ISSN 2083-3725 Studia Ekonomiczne i Regionalne www.ser.pswbp.pl Economic and Regional Studies Tom/Volume VI, Nr/Issue 4, Rok/Year 2013 PRZESTRZENNE ZRÓŻNICOWANIE ABSORPCJI ŚRODKÓW UNIJNYCH Z PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 2007-2013(2015) W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM. ANALIZA NA POZIOMIE GMINNYM Joanna Rakowska
Streszczenie: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie - - Celem prezentowanego badania było określenie przestrzennego zróżnicowania absorpcji funduszy struk turalnych z programów operacyjnych realizowanych w latach 2007-2013 przez beneficjentów lokalnych gmin wojewódz twa lubelskiego. Badanie przeprowadzono na podstawie danych GUS, danych SIMIK Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury oraz Krajowego Rejestru Sądowego. - Wyniki analizy wskazują na bardzo duże zróżnicowanie poziomu absorpcji analizowanego dofinansowania unijnego w przeliczeniu na 1 mieszkańca (od 0 zł do 18798 zł) oraz na duże zróżnicowanie struktury badanych gmin według kry terium wartości pozyskanego dofinansowania. Beneficjenci lokalni ponad 50% badanych gmin pozyskali dofinansowanie- o wartości poniżej 1000 zł na 1 mieszkańca, a niespełna 8% gmin ponad 5000 zł. Określone dla województwa lubelskiego przestrzenne zróżnicowanie absorpcji środków unijnych z programów operacyj nych 2007-2013 wskazuje na zwiększone pozyskanie tych środków przez beneficjentów lokalnych w gminach miejskich i miejsko-wiejskich o relatywnie dużej liczbie mieszkańców i gęstości zaludnienia oraz pełniących w swoim otoczeniu rolę Słowacentrów kluczowe: administracyjnych oraz usługowo-handlowych.
programy operacyjne 2007-2013, absorpcja funduszy, lubelskie Wstęp - poziom rozwoju uprawniający do korzystania z tego- - rodzaju środków przyjęto 75% średniego PKB per ca Od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej pita w UE. Regiony o niższej wartości PKB w przelicze Polska stała się jednym z głównych beneficjentów fun niu na jednego mieszkańca to regiony „beneficjenckie”. duszy strukturalnych, których podstawowym celem- W przypadku Polski zarówno w okresie budżetowym jest zwiększenie spójności społeczno-ekonomicznej 2004-2006, jak i 2007-2013 wszystkie województwa- państw członkowskich. W legislacji unijnej wskaza- spełniły powyższe kryterium. Ponadto do momentu- no rolę funduszy strukturalnych jako instrumentu- poszerzenia UE w 2007r. pięć województw tworzą- współfinansowania programów i działań ukierunko cych obszar Polski Wschodniej tj. warmińsko-mazur wanych na „harmonijny i zrównoważony rozwój dzia skie, podlaskie, lubelskie, świętokrzyskie i podkar- łalności gospodarczej, rozwój zatrudnienia i zasobów packie, stanowiło regiony o najniższym PKB w UE, co ludzkich, ochronę stanu środowiska oraz zniesienie- poskutkowało w latach 2007-2013 implementacją do 1,2,3nierówności i wspieranie równości kobiet i mężczyzn”- datkowego programu operacyjnego dla tego obszaru. .Europa Założenia 2020 te były realizowane w kolejnych okre- Kolejnym nowym rozwiązaniem w latach 2007-2013- sach budżetowych,4 zostały także włączone do strate jest wprowadzenie formuły regionalnych programów- gii i będą5 realizowane w okresie budże operacyjnych, dostosowanych do zróżnicowanych po towym 2014-2020 . trzeb i ograniczeń rozwojowych poszczególnych wo- Pomimo iż na przełomie ostatnich dwóch okresów jewództw. budżetowych 2000-2006 oraz 2007-2013 fundusze- W efekcie w okresie budżetowym 2007-2013 fun strukturalne w znacznym stopniu zreformowano, to dusze UE dla Polski są ukierunkowane6 na wsparcie nadal generalną regułą jest ich alokacja w słabo roz realizacji projektów w ramach czterech programów winiętych regionach NUTS 2. Jako próg definiujący ogólnokrajowych, tj. Programu Operacyjnego (PO)- 1 Rozporzązdenie Rady (WE) nr 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999r. Infrastruktura i Środowisko, PO Kapitał Ludzki, PO- wprowadzającego ogólneCouncil przepisy Regulation dotyczące (EC) funduszy No 1083/2006 strukturalnych, of 11 July 2006art. 1. laying down general provisions on the European Regional Develop- Innowacyjna Gospodarka, PO Pomoc Techniczna, jed 2 mentEuropean Fund, Council, the European 2006: Social Fund and the Cohesion Fund and repealing nego programu multiregionalnego obejmującego łącz Regulation (EC) No 1260/1999. - nie pięć regionów, tj. PO Rozwój Polski Wschodniej - Regions Officialand Cities Journal for Growth of the and European Jobs: An overviewCommu oraz 16 programów regionalnych dostosowanych do nities, L 210 of July 31, 2006 Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 8 of Regulations 2007-2013 on Cohesion and Regional Policy. - 6 marcaOpracowanie 2013 r. niew sprawie obejmuje udzielania Programów pomocy Europejskiej publicznej Współpracyw ramach progra Tery- 3 European Union, 2006: mówtorialnej Europejskiej (por. Współpracy Terytorialnej Europe 2020. Strategy for Smart,Inforegio Sustaina fact- - blesheet and 2006. Inclusive Growth. , 2007-2013. Dz. U. RP z dnia 4 European Commission, 2010: 18 marca 2013r., poz. 365), ponieważ mają one charakter międzynaro- Brussels. dowy, polegający na wspieraniu działań podejmowanych wspólnie przez 5 European Union, 2011: Cohesion policy 2014-2020. Investing in growth partnerów z różnych krajów. Opracowanie dotyczy programów realizo and jobs. Luxembourg: Publications Office of the European Union. wanych wyłącznie przez beneficjentów krajowych.
- 53 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... - potrzeb rozwojowych poszczególnych województw, W kontekście wspierania społeczno-ekonomicz- w tym Regionalny Program Operacyjny Województwa- nego rozwoju lokalnego istotne jest to, że jednostki Lubelskiego. lokalne LAU 2 (gminy) mogą mieć zarówno charak- Środki alokowane w ramach programów ogólno ter beneficjentów9 „pierwotnych”, jak i beneficjentów polskich są adresowane do wszystkich potencjalnych „wtórnych” . Wynika to z faktu, iż zarówno sama gmi- beneficjentów w kraju. Alokacja środków może być- na może być podmiotem uzyskującym środki unijne na terytorialnie bardzo zróżnicowana, gdyż w znacznej realizację własnych programów i działań ukierunko- mierze zależy od aktywności i możliwości absorp wanych na stymulację rozwoju lokalnego, jak i z tego,- cyjnych wszystkich potencjalnych beneficjentów- że jej rozwój (poprzez np. większe wpływy do budże z całego kraju, stanowiących dla siebie wzajemnie tu, zmniejszenie bezrobocia, podniesienie poziomu ży konkurencję w pozyskiwaniu dofinansowania unijne cia, etc.) może być stymulowany przez unijne środki go. Zbliżony w tym aspekcie charakter ma Program pomocowe pozyskane przez osoby fizyczne, prawne- Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej obejmujący- i inne podmioty zarejestrowane na jej terenie. pięć województw, natomiast oddziaływanie każdego W związku z powyższym za główny cel prezen- z programów regionalnych ograniczone jest do ob towanego opracowania przyjęto określenie poziomu szaru konkretnego województwa, co znacznie zawęża- absorpcji funduszy strukturalnych oraz jego zróżni liczbę potencjalnych beneficjentów. cowania w gminach województwa lubelskiego, przy- Kwestie związane z uwarunkowaniami oraz prze- czym istotny jest fakt, iż zgodnie z wyżej wskazanym- strzennym i tematycznym zróżnicowaniem absorpcji założeniem dualnego charakteru gmin jako benefi funduszy UE stanowią7 jeden z głównych nurtów ba cjentów pierwotnych i wtórnych, analiza poziomu ab- dań ewaluacyjnych oraz ekonomiczno-społecznych, sorpcji uwzględnia zarówno środki pozyskane przez- w tym szczególnie związanych z tematyką wspierania jednostki samorządu lokalnego, jak i wszystkich po- rozwoju lokalnego8 i regionalnego w kontekście unijnej zostałych beneficjentów lokalnych. Cele szczegóło polityki spójności . we opracowania to określenie finansowego znacze 7 Por. baza Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury zawierająca raporty nia środków unijnych dla realizacji projektów oraz i opracowania ewaluacyjne, dostępna naDoświadczenia http://www.ewaluacja.gov.pl/ samorządów w po- - zyskiwaniuWyniki/Strony/Wyniki_badan.aspx, środków z funduszy unijnych w dniu na 15.12.2013r. rozwój obszarów wiejskich określenie przestrzennego zróżnicowania absorpcji- 8 Por. np. Drejerska N., Kołyska J., 2009: - środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Wo Fundusze strukturalne, - jakoRoczniki instrument Naukowe wsparcia Stowarzyszenia inwestycji gminnychEkonomistów i ich znaczenieRolnictwa dla i Agrobiz rozwoju jewództwa Lubelskiego i jego udziału w ogólnym do lokalnegonesu 2009, T. 11, z. 4, s. 72-77; Milewska A., 2007: finansowaniu unijnym pozyskanym przez beneficjen Use of the EU funds in. Roczniki financing Naukowe of public services Stowarzyszenia performed Ekonomistów by local self-government Rolnictwa Metodatów lokalnych. badawcza i źródła danych unitsi Agrobiznesu 2007, T. 9, z. 2, s. 247-255; Milewska A., 2011:
[w:] Development prospectsSzanse of ruralrozwoju areas sektora lagging MŚP behind w świetle in there- - CEEalizacji region: sektorowego conference programu proceeding: operacyjnego Gödöllö, Hungary, Wzrost Konkurencyjności24-27 May 2011, s.Przedsiębiorstw 193-201; Pomianek na lata I, 2004-2006 2006: - - Do przeprowadzenia niniejszego badania wyko- , [w:] Szanse rozwoju polskiego sekto rzystano: ra MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim. Praca zbiorowa. T. 2. Wspiera - nie rozwojuOptymalne MŚP na Jednolitym wykorzystanie Rynku dóbr Europejskim, kultury dlaOtto potrzeb J., Stanisławski rozwoju • ilościowe dane wtórne pochodzące z Banku Da funkcjiR. (red.), turystycznej Łódź: Wydawnictwo przy wsparciu Politechniki z funduszy Łódzkiej, strukturalnych s. 84-93; UE Powęska - ujęcie nych Lokalnych Głównego Urzędu Statystyczne modeloweH., 2006: Sposoby wykorzystania dóbr kultury dla potrzeb rozwoju funkcji turystycznej na Mazowszu przy wsparciu z funduszy regionalnych go, dotyczące10 liczby ludności w gminach w latach- . [w:] - 2007-2013 , Statystyczne i praktyczne znaczenie środków unijnych, - dlaPowęska gmin H. (red. nauk.), Warszawa, Wydawnictwo SGGW, s. 77-93; Ra • ilościowe i jakościowe dane wtórne z bazy da kowska J., 2012: nych SIMIK Ministerstwa Rozwoju i Infrastruk . [w:] Sokołowski J., Sosnowski M., Żabiński A. (red.), Finanse - Publiczne. Prace Naukowe Uniwersytetu EkonomicznegoUdział sektora MSPwe Wrocławiu w realiza- tury, stan na 30.11.2013r., dotyczące ogólnej nrcji projektów 247, Wydawnictwo w ramach wybranych Uniwersytetu działań Ekonomicznego SPO Wzrost Konkurencyjności we Wrocławiu, wartości realizowanych projektów i wartości do Wrocław,Przedsiębiorstw s. 325-335; w latach Rakowska 2004-2006 J., 2010: na obszarach wiejskich - Support for Innovations finansowania unijnego według poszczególnych in Higher Education in Poland under Selected Operational Programmes, Acta Oeco programów operacyjnych oraz dane adresowe sincenomia 2004 9 (2) 2010, s. 153-162; Rakowska J., 2011: - siedzib beneficjentów, . Proceedings of TIIM2011 Conference: 28-30 June, 2011 Oulu Obtaining Funds from the EU Budget by • dane z bazy pocztowych11 numerów adresowych RuralFinland Communes / Savolainen of Masovian M. [ed. by Voivodeship, et al.]. Oulu, 2011, s. 1279-1293; Woje wódzka-Wiewiórska A., 2012: - Poczty Polskiej , stan na 13 października 2013r., Uwarunkowania absorpcji funduszy strukturalnych Zróżnicowanie absorpcjiJournal środków of Agribusiness z budżetu and UE nanauk.), poziomie Warszawa, powiatów. Wydawnictwo Analiza i rekomendacje SGGW, s. 77-93; Zając J., Wojewódzka Rural Development, Poznań, Issue 2(24)/2012, s. 273-283; Wojewódz w gminach województwa mazowieckiego, A., Stawicki M., 2009: ka-Wiewiórska A., 2012: - . Warszawa, Ministerstwo Roczniki Naukowe SERiA, Tom Typologia gmin województwa mazowieckiego ze Rozwoju Regionalnego. XIV,względu Zeszyt na 3,absorpcję Warszawa-Poznań- środków z budżetu Białystok Unii 2012, Europejskiej s. 430-433; i poziom Wojewódz roz- 9 Por. Zając J., Absorpcja wybranych unijnych środków pomocowych UE dla wojuka-Wiewiórska społeczno-ekonomicznego, A., 2013: rolnictwa i obszarów wiejskich w kontekście obciążenia regionów Polski problemowymi obszarami wiejskimi. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Fundusze strukturalne jako źródło Roczniki finansowania Ekonomii projektów Rolnictwa z zakresu i Rozwoju tu- Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 2008, T. 10, z. 4, s. 486-490. rystykiObszarów w województwie Wiejskich, T. 100, mazowieckim z. 2, Warszawa w latach 2013, 2004-2006 s. 15-24; Zając J., 2008: 10 Pobrano z www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeksOficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych , [w:] Sposoby w dniu 02.12.2013r. wykorzystania dóbr kultury dla potrzeb rozwoju funkcji turystycznej 11 Poczta Polska, 2013: . na Mazowszu przy wsparciu z funduszy regionalnych, Powęska H. . (red. Warszawa, październik 2013.
- 54 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... -
• dane z Krajowego Rejestru Sądowego. - 12 przypadków niezgodności danych adreso- Do określenia zróżnicowania poziomu absorpcji wych (np. kod innej miejscowości niż wskazana funduszy unijnych na poziomie lokalnym LAU 2 przy w bazie) polegająca na identyfikacji siedziby be- jęto następujące miary: - neficjenta na podstawie bazy danych Krajowego • poziom absorpcji środków unijnych wyrażony Rejestru Sądowego przy wykorzystaniu zawar- jako suma środków unijnych pozyskanych w ra tych w SIMIK numerów REGON i NIP; mach wszystkich programów operacyjnych dla • uzupełnienie danych dotyczących lokalizacji sie- lat 2007-2013 przez beneficjentów lokalnych- dzib beneficjentów w poszczególnych gminach- w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy; - na podstawie Oficjalnego Spisu Pocztowych Nu- • udział dofinansowania z funduszy struktural merów Adresowych, przy wykorzystaniu zawar nych w ogólnej wartości projektów realizowa tych w SIMIK danych zawierających kody poczto- nych przez beneficjentówRegionalnego lokalnych; Programu Operacyjne- we i nazwy miejscowości - siedzib beneficjentów.- • udziałgo Województwa dofinansowania Lubelskiego unijnego na lata pozyskanego 2007-2013 Analiza absorpcji dofinansowania unijnego w ra w ramach mach programów operacyjnych realizowanych w la- tach 2007-2013 była oparta także na rozpoznaniu ich w ogólnej wartości dofinansowania pozyskanego głównych celów i obszarów oddziaływania określo w ramach programów operacyjnych 2007-2013; Celenych iw obszary dokumentach oddziaływania strategicznych. programów opera- • udział dofinansowania unijnego pozyskanego- cyjnych 2007-2013 przez beneficjentówRegionalnego lokalnych poszczególnychProgramu Ope- gminracyjnego w ogólnej Województwa wartości Lubelskiego dofinansowania na lata pozy2007- - skanego2013. w ramach - - Zróżnicowanie absorpcji środków unijnych dostęp nych w ramach poszczególnych programów operacyj- Na potrzeby realizacji przyjętego celu badawcze nych może być w znacznym stopniu uzależnione od- go wprowadzono pojęcie „beneficjenta lokalnego”. przyjętych w nich celów, a tym samym od ich adekwat Beneficjentem jest 12 każdy podmiot bez względu na ności do potrzeb potencjalnych beneficjentów w okre jego formę prawną , realizujący projekty w ramach- ślonym regionie, czy jednostce lokalnej. Z tego powodu- programów operacyjnych 2007-2013 i pozyskujący założenia programowe, w tym przede wszystkim cele- z tego tytułu dofinansowanie unijne. Natomiast kry i obszary oddziaływania, są istotnym punktem odnie terium definiującym beneficjentów jako „lokalnych”- sienia dla analizy Programu przestrzennego Operacyjnego zróżnicowania Infrastruk ab- jest adres siedziby wskazany w bazie danych SIMIK turasorpcji i Środowisko dofinansowania unijnego w latach 2007-2013. Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury poprzez okre- Za główny cel - ślenie powiatu, miejscowości i kodu pocztowego oraz- przyjęto podniesienie atrakcyjności wprowadzonej do bazy danych dodatkowej cechy ana- inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój in litycznej, tj. gmin właściwych dla siedzib beneficjen frastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie- tów. Dane te zostały wprowadzone do bazy na pod i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu stawie porównania wcześniej wymienionych danych- tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności teryto- adresowych beneficjentów z bazy SIMIK oraz danych rialnej. Cel ten ma być osiągnięty poprzez realizację z bazy pocztowych numerów adresowych Poczty Pol dużych inwestycji infrastrukturalnych w sześciu ob skiej. Jednocześnie stanowi to podstawę do obliczenia szarach obejmujących ochronę środowiska, transport,- wartości poszczególnych wskaźników dla jednostek energetykę, kulturę i dziedzictwo narodowe, ochronę gminnych. zdrowia oraz szkolnictwo wyższe, które w 13dokumen Szczególnie istotna dla jakości prezentowanych tach programowych skonkretyzowano jako : - wyników była weryfikacja bazy danych SIMIK, którą • budowę infrastruktury zapewniającej rozwój przeprowadzono w następujących etapach: - gospodarczy Polski przy równoczesnym zacho • ekstrakcja z bazy SIMIK danych dotyczących- waniu i poprawie stanu środowiska naturalnego; 9239 projektów realizowanych przez beneficjen • zwiększenie dostępności głównych ośrodków- tów lokalnych z województwa lubelskiego, we- gospodarczych w Polsce poprzez powiązanie ich- dług stanu na 31.11.2013r.; siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz alter • analiza danych dotyczących siedziby beneficjen- natywnych wobec transportu drogowego środ ta, weryfikacja poprawności nazw miejscowości ków transportu; i przypisania ich do powiatów – korekta na pod Program Operacyjny In- - frastruktura i Środowisko stawie Oficjalnego Spisu Pocztowych Numerów 13 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2011: Adresowych 1254 przypadków przypisania jed Program (wersja Operacyjny 3.0, zaakceptowana Infrastruktura przez i rodowisko. Komisję Mapowanie form praw- NarodoweEuropejską Strategiczne decyzją z 21 Ramy grudnia Odniesienia 2011 r.) 2007 oraz – Ministerstwo2013. Szczegółowy Rozwoju opis nychnego KSI. projektu do dwóch powiatów oraz korekta priorytetówi Infrastruktury, 2013: Ś 12 Por. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2010: Dokument elektroniczny. . Wersja 3.15, Warszawa, 6 grudnia 2013 r.
- 55 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia w latach 2007-201317 - • zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa- - energetycznego Polski poprzez dywersyfikację poprzez zagwarantowanie środków finan dostaw, zmniejszenie energochłonności gospo sowych na wsparcie wszystkich horyzontalnych dzia darki i rozwój odnawialnych źródeł energii; - łań i procesów z zakresu przygotowania, zarządzania,- • wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa wdrażania, monitorowania, oceny i kontroli realizacji kulturowego o znaczeniu światowym i europej- NSRO, a także z zakresu wsparcia przygotowania pro skim dla zwiększenia atrakcyjności Polski; jektówProgram oraz Operacyjnyrozpowszechniania Rozwój Polski informacji Wschodniej i promocji18 - • wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdro operacji instrumentów strukturalnych w Polsce . - wia zasobów pracy; - kon • rozwój nowoczesnych ośrodków akademickich, centruje się na „przyspieszeniu tempa 19 rozwoju spo w tym kształcącychProgramu specjalistów Operacyjnego w zakresie Kapitał no łeczno-gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie Ludzkiwoczesnych technologii. - z zasadą zrównoważonego rozwoju” . Jako jego cele- Celem14 głównym szczegółowe wyznaczono: jest wzrost zatrudnienia i spójności społecz • stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospo- nej, do którego ma się przyczynić realizacja sześciu darki opartej na wiedzy; - celów strategicznych obejmujących: - • zwiększenie dostępu do Internetu szerokopa • podniesienie poziomu aktywności zawodowej smowego w Polsce Wschodniej i usunięcie niepra- oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobot widłowości w funkcjonowaniu rynku w zakresie nych i biernych zawodowo; sieci NGA oraz podstawowej infrastruktury sze • zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego;- rokopasmowego dostępu do Internetu; • poprawę zdolności adaptacyjnych pracowników • rozwój wybranych funkcji metropolitalnych- i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w go miast wojewódzkich; spodarce; • poprawa dostępności i jakości powiązań komuni- • upowszechnienie edukacji społeczeństwa na- kacyjnych województw Polski Wschodniej; każdym etapie kształcenia przy równoczesnym • zwiększenie roli zrównoważonej turystyki w go- zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich sil spodarczym rozwoju makroregionu; niejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki Regionalny• optymalizacja Program procesu Operacyjny realizacji Rozwój PO Rozwój Wojewódz Pol- opartej na wiedzy; twa Lubelskiegoski Wschodniej. - • zwiększenie potencjału administracji publicznej- 20 w zakresie opracowywania polityk i świadczenia ma na celu „podniesienie konku- usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mecha rencyjności Lubelszczyzny prowadzące do szybszego- nizmów partnerstwa;Programu Innowacyjna Gospodar- wzrostu gospodarczego oraz zwiększenia zatrudnie ka15• wzrost spójności terytorialnej. - nia z uwzględnieniem21 walorów naturalnych i kulturo Celem głównym - wych regionu” , w tym: - jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o inno • zwiększenie konkurencyjności regionu poprzez wacyjne przedsiębiorstwa, poprzez realizację nastę wsparcie rozwoju sektorów nowoczesnej gospo- pujących celów szczegółowych: darki oraz przez stymulowanie innowacyjności; • zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw; • poprawę warunków inwestowania w wojewódz • wzrost konkurencyjności polskiej nauki; twie z poszanowaniem zasady zrównoważonego • zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym; rozwoju; • zwiększenie udziału innowacyjnych produktów • zwiększenie atrakcyjności Lubelszczyzny jako polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym;- miejsca do zamieszkania, pracy i wypoczynku. Polska. Narodowe Strategicz- • tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy; ne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające rozwój gospodarczy I zatrud- Program• wzrost Operacyjny wykorzystania Pomoc technologii Techniczna 16 informacyj 17 Ministerstwonienie. Narodowa Rozwoju Strategia Regionalnego, Spójności 2007: - nych i komunikacyjnych w gospodarce. . Warszawa, maj 2007r. Program Operacyjny 2007-2013 Kapitał 18 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Szczegółowy opis priory- maLudzki zapewnić 2007 – 2013sprawny i efektywny przebieg realizacji tetów Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013 (wersja 14 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: - z 08.10.2013 r. obowiązująca od 29.10.2013 r.),Szczegółowy Warszawa, 8 opis październi osi prio- Szczegółowy. Narodowe Opis Priorytetów Strategiczne Programu Ramy Kapitał Odniesienia Ludzki 2007 – rytetowychka 2013r., s. Programu6. Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 2013.Warszawa, 19 lipca 2013 r. oraz Ministerstwo Rozwoju Regionalne 19 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: - go, 2013: Program Operacyjny Innowa. Wersja- Program Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. Dokument- obowiązującacyjna Gospodarka od 1 2007-2013lipca 2013 r. Warszawa. zaktualizowany 20 września 2013 r. oraz Ministerstwo Rozwoju Regio 15 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2011: - nalnego, 2012: . Zaktuali . WersjaSzczegółowy ujednolicona, opis zatwierdzonapriorytetów Progra przez- zowana wersja dokumentu zaakceptowanaRegionalny przez Komisję Program Europejską Operacyj- muKomisję Operacyjnego Europejską Innowacyjna w dniu 22 Gospodarka grudnia 2011 2007-2013. r. Warszawa oraz Minister wny dniu Województwa 28 czerwca Lubelskiego 2012 r., s. 6. na lata 2007-2013. stwo Rozwoju Regionalnego, 2013: 20 Zarząd Województwa Lubelskiego, 2013: Wersja osiemnasta- : SzczegółowyWersja opis z 27osi wrześnieprioryte- z 22 października 2013 r. 2013r.towych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego 16 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Program Operacyjny Po 21 naZarząd lata 2007-2013.Województwa Uszczegółowienie Lubelskiego, 2013programu moc Techniczna 2007-2013 (wersja z 29.10.2013 r. obowiązująca od 29.10.2013 r.), Warszawa, 29 października 2013r. . Lublin.
- 56 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... Wyniki
Do osiągnięcia powyższych celów22 ma przyczynić się realizacja następujących działań : - • pobudzanie badań, innowacji i przedsiębiorczości; Według stanu na dzień 30.11.2013r. beneficjenci • uproszczenie dostępu do zewnętrznych, poza- lokalni województwa lubelskiego podpisali umowy na bankowych źródeł finansowania inwestycji; 9233 projekty o łącznej wartości 18 178 272 tysięcy zł,- • ułatwienie podejmowania działalności gospo z czego 61,3% stanowiło dofinansowanie unijne. darczej i powstawania firm; - Efektywność beneficjentów lokalnych wojewódz- • rozwój specjalistycznych usług szkoleniowych, twa lubelskiego w pozyskiwaniu środków unijnych doradczych oraz pomoc ekspercka dla przedsię- z poszczególnych ogólnopolskich programów opera- biorstw; cyjnych była znacznie zróżnicowana: od 1,2% ogólnej- • rewitalizacja zdegradowanych obszarów miej wartości dofinansowania unijnego z PO Infrastruktu skich, która przywróci obszarowi jego funkcje ra i Środowisko do 33,1% z PO Rozwój Polski Wschod gospodarcze, turystyczne i społeczne; Tabelaniej (tabela 2. 2). • budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków - oraz zaopatrzenia w wodę; Udział środków unijnych pozyskiwanych przez • zakup specjalistycznego sprzętu niezbędnego beneficjentów lokalnych województwa lubelskiego w ra- do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczych- mach czterech programów ogólnopolskich oraz PO Rozwój Polski Wschodniej w wartości tych środków zaabsorbowa oraz usuwania skutków zagrożeń naturalnych- - i poważnych awarii, w tym samochodów ratow nych w Polsce ogółem nictwa chemicznego, ratownictwa ekologiczne- Wartość dofinansowania UE w realizo go, samochodów ratowniczo-gaśniczych; - Nazwa wanych projektach: programu [w tys. zł]=[100%] [tys. zł] [%] • poprawa jakości i dostępności świadczeń me w Polsce ogółem w woj. lubelskim* operacyjnego dycznych w zakładach opieki zdrowotnej po- przez zakup i modernizację sprzętu medycznego; Infrastruktura 102847187 1207694 1,2% • utrzymanie i ochrona dziedzictwa kulturowe i Środowisko go, zwiększenie dostępności do obiektów i dóbr Innowacyjna 33115308 828059 2,5% kultury oraz miejsc atrakcyjnych turystycznie, Gospodarka a także rozwój aktywnych form turystyki; - Kapitał Ludzki 38630666 2437021 6,3% • przedsięwzięcia wpływające na poprawę jakości Rozwój Polski 7797450 2577462 33,1% życia społeczności lokalnych oraz tworzenie no- Wschodniej wych miejsc pracy; Województwa • modernizacja i wyposażenie infrastruktury dy * suma środków unijnych4223416 pozyskanych z3950780 RPO WL przez94% bene- ficjentówLubelskiego posiadających siedzibę na terenie województwa lu- Tabeladaktycznej 1. i socjalnej. - belskiego Wartość i udział alokacji funduszy unijnych we SIMIK Mi- dług analizowanych programów operacyjnych w Polsce nisterstwa Rozwoju i Infrastruktury Źródło: opracowanie własne na podstawie danych w latach 2007-2013 - Wartość alokacji środków- UE: - Nazwa programu Analiza struktury łącznej wartości dofinansowa operacyjnego [w mld % całkowi nia unijnego pozyskanego przez beneficjentów lokal euro] tej alokacji - nych województwa lubelskiego według programów, Infrastruktura i Środowisko 28,3 42,1 wskazuje na największy udział operacyjnego progra Innowacyjna Gospodarka 8,7 12,9 mu regionalnego, następnie na niemal wyrównany- Kapitał Ludzki 10 14,9 udział środków z Programów Operacyjnych Rozwój- Pomoc Techniczna 0,5 0,7 Polski Wschodniej oraz Kapitał Ludzki, przy najmniej Rozwój Polski Wschodniej 2,4 3,6 szym udziale (10,9%) środków z Programu Infrastruk 16 programów regionalnych 17,3 25,7 tura i Środowisko (rysunek 1). - Ogółem 67,9 100 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Minister stwa Rozwoju i Infrastruktury
-
22 Źródło: Ministerstwo Rozwoju i Infrastruktury http://www.rpo.lubel skie.pl/front/page/get/140/ MRiI
- 57 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... PO Infrastruktura - i Środowisko; 10,9% PO Innowacyjna - Gospodarka; 8,1% RPO WL ; 35,6% beneficjenci lokalni nie zrealizowali żadnych projek tów dofinansowanych z funduszy strukturalnych. Na tomiast w pozostałych jednostkach wartość funduszy PO Kapitał Ludzki; 22,2% unijnych per capita zamyka się w przedziale od 30 zł (gmina Tereszpol) do 9852 zł (Puławy) i wartości maksymalnej znaczniej odbiegającej od pozostałych - PO Rozwój Polski Wschodniej; 18798 zł (Lublin). 23,1% W przypadku 113 gmin pozyskane środki unijne per capita nie przekroczyły 1 tysiąca zł. Natomiast- Rysunek 1. - w 17 jednostkach pozyskano dofinansowanie unijne o łącznej wartości powyżej 5000 zł na 1 mieszkań podlaskie Udział środków unijnych pozyskanych w ra- ca. Choć w grupie tej dominująpodlaskie gminy miejskie (Biała mach poszczególnych programów operacyjnych w ogólnej Podlaska, Biłgoraj, Chełm, Lubartów, Puławy, Radzyń sumie dofinansowania unijnego pozyskanego przez benefi Podlaski i Tomaszów Lubelski) oraz miejsko-wiejskie cjentów lokalnych województwa lubelskiego (Włodawa, Zamość, Janów Lubelski, Kazimierz Dolny,- Źródło: opracowanie własne na podstawie danych SIMIK Nałęczów i Parczew), to znalazły się w niej także trzy Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury - gminy wiejskie (Podedwórze, Wisznice i Wola Uhru ska). Poziom absorpcji funduszy unijnych w przelicze Udział dofinansowania z funduszy strukturalnych niu na 1 mieszkańca był na poziomie lokalnym bardzo w ogólnej wartości projektów realizowanych przez zróżnicowany (Rysunek 2). W przypadku dwóch gmin beneficjentów lokalnych województwa lubelskiego
mazowieckie mazowieckie
świętokrzyskie świętokrzyskie
Udział i liczba gmin:
87 % do 100 % (62) podkarpackie podkarpackie 73 % do 87 % (51) 54 % do 73 % (37) 26 % do 54 % (25) 0 do 26 % (38)
Legenda Legenda Wartości w zł i liczba gmin: Udziały i liczba gmin:
15 200 do 18 800 (1) 63 ,9% do 85 % (117) małopolskie małopolskie 7 600 do 11 400 (2) 42 ,6% do 63 ,9% (82) 3 800 do 7 600 (21) 21 ,3% do 42 ,6% (12) 0 do 3 800 (189) 0 do 21 ,3% (2)
Rysunek 2. Rysunek 3. -
Wartość środków unijnych pozyskanych przez Udział dofinansowania z funduszy struktural beneficjentów lokalnych w latach 2007-2013 w przeliczeniu nych w ogólnej wartości projektów realizowanych przez na 1 mieszkańca beneficjentów lokalnych w latach 2007-2013 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i bazy danych SIMIK Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury i bazy danych SIMIK Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury
- 58 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji...
23 zamykał się w granicach od 30% do 85% , przy czym Analiza przestrzennego zróżnicowania absorpcji jedynie 12 gmin charakteryzuje rozpatrywany udział- środków unijnych z RPO Województwa Lubelskiego na- poniżej 42,6%, natomiast w przypadku aż 117 gmin podstawie udziału sumy środków pozyskanych przez- kwota funduszy pozyskanych przez beneficjentów lo beneficjentów lokalnych poszczególnych gmin w cał kalnych stanowiła od bliskopodlaskie 64% do 85% całkowitej- kowitej alokacji tego programu wskazuje na wystę wartości realizowanych projektów (rysunek 3). powanie znacznych różnic (rysunek 5). W 26 gminach Analiza udziału środków unijnych z RPO WL w po- nie są realizowane projekty w ramach tego programu, zyskanym dofinansowaniu unijnym ogółem (rysunek 4) a w 101 gminach beneficjenci lokalni pozyskali od wskazuje, iż dla 17 gmin program ten był bardzo istot 0,1% do 0,9% całkowitego dofinansowania unijnego.- ny: dla 12 z nich środki te stanowiły 95%, a dla 5 z nich Natomiast rekordowy udział, aż 39,3% ogólnej kwoty aż 100% ogółu pozyskanych funduszy strukturalnych.- dofinansowania pozyskali beneficjenci lokalni z Lu Krańcowo odmienna sytuacja wystąpiła w przypadku blina poprzez realizację 1256 projektów. Drugi co do- 26 gmin, których beneficjenci lokalni realizując projek wartości udział o wysokości 4,2% pozyskali ex aequo- ty współfinansowane z funduszy strukturalnych, nie beneficjenci z miasta Biała Podlaska poprzez realiza zaabsorbowali nic z puli środków RPO WL. cję 139 projektów oraz miasta Puławy poprzez reali zację 89 projektów.
mazowieckie
świętokrzyskie
podkarpackie
Legenda
39 ,3% (1) 3 % do 4 ,2% (3) Udział i liczba gmin: 1 ,5% do 3 % (7) 87 % do 100 % (62) 0 ,01% do 1 ,5% (171) 73 % do 87 % (51) małopolskie 0 % (31) 54 % do 73 % (37) 26 % do 54 % (25) 0 do 26 % (38) Rysunek 5. Regional- Rysunek 4. - nego Programu Udział Operacyjnego dofinansowania Województwa UE pozyskanego Lubelskiego przez na Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa latabeneficjentów 2007-2013 lokalnych poszczególnych gmin z - Lubelskiego naUdział lata dofinansowania2007-2013 UE pozyskanego w ra- mach w całkowitej wartości środków unijnych po w ogólnej wartości dofinan zyskanych przez beneficjentów lokalnych z tego programu sowania pozyskanego w ramach programów operacyjnych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 2007-2013 i bazy danych SIMIK Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i bazy danych SIMIK Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury Podsumowanie
Dolny przedział analizowanej wartości przedstawiony w legendzie rysunku 3 - zamyka się w granicach (0%; 21,3%) ponieważ ilustracja graficzna prezentuje - 23 dane w podziale na cztery równe przedziały od 0% do 85% uwzględniając także gminy, które nie pozyskały żadnych środków unijnych. Beneficjenci lokalni województwa lubelskiego ko rzystają w bieżącym okresie budżetowym z dofinan sowania unijnego w ramach trzech analizowanych
- 59 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... - ogólnopolskich programów operacyjnych, tj. PO Infra unijnego oraz 12 gmin, w których stanowił źródło struktura i Środowisko, PO Innowacyjna Gospodarka- 95% takiego dofinansowania. Natomiast krańcowo- oraz PO Kapitał Ludzki, a także z PO Rozwój Polski- odmienna sytuacja wystąpiła w przypadku 26 gmin,- wschodniej oraz z Regionalnego Programu Operacyj których beneficjenci lokalni realizując projekty współ nego Województwa Lubelskiego. Szczególny przypa- finansowane z funduszy strukturalnych, nie zaabsor- dek stanowi absorpcja funduszy unijnych z PO Pomoc bowali nic z puli środków PO WL. Są to gminy wiejskie,- Techniczna, którego cele i obszar oddziaływania de- w których wartość pozyskanych funduszy struktural finiują jednocześnie jego beneficjentów, do których- nych per capita nie przekracza 750 zł, a dofinansowa zaliczają się instytucje rządowe, czyli podmioty nie nie unijne w całkowitych kosztach projektów wynosi spełniające przyjętych w badaniu kryteriów identy- 85%, ponieważ wykorzystują one głównie środki PO fikujących beneficjentów lokalnych. Jest to przykład- Kapitał Ludzki. - wskazanej we wstępie niniejszego opracowania zależ Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji środków ności pomiędzy celami i obszarami oddziaływania da- unijnych z RPO WL ma podobny charakter jak prze nego programu a możliwościami pozyskania ich przez strzenne zróżnicowanie absorpcji środków unijnych poszczególne grupy beneficjentów, a tym samym prze ogółem – największy udział w puli środków UE z RPO strzennego zróżnicowania absorpcji. WL pozyskał Lublin, a następnie największe miasta- Wyniki analizy poziomu absorpcji analizowanych- regionu. funduszy unijnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Określone dla województwa lubelskiego prze wskazują na występowanie dwóch zjawisk. Pierw strzenne zróżnicowanie absorpcji środków unijnych- szym z nich jest bardzo duża rozpiętość przedziału- z programów operacyjnych 2007-2013 wskazuje na- analizowanego wskaźnika: od 0 zł w gminach, gdzie- zwiększone pozyskanie tych środków przez benefi nie są realizowane żadne projekty współfinansowa cjentów lokalnych w gminach miejskich i miejsko-wiej ne z funduszy strukturalnych, poprzez najniższą po skich o charakterze regionalnych i lokalnych centrów zyskaną wartość dofinansowania 30 zł do wartości Literatura:administracyjnych oraz usługowo-hanlowych. maksymalnej 18798 zł na 1 mieszkańca w Lublinie,- gdzie wartość pozyskanego dofinansowania unijnego- Doświadczenia sa- jest blisko dwukrotnie wyższa od drugiej co do wiel morządów w pozyskiwaniu środków z funduszy unij- kości wartości w badanej grupie gmin 9852 zł (w Puła 1. nychDrejerska na rozwój N., Kołyska obszarów J., 2009: wiejskich - wach). Drugie zjawisko to fakt dużego zróżnicowania- struktury badanych gmin według kryterium wartości , Roczniki Na pozyskanego dofinansowania: beneficjenci lokalni po- ukowe Stowarzyszenia EkonomistówEurope 2020. Rolnictwa Stra- nad 50% badanych gmin pozyskali dofinansowanie tegyi Agrobiznesu for Smart, 2009, Sustainable T. 11, z. 4,and s. 72-77.Inclusive Growth. o wartości poniżej 1000 zł na 1 mieszkańca, a niespeł 2. European Commission, 2010: na 8% gmin ponad 5000 zł. W drugim wymienionym Council Regulation (EC) przypadku są to w przeważającej mierze miasta lub- NoBrussels. 1083/2006 of 11 July 2006 laying down general gminy miejsko-wiejskie, czyli jednostki o relatywnie 3. provisionsEuropean Council,on the European 2006: Regional Development większej liczbie mieszkańców i większej gęstości za Fund, the European Social Fund and the Cohesion ludnienia. Lokalne i regionalne ośrodki miejskie to Fund and repealing Regulation (EC) No 1260/1999. swoiste centra wymiany usługowo-handlowej, centra administracyjne, a często także edukacyjne. Wiąże się- to ze zwiększoną liczbą potencjalnych beneficjentów Official Journal of the EuropeanRegions and Communities, Cities for GroL- lokalnych, z ich większym zróżnicowaniem pod wzglę wth210 ofand July Jobs: 31, An 2006. overview of Regulations 2007-2013 dem form prawnych oraz pod względem charakteru 4. onEuropean Cohesion Union, and Regional 2006: Policy. i zakresu działalności. Skutkuje to występowaniem większego zróżnicowania potrzeb uprawniających CohesionInforegio policy 2014-2020. factsheet do korzystania z większej liczby działań w ramach- Investing2006. in growth and jobs - realizowanych programów. Jednocześnie relatywnie- 5. European Union, 2011: lepsza sytuacja społeczno-ekonomiczna średnich i du Fundusze. Luxembourg: strukturalne Publica jako in- żych miast regionu wpływa na zwiększenie możliwo strumenttions Office wsparcia of the European inwestycji Union. gminnych i ich zna- ści aplikacyjnych tych beneficjentów lokalnych, którzy- 6. czenieMilewska dla A., rozwoju 2007: lokalnego ubiegają się o fundusze unijne wspierające projekty - o dużej wartości, a tym samym wymagające relatyw- . Roczniki Naukowe nie dużego finansowego wkładu własnego. Stowarzyszenia EkonomistówUse of the EU Rolnictwa funds in financing i Agro PO Województwa Lubelskiego miał szczególne zna biznesuof public 2007, services T. 9, z.performed 2, s. 247-255. by local self-govern- czenie dla beneficjentów lokalnych 5 gmin, w których 7. Milewska A., 2011: stanowił źródło 100% pozyskanego dofinansowania
- 60 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... ment units -
[w:] Development prospects of rural 20. Poczta Polska, 2013: Oficjalny Spis Pocztowych Nu areas lagging behind in the CEE region: conference merów Adresowych. Warszawa, październik 2013. proceeding: Gödöllö, Hungary, 24-27 May 2011,Pro s.- Dokument elektroniczny pobrany z http://www. 193-201.gram Operacyjny Infrastruktura I rodowisko. Na- poczta-polska.pl/hermes/uploads/2013/02/Szanse rozwoju sektora MŚP 8. rodoweMinisterstwo Strategiczne Rozwoju Ramy i Infrastruktury, Odniesienia 2007 2013: – 2013. wspispna.pdf świetle realizacji w dniu 01.11.2013r. sektorowego programu opera- Szczegółowy opis priorytetów Ś - 21. Pomianekcyjnego Wzrost I., 2006: Konkurencyjności Przedsiębiorstw na lata 2004-2006 . Wersja 3.15, WarPol- ska.szawa, Narodowe 6 grudnia Strategiczne 2013 r. Ramy Odniesienia 2007- , [w:] Szanse rozwoju polskiego 9. 2013Ministerstwo wspierające Rozwoju rozwój Regionalnego, gospodarczy i 2007:zatrudnie - sektora MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim. nie. Narodowa Strategia Spójności Praca zbiorowa. T. 2. Wspieranie rozwoju MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim / pod red. Otto J., . Warszawa,Mapo maj- Stanisławski R., Łódź:Optymalne Wydawnictwo wykorzystanie Politechniki dóbr wanie2007r. form prawnych KSI. kulturyŁódzkiej. dla S. 84-93. potrzeb rozwoju funkcji turystycznej 10. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2010: 22. przyPowęska wsparciu H., 2006: z funduszy strukturalnych UE - uję- Dokument elektroniczny- cie modelowe Sposoby wykorzystania dóbr pobrany z http://www.funduszeeuropejskie.gov. kultury dla potrzeb rozwoju funkcji turystycznej na pl/analizyraportypodsumowania/strony/ksi_raPro- Mazowszu przy. [w:]wsparciu z funduszy regionalnych gramporty.aspx Operacyjny w dniu Infrastruktura 01.11.2013r. i Środowisko - 11. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2011: , (wer red. nauk. Powęska StatystyczneH.. Warszawa, i praktyczne Wydawnictwo zna- sja 3.0, zaakceptowana przez Komisję EuropejskąPro- czenieSGGW, środkóws. 77-93. unijnych dla gmin - gramdecyzją Operacyjny z 21 grudnia Innowacyjna 2011 r.) Gospodarka 2007- 23. Rakowska J,. 2012: 12. Ministerstwo2013 Rozwoju Regionalnego, 2011: . [w:] Sokołow- ski J., Sosnowski M., Żabiński A. (red.), Finanse . Wersja ujednolicona, zatwierdzona przez Publiczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekono Komisję Europejską w dniu 22 grudnia 2011Pro r.- micznego we Wrocławiu nr 247., Wydawnictwo gramWarszawa. Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 - Uniwersytetu EkonomicznegoUdział sektora weMSP Wrocławiu,w realizacji 13. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2012: projektówWrocław, s.w 325-335.ramach wybranych działań SPO Wzrost . Zak 24. KonkurencyjnościRakowska J., 2010: Przedsiębiorstw w latach 2004- tualizowana wersja dokumentu zaakceptowana 2006 na obszarach wiejskich przez Komisję Europejską w dniu 28 czerwca 2012Pro- gramr. Operacyjny Kapitał Ludzki 2007–2013 - Support, Actafor Innovations Oeconomia in 9 (2)Hi- 14. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: gher2010, Education str. 153-162. in Poland under Selected Operational . Naro 25. RakowskaProgrammes J., since 2011: 2004 dowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013.- Warszawa, 19 lipca 2013 r. . Proceedings of TIIM2011 15. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Pro Conference: 28-30 June, 2011 Oulu Finland / ed. by gram Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013 26. RozporządzenieMerja Savolainen Ministra[et al.]. Dokument Rozwoju elektroniczny. Regionalnego (wersja z 29.10.2013 r. obowiązująca od 29.10.2013Szcze- zOulu, dnia 2011. 8 marca Str. 20131279-1293. r. w sprawie udzielania pomo- gółowyr.), Warszawa, opis osi 29 priorytetowych października 201 Programu3r. Rozwój cy publicznej w ramach programów Europejskiej 16. MinisterstwoPolski Wschodniej Rozwoju 2007-2013 Regionalnego, 2013: - Współpracy Terytorialnej
. Dokument zaktualiSzcze- , 2007-2013. Dz. U. RP gółowyzowany Opis 20 września Priorytetów 2013 Programu r. Kapitał Ludzki z dnia 18 marca 2013r., poz. 365. - 17. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: 27. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999 z dnia Szcze-. 21 czerwca 1999r. wprowadzające ogólneObtaining przepi gółowyWersja obowiązująca opis priorytetów od 1 Programulipca 2013 Operacyjnegor. Warszawa. Fundssy dotyczące from the funduszy EU Budget strukturalnych, by Rural Communes art. 1. of 18. InnowacyjnaMinisterstwo Gospodarka Rozwoju Regionalnego, 2007-2013. 2013: - 28. MasovianWojewódzka-Wiewiórska Voivodeship, A., 2012:
Wersja osiem- Journal of Agribusiness and nasta z 22 października 2013 r. Rural Development, Poznań, Issue 2(24)/2012,Zróżnicowanie s. 19. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Szcze absorpcji273-283. środków z budżetu UE w gminach woje- gółowy opis priorytetów Programu Operacyjnego 29. wództwaWojewódzka-Wiewiórska mazowieckiego, A., 2012: - Pomoc Techniczna 2007-2013 (wersja z 08.10.2013 r. obowiązująca od 29.10.2013 r.), Warszawa, 8 Roczniki Naukowe SE października 2013r.
- 61 - Studia Ekonomiczne i Regionalne, 4 (VI) 2013
Przestrzenne zróżnicowanie absorpcji... -
RiA, Tom XIV, Zeszyt 3, Warszawa-Poznań-Typologia Biały gmin Sposoby wykorzystania dóbr kultury dla potrzeb- województwastok 2012, s. 430-433. mazowieckiego ze względu na ab- rozwoju funkcji turystycznej na Mazowszu przy 30. sorpcjęWojewódzka-Wiewiórska środków z budżetu A., Unii 2013: Europejskiej i po- wsparciu z funduszy regionalnych, red. nauk. Po ziom rozwoju społeczno-ekonomicznego, węska H., Warszawa, Wydawnictwo SGGW, s.Uwa 77-- - runkowania93. absorpcji funduszy strukturalnych na Roczniki 33. Zającpoziomie J., Wojewódzka powiatów. Analiza A., Stawicki i rekomendacje M., 2009: - Ekonomii RolnictwaAbsorpcja i Rozwoju wybranych Obszarów unijnych Wiejśrod- kówskich, pomocowych T. 100, z. 2, Warszawa UE dla rolnictwa2013, s. 15-24. i obszarów Regional. War- 31. wiejskichZając J., 2008: w kontekście obciążenia regionów Polski nyszawa, Program Ministerstwo Operacyjny Rozwoju Województwa Regionalnego. Lubelskiego problemowymi obszarami wiejskimi - 34. naZarząd lata 2007-2013.Województwa Lubelskiego, 2013: Szczegó- . Roczniki Na łowy opis osi priorytetowychWersja z 27 Regionalnego września 2013r. Progra - ukowe StowarzyszeniaFundusze Ekonomistów strukturalne jako Rolnictwa 35. muZarząd Operacyjnego Województwa Województwa Lubelskiego, Lubelskiego 2013: na lata finansowaniai Agrobiznesu projektów 2008, T. 10, z z.zakresu 4, s. 486-490. turystyki w wo- 2007-2013. Uszczegółowienie programu 32. jewództwieZając J., 2008: mazowieckim w latach 2004-2006 źródło . Lublin. , [w:] Adres do korespondencji: dr inż. Joanna Rakowska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydział Nauk Ekonomicznych Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, Polska e-mail: [email protected] tel. +48 22 59 34 076
- 62 - ISSN 2083-3725 Studia Ekonomiczne i Regionalne www.ser.pswbp.pl Economic and Regional Studies Tom/Volume VI, Nr/Issue 4, Rok/Year 2013 SPATIAL differentiation OF ABSORPTION OF EU FUNDS FROM OPERATIONAL PROGRAMS 2007-2013 (2015) IN THE LUBLIN VOIVODESHIP. ANALYSIS AT MUNICIPAL LEVEL
Joanna Rakowska
Summary: Warsaw Univestity of Life Sciences -
The aim of this study was to determine the spatial differentiation of absorption of structural funds from ope rational programs implemented in 2007-2013 by the beneficiaries of local municipalities of the Lublin Province. The study was based on data of GUS (Central Statistical Office), SIMIK (Information System of Monitoring and Control), Ministry of Infrastructure and Development and the National Court Register. - Results of the analysis indicate a very large differentiation in the absorption of EU financing analyzed per 1 inhabitant (from 0 to 18798 PLN) and different structure of surveyed municipalities according to the criterion of the volume of acquired fun ding. Local beneficiaries from over 50% of researched municipalities have acquired funding worth less than 1000 PLN per- 1 inhabitant, and less than 8% of municipalities have acquired over 5,000 PLN. Spatial differentiation of absorption of EU funds from operational programs 2007-2013 specified for the province of Lublin in dicates an increased acquisition of these measures by local beneficiaries in urban and semi-urban areas with a relatively large Keypopulation words and population density, and acting in their environment the role of administrative centers and service-trade centers.
: operational programs 2007-2013, the absorption of funds, Lublin voivodeship Introduction
Regions with lower GDP per capita are the benefiting regions. In the case of Poland, within both the financial- From the moment of joining the European Union,- period of 2004-2006 and 2007-2013 all the provinces Poland has become one of the main beneficiaries of met this criterion. In addition, until the EU enlarge- structural funds whose primary objective is to incre ment in 2007 five provinces that make up the Polish ase the economic and social cohesion of Member States. Eastern area, Warmian and Mazurian, Podlasie, Lu EU legislation indicated the role of Structural Funds blin, Świętokrzyskie and Podkarpackie, represented- as instruments co-financing programs and activities regions with the lowest GDP in the EU, which resulted aimed at “harmonious and balanced development of in the period 2007-2013 in the implementation of ad economic activities, the development of employment ditional operational program for that area. Another- and human resources, protecting the environment new development in the period between 2007-2013 and eliminating inequalities1, 2 ,3 and promoting equality was the introduction of the concept of regional opera between women and men” These assumptions were tional programs, adapted to the needs and constraints applied in subsequent budget periods, and4 they were of development of individual regions. - also included in the Europe 2020 strategy and will5 be As a result, within the 2007-2013 budgetary period implemented during the budget period 2014-2020 . the EU funds for Poland6 are aimed at supporting imple- Despite the fact that over the last two financial mentation of projects under four national programs, periods 2000-2006 and 2007-2013 structural funds such as the Operational Programme (OP) Infrastructu were significantly reformed, it is still the general rule re and Environment, OP Human Capital, OP Innovative that they are alocated in lagging NUTS 2 regions. As Economy, OP Technical Assistance, one multi-regional- a threshold that defines the level of development and programme covering a total of five regions, namely OP- thus entitling to apply for this type of measures 75%- Development of Eastern Poland and 16 regional pro- of the average GDP per capita in the EU was assumed. grams tailored to the developmental needs of indivi 1 Council Regulation (EC) NoCouncil 1260/1999 Regulation of 21 (EC)June No1999. 1083/2006 laying down of 11 gen July dual regions, including the Regional Operational Pro eral2006 provisions laying down on generalthe Structural provisions Funds, on theArt. European 1 Regional Develop- 2 mentEuropean Fund, Council, the European 2006: Social Fund and the Cohesion Fund and repealing gramme of Lublin. - Regulation (EC) No 1260/1999. - Funds allocated within the national programs are
- RegionsOfficial and Cities Journal for Growthof the European and Jobs: CommuAn over- addressed to all potential beneficiaries in the coun nities, L 210 of July 31, 2006 view of Regulations 2007-2013 on Cohesion and Regional Policy. 6 The study does not include the European Territorial Cooperation Pro- 3 European Union, 2006: grammes (cf. Decree of the Minister of Regional Development of 8 March Europe 2020. Strategy for Smart,Inforegio Sustain- 2013 on the granting of aid under the European Territorial Coopera ablefactsheet and Inclusive 2006. Growth. tion Programmes 2007-2013. Coll. Laws of the Republic of Poland on 18 4 European Commission, 2010: March 2013., Item . 365), because they are of an international character,- Brussels which is to support the activities undertaken jointly by partners from 5 European Union, 2011: Cohesion policy 2014-2020. Investing in growth different countries. The study refers to programs implemented exclu and jobs. Luxembourg: Publications Office of the European Union. sively by domestic beneficiaries.
- 63 - Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU... - - 9 try. The allocation of resources may be geographically- ary’ beneficiaries. This is due to the fact that the mu very diverse, as to a large extent it depends on the acti nicipality itself can be the entity receiving EU funds vity and the absorption capacity of all potential benefi- for the implementation of its programs and activities ciaries from all over the country, being in competition aimed at stimulating local development, as well as towards one another in attracting EU funding. Opera from the fact that its development (eg through higher tional Programme Development of Eastern Poland is budget revenues, reduced unemployment, improved similar in this aspect, as it covers five provinces, while living standards, etc.) can be stimulated by EU aid the impact of each of the regional programs is limited funds obtained by individuals, legal and other entities to a specific province, which significantly narrows the- registered in its territory. number of potential beneficiaries. Therefore, the main objective of the presented- Issues related to the determinants of the absorp- study was to determine the level of absorption of tion as well as its spatial and thematic7 differentiation Structural Funds and its differentiation in the munici are one of the main fields of evaluation , as well as eco- palities of the province of Lublin, the important fact is nomic and social studies, in particular those related to that according to the above-mentioned assumption of- the theme of supporting local and regional8 develop- the dual nature of the municipalities as primary and ment in the context of EU cohesion policy . secondary beneficiaries, the analysis takes into ac- In the context of promoting socio-economic lo- count the absorption of both agents acquired by the cal development it is important that local units LAU local government units, as well as all other local ben- 2 (municipalities) may be both ‘primary’ and ‘second eficiaries. The specific objectives of the study was to determine financial importance of EU funds for proj- ect realizations and to determine the spatial diversity 7 See the database of the Ministry of Development and Infrastructure of the absorption of the Regional Operational Pro which includes evaluation reports and Doświadczeniastudies available samorządów on http://www. w po- zyskiwaniuewaluacja.gov.pl/Wyniki/Strony/Wyniki_badan.aspx, środków z funduszy unijnych na rozwój obszarów on 15.12.2013 wiejskich gramme of Lublin and its contribution to the overall 8 Por. np. Drejerska N., Kołyska J., 2009: - EU funding acquired by the local beneficiaries. Fundusze strukturalne, Research method and data sources jakoRoczniki instrument Naukowe wsparcia Stowarzyszenia inwestycji gminnychEkonomistów i ich znaczenieRolnictwa dla i Agrobiz rozwoju lokalnegonesu 2009, T. 11, z. 4, s. 72-77; Milewska A., 2007: Use of the EU funds in. Roczniki financing Naukowe of public services Stowarzyszenia performed Ekonomistów by local self-government Rolnictwa unitsi Agrobiznesu 2007, T. 9, z. 2, s. 247-255; Milewska A., 2011: The analysis is based on: [w:] Development prospectsSzanse of ruralrozwoju areas sektora lagging MŚP behind w świetle in there- • quantitative secondary data from the Local Data CEE region: conference proceeding: Gödöllö, Hungary, 24-27 May 2011, alizacji sektorowego programu operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Bank Central Statistical Office for the population10 s.Przedsiębiorstw 193-201; Pomianek na lata I, 2004-2006 2006: - - in the municipalities in the period 2007-2013 . , [w:] Szanse rozwoju polskiego sekto • quantitative and qualitative secondary data from ra MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim. Praca zbiorowa. T. 2. Wspiera nie rozwojuOptymalne MŚP na Jednolitym wykorzystanie Rynku dóbr Europejskim, kultury dlaOtto potrzeb J., Stanisławski rozwoju the SIMIK database Ministry of Development and funkcjiR. (red.), turystycznej Łódź: Wydawnictwo przy wsparciu Politechniki z funduszy Łódzkiej, strukturalnych s. 84-93; UE Powęska - ujęcie Infrastructure, as of 30.11.2013r., on the total modeloweH., 2006: Sposoby wykorzystania dóbr kultury dla potrzeb rozwoju funkcji turystycznej na Mazowszu przy wsparciu z funduszy regionalnych value of projects and the EU co-financing by the . [w:] - individual operational programs and details of Statystyczne i praktyczne znaczenie środków unijnych, dlaPowęska gmin H. (red. nauk.), Warszawa, Wydawnictwo SGGW, s. 77-93; Ra the premises of the beneficiaries, kowska J., 2012: • the data from11 the database of postal zip codes . [w:] Sokołowski J., Sosnowski M., Żabiński A. (red.), Finanse Publiczne. Prace Naukowe Uniwersytetu EkonomicznegoUdział sektora MSPwe Wrocławiu w realiza- Polish Post , as at 13 October 2013., nrcji projektów 247, Wydawnictwo w ramach wybranych Uniwersytetu działań Ekonomicznego SPO Wzrost Konkurencyjności we Wrocławiu, • data from the National Court Register. Wrocław,Przedsiębiorstw s. 325-335; w latach Rakowska 2004-2006 J., 2010: na obszarach wiejskich - - Support for Innovations To determine the differentiation of the absorption in Higher Education in Poland under Selected Operational Programmes, Acta Oeco of EU funds at the local level LAU 2, the following me sincenomia 2004 9 (2) 2010, s. 153-162; Rakowska J., 2011: - asures were applied: - . Proceedings of TIIM2011Obtaining Conference: Funds from 28-30 the June, EU 2011 Budget Oulu by • the level of absorption of EU funds, expressed as RuralFinland Communes / Savolainen of Masovian M. [ed. by Voivodeship, et al.]. Oulu, 2011, s. 1279-1293; Woje - wódzka-Wiewiórska A., 2012: - the sum of EU funds obtained under all operatio Zróżnicowanie absorpcjiJournal środków of Agribusiness z budżetu and UE nal programs for 2007-2013, by local beneficia wRural gminach Development, województwa Poznań, mazowieckiego, Issue 2(24)/2012, s. 273-283; Wojewódz ka-Wiewiórska A., 2012: - ries per 1 inhabitant of the municipality; - Typologia gmin województwaRoczniki Naukowe mazowieckiego SERiA, Tom ze • the share of financing from the Structural Funds XIV,względu Zeszyt na 3,absorpcję Warszawa-Poznań- środków z budżetu Białystok Unii 2012, Europejskiej s. 430-433; i poziom Wojewódz roz- wojuka-Wiewiórska społeczno-ekonomicznego, A., 2013: in the total value of projects implemented by lo cal beneficiaries ; Fundusze strukturalne jako źródło Roczniki finansowania Ekonomii projektów Rolnictwa z zakresu i Rozwoju tu- rystykiObszarów w województwie Wiejskich, T. 100, mazowieckim z. 2, Warszawa w latach 2013, 2004-2006 s. 15-24; Zając J., 2008: 9 Por. Zając J., Absorpcja wybranych unijnych środków pomocowych UE dla , [w:] Sposoby rolnictwa i obszarów wiejskich w kontekście obciążenia regionów Polski wykorzystania dóbr kultury dla potrzeb rozwoju funkcji turystycznej problemowymi obszarami wiejskimi. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 2008, T. 10, z. 4, s. 486-490. na Mazowszu przy wsparciuUwarunkowania z funduszy absorpcji regionalnych, funduszy Powęska strukturalnych H. . (red. nanauk.), poziomie Warszawa, powiatów. Wydawnictwo Analiza i rekomendacje SGGW, s. 77-93; Zając J., Wojewódzka 10 retrieved from www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeksOficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych A., Stawicki M., 2009: w dniu 02.12.2013r. . Warszawa, Ministerstwo 11 Poczta Polska, 2013: . Rozwoju Regionalnego Warszawa, październik 2013.
- 64 - Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU... Objectives and areas of impact of the operatio- nal programs 2007-2013 • share of EU funding obtained in the framework of the Regional Operational Programme for Lublin - 2007-2013 in the total value of financial transfers- under the operational programs 2007-2013; Differentiation of absorption of EU funds availa • share of EU funding absorbed by the local benefi ble under various operational programmes may be ciaries of individual municipalities with the total largely dependent on the objectives adopted by these value of financial transfers under the Regional programmes, and thus their relevance to the needs of- Operational Programme 2007-2013 Lublin. potential beneficiaries in a particular region or local In order to achieve the accepted research objectives unit. For this reason the program assumptions, inclu the concept of “local beneficiary“ was introduced. The12 ding, above all, objectives and areas of influence, are beneficiary is any entity, regardless of its legal form -, an important point of reference for the analysis of implementing projects under the operational programs spatial differentiation of absorption of EU funding in- for 2007-2013 and obtaining in this respect the EU fun 2007-2013. ding. Whilst, the criterion defining the beneficiaries as The main goal of the Operational Programme Infra “local” is their address specified in SIMIK database of- structure and Environment which was adopted was to- the Ministry of Development and Infrastructure and raise the investment attractiveness of Poland and its identifying the county, town, and zip code. An additio regions by technical infrastructure development whi nal analytical feature, ie municipalities relevant to the- le protecting and improving the environment, health,- headquarters of the beneficiaries, was entered into the- preserving cultural identity and developing territorial- SIMIK database by comparing the previously mentio cohesion. This is to be achieved through the implemen ned address data base of beneficiaries with the databa tation of major infrastructure projects in six areas inc se of postal address numbers of the Polish Post. At the luding the environment, transport, energy, culture and same time, this is the basis for the calculation of various- national heritage, health and higher education, which13- indicators for municipal entities. within the programming documents were specified as : Verification of SIMIK database, particularly impor • construction of infrastructure to ensure the eco tant for the quality and correctness of final results,- nomic development of Poland, while maintaining and was conducted in the following stages: - improving the environment; - • extraction from SIMIK database of data concern • increasing the availability of the main economic ing 9239 projects implemented by local benefi- centers in Poland by linking their network of mo ciaries of the province of Lublin, as of 31.11.2013;- torways and expressways, and alternatives to road- • analysis of data on the beneficiary’s offices, veri transport; fication of the correctness of place names and as • ensuring long-term energy security through di signing them to LAU 1 - correction on the basis versification of supply within Poland, reducing the of the Official List of Postal address numbers of- energy intensity of the economy and the development 1254 cases of assigning one project to the two of renewable energy sources; - districts and correction of 12 cases of non-com • exploiting the potential of culture and cultural pliance of address data (eg zip code of different heritage of global and European significance for in- location than the one indicated in the database)- creasing the attractiveness of Poland; involving the identification of the beneficiary’s • supporting the maintenance of good health con offices on the basis of the database of the Na dition of employment resources; tional Court Register using numbers contained in • the development of modern academic centers, SIMIK, REGON and NIP numbers; including educating specialistsHuman in the Capital field of Operatio modern- • completing the data on location of the seats of the- naltechnology. Programme14 beneficiaries in the different municipalities on the The main objective of the basis of the Official List of Postal address num is to increase employment and social bers, using data contained in SIMIK containing zip cohesion, to which the implementation of six strategic- codes and city names - the seats beneficiaries. objectives is expected to contribute, which include:
Analysis of the absorption of EU financing under • raising the level of economic activity and employ - the operational programmes implemented in 2007- ment opportunities for the unemployed and inactive; - 13 Ministry of Regional Development, 2011: The Operational Programme Infra 2013 was also based on the recognition of their main structure and Environment (version 3.0, approved by the European Commis- objectives and impact areas identified in the strategic sion Decision of 21 December 2011) and the Ministry of Development and- Infrastruktury, 2013: Operational Programme Infrastructure and Environ documents. ment. National Strategic Reference Framework 2007-2013. A detailed de scription of the priorities. Version 3.15, Warsaw, December 6, 2013 14 Ministry of Regional Development, 2013: Human Capital Operational- Mapowanie form praw- Programme 2007-2013. National Strategic Reference Framework 2007- nych KSI. - 2013.Warszawa, July 19, 2013, and the Ministry of Regional Develop 12 Por. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2010: ment, 2013: Detailed Description of Priorities Programme Human Capi Dokument elektroniczny. tal. Version valid as of 1 July 2013, Warsaw.
- 65 - Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU...
- • reducing areas of social exclusion; • increasing access to broadband Internet in Poland • improving the adaptability of workers and enter and Eastern Europe and removing the irregularities in prises to changes in the economy; the functioning of the market for NGA networks and the • promotion of public education at every stage of basic infrastructure of broadband access to the Internet; education while increasing the quality of educational • development of selected metropolitan functions- services and their stronger correlation with the needs of provincial cities; of the knowledge based economy; • improving the availability and quality of trans • increasing the capacity of public administration port links in Polish Eastern provinces; to develop policies and provide quality services and • increasing the role of sustainable tourism in the- strengthening partnership mechanisms; Innovative Economy Pro- economic development of the macro-region; gramme• increasing15 territorial cohesion. - Regional• optimization Operational of the implementation Programme Development of OP Deve of The main objective of the thelopment Lublin ofProvince Eastern20 Poland. - is the development of the Polish economy ba sed on innovative enterprises, through the following aims to “improve the competitive- specific objectives: ness of Lublin leading to faster economic growth and • increasing innovation; - increase in the employment, taking into21 account natu • increasing the competitiveness of Polish science; ral and cultural resources of the region ,” including: • increasing the role of science in economic deve • increasing the competitiveness of the region by lopment; supporting the development of modern sectors of the- • increase the share of innovative products of the economy and by stimulating innovation; Polish economy in the international market; • improvement of investment conditions of susta • the creation of sustainable and better jobs; inable development in the province; Technical• increased Assistance use of information Operational and Programme communication16 • increasing the attractiveness of the Lublin region technologies in the economy. as a place to live, work and rest in. National Strategic Reference Framework 2007- The implementation of the following22 measures is- 2013 is to ensure the smooth and efficient operation of- targeted at achieving these objectives : the 17 for 2007- • stimulating research, innovation and entrepre 2013 , by ensuring funds for the support of all the hori neurship; zontal actions and processes in the field of preparation, • facilitating access to external, non-bank financing management, implementation, monitoring, evaluation- sources; and control of the NSRF, as well as support for project • facilitating the establishment and formation of preparationOperational and Programme dissemination Development of information of18 Eastern and pro Po- companies; landmotion of structural instruments in Poland . - • the development of specialized training services, consultancy and expert assistance for businesses; is focused on “accelerating the pace of socio-eco • revitalization of degraded urban areas, which will- nomic development of Eastern Poland in accordance19 restore the area’s economic functions and social interest; with the principle of sustainable development” . The • construction or modernization of sewage treat following were determined as its specific objectives: ment plants and water supply sources; • stimulating the development of a competitive • the purchase of specialized equipment necessary- knowledge-based economy; for the efficient conduct of rescue and recovery from - natural disasters and major accidents, including che 15 Ministry of Regional Development, 2011: Operational Programme Inno mical rescue vehicles, ecological rescue, fire-fighting vative Economy 2007-2013. Codified version, approved by the European- Commission on 22 December 2011, Warsaw and the Ministry of Regional and rescue vehicle; Development, 2013: A detailed description of the priorities of the Opera • improving the quality and accessibility of medical tional Programme Innovative Economy 2007-2013. Eighteenth edition of- 22 October 2013. services in health care facilities through the purchase 16 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Program Operacyjny Po and modernization of medical equipment; - moc Techniczna 2007-2013 (wersja z 29.10.2013Polska. Narodowe r. obowiązująca Strategicz od- • maintenance and protection of cultural heritage,- 29.10.2013ne Ramy Odniesienia r.), Warszawa, 2007-2013 29 października wspierające 201rozwój3r. gospodarczy I zatrud- 17 nienie.Ministerstwo Narodowa Rozwoju Strategia Regionalnego, Spójności 2007: increasing the availability of facilities and cultural he - ritage and tourist destinations, as well as the develop . Warszawa, maj 2007r. 18 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Szczegółowy opis priory- ment of active forms of tourism; Regionalny Program Operacyj- tetów Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013 (wersja ny Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013. z 08.10.2013 r. obowiązująca od 29.10.2013 r.), Warszawa, 8 październi 20 Zarząd Województwa Lubelskiego, 2013: ka 2013r., s. 6. - Wersja z 27 wrześnie 19 Ministry of Regional Development, 2013: A detailed description of the- 2013r. - priority axes of the Operational Programme Development of Eastern Po 21 Regional Board of Lublin, 2013: A detailed description of the priority land 2007-2013. Document updated September 20, 2013, and the Mini axes of the Regional Operational Programme 2007-2013 Lublin. Deta- stry of Regional Development, 2012: The Development of Polish Eastern iling the program. Lublin Europe 2007-2013. The updated version of the document approved by 22 Source: Ministerstwo Rozwoju i Infrastruktury http://www.rpo.lubel the European Commission on 28 June 2012, p 6. skie.pl/front/page/get/140/ MRiI
- 66 - Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU...
- • projects which improve the quality of life of local- The analysis of the structure of the total value of EU communities and the creation of new jobs; funding raised by the beneficiaries of the local provin • modernization and equipment of educational faci ce of Lublin by programs, indicates the largest share of- Tablelities and1. social services. - the regional operational programme, almost aligned- with the participation of Polish Operational Program Volume and share of EU funds by analysed opera me Development of Eastern Poland and OP Human Ca tional programmes in Poland 2007-2013 pital with the slightest participation (10.9%) of funds Value of EU funds allocation: from the Infrastructure and Environment Programme Name of operational PO Infrastruktura % total (figure 1). i Środowisko; programme [in billion euro] allocation 10,9% PO Innowacyjna Gospodarka; 8,1% RPO WL ; 35,6% Infrastructure and 28,3 42,1 Environment Innovative Economy 8,7 12,9 PO Kapitał Ludzki; 22,2% Human Capital 10 14,9 Technical Assistance 0,5 0,7 Development of PO Rozwój Polski - 2,4 3,6 Wschodniej; Eastern Poland 23,1% 16 regional program 17,3 25,7 mes Source: own elaboration based on data form the Ministry of PO Infrastruktura..-OP Infrastructure and Environment DevelopmentTotal and Infrastructure 67,9 100 PO Innowacyjna..-Innovative Economy OP PO Kapitał..-OP Human Capital Results RPO WR-RPO Lublin voivodeship
Figure 1. - - - Share of EU finds absorbed under individual op As of 30.11.2013 local beneficiaries of the province of erational programmes in total value of EU co-financing ab Lublin signed contracts for 9233 projects with a total val Source: own study based on data from SIMIK Ministry of Deve- sorbed by local beneficiaries from the Lublin voivodship ue of 18 178 272 000 PLN, of which 61.3% was EU funding.- lopment and Infrastructure The efficiency of the local beneficiaries of the province of Lublin in obtaining EU funds from different national op erational programs varied significantly from 1.2% of the total EU funding of the Infrastructure and Environment The level of absorption of EU funds per capita was at the local level, very diverse (Figure 2). In the case of Tableto 33.1% 2. of OP Development of Eastern Polish (Table 2). two local municipalities beneficiaries did not realize - any projects co-financed by the Structural Funds. In Share of EU funds absorbed by local beneficiaries- from four national operational programmes and from Op the remaining units the value of EU funds per capita erational Programme Development of Eastern Poland in to ranges between 30 PLN (municipality Tereszpol) and tal value of these funds absorbed by beneficiaries in Poland 9852 PLN (ZAP) and the maximum value significantly Value of EU funding in the realized different from the other - 18798 PLN (Lublin). projects: In the case of 113 municipalities obtained EU funds Name of In Poland in per capita do not exceed one thousand PLN. However, in operational [in thousand In[thousand Lublin voivodeship* total [%] the 17 units the obtained EU funding was worth a total programme PLN]=[100%] PLN] of more than 5000 PLN per 1 inhabitant. Although this group is dominated by municipalities (Biała Podlaska, Infrastructure 102847187 1207694 1,2% Biłgoraj, Chełm, Lubartów, Puławy, Radzyń Podlaski and Environment i Tomaszów Lubelski) and urban-rural ((Włodawa,- Innovative 33115308 828059 2,5% Zamość, Janów Lubelski, Kazimierz Dolny, Nałęczów Economy i Parczew), and included also three rural municipa Human Capital 38630666 2437021 6,3% lities (Podedwórze, Wisznice i Wola Uhruska). - Technical 7797450 2577462 33,1% The share of co-financing from the Structural Assistance Funds in the total value of projects implemented by lo Lublin * The sum of EU funds 4223416raised from ROP3950780 WL by beneficiaries94% cal beneficiaries of the23 province of Lublin closed in the voivodeship domiciled in the Lublin province rangeLower of range 30% of the to analyzed 85% value, with presented only in 12 the municipalities legend of figure 3 closes are in - the borders (0%; 21,3%) as the graphic illustration presents data divided into 23 4 groups from 0% to 85% including also communes which have not obtained Source: own study based on data from SIMIK Ministry of De any funds from EU. velopment and Infrastructure
- 67 - podlaskie podlaskie
Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU...
mazowieckie mazowieckie
świętokrzyskie świętokrzyskie
Udział i liczba gmin:
87 % do 100 % (62) 73 % do 87 % podkarpackie podkarpackie (51) 54 % do 73 % (37) 26 % do 54 % (25) 0 do 26 % (38)
Legenda Legenda Wartości w zł i liczba gmin: Udziały i liczba gmin:
15 200 do 18 800 (1) 63 ,9% do 85 % (117) 42 do 63 małopolskie 7 600 do 11 400 (2) małopolskie ,6% ,9% (82) 21 42 3 800 do 7 600 (21) ,3% do ,6% (12) 0 do 21 0 do 3 800 (189) ,3% (2)
Legenda - Legend Legenda - Legend Wartości w zł I liczba gmin - Values in PLN and number of com- Udziały I liczba gmin - Shares and number of communes munes Do - to Do - to Figure 3. Figure 2. Source: ownShare elaboration of EU co-financing based on data in fromtotal GUS value and of database projects realized by local beneficiaries in 2007-2013 Source: ownUE elaboration funds absorbed based byon datalocal frombeneficiaries GUS and database in 2007- of SIMIK of the Ministry of Development and Infrastructure of2013 SIMIK per of 1 theinhabitant Ministry of Development and Infrastructure -
projects under the program, and within 101 local mu characterized by the share of less than 42.6%, while in- nicipalities’ beneficiaries acquired from 0.1% to 0.9% the case of a total of 117 municipalities the amount of of the total EU funding. In contrast, a record share up- funds raised by local beneficiaries accounted for near to 39.3% of the total amount of the grant was acquired ly 64% to 85% of the total value of projects (Figure 3). by local beneficiaries of Lublin in through the imple- The analysis of shares of European funds from ROP- mentation of 1256 projects. The second place in terms- WL in total acquired EU funding (Figure 4) shows that of the value of 4.2% was acquired ex aequo by bene for the 17 municipalities, this program was very im ficiaries of the city of Biała Podlaska through the im portant: for 12 of them, it amounted to 95%, and for plementation of 139 projects and the city of Puławy 5 of them up to 100% of total raised structural funds.- Conclusionsthrough the implementation of 89 projects. Radically different situation occurred in the case of 26 municipalities whose local beneficiaries when reali zing projects co-financed by the Structural Funds, did- not absorb anything from the pool of ROP WL. Local beneficiaries of the province of Lublin in the Analysis of spatial differentiation of EU funds ab 2007-2013 budget period obtained funds within three sorption of ROP Lublin Voivodeship on the basis of analyzed countrywide operational programmes, i.e. the share of total funds raised by the beneficiaries of OP Infrastructure and Environment, OP Innovative- the various local municipalities in the total allocation Economy and OP Human Capital as well as from the of this program indicates the existence of significant OP Development of Eastern Poland and Regional Op differences (Figure 5). The 26 municipalities are not erational Programme for Lublin Voivodeship. A special
- 68 - podlaskie
Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU...
mazowieckie
świętokrzyskie
podkarpackie
Legenda
39 ,3% (1) 3 % do 4 ,2% (3) Udział i liczba gmin: 1 ,5% do 3 % (7) 87 % do 100 % (62) 0 ,01% do 1 ,5% (171) 73 % do 87 % (51) 0 % (31) małopolskie 54 % do 73 % (37) 26 % do 54 % (25) 0 do 26 % (38) Legenda - Legend Do - to Udział i liczba gmin - Share and number of communes Figure 5. - Figure 4. - Share of EU co-funding absorbed by local benefi Share of EU co-financing absorbed under Regional- ciaries from individual communes under Regional Opera Operational Programme of Lubelskie Voivodship in total tional Programme of Lubelskie Voivodship in total value of co-financing absorbed under this programme valueSource: of own co-financing elaboration absorbed based on data under from all GUS operational and database pro grammes Source: own study based on GUS data and database of SIMIK of SIMIK of the Ministry of Development and Infrastructure of the Ministry of Development and Infrastructure -
palities of 9852 PLN (in Puławy). The second pheno case is the absorption of EU funds from OP Technical menon is the fact of a large diversity of structures in Assistance, whose objectives and scope define at the- the surveyed municipalities according to the criterion same time its beneficiaries, which include government of acquired funding: local beneficiaries of more than agencies, or entities that do not meet the criteria ad 50% of municipalities have acquired funding worth opted in this study to identify local beneficiaries. This less than 1000 PLN per 1 inhabitant, and less than 8%- is an example of an indicated in the introduction of this- of the communes of more than 5000 PLN. In the latter paper relationship between the objectives and areas of case, these are large cities or urban and rural com impact of the program and the possibilities of obtain munes, that is, units with relatively larger population ing them by various groups of beneficiaries, and thus and more densely populated areas. Local and regional ‘causing spatial differentiation of absorption. - urban centers are the real exchange service centers The results of the analysis of the absorption of EU and centers of commercial, administrative and often funds analyzed per 1 inhabitant indicate the occurren of educational character. This is due to the increased ce of two phenomena. The first is a very large span of- number of potential beneficiaries of local authorities,- the analyzed indicator: 0 PLN in communities where- with their greater diversity in terms of legal status and no projects are implemented which could be co-finan in terms of the nature and scope of activities. This re ced by the Structural Funds, through the lowest amo sults in the occurrence of a greater variety of needs unt of grant being 30 PLN to a maximum of 18798 PLN- entitling to benefit from a greater variety of activities per 1 inhabitant in Lublin, where the value of acquired- under the programs. At the same time relatively better- funding from EU is almost twice higher than the se socio-economic situation of medium and large cities in cond largest value in the researched group of munici the region increases the possibility of local beneficia
- 69 - Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU... Use of the EU funds in financing - of public services performed by local self-govern- ries who apply for EU funds to support projects of high 7. mentMilewska units A., 2011: value, thus requiring a relatively large financial contri bution of their own. [w:] Development prospects of rural ROP of Lublin Province had a special significance- areas lagging behind in the CEE region: conference for local beneficiaries of 5 communes in which they proceeding: Gödöllö, Hungary, 24-27 May 2011,Pro s.- constituted 100% of EU financing, and 12 municipa gram193-201. Operacyjny Infrastruktura I Środowisko. Na- lities, where it made 95% of such funding. In contrast,- 8. rodoweMinisterstwo Strategiczne Rozwoju Ramy i Infrastruktury, Odniesienia 2007 2013: – 2013. extremely different situation occurred in the case of 26 Szczegółowy opis priorytetów - municipalities where local beneficiaries realizing pro jects co-financed by Structural Funds, did not absorb . Wersja 3.15, WarPol- anything from ROP of LP. These are rural communities, ska.szawa, Narodowe 6 grudnia Strategiczne 2013 r. Ramy Odniesienia 2007- where the value of the structural funds absorbed per- 9. 2013Ministerstwo wspierające Rozwoju rozwój Regionalnego, gospodarczy i 2007:zatrudnie - capita does not exceed 750 PLN, and EU funding in the nie. Narodowa Strategia Spójności total cost of the projects is 85%, because they use ma inly the means from the Human Capital OP. - . Warszawa,Mapo maj- Spatial differentiation of EU funds absorption of wanie2007r. form prawnych KSI. ROP of LP has a similar character to the spatial varia 10. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2010: tion of total absorption of EU funds - the largest share Dokument elektroniczny- of ROP of LP was acquired in Lublin, and then by the pobrany z http://www.funduszeeuropejskie.gov. largest cities in the region. - pl/analizyraportypodsumowania/strony/ksi_raPro- Spatial differentiation of absorption of EU funds gramporty.aspx Operacyjny w dniu Infrastruktura 01.11.2013r. i Środowisko - from operational programs 2007-2013 in the provin 11. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2011: ce of Lublin indicates an increased acquisition of these- (wer measures by local beneficiaries from urban and urban sja 3.0, zaakceptowana przez Komisję EuropejskąPro- -rural communes who are either local or regional ad gramdecyzją Operacyjny z 21 grudnia Innowacyjna 2011 r.) Gospodarka 2007- References:ministrative centres and service and trade centres. 12. Ministerstwo2013 Rozwoju Regionalnego, 2011:
Doświadczenia sa- . Wersja ujednolicona, zatwierdzona przez morządów w pozyskiwaniu środków z funduszy unij- Komisję Europejską w dniu 22 grudnia 2011Pro r.- 1. nychDrejerska na rozwój N., Kołyska obszarów J., 2009: wiejskich - gramWarszawa. Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 - 13. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2012: , Roczniki Na . Zak ukowe Stowarzyszenia EkonomistówEurope 2020. Rolnictwa Stra- tualizowana wersja dokumentu zaakceptowana tegyi Agrobiznesu for Smart, 2009, Sustainable T. 11, z. 4,and s. 72-77.Inclusive Growth. przez Komisję Europejską w dniu 28 czerwca 2012Pro- 2. European Commission, 2010: gramr. Operacyjny Kapitał Ludzki 2007–2013 - Council Regulation (EC) 14. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: NoBrussels. 1083/2006 of 11 July 2006 laying down general . Naro 3. provisionsEuropean Council,on the European 2006: Regional Development dowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013.- Fund, the European Social Fund and the Cohesion Warszawa, 19 lipca 2013 r. Fund and repealing Regulation (EC) No 1260/1999. 15. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Pro gram Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013 (wersja z 29.10.2013 r. obowiązująca od 29.10.2013Szcze- Official Journal of the EuropeanRegions and Communities, Cities for GroL- gółowyr.), Warszawa, opis osi 29 priorytetowych października 2013r. Programu Rozwój wth210 ofand July Jobs: 31, An 2006 overview of Regulations 2007-2013 16. PolskiMinisterstwo Wschodniej Rozwoju 2007-2013 Regionalnego, 2013: - 4. onEuropean Cohesion Union, and Regional 2006: Policy. . Dokument zaktualiSzcze- CohesionInforegio policy 2014-2020. factsheet gółowyzowany Opis 20 września Priorytetów 2013 Programu r. Kapitał Ludzki Investing2006. in growth and jobs - 17. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: 5. European Union, 2011: Szcze-. Fundusze. Luxembourg: strukturalne Publica jako in- gółowyWersja obowiązująca opis priorytetów od 1 Programulipca 2013 Operacyjnegor. Warszawa. tionsstrument Office wsparcia of the European inwestycji Union. gminnych i ich zna- 18. InnowacyjnaMinisterstwo Gospodarka Rozwoju Regionalnego, 2007-2013. 2013: - 6. czenieMilewska dla A., rozwoju 2007: lokalnego - Wersja osiem- . Roczniki Naukowe nasta z 22 października 2013 r. Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agro 19. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2013: Szcze biznesu 2007, T. 9, z. 2, s. 247-255. gółowy opis priorytetów Programu Operacyjnego
- 70 - Economic and Regional Studies, 4 (VI) 2013
Spatial diversity of absorption of EU... Współpracy Terytorialnej
Pomoc Techniczna 2007-2013 (wersja z 08.10.2013 , 2007-2013. Dz. U. RP r. obowiązująca od 29.10.2013 r.), Warszawa, 8- z dnia 18 marca 2013r., poz. 365. - października 2013r. 27. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999 z dnia 20. Poczta Polska, 2013: Oficjalny Spis Pocztowych Nu 21 czerwca 1999r. wprowadzającego ogólneObtaining prze merów Adresowych. Warszawa, październik 2013. Fundspisy dotyczące from the funduszy EU Budget strukturalnych, by Rural Communes art. 1. of Dokument elektroniczny pobrany z http://www. 28. MasovianWojewódzka-Wiewiórska Voivodeship, A., 2012: poczta-polska.pl/hermes/uploads/2013/02/Szanse rozwoju sektora MŚP spispna.pdfw świetle realizacji w dniu 01.11.2013r. sektorowego programu opera- Journal of Agribusiness and 21. Pomianekcyjnego Wzrost I, 2006: Konkurencyjności Przedsiębiorstw Rural Development, Poznań, Issue 2(24)/2012,Zróżnicowanie s. na lata 2004-2006 absorpcji273-283. środków z budżetu UE w gminach woje- 29. wództwaWojewódzka-Wiewiórska mazowieckiego, A., 2012: - , [w:] Szanse rozwoju polskiego - sektora MŚP na Jednolitym Rynku Europejskim. Roczniki Naukowe SE Praca zbiorowa. T. 2. Wspieranie rozwoju MŚP na RiA, Tom XIV, Zeszyt 3, Warszawa-Poznań-Typologia Biały gmin Jednolitym Rynku Europejskim / pod red. Otto J., województwastok 2012, s. 430-433. mazowieckiego ze względu na ab- Stanisławski R., Łódź:Optymalne Wydawnictwo wykorzystanie Politechniki dóbr 30. Wojewódzka-Wiewiórskasorpcję środków z budżetu A., Unii 2013: Europejskiej i po- kulturyŁódzkiej. dla S. 84-93. potrzeb rozwoju funkcji turystycznej ziom rozwoju społeczno-ekonomicznego, 22. przyPowęska wsparciu H., 2006: z funduszy strukturalnych UE - ujęcie - modelowe Sposoby wykorzystania dóbr kultu- Roczniki ry dla potrzeb rozwoju funkcji turystycznej na Ma- Ekonomii RolnictwaAbsorpcja i Rozwoju wybranych Obszarów unijnych Wiejśrod- zowszu przy. [w:] wsparciu z funduszy regionalnych kówskich, pomocowych T. 100, z. 2, Warszawa UE dla rolnictwa2013, s. 15-24. i obszarów 31. wiejskichZając J., 2008: w kontekście obciążenia regionów Polski , red. problemowymi obszarami wiejskimi - nauk. Halina Powęska.Statystyczne Warszawa, i praktyczne Wydawnictwo zna- czenieSGGW, środkóws. 77-93. unijnych dla gmin - . Roczniki Na 23. Rakowska J,. 2012: ukowe StowarzyszeniaFundusze Ekonomistów strukturalne jako Rolnictwa źródło . [w:] Sokołow- finansowaniai Agrobiznesu projektów 2008, T. 10, z z.zakresu 4, s. 486-490. turystyki w wo- ski J., Sosnowski M., Żabiński A. (red.), Finanse 32. jewództwieZając J., 2008: mazowieckim w latach 2004-2006 Publiczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekono micznego we Wrocławiu nr 247., Wydawnictwo , [w:] Uniwersytetu EkonomicznegoUdział sektora weMSP Wrocławiu,w realizacji Sposoby wykorzystania dóbr kultury dla potrzeb- projektówWrocław, s.w 325-335.ramach wybranych działań SPO Wzrost rozwoju funkcji turystycznej na Mazowszu przy 24. RakowskaKonkurencyjności J., 2010: Przedsiębiorstw w latach 2004- wsparciu z funduszy regionalnych, red. nauk. Ha 2006 na obszarach wiejskich lina Powęska. Warszawa, Wydawnictwo SGGW,Uwa s.- runkowania77-93. absorpcji funduszy strukturalnych Support, Actafor Innovations Oeconomia in 9 (2)Hi- 33. Zającna poziomie J., Wojewódzka powiatów. A., AnalizaStawicki i M.,rekomendacje 2009: gher2010, Education str. 153-162. in Poland under Selected Operational 25. ProgrammesRakowska J., since 2011: 2004 Regional-. nyWarszawa, Program Ministerstwo Operacyjny Województwa Rozwoju Regionalnego. Lubelskiego . Proceedings of TIIM2011 34. naZarząd lata 2007-2013.Województwa Lubelskiego, 2013: Conference: 28-30 June, 2011 Oulu Finland / ed. by Szczegó- 26. RozporządzenieMerja Savolainen Ministra[et al.]. Dokument Rozwoju elektroniczny. Regionalnego łowy opis osi priorytetowychWersja z 27 Regionalnego wrześnie 2013r. Progra - zOulu, dnia 2011. 8 marca Str. 20131279-1293. r. w sprawie udzielania pomo- 35. Zarządmu Operacyjnego Województwa Województwa Lubelskiego, Lubelskiego 2013: na lata cy publicznej w ramach programów Europejskiej 2007-2013. Uszczegółowienie programu
Address for correspondence: . Lublin. dr inż. Joanna Rakowska Warsaw University of Life Sciences Faculty of Economic Sciences Nowoursynowska St. 166; 02-787 Warsaw, Poland e-mail: [email protected] phone: +48 22 59 34 076
- 71 -