B&W.nr. 11.0872, d.d. 13 september 2011

Onderwerp Herijking toeristisch gebied a.g.v. de wijziging in winkeltijdenwet per 01.01.2011

Besluiten:

1. de notitie ‘Herijking toeristisch gebied gemeente Leiden’ voor inspraak vast te stellen, waarin drie beleidsvarianten voor het toeristisch gebied – in de zin van de winkeltijdenwet – worden overwogen: a. de binnenstad en het stationsdistrict (handhaving huidige situatie) b. geheel Leiden (uitbreiding), c. geen (afschaffen van de huidige situatie), 2. de verslaglegging van de raadpleging van stadspartners over dit onderwerp vast te stellen, 3. in afwijking van artikel 7 van de Inspraakverordening de termijn van de inspraak te stellen op vier weken, ingaande de maandag, volgende op de besluitdatum van dit besluit;

Perssamenvatting: De winkeltijdenwet uit 1996 is gewijzigd per 1 januari 2011. Op grond van die wijziging, zijn gemeenten, die een toeristisch gebied in de zin van de winkeltijdenwet hebben aangewezen, verplicht die aanwijzing te herijken. De gemeente moet onderbouwen waarom de gemeente daadwerkelijk toeristisch is. De toeristische aantrekkingskracht dient autonoom en substantieel te zijn. De wet geeft aan welke verplichte (belangen)afweging gemaakt moet worden: a. werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; b. de zondagsrust in de gemeente; c. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente.

In de Notitie ‘Herijking toeristisch gebied gemeente Leiden’ wordt deze afweging gemaakt. Deze notitie wordt voor inspraak vastgesteld. Na verwerking van de inspraakreacties zal het college van Burgemeester en wethouders de raad voorstellen uit de drie beleidsvarianten met bijbehorende varianten winkeltijdenverordeningen, er één te kiezen. De gemeenteraad kiest door de voorkeursvariant winkeltijdenverordening Leiden 2012 vast te stellen.

Notitie ‘Herijking toeristisch gebied gemeente Leiden’

1. Inleiding

Per 1 januari 2011 is de winkeltijdenwet gewijzigd. De winkeltijdenwet regelt de kaders waarbinnen de gemeente een verordening winkeltijdenwet moet opstellen. Deze wet regelt ook wanneer winkels geopend mogen zijn en wanneer ze gesloten moeten zijn. Door middel van een gemeentelijke verordening winkeltijden Leiden worden vrijstellingen geregeld op basis van de wet. De gemeente Leiden heeft de verordening gewijzigd in 2009. De winkeltijdenwet biedt onder andere beleidsvrijheid voor de gemeenten ten aanzien van de zondagopenstelling. Naast de wettelijke mogelijkheid om in de gemeente 12 koopzondagen aan te wijzen, kan een gemeente meer zondagen aanwijzen als koopzondag op basis van de aanwijzing van een toeristisch gebied. Leiden heeft in haar Verordening Winkeltijden zo een gebied vastgesteld, dat de binnenstad en het stationskwartier omvat.

Gevolg van de wijziging van de winkeltijdenwet voor de gemeente Leiden is, dat het toeristisch gebied verplicht vóór 1 januari 2012 heroverwogen moet worden. De gemeente moet onderbouwen waarom de gemeente daadwerkelijk toeristisch is in de zin van de winkeltijdenwet. De toeristische aantrekkingskracht dient autonoom en substantieel te zijn. De Wet geeft aan welke verplichte (belangen)afweging gemaakt moet worden.

a. werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; b. de zondagsrust in de gemeente; c. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente.

Het resultaat van deze afweging moet een Verordening Winkeltijden Leiden opleveren, waarin bovengenoemde belangen gewogen zijn, op basis waarvan er (al dan niet gewijzigd) een toeristisch gebied in Leiden wordt vastgesteld.

In de bestuursovereenkomst 2010 - 2014 “Samen Leiden” is over de koopzondag of over het toeristisch gebied geen nadere afspraak gemaakt of richtinggevende positie ingenomen. Het onderwerp is in dat opzicht een vrije kwestie. Niettemin vereist de wet dat de gemeente opnieuw een afweging maakt. 2. Beleidsalternatieven en aanpak

In het college van 22 maart 2011 heeft het college besloten op belangrijke kaderstellende nota’s de raad door middel van een startnotitie meerdere alternatieven voor te leggen. De ‘nota koopzondagen’ (bedoeld wordt de herijking van het toeristisch gebied in Leiden op grond van de aangenomen wet) vormt in het besluit een van de drie pilots.

Het college stelt voor drie alternatieven te onderzoeken. Deze alternatieven betreffen:

1. Het toeristisch gebied handhaven zoals het nu is vastgesteld in de verordening: variant binnenstad en stationsgebied (Bestaand Toeristisch Gebied) 2. Het toeristisch gebied uitbreiden naar geheel Leiden (Uitbreiding Toeristisch Gebied), 3. De toeristische status voor Leiden afschaffen en uitgaan van maximaal 12 koopzondagen per jaar op basis van de wet (Geen Toeristisch Gebied).

De varianten zullen gemakshalve aangehaald worden als: BTG, UTG en GTG.

In deze notitie zullen de bovengenoemde beleidsalternatieven kort op haalbaarheid en consequenties beschreven worden. Het college presenteert op voorhand objectief de drie alternatieven. Na het verwerken van de inspraakreacties geeft het college zijn voorkeur aan in een raadsvoorstel. Het is vervolgens aan de gemeenteraad om deze voorkeur - al dan niet gewijzigd – al dan niet over te nemen. Hierna beschrijven we de varianten. Elke keuze, dus ook die voor de bestaande situatie, dient onderbouwd te worden.

Voordat het college de bovengenoemde beleidsalternatieven wil voorleggen aan de raad, zijn de relevante partners in de stad geraadpleegd en zal de onderhavige notitie in de inspraak worden gelegd. De resultaten van de raadpleging van de stad zijn in de bijlagen bij deze notitie gevoegd en verderop in deze notitie zal daar nader aandacht aan worden besteed.

Dan volgt nu de beschrijving van de drie beleidsalternatieven.

Bestaand Toeristisch Gebied (BTG) a) handhaven toeristisch gebied. Leiden heeft goede argumenten om als toeristische stad aangemerkt te kunnen blijven. De historische Leidse binnenstad met zijn vele musea, culturele voorzieningen, grachten en monumenten in combinatie met het stationsgebied met zijn hotels en andere voorzieningen, heeft voldoende autonome, substantiële toeristische aantrekkelijkheid. Een en ander blijkt uit de beschrijving van de toeristische attracties en het substantiële, autonome bezoek, dat deze opleveren. (Zie bijlagen: Feitenblad Toeristisch Bezoek aan Leiden in 2010 en Motivering Toeristisch gebied Leiden).

Samengevat komt deze toeristische aantrekkelijkheid op het volgende neer: Door ruim 1 miljoen bezoekers worden jaarlijks bijna 2,4 miljoen bezoeken afgelegd in de stad, waarvan een derde deel een cultureel motief heeft (met name een museum; bijna 750.000 bezoeken in 2010). Qua bezoekersaantallen staat Leiden op de 15-de plaats in Nederland. In de toeristische sector zijn 8.000 banen, die ongeveer een zevende van het totaal aantal banen in Leiden uitmaken. Vermeldenswaard is nog dat van de bezoeken aan de stad 77% een ander hoofdmotief heeft dan winkelen. Totaal kende Leiden in 2010 ruim 190.000 hotelovernachtingen. Naast deze feiten, kan de gemeente Leiden als toeristische attractie ook afgemeten worden aan de vermeldingen in toeristische gidsen, zoals de Michelingids, Capitoolreisgids en de Lonely Planet. In alle drie wordt een substantieel aantal pagina’s aan Leiden en haar bezienswaardigheden besteed. Tenslotte moet nog vermeld worden dat de stad ook veel toeristisch bezoek trekt, dat noch winkelbezoek, noch cultuur als eerste bezoekfactor noemt. In deze categorie valt familiebezoek, maar ook (semi)zakelijk bezoek. In de stad wonen veel westerse allochtonen, niet in de laatste plaats door de aanwezigheid van een universiteit en het Biosciencepark. Deze instellingen trekken door hun simpele bestaan al veel toeristen naar de stad.

Zoals uit de bijlagen blijkt, ligt het accent van de Leidse toeristische aantrekkelijkheid in de binnenstad. Verderop in deze notitie (zie UTG) zal aangetoond worden, dat er ook toeristische attracties buiten de binnenstad zijn. b) Werkgelegenheid Elke zondag mogen de winkels in de binnenstad en het stationsgebied open zijn. Een beperkt aantal grootwinkelbedrijven maakt gebruik van die mogelijkheid (zoals V&D en de Hema). Er is door de gemeente getracht door middel van het onderzoek onder winkeliers vast te stellen welke werkgelegenheid er met de koopzondagen is gemoeid. Daar geeft het onderzoek geen antwoord op door beperkte response op dat punt. Natuurlijk is er werkgelegenheid mee gemoeid met de zondagopenstelling. Voor grote ketenbedrijven loont het de moeite om open te gaan, terwijl dat voor kleinere vaak niet loont. De ketenbedrijven hebben personeel in dienst, dat bereid is op zondag te werken; vaak ook jongeren, die nog op school zitten en een bijbaantje hebben op zondag. In landelijk verband is er onderzoek gedaan naar de werkgelegenheidseffecten van de koopzondag. Voor de nationale economie in zijn geheel werd de koopzondag als een marginaal effect becijferd. (zie: CPB Document No 191, September 2009: “Economische gevolgen beoogde aanpassing Winkeltijdenwet”). Het belang van veel kleine winkeliers wordt minder gediend. Velen gaan immers niet open met de winkel, ook al is dat toegestaan. Men vindt dat men te weinig omzet en/of omdat men minimaal één rustdag in de week wenst. Op de door de binnenstadondernemers afgesproken koopzondagen is het grootste deel van de winkels geopend. Het is dan ook merkbaar drukker in de stad.

c) Zondagsrust De zondagsrust is voor bepaalde groeperingen de belangrijkste overweging om tegen winkelopening op zondag te zijn. Men wenst op zondagen gevrijwaard te worden van koopdrukte tijdens de kerkgang. En men wenst winkeliers en hun eventuele personeel te beschermen tegen het verplicht werken op zondag. De huidige praktijk is zodanig dat de zondagsrust gewaarborgd is tijdens de kerkdiensten op de zondagochtend. Over de zondagsrust op dat tijdstip zijn geen klachten binnengekomen. Ook niet na het aanschrijven van alle religieuze organisaties en kerkgenootschappen in de stad. Er is slechts één telefoontje bij de behandelend ambtenaar binnengekomen, waarin vastgesteld werd door de vertegenwoordiger van Hartebrugkerk, dat de huidige praktijk (tot 12 uur geen winkelopening op zondag) goed functioneert. d) Leefbaarheid, veiligheid en openbare orde De leefbaarheid, veiligheid en openbare orde hebben in de praktijk van de zondagopenstelling van winkels in het toeristisch gebied in Leiden niet onder druk gestaan. De politie benadrukt dat leefbaarheid en veiligheid beleidsterreinen zijn, die in eerste instantie onder de bevoegdheid van de gemeente vallen, Zodra de openbare orde in het geding is, is de politie de eerstaangewezen organisatie om op te treden. Uit overleg met de politie blijkt, dat er geen merkbaar verschil is in inzet van politiemensen. Ook is er geen merkbaar verschil in vormen van criminaliteit (winkeldiefstallen, berovingen en inbraken). Een beleidsmatig afgesproken koopzondag of zondagen waarop slechts een aantal zaken zijn deuren opent, maakt voor de openbare orde geen verschil. De VNG heeft zich in het verleden op het standpunt gesteld, dat de bepalingen rond leefbaarheid, veiligheid en openbare orde eigenlijk niet in de winkeltijdenwet opgenomen hadden moeten worden, omdat deze nadrukkelijk het domein van de burgemeester en de gemeente vormen. Uit de ervaringen van de politie Hollands Midden met Leiden kan afgeleid worden dat deze aspecten ook niet onderscheidend zijn in dit opzicht. e) Handhaven BTG een goed alternatief? Op grond van bovenstaande feiten en ervaringen, kan de BTG-variant als een goed alternatief worden gezien om opgenomen te worden in de nieuwe Verordening. Leiden is onmiskenbaar een autonome toeristische attractie, die substantiële hoeveelheden toeristen trekt. Het voordeel van het bestaande toeristische gebied is dat er wat meer werkgelegenheid in de binnenstad is, met name voor jongeren die een bijbaan hebben; vaak bij een van de grote winkelketens. De zondagsrust, de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde zijn niet in het geding, noch op de vastgestelde koopzondagen, noch op de overige zondagen.

Uitbreiding Toeristisch Gebied (UTG)

De oorspronkelijke bedoeling van de indieners van de Winkeltijdenwet was, dat winkeliers meer vrijheid zouden krijgen in het zelf bepalen van de openingstijden. In dat kader ligt het voor de hand die intentie in een variant voor Leiden uit te werken. De UTG variant biedt op twee manieren meer ruimte: voor de individuele ondernemer om te overwegen open te gaan, maar ook meer ruimte in de gemeente Leiden, waar op zondag de winkel geopend mag zijn. Als het gaat om de uitbreiding van het gebied, ligt het voor de hand het hele grondgebied van Leiden als toeristisch gebied aan te wijzen. De wet en de wijziging daarin biedt daar de ruimte voor. a) Verruimen toeristisch gebied tot de gehele gemeente Meer vrijheid voor de winkels, die nu buiten het huidige toeristische gebied liggen, is alleen te realiseren door het toeristisch gebied uit te breiden, zodat ze er binnen komen te liggen. Op basis van het uitgebreide toeristische gebied kunnen de winkels in de buitenwijken van Leiden geopend zijn op zondag. De gemeente Leiden zal niet de eerste gemeente zijn, die haar hele grondgebied aanwijst als toeristisch gebied. Grote steden als Amsterdam en Rotterdam, maar ook middelgrote steden als Deventer en Maastricht hebben dat al eerder gedaan. Het is de bevoegdheid van de gemeente, indien aangetoond kan worden dat de gemeente autonoom en substantieel toerisme aantrekt. Het maakt dan voor de wet niet uit of dat toerisme vooral in de binnenstad terechtkomt of elders in de stad.

Zoals al eerder gesteld, moet de gemeente over toeristische attracties beschikken, die een autonome aantrekkingskracht hebben (d.w.z. de winkels zelf mogen niet de eerste reden van het bezoek zijn) en de toeristische toestroom moet van een substantiële grootte zijn. Is het redelijk te stellen dat geheel Leiden als een autonome en substantiële toeristische attractie is? Daartoe gaan we na welke andere toeristische attracties er in Leiden zijn buiten de binnenstad. Nogmaals, de wet vereist dat niet, maar deze exercitie wordt vooral gemaakt om aan te tonen, dat de toeristische aantrekkingskracht niet alleen op de binnenstad betrekking heeft, hoewel daar natuurlijk wel het accent ligt.

Naast de historische Leidse binnenstad met vele (rijks)musea, culturele voorzieningen, grachten en monumenten en het stationsgebied met hotels en andere voorzieningen, zoals parkeerplaatsen voor toeristische touringcars, kunnen de volgende locaties als toeristisch worden aangemerkt in en grenzend aan de gemeente Leiden: Het museum Naturalis, dat een kwart miljoen bezoekers per jaar trekt (Pesthuiswijk aan de zeezijde van het station). Er zijn parken die veel publiek trekken: de Leidse Hout in het Boerhaave kwartier, Polderpark Cronestein aan de oostzijde van Leiden en het Archeologische park Matilo in Roomburg. Sportvelden en zwembaden zijn ook publiekstrekkers. Het gehele Leidse gebied wordt doorsneden door vele waterwegen, waarvan de Oude en Nieuwe Rijn de kenmerkendste zijn (waar zij samenkomen ligt de Burcht). Het binnenstedelijke vaarwater staat in rechtstreekse verbinding met het plassengebied De Kaag. Het scharnierpunt daarvan is de toeristische haven ten oosten van de Leidse binnenstad. De recreatieve Vlietlanden in Voorschoten (met jachthaven) grenzen aan de zuidzijde van Leiden aan de gemeente en zijn met drukke recreatieve vaarroutes met Leiden verbonden De niet-binnenstedelijke hotels, die bovendien niet in het stationsgebied liggen, bevinden zich aan de westzijde van de stad nabij de A44: Holiday Inn bij het transferium, de Haagsche Schouw vlakbij het Valkenburgse meer en aan de oostzijde van de stad nabij de A4 het Bastion hotel. Aan de rand van de gemeente liggen attracties die hun uitstraling op Leiden als toeristisch gebied hebben: de kastelen Poelgeest en Endegeest, het belevingscentrum rond het menselijk lichaam Corpus in Oegstgeest en het landelijke recreatiedorp Wamond aan het Joppe. Het eerder genoemde recreatieve Valkenburgse meer ligt aan de westrand van Leiden. Door het jaar heen zijn daar diverse vormen van recreatie en toerisme gaande: zwemmen, vissen, windsurfen. Er is daar ook een toeristische smalspoorbaan aanwezig.

In het verleden is als toeristisch gebied gekozen voor de binnenstad en het stationsgebied omdat daar aantoonbaar de meeste toeristische attracties liggen en de meeste evenementen plaatsvinden. Zoals hierboven is weergegeven, kan er goed onderbouwd worden waarom de gehele gemeente Leiden aangemerkt kan worden als toeristisch. Overigens wordt dat niet vereist door de wet. Aantonen dat de gemeente toeristisch is, voldoet om de gehele gemeente aan te wijzen als toeristisch gebied in de zin van de winkeltijdenwet. b) Werkgelegenheid In deze variant, zullen er meer winkels, vooral in de voedselbranche (food), opengaan. Dat heeft een positieve invloed op de werkgelegenheid. De verwachting is dat supermarkten aan het Kooiplein, Kopermolen, Luifelbaan, Stevensbloem, Wagnerplein en Diamantplein hun zaken zullen openen. Dat zal een toename van de werkgelegenheid tot gevolg hebben. Er is geprobeerd dat door middel van het onderzoek onder winkeliers kwantitatief te onderbouwen. Dat is niet gelukt vanwege de te geringe response, met name ook op die bewuste vragen. De verwachting is niet dat er veel non-food zaken open zullen gaan in de buitenwijken, omdat dat voor die zaken nauwelijks lonend zal zijn. Er zijn echter voorbeelden, waarbij die zaken toch opengaan op koopzondagen buiten de binnenstad. Non-food winkeliers met weinig of geen personeel zullen nauwelijks tot geen nadeel ondervinden van de extra opening van de supermarkten in ‘hun’ winkelgebied. In het CPB rapport uit 2009 over de effecten op de werkgelegenheid van de koopzondagen, is landelijk berekend. Op lokaal niveau zijn daar moeilijk kwantitatieve conclusies uit te trekken, hoewel een de richting waarin de werkgelegenheid zich ontwikkelt, wel is vast te stellen. c) de zondagsrust in de gemeente Wat geldt voor de binnenstad geldt in deze ook voor de buitenwijken. Op grond van ervaringen in de binnenstad, is niet te verwachten dat openstelling van winkels na 12:00 uur op zondag een belemmering zullen vormen voor de zondagsrust ter plaatse van de geopende winkels. d) de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. Bij de BTG variant is gerapporteerd over de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde. Het lijkt op voorhand niet aannemelijk, dat deze grootheden substantieel beïnvloed zullen worden in de buitenwijken als gevolg van de openstelling van winkels op zondag. De ervaringen met koopzondagen in de binnenstad geven daar geen aanleiding toe. e) Is de beleidsvariant UTG een goed alternatief? Op grond van bovenstaande overwegingen kan geconcludeerd worden, dat er in de binnenstad niet veel zal veranderen als tot deze variant wordt besloten. De vastgestelde koopzondagen zullen even succesvol blijven en de overige koopzondagen zullen zoals nu ook het geval is, veel minder kooppubliek trekken dan op de vastgestelde zondagen, waarop veel meer winkels open zijn. In de buitenwijken zullen de meeste supermarkten naar verwachting hun deuren gaan openen. Hoewel ook andere winkels in de buitenwijken open mogen gaan in deze variant, zal dat naar verwachting niet vaak gebeuren. De UTG-variant zal er dus voor zorgen, dat vooral de supermarkten in de buitenwijken elke zondag open zullen zijn. De zondagsrust, de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde zijn niet in het geding als de winkels (ook in de buitenwijken) elke zondag open mogen.

Geen Toeristisch Gebied (GTG)

Ten slotte is de GTG variant mogelijk. Er is op dit moment sprake van een toeristisch gebied in de gemeente Leiden, te weten in de binnenstad en het stationsgebied. Dat wordt in deze variant afgeschaft. a) afbakening toeristisch gebied De afbakening van het toeristisch gebied is in zoverre van toepassing, dat het regime van winkelopeningstijden, dat nu geldt voor de binnenstad en het stationsgebied, zal verdwijnen. Met een wettelijke overgangsregeling zal het dan niet meer mogelijk zijn voor winkels in de binnenstad om op basis van de Verordening Winkeltijden Leiden elke zondag open te zijn buiten de koopzondagen die zijn vastgelegd bij B&W-besluit. Voor de goede orde, het is in deze variant wel mogelijk voor de gehele stad 12 koopzondagen vast te stellen. Die moeten dan wel op dezelfde zondagen plaatsvinden in de hele gemeente. b) werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente De werkgelegenheid en de bedrijvigheid worden negatief beïnvloed. Er is onderzoek gedaan om zicht op te krijgen op de omvang van dit effect, maar door de geringe response is daar geen kwantitatieve uitspraak over te doen. Een aantal grootwinkelbedrijven zal zijn deuren moeten sluiten en er zal sprake zijn van omzetverlies. Het is moeilijk de precieze omvang te berekenen van dat omzetverlies. Een deel van de zondagomzet zal verschuiven naar een andere deel van de week, maar er zal ook een deel verdwijnen naar de grote steden als Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. Naast het directe omzetverlies van de grootwinkelbedrijven, zal de gemeente Leiden ook een signaal afgeven naar investeerders in die bedrijven. Dat signaal zal niet positief zijn, op zijn hoogst neutraal, maar eerder negatief: in Leiden moet je niet zijn. Als een groot deel van het winkelend publiek een vrije dag heeft, zitten de winkels dicht. Een mogelijk positief aspect van het afschaffen van het toeristisch regime is, dat er meer helderheid ontstaat bij consumenten over wanneer er wel en wanneer er geen koopzondag is. Door gezamenlijk optrekken van groot- en kleinwinkelbedrijf zou deze variant de vastgestelde koopzondagen tot een groter succes kunnen maken. De omzet en de werkgelegenheid zullen stijgen. Het is onwaarschijnlijk, dat de omzetdaling in de rest van het jaar (buiten de 12 vastgestelde koopzondagen) voor het grootwinkelbedrijf voldoende gecompenseerd kan worden door een omzetverhoging op de 12 vastgestelde koopzondagen. c) de zondagsrust in de gemeente De zondagsrust wordt - ook in de beleving van veel religieuze organisaties uit Leiden - niet bedreigd. Een verder terugdringen van de winkelopeningstijden op zondag zal de zondagsrust niet noemenswaardig beïnvloeden. d) de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. Waarnemingen van de politie maken duidelijk dat deze drie grootheden niet of zo goed als niet samenhangen met het opengaan van winkels. e) Is de GTG-variant een goed alternatief? De variant biedt de mogelijkheid van 12 vast te stellen koopzondagen door het college voor geheel Leiden. Die koopzondagen zijn goed voor het voetlicht te brengen van het publiek. Immers alle andere zondagen zijn alle winkels (behalve eventuele avondwinkels) in geheel Leiden in principe gesloten. De gemeente kan winkeliers niet dwingen open te gaan, ook niet op koopzondagen. Dus enige onduidelijkheid zal er altijd wel blijven of een winkel open gaat of niet. Als de gemeente zou willen kiezen voor meer dan 12 koopzondagen per jaar, dan is de toeristische bepaling nodig om dat mogelijk te maken. Dat kan dus niet in de GTG-variant. De supermarkten zullen geen gebruik gaan maken van de mogelijkheid op zondag open te gaan, want de consument wil de supermarkten elke zondag open. Die wens komt sterk naar voren uit het LeidenPanel. De GTG-variant leent zich meer voor eens in de maand winkelen, dan voor eens in de maand boodschappen doen. De optie lijkt niet goed aan te sluiten op het door de gemeenteraad vastgestelde beleid ten aanzien van de binnenstad. Onlangs stelde de raad vast, dat de detailhandel magere jaren doormaakt. De crisis, het internet en de concurrentie uit de omgeving (Den Haag Amsterdam; elke zondag open) dragen daar aan bij. Maar ook Noordwijk en Warmond zorgen elk op hun manier voor concurrentie. De raad heeft het Centrummanagement gevraagd een extra inspanning te leveren voor de aantrekkelijkheid van de binnenstad. Sommigen wijzen op het gevaar, dat met de GTG-variant een verkeerd signaal wordt afgegeven aan de grote winkelbedrijven om in Leiden te investeren. Terwijl het programma binnenstad uitdrukkelijk inzet op de acquisitie van grote modezaken bijvoorbeeld. De consument zal in deze variant, gezien de reacties uit het stadspanel, eerder kiezen in Den Haag, Amsterdam of Rotterdam te gaan winkelen. Ook is bij de GTG-variant de zondagsrust, de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde gewaarborgd. Planning Herijking toeristisch gebied Datum Platform Actie Resultaat Raadplegen betrokken (*) a) Lijst organisaties waarmee Vooroverleg partijen op grond van overleg is gevoerd, b) overzicht van 1 jun. - 29 met voorgenomen reacties, standpunten en voorstellen aug. 2011 betrokken collegebesluit varianten c) concept voorkeuze voor het partijen toeristisch gebied college Collegevoorstel: kennisnemen van de resultaten van het raadplegen van de stad, kennisnemen van 3 Nemen collegebesluit varianten toeristisch gebied met varianten Herijking 13 sep. 2011 B&W bijbehorende toeristisch gebied i.h.k.v. conceptverordeningen , voor Winkeltijdenwet inspraak vast te stellen de notitie Herijking toeristisch gebied gemeente Leiden a) Lijst van partijen die gereageerd 19 hebben op de inspraak, b) Reacties september - Betrokken Inspraakreacties door van deze partijen, c) concept 17 oktober partijen betrokken partijen standpunt van college m.b.t. deze 2011 reacties College maakt Raadsvoorstel Herijking toeristisch 25-10-2011 B&W raadsvoorstel en stelt gebied met varianten en voorstel voorkeursvariant voor voorkeursvariant Raadscom- Horen insprekers in de 17-11-2011 Verslag van de Griffie missie W&F commissie WF Behandeling raadsvoorstel Raadscom- 8-12-2011 Herijking toeristisch Concept raadsbesluit missie W&F gebied Raadsbesluit, met opdracht aan Gemeente- Behandeling concept college voorkeursvariant in 22-12-2011 raad raadsbesluit Verordening Winkeltijdenwet te verwerken Opstellen Verordening Raadsvoorstel Vaststelling 10-01-2012 B&W Winkeltijdenwet Leiden op Verordening Winkeltijden Leiden met basis van voorkeursvariant

Vaststellen van de Raadsbesluit vaststelling Gemeente- 26-01-2012 Verordening Winkeltijden Verordening Winkeltijden Leiden per raad Leiden 1 januari 2012 met toelichting 3. Communicatie met belanghebbenden

Er is in juni t/m augustus 2011 op verschillende wijzen met alle doelgroepen gecommuniceerd. Dat is op de volgende wijze gegaan: a. Consumenten zijn vertegenwoordigd door een uitnodiging aan het stadspanel (847 in aantal) deel te nemen aan een enquête over de koopzondagen, b. Alle lokale winkeliers (cirka 900) zijn aangeschreven met het verzoek een enquête in te vullen over de koopzondagen, c. Alle religieuze organisaties (40) in Leiden zijn aangeschreven en ingelicht over de aanpak van de gemeente Leiden en hebben het aanbod gekregen voor een gesprek d. Er is een gesprek gevoerd met de Politie Hollands Midden over met name de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde, verband houdend met de koopzondagen in Leiden.

Alle informatie uit deze onderzoekingen treft u aan in een bijlage van deze notitie. Voor zover de informatie een of meerder opties ondersteunt, dan wel bestrijdt, is die informatie in het onderhavige stuk verwerkt. Hieronder gaan we per onderzoek kort samenvattend in op de resultaten.

4. Opvattingen over koopzondagen onder winkeliers

In de rapportage over het onderzoek onder alle winkeliers in de gemeente Leiden is integraal weergegeven, welke standpunten de winkeliers innemen ten aanzien van het onderwerp om het toeristisch gebied uit te breiden, hetzelfde te houden of af te schaffen. Wat opvalt is, dat van de 900 winkeliers er 120 hebben gereageerd, waar van iets meer dan de helft in het centrum en iets minder dan de helft daarbuiten. We hadden een wat hogere response verwacht. Misschien is de reden, dat er een paar jaar geleden ook al veel aandacht was in Leiden voor de koopzondagen. Dat bijna de helft van de reagerende winkeliers buiten de binnenstad zit, geeft aan dat de betrokkenheid bij het onderwerp wat hoger is. Er zijn immers minder winkeliers buiten de binnenstad dan daarbinnen.

De winkeliers zijn verdeeld in hun voorkeur voor de drie alternatieven: 32% is voor uitbreiding van het toeristisch gebied naar de hele stad, 30% is voor behoud van de huidige situatie en 38% is voor het afschaffen van het toeristisch gebied in de hele stad. Een ruime meerderheid van de winkeliers is dus voor minimaal het behoud van het toeristisch gebied.

Hoewel de maatschappelijke discussie anders doet vermoeden, doen winkeliers, die niet op zondag open gaan, dit vooral om een dag vrij te hebben voor familie en ontspanning. De geloofsovertuiging speelt daarbij nauwelijks een rol. Er is enige animo buiten het toeristisch gebied om de winkel open te hebben. Van deze winkeliers maakt per toegestane dag ongeveer 20% hiervan gebruik. De animo om open te gaan in het toeristisch gebied loopt uiteen van 16% altijd tot 37% nooit. Een eenduidig beeld voor de consument creëren van de winkelopeningstijden tijdens de koopzondagen in welke variant dan ook, zal niet eenvoudig zijn. Immers, de wet en de verordening regel de mogelijkheid om open te gaan, niet de verplichting.

In het eigen commentaar van sommige winkeliers klinkt de roep om de concurrentie te beperken met behulp van de winkeltijdenwet. Dat is niet toegestaan. Soms meent men ook dat er een vaste koopzondag per maand vastgesteld kan worden, en daarbovenop nog een aantal speciale zondagen, zonder de vaststelling van een toeristisch gebied. Dat kan niet. Daar is een vastgesteld toeristisch gebied voor nodig. Er wordt ook een aantal keren voorgesteld om koopavonden in te ruilen voor koopzondagen (of andersom). De trend is nu juist dat koopavonden het steeds minder goed doen.

5. Uitkomsten van de enquête koopzondagen onder het LeidenPanel

Wat allereerst opvalt is dat de response onder de panelleden een factor vijf hoger ligt dan die onder de winkeliers: 66%. Dat doet vermoeden dat het onderwerp onder consumenten meer leeft dan onder de winkeliers. Zij zitten er op een andere manier in dan winkeliers, maar ook in de uitslagen over de vraag of het toeristisch gebied uitgebreid zou moeten worden, is een veel groter deel positief: 45%. Meer dan 2/3 van de panelleden bezoekt op zondag wel eens een supermarkt en een kwart van de respondenten doet dat elke week. Ruim de helft (61%) winkelt ook wel eens op zondag, maar elke week winkelen doet een veel kleiner percentage (9%). Deze cijfers ondersteunen de gedachte dat consumenten het prettig vinden op zondag een supermarkt tot hun beschikking te hebben. Het geloof speelt bij een grote meerderheid geen rol bij de beslissing om wel of geen winkels te bezoeken op zondag. De meeste panelleden vinden de stad gezelliger als de winkels open zijn op zondag. Veiligheidsoverwegingen spelen geen enkele rol. Iets wat door de politie ook bevestigd wordt. Wat wel een rol speelt, is dat men in meederheid vindt dat de winkeliers de opening zelf moeten kunnen regelen. Geen bemoeienissen van de overheid. En dan komt het mooi uit – vooral voor mensen die een drukke baan hebben en ook zaterdag veel verplichtingen hebben – dat men op zondag rustig kan winkelen. De belangrijkste overweging die wordt aangedragen om de winkeltijden te beperken, is de bescherming tegen al te lange werktijden van zelfstandige winkeliers. Wat uit de individuele antwoorden vaak blijkt, is dat als consumenten hun weg in Leiden niet kunnen vinden, ze hun heil elders zoeken: voor de supermarkt gaat men naar Warmond of Oegstgeest, als bijvoorbeeld de supermarkt in de Merenwijk niet opengaat. Of men gaat winkelen in Den Haag op zondag.

6. Uitkomsten raadpleging van religieuze organisaties

Over deze raadpleging kunnen we kort zijn. De grootst mogelijke meerderheid heeft niet gereageerd op de brief die de gemeente verstuurd heeft met de uitnodiging voor een gesprek. De conclusie kan er maar éen zijn: het onderwerp leeft niet. Er is 1 reactie binnengekomen van het beheer van de Hartebrugkerk, de kerk waar men als eerste aan denkt als het zou gaan om mogelijke conflicterende belangen tussen godsdienstoefening en winkelbezoek. Men sprak met tevredenheid over de huidige regeling en ervaart geen last. Het verzoek luidde wel of de zondagsrust tot een uur of 11 gewaarborgd kon worden. De huidige regeling in de binnenstad voorziet daar in. Mogelijk staat deze reactie van de Hartebrugkerk model voor de overige religieuze organisaties. De regeling voor de koopzondagen in het toeristisch gebied voldoet en men ziet geen reden om in de pen te klimmen.

7. Tenslotte

De wetgever verplicht de gemeente het toeristisch gebied te herijken. Wat betreft de zondag biedt de winkeltijdenwet genoeg mogelijkheden om per gemeente tot een goed openingstijden regime te komen. In Katwijk zijn er op geen enkele zondag winkels open. In grote steden als Amsterdam en Rotterdam kan elke winkel alle dagen open. In Utrecht heeft men na een referendum over het onderwerp besloten tot 12 koopzondagen. Naar verluidt ook tot tevredenheid. Zoveel steden, zoveel winkeltijden regimes op zondag, lijkt het wel. Het is aan Leiden om haar eigen weg te vinden. Belangrijke spelers op dit veld zijn, uiteraard de consumenten, de lokale winkeliers en de grotere winkelketens. Tot welke variant ook besloten wordt, veel zal afhangen van een goede samenwerking in de stad, juist om tot een helder winkeltijdenregime te komen op zondag, maar ook om mooie combinaties te maken tussen de Leidse detailhandel, de horeca en de cultuur, of breder de vrijetijdssector. Daar zijn alle partijen bij gebaat 8. Bijlagen Bij deze notitie behoren een 6-tal separate bijlagen, te weten 1. Motivering toeristisch gebied a) alleen binnenstad b) gehele stad 2. Feitenblad toeristisch bezoek aan Leiden in 2010 3. Rapportage enquête koopzondagen – Winkeliers 4. Rapportage enquête koopzondagen – LeidenPanel 5. Geraadpleegde organisaties 6. Overzicht: 3 varianten Verordening Winkeltijdenwet Leiden met onderscheiden toelichtingen per artikel. 1. Motivering Toeristisch gebied a. Scenario alleen binnenstad De binnenstad van Leiden (het gebied binnen de singels + stationskwartier) kan worden aangemerkt als toeristisch gebied. Precies dit gebied is de focus van het Programma Binnenstad, een meerjarig traject waarin vele projecten samenkomen om te komen tot een aantrekkelijke Leidse binnenstad die meer bezoekers trekt, die meer uitgeven en een hogere waardering geven. De belangrijkste publiekstrekkers bevinden zich hier: de historische stadskern van Leiden met als gezichtsbepalende elementen de Burcht, vele monumentale woningen, kerken en andere gebouwen het kernwinkelgebied met zeshonderd winkels dat driehonderdduizend bezoekers per week trekt zeven musea, die samen een half miljoen bezoekers per jaar trekken culturele voorzieningen zoals de Leidse Schouwburg (oudste van Nederland), de Stadsgehoorzaal, het LAK theater, het poppodium LVC die samen tweehonderdduizend bezoekers per jaar trekken drie bioscopen waar per jaar driehonderdduizend mensen naar de film gaan de parken zoals het van der Werfpark, het Plantsoen en de rest van de groene Singelrand die in de komende jaren wordt omgevormd tot het langste stadpark ter wereld (6 km) en niet te vergeten de Leidse grachten met de kenmerkende terrasboten en vele pleziervaarders.

Een selectie van toeristisch attracties:

Markante historische gebouwen Herenlogement Academiegebouw Latijnse School (Rembrandt) De Waag en Boterhal Stadhuis Gemeenlandshuis van Rijnland Gravensteen Stadstimmerwerf Morspoort en Zijlpoort Molen de Put Leidse Sterrenwacht Musea Rijksmuseum van Oudheden Stedelijk Museum de Lakenhal American Pilgrim Museum Sieboldhuis (Japan) Bibliotheca Thysiana Rijksmuseum voor Volkenkunde Stedelijk Museum Molen de Valk Museum Boerhaave Academisch Historisch Museum Pilgrim Archives Leiden / Pilgrim Museum Museum het Leids Wevershuis Overig Regionaal Archief Leiden RAP Architectuurcentrum

Gebedshuizen Pieterskerk Hooglandse Kerk Lokhorstkerk Marekerk Hartebrugkerk Synagoge Lodewijkskerk

Locaties/ routes De Burcht Rapenburg De Leidse Loper Koornbrug Visfontijn Vele Leidse hofjes Hortus Botanicus Museumhaven Kort Galgewater Muurgedichten

Grote evenementen Lakenfeesten Oktoberfeesten (Leidens Ontzet) Nationaal Straatmuzikantenfestival “de Gouden Pet” Leidse waterdagen, waaronder het Rapenburg concert Leidse Jazzweek Open monumentendagen Museumnacht In 2011: Het Glazen Huis

Ambitie Beste binnenstad in 2017 b. Scenario hele stad Het hele Leidse grondgebied kan worden aangemarkt als toeristisch gebied. Belangrijke publiekstrekkers zijn: de historische Leidse binnenstad met veel winkels, musea, culturele voorzieningen, grachten, en monumenten museum Naturalis, dat een kwart miljoen bezoekers per jaar trekt grote groengebieden als Leidse Hout en Polderpark Cronesteyn het hele Leidse oppervlak wordt doorsneden door vele waterwegen, waarvan de Oude en Nieuwe Rijn de kenmerkendste zijn. Daarnaast biedt het water toegang tot het plassengebied De Kaag. vlak over de rand van de gemeente liggen daarnaast nog attracties die hun uitstraling op Leiden als toeristisch gebied hebben: de kastelen Poelgeest en Endegeest en het belevingscentrum rond het menselijk lichaam Corpus in Oegstgeest en het landelijke recreatiedorp Warmond aan het Joppe.

Bron: gemeente Leiden, Afdeling Strategie en Onderzoek augustus 2011

Toeristische attracties voor de gehele stad, maar buiten de binnenstad

Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis (250,000 bezoekers/jaar, Pesthuiswijk) Parken: o Leidse Hout in het Boerhaave kwartier o Polderpark Cronestein aan de Oostzijde o Archeologische park Matilo in Roomburg. Het gehele Leidse gebied wordt doorsneden door vele vaarwegen, waarvan de Oude en Nieuwe Rijn de kenmerkendste zijn (waar zij samenkomen ligt de Burcht). Het binnenstedelijke vaarwater staat in rechtstreekse verbinding met het plassengebied De Kaag. Het scharnierpunt daarvan is de toeristische haven ten oosten van de Leidse binnenstad. De recreatieve Vlietlanden in Voorschoten (met jachthaven) grenzen aan de zuidzijde van Leiden aan de gemeente en zijn met drukke recreatieve vaarroutes met Leiden verbonden. De niet-binnenstedelijke hotels, die ook niet in het stationsgebied liggen, bevinden zich aan de westzijde van de stad, beide nabij de A44: Holiday Inn bij het transferium en de Haagsche Schouw nabij het Valkenburgse meer en aan de oostzijde van de stad nabij de A4: het Bastion hotel. Aan de rand van de gemeente liggen attracties die hun uitstraling op Leiden als toeristisch gebied hebben: de kastelen Poelgeest en Endegeest, het belevingscentrum rond het menselijk lichaam Corpus in Oegstgeest en het landelijke recreatiedorp Warmond aan het Joppe. Het eerder genoemde recreatieve Valkenburgse meer ligt aan de westrand van Leiden. Door het jaar heen zijn daar diverse vormen van recreatie en toerisme gaande: zwemmen, vissen, windsurfen. Er is daar ook een smalspoorbaan aanwezig. April 2011

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010

Al zeven jaar doet Leiden mee aan Toeristisch bezoek aan steden, onderdeel van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO). Het CVO is een panelonderzoek waarbij Nederlanders wordt gevraagd aan welke steden in Nederland ze een toeristisch of recreatief bezoek hebben gebracht. Hieronder wordt verstaan: alle bezoeken die voor plezier of ontspanning worden gemaakt. Zakelijk bezoek en bezoek aan familie of vrienden vallen buiten de tellingen. In 2010 deden 31 steden mee aan het onderzoek. NBTC-NIPO Research, een samenwerking tussen het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen en TNS-NIPO, voert het onderzoek uit. Dit feitenblad geeft de belangrijkste kenmerken weer van het bezoek en de bezoekers aan Leiden. Bovendien worden de uitkomsten aangevuld met andere bronnen, zoals bezoekerscijfers. N.B. De uitkomsten van het CVO zijn berekend op basis van steekproefonderzoek en de lezer moet dus rekening houden met marges rond de uitkomsten.

Samenvatting: meer bezoekers aan Leiden, tegen de landelijke trend in Over alle steden gemeten is het aantal bezoeken aan steden in 2010 met 3,8% gedaald ten opzichte van 2009. Leiden is hierop een uitzondering: binnenlandse bezoekers brachten 2.383.000 bezoeken, een stijging met 9,6% ten opzichte van 2009. Ruim 1 miljoen (unieke) bezoekers trokken naar Leiden en zij deden dat gemiddeld 2,2 keer per jaar. Eénderde van de bezoeken heeft een cultureel motief. 23% van alle bezoekers aan Leiden bezoekt een museum. In alle deelnemende steden is dit gemiddeld 9%. Leiden staat hiermee bovenaan en mag zich dus met recht ‘museumstad’ noemen. Het totaal aantal bezoekers van de Leidse musea is in 2010 iets gedaald ten opzichte van 2009, maar nog steeds vrij hoog gemeten over een langere periode. Opvallend is dat ‘winkelen voor plezier’ in Leiden in 2010 minder vaak is ondernomen: 37% van de bezoekers ondernam deze activiteit, tegen 54% in 2009. Als gevolg hiervan zijn volgens het onderzoek ook de bestedingen in winkels afgenomen. De bezoekers aan Leiden komen relatief vaak per trein en minder vaak met de auto dan gemiddeld in de andere steden. Ze besteden gemiddeld € 35 per bezoek. Voor alle steden is dit gemiddeld € 44. Tweederde van de bezoeken aan Leiden duurt tussen de 2 en 6 uur. Dit is gelijk aan het gemiddelde over alle steden. De werkgelegenheid in de toeristische sector ligt al jaren rond de achtduizend arbeidsplaatsen, ongeveer 14% van het totale aantal in Leiden. De laatste jaren wordt de Leidse bezoeker gemiddeld genomen steeds jonger. Aantal bezoekers en bezoeken aan Leiden Leiden trekt per jaar ruim twee miljoen toeristische bezoeken. Dit is vergelijkbaar met steden als Haarlem, Amersfoort, Delft en Leeuwarden. In Leiden is het aantal bezoeken tussen 2009 en 2010 gestegen met 9,6%. Dit is opvallend omdat het aantal bezoeken aan alle deelnemende steden is gedaald met 3,8%. In onderstaande grafiek is duidelijk te zien dat bij veel steden (bijvoorbeeld de vier grote steden, Alkmaar, Delft en Hoorn) het aantal bezoeken in de afgelopen drie jaar is afgenomen.

Ontwikkeling aantal bezoeken per stad (x 1.000)

Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Eindhoven Groningen Breda Den Bosch Arnhem Maastricht Zw olle Alkmaar Haarlem Amersfoort Leiden Dordrecht Enschede Delft Leeuw arden Deventer Hoorn Tilburg Zutphen 2010 Gouda 2009 Almelo 2008 Almere

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000

Bron: CVO De bezoekers bezoeken Leiden gemiddeld 2,2 keer per jaar. Dit is de laatste 4 jaar constant. Aantal bezoeken en bezoekers in Leiden

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Aantal bezoekers (* 1.000) 853 821 914 955 1.022 996 1.063 Aantal bezoeken (* 1.000) 2.371 1.867 2.188 2.100 2.222 2.174 2.383 Gem. aantal bezoeken 2,8 2,3 2,4 2,2 2,2 2,2 2,2 Ondernomen activiteiten en hoofdreden van bezoek Per bezoek onderneemt men gemiddeld 1,6 activiteit. Dit is iets minder dan in andere jaren. De meest voorkomende activiteit is winkelen voor het plezier (37%). Dit is wel flink gedaald als we het vergelijken met 2009. In absolute aantallen gaat het om 880.000 binnenlandse bezoekers (niet-Leidenaren) die in Leiden hebben gewinkeld. In Leiden komt museumbezoek relatief vaak voor: een kwart van de bezoekers gaat naar een museum. Amsterdam neemt hierin de tweede plaats in met 19% van de bezoeken. Ook het maken van een stadswandeling scoort hoog in Leiden (17%), maar hierin is Leiden niet uniek. Op een terrasje zitten, bezoek aan een evenement, theater/concert, bioscoop en nachtleven/uitgaan zijn activiteiten die in Leiden ten opzichte van andere steden weinig worden ondernomen. Bezoekers van Leiden hebben in 2010 vaker geluncht of gedineerd dan in 2009.

Meest voorkomende ondernomen activiteiten

Aantal % Leiden Alle steden 2009 2010 2009 2010 2009 2010 Winkelen voor plezier 1.181.00 880.000 54% 37% 61% 58% 0 Lunchen/dineren in restaurant 545.000 728.000 25% 31% 31% 31% Bezoek museum 525.000 553.000 24% 23% 10% 9% Maken van een stadswandeling 431.000 396.000 16% 17% 11% 12% Op terrasje zitten 340.000 380.000 20% 16% 23% 23% Bezoek evenement 99.000 102.000 5% 4% 7% 7% Bezoek bioscoop 103.000 81.000 5% 3% 7% 7% Bezoek aan nachtleven/ uitgaan 89.000 63.000 4% 3% 5% 6% Bezoek wellness-centrum 31.000 51.000 1% 2% 1% 1% Bezoek theater/ concert 19.000 31.000 1% 1% 6% 5%

Bron: CVO 2010 Het aantal museumbezoekers in Leiden is in 2010 ten opzichte van 2009 met 3% afgenomen van 766.000 naar 743.000. Vooral Stedelijk Museum de Lakenhal trok in 2010 minder bezoekers. Museum Volkenkunde had in 2010 voor het eerst meer dan 100.000 bezoekers. Ook de Hortus wist in 2010 weer boven dit magische aantal te komen.

Museumbezoek Leidse musea

2005 2006 2007 2008 2009 2010 Naturalis 246.450 248.720 243.924 245.302 266.885 262.864 Rijksmuseum van Oudheden 77.750 94.001 122.671 119.957 134.408 131.383 Hortus Botanicus Leiden 83.786 84.250 80.598 91.236 100.417 107.553 Museum Volkenkunde 86.029 88.759 78.094 76.315 94.387 103.696 Stedelijk Museum De Lakenhal 31.383 126.016 43.933 64.635 70.560 40.076 Museum Boerhaave 34.096 34.859 32.008 43.575 42.553 47.455 Stedelijk Molenmuseum De Val 22.643 23.997 24.954 20.042 21.859 21.511 k SieboldHuis 11.658 15.635 15.929 20.616 28.965 23.888 Regionaal Archief Leiden 6.560 6.260 9.151 6.200 4.905 4.363 The Pilgrim Archives 310 518 480 522 640 469 600.6 723.0 651.7 688.4 765.579 Totaal 65 15 42 00 743.258 Bron: Museumgroep Leiden en Gemeente Leiden Wat was nu de aanleiding of hoofdreden van het bezoek? In (bijna) alle steden is ‘winkelen voor het plezier’ verreweg de meest voorkomende aanleiding voor het bezoek geweest: gemiddeld bij 42% van alle bezoeken. In Leiden is dit ook het geval, maar veel minder sterk: 23%. In 2010 is gevraagd naar wat voor soort winkels de bezoekers gaan. Leiden valt op als het om boekwinkels gaat. 27% van de mensen die winkelen bezoekt (ook) een boekwinkel. Leiden staat hiermee na Deventer op de tweede plaats.

In 20% van alle bezoeken aan Leiden is museumbezoek de hoofdreden, gemiddeld is dit 6%. Eénderde van alle bezoeken aan Leiden heeft een cultureel motief (naast musembezoek zijn dat een bezoek aan een evenement, theater/concert, bioscoop en het maken van een stadswandeling). Dat is op Amsterdam na het hoogst van alle steden.

Hoofdreden van het bezoek per stad

Amsterdam Leiden 33% 23% 44% Utrecht Deventer Den Haag Tilburg Delft Zutphen Dordrecht Gouda Rotterdam Haarlem Eindhoven Maastricht Den Bosch Alkmaar Enschede Leeuw arden Almere Groningen Breda Arnhem Zw olle Amersfoort Hoorn Almelo

0% 20% 40% 60% 80% 100% cultureel bezoek winkelen overig

Bron: CVO 2010 Bestedingen Bezoekers aan Leiden zijn geen big spenders. Gemiddeld geeft men in alle steden € 44 uit per bezoek. In Leiden is dit € 35. In Hoorn geeft men gemiddeld het meeste uit, namelijk € 54; hier besteedt 25% van de mensen tijdens hun bezoek meer dan € 100. In Leiden geeft slechts 4% van de bezoekers meer dan € 100 uit; 14% geeft niets uit. Gemiddeld over alle steden wordt 46% van alle bestedingen in winkels gedaan; in Leiden is dit 29%. We zagen al bij de ondernomen activiteiten dat er relatief weinig mensen hebben gewinkeld. In 50% van alle bezoeken aan Leiden werd er helemaal geen geld uitgegeven in winkels. In Leiden gaat een groter percentage naar de horeca. 18% van de bezoekers gaf geen geld uit in de Leidse horeca.

Verdeling van de uitgaven, Leiden en alle steden gemiddeld

100% 100% 15% 19% 22% 31% 80% 80%

> 50 euro 40% 60% 60% 49% 10-50 euro overig 50% 49% 0-10 euro horeca 40% 0 euro 40% winkels

17% 20% 46% 13% 20% 14% 29% 8% 0% 0% Leiden Totaal Leiden Totaal Bron: CVO 2010 De bijdrage aan de lokale economie van de binnenlandse bezoekers is dus in Leiden wat minder dan gemiddeld. Het aantal werknemers in de toeristische branche ligt rond de achtduizend. Totaal aantal werknemers per branche

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Detailhandel en reparatie 4.733 4.758 4.729 4.569 4.836 4.924 4.875 Horeca 1.874 1.860 1.896 2.084 2.153 2.187 2.190 Vervoer over water 13 10 14 14 14 13 13 Cultuur, sport en recreatie 1.016 1.142 1.104 1.196 1.182 926 1.007 Totaal 7.636 7.770 7.743 7.863 8.185 8.050 8.085

Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland, stand per 1 januari

Het aantal overnachtingen in hotels en andere logiesaccommodaties (camping, B&B e.d.) in 2009 is ongeveer gelijk aan dat in 2008. 2006 was een topjaar als gevolg van de viering van het Rembrandtjaar. Aantal overnachtingen in logiesaccommodaties in Leiden (Bron: Gemeente Leiden, Belastingen)

2004 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal 186.122 177.058 203.005 186.769 187.981 190.173 100% Vervoermiddel 12% 14% Leiden valt op wat betreft het vervoermiddel waarmee men naar de 80% 27% stad komt: Leiden kent relatief veel 38% bezoekers die met de trein komen 60% overig (38% tegen gemiddeld 27%). Alleen trein naar Utrecht en Amsterdam gaan relatief meer bezoekers met de trein. 40% auto In Leiden komt 50% van de bezoekers 60% met de auto. Dit kan oplopen tot 90% 50% 20% (Almelo). De afgelopen jaren is er in Leiden geen duidelijke trend te zien in het vervoermiddel dat bezoekers 0% kiezen. De verhouding trein-auto is vrij Leiden Totaal stabiel. In 2010 zijn geen extra vragen Bron: CVO 2010 gesteld over bereikbaarheid, zoals in 2009.

> 8 uur; Verblijfsduur 6% 0-2 uur; 13% In 2010 is bij het onderzoek gevraagd 6-8 uur; hoe lang het bezoek aan de steden 15% heeft geduurd. Veruit de meeste bezoeken waren eendaagse bezoeken. In alle steden was 4% van de bezoeken meerdaags, in Leiden 3%. (In de grafiek 2-4 uur; 31% zijn deze onderdeel van de categorie ‘> 8 uur’.) In Leiden duurde 13% van alle 4-6 uur; 35% bezoeken minder dan 2 uur. In andere steden varieert dat van 3% (Amsterdam) tot 37% (Schiedam). Over het geheel verschilt de verblijfsduur in Leiden niet veel van het gemiddelde van alle steden. Bron: CVO 2010

Profiel bezoekers De leeftijd van de mensen die Leiden bezoeken wijkt iets af van de gemiddelde stedenbezoeker. Van de bezoekers die naar Leiden komen is 36% 50 jaar of ouder (andere steden tussen Bijlage 3: Rapportage 31% en 52%) en 38% tussen de 25 en 49 jaar (andere steden COLOFONenquête koopzondagen tussen de 24% en 40%). Er is de afgelopen jaren een BOA– WinkeliersBeleidsOnderzoek en Analyse verschuiving te zien van senioren naar jongere mensen. Leiden is geen stad meer die vooral oudere bezoekers trekt. 48% komt Afdeling Strategie en Onderzoek uit de eigen provincie. Dit percentage verschilt per stad van 7% Gemeente LeidenEind juni 2011 is onder (Almere) tot 76% (Schiedam). Leiden trekt relatief veel mensen [email protected] Leidse winkeliers of 071 ­ 516 5123 een uit de hogere sociale klasse (klasse A: 24% tegen 17% brief verspreid met het gemiddeld) en weinig uit de lagere klassen (C en D: 25% tegen Direct zelf informatie opzoeken? verzoek mee te doen aan 34% gemiddeld). Veel cijfers en een digitale enquête. Van onderzoeksgegevens over Leiden zijn te vinden via www.leiden.nl/statistiek.

Serie statistiek 2011 / 1d de precies 900 aangeschreven winkeliers hebben 120 de enquête ingevuld. Bij dit responsaantal gelden steekproefmarges van ongeveer plus of min 8% rond het gevonden percentage. Van de deelnemende winkels bevonden zich er 68 in het centrum of het stationsgebied, waar momenteel het toeristisch gebied geldt, en 52 niet.

De belangrijkste uitkomst is dat de winkeliers verdeeld zijn in hun voorkeur voor de drie alternatieven. 32% is voor uitbreiding van het toeristisch gebied naar de hele stad, 30% is voor behoud van de huidige situatie en 38% is voor het afschaffen van het toeristisch gebied in de hele stad. De variatie bij uitsplitsing naar locatie van de winkel en aantal werknemers is niet significant.

Enkele andere uitkomsten zijn: Winkeliers die niet op zondag open gaan doen dit vooral om een dag vrij te hebben voor familie en ontspanning. Geloof speelt nauwelijks een rol. Van de winkeliers buiten het toeristisch gebied maakt per toegestane dag ongeveer 20% hiervan gebruik om de winkel te openen. Van de winkels in het toeristisch gebied gaat 16% alle zon- en feestdagen open en 37% nooit.

Voorkeur van winkeliers voor één van de drie alternatieven UTG = uitbreiding toeristisch gebied (Ik vind dat de hele gemeente als toeristisch gebied moet worden aangemerkt zodat alle winkeliers zelf kunnen beslissen wanneer ze open zijn)

BTG = bestaand toeristisch gebied (Ik vind dat de situatie zoals die nu is (centrum en stationsgebied toeristisch en het aanwijzen van twaalf zon- en feestdagen buiten dat gebied) prima)

GTG = geen toeristisch gebied (Ik vind dat het toeristisch gebied moet worden opgeheven en dat de gemeente voor alle winkels dezelfde zon- en feestdagen aanwijst waarop de winkels open mogen zijn) Verdeling van reacties van winkeliers naar vestigingsplaats, naar grootte

totaal 32% 30% 38%

l buiten toeristisch gebied 29% 35% 37% e i e t k a n c i o w l in toeristisch gebied 34% 26% 40% s r e m

e 5 of meer 39% 29% 33% n k r e w

l 2 - 4 26% 34% 39% a t n a a < 2 28% 28% 45%

UTG BTG GTG 0% 20% 40% 60% 80% 100% Stellingen - % winkeliers dat vindt dat de stelling van toepassing is Totaal Winkels in Winkels buiten toeristisch toeristisch gebied gebied Ik wil mijn winkel iedere zon- en feestdag 20% 24% 16% geopend hebben Vanuit bedrijfsmatige overwegingen kan ik de 19% 25% 10% omzet van de zon- en feestdagen niet missen Ik ga principieel niet open op zondag vanwege 5% 4% 6% mijn geloof Ik ga niet open op zondag omdat ik het belangrijk vind een rustdag te hebben voor 53% 56% 50% familie, sport, recreatie, ontspanning e.d. Ik heb personeel dat het prettig vindt om op 15% 21% 8% zondag te werken Mijn personeel vindt het niet prettig om op 12% 10% 14% zondag te werken, maar ze komen wel Ik heb moeite om personeel voor de zondag te 12% 13% 10% krijgen

Winkels in toeristisch gebied: % dat open is op… alle zon- en feestdagen 16% alleen de laatste zondag van de maand 19% geen zon- of feestdag 37% anders 28% bij ‘anders’ wordt o.a. genoemd: afhankelijk van evenementen of van seizoen

Winkels buiten toeristisch gebied: % dat open is op… zondag 2 januari 19% zondag 30 januari 17% zondag 27 februari 17% zondag 27 maart 21% 2e Paasdag 25 april 31% zondag 29 mei 17% 2e Pinksterdag 13 juni 25% zondag 26 juni 19% zondag 30 oktober 21% zondag 27 november 21% zondag 18 december 23% 2e Kerstdag 26 december 15% 10% van de winkels is op alle bovengenoemde dagen open. Extra toelichting door de winkeliers: 1x per maand beter dan elke zondag een klein beetje 2e kerstdag is nog in afwachting 2e kerstdag niet meer aanwijzen als openingsdag! 2e kerstdag blijkt voor onze winkel(s) geen rendabele dag. Wij moeten van de formule echter open als we van de gemeenten open mogen op die dag. Ik zou liever een andere (zon)dag open gaan i.p.v. 2e kerstdag. Alleen de laatste zondag van de maand koopzondag en dan proberen alle winkeliers mee te krijgen zodat het voor de consument duidelijk is. Als apotheek hebben wij een zorgplicht in geval van nood. De huidige regeling van weekenddiensten voorziet daar goed in. Voor apotheken zijn er op dit moment geen commerciële belangen om op zondag open te zijn. Als de gemeente Leiden over gaat tot het opheffen van toeristenstatus in het centrum en stationgebied zal dat echt slecht zijn voor onze gemeente, ik denk dat de economische belangen zwaarder wegen. Als het aan mij zou liggen, wil ik op 12 zondagen en feestdagen mijn zaak niet openen. Omdat bijna alle winkels op die dagen open zijn, ben ik verplicht mijn zaak ook te openen om geen klanten te verliezen. Als kleine zelfstandige is het bijna niet te doen om 7 dagen in de week open te zijn. Als Leiden op de kaart wil blijven zal je de consument de mogelijkheid moeten geven te winkelen wanneer zij dat graag willen. Binnen onze onderneming biedt het veel werkgelegenheid, bij een verandering in openingstijden op de zondag betekent dit een verlies aan arbeidsplaatsen wat ik ten zeerste zal betreuren en wat ik in de huidige economische situatie niet verantwoord vind. D66 kwam ooit uit met een interview. Persoon in kwestie vond het heerlijk om met zijn gezin zondags verse croissants te halen. En hoe nu met het gezinsleven van de BAKKER! P.S Moet toch om drie uur s´nachts brood gaan bakken. Fundament van de samenleving daar kan ook de rek uit!!!!!!!! De bibliotheek moet weer open op zondag. Mijn winkel zit in een steeg. Het heeft alleen maar zin om open te zijn op zondag als ik een bord in de Breestraat mag plaatsen. De hoeveelheid openstellingen op zondag gaat ten koste van de kleine winkeliers. De hoeveelheid koopzondagen mag drastisch worden verminderd. De koopzondagen zijn alleen goed voor de grote winkels. De meeste winkels in het centrum zijn open op de laatste zondag in de maand (dit wordt ook aanbevolen door de winkeliersvereniging), maar de grootwinkelbedrijven willen graag elke zondag open. Dit schept enorm veel verwarring, niet alleen voor de winkeliers, maar ook voor de bezoekers. Indien een bezoeker op een andere zondag dan de laatste van de maand in Leiden komt, treft hij een half open, half dichte binnenstad, zonder sfeer en belevenis. Ik zou dan ook graag zien dat er een aantal koopzondagen komen, waarbij zoveel mogelijk winkels open zijn en de winkeliersverenigingen hun best doen om de dag zoveel mogelijk op te leuken. Op deze manier is het voor een kleine zelfstandige haalbaar en nuttig om open te zijn en voor een bezoeker leuk om de binnenstad te bezoeken. De openstelling van winkels op zon- en feestdagen zorgen ervoor dat de kleine zelfstandige detaillist (food en nonfood) bedreigd worden in hun bestaansrecht. Een groter toeristisch gebied met openstelling zal dit proces versnellen, met als gevolg in de toekomst alleen maar filialen van grote ketens, zoals Albert Heyn, Blokker, Xenos, etc. Zelfstandige ondernemers zorgen voor ''leven'' in de binnenstad!! De ozb verlagen: is 3 x zo duur als rest van Nederland De verkopen op de zondagen vormen een substantiële aanvulling op de weekomzet. Wij organiseren regelmatig activiteiten als lezingen en signeersessies, ook in combinatie met andere Leidse partijen, waarmee we een toegevoegde waarde hebben op het culturele aanbod in de stad. Klanten die Leiden op zon- en feestdagen bezoeken, winkelen prettig bij ons, zo is uit navraag gebleken. Door alle verspreidingen van winkeltijden wordt de stad ongezellig en minder leefbaar. Dus hoe meer tijd de winkels open zijn hoe minder klanten in de winkel waardoor gezellige drukte gaat ontbreken. Door een klein aan te wijzen als winkelgebied krijg je op zondagen en feestdagen meer traffic en een gezelliger winkel centrum (zie Delft, Gouda, Haarlem) Door zondagopenstelling zie ik veel kleine winkeliers verdwijnen, want dan ben je 7 dagen per week met je bedrijf bezig. Kleine ambachtelijke bedrijven kunnen immers geen goedkope scholieren laten werken ivm het specialistisch karakter, maar we zien wel de zaterdagomzet/ klantenaantal teruglopen en zondags naar het supermarktkanaal verdwijnen. ps hebben supermarkten wel een toeristisch karakter? Er is een groot verschil tussen ketens en kleine speciaalzaken. Wij kunnen geen studenten bij de kassa zetten omdat onze klanten advies en antwoord willen hebben. Er zouden meer dingen moeten worden geregeld op zondagen, misschien is het dan een optie om extra zondagen open te gaan. Maar aangezien het nu 1x in de maand op zondag erg rustig is is het bijna niet de moeite om meer open te gaan. Geef iedere ondernemer ten alle tijden de ruimte om zelf te bepalen om open te zijn tijdens zon- en feestdagen. Dit past in een moderne samenleving. De klant wil juist winkelen op deze dagen. Gezien de huidige economische situatie lijkt het fair de zondagopenstelling mogelijk te maken voor een ieder die dat wil, ook buiten het centrum maar dit dan wel te beperken tot de laatste zondag van de maand. Gezien het aantal winkels wat op zondag open is binnen de singels is voldoende duidelijk dat dit volstrekt overbodig en zinloos is om op zondag open te zijn. Graag alleen de laatste zondag van de maand, maar dan wel iedereen open en veel publiciteit. Gratis parkeren. Bonnenboekjes/ muntjes voor winkeliers om klanten gratis of goedkoper te laten parkeren. Gratis of goedkopere buskaartjes. Meer inhaken op (landelijke) thema's; wonen, lezen, mode (-shows), etc. Meer aandacht voor de uitstervende speciaalzaken naast de ketens in Leiden. Lekker winkelen in echte winkels m/weer een beleving maken. Lagere OZB en precariolasten voor winkels, het water staat tot onze lippen, kijk maar naar bv. alle lege winkels in de Breestraat. Om huurders te behouden gaan verhuurders toch ook over tot het flink verlagen van de huren! Bedrijfsvergunningen goedkoper maken en gewoon kunnen overmaken ipv. de verplichte tocht naar het stadsbouwhuis!! De betreffende afdelingen het besef geven dat als wij efficiënt kunnen ondernemen wij hun salarissen kunnen betalen. Meer samenwerking ipv. tegenwerking. Dan kunnen wij meer tijd en geld stoppen in het lokken van de klanten naar Leiden. Nog betere schoonmaak na festiviteiten. Meer controle tegen fietsers/ brommers op de stoep van de Korevaarstraat deel Zorg en Zekerheid naar en van de Hoogvliet dewelke regelmatig levensgevaarlijke situaties opleveren met klanten die uit de winkels de stoep op gaan. Ik wens u succes met uw beleid. Het is een klein winkelcentrum en de meeste mensen gaan toch naar de stad. Hebben 1 keer een koopzondag gehad en wij dicht gegaan om 14.00 uur en bijna geen omzet. Het zou goed zijn in overleg met omringende gemeentes tot 12 dezelfde dagen te komen om duidelijkheid te scheppen naar de consument en om eerlijke concurrentie met branchegenoten buiten je gemeente te hebben. Dus als iemand bijvoorbeeld een nieuw bankstel zoekt weet de consument wanneer de winkels op zon- en feestdagen open zijn en kan die goed tussen de verschillende aanbieders in Leiden, Leiderdorp, Zoeterwoude etc. kiezen op een en dezelfde dag. Ik ben principieel tegen zondagsopenstelling. In de wijk (Professorenwijk) waar ik nu zit is dat ook niet nodig en niet van toepassing. Naar mijn mening is zes dagen openstelling van de winkel voldoende. Ik ben van mening dat de winkelier meer vrijheid moet krijgen in openingstijden (en andere zaken). De tijden veranderen en daar moet je in mee gaan anders red je het niet als winkelier. Tenslotte is het de winkelier die de verantwoording heeft en de rekeningen betaalt van zijn winkel. Ik vind het prima als de hele gemeente als toeristisch gebied moet worden aangemerkt zodat winkeliers zelf kunnen beslissen wanneer ze open kunnen zijn. Ik vind dat het aan de ondernemers zelf moet worden overgelaten of zij op zondag opengaan. Belangrijk is dat het personeel niet meer dan de contracturen werken. Mijn personeel vraagt elke week weer wanneer we weer op zondag open gaan. Mijn klanten komen nog steeds, ondanks dat ik allang dicht ben, moest, op zondag kijken of we misschien open zijn. Gemeente doe ons een plezier en geef ons weer toestemming om open te gaan. Wat zullen we dan blij zijn Ik zou het aan de winkelier zelf over laten of hij/zij open gaat, er zijn al genoeg regeltjes wat mij betreft. In de loop der jaren is er een enorme scheefgroei ontstaan in oneerlijke concurrentie. In de toeristische gebieden zijn de grotere (sterkere) winkeliers door de zondagopenstelling meer omzet gaan draaien en vaak ook groter geworden. Dit ten koste van de kleinere middenstanders. Wat ook heeft geresulteerd in leegstaande winkelpanden. Alles bij elkaar opgeteld is de totale omzet in Leiden niet gestegen, maar gedeeltelijk verschoven naar het toeristisch gebied. Voor de middengrote en grotere winkels is het organisatorisch nog wel te regelen om op zondag open te zijn. Maar voor een eenmanszaak kan dit toch wel een probleem zijn. Vaak is het ook voor die groep ondernemers geen optie. Ik persoonlijk zou een voorstander zijn dat alles 1x per maand open mag zijn of als wanneer Leiden in vier verschillende winkelgebieden wordt benoemd. Is elk winkelgebied 1x per maand open. Zo wordt de taart ook het eerlijkste verdeeld. In onze branche is gekwalificeerd personeel te duur, vanwege de zon- en feestdagvergoeding (dubbel uitbetalen anders doen ze het niet). Ja, zoals reeds eerder opgemerkt. Wij zouden graag teruggaan naar de vaste laatste zondag van de maand voor de gehele stad. En dan nog een paar extra koopzondagen in de maand december. De omzetten voorheen op de laatste zondag van de maand waren goed en momenteel, door de openstelling op elke zondag, is de omzet op deze zondagen veel minder geworden, terwijl de kosten door de vele openstellingen wel zijn toegenomen. De klanten wisten vroeger waar ze aan toe waren, de laatste zondag van de maand was voor Leiden. En nu door de verwatering weten de klanten het niet meer. De ene winkel en dan met name de grootwinkelbedrijven zijn open en andere, de meeste kleinere winkels, zijn niet of incidenteel open. De duidelijkheid is weg. Ik zou op zondag ook wel weer eens naar een museum willen gaan, maar personeel inzetten voor een lage omzet brengt alleen maar extra kosten met zich mee. Dus doen mijn vrouw en ik zelf de deur op zondag maar weer open. De grootwinkelbedrijven lachen zich een kriek, zij zijn altijd open, zetten jong, laag gekwalificeerd personeel in en trekken veel volk, omdat de mensen weten dat zij toch altijd open zijn. Zo snoepen zij veel van onze omzet weg, terwijl het voor ons, kleinere ondernemers, moeilijk is om in deze race mee te gaan. De diversiteit in het straatbeeld verdwijnt hierdoor. Koopzondagen hebben alleen zin als er voldoende animo is en de bezoeker uitgedaagd wordt om te komen. Ze worden nu alleen getrokken naar de Haarlemmerstraat, het 'zwerfmilieu' heeft daar geen baat bij. Bij dit hoofdstuk hangt een hoog welles/nietes. Elke zondag open is geen optie, dat verlaagt in mijn ogen het aanzien van de koopzondag. 1x per maand houdt het exclusief en interessant voor de kleine middenstander. Het is gebleken, dat het alleen maar verplaatsing van omzet is. Ik pleit dus voor 1 zondag in de maand voor ieder. Leiden is een toeristische stad, dus vind ik dat met name in het voorjaar en de zomer alle winkels open zouden mogen. Leiden is geen winkelstad. Ik ben voor een openstelling van alle winkels op zondag 12 tot 15 keer per jaar. Dus de laatste zondag van de maand en een paar rond belangrijke feestdagen. De situatie nu: met een aantal grotere winkels open elke zondag en de rest dicht is onduidelijk en niet goed. Mijn voorkeur zou zijn om niet meer dan 1x in de maand open te zijn, wat voor alle winkels/ bedrijven zou moeten/mogen gelden. Mijn voorstel is dat als de meerderheid van de kleine winkels kiest voor geen openstelling op alle zondagen, laat dan het besluit niet tellen door het grootwinkelbedrijf zoals V&D, Hema. Openstelling voor AH en Digros in het centrum vind ik prima. Alleen de openingstijden zouden i.v.m. de overlast in de binnenstad korter mogen zijn van 10.00 tot 16.00 op zondag. Mijn zaak is iedere zondag open. Kan deze omzet niet missen. Het bestaan van mijn zaak hangt er vanaf. Online shopping is inmiddels een grote concurrent geworden van de fysieke retail. Zorg ervoor dat mensen de stad in komen, door o.a. een betere bereikbaarheid, veel vertier, cultuur etc. Open op zondag (e.a.) dagen kost meer dan dat het opbrengt. Ben daarom tegen te ruime openstellingen. Ruimere zondagopenstelling zorgt voor verdere verschraling van goed/breed winkelaanbod. Voor veel consumenten is iedere stad/dorp al hetzelfde, Leiden kan hier van af wijken. De kleinere zelfstandige ondernemer is belangrijker voor Leiden dan nog meer zondagsopenstellingen. Stelling: Is er ook een Leiden buiten de singels ? Uniformiteit t.a.v. de openingstijden is en blijft een utopie. Vanuit concurrentieoverwegingen is het voor ons bedrijf belangrijk om (een aantal) zon- en feestdagen open te zijn, maar zeker niet alle!! Voor ons bedrijf zijn met name 2e Pinksterdag en 2e Paasdag belangrijke dagen, samen met de koopzondag begin januari (de opruiming!!). Kerst is een moeilijk onderwerp: in onze branche raakt dit meer en meer ingeburgerd. Wij waren in 2010 voor het eerst open op 2e Kerstdag, maar de omzet viel tegen (weeralarm: sneeuw / ijzel!!). Wij overwegen zelfs wellicht alleen nog de voor ons belangrijke dagen te kiezen en de rest niet open te gaan op zondag. Vervelend is dat het voor veel consumenten (en ons!) NIET DUIDELIJK is wanneer wat open is op zondag (ook in het centrum is niet elke winkel elke zondag open, en komt het schema van de binnenstad niet 100% overeen met het schema voor de koopzondagen daarbuiten. In het verleden sloten wij ons aan bij de koopzondagen van de meubelboulevards in L'dorp en Z'woude, maar die sluiten nu ook niet meer aan met de extra koopdagen van Leiden. veel succes Veel van onze klanten ervaren de open winkels op zondag als een feestelijke dag. Zij vinden het spijtig dat niet alle winkels geopend zijn. Voor kleine zelfstandige zoals wij is onmogelijk om iedere zondag open te zijn. Wij vinden dat er een rustdag moet zitten in de week. Waar stopt de openstelling ? nacht shopping ? beide kerstdagen shopping ? en maar rennen en vliegen ! marktwerking betekent de AH’s Blokkers etc bepalen alles ! Overheid (gemeenten) betekent regels stellen en handhaven, totale openstelling levert niet meer omzet op vaste openingstijden voor iedereen duidelijk voor consument. Wat mij betreft mag opening zondag worden afgeschaft. We vreten de wereld op. We zijn sinds Pasen 2009 elke zondag open, uitgezonderd kerst, pasen en pinksteren. We betalen personeel 200% op zondag en dat zijn scholieren, die zelfs klagen als ze 1 keer niet worden ingedeeld op zondag + 1 leidinggevende, die laatste wisselt, in onderling overleg, zodat niemand vaker dan 1x per maand zondag werkt (tenzij ze dat willen) en uiteraard is die persoon een andere dag vrij ipv zondag. Niemand heeft ooit religieuze bezwaren geuit. Onze klanten waarderen het ook en komen vaak voor extra advies op zondag, omdat ze ma-vrij niet kunnen en/of zaterdag te druk vinden. Het feit dat sinds 2009 onze zondagomzet meer dan verdubbeld is onderschrijft dit en alleen de koopavond is iets in omzet teruggelopen. Tenslotte is het zo dat als de zondag stopt, dit op jaarbasis zoveel omzet zal kosten, dat ik 2 van mijn 4 zaterdag/zondag kracht arbeidsplaatsen zal moeten opgeven of de dames zullen genoegen moeten nemen met slechts de helft van de uren die ze nu werken tegen 100% loon ipv 200%. Zullen ze niet leuk vinden en ik ook niet als ik ze dat moet gaan vertellen. Samengevat: niemand word gedwongen te werken op zondag. We overleggen altijd en het totaal aantal werkdagen blijft 5 per week, dus "zondagsrust" heb je op een andere vrije dag en tenzij je gelovig bent komt dat op hetzelfde neer. Loon is dubbel en sommigen werken juist daarom het liefst op zondag. De klanten weten ons te vinden en komen graag rustig neuzen. Ik begrijp de bezwaren van sommigen, maar wat ons betreft mag de zondag blijven. Winkelopeningstijden kunnen ondernemers uitstekend zelf bepalen, als het niets oplevert ga je er ook niet in investeren. Wellicht kan i.p.v. het promoten van "koop"zondag de "koop"zaterdag meer naar voren worden gehaald. Er is dan altijd markt, alle winkels, groot en klein, zijn open, dus er is geen onduidelijkheid en oneerlijke concurrentie meer. Wij zijn een apotheek, dus voor ons niet van toepassing. Echter ik vind het aan de ondernemer zelf om te beslissen. 24 uurs economie zoals in Amerika waar je midden in de nacht nog kan winkelen, lijkt me overdreven, maar als fulltime werkend iemand zou ik de zondag als winkeloptie wel prettig vinden. Vooral omdat de drukte in winkels op zaterdag groot is. Wij zijn elke zondag open, maar merken dat niet elke winkel op zondag open is. Gezien het feit dat het hierdoor ook erg verwarrend voor de consument is welke winkel nou wel en welke niet op de zondag open is, moet er een rechte lijn getrokken word voor de consument. Allemaal wel open of allemaal niet. Winkels open is voor de consument, de winkeliers zullen daar een andere invulling aan geven want de kosten draaien door extra personeel vaak en een omzet die misschien ook in de resterende zes dagen behaald had kunnen worden. Vaak is er een verspreiding van aankoopgedrag en niet dat mensen meer besteden. Op een regenachtige zondag kan het lekker zijn wat te gaan shoppen, maar dat is vaak kijken niet kopen. Zolang er maar een klein aantal winkels opengaat moet je jezelf afvragen of de concurrentie van o.a. Leidschenhage niet te groot is en dat ook dan zo laten. Kom met iets nieuws: alleen openstelling in de maanden april, mei, juni, juli en september + december, meer niet en je dan profileren als DE SLEUTELSTAD, is ook leuk voor de shoppers die de gehele winter in een andere stad hebben rondgelopen. Zon- en feestdagen moet het rustig kunnen zijn. Zondag is een dag dat onze doelgroep vrij is en daar dienen wij als dienstverlener rekening mee te houden. Voor toeristen is het ook veel aantrekkelijker als de rolluiken op zondag omhoog zijn. Het genereert omzet en werkgelegenheid. Bijlage 4: Rapportage enquête koopzondagen - LeidenPanel

Begin juli 2011 heeft de gemeente aan het LeidenPanel enkele vragen voorgelegd over de zondagsopenstelling van winkels in Leiden. Aanleiding is de beslissing die de gemeente van de rijksoverheid moet nemen om het toeristisch gebied opnieuw vast te stellen. Het toeristisch gebied is in deze context het gebied waarin de openstelling op zon- en feestdagen aan de winkeliers wordt overgelaten. Momenteel is dat het centrum en het stationsgebied. In de rest van Leiden stelt de gemeente jaarlijks twaalf zon- en feestdagen vast waarop de winkels open mogen zijn. Van de 847 panelleden vulden 561 de enquête in, dat is 66%. Bij dit responsaantal gelden steekproefmarges van ongeveer plus of min 4% rond het gevonden percentage.

Enkele interessante uitkomsten zijn: 69% van de panelleden bezoekt op zondag wel eens een supermarkt; 26% (bijna) elke week. 61% van de panelleden winkelt wel eens op zondag; 9% (bijna) elke week. Geloof speelt voor de grote meerderheid van de panelleden geen rol bij de keuze om wel of niet te gaan winkelen. Een meerderheid vindt dat de binnenstad gezelliger is als de winkels op zondag open zijn. Gemiddeld genomen zien de respondenten geen effect op de veiligheid. Het alternatief om de beslissing om wel of niet open te gaan op zon- en feestdagen bij de winkeliers te laten (in de hele stad) wordt door de grootste groep panelleden gekozen (46%). Echter, er is geen absolute meerderheid voor deze mogelijkheid. Een reden die mensen geven om de beslissing bij de winkeliers te laten is vooral dat de overheid niet te veel moet (willen) regelen. Daarnaast vinden veel mensen het handig dat de winkels op zondag open zijn omdat ze de hele week zelf werken en alles anders op de zaterdag neerkomt. De belangrijkste reden die mensen aandragen om de zondagsopenstelling te beperken tot eens per maand is de bescherming van de winkeliers met weinig of geen personeel. Hieronder volgen alle uitkomsten van de enquête.

Bezoekt u wel eens een supermarkt op zondag? 40%

30% 31% 20% 26% 25% 18% 10%

0% Ja, (bijna) elke week Ja, minimaal eens per Ja, maar minder vaak Nee, zelden of nooit maand dan eens per maand

Winkelt u wel eens op zondag?

40% 39% 30%

20% 26% 27%

10% 9% 0% Ja, (bijna) elke week Ja, minimaal eens per Ja, maar minder vaak Nee, zelden of nooit maand dan eens per maand

Van de mensen die wel eens op zondag winkelen (dus 61% van de respondenten) doet de helft dat altijd in Leiden. 8% gaat vrijwel altijd naar een andere stad. De rest gaat de ene keer naar de Leidse binnenstad en de andere keer naar een andere stad.

Bij mijn beslissing om wel of niet te winkelen op zondag speelt geloof een rol

74%

60%

40%

11% 20% 6% 4% 4% 1% 0% helemaal oneens neutraal eens helemaal eens n.v.t / weet oneens niet

Bij mijn beslissing om wel of niet te winkelen op zondag speelt het een rol dat ik het belangrijk vind om een rustdag te hebben voor familie, sport, recreatie, ontspanning e.d.

60% 42% 40% 16% 17% 20% 13% 11% 1% 0% helemaal oneens neutraal eens helemaal eens n.v.t / weet niet oneens

Als de winkels op zondag open zijn, is het gezelliger in het centrum van Leiden

60%

40% 30% 27% 19% 20% 12% 7% 4% 0% helemaal oneens neutraal eens helemaal eens n.v.t / weet niet oneens

Als de winkels op zondag open zijn, is het veiliger in het centrum van Leiden

60%

40% 34% 18% 17% 20% 9% 12% 11%

0% helemaal oneens neutraal eens helemaal eens n.v.t / weet niet oneens Wat heeft uw voorkeur?

Uitbreiding toeristisch gebied = Ik vind dat de hele gemeente als toeristisch gebied moet worden aangemerkt zodat alle winkeliers zelf kunnen beslissen wanneer ze open zijn.

Bestaand toeristisch gebied = Ik vind dat de situatie zoals die nu is (centrum en stationsgebied toeristisch en het aanwijzen van twaalf zon- en feestdagen buiten dat gebied) prima.

Geen toeristisch gebied = Ik vind dat het toeristisch gebied moet worden opgeheven en dat de gemeente voor alle winkels dezelfde zon- en feestdagen aanwijst waarop de winkels open mogen zijn.

Geen toeristisch gebied; 17%

Uitbreiding toeristisch gebied; 46%

Bestaand toeristisch gebied; 37%

Aanvullende opmerkingen van respondenten

"Geloof" speelt wel een rol in die zin dat geloof niet moet bepalen wat mensen/ winkeliers/ ondernemers willen (die mogelijk niet geloven). Dus bij voorkeur elke zondag koopzondag als een winkelier dat wil. Alle winkels hoeven van mij niet per se open te zijn op zondag, maar ik ben toch gehecht geworden aan supermarkten die open zijn alle dagen van de week. Ik gun dit ook aan alle bewoners buiten het centrum van Leiden, zo hoeft men niet boodschappen voor meerdere dagen in huis te halen, heerlijk voor werkende moeders. Alles op zondag moet open zijn. Als je bijna tweeverdiener moet zijn om in Leiden (centrum) te kunnen wonen, moeten de faciliteiten (opening op zondag) ook dusdanig zijn. Laat niet een paar geloofs-fanatici zorgen dat de vrouw bijna gedwongen is thuis te blijven. Belachelijk. Nare mensen die andere mensen hun geloof willen opdringen. Bah. Open die winkels!! Als de middenstand alleen in het centrum open mag dan ook de hele stad LEIDEN ik blijf het discriminerend vinden. Als de winkels op zondag niet open zouden zijn is dat geen enkel probleem. Om te shoppen is dat niet echt noodzakelijk. Zeker in de zomer geeft het wel extra gezelligheid in de stad. Ook in de decembermaand geeft dat een extra sfeer. Jammer is dat niet iedere winkel op de extra koopzondagen open zijn. Wat mij betreft zou het een optie zijn om de wintermaanden geen koopzondagen te houden, wanneer de winkels wel op zondag open zijn dan iedere winkel. Geeft meer duidelijkheid. Beter is dan om de koopavond op donderdag af te schaffen. Als je geloof zegt dat je op zondag rust moet houden, moet je dat vooral niet achterwege laten, ik hecht er totaal geen waarde aan, aan geloof dan. Als je zegt dat iedere winkel het zelf mag weten of en wanneer ze open zijn worden ze door de grote winkels die personeel genoeg hebben/kunnen betalen gedwongen om op zondag open te gaan om zo omzet te draaien. Als openstelling op zon- en feestdagen nadelig uitpakt voor kleine winkels (en ik denk dat dat het geval is omdat die het personeel daarvoor niet hebben of niet kunnen betalen) dan is openstelling een slechte zaak: grote winkels moet niet nog eens extra de kans worden gegeven om kleine winkels weg te concurreren. Het zijn de kleine winkels die Leiden als koopstad gezellig en bijzonder maken. Als puur pragmatisch winkelaar maakt het mij eigenlijk niets uit - ik ga alleen naar een winkel als ik iets nodig heb en pas me wel aan aan de openingstijden. Voor mij als centrumbewoner is het bestaan van een goed gesorteerde avondwinkel zoals die aan de Breestraat (kan Kort Rapenburg) belangrijker dan de openstelling van de reguliere winkels. Beter zondag alles dicht, hebben de werknemers ook een normale werkweek (ben zelf werkgever) nooit op zondag open Betutteling van de overheid. Laat de winkeliers zelf bepalen of, en wanneer, ze open willen zijn of niet. Bij het winkelen op zondag in bv Rotterdam valt het me op hoe druk het dan is. Blijkbaar hebben mensen behoefte om ook op de zondag even te gaan winkelen. Het brengt ook een stukje gezelligheid in de stad. Wat mij betreft geldt dit ook voor Leiden. Bij lekker weer is het op zondag gezellig in de stad met al zijn terrasjes. De winkelstraten ogen ook beter zonder luiken en zo. Houden zo de zondagsopening Blijft leuk om via de enquête aan te mogen geven wat één van de burgers van Leiden belangrijk vindt. Kijk uit naar de volgende vragenlijst. Breder aanbod van winkels op zondag is nodig om niet 'gedwongen' te zijn om naar Den Haag te gaan. Buiten het huidige centrum en stationsgebied, zou het prettig zijn als bouwmarkten & meubelboulevards open mogen zijn op zondag. Dat ik niet op zondagen winkel heeft te maken met het feit dat ik daar doordeweek alle tijd voor heb. Ik vind het huidige criterium (toeristisch gebied) een onding, het is willekeurig, want wie bepaalt welk gebied dat is?. (In het Westland heeft een gemeente zichzelf als geheel toeristisch benoemd.) Bovendien is het discriminerend voor winkeliers die buiten deze gebieden vallen, maar wel geopend zouden willen zijn. Dat zelf beslissen zal zeker voor kleine middenstanders heel moeilijk zijn. Maar als internet- kopen zo toeneemt, en dat kan altijd, moeten de ruime openingstijden deel uitmaken van stadsattractiviteit. De link tussen toeristisch gebied en winkelopening vind ik onlogisch en leidt tot concurrentievervalsing. Van mij mogen winkels zelf hun openingstijden bepalen. Zolang de huidige wetgeving echter geldt is de huidige invulling een goede oplossing. De situatie m.b.t. de koopzondagen vind ik prima zoals deze nu is. De winkeliers moeten ook zelf kunnen bepalen of zij op zondag dicht zijn, we moeten er maar aan wennen 7-dagen openstelling. Ook goed voor de werkgelegenheid De winkels moeten altijd open zijn. De zondagsrust is een betutteling van de ergste soort en een overblijfsel uit de oertijd. Verlos ons van deze kwelling en laat de winkels open zijn op zondag. De zondagsdwang van de christelijke minderheid van de bevolking moet de gemeente Leiden eindelijk maar eens van zich afschudden. En de rust moet ze op elke dag van de week handhaven. Dus geen lawaaievenementen meer organiseren of toelaten waarop halftalenten hun hobby mogen uitleven ten koste van de overgrote beschaafde meerderheid. Denk ook aan de middenstand - kleine zaakjes gaan ten onder aan altijd open. Doe maar lekker joh het is toch niet tegen te houden. Gaan de gemeentenhuizen en banken ook 7 dagen in de week open? Ik weet niet wanneer ik deze zaken zou moeten regelen als ik zelf 6 of 7 dagen in mijn winkel sta. Doe toch vrijheid voor de winkeliers, dat geeft omzet, bedrijvigheid en economische groei! Een minderheid (genaamd) de geloofsfanaten moet niet zijn wil opleggen aan een overgrote meerderheid. Winkelen doet men voor zijn plezier, dus ook op zondag. Eén rustdag in de week moet toch mogelijk zijn. De stad is al een pretpark met teveel platvloers lawaai. Een verkeersluwe zondag is aan te bevelen. Eenduidige informatievoorziening openingstijden op zondagen is voor mij belangrijk. 13 juni (2e pinksterdag) was volgens digitale info een koopzondag. De winkels waren nagenoeg allemaal dicht! Eigenlijk ben ik gewoon helemaal tegen openstelling van winkels op zondag. Er is slechts 1 reden waarom de winkels niet zelf zouden mogen bepalen of zij op zondag open zijn. Ik vind het intens bedroevend dat in een gemeente waar minder dan 15% zijn stem heeft uitgebracht op een religieuze partij, de gemeenteraad klaarblijkelijk niet doortastend genoeg is om in dit soort open-deur vraagstukken een snelle beslissing te kunnen nemen zonder zich daarbij eerst te moeten wenden tot een zo'n onnauwkeurig stuk meet-gereedschap als deze survey. Mijn vertrouwen in de (plaatselijke) democratie is zojuist gedaald tot een historisch dieptepunt. Het CDA heeft blijkbaar geen stemmen nodig om mee te kunnen regeren. Er zijn veel meer mogelijkheden om "leven in de brouwerij" te brengen dan de winkels openstellen. Zo trek je andere doelgroepen en onderscheidt je je van andere steden. Eventueel koopzondag aanbieden 2x per maand? Fijn dat hiernaar gevraagd wordt, hopelijk heeft de uitslag invloed op de beslissingen, hetgeen ik betwijfel in deze corrupte gemeente. Gelijke monniken gelijke kappen.... als de winkels in het zogenaamd toeristisch gebied open zijn/mogen, dan moet dit ook gelden voor de andere winkels die buiten dit gebied vallen. Voor iedere winkel dezelfde rechten.... Het belangrijkste vind ik dat de supermarkten open zijn en eventueel visboer/etc. Kledingwinkels etc is niet zo van belang. Belangrijker vind ik dan dat die maandagochtend waar de meeste winkeliers gesloten zijn verdwijnt (dat is pas raar namelijk). Het gedrag van de buurgemeentes dient meegewogen te worden bij een besluit. Te denken valt aan het winkelcentra in Leidschendam, Rijswijk en Zoetermeer Het geeft rust voor veel mensen, ook in het centrum, als op zondag de winkels dicht zijn. Men kan dan eens gaan wandelen in de natuur of iets anders gaan bekijken. Het is best handig dat de winkels bijna altijd open zijn, geeft minder druk op de zaterdag en iets plannen is niet meer nodig. Echt noodzakelijk is het niet, bovendien vind ik het wel een nadeel dat grote winkelketens personeel kunnen inhuren terwijl kleinere ondernemers dit allemaal zelf moeten doen. Het is de grootste onzin ooit als geloofsoverwegingen een rol spelen om winkels wel of niet open te hebben op zondag. Het is heerlijk om op zondagmorgen door een stille stad te fietsen of wandelen. Ik vind, dat ook een qualiteit van de stad en die wordt gemist als de winkels open zijn en er allerlei bevoorradingen plaatsvinden. Waarom geen twee koopavonden door de week, dinsdag en donderdag. En dan heerlijk rustig op zondag, met uitzondering van musea, theater en horeca en leuke ontspanning. Toeristen kunnen toch ook door de week winkelen? Op zondag kan dan iedereen even uit de "werk-koop-malle-molen" stappen.... Het is niet altijd duidelijk welke winkel open is op zondag en welke niet. Graag uniform Het is niet zo zeer voor de winkeliers dat ik tegen koopzondagen ben. Maar van het personeel wordt ook verwacht dat ze koopzondagen draaien. Ik vind dat er zeker 1 dag per week moet zijn dat mensen samen kunnen zijn met familie en/of vrienden. Het is prettig dat de supermarkten open zijn Het maakt mij dus echt niet uit. Het zou reuze handig zijn als ook de bouwmarkten op Lammenschansweg en Merenwijk op zondag geopend zouden worden. I work every day from 9 till 5 in the Hague. I love shopping in Leiden but during the week the shops are already closed by the time I get home therefore I love shopping and eating out during Saturdays and Sundays in Leiden and I not want to think and wonder whether or not the shops are open. I hate going into town on a Sunday and some is open and some closed - you never get everything done in 1 day. I would love to shops to be open every Sunday - otherwise I go to the Hague and spend my money there! Thanks Ik ben christen dus ZONDAG is heilig voor mij. Ik ben een sterke voorstander van strikte scheiding tussen geloof en politieke (regel- en wetgeving). Sinds er meer winkels open zijn is het centrum van Leiden een stuk aantrekkelijker/ gezelliger geworden op zondag. Voorheen ging ik nooit op zondag naar het centrum om bv een terrasje te bezoeken. Sinds er winkels open zijn doe ik dat soms wel. Het stimuleert dus ook de horeca. Het lijkt me voor toeristen ook veel gezelliger. Er is niets zo saai als door een uitgestorven centrum te dwalen. Ik ben erg blij met de koopzondag. Ik ben nog nooit op zondag in de stad geweest, maar heb begrepen dat de ene winkel wel open is en de andere niet. Lijkt mij dat dit voor toeristen erg onoverzichtelijk is. Vandaar dus of alle winkels in een gebied open of niet. Ik ben van mening dat nog meer koopzondagen niet in het voordeel is van de kleine winkeliers. Kleine speciaalzaken maken het winkelaanbod gevarieerd en aantrekkelijk. Nog meer winkels van grote ketens? Daar wordt een binnenstad niet aantrekkelijker van! Ik ben voor de 24 uur economie. Hoeveel mensen werken er tegenwoordig niet op onregelmatige tijden (artsen, ziekenhuispersoneel, trein personeel, nooddiensten, opvangdiensten)? Ik vind dat deze mensen ook voldoende ruimte en aanbod moeten krijgen om hun boodschappen te doen en te winkelen. Ook op zondag. Ik ben voor koopzondagen! Ik ben zelf geen voorstander van de zogenaamde 24-uurs economie. We rennen nu al van hot naar her en dat wordt dan alleen maar erger. Winkeliers moeten zelf wel kunnen beslissen of ze al dan niet open willen zijn. Dat hoeft niet geregeld worden door de gemeente. Ik bepaal graag zelf hoe ik mijn zondagen besteed en vind het ridicuul dat 'men' voor mij bepaalt dat de zondag een rustdag/bezinningsdag moet zijn. Wie weet heb ik zo'n dag op maandag. Of helemaal nooit. In een maatschappij waarin een groot gedeelte van de vrouwen full time werkt (itt tot vroeger, waar men alle boodschappen met gemak door de week kon doen) vind ik het hoogst onhandig dat ik alles (kapper, boodschappen, kleding, etc.) op een zaterdag moet plannen. Zo bezien heb ik inderdaad een rustdag nodig op zondag, vanwege het idiote gejaag op zaterdag! De jaren '50 liggen achter ons, de maatschappij heeft andere behoeftes. Wat ik me overigens afvraag is waarom een als toeristisch aangemerkt gebied wél open mag zijn. Zijn toeristen per definitie a-religieus? Hebben zij geen rustdag nodig?! Ik heb er absoluut geen moeite mee dat de openingstijden van winkels worden uitgebreid. Ik juich het zelfs toe. Ik kan me voorstellen dat die koopzondagen voor de ondernemers een hele belasting kunnen zijn. Ik heb het dan ook met ze te doen. Zelf vind ik die regeling van dat toeristisch gebied verwarrend voor de consument en niet eerlijk tegenover ondernemers die wel open willen op zondag. Ik mis een belangrijk argument, namelijk: een dag per week rust en stilte op straat voor de inwoners van de Leidse binnenstad. Laten we eens wat meer rekening houden met elkaar! Ik mis een taco-bar in de Haarlemmerstraat Ik noem het zelf altijd de koopziekzondag... Ik vind 7/24 openstelling niet noodzakelijk. Ik vind dat de winkeliers zelf moeten kunnen beslissen of ze open willen zijn op zondagen. Ik vind dat de winkels zelf mogen weten of ze wel of niet open zijn op zondag. Maar in de praktijk is het wel vervelend dat sommige winkels wel en andere niet open zijn, want ik weet nooit welke dat zijn. Maar ondanks dat vind ik toch dat het aan de winkelier moet worden overgelaten of hij op zondag open wilt zijn of niet. Ik vind het belachelijk dat de winkeliers niet zelf mogen bepalen of ze wel of niet op zondag open zijn, tevens vind ik het vreemd dat Turkse winkeliers wel iedere zondag open mogen zijn, of ze nu wel of niet in het aangewezen toeristische gebied gevestigd zijn. Ik vind het bizar dat het voor mensen die doordeweeks werken (en dat zijn er heel veel, en ook nog eens de mensen met het grootste budget om uit te geven) en zaterdag vaak andere verplichtingen hebben het zo moeilijk wordt gemaakt om te winkelen. Voor de rest is het 2011 en niet 1911. Winkels zouden zelf moeten kunnen uitmaken wanneer ze open zouden willen, snap niet dat de overheid zich daarmee moet bemoeien. Ik vind het echt belachelijk in een stad te wonen van over de 100.000 inwoners en dat ik voor een grote supermarkt naar Oegstgeest ga op zondag. Verder vind ik de sluiting van de winkels op zaterdag ook veel te vroeg. Ik vind het heel storend dat supermarkten buiten het centrum op zondag niet meer open mogen zijn. Als het gaat om zondagsrust, dan vind ik funshoppen in het centrum een stuk meer daarmee in strijd dan even boodschappen doen in je eigen wijk. Heel veel mensen zijn op zaterdag aan het werk of staan op het sportveld met hun kinderen. In de C1000 in de merenwijk was het elke zondag behoorlijk druk. Ik vind het oneerlijk dat winkeliers die buiten het 'toeristische gebied' zitten niet op zondag geopend mogen zijn. Gooi die winkels gewoon lekker open; als mensen uit die wijken dan iets nodig hebben, hoeven ze tenminste niet meer in hun auto te stappen om naar het centrum te rijden. Dat komt de rust ook ten goede en is beter voor het milieu. Ik ben sowieso van mening dat de winkeltijdenwet in zijn geheel afgelast moet worden. Het is een onvolledigheid in de scheiding tussen kerk en staat waardoor trucjes moeten uithalen als het benoemen van toeristische gebieden. Maar de vrije dagen ben ik dan wel weer dankbaar voor :) Ik vind het vooral heel erg handig dat de winkels open zijn op zondag. Met een druk gezin, twee banen is het heel erg fijn dat je op zondag ook nog boodschappen kunt doen. Geeft meer ruimte Ik vind het wel een moeilijk punt dat kleine winkeliers i.v.m. de concurrentie wellicht tegen hun zin genoodzaakt zijn ook op zondag te werken. Het is voor hen toch al zwaar opboksen tegen de grotere winkelketens. Juist de kleinere winkels, zoals drogisterij Boerhaave, hebben mijn voorkeur; zij maken het winkelaanbod gevarieerd. Ik vind het wel fijn als ik ook op zondag hier in de buurt naar een winkel kan. Ik vind jammer dat een stelletje gelovigen bepalen wat ik op zondag moet doen. Als ik rust of naar de kerk wil dan bepaal ik dat zelf. Maw geef de winkeliers de ruimte te bepalen wanneer ze open en of dicht gaan! Ik vind persoonlijk; we hebben gevochten voor een vrij weekend,dus voor mij hoeft er geen enkele winkel op zondag open !! Ik vind vooral belangrijk hoe de winkeliers er zelf over denken. Als winkeliers zelf zouden mogen beslissen wanneer zij open zouden willen zijn, dan kan dit betekenen dat de kleine winkeliers daardoor gedwongen zijn ook altijd open te zijn om hun concurrentiepositie te verdedigen. En dat kan er weer toe leiden dat de kleine winkeliers niet mee kunnen komen en verdwijnen. Dat zou ik heel jammer vinden. Hoe fijn ik het ook vind om te kunnen winkelen wanneer ik wil, heb ik dat er niet voor over. Dan maar liever wat minder koopzondagen. Ik winkel nooit op een zondag, gewoon omdat ik er in de week genoeg tijd voor heb. Ik zou het persoonlijk erg prettig vinden wanneer er in de Kopermolen (buiten toeristisch gebied) tenminste 1 supermarkt per 1 of 2 weken op zondag is geopend. Ik zou willen dat je duidelijker wist wanneer een winkel wel/niet open is, want de openingstijden variëren enorm, dus ga ik maar nooit voor 10.00 de deur uit. In sommige plaatsen waren er ook winkels open op 1e pinksterdag. Deze ontwikkeling vind ik veel te ver gaan; ook winkelpersoneel heeft recht op vrije feestdagen. Laat de 2e dag van kerst etc. over aan de keuze van de winkeliers om wel of niet open te zijn, maar de 1e dag hoort gewoon voor iedereen een vrije dag te zijn. Er zijn ook andere dingen in het leven dan winkelen. Ja. Ik vind het prima als winkels/supermarkten open zijn op zondagen maar wat mij wél stoort is als ze op een eerste Paas- Kerst- en Pinksterzondag open zijn. Als ze open zijn op de tweede, dus maandagen van deze feestdagen lijkt mij meer dan genoeg. Jammer dat de supermarkten in de Merenwijk dicht zijn op zondag, maar Oegstgeest is een meer dan uitstekend alternatief. Jaren in Engeland gewoond en gewerkt. Meest recent in Oxford, onze twintown. Veel winkels elke zondag open. Prima. Bij uitstek de dag voor wat selectiever en feestelijker winkelen (incl lunch etc). Je kan een onderscheid maken tussen supermarkten en andere winkels: supermarkten ook buiten het centrum open. Juist het centrum dient - zowel in belang van Leidenaars als toeristen - wekelijks een dag te hebben (bij voorkeur de zondag) waarop geen winkels open zijn. Op die momenten komen veel waardevolle aspecten van de stad veel beter tot hun recht. De meeste toeristen komen naar Leiden voor de historische stad, de musea, de grachten en niet voor allerlei winkels die ook overal elders te vinden zijn. Keuzevrijheid is een belangrijk goed. Koopzondagen zijn alleen interessant als het grootste gedeelte van de winkels open is. Koopzondagen zijn voor mij vaak een uitkomst vanwege zeer drukke werkweken. Al is het maar een paar uur, dat is al fijn. Koopzondagen zijn wel in het nadeel van kleine zelfstandige winkeliers en in het voordeel van grootwinkelbedrijf. Bij de besluitvorming over koopzondagen zou daarmee ook rekening moeten worden gehouden Laat de openingstijden aan de winkeliers zelf over, al die betutteling van "bovenaf" slaat nergens op. Laat er vooral een dag in de week rust zijn, voor iedereen, klant en winkelpersoneel. Laat ondernemers zelf bepalen of ze open zijn, dan kunnen bezoekers ook zelf bepalen of ze wel of niet willen winkelen op zondag. Leiden heeft een gezellige binnenstad met veel mooie terrasjes. Het open zijn van de winkels in de binnenstad, leidt tot meer drukte en grotere gezelligheid. Ondernemers moeten zelf kunnen beslissen of ze op zondag wel of niet open willen. Leiden is goed bezig op dit vlak. Maak de zondag niet te 'gewoon'. Leiden moet de ondernemers zelf laten beslissen of ze de zondag open zijn of niet. Niet alleen in het centrum, maar ook daar buiten. Het is van de zotte dat we in een 24 uurs economie niet naar de supermarkt op de hoek kunnen gaan, maar daarvoor naar het centrum of andere gemeenten moeten reizen. Maak de stad toegankelijker voor mensen buiten Leiden. Er valt zoveel te halen. Nu gaan mensen naar Den Haag ed en geven hun geld daar uit en dat vind ik zonde. Probeer ook een Zara/ Bijenkorf naar Leiden te halen, dat zal voor nog meer verkeer zorgen en dan zal de stad op zondag nog drukker worden. Als werkende vrouw is het lastig om te winkelen. Als de winkels op zondag ook open zijn zal de drukte op zaterdag misschien iets afnemen, want ik ontloop zelf de stad op zaterdag door de drukte. Verder blijft er dan dus eigenlijk geen dag van mij week open om mijn geld uit te geven in de stad. Dan wordt het donderdagavond, maar dan moet ik ook maar net kunnen. Markt op zondag zou ik ook graag willen, zou voor mij een reden zijn om vaker in Leiden te winkelen. Met twee werkende ouders en twee kinderen is het fijn om in het weekend rustig te kunnen shoppen en niet gehaast op koopavond of even in een uurtje inkopen te moeten doen. Mijn geloof speelt een rol maar nog belangrijker vind ik het dat de stad één dag in de week tot zichzelf komt. Een stad in rust is zo charmant. Dat is niet saai. Helaas wil de huidige mens alleen maar vermaak. Jammer. Laat de historische stad op jou inwerken. Dat pas wordt de stad beleeft. Nee, duidelijke vragen met duidelijke antwoordmogelijkheden. Benieuwd naar resultaat. Nee, ik maak haast tot geen gebruik van de openingstijden op zondag. Leuker zou ik het vinden dat er vrijdag koopavond is, extra of in de plaats van donderdag. Neen, wij vinden het zeer plezierig dat in Leiden er regelmatig een koopzondag is. Niet echt. Status quo is OK. Wij doen onze inkopen op zaterdag en eigenlijk nooit op zondag, een dag die we eerder voor uitstapjes buiten Leiden of voor museumbezoek in Leiden gebruiken. Nog meer shoppen? Heb medelijden met de kleine winkeliers die het toch al zo moeilijk hebben in de binnenstad. Nog ruimere openingstijden maken de spoeling alleen maar dunner zodat de winkeliers in lege winkels op klanten moeten wachten. Met al dat online-winkelen raakt de winkelstraat toch al leger en leger. Ruimere openingstijden lijken me niet echt nodig. En bovendien is het heerlijk om één dag in de week verlost te zijn van de voortdurende druk om geld uit te geven. Als de zondag op de zaterdag gaat lijken heb je nooit meer rust! Om de aantrekkelijkheid van het centrum, ook voor niet-Leidenaren te vergroten, zou op die dag gratis parkeren moeten gelden. Ik weet, dat voor mensen die de hele dag in de stad willen doorbrengen, de slechte naam, die LEIDEN op parkeergebied heeft en de daaraan verbonden kosten een beletsel is hier naartoe te komen. Om Leiden aantrekkelijk te houden als winkelstad, moet Leiden de kleine winkelier steunen en max. 12 zondagen vrijstellen. De grote winkelketens kunnen gemakkelijk de kosten van de zondagsopening betalen, de kleinere ondernemer niet. Deze zullen dan verdwijnen en dan wordt Leiden een van de zovele provinciale steden met hetzelfde winkelaanbod. Ondanks dat ze open mogen zijn, blijven veel winkels in het centrum dicht. Het is op zondag een beetje een dooie boel in het centrum van Leiden. Ik ga dus liever in Den Haag winkelen op zondag, waar alles gewoon open is. In Leiden is het nu maar een soort halfslachtige zondagsopening. Puntje voor de winkeliersvereniging? Of (bijna) allemaal open, of niet (alleen de supermarkten bijv.) Ondernemer moet zelf beslissen. Ook buiten de singels de supermarkten open op zondag. Zoals Diamantplein, Stevenshof etc. Ook voor toeristen is het gezellig als de winkels iedere zondag open zijn en dus een reden om naar deze stad te gaan. Op zich is het wel goed als er een rustdag is, waarop alle winkels dicht zijn. Maar nu is het beleid halfslachtig (en daar doe ik aan mee). Personally I find it fine that Sunday is different from the rest of the week. Religie zou in geen enkele - dus ook niet in deze - discussie een rol mogen spelen. Religie is een persoonlijke opvatting. Mensen die op zondag willen winkelen moeten dat gewoon kunnen doen. In ieder geval moeten supermarkten op zondag open zijn. Stel een lijn met openingstijden. Winkels zijn vaak en lang genoeg open, dus zondag kan het ook best zonder. Als het dan open is alle supermarkten open niet alleen die in het centrum. Strikt genomen vind ik dat Leiden niet als toeristisch gebied is aan te merken en dus op grond van de regeling niet op zondag open zou moeten zijn. Dit neemt echter niet weg dat ik het wel fijn vind dat iig de supermarkten op zondag open zijn. Suggestie: alle winkels 's avonds een uurtje langer open en 's morgens een half uurtje later open. Dit ivm met al die werkende vaders en moeders. Zij hebben dan wat meer tijd om bv na schooltijd inkopen te doen. BV: je kind zal maar een paar voetbalschoenen nodig hebben. Supermarkten open prima, maar ik ga echt niet op zondag winkelen voor de lol. Svp sluit de winkels niet op zondag. Ik zou het een verarming vinden en een stap terug in de tijd. Iedereen mag nu kiezen wat hij op zondag doet. Als je gelovig bent kun je kiezen om thuis blijven op zondag, maar ik vind het heerlijk om op zondag naar de winkels te kunnen, als ik dat wil. Het komt er door werk en gezinsdrukte op de andere dagen van de week er juist niet van. Vaak gebruik ik de zaterdag om even bij te komen van de werkweek. Bijzonder storend als ik dan op zondag bijna niets kan kopen. Van mij mogen de winkels ´s zondags ook helemaal dicht blijven. Van ons hoeft het helemaal niet om de winkels op zondag open te doen Wij vinden dat ook voor winkelpersoneel een heel vrij weekend belangrijk is. Er is buiten de zondag genoeg tijd om boodschappen te doen (denk aan de koopavond). Vaste koopzondag schept duidelijkheid, nu zijn sommige winkels wel open en andere niet, dat is erg saai en verwarrend. Verdere uitbreiding van zondagopenstelling is niet nodig, omdat er in Leiden en andere steden de winkels open zijn en er dus voldoende keus is als je daarvan gebruik zou willen maken. Verregaande betutteling van zelfstandig ondernemers is geen zaak van de overheid, laat ondernemers zelf bepalen wanneer zij hun winkel openen, bovendien is het in de horeca en het bioscoopwezen al een feit. Voor inwoners van Leiden die full-time werken is koopzondag fantastisch. Het speelt een grote rol bij mijn woongenot en beslissing om in het centrum van Leiden te blijven wonen. Voor mensen die 5 dagen per week werken zoals ik is het ontzettend handig dat de winkels en supermarkten open zijn op zondag! Toen dat nog niet zo in Leiden was ging ik daardoor altijd naar Den Haag of Amsterdam Voor mij is de zondagopenstelling van winkels in het centrum een van de aantrekkelijke aspecten van het wonen in Leiden; uitbreiding zou heel goed zijn, opheffing hiervan reden tot vertrek naar elders. Voor mijn pensionering had ik heel veel overwerk door personeelstekort daarbij mijn huishouden en wekelijks twee dagen mijn kinderen op bezoek, en had altijd tijd om de boodschappen in huis te krijgen en van de zondagsrust te genieten; kijk nu eens op de koopzondag rond 16 uur op bv de Korevaarstraat wat er aan rommel ligt en de herrie er rond omheen, dat is geen toonbeeld van beschaving in Leiden. Voorstander van zo groot mogelijke vrijheid om mensen zelf te laten beslissen wat ze doen, niet door godsdienstige overwegingen opgelegde verplichte zondagsrust. Vraag 1 en 3 zijn in wezen identiek. Ik mis de keuze om de zondagsopening af te schaffen, zodat (de noodzakelijke) rust gewaarborgd is. Vrijheid blijheid: iedere ondernemer bepaalt zelf wanneer hij onderneemt, ieder consument bepaalt zelf of, waar en wanneer hij consumeert! Vrijheid voor ondernemers Vroeger was er ook in de Kopermolen, Merenwijk gelegenheid om Zondags boodschappen te doen. Nu jammer genoeg niet meer. Ik hoop dat dit weer wordt teruggedraaid. Wat er op zondag uitgegeven wordt, kan niet op zaterdag uitgegeven worden. Wellicht dat het voor de op zaterdag en doordeweeks werkenden prettig is op zondag winkelen, ik zie het nut er niet van in. Winkelen voor de gezelligheid vind ik onzinnig, er zijn veel leukere dingen die je op zondag kan doen, maar misschien ligt dat aan mij. Wat mij betreft hoeven de winkels niet perse op zondag open, maar als dat wel zo is dan heb ik daar geen enkel bezwaar tegen. Wat mij betreft mogen winkels best open zijn op zondag. Wat ik wel belangrijk vind is dat zelfstandig ondernemers er niet teveel onder mogen lijden. Zij zijn vaak aangewezen op minder personeel en kunnen niet op tegen grotere winkelketens die dat wel kunnen. Wat mij betreft zou opening op zondag niet afhankelijk moeten zijn van de aanduiding toeristisch gebied, maar volledig naar keuze/eigen inzicht van winkeliers. We hebben 6 dagen in de week en kun je dan boodschappen doen, waarom moet die zondag er nu ook nog bij, toen de winkels niet op zondag open waren konden we toch ook op tijd de dingen halen die we nodig hadden, voor mij mag U terug naar zes dagen in de week. We leven als nooit te voren allen ons eigen leven en daar hoort tegenwoordig bij dat je 24 uur per dag betrokken bent bij de economie via internet e.d. Dus is het voor de gewone ondernemer steeds belangrijker om de consument wanneer dan ook te verleiden tot aankopen. In een maatschappij waar het winkelaanbod weinig verscheidenheid biedt zul je wel moeten geloven in een 24 uurs economie, die in Nederland maar mondjes maat op gang komt. Roei met de riemen die je hebt dus bied aan wat je kunt op elk moment. Weer een paar rare/dubbelzinnige stellingen in de enquête. Ik snap nu zelf niet eens of ik wel of niet een rustdag wil hebben en wat mijn antwoord nu aangeeft. En waarom moet het per se een rustDAG zijn? Mag het ook een betere verdeling van momenten zijn? Inkopen doen kost ca. 2 uur en dat komt soms handiger uit op een zondag. Kortom: Mag het ook gewoon omdat je op zondag in de winkels niet over de hoofden heenloopt en op zaterdag wel? Mag het ook omdat de verschillende programma's (ouders, kinderen) niet toestaan dat je op zaterdag winkelt? En waarom moet religie erbij gehaald worden in een samenleving die in meerderheid profaan is? Wel moeten alle winkels in het centrum open zijn wil het effectief zijn. Welke toerist zal het in zijn hoofd halen om op zondag in Leiden te gaan winkelen? Op de vreeslijke Haarlemmerstraat of de ongezellige Breestraat? Verhoog het aanbod aan interessante winkels en zorg dat de stad schoon wordt, dan kan er misschien iets van worden. Wellicht, als toeristentrekker, wat activiteiten zondags op het Stadshuisplein b.v. Winkelgebied Leiden is ongezellig, en aanbod is beperkt. Winkelen in Leiden op zondag doe ik om gericht iets te kopen, voor een leuk middagje shoppen ga ik ergens anders heen. Winkeliers buiten het centrum zouden ook gebruik kunnen maken van de avondopenstellingsregel. Ze kunnen dan bijvoorbeeld op zondag van 16:00 tot 20:00 uur open zijn zonder dat het toeristisch gebied verruimd hoeft te worden. Wordt in diverse andere gemeenten gedaan, met succes. Winkels open op zondag is soms makkelijk maar verder voor mij onbelangrijk. Zes dagen in de week is alle mogelijkheid om te winkelen. Door de zondag ook open te zijn, zijn de kosten veel hoger voor de winkeliers o a personeelskosten, die doorberekend worden op alle producten. Zo min mogelijk open. Geef de werkers een vrije dag. Hun kinderen ( evenntueel) zijn ook thuis. en dat zeg ik NIET op grond van religie. Ik vind dat persoonlijk. Zolang de mensen maar niet gedwongen worden om op zondag te werken zou ik zelf ook niet fijn vinden Zondag is toch een dag die het mogelijk maakt met anderen af te spreken, een teamsport te kunnen blijven beoefenen, naar de kerk te gaan, je verjaardag overdag te vieren, met vrienden leuke dingen te gaan doen etc. Laat staan dat je kinderen vrij zijn van school. Als je dan iedere zaterdag en zondag in een winkel moet staan zie je je kinderen eigenlijk nooit. Daar moeten we toch niet heen willen. Zo spek je enkel het grootwinkelbedrijf die toch wel weet dat de kleine ondernemer niet iedere zondag open kan en zo de omzet naar zich toe trekt, terwijl de directie van die bedrijven gewoon in het weekend met de kinderen op de boot zit. Die werken natuurlijk niet op zondag. Straks heb je alleen nog filiaalbedrijven in de stad en weg is je diversiteit van winkels die het aantrekkelijk maakt in Leiden te winkelen. Zondag is vaak de enige dag dat ik rustig even naar de winkel(s) kan gaan. Ik ben dan ook erg blij met de openstelling op zondag. Zondag: rustdag is een gezonde zaak. Of dat nou vanuit je geloof is of niet. Iedereen heeft het nodig om tot rust te komen, vaker opstellen van de winkels heeft tot gevolg dat het vaker onrustig is in de stad. Hier hebben wij geen behoefte aan. Zondagopenstelling heeft niets met toerisme te maken. Die komen namelijk niet op zondag naar Leiden om hier gezellig te winkelen. Als ze dat al doen gebeurt dit waarschijnlijk in Amsterdam, maar daar komen ook (soms meerdere tegelijk) cruiseschepen met 2000 passagiers per schip aan die zich luxe winkelen, "shopping", ook kunnen veroorloven. Zondagsopenstelling in Leiden betekent niets anders dan dat gewone boodschappen worden uitgesteld tot zondag die net zo goed door de weeks of in ieder geval op zaterdag gedaan kunnen worden. Met een buitensporige inzet aan personeel, lees extra financiële middelen, die nooit in de omzet terug te vinden zijn bij het kleine MKB. Als je echt "gezelligheid" in Leiden wil bevorderen zal de Gemeente de hele binnenstad auto- en busvrij moeten maken, de "doorvaarbaarheid" van de Oude Vest voor grotere passagiersschepen moeten realiseren en moeten proberen de steeds strengere "normen" van bijv. geluidsoverlast tot een gewoon stedelijk niveau terug te brengen. Leiden is immers een bruisende stad (dat is dacht ik de bedoeling) en niet een dorp! En dat heeft niets met zondagsopenstelling te maken. Zonder openstelling is het centrum anders gezellig. Zorgen dat het gezelliger wordt om in Leiden te winkelen met betere winkels! Bijlage 5: Geraadpleegde organisaties

Alle winkeliers in Leiden LeidenPanel Alle religieuze organisaties Politie Hollands Midden

Brief en enquêteformulier aan de winkeliers

Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Gemeente Leiden Bezoekadres Stationsplein 107 2312 AJ LEIDEN

Winkeliers Postadres Postbus 9100 2300 PC LEIDEN Telefoon 071-516 56 03 E-mail [email protected] Website www.leiden.nl/gemeente

Datum 08 juni 2011 Contactpersoon Willem van der Poel Ons kenmerk Doorkiesnummer 071 - 516 71 22 Onderwerp Zondagsopenstelling

Geachte heer, mevrouw,

In Leiden mogen de winkels in het Centrum (binnen de singels) en het Stationsgebied op zon- en feestdagen geopend zijn, omdat dit gebied is aangemerkt als toeristisch gebied.

Voor de winkels buiten dit gebied gelden de verboden van de winkeltijdenwet op de zondagen en op Nieuwjaarsdag, 2e Paasdag, Hemelvaartdag, 2e Pinksterdag en 1e en 2e Kerstdag. Wel wijst het college van Burgemeester en Wethouders jaarlijks 12 zon- en of feestdagen aan waarop de winkels wel open mogen zijn.

De winkeltijdenwet is sinds 1 januari 2011 veranderd. Gemeenten die een gebied hebben dat toeristisch is moeten verplicht een aantal belangen afwegen en vervolgens opnieuw besluiten of het al dan niet toeristisch blijft.

De belangen die afgewogen moeten worden zijn: 1. De werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; 2. de zondagsrust in de gemeente 3. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente.

Met name om de belangen onder 1 goed in beeld te krijgen vraag ik uw medewerking om deel te nemen aan een internetenquête over dit onderwerp.

Het college van Burgemeester en Wethouders zal mede op grond van de uitslag van deze enquête een voorstel aan de gemeenteraad doen waarbij er grofweg 3 scenario’s mogelijk zijn: 1. Handhaving van de huidige situatie waarbij het centrum en het stationsgebied als toeristisch zijn aangemerkt; 2. Uitbreiding van het toeristisch gebied naar de hele stad; 3. Opheffing van de toeristenstatus in het centrum en stationsgebied. Dit heeft als gevolg dat het College van Burgemeester en wethouders jaarlijkse een aantal zon- en feestdagen aanwijst, waarop de winkels geopend mogen zijn.

De verwachting is dat het college een keuze maakt waarna er nog 6 weken tijd zal zijn voor inspraak reacties. Daarna zal de gemeenteraad een besluit nemen. Per 1 januari 2012 moet de besluitvorming zijn afgerond.

Met vriendelijke groet,

Robert Strijk, Wethouder Bereikbaarheid, Financiën en Economie

Vraag 1. Bevindt uw winkel zich in het centrum of stations gebied? □ Ja, ga verder met vraag 2 □ Neen, ga verder met vraag 3

Vraag 2. Op welke zon- en feestdagen bent u open in 2011? □ Alle zon- en feestdagen □ Alleen de laatste zondag van de maand □ Geen □ Anders , namelijk ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Ga verder bij vraag 4

Vraag 3. U mag in 2011 op 12 zon- en feestdagen open zijn. In onderstaande tabel zijn de aangewezen dagen opgenomen. In onderstaande tabel kunt u aankruisen wat op de genoemde data heeft gedaan met uw winkel of wat u nog gaat doen.

Datum Open Gesloten Zondag 2 januari Zondag 30 januari Zondag 27 februari Zondag 27 maart 2e Paasdag 25 april Zondag 29 mei 2e Pinksterdag 13 juni Zondag 26 juni Zondag 30 oktober Zondag 27 november Zondag 18 december 2e Kerstdag 26 december

Vraag 4. Hoeveel werknemers heeft u in dienst? ………… werknemers

Vraag 5. Hoeveel werknemers werken er bij u op zon- en feestdagen? ………… werknemers

Vraag 6. Wilt u aankruisen wat voor u van toepassing is? (Meerdere antwoorden zijn mogelijk) □ Ik wil mijn winkel iedere zon- en feestdag geopend hebben; □ Vanuit bedrijfsmatige overwegingen kan ik de omzet van de zon- en feestdagen niet missen; □ Ik heb personeel dat het prettig vindt om op zondag te werken; □ Mijn personeel vindt het niet prettig om op zondag te werken, maar ze komen wel; □ Ik heb moeite om personeel voor de zondag te krijgen; □ Ik ga principieel niet open op zondag vanwege mijn geloof; □ Ik ga niet open op zondag omdat ik het belangrijk vindt een rustdag te hebben voor familie, sport, recreatie, ontspanning;

Vraag 7. Wat heeft uw voorkeur? (1 antwoord is mogelijk). □ Ik vind dat de hele gemeente als toeristisch gebied moet worden aangemerkt zodat winkeliers zelf kunnen beslissen wanneer ze open kunnen zijn; □ Ik vind dat de situatie zoals die nu is (centrum en stationsgebied toeristisch en het aanwijzen van 12 zon- en feestdagen buiten dat gebied) prima. Houden zo! □ Ik vind dat het toeristisch gebied moet worden opgeheven en dat het college voor alle winkels in de stad dezelfde zon- en feestdagen aanwijst waarop de winkels open mogen zijn.

Vraag 8. Heeft u nog aanvullende opmerkingen? □ Neen □ Ja, namelijk ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Dank voor uw medewerking. Religieuze organisaties in Leiden

Alhijrah Moskee Apostolisch genootschap Apostolisch genootschap Bahá'i gemeenschappen Baptisten gemeente Leiden Boedhistisch Zen Centrum Christengemeente Doopsgezinde gemeente Evangelisch Lutherse gemeente Evangelische gemeente Evangelische gemeente Gereformeerde kerk Gereformeerde kerk Gereformeerde kerk Hooglandse Kerk / Studentenekklesia International Church of Leiden Ittihad Islami Moskee Jehova's getuigen Joodse gemeente Kerk van Jezus Christus vd heiligen der laatste dagen Kerkelijk centrum de Regenboog Kerkelijk centrum de verdieping Leger des Heils Leidse studenten Ekklesia Maranathakerk Marekerk Mimar Sinan Moskee Oud Katholieke Kerk Parochie Lam Gods Parochie OL Vrouw Onbevlekt Ontvangen Parochie OLVrouw Hemelvaart Sint Joseph Parochie St. Lodewijk Parochie St. Petrus Protestantse Gemeente Eglise Wallone Protestantse Kerk Protestantse wijkgemeente Zuid West Stichting Moslimsgroep Vicariaat Merenwijk Vredeskerk Waalse Kerk Brief aan religieuze organisaties in de stad

Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Gemeente Leiden Bezoekadres Stationsplein 107 2312 AJ LEIDEN

Aan: de religieuze organisaties in Leiden Postadres Postbus 9100 2300 PC LEIDEN Telefoon 071-516 56 03 E-mail [email protected] Website www.leiden.nl/gemeente

Datum 21 juni 2011 Contactpersoon Jan van Doggenaar Ons kenmerk DIV-2011-10556 Doorkiesnummer 071 - 516 7499 Onderwerp Zondagsopenstelling

Geachte heer, mevrouw,

In Leiden mogen de winkels in het Centrum (binnen de singels) en het Stationsgebied op zon- en feestdagen geopend zijn, omdat dit gebied is aangemerkt als toeristisch gebied.

Voor de winkels buiten dit gebied gelden de verboden van de winkeltijdenwet op de zondagen en op Nieuwjaarsdag, 2e Paasdag, Hemelvaartdag, 2e Pinksterdag en 1e en 2e Kerstdag. Wel wijst het college van Burgemeester en Wethouders jaarlijks 12 zon- en of feestdagen aan waarop de winkels wel open mogen zijn.

De winkeltijdenwet is sinds 1 januari 2011 veranderd. Gemeenten die een gebied hebben dat toeristisch is moeten verplicht een aantal belangen afwegen en vervolgens opnieuw besluiten of het al dan niet toeristisch blijft.

De belangen die afgewogen moeten worden zijn: 1. De werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; 2. de zondagsrust in de gemeente 3. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente.

Met name om de belangen onder 2 goed in beeld te krijgen, wil ik u wijzen op de onderhavige aanpak. Daarnaast wil ik uw medewerking vragen met de contactpersoon in de aanhef van deze brief een gesprek te voeren. Mochten meerdere organisaties van deze gelegenheid gebruik willen maken, dan zal een groepsgesprek worden georganiseerd.

Het college van Burgemeester en Wethouders zal mede op grond van de uitslag van deze enquête een voorstel aan de gemeenteraad doen waarbij er grofweg 3 scenario’s mogelijk zijn: 1. Handhaving van de huidige situatie waarbij het centrum en het stationsgebied als toeristisch zijn aangemerkt; 2. Uitbreiding van het toeristisch gebied naar de hele stad; 3. Opheffing van de toeristenstatus in het centrum en stationsgebied. Dit heeft als gevolg dat het College van Burgemeester en wethouders jaarlijkse een aantal zon- en feestdagen aanwijst, waarop de winkels geopend mogen zijn.

Mede op basis van de reacties, maakt het college een keuze. Daarna volgt een periode van 6 weken voor inspraakreacties. Vervolgens zal de gemeenteraad een besluit nemen. Per 1 januari 2012 moet de besluitvorming zijn afgerond.

Met vriendelijke groet,

Robert Strijk, Wethouder Bereikbaarheid, Financiën en Economie, namens deze,

Mr. L.G. (Roel) Bergijk Teamleider Stadskennis en Cultuur Afdeling Realisatie

Brief aan de Politie Hollands Midden

Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Gemeente Leiden Bezoekadres Stationsplein 107 2312 AJ LEIDEN

Politie Hollands Midden Postadres Postbus 9100 Dienst Besturingsondersteuning 2300 PC LEIDEN Afdeling Beleid Telefoon 071-516 56 03 t.a.v. de heer Kampschreur E-mail [email protected] Postbus 4240 Website www.leiden.nl/gemeente 2350 CE Leiderdorp

Datum 21 juni 2011 Contactpersoon Jan van Doggenaar Ons kenmerk DIV-2011-10556 Doorkiesnummer 071 - 516 7499 Onderwerp Zondagsopenstelling

Geachte heer, mevrouw,

In Leiden mogen de winkels in het Centrum (binnen de singels) en het Stationsgebied op zon- en feestdagen geopend zijn, omdat dit gebied is aangemerkt als toeristisch gebied.

Voor de winkels buiten dit gebied gelden de verboden van de winkeltijdenwet op de zondagen en op Nieuwjaarsdag, 2e Paasdag, Hemelvaartdag, 2e Pinksterdag en 1e en 2e Kerstdag. Wel wijst het college van Burgemeester en Wethouders jaarlijks 12 zon- en of feestdagen aan waarop de winkels wel open mogen zijn.

De winkeltijdenwet is sinds 1 januari 2011 veranderd. Gemeenten die een gebied hebben dat toeristisch is moeten verplicht een aantal belangen afwegen en vervolgens opnieuw besluiten of het al dan niet toeristisch blijft.

De belangen die afgewogen moeten worden zijn: 1. De werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; 2. de zondagsrust in de gemeente 3. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. Met name om de belangen onder 3 goed in beeld te krijgen vraag ik uw medewerking. Graag zou de contactpersoon in de aanhef van deze brief een gesprek met u willen voeren over dit onderwerp.

Het college van Burgemeester en Wethouders zal mede op grond van de uitslag van deze enquête een voorstel aan de gemeenteraad doen waarbij er grofweg 3 scenario’s mogelijk zijn: 1. Handhaving van de huidige situatie waarbij het centrum en het stationsgebied als toeristisch zijn aangemerkt; 2. Uitbreiding van het toeristisch gebied naar de hele stad; 3. Opheffing van de toeristenstatus in het centrum en stationsgebied. Dit heeft als gevolg dat het College van Burgemeester en Wethouders jaarlijks 12 zon- en feestdagen aanwijst, waarop de winkels geopend mogen zijn.

Mede op basis van de reacties, maakt het college een keuze. Daarna volgt een periode van 6 weken voor inspraakreacties. Vervolgens zal de gemeenteraad een besluit nemen. Per 1 januari 2012 moet de besluitvorming zijn afgerond.

Met vriendelijke groet,

Robert Strijk, Wethouder Bereikbaarheid, Financiën en Economie, namens deze,

Mr. L.G. (Roel) Bergijk Teamleider Stadskennis en Cultuur Afdeling Realisatie 1. Begripsbepalingen Begripsbepalingen Begripsbepalingen In deze verordening wordt In deze verordening In deze verordening verstaan onder: wordt verstaan onder: wordt verstaan onder: a. de wet: de a. de wet: de a. de wet: de Winkeltijdenwet; Winkeltijdenwet; Winkeltijdenwet; b. feestdagen: b. feestdagen: b. feestdagen: Nieuwjaarsdag, Nieuwjaarsdag, Nieuwjaarsdag, tweede Paasdag, tweede Paasdag, tweede Paasdag, Hemelvaartsdag, Hemelvaartsdag, Hemelvaartsdag, tweede Pinksterdag, tweede Pink- tweede Pink- eerste Kerstdag en sterdag, eerste sterdag, eerste tweede Kerstdag; Kerstdag en Kerstdag en c. toeristisch gebied: tweede Kerstdag; tweede Kerstdag; binnenstad-zuid, c. toeristisch gebied: c. gebieden: binnenstad-noord, de gemeente binnenstad-zuid, voor zover dit binnen Leiden binnenstad-noord, de singels ligt en het het stationsdistrict, stationsdistrict; Leiden Noord, d. overige gebieden: Roodenburgerdis- Leiden Noord, trict, Bos- en Gast- Roodenburgerdis- huisdistrict, trict, Bos- en Gast- Morsdistrict, huisdistrict, Boerhaavedistrict, Morsdistrict, Merenwijkdistrict Boerhaavedistrict, en Stevenshof Merenwijkdistrict en Stevenshof. 2. Beslistermijn Idem Idem 1. Het College van Burgemeester en Wethouders beslist op een aanvraag van een ontheffing binnen 6 weken. 2. Het College van Burgemeester en Wethouders kan de beslissing voor ten hoogste 6 weken verdagen. 3 Ontheffingen Idem Idem 1. Individuele ontheffingen op grond van deze verordening worden aan natuurlijke en/of rechtspersonen toegekend. 2. Ontheffingen op grond van deze verordening zijn niet overdraagbaar.

4 Intrekken of wijzigen Idem Idem van de ontheffing Het College van Burgemeester en Wethouders kan een ontheffing intrekken of wijzigen indien: a. ter verkrijging daarvan onjuiste of onvolledige gegevens zijn ver- strekt; b. op grond van een verandering van de omstandigheden of inzichten, opge- treden na het verlenen van de ontheffing, moet worden aangenomen dat