Uitslag van de verkiezing voor de Tweede Kamer van 9 juni 2010
Deel 1. Kerngegevens
1
Colofon
Publicatie Kiesraad Postbus 20011 2500 EA Den Haag
Contact Secretariaat Kiesraad Tel. 070-426 62 66 e-mail: [email protected] Website: www.kiesraad.nl
2
Voorwoord
Voor u liggen de kerngegevens van de verkiezing voor de Tweede Kamer van 9 juni 2010. Zoals gebruikelijk publiceert de Kiesraad op de dag van de vaststelling van de uitslag een overzicht waarin de belangrijkste gegevens, als de uitslag en de gekozen kandidaten, handzaam bij elkaar staan. Over enige tijd zal nog een overzicht met de uitslagen per gemeente verschijnen. Deze kunt u overigens ook nu al raadplegen in onze databank. Deze is bereikbaar via de website van de Kiesraad of rechtstreeks op www.verkiezingsuitslagen.nl
H.R.B.M. Kummeling, Voorzitter Kiesraad
3
Afkortingen
CDA Christen Democratisch Appèl (CDA) CU ChristenUnie D66 Democraten 66 (D66) GL GROENLINKS MenS Partij voor Mens en Spirit (MenS) NieuwN Nieuw Nederland PiratenP Piratenpartij PvdA Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) PvdD Partij voor de Dieren PVV PVV (Partij voor de Vrijheid) SGP Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) SP SP (Socialistische Partij) TON RV TROTS OP NEDERLAND LIJST RITA VERDONK
4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1. Het kiesrecht en het verkiezingsproces
Hoofdstuk 2. Kerngegevens van de uitslag van de verkiezing
Bijlage 1. Aantallen stemmen uitgebracht op kandidaten van alle lijsten van groeperingen in de volgorde van het lijstnummer
5
6
Inleiding Op 9 juni 2010 werd in Nederland een zogenaamde ontbindingsverkiezing voor de Tweede Kamer gehouden. De aanleiding vormde de beslissing van de bewindslieden van de PvdA op 20 februari 2010 om uit het kabinet te stappen, omdat er geen overeenstemming bereikt kon worden over de Nederlandse militaire missie in Afghanistan. Dezelfde dag werd hun ontslag aan de Koningin aangeboden en aanvaard. De overige bewindslieden stelden vervolgens hun portefeuille ter beschikking. Het demissionaire rompkabinet van CDA en ChristenUnie kreeg van de Koningin de opdracht om op zo kort mogelijke termijn een verkiezing uit te schrijven.
7
Hoofdstuk 1. Het kiesrecht en het verkiezingsproces
Actief en passief kiesrecht De leden van de Tweede Kamer worden gekozen door degenen die op de dag van de kandidaatstelling Nederlander zijn en op de dag van de stemming de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt, met uitzondering van degenen die op de dag van de kandidaatstelling hun werkelijke woonplaats hebben in de Nederlandse Antillen of Aruba. Deze uitzondering geldt niet voor de Nederlander die ooit gedurende ten minste tien jaren ingezetene van Nederland is geweest, en voor de Nederlander die in Nederlandse openbare dienst in de Nederlandse Antillen of Aruba werkzaam is, alsmede zijn Nederlandse echtgenoot, geregistreerde partner of levensgezel en kinderen. De Nederlanders woonachtig in het buitenland dienen bij het College van Burgemeester en Wethouders van ’s-Gravenhage schriftelijk een verzoek in tot registratie als kiesgerechtigde. Het verzoek kan ook ingediend worden bij het hoofd van de consulaire post waaronder de woonplaats van de verzoeker valt, of bij de vertegenwoordiger van Nederland in de Nederlandse Antillen of in Aruba. Tegelijk met het registratieverzoek geeft de verzoeker aan of hij per brief, bij volmacht of in persoon in Nederland wil stemmen. Wanneer het registratieverzoek wordt ingewilligd, ontvangt hij onder andere een stembiljet en een retourenvelop. Het stembiljet moet hij naar de gemeente ‘s-Gravenhage opsturen (voor Nederlanders woonachtig binnen de EU) of naar de Nederlandse ambassade ter plekke. Voor de Tweede Kamerverkiezing van 9 juni is besloten voor Nederlanders woonachtig buiten de EU briefstembureaus in te stellen op de Nederlandse ambassades. Deze briefstembureaus stellen de uitslag vast en sturen die naar de gemeente ‘s-Gravenhage. Om gekozen te kunnen worden (passief kiesrecht) dient men in het bezit te zijn van de Nederlandse nationaliteit, minimaal achttien jaar te zijn en niet te zijn uitgesloten van het kiesrecht.
Organisatie van de verkiezing en vaststelling van de uitslag Nederland is in negentien kieskringen verdeeld. Bij een verkiezing voor de Tweede Kamer kunnen politieke groeperingen in de kieskringen deelnemen met verschillend samengestelde kandidatenlijsten. Bij de verkiezing van 2010 is dit niet gebeurd. Alle partijen hebben een stel gelijkluidende lijsten ingeleverd, dat wil zeggen: identiek samengestelde lijsten. Bij het verwerken van de verkiezingsuitslagen spelen de kieskringen een belangrijke rol. Het hoofdstembureau van elke kieskring stelt namelijk het stemtotaal van de kieskring vast. Het daarvan opgemaakte proces-verbaal wordt naar de Kiesraad opgestuurd. De Kiesraad stelt als centraal stembureau vervolgens de uitslag van Nederland vast evenals de zetelverdeling.
Het uitbrengen van een stem Sinds de wijziging van de Kieswet in oktober 2009 kan een kiezer zijn stem uitbrengen in een stembureau naar keuze binnen de eigen gemeente. Bij het uitbrengen van zijn stem dient hij zich te legitimeren met een geldig identiteitsdocument, waarbij aangetekend zij
8 dat door een kabinetsbeslissing van mei 2010 onder ‘geldig identiteitsdocument’ ook mag worden verstaan een maximaal vijf jaar verlopen identiteitsbewijs.
Blanco en ongeldige stemmen Sinds de wijziging van de Kieswet in december 2008 worden blanco en ongeldige stemmen van elkaar onderscheiden. Een blanco stem kan namelijk een bewuste keuze zijn om geen keuze te maken. Er bestaan dus drie soorten stemmen: geldige stemmen, blanco stemmen en ongeldige stemmen. Bij de verkiezing voor de Tweede Kamer zijn 8.829 blanco stemmen en 18.147 ongeldige stemmen uitgebracht, respectievelijk 0,09% en 0,19% van het totaal aantal uitgebrachte stemmen. Overigens hebben blanco stemmen geen invloed op de zetelverdeling. Die wordt uitsluitend bepaald aan de hand van de geldige stemmen. Wel tellen blanco en ongeldige stemmen mee bij het vaststellen van de opkomst.
Deelname politieke groeperingen Op 29 april nummerde de Kiesraad in een openbare zitting de kandidatenlijsten voor de verkiezing voor de Tweede Kamer. Van de 19 partijen die kandidatenlijsten hadden ingeleverd, hadden er tien zitting in de Tweede Kamer. Zij kregen een nummer toebedeeld, dat gebaseerd is op het aantal stemmen dat bij de verkiezing van 2006 is behaald. De partij met de meeste stemmen kreeg nummer 1 en zo verder. Van de overige negen partijen hadden er acht in alle kieskringen een kandidatenlijst ingediend. Zij lootten om de nummers 11 tot en met 18. De enige partij die niet in alle kieskringen een kandidatenlijst had ingediend, kreeg nummer 19 toebedeeld. Op 3 mei vergaderde het hoofdstembureau van iedere kieskring over de geldigheid van de ingeleverde kandidatenlijsten. De kandidatenlijst van de groepering P.V.D.M. en alle overige aardbewoners werd ongeldig verklaard, omdat hij te laat was ingeleverd. Hierdoor verviel lijstnummer 11. Verder werd in zeven kieskringen de kandidatenlijst van Heel NL ongeldig verklaard, omdat er niet voldoende ondersteuningsverklaringen waren ingeleverd. Van de groepering die met een blanco aanduiding op lijst 19 aan de verkiezing deelnam, werden om dezelfde reden twee kandidatenlijsten afgekeurd. Twee politieke groeperingen namen met een blanco lijst aan de verkiezing deel. Dat zijn een lijst met als eerste kandidaat Feijen, L.L. met lijst 17 en een lijst met als eerste kandidaat Laclé, Y.I. met lijst 19. Deze partijen hadden zich niet laten registreren waardoor ze zonder aanduiding aan de verkiezing deelnamen.
Tabel 1. Lijstnummer en aanduiding van de politieke groeperingen die deelnamen aan de verkiezing voor de Tweede Kamer 2010 Lijstnummer Aanduiding politieke groepering 1 Christen Democratisch Appèl (CDA) 2 Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) 3 SP (Socialistische Partij) 4 VVD 5 PVV (Partij voor de Vrijheid) 6 GROENLINKS
9 7 ChristenUnie 8 Democraten 66 (D66) 9 Partij voor de Dieren 10 Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) 12 Nieuw Nederland 13 TROTS OP NEDERLAND LIJST RITA VERDONK 14 Partij voor Mens en Spirit (MenS) 15 Heel NL 16 Partij één 17 Blanco lijst met eerste kandidaat Feijen, L.L. 18 Piratenpartij 19 Blanco lijst met eerste kandidaat Laclé, Y.I.
In zijn zitting van 29 april keurde de Kiesraad twee lijstencombinaties goed. Die van de PvdA met GROENLINKS en die van de ChristenUnie met de SGP. Lijstencombinaties, ook wel lijstverbindingen genoemd, worden doorgaans gesloten tussen enigszins verwante partijen met het doel de kans op het verwerven van een restzetel te vergroten. Bij de verkiezing voor de Tweede Kamer wordt voor het verdelen van restzetels namelijk het stelsel van de grootste gemiddelden toegepast dat enigermate in het voordeel van grote partijen werkt. Doordat een lijstencombinatie bij de zetelverdeling in eerste instantie als één lijst wordt beschouwd, ontstaat zo een grotere groepering en daardoor een grotere kans op een restzetel.
10
Hoofdstuk 2. Kerngegevens van de uitslag van de verkiezing voor de Tweede Kamer 2010
Aantal stemmen per politieke groepering In tabel 2 is het aantal stemmen en zetels per groepering opgenomen.
Tabel 2. Aantal stemmen en zetels per groepering Aanduiding van de groepering Aantal stemmen Aantal zetels VVD 1.929.575 31 Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) 1.848.805 30 PVV (Partij voor de Vrijheid) 1.454.493 24 Christen Democratisch Appèl (CDA 1.281.886 21 SP (Socialistische Partij) 924.696 15 Democraten 66 (D66) 654.167 10 GROENLINKS 628.096 10 ChristenUnie 305.094 5 Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) 163.581 2 Partij voor de Dieren 122.317 2 TROTS OP NEDERLAND LIJST RITA VERDONK 52.937 0 Partij voor Mens en Spirit (MenS) 26.196 0 Piratenpartij 10.471 0 Blanco lijst met eerste kandidaat Feijen, L.L. 7.456 0 Partij één 2.042 0 Nieuw Nederland 2.010 0 Heel NL 1.255 0 Blanco lijst met eerste kandidaat Laclé, Y.I. 924 0 Totaal 9.416.001 150
De kiesdeler bij de Tweede Kamerverkiezing van 9 juni bedroeg derhalve 9.416.001 stemmen gedeeld door 150 zetels is 62.773 51/150.
De geldige stemmen zijn als volgt over de negentien kieskringen verdeeld. De aanduidingen van de groeperingen in deze tabel zijn verkort.
11 Tabel 3. Aantal stemmen per groepering per kieskring Kieskring 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Groningen Leeuwarden Assen Zwolle Lelystad Nijmegen Arnhem Utrecht Amsterdam Haarlem VVD 49041 59139 55630 109685 49468 59191 168977 167652 64798 146939 PvdA 93631 94728 75850 124432 38358 61645 158261 130668 135816 103754 PVV 38559 43416 37807 81775 32825 48882 109950 90392 36172 74335 CDA 37688 69394 40079 132669 21433 39428 144399 86569 12705 55444 SP 39569 43868 28400 60448 17295 34138 79498 51312 27890 41321 D66 21952 18025 15036 38171 11039 22855 54551 66745 45613 49306 GL 28297 23866 16992 34887 11345 25507 52051 63903 48190 40330 CU 20743 19507 12523 40248 9884 5790 43871 33099 3405 10171 SGP 1706 2195 1340 16337 4993 9201 30671 15925 274 1918 PvdD 4960 4151 3162 5664 2747 3630 9786 8753 6927 8523 TON RV 1273 1451 1555 3431 1469 1483 3806 3097 1067 2876 MenS 902 1377 894 1587 651 779 2586 2074 917 1639 PiratenP 441 346 237 719 278 283 682 836 603 677 Lijst 17 277 245 166 451 164 372 626 520 226 448 Part één 60 44 47 110 46 57 128 138 189 181 NieuwN 60 68 72 140 47 49 262 137 93 130 Heel NL . . 36 102 . 52 230 104 . . Lijst 19 131 118 . . 168 . 217 . 123 . 339290 381938 289826 650856 202210 313342 860552 721924 385008 537992
Kieskring 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Totaal Den Den Rotterdam Dordrecht Leiden Middelburg Tilburg ’s-Herto- Maastricht Helder Haag genbosch VVD 138235 59925 48920 153582 174009 38738 129237 158246 98163 1929575 PvdA 112169 63042 73682 114971 110122 38549 99342 120923 98862 1848805 PVV 91122 43725 53912 126727 103754 33141 106890 131295 169814 1454493 CDA 65190 18710 17726 89094 92002 36085 87021 134938 101312 1281886 SP 55838 18234 26654 62817 51371 20393 68053 115667 81930 924696 D66 37344 28075 22351 40368 54050 9526 38986 50608 29566 654167 GL 39085 22687 21745 36652 42967 10698 32998 42612 33284 628096 CU 8290 4429 6145 33222 26481 9469 8021 5821 3975 305094 SGP 1206 1054 1906 31087 19200 18990 4695 483 400 163581 PvdD 8715 4901 4961 9581 9514 3045 6932 7936 8429 122317 TON RV 4498 1240 1155 4105 4057 1621 4486 5737 4530 52937 MenS 1921 740 538 1514 1636 544 1599 2121 2177 26196 PiratenP 659 399 404 771 821 226 587 879 623 10471 Lijst 17 476 252 169 515 631 158 561 746 453 7456 Part één 175 94 94 132 136 28 114 165 104 2042 NieuwN 138 77 52 144 136 66 80 127 132 2010 Heel NL 116 . 41 98 103 . 105 132 136 1255 Lijst 19 113 . 54 ...... 924 565290 267584 280509 705380 690990 221277 589707 778436 633890 9416001
12
Uitslag briefstembureaus In tabel is de uitslag van de briefstembureaus opgenomen. De briefstembureaus vormen geen aparte kieskring, maar zijn samen een stembureau van de gemeente De Haag. Zij vallen dus onder de kieskring Den Haag. Het electoraat bestaat uit het aantal Nederlanders in het buitenland dat zich heeft laten registreren.
Tabel 4. Uitslag briefstembureaus Groepering Aantal stemmen % VVD 9.835 29,06 PvdA 6.056 17,89 D66 4.985 14,73 GL 4.529 13,38 PVV 2.965 8,76 CDA 2.730 8,07 SP 1.055 3,12 CU 784 2,32 PvdD 528 1,56 SGP 112 0,33 TON RV 105 0,31 MenS 64 0,19 Piratenpartij 53 0,16 Blanco lijst met eerste kandidaat Feijen, L.L. 36 0,11 NieuwN 6 0,02 Partij één 6 0,02 Heel NL 0 0 Blanco lijst met eerste kandidaat Laclé, Y.I. 0 0 Geldig 33.849 100,0
Electoraat 46.396 Blanco 38 Ongeldig 1.270 Uitgebracht 35.157 75,8
Effect lijstencombinaties Om het effect van de twee lijstencombinaties na te gaan, is berekend hoe de zetelverdeling zou zijn geweest, als er in het geheel geen lijstencombinaties waren gevormd. Het resultaat van die berekening is dat de zetelverdeling niet anders zou zijn geweest dan ze nu is.
13
Gekozen kandidaten Op de lijsten van de 18 groeperingen stonden in totaal 676 kandidaten. Voor elke partij zijn eerst gekozen verklaard de kandidaten op wie een aantal voorkeurstemmen is uitgebracht dat ligt boven de 25% van de kiesdeler. Om met voorkeurstemmen te worden gekozen, dient een kandidaat dus minimaal 15.694 stemmen te hebben behaald. Daarna zijn, voor zover de door een partij behaalde zetels nog niet aan een kandidaat waren toegewezen, de overige zetels toegewezen aan kandidaten in de volgorde waarop ze op de lijst zijn vermeld. Bij deze verkiezing hebben 32 kandidaten de voorkeurdrempel overschreden. Van deze 32 kandidaten hebben er 2 geen zetel behaald omdat er geen zetels aan de lijst zijn toegewezen. Het betreft M.C.F. Verdonk van de lijst TROTS OP NEDERLAND LIJST RITA VERDONK en L.R. Manders van de lijst Partij voor Mens en Spirit (MenS). Onder de 30 kandidaten die de voorkeurdrempel hebben overschreden èn gekozen zijn, bevinden zich twee personen die uitsluitend op grond van de lijstvolgorde geen zitting zouden kunnen nemen. Dit zijn A.S. Uitslag van de lijst Christen Democratisch Appèl (CDA) en P.A. Dijkstra van de lijst Democraten 66 (D66). In tabel 5 zijn de gekozen kandidaten per groepering opgenomen. De namen van de kandidaten die de voorkeurdrempel hebben gehaald, zijn voorzien van een asterisk.
Tabel 5. Gekozen kandidaten per groepering
Oorspr. Aantal stemmen Gekozen kandidaten Woonplaats lijstpositie
Christen Democratisch Appèl (CDA)
Capelle aan den 947.785 1 Balkenende, J.P. (m) * IJssel
3 Verhagen, M.J.M. (m) * Voorburg 56.106
2 Bijleveld Schouten, A.T.B. (v) * Goor 49.036
6 de Jager, J.C. (m) * Rotterdam 46.452
4 Klink, A. (m) * Rotterdam 33.115
7 Atsma, J.J. (m) * Surhuisterveen 22.003
31 Uitslag, A.S. (v) * Welsum 15.933
5 van Bijsterveldt Vliegenthart, J.M. (v) Schipluiden 10.137
Blanksma van den Heuvel, P.J.M.G. 5.414 8 Eindhoven