ZICHT OP VERKIEZINGSSPECIAL WASSENAAR Maart 2018 | Een uitgave van Zicht Op Haaglanden i.s.m. Frans H. Mickinghoff

Gemeenteraads Verkiezingen 2018 Wassenaar 04

Fusie of zelfstandig? 10

Het gerommel van Hoekema 23

Zijn dit de laatste verkiezingen De keiharde feiten in een zelfstandig Wassenaar?

Lees het feitenrelaas, en maak uw keuze. Uw stem beslist over de toekomst van Wassenaar. 2 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inhoudsopgave

DEEL I: FUSIE OF EEN ZELFSTANDIG WASSENAAR? Gewest, stadsprovincie of annexatie? Het gemeentekantoor Blijft Wassenaar zelfstandig? Start Werkorganisatie Duivenvoorde (WODV) Enquête DLW Landelijk beleid Slimmer en sterker bestuur in Zuid-Holland De Vrienden zijn faliekant tegen een fusie Waarschuwende woorden van Ben Paulides Dreiging gedwongen fusie? Burgemeester Drs Jan Hoekema (D66) Waarnemend-burgemeester Charlie Aptroot (VVD) Het bestuurskrachtonderzoek De Warenar Harmonisatie beleid, gezamenlijke huisvesting en wijzigingen organisatie Een eigen beleid voor iedere gemeente Of Wassenaar een fusie met Voorschoten niet uitsluit? Voorschoten moet kiezen tussen Wassenaar en Leiden Goede voornemens Voornemens doorgeprikt Struisvogelpolitiek Centrale huisvesting Alles wordt onderzocht Viering 50 jarig jubileum Vrienden wordt fiasco Het Wassenaarkompas DLW over benoeming Frank Koen Andere insteek Wassenaarkompas Onbeantwoorde vragen rond aftreden Hoekema Nog meer onbeantwoorde vragen

DEEL II: GEMEENTEN BEPALEN? Gemeenten kunnen volledig zelf bepalen wel of niet te fuseren? ROL PROVINCIE, Gemeenten kunnen niets als de provincie fusie afdwingt? PROCEDURE, Het bijeenvegen van enkele gemeenten is zo gepiept? © Frans H. Micklinghoff FINANCIËLE WINST? Gemeentefusies leveren geld op? © Joup BV, Uitgever ZichtOpHaaglanden VERGROTING AFSTAND BURGER – BESTUUR Fusie leidt tot verlies van identiteit door grote afstand burger-bestuur? www.zichtopvandaag.nl FUSIE IS FUSIE? Gemeentefusies zijn hetzelfde als fusies in het [email protected] bedrijfsleven? Vormgeving: Zicht Op BESTUURSKRACHTMETING Alleen fusie kan bestuurskracht van gemeenten versterken? Met dank aan Manja van Kalken voor fotografie en cover foto. SAMENWERKINGSCONSTRUCTIES

Alle rechten voorbehouden. NAWOORD VAN DE AUTEUR NAWOORD VAN DE UITGEVER Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 3 Voorwoord Voorwoord

Als volger van het nieuws en overig wel en wee in Wassenaar gaan de perikelen omtrent de zelfstandigheid of fusie mij zeer aan het hart. De wisselende standpunten (zo vlak voor de verkiezingen) bij menig partij doet de vraag rijzen hoe deze partijen er na de verkiezingen over denken. Aanleiding genoeg dus om de dossiers in te duiken en een feitenrelaas op te stellen over hoe de laatste jaren de zelfstandigheid aan de orde is gesteld, en hoe de verschillende politici zich daarover hebben uitgelaten.

Het idee krijgt al gauw vorm, en een beslag in deze uitgave. Belangrijke informatie voor alle Wassenaarders, zo vindt ook de redactie van Zicht Op, die aanbiedt dit boek als extra krant door heel Wassenaar te verspreiden.

Voor ons burgers is het belangrijk om goed geinformeerd te zijn voordat we onze stem uitbrengen. Kiezersbedrog met beloften vooraf die al snel gebroken worden, zeker als het om zoiets belangrijks als de zelfstandigheid van onze mooie gemeente gaat, kunnen voorkomen worden met de juiste informatie.

Zelf ben ik tot de conclusie gekomen dat er maar een partij in Wassenaar onomwonden en met goede argumenten voor de zelfstandigheid van Wassenaar is opgekomen. Het zal u niet verbazen dat ik mij bij die partij heb aangesloten. Dat was mijn keuze. U gaat over uw keuze. Lees dit verslag en kom dan tot een voor u goed besluit.

Frans H. Micklinghoff 4 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

deel | door Frans H. Micklinghoff Fusie of een zelfstandig Wassenaar?

Voorschoten is vooral op Leiden georiënteerd, Wassenaar op Den Haag. Met de komst van Het gemeentekantoor het Hofpleinlijntje (1907) komt er een snelle en comfortabele verbinding met Den Haag en In november 2002, tijdens de behandeling van de Rotterdam. De komst van de gele tram (1923) zorgt ervoor dat Wassenaar zich nog meer gemeentebegroting, maakt gemeentesecretaris kan richten op Den Haag. De burgers van Voorschoten en Wassenaar tonen in de loop der Ruud Bitter bekend dat er nogal wat niet eeuwen weinig interesse voor elkaar. Bestuurlijk kunnen Wassenaar en Voorschoten elkaar deugt aan het huidige, midden in het dorp wel vinden in enkele praktische zaken. En daar blijft het bij. staande, gemeentekantoor. “De veiligheid en bedrijfszekerheid moet eerst op peil worden Gewest, stadsprovincie of annexatie? wel regelmatig op de politieke agenda. Zo gebracht”, staat in het investeringsoverzicht te In de zestiger jaren van de vorige eeuw wordt dient de VVD bij de behandeling van de lezen. Voordat van investeringen in het huidige ingezien dat gemeenten meer met elkaar gemeentebegroting voor 1995 een motie in met gebouw sprake kan zijn, dient onderzoek plaats moeten samenwerken en men vindt daarvoor daarin een verzoek aan B&W om samen te gaan te vinden naar de mogelijkheden van bouw van het begrip ‘gewest’ uit. We praten dan over met Voorschoten. een nieuw gemeentekantoor op de locatie Den een soort bestuurslaag boven de deelnemende Deijl (eventueel aangevuld met woningbouw), gemeenten. Op het democratische gehalte van Echter; “De samenwerking tussen de gemeenten of op een andere locatie. “Onderzoek naar en deze bestuurslagen valt veel af te dingen. Er Wassenaar en Voorschoten zal op korte termijn besluitvorming over een nieuw gemeentekantoor worden wel verkiezingen gehouden voor het niet worden uitgebreid”, aldus burgemeester op Den Deijl of een andere locatie zal voor het einde bestuur van de gemeenten én voor de provincie, Piet-Hein Schoute in juni 1996. Noodzaak tot van 2003 moeten zijn afgerond”. Uit dat overzicht maar verkiezingen voor het bestuur van ‘het verdere samenwerking was er in de ogen van blijkt verder dat de gemeente Wassenaar voor gewest’ zijn er niet. Voorschoten sluit zich aan Schoute ook niet, omdat geen van de gemeenten een nieuw gemeentekantoor 3,5 miljoen euro wil bij het gewest Leiden. Wassenaar wil lange tijd met herindeling of annexatie werd bedreigd. reserveren. In de Wassenaarse wandelgangen geen keuze maken. Uiteindelijk wordt duidelijk wordt gefluisterd dat een eventueel op de Den dat Wassenaar zich wel moet concentreren op De voorzitter van het CDA-Wassenaar Bert Deijl te bouwen gemeentekantoor gemakkelijk Haaglanden. In een publicatie van het ministerie Doorn merkt begin 1997 op: “De Stadsprovincie uit te breiden moet zijn om eventueel ook de van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, zal waarschijnlijk niet doorgaan. Dat ambtenaren van de gemeente Voorschoten te getiteld ‘Herindelingsplan Den Haag en betekent nadenken over alternatieven voor huisvesten, mochten beide gemeenten een fusie omstreken’, kunnen we lezen hoe daar destijds samenwerking. Eén van de mogelijkheden, waar aangaan.5 mee werd omgegaan. Interessant is een verslag in Den Haag nog steeds over wordt nagedacht, van een bijeenkomst op het ministerie, waar het is gemeentelijke herindeling!”. 1. Den Haag deed in de afgelopen twee eeuwen voltallige college van B&W onder aanvoering een zevental annexatiepogingen gericht op Wassenaar. Het tot nu toe meest vergaande van burgemeester Piet Hein Schoute zich met Volgens toenmalig wethouder Frits Wensveen voorstel betrof de annexatiepoging van al het hand en tand verzet tegen elke ingreep op (CDA) zou samenwerking van Wassenaar en Wassenaarse grondgebied ten zuiden van de Papeweg en Lange Kerkdam. In 1931 kende Wassenaars grondgebied. Annexatie van delen Voorschoten wel degelijk een optie kunnen zijn Wassenaar zelfs een Anti Annexatie Comité. In van Wassenaar (of heel Wassenaar) wordt dan om zo een dreigende annexatie door Den Haag dat comité zaten de lokale kiesverenigingen, overwogen, waardoor Wassenaar een ‘buitenwijk’ af te wenden.2 Bij zijn afscheid als burgemeester Wassenaar Vooruit en een aantal bekende en gerespecteerde inwoners. De grens tussen van Den Haag ( met burgemeester Wim Deetman) merkt Piet Hein Schoute op dat Wassenaar Wassenaar en Den Haag liep twee eeuwen geleden zou worden.1 Wassenaar zoekt dan toenadering voldoende omvang heeft om een zelfstandige grofweg van het Kurhaus in Scheveningen, langs de Waalsdorpervlakte, de Van Alkemadelaan naar tot Voorschoten, dat immers in het Groene Buffer gemeente te blijven. Het is Schoute die er voor de Carel Reinierskade. Huis Ten Bosch lag toen gebied een vergelijkbare positie inneemt. Maar gezorgd heeft dat de twee gemeenten, speciaal op Wassenaars grondgebied. Voorschoten vertoont totaal geen animo tot enige de gemeentebesturen, met elkaar gaan praten. 3 2. Frans Micklinghoff, ‘Wethouders Wensveen vorm van samenwerking. en Van Dijk-Staats op nieuwjaarsreceptie: In 2001 uit PvdA-raadslid Jan Stegeman in het ‘CDA en VVD hebben geen ruzie!’’, Wassenaars Nieuwsblad, 15 januari 1997 Langzaam breekt het besef door dat de weekblad van de Vereniging van Nederlandse gemeenten Voorschoten en Wassenaar wel eens Gemeenten zijn visie op een samengaan met 3. Frans Micklinghoff, ‘Burgemeester drs. vermalen kunnen worden tussen de naastgelegen Voorschoten. “Wassenaar is maar klein. Ik pleit P.H. Schoute verlaat Wassenaar’, Wassenaars Nieuwsblad, 16 september 1999. grote steden Leiden en Den Haag. Een hechtere er voor om Wassenaar en Voorschoten samen te samenwerking om zo sterker te staan ten voegen tot de gemeente Voorwas. Niet alleen kun 4. Maarten Evenblij, ‘Het gaat allemaal te langzaam’, VNG-magazine, 16 februari 2001. opzichte van ‘de grote stad’ blijft uit. je dan efficiëntere ambtelijke diensten vormen, maar als gemeente van ongeveer vijftigduizend 5. Wassenaars Nieuwsblad, 19 maart 2003 In de jaren negentig staat een hechtere inwoners kun je je dan ook beter wapenen tegen samenwerking tussen de twee gemeenten de expansiedrift van Den Haag en Leiden”. 4 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 5

In 2003 dringt het ook door in Voorschoten dat komt ook de bestuurlijke zelfstandigheid van Voorschoten. De burgemeester (Jan Hoekema) Wassenaar de mogelijkheid onderzoekt om een Wassenaar ter sprake. Onder het hoofdstukje geeft toe dat hij niet weet waar dit eindigt, maar nieuw gemeentekantoor voor Wassenaar én ‘Samenwerken of fusie met Voorschoten?’ wordt in laat ondertussen wel ambtelijke afdelingen Voorschoten op de Den Deijl wil bouwen. “Het de Nieuwsbrief van de Vrienden achtereenvolgens fuseren. leeft niet in Voorschoten. We hebben een prima de achtergrond van samenwerken of fusie verstandhouding met Wassenaar, maar over geschetst, vervolgens de standpunten van de De Vrienden vinden dat het hoog tijd wordt dat samengaan wordt helemaal niet gesproken”, aldus politieke partijen uit de doeken gedaan en daarna B&W eindelijk een goed onderbouwde visie de toenmalige burgemeester van Voorschoten een conclusie getrokken. voorlegt over de toekomst van Wassenaar. Het Wilma Verver. Die verder stelt dat er geen sprake profiel van Wassenaar is groen en dorps en kan zijn van een fusie tussen Wassenaar en Zo valt in de Nieuwsbrief van de Vrienden de Vrienden willen dat graag zo houden. In de Voorschoten. Volgens Wilma Verver zijn er in het te lezen: ledenvergadering van de Vrienden in mei 2010 is recente verleden wel ontwikkelingen geweest om “Het Wassenaarse college van B&W, daarin een motie aangenomen om het behoud van een gemeenschappelijke onderwerpen te ontdekken. gesteund door de gemeenteraad (met zelfstandig Wassenaar aan onze doelstelling toe “Maar tot op heden hebben we die niet kunnen uitzondering van WWW) zet in op intensieve te voegen. Daarbij streven wij naar een objectieve vinden. Het lijkt wel of we veel delen, maar in samenwerking met Voorschoten onder behoud onderbouwing. Welke argumenten zijn vóór of de praktijk blijkt dat niet zo te zijn. Voorschoten van de zelfstandigheid van de gemeente tegen behoud van een zelfstandig Wassenaar? heeft zijn samenwerkingsverbanden in de Leidse Wassenaar. Fuseren krijgt bestuurlijk vorm Hoe worden deze argumenten gewogen en hoe regio, waar we loyaal aan zijn. Wassenaar door gemeentelijke herindeling. Bestuurlijk kan het karakter en de identiteit van Wassenaar heeft zijn samenwerkingsverband met de regio Wassenaar heeft een duidelijk standpunt het best behouden blijven? Een open debat Haaglanden”. Voeding aan de vermoedens ingenomen: Wassenaar blijft zelfstandig. over deze vragen vinden wij noodzakelijk en van een gemeentelijke fusie wordt gegeven Gemeentelijke herindeling wordt dus daarom hebben we de Commissaris van de door een artikel in een locale krant met de kop afgewezen. Om verschillende redenen vinden Koningin uitgenodigd. Helaas hebben wij ‘Gemeentekantoor Wassenaar komt mogelijk de Vrienden dit een uitstekend standpunt. Zo in Wassenaar een extra probleem; uit het op Den Deijl’. Burgemeester Wilma Verver laat is de afstand tussen burger en politiek steeds Bestuurskrachtonderzoek is naar voren verder optekenen dat ze dit artikel met stijgende groter geworden. ‘Zij’ – de politici – staan gekomen dat het bestuur van de gemeente verbazing heeft gelezen en “… ook mijn collega steeds verder af van ‘wij’ – de burgers. Een Wassenaar onvoldoende functioneert. Dit geldt Van den Muijsenberg is erg verbaasd. Hij heeft me schaalvergroting zou dat probleem slechts zowel voor de Burgemeester en de Wethouders, meteen gebeld om aan te geven dat het bewuste verergeren. Het project samenwerking/fusie met als voor de gemeenteraad. De Vrienden zijn artikel niet door informatie vanuit zijn gemeente Voorschoten is het belangrijkste bestuurlijke bevreesd dat dit gebrek aan bestuurskracht in de is gevoed”. onderwerp voor de verkiezingen. Het is daarom toekomst als argument kan worden gebruikt om zeer teleurstellend dat twee belangrijke politieke het voortbestaan van de gemeente ter discussie De woordvoerder van de gemeente Wassenaar partijen geen opvatting hebben over dit voor te stellen. Dit, ondanks het feit dat politieke Wim Issendonck bevestigt dat de gemeente de de toekomst van Wassenaar zo belangrijk partijen in Wassenaar zich tegen fusie hebben nieuwbouw van een gemeentekantoor op de onderwerp. Daarmee plaatsen Groen Links en uitgesproken”. 8 locatie Den Deijl onderzoekt. “Maar dat is zeker de PvdA zich buiten het politieke discours van de niet vooruitlopend op een mogelijke fusie met verkiezingen. Onbegrijpelijk. De andere partijen In zijn inleiding wijst Jan Fransen erop dat Voorschoten. Tijdens de begrotingsbehandeling zijn duidelijk: Wassenaar blijft zelfstandig. Dat is Wassenaar niet verandert als het deel gaat wordt ook kritisch gekeken naar de gemeentelijke een belangrijke uitspraak …. Het woord is aan uitmaken van een grotere gemeente. Jan huisvesting, mede met het oog op de bekende de politieke partijen”. 7 Fransen: “Bij een noodzakelijke schaalvergroting schoenlepelproblematiek op ons kantoor aan ontstaat een gemeente met meerdere kernen, de Johan de Wittstraat. Het college van B&W Op 28 maart 2011 houden de Vrienden hun een gemeente met meerdere gemeenschappen. heeft van de gemeenteraad opdracht gekregen ledenvergadering, waarvoor de Commissaris van Binnen de gemeenschap moet gebouwd worden om nieuwbouw langs de A44 bij Den Deijl te de Koningin Jan Fransen is uitgenodigd om te aan een sterk verenigingsleven en sociale onderzoeken”. Volgens Issendonck kunnen spreken over: ‘De toekomst van Wassenaar. Blijft samenhang. Dat is de sleutel bij noodzakelijke Wassenaar en Voorschoten ‘best bij elkaar over Wassenaar zelfstandig?’. De voorzitter van de schaalvergroting. Een minimale schaal zal een de schutting kijken’. “Zoals ook is gebeurd in het Vrienden stelt in zijn toelichting eerst de vraag: gemeente met 50.000 inwoners moeten zijn Pact van Duivenvoorde. Daar is sprake van een Waarom dit onderwerp? En geeft daarop dan om zich te kunnen handhaven tussen de grote lichte vrijage, maar niet van een verloving”. 6 zelf als antwoord: “Dit is omdat het Wassenaarse gemeenten Leiden en Den Haag. … college van B&W een intensieve samenwerking Blijft Wassenaar zelfstandig? met Voorschoten is aangegaan, zonder een 6. Haagsche Courant, 26 maart 2003 7. Nieuwsbrief VvVvW, mei 2016, Vrienden 50 op Tijdens het door de Vrienden georganiseerde visie op de toekomst te ontwikkelen. Dit terwijl koers, samen sterk voor Wassenaar. ‘grote lijsttrekkersdebat’, voorafgaand aan de een eventuele fusie verstrekkende gevolgen kan 8.Voorwoord van John Lintjer in Nieuwsbrief VvVvW, februari 2011. gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart 2010, hebben voor de inwoners van Wassenaar en 6 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Indien een gemeente een lage bestuurskracht heeft, dan is het een taak van de Provincie om in te grijpen”.

Jan Franssen stelt vast dat Voorschoten en Wassenaar zelf het initiatief hebben genomen om over hun toekomst na te denken en nu zelf als eerste aan zet zijn om hun eigen bestuurskracht op peil te houden en te bevorderen. Of de intensivering van de samenwerking tussen Voorschoten en Wassenaar op termijn zal leiden tot een fusie tussen beide gemeenten is in eerste instantie een zaak van de beide gemeenteraden. De eerste vragensteller uit de zaal, Michiel Rahusen, wijst erop dat de lage score van de bestuurskrachtmeting een gevolg is van de slechte verhouding tussen het moet dus iets gebeuren om de bestuurbaarheid Leidschendam. Heldere informatie en argumenten College en de Raad. Ingrijpen door de provincie en de dienstverlening aan de burgers te vergroten. pro en contra moeten de basis vormen voor een hoeft toch niet meteen te leiden tot een fusie In de eerste plaats zal het Gemeentebestuur zorgvuldige en transparante beslissing.” 9 met Voorschoten? We moeten eerst de relatie haar verantwoordelijkheid moeten nemen tussen College en Raad verbeteren! De heer om intern orde op zaken te stellen. Zowel op Dan volgt een lijstje van zaken die volgens Fransen beaamt dat, maar wijst nogmaals op politiek-bestuurlijk, als op ambtelijk niveau. de Vrienden ontbreken; een visie op de de gewenste minimale schaalgrootte van 50.000 Daarbij komt gewoonlijk de vraag aan de orde positionering en identiteit van Wassenaar, een inwoners. … Wethouder Fred Sanders merkt op of personele wisselingen op bestuursniveau onafhankelijke evaluatie, een inventarisatie dat alle politieke partijen, met uitzondering van of ambtelijke herschikking oplossingen bieden van alle gemeenschappelijke regelingen, een de PvdA, in hun verkiezingsprogramma hebben voor bestuursversterking. Komt een bestuur er onderzoek naar resultaten van dergelijke fusies opgenomen dat er niet gefuseerd wordt. De intern niet uit dan moet wel (in het belang van de elders, informatie over personele consequenties, Commissaris van de Koningin reageert hierop burger) een beroep gedaan worden op de hulp mogelijke alternatieven. Vervolgens wordt met zijn conclusie dat er dan niet gefuseerd wordt van anderen, via samenwerking of fusie. gewezen op de noodzaak het plan te bespreken, tijdens deze raadsperiode, maar dat verdere dat dit tijd kost en dat er draagvlak voor het gedachtevorming wel zal moeten plaatsvinden. Helaas is het voorstel aan de Raad voor plan bij de bevolking moet zijn. Omdat het Schaalvergroting is, gezien de taken die een integratie met een andere gemeente niet helder Wassenaarse Gemeentebestuur zelf geen visie gemeente heeft, onvermijdelijk, aldus Jan over de overwegingen voor dat besluit en de geeft op het plan, spreken de Vrienden de wens Franssen in zijn slotwoord. consequenties daarvan. Dat is jammer, want uit daar ‘graag’ vorm aan te geven. In feite daarmee wordt ruim baan gegeven aan allerlei wordt dan opgesomd waarvoor de Vrienden al Start Werkorganisatie Duivenvoorde (WODV) speculaties. De Vrienden zijn van mening dat jaren ijveren, plus een nieuw punt: ‘gezien de In januari 2012 verschijnt een intern memo van de het Wassenaarse bestuur open kaart moet noodzakelijke bezuinigingsoperaties géén nieuw Vrienden over de door Wassenaar en Voorschoten spelen over de consequenties van haar matige gemeentekantoor bouwen’. Dit drie kantjes voorgenomen ambtelijke fusie op 1 januari 2013 bestuurskracht. Het Gemeentebestuur werkt tellende interne memo vormt de basis voor de in de Werk Organisatie DuivenVoorde (WODV). immers voor het belang van haar burgers. En die inspreekbijdrage die de Voorzitter van de Vrienden Beide gemeenten zouden hun beleidsvrijheid hebben recht op volledige informatie. tijdens de zogenaamde carrouselbijeenkomst op behouden en beide gemeenteraden moeten 30 januari 2012 afsteekt.10 in februari 2012 een besluit nemen over deze Het voorstel van B&W betreft uitsluitend een ambtelijke fusie. Het Wassenaarse voorstel ambtelijke fusie van de twee gemeenten. Op 1 januari 2013 gaat de Werkorganisatie bevestigt niet de wens van de gemeenteraad dat Maar we moeten ons realiseren dat zo’n Duivenvoorde (WODV) van start. In feite gaan Wassenaar zelfstandig moet blijven. Vervolgens fusie onomkeerbaar is. Dat wil zeggen, als er de ambtenaren van Wassenaar en Voorschoten stellen John Lintjer en Bert Duhoux de vraag meningsverschillen ontstaan over aansturing in WODV op, onder een meerhoofdige leiding. ‘Waarom doet het Gemeentebestuur een door wethouders, kunnen wij het ambtelijk Het ineenschuiven van de ambtenaren gaat niet fusievoorstel?’ en geven daarop als antwoord: apparaat feitelijk niet meer ontvlechten en in de eenvoudig en niet zonder strubbelingen.

“Enige tijd geleden heeft een extern bureau oude situatie terugbrengen. En waartoe leidt een vastgesteld dat de bestuurskracht van ambtelijke fusie? 9.  Mogelijke fusie Wassenaar en Voorschoten en later met Leidschendam-Voorburg??, intern Wassenaar matig is. En gelet op de nieuwe taken memo VvVvW, januari 2012. die Gemeenten van het Rijk krijgen opgelegd Het Gemeentebestuur zegt hier niets over en 10. Toekomstbestendige organisatie; samen in het sociale domein (werken naar vermogen, dat maakt de burgers bezorgd over mogelijk met Voorschoten, inspraakbijdrage namens de VvVvW voor de gemeenteraad van delen van de AWBZ en de Jeugdzorg) is de nieuwe stappen, zoals een bestuurlijke fusie Wassenaar, 30 januari 2012. Wassenaarse bestuurskracht onvoldoende. Er met Voorschoten of zelfs over enige tijd met Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 7

Enquête DLW DLW maakt zich grote zorgen over de start van de ambtelijke werkorganisatie. Volgens Paulides is dit het voorportaal tot steeds verdere integratie van de gemeenten, en uiteindelijk een fusie. Een fusie die financieel gezien voor Voorschoten een geschenk uit de lucht zou zijn, maar die de reserves van Wassenaar geheel zou opeisen. DLW verspreidde over alle Wassenaarse huishoudens een enquête. De respons was overweldigend met uiteindelijk 2.651 respondenten, waarvan meer dan 90% zich uitsprak tegen de fusie. Ben Paulides legde de resultaten voor aan Hoekema, met het verzoek het besluit tot de verdere ambtelijke samenwerking aan de Wassenaarse bevolking voor te leggen met een referendum. Hoekema (D66) schoof dit echter terzijde.

Landelijk beleid In 2012 wijst de Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk in de Tweede Kamer herhaaldelijk op zijn streven naar gemeenten met tenminste honderdduizend (100.000) inwoners. In het jaar 2025 zouden er in Nederland nog maar 100 tot 150 gemeenten mogen zijn, tegenover 408 gemeenten in het jaar 2012. De meerderheid van de burgemeesters verzet zich echter fel tegen zijn plan. Enkele commentaren: Door te forceren is in Nederland bestuurlijk niet vaak iets gelukt, stap af van die ‘grootheidsdogma’s’, een getalscriterium heeft nooit gewerkt, stop met deze heilloze exercitie! 11

In het herindelingskader van het Ministerie van BZK (2013) staat het volgende te lezen; ‘Wel wil het kabinet voorkomen dat herindelingdiscussies tussen gemeenten jarenlang voortduren zonder reëel zicht op een bevredigende uitkomst. Provincies kunnen in dergelijke gevallen en in gevallen waar naar het oordeel van de provincie urgente problemen spelen die alleen opgelost kunnen worden met een herindeling, het initiatief nemen in het gesprek over versterking van de gemeentelijke bestuurskracht en wanneer nodig zelf een AHRI-procedure starten. Dat betekent een verruiming van de provinciale rol ten opzichte van het Beleidskader gemeentelijke herindeling uit 2011. Deze verruiming past bij de algemene verantwoordelijkheid die de provincies hebben voor de kwaliteit van het lokaal bestuur’. Visie en uitgangspunten intergemeentelijke met gemeenten te willen voeren over hun Slimmer en sterker bestuur in Zuid-Holland samenwerking. samenwerking. Uitgangspunt voor deze In april 2014 stuurt het College van Gedeputeerde Staten een brief aan Provinciale Staten en In juli 2014 wordt een voortgangsrapportage 11. Annemarie Kas, Gemeenten wijzen gedwongen fusie af, NRC, 9 maart 2013. de Zuid-Hollandse gemeenten met de titel uitgebracht. Daarin geven GS aan gesprekken 8 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar gesprekken is de mate waarin en de manier bestuur, indien een gemeente er echt zelf niet van de Vrienden in 2014. Mocht het onderwerp waarop gemeenten inhoudelijk samenhangen meer uitkomt. Het gaat dan om uitzichtloze in de toekomst vanuit het Rijk toch op de agenda en elkaar nodig hebben wat betreft ruimtelijk- bestuurlijke en/of financiële problemen. In de worden geplaatst dan zullen wij adequaat economische opgaven, geografische eenheid en praktijk blijkt echter dat gemeenten slechts reageren.’ 14 sociaal-cultureel profiel. Vervolgens worden drie zelden in uitzichtloze bestuurlijke en/of financiële uitgangspunten opgesomd: problemen raken. Waar dat al het geval is, Waarschuwende woorden van Ben Paulides blijkt gemeentelijke herindeling niet per se de Op 12 september 2016 brengt DLW-voorman Ben 1. De noodzaak van een consistent regionaal aangewezen oplossingsrichting. Herindeling Paulides per email en op facebook een bericht eindbeeld; er dienen geen gemeenten buiten wordt niet zelden als richting gekozen door uit onder de titel; ‘Afbreuk Lokale Democratie: de boot te vallen die hetzij nodig zijn voor bijzonder krachtige gemeenten die hun zaken Hoekema, Smit en de Herindeling of de Fusie anderen, hetzij anderen nodig hebben. op orde hebben. Ook in die gevallen is er niet Voorschoten-Wassenaar’. Het is duidelijk dat de 2. Verbindingen tussen stad en land; geen altijd consensus tussen gemeenten over het Democratisch Liberalen Wassenaar (DLW) zich samenwerking en herindeling met de rug naar gewenste eindresultaat. De afgelopen vier jaar grote zorgen maakt over nieuwe pogingen om tot de stad. hebben geleerd dat, als herindelingen alleen een fusie of gemeentelijke herindeling te komen. 3. Zo veel mogelijk congruentie in de van onderop mag plaatsvinden, er vrijwel geen Kort daarvoor vertrok na 10 jaar de burgemeester samenwerking; als er sprake is van gedeelde herindelingen plaatsvinden. In de praktijk merken van Voorschoten Jeroen Staatsen. De raad van opgaven dienen deze ook zoveel mogelijk we dat interventie van provinciezijde geboden is Voorschoten verzoekt om benoeming van een gezamenlijk ter hand te worden genomen. in situaties dat: nieuwe (vast aangestelde) burgemeester. Maar • Er volstrekte overeenstemming is tussen de Commissaris van de Koning (CdK) Jaap Smit Op 15 december 2015 verschijnt het rapport van gemeenten dat bestuurlijke verbetermaatregelen (CDA) benoemt een waarnemend burgemeester; de Provincie Zuid-Holland, genaamd: ‘Slimmer en noodzakelijk zijn. Pauline Bouvy. sterker bestuur in Zuid-Holland, uitgangspunten • Gemeenten ook na lange tijd geen en discussiepunten over de kwaliteit van het overeenstemming of gedeeld beleid kunnen In het facebook/twitterbericht van DLW-voorman lokaal bestuur in Zuid-Holland’. Dit rapport bereiken over welke verbetermaatregelen nodig Ben Paulides staat te lezen:15 begint met de passage: ‘De kwaliteit van het zijn. ‘Burgemeester Jan Hoekema (D66) streeft al jaren openbaar bestuur is één van de zeven provinciale In situaties dat ook na meerdere jaren geen naar een fusie van de gemeenten Wassenaar en kerntaken. Gemeenten mogen verwachten dat de overeenstemming tussen gemeenten kan Voorschoten. Nu Staatsen uit Voorschoten is provincie een heldere visie heeft op de kwaliteit worden bereikt, is de provincie aan zet vertrokken ligt de weg open voor Hoekema om van het lokaal bestuur en daarvoor met hen die om gemeenten te helpen de impasse te het tot burgemeester van de fusiegemeente te dialoog aangaat. Gemeenten hebben niet alleen doorbreken.’ 13 schoppen. Als eerste stap in het streven van recht op een transparante visie, zij vragen er ook Hoekema heeft hij de ambtelijke samenwerking expliciet om. Een transparante bestuursstijl vereist De Vrienden zijn faliekant tegen een fusie tussen Wassenaar en Voorschoten erdoor dat wij als provincie richting onze gemeenten In mei 2016 laten de Vrienden in de Nieuwsbrief gedrukt. Eerst was de meerderheid in de duidelijkheid bieden over wat zij in welke gevallen weten via een ‘werkprogramma’ wat hun Wassenaarse raad tegen, na druk van Hoekema van ons mogen verwachten’. standpunt is over de bestuurlijke zelfstandigheid kwam die samenwerking er toch. van Wassenaar. De in juli 2014 in de voortgangsrapportage ‘Er is wel eens gedacht aan een bestuurlijke Hoekema heeft invloed op de coalitiepartijen opgesomde factoren zijn en blijven voor het fusie tussen Wassenaar, Voorschoten en en op enkele gedogers die standaard met College van GS uitgangspunten voor haar Leidschendam. Qua oppervlakte is Wassenaar Hoekema meegaan. … Op dit moment vindt een beleid. Deze uitgangspunten richten het beleid ongeveer 1,5 keer zo groot als Voorschoten en bestuurskrachtmeting plaats. primair op de inhoudelijke opgaven en kansen. Leidschendam tezamen. Toch zal niet de grootte Leidend daarbij is de vraag of gemeenten er in van het geografisch oppervlak bepalend zijn Het is een feit dat de gemeentelijke samenwerking slagen de kansen in het gebied te benutten en voor het gemeentelijk beleid na een eventuele niet goed functioneert. Juist dit lijkt een argument problemen op te lossen. Minder dan voorheen fusie van deze drie gemeenten. Dat is het te zijn voor de CdK Smit om druk te zetten gaat het om ‘puur’ bestuurlijke aspecten van inwonertal. En met 60% van het inwonertal van richting herindeling/fusie. De structuur van schaal of bestuurskracht. Waarbij hier het begrip de te fuseren gemeenten ligt het voor de hand de Werkorganisatie Duivenvoorde, met twee ‘bestuurskracht’ moet worden gezien in de enge dat een raadsmeerderheid uit Leidschendam gemeentelijk secretarissen die ook de directie zin van het woord, nl. het op orde hebben van een bepalend oordeel kan hebben, b.v. over over de werkorganisatie voeren, is niet geschikt bestuur en organisatie. 12 woningbouw in het landelijke groen van om een dergelijke organisatie te leiden. Wassenaar. Opmerkelijk in het rapport ‘Slimmer en sterker 12. PZH-2015-537226881, dd. 15-12-2015, p. 3. bestuur in Zuid-Holland’ is deze passage: De Vrienden zijn beargumenteerd tegen 13. PZH-2015-537226881, dd. 15-12-2015, pp. ‘Ons instrumentarium is deels gegeven met de fusie. Ook tegen een eventuele fusie zonder 5-6. 14. Nieuwsbrief VvVvW, mei 2016, Vrienden 50 wet Algemene regels herindeling (Arhi). In het Leidschendam, omdat dit geen voordeel oplevert. op koers, samen sterk voor Wassenaar. Handelingskader van GS uit 2012 werd uitgegaan Ook de Wassenaarse gemeenteraad is tegen 15. B Paulides/DLW, FB/Twitter, politiek/afbreuk- lokale-democratie-hoekema, 12.09.2016. van mogelijke interventies van het provinciaal fusie. Zoals is gebleken tijdens de Forumavond Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 9

Ben Paulides, lijsttrekker DLW, boegbeeld van verzet tegen de fusie en voor een zelfstandig Wassenaar.

Formeel speelt de CdK Smit slechts een faciliterende rol bij de selectie en benoeming van een burgemeester. Maar in de praktijk heeft CdK Smit deze rol flink vergroot en de lokale democratie buiten spel gezet. Een waarnemend burgemeester is slechts bedoeld voor een korte overbruggingsperiode tijdens de selectie- democratie. Hoekema en Smit hebben later heel de omvang van een gemeente, maar alles en benoemingsprocedure voor een nieuwe veel uit te leggen … !’ met de kwaliteit van het bestuur en ambtelijk burgemeester. Nu lijkt het erop dat CdK Smit de Het levert verschillende reacties op, zoals: ‘Goed management”. Het resultaat van deze bijeenkomst fractievoorzitters van de gemeente Voorschoten dat hier een keer aandacht aan wordt besteed. De is minimaal. Het college van B&W wordt verzocht heeft uitgelegd dat ze geen nieuwe vast- trein dendert door en de inwoners van Wassenaar voor een raadsvergadering in november een aangestelde burgemeester krijgen, maar dat ze wordt niets gevraagd. Ondertussen gaat de voorstel te doen waarin wordt beschreven hoe de over een fusie moeten nadenken. Willen ze dat OZB omhoog (in harde euro’s) en versobert de grip op het ambtenarenapparaat van WODV kan niet … dan wordt de gemeente heringedeeld. Dat gemeentelijke dienstverlening. Tijd dat de lokale worden verbeterd en versterkt. Vooral DLW en heeft dan ook grote gevolgen voor Wassenaar, partijen opstaan en opkomen voor het behoud HvW waarschuwen voor de financieel moeilijke die ook in de fusie of herindeling gedwongen van Wassenaar’. positie waarin Voorschoten verkeert en dit wel wordt. eens tot een (gedwongen) fusie met Wassenaar Dreiging gedwongen fusie? kan leiden. 17 Straks gaan de waarnemend burgemeester Mede naar aanleiding van het rapport van Voorschoten en Hoekema samen aan ‘Toekomstvisie Leidse Regio’ worden in Op donderdagavond 17 november 2016 vindt een de slag voor een fusiegemeente Wassenaar- september 2016 twee moties ingediend – maar besloten overleg plaats tussen de gemeenteraden Voorschoten. Is dat erg? Jazeker! Procedureel aangehouden voor een latere bijeenkomst – over van Voorschoten en Wassenaar. De politici uit en inhoudelijk! Procedureel is de gekozen weg de relatie met buurgemeente Voorschoten. 16 beide gemeenten houden de kaarten stevig tegen een aanslag op de lokale democratie. De wens Tijdens een op 28 september 2016 de borst en strooien kwistig met termen als ‘zelf van de lokale bevolking wordt geheel terzijde plaatsvindende extra raadsvergadering, regie houden, uitgaan van eigen kracht, alleen geschoven. Inhoudelijk; op geen enkele wijze aangevraagd door WWW (Wat Wassenaar Wil), samenwerken waar dat meerwaarde oplevert en is aangetoond dat een fusie tot een beter en DLW (Democratisch Liberalen Wassenaar) en noodzakelijk is’. doelmatiger bestuur zou leiden. HvW (Hart voor Wassenaar), wordt gesproken over ondermeer de bestuurlijke ontwikkelingen 16. Jos Knijnenburg, Wassenaarse raad wil op Bij de komst van Plasterk op Binnenlandse in Voorschoten die gevolgen zouden kunnen korte termijn met raad Voorschoten praten Zaken verklaarde hij Nederland te willen opdelen hebben voor de bestuurlijke zelfstandigheid van over recente ontwikkelingen, DWK, 21 september 2016. in een aantal grote gemeenten. Om goede Wassenaar. Inspreker Norman Schreiner besluit 17. Jos Knijnenburg, Raad geeft college redenen is hiervan afgestapt. Maar de trein zijn bijdrage, voorafgaand aan dit raadsoverleg, huiswerk en voegt nieuw hoofdstuk toe aan fusiedebat, DWK, 12 oktober 2016. dendert ondertussen door en vermaalt de locale met: “Goed bestuur heeft niets van doen met 10 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar Burgemeester Drs. Jan Hoekema (D66)

Op 5 april 2007 wordt in de gemeenteraad van Wassenaar bekend gemaakt dat Drs. Jan Albert Heijn. Gevolgd door de zogenaamde Hoekema is benoemd tot burgemeester van de gemeente Wassenaar. Op 4 juli 2007 wordt seksrel. Inplaats van op te treden gaat Hoekema Hoekema tijdens een buitengewone raadsvergadering geïnstalleerd. Op 19 april 2013 op vakantie. Daarna wordt bekend dat hij een ondertekent de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ronald Plassterk schooltje in Tanzania wil openen dat al meer dan het besluit tot herbenoeming van Jan Hoekema als burgemeester van de Gemeente Was- twee jaar open is. Van meer recentere datum senaar voor weer zes jaar (dus tot april 2019). Op 5 december 2016 laat burgemeester Jan is zijn optreden rond de bouw van Museum Hoekema onverwachts weten dat hij aftreedt. Tijdens de nieuwjaarsreceptie op 5 januari Voorlinden en kostbare toezeggingen over de 2017 neemt hij afscheid en op 15 januari 2017 legt hij zijn ambt officieel neer. beveiliging van de Amerikaanse Ambassade, die veel vraagtekens opwerpen. Als reden voor zijn aftreden wordt aangevoerd dit overleg is dat het presidium aan het college ‘dat de chemie ontbrak’, ‘een vertrouwensbreuk’. van B&W verzoekt “uiterlijk 13 januari 2017 Eind januari 2018 wordt via een WOB-verzoek Later circuleren allerlei geruchten die een ander, in chronologische volgorde inzage te geven van de NRC en een daaropvolgend artikel in de merkwaardig licht werpen op het aftreden in wat er zich in de periode van 1 tot en met 6 NRC bekend dat Jan Hoekema na zijn vertrek een van Jan Hoekema. Zo zouden ambtenaren december 2016 heeft afgespeeld op De Paauw extra uitkering bedong van 17.800 euro. Dit wordt Hoekema de toegang tot raadhuis De Paauw en voor zover relevant op de gemeentekantoren vastgelegd in een ‘vaststellingsovereenkomst’ die hebben geweigerd omdat zij niet nog langer met in Voorschoten en Wassenaar, wie bij deze wordt ondertekend door Jan Hoekema en Charlie Hoekema willen werken. gebeurtenissen en (vervolg)acties, in welke Aptroot (als waarnemend-burgemeester van hoedanigheid, waarom en op welke wijze waren Wassenaar). Doel is het wachtgeld van Hoekema In de raad van 12 december 2016 wordt betrokken, wat de onderlinge verbanden waren tien maanden lang – tot aan diens AOW-leeftijd een motie ingediend, maar niet in stemming tussen de gebeurtenissen en (vervolg)acties – aan te vullen van de wettelijk vastgelegde 80% gebracht, die gaat over het houden van een en een nauwkeurige omschrijving van deze tot “100% van de bezoldiging, vermeerderd met vooronderzoek naar een eventuele raadsenquête gebeurtenissen en (vervolg)acties. In het geval het verschil in af te dragen pensioenpremie, als betreffende de gebeurtenissen en (vervolg)acties dat er sprake is van gebeurtenissen of acties ware de heer Hoekema nog burgemeester”. die uiteindelijk uitmonden in het ontslag van die zich hebben voorgedaan voorafgaande Daarnaast krijgt Hoekema toestemming om bijna burgemeester Hoekema. De fractievoorzitters, aan voormelde periode en relevant zijn voor een jaar lang ‘tegen de geldende condities’ in de die gezamenlijk het presidium vormen, hebben het kunnen duiden van de gebeurtenissen en Wassenaarse ambtswoning te blijven, worden vervolgens in hun vergadering van 15 december (vervolg)acties in deze, verzoeken wij u deze zijn advocaatkosten volledig vergoed door de 2016 deze motie besproken. Het resultaat van eveneens te vermelden en te omschrijven en ook gemeente Wassenaar en belooft de gemeente hierbij aan te geven wie, welke hoedanigheid, ‘geheimhouding te betrachten’ over deze waarom en op welke wijze waren betrokken”.18 afspraken. Tot op heden is er geen gevolg gegeven aan dit verzoek om inzage te geven in wat er zich tussen De Gemeentewet sluit echter extra uitkeringen 1 en 6 december 2016 zich heeft afgespeeld aan burgemeesters uit. Dat Hoekema dit in De Paauw. De werkelijke reden en directe bedrag als ‘ambteloos burger’ ontving en dat aanleiding voor dit opstappen van Hoekema de overeenkomst onder de contractvrijheid wordt zorgvuldig toegedekt via een ‘vertrouwelijk’ valt, aldus de gemeente in een toelichting, verklaarde bijeenkomst van het Presidium (= doet niet terzake. De juristen die Hoekema in bijeenkomst van de fractievoorzitters), in dit de onderhandelingen bijstaan zijn zich hiervan geval echter zonder de aanwezigheid van DLW- bewust, zo blijkt uit de in openbaarheid gekomen fractievoorzitter Ben Paulides. Hij wil zich niet email-wisselingen, want ‘de van toepassing laten binden door iets ‘vertrouwelijk’ te verklaren. zijnde rechtspositionele bepalingen voorzien niet In deze ‘vertrouwelijke bijeenkomst’ ging het om in de mogelijkheid te komen tot deze afspraken’. het goedkeuren van een onwettige en geheim Aptroot en Hoekema spreken verder af dat ze te houden overeenkomst met de afgetreden het ministerie van Binnenlandse Zaken en de burgemeester Hoekema inzake het aanvullen van commissaris van de Koning niet om toestemming diens wachtgeldregeling tot het oorspronkelijke vragen, terwijl dat zeer ongebruikelijk is. 19 salarisniveau. 18. Brief van 5 januari 2017, Feitenrelaas periode 1 t/m 6 december 2016, ondertekend door Het gaat met Jan Hoekema al mis kort na zijn dr. E.C.M. Ooms. aanstelling als burgemeester van Wassenaar. 19.0 Jorg Leijten en Merijn Rengers, 17.800 euro. Moest geheim blijven, NRC, 30 januari De verbouwing van de ambtswoning loopt 2018; Marcel van den Eng, Burgemeesters behoorlijk in de papieren, boven de 6 ton. Daarna wassen handen in onschuld, LD, 31 januari volgt het niet afrekenen van twee pizza’s bij de 2018. Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 11

Deze regeling wordt ook niet besproken in de gesteld burgemeestersinkomen en dan dit soort Alexander Pechtold eens bellen. Misschien heeft gemeenteraad. Wel worden de fractievoorzitters mailtjes. Gênanter kan het deze eeuw niet meer die nog wel een flatje”. 21 (met uitzondering van Ben Paulides van DLW) in worden. Inmiddels heeft haar Jan, een volbloed een geheime vergadering op de hoogte gesteld D66’er, met het schaamrood op de kaken een Een week later komt Youp er nog even op terug. van de details van deze onwettige overeenkomst. dikke zeventienduizend euro teruggestort. Of gaat “Dit weekend is het carnaval. Ook in het Belgische Na het bekend worden van deze onwettige dat doen. Ik vrees dat het echtpaar nog even in Aalst waar het traditie is dat mannen zich als vaststellingsovereenkomst schuift Aptroot de conclaaf is met wat louche adviseurs van de vrouwen verkleden. En wat blijkt? Daar waren alle verantwoordelijkheid hiervoor in de schoenen Amsterdamse Zuidas, die kijken of ze er nog een halflange blonde pruiken in een mum uitverkocht. van de nestor van het Presidium, Bert Ooms paar duizend af kunnen leuteren. Daarna wordt het Niet omdat men onze malle diva Marleen Barth na (Passie voor Wassenaar/Lokaal Wassenaar), die gestolen geld pas overgemaakt aan de gemeente. wil doen. Deze Nederlandse op-en-topsocialiste, echter op zijn beurt beweert dat Aptroot geheel Of ik verbaasd ben? Nee. Het geeft precies aan met als specialiteit huursubsidie en minima verantwoordelijk is. Bert Ooms beweert dat hij niet waarom zoveel mensen zich afkeren van de politiek. vakanties, is niet bekend bij onze zuiderburen. op de hoogte was van de details van de afspraken Hoekema is gewoon een dief, die wist dat hij liep Het is misschien wel slim als ze binnenkort samen met Hoekema, maar dat hem en zijn collega’s te jatten uit de gemeentekas en dat afgedankte met haar Jan gaat wonen. In Nederland wordt destijds in het presidium alleen is meegedeeld kamerlid Charlie Aptroot werkte graag mee aan het kruideniersechtpaar Hoekema-Barth de dat er een regeling met Hoekema was getroffen. dit vriendendienstje. Maar er gebeurt verder niks rest van hun leven namelijk alleen maar keihard 20 Zoals te verwachten viel behandeld Youp van ’t met dit gajes. Aptroot blijft met zijn hockeyhoofd uitgelachen. Waar ze ook verschijnen. Hoekema Hek in zijn wekelijkse column in de NRC de affaire gewoon burgemeester van Zoetermeer, mevrouw wordt komende week het nuchtere West-Friese op zijn kenmerkende wijze. Barth babbelt over ethische kwesties in de Eerste Langedijk uitgeflikkerd. Daar hebben ze geen zin kamer en zegt regelmatig dat we vooral zuiver naar in gauwdieven. Nu alleen nog even die Charlie “… Deze burgemeester had met zijn opvolger de wet moeten handelen en haar echtgenoot Jan Aptroot zijn ambtsketen afpakken. Deze VVD’er zat Charlie Aptroot bekokstoofd dat hij totaal illegaal Hoekema kuiert door de gemeente Langendijk en namelijk tot over zijn wenkbrauwen in dit vunzige zijn volledig salaris behield. En meneer en zwaait opgewekt naar de plaatselijke Swiebertjes bedriegerscomplot”. 22 mevrouw Hoekema mochten in de ambtswoning en Malle Pietjes. Als ik hem was zou ik even lekker van de kakkersenclave blijven wonen. Voor de villa onderduiken. Of net als Willem Vermeend een 20. Hans Klippus, Extra geld Hoekema wekt van twee miljoen betaalde dit inhalige echtpaar tijdje de telefoon niet opnemen. ... ik ben natuurlijk wrevel, AD-HC, 31 januari 2018. 21.Youp van ’t Hek, Uitlaatgaskamers, NRC, 3 al jaren een studentenhuur van veertienhonderd superblij met het feit dat Jan Hoekema en zijn februari 2018. euro. En marleentje heeft met haar mailtjes Marleen Barth nooit met de daklozenkrant bij een 22. Youp van ’t Hek, Kwisnicht, NRC, 10 februari geprobeerd om daar vierhonderd euro vanaf te Wassenaarse supermarkt hebben gestaan. Want 2018. 23. Alexander Bakker en marcel van den Eng, zeuren. Reken even mee: zij heeft een vol salaris dat was wel heel zielig geweest. Ze zijn heel moedig Wachtgeldkoningin in baronessenvilla, als Eerste Kamerlid plus een zootje goed betaalde de winter doorgekomen. En waar ze nu moeten Wassenaar verkoopt kapitale woning snel, De Telegraaf, 10 februari 2018. bijbeunfuncties, hij heeft een onwettig veilig wonen? Als ik Hoekema was zou ik voorman 12 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Op 17 februari 2018 wrijft Youp het ons nog even in. “Op de valreep had ik nog één vraag: is er niet iets mis met het drinkwater van Wassenaar? Want daar Waarnemend-burgemeester woont Halbe. En hij is niet de enige inwoner met vreemd gedrag. Neem dat kruimelcriminele duo Hoekema en Barth met hun wachtgeldfraude en die Charlie Aptroot (VVD) genante bedelmailtjes om huurverlaging voor die idiote villa”. Op 16 januari 2017 wordt bekend dat de Uit een op het internet circulerende tweet Commissaris van de Koning in Zuid- schrijft Aptroot: Dan wordt ook bekend dat de kapitale Holland, Jaap Smit, de oud-Wassenaarder ambtswoning aan de Prinses Marielaan, die het Charlie Aptroot heeft benoemd echtpaar Hoekema-Barth als laatste bewoonden, en geïnstalleerd tot waarnemend “Kijk op Omroep West. binnen een week onder de vraagprijs is verkocht burgemeester van de gemeente Blijkt dat mijn weergave aan de oud-wethouder Adrienne Vriesendorp- Wassenaar. Charlie Aptroot (66) is dan klopt en Ooms en de Dutilh. Zij was ooit de bedenker van het plan om op burgemeester van Zoetermeer en blijft fractievoorzitters hebben 25 16 van 50 groene plekken in het dorp woningbouw dat ook. gelogen. Het was al te plegen, waar het gehele dorp tegen te hoop liep onder het motto ‘niet bouwen, groen behouden’ Hij zal langer dan een jaar waarnemend rond toen ik 16 januari en ‘geen groen voor poen’. Voor het eerst in de burgemeester zijn (zo wordt verkondigd), waarnemer werd. Ooms geschiedenis van dit dorp hing Wassenaar vol met zodat hij de tijd heeft om de bestuurlijke heeft in jouw artikel grove spandoeken. Het gevolg van dit plan was dat de verhoudingen in Wassenaar te normaliseren onwaarheden gesproken. VVD bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen en een eventuele ‘nieuwe’ burgemeester, na Ik ben daardoor enorm werd afgestraft, ineenschrompelde in zeteltal en de verkiezingen voor de gemeenteraad (op een lokale protestpartij ontstond. Sindsdien geniet 21 maart 2018) een goede start te geven. geraakt en beschadigd. Ik Vriesendorp van een vorstelijke uitkering, in vijf jaar Charlie Aptroot heeft wél, ondanks latere ga ervan uit dat jullie de zou zij 245.000 euro hebben opgestreken en wordt ontkenningen, van de Commissaris van feiten overnemen. daarom wel de ‘wachtgeldkoningin’ genoemd. 23 de Koning de opdracht gekregen zich te De snelle verkoop aan Adrienne Vriesendorp, 75.000 oriënteren op de bestuurlijke toekomst van euro onder de vraagprijs, roept bij veel raadsleden de Wassenaar. Charlie Aptroot was zestien Groet, goed weekend, vraag op of Wassenaar geld is misgelopen door het jaar (1982-1998) lid van de Wassenaarse haastig handelen van verantwoordelijk wethouder gemeenteraad, waarvan zes jaar als Charlie Aptroot”. Blommers (D66, Financiën) op 4 december. wethouder van Financiën en Economische Fractievoorzitter Ben Paulides (DLW); “Zoals alles Zaken (1990-1996). Daarna zit hij negen Direct na het verschijnen van deze tweet stelt in Wassenaar is dit achter de schermen bekonkeld. jaar (2003-2012) in de Tweede Kamer. Op 10 Ben Paulides 8 vragen aan het college van De woning heeft niet eens op Funda gestaan, dus is januari 2018 treedt Charlie af als waarnemend B&W. Want blijkbaar heeft Radio West een onderhands verkocht. En dan nog aan een VVD’er burgemeester van Wassenaar. Hij wordt op vertrouwelijk stuk in handen en de vraag is nu uit het ons-kent-ons circuit. Ik wil precies weten wat 11 januari 2018 opgevolgd door Frank Koen. wie dit Radio West in handen heeft gespeeld hier is gebeurd”. Volgens een woordvoerder van de en welk vertrouwelijk stuk dit is. Maar de gemeente waren er veel belangstellenden op de Daarna begint het getouwtrek over wie fractievoorzitter van DLW Ben Paulides wordt hoogte van de verkoop van de al jarenlang heftig verantwoordelijk is geweest voor de onwettige via de antwoorden met het bekende kluitje in omstreden ambtswoning.24 In februari 2017 wordt uitkering van 17.800,- euro aan Jan Hoekema. het riet gestuurd. Want op de vraag welk stuk Jan Hoekema waarnemend burgemeester in Aa en Was dat Charlie Aptroot of de fractievoorzitter via Omroep West openbaar is gemaakt krijgt Hunze (Provincie Drente) en in juli 2017 benoemd van Passie voor Wassenaar Bert Ooms? hij als antwoord; “Het is ons niet bekend tot waarnemend burgemeester in Langedijk welk stuk in het bezit is van Omroep West”. (Provincie Noord-Holland). Naar aanleiding van alle En op de vraag of er aangifte wordt gedaan publiciteit over de onwettige uitkering van 17.800,- naar schending van de geheimhouding, c.q. euro aan Jan Hoekema treedt hij enkele dagen na schending van het ambtsgeheim krijgt hij als zijn terugkeer van zijn vakantie naar de Malediven antwoord: “Nee, er is en wordt geen aangifte af in Langendijk. Ook zijn echtgenote Marleen Barth gedaan”. Kortom: de beerput blijft angstvallig 25. Charlie Aptroot was van 1982 tot 1998 legt haar lidmaatschap van de Eerste Kamer neer. lid van de gemeenteraad voor de VVD, gesloten. Het enige feit dat staat is dat de tussen 1990 en 1996 was hij wethouder fractievoorzitter van Passie voor Wassenaar, 23. Alexander Bakker en marcel van den Eng, van Financiën en Economische Zaken. Van Wachtgeldkoningin in baronessenvilla, 1999 tot 2003 was hij lid van Provinciale nu de lijsttrekker van Lokaal Wassenaar, Wassenaar verkoopt kapitale woning snel, De Staten van Zuid-Holland en van 2003 tot Bert Ooms, door Charlie Aptroot wordt Telegraaf, 10 februari 2018. 2012 lid van de Tweede kamer. Sinds 2012 afgeschilderd als een leugenaar. 24. Alexander Bakker en Marieke van Essen, is hij burgemeester van Zoetermeer. Onvrede over verkoop groeit, De Telegraaf, 15 februari 2018. Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 13

Het bestuurskrachtonderzoek

In januari 2017 staat het rapport over opgeleverd: - het politiek-bestuurlijk leiderschap sterk staan. Als Vrienden leveren wij daar al 50 het bestuurskrachtonderzoek (van het is matig, - de bestuurscultuur is niet opbouwend, jaar een bescheiden bijdrage aan. Maar de bal ligt onderzoeksbureau BMC) op het programma - de ambtelijke samenwerking met Voorschoten bij u. Bij alle politici en bestuurders in deze zaal. U van de gemeenteraad. Bert Ooms (Passie voor is geen succes, - de gemeente is niet in staat een kunt ervoor zorgen dat Wassenaar weer een sterk Wassenaar) is van mening dat er gekeken moet structureel begrotingsevenwicht te bereiken en – de en gezond gemeentebestuur heeft. Want alleen als worden naar een alternatief voor zelfstandigheid gemeenteraad heeft goedkeuring gegeven aan een we een sterk gemeentebestuur hebben, kunnen wij (=fusie). Bert Ooms is van mening dat serieus halvering van onze algemene reserves in twee jaar met recht claimen dat wij zelf onze keuzes blijven onderzocht moet worden wat een fusie betekent, tijd. De kritiek van de onderzoekers is in nette termen maken. En dus bestuurlijk onafhankelijk blijven. … zowel emotioneel als financieel. Jan van Noort verwoord, maar de situatie is ernstig. Dit is niet het daarom moet u geen beslissingen nemen die daar (PvdA) blijkt het hiermee eens te zijn. Voor Ben beeld van een gemeentebestuur dat haar beleid en in de toekomst afbreuk aan doen. Dat betekent: ga Paulides (DLW) moet er eerst gekeken worden de bijbehorende organisatie krachtig en adequaat géén nieuwe langjarige verplichtingen aan die onze naar het beter functioneren van de WODV. aanstuurt. Het geeft veeleer het beeld van bestuurlijk keuzevrijheid om bestuurlijk onafhankelijk te blijven Ben Paulides verklaard niets in een fusie en/of onvermogen. Een bestuurskrachtonderzoek is zouden belasten (bv.; nieuw gemeentekantoor). gezamenlijke huisvesting te zien.26 Opmerkelijk is een apart fenomeen. Het wordt sinds de jaren De burgers van Wassenaar verwachten kwaliteit dat de meeste woordvoerders niet over de inhoud vijftig in Nederland toegepast als hulpmiddel naar van de gemeente. En zijn niet te beroerd om zelf van het bestuurskrachtonderzoek spreken, maar gemeentelijke herindeling. Als je als bestuurder de handen uit de mouwen te steken. De Vrienden vooral over het vervolgproces. Uiteindelijk kan voorkeur hebt om een gemeente te laten fuseren zullen intensief (en inhoudelijk) participeren in de iedereen, behalve DLW!!, zich vinden in het voorstel met een andere, dan begin je met een onderzoek discussie over de bestuurlijke toekomst van ons van waarnemend burgemeester Aptroot dat er naar de bestuurskracht. En hier raak je een zenuw dorp. De Wassenaarse burger is geen toeschouwer, iemand (van buiten) wordt aangetrokken die B&W, in de Wassenaarse samenleving. Wassenaar maar een partner van het bestuur. En de Vrienden de raad en ambtenaren een spiegel voorhoudt.27 beschouwt zichzelf als een vrij uniek, karakteristiek hebben maar één doelstelling, en dat is het welzijn groen dorp in een overvolle randstad. En sinds van de Wassenaarse inwoners.” 28 De Voorzitter van de Vrienden spreekt in de jaar en dag willen de inwoners van Wassenaar het raadsvergadering van 24 januari 2017 over het uitstekende woonklimaat en de bijzondere identiteit onderwerp ‘Bestuurskracht van Wassenaar’ de 21 van het dorp behouden en verstevigen. De Vrienden 26. Jan Pieter Becker, Het bestuurskrachtonderzoek: een korte raadsleden indringend toe: zijn van oordeel dat identiteit en karakter van ons impressie, DWK, 18 januari 2017. “Wij, als Vrienden van Wassenaar, maken ons zorgen dorp het beste behouden blijven als wij in staat 27. Jan Pieter Becker, College en Raad gaan samen aan de slag met de uitkomsten van het over de toekomst van ons dorp. De afgelopen jaren blijven om zelf onze eigen beleidskeuzes te kunnen bestuursonderzoek, DWK, 1 februari 2017. hebben twee onderzoeken plaatsgevonden naar de maken. Als wij zelf de teugels in handen houden. 28. Bestuurskracht van Wassenaar, zogenaamde bestuurskracht. Twee onderzoeken Inspraakbijdrage John Lintjer, raadsvergadering 24 januari 2017. die in essentie dezelfde conclusie hebben Dan moeten we ook laten zien dat wij bestuurlijk 14 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Wassenaar beschouwt zichzelf als een vrij uniek, karakteristiek groen dorp in een overvolle randstad. En sinds jaar en dag willen de inwoners van Wassenaar het uitstekende woonklimaat en de bijzondere identiteit van het dorp behouden en verstevigen.

Aantreden van waarnemend burgemeester ons dorp. Komt dat als een verrassing? Neen. keuze voor bestuurlijke onafhankelijk zal een dure Charlie Aptroot De burger ergert zich al jaren. Het verrassende is en tijdrovende ontmanteling met zich meebrengen. In hun wekelijkse column in De Wassenaarse Krant, dat een bestuurder nu enige openheid betracht, Als we serieus zijn over het uitgangspunt van vrije op 25 januari 2017 (en herhaald op 1 februari 2017), een tipje van de moddersluier oplicht. Dat zijn we bestuurlijke keuze, dan moeten wij nu met elkaar verwelkomen de Vrienden Charlie Aptroot, om niet gewend na tien jaar achterkamertjespolitiek. afspreken dat die dure ontmantelingskosten direct daarna op te merken: De schuldvraag komt echter niet aan de orde. nimmer als argument mogen worden gebruikt om “Er valt namelijk wel het nodige reparatiewerk te doen De heer Aptroot houdt het erop dat het gehele bestuurlijke zelfstandigheid tegen te houden. Dat in bestuurlijk Wassenaar. Externe onderzoekers politiek-bestuurlijke collectief verantwoordelijk is is ook een kwestie van onderling vertrouwen. Daar wijzen op het gebrek aan politiek-bestuurlijk voor de misère. Maar dat is toch al te gemakkelijk. rekenen de Vrienden op.” leiderschap en op de slechte samenwerking tussen Als iedereen verantwoordelijk is, dan is niemand de verschillende Wassenaarse bestuursorganen en verantwoordelijk. Wij begrijpen best dat Aptroot De Warenar het ambtelijk apparaat. Het is deze bestuurscultuur niet in de positie verkeert om verantwoordelijken In april/mei 2017 wordt bekend dat het College van die heeft kunnen leiden tot zoiets als de uit het verleden te benoemen. Laten wij daarom B&W het cultureel centrum Warenar wil sluiten, waar ‘seksaffaire’. Zelfs als je nu in Groningen zegt dat maar vaststellen hoe belangrijk in iedere de partijen CDA, D66, Passie voor Wassenaar, PvdA je uit Wassenaar komt is de eerste reactie: “Het organisatie (groot of klein) de voorbeeldfunctie is en Groen Links zich achter scharen! De kranten dorp van de seksaffaire”. Het zal dus de eerste van een leidinggevende. Aan de basis van iedere staan er vol mee, de inwoners van Wassenaar taak van de waarnemer zijn om de bestuurscultuur bestuurlijke cultuur ligt ‘the tone at the top’. En in zijn verbijsterd! Dit college weet wat er onder de op te schonen. En de werkverhouding tussen een gemeentelijke organisatie is de burgemeester bevolking leeft is een alom gehoorde reactie. Of; gemeenteraad, bestuur en ambtenaren te nu eenmaal beeldbepalend. Dat geldt voor alle over de communicatie van dit voornemen is niet normaliseren. Het zijn de kwaliteit van het klachten die de heer Aptroot in zijn openbare brief goed nagedacht door verantwoordelijk wethouder gemeentebestuur en de kwaliteit van het ambtelijk opsomt, zoals: over elkaar praten in plaats van Blommers. apparaat die borg staan voor een goed bestuur met elkaar, niet willen verbeteren van onderlinge en een gezonde lokale democratie. Zowel bestuur verhoudingen, geen zelfreflectie, gebrek aan Harmonisatie beleid, gezamenlijke huisves- als gemeenteraad hebben een voorbeeldfunctie. bestuurlijke aansturing, cliëntelisme, enz., enz.. ting en wijzigingen organisatie Ook naar de inwoners toe. … Gezamenlijk de De voorbeeldfunctie van de burgemeester is dus Op donderdag 1 juni 2017 leggen de twee beste kwaliteit leveren voor de burger. Zonder flink misgelopen in de afgelopen jaren. Inmiddels burgemeesters van Wassenaar en Voorschoten, achterkamertjespolitiek en geheime deals. En zeker vervult de heer Aptroot op zijn beurt nu die Charlie Aptroot en Pauline Bouvy, aan de pers zonder partijpolitiek gekissebis. Gezamenlijk laten voorbeeldfunctie. Althans, dat beweert hij. uit wat er gaat veranderen bij de Werkorganisatie zien dat Wassenaar een goed bestuurde gemeente Duivenvoorde (WODV). “We gaan een kwaliteitsslag is. Dat is immers ook de basisvoorwaarde om ook in Zijn aanpak van openheid, overleg en zakelijkheid maken op drie terreinen. Te beginnen bij de de toekomst nog bestuurlijk onafhankelijk te blijven. gebaseerd op onderling vertrouwen zal, zo menen wij, harmonisatie van gemeentelijk beleid, daarnaast Zodat wij de volgende keer in Groningen horen: ongetwijfeld snel doorsijpelen in de bestuurscultuur. komen we als algemeen bestuur van WODV Wassenaar? Dat is toch de beste woongemeente Aptroot schrijft ook over de bestuurlijke toekomst deze zomer met een voorstel voor gezamenlijke van Nederland?”. 29 van Wassenaar. Zijn uitgangspunt is dat er nu géén huisvesting en we nemen duidelijk besluiten over stappen worden gezet die zouden voorsorteren op structuur en organisatie”. Wat de structuur en Begin april 2017 lezen we in de column van de een keuze. Daar zijn de Vrienden het hartgrondig organisatie van de WODV betreft, die verandering Vrienden een commentaar, naar aanleiding van mee eens. Maar vervolgens bepleit hij, vanuit zal bestaan in het aanstellen van een eenhoofdige het eerste verslag van waarnemend burgemeester organisatorische efficiëntie, onderzoek naar een Aptroot over wat hij in Wassenaar aantrof.30 centrale huisvesting van het ambtelijk apparaat van 29. Welkom, column van de VvVvW in De Wassenaarse Krant, 25 januari en 1 februari Wassenaar en Voorschoten, alsmede herschikking 2017. “Onze waarnemend burgemeester Charlie van de ambtelijke organisatie. Het is duidelijk dat 30. Bevindingen van de burgemeester, column van de VvVvW in De Wassenaarse Krant, 5 Aptroot schetst een onthutsend beeld van de dergelijke operationele stappen inbreuk maken april 2017. scheefgegroeide bestuurlijke verhoudingen in op het uitgangspunt van vrije keuze. Immers, een Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 15

Wassenaar beschouwt zichzelf als een vrij uniek, karakteristiek groen dorp in een overvolle randstad. En sinds jaar en dag willen de inwoners van Wassenaar het uitstekende woonklimaat en de bijzondere identiteit van het dorp behouden en verstevigen.

directie, per 1 oktober 2017. De op dit moment Met andere woorden: de gezamenlijke ambtelijke op 31 mei (2017) ‘door het Dagelijks Bestuur van de functionerende tweekoppige directie met de organisatie van Wassenaar en Voorschoten is het Werkorganisatie Duivenvoorde (WODV) besluiten twee gemeentesecretarissen van Wassenaar en beste af met één operationele baas. En voor zover zijn genomen over een organisatiewijziging. Een Voorschoten als gezamenlijke directie houdt per er overlappende managementfuncties zijn kunnen belangrijk besluit. Deze wijziging zal zijn weerslag die datum op te bestaan, en de twee betrokken die beter geschrapt worden. Dat klinkt op zich goed. hebben op de ambtelijke organisatie. … Het functionarissen gaan dan weer terug naar hun eigen, Als burgers zijn wij beter af met een meer efficiënte college van Voorschoten wil graag bijdragen aan de gemeentelijke organisatie als gemeentesecretaris. operationele organisatie. De burgemeester stelt ook reorganisatie van de WODV, waardoor er een goed Met de komst van de nieuwe interim-manager wordt voor om na te denken over de mogelijkheden van lopende organisatie ontstaat waar de inwoners het aantal leidinggevende functies teruggebracht harmonisatie van bepaalde regelgeving in beide en ondernemers profijt van hebben. Het College van 28 naar 17”. gemeenten. Ook dat kan goed uitwerken voor de hoopt op een efficiency- en kwaliteitsslag. Ook efficiency. Maar als we de pers mogen geloven zijn er regionale ontwikkelingen, de Toekomstvisie Bij al deze voorstellen is de ondernemingsraad van gaat de burgemeester toch (ongewild) in de fout. Leidse regio 2027, waar toegewerkt wordt naar WODV betrokken. Volgens de twee burgemeesters Hij zou iets gezegd hebben over harmoniseren een gedragen samenwerkingsvorm om intensiever pleitte die altijd al voor een eenhoofdige directie. “De van beleid. En dat is nu juist niet aan de orde! De samen te werken tussen de gemeenten Leiden, twee gemeentesecretarissen (Oppatja, Wassenaar ambtelijke werkorganisatie dient twee bestuurlijk Leiderdorp, Oegstgeest, Zoeterwoude en en Van der Veer, Voorschoten) zijn het hier volkomen onafhankelijke gemeenten. Dat is ook door beide Voorschoten. De combinatie van bovenstaande mee eens en blij dat dit besluit is genomen en dat zij burgemeesters nog eens bevestigd: er komt geen ontwikkelingen maakt dat de gemeente Voorschoten nu verder kunnen”, aldus de twee burgemeesters. gemeentelijke fusie! Daarom is het noodzakelijk om nadenkt over haar bestuurlijke toekomst. De Op de vraag of dit de opmaat is naar of een in de ambtelijke organisatie twee stafafdelingen gemeente Voorschoten wil hierover vanuit eigen voorbode van een volledige fusie tussen de te creëren specifiek voor het beleid in de twee kracht een keuze maken. Het is voor het college van twee gemeenten, komt als antwoord: “Dit is een afzonderlijke gemeenten. De essentie van een Voorschoten belangrijk dat hierover duidelijkheid vervolmaking van de ambtelijke, organisatorische onafhankelijke gemeente is immers het hebben komt, ook vanuit het college van Wassenaar. … fusie die viereneenhalf jaar geleden is begonnen”. van eigen beleid. Een beleid dat het karakter en de Kijkend naar onze gemeentelijke toekomstvisie 31 Of het echter juist is dat Oppatja en Van der identiteit van ons dorp centraal stelt. De Vrienden voor 2025 en die van Wassenaar 2025 zijn er meer Veer met deze constructie is de vraag. Want de vertrouwen er zonder meer op dat de burgemeester overeenkomsten dan verschillen te bespeuren. Wat gemeentesecretaris van Voorschoten meldt zich deze opvatting deelt.” betreft de toekomst wil het college van Voorschoten vervolgens ziek en wordt uiteindelijk ontslagen. Een daarom graag aan het college van Wassenaar laten plaatsvervanger houdt het na een paar weken ook Of Wassenaar een fusie met Voorschoten weten dat het college in de toekomst een fusie met voor gezien. Of het echter juist is dat Oppatja en niet uitsluit? de gemeente Wassenaar niet uitsluit. Het college Van der Veer met deze constructie is de vraag. Want Op 20 juni 2017 stuurt de waarnemend van Voorschoten zou daarom graag van het college de gemeentesecretaris van Voorschoten meldt zich burgemeester van Voorschoten Pauline Bouvy- van Wassenaar willen weten welke prioriteiten het vervolgens ziek en wordt uiteindelijk ontslagen. Een Koene een brief aan het college van B&W van college van Wassenaar op dit moment heeft en of plaatsvervanger houdt het na een paar weken ook Wassenaar over de bestuurlijke toekomst van beide ook zij een toekomstige fusie niet uitsluit’. voor gezien. gemeenten. Want al jaren is de gemeente Wassenaar voor Voorschoten de belangrijkste bestuurlijke

Een eigen beleid voor iedere gemeente partner in de regio. In de brief wijst zij erop dat 31. Geert de Rijk, Werkorganisatie Duivenvoorde Alert als altijd reageren de Vrienden op dit nieuws in er een bestuurskracht onderzoek is verricht, de krijgt eenhoofdige directie, DWK, 7 juni 2017. 32. Goed nieuws?, column van de VvVvW in hun wekelijkse column. 32 gemeente Voorschoten onder ‘preventief toezicht’ DWK, 7 juni 2017. “Onze voortvarende waarnemend burgemeester van de provincie is gesteld en er gewerkt wordt 33. Brief van de gemeente Voorschoten aan kwam onlangs weer in het nieuws. Was het goed aan een financieel herstel van het gemeentelijk het college van B&W van de Gemeente Wassenaar over de bestuurlijke toekomst nieuws? Hij had samen met zijn collega van huishoudboekje in de vorm van een structureel gemeente Voorschoten en gemeente Voorschoten invulling gegeven aan de gedachte dat (meerjarige) sluitende begroting. Vervolgens wijst de Wassenaar, 20 juni 2017. een schip het beste koers houdt met één kapitein. waarnemend burgemeester Bouvy-Koene er op dat 16 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Voorschoten moet kiezen tussen Wassenaar van Wassenaar’. Hierin komen vooral opties aan alleen over een fusie; zelfstandigheid of iets heel en Leiden de orde die te maken hebben met Wassenaars anders kan ook”, aldus Aptroot. Volgens Aptroot Het is duidelijk dat Voorschoten snel en vooral samenwerking met Voorschoten, zoals die nu moet de bevolking van Wassenaar zich uitspreken een duidelijk antwoord wil van Wassenaar, omdat vorm krijgt in de Werkorganisatie Duivenvoorde. over haar bestuurlijke toekomst en het resultaat Voorschoten ook de hete adem van Leiden in de In die brief, ondertekend door Aptroot, staat te daarvan bespreken in de nieuwe, in maart 2018 te nek voelt. Want B&W van Leiden willen met de lezen dat de Commissaris van de Koning aan de kiezen gemeenteraad. Het college van B&W dat na regiogemeenten in overleg over ‘de kansen en burgemeester (bij zijn aanstelling) opdracht heeft de komende gemeenteraadsverkiezingen wordt mogelijkheden van fusie op termijn’. B&W van gegeven om zich te oriënteren over de bestuurlijke geformeerd moet dan met een raadsvoorstel komen Leiden wijzen in een eind juni gepubliceerde brief toekomst van Wassenaar, dat het aan de gemeente over de bestuurlijke toekomst van Wassenaar. Op de provincie op haar ‘verantwoordelijkheid voor Wassenaar is om de bestuurskracht te verbeteren, de Algemene Leden Vergadering van de Vrienden de kwaliteit van openbaar bestuur in de regio’. Die bij de besluitvorming in 2012 over de gezamenlijke op 28 juni 2017 herhaalt Aptroot ’s avonds wat hij kwaliteit is in de ogen van Leiden nu onder de maat. ambtelijke organisatie (WODV) met Voorschoten is die ochtend op de persconferentie heeft verteld. 37 Leiden omschrijft in deze brief de huidige regionale gesproken over ‘een eerste stap’ en als vervolgstap Een optie die in de brief van 28 juni 2017 niet aan samenwerking als een kostbaar en stroperig proces, over een bestuurlijke fusie is gesproken – maar de orde komt, maar die waarnemend burgemeester dat uiteindelijk leidt tot resultaten waar niemand besluitvorming daarover heeft ‘nog steeds niet Charlie Aptroot op de bijeenkomst van de Vrienden echt gelukkig van wordt. Een belangrijke reden plaatsgevonden’ – en dat geeft onduidelijkheid van Wassenaar wel noemt; een nauwere band waarom fusie in de regio op verzet stuit is de angst en onzekerheid en tenslotte, “als Voorschoten in tussen Wassenaar en Katwijk. Beide gemeenten om de ‘eigenheid’ van het dorp te verliezen. Onzin, het kader van de gesprekken in de Leidse regio grenzen aan elkaar en hebben als kustgemeenten stelt Leiden. ‘De Leidse aanpak voor wijkgericht over nauwere samenwerking besluit daaraan deel en hoeder van het groene gebied achter de duinen werken laat zien dat een grotere schaal absoluut te nemen, wellicht mede omdat Wassenaar geen vergelijkbare verantwoordelijkheden. Er zijn wel de niet in strijd is met een gelijktijdige aandacht voor duidelijkheid geeft, zijn voor Wassenaar belangrijke nodige bezwaren tegen deze samenwerking in te leefbaarheid, beheer en burgerbetrokkenheid op de opties weg…. Zonder overleg en afstemming met brengen. Wassenaar zou in een minderheidspositie kleine schaal in de buurt’. 34 Voorschoten lopen wij het risico dat onze opties komen te verkeren en dat zou zeker gelden in een beperkt worden. … Het is dus van groot belang nieuwe gemeenteraad, met een (grotendeels streng) Het is duidelijk dat Leiden best Voorschoten wil dat Wassenaar zelf het initiatief neemt en de regie christelijke meerderheid. De band met Katwijk komt inlijven als een aardige buitenwijk van Leiden waar houdt waar het gaat om de bestuurlijke toekomst intussen wel naar voren in de naam van de familie nog wat valt te bouwen. Voorschoten moet, als en vanuit eigen kracht komt tot een goede keuze. die nog steeds in onze beide dorpen (Voorschoten) het niet meer zelfstandig wil of kan blijven, een De gemeente is er voor de inwoners. Daarom is grote belangen heeft, de familie van Wassenaer van keuze maken tussen Leiden en Wassenaar. de bestuurlijke toekomst van de gemeente een Catwijk. Zoals Voorschoten voellen ook Oegstgeest en zaak die iedereen aangaat. Het is de plicht van het Zoeterwoude de druk uit Leiden, wat resulteert in gemeentebestuur om ieder die dat wil te betrekken Voornemens doorgeprikt een in september 2017 door alle fractievoorzitters bij de meningsvorming en besluitvorming”. 36 De hoop dat de plaatselijke politici bij alle die dag ondertekend stuk waarin valt te lezen; ‘Indien bij de geuite ‘ferme voornemens’ luid zullen klappen huidige aanpak voor de inwoners onacceptabele Ook op 28 juni 2017 houdt waarnemend wordt teniet gedaan wanneer De Wassenaarse knelpunten aanwezig blijven, dienen verdergaande burgemeester Charlie Aptroot een persconferentie Krant van 28 juni 2017 wordt opengeslagen. Daarin vormen van samenwerking te worden overwogen. over de relatie met Voorschoten en de toekomst staat een artikel geschreven door Ben Paulides. In Daarbij is op langere termijn, mocht dit voor van de Werkorganisatie Duivenvoorde. In die feite steekt Ben Paulides in dit artikel keihard een de oplossing van de inhoudelijke vraagstukken persconferentie kondigt Aptroot aan dat alle noodzakelijk zijn, geen enkele bestuurlijke ambtenaren van de WODV worden ondergebracht 34. Ruud Sep, Leiden hoopt op steun provincie voor fusie, LD, 7 juli 2017. constructie taboe”. Een fusie met Leiden wordt in het Wassenaarse gemeentekantoor. De 35. Ruud Sep, F-woord doet Hart op hol slaan, dus niet uitgesloten. 35 ambtenaren van de buitendienst worden in LD, 14 September 2017. Voorschoten gevestigd. Voorts wordt iemand 36. Informatiebrief aan de raad, Z/17/009103/03100, 28 juni 2017. Goede voornemens aangesteld die gaat onderzoeken wat de beste 37. Jan Pieter Becker, Charlie Aptroot spreekt Op 28 juni 2017 verschijnt een informatiebrief van bestuurlijke toekomst voor Wassenaar zal zijn. bij de Vrienden van Wassenaar over de toekomst van Wassenaar, DWK, 3 juli 2017. B&W van Wassenaar over de ‘Bestuurlijke toekomst “Alle opties staan nog open. We hebben het niet Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 17

stok in de spaken van het wiel dat ongemerkt moet Gelet op het nu voorliggende voorstel constateert wethouder Rasch aan; “Fuseren is geen doel, rollen richting een fusie met Voorschoten. In dat het college blijkbaar dat de harmonisatie van de maar een middel. Het middel moet passen bij het artikel wijst Paulides erop dat “harmonisatie van inhoudelijke vakafdelingen, ondanks de ambtelijke probleem dat opgelost moet worden”. En daaruit beleid impliceert harmonisatie van regelgeving, fusie, is mislukt. … De raad kan overigens geen trekt Thea Messemaker dan de conclusie: “Zo wat de juridische vertaling van beleid is. Juridisch besluit nemen over de harmonisatie van beleid, zien we maar, Voorschoten staat niet bepaald te en praktisch is dat onwenselijk. De raad die het regelgeving en processen die bij wet exclusief aan springen om met ons te fuseren. Tevens lijkt mij eerste besluit neemt dwingt de raad van de het college van burgemeester en wethouders zijn hiermee hun vraag of wij met Voorschoten willen andere gemeente hetzelfde besluit te nemen. toegekend. Dan gaat het over 80% van het beleid. fuseren, voorlopig niet aan de orde”.39 Alsof de Democratisch Liberalen Wassenaar weigeren Echter, daaraan hebben de colleges van B&W niets waarnemend burgemeester van Voorschoten daarom een dergelijk besluit te nemen. Want gedaan. … Wellicht is het ook opzet dat zoveel geen overduidelijke brief heeft geschreven een dergelijk besluit is eigenlijk een besluit zaken ambtelijk en bestuurlijk op een fiasco met daarin de vraag ‘welke prioriteiten het om te gaan herindelen (=fuseren). En dat is uitlopen.” 38 college van Wassenaar heeft en of ook zij een DLW niet van plan, omdat ook afgesproken is toekomstige fusie niet uitsluiten’!! Alsof Leiden dat slechts bepaalde taken gezamenlijk met Struisvogelpolitiek niet eerder een brief geschreven heeft over het Voorschoten worden uitgevoerd. Indien de In een ingezonden brief met als kop ‘Voorschoten ‘stroperige regiobeleid’ waaruit wel de conclusie raden een principebesluit nemen tot herindeling/ wil zelfstandig blijven!’ laat Thea Messemaker getrokken moet worden dat Leiden dolgraag fusie, dan wordt het herindelingsproces gestart, dat zien hoe sommigen de kop in het zand steken enkele omliggende gemeenten wil inlijven, bestaat uit: 1. Het samenvoegen van de ambtelijke voor de dreigende werkelijkheid. Groen Links waaronder Voorschoten! organisatie (de ambtelijke fusie), 2. Het harmoniseren Voorschoten zou hebben opgemerkt: “We moeten van processen, beleid en regelgeving tussen de wel intensiever en beter samenwerken en de herindelingspartners (de feitelijke fusie). Het doel van ambtelijke samenwerking versterken”. Volgens de samenwerking in 2012 was dat de bestuurskracht deze briefschrijfster denken het CDA, D66 en beter zou worden tegen lagere kosten. Echter, de ONS-Voorschoten er ook zo over. “Voorschoten totale bestuurskosten stegen van 2012 tot 2016 moet zelfstandig blijven, zelf haar voorzieningen én 38. Tekst; DLW, in DWK, 28 juni 2017. van 22 miljoen naar 24,9 miljoen, terwijl over het vrij ruimtelijke ordening bepalen”. De briefschrijfster 39. Thea Messemaker, IB Voorschoten wil zelfstandig blijven, DWK, 12 juli 2017. besteedbare deel 8 miljoen jaarlijks werd bezuinigd. haalt ook enkele woorden van Voorschotense 18 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

De raad kan overigens geen besluit nemen over de harmonisatie van beleid, regelgeving en processen die bij wet exclusief aan het college van burgemeester en wethouders zijn toegekend. Dan gaat het over 80% van het beleid. Echter, daaraan hebben de colleges van B&W niets gedaan. (Ben Paulides, DLW)

Centrale huisvesting met andere mogelijkheden”. In dat onderzoek te fuseren, of te overwegen andere In juli wordt bekend dat er een voorstel komt om komen mogelijkheden aan de orde als volledige samenwerkingsvormen met andere gemeenten het kantoorpersoneel (de schrijvende ambtenaren) zelfstandigheid, meer ambtelijke samenwerking (Katwijk, Den Haag?). van de Werkorganisatie Duivenvoorde, dan in de regio tot fusie. Verder wil Wassenaar nu nog verdeeld over de gemeentekantoren in niet gaan in zijn toekomstvisie zonder dat er De uitslagen van de Vrienden-enquete worden Voorschoten en Wassenaar, centraal te huisvesten ‘een open en brede discussie’ wordt gevoerd. vrijwel geheel genegeerd door de Commissaris in het gemeentekantoor van Wassenaar. De “Een zogenoemde samenspraak: wat vindt van de Koning (CdK) Jaap Smit. Hij maakt ambtenaren van beide gemeenten die werken in ‘de de Wassenaarder belangrijke criteria voor duidelijk dat Wassenaar wel moet nadenken over buitendienst’ (onderhoud wegen, groen enz.) zullen ons dorp?”. Dat zal worden uitgezocht en de een opgaan in een grotere gemeente. En wanneer dat gaan doen vanuit één gemeentewerf, gelegen verkiezingen worden afgewacht. En daar moet Wassenaar daar niet uitkomt – geen keuze kan in de Dobbewijk (Voorschoten). Als argument wordt Voorschoten het mee doen. 41 of wil maken – dan de provincie het voortouw aangevoerd dat gebleken is dat er een kwaliteitsslag neemt en een beslissing zal nemen. Hij maakt de gemaakt kan worden met deze centrale huisvesting. Viering 50 jarig jubileum Vrienden wordt vergelijking met de kinderen in zijn gezin. Wanneer Er worden geen onnodige kosten gemaakt; simpel, fiasco de kinderen (lees: gemeente) de mogelijkheid sober en doelmatig is het uitgangspunt. Als later In het najaar van 2017 zenden de Vrienden per van de ouders (lees: provincie) krijgen te kiezen mocht blijken dat beide gemeenten bijvoorbeeld email een Questionnaire rond aan de leden en en zij er niet uitkomen dan moeten de ouders zelfstandig verder gaan (of in verschillende buurtverenigingen om een beeld te krijgen van voor de kinderen wel de keuze maken. En later regio’s opgaan) kan er ‘ontvlochten’ worden. Wel de opvattingen van de inwoners over wonen zullen de kinderen dan de ouders dankbaar zijn blijven er twee klantencontactcentra in de beide in Wassenaar. Uit een desbetreffende vraag voor de gemaakte keuze. Volgens Jaap Smit dorpen. Daarnaast blijft het bestuurscentrum volgt dat meer dan 80% van de respondenten moet Wassenaar wel op den duur opgaan in een van Wassenaar gehuisvest op De Paauw en het behoud van bestuurlijke zelfstandigheid voor groter bestuurlijk geheel, gezien de taken die op college van Voorschoten op het gemeentehuis van Wassenaar belangrijk vindt. De bedoeling is om de gemeente afkomen. Zo wijst de CdK dat in Voorschoten. 40 de resultaten van deze enquête te presenteren deze regio in de komende 10 jaar 230.000 huizen op de jubileumbijeenkomst van de Vereniging van gebouwd moeten worden. Enkele kritische Alles wordt onderzocht Vrienden van Wassenaar op zondag 5 november vragen uit het publiek biedt Jaap Smit nogmaals Begin september 2017 krijgen de Wassenaarders 2017 in cultureel centrum Warenar. de mogelijkheid zijn boodschap – Wassenaar kan nogmaals te horen dat een fusie met Voorschoten echt niet lang meer zelfstandig blijven, zal wel niet wordt uitgesloten. Want dan krijgt de En dat gebeurt ook. Aanwezig op het podium moeten opgaan in een groter bestuurlijk geheel – burgemeester van Voorschoten op de brief met de zijn de oud-burgemeester van Almere Annemarie uit te dragen. De boodschap van de Vrienden, dat vraag of Wassenaar nog iets ziet in een fusie met Jorritsma en de Commissaris van de Koning Wassenaar een zelfstandige gemeente wil blijven, Voorschoten antwoord. “Het lijkt ons realistisch Jaap Smit. Zij krijgen na een toelichting op de lijkt niet over te komen richting de CdK. en verstandig om de definitieve besluitvorming enquête van de Vrienden alle kans hun visie op van dit belangrijke vraagstuk over te laten aan het de toekomst van Wassenaar te geven en het 40. Algemeen Bestuur Werkorganisatie Duivenvoorde wil centrale huisvesting voor nieuwe college en de nieuwe raad”, zo schrijft uitgebreid te hebben over de vraag of Wassenaar ambtenaren, DWK, 19 juli 2017. waarnemend burgemeester Charlie Aptroot zelfstandig moet en kan blijven, wellicht de 41. Maaike Kraaijeveld, Nieuwe raad van aan het college van B&W van Voorschoten. huidige samenwerking met Voorschoten moet Wassenaar besluit over fusie met Voorschoten’, AD, 5 september 2017. “De optie van fusie wordt onderzocht, samen worden voortgezet of met deze nabuurgemeente Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 19

moet nemen. Wij maken een matrix met alle Daarna wijzen zij erop dat de vragen niet sturend mogelijkheden die er zijn. Wij houden de mensen mogen zijn. Maar dat toch de suggestie wordt een spiegel voor. Wellicht worden de mensen zo gewekt dat Wassenaar op termijn niet bestuurlijk aan het denken gezet. 42 Zelfs voorstellen die op zelfstandig kan blijven. Kennelijk wordt fusie het eerste gezicht onwaarschijnlijk lijken worden alvast verondersteld. Ook wordt gesuggereerd meegenomen. Misschien komen hier heel dat je als inwoner meer belasting moet betalen om verrassende conclusies uit. Dat vinden wij als zelfstandig te blijven. De Vrienden wrijven B&W wetenschappers natuurlijk uiterst interessant”. onder de neus dat de waarnemend burgemeester verklaarde: de Wassenaarse bevolking beslist zelf Tot 24 november 2017 kon men zich aanmelden over haar toekomst. “Daarom valt niet te verklaren om deel te nemen in een panel. Wanneer het waarom inwoners van omringende gemeenten Wassenaarkompas per internet te raadplegen is worden uitgenodigd om de enquête in te vullen”. komen de reacties los. Waarom een raadpleging Tenslotte stellen de Vrienden voor; geen nutteloze per internet? Zo worden de niet-bezitters van tijd meer te besteden aan bestuurlijke speculaties, Het Wassenaarkompas een PC buiten spel gezet. Je kan je antwoord alle politieke partijen een kraakhelder standpunt De uitwerking van de toezegging dat de ‘optie niet corrigeren, instructies ontbreken, vragen bepalen over zelfstandigheid van Wassenaar van fusie’ zal worden onderzocht, samen met zijn suggestief. Het lijkt totaal niet op een en alle aandacht verder gericht wordt op andere mogelijkheden komt in november 2017 en zogenaamd Kieskompas. Aan de waarde van instandhouding en versterking van een optimaal heet ‘Wassenaarkompas’. de uitkomst wordt door velen sterk getwijfeld, functionerend gemeentebestuur. omdat ook niet Wassenaarse ingezetenen vrolijk Een kompas laat zien welke richtingen je opkan, mee kunnen doen. Want je kan op de vraag ‘wat Op 23 januari 2018 komen bijna tweehonderd maar zegt niet waar je naar toe moet lopen. is uw woonplaats?’ kiezen uit de gemeenten Wassenaarders naar De Paauw om te horen Dat is de uitleg die B&W geven voor de naam Wassenaar, Katwijk, Leiden, Den Haag, van Andre Krouwel en Willem Blanken wat het ‘Wassenaarkompas’. Het zou een uniek project Voorschoten, Leidschendam/Voorburg. Wassenaarkompas tot nu toe heeft opgeleverd. voor Nederland zijn. Het zou alle inwoners Eerst wordt een inkijkje gegeven in de van Wassenaar op een heldere manier laten De Vereniging van Vrienden van Wassenaar onderzoeksopzet, methodiek en doelstellingen. zien welke opties er zijn voor de toekomst van hebben er ook zo hun mening over. “We zien Enige tijd weten de twee wetenschappers de Wassenaar. Professor Andre Krouwel en Willem een hele ris aan meerkeuzevragen en stellingen, aandacht van het publiek vast te houden. Maar Blanken gaan namens het bedrijf ‘Yardmen’ dit veelal met toespelingen op fusievarianten met al snel volgt een uitermate rumoerig, rommelig Wassenaarkompas vormgeven. Dit kompas diverse omliggende gemeenten. Echter, inwoners en chaotisch restant van deze informatieavond. zou vergelijkbaar zijn met het zogenaamde die simpelweg géén fusie wensen kunnen dit Want de heren onderzoekers wilden absoluut niet ‘Kieskompas’, zoals dat voor landelijke in de vragenlijst niet afzonderlijk aangeven. Zij de (voorlopige?) resultaten onder een panelgroep verkiezingen kan worden geraadpleegd. Ook ontkomen er niet aan om tegelijkertijd in te vullen van 700 inwoners toelichten. Dat veroorzaakte zullen een aantal Wassenaarders in de komende met welke gemeenten zij toch het liefst zouden een behoorlijke onrust in de raadszaal, sommigen tijd worden uitgenodigd om als ‘panel’ hun fuseren. De Vrienden vinden dit onbegrijpelijk. vertrokken voortijdig en de toon van de vragen mening te geven. Het Wassenaarkompas zou Naar de indruk van de Vrienden rammelt het werd behoorlijk scherp. Antwoorden kwamen zowel digitaal als op papier kunnen worden Wassenaarkompas”.43 echter niet en de boosheid en verwarring groeide ingevuld en de uitkomst zal worden verwerkt in met de minuut. De avond eindigde dan ook een inzichtelijk eindrapport dat door B&W aan de Ofwel: worden we via een ‘absoluut enigszins chaotisch. 44 nieuwe gemeenteraad zal worden aangeboden. onoverzichtelijk en oncontroleerbaar academisch “Nee, het is geen referendum”, aldus waarnemend proces’ met de nietszeggende naam burgemeester van Wassenaar Charlie Aptroot. ‘Wassenaarkompas’ in de fusiefuik gedreven? “Het is ook geen Ja of Nee. Iedereen kan invloed In een brief aan B&W met de datum 15 januari uitoefenen en het is voor ons ook echt de vraag 2018 gaan de Vrienden van Wassenaar dieper 42. Peter ten Arve, Fusiekompas, DWK, 6 december 2017. wat eruit gaat komen”. Andre Krouwel; “De in op de vragen zoals die gesteld worden in het 43. VvVvW, Wassenaarkompas: is daar een peil toekomst van Wassenaar gaat met name over Wassenaarkompas. Zij wijzen er eerst op dat op te trekken?, DWK, 13 december 2017. de zelfstandigheid of een fusie met een andere er geen bijzondere aanleiding hiervoor aan ten 44. Geert de Rijke, Eerste bespreking ‘Wassenaarkompas’ tumultueus verlopen, 31 of zelfs met meerdere gemeenten. Wij geven grondslag ligt en de Wassenaarse bevolking noch januari 2018. geen advies over welke keuze de gemeenteraad de Wassenaarse politiek hierom heeft gevraagd. 20 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

DLW over benoeming Frank Koen oplossen. Die inhuurkracht kost € 180.000 voor zoeken waren. Om de bestuurskrachtproblemen Op 16 december 2017 komt de fractievoorzitter 9 maanden werk (op jaarbasis is dat € 240.000 op te lossen moet de bestuurskracht op orde van DLW Ben Paulides met onderstaande - meer dan een minister mag verdienen). De gebracht worden, zodat Wassenaar zelfstandig reactie op de benoeming van waarnemend- transitiemanager combineert deze job met zijn kan blijven. Aptroot wilde echter uit laten zoeken burgemeester Frank Koen. baan als gemeentesecretaris in Wormerland. Een op welke wijze de bestuurlijke toekomst van parttimer dus. Wassenaar het beste kon worden ingericht. ‘Fractievoorzitter Ben Paulides van Democratische Woensdag 13 december kwam het persbericht Dat is echter wat anders en dat tendeert naar Liberalen Wassenaar (DLW) is enthousiast over uit over de komende benoeming van de nieuwe de wens om de gemeente te gaan herindelen. de nieuwe fulltime waarnemend burgemeester waarnemer. Voorafgaand aan dit bericht vond De VVD burgemeester Charlie Aptroot schoof Frank Koen. Koen zal op 11 januari 2018 met zijn er een kennismakingsgesprek plaats tussen de vervolgens de raad volledig terzijde en besliste werkzaamheden in Wassenaar starten. Gebleken fractievoorzitters en de beoogde burgemeester. zelf wat en wie het onderzoek zou doen. Het is is dat de huidige waarnemend burgemeester Dat gesprek verliep naar de mening van de een pilotonderzoek geworden (van de maker Charlie Aptroot gemiddeld slechts 12 uur per fractievoorzitter van DLW zeer plezierig. De heer van de Kieswijzer) genaamd Wassenaarkompas week aan de gemeente Wassenaar kon besteden. Koen blijkt een ervaren burgemeester te zijn en hij waarvan je nog maar af moet wachten wat de Dat is uiteraard onvoldoende om de problemen gaf blijk de raad wél serieus te nemen. waarde van een dergelijk onderzoek is. in de werkorganisatie Duivenvoorde (WODV) aan te pakken. Vermoedelijk is dat dan ook gelijk Nadat het bestuurskrachtonderzoek bekend Er zijn politieke partijen in Wassenaar die groot de verklaring waarom bijna een jaar na diens was geworden ontstond er tussen DLW en voorstander zijn van een herindeling maar dat niet aantreden er nauwelijks iets meer gedaan is dan de waarnemer Aptroot al direct een verschil durven te zeggen, uit angst kiezers te verliezen. het hebben van wat voornemens tot het nemen van mening. Op 3 van de 4 onderzochte Meer dan 80% van de inwoners van Wassenaar van enkele maatregelen om tot verbeteringen te punten scoorde de gemeente Wassenaar is voor een zelfstandig Wassenaar. Herindelingen komen. Te denken valt aan maatregelen zoals qua bestuurskracht onvoldoende. Nu kan je moeten 'van onderop' komen, maar het heeft er het hebben van één directeur en een kleiner al bedenkingen hebben op de wijze waarop sterk de schijn van dat er vanuit de provincie druk managementteam voor WODV. de onderzoeker werd geselecteerd en hoe je uitgeoefend wordt om de gemeente Wassenaar bestuurskracht moet definiëren, maar men kan als zodanig op te heffen. Ondanks een achttal (geheim gehouden!) zich zeker afvragen in hoeverre dit alles invloed onderzoeken naar de problemen in de WODV had op het door het college gewenste resultaat. De uitkomst van het onderzoek moet na de weet men niet wat er gedaan moet worden Uitkomst uit het onderzoek was wel dat de raadsverkiezingen 2018 bekend worden waarna, om de problemen op te lossen. Dat moet bestuurskrachtproblemen voornamelijk in de volgens Aptroot, de dan zittende raad samen een transitiemanager gaan ontdekken en werkorganisatie WODV en in het college te met de inwoners tot een besluit moet komen. Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 21

Een dooddoenertje dus om te voorkomen dat Ben Paulides (DLW), ondanks het feit dat de zoals de bebouwing van voormalig vliegkamp partijen zich nu duidelijk moeten uitspreken over Commissaris van de Koning (CdK) Jaap Smit, Valkenburg, de Rijnlandroute en de N44. “De wat zij willen. Daarom is de oppositie ook niet in nadien in het persbericht stelt dat hij de heer vraag speelt ook wat zelfstandigheid betekent staat geweest invloed te nemen op dit traject. De Koen heeft meegegeven de oriëntatie op de voor onze samenwerking met Voorschoten, coalitie, inclusief de gedoogpartij VVD, vond het bestuurlijke toekomst van Wassenaar nader uit te waarmee we het ambtenarenapparaat delen. wel prima wat hun VVD burgemeester Aptroot werken. Er staan in het persbericht nog wel wat Ik koppel zelfstandigheid aan bestuurskracht. bedacht had. De kiezers worden daarnaast dus meer zaken in die de Commissaris van de Koning Wassenaar kan de taken aan met kwalitatief ook blij gemaakt met een dode mus. De inwoners pas naderhand bekend maakte. De sturingsdrift goede bestuurders, raadsleden en ambtenaren. van Wassenaar gaan straks echt niets beslissen. van de Commissaris van de Koning Jaap Smit in Mensen die niet alleen in staat zijn naar zichzelf te Als het aan het lokale bestuur ligt dan wordt alles Zuid Holland bleek overigens ook wel uit het feit kijken, maar ook kijken naar de belangen van een getrechterd en beïnvloed. Een referendum zal er dat normaal gesproken er meerdere kandidaten ander. Dat betekent ook dat we niet rollebollend niet komen. De inwoners ja of nee laten zeggen voor het waarnemerschap worden voorgesteld over straat moeten gaan, want dan maak je niet is naar de mening van Aptroot een te plat besluit. waarna de raad dan een aanbeveling doet aan de meest stabiele indruk”. DLW meent dat dit daarmee allesbehalve een de CdK voor de benoeming. Gelukkig was er van democratisch proces is. beide kanten “een klik” zodat het gebrek aan een Daarna laat waarnemend burgemeester Frank democratische keuzemogelijkheid niet tot een Koen in een gemeentebericht weten dat het Gezien het door waarnemend burgemeester patstelling heeft geleid. DLW heeft alle vertrouwen ingezette traject van het Wassenaarkompas tot Aptroot (VVD) ingezette traject, notabene buiten in de nieuwe waarnemend burgemeester Frank veel discussie in de samenleving heeft geleid de raad om, kan nu niemand meer zeggen dat Koen en ziet uit naar een succesvolle en prettige en dat er onrust ontstaat op het moment dat de Wassenaar zelfstandig moet blijven zonder daar samenwerking. DLW wenst dan ook de nieuwe zelfstandigheid van Wassenaar ter sprake komt. de redenen bij te geven. Aan de andere kant is waarnemend burgemeester Frank Koen veel “Hierin gaat het niet om wat men niet wil en te er geen onoplosbaar probleem (bijvoorbeeld dat succes toe. weinig over wat we als Wassenaar wél willen Wassenaar een artikel 12 gemeente zou zijn of zijn”. Het komt erop neer dat de koers onder dat er sprake is van door de Kroon vernietigde DLW zal deze ontwikkelingen nauw volgen en met Aptroot ingezet, met als speerpunt fuseren, besluiten). Het is een vaststaand feit dat een vertrouwen kijken wij de komende ambtsperiode wordt omgebogen. Er komt dus een nieuw grotere gemeente niet beter, goedkoper of van aankomend waarnemend burgemeester Wassenaarkompas, na de verkiezingen. efficiënter werkt. Integendeel, alles wordt duurder Koen tegemoet. De standpunten, actualiteiten en voorzieningen verdwijnen. en de ontwikkelingen daarover delen wij op de Maar we mogen ons door deze koerswending social media en de website van Democratische niet in slaap laten sukkelen. De dreiging van een De raad, en dat is toch het hoogste orgaan in een Liberalen Wassenaar (DLW) wel. gedwongen fusie met Voorschoten of Den Haag gemeente, vindt in meerderheid alles goed wat blijft onverminderd. Want de Commissaris van de waarnemend burgemeester Aptroot deed. Andere insteek Wassenaarkompas de Koning Jaap Smit heeft duidelijk aangegeven Het verbaasde de aankomende waarnemend Op 6 februari 2018 laat waarnemend burgemeester dat de Provincie streeft naar grotere gemeenten! burgemeester Frank Koen dat de raad op Frank Koen in het Leidsch Dagblad weten dat En in dat standpunt is nog geen verandering te geen enkele wijze betrokken werd. Met de ook hij hoogst verbaasd is over het proces rond bespeuren! fractievoorzitters was hij van mening dat het de bestuurlijke toekomst van Wassenaar. 45 onderzoek niet meer gestopt kon worden maar “We zijn teveel bezig geweest met zaken dat het absoluut noodzakelijk is dit proces die we niet willen. Het onderzoek (van het samen met de raad bij te sturen. Dat was een Wassenaarkompas, F.M.) was vooral gericht constatering die DLW overtuigde van de integriteit op een gefuseerde gemeente Wassenaar. De en professionaliteit van de heer Koen. verkiezingsprogramma’s van alle acht partijen zijn echter duidelijk: Wassenaar moet zelfstandig Toch lijkt de Commissaris van de Koning (CdK) blijven. Een andere keuze heeft de kiezer niet Jaap Smit ons bij voortduring de richting van een op 21 maart. Ik heb met de onderzoekers herindeling in te willen sturen. Gelukkig komt er professor Krouwel en Willem Blanken van steeds meer weerstand tegen deze ontwikkeling. bureau Yardmen afgesproken dat we het Ofschoon de waarnemer Aptroot aanvankelijk onderzoek anders gaan doen. We gaan ons beweerde geen opdracht te hebben van de vooral richten op de verwachting die inwoners Provincie Zuid Holland, bleek in de afgelopen hebben van een zelfstandige gemeente. Het maanden dat hij wel degelijk hier was neergezet kompas krijgt een andere insteek. Omdat we met een opdracht. Dat was dus ook de vraag aan een nieuwe opdracht moeten formuleren voor de beoogde nieuwe waarnemend burgemeester de onderzoekers tillen we het kompas over de Frank Koen. Hij stelde dat hij eerst met de gemeenteraadsverkiezingen heen. Het blijft fractievoorzitters wilde praten en dat er absoluut een mooie manier om de samenleving bij de geen sprake was van een opdracht. Ook gemeente te betrekken”. Vervolgens wijst Frank 45.  Marieta Kroft, ‘Ik ga mijn eigen weg, ben geen loopjongen’, LD, 6 februari 2018. daarmee overtuigde hij onze fractievoorzitter Koen op de opgaven waarvoor Wassenaar staat, 22 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Slechts één partij probeerde keer op keer de eerlijke waarheid boven water te krijgen en het debat aan te gaan: de Democratische Liberalen Wassenaar.

Onbeantwoorde vragen rond aftreden verantwoording af hoeven te leggen over de van buiten de raad komen, zoals via het WOB- Hoekema reden van zijn vertrek. verzoek van de NRC. Wat zich ook wreekt is dat Er blijven een heleboel vragen onbeantwoord sommige fractievoorzitters zichzelf méér zien als rond het aftreden van Hoekema. Nog meer onbeantwoorde vragen bestuurder dan als controleur van de macht. Op 20 november 2016 vindt er een gesprek Ook is het rapport over de bestuurskracht plaats tussen Jan Hoekema en een delegatie nooit inhoudelijk en in het openbaar in de raad Het is duidelijk dat sommige fractievoorzitters van de fractievoorzitters, t.w. Henri Hendrickx besproken. Beschuldigingen van waarnemend wat te verbergen hebben en angstvallig blijven (Hart voor Wassenaar) en Bert Ooms (Passie burgemeester Aptroot over hier heersend zitten op de deksel van de beerput. voor Wassenaar). Afgesproken wordt dan dat cliëntelisme zijn ook nooit in het openbaar in de Hoekema zijn termijn zal afmaken en niet zal raad besproken. Slechts één plaatselijke politieke partij opgaan voor een herbenoeming en een deel probeerde in de afgelopen vier jaar keer op van zijn portefeuille zal afstaan. Op woensdag Wel hebben enkele raadsleden over al keer de werkelijke feiten, de eerlijke waarheid 30 november 2016 gaat er een instructie uit deze vragen vergaderd in besloten, dus boven water te krijgen en in het openbaar het naar ambtenaren werkzaam op raadhuis De geheim te houden fractievergaderingen en debat aan te gaan: de Democratische Liberalen Paauw om op 1 en 2 december niet op het coalitieoverleggen, alsook in het presidium Wassenaar. (Lijst 5.) werk te verschijnen. Op 1 december zeggen (waar de fractievoorzitters achter gesloten de wethouders het vertrouwen in burgemeester deuren met de burgemeester praten). Maar in Jan Hoekema op. Bij wie wordt dit vertrouwen de raadszaal, dus in de openbaarheid, wordt opgezegd en welke argumenten worden gezwegen! Wat wordt er verder allemaal daarvoor aangevoerd? Welke rol spelen Henri verzwegen? Wat kan de openbaarheid niet Hendrickx en Bert Ooms indeze? Er worden verdragen? In het coalitieakkoord staat te lezen: daarna gesprekken gevoerd met Jan Hoekema. “van transparantie een kernwaarde te maken” Op 5 december wordt vastgelegd tegen welke en “een gemeentebestuur te vormen dat zich op voorwaarden Hoekema zal aftreden. Met wie een integere en transparante wijze inzet”. wordt deze overeenkomst afgesloten? Met Henri Hendrickx of met Bert Ooms of met De partijen die niet tot de coalitie behoren, beiden? Bij het opstellen van de overeenkomst een minderheid in de gemeenteraad, heeft zijn advocaten aanwezig. Hebben zij toen de nu aflopende periode niet die openheid gezegd dat de regeling wel eens onwettig kon en transparantie kunnen afdwingen. Worden zijn? Kreeg Aptroot later deze regeling kant-en- daar pogingen ondernomen, zoals door DLW klaar op zijn bordje en moest er alleen nog maar fractievoorzitter Ben Paulides, dan wordt hij met getekend worden? Wanneer is er geheimhouding een kluitje het riet ingestuurd. over deze regeling afgesproken? Waarom wordt vanalles zo angstvallig geheim Allemaal vragen waarop tot op heden geen gehouden? Sinds de zogenaamde ‘nazit’, ook antwoord is gekomen. Blijkbaar wil het wel ‘sexrel’ genaamd, is het blijkbaar niet meer gemeentebestuur de financiële afwikkeling van belangrijk om problemen op te lossen, maar burgemeester Hoekema's vertrek liever geheim om ze uit de publiciteit te houden! Een begin gehouden. Jan Hoekema heeft nooit in de raad van openheid en transparantie moet blijkbaar Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 23 deel || Het debat over herindelingen van gemeenten kenmerkt zich door tal van sterk uiteenlopende opvattingen over bepaalde thema’s. Maar hoe zit het nu precies? Onderstaand antwoorden op enkele vragen.

Gemeenten kunnen volledig zelf bepalen wel of niet te fuseren? 1. GEMEENTEN BEPALEN?

De regering wil gemeentefusies niet afdwingen, maar het initiatief bij gemeenten laten. decennium te verminderen, gaat in de jaren Echter, de Wet ARHI (Algemene Regels Her-Indeling) biedt ruimte aan Rijk en vooral aan de tachtig en negentig van de vorige eeuw verder. In provincies om een gemeentelijke herindeling te initiëren. Via de ARHI krijgt de provincie 2002 zijn er nog 496 gemeenten, in 2007 verder een grotere rol als het gaat om het bewaken van de kwaliteit van het lokale bestuur en gedaald naar 443 gemeenten en begin 2018 het inzetten van een provinciale herindelingsprocedure. Echter, het merendeel van de ge- hebben we nog 380 zelfstandige gemeenten. meentefusies is sinds 2000 vrijwillig tot stand gekomen! Vrijwillige herindelingsvoorstellen Samenvoeging van gemeenten is vanaf 1900 dus worden getoetst door de provincie en het uiteindelijke wetsvoorstel wordt door het minis- geen nieuw fenomeen, maar iets dat zich toch terie van BZK voorbereid en moeten door de Tweede en Eerste Kamer worden aangenomen vooral in de periode 1970 - tot heden voltrok. (of niet). Herindelingen die vrijwillig vanuit gemeenten tot stand komen hebben een grotere kans van slagen, maar het definitieve besluit is niet aan de gemeenten zelf. Het gemeenschappelijke argument achter bijna alle fusies is dat de gemeentelijke bestuurskracht De regering wil gemeentefusies niet afdwingen, was niet om over te juichen. De ambtelijke vergroot moet en zal worden. De retoriek rond maar het initiatief bij gemeenten laten. Echter, de coördinatie verliep na herindeling uiterst formeel, een herindeling wordt al naar gelang de regionale Wet ARHI (Algemene Regels Her-Indeling) biedt waardoor veel van de snelle besluitvorming omstandigheden en wat parlementair acceptabel ruimte aan Rijk en vooral aan de provincies om (kenmerkend voor kleine gemeenten) verloren werd geacht. een gemeentelijke herindeling te initiëren. Via de ging. Na herindeling kwam er meer doelgericht ARHI krijgt de provincie een grotere rol als het bestuur, maar het aantal nota’s en dus papier Na 1960 is lange tijd sprake van opgelegde gaat om het bewaken van de kwaliteit van het steeg ook sterk. Het aantal gemeenschappelijke streeksgewijze gemeentelijke herindelingen, lokale bestuur en het inzetten van een provinciale regelingen daalde niet. De lasten voor burgers omdat een provinciale of de rijksoverheid bepaalt herindelingsprocedure. Echter, het merendeel daalden ook niet, maar stegen meestal naar het of een gemeentebestuur niet voldoet aan de van de gemeentefusies is sinds 2000 vrijwillig tot niveau van de oorspronkelijke fusiepartner(s) criteria, zoals het beschikken over voldoende stand gekomen! met de hoogste tarieven. Daar stond tegenover bestuurskracht. Daarbij wordt dan altijd ook dat de ambtelijke organisatie na herindeling een minimum aantal inwoners genoemd dat een Vrijwillige herindelingsvoorstellen worden beter werd opgezet. Dat duurde soms enige tijd, gemeente moet hebben om zelfstandig te kunnen getoetst door de provincie en het uiteindelijke omdat organisatieculturen naar elkaar moeten voortbestaan. Immers, meer inwoners betekent wetsvoorstel wordt door het ministerie van toegroeien. Voor veel burgers was de kwalitatieve meer inkomsten en dus meer ambtenaren om BZK voorbereid en moeten door de Tweede en vooruitgang in de gemeentelijke prestaties na de bestuurlijke taken te kunnen uitvoeren. In Eerste Kamer worden aangenomen (of niet). herindeling zelden zichtbaar. De participatie van 1813 wordt als grens genoemd een minimum Herindelingen die vrijwillig vanuit gemeenten burgers in de gemeentelijke politiek en burgerzin van 500 inwoners om een zelfstandige gemeente tot stand komen hebben een grotere kans van nam meestal niet toe, maar nam eerder af. De te kunnen zijn, in 1957 is het wenselijk dat een slagen, maar het definitieve besluit is niet aan de voordelen van herindeling bleven dus vaak intern. gemeente minimaal 2.000 tot 3.000 inwoners gemeenten zelf. heeft, dan wordt de grens van minimaal 6000 Het politiek-bestuurlijk ‘succes’ van nationaal inwoners genoemd als noodzakelijk (nota van Wat kunnen wij leren uit de geschiedenis van het herindelingsbeleid blijkt uit de cijfers over minister Beernink, 1969), dan 10.000 inwoners herindelen van gemeenten, wat neerkomt op het gerealiseerde herindelingen. Nederland telt (minister De Gaay Fortman, 1973-1977), of samenvoegen van gemeenten? in 1850 nog 1209 gemeenten, in 1950 is 10.000 inwoners, maar zonder dat er sprake is Het landelijk herindelingsbeleid uit de jaren dat 1015 gemeenten. In 1960 tellen we 990 van een ‘keihard’ criterium (minister Rietkerk, tachtig en negentig wordt wel getypeerd als ‘het zelfstandige gemeenten. In 1970 zijn dat er nog 1982-1986). succes van falend beleid’. Het herindelingsbeleid 913 gemeenten, in 1980 nog 811 gemeenten van achtereenvolgende kabinetten was en in 1990 is dit gedaald naar 672 gemeenten. De eis van een minimum aantal inwoners geslaagd, want er vonden tal van gemeentelijke De in de jaren zeventig ingezette trend om het verdwijnt in de loop van de jaren tachtig als herindelingen (fusies) plaats, maar het resultaat aantal gemeenten met meer dan honderd per criterium voor herindeling, om plaats te maken 24 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

voor nieuwe argumenten, die opnieuw een van het bot geworden getalsfetisjisme, wordt taken aan de gemeenten overgedragen. In uitwerking zijn van het concept bestuurskracht. opgevolgd door de ‘vrijwillige herindeling van het Manifest van de Gemeenten, vastgesteld Het argument is dan dat een grotere (gefuseerde) onderop’. tijdens de buitengewone ledenvergadering van gemeente op zijn minst bepaalde taken aan 9 november 2006, stelt de VNG dat gemeenten moet kunnen (zoals de taken van een sociale Wat veel bestuurders niet voor mogelijk hielden, opschaling niet uit de weg moeten gaan, juist dienst). Dat minimale takenconcept leidt tot de gebeurt: allerlei gemeenten besluiten zelf tot om die overheveling van taken mogelijk te gewenste minimumgrootte van 18.000 inwoners. opheffing, zoals bijvoorbeeld Stramproy (gevoegd maken. Echter, verwachte decentralisatie Een gemeente van die omvang zou bovendien bij Weert) of Broekhuizen (bij de gemeente Horst) is wel vaker als argument genoemd voor aantrekkelijk zijn, omdat deze over fulltime of Angerlo (bij Zevenaar). opschaling; daarmee is die opschaling nog opererende wethouders kan beschikken en geen feit. Zo is de gemeentelijke herindeling minder bestuurskosten heeft. De Kabinetten Kok en Balkenende sluiten zich in de periode 2002-2007 in de Randstad niet door middel van wetgeving bij de beweging substantieel van de grond gekomen. Want de Wat bleef, was het door de wetgever (op van onderop aan. Gemeentebesturen worden kabinetten-Balkenende 2 en 3 hadden een advies van een provinciebestuur) opgelegde uitgenodigd zelf met voorstellen en argumenten kader voor herindeling, waarin ruim plaats was karakter van de gemeentelijke herindeling. te komen als een herindeling (fusie) wordt voor het criterium ‘herindeling als daarvoor Veel gemeentebesturen wier gemeente met gewenst. Tijdens de kabinetten-Balkenende 2 maatschappelijk draagvlak bestaat’. Ergo, opheffing werd bedreigd protesteerden bij en 3 wordt het beleid om herindelingsvoorstellen herindeling van bovenaf opleggen was iets dat het provinciebestuur en de Tweede Kamer. positief te beoordelen dit slechts te doen als er recente kabinetten niet wensten te doen. Herindeling was zelden écht overtuigend voldoende ‘draagvlak’ bij de bevolking is. gefundeerd omdat schaalgrootte niet alles Gezien bovenstaand komen we bij de zegt over de kwaliteit van een bestuur en de Onder de kabinetten-Balkenende 2 en 3 herindelingsparadox: ondanks een veranderde enig ‘ware’ schaal niet bestaat! worden belangrijke taken overgedragen opstelling in het herindelingsbeleid door de aan de gemeenten, zoals de Wet Werk en opeenvolgende ministers in de periode 1955 Geleidelijk groeit het verzet tegen deze van Bijstand (WWB) en de Wet Maatschappelijke tot 2010 en de toenemende kritiek op het ‘bovenaf’ opgelegde herindeling, waarna Ondersteuning (WMO). Er moeten, aldus de herindelingsbeleid zou men verwachten dat herindeling wenselijk wordt geacht als zich grote toenmalige minister van BZK J. Remkes in een van herindeling niet veel meer terecht komt, knelpunten in een gemeente voordoen. Deze persbericht van 25 oktober 2006, de komende maar een wezenlijke teruggang van het aantal knelpuntenbenadering, in de plaats gekomen jaren zelfs nog meer rijks- en provinciale herindelingen valt niet te bespeuren. Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 25

Gemeenten kunnen niets als de provincie fusie afdwingt? 2. ROL PROVINCIE

Een grotere rol voor de provincie maakt nog niet dat een provinciaal initiatief tot herindeling een uitgemaakte zaak is. Gemeenten die niet willen fuseren hebben mogelijkheden om zich te verzetten. Bij dreiging van een onwenselijk provinciaal voorstel kunnen gemeenten andere allianties smeden en daarmee een alternatieve, minder onwenselijke fusie of samenwerking initiëren. Ook kunnen gemeenten in zienswijze ageren tegen de provinciale procedure of argumentatie waardoor de minister van BZK bij de toetsing aan het beleidskader het voorstel kan afwijzen en terugsturen. Tot slot kunnen college- en raadsleden hun politieke lijnen met hen bekende Kamerleden aanhalen en zo via lobby’en een voorstel in de Tweede of Eerste Kamer doen stranden.

Recente voorbeelden van succesvolle weerstand zijn; (1) de Schoonhoven en Vlist), waarbij de minister van BZK het provinciale BEL-gemeenten (Blaricum, Eemnes en Laren), die ambtelijk herindelingsvoorstel terugstuurde; (3) de Gooi- en Vechtstreek de krachten bundelden en zo een alternatief voor herindeling (Bussum, Muiden, Naarden en Weesp), dat voorlopig is gestrand in hadden;(2) de Krimpenerwaard (Bergambacht, Nederlek, Ouderkerk, de Tweede Kamer.

Het bijeenvegen van enkele gemeenten is zo gepiept? 3. PROCEDURE Bij het fuseren van gemeenten dient de Wet ARHI gevolgd te worden, met wettelijke termijn voor een zorgvuldig proces. Aan de fusiedatum gaat een traject van twee en een half jaar vooraf.

Een herindelingsontwerp wordt opgesteld en vastgesteld door de gemeenteraden (of provinciale staten, bij een provinciaal initiatief). Daarop volgt een inspraakperiode, waar omliggende gemeenten en de provincie hun zienswijzen kunnen indienen en het beleidskader een zorgvuldige betrokkenheid van burgers eist, wat uitmondt in een herindelingsadvies. Dan volgt nog het proces op rijksniveau, met toetsing door BZK, behandeling in ministerraad en Raad van State alvorens het wetsvoorstel door de Tweede en Eerste Kamer gaat.

Naast de formele besluitvorming met wettelijke termijnen loopt er nog het traject van integratie van de gemeentelijke organisaties. Er kan een vooronderzoek worden uitgevoerd naar voor- en nadelen en financiële gevolgen van een fusie. De projectorganisatie voor het in goede banen leiden van de fusie moet worden ingericht. En beleid, regelgeving en werkprocessen van de fuserende gemeenten moeten worden geharmoniseerd. Tot slot moeten nieuwe gemeenteraadsverkiezingen worden georganiseerd. Een fusie tussen een paar kleine gemeenten of tussen een grote stad en kleine buurgemeente is dus niet zomaar gerealiseerd. 26 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Gemeentefusies leveren geld op? 4. FINANCIËLE WINST? Goede In de discussie over nut en noodzaak van gemeentelijke herindeling komt onvermijdelijk het kostenaspect aan bod. Fuseren vraagt om investeringen, zoals iedere verhuizing stro kost. bestuurskracht

Er moet een nieuwe organisatie gebouwd besparen, maar hebben als fusiedoelen worden, met passende huisvesting en een vooral toekomstbestendig zijn, kwaliteit van is voorwaarde goed werkende ICT-infrastructuur. Daarnaast is dienstverlening op peil houden en kwetsbaarheid er de veronderstelling dat schaalvergroting en te verminderen. om zelfstandig samenvoeging kostenvoordelen oplevert. Wil een fusiegemeente kosten besparen, dan zal Uit onderzoek van het COELO blijkt dat daar, net als elke andere gemeente, ook actief te blijven. fusiegemeenten niet goedkoper zijn. Gemeenten op gestuurd moeten worden. Een moeilijke fuseren namelijk niet primair om kosten te opgave voor iedere overheidsorganisatie.

Fusie leidt tot verlies van identiteit door grote afstand burger-bestuur? 5. VERGROTING AFSTAND BURGER – BESTUUR

Het is een hard gegeven dat een dorp of kleine stad haar identiteit verliest als het geen overblijven: 100.000-plusgemeenten (met eigen gemeentebestuur meer heeft en het nieuwe bestuur op grotere afstand, vaak kilom- elk 39 raadsleden) en enkele tientallen eters verderop, zetelt. Maar gelukkig trekken burgers zich door toegenomen mobiliteit en 200.000-plusgemeenten (met elk 45 raadsleden). digitalisering al lange tijd weinig meer aan van bestuurlijke grenzen. Werk, onderwijs en Honderd gemeenten zouden in 2025 samen dan amusement vindt men doorgaans buiten de gemeentegrenzen. rond de drieduizend raadsleden tellen. Als er honderdvijftig gemeenten overblijven, bedraagt Ter illustratie: op de blauwe borden boven de A20 helft afneemt. Een vrij eenvoudige rekensom hun aantal rond de vijfduizend. . staan nog steeds Zevenhuizen en Moerkapelle leert dat die taak straks met aanzienlijk minder vermeld en niet de naam van de heringedeelde mensen moet worden uitgevoerd. Op 1 januari Willem Minderhout, lector International Public gemeente Zuidplas. 2012 telde Nederland 9175 raadsleden in 415 Management aan de Haagse Hogeschool, vindt gemeenten. Die aantallen dalen al jaren gestaag het onbegrijpelijk dat de staffel uit 1851 nog Misschien kan zelfs wel gesteld worden dat in door herindelingen. Gemiddeld verdwijnen wordt gehanteerd, terwijl het takenpakket en de de kernen, door een bestuur meer op afstand, door het samenvoegen van gemeenten complexiteit van het raadswerk onvergelijkbaar de verbanden tussen inwoners, ondernemers en jaarlijks tien gemeenten. Doorgaans blijft in de is met dat van de raden uit de negentiende verenigingen juist worden aangehaald, waardoor fusiegemeente de helft tot twee derde van het eeuw. Nederland is al karig bedeeld vergeleken de identiteit sterker wordt. In de praktijk zie je aantal raadszetels over. Tussen 1998 en 2012 met omliggende landen, stelt Minderhout. grotere, met name plattelandsgemeenten hier nam op die manier het aantal raadsleden af Birmingham heeft 990.000 inwoners en 120 veel aandacht aan besteden en blijken zij goed van 10.349 baar 9.175, een daling van 11%. En councillors, Düsseldorf 590.000 inwoners en 92 in staat te zijn een adequaat kernenbeleid te in 2018 tellen we in dit land nog slechts 8.823 Stadträte en Antwerpen 500.000 inwoners en 55 organiseren. raadsleden. Het is de vraag of de taak van de gemeenteraadsleden. raadsleden, die hun ambt meestal uitoefenen Dit zijn de argumenten van degenen die pleiten naast hun dagelijks werk, hiermee gediend is. Willem Minderhout: ‘Minder raadsleden zal vóór een herindeling (=fusie) tussen gemeenten. Raadsleden raken zo meer en meer ‘overbelast’. de kwaliteit van het gemeentebestuur niet In 2025 zou Nederland nog slechts honderd tot bevorderen.’ De herindelingsplannen van het Kabinet hebben honderdvijftig gemeenten tellen. grote en onvoorziene consequenties voor Hoeveel leden er in een gemeenteraad zitten de democratische controle op lokaal niveau. Volgens de huidige, uit 1851 stammende staffel hangt af van het inwonertal van de gemeente. De Opschalen tot 100.000-plusgemeenten betekent uit de Gemeentewet die de omvang van de Gemeentewet regelt dit in artikel 8. De volgende dat op termijn het aantal raadszetels met de raad bepaalt, zouden er dan twee categorieën tabel geeft die verhouding weer. Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 27

Inwonertal Aantal raadsleden Aantal burgers per raadslid Uit deze tabel blijkt duidelijk dat

hoe groter de gemeente, hoe 0-3001 9 0-333 3001-6000 11 272-545 minder raadsleden er zitting

6001-10.000 13 461-769 hebben in de gemeenteraad 10.001-15.000 15 666-1.000 per 100 inwoners. Het aantal 15.001-20.000 17 882-1.176 20.001-25.000 19 1.052-1.315 raadsleden in Nederland daalt 25.001-30.000 21 1.190-1.428 als gevolg van de gemeentelijke 30.001-35.000 23 1.304-1.521 35.001-40.000 25 1.400-1.600 herindelingen: als er minder – 40.001-45.000 27 1.481-1.666 maar wel grotere - gemeentes 45.001-50.000 29 1.551-1.724 50.001-60.000 31 1.612-1.935 zijn, zullen er ook minder

60.001-70.000 33 1.818-2.121 gemeenteraadsleden zijn. 70.001-80.000 35 2.000-2.285 De volgende tabel geeft een 80.001-100.000 37 2.162-2.702 100.001-200.000 39 2.564-5.128 overzicht van die daling: Meer dan 200.000 45 4444

Veranderen, reorganiseren, Jaar Maximaal aantal raadsleden Feitelijk aantal samenwerken, aanpassen; 1998 10.384 10.349 het zijn allemaal termen 2002 9.972 9.952 die we dagelijks horen in 2006 9.610 9.562 2010 9.375 9.289 gemeenteland. De wereld 2014 9.077 9.018 verandert razendsnel en 2018 8.823 gemeenten doen hun best

deze bij te benen. Maar

de gemeenten dreigen het Gemeenten maken graag gebruik van de kreet dat ze bepaalde zaken moeten ‘loslaten’. Niet te ontkennen

contact met hun inwoners valt dat er meer kan worden overgelaten aan de actieve inwoners. ‘Loslaten’ als gemeentevisie betekent

en wat er onder hen leeft te echter een gebrek aan visie. Dat ‘loslaten’ gaat daarom veelal gepaard met termen als ‘op eigen kracht’ en ‘je

verliezen. verantwoordelijkheid nemen’.

Maar het algemeen belang is niet gediend worden genomen. Als de gemeente dan een altijd langs de lijn ‘samen maken, samen doen’! met ‘loslaten’. Wel met een op een eigentijdse keer moet wijken kan ze, zonder erom heen te Dan moeten er zelfsturende teams rondom een manier van ‘anders vasthouden’. Dat ‘anders draaien, verantwoording daarover afleggen. Zo vakgebied worden opgezet. Regisseren gaat ook vasthouden’ vereist een visie die met alle ervaren inwoners het resultaat direct als hún over stimuleren en faciliteren, alsook over tijdig inwoners samen moet worden opgesteld en belang. Of het nu om openbare orde, economie, raadplegen, adviseren en beslissingen overlaten gedeeld. Dan gaat de betrokkenheid van de sociale zaken, zorg, welzijn, integratie, aan inwoners. Aanpassen en veranderen vraagt gemeente én de burgers gelijk op met een brede onderwijs, ruimtelijke ordening, wonen, milieu, nieuwe vaardigheden van politiek, bestuur en kijk op de samenleving. Keer op keer helder cultuur of sport en recreatie gaat. ambtenaren. Democratie gaat feitelijk om de gecommuniceerd vanuit een inhoudelijk sterke balans tussen burger- en overheidsparticipatie. boodschap werkt dat. Inwoners willen immers Een moderne gemeente kan weinig meer alleen. Zonder een door alle inwoners gedragen visie dat de gemeente laat zien waar ze voor staat en Dit vraagt om regie. Wil de gemeente haar is de gemeente een ‘stuurloos schip in een dat op basis daarvan transparante beslissingen democratische rol serieus invullen, dan loopt dat gevaarlijk oorlogsgebied’. 28 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Gemeentefusies zijn hetzelfde als fusies in het bedrijfsleven? 6. FUSIE IS FUSIE?

Dikwijls wordt er een parallel getrokken tussen gemeentefusies en fusies in het bedrijfsleven. aan art. 5 van het Handvest gebonden. Het is Dit is deel van een bredere ontwikkeling van bedrijfseconomisch kijken naar de overheid, immers de Tweede Kamer zelf geweest die het in de bestuurskunde ‘New public management’ genoemd. Er zijn parallellen te trekken als Handvest heeft geratificeerd. Een gedwongen, het gaat om het voorkomen van annexatie door een grotere partij of het versterken van van boven opgelegde herindeling kan dus niet de positie in een regio. Gemeenten hebben echter een fundamenteel andere grondslag, zonder dat er eerst daarover een referendum dienen andere belangen en opereren in een andere – politiek-bestuurlijke – context dan wordt gehouden. banken, autofabrikanten of supermarktketens. Bedrijfseconomische theorieën en modellen kunnen daardoor niet één op één worden toegepast op fusie van gemeenten. Verder moet gepleit worden voor meer experimenten met alternatieven (samenwerken Herindeling is nog steeds een top-down Sinds 1 juli 1991 geldt in Nederland het met behoud van autonomie) die op meer proces. Burgers en gemeenteraden hebben Europees Handvest inzake lokale autonomie. democratische steun kunnen rekenen. De rol van er nauwelijks invloed op. Creëer daarom Art. 5 daarvan luidt: de provincie zou meer die van ‘coach, verbinder ruimte voor democratische experimenten en kennisbron’ moeten zijn, die processen die leiden tot oplossingen met meer “Bescherming van de territoriale grenzen van de ondersteunt. draagvlak, waarbij herindeling niet de enige lokale autoriteiten. Wijzigingen van plaatselijke

46 optie is. gebiedsgrenzen worden niet aangebracht 46. Aldus Communication Concert en Public zonder vooraf de desbetreffende plaatselijke SPACE Foundation in hun verkennende rapport ‘Burgermacht bij grenscorrecties Voor welk probleem is herindeling eigenlijk een gemeenschappen te raadplegen, zo mogelijk van gemeenten’, dat dinsdagmiddag oplossing? De verwachte efficiencywinst blijft door middel van een referendum, waar dit 16 januari is aangeboden aan de vaste doorgaans uit, zo blijkt uit diverse onderzoeken. wettelijk is toegestaan.” commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer, Simon Kooistra, 16 januari Een veelgehoord argument voor herindeling is 2018. het versterken van de bestuurskracht, maar De Tweede Kamer is bij zijn besluitvorming harde criteria ontbreken en opschaling biedt geen waterdichte garantie. Grotere gemeenten hebben vaak grotere problemen. Hoe groter de Artikel 2. Referendabele besluiten gemeente, hoe meer afstand tot het bestuur en hoe groter het gevoel bij burgers dat ze met Concept raadsbesluiten kunnen onderwerp zijn van een referendum, met uitzon- hun rug naar de overheid staan. dering van besluiten:

Het nieuwe kabinet moedigt provincies a. over individuele kwesties, zoals benoemingen, ontslagen, schorsingen, kwijt- aan herindelingsprocedures te starten voor scheldingen en schenkingen; gemeenten die langjarig en in hoge mate b. over de hoogte van geldelijke voorzieningen voor ambtsdragers, gewezen ambtsdragers en hun nabestaanden; afhankelijk zijn van gemeenschappelijke c. de vaststelling, wijziging of intrekking van de arbeidsvoorwaardenregeling en regelingen. Tegelijkertijd kondigt het aan de daaruit voortvloeiende besluiten met betrekking tot de griffier en de medewer- Wet gemeenschappelijke regelingen zodanig kers van de griffie; zal worden aangepast dat gemeenteraden hun d. over de vaststelling van de gemeentelijke begroting en de rekening; controlerende rol beter kunnen vervullen. e. over de vaststelling van gemeentelijke tarieven en belastingen; f. over het voor kennisgeving aannemen van notities en rapporten; Een eenduidige beleidsvisie rond herindelingen g. in het kader van deze verordening; (=fusies) bij gemeenten ontbreekt. Provincies h. ter uitvoering van een besluit van een hoger bestuursorgaan of de wetgever motiveren een herindelingsadvies vaak met waaromtrent de raad geen beleidsvrijheid heeft; ‘gelegenheidsargumenten’ en kunnen bezwaren i. die naar het oordeel van de raad hun grondslag vinden in een eerder genomen van gemeenten die zelfstandig willen blijven, besluit waarover een referendum is gehouden of kon worden gehouden; of makkelijk terzijde schuiven. De wet ARHI j. waarvan de raad van mening is dat andere dringende redenen aanleiding zijn om noemt draagvlak als belangrijkste criterium, geen referendum te houden. maar werkt dat niet verder uit. Herindeling lijkt Fusie kan dus onderwerp zijn van een raadplegend referendum. Echter, de drem- voor provincies een doel op zich. Groot is de pel om een referendum te houden ligt nu zo hoog dat de Wassenaarse burger zich norm geworden. De meningen van inwoners en niet met een referendum over de zelfstandigheid kan uitspreken. Dit moet dus bij gemeenteraden leggen weinig gewicht in de de verkiezingen. schaal. Dit is in strijd met het Handvest voor Lokale Autonomie van de Raad van Europa. Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 29

Alleen fusie kan bestuurskracht van gemeenten versterken? 7. BESTUURSKRACHTMETING

Kiezers laten zich bij gemeenteraadsverkiezingen niet leiden door wat er lokaal gebeurd kwetsbaar maken, aldus de opeenvolgende in de politiek. Zij volgen de gemeentepolitiek vaak niet en laten zich vooral leiden door ministers van Binnenlandse Zaken. Per landelijke ontwikkelingen. Op deze manier wordt het lokale bestuur niet afgerekend door saldo meer bestuurskracht in de zin van een de kiezer, zoals dat landelijk wel gebeurd. Gemeenten moeten dus andere wegen vinden toenemend bestuurlijk vermogen. De diverse om te weten te komen of ze het goed doen. De bestuurskrachtmeting is er daar één van. elkaar opvolgende nota’s van het ministerie van BZK zijn verschillend in de gezette retorische Een bestuurskrachtmeting is een algemene, toverwoord om aanvankelijk fusies tussen vooral accenten, maar komen wel allemaal daar op basale meting van de kracht van een gemeente. kleinere gemeenten tot stand te brengen! neer. Een bestuurskrachtmeting van een gemeente geeft een algemeen omvattend beeld van de Later gaat het ook om grote gemeenten, met De discussie over bestuurskracht wordt dus kwaliteit van het betreffende lokaal bestuur. Het de bedoeling deze (tegen de achtergrond vooral gedomineeerd door het vraagstuk van geeft géén dieptebeeld of specialistisch beeld van van ruimtelijke en andere knelpunten die de herindeling van gemeenten en gezien als de de diverse afdelingen. Een bestuurskrachtmeting gemeentelijke ontwikkeling belemmeren), oplossing van problemen. is niet een organisatiediagnose en geeft ook groter te maken. Door domweg te pleiten voor Inmiddels hebben veel gemeenten een geen beeld van de financiële situatie van de méér bestuurskracht, wat dan gelijk gesteld bestuurskrachtmeting laten uitvoeren. 47 gemeente, de organisatiecultuur of van de wordt met herindeling, wordt niet gedacht aan bestuurlijk-ambtelijke betrekkingen. een intelligentere manier van organiseren van Een bestuurskrachtmeting is dus een vorm van het ambtelijk of bestuurlijk werk in de vorm zelfevaluatie waarbij op een aantal thema’s wordt Van een bestuurskrachtmetingen gaat de van bijvoorbeeld shared services, noch aan gekeken hoe de gemeente ervoor staat. In het suggestie uit dat het om keiharde, feitelijke subtiele vormen van interactie tussen burgers verleden werden bestuurskrachtmetingen vaak analyses gaat. Dat is niet het geval. Er is slechts en bestuurders of doorzettingsmacht, maar uitgevoerd als aanloop naar een gemeentelijke sprake van een zekere afweging. Het woord aan een bepaalde gemeentegrootte. Het herindeling. De rijksoverheid of de provincie meting wekt een onjuiste (exacte) verwachting. debat over bestuurskracht loopt zo vaak uit over nam dan het initiatief. Nu is het nemen van We blijven de term ‘meting’ maar gebruiken een debat over de wenselijke schaal van een het besluit tot het laten verrichten van een omdat dit een alom ingeburgerde term is. gemeente! bestuurskrachtmeting bijna altijd vrijwillig genomen en staat veel meer de kwaliteitsvraag Betrokkenen bij bestuurskrachtmetingen wijzen Als een gemeente maar een bepaald van het ‘gemeentelijk product’ centraal. Met erop dat deze meting (=afweging) subjectief minimumaantal inwoners telt, dan zal het wel verhogen van kwaliteit van het gemeentelijk is, om uiteindelijk na hoor- en wederhoor goed komen of beter gaan met het bestuurlijk ‘product’ als startpunt wordt tegenwoordig (en de mogelijkheid van commentaar op een dienen van de burgers, zo is de redenatie. ook gekeken naar andere mogelijkheden tot conceptrapport te geven), te bereiken dat de verbetering, zoals aanpassen van de interne conclusie ook aanvaard wordt. De opstellers van Immers, meer inwoners door fusie betekent organisatie en het bevorderen van regionale of een bestuurskrachtmeting willen zo bereiken dat volgens veel geuite doelstellingen en thematische samenwerkingsverbanden. de beoordeelden aanvaarden dat er een juiste verwachtingen onder meer: röntgenfoto is gemaakt. Dat is dan een gunstig Bestuurskrachtmetingen passen in de trend uitgangspunt voor een verbeteringen. • meer inkomsten voor een (gefuseerde) dat gemeenten zelf onderzoeken hoe zij hun gemeente; taken vervullen en kunnen verbeteren. Naast Bestuurskrachtmetingen worden op grote • de mogelijkheid om meer ambtenaren aan te bestuurskrachtmetingen zijn ook benchmarks schaal geïnitieerd, soms onder druk van stellen (‘meer robuuste gemeenten’); en burgerpanels aan de orde van de dag. Deze een provinciebestuur dat het H-woord (van • te komen tot betere arbeidsverdeling en werkwijze stelt gemeenten in staat om zelf Herindeling) vermijdt (Limburg) of juist gebruikt specialisatie; invulling te geven aan verantwoording afleggen (Utrechtse Heuvelrug). • lagere bestuurskosten (omdat het aantal aan de samenleving. raadsleden per inwoner gemiddeld daalt); Wie wil begrijpen waar bestuurskracht mee te • minder intergemeentelijke samenwerkings- 47. Arno Korsten, hoogleraar bestuurskunde bij de Open Universiteit Nederland en de maken heeft en waar dit concept uit voortkomt, verbanden; Universiteit Maastricht, Klaas Abma, adjunct- kan niet om de geschiedenis van herindeling • meer gericht en planmatig handelen. directeur van de gemeente Littenseradiel en het gebruik van de term in dat verband, en Jean Schutgens, gemeentesecretaris van Landgraaf, analyseren in hun boek heen. Door opeenvolgende ministers van Al deze punten zou een minder kwetsbaar ‘Bestuurskracht van gemeenten; meten, Binnenlandse Zaken is na 1955 in diverse nota’s bestuur tot gevolg hebben. Meer te rekruteren vergelijken en beoordelen’ 133 verschillende bestuurskrachtmetingen. gesteld dat de gemeentelijke bestuurskracht hoger opgeleid personeel zou een gemeente moet toenemen. Bestuurskracht wordt een meer potentie en slagkracht geven en minder 30 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

In de meeste gevallen werden gemeenten termijn te maken. Prioriteiten stellen valt dan ook komen. Opvallend is dat grote gemeenten over het onderzocht op een viertal rollen: niet mee! Dit betekent in veel gevallen ook dat er geheel genomen bij een bestuurskrachtmeting niet • de gemeente als bestuur van de gemeenschap, wel nieuw beleid bij komt, maar dat er niets wordt beter scoren dan kleine gemeenten.48 Vooral grote • verlener van diensten, geschrapt. Zo moeten er steeds meer ballen in de gemeenten hebben moeite om beleidskeuzes te • participant in het openbaar bestuur, lucht worden gehouden. Bestuurskrachtmetingen maken. Kleinere gemeenten vinden het moeilijk • de eigen organisatie. leiden binnen gemeenten soms tot zinvolle om op een effectieve manier samen te werken met Vaak worden drie niveaus onderscheiden: bezinning en discussie en veelal tot verbeteringen. andere gemeenten. strategisch, tactisch en operationeel. De auteurs van het rapport concluderen meestal Een bestuurskrachtmeting heeft niets te De stelling dat een grotere omvang van de dat er nog het nodige moet gebeuren om de maken met het vraagstuk van herindeling, gemeente leidt tot meer kwaliteit is dus bestuurskracht op orde te krijgen. Er zijn vrijwel maar om de kwaliteitsverbetering van het onjuist. Voor een breder publiek is het vooral geen gemeenten die op alle onderdelen een product ‘gemeente’. interessant als in de eigen gemeente de voldoende scoren. bestuurskrachtmeting gevolgen gaat krijgen Bestuurskrachtmetingen meten of gemeenten wat voor de werkwijze van de gemeente en er Operationeel (= verlener van diensten) is het bij de ze doen goed doen, niet of ze de goede dingen duidelijke keuzes worden gemaakt. meeste gemeenten meestal wel goed geregeld. doen. De onderzoeken zijn altijd globaal van aard 48. In het licht van uitspraken van voormalig De paspoorten en rijbewijzen worden verstrekt en en vooral gebaseerd op wat de gemeente zelf minister Remkes (Binnenlandse Zaken en het huisvuil wordt opgehaald. aanreikt. De burger komt er nauwelijks tot niet Koninkrijksrelaties) en het rapport ‘De eerste overheid’ van de commissie Van Aartsen, Strategische visies zijn vaak onvoldoende. Het lukt aan te pas. Verdiepingsonderzoeken zijn dus waar gepleit wordt voor een grotere minimale gemeenten vaak niet om keuzes voor de langere noodzakelijk wanneer er knelpunten naar boven omvang van gemeenten, is dit opvallend.

Wassenaar betaalt voor Avalex – of we nou willen of niet

Wassenaar is een zogeheten beheers- bedrijfsvoeringsorganisatie (bvo). Als Avalex gemeente moeten zijn en zou beslist niet een gemeenschappelijke regeling is betekent alles zelf moeten willen doen of continue dat dat de deelnemende gemeentes bepalen toch betalen voor alles wat er gedaan wordt. Of ze voorop lopen als er iets nieuws is uit te welke dingen het bedrijf wel of niet doet. Uit elke nu veel of weinig van de diensten afnemen. proberen. Een kleine organisatie kan heel gemeente zit een wethouder in het bestuur van effectief zijn. Als argument vóór een grote van Avalex en gezamenlijk nemen zij de besluiten. Ben Paulides van de DLW vreest dat dit organisatie wordt vaak aangedragen dat er Dit heet het Dagelijks Bestuur en wordt vaak binnenkort fout gaat. Hij vindt dat de Wassenaarse zoveel extra, nieuwe taken op de gemeente afgekort tot DB. gemeenteraad moet bezien of en hoe zij met zijn afgekomen. Dat is waar, maar daarvoor Avalex verder willen. Paulides: ‘Het besluit over hebben wij nog een samenwerking opgetuigd Maar nu Avalex een bvo is geworden, is er alleen hoe Avalex eruit gaat zien en of het verkocht wordt, in een nog groter verband en die staat los nog een DB dat zelfstandig kan nemen zonder is net zoals de investeringen nu aan het nieuwe van de ambtelijke organisatie. daarbij de gemeenteraad te raadplegen. Daarmee DB. Daar heeft de Wassenaarse gemeenteraad heeft Avalex de gemeenteraden buiten spel gezet. niets meer over te zeggen. De raad staat dus niet Om een goede beheersgemeente te zijn is De gemeente is nu klant en neemt al dan niet meer op afstand maar buitenspel. Het geld van de het nodig te praten over welke taken er bij de de diensten van Avalex af. Maar zelfs als je als investeringen moet gewoon betaald worden. Er gemeente horen. Wat moeten we wettelijk doen, gemeente besluit de diensten niet af te nemen, zit was al weinig ruimte om niet in te stemmen, maar wat kunnen we doen en wat willen wij doen? Op je toch aan Avalex vast. Je bent immers een soort voor een investering had Avalex dan tenminste nog die keuzes kunnen we de organisatie inrichten aandeelhouder en dus verantwoordelijke voor de eerst toestemming nodig van de gemeenteraad. en de samenwerkingsverbanden opzetten. Je financiën. De investeringen, de tekorten en nog Dat is er nu uit. De gemeente moet betalen, of we hoeft niet alles alleen te doen. Integendeel. De veel meer: het zijn jouw problemen. Daarmee het er nou mee eens zijn of niet. belastingsamenwerking BSGR is een goed ontstaat een situatie waarbij je niet langer kan voorbeeld van hoe samenwerking goed kan aanbesteden, maar vast zit aan een onderneming Als deze situatie in het bedrijfsleven zou ontstaan, werken voor meerdere gemeentes. Een zelfde die zelf bepaalt hoe ze jou diensten gaan leveren. zou je kunnen zeggen dat er een toezichtsorgaan oplossing kan Wassenaar ook goed gebruiken bij is komen te vervallen, de raad van bestuur. Bij ruimtelijke ordening, juridische adviezen etc. Altijd betalen een organisatie zoals Avalex – waar ondanks de Want als een gemeente wel kan aanbesteden grotere en belangrijke toezichtshoudersstructuur Veranderde bestuursvorm proberen de ondernemingen de beste service en waar desondanks van alles fout gaat – lijkt dit Daarmee komen we bij Avalex. Onlangs is er te geven en de laagste prijs te bieden. Anders een verkeerde ontwikkeling. een besluit genomen waardoor Avalex geen krijgen ze immers de opdracht niet. Die uitdaging gemeenschappelijke regeling meer is, maar een ontbreekt nu bij Avalex. De gemeenten moeten Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 31 8. SAMENWERKINGSCONSTRUCTIES

Decennialang was de dreiging met Raadsleden zijn echter ontevreden over hun Voor veel raadsleden is en blijft regionale herindeling de enige manier om gemeenten positie en mogelijkheden tot beïnvloeding van samenwerking iets ongrijpbaars. Voor een onder druk te zetten om goed bestuur te gemeenschappelijke regelingen. 49 Daarnaast meerderheid (57%) geldt dan ook dat zij voeren en taken uit te blijven voeren. De blijkt uit een in 2017 gehouden onderzoek dat het toenemend aantal gemeenschappelijke mogelijkheid van gemeenten om samen een derde van de raadsleden niet op de hoogte regelingen als een bedreiging beschouwen voor te werken is sinds de eeuwwisseling een is van de inhoud van de gemeenschappelijke de lokale democratie. volwaardig alternatief voor herindeling regelingen waarin hun gemeente participeert. geworden. Vrijwel eenzelfde aantal raadsleden (56%) Dit onderzoek is van belang omdat het geef aan ontevreden te zijn over de eigen Samenwerkingsconstructies werden zo robuust nieuwe kabinet in het regeerakkoord heeft mogelijkheden om de besluitvorming rondom dat ze de voordelen van fusie opleverden en de afgesproken dat ‘de wet gemeenschappelijke gemeenten in staat stelden bestuurlijk zelfstandig regelingen (wgr) wordt aangepast om de 49. In opdracht van Raadslid.Nu en de te blijven. Inmiddels is krachtenbundeling politieke verantwoording over gemeentelijke Nederlandse Vereniging voor Raadsleden heeft in het najaar van 2017 een onderzoek door ‘shared service centers’, gezamenlijke samenwerking te verbeteren. Besluitvorming onder raadsleden plaatsgevonden over uitvoeringsdiensten of ambtelijke samenvoeging in een gemeenschappelijke regeling moet regionale samenwerking, de greep en niet meer weg te denken uit de gemeentelijke transparant zijn en betrokken gemeenteraden controle op regionale samenwerking, aanvullende instrumenten en herindeling praktijk. moeten hun controlerende rol beter kunnen als mogelijk alternatief, onder de titel uitvoeren en zo nodig kunnen ingrijpen’. ‘Raad in verbinding in de regio’. Aan het onderzoek werkten 1.411 raadsleden mee. Wil een gemeente een dreigende herindeling De respons komt daarmee uit op 17,19 voorkomen dan kan dat alleen wanneer alle Gemeenten werken met elkaar samen op veel procent van de benaderde raadsleden. inwoners zich tegen de herindelingplannen terreinen. Dit om taken effectiever of efficiënter De deelnemende raadsleden vormen een verkleinde afspiegeling van de keren, de gemeenteraad een perfect werkend uit te voeren. Soms is samenwerking wettelijk werkelijkheid naar verdeling op geslacht, College van Burgemeester en Wethouders voorgeschreven, zoals bij de veiligheidsregio’s. provincie, inwoners gemeente, aantal zetels en politieke partij. In de response aanstelt en de jaarlijkse meerjaren begroting Meestal is de samenwerking vrijwillig, is wel een oververtegenwoordiging van sluitend is en geld kan overhouden op de bijvoorbeeld bij afvalverwerking, sociale ‘mannen’ en ‘raadsleden uit gemeenten rekening. Het grote voordeel van niet herindeling dienst of belastingsamenwerking. Met de met minder dan 25 duizend inwoners’. Doel van het onderzoek was om inzicht te (=fusie) is dat géén miljoenen hoeft te worden decentralisatie van het sociaal domein zijn er krijgen in de opvattingen van raadsleden uitgegeven aan een nieuw gemeentekantoor en veel taken bijgekomen waarbij gemeenten ook over regionale samenwerkingsverbanden, gemeenschappelijke regelingen en nog eens tonnen aan dure afvloeiingsregelingen met elkaar samenwerken, zoals de gezamenlijke herindelingen. voor enkele ambtenaren. inkoop van (jeugd)zorg. 32 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

regionale samenwerking te beïnvloeden. Bijna om deelname aan samenwerking te kunnen een derde deel (32%) van de raadsleden beëindigen. geeft daarnaast aan onvoldoende kennis en expertise te hebben om zijn controlerende taak Het is niet zo dat deze instrumenten niet als raadslid uit te oefenen op de (uitvoering) beschikbaar zouden zijn, maar raadsleden geven De uitkomsten van van gemeenschappelijke regelingen. Ook daarmee vooral aan wat zij nodig achten om in te geeft 36% van de raadsleden (was in 2013 nog kunnen grijpen wanneer de controle onvoldoende 30%) aan doorgaans geen tijd te hebben om is. Zoals de mogelijkheid om de verantwoordelijke onderzoek van zich te verdiepen in de gemeenschappelijke bestuurder te schorsen of de verantwoordelijke regeling. Deze uitkomsten geven het beeld directie uit zijn functie te zetten. dat de democratische legitimiteit van Raadslid.nl gemeenschappelijke regelingen in toenemende Dat gemeenten onderling moeten samenwerken mate in gevaar komt. is een vaststaand gegeven voor veel raadsleden. Herindeling als alternatief voor regionale geven het beeld dat Opvallend zijn de verschillende uitkomsten naar samenwerking is voor 48% van de raadsleden gemeentegrootte. Hoe groter de gemeente, geen optie. Bij raadsleden uit kleinere gemeenten hoe minder tijd en expertise er is voor regionale ligt dit percentage hoger (52% bij gemeenten de democratische samenwerking. Raadsleden van gemeenten <50.000 inwoners). Als het gaat om gemeentelijke met meer dan 100.000 inwoners, geven vaker herindeling dan geeft 46% van de raadsleden de legitimiteit van aan minder bekend te zijn met de inhoud van voorkeur aan een initiatief vanuit de gemeenten gemeenschappelijke regelingen (44%) en geen zelf. De provincie mag faciliteren en stimuleren, tijd te hebben om zich te verdiepen in de inhoud maar niet voorschrijven, vindt 37% van de gemeen- (45%). raadsleden.

Een vaak genoemd doel voor het kiezen voor Het vertrouwen in de eigen wethouders en schappelijke gemeenschappelijke regelingen is dat het een burgemeesters die in het dagelijks bestuur van bijdrage vormt om de kosten te beperken c.q. in de gemeenschappelijke regeling de belangen de hand te houden. Voor 21% van de raadsleden van de gemeenten moeten verdedigen, is niet erg regelingen in geldt dat zij vinden dat gemeenschappelijke groot (35%). Een meerderheid van de raadsleden regelingen de financiële positie van de gemeente (56%) geeft aan dat de gemeenteraad zijn toenemende mate heeft verbeterd. Vrijwel het zelfde aantal invloed kan vergroten op gemeenschappelijke raadsleden denkt daar precies helemaal anders regelingen door ‘verplichte jaarlijkse over: 22% is van mening dat de financiële positie verantwoordingsbijeenkomsten’. Daarnaast kan in gevaar komt. is verslechterd. Dat beeld van zeer wisselende dat ook door verplichte jaarlijkse rapportage en vooral tegengestelde beelden over het van de gemeentelijke rekenkamer (35%), een nut en effect van regionale samenwerking en rekening-/auditcommissie van raadsleden gemeenschappelijke regelingen wordt versterkt (35%) en meer raadsleden in het bestuur van de door het feit dat raadsleden relatief vaak gemeenschappelijke regeling (37%). het antwoord ‘neutraal’ hebben ingevuld op meerdere vragen. Deze uitkomsten van dit onderzoek geven het beeld dat de democratische legitimiteit In het regeerakkoord van het nieuwe kabinet van gemeenschappelijke regelingen in is gesuggereerd dat gemeenteraden extra toenemende mate in gevaar komt. Dat instrumenten moeten krijgen om (indien nodig) te gemeenten onderling moeten samenwerken kunnen ingrijpen om de politieke verantwoording is een vaststaand gegeven. Gemeentelijke te verbeteren. Waarbij 54% van de raadsleden de herindeling is geen aantrekkelijker mogelijkheid wil hebben om besluiten ongeldig alternatief. te kunnen verklaren en 47% wil de mogelijkheid Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 33 Nawoord van de auteur Alleen DLW is écht tegen fusie!

Het belangrijkste thema van de aanstaande verkiezingen voor de gemeenteraad is de vraag of Wassenaar zelfstandig blijft of zal worden heringedeeld (=gefuseerd) met Voorschoten in de gemeente Groot Duivenvoorde (of een soortgelijke naam) … of zal worden vastgeplakt aan de gemeente Den Haag. Op welke partij moet je stemmen als je zeker wilt zijn dat Wassenaar een zelfstandige gemeente blijft?

Niet op de VVD, want die partij is landelijk een groot voorstander van grotere gemeenten. Ook de andere landelijke partijen – D66, CDA, PvdA en Groen Links, hebben er belang bij dat Wassenaar fuseert met Voorschoten of Den Haag. Want dan gaat de kiesdeler omhoog en zijn ze van die ‘lastige’ kleine lokale partijen verlost.

Dus, bent u voor een zelfstandig Wassenaar … dan moet u wel op een plaatselijke partij stemmen. Maar welke? Op Lokaal Wassenaar? Diens lijsttrekker, Bert Ooms (voorheen VVD, daarna Passie, nu Lokaal), heeft zich met het aftreden van voormalig burgemeester Jan Hoekema intensief bemoeid en ervoor gezorgd dat die met de wettelijk niet toegestane 17.800,- euro kon vertrekken. In zijn belang is het dan ook dat alles rond deze onwettige afvloeiingsovereenkomst, een stinkende beerput, blijft toegedekt. Natuurlijk is dit schandalig en natuurlijk stemt niemand op die partij! Slechts een stem op DLW is Op Hart voor Wassenaar? De partij die het vier jaar lang alleen maar kon hebben over de slechte financiële situatie van de gemeente …! En verder overduidelijk een stem … nooit kwam met enig voorstel of alternatief! Zo een eenzijdig gerichte partij verdient niet onze stem.

Slechts één plaatselijke politieke partij spreekt zich onomwonden en … vóór een zelfstandig overduidelijk uit voor een zelfstandige gemeente Wassenaar. Dat is de partij Democratisch Liberalen Wassenaar (DLW). Deze partij staat voor Wassenaar! openheid, burgerparticipatie en transparantie.

De lijsttrekker van DLW, Ben Paulides, is de enige fractievoorzitter die niet betrokken is geweest bij het afsluiten van de onwettige afvloeiingsregeling met oud-burgemeester Jan Hoekema. Want Paulides weigerde aanwezig Samen maken we een vuist! te zijn bij een ‘vertrouwelijk overleg van de fractievoorzitters’ (het zgn Presidium) waarin tot deze overeenkomst werd gesloten. Hij eist dan ook een diepgaand onafhankelijk onderzoek daarnaar, opdat de onderste steen boven komt. Want wanneer we niet leren uit in het verleden gemaakte STEM OP DLW, LIJST 5 fouten, hebben geen goede toekomst. 34 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar Samen maken wij een vuist voor een groen, leefbaar en eerlijk Wassenaar

vISIE DEMOCRATISCHE LIBERALEN WASSENAAR 2018-2022 Daarom wil DLW voldoende gewicht kunnen DLW is méér dan een lokale partij. Ons logo, de hand met het V-teken, leggen in de raad, om een Wassenaar zonder staat symbool voor de vuist, een vuist om te vechten voor een eerlijk, achterkamertjespolitiek te bewerkstelligen, en transparant en zelfstandig Wassenaar! ervoor te zorgen dat de ambtelijke organisatie goed Wassenaar, gelegen aan de zee en gezegend met veel groen is uniek en functioneert. DLW wil werken aan een effectief en efficiënt daar zijn we trots en zuinig op. bestuur. De bestuurskracht moet worden verbeterd.

zELFSTANDIGHEID VAN WASSENAAR (WOON)MILIEU, ECONOMIE EN ONDERNEMERSCHAP DLW staat voor een krachtig en transparant bestuur in een zelfstandig DLW wil meer doen voor de ondernemers in een mooi en duurzaam Wassenaar. Wassenaar verdient kundige en betrokken bestuurders. Wassenaar waar het aangenaam vertoeven is. Een mooi Wassenaar is Fusie/herindeling is niet nodig en zelfs onwenselijk. aantrekkelijk om te wonen voor iedereen die zijn (of haar) bedrijf of werk Alle Wassenaarders moeten kunnen meedenken over het beleid. De in de ‘grote’ stad heeft. Dat maakt dat Wassenaar een belangrijke factor Paauw blijft als raadhuis en wordt gebruikt voor nader te bepalen is voor de economische ontwikkeling van de regio. Het beleid rond het gemeenschapsactiviteiten. ophalen van huisvuil moet en kan beter.

MOBILITEIT EN (VEILIG) VERKEER MENS & MAATSCHAPPIJ (CULTUUR, VOORZIENINGEN, ZORG) DLW wil een goed bereikbaar Wassenaar. Dus sluipverkeer tegengaan, DLW is een lokale partij en wij komen op voor de belangen van alle een bereikbaar Kerkehout, een goed bereikbaar centrum, een goed Wassenaarders. Iedere Wassenaarder moet kunnen meedoen. DLW is bereikbaar Maaldrift en ondertunneling van de Rijksstraatweg, om een voor goed onderwijs. Iedere Wassenaarder verdient het om in Wassenaar einde te maken aan de dagelijkse files. In Wassenaar moet een uitrukpunt te kunnen blijven wonen. Bij DLW spreken jongeren mee en zij bepalen voor de ambulance blijven. Woning- en auto-inbraken moeten hard mede ons beleid. DLW gaat een toegankelijk en inclusief Wassenaar worden aangepakt. Het verkeersprobleem rond het Rozenplein moet in realiseren. Wassenaar is een uniek dorp met ons culturele erfgoed in het samenwerking met de buurt slim en snel worden opgelost. mooie groen. Daar moeten we zuinig op zijn.

FINANCIEEL GEZOND EN GOED GEMEENTEBESTUUR Website: Democratischeliberalen.nl DLW staat voor een financieel gezonde gemeente waar de inwoner Twitter: @DLWassenaar centraal staan. In de afgelopen raadsperiode was dat niet het geval. Facebook: Democratische Liberalen Wassenaar Wassenaar werd geplaagd door een slecht en niet transparant bestuur. Email: [email protected]

Samen maken wij een vuist voor een veilig, gastvrij, groen, zorgzaam en zelfstandig Wassenaar, stem DLW Lijst 5

Op zoek naar de beste IT- of ICT-specialisten? Bij ons staan ze The precision of the famous voor u klaar! Italian barista mixed with a beautiful piece of renowned durable Swiss technology.

Maandelijks melden zich nieuwe kandidaten bij ons. Heeft u vacatures in de IT of ICT? Wilt u selecteren uit topkandidaten en snel kunnen schakelen? Bel dan nu 070 - 388 11 10 voor een intake of bezoek onze website en vul het contactformulier in. Uncompromised. Caff è.

www.gandaria.eu • 070 - 388 11 10 • [email protected] fi oresso.com

adv. 1/1 Optimist.indd 1 28-09-17 17:24 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar 35

Nawoord van de uitgever

Deze special is tot stand gekomen na verschillende uitnodigingen van onze redactie aan alle politieke partijen in Wassenaar om hun boodschap aan de kiezers kenbaar te maken voor publicatie in onze krant. Hierop is – tot onze teleurstelling – slechts mondjesmaat gereageerd. Je zou verwachten dat politici hun mening en hun argumenten graag delen met de burgers (kiezers), zeker met de aanstaande verkiezingen.

Uit de brieven die we van onze lezers ontvangen is het duidelijk dat de zelfstandigheid van Wassenaar het belangrijkste thema gaat zijn, en dat Wassenaar niet wil fuseren, althans de Wassenaarse burgers willen niet fuseren. Vlak voor de verkiezingen draaien partijen van “fusie prima” (D66) en “geen fusie, tenzij” (VVD, Lokaal Wassenaar) naar “geen fusie”. Waarnemend-burgemeester Koen neemt daarop stelling dat Wassenaar zelfstandig blijft. De verwachting van politici en bestuurders was dat de zelfstandigheid daarna geen thema meer zou zijn. Het blijkt anders. Het gedraai leidt tot verwarring. Uit de brieven van lezers blijkt dat men zich zorgen maakt over wat de meningen na de verkiezingen zullen zijn. Ook in Wassenaar is men de gebroken verkiezingsbeloften (landelijke politieke partijen) niet vergeten. De redactie ging op zoek om op deze lezersvragen antwoord te kunnen geven.

Ondertussen bleek Frans Micklinghof om hem moverende redenen al met het thema bezig, en stelde een feitenrelaas op. Het resultaat hiervan vindt u hierbij, en als uitgever faciliteren we dit met graagte, om zo onze Wassenaarse lezers een handvat te bieden bij hun keuzen omtrent de zelfstandigheid van Wassenaar.

Redactie ZichtOp Wassenaar 36 Zicht op • Verkiezingskrant Wassenaar

Samen maken wij een vuist STEM DLW, LIJST 5