifoğlu’nun özelliklerindenbirisideçocuk 1976 1973 Yeni Devir Diriliş Lisede olduğu gibiüniversitede deşiirler İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çocukluğu 1 Temmuz1940 yılında Sarıkamış’ta vatani hizmetine ’dan sonra dakurucusuolduğu İstanbul Türk şiirinin en özgün isimlerinden biridir. Geride 1974 dergisinde şiirleri yayımlandı. ” dergisindeyken Türk şiirlerininve edebiyatının başyapıtlarını İşte 32 yılönce aramızdan ayrılan Yedi Güzel bırakan soyadı gibizarifinsan olanşair, aynı yılındaKıbrısBarış Harekâtına Siverek ve MillîGazete ve zamanda güreş ve pilotlukladailgilenirdi. yılındaaskerliğini tamamlamıştır. ’da vefat etti. tarihindeakciğer kanseri bitirdi. Adam’ın değerli ismi Cahit Zarifoğlu… ’ta, ’ta, Ankara’da Maraşlı aile Abdurrahman Cahit , Maraş Cemal Süreya ise ’ya Sezai Karakoç öğretmenlik ve Ankara ve ’de yazıları ’den sonra Mavera yazmıştır. ve TRT ve ” adını ’da geçti. gibi Alman ’de oluşmaktadır.) hikâyelerinden girmemiş bazı daha önce kitaplarına İns’teki hikâyelerle getirilmiştir.) şiirleri bir araya kitabına girmemiş olanlarla hiçbir önce kitaplaşmış (1986) (1973) (1967) içermektedir.) Anne romanını yayımlayamadığı yazarın sağlığında Savaş Ritimleri’ni ve (1985) Eserleri (1996, Hikâyeler (1996, İns (1974) Şiirler (1989, daha Korku ve Yakarış Menziller (1977) Yedi Güzel Adam İşaret Çocukları (1991, Romanlar (1991, Savaş Ritimleri Hikâye Şiir Roman

Cahit Zarifoğlu

Soyadı gibizarifbiradam:

Abdurrahman

kitapları) (2006, toplu çocuk Atlara Biniyorduk Şiirleri) (1990, şiir) (Çocuklara Afganistan hikâyeler) hareketle yazılmış Mantıku’t-tayr’dan (1987, masal) uzun hikâye) Padişah (1987, masal) uzun hikâye) roman) uzun hikâye) Çocuklarımızla AğaçOkul Kuşların (1989, Dili Gülücük Küçük Şehzade Motorlu Kuş (1987, Yürek ile Dede Katıraslan (1983, Ağaçkakanlar Serçekuş (1983, Çocuk edebiyatı

(1989, şiir)

(1983,

tezi) (2013) Romanında Motifler Peşinde (1999) Dünya (1986) (2009) Konuşmalar (2010) Rilke’nin Zengin Hayaller Bu BirDeğirmendir Sütçü İmam (1987) Yaşamak Mektuplar (2010) Okuyucularla Diğer Araştırma Denemeler Tiyatro Günlük Mektup

(1971, bitirme

(1980)

▸ 68 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Toplumsal yapılaştırmada sömürgecilik ve kadın

okuryazar, misyoner vb. gibi bireylerin ve grupların kadının temelde siyasal bir dönüşüm mekanizması MEHMET ÖZAY * ilgili kurumsal yapılar içerisinde araçsallaştırılarak içerisine dâhil olmasıyla icra edilmektedir. sömürgeleştirilen toplumlarda niyetli ve kasıtlı bir şekilde kadını hedef alan bir yapılandırma dizisine Sömürgecilikte hâl böyle iken, sömürgeciliğin atıfta bulunuyoruz. fizikî olarak bitişiyle birlikte, “sömürgecilik sonrası” adıyla anılan süreç başlarken tastamam bir Bu bağlamda, birkaç temel hususa değinmek kopuştan değil, aksine bir açık/gizli devamlılıktan mümkün: Bunlardan ilki, sömürgeci yapıların bahsedilebilmektedir. kadının özgürleştirilmesi adını verdikleri ve temelde bireysel bir duruşa tekabül ettiği yanılsamasını Öyle ki, bu sürecin ne denli sömürgecilik içeren, ancak derinden derine toplumsal ve siyasal bağlamından ve bu dönemden bağımsız ele dönüştürme hedefi olarak anlaşılmaya matuf bir alınacağını da sorgulatır unsurlarla karşı süreci ortaya koymalarıdır. karşıya kalıyoruz. Bunlardan belki de en dikkat adın olgusu üzerinden toplumsal çekeni, akademi dünyası vasıtasıyla dışarıdan değişimlerin hayata geçirilmesi modern Bir başka neden olarak kadının, toplumsal yaşamın ithal edilmekle birlikte, Batılı toplumların döneme özgü bir yaklaşım olarak çeşitli tabakalarına ve aşamalarına nüfuz eden nitelikleri üzerinden ortaya konmuş ve zamanla karşımıza çıkıyor. Böylesi bir sürecin dolaylı ve/ya doğrudan etkinliği üzerinde belirleyici içselleştirilmesi kaçınılmaz olan anlama biçimleridir. varlığına, eski sömürge topraklarında olma gibi daha açıktan bir hedef söz konusudur. Bunlar sahici ve kendinde bir süreç olmak yerine, ve ardından adına sömürge sonrası toplumlar veya dışarıdan ötekinin aidiyetliğiyle belirginlik kazanan Küçüncü dünya denilen coğrafyalarda toplumsal ve Örneğin, kadının çocukları, evi, ev çevresinde ve bu anlamda yapay ve sahte süreçleri ortaya siyasal dönüşümlerin belirli aşamaları içerisinde örüntülenen toplumsal yaşamı yapılandırma kadın olgusu ve bu olgunun öncelleştirilerek bağlamındaki sorumluluğu çerçevesinde hem koymasıyla dikkat çekmektedir. toplumsal dönüşümün gerçekleştirilmesinde bir bireysel ve hem de yakın toplumsal eylem alanının araç hâline getirilmesi göz ardı edilemeyecek bir dönüştürülmesi süreci kadının vasıta kılınarak Bu noktada, bu süreçleri yönlendirme gücünü husustur. gerçekleştirilebilmektedir. ve imkânını elinde bulunduranlar sadece geçmişin sömürgeci yönetim ve bu yönetim için Bugün içinde bulunulan dönemin kimi unsurları Böylece, kadın eliyle hem yeni nesilleri hem de evi işlevselleştirilen okullar, medya vb. kurumları üzerinde belirleyici olarak –Türkiye ve Türkiye ve onun oluşturduğu sosyal evreni yeniden, ancak yürütenler değil, bizatihi sömürgeleştirilen toplumu burada dikkate alınsın veya alınmasın– dönüştürerek yapılandırılmasıyla karşılaşılmaktadır. toplumlarda elitlerden başlayarak giderek toplumsal sömürgecilik süreçleri üzerinde kayda değer bir Bu süreç, basit bir gerçeklik olarak anlaşılma bünyede yer bulan ilgili kişi ve toplumsal grupları şekilde durulabilir. Bu noktada, Batılı sömürgeci eğilimi gösterse de, gündelik yaşam içerisinde da içermektedir. siyasî yapıların ve bu yapıların uzantıları ve eğitimden başlayarak bireysel zaman ve uzamın tamamlayıcıları olarak ortaya çıkmış yönetici, genişletilmesine kadar genişleyen, bir şekilde * İbn Haldun Üniversitesi Sosyoloji Bölümü.

Medical call center helps tourists in their own languages

To help foreign tourists find medical help in their own language, Turkey’s Health Ministry has launched an “International Patient Support Unit” that offers its services in six different languages 24/7.

The unit helps tourists who need medical attention, as well as those who come to Turkey for medical “We usually get calls from tourists suffering from into labor and the international patient support unit treatment. A total of 28 translators are on put tick bites, heatstroke, dog bites and fever in children. helped the new mother get to a hospital and guided on standby in case of an emergency and help the Most of our calls come from Antalya. We have her through the birth. “We stayed on the phone until medical stuff through teleconferencing. helped more than 30,000 tourists so far this year. We we heard the first cry of the baby,” Akıncı said. believe that the calls will increase during the summer The manager of the unit, Vicdan Akıncı said they months,” Akıncı added. However, sometimes bad news can come as well. offer services in English, German, French, Russia, “A Russian family was visiting Turkey and the father Farsi and Arabic. “We help the patient and the The service has witnessed some extraordinary had a heart attack. We handled all the medical care doctors communicate with each other leaving no moments as translators help tourists with their as well as the transportation of the body back to room for mistakes,” he said. problems. Earlier this year, a French tourist went their home country,” Akıncı said. 69 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Elections in India

party needs to win at least 272 seats. Ruling Party, an agriculture-dependent economy with one out WASEEM HIJAZI * BJP and main oppositional party, Indian National of every two persons connected with agriculture. Congress (INC) were two major national political Farmers have been continuously protesting in the parties in the race to form the government. Ruling different parts of the country including national Party BJP led by Narendra Modi had won the capital India to draw attention towards their elections back in 2014 with 282 seats. situation. Farmer suicides have risen sharply during the last few years. Not only this but also 20 million Narendra Modi running for the second young men have lost their jobs during the last term for the post of Prime Minister five, increasing the unemployment rate to 6.1 acquired the support of majority percent, the highest in 45 years. of the voters, though BJP government did not seem to It is interesting to note that BJP did not be very successful especially seek vote from the people based on their ndia, the world’s largest democracy, underwent on the economic front during performance in the last five years but by through elections for some weeks between 11 its last five-year rule. During appealing to the religious sentiments of the April and 19 May. And after the elections were the campaign period the Hindus. Under BJPs rule, Muslim minority completed, the counting of votes took place till observers argued BJP’s failure has suffered the most. Far-right Hindus 23rd May. According to the announcement of in delivering the promises that on petty reasons attacked Muslims under BJP national election commission, Bharatiya Janta Party it had made during the 2014 election manifesto. rule and the government didn’t take any serious I(BJP), the incumbent ruling government won the Hence, the election results proved that the Indian steps to stop it. Anti-Pakistan hatred tool was also majority and the Narendra Modi was again elected people still support the current political leadership. observed to have functionalized by BJP to win over as prime minister. According to the official results, the support of Hindus. Recent Pulwama Attack on BJP won 296 of the 542 seats in parliament. India is among the top ten economies of the Indian Forces and its aftermath can be seen in this world. The GDP of India for the fiscal year 2019 backdrop. About 900 million voters voted to select 543 grew by 7 percent, which is the lowest in the members of parliament (MP). It is the largest last five years. Its main reason may be the poor * Ibn Haldun University Political Science and election in history. To form the government, a performance of the agricultural sector. India is International Relations undergraduate student.

The struggle for influence

squeezed in between two giants who are trying left in the past yet keeps following them by means to gain influence in this country. China, one of of the influence of greater powers. Loss of their ARIF KABA * the big players in this region, has been supporting selfness as a result of centuries of oppression gave this cause both politically and economically. In way to an existential crisis in which the population this way, they attain valuable assets in the region is grasping at any opportunity that will lift them such as seaports, which could eventually be used from their past, yet seems to be blinded by external for military purposes. As East Timor is the closest influence as to what method will make way to country to Australia, raising concerns for the latter. certain independence. Consequently forcing the Australian government to take preventative measures to eliminate any future Although, in my opinion, this applies to many danger that might arise. societies that are dominated by Western thought as soft power, or being capitalized by bigger powers, This struggle for the influence the way to gain independence should be from of these giants within within the society itself. Instead of applying ast Timor, a nation that had been in this region to benefit to foreign methods, own sources should be constant turmoil caused by foreign their own selfish causes used to break free from the hegemony that infiltrators eyeing on the country’s valuable continue the turmoil in has been haunting people for, in this case, resources or its strategic positioning in the unstable state which is centuries. In the end, the power lies within between Australia and Indonesia, acquired being dragged into a battle the hands of the Timurese people. They will its independence in the turn of the century. of another. The population is choose whether they make ties with China that EThis after being centuries under the reign of the being bent towards the ideologies cannot contain its excitement for having a ‘natural Portuguese empire of which the Timorese broke supporting the bigger powers. This they harbor’ to scare off its Western counterpart, or allow free only to find themselves being invaded by do by portraying a friendly relation, leaning on Australia to ‘support’ the state and take a dividend Indonesia, suffering for over 24 years from 1975 to the unity of Asian peoples or painting a picture for all its hard work, or stand for themselves and 1999. of a modern Western world. This all resulting in truly break free from their subjugated past. the misapprehension of the real state East Timor Slow steps have been taken towards their is positioned, and the reality of how to break free * Ibn Haldun University Islamic Sciences independence, yet the truth is that they are being from their hegemonized history which is seemingly undergraduate student. ▸ 70 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

“Rise of Phubbing’’ a device intrusion in our conversations

act when mobile devices lead people to ignore the found that the mere presence of a cell phone during THSEEN NAZIR * ones beside them and so cut the interpersonal a conversation even if no one was using it was communication. The term “Phubbing” represents enough to make people feel less connected to each the act of snubbing someone in a social setting by other. A recent study conducted in Ankara, Turkey concentrating on one’s phone instead of talking (2017) asked students that do you think Phubbing to the person directly. We all in our day-to-day is a serious issue and 86.7% of students responded life use mobile phones for different purposes such that yes it is a very serious issue. Other research has as communication, net surfing, etc. Overusing of shown that Phubbing can affect relationships. Two mobile phones may lead us to mobile addiction and separate studies found that when spouses phub each that too is a big psychological concern. However, other they are more likely to experience depression at the same time when we are using a mobile and lower marital satisfaction. phone while we are sitting with our family or with our friends or at our workplace while interaction Phubbing also shapes our casual friendships. ecent years have seen an explosion in leads us to Phubbing. Many times, we face such Not surprisingly to anyone who has been communication technology, creating kind of behavior at our home, with our friends phubbed, phone users are seen generally less devices and systems that support one-to- or colleagues. When we are in a middle of a polite and attentive. We extremely are attune one, one-to-many, and many-to-many conversation and someone sitting in front of us with to other people. When someone’s eyes wander, human interactions. Mobile phones are whom we are talking frequently checks his mobile the primary communication tools in every person’s or use mobile phone is Phubbing. we intuitively know what brain studies also Rdaily lives, which was a creative invention to bring show that their mind is also wandering. We feel people together. As they started including the In May 2012, the dictionary and the McCann unheard, disrespected, and disregarded. A set of Internet and so, let many applications to work Melbourne, the advertising agency of the campaign, studies actually showed that just having a phone in people’s pockets. They became the tools of invited a number of lexicologists, phoneticians, out and present during a conversation say, on something more than communication, the tools cruciverbalist (crossword maker profession), authors, the table between you interferes with your sense of managing lives. However, besides easing many and poets to find a word to describe the behavior of connection to the other person, the feelings routines of daily lives, frequent use of these devices of ignoring others by using his phone. The new of closeness experienced, and the quality of the raised questions about whether they damage word was born “Phubbing” and the person who conversation. This is especially the case during interpersonal communication, or not. Despite the does Phubbing is called “Phubber”. When we are meaningful conversations when you lose the obvious benefits of smartphones, in recent years staring at our phones, we are often connecting opportunity for a true and authentic connection to researchers have become increasingly concerned with someone on social media or through texting. another person, the core tenet of any friendship or about their potential adverse effects on mental and Sometimes, we are flipping through our pictures, relationship. In fact, many of the problems with physical health and the quality of social interactions. photo albums, remembering moments with people mobile interaction relate to distraction from the One of the mobile related concerns, which is on the we love. Unfortunately, however, this can severely physical presence of other people. According rise in recent times, is the use of mobile phones disrupt our actual, present-moment, in-person to the studies, conversations with no mobile in a social setting and this behavior had been relationships, which also tend to be our most phones present are rated as significantly higher termed as “Phubbing”. Nowadays this phenomenon important ones. The research shows that Phubbing in quality than those with mobile phones around, is common in everyone’s life as we all face such isn’t harmless but the studies to date also point the regardless of people’s age, ethnicity, gender, or behavior in day-to-day life. Imagine we are sitting way to a healthier relationship with our phones mood. We feel more empathy when our mobile with family and any one of the family members is and with each other. For example, you are sitting phones are put away. When we are on our phones, continuously using the mobile on one side and is with a family or having a dinner with your friend we are not looking at other people and not reading the part of the conversation on another side. Even and having the conversation and suddenly your their facial expressions such as tears in their eyes, such behavior is now so common that I recently friend starts using his mobile phone like texting frowns, smiles, etc. We do not hear the nuances went to a doctor and while examining me on one someone and pretending he or she is listening to in their tone of voice (was it shaky with anxiety?) side he was continuously texting on his mobile you also. Several studies have shown that Phubbing simultaneously and he was not aware that he is makes face-to-face interactions less meaningful. A or notice their body posture (slumped and sad, or Phubbing. paper published in the Journal of Applied Social excited and enthusiastic?). Psychology found that even people who imagined Phubbing can be described as an individual they were being phubbed while viewing a “It is ironic that mobile phones originally was looking at his or her mobile phone during a real- simulated conversation felt more negatively about designed as a communication tool to connect life conversation with other individuals, being the interaction than people who did not picture people and facilitate communication but now may engrossed in one’s mobile phone and avoiding Phubbing. Another, published in Computers in actually hinder rather than foster interpersonal interpersonal communication. Constructed by Human Behaviour in 2016, found that texting connectedness,” merging the words phone and snubbing, the term during a conversation made the talk less satisfying Phubbing has made its way into the updated for the people having it, compared to people who * Ibn Haldun University Counseling and version of Macquarie Dictionary. Phubbing is the interacted without phones. A 2012 study even Psychological Services Department.

Türkiye’nin desteğiyle İngiltere’nin Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye kapasiteye sahip. Müslüman Avrupa’nın Cambridge kentinde Avrupa’nın Diyanet Vakfı tarafından finanse olmadan önceki adı Cat Stevens olan ilk çevre dostu camisi açıldı. edilen Cambridge Merkez Camisi, şarkıcı Yusuf İslam, cami vakfının ilk çevre Cami için Yusuf İslam, 2013’te Ramazan ayında hizmet vermeye hamilerinden. Reuters’a konuşan dostu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip başladı. Reuters’ın haberine göre Yusuf İslam, Müslümanların iklim Erdoğan’dan destek istemiş, 2017’de 30 milyon dolara yapılan ve güneş değişikliği ile mücadelede önemli camisi de teşekküre gelmişti. Türkiye panelleriyle kaplı cami, bin kişilik bir rolünün olduğunu kaydetti. Tavizsiz bir entelektüel: Akif Emre Gazeteci, yazar, yayıncı ve belgeselci Akif Emre vefatının ikinci yıl dönümünde anılıyor. Akif Emre; entelektüel kişiliği, ilkelerinde tavizsiz, popülizmden ve gündelik tartışmalardan uzak yapısıyla basın-yayın çevrelerinde saygın bir yere sahip oldu.

1957 – 2 Mart’ta Kayseri’de dünyaya geldi. Yeni Şafak gazetesi kurucuları arasında yer aldı ve İlk ve ortaokulu Kayseri’de okudu. genel yayın yönetmenliği yaptı, köşe yazarı olarak bu gazetede yazılar kaleme aldı. 1975 – Lise eğitimini Kayseri Endüstri Meslek Lisesinde tamamladı. Küre ve Klasik yayınlarının genel yayın yönetmenliğini yaptı. 1981 – yıldız teknik üniversitesi makine mühendisliği bölümünden mezun oldu. Akabe yayınlarında editörlük Dünya Bülteni aslı internet sitesinin genel yayın yaptı, SEHA yayınlarında ise İslam Ansiklopedisini yönetmenliğini yaptı. hazırladı. Saraybosna, Mostar, Üsküp, Selanik, Kudüs ve 1987 – Dil eğitimi için Londra’ya gitti. Mimar Sinan başta olmak üzere birçok belgesel hazırladı.

1989 – Türkiye’ye döndü ve İnsan Yayınlarının genel Birçok direniş ve kanaat önderi ile röportajlar yayın yönetmenliğini üstlendi. gerçekleştirildi.

1993–2017 – Bilim ve Sanat vaktfı çalışmalarında Vefatından bir süre önce “Haberiyat” adlı internet bulundu. sitesinin kurucu genel yayın yönetmenliğini yaptı. Kanal 7’de dış haberler müdürlüğü yaptı. Bosna Savaşı sırasında Aliya İzzetbegoviç’le 2017 – 23 Mayıs’ta geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etti. Türkiye’den ilk röportajı yaptı.

Eserleri

Müstağrip Aydınlar Yüzyılı & Gölgeli Kelimeler, Ödünç Alınmış Hayaller

Göstergeler

İstanbul’u yeniden düşünmek ve Erguvanname

Aliya

İz’ler

Çizgisiz Defter

Küreselliğin Fay Hattı İllüstrasyon: Serra Kuşkaya Serra İllüstrasyon:

73 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

خطيبة خاشقجي: الكونغرس األمريكي خجل من موقف ترامب حيال الجريمة

وبخصوص الجلسة التي شاركت فيها في الكونغرس، ّشددت جنكيز على ضرورة التركيز بعد اليوم على الخطوات المقبلة بشأن الجريمة. واعتبرت أنه "بإمكان الواليات المتحدة فتح تحقيق دولي داخل الكونغرس، ولقد كان ذلك مطلبنا، والمسار القضائي في تركيا وصل إلى مستوى معين وأصبح مسدودا، إذ لم يعد هناك إمكانية للتقدم، وأعتقد أنه يمكن التوصل إلى نتيجة أكثر تاثيرا إذا أصبح التحقيق دوليا". جنكيز أكدت أنه من حقها الطبيعي معرفة الحقيقة بشأن مصير خاشقجي الذي كان يحب كثيرا قضاء الوقت مع الشباب، وتنفيذ مشاريع كثيرة معهم. وتابعت: "عندما سألته ذات مرة عن سبب اهتمامه إلى هذه الدرجة بالشباب، أجابني بأنه يشعر نفسه شابا عندما يعمل معهم، وكان يحرص على أال يزعج أو يكسر قلب أحد، ويسكت حتى لو كانت معنوياته سيئة على سبيل المثال، وكان صمته عميقا في بعض األحيان". وأشارت إلى أن جمال لم يكن يتصل بأحد عندما يكون حزينا، ولم يكن يفرط في التفاؤل، وكان مرحا عندما يتحدث ولكن في نفس الوقت كان يفكر ويتفكر بعمق ويقرأ كثيرا. كانت جنكيز تحب كثيرا جدا طبيعة خاشقجي المثقفة خالل الحديث معه، على حد قولها، وعندما كانا يخططان لشيء ما، كان سؤاله األول هو "هل سيكون هناك شاي تركي أيضا؟ ،" ألنه كان يحب الشاي التركي كثيرا ويشربه دائما، بعكس القهوة التي لم يكن يتناولها بكثرة.

جمال خاشقجي ولفتت إلى وجود ذكريات جميلة جدا لها مع خاشقجي في فترة الخطبة، حيث كان يتصل بها عادة بطريقة مرئية قالت خديجة جنكيز، خطيبة الصحفي السعودي الراحل فإن اإلجراءات القضائية والسياسية جرت بشكل جيد في عندما يكون في الواليات المتحدة ويستشيرها حين يعتزم جمال خاشقجي، إنها الحظت نوعا من الخجل لدى أعضاء تركيا". شراء غرض ما. الكونغرس األمريكي حيال جريمة قتل خاشقجي، بسبب " ُ " عدم صدور مواقف حازمة بهذا الشأن. وأشارت إلى أن الشخص الذي قتل هو جمال خاشقجي، ومستعرضة ذكرياتها معه: كان ذات مرة يعتزم شراء أي أنه لم يتعرض للقتل ألنه خطيبي، وإنما بسبب اسمه، نظارة لنفسه، وعندما ذهب للشراء أرسل لي صورة النظارة واعتبرت أنه لو كان هناك رئيس أمريكي غير دونالد ولذلك حرصت على عدم استغالل القضية للحصول على التي كان يجربها ليسأل ما إن كانت جميلة أم ال، وفي ترامب، لكان موقف واشنطن أكثر حزما تجاه السعودية. شيء ما من ورائها". النهاية تحدثنا واختار واحدة منها. كان هدفه من ذلك هو أال يشعر بأنه وحيد هناك". جاء ذلك في مقابلة مع األناضول، على هامش زيارة جنكيز وأضافت: "لم أفكر بأن لقائي مع ترامب سيكون خطوة إلى واشنطن، للمشاركة في جلسة للكونغرس األمريكي إيجابية في ما يتعلق بفرض العقوبات )على السعودية(، وأكّدت أن جمال كان صاحب قلب أبيض وحنون، ويتمتع حول قضية مقتل خاشقجي، وإجراء مباحثات مع وإذا كانت هناك خطوة ما ستتخذ، فلقد كان ينبغي اتخاذها بطبيعة عاطفية ولطيفة للغاية، وأن الكشف عن مالبسات مسؤولين فيه. بالفعل قبل هذا اللقاء.. وتساءلت في نفسي ّعما إن كانت مقتله، مهمة إنسانية وأخالقية باعتبار الحادثة تستدعي هذه الدعوة وجهت لي ألنه لن يتم اتخاذ أي شيء.. كنت الدفاع عن حق إنسان مثله. وحول سبب خشية السعودية من خاشقجي باعتباره " شخصا مثقفا ومحبوبا، قالت جنكيز إن جمال لم يكن متيقنة أن اللقاء لن يأتي بشيء جديد يخدم القضية . يعتقد أبدا أن بالده تضمر له أي تهديد، بل كان يتحدث عن جنكيز تطرقت أيضا إلى االختالف الموجود بين البيت قضاياها بطريقة سلمية، حتى أنه أكّد، في أكثر من مرة، األبيض والكونغرس واإلعالم بشأن جريمة مقتل أنه ليس معارضا للرياض. خاشقجي، مؤكدة أنه "لو كان هناك رئيس آخر غير ترامب، وأضافت أن "جمال كان إنسانا هادئا ال يحب الشجار لربما صدر موقف أكثر حزما.. ألن موقف األخير كان يهدف والضجة، ويتحدث بلطف، وكان يلتقي العديد من لحماية السعودية". الشخصيات الرفيعة في السعودية، وهذا ما جعلني أستغرب مقتله". أما في ما يتعلق بأعضاء الكونغرس، فقالت جنكيز إن شخصيات كثيرة من الحزبين الديمقراطي والجمهوري لم وفي الواقع، تتابع، "يبدو أنهم انزعجوا من القوة والمكانة تكن راضية عن موقف اإلدارة. التي يمثلها أو التي امتلكها جمال بمفرده، ألن قوته كانت " تتزايد، وبالتالي كان من الواضح أن تصاعد مكانة وقوة وأكدت أن جميع من في الكونغرس يشعرون بالخجل في جمال االستراتيجية قد أزعجت البعض بالفعل.. والمؤسف هذا الصدد بسبب عدم صدور الردود الالزمة، ولقد شعرت خديجة جنكيز " أن جمال نفسه لم يكن يدرك مدى قوته". بذلك شخصيا . جنكيز أوضحت أن الرئيس األمريكي دونالد ترامب، كان وعن مستقبل القضية من الجانب األمريكي، قالت جنكيز وأشارت أن خاشقجي كان إنسانا فريدا جدا وشجاعا، قد أبدى موقفا قاسيا نوعا ما في األيام األولى بعد مقتل إنه "يمكن أن تطرح في األيام القادمة خطوات جديدة في وعاش من أجل مبادئه تاركا كل ما يرغب اإلنسان خاشقجي، بفعل الردود العالمية، ولكن تلك اللغة تغيرت الكونغرس، من قبيل مشاريع قوانين أو عقوبات. ّ في امتالكه، وهذا هو السبب وراء مغادرته السعودية وحاول أن يخرج هذه الجريمة من السياسة الخارجية " للواليات المتحدة. وموضحة: تلقيت بعض اإلشارات في هذا االتجاه أثناء واالستقرار في الواليات المتحدة. المباحثات األخيرة التي أجريتها في الكونغرس، حيث " وردا على سؤال حول رفضها تلبية دعوة ترامب إلى البيض أكدت لي شخصيات كثيرة فيه أن الموقف األمريكي وختمت: كان بإمكانه أن يختار التقاعد مثل الكثير من األبيض، في تلك الفترة، قالت جنكيز: لم" أرد على اإلطالق حيال الجريمة غير كاف، ألن األمر يتعلق بتقويض القيم زمالئه، وأن ال يتخلى عما يملك، ولكنه اختار مبادئه، " أن تتحول هذه القضية إلى قضية إعالمية، وكما تعلمون الرئيسية للبالد، وعليه فإنه ينبغي إصالح هذا األمر". وأعتقد أن اإلنسان يجب أن يكون مثله . ▸ 74 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

World’s largest underground city to open to visit in Turkey’s Cappadocia

The world’s largest underground city, discovered during restoration work at Nevşehir Fortress, will soon be opened to visitors, the city’s Mayor Rasim Arı has announced.

Famous for its fairy chimneys, cave churches, and underground settlements, Cappadocia is getting said the site of the underground city will be opened chapels, and staircases which then turned out to be ready to open a new underground attraction for for tourists once it goes through the necessary the biggest underground city discovered so far. tourists. The site is believed to rival Derinkuyu, the excavation and restoration works. “It will make largest excavated underground city in Cappadocia, Cappadocia one of the biggest tourist attractions in The region, which included Cappadocia, had which could house 20,000 people. Turkey,” he said. lured the greatest states of the time including the Hittites, Phrygians, Persians, Romans, Byzantines, Discovered beneath a Byzantine-era hilltop castle In 2013, construction workers at the castle Seljuks and Ottomans. After the locals converted in Nevşehir, the site dates back at least to early discovered entrances to a network of rooms and to Christianity during the early Roman era, they Byzantine times. According to measurements by tunnels. Archaeologists then followed the tunnels discovered that they needed hideouts to survive. scientists from Nevşehir University, the site spans and announced that they discovered a multilevel So they created these underground cities to protect an estimated 460,000 square meters. Mayor Arı settlement of living spaces, kitchens, wineries, themselves from the pagans.

Türkiye nüfusu yaşlanıyor mu?

Türkiye’de canlı doğan bebek sayısı, 2018’de bir önceki yıla göre yüzde %3,6 azalarak 1 milyon 248 bin 847 oldu

Canlı doğan bebek sayısı: 2017 – 1 milyon 295 bin 784 2018 – 1 milyon 248 bin 847

2018’de canlı doğan bebeklerin %51,3’ü erkek, %48,7’si ise kız

Doğurganlık hızının en düşük Doğurganlık hızının en yüksek olduğu 5 il (2018, çocuk sayısı) olduğu 5 il (2018, çocuk sayısı) Gümüşhane: 1,30 Şanlıurfa: 4,13 Toplam doğurganlık hızı Edirne: 1,43 Şırnak: 3,60 2017 – 2,07 çocuk Kütahya: 1,43 Ağrı: 3,26 2018 – 1,99 çocuk Zonguldak: 1,43 Muş: 3,23 Bartın: 1,47 Siirt: 3,16

Doğurganlık hızının en yüksek olduğu yaş grubu 25–29 olarak belirlendi. 75 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Avrupa’nın sorunu tescillendi

İslam ve göçmen karşıtı söylemlere sarılmasının bir Pen’in erken seçim istemesi bunun ilk göstergesi GÖKHAN GÖKÇE * sonucu. AP seçimlerinin en büyük kazananı Yeşiller. sayılabilir. Ayrıca Yunanistan’da “New Democracy” Parti, AP’deki koltuk sayısını 70’e yükselterek en partisinin gerisinde kalan Başbakan Aleksis güçlü dördüncü grup hâline geldi. Aşırı sağcı EFDD Çipras’ın Haziran’da erken seçim çağrısı yaptığı da 54 ve ENF ise 58 koltuk elde etti. unutulmamalı.

Aslında Avrupa’daki aşırı sağın yükselişinin AP Aşırı sağ partilerin gerek ulusal gerekse uluslararası seçimlerinde tescilleneceği, İtalya Başbakan düzeydeki etkilerinin artacağı ve neden oldukları Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Matteo Salvini’nin sorunların yaşanacağı hatta AB’nin daha fazla içine Avrupa’nın önde gelen aşırı sağcı liderlerini seçimler kapandığı ve kutuplaşmanın arttığı bir yöne doğru öncesi defalarca bir araya getirmesinden belliydi. gidileceğini öngörmek zor değil. Hatta Salvini’nin aşırı sağcı Lig Partisi, İtalya’daki AP seçimlerinde birinci parti olmaya başardı. İlk bakışta AP’nin bu bölünmüş hâlinin Türkiye için ir kez daha sonda söylenecek olanı en İtalya’nın yanı sıra Fransa ve Belçika’da da aşırı sağ bir fırsat yaratacağı düşünülebilir. Çünkü Türkiye, başta söylemek lazım: Son birkaç yıldır partiler büyük zafer elde etti. uzun süredir Batı’ya anlatmaya çalıştığı ve İslam ve Avrupa’nın genelinde artış gösteren aşırı göçmen karşıtlığını körükleyen popülist aşırı sağın popülist sağın artık “endişe” verecek Bu sonuçlar, Avrupa’yı çok daha bölünmüş bir yükselişinin getireceği tehlikeleri daha kuvvetli boyuta ulaştığı, Avrupa Birliğinin 21 parlamento ile karşı karşıya bırakmış durumda. bir şekilde anlatma fırsatı yakalayabilir. Ayrıca AP, üye ülkesinde yapılan Avrupa Parlamentosu (AP) Seçimler öncesinde, oylarını kayda değer şekilde içindeki bölünmüş yapısı nedeniyle Türkiye’nin Bseçimlerinde tescillenmiş oldu. artırsa bile, aşırı sağın parlamentoda çoğunluğu daha fazla aktörle ilişki kurma şansı yakalayacağı elde etmesi tabii ki beklenmiyordu. Ancak şurası 751 parlamenterin belirleneceği ve 400 milyon bir gerçek ki, bundan böyle Avrupa Birliğinin, da söylenebilir. Ancak buradaki sorun, Avrupa kayıtlı seçmenin oy kullandığı seçimler için katılım “Birleşik Avrupa” hayaline karşı çıkan ve ulus- Komisyonu Başkanlığına aday olan ve Türkiye’nin oranında bu yıl artış yaşandı. Genellikle %40’larda devletlerin gücü elinde toplamasını isteyen aşırı AB üyeliğine karşı çıkan Alman politikacı Manfred seyreden katılım oranı, bu yıl %51’e ulaştı. sağ partiler, AP içinde oldukça baş ağrıtacak. Çünkü Weber’in varlığı… Weber, göreve gelmesi hâlinde onları ikna etmeden karar almak oldukça güç Türkiye’ye kapıları kapatacağını daha şimdiden Seçimin kazananları aşırı sağ ve Yeşiller oldu. olacak. Tabii ki, aşırı sağ partilerin AP seçimlerinde açıklamış durumda. Weber’in AB Komisyonu Peki, kaybedenleri kimler? Avrupa genelinde ana sağladıkları bu yükselişin, kendi ülkelerinde başkanı olması durumunda, seçim vaatlerini yerine akım merkez sağ ve merkez sol partilerin ciddi oy daha da etkili olacağı ve İslam ve göçmen karşıtı getirirse, Türkiye-AB ilişkilerinde gerilimli bir kaybettikleri bir gerçek. Bu, yıllar süren ve kendi politikaların daha da yoğunlaşacağı unutulmamalı. atmosfer yaşanabileceğine vurgu yapmak gerekli. iç siyasetlerindeki seçimler nedeniyle Avrupa’daki Özellikle Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel merkez sağ ve sol partilerin; aşırı sağ, popülist, Macron’un partisini geride bırakan Marine Le * TRT World Planlama Müdürü.

Orta Doğu neresi?

Orta Doğu kelimesi, bugün belirlemek için, “The Persian Gulf bile hâlâ net sınırları ve tanımı and International Relations” isimli olmayan bir bölgedir. Orta Doğu eserinde kullanılmıştır. Mahan, bölgesinin neresi olduğu hakkında bu eserinde Orta Doğu’yu, Körfez çok farklı görüşler mevcuttur. suları etrafındaki bölge olarak tanımlamıştır. Orta Doğu kelimesi ya da kavramı, kendilerini dünyanın Resmî olarak ilk defa ise 1957 merkezine alan Avrupalı devletler yılındaki ABD tarafından Süveyş tarafından ortaya atılmıştır. Krizine ilişkin olan “Eisenhower Daha önce bu bölge, “Yakın Doktrini”nde kullanılmıştır. Doğu” olarak ifade edilmekteydi. John Foster Dulles; Orta Doğu Yakın Doğu bölgesine şimdiki bölgesini, “Batıda Libya, doğuda şekliyle “Orta Doğu” ülkelerine ek Pakistan, kuzeyde Suriye, Irak ve olarak Orta Asya bölgesi de dâhil güneyde ise Arap yarımadasının ediliyordu. “Uzak Doğu” bölgesi arasındaki bölge” olarak ise Çin ve Japonya gibi ülkeleri tanımlamıştır. ifade etmekteydi. Orta Doğu bölgesi, coğrafî olarak Orta Doğu kavramı, ilk kez 1850’li tanımlanacak olursa; geniş yıllarda İngiltere’nin Hindistan anlamda, batıda Fas ve doğuda Ofisi tarafından kullanıldı. Pakistan arasındaki bölge olarak Daha sonra ise 1902 yılında tanımlanabilir. Dar anlamda Amerikalı denizci Alfred Thayer ise başta Irak, Ürdün, Suudi Mahan tarafından Arabistan Arabistan gibi ülkelerin yanı sıra ve Hindistan arasındaki alanı körfez bölgesindeki ülkelerdir. Turkish Imam Hatip schools promote science across world There are 54 Imam Hatip schools in 29 countries across the world

• Albania 2 • Austria 1 • Azerbaijan 1 • Belgium 1 • Mali 1 • Bosna Herzegovina 1 • Montenegro 1 • Bulgaria 1 • Niger 1 • Burkina Faso 4 • Pakistan 2 • Cameroon 2 • Palestine 1 • Denmark 1 • Romania 1 • France 1 • Saudi Arabia 6 • Georgia 1 • Senegal 1 • Ghana 1 • Serbia 4 From Albania to Tanzania, there are 54 Imam Hatip schools abroad. Both in Islamic • Ivory coast 1 • Somalia 1 • Kyrgyzstan 1 • Tanzania 1 countries as well as others where Muslims live, there are schools which employ • Macedonia 1 • TRNC 3 the Imam Hatip model as formulated by civil society groups.

البنك الدولي: انخفاض عدد من يعيشون بدون كهرباء إىل 840 مليونا

قال البنك الدولي، إن انخفاضا طرأ على عدد من يعيشون العالمي، حصل 34مليون شخص على األقل في بدون كهرباء، إلى 840 مليون شخص حاليا في العالم، ، 2017على خدمات الكهرباء األساسية من خالل مقابل مليار شخص في 2016، و1.2 مليارا في 2010. تقنيات خارج الشبكة )مصادر الطاقة المتجددة " ) وأوضح البنك الدولي في بيان، أن الهند وبنغالديش وكينيا المنزلية . وتابع البيان: ما يزال ضمان حصول وميانمار من بين البلدان التي حققت أكبر تقدم في توفير الجميع بتكلفة ميسورة على خدمات الطاقة الحديثة الكهرباء منذ 2010. وذكر البيان: "سيظل 650 مليون المنتظمة والمستدامة بحلول عام 2030 ممكنا، غير " شخص بدون كهرباء في 2030، بدون اتخاذ المزيد من أنه سيتطلب بذل المزيد من الجهود المستمرة . اإلجراءات المتواصلة والمكثفة". وشكلت مصادر الطاقة المتجددة 17.5 بالمئة من وقدر أن 9 من كل 10 أشخاص ممن سيظلون بدون كهرباء، إجمالي استهالك الطاقة العالمية في 2016، مقابل يعيشون في إفريقيا جنوب الصحراء. وعلى الصعيد 16.6 بالمئة في 2010.

Humans cooked and ate starchy plant roots 120,000 years ago, study reveals

Humans were cooking and eating plant roots as and techniques in the Mesolithic complex carbohydrates as early as 120,000 years ago Age, human communities as a balanced diet, a recent archeological study has continued to cook root crops, the revealed. researchers noted, adding that this was an indicator of balanced A group of South African and British archeologists diet habits and adaptability to discovered remnants of charred plant roots in the their environment, showing great Klasies River Caves in the Eastern Cape province of ecological intelligence. The study The discovery also serves to support biological South Africa. found that humans were balancing the proteins evidence that early humans consumed starchy and fats they consumed via fish and other animals foods,, as apparent in the duplication of starch The remnants believed to be from the Mesolithic with the polysaccharides and potassium they got digestion genes as an adaptive response. era, are the oldest evidence showing that ancient from cooking starchy plants, a habit of human humans cooked and ate plant stems and roots. beings’ long before they started farming, contrary to The findings of the study were published in the Despite the development of hunting equipment popular belief. journal Human Evolution. 77 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June Yeni dönemin askerleri robotlar mı?

Robotlar, istihdamı Yapay zekâ ile düşmanlarını tanıyan robotlar, kimi Söz konusu saldırı birçok alanda kullanılan olumsuz etkiliyor ülkeler tarafından üretilmeye başlandı. Amaç; bu insansız araçların, yeni nesil terör aracı insan kaybını önlemek, maliyeti düşürmek ve olup olmadığına yönelik soru işaretlerini de Robotik teknoloji, getirdiği kolaylıkların yanı sıra daha etkili askerî operasyonlar gerçekleştirmek… beraberinde getirdi. pek çok meslek grubunun geleceğini tehdit etmesi nedeniyle de şüpheyle karşılanıyor. İnsan tarafından yönlendiren katil drone’ların “Katil robotlar” denildiğinde ilk aklımıza oyun yerine, otonom olma özelliğine sahip katil konsollarında gördüğümüz sanal videolar Robotlar; her geçen gün hayatın içinde daha fazla robotların, kimi hedef alacaklarına kendileri karar gelmektedir. Ancak yapay zekâ gibi yazılım yer almaya başlarken, sadece uzaktan kumanda ile vereceği belirtildi. Bu robotlar, insan müdahalesi teknolojisinde görülen ilerleme ile katil robotlar yönetilebilir olmaktan çıkan yapay zekâ ile donatılmış olmadan görevlerini yerine getirebilecek ve artık bilim kurgu olmaktan çıkmış ve hayatımıza robotlar da belirli görevleri yapabilir hâle geldi. Söz kontrolleri kendi ellerinde olacak. girmiştir. Sanal olmaktan çıkan katil robotların konusu özellikler robotların, savunma sanayisinden hayata geçirilmesi, savaşların da seyrini tıbba pek çok alana yayılmasını sağladı. Katil robotlar barut ve nükleer silahın değiştireceği öngörüsünde bulunuluyor. bulunmasından sonra savaş teknikleri açısından İstihdamın yoğun olduğu perakende de robotik üçüncü devrim olarak görülmektedir. Bilim Terör uzmanlarının, 2014 yılından beri olası teknolojiden en çok etkilenen sektörler arasında dünyasının önemli isimleri katil robotların saldırı araçları arasında yer verdiği drone’lar, bulunuyor. Dünyanın en büyük perakende zinciri insanlık için büyük bir tehdit oluşturduğu ve özellikle dünya genelinde düzenlediği terör Walmart, geçen yıl mağazalarındaki temizlik işlerini bunun yapay zekâ üzerinden silahlanma yarışına saldırılarıyla tepki toplayan DAEŞ tarafından el robotlara vermeye başlamıştı. ABD’li şirket, rafları yol açabileceği konusunda büyük tartışmalar bombası atma ile gözetim ve keşiflerde etkili bir denetleyen ve eksikleri tespit edebilen robotları da yaşanmaktadır. şekilde kullanılmıştı. Örgütün ayrıca Irak’ta ve hizmete alarak istihdam rakamlarını düşürmüştü. Suriye’de 100 dolar ile bin dolar arasında değişen 2013 yılında katil robot yapımına karşı çıkan bazı fiyatlara satılan bu yeni nesil teknoloji aracının sivil toplum kuruluşları kampanya başlatmıştı. geliştirilmesi için yoğun çaba sarf ettiği biliniyor. “Uluslararası Robot Silahların Kontrol Altına Alınması” adlı komite, söz konusu robotların Terör örgütleri tarafından kötüye kullanılması kullanımını düzenleyen bir anlaşma yapılmasını konusunda endişe taşıyan bazı Birleşmiş talep etmektedir. Silah taşıyan insansız hava Milletler (BM) üyesi ülkeler, ulaşılması oldukça araçları uzun süredir kullanımda. Buna küçük kolay ve ucuz olan bu araçların ithalat ve çaplı drone’lar da eklendi. Geçtiğimiz aylarda pazarlamasına özel bir düzenleme getirilmesini Venezuela Devlet Başkanı Nicolás Maduro’ya bir istiyor. Rusya, Ocak 2018’de Suriye’de askerlerini törende konuşma sırasında bomba yüklü drone ile konuşlandırdığı bölgelerde on tane drone’nun saldırı düzenlenmişti. saldırısına uğradığını açıklamıştı. Amazon’un yeni robotları depolarda Robotların perakende sektöründeki istihdama etkisine ilişkin son haber de ABD’nin en büyük internet satış firması Amazon’dan geldi. بريطانيا تتجه لحظر Dünyanın önde gelen üniversitelerinden Massachusetts Institute of Technology’e (MIT) bağlı منتجات بالستيكية teknoloji sitesi MIT Technology Review’da yer alan habere göre; e-ticaret şirketi Amazon, müşterilerin ًاعتبارا من siparişlerini depolarında paketlemek için yeni robotları 2020 istihdam ediyor. تعتزم بريطانيا حظر بيع بعض وسيعفى أصحاب الحاالت المرضية المشاركين منع عيدان تنظيف األذن. المنتجات البالستيكية ًاعتبارا من والمعاقين من هذا الحظر بشكل Ürün paketlemesini insanlardan 4–5 kat daha وتستهلك بريطانيا 4.7 مليار 2020، في خطوة تهدف لتقليص يمكنهم من االستمرار باستخدام hızlı yaptığı belirtilen robotlar, saatte 700 siparişi 316 النفايات البالستيكية من أجل هذه المنتجات، عن طريق السماح مصاصة بالستيكية، و مليون paketleyebiliyor. Yeni robotların, şirketin ABD’de حماية البيئة. للصيدليات ببيعها مباشرة أو عبر 1.8 عود تحريك مشروبات ساخنة، و bulunan 55 deposunda çalışan bin 300 kişiyi işinden اإلنترنت، بحسب المسؤول نفسه. وقال وزير البيئة البريطاني مايكل مليون عود تنظيف أذن سنويا، وفقا etmesi beklenirken, şirketin gelecek yıllarda robot غوف، في تصريح صحفي، إن وجاء القرار بعد مشاورات مفتوحة لبيانات وزارة البيئة. .kullanımını kademeli olarak artırması öngörülüyor حكومة بالده ستمنع بيع مصاصات كشفت تأييد %80 من المشاركين وتشير البيانات أن %10 من عيدان المشروبات، وأعواد تحريك لمنع توزيع وبيع المصاصات Robotların; hız, güvenlik ve tasarruf açısından % تنظيف األذن تلقى في المراحيض المشروبات الساخنة، وعيدان البالستيكية، بينما أيد 90 منهم kullanılmaya başlandığını belirten Amazon, sadece / تنظيف األذن ًاعتبارا من أبريل منع عيدان تحريك المشروبات وينتهي بها المطاف في المياه .ABD’de 125 bin kişiyi istihdam ediyor نيسان 2020. الساخنة وكذلك أيد %89 من الجارية والمحيطات. ▸ 78 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization Yabancı basın kuruluşları Türkiye’yi çok seviyor!

15 Temmuz kanlı darbe girişiminin öncesinde kısa süre önce erişime açtı. Ancak işin ilginç yanı, Çağlar, bu görüşü somut delillere dayanarak başlayan ve sonrasında da devam eden ve Türkiye’yi The Independent Türkçe’nin Suudi sermayesiyle söylediğini vurgulayarak, bu medya kuruluşlarının hedef alan yabancı medya kuruluşlarının Türkiye açılmış olması. Independent Türkçeyi, Suudi Türkiye servislerinde çalışan kişilerin profiline ilgisi artarak sürüyor. Bu ilgideki artışın, özellikle Arabistan Araştırma ve Pazarlama Grubu (SRMG) bakıldığında, bu kişilerin ana akımda yer alan kişiler liberal sistemin neredeyse çöküşü ve bununla koşut bünyesinde bulunan Media Arabia finanse ediyor. olmadığını, daha önce marjinal solda yer alan, olarak Orta Doğu’nun yeniden şekillendirilmesine hizipçi bir zihniyetle yayın yapan yayın organlarında yönelik girişimlerin ivme kazandığı döneme “Türkiye’ye niçin bu kadar ilgi duyuyorlar?” çalıştığının görüldüğünü söyledi. Çağlar, “Bu kişilerin rastlaması da dikkat edilmesi gereken bir nokta. SETA Medya ve Toplum Araştırmaları Direktörü Dr. dili, tutumu ve tavrı terör örgütü üyesi olmak, Bu noktada, yaşananlara karşı doğrudan bir tavır İsmail Çağlar, yabancı kamu yayıncısı kuruluşların sempatizanı olmaktan bir kademe hâllice. Gerçekten gösteren Türkiye’ye yönelik her türlü “saldırıların” Türkiye içinde yayın yapabileceklerini, çünkü dengeli ve iddia ettikleri gibi insan haklarına ve basın artması da not edilmesi gereken bir diğer nokta... Türkiye’nin demokratik bir ülke olduğuna dikkat özgürlüğüne saygılı yayın yapma niyetleri olsaydı, çekerek, “Ancak bizim bu ilgiyi sorgulamamız kurdukları kadro da nihayetinde Türkiye siyasetinde İşte tam da böylesi bir dönemde, yabancı medya gerekiyor. Bunun sebebi nedir? Türkiye’ye neden bu farklı renkleri, Türkiye toplumundaki farklı sesleri kuruluşlarının Türkiye’den yayın yapma yarışına kadar ilgi duyuyorlar?” ifadelerini kullandı. yansıtan bir tablo olurdu.” dedi. girmesinin sorgulanması gerekiyor. Dünyada medyanın yasama, yürütme ve yargıdan “Tek sesli ve tek renkli kadroyla yayın yapıyorlar” Türkiye’de hâlihazırda Alman, İngiliz, Fransız ve sonra denetim vazifesi görmesi, toplumun Türkiye’de son dönemde artan yabancı kamu Amerikalı medya kuruluşları tek tek içerik üretip, haber ihtiyacını karşılaması nedeniyle dördüncü yayıncılarının kurdukları mecralarda tek sesli ve tek internet üzerinden yayın yaparken art arda yeni kuvvet olarak nitelendirdiğini vurgulayan Çağlar, renkli yayınlar yapıldığını belirten Çağlar; bunun hamleler geldi. “Ancak Türkiye’de yayın yapan yabancı medya nedeninin, bu kurumların kadrolarındaki kişilerin kuruluşlarının yaptıkları iş, tavır ve yaklaşımlarının yayın diline yansımasından Ortak “Youtube” kanalı kurdular dördüncü kuvvet mi acaba? kaynaklandığına dikkat çekti. Çağlar, “Hatta bu Büyük ölçekli 10 haber kanalının Ben her zaman şu soruyu dilin yansıması istendiği için ekip böyle kurulmuş.” televizyon üzerinden yayın yaptığı soruyorum; ‘Gerçekten bir İngiliz ifadelerini kullandı. Türkiye’de, Alman Deutsche Welle medya kuruluşunun Suudi (DW) öncülüğünde kurulan yeni bir YouTube sermayesiyle Türkiye’de yayın yapmasının sebebi İsmail Çağlar, son dönemde artan bu ilginin kanalında, İngiliz kamu yayıncısı BBC, Fransız nedir? Gerçekten, hangi görüşe sahip olursa olsun, arkasında Türkiye’de belli bir siyasî görüşü, belli yayın kuruluşu France24 (F24) ve Amerikan kamu sokaktaki vatandaşın gerçekten haber almasını mı yayıncısı Voice of America (VOA) yer aldı. istiyorlar? Gerçekten bunun için mi Türkiye’deler? bir toplumsal kesimi hedefe alan ve yaşananları, VOA, bunun için mi Türkiye’de? Sputnik, bunun için haberleri onlara dönük olarak ve çarpıtarak yayın DW Genel Müdürü Peter Limbourg’un kanalın mi Türkiye’de? France 24 bunun için mi Türkiye’de?’ yapma anlayışı olduğunu da söyledi. Çağlar şunları yayın politikasıyla ilgili yaptığı açıklama dikkat Tabii ki bunun için burada değiller.” diye konuştu. ekledi: çekici: “Dört yayın kuruluşu, ifade ve medya özgürlüğünü güçlendirmeyi de hedefleyen geniş “Bu konuda çok iddialıyım. Türkiye’de yayın yapan kapsamlı içerikler sunacak.” kuruluşların büyük çoğunluğu kamu yayıncısı. Örneğin BBC, VOA ya da Sputnik’den bahsedebiliriz. Son dönemde yabancı medya kuruluşlarının Türkiye’de yaptıkları tonda, Türkiye’de yaptıkları Türkiye’ye yönelik artan ilgisi bununla da sınırlı çizgideki bu bir militan yayıncılığı, kamu yayıncısı kalmadı. oldukları kendi ülkelerinde yapamazlar. Yani kendi ülkeleri için koydukları gazetecilik standartlarına Dünya çapında 100 milyondan fazla okuyucuya hiçbir şekilde sığmayacak olan, bu standartlarla sahip İngiltere merkezli medya kuruluşlarından The bağdaşmayacak bir yayını, burada marjinal Independent, Türkçe yayın yapacağı haber sitesini kişilerden oluşan bir profil ile gerçekleştiriyorlar.” Dr. Çağlar İsmail Dr.

Türkiye, hidroelektrikte dünya dördüncüsü

Uluslararası Hidroelektrik Enerjisi Kurumunun, Geçen yıl hidroelektrik santrallerinden 4 bin 200 “2019 Hidroelektrik Enerji Görünümü” raporundan teravatsaat elektrik üretimi yapıldı. Türkiye geçen yapılan derlemeye göre, dünyada geçen yıl elektrik yıl bin 85 megavatlık yeni hidroelektrik enerjisi üretiminin yüzde 15,9’unu hidroelektrik enerjisi kapasite kurulumu ile Avrupa’daki birinciliğini oluşturdu. Geçen yıl 48 ülke, toplam 21 bin 800 korurken dünya sıralamasında ise 4’üncülüğe megavatlık yeni hidroelektrik enerjisi kapasitesi yükseldi. Türkiye, bir önceki yıl 592 megavatlık oluşturdu. Böylece, küresel hidroelektrik kurulumu yeni kapasite kurulumu ile dünyada 6’ncı sırada kapasitesi 1 milyon 292 bin megavata ulaştı. En yer almıştı. Geçen yıl en çok hidroelektrik enerjisi çok kapasite artışı 13 bin 131 megavat ile Asya ve kapasite kurulumu yapan ülkeler sıralamasının Pasifik ülkelerinde gerçekleşirken, onu 5 bin 475 ile başında Çin 8 bin 540 megavat ile geliyor, onu 3 bin Amerika kıtası, 2 bin 202 megavat ile Avrupa ve bin 866 megavat ile Brezilya ve 2 bin 487 megavat ile 9 megavat ile Afrika kıtası takip etti. Hindistan izledi. 79 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June Food becomes a weapon in war-torn Yemen

“positive commitments” and were working with the WFP to allow a “fully independent humanitarian process of selecting the neediest.”

“Local agencies distributing food selectively” CNN International published a report revealing the misuse of food deliveries. Noting that the U.N. found 1 percent of the aid was going missing, the CNN report showed that there were dozens of areas in Yemen where, on paper, aid has been delivered. But in reality, many families are not being helped. The report claimed that the Houthi agencies, which are supposed to work with the U.N. and the WFP, are selective in distributing the food. For instance, they were not giving food to the Bedouins or other less powerful groups, which are not helpful during the battles. The report said: “[These people] are poor enough to attract aid. If that aid goes missing or cannot be monitored, they have no political voice to make demands. They can be ignored by Houthi leadership.” War-torn Yemen has long been suffering from in Yemen for fear of misappropriation. A senior extreme poverty, leading to starvation. It has spokesperson for the WFP in a statement said, “Our Although there has been no statement from the been repeatedly reported that children as well as greatest challenge does not come from the guns” Houthi side about the claims, many social media elderly people have died of starvation and hunger- but instead “the obstructive and uncooperative role related diseases. A new dimension was added to of some of the Houthi leaders in areas under their users who are explicitly pro-Iranian, and therefore the situation as the World Food Program (WFP) control.” “This phased suspension of WFP operations pro-Houthi, said the accusations were fabricated by declared that it would stop the delivery of food aid will be taken as a last resort, and we will do pro-Western and pro-Saudi media outlets. due to its exploitation by Houthi rebels. Moreover, everything in our power to ensure that the weakest a report published by CNN revealed that the food and most vulnerable – especially children – do not Yemen is one of the poorest countries in the world, deliveries from the U.N. were not always reaching suffer,” the spokesperson also said, adding that relief and the poorest in the Middle East. According to Yemenis. However, some pro-Iranian social media efforts that “directly target malnourished children data provided by the WFP it is ranked 178th out users said food aid deliveries were being used by the and women will continue in order to mitigate any of 188 for human development. Nearly four years international community to undermine the rebels’ regrettable impact that a partial suspension may of conflict have left thousands of civilians dead credibility in the eyes of their own people. have on their health and well-being. We owe this to and 3 million internally displaced. Its impact on the people of Yemen and our international donors the country’s infrastructure has been devastating, As a result, the WFP has threatened to suspend aid who support our operation.” The spokesperson also with major overland routes and airports severely distribution in areas controlled by Houthi rebels noted that some of the rebel leaders had made damaged.

Irak petrol ihracatı için farklı güzergâhlar arıyor

Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi, bölgede artan Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) gerginlik nedeniyle Hürmüz Boğazının kapatılması verilerine göre Irak, toplamda aylık yaklaşık 4 hâlinde petrol ihracatı için alternatif güzergâhlar milyon 630 bin varil petrol ihraç ediyor. Irak üzerinde çalıştıklarını açıkladı. merkezi hükümeti, ülkenin güney ve orta kesimlerindeki kuyulardan çıkarılan ham petrolün Abdulmehdi, başkent Bağdat’ta düzenlediği basın büyük bir kısmını gemilerle Basra Limanı üzerinden toplantısında gazetecilerin İran ile ABD arasında ve Hürmüz Boğazı güzergâhından dünya piyasasına artan gerginliğin Irak’ın petrol ihracatını nasıl ihraç ediyor. etkileyeceği sorusunu cevaplandırdı. Irak, Basra dışında Kerkük’teki kuyulardan çıkarılan Adil Abdülmehdi Adil günlük yaklaşık 250 bin varil petrolü boru hattı ile Irak’ın ham petrolünün yaklaşık %80’inin Türkiye üzerinden Ceyhan Limanına sevk ediyor. kapatırız. İran’ın kara sularını her türlü tehdide karşı Hürmüz Boğazından ihraç edildiğine dikkati çeken savunacağız.” açıklamasında bulunmuştu. Abdulmehdi, “Hürmüz Boğazının kapanması hâlinde ABD yaptırımları ve İran’ın Hürmüz Boğazı kartı alternatif yolların bulunması üzerinde çalışıyoruz. ABD-İran geriliminde dünyanın en önemli petrol Washington ise İran’ın Hürmüz Boğazını kapatması Irak petrolünün ihracatı için başka alternatif yolların ticaret hattı olan Hürmüz Boğazı, sıkça gündeme hâlinde bölgede petrol ticaretini korumak için askerî bulunması hususunda Türkiye ve Kürdistan Bölgesi geliyor. güç kullanmaya hazır olduklarını açıklamıştı. ile çalışılması önemlidir.” dedi. ABD’nin daha önce İran petrol yaptırımlarından İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri de 28 Ürdün ile Irak arasındaki Akabe-Basra petrol muaf tutulan ülkelere 2 Mayıs’tan itibaren yeni Nisan’da yaptığı açıklamada, “Eğer birileri Hürmüz boru hattı projesi gibi farklı alternatiflerin hayata muafiyet hakkı verilmeyeceğini duyurması üzerine Boğazında güvenlik sorunu meydana getirirse ona geçirilmesine de atıfta bulunan Abdulmehdi, petrol İran Devrim Muhafızları Ordusu Deniz Kuvvetleri karşı koyarız. Aynı şekilde eğer bizim petrolümüz bu ihracatı için yeni güzergâhlar bulunmasının uzun Komutanı Ali Rıza Tengsiri, “İran’ın Hürmüz boğazdan geçmez ise kesinlikle diğer ülkelerin petrolü yıllar aldığını ifade etti. Boğazını kullanımı kısıtlanırsa boğazı geçişlere de geçmeyecektir.” ifadesini kullanmıştı. Türk kadının kahramanlık simgesi: Nene Hatun

1877–1878 Osmanlı–Rus savaşında, “Bu bebeği bana Allah verdi, ona Allah bakar!” diyerek bebeğini beşikte bırakıp cepheye koşan Nene Hatunun bu cesareti ve fedakârlığı nesilden nesle aktarılıyor.

Osmanlı tarihinin en önemli savaşlarından “93 Harbi”nde genç yaşta gösterdiği büyük kahramanlıkla gönüllerde taht kuran, Türk kadınının kahramanlığının simgesi olan Nene Hatun, vefatının 64. yılında saygı ve rahmetle anılıyor.

Nene Hatun, Erzurum’un Çeperli Köyünde dünyaya geldi.

16 yaşındayken Erzurumlu Mehmet Efendi ile evlendi.

1877–1878 – Osmanlı, 93 Harbi’ni kaybetmişti. Rus ordusunun baskınla aldığı kent merkezi yakınındaki Aziziye Tabyaları, Erzurum halkının da yardımıyla yapılan karşı baskınla Ruslardan geri alındı.

Nene Hatun, 22 yaşındayken bebeğini beşikte bırakarak Erzurum halkıyla cepheye koştu.

1952 – Erzurum ve çevresinde incelemelerde bulunan NATO Orduları Başkomutanı Amerikalı General Matthew Ridgway, Nene Hatun’u cesaretinden dolayı ziyaret ederek elini öptü.

Cumhuriyet devrinde “Kırkgöz” soyadını alan Nene Hatun’un 4’ü erkek, 2’si kızı 6 çocuğu dünyaya geldi.

3 oğlu 1. Dünya Savaşında şehit oldu.

1955 – 22 Mayıs’ta tedavi gördüğü Numune Hastanesinde vefat etti. 81 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June ABD Kongresinde Türk-Amerikan ilişkileri masaya yatırıldı

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, ABD Kongresinde “Türk-Amerikan İlişkileri: Ortak Köken, Yeni Vizyon” başlıklı panel düzenledi.

Panele Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran, çerçevesinde tartışılmasına da şiddetle karşı Türk-Amerikan ilişkilerinde dönemsel olarak bazı Altınbaş Üniversitesi Rektörü ve Cumhurbaşkanlığı olduklarını vurguladı. iniş çıkışların yaşandığına işaret eden Erhan; bu iniş Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi Prof. çıkışların Ankara ile Washington arasındaki stratejik Dr. Çağrı Erhan ve CNN Türk Genel Müdürü “Türkiye ve ABD asla birbirlerine sırt çevirmemiştir. bağları koparmadığını, iki ülkenin karşılıklı saygı, Bora Bayraktar konuşmacı olarak katıldı. Panelin Türkiye ve ABD hiçbir zaman karamsarlığa müzakere ve ortak stratejik menfaatler çerçevesinde moderatörlüğünü ise Georgetown Üniversitesi kapılmamıştır ve bugün de bunu yapmayacaktır.” ilişkileri tekrar rayına soktuğunu belirtti. Avrasya, Rusya ve Doğu Avrupa Çalışmaları Merkezi değerlendirmesinde bulunan Kıran, “Sayın Direktörü Brenda Shaffer yaptı. Etkinliğe ABD Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Küresel bir güç dönüşümünün yaklaştığına dikkat Temsilciler Meclisi Üyesi Cumhuriyetçi Steve Chabot da açıkça belirttiği üzere ortak noktalarımız çeken Erhan, sözlerine şöyle devam etti: “Güç da katılarak, Türk-Amerikan ilişkilerinin geleceğine farklılıklarımızdan çok daha fazladır.” şeklinde dönüşümü bakımından şu anda yeni bir değişimle dair kısa bir konuşma yaptı. konuştu. Kıran, “İki vizyoner lider olarak, karşı karşıyayız. Dolayısıyla Amerikalı dostlarımıza başkanlarımız arasındaki yapıcı diyaloğu soruyorum, bunu istiyor musunuz? ABD’nin küresel Panelde, iki ülke arasındaki ittifakın birçok memnuniyetle gözlemliyoruz. Her ikisi de Türk- iktidarının başkası ile el değiştirmesini istiyor sınamaya rağmen kendini kanıtladığını Amerikan ilişkilerinin değerinin ve gerekliliğinin musunuz? Ya da son 500 yılda Batı hegemonyasının vurgulayan Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim tümüyle bilincindeler.” ifadelerini kullandı. yerini Batılı olmayan bir hegemonyaya bırakmasını Kıran, Türk-Amerikan ilişkilerinin her zaman kolay istiyor musunuz? İstemiyorsanız ikili ilişkilerimizdeki olmadığını ancak günün sonunda ortak çıkarlar ABD’nin Suriye’de YPG/PKK’ya verdiği desteğin sorunları bir an önce çözmemiz ve karşılıklı saygımızı etrafında ortak bir zeminin bulunduğunu kaydetti. hiçbir şekilde kabul edilemeyeceğini vurgulayan tekrar inşa etmemiz gerekiyor.” Türk-Amerikan ilişkilerinin kritik bir dönemden Kıran, “ABD, YPG/PKK’ya sağladığı desteği geçtiğini ifade eden Kıran, “Türkiye-ABD stratejik tamamen kesmelidir.” dedi. “ABD’nin Türkiye’ye ihtiyacı var” ortaklığı, yalnızca geçici çıkarların bir ittifakı değildir. ABD’nin özellikle de Çin ve Rusya ile rekabete Birçok sınamaya rağmen Türkiye ve ABD, her zaman Türk-Amerikan ilişkilerindeki bir başka sorunun giriştiğini ve güçlerini Asya-Pasifik bölgesine ilişkilerinin karşılıklı yararını korumanın bir yolunu da Fetulahçı Terör Örgütü (FETÖ) elebaşı Fetullah kaydırdığını belirten Erhan, Orta Doğu’da özellikle bulmuştur.” dedi. Gülen’in hâlen ABD’de yaşaması olduğunu de ABD’nin Türkiye’ye önemli ölçüde ihtiyacı kaydeden Kıran, “FETÖ’cüler müttefik bir ülkede olduğunu kaydetti. “S-400 kararımız stratejik bir rota değişikliği rahatlıkla varlıklarını sürdürürken Türkiye’nin ve anlamına gelmiyor” Türk halkının hayal kırıklığını anlamak zor değildir. Türkiye’nin bölgedeki güvenliğe katkısının yanı İkili ilişkilerdeki en önemli güncel soruna dikkat Haklı ve meşru beklentimiz, bu sözde FETÖ lideri ve sıra insanî yardım konusunda yaptığı çalışmalara çeken Kıran, S-400’lerle ilgili şu değerlendirmeyi teröristlerinin Türkiye’ye iade edilmeleridir.” şeklinde da değinen Erhan, Türkiye’nin insanî yardım yaptı: “Türkiye’nin S-400 sistemini edinme kararı konuştu. konusunda birinci olduğunu ve 3,5 milyonu Suriyeli bir seçenek değil gereklilikti. Ayrıca S-400 sistemi olmak üzere 6 milyon civarında mülteciye ev Türkiye’nin ilk değil, son tercihiydi. ABD ile on yılı Küresel güç dönüşümünde Türkiye’nin önemi sahipliği yaptığını anlattı.CNN Türk Genel Müdürü aşkın süredir (Patriot konusunda) maalesef sonuç Altınbaş Üniversitesi Rektörü ve Cumhurbaşkanlığı Bayraktar ise birçok önemli ayrışmaya rağmen alamadığımız görüşmeler yaptık, satışlar engellendi. Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi Prof. Dr. Türkiye ile ABD’nin hâlâ stratejik birçok konuda S-400 kararımız elbette stratejik bir rota değişikliği Çağrı Erhan ise Türk-Amerikan ilişkilerinin tarihine benzer düşündüğünü anlattı. anlamına da gelmemektedir. Türkiye, hiçbir zaman değinerek, iki ülkenin bugün de birbiri açısından NATO’ya alternatif bir seçenek arayışına girmemiştir. büyük önem arz ettiğine dikkat çekti. Türkiye ile Rusya’nın da sanıldığı gibi her konuda NATO üyeliğimiz, savunma planlarımız ve güvenlik aynı düşünmediğini, Türkiye’nin birçok konuda politikamızın merkezinde yer almaktadır.” Türk-Amerikan ilişkilerinin 1800’lerde başladığını Rusya ile de farklı pozisyonlara sahip olduğunu dile ifade eden Erhan, ABD’nin 1830’da Türkiye’deki getiren Bayraktar, Türkiye’nin bu süreçte özellikle Kıran, S-400 konusunun “ABD’nin Düşmanlarına elçiliğini açtığını, Türkiye’nin ise 1867’de de Suriye’de Rusya ile iş birliği yapması gerektiğini Yaptırımla Karşı Koyma Yasası (CAATSA)” Washington’daki elçiliğini açtığını hatırlattı. ifade etti. Bora Bayraktar Bora Erhan Çağrı Dr. Prof. ▸ 82 الحضارة المنفتحة | Açık Medeniyet | Open Civilization

Kendi dilinden 10 başlıkta Tahsin Görgün

1 İlk hatıra 6 Şahsi ideal

Çocukluğumdan (4–5 yaşlarında) hatırladığım ilk şey, rahmetli babamın bize 32 İlmin ve âlimin İslam medeniyeti içindeki yerini yeterince erken fark ettiğimi söy- farzı öğretirken Yüce Allah’ı anlattığı sözleridir: “Allah, ne yerdedir ne göktedir, ne leyebilirim; devlet adamlarını ve diğer kahramanları takdir etmekle birlikte, onla- sağdadır ne soldadır; nerede Allah dersen orada hazır ve nazırdır.” Bunu duyduktan rı hiçbir zaman âlimlerle mukayese bile etmedim. Benim gözümde ideal âlim, Ebu sonra evin avlusunda sağa sola koşarak “Allah” diye bağırdığımı ve işte şimdi tam Hamid el-Gazzâlî idi. Seyyid Kutub’un tefsiri ile Gazzâlî’nin “İhya”sını hemen he- da burada diye düşündüğümü gün gibi hatırlarım. men aynı yıllarda, 14–15 yaşlarımda iken okumuştum. Aynı yıllarda okuduğum ki- taplardan birisi, rahmetli Hilmi Ziya Ülken’in “Tarihi Maddeciliğe Reddiye”si, diğe- ri de Nihad Sami Banarlı’nın iki ciltlik “Resimli Türk Edebiyatı Tarihi” idi.

2 Neşredilen ilk yazı 7 Felsefî ilgi İlk yazımı (Kur’an-ı Kerim hakkında idi) 15 yaşında iken Sivas’ın bir yerel gaze- tesinde, tam sayfa olarak neşretmiştim. O günlerde Seyyid Kutub’un “Fi Zilali’l- Birçoklarının Gazzâlî’nin felsefecileri tekfir ettiğine inanmaları, başından itibaren Kur’an”ını okuyordum ve bu makale, bu eseri okurken bende oluşan intibaları, ve özellikle de Gazzâlî’yi tanıdıkça, bana sadece bazı insanların hakikaten felsefe ile yine bu kitaptan seçtiğim ifadelerle anlatma gayretinden doğmuştu. ilgilenmemesi gerektiğini ve tabii bazı insanların da özellikle ilgilenmesi gerektiği- ni düşündürmekten başka bir şey ifade etmemişti. Kendimi ilgilenmesi gerekenler arasında görerek, meseleleri mümkün olan en derinlikli bir şekilde kavramadan, onlarla karşılaşılamayacağını Gazzâlî’den öğrenmiştim. Hâlâ değişen bir şey yok. 3 Eğitim Gazzâlî’nin “Tehafüt”ü benim için, günümüzde sorunlarla meşgul olmanın keyfi- yeti hususunda bir ufuk teşkil etmişti. Üniversite hariç eğitimim hep deniz kenarında, boğazı seyrederek geçti. İlk ve or- taokulu bugün Sabancı Öğretmen Evi olarak kullanılan Anadoluhisarı’nda okudum. O yıllarda 7 yaşını doldurmayanları okula kayıt etmezlerdi. Ben okuma yazma bile- 8 Yurt dışında doktora rek 6 yaşında, önce bir ay önlüksüz misafir öğrenci, bir ay sonrasında ise asil öğren- ci olarak eğitim hayatıma başladım. Yurt dışında doktora imkânı ortaya çıktığında bunu, oradan bir şeyler öğrenmek- ten çok, günümüzün “Tehafüt”ünü yazmak için iyi bir hazırlık imkânı olarak kabul ettim. “Tehafüt”ü “İhya” ile ikmal etmenin, sorunları halletmenin olmazsa olmazı olduğuna inanırım. 4 Çocukluk ideali

Çocukluğumda, 8–10 yaşlarında iken, kendimi bir dağ başında yüzbinlerce kitabın 9 Batı düşüncesi İle gerçek anlamda karşılaşma bulunduğu büyük bir kütüphanenin içinde, hayatını kitap okuyarak geçiren birisi olarak hayal ederdim. Temel ihtiyaçlarımı karşıladıktan sonra okumak ve hep oku- Batı düşüncesi ile gerçek anlamda karşılaşmamı, Almanya’da yaşamama ve orada mak isterdim. Benim bu hayalim İSAM’da tahakkuk etti; 1995 yılından itibaren yaşarken Habermas’ın eserlerini okurken farkına vardığım bir hususa borçluyum: Türkiye’nin en iyi kütüphanesinin bulunduğu İSAM’da çalışmak nasip oldu. O zamana kadar filozofların hayatla çok da fazla irtibatları olduğunu düşünmez- dim. Habermas’ı bu şekilde okumaya çalışırken, onun yaşayan bir filozof olmak- la birlikte, yazılarının benim için ölü olduğunu fark ettim. Habermas’ın yaşayan bir düşünür olarak, somut bir dünyanın, somut sorunlarına, bu somutlukları tecrit 5 Elmalılı Hamdi Efendiyi tanıma ederek cevap aradığını tespit ettiğimde, Batı düşüncesi ile karşılaştım. Batı düşün- cesinin Batı hayatının bir mertebesi olduğunu fark etmem, onu neyse o olarak yani Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ikinci sınıfında okurken, “Felsefeye Giriş” tarihsel ve bölgesel bir etkinlik olarak takdir etmemin de esasını teşkil etti. dersimize gelen hocam Süleyman Hayri Bolay, sınıfta Elmalılı’nın tefsirinde çok önemli felsefî fikirler olduğunu ve bu fikirleri çalışarak, bu konuda bir seminer yap- mak isteyenler/gönüllüler olup olmadığını sormuştu. Sınıftan üç arkadaşımızla bir- 10 Fıkıh ve Fıkıh Usulü ile irtibat likte ben de bu vazifeye talip olmuştum. Dönemin sonunda diğer arkadaşlarımız, konuyu zor ve ağır bularak vazgeçmişlerdi. Ancak ben çalışmalarımı dönem sonun- Sivas İmam Hatip Lisesinde okurken Fıkıh Usulü dersi ile karşılaştığımda, bunun da bir seminerle arkadaşlarımızla paylaşmıştım fakat yaptığım çalışmanın, konu- Müslümanca düşünmenin usulü olduğunu fark etmiştim. Doktora tezimi hazırlar- nun hakkını vermekten çok uzak kaldığını fark ettiğim için, sonraki yıllarda kesin- ken, bir taraftan Batı felsefesinin dil, hukuk, ahlak ve siyaset alanları yanında bilim tisiz bir şekilde bu tefsiri ve Hamdi Yazır’ın diğer eserlerini araştırdım; bu konuda alanındaki çalışmalarını incelerken; diğer taraftan da, Fıkıh Usulü ile daha yakın- yaptığım çalışmaların küçük bir kısmını lisans bitirme tezi hâline getirdim. Bu tef- dan meşgul olma imkânı buldum. Fıkıh Usulünün geçmişte olduğu gibi gelecekte siri anlamak için yaptığım çalışmalar ve bu tefsirden öğrendiğim şeylerin, bir fa- de Müslümanca düşünmenin usulü olmaya devam edeceği hususunda hiçbir şüp- külte okumak kadar, belki daha fazla, benim hayatımı ve düşüncemi belirlediğini hem yoktur. Ancak Fıkıh Usulünün, geçmişte olduğu gibi, günümüzde de geliştiril- söyleyebilirim. Fakülteden mezun olduktan sonra, Elmalı’yı tanımış olmak be- mesi gerekir. Fıkıh Usulünün, hem dar anlamı ile muhafaza edilerek geliştirilme- nim, hiçbir düşünür ve düşünce karşısında şaşırmamamı temin ettiği gibi, klasik si gerektiği gibi, ondan hareketle, belki ondan alınacak ilham ile manevî ilimlerin Türkçenin felsefî derinliğine de böylece vakıf olma fırsatı buldum. farklı alanlarını araştırmanın usullerini de oluşturmak mümkün gözükmektedir. 83 ◂ 2019 | حزيران | Haziran | June

Çocukluk kahramanınız? En sevdiğiniz kelime? Bamsı Beyrek (Dede Korkut’tan) Hayırlısı KISA Ne sizi heyecanlandırır? Hangi şehir? KISA Uzay İstanbul

Heyecanınızı ne öldürür? Bir müzik enstrümanı? Deneyememek Ud Avni Özgürel

Başarı nedir? Bize bir şarkı önerin? Ulaşmak Mazi kalbimde bir yaradır

Sizce üniversite? En sevdiğiniz atasözü? Bilgi Sakla samanı gelir zamanı

Talebe deyince… Hangi renk? İnovasyon Mavi

Gazeteci olmasaydınız ne olurdunuz? Neye rağmen ne? Siyasetçi Yorgunluğa rağmen yürümek

Sizi sarsan kitap? En önemli kusurunuz? Türk’ün Ateşle İmtihanı (Halide Edip Adıvar) İnatçılık

Hangi romanda olmak isterdiniz? Nasıl ölmek Karamazov Kardeşler (Fyodor Mihayloviç isterdiniz? Dostoyevski) Apansız

Hangi şiirin şairi olmak isterdiniz? Karadut (Bedri Rahmi Eyüboğlu)

Mutlaka görmemiz gereken film? Rıhtımlar Üzerinde (Yönetmen: Elia Kazan; Başrol: Marlon Brando)

TIKA supports Ottoman cultural heritage in Algeria

The Turkish Cooperation and reopened in 2018 with the opportunities of Coordination Agency (TİKA) has provided the municipality. material support to a center that produces carpets using local and Turkish El-Hadj said they cannot work at full capacity motifs in the municipality of Kalaa in the yet and they will employ about 70 women Relizan province of Algeria. over the next few weeks at the center, which currently employs eight women. TİKA provided 10 sewing machines, 1 ton of wool yarn and related carpet He said Kalaa carpets, on which local and production materials to boost production Ottoman motifs were knotted, are an at the workshop. The support will important cultural heritage. “We want to help more women gain employment keep this heritage alive,” said el-Hadj. Turkish at the center in the near future. Kalaa Municipality Mayor Keddar el-Hadj said presence in Kalaa began in the 16th century the center was founded in the 1960s and continues even today. There are still many and it worked intensively, enough to families with Turkish surnames such as Çavuş, export carpets at one time. However, it Osman and Türkmen in the town. A mosque was shut down during the civil war the and a prayer hall, dating back to the Ottoman 1990s. He explained that the center was Empire, are still in use there. İSTANBUL’U OKU!

Burası yalnızca bir kitabevi değil. Tarihten bir pencere, bir sanat sokağı, bir kıraathane, bir ağaç gölgesi... Burası Türkiye’nin en popüler camisinin yanı başı... Sizleri İstanbul’un kartpostalı olan Sultanahmet’e, İstanbul Kitapçısı’na bekliyoruz.