DOCSLIB.ORG

Zapomniany Pokój

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Zapomniany Pokój N ZAPOMNIANY POKÓJ N Traktat ryski Interpretacje i kontrowersje 90 lat później Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia N ZAPOMNIANY POKÓJ N Traktat ryski Interpretacje i kontrowersje 90 lat później Pod redakcją Sławomira Dębskiego Warszawa 2013 © Copyright by Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia 2013 Redakcja tekstu Małgorzata Krystyniak Recenzenci dr Łukasz Adamski dr hab. Jakub Wojtkowiak Projekt okładki Piotr Perzyna, ALC Marketing Mapa Jarosław Talacha ISBN 978-83-935192-01 Wydawca Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia ul. Jasna 14/16a, 00-041 Warszawa tel. + 48 22 295 00 30, fax + 48 22 295 00 31 e-mail: [email protected], www.cprdip.pl Druk i oprawa: Centrum Poligrafii Sp. z o.o., ul. Łopuszańska 53, 02-232 Warszawa Spis treści Wprowadzenie . 7 N Sławomir Dębski . 13 Kilka uwag o systemie wersalsko-ryskim i znaczeniu traktatu ryskiego w historii Europy Michaił Narinski . 33 Wojna sowiecko-polska a pokój ryski 1921 roku Iniessa Jażborowska. 59 Od wojny do pokoju. Konflikt 1919–1921 i jego następstwa w stosunkach polsko-rosyjskich Jerzy Borzęcki . 77 Pokój ryski w historii Europy Daria Nałęcz . 97 Pokój ryski – epizod w stosunkach polsko-rosyjskich Andrzej Nowak . 131 Ryga: interpretacje i konsekwencje w polityce międzynarodowej Grzegorz Nowik . 163 Polsko-rosyjska wojna informacyjna w latach 1918–1920 Giennadij Matwiejew . 201 Taktyka Adolfa Joffego podczas pertraktacji z Polską w sprawie zawarcia preliminariów pokojowych w 1920 roku Mariusz Wołos . 231 Traktat ryski w praktyce dyplomacji sowieckiej (wybrane przykłady) Uładzimir Snapkouski . 251 Białoruś, wojna polsko-sowiecka oraz pokój ryski Władysław Werstiuk . 277 Ryski traktat pokojowy 1921 roku i zakończenie walk o Ukraińską Republikę Ludową Jan Jacek Bruski . 303 Porządek ryski i czynniki jego destabilizacji. Kwestia ukraińska i białoruska w stosunkach polsko-sowieckich 1921–1926 riks Jkabsons . 323 Polsko-sowieckie rozmowy pokojowe w Rydze – punkt widzenia Łotwy Julia Kantor . 345 Polski czynnik w wojskowo-politycznym zbliżeniu niemiecko-rosyjskim w latach 1920–1921 Marek Kornat . 365 Traktat ryski a podstawy polskiej polityki zagranicznej (1921–1939) N Noty o autorach . 409 Indeks nazwisk . 413 Wprowadzenie o upływie 90 lat od złożenia pod nim podpisów przez syg- natariuszy traktat ryski można określić mianem zapomnianego pokoju. W przeciwieństwie do traktatu wersalskiego pokój za- warty w Rydze 18 marca 1921 roku, kończący wojnę między Polską i republikami sowieckimi: Rosją, Ukrainą i Białorusią, nigdy nie był w światowej historiografii przedmiotem większych sporów interpretacyjnych. O ile jeszcze pewną uwagę poświęca się wojnie polsko-bolszewickiej, docenia się znaczenie Bitwy Warszawskiej dla historii Europy oraz charakteru późniejszych relacji sowieckiej Rosji ze światem zewnętrznym, o tyle nad samym układem pokojowym, który położył ostateczny kres zmaganiom wojennym w Europie Wschodniej, trwającym nie- przerwanie od sierpnia 1914 roku, przechodzi się do porządku dziennego niejednokrotnie zbyt łatwo1. 1 Najnowsze w literaturze światowej, pogłębione omówienie problematyki traktatu ryskiego przynosi monografia Jerzego Borzęckiego, Pokój ryski 1921 roku i kształtowanie się międzywojennej Europy Wschodniej, Warszawa 2012 [tytuł oryginalny: The Soviet-Polish Peace of 1921 and the Creation of Interwar Europe, New Haven 2008]; status klasycznych pozycji w literaturze światowej zachowują studia Normana Davisa, monografia Orzeł Biały, Czerwona Gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920,Kraków 1997 [tytuł oryginalny: White Eagle, Red Star: The Polish-Soviet War, 1919–1920,London 1972], a także artykuły: In the Genesis of the Polish-Soviet War, 1919–1920, „European Studies Review” 1975, nr 5, s. 47–67; The Missing Revolutionary War: The Polish Campaigns and the Retreat from Revolution in Soviet Russia, 1919–1921, „Soviet Studies” 1975, t. 27, s. 178–195. W warstwie interpretacyjnej wartość zachowuje także omó- wienie Piotra Wandycza, Soviet-Polish Relations 1917–1921, Cambridge Mass. 1969. |8 Wprowadzenie Złożyło się na to wiele przyczyn – po pierwsze, podrzędny status państw sygnatariuszy tego traktatu w systemie wersal- skim. Polska, w dużym stopniu z woli mocarstw zwycięskiej Ententy, była jednym z największych beneficjentów Wersalu, ale przez dwie dekady musiała się bronić przed próbami przed- miotowego traktowania jej interesów przez te mocarstwa. Powstawało swoiste sprzężenie zwrotne. Niechęć Polski do podporządkowywania się postanowieniom mocarstw Ententy zapadającym często bez jej udziału wzmacniała w Londynie, Paryżu, Rzymie i Waszyngtonie tendencje do postrzegania jej jako państwa o drugorzędnym znaczeniu w polityce europejskiej – a używając współczesnej terminologii studiów nad bezpieczeń- stwem – raczej konsumenta niż dostarczyciela bezpieczeństwa na kontynencie. Polska, pomimo swojej politycznej aktywności, była przez mocarstwa Ententy uważana za półperyferyjnego uczestnika ukształtowanego po I wojnie światowej porządku europejskiego2. Z biegiem czasu ten sposób postrzegania Euro- py Środkowej i Wschodniej w ogólnoeuropejskich rozważaniach systemowych przekształcił się w stereotyp przenikający do piś- miennictwa i różnego rodzaju literatury, także naukowej. Wpły- wał on następnie na interpretacje polskiej polityki zagranicznej oraz jej osiągnięć, także w zakresie relacji z sowiecką Rosją, których fundamentem był właśnie traktat ryski3. Z kolei sytuacja sowieckiej Rosji, choć systemowo różna od tej, w której znajdowało się państwo polskie, w bardzo po- dobny sposób rzutowała na interpretacje traktatu ryskiego. Biorąc pod uwagę zasady rządzące porządkiem wersalskim, bol- szewicka Rosja leżała poza jego granicami, a więc była elemen- tem pozasystemowym. Przewrót bolszewicki zepchnął ją na margines polityki europejskiej, eliminując z grona zwycięskich mocarstw, które miały decydować o nowym kształcie Europy. Nie ulega wątpliwości, że gdyby nie przejęcie władzy przez Lenina i jego współtowarzyszy Rosja znalazłaby się wśród mo- carstw – założycieli nowego ładu. Dlatego w pełni uprawnione 2 Sporo uwagi tym problemom poświęca Marek Kornat. Zob. tegoż: Polityka równowagi 1934–1939. Polska między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007. 3 Zob. np. P. Longworth, The Making of Eastern Europe: From Prehistory to Postcommunism, New York 1994. Wprowadzenie 9| jest twierdzenie, że bolszewicy okupili swoje dojście do władzy w Rosji utratą przez to państwo statusu europejskiego mo- carstwa4. Ponieważ zaś wojna polsko-bolszewicka była pierw- szym od stuleci europejskim konfliktem zbrojnym, w który pań- stwo rosyjskie się zaangażowało, nie dysponując żadnym systemem sojuszów – poza oczywiście marionetkowym rządem sowieckiej Ukrainy i Białorusi – pokój ryski stanowił dla polityków europejskich potwierdzenie politycznej izolacji Rosji w Europie i jej peryferyjnego statusu w nowym systemie europejskim5. Po drugie, dla zachodnioeuropejskich polityków, a w ślad za nimi historyków, podejmujących się refleksji nad ładem euro- pejskim ukształtowanym po I wojnie światowej, traktat ryski nie przynosił także żadnej nowej informacji o polityce zagranicznej bolszewików. Zdolność do zachowań pragmatycznych, to znaczy abstrahujących od założeń ideologicznych, Lenin i towarzysze zademonstrowali, zawierając w marcu 1918 roku separatystycz- ny pokój z Niemcami w Brześciu Litewskim. Traktat ryski nie był także interesujący jako próba odnalezienia przez bolsze- wików tymczasowego modus operandi w relacjach ze światem ze- wnętrznym. W lutym i marcu 1921 roku sowiecka Rosja zawarła kilka porozumień o porównywalnym z tego punktu widzenia znaczeniu, np. układy o wzajemnym uznaniu z Persją (26 lutego 1921 r.), Afganistanem (28 lutego 1921 r.), Turcją (16 marca 1921 r.), czy też układ handlowy z Wielką Brytanią podpisany 21 marca 1921 roku, który oznaczał nie tylko formalne zakoń- czenie stanu wojny między sygnatariuszami, lecz także, co waż- niejsze, de facto uznanie władzy bolszewików przez Zjednoczone Królestwo6. Takie postrzeganie traktatu ryskiego również pro- wadziło do pomniejszania jego znaczenia. Po trzecie, na deficyt refleksji o znaczeniu traktatu rys- kiego dla porządku europejskiego w okresie międzywojennym 4 Szerzej na ten temat: S. Dębski, Przyczyny II wojny światowej. Polska, Związek Sowiecki i kryzys systemu wersalskiego, [w:] A.D. Rotfeld, A.W. Torkunow (red.), Białe plamy – czarne plamy. Sprawy trudne w relacjach polsko-rosyjskich 1918–2008, Warszawa 2010, s. 149–152. 5 Zob. J. Jacobson, When the Soviet Union Entered World Politics, Berkeley, Los Angeles, London 1994, s. 106–108. 6 Ibidem, s. 13 i n. Nawiązanie stosunków dyplomatycznych nastąpiło do- piero w 1924 r. |10 Wprowadzenie pewien wpływ miała zimna wojna. Gdy po II wojnie światowej nastąpił dynamiczny rozwój studiów nad teoretycznymi aspek- tami stosunków międzynarodowych, zapoczątkowany słynną książką Hansa Morgenthaua Politics Among Nations. The Struggle for Power and Peace, wszystkie państwa, które w okresie międzywojen- nym pozostawały pod bezpośrednim wpływem pokoju ryskiego, albo były częścią Związku Sowieckiego, albo jego wasalami. Z punktu widzenia autorów poszukujących w tym czasie metod systemowej obserwacji zjawisk w polityce międzynarodowej trak- tat ryski nie mógł być wydarzeniem szczególnie atrakcyjnym. Priorytetowe znaczenie miały wówczas rozważania o relacjach między mocarstwami, zwłaszcza Związkiem Sowieckim i Sta- nami Zjednoczonymi. W tych wczesnych poszukiwaniach teorii stosunków międzynarodowych wychodzono z założenia, że systemy międzynarodowe są determinowane wyłącznie
Load more

Recommended publications
  • Prometejska Racja Stanu
    POLITYKA WEWNĘTRZNA I bEZPIECZEńSTWO DOI: 10.12797/Poliarchia.02.2014.02.08 Bartosz ŚWIATŁOWSKI [email protected] PROMETEJSKA RACJA STANU ŹRÓDŁA I DZIEJE RUCHU PROMETEJSKIEGO W II Rzeczpo­spolite ABstract The Promethean reason of the state. The history of the Promethean move‑ ment in the Second Polish Republic Prometheism, which started to develop in 1921, after the Polish ‑Bolshevik Peace of Riga, was both an ideological and political project. The idea of liberating na‑ tions oppressed by the Soviet Union was accompanied by publishing activi‑ ties, institutional and community network. The article presents the genesis of Prometheism, its geopolitical and historical sources, political provenance of its main activists, evolution of the movement in the 1930s and the institutional di‑ mension of Polish Prometheists. The paper also discusses the most important views of the creators of the movement, including thoughts on Russian imperial‑ ism, solidarity with enslaved nations and the united fight for “our freedom and yours”, originating both in the sense of mission and the analysis of the Republic of Poland’s reason of state. The author focuses on two important elements of the movement – the realism of the political concept and the Promethean elite’s polit‑ ical thought about the state, the nation and the geopolitics of Eastern Europe. keywords prometheism, geopolitics, Europe, communism, sovereignty WSTĘP Ruch prometejski rozwijany od narodzin II Rzeczpospolitej, a ściślej od 1921 r., a więc od podpisania polsko ‑sowieckiego traktatu ryskiego1, był przedsięwzięciem zarówno 1 Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą, podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 r., Dz. U.
    [Show full text]
  • CENTRE for EAST EUROPEAN STUDIES University of Warsaw
    CENTRE FOR EAST EUROPEAN STUDIES University of Warsaw The Centre’s mission is to prepare young, well-educated and skilled specialists in Eastern issues from Poland and other countries in the region, for the purposes of academia, the nation and public service... 1990-2015 1990-2015 ORIGINS In introducing the history of Eastern Studies in Poland – which the modern day Centre for EASTERN INSTITUTE IN WARSAW (1926-1939) East European Studies UW is rooted in – it is necessary to name at least two of the most im- portant Sovietological institutions during the inter-war period. Te Institute’s main task was ideological development of young people and propagating the ideas of the Promethean movement. Te Orientalist Youth Club (established by Włodzimierz Bączkowski and Władysław Pelc) played a signifcant part in the activation of young people, especially university students. Lectures and publishing activity were conducted. One of the practical tasks of the Institute was to prepare its students for the governmental and diplomatic service in the East. Te School of Eastern Studies operating as part of the Institute was regarded as the institution to provide a comprehensive training for specialists in Eastern issues and languages. Outstanding specialists in Eastern and Oriental studies shared their knowledge with the Insti- tute’s students, among them: Stanisław Siedlecki, Stanisław Korwin-Pawłowski, Ryochu Um- eda, Ayaz Ischaki, Witold Jabłoński, Hadżi Seraja Szapszał, Giorgi Nakashydze and others. Jan Kucharzewski (1876-1952), Cover of the “Wschód/Orient” chairman of the Eastern Institute journal published by the Eastern in Warsaw, author of the 7-volume Institute in Warsaw, editor-in- work “Od białego caratu do chief W.
    [Show full text]
  • Acta 103.Indd
    Acta Poloniae Historica 103, 2011 PL ISSN 0001–6892 Marek Kornat THE POLISH IDEA OF ‘THE THIRD EUROPE’ (1937–1938): A REALISTIC CONCEPT OR AN EX-POST VISION? The concept of ‘the Third Europe’ – or ‘the Intermarium Bloc’ – was certainly an interesting political project invented by the Polish Foreign Minister Józef Beck in the years 1937–8. It was bold and ambitious, but quite controversial, therefore it was merely mentioned in many works devoted to the foreign policy of the interwar Poland. There can be no doubt today that without a careful analysis of the assumptions of this concept, it is impossible to grasp the real meaning of the Polish ‘policy of balance’ between Nazi Germany and the Stalinist Soviet Union, as well as the way of thinking of the Polish leaders about international affairs towards the end of the 1930s. The idea of concentrating the smaller states of East-Central Europe around Poland was one of the most essential and independent politi- cal concepts of Beck, although, quite naturally, it referred to various similar ideas put forward by Polish political thought and in the Polish Ministry of Foreign Affairs from the dawn of Poland’s independence. Had this project any real basis in the political reality of the Europe of the 1930s? What was its essence? What were its concrete pros- pects? What aims did Józef Beck connect with it – who was regarded, not without reason, as a fi rm adherent of bilateralism in international relations and a critic of the concept of ‘bloc-building’ as a method of fi nding security? What were the possibilities of Polish diplomacy in the realities of the late 1930s? Was it a real political project, or maybe only a concept described by historians ex post? What determined its failure? The present study is devoted to refl ection upon these questions.
    [Show full text]
  • Download File
    Stanowisko Józefa Piłsudskiego wobec marksizmu… NOWA KRYTYKA 34 ROK 2015 ISSN 0867-647X DOI: 10.18276/nk.2015.34-06 Andrzej Wojtaszak Uniwersytet Szczeciński Stanowisko Józefa Piłsudskiego wobec marksizmu w korespondencji oraz Pismach zbiorowych Słowa kluczowe: Józef Piłsudski, socjalizm, marksizm, niepodległość Polski, rewi- zjonizm, rewolucja, II Międzynarodówka Socjalistyczna, walka klas, partie po- lityczne, myśl polityczna Każdy badacz losów Józefa Piłsudskiego musi się zmierzyć z okresem jego działal- ności konspiracyjnej, kiedy to jak całe „pokolenie niepodległości” podjął walkę o po- wrót Polski na mapy świata. Piłsudski jak wielu młodych polskich konspiratorów znalazł się w środowisku, któremu nieobojętne były idee socjalistyczne. Na temat związków przyszłego Marszałka Polski z socjalizmem powstało już wiele opraco- wań, artykułów, analiz i ocen1. Na temat jego roli w polskim ruchu socjalistycznym wypowiadali się także (na przykład we wspomnieniach i pamiętnikach) jego partyjni towarzysze2. W prezentowanym opracowaniu autor korzystał z artykułów, korespondencji i wywiadów przygotowanych i udzielanych przez towarzysza Wiktora (Ziuka), do- tyczących jego działalności w ruchu socjalistycznym oraz stosunku do idei mark- 1 Literatura biograficzna dotycząca Józefa Piłsudskiego jest bardzo obszerna, warto chociażby przytoczyć prace: A. Garlicki, U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1983; idem, Józef Piłsudski 1867–1935, Warszawa 1988; W. Suleja, Józef Piłsudski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1995; W. Jędrzejewicz, J. Cisek, Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935, t. I: 1867– 1918, Wrocław 1994; W. Pobóg-Malinowski, Józef Piłsudski 1867–1908, t. I: W podziemiach konspiracji, t. II: W ogniu rewolucji 1901–1908; Warszawa 1935. 2 B. Limanowski, Pamiętniki, t. II, Warszawa 1958; I. Mościcki, Autobiografia, Warszawa 1983; L. Wasilewski, Józef Piłsudski, jakim Go znałem, Warszawa 2013 (reprint ze wstępem Andrzeja Friszke).
    [Show full text]
  • From "Russian" to "Polish": Vilna-Wilno 1900-1925
    FROM “RUSSIAN” TO “POLISH”: Vilna-Wilno 1900-1925 Theodore R. Weeks Southern Illinois University at Carbondale The National Council for Eurasian and East European Research 910 17th Street, N.W. Suite 300 Washington, D.C. 20006 TITLE VIII PROGRAM Project Information* Principal Investigator: Theodore R. Weeks Council Contract Number: 819-06g Date: June 4, 2004 Copyright Information Scholars retain the copyright on works they submit to NCEEER. However, NCEEER possesses the right to duplicate and disseminate such products, in written and electronic form, as follows: (a) for its internal use; (b) to the U.S. Government for its internal use or for dissemination to officials of foreign governments; and (c) for dissemination in accordance with the Freedom of Information Act or other law or policy of the U.S. government that grants the public access to documents held by the U.S. government. Additionally, NCEEER has a royalty-free license to distribute and disseminate papers submitted under the terms of its agreements to the general public, in furtherance of academic research, scholarship, and the advancement of general knowledge, on a non-profit basis. All papers distributed or disseminated shall bear notice of copyright. Neither NCEEER, nor the U.S. Government, nor any recipient of a Contract product may use it for commercial sale. * The work leading to this report was supported in part by contract or grant funds provided by the National Council for Eurasian and East European Research, funds which were made available by the U.S. Department of State under Title VIII (The Soviet-East European Research and Training Act of 1983, as amended).
    [Show full text]
  • Wstęp W 2020 R. Mija Sto Lat Od Utworzenia Ligi Narodów I Podjęcia Przez Nią Działalności. W Dniu 10 St
    STUDIA PRAWNICZE KUL 2 (82) 2020 https://doi.org/10.31743/sp.11754 ANNA PRZYBOROWSKA-KLIMCZAK * Członkostwo Polski w Lidze narodów – asPekty Prawne Wstęp W 2020 r. mija sto lat od utworzenia Ligi Narodów i podjęcia przez nią działalności. W dniu 10 stycznia 1920 r. wszedł w życie Pakt Ligi Na- rodów ustanawiający podstawy prawne funkcjonowania organizacji1. Powstanie Ligi Narodów rozpoczęło nowy etap w procesie instytucjona- lizacji stosunków międzynarodowych, zapoczątkowanym w drugiej po- łowie XIX w. i związanym z tworzeniem organizacji międzynarodowych, które zajmowały się sprawami współpracy w określonych dziedzinach, głównie o charakterze technicznym, nie wkraczając w relacje polityczne między państwami członkowskimi2. Postanowiono bowiem powołać do życia organizację o kompetencjach ogólnych, w celu „rozwoju współdzia- łania narodów oraz zapewnienia im pokoju i bezpieczeństwa” (pream- buła Paktu). Duże straty ludzkie i materialne poniesione przez państwa podczas I wojny światowej spowodowały, że idea utworzenia organizacji, która zapobiegałaby w przyszłości wybuchowi wojny, uzyskała poparcie * Prof., dr hab., Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, e-mail: aprzybo- [email protected], https://www.orcid.org/0000-0002-9670-4103 1 Tekst Paktu Ligi Narodów stanowił część pierwszą Traktatu pokoju między Mocar- stwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi a Niemcami, Wersal, 23 czerwca 1919 r., Dz. U. z 1920 r. nr 35 poz. 200; Pakt został w nim opublikowany pod tytułem Umowa Związ- ku Narodów. 2 J. Menkes, A. Wasilkowski, Organizacje
    [Show full text]
  • Waldemar REZMER – the Coup in Poland in January 1919
    the Coup in poland in january 1919 Waldemar Rezmer Abstract the paper examines a little-known unsuccessful attempt at a military coup in poland in janu- ary 1919. the idea attracted notable members of the polish national Committee, including stanisław Grabski, and members of other right-wing organisations. Colonel marian januszajtis- Żegota took up the leadership at the military level, and eustachy sapieha at the political level. the coup was directed against the government led by the socialist jędrzej edward moraczews- ki. the paper shows the political context of the uprising, the process, and the circumstances of its failure. 43 Key words: coup, poland, army, moraczewski’s government, Colonel marian januszajtis-Źegota. anotacija straipsnyje nagrinėjamas istoriografijoje menkai žinomas nesėkmingas bandymas lenkijoje 1919 m. sausį įvykdyti karinį perversmą. Ši idėja įtraukė žymesnius lenkijos tautinio Komiteto narius, įskaitant stanisławą Grabskį, bei kitas dešiniąsias organizacijas. vadovauti perversmui ėmėsi plk. marianas januszajtis-Żegota kariniu lygmeniu ir eustachijus sapieha politiniu lygme- niu. perversmas buvo nukreiptas prieš socialisto jędrzejaus edwardo moraczewskio vadovau- jamą vyriausybę. straipsnis atskleidžia perversmo politinį kontekstą, eigą ir pučistų nesėkmės aplinkybes. pagrindiniai žodžiai: valstybės perversmas, lenkija, kariuomenė, moraczewskio vyriausybė, plk. marian januszajtis-Źegota. Waldemar rezmer, dr. hab., professor, nicolaus Copernicus university, institute of history and archival sciences, department of military history, ul. Bojarskiego 1, pl-87-100 toruń, poland. e-mail: [email protected] transfers of poWer and the armed forCes in poland and lithuania, 1919–1941 acta historica universitatis Klaipedensis XXXii, 2016, 43–59. issn 1392-4095 (print), issn 2351-6526 (online) doi: http://dx.doi.org/10.15181/ahuk.v32i0.1460 Waldemar Rezmer on the first days of november 1918, europe witnessed several milestone events which enabled poland to regain its independence.
    [Show full text]
  • Półrocznik Poświęcony Myśli Politycznej I Stosunkom Międzynarodowym ISSN 1899-5160 PÓŁROCZNIK REDAGUJE KOLEGIUM W SKŁADZIE: Patryk Tomaszewski (Red
    Nr 4 (11)/2010 Półrocznik poświęcony myśli politycznej i stosunkom międzynarodowym ISSN 1899-5160 PÓŁROCZNIK REDAGUJE KOLEGIUM W SKŁADZIE: Patryk Tomaszewski (red. naczelny) Tomasz Błaszczak (sekretarz redakcji) Arkadiusz Meller (z-ca red. naczelnego) REDAKTORZY ODPOWIEDZIALNI: DZIAŁ WSPÓŁCZESNYCH STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH Katarzyna Kącka DZIAŁ HISTORII MYŚLI POLITYCZNEJ I DOKTRYN POLITYCZNYCH Grzegorz Radomski DZIAŁ HISTORII DYPLOMACJI Marcin Czyżniewski RADA NAUKOWA: Roman Bäcker (Toruń), Marek Białokur (Opole), Mirosław Golon (Toruń), Zbigniew Karpus (Toruń), Marek Kornat (Warszawa), Tomasz Koziełło (Rzeszów), Henryk Lisiak (Poznań), Ryszard Michalski (Toruń), Tomasz Sikorski (Szczecin), Adam Wielomski (Siedlce), Witold Wojdyło (Toruń), Mariusz Wołos (Toruń–Moskwa), RECENZENCI NUMERU: Dział współczesnych stosunków międzynarodowych: dr hab. Zbigniew Karpus Dział historii myśli politycznej i doktryn politycznych: dr hab. Henryk Lisiak Źródła: dr hab. Mariusz Wołos Temat numeru oraz recenzje: prof dr hab. Witold Wołdyło, dr Patryk Tomaszewski ADRES REDAKCJI: Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych ul. Batorego 39L, pok. 104, 87-100 Toruń tel. 56 611 21 32, e-mail: [email protected] www.hip.umk.pl WYDAWCA: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Redakcja: ul. Gagarina 5, 87-100 Toruń, tel. 56 611 42 95 Dystrybucja: Dział Techniczno-Hadlowy, ul. Reja 25, 87-100 Toruń tel./fax 56 611 42 38, e-mail: [email protected] www.wydawnictwoumk.pl Druk: Drukarnia Cyfrowa UMK, ul. Gagarina 5, 87–100 Toruń Skład, łamanie, projekt okładki:
    [Show full text]
  • Depesze Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej W Londynie
    POLSKA AKADEMIA UMIEJĘTNOŚCI INSTYTUT POLSKI I MUZEUM IM. GEN. SIKORSKIEGO W LONDYNIE DEPESZE POSELSTWA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W LONDYNIE Tom II marzec 1923 – maj 1926 Opracowanie Wojciech Rojek Józef Łaptos przy współpracy Andrzeja Suchcitza Kraków 2019 Polska Akademia Umiejętności Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie DEPESZE POSELSTWA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W LONDYNIE Tom II marzec 1923 – maj 1926 Opracowanie Wojciech Rojek Józef Łaptos przy współpracy Andrzeja Suchcitza Kraków 2019 II Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/01/B/HS3/04689 © Copyright by Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2019 ISBN 978-83- 7676-324-8 Współpraca redakcyjna Bożena Lesiak-Przybył Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne. Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowa (CC BY-NC-ND 4.0). Polska Akademia Umiejętności ul. Sławkowska 17 31-016 Kraków www.pau.krakow.pl III SPIS TREŚCI JÓZEF ŁAPTOS Wstęp Od Wydawcy WOJCIECH ROJEK Nota edytorska Skrócenia Depesze Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie Rok 1923 Nr 1 – Nr 244 Rok 1924 Nr 245 – Nr 595 Rok 1925 Nr 596 – Nr 1022 Rok 1926 Nr 1023 – Nr 1163 Indeks osób IV WSTĘP Tom II wydawnictwa Depesz Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie obejmuje szyfrowane telegramy wysyłane do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, jak też otrzymywane tą drogą instrukcje i okólniki Centrali w okresie od 16 marca 1923 do 16 maja 1926 r. Wydawać by się mogło, że te cezury obejmują okres stabilizacji, jakiej należało spodziewać się po ostatecznym międzynarodowym uznaniu polskich granic a przed przewrotem majowym. Pamiętać jednak należy, że młode państwo borykało się nadal z wieloma problemami, zarówno ekonomicznymi, jak i politycznymi, w rozwiązaniu których dyplomacja mogła mieć ogromne znaczenie.
    [Show full text]
  • La Criminalità Organizzata Nell'europa
    Discipline 1 LA CRIMINALITÀ ORGANIZZATA NELL’EUROPA CENTRO- ORIENTALE DOPO IL 1989. UNA PROSPETTIVA GEOPOLITICA Stefan Bielański Abstract The paper concerns the geopolitical background of the emergence and functioning of organized crime in Central-East Europe. The author outlines the main characteristics of the geopolitical situation of the region after the transformation. A special focus is given to the rise, structure and operational manners of organized crime at the new, eastern border of EU. Eventually the author considers the relations between organized crime and new terrorism, acknowledging both these phenomena as a threat towards social, political and economic stability in the Central-East Europe. Likewise, to several Polish scholars and experts, the author recognizes the patterns of the highly dangerous process of organized crime's evolution into terrorism. The author emphasizes that authorities of the European states must take into account both dangers as deeply relevant issue for security of their countries and citizens. Keywords: Geopolitics; Central-East Europe, European Union, Organized Crime, Terrorism 1. Le nuove frontiere dell’Europa centro-orientale dopo la dissoluzione dell’Unione Sovietica Criminalità organizzata autoctona e straniera, terrorismo, immigrazioni illegali, sono oggi i problemi con cui si confronta la parte centro-orientale del continente europeo. Per comprenderne correttamente prospettive e radici è necessario procedere preliminarmente a una sintetica ricostruzione degli assetti storici e delle logiche e tensioni geopolitiche di contesto, complesse quanto spesso sconosciute. È quanto cercherò di fare in questo articolo, con particolare riferimento alla Polonia. Le nuove frontiere dell’Europa centro-orientale sono state delineate dai capi delle grandi potenze dell’alleanza anti-tedesca durante le conferenze di Teheran (1943), 3 Cross Vol.3 N°2 (2017) - DOI: http://dx.doi.org/10.13130/cross-8889 Discipline 1 Jalta e Potsdam (1945).
    [Show full text]
  • 1918 Czworka I-IV.Vp
    P D D KOMITET REDAKCYJNY Przewodniczący Sławomir Dębski Wiceprzewodniczący i redaktor naczelny Włodzimierz Borodziej Członkowie zwyczajni Jerzy W. Borejsza, Bogdan Grzeloński, Magdalena Hułas, Aleksander Kochański, Jan Kopiec, Marek Kornat, Maciej Koźmiński, Andrzej Kunert, Zbigniew Landau, Piotr Łossowski, Paweł Machcewicz, Andrzej Paczkowski, Wojciech Rojek, Adam Daniel Rotfeld, Krzysztof Ruchniewicz, Ryszard Stemplowski, Jerzy Tomaszewski, Piotr Wandycz, Wojciech Wrzesiński, Stanisław Żerko Członkowie ex officio dyrektor Archiwum MSZ – Małgorzata Mroczkowska Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych – Sławomir Radoń dyrektor Archiwum Akt Nowych – Tadeusz Krawczak Sekretarz Piotr Długołęcki DOKUMENTY DYPLOMATYCZNE listopad–grudzień REDAKTOR Sławomir Dębski WSPÓŁPRACA Piotr Długołęcki POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH WARSZAWA 2008 Wydawca dziękuje Archiwum Akt Nowych za pomoc udzieloną przy powstawaniu publikacji © POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH 2008 www.pism.pl OPRACOWANIE WYDAWNICZE Marta Przyłuska-Brzostek Jolanta Rudzińska INDEKS OSOBOWY Maria Konopka-Wichrowska INDEKS RZECZOWY Marta Przyłuska-Brzostek REDAKCJA TECHNICZNA Dorota Dołęgowska PROJEKT OKŁADKI Dorota Dołęgowska ISBN: 978-83-89607-54-6 POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH UL. WARECKA 1A, 00-950 WARSZAWA Druk: Drukarnia nr 1, 02-521 Warszawa, ul. Rakowiecka 37 SPIS TREŚCI W S T Ę P . .V I I L I S T A D O K U M E N T Ó W . .X I X D O K U M E N T Y . .1 A N E K S . .4 1 3 W Y K A Z S K R Ó T Ó W . .4 2 1 I N D E K S R Z E C Z O W Y . .4 2 3 I N D E K S O S O B O W Y . .4 3 3 WSTĘP W roku 1918, sto dwadzieścia trzy lata po ostatnim rozbiorze Polski, w toku pierwszej w dziejach ludzkości wojny powszechnej, dla sprawy polskiej zaczęła się kształtować wyjątkowo korzystna koniunktura.
    [Show full text]
  • Healy, Joseph (2003) Central Europe in Flux: Germany, Poland and Ukraine, 1918-1922
    Healy, Joseph (2003) Central Europe in flux: Germany, Poland and Ukraine, 1918-1922. PhD thesis. http://theses.gla.ac.uk/2324/ Copyright and moral rights for this thesis are retained by the author A copy can be downloaded for personal non-commercial research or study, without prior permission or charge This thesis cannot be reproduced or quoted extensively from without first obtaining permission in writing from the Author The content must not be changed in any way or sold commercially in any format or medium without the formal permission of the Author When referring to this work, full bibliographic details including the author, title, awarding institution and date of the thesis must be given Glasgow Theses Service http://theses.gla.ac.uk/ [email protected] University of Glasgow Departament of Central and Eastern European Studies Central Europe in flux: Germany, Poland and Ukraine, 1918-1922 Phd Thesis Josepl'Healy 2003 Table of Contents Preface. Chapter 1. Germany, Poland and Ukraine -A Historical Perspective. Chapter 2. German War Aims and Ukraine, 1914-1918. Chapter 3. German-Polish Relations, 1918-1922. Chapter 4. The German Army in Ukraine, November 1918-March 1919. Chapter 5. The German Foreign Ministry and Ukraine. Chapter 6. Ukraine and German Economic Policy. Chapter 7. Paul Rohrbachand the Ideasof the Ukrainophiles. Chapter 8. The Period of Hostility. Poland and Ukraine, November 1918-January 1920. Chapter 9. The Alliance and the Soviet - Polish War, January-September1920. Chapter 10. East Galicia and the Struggle for Ukrainian Independence, 1918-1921. Chapter 11. The Treaty of Riga and its Aftermath. Chapter 12.
    [Show full text]