Søre Litlesotra

OMRÅDEANALYSE AV GAVLEN, SNEKKEVIKA OG EBBESVIKA

arealanalyse Knappskog 1

Forord

Denne analysen omhandlar søredelen av Litlesotra som eit nautruleg utviklingsom- råde for bustadbygging. Området ligg i gangavstand frå Sartor Senter på Straume og vel vere ei naturleg burstadrandsone til byutviklinga der.

Grunneigarane som står bak initiativet ønskjer å utvikle området til eit moderne og miljøvenleg bustadområde med eit mangfald som imøtekjem unge, vaksne og eldre sine behov for å trivast.

Området legg særs godt til rette for ei attrativ utvikling ved å bruke naturen med fjell, våtmark og sjø som ein miljøskapande og nær nabo.

Analysen vil gje ei meir detaljert skildring av korleis ein tenkjer området utvikla. Målet er å stille til rådvelde eit attraktivt områder for utbygging som fell saman med kommunen sine planar for bustadutvikling.

Bergen, september 2005

Opus Bergen AS

2 opus bergen as / p03031 Innhold

arealanalyse Knappskog 3 4 opus bergen as / p05015 Samandrag

Fjell kommune var på 1970-talet rekna for ein mindre bygdekommune. Etter at Sotrabrua opna i 1972 har kommunen vakse frå kring 6000 innbyggjarar til i dag knapt 19000. Og veksten ser ut til å fortsetje. I befolkningsprognosen frå 2002 til 2010 (SSB) forventar ein ei samla auke i innbyggjartalet på 13,1 prosent – ca. 1,6 prosent per år. Noko lågare vekst er forventa for perioden 2010-2020. Slår progno- sen til, vil Fjell ha ei folkemengde i 2020 på 24058.

Fjell kommune har som mål å vekse med 2 prosent per år – med ein slik vekst vil kommunen i 2020 ha nærmare 26.000 innbyggjarar. Nye tal frå SSB viser ein vekst på 2,1 prosent i gjennomsnitt for åra 1990-2005.

Prognosen viser ei auke på nær alle alderstrinn. Fleire unge, unge vaksne og eldre. Samstundes skjer det ei strukturendring i folkesetnaden – stadig fleire bur åleine. Tidlegare var dette eit typisk storbyfenomen, men i dag ser ein også endringar i min- dre kommunar. Dette tar mange kommunar konsekvensen av. Til samanlikning kan nemnast at Stord, som arealmessig er like stor som Fjell og med litt færre innbyg- gjarar, i større grad har teke konsekvensen av trongen for bydanning og endringar i folkesetnaden.

I Fjell er det meste av all ny busetnad framleis einebustader eller småhus (t.d. rek- kehus). Berre 2 prosent av bustadane som er sette i gang i tidsrommet 2001-2004 er bustader i leiligheitsbygg/blokk. Heile 65 prosent er einebustader. Tilsvarande for Stord er 26 og 28 prosent.

Skal ein halde på folkesetnaden, er det viktig å utvikle eit variert og mangfaldig bustadtilbod. Dette handlar også om å sikre kommuneøkonomien.

Tatt i vurdering fortsatt sterk vekst og ei antaking om at kvar bustad vil romme stadig færre personar, vil det måtte byggjast omlag 5000-6000 nye bustader innan dei neste 10-15 åra.

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 5

Det vil vere tvilsam arealbruk om ein framleis skal dekkje trongen for bustader med å byggja berre småhus. Kommunen sjølv har lansert tankar om å definere ein senter- struktur med ei urban kjerne ved Sartor senter og området rundt Fjell rådhus.

Analyseområdet ligg i gangavstand til Sartor senter og vil kunne definerast som ei bustadrandsone rundt senteret.

Området er på ca. 1500 daa og er tenkt planlagt i eitt, men med eit utbyggingsper- spektiv på ca. 10-15 år.

Landskapet er vakkert med vatn, sjø og gode solforhold. Her har ein både ”by og land” i rimeleg nærleik. Arealet er tenkt utvikla med ulike typar bustader, men i hovudsak rekkjehus, terassehus og anna leiligheitsbygg. Dei ulike bustadfelta skal knytast saman med gang- og sykkelvegar som alle vert videreført til Sartor senter.

Området rundt Ebbesvikvatnet skal opparbeidast som park, og eit grøntbelte skal følgje frå parken og ned mot sjøen i sør. I vest ved Skjelvika har ein tenkt byggjing av marina for ca. 100 båtar. Her kan ein og lage ei gjestebrygge med mogelegheit for tøming, vask og påfyll av drivstoff. Ein kan også lokalisere eit forsamlingshus for bygda her.

Tiltaket vil vere avhengig av vegutløysing frå Straume. Det vil også vere naturleg å å planleggje utløysing av hytteområdet på austsida ved Snekkevik og føreny veg fram til Brattholmen skule.

Målet med denne anlaysen er å vise eit potensiale ved eit utbyggingsområde, som ligg nært til Straume og som ivaretek kommunen sine visjonar om variert bustadutvik- ling, og som vil medverka til ei utvikling av Straume som levande bysamfunn.

6 opus bergen as / p05015 områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 7 8 opus bergen as / p05015 Føremål med analysen

FØREMÅL Fjell kommune arbeider med rullering av kommuneplanen sin arealdel. I det høvet har Fjell kommune hatt folkemøte der dei har bedt innbyggjarane kome med sine synspunkt på korleis arealet i kommunen skal forvaltast. FRÅ LNF-C TIL BUS- TADOMRÅDE Fjell kommune har nyleg lagt Kommunedelplan for Straume ut til høyring. Her seier ein at Straume skal utviklast til eit "urbant regionsenter". Dette skal ein få til med blant anna å gjera Straume til ein "kompakt møtestad", tilby eit stort mangfald av bustader og bumiljø og skapa eit levande sentrum med tydeleg identitet.

Ei slik urban utvikling kan også forståst som ei "bymessig" utvikling. Skal Straume bli eit urbant regionsenter med tyngde - ein by, er det naudsynt at ein satsar på bustadbygging nær sentrum, og det i større målestokk enn teke høgde for i kommu- nedelplanen. På Søre Litlesotra finn ein store, ubrukte område, som kan bli eit flott, nytt bustadområde - kun ein spasertur frå Struame.

Grunneigarane i området føreslår å omdefinera Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen- området frå LNF C-område til bustadområde. Området har liten verdi som LNF- område slik dei ser det; ingen bruker området, og det er stor grad av gjengroing. Grunneigarane kjem med eit framlegg til korleis området kan nyttast. Det vert føre- stått 1200-1500 nye bustader, med blanda bustadtypar, båthamn med plass til 100- 200 båtar, tur veg gjennom området (som lett kan koplast til Straumemila), gards- og Over til venstre: Ebbesvik sett frå sør. friluftsbarnehage, bading i sjø og Ebbesvikvatnet m.m. Under til venstre: Ebesvik sett frå vest

(copyright: Fjellanger Widerøe Foto AS)

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 9

ANALYSEOMRÅDET LIGG CA 17 KM FRÅ BERGEN SENTRUM

10 opus bergen as / p05015 Registrering av området

Analyseområdet ligg på den sørlege halvdelen på Litlesotra. Området strekkjer seg frå Storskaret i nord (Struame idrettspark), sør til sjøen, frå busetnaden på Brattholmen og vest til Skjervika. Busetnaden i Ebbesvika og eit utmarksområde er ikkje med i det indre analyseområde. Området er ca 1500 daa stort og har mange kvalitetar; Nærleiken til Straume, Sartor Senter og Straume idrettspark, Ebbesvikvatnet og fjell, og nærleik til sjøen. Frå dei høgste toppane er det nydeleg utsikt i alle retningar. Det er gode solforhold i heile området.

Det er 1-2 km til Straume, alt etter kvar i området ein er. Til Bergen er omlag 17 km og 15 min. kjøyretid.

EIGEDOMSFORHOLD Tiltakshavar er ei gruppe på 10 grunneigarar, representert ved Johannes Kobbeltvedt, Ole J. Gavlen, Petter Hellevik og Wenche Snekkevik.

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 11

Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen målestokk 1:10 000

Områdeavgrensing

12 opus bergen as / p05015 NATURGRUNNLAG Analyseområdet er i hovudsak prega av bart fjell (gneis), som stadvis er grodd til med lyngvekst, og fattigmyrer med lyng og brake. Midt i analyseområdet ligg eit tynt dekke av morenemateriale.

Topografi/terrengform Analyseområdet er todelt topografisk. I det sørlegaste området er det slake fjellskrå- ningar i aust, som går over i bratte stup mot vest. Desse følgjer lagdelinga i grunn- fjellsgneisane. Fjella går i retning nord-sør. Dei er ikkje høge, men stikk opp over ei låg, jamn strandflate omgitt av fjord i sør og aust. I det nordlegaste området finn vi Ebbesvikfjellet, som er 104 høgt. Aust for fjellet er det senkingar med fleire vatn, små bekkeløp og myr som fylgjer landskapet si nord-sør-retning. Analysemrådet ligg fritt, og er ikkje påverka av støy eller forureining.

Biologisk mangfold I MVA-Rapport 11/2003 ”Naturtypar i Fjell” (Fjell kommune/Fylkesmannen i Hordaland, Miljøavdelinga 2003) er det registrert ein lokalitet ved den sørlege delen av Ebbesvikvatnet. Dette vantet grenser her til ei gammal og gjengrodd beitemark med ulike grassortar og mykje einer. (Kjelde: Direktoratet for naturforvaltning).

Dyreliv Den søraustlege delen av området er definert som eit viktig trekkområde for hjort. I fylgje grunneigarane er det lite dyr som ferdast her anna enn eit og anna streifdyr.

KULTURLANDSKAP I Kommunedelplan for landbruk, natur og friluftsliv er ikkje området nemd som eit viktig kulturlandskapsområde.

Bygningsmiljø Det står att ein del bygningar frå tidelegere gardsdrift. Dette er eldre steinbuer, potet- kjellarar og andre bygningsrestar. Likeeins er det ein del eldre steingardar. Dei fleste er haldne i hevd og avmerka på Fjell kommune sitt situasjonskart over området.

Vern Det er ikkje registrert verna element innan analyseområdet. Ein del av steingarden bør bli tatt vare på som lokalt viktige kulturminner.

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 13 BUSETNAD, INFRASTRUKTUR OG BRUK AV OMRÅDET

Busetnad I analyseområdet er det for det meste einebustader, hytter og nokre hytter som er omgjorde til heilårsbustader.

På Søre Litlesotra er det få bruk i drift. Innanfor analyseområ- det er det ikkje fleire drivne bruk.

I Gavlen og storvika finn vi eit naustmiljø, med ei rekkje naust, bryggjer og badestrender.

INFRASTRUKTUR Veisystemet Fylkesveg 233 går i sørvestleg retning gjennom analysområdet. Vegen er smal og lite trafikkert.

Kommunalteknikk Det er ikkje offentlege VA-anlegg i analyseområdet. Ebbesvik skal få vatn i 2007, men det er ikkje bestemt korleis det skal skje.

Skular Barneskule Neraste barneskule er Brattholmen skule (1. – 7. klasse). I dag har skulen 18 klassar og 330 elevar. Elevane kjem frå Brattholmen, Straume, Arefjord, Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen. Over: Steingard. Midten: Busetnad. Ungdomsskular Under: Nautsmiljø. Fjell ungdomsskule ligg på Bildøy. Dette er den største ungdomsskulen i Fjell. Foto: Opus Bergen AS. Skulen er ein rein ungdomsskule hadde pr 2004 16 klassar og 450 elevar. Skulen vart teken i bruk i 1969 og hadde på det meste 21 klassar.

Egill Danielsen Stiftelse driv Danielsen Ungdomsskule Sotra. Hausten 2004 hadde skulen 203 elevar fordelt på 7 klassar. Skulen held til i Straume Idrettspark.

Vidaregåande skule Nermeste videregåande skule er Sotra videregåande skule. Dette er ein kombinert skule med to avdelingar, ein på Bildøy og ein i Sund. Skulen har totalt 9 studieretnin-

14 opus bergen as / p05015 gar. I skuleåret 2004/2005 er det til saman 920 elever og 160 tilsette ved skulen.

Barnehagar Nermaste kommunale barnehage til analyseområdet er Svingen barnehage. Neraste private barnehagar er Tunet familiebarnehage og Solglytt korttidsbarnehage.

Fritidstilbod (idrett og kultur) Nermaste idrettslag er Brattholmen Basketballklubb, og Brattholmen idrettslag for barn og unge, som driv med fotball og handball. I idrettsparken held I. L. Øygard til. I kulturhuset ved rådhuset finst fleire tilbod, blant anna kino. Eit anna tilbod for ungdomen er Straumeklubben, som er ein kommunal ungdomsklubb med tilhalds- stad i Einarsengården på Struame.

Friluftsverdiar Analyseområdet liten verdi slik det ligg i dag. Terrenget er ulendt og nokre stader så gjengrodd at det er umogleg å ta seg fram. Viktigaste frilufts- og naturverdi i området er sjøen og kystsona, fyrst og fremst brukt av dei som bur her eller har båtplass her.

Vest for analyseområdet ligg Geitvika, som er eigd av Bergen og omland friluftsråd. Dette er ein hytteeigedom med flott sandfjøre, som er spesielt eigna for born.

HANDEL OG SERVICE Eit par km frå analyseområdet ligg Sartor Senter. Senteret har eit stort tilbod innan daglegvarer, kiosk, helsekost, servering, klede og sko, gåver, hobby, interiør, eigen- pleie, bank, finans, post, legesenter, foto, elektriske varer og vinmonopol. Sartor senter er eit av dei største kjøpesentra i landet.

ARBEID OG SYSSELSETTING Næringsstrukturen i Fjell er variert. Svært mange er sysselsette innan offentleg og privat serviceverksemd. Det er også mange som jobbar i industrien, bygge- og anleggsbransjen. Kystbasen Coast Center Base (CCB) på Ågotnes ein stor og vik- tig arbeidsgjevar i kommunen. CCB er den største forsyningsbasen for olje- og gassverksemda i Nordsjøen, og har meir enn 1000 tilsette fordelt på eit stort tal verksemder.

Fjell er også prega av nærleiken til Bergen, og mange som bur i Fjell har arbeidsplas- sen sin i Bergen. Men lokalt næringsliv blomstrar, og det er ei sterk auke i talet på arbeidsplassar. Pendlingstal for Fjell syner at 5556 bur i kommunen og har arbeids-

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 15 stad i ein annan kommune. I motsetnad til mange nabokommunar til Bergen er det og mange som pendlar til Fjell frå nabokommunane; 2915 har arbeidsstaden sin i Fjell og bur i ein annan kommune (Folke- og bustadteljing 2001, SSB). Fjell har stort tilbod av attrative arbeidsplassar, og tilgjengelege kommunikasjonsmoglegheiter og infrastruktur har gjort det lettvint å pendle anten ein bur i Bergen eller t.d. Os.

KOMMUNIKASJON Det går buss frå Gavlen til Straume.

EKSISTERANDE PLANAR Kommuneplan I kommuneplan for Fjell (1999-2010) er mesteparten av analyseområdet vist som LNF-område, sone C (lysest grønn), det vil seie LNF-område der spreidd bustad- bygging ikkje er tillate. Eit lite område rundt Skogavatnet lengst nord ligg inne som regulert friluftsområde (grønn). Sørvest for Ebbesvikvatnet finn vi eit lite bustadom- Utdrag frå Kommune- råde (gul) og sør for denne LNF-område sone B (grønn), der spreidd bustadbygging planen sin arealdel 1999- er tillate. Ved kysten i sør og sørvest ligg to mindre hytteområde (oransje). 2010).

I kommuneplan for Fjell (1999-2010) ligg det inne ein planlagt kommunal veg som skal gå frå Struame Næringspart til Ebbesvik.

Kommunedelplaner Kommunedelplan for Straume er ute til høyring. Eit overordna mål med denne planen er å gjera Straume til "eit levande, miljøvenleg og aktivt regionsenter med nærområde som supplerer og støttar opp om sentrum". Kommunedelplanen grensar til analyseområdet i nord.

Kommunedelplan for idrett og friluftsliv (2004-2007) er under høyring. Visjonen i denne planen er å ”leggja forholda til rettes slik at flest mogeleg av innbyg- gjarane, særleg born og unge, skal kunne drive idrett, fysisk aktivitet og frilufts- liv”. Like nord for analyseområdet ligg Straume Idrettspark, som er eit stort

16 opus bergen as / p05015 idrettsanlegg med mange tilbod.

Kommunedelplan for vassforsyning og avlaup 2005-2016 er nyleg vedtatt. I denne er det lagt opp til offentleg vassforsyning til Ebbesvik i 2007.

Reguleringsplaner Det er under arbeid reguleringsplan for gnr 43 bnr 219, 391 og 605 i Snekkevika. Planområdet er om lag 2,3 daa og ligg austvendt ved Pollen i Snekkevika. Planen legg til rette for 3 bustader med eit felles leikeareal, tilkomst frå privat veg, og gan- gareal ned til sjøen.

Det er under utarbeiding reguleringsplan for gnr 45 bnr 5 og 8 i Ebbesvik. Planområdet er på 40 daa med føremål fortetting av eksisterande bustadområde.

Reguleringsplan for Kalvaneset er også under utarbeiding. Planen legg opp til 30 hyttetomter, småbåthamn med 50 båtplassar samt veg frå Ebbesvik til hytteområ- det.

Strategiske planer I handlingsplan for Fjell kommune (2005-2008) er det uttrykt at kommunen skal "arbeida for ein balansert og variert bustadbygging i heile kommunen med mellom anna terrassehus og lågblokker".

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 17

Sentrumsstruktur

Randsone - bustadområde

UTBYGGING AV SNEKKEVIK, EBBESVIK OG GAVLEN ER EIT LEDD I UTVIKLINGA AV SENTRUMSSTUKTUREN KRING STRAUME

18 opus bergen as / p05105 "Vestbyen"

EI BYMESSIG UTVIKLING I FJELL Mange vil påstå at Fjell ikkje treng ei bymessig utvikling pga nærleiken til Bergen. Med nettopp denne nærleiken og dei gode vegtilhøva gjer det mogeleg å bu i Fjell og arbeide eller studere i Bergen. For øvrig vert det kravd meir for at alle typar menneske skal trivast.

For å lykkast med ei urban, bymessig utvikling må bustadbyggjing, næringsliv, han- del og kultur utviklast i ein samanheng.

Området rundt Sartor utviklar seg til ei urban kjerne med ulike tilbod, slik det vert lagt opp til i Kommunedelplan for Struame. Det er ein fordel om dette området får tilført nye og meir urbane bustader. Ein får då liv gjennom døgnet og ikkje eit dødt område etter at alle butikkane er stengt.

Rundt den urbane kjerna bør det utviklast ei randsone med ulike typar bustader. På den måten kan dei som ynskjer det, bu meir sentralt og ein vil samstundes få ei variert samansetjing av folkesetnaden.

Søre Litlesotra har potensiale til å bli eit attraktivt bustadområde i randsona rundt den urbane kjerna. Området ligg nært både Sartor senter og Bergen. Landskapet byr på trivsel – her er nærleik til vatn, sjø og turområde.

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 19 KVA TYPE BUSTAD ER ETTERSPURT AV KVEN?

Einebustad I flyttemotivundersøkinga for Hordaland (2000) oppgav personar i aldersgruppa 26-45 år m.a. at romsleg bustad og barnevenlege omgjevnader hadde mest å seie for val av bustad.

Annan småhusbusetnad Er rekkjehuset ”stort nok” er dette ei rimelegare løysing for barnefamiliane. I rek- kehusbusetnad kan ein også byggje små og funksjonelle bustader som også passar for dei eldre.

Leiligheitsbygg/blokk Undersøkingar viser at det først og fremst er dei unge i etableringsfasen og personar over 50 år som spør etter mindre og meir lettstelte bustader, gjerne i leiligheitsbygg eller i blokk.

I flyttemotivundersøkinga for Hordaland (2000) svara personar i aldersgruppa 18-25 år at det var viktig å kunne bu sentralt og at bustaden skulle vere ”rimeleg”.

Personar over 45 år la vekt på at bustaden skulle vere lettstelt og at det skulle vere mogelegg å bu i den livet ut.

MÅ EIN FLYTTE UT AV KOMMUNEN FOR Å FÅ EIN HØVELEG BUSTAD Endringsfase Utfrå undersøkingar som er utførte i Hordaland og andre fylke, veit ein at flytte- hyppigheit avtar med alderen. Ein veit at mange eldre ventar med å flytte til dei er nødt til det, og at dei ynskjer å flytte innan eigen kommune. Nærleiken til kjente, familie og vener vert vektlagd. Ein veit også at mange eldre ynskjer ein meir lett- stelt bustad når dei er "ferdige" med å bu i einebustad; Desse er i ein endringsfase.

Eldre bidrar også med store skatteinntekter til kommunen, då dei fleste er gjeldfrie og sit på verdiar og formuar.

Etableringsfase Mange unge ynskjer å få sin eigen bustad. Men langt frå alle ynskjer, eller har råd til å flytte rett inn i rekkjehus/einebustad som første bustad. Som vi allereie har vore inne på, ynskjer dei unge å bu i leiligheit.

20 opus bergen as / p05015 Boliger etter bygningstype i Norge. Prosent Fjell kommune har eit svært dårleg tilbod til personar i dei to N=1523508 (1980), 1751363 (1990) og 1961548 livsfasane. Ein ser at dei unge, og etter kvart også eldre, flyttar til (2001) Bergen, der dei får den bustaden dei er ute etter. 10 0

80 59 57 60 53 BUSTADTYPAR I FJELL I HØVE BERGEN OG 40 HORDALAND 19 18 21 19 22 18 20 2 1 3 Figurane til venstre viser prosentvis fordeling mellom einebu- 0 1980 1990 2001 stad/våningshus, rekkjehus/tomannsbustader og liknande, leilig- heitsbygg/blokk og andre bustadbygg i bustadmassen i Norge, Boliger etter bygningstype i Hordaland. Prosent. N= 138909 (1980), 163029 (1990) og Hordaland, Bergen og Fjell for åra 1980, 1990 og 2001. 183971 (2001)

10 0 For landet som heilheit har det spesielt vore ein auke i delen eine- 80 53 53 bustader frå 1980 til 2001. 60 47

40 25 2322 23 22 20 20 222I Hordaland har det også skjedd ei auke av einebustader og anna 0 1980 1990 2001 småhusbusetnad (rekkjehus, tomanns- bustader osb). Delen bustader i leiligheitsbygg har hatt en liten reduksjon. Boliger etter bygningstype i Bergen. Prosent. N= 81009 (1980), 93949 (1990) og 105105 (2001) I Bergen har det skjedd ei utjamning mellom bustadtypane. 10 0

80

60 I Fjell har det ikkje skjedd noko særleg endring i bustadsaman- 36 36 32 3331 33 34 40 27 30 setjinga. Det har vorte ein liten reduksjon av delen einebustader 20 frå 1990 til fordel for anna småhusbusetnad (rekkehus, tomanns- 2 1 2 0 1980 1990 2001 bustader og liknande).

Boliger etter bygningstype i Fjell. Prosent. N= Ser ein på ei samlet oversikt over bustader sett i gang for åra 3070 (1980), 4925 (1990) og 6676 (2001) 2001, 2002, 2003 og 2004 (figuren under) har det vore ei sterk

100 84 89 85 auke i leiligheitsbygg i Bergen, men for Fjell har tendensen til at 80 einebustader er dominerande. 60 40 Boliger satt i gang i tidsrommet 2001- 13 2004. Prosent. 20 7 10 0,50,6 0,2 0,7 0,5 1,3 N= 4385 (Bergen) 705 (Fjell) 0 1980 1990 2001 100

Summering av bustadar (N) frå 1980 inkl. uoppgitte. 90

Prosent summerer difor ikkje til 100. 80

70 65 Einebustader/våningshus 60 Rekkjehus, tomannsbustader, bustader mindre enn 3 etg 50 43 Leiligheitsbygg, blokk med 3 etg eller meir 40 29 31 30 23 Annan bustad (felleshushald, bustad i forretningsbygg) 20 Kjelde: talfråSSB bearbeida av Opus, Bergen 4 10 2 2

0 Ber gen Fjell

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 21 BEFOLKNINGSUTVIKLING Berre dei kommunane i Hordaland som i dag har aller yngst folkesetnad, i første rekke Fjell, ser ut til å få auke i talet på born og unge fram mot 2020. Det vil også bli mange unge vaksne og eldre.

Kartet til høgre viser forventa vekst i Hordaland fram til 2010. Framskrivinga frå SSB byggjer på tilgjengeleg historisk statistikk om flytting og demografi. For heile perioden 2002-2010 ventar ein at folketalet i Hordaland skal halde fram å auke med 4,6 prosent, eller 0,6 prosent per år. Dette er ein litt større auke enn gjennomsnittet for landet. Folketalet vil fortsatt auke i mange kystkommunar i fylket, medan nedgangen ser ut til å fortsetje i store deler av Indre Hordaland. I perioden 2002-2020 forventar ein at samla vekst på 13,1 prosent for Fjell – dvs. 1,6 prosent auke per år. Ser ein lenger fram i tid ventar ein noko Forventa vekst i perioden 2002-2010. Kilde: SSB bearbeidet av mindre vekst i perioden 2010-2020 – 1,2 prosent Hordaland fylkeskommune. per år.

Forventa vekst 2002-2010:

Folketal Folketal Auke Auke Auke Folketal Auke Auke i Auke per 2002 2010 2002- i alt per år 2020 2010- alt % år % 2010 % % 2020 Bergen 233291 247271 15123 6 0,6 264130 16859 6,8 0,7 Fjell 18927 21407 2480 13,1 1,6 24062 2655 12,4 1,2

Kilde: SSB

Endring i alderssamansetjing 2002-2020:

Alder I alt 0 - 19 20 - 66 67 + Bergen 30839 1743 20118 8879 Fjell 5135 493 3070 1572

Kilde: SSB

22 opus bergen as / p05015 Den store auken i talet på eldre vil først kome etter 2020, samstundes som det lågare talet på barn og unge etterkvart vil redusere talet på personar i yrkesaktiv alder.

Dersom føresetnadane i framskrivinga held, vil talet på personar over 67 år i fylket auke med rundt 19 000, medan talet på barn og unge vil gå litt ned. Talet på personar i yrkesaktiv alder vil auke med nærare 30 000. Figurane under viser aldersstuktur i 2020 for Fjell kommune har ei målsetjing om å vekse med ca. 2 prosent per år dei næraste Fjell og Bergen. åra. Nye tal frå SSB (2005) viser at gjennomsnittleg vekst for perioden 1990-05 var 2,1 prosent. F J ELL Befolkinga vert bestemt av inn- og utflytting (netto flytting) samt fødte og døde (naturleg vekst). Fjell hadde ei nettoinnflytting på 103 personar og eit fødselsoverskot på 43 personar i 2004 – dvs. det er innflyttinga som har stått for den største veksten. I følgje SSB si nye befolkingsframskriving fram til 2050 for landet som heilhet, vil folketalet i Norge fortsetje å stige svakt dei neste 30 åra. Truleg vil aukinga ikkje stoppe opp då, men ein ned- gang kan ikkje utelukkast. I 2050 forventar SSB ei befolking på mellom 4,6 og 6,6 millionar. Dette er 3-400 000 meir enn i dei framskrivingane som blei laga i 1999. Auken skyldast i hovudsak at det vert forventa ei større nettoinnvandring og høgare levealder. I den nye befolkingsframskrivinga til 2050, vert det enda fleire eldre i åra framover enn tidlegare medrekna. Dette tilseier at det på sikt vil vere ein auka trong for funkjsonelle bustader for denne gruppa (kjelde: SSB, Bergen kommune og Fjell kommune).

Fleire personar bur aleine Folke- og bustadteljinga (2001) viser at det blir stadig fleire einpersonhushaldningar. Dette gjeld spesielt storbyane og senterområda i dei mindre kommunane.

I Hordaland har 37 prosent av hushaldningane ein person, i Bergen 41 prosent og i Fjell 23 prosent. Til samanlikning bur det i gjennomsnitt 2,3 personer per bustad i Norge, i Hordaland 2,4 i Bergen 2,2 og i Fjell 2,8.

Fleire personar per hushaldning i Fjell i høve landsgjennomsnittet skuldast at kommunen har ein ung busetnad og samstundes er det naturleg å tru at vaksne born bur lenger heime pga manglande bustader for førstegongsetablering. Ved endringar i bustadstrukturen vil det også skje endringar med omsyn til hushaldningen sin storleik.

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 23 Tidlegare var små hushaldningar eit typisk storbyfenomen, men i dag ser ein også endringar i mindre kommunar. Dette tar mange kommunar konsekvensen av. og byggjer meir urbane bustadar i senterområda. Dersom vi samanliknar oss med Stord, ser vi at Stord, med bystatusen sin, har kome eit steg lengre enn Fjell; Stord kom- mune mange likheitstrekk med Fjell; kommunane er arealmessig omtrent like store, Stord har litt færre innbyggjarar, men har ganske lik alderssamansetjing som Fjell. Skilnaden er at Stord og Fjell har ein heilt ulik utbyggjingsstategi. Av bustadar sett i gang frå 2001 til 2004 er delen einebustadar 26 prosent på Stord og 65 prosent i Fjell. Del leiligheitsbygg/blokk er høvesvis 28 og 2 prosent.

Bustadbyggjing Med ei folkeauke på 2,5 % pr år (jamfør Fjell kommuneplan 1999-2010), vil Fjell ha 26 000 innbyggjarar i 2020. Befolkningsutviklinga i Bergensområdet er tett knytta til bustadtilbod. Reiseavstandane er relativt korte, og kommunane rundt Bergen kan langt på veg sjølve velgje om dei skal leggje til rette for låg eller høg befolkingsvekst gjennom bustadbyggingspolitikken sin. Avhengig av bustadbyggjestrategiar, kan Fjell ha mellom 25 000 og 30 000 innbyggjarar i 2020.

Dersom ein tek utgangspunkt i eit mål på 2 7500 innbyggjarar i 2020 og at ein skal leggje til rette for flest mogleg av befolkinga Fjell har i dag, må ein rekne med lågare butettheit, dvs færre busette pr eining. Gjennomsnittet for Norge i dag er 2,25. I gjeldande kommuneplan (Kommuneplan for Fjell 1999-2010) reknar ein med at det bur 2,8 personar per bustad.

Med 27 500 innbyggjarar vil ein trenge 12 200 bustadar. I dag har ein 7200 bustadar. Medrekna eit fråfall på 500, vil ein trenge 5500 bustader fram til 2020. Det må såleis byggjast 370 bustader pr år. Gjer ein ikkje det, vil befolkinga i 2020 vere lågare enn forventa, og kanskje kanskje skeivt fordelt, slik ho er i dag.

Næringsutvikling Kommunane Fjell, Sund og Øygarden vil gjennom Gode Sirkar søke og utvikle regionen som ein attraktiv stad for næringsutvikling. Sintef har ei viktig rolle her som koordinator og leiar. Ei viktig oppgåve for Gode sirklar er å utvikle aktivitetar i regionen for å gjera det meir attrativt å investera, arbeida og bu. Eit av horudargu- menta deira er at menneske skapar energiar, kunnskap samlast der det er menneske, oftast i byane, og der det er kunnskap, skjer det næringsutvikling. Alts: for å skape næringsutvikling på Straume og i regionen, treng ein fleire menneske i regionen.

24 opus bergen as / p05015 STRAUME LEIRVIK

5000 AV 20 000 INNBYGGJARAR I FJELL KOMMUNE BUR PÅ STRAUME

12000 AV 17 000 INNBYGGJARAR I STORD KOMMUNE BUR I LEIRVIK

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 25

26 opus bergen as / p05015 Mogeleg arealbruk (utbygging)

Bakgrunn Bakgrunn for dette framlegget er grunneigarane sine ønske om utvikling av området. Framlegget, som vert skissert her, er gjort utfrå vurderingar av området som heilheit, topografi, til vegsystemet (eksisterande og planlagt), eksisterande busetnad, grøntom- råde og kystsona. Framlegget er også basert på diskusjonen kring utvikling av Straume senterområde, der ein her ser på utviklinga av Straume som ei "bymessig utvikling". Området kring Sartor og rådhuset er definert som sentrumskjerne, og området rundt som randsone av bustader med forholdsvis høg utnytting.

Arealavgrensning Analyseområdet har fått ei avgrensing som samsvarer med eigedomane til tiltaksha- varane. Området er ca 1500 daa.

Analyseområdet ligg i eit LNF C-område, i nærleiken av bustadområda på Brattholmen og Snekkevika og industriområdet og senterområdet på Straume.

FRAMLEGG Grøntstruktur Det er ønskjeleg å ta vare på fleire grøne område: - Friluftsområda rundt Skogavatnet og Ebbesvikvatne - Grønt drag frå Straume idrettspark og sør til fylkesveg 233, som heng saman med grøntdraget som inkluderer Ebbesvikfjellet, og går mot sjøen i vest - Store, overordna grøne drag mellom bustadområda i sør

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 27

STRAUMEMILA + SØRE LITLESOTRA-MILA = DOBBELTMILA

- Ebbesvikvatnet er reint, og kan nyttast som badevatn - Park med veg og benker i tilknytting til Ebbesvikvatnet, tilret- telagt for alle brukarar

Grøntområda skal vere tilgjengeleg for alle.

Ebbesvikfjellet skal fungere som ein buffer mellom industri Skisse over grønt- og bustadområde. Likeeins fungerer gnr/bnr 43/1 og 43/11 drag, badeplassar som buffer mellom det gamle bustadområdet Snekkevika/ og turløype. Brattholmen og det nye i Ebbesvik.

Totalt overordna grøntareal er på ca xxx daa. I tillegg til dette kjem grøne område innanfor dei einskilde bustadområda, det vere seg fellesareal og private hagar.

I fjell er det stor etterspurnad etter båtplass. I Skjelvika, vest i analyseområdet, kan det leggjast til rette for båthamn med 150- 200 båtplassar, molo og kaianlegg med gjestebryggje.

I samanheng med båthamna kan det leggjast til rette for bade- anlegg med strand og stupebrett.

Eit samfunnshus/samfunnslokale i båthamna, som skal vera eit knutepunkt og ein arena for miljøskaping for folket på Søre Litlesotra.

Forslag til Marina i Skjervika

28 opus bergen as / p05015 Veg, gang/sykkel Ei utvikling av Søre Litlesotra er avhengig av ny veg til området. Den eksisterande vegen er for dårleg allereie idag. Ein har fylgjande tankar om korleis vegnettet på Søre Litlesotra kan sjå ut i framtida: - Veg frå Straume til Ebbesvik, via Straume idrettspark, slik han er teikna inn i kommuneplanen sitt arealdelskart - Kopling mellom ny og gammal veg vil danne ringveg på Søre Litlesotra - Vidareføring av vegen frå Straume sør i ei sløyfe, evt kop- ling mot Brattholmen - Vegtrassear inn i alle bustadområda - Hytteområdet i sør kan dra nytte av ny veg - Brattholmen får trafikkavlasting

- Gang- og sykkelvegar kan delvis fylgje vegtrasseen, delvis grøntdrag

Kollektiv Eit godt kollektivnett er ein viktig faktor for trivsel og miljø. Ein ser føre seg ei bussrute med sløyfe om Ebbesvik og Brattholmen: - Hyppige avgangar - Rimelege billettar - Direkte rute til Sartor Senter - God kopling til vidare kollektivtrafikk til Bergen

Barn og oppvekst Gode tilbod for barn og unge er viktig å ta omsyn til når ein tenkjer utbygging i så stor målestokk som her: - Gards- og friluftsbarnehage på eit nedlagt gardsbruk i Gavlen - Ridesenter i Gavlen - Fotballbane, ballbinge, leikeplassar, sykkelløype, ungdomshus - Skule dersom kommunen er interessert i det

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 29

2

1

3 6

4 5

Ebbesvik målestokk 1:10 000 Foreslått arealbruk i analyseområdet

TEIKNFORKLARING Bustad Grøntområde Barnehage Planlagt veg Arealavgrensing Båthamn

30 opus bergen as / p05015 Busetnad Det vert her føreslått å nytte ca 850 daa til bustadareal, fordelt på 6 område. Desse er avmerka på kartet. Varierte bustadtypar og ei gjennomsnittleg utnytting på BYA på 20-25 % vil gje mellom 1200 og 1500 bustadeiningar, alt etter kva type bustad det vert satsa på. Dei ulike bustadområda er plassert utftå topografi, grøntdrag og grunneigaren sine ynskje.

1) Nordvendt, bratt område, ca 25 daa, godt eigna til bygging av terrasseblokker Området ligg nært Straume og toler høg utnytting.

2) Ope, småkuppert og svært solrikt område, ca 175 daa. Området ligg sør og aust for Straume idrettspark og friluftsområde. Her kan det byggjast rekkehus i nord og lågblokker langs med Ebbesvikvatnet. Området ligg nært Straume, og kan tole høg utnytting. Det er naturleg å starte ei utbygging i område 1 og 2.

3) Eit bratt, vestvendt og solrikt område med utsikt mot sjøen og Store Sotra. Området er eigna til utbygging av terrasseleiligheiter. Området ligg nært til eksiste- rande og planlagt hytteområde i sør og bustadområde i søraust. Området ligg også nært til ønska småbåthamn i Skjervika. Området er ca 170 daa.

4) Område 4 ligg tett inn på eksisterande busetnad i Ebbesvika, og kan om ynskja byggjast ut. Her er det plass til mindre leiligheitsbygg og/eller einebustadar. Området er ca 65 daa ligg i ein skråning, har delvis god utsikt og er solrikt.

5) Dette er det størst området, ca 250 daa, urørt og solrikt vendt søraust. Terrenget er kuppert, og det er store variasjonar i t.d. utsikt innan området. Her kan det byg- gjast rekkjehus og einebustadar. I sør grenser området til kysten. Sørvest for områ- det ligg Gavlen, med gardsbarnehagen.

6) Område 6 ligg søraustvendt, nært til eksisterande hyttefelt i sør og Snekkevik i aust. Også dette området er solrikt. Området er ca 190 daa og passar godt for rekk- jehus og einebustader.

Vatn og avlaup Vatn- og avlaupsleidningar må førast fram til Ebbesvika, anten via sjøledning frå Bildøy, eller langs regulert veg frå Straume Næringspark. Innafor området vil utbyggarane sjølve ta sin del av framføringa av nye VA-system (uttalt av Sverre Ottesen i FjellVAR as).

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 31

Avstandar Frå Ebbesviksvatnet til Straume er det like lang som frå Fisketorget til Store Lungegårdvann/Florida, noko som tilsvarer mellom fem og ti minuttars gange.

Tid og utviklingstakt Det mest tenlege er å starte bygging der infrastruktur er på plass, t.d. i område 2 ved Straume idrettspark. Vidare kan området utviklast i den takten som kommunen og marknaden ynskjer. Ei froutsetning for at området kan utviklast er at det kjem på plass veg frå Straume. Vi ser at vegen frå Straume til Ebbesvik, som er føreslått i kommuneplanen, er den beste trasseen for området. Den kan fungere som tilkomst veg for dei nye og eldre bustadområde og til småbåthamna.

32 opus bergen as / p05015 Konsekvenser av ei utbyggjing

SKULE-/BARNEHAGEKAPASITET - Bør det leggjast til rette for ny skule på Søre Litlesotra? - Kapasiteten ved nærliggjande skular må vurderast - Barnehageproblemet kan løysast innanfor området med gards- og friluftsbarne- hage i Gavlen

BORN OG UNGE - Nærleiken til Straume idrettspark er ein stor fordel - Ballbanar og leikeplassar vil koma ved ei framtidig regulering - Fritidstilbod i Fjell er allereie godt etablerte

MILJØ, HELSE, TRIVSEL - Ulik bustadtypar gjer området attraktivt for ulike aldersgrupper. Ein slepp såleis "forgubbing" av området om 30 år - Turvegar og opne grøne drag skal friste til bruk - Området skal vere godt å bu i - Området skal leggjast til rette for alle tiype brukarar (universell utforming)

STRANDSONA - Utbygging av 100 metersbeltet må diskuterast - Tilretteleggjing for bruk av strandsona med båt og bad for alle

INFRASTRUKTUR - Realisering av ny veg mellom Straume og Ebbesvik er ein føresetnad for ei utvik- ling på Søre Litlesotra

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 33 - Vass- og kloakkleidningar kan førast i grøft langs ny veg - Elektrisitet, telefoni og andre kablar kan førast i grøft langs ny veg - Bebuarane i området i dag vil få langt betre tilhøve enn dei har i dag

LOKALSAMFUNNET Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen er i dag eit stille lite lokalsamfunn utan utvikling og med stor grad av forgubbing. Området ligg avsides til når ein tenkjer infrastruk- tur, men svært nært når ein tenkjer luftline. Ei utbygging vil gje "liv" til eit stille og sentrumsnært område.

DET URBANE STRAUME Ei utbygging på Søre Litlesotra vil skape nokre positive effektar: - Struameområdet vil få tilført langt fleire bustader enn dei har i dag - Fjell kommune kan tilby varierte bustader til alle aldersgruppe: blokkleiligheiter, småhus, einebustader for unge par, småbarnsfamiliar, eldre og einslege - Straume som eit urbant, levande sentrum, vil få fleire brukarar, også etter at butik- kane er stengde - Fleire vil nytte kollektivtransport, dersom det er eit godt tilbod - Fleire fotfolk vil skapa meir liv på Straume på kveldstid - Sartor Senter vil tene mykje på at fleire buset seg nært til senteret

KOMMUNEØKONOMIEN - Unge i etableringsfasen kjøper leiiligheit i det urbane Struame i staden for i Bergen - Dei eldre i "endringsfasen", kjøper leiligheit i det urbane Straume i stadenfor i Bergen. Denne gruppa bidrar også mykje til kommunekassa pga høge inntekter og små lån - Ein by tiltrekkjer seg fleire menneseke enn ei bygd: Får Straume urbant preg vil fleire finne området attraktivt - Byutvikling vil generere næringsutviling, og omvendt

34 opus bergen as / p05015 Konklusjon

URBAN UTVIKLING Ein føresetnad for urban utvikling av Straumeormådet, er større grad av bustadut- bygging og større grad av bustadtilbod. Utbygging bør, i tillegg til områda som er føreslått avsett i Kommunedelplan for Struame (høyringsutgåve), skje i randsona rundt sentrum.

Straumeplanen er naudsynt for å organisera sentrum. Denne analysen og dette fram- legget er tenkt som eit supplement til Struameplanen, og den viktigast bodskapen er å peike på at: - ein levande by treng folk som bur i næraste omkrets i randsona - Fjell kommune har ein einsildig bustadpark - Fjell kommune må halde på dei unge i etableringsfasen og dei eldre i endringsfa- sen

TID Grunneigarane på Søre Litlesotra legg her fram eit stort område til disposjon for- kommunen med ynskje om ei framtidig, langsiktig planlegging. Skal Fjell kommune oppnå ein årleg folkevekst på 2 %, må det byggjast ca 350 bustader i året, tatt omsyn til at talet på innbyggjarar stig, at fleire og fleire bur aleine og at talet på personar per bustad går ned.

Langsiktig planlegging er viktig når ein tenkjer bymessig utvikling av eit så stort område som Straume. For å oppretthalde ynskt utvikling, er det viktig å ha nok bus- tadområde å planleggje i. Det vil alltid vere prosjekt som fell frå.

områdeanalyse Snekkevik, Ebbesvik og Gavlen 35 FRÅ LNF C-OMRÅDE TIL BUSTADOMRÅDE Oppfordringa til Fjell kommune er difor å ta fleire store område med i ei langsiktig planleggjing. Vi meiner Søre Litlesotra er eit svært sentralt og viktig område i så måte.

Vi bed Fjell kommune om at Søre Litlesotra vert omgjort frå LNF C-område til bus- tadområde. Fjell kommune har i dette området ein unik sjanse til å utvide og byggjae opp ei bustadmasse som er naudsynt for utvikling av eit levande Straume sentrum.

36 opus bergen as / p03031 arealanalyse Knappskog 37

Områdeanalyse Ebbesvik

Oppdragsgiver: Holmesdalen Utvikling

Utarbeidet av: Opus Bergen AS Strandgaten 59 5004 Bergen tlf: 55 21 41 50 faks: 55 21 41 60 www.opus-bergen.no

Oppdragsansvarlig: Sivilarkitekt Tore Jensen

Medarbeidere: Linda Njåstad Øyehaug Elisabeth Johsen Arvid Hauge

38 opus bergen as / p03031 Søre-Litlesotra OMRÅDEANALYSE

arealanalyse Knappskog 39 Bergen juni 2005