Elektronske Medije Koji Ce Ucestvovatl U Procedurl Skupstlne Cme Gore

•Ij.,

CflNA GORA SKUP§T1NA-CRNEKUP^ GORE PRIMUENO: ))} t 20 GOD. KLASIFIKACIONI BROJ: m:: VE2A: EPA:' 66 5> yyvi SKRACENCA: PRIUOQ:

Crna Gora SAVJET AGENCUE ZA ELEKTRONSKE MEDI3E Broj: 01- 258/3 Podgorica, 18.02.2D19.godlne

SKUPSnNA CRNE GORE Gospodin Ivan Brajovic, predsjednik

Podgorica Predmet; Dostavljanje Izvjestaja o finansijskom poslovanju I Izvjestaja o radu Agendje za elektronske medije za 2018. godinu

Postx>vani gospodlne Brajovldu, Saglasno clanu 15 Zakona o eleteronskim medijima ("SI. list Cme Gore", br. 46/10,40/11,53/11,06/13, 55/16 i 92/17) Savjet Agendje za elektronske medije je duian da, najkasnlje do kraja juna tekude godlne, stavi na uvid javnosti: • Izvjestaj 0 radu Agendje za prethodnu gallnu, sa posebnlm osvrtom na ostvarivanje obaveza utvrdenlh zakonom; • Izvjestaj 0 finansijskom poslovanju Agendje za prethodnu godinu, sa IzyjeStajem oviascenog revizora 0 finansijskom poslovanju Agencje. Irhajuci u vidu proceduru propiMnu Zakonom o buêtu I fiskalnoj odgovomosti ("SI. list Crne Gore ,br. 20/14, 56/14, 70/17 i 4/18), Savjet Agendje za elektronske medije Vam dostav|ja: 1) Odiuku Savjeta Agendje za eiettronske medije o usvajanj.u IzsêStaja o finansijskom poslovanju Agendje za elektrondce medije za 2018. godinu (akt broj 01-258/1 od 18.02.2019.godine); 2) IzvjeStaj o finansijskom ptKiovanju Agendje za elektronske medije za 2018. godinu (akt broj 01-258 od I8.02.20l9.godine); 3) Izvjestaj oviasdenog nezavisnog revizora o finansijskim iskazlma Agendje za elektronske medije za 2018. godinu; 4) Odiuku Sayjeta Agendje za elektronske medije o usvajanju IzvJeStaja o radu Agendje za elektronske medije za 2018. godinu (alA broj 01-259/1 od 18.02.2D19.god1ne) I 5) Izvjestaj o radu Agendje za elektronske medije za 2018. godinu (akt broj 01-259 od 18.02.2019. godine). Nadalje, aanom 67 Zakona o budzetu 1 fiskalnoj odgovomosti propisana je obaveza Agendje za elektronske medije da, do 30. aprila tekude godine, pored navedenog dostavija I att o odredhranju ^ elektronske medije koji ce ucestvovatl u procedurl Skupstlne Cme Gore. Poûd naêdenu^v^ d^vljamo Varn Odiuku 0 odredtvanju predstavnika Agendje za elektronske medije koji ce ucestvovad u procedun Skupsbne Cme Gore (akt broj 01- 258/2 od 18.02.2D19.gDdlne). Takode isticemo da je Savjet Agendje za elektronske medije, u âdu sa aanom 67 Zakona o budzetu i fislralnoj odgovomosti, navedenu dokumentadju dostavlo I MInistarstvu finanaja. Koristfm priliku da Vas infbrmigem o tome da su predmetnl izyjestaji objavljeni dostupni putem veb-sajta Agendje www.aemcQ.ora. Oasjemo na raspolaganju za sva neophodna dodatna poja5njenja i infbrmadje, S postovanjem, jednik êlektronske medije 1ovI£

Do^vljeno: Mlnistarstvo finansija, DarkD.R^tiB{^^®Jfflstar 6anovima Savjeta Agenc^e za elekffonslce medije Direktoru Agendje za elettronske medije Arhiva Crna Gora SAVJET AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE Broj: 01 - 258/2 Podgorica, 25.02.2019. godine

Na osnovu člana 67 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti ("SI. list Crne Gore", br. 20/14, 56/14, 70/17 i 4/18), Savjet Agencije za elektronske medije, na 223. sjednici, održanoj 25.02.2019. godine donio je

ODLUKU

1. Za predstavnike Agencije za elektronske medije koji će učestvovati u skupštinskoj proceduri prilikom razmatranja Izvještaja o finansijskom poslovanju Agencije za elektronske medije 2018. godinu i Izvještaja o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu imenuju se se Goran Vuković, direktor Agencije i Ranko Vujović, predsjednik Savjeta.

2. Odluka stupa na snagu danom donošenja.

Obrazloženje Članom 67 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti propisano je da nadležni organ nezavisnog regulatornog tijela utvrđuje predlog izvještaja o radu i izvještaja o finansijskom poslovanju i određuje predstavnika nezavisnog regulatornog tijela koji će učestvovati u skupštinskoj proceduri po tom osnovu. Imajući to u vidu, Savjet Agencije za elektronske medije je na 223. sjednici, održanoj 25.02.2019. godine donio odluku da imenovani iz tačke 1 ove odluke učestvuju u skupštinskoj proceduri prilikom razmatranja Izvještaja o finansijskom poslovanju Agencije za elektronske medije 2018. godinu i Izvještaja o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu.

Predsjednik

Dostavljeno: NK° o G *0 * V** Ministarstvo finansija, gospodin Darko Radunović, ministar Skupština Crne Gore Direktor Agencije za elektronske medije Arhiva Crna Gora SAVJET AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE Broj: 01 - 259/1 Podgorica, 18.02.2019. godine

Na osnovu člana 14 Zakona o elektronskim medijima ("SI. list Crne Gore", br. 46/10, 40/11, 53/11, 06/13, 55/16 i 92/17) i člana 34 Statuta Agencije za elektronske medije, Savjet Agencije za elektronske medije, na sjednici održanoj 18. februara 2019. godine, donio je Odluku 1. Usvaja se Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu koji je, saglasno članu 40 stav (3) tačka 7) Zakona o elektronskim medijima i članu 50. Statuta Agencije, direktor Agencije za elektronske medije dostavio Savjetu. 2. Izvještaj iz tačke 1. ove odluke objaviti na veb-sajtu Agencije za elektronske medije www.aemcq.org. 3. Ova odluka stupa na snagu danom donošenja. Obrazloženje Saglasno članu 40 stav (3) tačka 7) Zakona o elektronskim medijima i članu 50. Statuta Agencije za elektronske medije, direktor Agencije je dostavio Savjetu Agencije predlog Izvještaja o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu. Na sjednici održanoj 18. februara 2019. godine, Savjet Agencije za elektronske medije razmotrio je podneseni predlog i donio odluku o njegovom usvajanju.

Predsjednik Sa} sue za elektronske medije Ldrtko Vujović

Dostavljeno: Direktor Agencije Sektor za pravne i ekonomske poslove Arhiva CRNA GORA AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE Broj: 02 - 258 Podgorica, 18.02.2019. godine

IZVJEŠTAJ O FINANSIJSKOM POSLOVANJU AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE za 2018. godinu

Podgorica, februar 2019. godine SADRŽAJ

UVODNE NAPOMENE 2

I BILANS USPJEHA U PERIODU OD 01.01. DO 31.12.2018. GODINE 3

PRIHODI AGENCIJE 4

RASHODI AGENCIJE 11

II BILANS STANJA NA DAN 31.12.2018. GODINE 20

III RASPODJELA SREDSTAVA IZ FONDA ZA POMOĆ KOMERC. RADIO EMITERIMA 22

ZAKLJUČAK 25

PRILOZI: - 1: STANJE POTRAŽIVANJA OD KOMERCIJALNIH EMITERA NA DAN 31.12.2018. - 2: STANJE POTRAŽIVANJA OD PRUŽALACA AVM USLUGA NA ZAHTJEV (KDS/MMDS/IPTV/DTH OPERATORA) NA DAN 31.12.2018. - 3: POTRAŽIVANJA OD RANIJIH PRUŽALACA AVM USLUGA - 4: FINANSIJSKI PLAN AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE ZA 2018. GODINU

1 UVODNE NAPOMENE

Zakon o elektronskim medijima („Sl. list CG“, br. 46/10, 40/11, 53/11, 6/13, 55/16 i 92/17), propisuje izvore finansiranja Agencije za elektronske medije, kao i s tim povezana prava i obaveze pružalaca audiovizuelnih medijskih (AVM) usluga. Izvještaj o finansijskom poslovanju za 2018. godinu ima za cilj da predstavi uslove i ambijent poslovanja, realizovane poslovne aktivnosti, kao i njihove efekte. Izvještaj se bazira na podacima iz uredne knjigovodstvene dokumentacije i pridržavanja jasno definisanih procedura za obradu administrativnog poslovanja i računovodstveno – finansijskih poslova. Saglasno članu 40 Zakona o elektronskim medijima, na sjednici održanoj 22.09.2017. godine, Savjet Agencije za elektronske medije je donio Odluku o usvajanju Finansijskog plana Agencije za elektronske medije za 2018. godinu (Odluka broj 01-1263/1 od 22.09.2017. godine). Saglasno članu 32 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti („Sl. list CG“, br. 20/14, 56/14, 70/17, 4/18 i 55/18), Agencija za elektronske medije je u propisanom roku (do 30. septembra 2017. godine), Ministarstvu finansija dostavila utvrđeni Finansijski plan sa planom rada za 2018. godinu kao i akt o određivanju predstavnika Agencije za elektronske medije koji će učestvovati u skupštinskoj proceduri. Na devetoj sjednici drugog redovnog (jesenjeg) zasijedanja u 2017. godini, Skupština Crne Gore je 26. decembra 2017. godine donijela Odluku o usvajanju Finansijskog plana sa planom rada Agencije za elektronske medije za 2018. godinu ("Sl. list Crne Gore", br. 92/17). Upoređujući elemente ostvarenja prihoda u odnosu na planirane, može se konstatovati da se Agencija pridržavala usvojenog Finansijskog plana. Prihod od naknada za emitovanje ostvaren je za 5,0% manje od planiranog, dok je prihod od naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev za 5,3% veći od planiranog. Pri tome se misli na prihode koji se odnose na fakturisane naknade za pružanje AVM usluga u 2018. godini. Kako raniji napori Agencije usmjereni na povećanje naplate potraživanja od emitera, kroz zaključivanje protokola o reprogramu duga, nijesu dali zadovoljavajuće rezultate, tokom 2018. godine protiv određenog broja emitera sa neizmirenim obavezama po osnovu naknada za emitovanje, pokrenuti su stečajni postupci i postupci prinudne naplate preko javnih izvršitelja. U velikom broju slučajeva, postupci prinudne naplate su rezultirali blokadom računa emitera i naplatom finansijskih sredstava. Ta aktivnost je podrazumjevala dopunski angažman stručnih službi Agencije koje su, pored obavljanja redovnih zakonom ustanovljenih poslova, vodile i veliki broj sudskih sporova i prinudne naplate. Sve to imalo je za rezultat povećanje naplate spornih potraživanja i jasniji prikaz izvjesnosti naplate finansijskih sredstava u budućem poslovanju Agencije. Izuzetno pozitivan rezultat u ovoj poslovnoj godini, koja je predmet izvještavanja, zavisio je prvenstveno od uspješnosti ovog posla kao vanrednog i ažurnog obavljanja svih tekućih obaveza. Zakonom o elektronskim medijima propisana je obaveza Savjeta Agencije za elektronske medije da usvaja i objavljuje periodične i godišnje izvještaje o finansijskom poslovanju (član 14 alineja 20). Upravo imajući u vidu to pravo i obavezu, a u želji da afirmiše javnost rada, Agencija ovaj Izvještaj čini dostupnim širokom krugu zainteresovanih subjekata preko internet sajta www.aemcg.org. Takođe, saglasno Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti ovaj izvještaj se dostavlja Skupštini Crne Gore, na usvajanje.

2 I BILANS USPJEHA U PERIODU OD 01.01. DO 31.12.2018. GOD.

U toku 2018. godine Agencija je ostvarila ukupan prihod u iznosu od 964.318 €, rashodi su iznosili 834.680 €, što znači da je ostvarena pozitivna razlika u iznosu od 129.638 €.

grupa računa, prethodna pozicija tekuća godina račun godina

I POSLOVNI PRIHODI 937.634 942.423

64 i 65 1. Poslovni prihodi 937.634 942.423

II POSLOVNI RASHODI (788.767) (730.706)

51 1. Troškovi materijala (24.524) (20.671)

52 2. Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi (608.897) (577.868)

54 3. Troškovi amortizacije i rezervisanja (27.655) (25.622)

53 i 55 4. Ostali poslovni rashodi (127.691) (106.545)

A. POSLOVNI REZULTAT 148.867 211.717

66 I FINANSIJSKI PRIHODI 1.491 36

56 II FINANSIJSKI RASHODI (11.543) (12.412)

B. FINANSIJSKI REZULTAT (10.052) (12.376)

67, 68, 691 i 692 I OSTALI PRIHODI 25.193 217.994

57, 58, 591 i 592 II OSTALI RASHODI (34.370) (68.755)

C. REZULTAT IZ OSTALIH AKTIVNOSTI (9.177) 149.239

D. REZULTAT IZ REDOVNOG POSLOVANJA PRIJE 129.638 348.580 OPOREZIVANJA

E. NETO REZULTAT 129.638 348.580

3 Prihodi Agencije

Član 42. Zakona o elektronskim medijima propisuje izvore finansiranja Agencije za elektronske medije i to: - jednokratne naknade za registraciju pružalaca AVM usluga; - godišnje naknade po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga (naknade za emitovanje, naknade za pružanje AVM usluga na zahtjev); - druge izvore u skladu sa zakonom. 1) Naknade za registraciju pružalaca AVM usluga Članom 44. Zakona o elektronskim medijima propisano je da pružalac AVM usluge plaća jednokratnu naknadu za registraciju, koja se utvrđuje na osnovu visine stvarnih troškova Agencije nastalih u postupku registracije. Pravilnikom o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga („Sl.list CG“, br. 25/11, 26/12, 38/14, 18/15, 11/16, 61/18 i 83/18) propisano je da se naknada za registraciju uplaćuje bespovratno Agenciji prilikom preuzimanja odobrenja za pružanje AVM usluga i iznosi: - za izdavanje odobrenja: 10% godišnje naknade; - za produženje odobrenja: 5% godišnje naknade. Izdavanje/produžavanje odobrenja za emitovanje Agencija je na osnovu zahtjeva privrednog društva „Lokalni javni emiter Radio Televizija Rožaje“ d.o.o. iz Rožaja izdala odobrenje za emitovanje opšteg televizijskog programa „Televizija Rožaje“ (br. O-TV-J-7 od 25.05.2018. godine), čime je ovaj subjekt stekao status lokalnog javnog emitera i pravo da direktno, posredstvom multipleksa DVB-T2 mreže sa lokalnim pokrivanjem MUX RO L1 (opština Rožaje) i posredstvom elektronskih komunikacionih mreža bez upotrebe radio- difuznih frekvencija emituje program namjenjen neodređenom broju korisnika. Emiteru je obračunata godišnja naknada za emitovanje za 2018. godinu u visini od 3.876,40 €, a prilikom preuzimanja odobrenja platio je jednokratnu naknadu za registraciju u iznosu od 387,64 €, što čini 10% godišnje naknade. Agencija je na osnovu zahtjeva privrednog društva „MANIX“ d.o.o. iz Podgorice izdala odobrenje za emitovanje specijalizovanog televizijskog programa „TV MNE SPORT“ (br. O-TV-K-26 od 06.11.2018. godine), čime je ovaj subjekt stekao status emitera i pravo da posredstvom elektronskih komunikacionih mreža bez upotrebe radio-difuznih frekvencija emituje program namijenjen neodređenom broju korisnika. Emiteru je obračunata godišnja naknada za emitovanje za 2018. godinu u visini od 1.009,53 €, a prilikom preuzimanja odobrenja platio je jednokratnu naknadu za registraciju u iznosu od 100,95 €, što čini 10% godišnje naknade. Na osnovu sprovedenog javnog konkursa i Rješenja Savjeta Agencije broj 01-1919 od 24.09.2018. godine o dodjeli prava na emitovanje, Agencija je NVO „Glas Plava“ iz Plava izdala odobrenje za emitovanje opšteg radijskog programa za emitovanje „Radio Glas Plava“ (br. O-R-K-55 od 28.09.2018. godine). Emiteru je obračunata godišnja naknada za emitovanje za 2018. godinu u visini od 149,05 €, a prilikom preuzimanja odobrenja platio je jednokratnu naknadu za registraciju u iznosu od 14,90 €, što čini 10% godišnje naknade. Na osnovu sprovedenog javnog konkursa i Rješenja Savjeta Agencije o dodjeli prava na emitovanje broj 01-545 od 23.03.2018. godine, sljedećim komercijalnim radio emiterima su produžena odobrenja za emitovanje, a prilikom preuzimanja odobrenja platili su jednokratnu naknadu za registraciju (za produženje) odobrenja u iznosu od:

4 - 49,15 € - NVO „Hrvatska Krovna Zajednica – Dux Croatorum“ iz Tivta za emitovanje programa „Radio Dux“ (Rješenje br. 02-626 od 29.03.2018. godine o izmijeni i dopuni Odobrenja br. O-R-K-14), - 136,96 € - privredno društvo „Šrauba“ d.o.o. iz Herceg Novog za emitovanje programa „Radio Jadran“ (Rješenje br. 02-627 od 29.03.2018. godine o izmijeni i dopuni Odobrenja br. O-R-K-23), - 55,86 € - NVO „Skadar Lake“ d.o.o. iz Podgorice za emitovanje programa „Radio Skadar Lake“ (Rješenje br. 02-628 od 29.03.2018. godine o izmijeni i dopuni Odobrenja br. O-R- K-34), - 29,31 € - privredno društvo „Metropoliten Media“ d.o.o. iz Cetinja za emitovanje programa „Radio Svetigora“ (Rješenje br. 02-629 od 29.03.2018. godine o izmijeni i dopuni Odobrenja br. O-R-K-36). Na osnovu sprovedenog javnog konkursa i Rješenja Savjeta Agencije o dodjeli prava na emitovanje broj 01-1919 od 24.09.2018. godine, sljedećim komercijalnim radio emiterima su produžena odobrenja za emitovanje, a prilikom preuzimanja odobrenja platili su jednokratnu naknadu za registraciju (za produženje) odobrenja u iznosu od: - 6,25 € - privredno društvo „Neboelectronic“ d.o.o. iz Herceg Novog za emitovanje programa „Radio S“ (Rješenje br. 02-1942 od 28.09.2018. godine o izmijeni i dopuni Odobrenja br. O-R-K-11), - 5,96 € - privredno društvo „Oki Air Broadcasting“ d.o.o. iz Podgorice za emitovanje programa „Radio Elmag“ (Rješenje br. 02-1940 od 28.09.2018. godine o izmijeni i dopuni Odobrenja br. O-R-K-52), - 10,61 € - privredno društvo „Oki Air Broadcasting“ d.o.o. iz Podgorice za emitovanje programa „Radio Mag“ (Rješenje br. 02-1941 od 28.09.2018. godine o izmijeni i dopuni Odobrenja br. O-R-K-53). Izdavanje/izmjena odobrenja za pružanje AVM usluga na zahtjev Agencija je na osnovu zahtjeva privrednog društva „MTEL“ d.o.o. iz Podgorice izdala odobrenje za pružanje audiovizuelne medijske usluge na zahtjev „m:SAT“ (br. O-AVMD-29 od 19.11.2018. godine), čime je ovaj subjekt stekao status pružaoca audiovizuelne medijske usluge na zahtjev i pravo da pruža tu uslugu posredstvom satelitskog distribucionog sistema neodređenom broju korisnika u odobrenoj zoni servisa. Pružaocu AVM usluge na zahtjev je obračunata godišnja naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev za 2018. godinu u visini od 2.335,54 €, a prilikom preuzimanja odobrenja platio je jednokratnu naknadu za registraciju u iznosu od 233,55 €, što čini 10% godišnje naknade. 2) Godišnje naknade po osnovu izdatih odobrenja za emitovanje (naknada za emitovanje) Zakonom je propisano da se ove naknade utvrđuju na osnovu veličine zone pokrivanja prema broju stanovnika, atraktivnosti područja unutar zone pokrivanja, vrste elektronskog medija (radijskog ili televizijskog programa), platforme za emitovanje programa (sistemi zemaljske radio-difuzije, kablovski i MMDS sistemi, javne fiksne ili mobilne telekomunikacione mreže, satelitski sistemi i druge mreže elektronskih komunikacija). Prilikom obračuna godišnje naknade za 2018. godinu, pošlo se od: - metodologije sadržane u Pravilniku o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga. - vrijednosti Koeficijenta A koji predstavlja osnovicu za obračun godišnje naknade za emitovanje za 2018. godinu u iznosu od 1.800,00€ (Odluka Savjeta Agencije br. 01 – 1263/2 od 22.09.2017. godine).

5 U cilju prevazilaženja problema nastalih zbog kašnjenja u izmirivanju obaveza po osnovu godišnje naknade određenom broju imalaca odobrenja za emitovanje Agencija za elektronske medije je ponudila potpisivanje protokola o reprogramu duga. Protokol je podrazumijevao obavezu emitera da iznos duga izmiri u više mjesečnih rata (u zavisnosti od iznosa duga). Osim toga, protokol je predviđao da se obaveze po osnovu naknade za emitovanje, koje dospijevaju na naplatu poslije datuma potpisivanja protokola, plaćaju u skladu sa dinamikom predviđenom izdatim odobrenjima. Agencija za elektronske medije se obavezala da do isteka roka važenja protokola neće pokrenuti postupak sudske naplate duga, osim u slučaju kršenja obaveza emitera definisanih protokolom, kada se smatra da cjelokupan iznos duga dospijeva za naplatu odmah. Predviđene uslove je prihvatilo sedam emitera i zaključilo protokole o reprogramu duga prema Agenciji za elektronske medije. Protokoli su zaključeni sa sljedećim emiterima:

Ukupne Fakturisana obaveze po Procenat realizacija protokolu Realizovane realizacije Saldo za za period EMITER ID media (do kraja obaveze po obaveza reprogram do isteka važenja protokolu po važenja protokola) protokolu protokola

„M-Corona“ d.o.o. Radio Corona 2.543,24 526,14 3.069,38 1.762,98 57,44% NVO „SAFRA“ Radio Krš 1.025,44 872,43 1.897,87 1.025,44 54,03% „Eurogum“ d.o.o. Radio Star FM 1.708,26 183,45 1.891,71 1.708,26 90,30% „AST“ d.o.o. Radio i TV Prva 18.657,25 19.403,07 38.060,32 38.060,32 100,00% NVO „DRT-AI“ Srpska TV 5.256,42 1.682,55 6.938,97 6.938,97 100,00% „Televizija Vijesti“ TV Vijesti 16.403,05 6.600,47 23.003,52 17.654,76 76,75% d.o.o. „Zen Master TV Novi 5.888,90 1.682,55 7.571,45 5.304,49 70,06% Production“ d.o.o.

Naplativost prihoda od naknade za emitovanje ostvarena je na nivou od 75,4%, što ukazuje da je ovaj prihod bio stabilan izvor finansiranja Agencije u toku 2018. godine. U toku 2018. godine, Agencija je posredstvom javnih izvršitelja pokrenula četiri postupka za prinudnu naplatu zaostalih dugovanja emitera po osnovu izdatih odobrenja za emitovanje. Pokrenuti postupci prinudne naplate izazvali su i dodatne troškove Agencije vezane za sprovođenje radnji i donošenje akata od strane javnih izvršitelja. U nastavku je dat pregled potraživanja komercijalnih emitera protiv kojih je pokrenut postupak prinudne naplate duga:

DUŽNIK ID medija Dug Napomena

“Radio Elmag” d.o.o. Radio Elmag 10.779,95 Otvoren stečajni postupak u 2018.g.

“Blue Moon” d.o.o. TV MBC 12.715,81 Postupak u toku.

“Media Solution” d.o.o. TV Life&Holiday 6.254,02 Dug plaćen u cjelosti. “Adnan” d.o.o. TV Glas Plava 16.329,24 Postupak u toku.

6 Takođe, u toku 2018. godine nastavljeno je šest postupaka prinudne naplate potraživanja koji su pokrenuti ranijih godina („M-Corona” d.o.o., “Radio Gusinje“ d.o.o., „Lokalni javni emiter Radio i Televizija Nikšić“ d.o.o., „Green Room“ d.o.o., „Amarty“ d.o.o. i „Radio Elmag“ d.o.o.). Na osnovu raspoloživih podataka o statusu postupaka prinudne naplate dugova vođenih u toku 2018. godine može se zaključiti da: - jedan postupak je privremeno obustavljen (saglasno Sporazumu o naplati u ratama): “Media Solution“ d.o.o. (TV Life&Holiday) / plaćen dug u cjelini; - dva postupka su okončana plaćanjem duga u cjelini („Green Room“ d.o.o. i „M-Corona“ d.o.o.); - četiri postupka su obustavljena jer su protiv tri osnivača otvoreni stečajni postupci („Radio Elmag“ d.o.o. - dva postupka, „Radio Gusinje“ d.o.o. i „Amarty“ d.o.o.) i - tri postupka su u toku: „Lokalni javni emiter Radio i Televizija Nikšić” (Radio Nikšić), d.o.o., Blue Moon (TV MBC) i Adnan d.o.o. (TV Glas Plava). U toku 2018. godine, Agencija je vodila stečajne postupke protiv više privrednih subjekata, bivših emitera radio i televizijskih programa od kojih nije bilo moguće izvršiti naplatu iz razloga nedostatka sredstava na računima izvršnog dužnika. Žiro-računi emitera protiv kojih je Agencija pokrenula stečajne postupke već duži vremenski period bili su blokirani od strane Centralne banke Crne Gore, a saglasno završenim izvršnim postupcima koje je pokrenula Agencija. Postupci su vođeni protiv sljedeći privrednih subjekata: - četiri stečajna postupka (otvorena 2018. godine) protiv: „Radio Elmag“ d.o.o. (Radio Elmag), „Radio Gusinje“ d.o.o. (Radio Gusinje), „Amarty“ d.o.o. (Best Radio) i „Harizma trgovina“ d.o.o. (Radio Harizma). - jedan stečajni postupak (otvoren 2017. godine) protiv „Radio Televizija Atlas“ d.o.o. (Radio Atlas). - jedan stečajni postupak (otvoren 2016. godine) protiv Ustanove u privatnoj svojini „Radio Televizija Panorama“ (Radio Panorama i TV Panorama). Do 31.12.2018. godine, odlukama Privrednog suda Crne Gore su zaključena tri stečajna postupka i izvršeno brisanje privrednih društava iz Centralnog registra privrednih subjekata. Saglasno tome, Agencija je izvršila otpis potraživanja u ukupnom iznosu od 5.804,05 €. Otpisana sredstva se odnose na dug privrednog društva „Amarty“ d.o.o. (Best Radio), „Radio Gusinje“ d.o.o. (Radio Gusinje) i „Harizma trgovina“ d.o.o. (Radio Harizma) . 3) Godišnje naknade po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga na zahtjev (naknade za pružanje AVM usluga na zahtjev) Zakonom je propisano da se ove naknade utvrđuju na osnovu: - fiksnog iznosa koji se utvrđuje na osnovu veličine područja na kojem se pružaju usluge, za period do kraja kalendarske godine u kojoj je započeto obavljanje djelatnosti, s tim što iznos naknade ne može biti veći od iznosa godišnje naknade za emitovanje za isto područje i posredstvom iste platforme koja se koristi za pružanje usluge (sistemi zemaljske radio-difuzije, kablovski i MMDS sistemi, javne fiksne ili mobilne telekomunikacione mreže, satelitski distribucioni sistemi i druge mreže elektronskih komunikacija); - godišnjeg prihoda pružaoca usluge ostvarenog, po tom osnovu, tokom prethodne kalendarske godine za tekuću godinu, s tim što iznos naknade ne može biti veći od 5% ovog prihoda. Prilikom obračuna ovih naknada postojećih pružaoca AVM usluga na zahtjev, pošlo se od:

7 - procenta od 2,9 % godišnjeg prihoda pružaoca usluge ostvarenog, po ovom osnovu, tokom 2017. godine, koji je utvrđen Odlukom Savjeta Agencije za elektronske medije o visini parametara za utvrđivanje naknada za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga za 2018. godinu (br. 01 –1263/2 od 22.09.2017. godine); - podataka iz finansijskih iskaza i analitičkih kartica prihoda pružaoca AVM usluga na zahtjev za 2017. godinu. Procenat naplativosti ovih prihoda je bio zadovoljavajući (99,9%), što ukazuje da je ovaj prihod bio stabilan izvor finansiranja Agencije u toku 2018. godine. 4) Ostali izvori u skladu sa zakonom Ostali prihodi u izvještajnom periodu obuhvataju prihode od naplaćenih spornih potraživanja, prihode od refundacija Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore, prihode od naknada za razmatranje zahtjeva za izdavanje, promjenu i produženje odobrenja za emitovanje, prihode od naknada za razmatranje prijava na javni konkurs za dodjelu prava na emitovanje, prihode od naknada za razmatranje zahtjeva za izdavanje odobrenja za pružanje AVM usluge na zahtjev, prihode od ukidanja rezervisanja po osnovu jubilarnih nagrada i prihode od naplaćenih troškova postupaka javnih izvršenja. Navedeni prihodi se evidentiraju u periodu kada su nastali i odnose se na: - prihod od naplaćenih spornih potraživanja u iznosu od 14.506,13 €; - prihod od refundacija isplaćene naknade zarade za vrijeme privremene spriječenosti za rad (održavanje trudnoće) Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore u iznosu od 3.860,41 €; - prihod od naknada za razmatranje zahtjeva za izdavanje, promjenu i produženje odobrenja za emitovanje u iznosu od 4.800,00 € (privredna društva „Atlas Media Group“ d.o.o., „AST“ d.o.o., „Pink M Company“ d.o.o.1, „Topolica“ d.o.o., „Manix“ d.o.o., „Nova M“ d.o.o., „Mir&Teuta“ d.o.o., „Lokalni javni emiter Radio televizija Rožaje“ d.o.o., javno preduzeće „Radio Televizija Crne Gore“, NVO „SAFRA“ i „Mešihat Islamske zajednice u Crnoj Gori“); - prihod od naknada za razmatranje prijava na javni konkurs za dodjelu prava na emitovanje u iznosu od 900,00 € (privredna društva „Šrauba“ d.o.o., „Metropoliten Media“ d.o.o., „Oki Air Broadcasting“ d.o.o., „Neboelectronic“ d.o.o., NVO „Glas Plava“, NVO „Hrvatska Krovna Zajednica – Dux Croatorum“ i NVO „Skadar Lake“); - prihod od naknada za razmatranje zahtjeva za izdavanje odobrenja za pružanje AVM usluge na zahtjev u iznosu od 500,00 € (privredno društvo „MTEL“ d.o.o.); - prihod od ukidanja rezervisanja po osnovu jubilarnih nagrada u iznosu od 407,84 € i - prihod od naplaćenih troškova postupaka javnih izvršenja u iznosu od 218,75 €. 5) Prihodi od kamata Navedeni prihodi se odnose na: - prihode od kamata po potraživanjima od emitera protiv kojih je Agencija pokrenula stečajne postupke, čiji su žiro-računi blokirani od strane Centralne banke Crne Gore, a saglasno završenim izvršnim postupcima koje je pokrenula Agencija u iznosu od 1.470,50 € i - prihode od kamata za sredstva po viđenju (avista kamata) na žiro-računima Agencije u iznosu od 20,27 €.

1 Sada „Nova M“ d.o.o.

8 Tabela: Ostvareni prihodi u toku 2018. godine

račun I – XII 2018. iznos (€) %

652901 prihod od naknada za emitovanje 290.179,88 30,09

652902 prihod od naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev 646.422,92 67,03 652903 prihodi od registracionih naknada 1.031,14 0,11 679000 ostali poslovni dobici 25.193,13 2,61 662300 finansijski prihodi 1.490,77 0,15 ukupno 964.317,84 100,00

Grafikon: Prikaz strukture prihoda u 2018. godini

2,61% 0,15% 0,11% 30,09%

prihod od naknada za emitovanje

prihod od naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev prihod od registracionih naknada

ostali poslovni dobici

finansijski prihodi 67,03%

U tabelarnom prikazu dati su ključni pokazatelji poslovanja i njihovo poređenje sa planom: januar - decembar 2018. godine

9 Grafikon: Prikaz ostvarenih prihoda i njihovo poređenje sa planom

700.000,00 600.000,00 500.000,00 400.000,00 300.000,00 200.000,00 100.000,00 - naknada za pružanje AVM usluga na naknada za emitovanje zahtjev plan 305.433,00 614.120,00 ostvarenje 290.179,88 646.422,92

Upoređujući elemente ostvarenja prihoda u odnosu na planirane u 2018. godini, može se konstatovati da je prihod od naknada za emitovanje ostvaren za 5,0% manje od planiranog, dok je prihod od naknada za pruženje AVM usluga na zahtjev za 5,3% veći od planiranog. Prihod od naknada za emitovanje je ostvaren za 5,0% manje od planiranog jer su, nakon usvajanja Finansijskog plana Agencije za elektronske medije za 2018. godinu, pojedinim emiterima prestala da važe odobrenja za emitovanje, a visina njihovih naknada je ušla u obračun prilikom projekcije prihoda od naknada za emitovanje. U periodu od usvajanja Finansijskog plana Agencije za elektronske medije za 2018. godinu (septembar 2017. godine) do kraja 2018. godine, Agencija je donijela rješenja o prestanku sljedećih odobrenja za emitovanje: - Odobrenje br. O-TV-K-24, koje je bilo izdato privrednom društvu „Media solution“ d.o.o. iz Podgorice, emiteru opšteg televizijskog programa „Life and Holiday TV“ (Rješenje br. 02- 1407/2 od 15.11.2017. godine); - Odobrenje br. O-TV-K-23, koje je bilo izdato privrednom društvu „Blue Moon“ d.o.o. iz Podgorice, emiteru opšteg televizijskog programa „Televizija MBC“ (Rješenje br. 02-1624/1 od 08.12.2017. godine); - Odobrenje br. O-R-K-25, koje je bilo izdato privrednom društvu „Bradva-Company“ o.d. iz Plava, emiteru opšteg radijskog programa „Radio Luna“ (Rješenje br. 02-243/10 od 28.12.2017. godine); - Odobrenje br. O-TV-K-06, koje je bilo izdato privrednom društvu „Adnan“ d.o.o. iz Plava, emiteru opšteg televizijskog programa „TV Glas Plava“ (Rješenje br. 02-248/1 od 19.02.2018. godine); - Odobrenje br. O-R-K-18, koje je bilo izdato NVO „Glas Plava“ iz Plava, emiteru opšteg radijskog programa „Radio Glas Plava“ (Rješenje br. 02-983 od 27.04.2018. godine) i - Odobrenje br. O-TV-K-25, koje je bilo izdato privrednom društvu „National Research Institute MNE“ d.o.o. iz Podgorice, emiteru opšteg televizijskog programa „TV Channel 1“ (Rješenje br. 02-1067/1 od 17.05.2018. godine).

10 Rashodi Agencije

Rashodi Agencije, u izvještajnom periodu, iznosili su 834.680,01 €. U strukturi rashoda najznačajniju stavku čine rashodi za zarade i ostali lični rashodi zaposlenih (60,3%), zatim slijede naknade članovima Savjeta Agencije (9,8%), ostala poslovna terećenja (8,9%), rashodi za materijal i usluge (5,4%), trošak amortizacije (2,6%), troškovi humanitarnih pomoći i sponzorstva (2,3%), troškovi ispravke vrijednosti potraživanja (2,3%), službena putovanja i članarine međunarodnim organizacijama (2,2%), ostala primanja i naknade (1,9%), trošak održavanja osnovnih sredstava (1,4%), trošak subvencije kamate na stambene kredite (1,3%), trošak rezervisanja za otpremnine i jubilarne nagrade (0,8%) i trošak direktnog otpisa potraživanja (0,7%). Tabela: ostvareni rashodi u toku 2018. godine:

Račun I – XII 2018. iznos (€) % Bruto zarade 520000 neto zarade zaposlenih 288.437,32 34,56 521000 porez na bruto zarade 47.331,83 5,67 520800 doprinos za obavezno PIO – zaposleni 68.338,57 8,19 520810 doprinos za obav. zdrav. osig. – zaposleni 38.726,55 4,64 520820 doprinos za osig. od nezap. – zaposleni 2.279,31 0,27 521100 doprinos za obavezno PIO – poslodavac 25.058,70 3,00 521110 doprinos za obav. zdrav. osig. – poslodavac 19.590,64 2,35 521120 doprinos za osig. od nezaposl. – poslodavac 2.279,31 0,27 555200 prirez na porez – zarade 7.803,83 0,93 556000 dopr. za SSS, fond rada i zap. lica sa inval. 3.624,93 0,43 ukupno 503.470,99 60,32

Bruto naknade članovima Savjeta 526000 neto naknade članovima Savjeta 52.256,50 6,26 521010 porez na naknade 7.778,32 0,93 521200 doprinos za obavezno PIO - zaposleni 16.144,55 1,93 521210 doprinos za obav. zdrav. osig. - zaposleni 4.507,34 0,54 555220 prirez na porez na naknade 1.166,85 0,14 ukupno 81.853,56 9,81

Ostala primanja i naknade 529901 troškovi zimnice 12.000,00 1,44 529990 ostale naknade/pomoći 4.245,00 0,51 ukupno 16.245,00 1,95

Služb. putovanja i članar. međun. organiz. 529210 troškovi dnevnica za službena putovanja 3.699,14 0,44 529220 troškovi smještaja na službenom putu 4.114,88 0,49 529230 troškovi prevoza na službenom putu 5.605,24 0,67 554000 članarine za međunarodne organizacije 5.308,44 0,64

11 ukupno 18.727,70 2,24

Troškovi održavanja osnovnih sredstava 512000 troškovi materijala za tekuće održ. os. sr. 1.151,39 0,14 532000 troškovi usluga za tekuće održ. os. sr. 837,50 0,10 532100 troškovi održavanja automobila 4.887,16 0,59 531900 troškovi osiguranja i registracije vozila 1.315,02 0,16 513300 troškovi goriva 3.540,95 0,42 ukupno 11.732,02 1,41

Rashodi za materijal i usluge 512100 troškovi kancelarijskog materijala 7.886,10 0,94 512300 troškovi sitnog inventara 11.945,55 1,43 531210 troškovi telefonskih usluga 3.275,76 0,39 531220 troškovi poštanskih usluga 1.253,72 0,15 531230 pretplate na internet i tv 2.158,65 0,26 552400 troškovi osiguranja zaposlenih 861,76 0,10 550900 ostale neproizvodne usluge 4.491,13 0,54 559930 oglašavanje u medijima 2.791,94 0,33 522000 ugovorene usluge 5.865,00 0,70 521020 ostali porezi i doprinosi 735,05 0,09 553000 provizije platnom prometu 3.744,87 0,45 ukupno 45.009,53 5,39

Ostala poslovna terećenja 559000 sudski i administrativni troškovi 1.701,52 0,20 551000 reprezentacija 4.330,32 0,52 559940 pretp. na čas., štampu i novinske agencije 3.438,00 0,41 559941 usluge monitoringa medija 4.356,00 0,52 554900 stručna usavršavanja zaposlenih 5.159,63 0,62 554910 stručna literatura 978,00 0,12 550300 troškovi revizije završnog računa 1.016,81 0,12 559950 ostali nematerijalni troškovi 4.047,84 0,48 559100 troškovi prinudne naplate (stečajni post.) 1.500,00 0,18 559200 troškovi prinudne naplate (javna izvršenja) 452,60 0,05 nabavka usluge korišćenja softvera za praćenje strukture i gledanosti emitovanog 19.965,00 2,39 559300 programa 535900 troškovi promocije medijske pismenosti 12.540,75 1,50 559970 unapređenje inf. sistema i veb-sajta 2.203,37 0,26 535900 izrada i ugradnja svjetleće reklame 2.662,00 0,32 534000 kotizacija za seminare 830,00 0,10 570500 gubitak od rashodovanja opreme 350,92 0,04

12 562310 rashodi kamata po potraživanjima 402,32 0,05 570000 ostali poslovni rashodi - Sindikat 8.550,00 1,02 ukupno 74.489,08 8,92

Humanitarne pomoći i sponzorstva 559910 troškovi donacija 11.975,90 1,43 559911 troškovi donacija - RTV Pljevlja 1.396,88 0,17 559920 troškovi sponzorstava 5.515,00 0,66 ukupno 18.887,78 2,26

Troškovi rezervisanja 545000 rezervisanja za otpremnine 3.977,36 0,48 545100 rezervisanja za jubilarne nagrade 2.344,40 0,28 ukupno 6.321,76 0,76

Troškovi ispravke vrijednosti potraživanja 575000 troškovi ispravke vrijednosti potraživanja 19.432,91 2,33 ukupno 19.432,91 2,33

Otpisana potraživanja 576000 otpisana potraživanja 6.035,68 0,72 ukupno 6.035,68 0,72

Stambena pitanja zaposlenih 562300 subvencija kamate 11.141,25 1,33 ukupno 11.141,25 1,33

Amortizacija osnovnih sredstava 540000 trošak amortizacije 21.332,75 2,56 ukupno 21.332,75 2,56

ukupno 834.680,01 100,00

13 Grafikon: Prikaz strukture rashoda u 2018. godini

bruto zarade zaposlenih

bruto naknade članova Savjeta

60,3% ostala primanja i naknade 2,6% 1,3% 0,7% službena putovanja i članarine međ. 2,3% organiz. 0,8% rashodi za materijal i usluge troškovi održavanja osnovnih sredstava 8,9% troškovi donacija i sponzorstava

ostala poslovna terećenja 2,3% 1,4% troškovi rezervisanja 5,4% 2,2% troškovi ispravke vrijednosti potraživanja 1,9% 9,8% otpis potraživanja

subvencija kamate

amortizacija

U izvještajnom periodu Agencija za elektronske medije je svoje poslovanje usklađivala sa utvrđenim Finansijskim planom za 2018. godinu i zakonskim rješenjima kojima je regulisan status Agencije i uređeno njeno finansijsko poslovanje. U tabelarnom prikazu dati su ključni pokazatelji poslovanja i njihovo poređenje sa planom: januar - decembar 2018. godine

Vrste rashoda Plan Ostvareno Index bruto zarade zaposlenih 519.597,00 503.470,99 96,90 bruto naknade članova Savjeta 95.460,00 81.853,56 85,75 ostala primanja i naknade 19.000,00 16.245,00 85,50 službena putovanja i članarine međ. org. 25.400,00 18.727,70 73,73 rashodi za materijal i usluge 51.200,00 45.009,53 87,91 trošak održavanja osnovnih sredstava 17.200,00 11.732,02 68,21 trošak donacija i sponzorstava 10.000,00 18.887,78 188,88 ostala poslovna terećenja 95.000,00 74.489,08 78,41 trošak rezervisanja - 6.321,76 - trošak ispravke vrijednosti potraživanja - 19.432,91 - otpisana potraživanja - 6.035,68 - subvencije kamate 13.000,00 11.141,25 85,70 amortizacija 25.000,00 21.332,75 85,33 rezerva 42.293,00 - -

14 Isplata zarada i naknada zarada je vršena redovno i u skladu sa Kolektivnim ugovorom Agencije za elektronske medije (akt br. 02-675 od 11.05.2016. godine, 02-1088 od 02.08.2017. godine i 02-1278 od 27.09.2017. godine) i Zakonom o zaradama zaposlenih u javnom sektoru („Sl. list CG“, br. 16/16, 83/16, 21/17, 42/17, 12/18, 39/18 i 42/18). Članom 24 stav 2 Zakona o zaradama zaposlenih u javnom sektoru propisano je da se zarade zaposlenih i rukovodećih lica u Agenciji utvrđuju u okviru Grupe poslova B, C i D, a ne više od Podgrupe B 4 iz člana 22 stav 1 ovog Zakona. Tokom 2018. godine, pored poslova predviđenih Planom rada za 2018. godinu, dodatno vrijeme i napor bili su uloženi u: - Realizaciju aktivnosti koje su proizašle iz implementacije Odluke Ustavnog suda Crne Gore U-I br. 3/16 od 29.12.2016. godine kojom su stavljene van snage odredbe Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima u vezi sa naplatom naknade za korišćenje radijskih prijemnika u vozilu i raspodjelom sredstava Fonda za pomoć komercijalnim radio emiterima. Saglasno tome, završen je peti konkurs za raspodjelu serdstava iz ovog Fonda donošenjem odluke o raspodjeli sredstava. Nakon toga zaključeno je 65 ugovora o grantovima i sprovedeno praćenje njihove realizacije (monitoring programa, analiza privremenih i finalnih izvještaja o namjenskoj upotrebi sredstava iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima). - Planiranje i realizaciju aktivnosti na primjeni izmjena i dopuna Zakona o elektronskim medijima usvojenim u decembru 2017. godine u vezi sa medijskim predstavljanjem u toku predizborne kampanje. Nakon javnih rasprava, usvojeni su (1) Pravilnik o pravima i obavezama emitera tokom kampanje za izbore za Predsjednika Crne Gore koji su održani 15. aprila 2018. godine i (2) Pravilnik o pravima i obavezama emitera tokom kampanje za izbore za odbornike u Skupštini opštine Plužine, koji su održani 20. maja 2018. godine i izbore za odbornike u Skupštini Glavnog grada Podgorica, Skupštini opštine Golubovci opštine u okviru Glavnog grada i skupštinama opština: Šavnik, Žabljak, Bar, Plav, Pljevlja, Rožaje, Danilovgrad, Bijelo Polje i Kolašin, koji su održani 27. maja 2018. godine. Pored konsultativnih sastanaka sa emiterima u vezi primjene pravilnika, sproveden je neophodni tematski monitoring radijskih i TV programa i sačinjene analize i izvještaji o medijskom predstavljanju tokom kampanja za pomenute izbore. - izradu analiza poštovanja obaveza javnih i komercijalnih emitera u vezi sa: o programskim strukturama definisanim izdatim odobrenjima (Analiza programske strukture nacionalnog emitera Javnog preduzeća „Radio Televizije Crne Gore“2, Analiza programske strukture lokalnih javnih televizijskih emitera3), 4 o prisustvom rodnih stereotipa u televizijskom oglašavanju , o televizijskim izvještavanjem tokom „Neđelje ponosa“ – novembar 2018. godine5, o pristupačnošću programa crnogorskih emitera osobama sa oštećenjem sluha i vida6,

2 Akt br. 02-2159 od 16.11.2018. godine. 3 Akt br. 02-2161 od 16.11.2018. godine. 4 Akt br. 02-1904 od 21.09.2018. godine. 5 Akt br. 02-2215 od 21.11.2018. godine. 6 Akt br. 02-2161 od 16.11.2018. godine.

15 - na osnovu sprovedenih analiza pokrenuti su postupci, po službenoj dužnosti, za utvrđivanje odgovornosti za utvrđene nepravilnosti u radu emitera (odstupanje od uslova iz izdatih odobrenja za emitovanje). - sprovođenje kampanje medijske pismenosti „Birajmo šta gledamo“ u saradnji sa UNICEF-om. Povećan obim poslova bio je razlog za angažovanje i dva pripravnika (VSS) u periodu od aprila do decembra 2018. godine (po jedan u Sektoru za monitoring i Sektoru za pravne i ekonomske poslove). Zbog povećanog obima poslova, zarade zaposlenih za mart, april i maj su bile uvećane za 10%, dok su zarade za novembar 2018. godine bile uvećane za 20%. Trošak zarada zaposlenih u toku 2018. godine ostvaren je na nivou od 503.470,99 €, što je za 3,1% manje od planiranog. Rashodi po osnovu naknada članova Savjeta. Članom 31 Zakona o elektronskim medijima propisano je da član Savjeta Agencije za elektronske medije za rad u Savjetu ima pravo na mjesečnu naknadu u visini prosječne neto zarade zaposlenih u Agenciji u mjesecu koji prethodi isplati naknade i naknadu troškova nastalih u vršenju dužnosti, u skladu sa Statutom Agencije. Troškovi vezani za naknade članove Savjeta Agencije su ostvareni na nivou od 81.853,56 €, što je manje za 14,2% od planiranog. Troškovi službenih putovanja obuhvataju troškove službenih putovanja u zemlji (prevoz, noćenja i dnevnice) i troškove službenih putovanja u inostranstvo (prevoz, noćenja i dnevnice). Troškovi predviđeni za članstvo u međunarodnim organizacijama obuhvataju troškove članstva Agencije za elektronske medije u međunarodnim institucijama (EPRA i AIB). Troškovi opredijeljeni za ove potrebe ostvareni su u iznosu od 18.727,70 €, što je za 26,3% manje od planiranih. U skladu sa Finansijskim planom Agencije za elektronske medije za 2018. godinu, određena sredstva usmjerena su na finansiranje troškova učešća predstavnika Agencije na sljedećim međunarodnim sastancima i skupovima, i to: - okruglom stolu povodom obilježavanja Svjetskog dana radija, koji je u organizaciji Misije OEBS-a u Crnoj Gori i Unije lokalnih javnih emitera Crne Gore održan 13. februara 2018. godine u Kotoru; - 48. i 49. sastanku Kontakt odbora za praćenje sprovođenja Direktive o AVM uslugama, koji su održani 30. maja i 12. novembra 2018. godine u Briselu, Belgija; - 47. sastanku Evropske platforme nezavisnih regulatornih tijela – EPRA, održanom od 23. do 25. maja 2018. godine u Luksemburgu; - WorldDAB konferenciji posvećenoj digitalnom radiju, održanoj 6. i 7. novembra 2018. godine u Berlinu, Njemačka; - regionalnom sastanku posvećenom razvoju digitalnog radija, koji je u organizaciji Regulatorne agencije za komunikacije Bosne i Hercegovine održan 27. septembra 2018. godine u Sarajevu, Bosna i Hercegovina; - konferenciji organizovanoj u okviru projekta „Podrška medijskim javnim servisima na Zapadnom Balkanu“, koja je održana 26. i 27. juna 2018. godine u Tirani, Albanija; - regionalnoj konferenciji „Mediji za građane - građani za medije“, održanoj 23. novembra 2018. godine u Novom Sadu, Srbija; - 48. sastanku Evropske platforme nezavisnih regulatornih tijela – EPRA, održanom od 10. do 12. oktobra 2018. godine u Bratislavi, Slovačka;

16 - sastancima Evropske grupe regulatornih organa iz oblasti audiovizuelnih medijskih usluga (ERGA), koji su održani 22. februara, 2. oktobra i 6. novembra 2018. godine u Briselu, Belgija i 23. marta 2018. godine u Zagrebu, Hrvatska i - 20. sastanku Mediteranske mreže regulatornih tijela, održanom od 22. do 23. novembra 2018. godine u Barseloni, Španija. U okviru regionalnog projekta koji implementira Savjet Evrope „Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medijima u Jugistočnoj Evropi” (JUFREX)“, a finansiraju Evropska unija i Savjet Evrope, na njihov poziv i pod njihovim pokroviteljstvom, predstavnici Agencije učestvovali su na: - Obuci o medijskoj pismenosti za medijska regulatorna tijela, održanoj 11. i 12. juna 2018. godine u Beogradu, Srbija; - Trećoj regionalnoj konferenciji za regulatorna tijela, koja je održana 5. i 6. jula 2018. godine u Ohridu, Makedonija i - Studijskoj posjeti Obrazovnom centru za medijsku pismenost „Magic Valley“ i mađarskom regulatornom tijelu, koja je organizovana 25. i 26. oktobra 2018. godine u Budimpešti, Mađarska. Na poziv i o trošku organizatora, predstavnici Agencije učetvovali su i na: - na Petoj konferenciji OEBS-a o medijima Jugoistočne Evrope, koja je u organizaciji Misije OEBS-a u Makedoniji održana 10. i 11. maja 2018. godine u Strugi, Makedonija; - konferenciji „Dani medija zapadnog Balkana“, koja je u organizaciji Evropske komisije održana od 17. do 18. septembra 2018. godine u Skoplju, Makedonija i - regionalnoj konferenciji „Govor mržnje u medijima: uloga regulatornih tijela i pravosudnih organa“, koja je u organizaciji Savjeta Evrope i Agencije za elektronske medije Hrvatske održana 6. i 7. novembra 2018. godine u Zagrebu, Hrvatska. Troškovi za materijal i usluge obuhvataju troškove kancelarijskog materijala i tonera, sitnog inventara, troškove poštanskih, telefonskih, internet i TV usluga, premije osiguranja zaposlenih, ostalih neproizvodnih usluga, troškove oglašavanja u medijima, ugovorene usluge, troškove ostalih poreza i doprinosa i provizije platnom prometu. Troškovi sredstava opredijeljeni za ove potrebe ostvareni su u iznosu 45.009,53 €, što je za 12,1 % manje nego što je planirano. Troškovi održavanja osnovnih sredstava obuhvataju troškove usluga održavanja osnovnih sredstava, materijala za tekuće održavanje osnovnih sredstava, servis i popravke vozila, gorivo i mazivo, osiguranje i registraciju vozila. Troškovi sredstava opredijeljeni za ove potrebe ostvareni su u iznosu 11.732,02 €, što je za 31,8 % manje nego što je planirano. Ostala poslovna terećenja obuhvataju sudske i administrativne troškove, reprezentaciju, pretplata na časopise, štampu i novinske agencije, usluge monitoringa medija, stručna usavršavanja zaposlenih, stručnu literaturu, reviziju završnog računa, ostale nematerijalne troškove, troškove prinudne naplate (stečajni postupci i javna izvršenja), troškove nabavke usluga korišćenja softvera za praćenje strukture i gledanosti emitovanog programa, troškove promocije medijske pismenosti, troškove unapređenja informacionog sistema i veb-sajta Agencije, troškove izrade i ugradnje svijetleće reklame, kotizacije za seminare, gubitak od rashodovanja opreme, rashode kamata po potraživanjima i ostale poslovne rashode. Ostvareni su u iznosu od 74.489,08 €, što je za 21,6% manje nego što je planirano. Troškovi promocije medijske pismenosti odnose se na realizaciju Sporazuma o saradnji između Fonda za djecu Ujedinjenih nacija (UNICEF) - Predstavništva za Crnu Goru i Agencije za elektronske medije (akt br. 02-471 od 22.03.2018. godine). Sporazum predstavlja dogovor o saradnji prilikom realizacije podrške UNICEF-a procesu unapređenja, ostvarivanja i zaštite prava djece u

17 elektronskim medijima (TV i radio) u skladu sa zakonskim okvirom unutar kojeg djeluju obje strane kao i programskim dokumentima kao što su godišnji planovi rada Agencije i dokument o Programu UNICEF-a za Crnu Goru za period 2017-2021 (Country Programme Document for UNICEF Montenegro 2017-2021). Detaljnije informacije o sprovedenim aktivnostima u okviru saradnje Agencije za elektronske medije i UNICEF-a na projektu „Medijska pismenost“ mogu se naći u Izvještaju o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu. Agencija je u izvještajnom periodu u skladu sa mogućnostima izdvajala sredstva za humanitarne pomoći – donacije i sponzorstva koje čine krajnje opravdani humanitarni zahtjevi koji se u kontinuitetu dostavljaju Agenciji i sa kojima Agencija društveno-odgovorno postupa. Savjet Agencije za elektronske medije je, na predlog direktora Agencije dao saglasnost na set mjera za podršku „Lokalnom javnom emiteru Radio i Televizija Pljevlja“ d.o.o. neophodnih za sanaciju štete nastale od poslijedica požara (Odluka br. 01-1152/1 od 29.05.2018. godine). Tom prilikom ovoj medijskoj kući je opredijeljena pomoć u iznosu od 1.000,00 € neophodna za pokriće troškova izrade projekata studijske tehnike za radio i televiziju, na novoj lokaciji (Ugovor br. 02-1152/3 od 04.06.2018. godine). Takođe, Agencija je ovoj medijskoj kući donirala Lap top „Lenovo IdeaPad 320- 15IAP“ čija je nabavna vrijednost 396,88 € (Odluka br. 02-1720 od 06.08.2018. godine). Na ime subvencije kamate za stambene kredite Agencija je u toku 2018. godine izdvojila 11.141,25 €, a koje proizilaze iz kreditnog ugovora sa CKB-om za rješavanje stambenih potreba zaposlenih. Naime, u skladu sa odlukama o rješavanju stambenih potreba zaposlenih petnaest zaposlenih je tokom 2007. godine realizovalo stambene kredite kod Crnogorske komercijalne banke sa rokovima otplate od 15 i 20 godina uz obavezu Agencije da pokrije jedan dio obaveza po osnovu subvencioniranja kamata, a po osnovu Pravilnika o rješavanju stambenih potreba zaposlenih u Agenciji za radio-difuziju (br. 01-288 od 29.01.2007. godine). Agencija je u izvještajnom periodu izvršila rezervisanja za nenaplaćena potraživanja od emitera koja nisu naplaćena u roku od 180 dana od dana dospijeća potraživanja za naplatu. Dospjela nenaplaćena potraživanja se tretiraju kao sumnjiva ako se naplata ne vrši u skladu sa obavezama preuzetim po osnovu izdatog odobrenja za emitovanje i pružanje AVM usluga na zahtjev. Naime, računovodstvenim politikama (član 18 alineja 2 Pravilnika o obavljanju finansijskih i računovodstvenih poslova u Agenciji za elektronske medije) propisano je da se potraživanja od kupaca iskazuju po nominalnoj vrijednosti umanjenoj za potraživanja pod sudskim sporom i potraživanja koja nijesu naplaćena u roku od 180 dana od dana dospijeća potraživanja za naplatu. Takođe, u izvještajnom periodu izvršen je direktan otpis potraživanja u ukupnom iznosu od 6.035,68 €. Naime, Savjet Agencije za elektronske medije je na predlog direktora Agencije dao saglasnost na set mjera za podršku „Lokalnom javnom emiteru Radio i Televizija Pljevlja“ d.o.o. iz Pljevalja neophodnih za sanaciju štete nastale od poslijedica požara (Odluka br. 01-1152/1 od 29.05.2018. godine). Tom prilikom izvršen je otpis dospjelih potraživanja privrednog društva „Lokalni javni emiter Radio i Televizija Pljevlja“ d.o.o. iz Pljevalja, na dan 23.05.2018. godine (Odluka br. 02- 1246 od 30.05.2018. godine). Kako su ukupna potraživanja Agencije prema ovom emiteru na dan 23.05.2018. godine iznosila 11.742,26 €, a ranijim odlukama Agencije, 5.706,58 € ovih potraživanja, proglašeno spornim, izvršen je direktan otpis potraživanja u iznosu od 6.035,68 €.

18 Grafikon: Prikaz ostvarenih rashoda i njihovo poređenje sa planom

600.000,00

500.000,00

400.000,00

300.000,00

200.000,00

100.000,00

- bruto trošak ostala službena rashodi za ostala bruto zarade naknade održavanja donacije i subvencija primanja i putovanja i materijal i poslovna amortizacija zaposlenih članova osn. sponzor. kamate naknade članarine usluge terećenja Savjeta sredstava plan 519.597,00 95.460,00 19.000,00 25.400,00 51.200,00 17.200,00 10.000,00 95.000,00 13.000,00 25.000,00 ostvarenje 503.470,99 81.853,56 16.245,00 18.727,70 45.009,53 11.732,02 18.887,78 74.489,08 11.141,25 21.332,75

19 II BILANS STANJA NA DAN 31.12.2018. GODINE

grupa računa, prethodna pozicija tekuća godina račun godina A. A. NEUPLAĆENI UPISANI KAPITAL - - B. B. STALNA IMOVINA 51.614 68.825 012 I GOODWILL - - 01 bez 012 II NEMATERIJALNA ULAGANJA 5.871 6.927 III NEKRETNINE, POSTROJENJA, OPREMA 45.743 61.898 020, 022, 023, 026, 1. Nekretnine, postrojenja, oprema 027 (dio), 028 (dio), 45.743 61.898 029 IV DUGOROČNI FINANSIJSKI PLASMANI - - 288 C. C. ODLOŽENA PORESKA SREDSTVA - - 04 D. D. STALNA SREDSTVA NAMIJENJENA PRODAJI - - E. OBRTNA IMOVINA 1.716.347 1.883.291 10, do 13, 15 I ZALIHE - - II KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA, PLASMANI I 1.716.347 1.883.291 GOTOVINA 20, 21,22 osim 223 1. Potraživanja 57.693 64.852 223 2. Potraživanja za više plaćen porez na dobit - - 23 minus 237 3. Kratkoročni finansijski plasmani - - 24 4. Gotovinski ekvivalenti i gotovina 1.658.654 1.818.439 27 i 28 osim 288 5. Porez na dodatu vrijednost i AVR - - E. F.UKUPNA AKTIVA 1.767.961 1.952.116 F. A. KAPITAL 1.730.194 1.664.848 30 I OSNOVNI KAPITAL 540.691 540.691 31 II NEUPLAĆENI UPISANI KAPITAL - - 32 III REZERVE - - IV POZITIVNE REVALORIZACIONE REZERVE I 330, 331 i 333 NEREALIZOVANI DOBICI PO OSNOVU FINANSIJSKIH - - SREDSTAVA RASPLOŽIVIH ZA PRODAJU V NEGATIVNE REVALORIZACIONE REZERVE I 332 i 334 NEREALIZOVANI GUBICI PO OSNOVU FINANSIJSKIH - - SREDSTAVA RASPLOŽIVIH ZA PRODAJU 34 VI NERASPOREĐENA DOBIT 1.189.503 1.124.157 35 VII GUBITAK - - VIII OTKUPLJENE SOPSTVENE AKCIJE I OTKUPLJENI - - 237 SOPSTVENI UDJELI B. DUGOROČNA REZERVISANJA I DUGOROČNE 22.874 - OBAVEZE 40 (dio) I DUGOROČNA REZERVISANJA 22.874 - 41 II DUGOROČNE OBAVEZE - - 414, 415 1. Dugoročni krediti - - 41 bez 414, 415 2. Ostale dugoročne obaveze - - 498 C. ODLOŽENE PORESKE OBAVEZE - - D. KRATKOROČNA REZERVISANJA I KRATK. OB. 14.893 287.268 I KRATKOROČNE OBAVEZE 14.893 287.268 42, osim 427 1. Kratkoročne finansijske obaveze - - 43 i 44 2. Obaveze iz poslovanja 14.893 287.268 45, 46, 49 osim 498 3. Ostale kratkoročne obaveze i PVR - - 40 (dio) II KRATKOROČNA REZERVISANJA - - E.UKUPNA PASIVA 1.767.961 1.952.116

20 Vrijednost ukupne aktive, na bazi bilansa stanja na dan 31.12.2018. godine je 1.767.961 €. Stalna imovina od 51.614 € iznosi 2,9% ukupne aktive, a sastoji se od nematerijalne imovine (11,4%) i materijalne imovine (88,6%). Obrtna imovina u vrijednosti od 1.716.347 € čini 97,1% ukupne aktive i odnosi se na potraživanja od kupaca (3,4%) i gotovinu i gotovinske ekvivalente (96,6%). Ukupna potraživanja prenijeta iz 2017. godine iznosila su 64.851,57 €, dok ukupna potraživanja na dan 31.12.2018. godine iznose 57.693,08 €. Od tog iznosa, 50.280,94 € su potraživanja od emitera i pružalaca AVM usluga na zahtjev (KDS/MMDS/IPTV/DTH operatori) sa ispravkom vrijednosti, 2.033,76 € su potraživanja od zaposlenih po osnovu akontacija za službeni put i 3.860,41 € su potraživanja od državnih organa po osnovu refundacija. Potraživanja po osnovu avansa u iznosu od 299,12 € odnose se na date avanse dobavljačima i depozit za maestro bussines card u iznosu od 1.218,85 €. Ukupan promet žiro-računa u 2018. godini iznosio je 2.744.601,06 €, blagajne 13.220,18 € i deviznog računa 23.912,70 €. Ukupna pasiva je u vrijednosti od 1.767.961 €. Kapital Agencije je 1.730.194 € i obuhvata: - kapital koji je Vlada Republike Crne Gore obezbijedila kao početna sredstva za rad Agencije u iznosu od 436.165,38 €, - opremu preuzetu od Republičkog sekretarijata za informacije u vrijednosti od 64.031,29 € - sopstveni kapital 40.494,37 €, - neraspoređenu dobit ranijih godina u iznosu od 1.059.864,99 € i - neraspoređenu dobit tekuće godine u iznosu od 129.637,83 €. Tokom 2018. godine izvršeno je umanjenje neraspoređene dobiti ranijih godina u ukupnom iznosu od 64.292,26 od čega se 45.395,64 € odnosi na otplatu cjelokupne obaveze Agencije po osnovu subvencioniranog dijela kamate na stambene kredite zaposlenih u Agenciji. Naime, na 212. sjednici, koja je održana 2. novembra 2018. godine, Savjet Agencije je dao saglasnost da se ukupne obaveze po osnovu subvencioniranog dijela kamate na stambene kredite i pripadajući porezi pokriju iz akumulirane, a neraspoređene dobiti ranijih godina (Odluka br. 01-2055/4 od 25.12.2018. godine). Umanjenje neraspoređene dobiti u iznosu od 18.896,62 € se odnosi na umanjenje po osnovu dugoročnih rezervisanja za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade. Naime, na osnovu Kolektivnog ugovora Agencije za elektronske medije, a u skladu sa MRS 19 - Naknade zaposlenima, ovlašćeni aktuar je izvršio obračun rezervisanja za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade, sa stanjem na dan 31.12.2018. godine. Ukupan efekat rezervisanja je prikazan kao obaveza a dio koji se odnosi na period do 01.01.2018. godine je prikazan kao korekcija neraspoređene dobiti. Ukupna dugoročna rezervisanja Agencije iznose 22.873,98 € i odnose se na rezervisanja za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade, u skladu sa MRS 19 - Naknade zaposlenima. Prema obračunu ovlašćenog aktuara, ukupna dugoročna rezervisanja na dan 31.12.2018. godine iznose 25.218,38 €, od čega se 13.809,66 € odnosi na rezervisanja za otpremnine prilikom odlaska u penziju i 11.408,77 € na rezervisanja za jubilarne nagrade. Rezervisanja koja se odnose na period prije 2018. godine u iznosu od 18.896,62 € su prikazana kao korekcija neraspoređene dobiti iz ranijih godina, dok se rezervisanja za 2018. godinu u ukupnom iznosu od 6.321,76 € odnose na rezervisanja po osnovu otpremnina za odlazak u penziju u iznosu od 3.977,36 € i rezervisanja za jubilarne nagrade u iznosu od 2.344,40 €. U toku 2018. godine izvršeno je umanjenje na ime ukidanja rezervisanja za dvije jubilarne nagrade u ukupnom iznosu od 2.344,40 €. Ukupne kratkoročne obaveze Agencije iznose 14.893,05 €, od čega se 1.965,26 € odnosi na obaveze prema dobavljačima, 12.260,40 na obaveze za Fond za pomoć komercijalnim radio emitere i 667,39 € su primljeni avansi od kupaca.

21 Dovodeći navedene obaveze u vezu sa vrijednošću obrtne imovine od 1.716.347 € može se zaključiti da je Agencija solventna, odnosno njena likvidnost nijednog momenta nije dovedena u pitanje.

V RASPODJELA SREDSTAVA IZ FONDA ZA POMOĆ KOMERCIJALNIM RADIO EMITERIMA

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima („Sl. list CG“, broj 54/2014), regulisani su osnivanje i način prikupljanja i raspodjele sredstava Fonda za pomoć komercijalnim radio emiterima (član 270a). Stupanjem na snagu ovih zakonskih rješenja, uvedena je obaveza plaćanja naknade za korišćenje radijskih prijemnika u vozilu. Postojanje dokaza o izvršenoj uplati ove naknade jedan je od uslova za registraciju vozila. Obveznik ove naknade je bio svaki vlasnik vozila u Crnoj Gori koji ima ugrađen radijski prijemnik i prilikom registracije vozila dužan je da plati naknadu za korišćenje radijskih prijemnika u iznosu od dva eura. Bilo je predviđeno da se ova naknada uplaćuje na poseban žiro-račun Agencije za elektronske medije i pripada 95% Fondu Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima i 5% Agenciji. Odlukom Ustavnog suda Crne Gore („Sl. list Crne Gore“, br. 14/17 od 03.03.2017.g.) ukinute su odredbe člana 270 stav 1 tačka 5a i člana 270a Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima (Sl. list Crne Gore“, br. 33/12 i 58/14). Navedene zakonske odredbe su prestale da važe danom objavljivanja odluke Ustavnog suda, dakle 03.03.2017. godine. Savjet Agencije za elektronske medije je, na sjednici održanoj 04. maja 2017. godine, donio Odluku o raspisivanju javnog konkursa za raspodjelu sredstava iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima, prikupljenih u period od 01.07. do 02.03.2017. godine, u iznosu od 264.280,78 €. Javnim konkursom je bilo propisano da se navedena sredstva raspodjeljuju putem programskih grantova za povećanje obima, strukture ili raznovrsnosti ponude sadržaja posvećenih tematskim oblastima od javnog interesa (Programski grant). Savjet Agencije je, na sjednici održanoj 21.03.2018. godine, donio Rješenje o raspodjeli sredstava iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima (Rješenje br. 01-462 od 21.03.2018. godine). Tabela: V raspodjela sredstava iz Fonda za pomoć komercijalnim radio emiterima

Emiter Identifikacioni znak Dodjeljena Uplaćena sredstva sredstva Antena M d.o.o. Radio Antena M 92.443,00 92.443,00 NVO Društvo za ravnoprav. i toleranciju - AI Srpski Radio 33.300,00 33.300,00 My Name d.o.o. Radio Titograd 15.726,00 15.726,00 Maxko d.o.o. Radio Skala 15.101,00 15.101,00 Radio Zeta d.o.o. Radio Zeta 13.944,00 13.944,00 Oki Air Broadcasting d.o.o. Elmag Radio 13.466,00 13.466,00 Gresa Trade d.o.o. Radio Elita 11.969,00 11.969,00 Mir & Teuta d.o.o. Radio Teuta 10.800,00 10.800,00 NVO „Đakomo Adriatic“ Radio Adriatic 10.797,00 10.797,00 Media International Corporation d.o.o. Radio DRS 9.311,00 9.311,00 Šrauba d.o.o. Radio Jadran 7.818,00 7.818,00

22 NVO „SAFRA“ Radio Krš 7.746,00 7.746,00 Radio Glas Plava d.o.o. Radio Glas Plava 5.298,00 5.298,00 NVO „Plus 103“ Radio Plus 4.059,00 4.059,00 Neboelectronic d.o.o. Radio S 3.646,00 3.646,00 NVO Skadar Lake Radio Skadar Lake 3.167,00 3.167,00 Radio Televizija Mojkovac d.o.o. Radio Mojkovac 2.897,00 2.897,00 NVO „Talas-Bihor“ Radio Petnjica 2.793,00 2.793,00 ukupno 264.281,00 264.281,00

Zbog neispunjavanja ili kršenja uslova iz ugovora o dodjeli sredstava, Agencija je donijela: - Rješenje br. 02-1672/2 od 02.08.2018. godine o raskidu Ugovora za programski grant broj 2018-P-62, zaključen sa privrednim društvom „Media International Corporation“ d.o.o., emiterom radijskog programa „Radio DRS“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Tema dana” . - Rješenje br. 02-2042 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 80,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj broj 2018-P-48, zaključenog sa NVO „Safra“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Crnogorski štekovi“. - Rješenje br. 02-2045 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 651,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-49, zaključenog sa NVO „Safra“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Klika“. - Rješenje br. 02-2043 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 200,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-50, zaključenog sa NVO „Safra“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Perduti“. - Rješenje br. 02-2043 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 185,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-51, zaključenog sa NVO „Safra“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Volonter“. - Rješenje br. 02-1758 od 22.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 3.744,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-51, zaključenog sa NVO „Društvo za Ravnopranost i Toleranciju - AI“, emitera radijskog programa „Radio Cool“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Preventiva zavisnosti“. - Rješenje br. 02-1762 od 23.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 869,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-1, zaključenog sa NVO „Skadar Lake“, emitera radijskog programa „Radio Skadar Lake“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Po glavi 27 - II“. - donijela Rješenje br. 02-1765 od 24.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 1.199,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovor za programski grant broj 2018-P-2, zaključenog sa NVO „Skadar Lake“, emitera radijskog programa „Radio Skadar Lake“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Budimo ljudi - II“. - Rješenje br. 02-1764 od 24.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 1.099,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovor za programski grant broj 2018-P-3, zaključenog sa NVO „Skadar Lake“, emitera radijskog programa „Radio Skadar Lake“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Prođoh gradom“.

23 Savjet Agencije za elektronske medije je, na predlog direktora Agencije dao saglasnost na set mjera za podršku „Lokalnom javnom emiteru Radio i Televizija Pljevlja“ d.o.o. neophodnih za sanaciju štete nastale od poslijedica požara (Odluka br. 01-1152/1 od 29.05.2018. godine). Tom prilikom, ovom lokalnom javnom emiteru je opredijeljena finansijska pomoć u iznosu od 10.000,00 € (Odluka br. 02-1252 od 31.05.2018. godine). Navedeni iznos isplaćen je iz sredstava Fonda za pomoć komercijalnim radio emiterima, koja su naplaćena u periodu od 03.03. do 31.12.2017. godine.

24 ZAKLJUČAK

Izvještaj o finansijskom poslovanju Agencije za elektronske medije za 2018. godinu ima za cilj da pruži uvid u cjelinu procesa poslovanja Agencije. Izvještaj je zasnovan na relevantnim pokazateljima poslovanja urađenim u skladu sa Zakonom o računovodstvu („Sl. list CG“ br. 52/16) i na osnovu Odluke o neposrednoj primjeni međunarodnih računovodstvenih standarda („Sl. list RCG“ br. 69/02). Strukturiran je tako da obezbjeđuje potpunu i preciznu elaboraciju načina finansiranja, usmjeravanja sredstava i ostvarenih efekata po tom osnovu, uz uvažavanje svih okolnosti u kojima se odvijao rad Agencije. Agencija za elektronske medije je u toku 2018. godine ostvarila ukupan prihod od 964.317,84 € i ukupan rashod od 834.680,01 €. Dakle, može se zaključiti da je ostvarena pozitivna razlika između prihoda i rashoda u iznosu od 129.637,83 €. Agencija za elektronske medije je uspjela da obezbijedi efikasno funkcionisanje i ostvarivanje planiranih ciljeva. Ovakav pozitivni rezultat ostvaren je zahvaljujući stalnoj internoj kontroli, mjesečnoj analizi prihoda i rashoda i praćenja likvidnosti poslovanja. Kao prilog Izvještaja o finansijskom poslovanju Agencije za elektronske medije za 2018. godinu, pripremljena je Finansijska analiza poslovanja Agencije za period od 2003. do 2019. godine. Analiza je pripremljena na osnovu usvojenih finansijskih izvještaja Agencije: bilansa stanja, bilansa uspjeha, izvještaja o novčanim tokovima, izvještaja o promjenama na kapitalu i napomenama uz finansijske iskaze. Ovom analizom detaljno su prikazani finansijsko i ekonomsko stanje i rezultati poslovanja koje je Agencija ostvarila u šesnaestogodišnjem periodu.

Izvještaj sastavila: Marina Raičević, glavni računovođa

DIREKTOR

Abaz Beli Džafić

Prilozi: - 1: Pregled potraživanja od komercijalnih emitera (radio i TV emitera) na dan 31.12.2018.g - 2: Pregled potraživanja od pružalaca AVM usluga na zahtjev (KDS/MMDS/IPTV/DTH operatora) na dan 31.12.2018. g. - 3: Potraživanja od ranijih pružalaca AVM usluga - 4: Finansijski plan Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

25 Tabela 1: Pregled potraživanja od komercijalnih emitera na dan 31.12.2018. g.

Naplaćena Fakturisana Identifikacioni znak Potraživanja iz realizacija Stanje potraživanja Račun realizacija radio /TV programa 2017. godine (01.01.18. - na dan 31.12.18. (01.01.18. - 31.12.18.) 31.12.18.) 202206 RADIO 083 - 2.797,16 2.697,87 99,29 202253 RADIO ADRIATIC - 3.167,29 3.167,29 - 202218 RADIO ANTENA M 1.569,61 6.278,41 6.278,70 1.569,32 202280 RADIO BAR - 951,98 951,98 - 202258 RADIO BUDVA - 987,30 987,30 - 202376 RADIO CITY - 1.097,01 1.097,01 - 202201 RADIO CORONA 1.490,96 2.104,56 1.762,98 1.832,54 202205 RADIO D - 6.987,67 6.987,67 - 202228 RADIO D PLUS - 10.203,68 10.203,68 - 202248 RADIO DRS - 6.202,89 6.202,89 - 202263 RADIO DUX - 2.105,20 1.204,93 900,27 202237 RADIO ELITA - 741,67 741,67 - 2022169 RADIO ELMAG - 8.786,51 8.786,51 - 202252 RADIO F - 962,24 721,68 240,56 202241 RADIO GLAS PLAVA 149,05 362,68 511,68 0,05 202269 RADIO HOMER (667,39) - - (667,39) 202264 RADIO JADRAN - 2.876,22 2.876,22 - 202212 RADIO JUPOK 464,19 992,26 930,00 526,45 202270 RADIO KRŠ 842,10 1.855,77 1.825,44 872,43 2022161 RADIO LAKI - 1.691,48 1.268,61 422,87 2022195 RADIO MAG - 3.017,05 3.017,05 - 2022211 RADIO MOJKOVAC 172,51 689,02 517,03 344,50 202272 RADIO NIKŠIĆ 2.760,97 1.428,41 - 4.189,38 202281 RADIO PETNJICA - 667,69 667,69 - 202257 RADIO PLAY MONTENEGRO 9.255,19 12.404,30 21.659,49 - 202251 RADIO PLUS - 634,10 632,07 2,03 202209 RADIO S - 13.277,28 13.177,28 100,00 202236 RADIO S2 2.255,96 2.794,32 5.050,28 - 202246 RADIO SKADAR LAKE 279,32 1.173,12 893,82 558,62 202231 RADIO SKALA 0,04 2.056,05 2.056,09 - 202249 SRPSKI RADIO 1.473,78 6.171,65 6.102,53 1.542,90 202233 RADIO STAR FM 1.691,36 733,81 2.058,26 366,91 202208 RADIO SVETIGORA - 9.082,85 9.082,85 - 202216 RADIO TDI - 6.965,77 6.965,77 - 2022173 RADIO TEUTA (198,13) 741,67 358,13 185,41 2022160 RADIO TITOGRAD - 1.117,26 1.117,26 - 202232 RADIO Z 676,45 845,19 500,00 1.021,64 202219 RADIO ZETA - 1.102,57 1.102,57 - 202268 ROMSKI RADIO - 1.096,52 548,26 548,26 202266 TV 777 - 6.730,19 6.730,19 - 202217 TV A1 - 6.730,19 5.047,65 1.682,54 202211 TV BOIN 1.389,49 8.823,97 1.500,00 8.713,46 202203 TV BUDVA - 6.200,17 6.200,17 - 202262 TV CORONA 26.834,81 6.730,19 8.675,33 24.889,67

26 Naplaćena Fakturisana Identifikacioni znak realizacija Stanje potraživanja Račun Potraživanja iz realizacija radio /TV programa (01.01.18. - na dan 31.12.18. 2017. godine (01.01.18. - 31.12.18.) 31.12.18.) 2022281 TV MNE SPORT - 1.110,48 100,95 1.009,53 202273 TV NIKŠIĆ 2.202,79 6.405,57 5.405,57 3.202,79 202220 TV NOVA M 6.600,47 26.401,87 32.602,38 399,96 202274 TV NOVI 3.365,10 6.730,19 6.145,79 3.949,50 202278 TV PLJEVLJA 8.924,42 6.435,68 12.142,26 3.217,84 202256 PRVA TV - 26.401,87 26.401,87 - 202267 SRPSKA TV 3.365,10 6.730,19 8.412,75 1.682,54 202240 TV SUN 8.510,37 7.531,90 - 16.042,27 202229 TV TEUTA - 7.625,38 5.719,02 1.906,36 202260 TV VIJESTI 16.402,58 26.401,87 30.855,23 11.949,22 2022259 TV ROŽAJE - 4.264,04 2.137,64 2.126,40 ukupno 99.811,10 288.404,36 292.787,34 95.428,12

Tabela 2: Pregled potraživanja od pružalaca AVM usluga na zahtjev (KDS/MMDS/IPTV/DTH operatori) na dan 31.12.2018. g.

Naplaćena Fakturisana Identifikacioni znak Potraživanja iz realizacija Stanje potraživanja Račun realizacija 2017. godine (01.01.18. - na dan 31.12.18. (01.01.18. - 31.12.18.) 31.12.18.)

202284 TELEMACH - 88.193,12 88.193,12 -

202283 CRNOGORSKI TELEKOM - 201.916,58 201.916,58 -

202285 TELEMACH (M- KABL) - 10.477,03 10.477,03 -

202286 TELEMACH (TOTAL TV) - 232.918,64 232.918,64 -

202287 M-TEL (m-TEL) - 103.077,89 103.077,89 -

202288 M-TEL (MEDIA BOX) - 84,38 84,38 -

2022284 M-TEL (m:SAT) - 2.569,09 2.569,09 -

202290 DIGITAL INTERIORS 521,03 - - 521,03

202289 RDC - 7.219,22 7.219,22 -

202292 ORION TELEKOM - 200,52 200,52 -

ukupno 521,03 646.656,47 646.656,47 521,03

27 Tabela 3: Potraživanja od ranijih pružalaca AVM usluga na dan 31.12.2018.g.

Fakturisana Otpis Identifikacioni znak Potraživanja iz realizacija/kamata/ potraživanja Stanje potraživanja Račun radio /TV programa 2017. godine troškovi (01.01.18. - na dan 31.12.18. (01.01.18. - 31.12.18.) 31.12.18.) 221038 RADIO HARIZMA4 846,80 - 846,80 - 202222 RADIO M 3.111,85 - - 3.111,85 202224 TV APR3 6.690,61 - - 6.690,61 202261 TV MOJKOVAC 4.084,88 - - 4.084,88 202230 TV PANORAMA2 18.387,87 - - 18.387,87 202210 RADIO PANORAMA2 4.234,51 - - 4.234,51 202254 RADIO GUSINJE4 984,60 243,72 1.228,32 - 202207 TV MBC3 84.736,66 - - 84.736,66 202242 RADIO ELMAG2 69.713,80 1.068,18 - 70.781,98 202243 RADIO ATLAS2 53.735,62 - - 53.735,62 202277 BEST RADIO4 3.570,33 158,60 3.728,93 - 2022171 AGRO RADIO4 2.093,49 175,20 2.268,69 - 202272 TV LIFE&HOLIDAY 6.254,02 - 6.253,97 0,05 202282 TV MBC NOVI1 12.715,81 - - 12.715,81 202215 TV GLAS PLAVA1 16.198,54 130,70 - 16.329,24 2022229 CHANNEL 1 1.682,55 2.442,41 3.200,00 924,96 Ukupno 289.041,94 4.218,81 15.673,04 275.734,04

______1 Emiteri protiv kojih je podnijet predlog za prinudnu naplatu 2 Emiteri protiv kojih je pokrenut stečajni postupak 3 Plan reorganizacije 4 Dug otpisan nakon zaključenja stečaja nad privrednim društvom i brisanja iz CRPS

28 OBRAZAC GI-FMC GODIŠNJI IZVJEŠTAJ O SPROVOĐENJU PLANIRANIH AKTIVNOSTI U USPOSTAVLJANJU I RAZVOJU SISTEMA FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA I KONTROLA za 2018. godinu

NAZIV SUBJEKTA: Ime i prezime rukovodioca subjekta: Abaz Džafić Ime i prezime lica zaduženog za uspostavljanje, sprovođenje i razvoj finansijskog upravljanja i kontrola: Milica Krivokapić Kontakt telefon: 20 201 440 e-mail: [email protected]

UPITNIK O SAMOPROCJENI FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA I KONTROLA

Ako je odgovor DA objasnite na koji način je to postignuto DA/ Navedite naziv i broj akta Ako je odgovor NE navedite UPITNIK NE razlog KONTROLNO OKRUŽENJE 1.Da li subjekat ima usvojen Kodeks ponašanja poseban etički kodeks ponašanja u Agenciji za elektronske koji je prilagođen prirodi i DA medije (Br. 01-177 od specifičnostima poslovanja 01.03.2011) subjekta? 2. Da li se poštuje procedura Direktno od strane upoznavanja novih službenika sa DA rukovodioca sektora odredbama etičkog kodeksa? Izjava o misiji, viziji i ključnim 3.Da li ste definisali misiju i ključne DA ciljevima ciljeve subjekta? (Br. 01-185/1 od 21.01.2016) 4.Da li su zaposleni upoznati sa Direktno od strane DA misijom i ciljevima subjekta? rukovodioca sektora 5.Da li imate odgovarajući Pravilnik Pravilnik o organizaciji i o organizaciji i sistematizaciji radnih DA sistematizaciji radnih mjesta mjesta? (Br. 01-1080 od 28.07.2017.) 6. Da li imate interni akt kojim su u Pravilnik o organizaciji i vašem subjektu formalno utvrđene DA sistematizaciji radnih mjesta odgovornosti i ovlašćenja za svakog (Br. 01-1080 od 28.07.2017.) rukovodioca? 7.Da li postoji kadrovska politika za zapošljavanje odgovarajućih DA kadrova? 8.Da li se vrši ocjenjivanje rada DA zaposlenih? 9.Da li je utvrđen plan usavršavanja NE zaposlenih? 10.Da li se zaposleni stručno DA usavršavaju? 11.Da li rukovodioci prisustvuju DA obukama o tehnikama i vještinama

1 upravljanja? 12. Da li rukovodioci prisustvuju obukama o boljem razumijevanju DA finansijskih, računovodstvenih i budžetskih procesa? 13.Da li su rukovodioci organizacionih jedinica uključeni u planiranje budžeta i alokaciju DA odobrenih sredstava / na koji način: učestvovali su u pripremi, konsultovani su, nisu bili uključeni? 14.Da li je imate usvojen plan za uspostavljanje finansijskog DA upravljanja i kontrola za izvještajni period? UPRAVLJANJE RIZICIMA 1.Da li su rukovodioci organizacionih jedinica uključeni u proces DA identifikacije rizika? Registar rizika Agencije za 2.Da li imate Registar rizika? DA elektronske medije (Br. 01- 2436/4 od 30.12.2016) 1.Nesprovođenje procedure imenovanja članova Savjeta. 2.Izmjena zakonskih propisa 3.Navedite tri glavna rizika u Vašem bez javne rasprave i subjektu. konsultacija sa Agencijom. 3.Nemogućnost naplate potraživanja Agencije. 4. Objasnite na koji način ste reagovali na rizike tokom izvještajnog perioda (prihvatanjem, Smanjenjem prenošenjem, smanjenjem ili izbjegavanjem rizika)? 5.Da li se Registar rizika redovno DA ažurira? 6.Da li pripremate izvještaje o DA rizicima?

7. Da li zaposleni prisustvuju obukama u oblasti upravljanja DA rizicima?

KONTROLNE AKTIVNOSTI 1.Da li imate usvojenu Knjigu procedura sa operativnim pisanim Mapa procesa (Br. 01-2436/1 uputstvima za rad i utvrđenim DA od 30.12.2016) odgovornostima za glavne poslovne procese?

2 2.Da li procedure sadrže sve korake (revizorski trag) za efektivno DA funkcionisanje poslovnih procesa? 3.Da li imate proceduru u kojoj je utvrđen način izvještavanja DA subjekata nad kojima vršite nadzor? 4.Da li odobravanje, ovjeravanje dokumentacije, ovlašćivanje, odnosno davanje saglasnosti za DA isplatu sredstava i evidentiranje poslovnog događaja obavljaju različita lica? 5. Da li se stvari nabavljene tokom godine evidentiranju u momentu DA nabavke? 6.Da li Komisija za popis upoređuje stanje dobijeno popisom sa stanjem DA iz knjigovodstva i utvrđuje razlike? 7.Da li je obezbijeđena kontrola pristupa sredstvima, evidencijama i DA njihovom korišćenju? 8. Koja će nova operativna pisana uputstva za rad biti pripremljena i usvojena u sledećoj godini? INFORMACIJE I KOMUNIKACIJE 1.Da li zaposleni dobijaju jasne i precizne smjernice i instrukcije za DA obavljanje poslova? 2.Da li rukovodilac subjekta blagovremeno dobija odgovarajuće DA informacije na osnovu kojih donosi odluke? 3.Da li rukovodioci organizacionih jednica, nakon usvajanja budžeta, dobijaju informacije o dodijeljenim DA budžetskim sredstvima za realizaciju ciljeva iz njihove nadležnosti za tekuću godinu? 4.Da li rukovodioci organizacionih jedinica prije stvaranja obaveze DA provjeravaju raspoloživa sredstva za tu namjenu? 5.Da li rukovodioci organizacionih jedinica imaju informacije o DA neizmirenim obavezama i izvršenju budžeta? 6.Da li rukovodioci organizacionih jedinica pripremaju finansijske DA izvještaje o realizaciji ciljeva? 7.Da li se pripremljeni izvještaji DA analiziraju i na koji način?

3 8.Da li je utvrđen način izvještavanja u slučaju otkrivanja grešaka, nepravilnosti, pogrešne DA upotrebe sredstava, prevara ili nedozvoljenih radnji? PRAĆENJE I PROCJENA 1.Da li lice zaduženo za sprovođenje i razvoj finansijskog upravljanja i kontrola izvještava rukovodioca DA subjekta o stanju i razvoju ovog sistema i na koji način? 2. Da li se ažurira plan za uspostavljanje finansijskog DA po potrebi upravljanja i kontrola? 3.Da li je zaposlenima omogućeno da daju sugestije i preporuke za DA poboljšanje sistema unutrašnjih kontrola? 4.Na koji način su rukovodioci upoznati o značaju i ulozi Direktno od strane FMC unutrašnje revizije u cilju menadžera unapređenja unutrašnjih kontrola? 5.Da li se preporuke unutrašnje revizije sprovode?Navedite broj n/a prihvaćenih preporuka i prosječno vrijeme njihove implementacije.

______(Milica Krivokapić, FMC menadžer) Potpis lica koje je sačinilo izvještaj

______(Abaz Džafić) Potpis rukovodioca subjekta

4 C r n a G o r « AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE Pnr* «no: * ■ m m r . ------B r o j P H lo fl

Q\ m M VKonsaltd.o.o. Revizija finansijskih iskaza i konsalting

"AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE" PODGORICA

Finansijski izvještaji 31.decembar 2018. godine i Izvještaj nezavisnog revizora

U Podgorici, januara 2019. godine "AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE" PODGORICA

IZVJEŠTAJ O IZVRŠENOJ REVIZIJI FINANSIJSKIH ISKAZA ZA Z018. GODINU

SADRŽAJ Strana

Izjava o odgovornosti rukovodstva 1

Izvještaj revizora 2-3

Finansijski iskazi 4-7

Izvještaj o ukupnom rezultatu/Bilans uspjeha u 2018. godini 4 Izvještaj o finansijskoj poziciji/Bilans stanja na dan 31.12.2018. 5-6 godine Iskaz o tokovima gotovine 7 Izvještaj o promjenama na kapitalu 8

Napomene uz finansijske iskaze 9-31 mm ^ S T c :

Crna Gora

AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDUE

"MV KONSALT" D .0.0. PODGORICA

Ova izjava se daje u vezi sa revizijom finansijskih iskaza "Agencija za elektronske medije" Podgorica na dan 31.12.2018. godine za svrhe izražavanja mišljenja o tome da li finansijski Iskazi realno I objektivno, po svim bitnim pitanjima, prikazuju finansijsko stanje "Agencija za elektronske medije" Podgorica na dan 31. decembra 2018. godine, rezultate poslovanja i novčane tokove za godinu koja se završava na taj dan u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim Standardima/Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja i propisima Crne Gore. Prihvatamo našu odgovornost za istinit i objektivan prikaz finansijskih iskaza u skladu sa Međunarodnim računovodstvenim Standardima/Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja i računovodstvenim propisima Crne Gore Prema našem najboljem znanju i uvjerenju, ovim potvrđujemo sledece: 1 Poznato nam Je da je uprava Agencije odgovorna za istinito i objektivno prikazivanje finansijskog položaja Agencije i njenog poslovnog rezultata u skladu sa računovodstvenim standardima i propisima, kao i za pripremu informacija koje se objelodanjuju u skladu sa propisima. 2. Nije nam poznato da je iko od uprave ili zaposlenih u Agenciji, sa ovlašćenjima da kontroliše i odobrava poslovne promjene, umiješan u bilo kakve nezakonite ili neregularne aktivnosti koje bi mogle uticati na istinitost računovodstvenih iskaza. 3. Stavili smo Vam na raspolaganje sve poslovne knjige i dokumentaciju, sve zapisnike sa sjednica Savjeta Agencije za elektronske medije. A. Nijesu nam poznati materijalno značajni propusti i greške koje bi mogle da utiču na istinitost računovodstvenih iskaza. 5. Agencija je uredno izvršavala sve ugovorene obaveze, koje bi u slučaju neizvršavanja mogle da se odraze na istinitost računovodstvenih iskaza. Ne postoje nikakvi sporovi zbog neizvršavanja obaveza prema državnim organima, koji proističu iz finansijskog poslovanja. 6 Nemamo nikakve planove, niti namjere, čija bi realizacija mogla značajno da utiče na vrijednost sredstava Agencije ili na klasifikaciju sredstava i izvora sredstava, prikazanih u računovodstvenim iskazima. 7. Agencija ima valjanu dokumentaciju o svojini nad sredstvima kojima raspolaže i nema terećenja niti hipoteke • fiducije. 8. Proknjižili smo i prikazali sve obaveze, kako stvarne tako i potencijalne i nemamo garancije izdate trećim licima. 9. Osim događaja kojima smo Vas već upoznali, nema drugih događaja nastalih nakon datuma bilansa stanja koji bi mogli zahtijevati korekciju računovodstvenih iskaza. sporova u toku.

1 I Sulever Svetog Petra Cm njskog 9 Telefon: ♦ 382 20 201 430 E-mail: aid®ardca.QlS Podgorica, Cma Gora Telefax: +382 20 201 440 wsv< apnco oto Crna Got.*, ulica. Slobode 26.81000 Podgorica M V Konsaltd.o.o PIB:02686678. PDV 30/31-06929-6. Prva banka CG 535 9398 IS tel: »382 20 232-013. fax: »382 20 SI 3-738,mob tel: »382 69 070-333 A t mail: ilinka.vukovicvt-com.me. mla.vukovic96dgmail.com

Savjetu “Agencije za elektronske medije" Podgorica

Izvještaj revizora

Izvršili smo reviziju priloženog bilansa stanja 'Agencija za elektronske medije" Podgorica (u daljem tekstu Agencija) sa stanjem na dan 31 decembra 2018. godine i odgovarajućeg bilansa uspjeha, izvještaja o promjenama na kapitalu i bilansa novčanih tokova za godinu koja se završava na taj dan i pregleda značajnih računovodstvenih politika i drugih objelodanjenih napomena.

Odgovornost rukovodstvo zo finansijske iskaze Rukovodstvo je odgovorno za pripremu i fer prezentaciju ovih finansijskih iskaza, u skladu sa odredbama Zakona o računovodstvu. Ova odgovornost obuhvata: osmišljavanje, primjenu I održavanje internih kontrola koje su relevantne za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izveštaja koji ne sadrže materijalno značajne i pogrešne iskaze, nastale usled kriminalne radnje ili greške, odabir i primjenu odgovarajućih računovodstvenih politika, kao i korišćenje najboljih mogućih računovodstvenih procjena.

Odgovornost revizoro Naša odgovornost je da, na osnovu izvršene revizije, izrazimo mišljenje o prikazanim finansijskim Iskazima. Reviziju smo izvršili u skladu sa Zakonom o reviziji. Zakonom o računovodstvu i Međunarodnim standardima primjenjivim u Crnoj Gori. Ovi standardi nalažu da reviziju planiramo i izvršimo na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri uvjerimo da finansljski iskazi ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze Revizija uključuje sprovođenje postupaka u cilju pribavljanja revizijsklh dokaza o iznosima i objelodanjivanja datim u finansijskim iskazima. Izbor postupaka zasnovan je na revizorskom prosuđivanju, uključujući i procjenu rizika materijalno značajnih i pogrešnih iskaza u finansijskim izvještajima, nastaiim usled kriminalne radnje ili greške. Prilikom procjene rizika, revizor razmatra interne kontrole koje su relevantne za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izveštaja, u cilju osmišljavanja revizijskih postupaka koji su odgovarajući u datim okolnostima, ali ne u cilju izražavanja mišljenja o efektivnosti Internih kontrola Agencije. Revizija, takođe, uključuje ocjenu primijenjenih računovodstvenih politika i značajnih procjena, izvršenih od strane rukovodstva, kao i ocjenu opšte prezentacije finansijskih izveštaja. Smatramo da su pribavljeni revizorski dokazi dovoljni i odgovarajući i da obezbjeđuju razumnu osnovu za izražavanje mišljenja.

Mišljenje

Prema našem mišljenju finansijski iskazi prikazuju istinito i objektivno finansijsko stanje "Agencija za elektronske medije" Podgorica na dan 31. decembra 2018. godine, kao i rezultate poslovanja, promjene na kapitalu i novčane tokove za godinu koja se završava na taj dan u skladu sa računovodstvenim standardima i propisima koji se primjenjuju u Crnoj Gori.

2 Skretanje pažnje

Ne izražavajući rezervu u odnosu na dato mišljenje, skrećemo pažnju na sljedeća pitanja:

• Kao što je navedeno u napomeni 17, osnovni kapital Agencije iskazan u knjigovodstvenoj evidenciji u iznosu od 540.691 € nije upisan u CRPS u Podgorici;

• Kao što je navedeno u napomeni 23, Agencija na dan 31.12.2018. godine vodi određeni broj sudskih sporova u svojstvu tuženog, za koje nisu izvršena rezervisanja troškova za eventualni odliv sredstava po navedenom osnovu, u smislu zahtjeva MRS 37 Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva. Procjena rukovodstva je da Agencija ne može imati štete po ovom osnovu.

Podgorica, 28.01.2019. godine

3 'AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE" POOGORICA

ISKAZ O UKUPNOM REZULTATU/BI LANS USPJEHA u periodu od 01.01. do 31.12.2018.1 ünos€ Grupa računa. Redn« Napom POZICIJA Prethodna '#Cun broj Broj Tekuća god na godina 1 2 3 4 5 6 1. POSLOVNI PRIHOOI (202 do 206) 201 937.634 942.423 60(61 1. Prihodi od prodaje 202 62 2. Prihodi od aktiviranja uftnaka i robe 203 630 3. Povećanje vrijednost; zaliha ućlnaka 204 631 4. Smanjene vr.jednosti zaliha učinaka 205 64»65 S. Ostai posiovn* prihod' 2 06 4 937634 942423 II POSLOVNI RASHODI (208 do 212) 207 788 767 730.706 SO 1 Nabavna vrijednom prodate robe 208 SI 2. Troikovt materijala 209 S 24S24 20 671 S2 3. Troikovt larada, naknada ra^ada »ortali hČm -aihooi 210 6 608 897 577 868 4. frčikovi amortizecve i rezervljanfa 211 7 27.6SS 25622 53155 5. O st* poslovni rashodi 212 8 127691 106.S4S A. POSLOVNI REZULTAT (201-2071 213 148.867 211.717 66 1 FINANS’JSJCI PRIHOOI 214 9 1491 36 56 •1 FINANSUSKI RASHODI 215 10 11 543 12412 B. FINANSUSKI REZULTAT <214-215) 216 •10.052 -12.376 67.68.691i 692 1. OSTALI PRlHODl 217 U 25 193 217994 57.5a.S91 i S92 U. OSTALI RASHODI 218 12 34370 68.755 C. RCZULTAT IZ OSTALIH AKTIVNOSTI (217-218) 219 9.177 149.239 0. RCZUITAT 12 REDOVNOG POSLOVANJA 220 129.638 348.S80 PRIJE OPOREZIVANJA (213*216*219) 690 - 590 £. NETO REZULTAT POSLOVANJA KOJE JE O6USTAVUENO 221 r. REZULTAT PflllE OPOREZIVANJA (220*221) 222 129.638 348.580 G. DRUGE STAVKE REZULTATA/POVEZANE SA KAPITALOM/ <224 223 do 228) 1. Prom,«ne revaoruaconih rezervi po osnovu 224 fmansijsk'h sredstava raspoloživih za prodaju 2 Pronikne revaiorlzac on

4. Promjeni rrva oruar on * r « e r * po osnovu aktua^skih dobitaka 227 (III gubitaka) u veti sa definfean'^m planovima peniionlh naknada

5 Prom.-en* revak>riiacon>n reier* po osnovu 2 28 hcdJ ngj tokova gotovine H PORESKI RASHOD PERIODA 1730031) 229 721 1. Tekući porez na oobit 230 722 2. OdtoZer.« poreski rashodi III prihodi per oda 231 1. NETO REZULTAT <222*223-229) 232 18 129.638 348. S 80 J. ZARADA PO AKCIJI 1. Osnovna jarada po akciji 233 2. Umarana (razvodnjena) zarada po akciji 234 U Podjonci, l i 01 2019 goane

Marins Ralćevtć. lice odfovorno « »itavl|anje bilarea /f?a ,ce u ,'6 "AGENCUA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE” POOGORICA

ISKAZ O FINANSIJSKOJ POZICIJI/BUANS STANJA nadan 3112.2018. »odint______Iznos € 6'upa ra(i>na. Redni Napome POZK3JA Tekuća Prethodna raćun broj na broj godina godina

1 2 3 4 S 6 AKTIVA 00 («o) A. NEUPLAĆENI UPISANI KAPITAL 001 B. STALNA IMOVINA {003*004-005*009) 002 51.614 68.825» 012 1. GOOOVfflLl 003 01 bw .012 II. NEMATERIJALNA ULAGANJA ote 13 5.871 6.927 III NEKRETNINE,POSTROJENJA, OPREMA 005 1 B OLOSKA SREDSTVA(006*007.008) 4S.743 61 «98 020, 022,023.036, 027 (da),028 (del. 1. Nfkrftn r#.postrol#ni» i opreka 006 14 45 743 029 61.898 024.027(dio|. 2. invc&tclon# n*k/tlnio* 007 028(dio) 021,02S,027(dto), 3. BkoioĐu sredstva 006 02S(dlO) IV DUGOROČNI FINANS'JSKI PLASMANI (010*011*012) 009 030.03I(dio), 1 UčeSća u kapitalu 010 032(dio>. 039

031|dioK 032(dlo) 2 Učeita u kapitalu koja se vrednuju metodom uCeSća 011 032|dio).033 do 038 3 Ostali <*jgoroćni hnansijsk« plasman* 012 039[dio] 288 C. ODLOŽENA PORCSKA SREDSTVA 013 0 . STALNA SREOSTVA NAMJENJENA PROOAJI1 SREOSTVA 0» 014 POSLOVANJA KOJC JE OBUSTAVLJENO E. OBRTNA SREDSTVA 015 1.716.347 1.883.291 (016*017) 10 do 13,15 1. ZALIHE 016 II KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA. PLASMANU 1 017 1.716.347 1883 291 ■o0T0V1NA(018 do 022) 20.21.22 osim 223 1. Potraživanja 018 15 57.693 64 852 223 2 PovaNvanja xa vije plaćen pore* na dobit 019 23 minut 237 3 Kratkoročni flnansijskJ plasmani 020 L _ 24 < Ootovinski ekvivalenti i gotovina 021 16 1658 654 1 818439 27 i 28 o»im 288 S. Pore* na dodatu vrijednost 1 AVR 022 F. UKUPNA AKTIVA 023 1.767.961 1-952.116 (001*002*013*014*01S)

PASIVA 101 1.730 194 1 664 848 A. KAPITAL (102 do 109) 30 1. OSNOVNI KAPITAL 102 17 540 691 540 691 31 Ii. NEUPLAĆENI UPISANI KAPITAL 103 32 III. REZERVE 104 IV POZITIVNE REVALORIZAOONE REZERVE 1 NEREAUZOVANl 330.331 i 333 DOBICI PO OSNOVU FiNANSlJSKlH SREDSTAVA 105 RASPOLOŽIVIH ZA PROOAJU

S Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih financijskih iskaza Izvještaj revizora - strane 2-3. V. NEGATIVNE R£VA10RI2AC!0NE RE2ERVE 1 332 • 334 NEREAII20VA.NI GU8ICI PO OSNOVU FiNANSUSK«H 106 SREDSTAVA RASPOLOŽIVIH ZAPR00AJU 34 VI. NERASPOREĐENA DOBIT 107 18 1.189503 1.124.157 35 V*. GUBITAK 106 V II. OTKUPUENE S0P5TVENE AKOJE 1 237 109 OTKUPLJENI SOPSTVENI UO)EU 8. DUGOROČNA REZERVI SANJA 1 110 OUGOROČNE OBAVEZE (111*112) 22.874 40 (dio) L DUGOROČNA REZERVtSANJA 111 19 22.874 - 41 H DUGOROČNE OBAVEZE ( 113*114| 112 414,415 1 Duforoćni kredtJ 113 41 414,415 2 Otfale duforoćne obaveie 114 498 C. OOIOŽENE PORESKE OBAVEZE US D. KRATKOROČNA REZERVtSANJA 1 116 KRATKOROČNE OBAVEZE (117*124) 14.893 287.268 L KRATKOROČNE OBAVEZE |118đO 123) 117 14893 287.268 42, osim 427 1. Kratkoročne taansljsfc« obaveie 118 2 Obave« po omovu ved stava n*njeftfenii 427 119 prodaj« i sredstava ooslovanja koje je obustavljeno 43 i 44 3. Obavere u poslovanja 120 20 14.893 ______287.268 45,46149 osfrn 498 4 Osiale kratkoročne obaveze t PVR 121 SObaveta po otno^u p o rtij na dodat u dno« 47,4$ 0>T 481 122 i osla ‘h javnih pnheda 481 6 Obaveie po ornovu pore*a na dobit 123 40 |4i0) D kratkoročna rezer vi sanja 124 E. UKUPNA PASIVA (101+110*115*116) 125 1.767.961 19S2.11S

6 Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijskih iskaza Itvjeiuj revliora - strane 2-3. "AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE- PODGOTICA ISKAZ O TOKOVIMA GOTOVINE ______n« dan 3112.301» {od.ne______•mosC POZICIJA Redni broj Tekuća godina Prethodna godina 1 2 3 4 A. TOKOVI GOTOVINE « POSLOVNIH AKTIVNOSTI l, Pn’v gorouirv* i? poslovnih aktivnosti (1 do 3) 301 686.934 1.233.388 1 Prodaj i p rim c i av*nsi 302 2 Primljene kamate lz poslovnih aktivnosti 303 3. Ostati prilivi Iz redo.noi poslovanja 304 686.934 1233388 II. Cdlvi gotovine i! poslovnih aktivnosti (1 80 5) 305 796.851 863652 1 «plate dobavljačima 1 dati avansi 306 176.410 273.372 2 Zarade, naknade larada 1 ostali Mm rashodi 307 608897 577 868 3 Plaćen« kamate ___ 308 11 544 12.412 4 Pore: na dobitak 309 S. Plaćanja po osnovu ostalih javnih prihoda 310 III. Neto tok gotovine i: poslovnih aktivnost' (l-HI 311 •109.917 369.736 B. TOKOVI GOTOVINE IZ AKTIVNOSTI INVESTIRANJA 312 1. PrKM gotovine ij afat.vnostl Investiranja ¡1 do S) 1 Prodaj akitja i udjela (neto p» ii vi) 313 2 Prodaja nematenjalnih ulaganja, nekretnina, postrojenja, opreme i bioloških sredstava 314 3 Ostali flnarnllst plasmani (neto prilivi) 315 4 Primljene kamate Ij akt vnostl Investiranja 316 5 Primljene dividend« 317 II, Cdlvi gotovine u aktivnosti Irrvesjlranja ( J do 3) 318 4.472 11247 1 Kupovina a keja 1 udjela (neto odlivi) 319 2. Kuoov*na nematerijalnih uiagan|a. nekretnina, postrojenja, opreme 1 Oiokiikih sredstava 320 4.472 11.247 3. Ostati finansijsk plasmani Ineto odlivi) 321 111. Neto tok gotovine 1z aktivnosti Investiranja (|.|i| 322 -4.472 -11.247 C TOKOVI GOTOVINE IZ AKTIVNOSTI FINANSIRANJA 323 1. Pri.'ivi gotovine i: aMvnosti f ransiranja |1 do 3) 1 Uvećanje osnovnog kaprtaia 324 2 Dugoročni 1 kratkoročni krediti Ineto p riM 32S 3 Ostale dugoročne 1 krartoročne ob*veie 326 II, Odlivi gotovine 1? aktivnosti fln«istr»nji (1 do 4] 327 45 396 1 Otkup sopsrvenlh »ko;a 1 udjela 328 2. Dugoročni i kratkoročni krediti i ostale obaveze (neto odlivi) 329 3 flnansljsk' llzlng 330 4 tsplaiene dividende 331 45 396 1 III. Neto tek gotovine iz aktivnosti fmansiran.a (l-H| 332 -45.396 . 0 NETO TOK GOTOVINE (» H 3 2 2 -3 J2 ) 333 -159.785 358 489 E. GOTOVINA NA POČETKU IZVJEŠTAJNOG PERIOOA 334 1.818.439 1 1.459.950 F. POZITIVNE KURSNE RAZLIKE PO OSNOVU PRERAČUNA GOTOVINE 33S G NEGATIVNE KURSNE RAZLIKE PO OSNOVVJ PRERAČUN A GOTOVINE 336 H. GOTOVINA NA KRAJU IZVJEŠTAJNOG PERIODA (333«334*33S-336) 337 1.658.654 1.818.439 'AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MFDIJf- PODGORICA I5KA2 O ¿‘ROMU NAMA NA KAPITAtU

Rsvaton- Ot*upl)ene Ovcvni kap*» Ostali NeupCccr Lnracna N6rM0O*de % Rfifivf j.xtone Gubitak upUvm* Ukupno (Vol u 0PI5 {grupa 10 b*i ««pitat (m iiprn»* kapital Pr«»1a na dobit Irn 321. 322) rctvi* (grupa i5| JHOfC i Uđ|Cil 2*i»4*S*6i7«89 10) <£ 309» »91 (grupa ii) fm 320* (grupa J4) (grupa 13)

I ? 1 4 S 6 7 S 9 10 11 Sunj»iud4n 1. 01.01.201?. Godki i* 540. Ml 775-57« 1.31*2*9

iMct» rrtroaktjvoc sporte iiut»n|«lft) jnai'ajruli greiaka i promjeru raCunovodstvcnfi pofltfca 2. Kongovano poćelno i t j i y ivi dan 01.01. 2017. Godine S. (» br 1*2) 540-M l 775.578 U 1 U M Neto prcmpnm 4. U 2017. Godr« 348.579 U8S79 Star»»# rta d«*n 31.12. 2017. S. God«te r. 3*4) 540.M l 1.124.157 1 644148 t tekli retroakovr* ispran** m W srvWa|"ih criaka i procjena 6. f ¿¿urKivođttv*n*i polit k* kortgovano početno uan,«» n.i dan 01 01.2011. godine (».br 5*6) 7. 540.M l 1 124.157 1.644 848 Mf to p*0n»f*n* & u 2013 Gcdri (,5.346 65.346 Slani* ** dan 31.12. 2018 9. Godine (rJtt. 7*8) 540.M l 1.119.503 1.730.194

U Podgoria. 24 01.2019 godine 'A|ien<4d u etekttpnJt« medile' fodgorKj

Marina RalćevK. lice odgovorno ¿a sastar^idnrt* biansa /j.P cuče ric' pnk.ii uruir >ir*e orginincije i SBtenulUac je radnih inj«»ti A gene ¡t u »Mttronik* medi/t

Računovodstvene politike i napomene na stranama') do 31 su sastavni dio ovih finansijskih iskara 9 “Agencija 2a elektronske medije" Podgorica Napomene u? financijske itkate______

1. Djelatnost i organizacija

Agencija za radio - difuziju je osnovana 2003. godine u skladu sa Zakonom o radio-difuziji (»51.list RCG«, br. 51/02. 62/02, 46/04, 56/04, 77/06, »Sl.llst Crne Gore«, br. 50/08, 79/08, 53/09). U skladu sa odredbama Zakona o privrednim društvima, Agencija za radio-difuziju je upisana u Centralni registar Privrednog suda u Podgorici pod registarskim brojem 10-0000015/001 od 31.07.2003. godine. Saglasno Zakonu o elektronskim medijima („SI.list Crne Gore", br. 46/10 do 92/17), Agencija za radio • difuziju nastavlja da radi pod nazivom Agencija za elektronske medije (u daljem tekstu: Agencija). Agencija je preuzela zaposlene, sredstva, opremu, prava i obaveze Agencije za radio-difuziju. Agencija Je nezavisni regulatorni organ za oblast audiovizuelnih medijskih usluga (u daljem tekstu: AVM usluga) koji vrši ovlašćenja u skladu sa Zakonom o elektronskim medijima. Osnivač Agencije je država Crna Gora. Sjedište Agencije je u Podgorici, Bulevar Svetog Petra Cetinjskog 9. Šifra djelatnosti je 6190 - Ostale telekomunikaclone djelatnosti. PIS je 02386135.

Tokom 2018. godine Agencija je izvršila dvije promjene u CRPS i to: • registrovana je promjena podataka, promjene člana Savjeta 1 predsjednika Savjeta dana 19.02.2018. godine pod brojem 10-0000015/005, • registrovana je promjena podataka, promjena člana Savjeta, dana 24.04.2018. godine pod brojem 10-0000015/006.

Na dan 31.12.2018. godine Agencija je imala 25 zaposlenih.( na dan 31.12.2017. godine - 22 zaposlena) Izvršni direktor Agencije je Abaz Beli Ožafić. Djelatnost Agencije obuhvata sljedeće nadležnosti:

- predlaže program razvoja sektora AVM usluga; - u saradnji sa regulatornlm organom za elektronske komunikacije priprema stručne osnove za izradu plana namjene radlo-frekvencijskih opsega, u dijelu koji se odnosi na zemaljsku radio- difuziju; • daje saglasnost na predlog plana raspodjele radio frekvencija, u dijelu koji se odnosi na zemaljsku radio-difuziju; - daje mišljenje regulatornom organu za elektronske komunikacije o potrebi određivanja operatora sa značajnom tržišnom snagom, ako se na osnovu analize utvrdi da određeno relevantno tržište usluga elektronskih komunikacija, koje predstvaljaju uslov za pružanje l/ill pristup AVM uslugama, nije dovoljno konkurentno; - izdaje odobrenja za pružanje AVM usluga (odobrenja za emitovanje i odobrenja za pružanje AVM usluga na zahtjev); - utvrđuje visinu naknada za izdavanje i korištenje odobrenja za pružanje AVM usluga; - vodi registre pružalaca AVM usluga i elektronskih publikacija; • odlučuje o prigovorima fizičkih i pravnih lica u vezi sa radom pružalaca AVM usluga; • vrši nadzor nad primjenom Zakona o elektronskim medijima; - donosi i sprovodi podzakonske akte za sprovođenje Zakona o elektronskim medijima; • obavlja i druge poslove, u skladu sa Zakonom I Statutom Agencije.

______Računovodstvene politike I napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijskih Iskaza______10 Izvjeitaj revirora • strane 2-3 'Agencija i* elektronske medijev Podgonca Napomene u; finanvjske iskaze______

Agencija sarađuje sa regulatornlm organom nadležnim za elektronske komunikacije i organom uprave nadležnim za zaštitu konkurencije, u dijelu koji se odnosi na analizu tržišta usluga elektronskih komunikacija koje predstvaljaju uslov za pružanje i/ili pristup AVM uslugama.

Agencija, u cilju ostvarivanja opšteg interesa, vrši nadzor nad izvršavanjem obaveza pružalaca AVM usluga vezanim za:

• poštovanje privatnosti i dostojanstva građana; - zaštite maloljetnika; - realizaciju kvota za emitovanje programa nezavisnih proizvođača; - realizaciju uslova za sponzorstvo i plasman proizvoda; - saradnju i razmjenu programskih sadržaja javnih emitera koji su od interesa za građane.

Organi upravljanja i rukovođenja Agencijom su:

- Savjet Agencije, • Direktor Agencije.

Saglasno članu 18. Zakona o elektronskim medijima. Skupština Crne Gore je imenovala Savjet Agencije (Odluka o imenovanju članova Savjeta Agencije za elektronske medije „51.list CG", br. 74/10 od 17 12.2010. godine. Odluka o imenovanju članova Savjeta Agencije za elektronske medije „SI.list CG*, br. 53/14 od 19.12.2014. godine. Odluka o imenovanju članova Savjeta Agencije za elektronske medije „SI.list CG", br. 2/16 od 14.01.2016. godine. Odluka o imenovanju članova Savjeta Agencije za elektronske medije „SI.list CG", br 41/16 od 06.07.2016. godine, Odluka o imenovanju članova Savjeta Agencije za elektronske medije „Sl.list CG", br. 79/17 od 29.11.2017. godine, Odluka o razrješenju jednog člana Savjeta Agencije za elektronske medije „Sl.list CG", br. 90/17 od 29.12.2017. godine i Odluka o Imenovanju jednog člana Savjeta Agencije za elektronske medije „SI. list CG", br. 16/18 od 16.03.2018. godine). Savjet ima pet članova, koji se imenuju iz reda afirmisanih stručnjaka iz oblasti koje su relevantne za obavljanje aktivnosti Agencije, koji Imaju visoku stručnu spremu, koji su crnogorski državljani i koji imaju prebivalište u Cmoj Gori. Poslovi iz nadležnosti Savjeta Agencije (u daljem tekstu: Savjet) su:

- donosi Statut Agencije; • utvrđuje predlog programa razvoja sektora AVM usluga; • daje mišljenje na stručne osnove za izradu plana namjene radio-frekvencijskih opsega, u dijelu koji se odnosi na zemaljsku radio-difuziju, koje priprema regulatorni organ za elektronske komunikacije; - daje saglasnost na predlog plana raspodjele radio frekvencija, u dijelu koji se odnosi na zemaljsku radio-difuziju; - raspisuje javni konkurs za dodjelu prava na pružanje AVM usluga; - donosi odluku o dodjeli prava na pružanje AVM usluga; • daje saglasnost za privremeno ili trajno ustupanje, iznajmljivanje ili na drugi način prenošenje odobrenja za pružanje AVM usluga: - donosi akt o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada za registraciju i naknada po osnovu izdatog odobrenja za pružanje AVM usluga; - donosi akte o programskim standardima za pružanje AVM usluga;

______Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 žu sastavni dio ovih finansi|sWh iskaza______11 Irvjeitaj revizora - strane 2-3. 'Agencija za elektronske medije" Podgorica Napomene u ; finansijske iskaze______

donosi akte o «provođenju uslova vezanih za minimalne programske kvote za evropska audiovizuelna djela i djela nezavisnih proizvođača, u skladu sa evropskim standardima; donosi akte kojim se utvrđuju uslovi i kvote za pružanje komercijalnih audiovizuelnih komunikacija,u skladu sa evropskim standardima; donosi akt kojim se uređuje način preduzimanja mjera prema pružaocima AVM usluga i način odlučivanja po prigovorima u vezi sa njihovim radom; odlučuje po žalbama na provostepene odluke Agencije; preduzlma mjere radi privremenog ograničenja slobode prijema i reemitovanja AVM usluga iz drugih država u skladu sa članom 6 zakona; podnosi izvještaje Evropskoj komisiji u skladu sa zakonom i propisima donijetlm na osnovu njega; bira predsjednika iz reda članova Savjeta; imenuje i razrješava direktora Agencije; donosi opšti akt o unutrašnjoj organizaciji I sistematizaciji radnih mjesta; usvaja planove rada, izvještaje o radu i periodične i godišnje obračune Agencije; usvaja finansijski plan za narednu i finansijski izvještaj Agencije za prethodnu godinu; angažuje nezavisnog ovlašćenog revizora godišnjih obračuna Agencije; obavlja I druge poslove u skladu sa zakonom i Statutom Agencije.

Članovi Savjeta od 01.01. do 19.02.2018. godine:

- Mladen Lompar, predsjednik, • Rajko Todorović, član, • Saša Knežević, član i • Edin Koljenović, član

članovi Savjeta od 19.02.2018. godine:

• Ranko Vujović, predsjednik, - Budimir Damjanović, član, • Rajko Todorović, član, - Saša Knežević, član i - Edin Koljenović, član

Obračun i isplata mjesečne naknade za rad u Savjetu Agencije za elektronske medije vršena je u skladu sa članom 31 Zakona o elektronskim medijima (Odluka br. 01-1277 od 18.08.2016. godine) Članom 31 Zakona o elektronskim medijima propisano je da član Savjeta Agencije za elektronske medije za rad u Savjetu ima pravo na mjesečnu naknadu u visini prosječne neto zarade zaposlenih u Agenciji u mjesecu koji prethodi isplati naknade i naknadu troškova nastalih u vršenju dužnosti, u skladu sa Statutom Agencije. Zakon o zaradama zaposlenih u javnom sektoru uređuje i način utvrđivanja i ostvarivanja prava na naknade za članove Savjeta Agencije. Saglasno članu 35 ovog zakona, rješenja o naknadama za lica koja su Izabrana, imenovana III postavljena u skladu sa propisima, donosi organ odnosno radno tijelo koje ih je izabralo, imenovalo ili postavilo.

Računovodstvene politike l napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dto ovih finansijskih Iskaza 12 Irvjeiuj revizor* • Strine 2-3. ‘ Agencija ja etektronsJce medije" Podgorica Napomene u ; finansijsVe iskaze______

Takođe, ¿lanom 30 istog zakona propisano je da naknada za predsjednika organa upravljanja u pravnom licu u javnom sektoru ne može biti veća od jedne prosječne zarade zaposlenih u tom pravnom licu u prethodnoj godini, dok naknada za člana organa upravljanja ne može biti veća od 70% prosječne zarade zaposlenih u tom pravnom licu u prethodnoj godini. Imajući u vidu navedeno. Savjet Agencije za elektronske medije je aktom br. 02-543 od 14.04.2016. godine uputio zahtjev Administrativnom odboru Skupštine Crne Gore za donošenje rješenja o naknadama za članove Savjeta Agencije. Administrativni odbor Skupštine Crne Gore je mišljenjem broj 02-1220 od 29.07.2016. godine upućenim Savjetu Agencije konstatovao da postoji kolizija zakonskih normi Zakona o elektronskim medijima i Zakona o zaradama zaposlenih u javnom sektoru te da ne postoje pravne pretpostavke za donošenje pravno valjanih rješenja. Polazeći od mišljenja da u slučaju kolizije zakonskih normi treba primjenjivati lex specijalis za navedenu oblast, Savjet Agencije je odlučio da se na obračun i isplatu mjesečne nadoknade za rad u Savjetu Agencije za elektronske medije primjenjuju odredbe člana 31 Zakona o eloektronskim medijima (Odluka br. 01-1277 od 18 08.2016. godine). Direktor Agencije ima pravo da učestvuje na sjednici Savjeta, bez prava odlučivanja. Imenuje ga Savjet na osnovu javnog konkursa. Za direktora Agencije može biti imenovano lice koje, pored opštih uslova propisanih zakonom, mora da bude crnogorski državljanin i da ima prebivalište u Crnoj Gori, kao i da ima visoku stručnu spremu i najmanje pet godina radnog iskustva. Direktor Agencije: zastupa i predstavlja Agenciju; organizuje i vodi poslovanje Agencije; odgovoran je za svoj rad Savjetu; odgovoran je za poslovanje I zakonitost rada Agencije; predlaže opšti akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji Agencije; predlaže planove rada Agencije; podnosi Savjetu izvještaj o radu Agencije i finansijski izvještaj Agencije; predlaže opšti akt o minimumu procesa rada za vrijeme Štrajka zaposlenih; donosi akt o izdavanju i oduzimanju odobrenja za pružanje AVM usluga, u skladu sa ovim zakonom; vrši i druge poslove u skladu sa Zakonom o elektronskim medijima i Statutom Agencije.

Agencija stiče sredstva iz:

- jednokratnih naknada za registraciju pružalaca AVM usluga; * godišnjih naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga (naknade za emitovanje, za pružanje AVM usluge na zahtjev); - drugih izvora u skladu sa Zakonom o elektronskim medijima.

Za obavljanje platnog prometa u zemlji Agencija ima sledeće transakcione račune :

- Prva banka CG a.d. Podgorica 535-5335-79 i - Crnogorska Komercijalna banka a.d. Podgorica 510-104-19, - Crnogorska Komercijalna banka a.d. Podgorica- Fond za pomoć komercijalnim radio emiterima 510-89244-28.

Za obavljanje platnog prometa sa Inostranstvom Agencija ima sledeće devizne račune :

- Crnogorska Komercijalna banka a.d. Podgorica 02386135 za valutu EUR, IBAN: ME25510000000000010419

finansijski iskazi su odobreni od strane direktora, koji je i odgovoran za poslovanje Agencije u 2018 godini, dana 24. januara 2019. godine.

______Računovodstvene politike i napom ene im stranam a 9 d o 3 1 tu m ium ii dio ovfri financijskih n iiia ______u Izvjeitaj revizora - strane 2-3. "Agencija za elektronske medije' Podgonca Napomene u ; finansijske iskaze______

Plan javnih nabavki za 2018 godinu - broj 02-143 od 31.01.2018. godine predviđa ukupnu vrijednost javne nabavke 138.800 € od čega 51.500 € - robe, nula € - radovi i 87.300 C - usluge.

Uvidom u Izvještaj o svim realizovanim javnim nabavkama za 2018. godinu ( obrazac A broj 02-92/1 od 21.01.2019. godine, obrazac B broj 02-92/2 od 21.01.2019. godine i obrazac C broj 02 92/3 od 21.01.2019. godine) koji su podneseni Ministarstvu finansija. Upravi za javne nabavke, ukupne javne nabavke:

- Obrazac A, Izvještaj o sprovedenim postupcima i zaključenim ugovorima o javnim nabavkama, ugovorena vrijednost sa porezom iznosi 19.965 € a procijenjena 20.000 €, - Obrazac B, Izvještaj o sprovedenim nabavkama male vrijednosti, ugovorena vrijednost nabavka iznosi 116.639,82 C i - Obrazac C Izvještaj o sprovedenim hitnim nabavkama, ugovorena vrijednost bez poreza iznosi nula € a procijenjena vrijednost nabavke iznosi nula C.

Agencija je dana 20.07.2017. godine usvojila Pravilnik za postupanje Agencije za elektronske medije prilikom sprovođenja postupka nabavke roba, usluga 1 radova male vrijednosti (akt br. 02-1055). Agencija je dana 20.07.2017. godine usvojila Pravilnik za postupanje Agencije za elektronske medije prilikom sprovođenja postupka hitne nabavke (akt br. 02-1055/1).

Ratunovoditven« politike I ntpom ene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih gnangjriđh iskaza 14 IzvjeJtaj revizora - strane 2-3. 'Agenciji J i eiektronjJce medije" Podgorica Napomene u i finim lftke ¡škare______

2. Osnova za sastavljanje finansijskih iskaza

a) Osnova za sastavljanje i prezentaciju finansijskih Iskaza

Finansijski iskazi dati na stranama 3-31 zasnovani su na godišnjem računu sastavljenom u skladu sa važećim propisima Crne Gore I Međunarodnim računovodstvenim standardima. Zakonom o računovodstvu („Sl.list Crne Gore", broj 052/16), Zakonom o reviziji RCG ( „SI. list Crne Gore“, broj 001/17), Zakona o elektronskim medijima {„Sl.list CG", br. 46/10, 40/11, S3/11, 6/13, 55/16 i 92/17) I Pravilnika o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga („Sl.list CG", br. 25/11, 26/12, 38/14, 18/15, 11/16, 61/18, 83/18), Zakonom o zaradama zaposlenih u javnom sektoru „Sl.list CG" br. 016/16, 083/16, 021/17, 042/17, 012/18, 039/18 i 042/18), Odlukom o obračunskoj vrijednosti koeficijenta za zaposlene u javnom sektoru za fiskalnu 2018. godinu (Sl.list CG", br.019/18). Agencija vodi poslovne knjige u skladu sa zakonskim propisima u Crnoj Gori važećim do 31.12.2018. godine. Agencija je u sastavljanju ovih finansijskih iskaza primjenjivala računovodstvene politike obrazložene u Napomeni 3, koje su zasnovane na računovodstvenim i poreskim propisima Crne Gore. Finansijski iskazi sastavljeni su po načelu istorijskog troška, odnosno nabavne vrijednosti.

Podaci u Izvještaju za 2018. i 2017. godinu iskazani su u eurlma.

b) Načela poslovanja

U svom poslovanju Agencija se pridržava sljedećih načela:

- Načelo nastanka poslovnog događaja (načelo uzročnosti)

Finansijski iskazi pripremljeni su na načelu nastanka poslovnog događaja. Shodno ovom načelu, učinci poslovnih promjena i drugih događaja priznaju se i evidentiraju u poslovnim knjigama u momentu nastanka i uključuju u finansijske izvještaje u periodima na koje se odnose. Finansijski iskazi pripremljeni na ovom načelu pružaju informacije korisnicima ne samo o poslovnim promjenama iz prethodnog perioda već, takođe, i o obavezama za isplatu gotovine u budućem periodu.

- Načelo stalnosti

Finansijski iskazi sastavljeni su pod pretpostavkom da će Agencija poslovati neograničeni vremenski period, što podrazumijeva nastavljanje sa poslovanjem i u doglednoj budućnosti.

Računovodstvene politike i rtapomen« a ) slranir n i 9 do 31 su sastavni dio ovih (mansi)skih iskaza 15 izvještaj revizora • strane 2-3. "Agencija u elektronike medije' Podgortca Napomene u ; flnansijske iskaze______

Kvalitativna obilježja finansijskih iskaza Agencija su:

a) Razumljivost:

Finansijski Iskazi su razumljivi i njihovo tumačenje ne zahtijeva mnogo vremena, te za najkraće vrijeme njihovog korišćenja omogućavaju korisniku da shvati njihov sadržaj.

b) Važnost:

Informacije koje se objelodanjuju u finansijsklm iskazima korisne su i važne za korisnika koji donosi odluku. Informacije posjeduju kvalitet važnosti I mogu da utiču na ekonomske odluke korisnika te da im pomognu da procijene prošle, sadašnje ili buduće događaje ili da potvrde ili koriguju ranije procjene.

c) Pouzdanost:

Informacije su pouzdane i ne sadrže značajne greške i nisu pristrasne, te se njihovi korisnici mogu pouzdati da vjerno prikazuju ono što predstavljaju.

d) Uporedivost:

Korisnicima je omogućeno i vremensko upoređivanje finansijskih iskaza, kako bi mogli da identifikuju promjene u finansijskom položaju i uspješnosti. Važna posljedica kvalitativnog obilježja uporedlvosti je da su korisnici obaviješteni o računovodstvenim politikama koje su primijenjene pri sastavljanju finansijskih iskaza, promjenama tih politika i učincima tih promjena.

Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijskih akata 16 livjeitaj revizora - strane 2-3. ‘ Agencija ja elektronske medije" Podeorica Napomene uz flnansijske Iskaze______

3. Osnovne računovodstvene politike

Osnovne računovodstvene politike Agencije su sljedeće: a) Pravilo procjenjivanja

Osnovno načelo procjenjivanja bilansnih pozicija jeste primjena nabavnih cijena i cijena koštanja. Računovodstvene politike se dosledno primjenjuju iz perioda u period. b) Realizacija

U skladu sa propisima, realizacija se priznaje kada nema značajne neizvjesnosti u pogledu naplativosti obračunatih prihoda od prodaje i mogućnosti povraćaja po osnovu reklamacije i kada se ekonomske koristi mogu pouzdano izmjeriti. Agencija ostvaruje prihode od: - naknada za emitovanje. Ovi prihodi odnose se na naknade obračunate na osnovu člana 42 Zakona o elektronskim medijima {„Sl.list CG", br. 46/10, 40/11, 53/11, 6/13, 55/16 i 92/17), člana 10 Pravilnika o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga („51.list CG", br. 25/11, 26/12, 38/14, 18/15,11/16, 61/18 i 83/18) i izdatih odobrenja za emitovanje; - naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev. Ovi prihodi odnose se na naknade obračunate na osnovu člana 42 Zakona o elektronskim medijima, člana 14 Pravilnika o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga i izdatih Odobrenja za pružanje audiovizuelne medijske usluge na zahtjev i • prihoda od registradonih naknada.

Prihodi od godišnjih naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga (naknade za emitovanje, naknade za pružanje AVM usluge na zahtjev) priznaju se prema iznosima fakturisanih naknada u skladu sa zakonom, umanjeni za Iznos nenaplativih potraživanja.

Ispravka vrijednosti za sumnjiva i sporna potraživanja iskazuje se kao posebna pozicija u okviru ostalih rashoda. c) Poslovni rashodi

Troškovi poslovanja uključuju sve troškove direktno vezane za izvršenje osnovne djelatnosti Agencije. d) Tekuće i investlciono održavanje

Troškovi tekućeg održavanja osnovnih sredstava se pokrivaju Iz prihoda tekućeg obračunskog perioda.

Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih fmansijskih iskaza 17 Izvještaj revizora - strane 2-3 "Agencija za elektronske medije' Podgorica Napomene uz finansljske iskaze______

3. Osnovne računovodstvene politike - nastavak e) Finansijski prihodi i rashodi

Prihodi od kamata nastali po osnovu potraživanja iz poslovnih odnosa iskazuju se u okviru finansijskih prihoda. U skladu sa zakonskim propisima pod kamatom se takođe podrazumijeva I bilo koji oblik revalorizacije potraživanja ako je tako ugovoreno, odnosno propisano.

Kamate nastale po osnovu obaveza obračunate do datuma bilansa stanja (nezavisno od toga da li se plaćaju ili pripisuju iznosu obaveza), iskazuju se u bilansu uspjeha u okviru finansijskih rashoda.

U okviru finansijskih rashoda iskazuju se i realizovane negativne kursne razlike. f) Preračunavanje stranih sredstava plaćanja

Sva potraživanja i obaveze u stranim sredstvima plaćanja, preračunata su u protivvrijednost EUR, po kursu valuta važećem na dan bilansa stanja.

Pozitivne i negativne kursne razlike, nastale preračunom potraživanja i obaveza u stranim sredstvima plaćanja u njihovu protivvrijednost u EUR, iskazuju se u bilansu uspjeha kao dio finansijskih prihoda, odnosno finansijskih rashoda. g) Nekretnine, postrojenja I oprema

Osnovna sredstva se vode po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za akumuliranu amortizaciju.

Ukoliko postoji znatno odstupanje neotpisane vrijednosti osnovnih sredstava od tržišne vrijednosti, svođenje na fer vrijednost vrši se procjenjivanjem u skladu sa načelima procjenjivanja i Međunarodnim računovodstvenim standardima.

Nabavke osnovnih sredstava evidentiraju se po nabavnoj vrijednosti. Nabavnu vrijednost čini fakturna vrijednost nabavljenih sredstava, uvećana za sve troškove nastale do njihovog stavljanja u upotrebu.

Alat i inventar raspoređuju se u osnovna sredstva, ako im je rok upotrebe duži od jedne godine, odnosno ako se kalkulativno otpisuju.

Pozitivna razlika nastala prilikom prodaje osnovnih sredstava knjiži se u korist ostalih prihoda. Neotpisana vrijednost otuđenih I rashodovanih osnovnih sredstava se naknađuje na teret ostalih rashoda

R T0,| n r.v n rf ,'V I ;:;i t < r i ■ „1 r n . •, I :■ :i„ .'. .! :1 ■■ .1 3 1. . .2 i i j . j ^ . J . 1 O.C C vili i m a m isk h v k a Z d 18 Izvještaj revizora strane 2-3. "Agencija i* elektronske medije' Podgortca Napomene u ; finansijske iskare______

3. Osnovne računovodstvene politike - nastavak h) Amortizacija

Amortizacija za 2018. godinu obračunava se za računovodstvene svrhe i to za svako osnovno sredstvo pojedinačno, po stopama koje su određene tako da se nabavna ili revalorizovana vrijednost osnovnih sredstava amortizuje u jednakim godišnjim iznosima u toku procijenjenog vijeka upotrebe osnovnog sredstva.

Amortizacija se obračunava proporcionalnom metodom u toku korisnog vijeka trajanja.

Amortizacija se obračunava počevši od narednog mjeseca za novonabavljena osnovna sredstva, odnosno obračunom na vrijednost osnovnih sredstava, utvrđenu krajem prethodne godine, za ostala osnovna sredstva.

Procijenjeni preostali vijek upotrebe osnovnih sredstava je:

Procijenjeni preostali Stopa Grupa osnovnih sredstava korisni vijek amortizacije (godina) (%) Nematerijalna imovina-softver 10 10 Kompjuterska oprema S 20 Vozila 3-10 10 - 33,33 I Ostala oprema 2-10 1 0 - 5 0

Za sredstva koja nisu posebno naznačena, primjenjuje se amortizacija sredstava ili grupe sredstava u koje bi se to sredstvo po svojim tehničkim karakteristikam moglo svrstati. ii Zalihe

Sitan inventar I alat se Iskazuju po nabavnim cijenama, a otpisuju se na teret troškova u cjelini prilikom stavljanja u upotrebu. j) Potraživanja po osnovu pruženih usluga

Potraživanja po osnovu pruženih usluga obuhvataju sva potraživanja po osnovu godišnjih naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga.

Terećenjem ostalih rashoda vrši se ispravka vrijednosti potraživanja po osnovu pruženih usluga, za ona potraživanja koja su pod sudskim sporom I za ona potraživanja koja nisu naplaćena u roku od 180 dana od dana dospijeća za naplatu.

Računovodstvene politike I napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih fmansijskih iskaza 19 Irvjeitaj revizora strane 2-3. 'Agencija za elektronske medije" Podgorka Napomene uz fm-ansijske Iskaze______

3. Osnovne računovodstvene politike - nastavak

k) Porezi i doprinosi

Porezi, doprinosi i druge zakonske obaveze, koje ne zavise od rezultata poslovanja, izdvajaju se uglavnom po propisima Opštine i Države Crne Gore. Izdvajanja se vrše pretežno za sledeće namjene: penzijsko-invalidsko i zdravstveno osiguranje i si.

Osnovicu čine uglavnom bruto zarade. Ovi porezi i doprinosi prikazani su u okviru rashoda.

Prema stručnom miiljenju Ministarstva fmansija Vlade RCG broj 04-4283/1 od 27.09.2004. godine Agencija nije obveznik poreza na dobit, s obzirom da je cilj njenog osnivanja obavljanje javnih funkcija (a ne sticanje dobiti na tržištu) i da je Zakonom određen način korilčenja njenog vijka prihoda nad rashodima.

I) Novčana sredstvo

Novčana sredstva se iskazuju u visini nominalne vrijednosti.

m) Beneficije za zaposlene

Doprinosi kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih

U skladu sa propisima koji se primjenjuju u Crnoj Gori, Agencija je u obavezi da plaća doprinose državnim fondovima kojima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih. Ova obaveza uključuje doprinose za zaposlene na teret poslodavca u iznosima obračunatim po stopama propisanim relevantnim zakonskim propisima. Agencija je takođe obavezna da od bruto plata zaposlenih obustavi doprinose i da ih u ime zaposlenih uplati tim fondovima. Doprinosi na teret poslodavca i doprinosi na teret zaposlenog se knjiže na teret rashoda perioda na koji se odnose.

Obaveze po osnovu otpremnino

Kolektivnim ugovorom u Agenciji broj 02-675 od 11.05.2016. godine (član 37), propisana Je obaveza Agencije da obezbijedi zaposlenom otpremninu prilikom odlaska u penziju u visini od najmanje pet zarada u Agenciji. Pri tome uzima se u obzir zarada koju je zaposleni ostvario u posljednjem mjesecu prije odlaska u penziju. Otpremnina se Isplaćuje danom odlaska u penziju, a najkasnije u roku od 30 dana od dana prestanka radnog odnosa.

Takođe, Kolektivnim ugovorom u Agenciji (član 39), propisana je i obaveza Agencije da obezbjeđuje sredstva za jubilarnu nagradu zaposlenom za 10, 20 i 30 godina rada, s tim da je najmanje pet godina radio u Agenciji. Sredstva za jubilarnu nagradu ne mogu biti niža od pet obračunskih vrijednosti koeficijenta u Agenciji.

n) Pravična fer vrijednost

Poslovna politika Agencije je da objelodani sve informacije o pravičnoj vrijednosti aktive i pasive za koju postoje zvanične tržišne informacije i kada se pravična vrijednost značajno razlikuje od knjigovodstvene vrijednosti.

______Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dto ovih finansljsklh Iskaza______20 Izv jriu j revizora - »tune 2-3. "Agencija za elektronske medije" Podgorica Napomene uz finansijske iskaze______

Prihodi 2018. 2017. € € Prihodi od prodaje

Prihodi od naknada za emitovanje 290.180 305.363 Prihodi od naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev 646.423 614.867 Prihodi od registracionih naknada 1.031 22.193 U kupno : 937.634 942.423

5. Troškovi materijala 2018. 2017. € €

Troškovi kancelarijskog materijala 7.886 8.053 Troškovi sitnog inventara 10.968 8.052 Troškovi instalacionog materijala 978 896 Troškovi materijala za održavanje osnovnih sredstava 1.151 556 Troškovi goriva 3.541 3.114 Ukupno: 24.524 20.671

Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijskih iskaza 21 Izvještaj revizora - strane 2-3. ‘ Agencija za elektronske medije" Podgorica Napomene uz finansljske iskaze______

Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi

2018. 2017. CC

Troškovi zarada Troškovi neto zarada 288.437 264.127 Troškovi poreza na zarade 44.195 40.815 Troškovi doprinosa na zarade - na teret zaposlenog 105.046 96 301

Troškovi doprinosa na zarade - na teret poslodavca 45.084 41.331 482.762 442.574

Troškovi naknada

Naknade Savjeta • neto 52.257 54 816 Naknade Savjeta - porez i doprinosi 28.430 28.398 Ugovori o djelu - neto 5.865 7.528 Ugovori o djelu - porez i doprinosi 639 2.202 Troškovi zimnice - neto 12.000 10.500

Troškovi zimnice - porez i doprinosi 7.755 6.785

Troškovi službenih putovanja 13.419 15.294

Jubilarne nagrade - 1.993 Ostale naknade zaposlenim (8 mart, novogodišnji paketići...) 2.745 3.725 Porez i doprinosi na naknade zaposlenima 1.525 553 Pomoć zaposlenima 1.500 3.500 126.135 135.294

Ukupno: 608.897 577.868

Broj zaposlenih na dan 31.12.2018. godine iznosio je 25. (2017. godine 23). U 2018. godini sve zarade su ukalkulisane i isplaćene. Odluka direktora broj 02-1816/1 od 5.09.2018. godine o isplati zimnice u neto iznosu 480 € po zaposlenom.

7. Troškovi amortizacije i rezervisanja

Troškovi amortizacije i rezervisanja za 2018. godinu u ukupnom iznosu 27.655 € (2017. godine 25.622 €) sadrže amortizaciju obraćunatu u skladu sa Napomenom 3(h) u iznosu 21.333 € kao i troškove rezervisanja u skladu sa MRS 19 u iznosu 6.322 C

Računovodstvene politike I napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih linanvjskih ukaza 22 Izvještaj revizora - Hrane 2-3. 'Agencija u elektronske medije" Podgorica Napomene u ; fmansljske iskaze______

Ostali poslovni rashodi 2018. 2017. € €

Troškovi telefonskih i PTT usluga 6.688 7.616 Troškovi usluga održavanja 5.725 6.143 Troškovi osiguranja 862 580 Troškovi promocije medijske pismenosti 12.541 1.250 Troškovi neproizvodnih usluga 42.797 22.073 Troškovi sponzorstva i donacija 18.888 30.630 Troškovi platnog prometa 3.745 3.700 Troškovi reprezentacije 4.330 3.784 Troškovi članarina međunarodnim organizacijama 5.308 7.720 Troškovi poreza, prireza 9.067 7.464 Troškovi doprinosa 3.625 5.260 Ostali nematerijalni troškovi 14.115 10.325 Ukupno: 127.691 106.545

Troškovi promocije medijske pismenosti odnose se na realizaciju Sporazuma o saradnji Između Fonda Ujedinjenih nadja za djecu (UNICEF), Predstavništva za Crnu Goru I Agencije. Sporazum broj 02-471 je potpisan 22.03.2018. godine. Realizacija Sporazuma traje do 31.12 2019 godine.Sporazum predstavlja dogovor o saradnji prilikom realizacije podrške UNICEF-a procesu unapređenja, ostvarivanja i zaštite prava djece u elektronskim medijima (TV i radio) u skladu sa zakonskim okvirom unutar kojeg djeluju obje strane kao i programskim dokumentima kao što su godišnji planovi rada Agencije i Country Programmne Document for UNICEF Montenegro 2017 2021. Troškovi sponzorstva i donacija u ukupnom iznosu 18.888 € se odnosi na isplate fizičkim i pravnim licima - ukupno 69 u pojedinačnim iznosima od 100 C do 1.397 €. Troškovi neproizvodnih usluga u ukupnom iznosu 42.797 € se odnose na troškove: registracije vozila u iznosu 1 315 €, troškove revizije finansijskih iskaza u Iznosu 1.017 €, troškove usluga korišćenja softvera za praćenje strukture i gledanosti emitovanog programa TV emltera u iznosu 19.965 C, troškove usavršavanja zaposlenih t kotizacije u iznosu 5.989 € usluge monitoring medija u iznosu 4.356 €, troškove advokata i sudski troškovi u iznosu 1.505 C, troškove usluga javnih izvršitelja u Iznosu 452 €, troškove unapređenja informacionog sistema u iznosu 2.207 €, troškove stečajnih postupaka u iznosu 1.500 C, kao i troškovi ostalih neproizvodnih usluga u ukupnom iznosu 4.491 € (ovi troškovi se odnose na naknadu troškova štampanja pravilnika, podataka i odluka o raspisivanju javnih konkursa objavljenih u Službenom listu Crne Gore). Ostali nematerijalni troškovi u ukupnom iznosu 14.115 € se odnose na stručnu literaturu u iznosu 978 C, troškove preplate na štampu, časopise, novinske agencije u iznosu 3.438 €, troškove administrativnih taksi u iznosu 197 €, troškove oglasa u iznosu 2.792 €, troškove Izrade i ugradnje svjetleće reklame u iznosu 2.662 € kao i na ostale nematerijalne troškove - troškovi bifea u ukupnom iznosu 4.048 €.

Računovodstvene politike I napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijskih iskaza 23 Izvještaj revizora - strane 2-3. "Agenciji u elektronski medijev Podgonca Napomene u? flrmnsijske Ukare______

9. Finansijski prihodi

2018. 2017. € €

Prihodi od kamata 20 36 Prihodi od kamata (prinudna naplata) 1.471 • Ukupno: 1.491 36

10. Finansijski rashodi

2018. 2017. € C

Troškovi kamata 402 . Troškovi subvencije kamata 11.141 12.412 Ukupno: 11.543 12.412

Troškovi subvencije kamata odnose se na troškove subvencioniranja dijela kamata na stambene kredite zaposlenih u skladu sa Pravilnikom o rješevanju stambenih potreba zaposlenih u Agenciji za radio-difuziju (br. 01-288 od 29.01.2007 godine) i Ugovorom o kreditiranju zaposlenih u Agenciji 2a radio-difuziju, zaključenom 09.03.2007. godine između Agencije i Crnogorske komercijalne banke a.d. Podgorica.

11. Ostali prihodi 2018. 2017. € €

Prihodi od naknada za prenos odobrenja - 135.834 Prihodi od naknada za korlšćenje radijskih prijemnika u vozilu - 2.285 Prihodi od naplate ranije otpisanih potraživanja 14.506 69.803 Prihodi od ukidanja rezervisanja za jubilarne nagrade 408 - Prihodi od refundacija - bolovanje 3.860 Ostali prihodi 6.419 10.072 Ukupno: 25.193 217.994

Ostali prihodi u ukupnom iznosu 6.419 € odnose se na prihode od naknada za razmatranje zahtjeva za izdavanje, promjenu i produženje odobrenja za emitovanje u iznosu od 4.800 C, prihode od naknada za razmatranje prijava na javni konkurs za dodjelu prava na emitovanje u iznosu od 900 C, prihode od naknada za razmatranje zahtjeva za izdavanje odobrenja za pružanje AVM usluga na zahtjev u iznosu od 500 C i prihode od naplaćenih troškova postupaka javnih izvršenja u iznosu od 219 €.

Računovodstvene politike i napomene n j stranama 9 do 31 w sastavni dio ovih finansjjsklh iskaza 24 IzvjeStaJ revizora - strane 2-3. "Agencija za elektronske medije" Podgorica Napomene uz fmansijske »škare______

12. Ostali rashodi 2018. 2017. C €

Rashod opreme 351 - Troškovi ispravke vrijednosti potraživanja 19.433 57.723 Troškovi direktnog otpisa potraživanja 6.036 1.682 Ostali rashodi - sindikat 8.550 9.350 Ukupno: 34.370 68.755

Troškovi ispravke vrijednosti potraživanja u iznosu od 19.433 € odnose se na troškove indirektnog otpisa potraživanja od kupaca u skladu sa Napomenom 3(j).

Troškovi direktnog otpisa potraživanja u iznosu od 6.036 € odnose na direktan otpis potraživanja od „Lokalni javni emiter Radio i Televizija Pljevlja" a u skladu sa Odlukom broj 01-1152/1 od 29.05.2018. godine.

Ostali rashodi u iznosu od 8.550 €, obuhvataju uplate Sindikalnoj organizaciji Agencije za elektornske medije u svrhu podrške aktivnostima za poboljšanje materijalnog položaja zaposlenih a na osnovu odluka broj: 02-1054/1 od 10.05.2018. godine u iznosu 2.500 €, 02-2333/1 od 6 12.2018. godine u iznosu 1.050 € i 02-2334/1 od 6.12.2018. godine u iznosu 5.000 €.

13. Nematerijalna ulaganja

Nematerijalna ulaganja €

Nabavna vrijednost

Stanje 01.01.2018. godine 77.554 Nabavke u toku godine * Rashod ______-2.422 Stanje 31. decembra 2018. godine ______75.132

Ispravka vrijednosti 70.627 Stanje 01.01.2018. godine 1.056 Amortizacija za 2018. godinu ______-2.422 Stanje 31. decembra 2018. godine ______69.261

Sadašnja vrijednost 31.12.2018. godine 5.871

Sadašnja vrijednost 31.12.2017. godine ______6.927

Tokom 2018. godine je prikazano umanjenje - rashod nematerijalnih ulaganja bez sadašnje vrijednosti (nabavne i ispravke vrijednosti u iznosu 2.422 € - softver ASI8703). Odluka direktora broj 02-1015/3 od 30.11.2018. godine.)

Amortizacija je obračunata u skladu sa Napomenom 3(h). Računovodstvene politike i napom ene na siranam a 9 do 31 tu sastavni dio ovih finansijsfclh Iskaza______25 izvještaj revizora - strane 2-3. ‘ Agencija ta elektronske medije" Podgorica Napomene u : fuMnsljsk? iskare______

14. Nekretnine, postrojenja i oprema

Oprema <

Nabavna vrijednost

Stanje 1.01.2018 godine 343.133 Nabavka 4.472 Rashod -2.404 Stanje 31. decembra 2018. godine 345.201

Ispravka vrijednosti

Stanje 1.01.2018. godine 281.235 Amortizacija za 2018. godinu 20.277 Rashod -2.054 Stanje 31. decembra 2018. godine 299.458

Sadainja vrijednost 31.12.2018. godine 45.743 Sadašnja vrijednost 31.12.2017. godine 61.898

Tokom 2018. godine Agencija je izvršila:

nabavku opreme u iznosu 4.472 € i to: Segate HOD 6TB u iznosu od 362 C, Osmokanalni DVR video snimač - 2 komada u iznosu od 700 C, lenovo ideaPad notebook računar u iznosu od 397 €, Kyocera Ecosys laserski kolor štampač - 2 komada u iznosu od 1.208 €, OKI B432dn laserski crno-bijeli štampač - 2 komada u iznosu od 578 €, 24-portni mrežni switch u iznosu od 204 €, Monitor 24" u iznosu od 410 €, Kućište bez napajanja • 2 komada u Iznosu od 240 C, Laserski daljinometra Bosch u iznosu od 165 C i pokretna kaseta 3F - 2 komada u iznosu od 208 €. - rashod opreme u Iznosu 350 i (nabavne vrijednosti u iznosu 2.404 € i odgovarajuće ispravke vrijednosti u iznosu 2.054 €). Odluka direktora broj 02-1015/3 od 30.11.2018. godine.

Godišnji popis je izvršen na osnovu Odluke direktora broj 02-1911 od 12.10.2018. godine. Dana 1101.2019. godine usvojen je Izvještaj o redovnom godišnjem popisu sredstava, potraživanja i obaveza Agencije sa stanjem na dan 31.12.2018. godine

Amortizacija je obračunata u skladu sa Napomenom 3(h).

Uvidom u obračun amortizacije za period od 1.01.2018. godine do 31.12.2018. godine ne postoji rezidualna vrijednost niti za jedno sredstvo. Postoji izvjestan broj opreme koja ima sadašnju vrijednost nula € a ista nije isknjižena znači da je u upotrebi. Potrebno je izvršiti procjenu opreme u skladu sa MRS 16.

Agencija obavlja djelatnost u poslovnom prostoru kojeg je dobila na korišćenje od Vlade Crne Gore. Naime, Odlukama Vlade Crne Gore, Uprave za imovinu, broj 0201-8182 od 14.09.2018. gpdlne i 0201-9399 od 19.10.2018. godine o ustupanju na korišćenje bez naknade poslovnih prostora Agenciji se ustupaju na korišćenje bez naknade poslovni prostori u zgradi u Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog broj 9 (prvi sprat) u Podgorici. Prostor se sastoji od dva kabineta sa predkabinetom, jedanaest kancelarija, male i velike sale, čajne kuhinje I zajedničkih prostorija.

___ Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijsMh Iskaza______26 izv)eitaj revizora • strane 2-3. 'Agencija ta elektronske medije' Podgorica Napomene uz fmansijske iskaze______

15. Potraživanja

2018. 2017. € e

Kupci u zemlji 372 351 390.240 Ispravka vrijednosti potraživanja -322.070 -328.251 Potraživanja od zaposlenih ■ po osnovu akontacija 2.034 1.350 Potraživanje od državnih organa-refundacija bolovanja 3.860 Dati avansi 299 296 Depozit za master business card 1.219 1.217 Ukupno: 57.693 64.852

Kupci u zemlji:

- Blue Moon d.o.o./TV MBC Podgorica u iznosu 84.737 €, - Radio Elmag d.o.o. Podgorica u iznosu 70.782 €, - Radio Televizija Atlas d.o.o. Podgorica u iznosu 53.736 €, - M Corona d.o.o. Bar u Iznosu 24.8901 , ■ RTV Panorama Pljevlja u iznosu 18.388 €, -TV Sun Bijelo Polje u iznosu 16.042 €, - Adnan d.o.o. Plav/Glas Plava u iznosu 16.329 € , - Blue Moon/TV MBC Novi Podgorica u iznosu 12.716 €, - TV Vijesti d.o.o. Podgorica u iznosu 11.949 C kao i - potraživanja od ostalih kupaca u ukupnom iznosu 62.782 €

Tokom 2018. godine Agencija je:

-izvršila direktan otpis potraživanja u ukupnom iznosu 6.036 C, • izvršila indirektan otpis potraživanja u ukupnom iznosu 19.433 € kao i - naplatila ranije otpisan potraživanja u ukupnom Iznosu 14.506 €.

Gotovina i gotovinski ekvivalenti

2018. 2017. € C

Transakcioni računi 1.638.520 1.792.478 Devizni račun 17.929 23.913 Blagajna 1.551 848 Ostala novčana sredstva • master business card 654 1.200 Ukupno: 1.658.654 1.818.439

Finansijsko poslovanje Agencija obavlja preko Crnogorske Komercijalne banke a.d. Podgorica i Prve banke CG a.d. Podgorica.

a.ifi;novodtwrne politike i napomene na siranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijskih iskat» 27 livJeStaj revizora • strane 2-3. "Agencija za elektronske medije' Podgorica Napomene uz finansijske iskaze______

17. Osnovni kapital

Osnovni kapital Agencije iskazan u knjigovodstvenoj evidenciji na dan 31.12.2018. godine iznosi 540.691 €. Kapital u prikazanom iznosu nije evidentiran u Statutu Agencije odnosno u CRPS. (stanje na dan 31.12.2017 godine iznosi 540.691 €).

Promjene na kapitalu u toku 2018.1 2017. godine prikazane su u Izvještaju o promjenama na kapitalu ( strana 8).

18. Neraspoređena dobit

Poslovnu 2018. godinu Agencija je završila sa dobitkom u iznosu 129.638 € (stanje na dan 31.12.2017. godine Iznosi 348.580 €|. Nerasporedjena dobit iz ranijih godina iznosi 1.124.157 €. Ukupna nerasporedjena dobit na 31.12.2018. godine iznosi 1.189.503 €. Tokom 2018. godine je izvršeno umanjenje nerasporedjene dobiti iz ranijih godina u ukupnom iznosu 64.292 €. Naime: • prijevremena otplata subvencija kamata za zaposlene iznosi 45.396 bruto odnosno 40.701 € neto i odgovarajući porez u iznosu 4.695 € Uvidom u Zapisnik broj 01-2094/1 sa 212. sjednice Savjeta održane 02.11.2018. godine jednoglasno je donešena Odluka o davanju saglasnostl da se iz akumulirane a neraspoređene dobiti ranijih godina izvrši pokriće ukupnih obaveza po osnovu subvencioniranog dijela kamte na stambene kredite zaposlenih i pripadajućeg poreza. Agencija je potplsla Anex Ugovora o kreditiranju zaposlenih u Agenciji za radio difuziju broj 4553 od 09.03.2007. godine, broj 02-2513 od 28.12.2018. godine. Predmet Anex-a je »Vrši se izmjena člana 6 Ugovora na naćin što se Agencija obavezuje da izvrši jednokratnu uplatu iznosa od 40.700,66 € ...sve svoje obaveze po osnovu subvencioniranja dijela kamate na kredite koji su odobreni zaposlenim u Agenciji...« i - rezervisanje u skladu sa MRS 19 u iznosu 18.897 €. Naime, aktuar je izvršio rezervisanje na osnovu Kolektivnog ugovora a u skladu sa MRS 19 za zaposlene po osnovu otpremnina i jubilarnih nagrada. Ukupan efekat rezervisanja je prikazan kao obaveza a dio koji se odnosi na period do 01.01.2018. godine je prikazan kao korekcija nerasporedjene dobiti u iznosu 18 896 €.

Izvještaj o promjenama na kapitalu - strana 8.

Računovodstvene politike I napomene na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih financijskih iskaza______28 Izvještaj revizora - strane 2-3. "Agerci|a 2a elektronske medije" Podgorica Napomene u ; finansljske tskaze______

19. Dugoročna rezervisanja

Dugoročna rezervisanja na dan 31.12.2018. godine iznose 22.874 € i ista se odnose na rezervisanja po MRS 19 - Naknade zaposlenima, koju je izvršio aktuar dana 19.01.2019. godine sa stanjem na dan 31.12.2018. godine. Naime aktuar je Izvršio rezervisanje u ukupnom iznosu 25.218 € i to: - otpremnine u iznosu 13.809 € I • jubilarne nagrade u iznosu 11.409 €.

Rezervisanje koje se odnosi na period prije 2018. godine iznosi 18.897 € i isto je prikazano kao korekdja neraspoređene dobiti iz ranijih godina a rezervisanje za 2018. godinu Iznosi 6.321 € od čega se dio na rezervisanje po osnovu jubilarnih nagrada odnosi 2.344 € a dio na rezervisanje po osnovu otpremnina 3.977 €.

Tokom 2018. godine izvršeno je umanjenje na ime ukidanja rezervisanja jubilarnih nagrada u ukupnom iznosu 2.344 € i to:

• izvršena je isplata R. Novaković u iznosu 968 €, za 20 godina radnog staža - Odluka direktora broj 02-1437 od 26.06.2018. godine, (1.077 € bruto), - izvršena je Isplata M. Vukušić u iznosu 968 €,za 20 godina radnog staža - Odluka direktora broj 02-1775 od 27.08.2018. godine, (1.077 € bruto) i • ukidanje više rezervisanih sredstava po osnovu isplaćenih jubilarnih nagrada u iznosu 408 €.

20. Obaveze iz poslovanja 2018. 2017. € C

Dobavljači u zemlji 1.965 5.751 Primljeni avansi 12.928 281.517 Ukupno: 14.893 287.268

Dobavljači u zemlji:

- Infomont d.0.0. Podgorica u Iznosu 491 €, - Arhlmed d.0.0. Podgorica u iznosu 363 €, - Petrol CG MNE d.0.0. Podgorica u iznosu 252 €, - Crnogorski Telekom d.0.0. Podgorica u Iznosu 235 € kao i - obaveze prema ostalim dobavljačima u ukupnom Iznosu 624 €.

Primljeni avansi u ukupnom iznosu 12.928 € odnose se na primljene avanse od kupaca u iznosu 667 € kao 1 na obaveze za primljene avanse - sredstva Fonda za pomoć komercijalnim radio emiterima u iznosu 11.053 €.

21. Odnosi sa povezanim pravnim licima

Ne postoje dužničko povjerilački odnosi sa osnivačem.

Računovodstvene politike i njpom gn? n j stranama 9 do 31 >u sastavni dio ovih (inansijskih isk « a 29 Izvještaj revizora - strane 2-3. "Agenciji a elektronske medije" Podgoriea Napomene m financijske iskate______

22. Eksterna kontrola

Agencija je tokom 2018. godine bila predmet eksterne kontrole - Uprave za Inspekcijske poslove, Odsjek za inspekciju za javne nabavke. Zapisnikom o izvršenom inspekcijkom nadzoru broj 02-201S od 16.10.2018. godine je utvrđeno da je Agencija uredno pripremila Plan javnih nabavki za 2018. godinu i isti obajvila na portalu Uprave za javne nabavke. Inspekcija je izvršila uvid u Izvještaj o sprovedenim postupcima javne nabavke i zaključenim ugovorima o javnim nabavkama i konstatovala da je sve u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama.

23. Sudski sporovi

Na dan 31.12.2018. godine. Agencija vodi određeni broj sudskih sporova u kojima se pojavljuje i kao tužilac i kao tuženi. Sporovi gdje se Agencija pojavljuje kao tužilac se odnose na sporove vezano za naplatu potraživanja. Agencija očekuje naplatu samo dijela potraživanja dok za veći dio potraživanja ne očekuje pozitivan ishod.

U toku 2018. godine, Agencija je posredstvom javnih izvršitelja pokrenula određeni broj postupaka - predloga za izvršenje radi naplate zaostalih dugovanja po osnovu izdatih odobrenja za emitovanje.

U toku 2018. godine, a na predlog Agencije, otvoren je određeni broj stečajnih postupaka protiv emitera od kojih nije bilo moguće izvršiti naplatu iz razloga nedostatka sredstava na računima izvršnog dužnika. Žiro računi emitera protiv kojih je Agencija pokrenula stečajne postupke već duži vremenski period bili su blokirani od strane Centralne banke Crne Gore, a saglasno završenim izvršnim postupcima koje je pokrenula Agencija.

Na dan 31.12.2018. godine, Agencija vodi i određeni broj sudskih sporova u svojstvu tuženog (u slučajevima kada su emiteri ili drugi subjekti pokrenuli upravni spor protiv konačnog akta Savjeta Agencije za elektronske medije). Finansijski Iskazi ne sadrže rezervisanja i korekcije po ovom osnovu jer po procjeni rukovodstva Agencija ne može imati štete po ovim sporovima.

Računovodstvene poliMte i napomer>e na stranama 9 do 31 su sastavni dio ovih finansijskih *ska;a 30 IzvJeitaj revizora - strane 2-3. "Agencija za elektronske medije" Podgcrtca Napomene u ; flnansljske iskaze______

24. Unutrašnja revizija

U skladu sa odredbama Zakona o sistemu unutrašnjih finansijskih kontrola u javnom sektoru („SI. list Crne Gore", br. 73/08, 20/11 i 34/14), Agencija je u obavezi da organizuje sistem unutrašnjih finansijskih kontrola radi unapređenja finansijskog upravljanja i odlučivanja u realizaciji postavljenih ciljeva subjekata, a naročito:

- obavljanja poslovanja u skladu sa zakonima, podzakonskim i internim aktima, ugovorima i propisanim postupcima;

- obezbjeđenja pouzdanog, potpunog i blagovremenog finansijskog i poslovnog izvještavanja;

- pravilnog, ekonomskog, efikasnog i efektivnog korišćenja sredstava I

• zaštite imovine, obaveza i drugih resursa od gubitka koji mogu nastati neodgovarajućim upravljanjem, neopravdanim trošenjem i korišćenjem, kao i od nepravilnosti i prevara.

Agencija nije organizovala službu unutarnje revizije koja bi se bavila sistemom unutrašnjih finansijskih kontrola i drugim aktivnostima propisanim navedenim zakonom.

Imajući u vidu novi Zakon o upravljanju 1 unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru („SI.list CG", br.75/18 od 23.11.2018. godine) Agencija će razmotriti mogućnost za uspostavljanje unutrašnje revizije u skladu sa članom 49 stav 2 ovog zakona.

25. Poreski tretman Agencije za elektronske medije

Prema stručnom mišljenju Ministarstva finanslja Vlade RCG broj 04-4283/1 od 27.09.2004. godine Agencija nije obveznik poreza na dobit, s obzirom da je cilj njenog osnivanja obavljanje javnih funkcija (a ne sticanje dobiti na tržištu) i da je Zakonom određen način korišćenja njenog viška prihoda nad rashodima.

Agencija za elektronske medije nije obveznik obračunavanja PDV-a, u skladu sa odredbama člana 13, stav 6 Zakona o porezu na dodatu vrijednost („SI. list Crne Gore", br. 65/01, 12/02, 38/02, 21/03, 76/05, 04/06 i „SI. list Crne Gore" br. 16/07, 73/19, 29/13, 9/15, 53/16, 1/17 i 50/17)".

26. Događaji nakon datuma bilansa stanja

Agencija je Dopisom broj 02-156 od 28.01.2019. godine dostavila podatke o pokretnim i nepokretnim stvarima Agencije Upravi za imovinu.

U Podgorici, 28 01.2019. godine

Računovodstvene politike i napomene na stranama 9 do 3150 sastavni 31 I2vjeitaj revizora - strane 2-3. Crna Gora AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE Broj: 01 – 259 Podgorica, 18.02.2019. godine

I Z V J E Š T A J O R A D U AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE ZA 2018. GODINU

Podgorica, februar 2019. godine Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

S A D R Ž A J: UVOD 3

RAZVOJ I IMPLEMENTACIJA ZAKONSKOG I PODZAKONSKOG OKVIRA OD ZNAČAJA ZA 4 AUDIOVIZUELNI MEDIJSKI SEKTOR

NADZOR NAD PRIMJENOM ZAKONA O ELEKTRONSKIM MEDIJIMA 13

FOND ZA POMOĆ KOMERCIJALNIM RADIO EMITERIMA 51

STANJE TRŽIŠTA USLUGA DISTRIBUCIJE RADIO I TELEVIZIJSKIH PROGRAMA DO KRAJNJIH KORISNIKA 58

REALIZACIJA PROGRAMA RAZVOJA MEDIJSKE PISMENOSTI 61

MEĐUNARODNA SARADNJA 72

JAVNOST RADA 84

FINANSIJSKI POKAZATELJI POSLOVANJA U 2018. GODINI

Prilozi:

Prilog 1 - Pregled izrečenih upozorenja (po prigovorima i po službenoj dužnosti)

Prilog 2 - Pregled kampanja od javnog interesa i značaja

Prilog 3 - Pregled razmatranih zahtjeva za slobodan pristup informacijama

2 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

UVOD

Nadzor nad primjenom Zakona o elektronskim medijima je posebno intenziviran u toku 2018. godine u dijelu poštovanja programskih standarda vezanih za zaštitu maloljetnika, medijsko predstavljanje u predizbornim kampanjama, kao i primjene obaveza emitera u vezi sa prijavljenom programskom strukturom i minimalnim obavezama kad je riječ o informativnom programu. Na osnovu seta analiza prikupljenih i raspoloživih podataka, kod određenog broja emitera su uočene nepravilnosti i odstupanja od uslova iz izdatih odobrenja za emitovanje. Zbog toga su protiv njih pokrenuti postupci koji su rezultirali usaglašavanjem rada sa propisanim uslovima ili izricanjem upozorenja, kao upravno-nadzornih mjera. Postupajući po službenoj dužnosti ili po prigovorima na rad pružalaca AVM usluga, izrečeno je 88 upozorenja emiterima. Svi postupci su vođeni na transparentan i efikasan način, a sve prvostepene i drugostepene odluke po prigovorima su objavljene na veb-sajtu Agencije. Aktivnosti usmjerene ka promociji i unapređenju medijske pismenosti obilježile su rad Agencije u 2018. godini. Podrška i entuzijazam na koji je Agencija naišla u planiranju i realizaciji ovih aktivnosti nedvosmisleno ukazuju da postoje dobri preduslovi da se, na osnovu prvih pozitivnih rezultata, ovaj proces inzenzivira i proširi, uz uključivanje različitih organizacija i subjekata. Peta raspodjela sredstava iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima sprovedena je na osnovu konkursa koji je raspisan u maju 2017. godine. Na osnovu rezultata realizacije svih 65 ugovora o grantovima, može se zaključiti da su maksimalno iskorišćena sredstva iz ovog Fonda prikupljena do stupanja na snagu Odluke Ustavnog suda Crne Gore o ukidanju odredbi Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima koje su bile osnov za prikupljanje i raspodjelu sredstava po osnovu naknade za korišćenje radijskih prijemnika. Naplata prihoda po osnovu naknada za emitovanje u 2018. godini bila je bolja u odnosu na prethodne godine. Iako je reprogramiranje duga, u pojedinim slučajevima, dalo određene rezultate, Agencija je i u toku 2018. godine nastavila sa mjerama prinudne naplate potraživanja, ali i pokretanjem stečajnih postupaka. Na međunarodnom planu, predstavnici Agencije su pratili rad Kontakt komiteta za sprovođenje Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama i Evropske grupe regulatora za audiovizuelne medijske usluge (ERGA), što je omogućilo praćenje trendova u primjeni ili reviziji standarda u sektoru AVM usluga. Nastavljeno je učešće u aktivnostima regionalnih mreža regulatornih tijela za medije (EPRA, MNRA), kao i aktivnostima vezanim za pripremu pregovora za poglavlje 10 - Informaciono društvo i mediji poglavlja 8 - Konkurencija, 23 - Pravosuđe i osnovna prava i 28 - Zaštita potrošača. Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu je dokument koji sadrži informacije o ostvarivanju njenih obaveza direktno propisanih zakonom ili relevantnim podzakonskim aktima. Saglasno Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti ovaj Izvještaj se, uz Izvještaj o finansijskom poslovanju Agencije za 2018. godinu, dostavlja Skupštini Crne Gore na usvajanje.

3 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu RAZVOJ I IMPLEMENTACIJA ZAKONSKOG I PODZAKONSKOG OKVIRA OD ZNAČAJA ZA AVM SEKTOR

1. Zakon o državnoj upravi

Krajem novembra 2018. godine, stupio je na snagu Zakon o državnoj upravi1 kojim se uređuju poslovi državne uprave, organizacija državne uprave, prenošenje i povjeravanje poslova državne uprave, kao i druga pitanja od značaja za vršenje poslova državne uprave. On je zamijenio zakon iz 2003. godine i uveo set novih ili revidiranih institucionalnih rješenja ali i izazvao intenzivnu debatu oko pozicije, prava i obaveza nezavisnih regulatornih tijela. Jedna od novina je i definisanje državnih agencija, kao nosilaca javnih ovlašćenja (član 42 Zakona), na koje se ovaj zakon primjenjuje. Kako je predlog zakona koji je u septembru 2018. godine usvojila Vlada Crne Gore imao neka neprihvatljiva rješenja koja su se odnosila i na Agenciju za elektronske medije, nakon energične reakcije ove Agencije, medija i civilnog sektora, ali i pojedinih međunarodnih organizacija, predlog je revidiran. Prema tumačenju Vlade Crne Gore, usvojena verzija zakona se ne odnosi na Agenciju za elektronske medije i još manji broj regulatornih tijela, dok je obaveza usaglašavanja posebnih zakona kojim su uspotavljeni ostali regulatorni organi predviđen u roku od 12 mjeseci od dana stupanja na snagu zakona. Kako u fazi izrade, tako i nakon usvajanja finalne verzije, Agencija posebno smatra spornim rješenja kojim se predviđa da: - „Državne agencije se osnivaju za vršenje poslova regulisanja tržišta u djelatnostima od javnog interesa, odnosno izvršavanje zakona u određenoj oblasti, samo ako postoji jasan zahtjev za funkcionalnu i organizacionu samostalnost tijela koji proizilazi iz prava Evropske unije ili međunarodnog sporazuma i taj zahtjev ne može da se obezbijedi ako tijelo obavlja poslove u statusu organa državne uprave. Državna agencija može imati status pravnog lica i za svoj rad odgovara Vladi u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim je osnovana” (član 42 stav 2). Naime, umjesto obaveze, predlog zakona predviđa da agencija može imati status pravnog lica, ali da u svakom slučaju za svoj rad odgovara Vladi. To bi predstavljalo značajan korak unazad od standarda o odgovornosti regulatornog tijela javnosti (kako je to propisano zakonom još od 2002. godine). - “Predsjednika i članove savjeta državne agencije imenuje i razrješava Vlada”. Zakon ne sadrži nikakve garancije za sprovođenje imenovanja na demokratski i transparentan način. - „Državna agencija najmanje jednom godišnje, podnosi Vladi izvještaj o svom radu koji sadrži prikaz izvršavanja zakona i drugih propisa, podatke o realizaciji ciljeva iz programa rada državne agencije, ocjenu stanja i mjera koje su preduzete za unaprjeđenje stanja i finansijski izvještaj“ (član 45 stav 3).

2. Izrada novog Zakona o medijima

Početkom 2018. godine Ministarstvo kulture pristupilo je izradi novog Zakona o medijima iz 2002. godine u cilju revizije postojećih ili uvođenju novih rješenja kako bi se obezbijedila bolja zaštita prava na slobodu izražavanja, kao temeljnog ljudskog prava zagarantovanog Ustavom Crne Gore, ali i unaprijedio zakonodavni i institucionalni okvir za rad i razvoj tradicionalnih i novih (on line) medija.

1 „Sl. list CG“, br. 78/18. 4 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Prepoznajući ulogu Agencije za elektronske medije u dijelu kreiranja i implementacije pravnog okvira za rad medija, a posebno pružalaca AVM usluga i uspostavljanje dobre prakse u ovoj oblasti, predstavnici Agencije su učestvovali u radu radne grupe. Naša pažnja je posebno bila usmjerena na pitanja koja se odnose na: - definisanje medija, odnosno opsega samog zakona, u skladu sa Preporukom SE (2011) 7 o novom pojmu medija2; - mjera za unapređenje pluralizma medija (sistemsko uređivanje obaveze podnošenja, prikupljanja i objavljivanja podataka o transparentnosti vlasništva i finansiranja medija iz javnih fondova, uvođenje Fonda za podsticanje pluralizma i raznovrsnosti medija), u skladu sa Preporukom SE (2007) 2 o medijskom pluralizmu i raznovrsnosti medijskog sadržaja3 i Preporukom SE (2018) 11 o medijskom pluralizmu i transparetnosti medijskog vlasništva4. Nakon dobijanja ekspertskih mišljenja stručnjaka Savjeta Evrope i OEBSa, Ministarstvo kulture je priredilo revidiranu verziju nacrta zakona i početkom 2019. godine organizovalo javnu raspravu. Planom rada Vlade Crne Gore za 2019. godinu, usvajanje predloga ovog zakona je predviđeno za prvi kvartal.

3. Izmjena Zakona o nacionalnom javnom emiteru Radio i televizija Crne Gore

Predstavnici Agencije su aktivno učestvovali i u radu radne grupe za izradu Nacrta zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nacionalnom javnom emiteru Radio i Televizija Crne Gore5, koju je početkom 2018. godine formiralo Ministarstvo kulture. Zadatak radne grupe je bio da pripremi tekst izmjena i dopuna zakona koje bi značile dodatno snaženja mehanizama političko-institucionalne nezavisnosti javne radio-difuzije u skladu sa međunarodnim standardima i komparativnom praksom ove oblasti. Posebna pažnja predstavnika Agencije je bila usmjerena na pitanja koja se odnose na (1) revidiranje strukture, nadležnosti i modela izbora organa upravljanja i (2) unapređenje nadzora nad implementacijom ugovora o finansiranju javnih usluga Radio i Televizija Crne Gore (RTCG), odnosno definisanje nadležnosti, prava i obaveza Agencije kao nadležnog regulatornog tijela. U tom smislu posebno važna su rješenja koja se odnose na : - revidirani model odabira i imenovanja članova savjeta RTCG - koji predviđa da je u postupak uključena Agencija; - postupak uvođenja novih usluga - konačna odluka o uvođenju značajno novih usluga bila bi u nadležnosti Savjeta Agencije. - nadzor nad sprovođenjem ugovora o pružanju javnih usluga - Prepoznajući značaj prikupljanja i objavljivanja cjelovitih i redovnih podataka o rezultatima primjene preuzetih obaveza iz ugovora, kao osnovnih parametara za ocjenu rezultata u postizanju zakonskih i preuzetih programskih obaveza RTCG, predviđa se set prava i obaveze kako RTCG (kao ugovorne strane zadužene za realizaciju programskih obaveza), tako i Agencije za elektronske medije, kojoj bi bila data nadležnost da vrši nadzor nad sprovođenjem ugovora, u dijelu koji se odnosi na programske obaveze iz člana 9 Zakona o RTCG.

2 Recommendation CM/Rec(2011)7 of the Committee of Ministers to member states on a new notion of media. 3 Recommendation CM/Rec(2007)2 of the Committee of Ministers to member states on media pluralism and diversity of media content. 4 Recommendation CM/Rec(2018)1 of the Committee of Ministers to member States on media pluralism and transparency of media ownership (https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=0900001680790e13). 5 „Sl. list CG", br. 79/08, 45/12, 43/16, 54/16. 5 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Nacrt zakona pripremljen je u julu 2018.godine i dostavljen na međunarodnu ekspertizu. Krajem III kvartala 2018.godine pristigla su pravna mišljenja i komentari Savjeta Evrope i OEBS-a. Nakon detaljnog razmatranja pojedinačnih preporuka Savjeta Evrope i OEBS-a, krajem decembra 2018. godine sačinjen je novi nacrt zakona. Ministarstvo kulture, kao predlagač zakona, je početkom 2019. godine organizovalo javnu raspravu. Planom rada Vlade Crne Gore za 2019. godinu, usvajanje predloga izmjena i dopuna ovog zakona je predviđeno za prvi kvartal.

4. Izmjene planova raspodjele radio-difuznih frekvencija

Agencija je participirala i u procesu javnih konsultacija koje su bile pokrenute prilikom procesa usvajanja određenih izmjena i dopuna planskih dokumenta koji se odnose na određene frekvencijske opsege namijenjene za DTT i T-DAB, kao i MFCN (TRA-ECS) sisteme. Sve izmjene su formulisane u saradnji Agencije za elektronske medije i Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost i donešene su u cilju što racionalnijeg upravljanja radio-frekvencijama kao ograničenim resursom, a u skladu sa zakonom utvrđenim obavezama ove dvije institucije. U skladu sa Zakonom o elektronskim komunikacijama iz 2013. godine (član 98), Savjet Agencije za elektronske medije je tokom 2018. godine u tri navrata dao saglasnosti za ukupno pet predloženih planova na izmjene i dopune planova raspodjele radio-frekvencija namijenjenih za analognu i digitalnu zemaljsku radio-difuziju. One su se odnosile na: 1. Izmjene i dopune Plana raspodjele radio-frekvencija iz opsega 174-230 MHz i 470-694 MHz za DTT i T- DAB sisteme6 kojima je realizovan zahtjev privrednog društva „Radio-difuzni centar” d.o.o. za (a) povećanje efektivno izračene snage za lokaciju Suđina Glava (Tović) u sklopu DVB-T2 mreže sa lokalnim pokrivanjem opština Nikšić i Plužine (lokalnog multipleksa digitalne televizije MUX NK-PZ-L1), kao i za (b) korišćenje kanala 23 sa lokacije Ostrog (koja ranije nije bila predviđenja u sklopu navedene lokalne DVB-T2 mreže). 2. Izmjene Plana raspodjele radio-frekvencija iz opsega 87,5 – 108 MHz za FM radio7 kojima je realizovan zahtjev za izdavanje odobrenja za korišćenje radio-frekvencija za emitovanje radijskih signala nacionalnog javnog emitera RTCG, za potrebe prvog i drugog programa Radija Crne Gore, iz opsega 87,5-108 MHz sa lokacija Sjenica i Možura. Naime, traženo je povećanje efektivno izračene snage u odnosu na planiranu, sa 5 KW na 10 KW, za emitovanje programa na frekvencijama 89,3 MHz i 96,5 MHz za lokaciju Sjenica, odnosno, sa 3 KW na 6 KW, za emitovanje programa na frekvencijama 93,4 MHz i 97,3 MHz za lokaciju Možura. Na osnovu navedenog zahtjeva, Savjet Agencije za elekronske medije je dao saglasnost na izmjene Plana u cilju obezbijeđivanja pokrivenosti signalima prvog i drugog programa Radija Crne Gore za što veći procenat stanovništa na teritoriji Glavnog grada Podgorica i teritorije opštine Ulcinj, pri čemu nijesu ugrožena prava drugih korisnika radio-frekvencija iz opsega 87,5-108 MHz. 3. Predlog plana raspodjele radio-frekvencija iz opsega 174-230 MHz i 470-694 MHz za DTT i T- DAB sisteme, Predlog plana raspodjele radio-frekvencija iz opsega 694-790 MHz za MFCN (TRA-ECS) sisteme i Predlog plana raspodjele radio-frekvencija iz opsega 1452-1492 MHz za MFCN (TRA-ECS) sisteme. Predlogom plana raspodjele radio-frekvencija iz opsega 174-230 MHz i 470-694 MHz uvažena je činjenica da su, prihvatanjem relevantnih međunarodnih odluka koje se odnose na DTT i T- DAB sisteme, stavljene van snage frekvencijske dodjele iz opsega 694-790 MHz koje su bile

6 „Sl. list CG", br. 16/18. 7 „Sl. list CG", br. 51/18. 6 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu namijenjene digitalnoj televiziji. Kroz proces međunarodne koordinacije, odnosno kroz multilateralne i bilateralne sporazume, izvršeno je dodatno planiranje u opsegu 470-694 MHz u cilju ostvarivanja dodatnih resursa, odnosno frekvencijskih dodjela koje su raspoložive za korišćenje od strane DTT i T-DAB sistema. Takođe, Planovi koji se odnose na MFCN (TRA-ECS) sisteme harmonizovani su na međunarodnom nivou u okviru zemalja članica CEPT-a (European Conference of Postal and Telecommunications Administrations) i istima je predviđeno korištenje predmetnih opsega od strane operatora mobilnih mreža elektronskih komunikacija. Navedeni predlozi planova usvojeni su nakon procesa javnih konsultacija sprovedenih od strane Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost. Agencija za elektronske medije je tokom ovog procesa dala određene sugestije i predloge koji se odnose na sisteme digitalne zemaljske radio-difuzije, odnosno, digitalne televizije i digitalnog radija i iste su od strane predlagača predmetnih planova u potpunosti usvojene8. Više detalja o ovim izmjenama odnosno datim saglasnostima Savjeta Agencije, parametrima koji se odnose na lokacije i njima pridružene radio-frekvencijske dodjele mogu se naći na veb stranici Agencije (www.aemcg.org).

5. Izmjene i dopune Pravilnika o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga

Izmjenama i dopunama Zakona o elektronskim medijima9, koje se primjenjuje od 1. septembra 2017. godine uvedena je novina da su javni emiteri oslobođeni obaveze plaćanja naknade po osnovu odobrenja za emitovanje samo u dijelu koji se odnosi na pružanje javnih usluga. Saglasno tome, javni emiteri su u obavezi da plaćaju dio naknade po osnovu odobrenja za emitovanje koji se odnosi na obavljanje komercijalnih djelatnosti. Radi sagledavanja obima i strukture komercijalne djelatnosti i prihoda ostvarenih po tom osnovu u toku 2017. godine, Agencija je analizirala dostavljene ili javno dostupne dokumente većine javnih emitera i to: - izvještaje o radu za 2017. godinu, - izvještaje o finansijskom poslovanju za 2017. godinu, - izvještaje ovlašćenih revizora o finansijskom poslovanju javnih emitera za 2017. godinu. Imajući u vidu navedeno, Savjet Agencije je na sjednici održanoj 7. septembra 2018. godine usvojio Pravilnik o izmjenama i dopunama Pravilnika o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga10, kojim su propisani način i uslovi za obračun i plaćanje naknada za emitovanje od strane javnih emitera. Kao osnova je uzeta postojeća matodologija obračuna naknada koja se primjenjuje na komercijalne emitere. Naime, naknade za emitovanje se utvrđuju u odnosu na veličinu zone pokrivanja, atraktivnost područja unutar zone pokrivanja, vrstu elektronskog medija i platformu za emitovanje programa (član 44 stav 2 Zakona o elektronskim medijima). Pri tome, ukoliko emiter zbog emitovanja posredstvom različitih platformi ima zonu servisa veću od zone servisa definisane dodijeljenim radio-

8 „Sl. list CG", br. 70/18. 9 „Sl. list CG“, br. 55/16. 10 „Sl. list CG“, br. 61/18. 7 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu difuznim frekvencijama, godišnja naknada se utvrđuje kao zbir (1) godišnje naknade za emitovanje putem sistema zemaljske radio-difuzije i (2) godišnje naknade za emitovanje posredstvom kablovskog ili MMDS sistema, javne fiksne ili mobilne mreže elektronskih komunikacija, satelitskog distribucionog sistema ili drugih mreža elektronskih komunikacija, za zonu servisa koja nije obuhvaćena zemaljskom radio-difuzijom. Sama godišnja naknada za emitovanje programa utvrđuje se primjenom formule u kojoj je glavni faktor koeficijent „godišnja osnovica“ koju, posebnom odlukom, utvrđuje Savjet Agencije prilikom usvajanja Finansijskog plana za određenu godinu. Takođe, uzeto je uobzir da je članom 11 stav 2 važećeg Pravilnika propisano da „ukoliko emiter lokalnog ili regionalnog javnog emitera, zbog korišćenja radio-difuznih frekvencija i različitih platformi, ima zonu servisa veću od zone servisa definisane dodijeljenim radio-difuznim frekvencijama za jedinice lokalne samouprave čije su skupštine opštine njegovi osnivači, plaća godišnju naknadu u skladu sa ovim Pravilnikom“. Dakle, usvojenim izmjenama Pravilnika posebno je regulisan način obračuna naknade za zonu servisa definisanu osnivačkim aktom javnog emitera (za programe RTCG to je teritorija Crne Gore, a za lokalne javne emitera to su pojedine jedinice lokalne skupštine čije skupštine su osnivači lokalnih javnih emitera). Dopunom člana 10 Pravilnika (novi član 10a), definisana je formula za obračun godišnje naknada za emitovanje programa javnih emitera. Ona glasi:

I1 = A x (0,3xB + 0,2xC +0,5xD) x F x N. Koeficijenti A, B, C, D i F definisani su članom 10 Pravilnika odnosno: - Koeficijent A je godišnja osnovica, koju, posebnom odlukom, utvrđuje Savet Agencije za elektronske medije prilikom usvajanja Finansijskog plana za određenu godinu. - Koeficijent B je procenat pokrivenosti stanovništva Crne Gore sa date lokacije. - Koeficijent C je faktor atraktivnosti područja, predstavlja indeks razvijenosti opština u Crnoj Gori. - Koeficijent D zavisi od vrste elektronskog medija (analogni radio program, digitalna televizija). - Koeficijent F zavisi od vrste platforme za emitovanje programa (zemaljska radio-difuzija, kablovski ili MMDS sistem, javna fiksna ili mobilna telekomunikaciona mreža, satelitski distribucioni sistem ili druge mreže elektronskih komunikacija). Koeficijent N iz navedene formule je procentualni udio prihoda ostvaren po osnovu pružanja komercijalnih audio i audiovizuelnih usluga u ukupnim prihodima javnog emitera ostvarenih u prethodnoj godini i primjenjuje se za radio-difuzne frekvencije u jedinici lokalne samouprave koja je osnivač javnog emitera. Za sve ostale frekvencije odnosno opštine u kojima je program lokalnog javnog emitera dostupan van zone servisa definisane osnivačkim aktom, vrijednost koeficijenta N iznosi 1,0. Na taj način obezbjeđuje se kontinuitet u ravnopravnom tretiranju javnih i komercijalnih emitera u opštinama van jedinice lokalne samouprave koja je osnivač lokalnog javnog emitera i dodaje mu se naknada za emitovanje za opštinu koja je njegov osnivač. Usvojeni model obračuna naknade za emitovanje programa javnih emitera obezbjeđuje uporedivost sa metodologijom obračuna naknada za komercijalne emitere. U poređenju sa naknadom koju plaćaju komercijalni emiteri, koji se u cjelini oslanjaju na komercijalnu djelatnost, javni emiteri će plaćati samo dio te naknade koji zavisi od procenta učešća komercijalne djelatnosti tj. prihoda u ukupnoj djelatnosti tj. prihodima. To je u saglasnosti sa članom 79. stav 3 Zakona o elektronskim medijima kojim je propisano da su javni emiteri u obavezi da plaćaju dio naknade po osnovu odobrenja za emitovanje koji se odnosi na obavljanje komercijalnih djelatnosti.

8 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Saglasno usvojenim zakonskim izmjenama, javni emiter je dužan da vodi odvojeno računovodstvo za pružanje javnih usluga od obavljanja komercijalnih audio ili audiovizuelnih usluga. Imajući u vidu da pojedini emiteri imaju odobrenja za emitovanje za više radijskih i/ili televizijskih programa (RTCG, RTV Budva, RTV Pljevlja, RTV Rožaje i RTV Nikšić), neophodno je da za svaku od ovih AVM usluga obezbijede podatke o ostvarenim prihodima prema tome da li se radi o javnim ili komercijalnim audio ili audiovizuelnim uslugama. Dakle, neophodno je da javni emiter vodi odvojeno računovodstvo za prihode od emitovanja svakog pojedinog radijskog ili televizijskog programa za koji mu je izdato odobrenje za emitovanje. Imajući u vidu opšta pravila poslovanja pravnih lica, radi sagledavanja obima i strukture komercijalne djelatnosti i prihoda ostvarenih po tom osnovu, javni emiteri su dužni da do 5. aprila tekuće godine, za prethodnu kalendarsku godinu, Agenciji dostavljaju: - finansijske iskaze dostavljene nadležnom poreskom organu (Poreskoj upravi); - bruto bilans i - analitičke kartice prihoda ostvarenih po osnovu obavljanja komercijalnih audio i audiovizuelnih usluga po svakom pojedinom odobrenju za emitovanje radijskog ili televizijskog programa. Pored pomenute dopune Pravilnika, usvojen je i set izmjena/dopuna imajući u vidu sljedeće: - izmjenama i dopunama Zakona o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore iz 2013., odnosno 2014. godine11, Gusinje i Petnjica su dobile status opština. Donošenjem Pravilnika o utvrđivanju liste stepena razvijenosti jedinice lokalne samouprave iz 2016. godine12, koji obuhvata i ove opštine, stvoreni su uslovi da se definišu posebni uslovi za obračun naknada za emitovanje programa u ovim opštinama (veličina zone pokrivanja prema broju stanovnika i atraktivnosti područja), odnosno redefinišu parametri za opštine Berane i Plav. - Koeficijent C u formuli za obračun godišnje naknade za emitovanje, definisane u Pravilniku, predstavlja indeks razvijenosti opština u Crnoj Gori. Sobzirom da su novim Pravilnikom o utrđivanju liste stepena razvijenosti jedinice lokalne samouprave promijenjeni indeksi za skoro sve opštine, korigovane su vrijednosti za utvrđivanje faktora atraktivnosti područja za sve zone pokrivanja i sve platforme za distribuciju programa. - Imajući u vidu da je prestala potreba za odredbama koje se odnose na način obračuna naknade za emitovanje putem analogne televizije, usvojen je set odredbi kojima se suvišne odredbe brišu i vrši usagašavanje podataka o veličini zone pokrivanja u skladu sa digitalnim načinom distribucije programa. - pojedini javni emiteri imaju dodijeljena prava na korišćenje frekvencija za FM radio na lokacijama kojih nije bilo u Pravilniku. U cilju definisanja uslova za obračun naknada za emitovanje radijskih programa javnih emitera (u skladu sa izmjenama Zakona o elektronskim medijima iz 2016. godine), definisane su vrijednost parametara za zonu pokrivanja za ove lokacije (Bijelo Polje, Berane, Pljevlja, Kotor, Tivat i Bjelasica Virpazar, Lovćen, Bjelasica, Morača, Potoci-Mrke i Budanj). Usvojena metodologija obračuna naknada za emitovanje javnih emitera u opštinama koje su njihovi osnivači primjenjivaće se od 2019. godine (na osnovu podataka za 2018. godinu).

11 „Sl. list CG", br. 27/13 i 12/14. 12 „Sl. list CG", br. 82/16. 9 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

6. Ostvarivanje kvota za evropska audiovizuelna djela i audiovizuelna djela nezavisnih proizvođača

U skladu sa Zakonom o elektronskim medijima (čl. 61 i 63) i pravilnicima o uslovima za ostvarivanje minimalnih programskih kvota za evropska audiovizuelna djela13 i audiovizuelna djela nezavisnih proizvođača14, definisani su uslovi koje nacionalni TV emiteri (pokrivaju najmanje 75% stanovništva u više od 10 jedinica lokalne samouprave)15 moraju ispuniti kako bi, u roku od pet godina, postigli definisane kvote i to: - evropska audiovizuelna djela treba da čine najmanje 51% godišnjeg vremena emitovanja ovih emitera, - audiovizuelna djela nezavisnih proizvođača treba da učestvuju u godišnjem programu ovih emitera najmanje 10%. Emiter koji nema ove obime učešća evropskih audiovizuelnih djela i audiovizulenih djela nezavisnih proizvođača, dužan da svake godine povećava učešće tih djela u odnosu na prošlu godinu za najmanje petinu postotka koji mu je nedostajao na kraju 2014. godine. Pri tome, najmanji početni obim evropskih audiovizuelnih djela ne može biti manji od 5% godišnjeg vremena emitovanja. Pravilnicima su propisani i načini i rokovi za podnošenje kvartalnih izvještaja emitera o realizaciji ovih obaveza. S obzirom na raspoloživost podataka o učešću ovih djela u emitovanom programu u 2017. godini, Agencija je zaključila da su emiteri sa nacionalnim pokrivanjem u toku 2018. godine trebali da ostvare minimalno sljedeće kvote: . za evropska audiovizuelna djela – 41,8%, . za audiovizuelna djela nezavisnih proizvođača – 8%. Analizom dostavljenih podataka može se zaključiti: - nacionalni javni emiter RTCG za televizijske programe TVCG1 i TVCG2 i emiteri komercijalnih televizijskih programa TV Vijesti, TV Prva i TV Nova M su ispunili kvotu za evropska audiovizuelna djela; - emiter televizijskog programa TV Vijesti nije ispunio, a emiteri televizijskih programa TV Prva i TV Nova M su ispunili kvotu za audiovizuelna djela nezavisnih proizvođača; - nacionalni javni emiter RTCG nije dostavio podatke o učešću audiovizuelnih djela nezavisnih proizvođača u programima TVCG1 i TVCG2. U narednim tabelama dati su podaci (procjene) o obimu učešća evropskih audiovizuelnih djela i audiovizuelnih djela nezavisnih proizvođača u programima emitera koji su dostavili podatke ili dio podataka o emitovanom programu u 2018. godini. Na osnovu monitoringa dostavljenih podataka, uočena su manja odstupanja u odnosu na emitovani program, ali to ne dovodi pitanje opštu ocjenu o rezultatima implementacije ovih standarda.

13 „Sl. list CG", br. 47/14. 14 „Sl. list CG", br. 47/14. 15 TVCG1, TVCG2, TV Vijesti, TV Prva, TV Nova M (na kraju 2018.g.). 10 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

EVROPSKA AUDIOVIZUELNA DJELA (EU AVD) TVCG1 TVCG2 TV NOVA M TV PRVA TV VIJESTI

Period % % % % % programa programa programa programa programa Prijavljena Prijavljena Prijavljena Prijavljena Prijavljena emitovanog emitovanog emitovanog emitovanog emitovanog EU(min) AVD EU(min) AVD EU(min) AVD EU(min) AVD EU(min) AVD

JANUAR - 66.089 50,99 59.689 46,06 87.295 67,36 86.026 66,38 81.558 62,93 MART

APRIL - JUN 62.181 47,45 76.003 58,00 92.005 70,21 89.950 68,64 80.248 61,24

JUL - / / / / 67.481 50,94 82.550 62,31 82.006 61,90 SEPTEMBAR

OKTOBAR - / / / / 76.263 57,57 107.365 81,04 77.813 58,74 DECEMBAR

16 17 UKUPNO 128.270 49,21 135.692 52,06 323.044 61,46 365.891 69,61 321.625 61,19

Tabela: Učešće evropskih audiovizuelnih djela u 2018.g.

AUDIOVIZUELNA DJELA NEZAVISNIH PROIZVOĐAČA (AVD NP)

TVCG1 TVCG2 TV NOVA M TV PRVA TV VIJESTI

Period % % % % % NP(min) programa programa programa programa programa Prijavljena Prijavljena Prijavljena Prijavljena Prijavljena emitovanog emitovanog emitovanog emitovanog emitovanog AVD NP(min) AVD NP(min) AVD NP(min) AVD NP(min) AVD AVD

JANUAR – / / / / 3.786 2,92 62.455 48,19 4.496 3,47 MART

APRIL - JUN / / / / 4.634 3,54 57.685 44,02 4.918 3,75

JUL - / / / / 4.887 3,69 63.805 48,16 4.127 3,12 SEPTEMBAR

OKTOBAR - / / / / 38.879 29,35 63.235 47,73 7.182 5,42 DECEMBAR

UKUPNO / / / / 52.186 9,93 247.180 47,03 20.723 3,94

Tabela: Učešće audiovizuelnoh djela nezavisnih proizvođača u 2018.g. Pravilnik o uslovima za ostvarivanje minimalnih programskih kvota za evropska audiovizuelna djela, u skladu sa čl. 82 Zakona o elektronskim medijima, propisuje način na koji pružaoci AVM usluga na zahtjev („kablovski“ operatori) mogu realizovati svoje obaveze da promovišu proizvodnju i pristup evropskim djelima i to: 1) ulaganjem u proizvodnju ili kupovinom prava na evropska djela; 2) uključivanjem i/ili isticanjem evropskih djela u katalog programa koje nude. Većina pružalaca AVM usluga na zahtjev nema u okviru svoje ponude i usluge prijema programskih sadržaja po zahtjevu (»Video on demand«). Izuzetak predstavlja „Crnogorski Telekom“ sa uslugom „Extra TV“ u okviru koje ima „Videoteku“. Uvidom u ovaj segment njegove usluge, može se zaključiti da ovaj operator značajno može unaprijediti promociju proizvodnje i pristupa evropskim djelima.

16 Procjena ostvarenih evropskih audiovizuelnih djela za 2018.g. zasnovana je na podacima dostavljenim za dva kvartala. 17 Procjena ostvarenih evropskih audiovizuelnih djela za 2018.g. zasnovana je na podacima dostavljenim za dva kvartala. 11 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu 7. Promjene u sastavu Savjeta Agencije

Krajem decembra 2017. godine, Skupština Crne Gore je donijela Odluku o razrješenju Darka Ivanovića, kao člana Savjeta Agencije za elektronske medije18. Umjesto njega, Skupština Crne Gore je 9. marta 2018. godine donijela Odluku o imenovanju Budimira Damjanovića, za člana Savjeta Agencije za elektronske medije19, kao kandidata nevladinih organizacija iz oblasti medija. Mandat člana Budimira Damjanović traje do isteka prethodnog mandata razriješenog člana, odnosno do decembra 2019. godine.

ČLANOVI SAVJETA AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE (mart 2018.)

- Ranko Vujović, kandidat udruženja komercijalnih emitera, predsjednik Savjeta

- Prof. dr Saša Knežević, kandidat univerziteta

- Edin Koljenović, kandidat nevladinih organizacija iz oblasti zaštite ljudskih prava i sloboda

- Rajko Todorović, kandidat Crnogorskog P.E.N. centra

- Budimir Damjanović, kandidat nevladinih organizacija iz oblasti medija

18 „Sl. list CG", br. 90/17. 19 „Sl. list CG", br. 16/18. 12 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu NADZOR NAD PRIMJENOM ZAKONA O ELEKTRONSKIM MEDIJIMA

1. Javni konkursi za dodjelu prava na emitovanje

Javnim konkursom za dodjelu prava na emitovanje radijskih programa od 08. februara 2018. godine raspisano je šest frekvencija za FM radio, prvenstveno namijenjenih za komercijalne emitere, dok su zainteresovana lica, ukoliko su ispunjavala zakonom propisane uslove, mogla konkurisati za dobijanje statusa neprofitnog emitera. Na osnovu ovog konkursa, pojedinim emiterima, kojima je postojeće odobrenje isticalo tokom 2018. godine, produženo je trajanje odobrenja, dok je jedan emiter ostvario proširenje postojeće zone servisa. Nakon razmatranja potpunih i blagovremenih prijava Savjet Agencije donio je odluku kojom su prava na emitovanje dobili: - privredno društvo „Šrauba” d.o.o, za „Radio Jadran“, za zonu pokrivanja u opštinama Budva i Herceg Novi na lokacijama Spas (101,7 MHz) i Žvinje (103,2 MHz), - NVO „Hrvatska krovna zajednica-DUX CROATORUM”, za „Radio Dux“, za zonu pokrivanja u opštini Kotor na lokaciji Vrmac (97,4 MHz), - NVO „Skadar Lake“, za „Radio Skadar Lake“, za zonu pokrivanja u opštini Podgorica za lokaciju Sjenica (107,9 MHz), - Privredno društvo „Metropoliten media“ d.o.o., za „Radio Svetigora“, za zonu pokrivanja u opštini Pljevlja za lokaciju Tvrdaš (106,7 MHz). * * * Javnim konkursom za dodjelu prava na emitovanje radijskih programa od 11. jula 2018. godine raspisane su 22 frekvencije za FM radio, prvenstveno namijenjene za komercijalne emitere, dok su zainteresovana lica, ukoliko su ispunjavala zakonom propisane uslove, mogla konkurisati za dobijanje statusa neprofitnog emitera. Nakon razmatranja potpunih i blagovremenih prijava Savjet Agencije je donio odluku kojom su prava na emitovanje dobili: - NVO „Glas Plava”, za „Radio Glas Plava“, za zonu pokrivanja u opštini Plav na lokaciji Plav (102,9 MHz), - Privredno društvo „Neboelectronic“ d.o.o. za Radio S”, za zonu pokrivanja u opštini Bijelo Polje za lokaciju Kurilo BP (91,6 MHz), - Privredno društvo „Oki Air Broadcasting“ d.o.o:

o za „Radio Mag“ za zonu pokrivanja u opštini Nikšić na lokaciji Suđina Glava (106,3 MHz) i

o za „Radio Elmag“ za zonu pokrivanja u opštini Plav, na lokaciji Plav (99,9 MHz). Za 18 frekvencija nije iskazano interesovanje ili nije bilo potpunih i blagovremenih prijava na javni konkurs.

13 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu 2. Izdavanje novih odobrenja za pružanje AVM usluga

Po osnovu podnesenog zahtjeva za izdavanje odobrenja za emitovanje specijalizovanog televizijskog programa Javnog preduzeća „Radio i Televizija Crne Gore“, Agencija je izdala Odobrenje za emitovanje specijalizovanog televizijskog programa „TVCG HD", čime je steklo status emitera i pravo da posredstvom elektronskih komunikacionih mreža emituje program namijenjen neodređenom broju korisnika (Odobrenje br. O-TV-J-8)20. Odobrenje je izdato sa periodom važenja u toku održavanja Svjetskog fudbalskog prvenstva u Rusiji i Evropskog prvenstva u vaterpolu u Barseloni. Nakon sprovedenog javnog konkursa za dodjelu prava na emitovanje radijskih programa (raspisanog 11.07.2018. godine), Agencija je izdala novo Odobrenje za emitovanje opšteg radijskog programa NVO „Glas Plava“ za „Radio Glas Plava“ (Odobrenje br. O-R-K-55)21. Po osnovu podnesenog zahtjeva za izdavanje odobrenja za emitovanje specijalizovanog televizijskog programa privrednog društva „MANIX“ d.o.o., Agencija je izdala novo Odobrenje za emitovanje specijalizovanog televizijskog programa „TV MNE SPORT”, čime je steklo status emitera i pravo da posredstvom elektronskih komunikacionih mreža bez upotrebe radio-difuznih frekvencija emituje program namijenjen neodređenom broju korisnika (Odobrenje br. O-TV-K-26)22. Po osnovu podnesenog zahtjeva za izdavanje odobrenja za pružanje AVM usluge na zahtjev privrednog društva „MTEL“ d.o.o., direktor Agencije je izdao Odobrenje za pružanje AVM usluge na zahtjev „m:SAT", čime je steklo status pružaoca audiovizuelne usluge na zahtjev i pravo da pruža tu uslugu posredstvom satelitskog distribucionog sistema neodređenom broju korisnika u odobrenoj zoni servisa (Odobrenje br. O-AVMD-29)23.

3. Produženja postojećih odobrenja za emitovanje

Nakon sprovođenja javnih konkursa, a po osnovu dva rješenja Savjeta Agencije o dodjeli prava na emitovanje radijskih programa24 produžena su odobrenja za emitovanje radijskih programa sljedećim emiterima: - „Šrauba” d.o.o, iz Herceg Novog za „Radio Jadran“, Odobrenje br. O-R-K-2325, - NVO „Hrvatska krovna zajednica-DUX CROATORUM” iz Tivta, za „Radio Dux“, Odobrenje br. O-R-K-1426, - NVO „Skadar Lake“ iz Podgorice, za „Radio Skadar Lake”, Odobrenje br. O-R-K-3427, - „Metropoliten media“ d.o.o. iz Cetinja, za „Radio Svetigora“, Odobrenje br. O-R-K-3628, - „Neboelectronic“ d.o.o iz Herceg Novog, za „Radio S”, Odobrenje br. O-R-K-1129, - „Oki Air Broadcasting“ d.o.o. iz Podgorice, za „Elmag Radio“, Odobrenje br. O-R-K-5230, - „Oki Air Broadcasting“ d.o.o. iz Podgorice, za „Radio Mag“, Odobrenje br. O-R-K-5331.

20 Akt Agencije br. 02-1370/2 od 19.06.2018.g. 21 Akt Agencije br. 02-1943 od 28.09.2018.g. 22 Akt Agencije br. 02-2121 od 06.11.2018.g. 23 Akt Agencije br. 02-2117/3 od 19.11.2018.g. 24 Rješenja Savjeta Agencije o dodjeli prava na emitovanje akt br. 01-545 od 23.03.2018.g. i 01-1919 od 24.09.2018.g. 25 Akt Agencije br. 02-627 od 29.03.2018.g. 26 Akt Agencije br. 02-626 od 29.03.2018.g. 27 Akt Agencije br. 02-628 od 29.03.2018.g. 28 Akt Agencije br. 02-629 od 29.03.2018.g. 29 Akt Agencije br. 02-1942 od 28.09.02.2018.g. 30 Akt Agencije br. 02-1940 od 28.09.02.2018.g. 31 Akt Agencije br. 02-1941 od 28.09.02.2018.g. 14 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu 4. Promjena vlasničke strukture imalaca odobrenja za pružanje AVM usluga

Saglasno Zakonu o elektronskim medijima, Savjet Agencije je dao prethodnu saglasnost za značajnu promjenu vlasničke strukture: - privrednog društva „Pink M Company" d.o.o. iz Podgorice (PIB: 02369249), emitera „TV Pink M", kojom je odobren prenos 100% vlasničkog udjela sa dotadašnjeg vlasnika privrednog društva „Pink International Company" d.o.o. iz Beograda, Srbija (PIB: 100000274) na privredno društvo „Direct Media" d.o.o. iz Beograda, Srbija (PIB: 101823120)32; - privrednog društva „Topolica" d.o.o. iz Bara (registarski broj: 50243161/005, PIB: 02426137), emitera „F radio", kojom je odobren prenos 100% vlasničkog udjela sa dotadašnjeg vlasnika Boltić Sandre iz Bara, Crna Gora na novog vlasnika Dragović Milića iz Bara, Crna Gora33; - privrednog društva „ANTENNA MONTENEGRO BV“ iz Holandije (ranije: „SEE MEDIA HOLDINGS BV'', reg. br. 09162699), osnivača privrednog društva „Ast" d.o.o. iz Podgorice i emitera opšteg radijskog programa „Radio Play Montenegro“ i opšteg televizijskog programa „TV Prva“, kojom je odobren prenos 100% vlasničkog udjela sa dotadašnjeg vlasnika - privrednog društva „ANTENNA SOUTH EAST EUROPE BV“ iz Holandije (reg. br. 54163161) na novog vlasnika - privredno društvo „KOPERNIKUS CORPORATION LTD.“, sa Kipra (reg. br. HE386632)34.

5. Poštovanje programske strukture

Programska osnova opšteg radijskog, odnosno televizijskog programa sadrži programsku šemu kojom se određuje: vrsta programa, odnosno njihovo razvrstavanje u pojedine grupe, predviđeni kvantitativni odnos između pojedinih grupa sadržaja, predviđeni maksimalni opseg oglasnih sadržaja, predviđeni obim sopstvenih audiovizuelnih djela, vrijeme emitovanja (Član 56 Zakona o elektronskim medijima. Emiter je dužan da, u pisanoj formi, o svim značajnijim planiranim promjenama strukture radijskog ili televizijskog programa koje emituje zatraži saglasnost Agencije. Značajnija promjena strukture programa, u smislu ove odredbe, je svaka promjena koja predstavlja izmjenu veću od 10% strukture programa na osnovu koje je dobijeno odobrenje za emitovanje. Takođe je propisano da Agencija može emiteru uskratiti saglasnost za promjenu strukture programa ukoliko utvrdi da bi u području koje se pokriva određenim radijskim ili televizijskim programom došlo do nedostatka određene vrste programskih sadržaja za koje je emiter dobio odobrenje za emitovanje posredstvom frekvencija koje su Planom raspodjele radio-frekvencija predviđene za analognu radio-difuziju ili u slučaju kada je ostvario pravo pristupa multipleksu za digitalnu zemaljsku radio-difuziju (Član 58 Zakona o elektronskim medijima). Takođe je propisano da je emiter dužan da dnevno emituje informativni program u trajanju od najmanje 30 minuta u okviru kojeg najmanje jednu informativnu emisiju u trajanju od najmanje 20 minuta (član 58 Zakona o elektronskim medijima). Pred toga, članom 59 Zakona o elektronskim medijima propisano je da je emiter dužan da dnevno emituje najmanje 12 sati programa i da najmanje 10% ukupnog nedjeljnog programa posveti objavljivanju vijesti i informacija iz zone pokrivanja. Takođe, emiter je dužan da dnevno emituje informativni program u trajanju od najmanje 30 minuta u okviru kojeg najmanje jednu informativnu emisiju u trajanju od najmanje 20 minuta.

32 Akt Agencije br. 01-1499/3 od 18.07.2018.g 33 Akt Agencije br. 01-2110/1 od 12.11.2018.g 34 Akt Agencije br. 01-2385/1 od 24.12.2018.g 15 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Javni emiteri su dužni da pružaju javne usluge proizvodnje i emitovanja radijskih i/ili televizijskih programa sa informativnim, kulturnim, umjetničkim, obrazovnim, naučnim, dječjim, zabavnim, sportskim i drugim programskim sadržajima, kojima se obezbjeđuje ostvarivanje prava i interesa građana i drugih subjekata u oblasti informisanja (Član 74 Zakona o elektronskim medijima). Nadalje, članom 76a Zakona o elektronskim medijima propisano je da se te javne usluge, kao i visina sredstava i izvori za njihovo finansiranje, utvrđuju ugovorom između jedinice lokalne samouprave i lokalnog javnog emitera. Stavom 4 ovog člana je predviđeno da se Ugovorom utvrđuje vrsta i obim svih javnih usluga koje javni emiter pruža, u smislu člana 74 ovog zakona. Članom 104 stav 1 al. 3 Zakona o elektronskim medijima i članom 23 st. 3 Pravilnika o uslovima i postupku izdavanja odobrenja za emitovanje, propisano je da Odobrenje za emitovanje obavezno sadrži podatke o strukturi programa i drugim programskim obavezama u skladu sa podnesenom prijavom na javni konkurs ili zahtjevom za izdavanje odobrenja, kao i da je emiter dužan da prijavi svaku promjenu tih podataka, podnošenjem zahtjeva za promjenu odobrenja za emitovanje. Članom 4 st. 1 Zakona o nacionalnom javnom emiteru Radio i Televizija Crne Gore propisano je da je osnovna djelatnost RTCG pružanje javnih audio-vizuelnih usluga, odnosno proizvodnja radijskog, audio-vizuelnog i multimedijalnog programa, muzička proizvodnja, pružanje audio i audiovizuelnih medijskih usluga, multimedijskih usluga i usluga elektronskih publikacija kao javnih usluga. Nadalje, članom 9a ovog Zakona propisano je da se te javne usluge, kao i visina sredstava i izvori za njihovo finansiranje, utvrđuju ugovorom između Vlade Crne Gore i RTCG. Stavom 4 ovog člana je predviđeno da se Ugovorom utvrđuje vrsta i obim svih javnih usluga koje RTCG pruža, u smislu člana 9 ovog zakona. Takođe, tačkom 2.1. Poglavlja 2 „Struktura programa i druge programske obaveze“ izdatih odobrenja za emitovanje, emiter je obavezan da se pridržava programske šeme, odnosno strukture programa koju je dostavio prilikom izdavanja odobrenja i da u pisanoj formi obavijesti Agenciju o nastalim promjenama, a o svim značajnijim planiranim promjenama strukture programa zatraži saglasnost Savjeta Agencije za elektronske medije. * * * Medijsku sliku Crne Gore danas čini 71 elektronski medij, što je značajan broj za populaciju veličine Crne Gore. Značajna je i činjenica da se ovi mediji po mnogo čemu razlikuju: 53 radijske stanice i 18 televizijskih emitera, javni, neprofitni i komercijalni mediji, lokalnog, regionalnog ili nacionalnog pokrivanja. Radijske stanice su većinom zainteresovane za područja većih opština u centralnoj i primorskoj regiji. Imajući u vidu da je jedna od regionalnih radijskih stanica tokom 2018. godine odustala od korišćenja dijela radio-difuznih frekvencija kojima je pokrivano područje prije svega sjeverne regije, tokom 2018. godine se još više pojačala razlika između sjeverne u odnosu na centralnu i južnu regiju. Tako je, na primjer, opština Podgorica pokrivena signalom 20 komercijalnih radio stanica, dok područje opštine Andrijevica ne pokriva ni jedna komercijalna radio stanica.

16 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Grafik: Broj radio emitera koji pokrivaju područje određene opštine Program koji emituje prosječna radio stanica sadrži oko 73% muzike i 27% različitih nemuzičkih sadržaja. Ovaj nemuzički sadržaj stanice uglavnom proizvode same, a učešće reemitovanog i kupljenog programa je veoma malo. Po vrsti sadržaja koji proizvode kod radijskih stanica u prosjeku dominira informativni program, približno 40% a za njim slijede emisije zabavnog sadržaja, oko 25%. Treba imati u vidu da je ovo podatak koji pokazuje prosjek i na njega utiču prije svega javni radio emiteri koji imaju značajno učešće informativnog programa, te da je kod velikog broja komercijalnih stanica ovaj odnos u korist zabavnog sadržaja. Emisija kulturno-umjetničkog i dokumentarno-obrazovnog karaktera ima oko 25%. Na radiju ima najmanje emisija posvećenih sportu i dječjeg programa, prosječno 7%, odnosno 3%. Činjenica da dječjeg programa kod većine radijskih stanica nema, ili ima veoma malo, formira nove obrasce ponašanja mlađe publike. Tako je prvo nacionalno reprezentativno istraživanje o korišćenju medija od strane djece i roditelja „Djeca, roditelji i mediji u Crnoj Gori“ (vidi poglavlje medijska pismenost), pokazalo da 52% djece, uzrasta 12 do 17 godina, nikada ne sluša radio. Svakodnevno ili većinu dana u nedelji radio sluša oko 20% iste populacije, pri tome značajan dio ovog procenta otpada na radio putem mobilnog telefona i online radio. Radijski program je generalno prilagođen činjenici da se radio većinom sluša u automobilu ili preko online platformi, pa ga odlikuju kratke, nezahtjevne forme sadržaja sa velikim učešćem muzike. Crnogorske televizije u prosjeku proizvode 28% sopstvenog programa, reemituju 8%, a najveće učešće u strukturi ukupnog emitovanog programa ima kupljeni program 51%. Dominacija kupljenog programa se prije svega odnosi na filmski i serijski program, ali i na neke programe po licenciranom formatu. Naročito je zastupljen serijski program, što je na liniji opšteg trenda rutinizacije gledalaca, stvaranja navike da je gledalac svaki dan u isto vrijeme ispred ekrana. Po vrsti sadržaja dominira zabavni program, oko 32%, slijedi kulturno-umjetnički program blizu 24%. Informativa u prosjeku čini 21% programa. Dokumentarno-obrazovni, sportski i dječji program zajedno čine oko 16% programa i predstavljaju najmanje zastupljene kategorije u televizijskom emitovanju. Najmanje, kao i kod radijskog emitovanja, ima dječjeg programa, oko 3%. Kod televizijskog emitovanja praktično nema programa na znakovnom jeziku ili programa, drugim tehnikama, prilagođenog osobama sa invaliditetom.

17 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Televizijski program domaćih medija je, za razliku od radijskog, značajno izložen međunarodnoj, prije svega regionalnoj konkurenciji. Imajući u vidu da skoro 90% crnogorskih domaćinstava televiziju gleda putem neke vrste „kablovske“ distribucije, savremeni trendovi televizijskog emitovanja se brzo prenose i na program crnogorskih televizija. Istraživanje „Djeca, roditelji i mediji u Crnoj Gori“ je pokazalo da su kod djece ali i roditelja omiljeni TV sadržaji zabavnog i sportskog karaktera i da ih dominantno nalaze na inostranim kablovskim TV kanalima. Usled ovog trenda, televizijske forme odlikuju kraći, nepretenciozni zabavni sadržaji, prilagođeni savremenom gledaocu.

Grafik: Učešće nemuzičkih kategorija programa na programu crnogorskih radio stanica (prosjek, minuti) * * * Programska struktura radio emitera Radio Crne Gore35 Prvi program Radija Crne Gore u prosjeku na sedmičnom nivou emituje program koji sadrži 77% muzike i 23% sadržaja različite vrste (po kategoriji, žanru ili produkcijskom izvoru). Ukupno emitovani nemuzički sadržaj, nezavisno od produkcijskog izvora, sadrži dominantno informativni program, 63%. U strukturi programa po vrsti slijede dokumentarno-obrazovni i sportski program, sa po 13%, dječji program (6%) i kulturno-umjetnički (5%). Na Drugom programu Radija Crne Gore - Radio 98 u prosjeku na sedmičnom nivou emituje program koji sadrži 85% muzike i 15% sadržaja različite vrste (po kategoriji, žanru ili produkcijskom izvoru). U strukturi nemuzičkog sadržaja (po vrsti) sportski program ima učešče od 33%, slijede informativni program (24%), kulturno-umjetnički (17%), zabavni program (15%) i dokumentarno- obrazovni (11%). U strukturi nemuzičkog sadržaja nema dječjeg programa. Upoređujući strukturu Prvog i Drugog programa Radija Crne Gore, po vrsti nemuzičkog sadržaja, informativni program predstavlja dominantnu karakteristiku RCG1, dok Radio 98 ima dominantno sportski sadržaj.

35 „Analiza programske strukture nacionalnog javnog emitera (RTCG)” 18 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja (RCG1 vs Radio 98) * * * Lokalni javni radio emiteri36 Lokalni javni emiteri u prosjeku na sedmičnom nivou emituju program koji sadrži 67% muzike i 33% sadržaja različite vrste (po kategoriji, žanru ili produkcijskom izvoru). Od emitovanih 3.282 minuta različitih (nemuzičkih) sadržaja sedmično, 90,7% predstavlja sopstvena produkcija, dok 8,1% predstavlja reemitovani program. Kupljeni program je neznatnih 1,2%. Posmatrano po vrsti emitovanog nemuzičkog sadržaja zastupljenog u cjelodnevnom programu dominiraju informativni i zabavni sadržaji, dok je najmanje sadržaja namijenjenih djeci.

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja lokalne javne radio stanice (prosjek)

36 „Analiza programske strukture lokalnih javnih radio i TV emitera“ 19 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Komercijalni radio emiteri37 Prosječna komercijalna radijska stanica saglasno programskim strukturama iz izdatog odobrenja, na sedmičnom nivou emituje program koji sadrži 53% muzike i 48% sadržaja različite vrste (po kategoriji, žanru ili produkcijskom izvoru). Od različitih nemuzičkih sadržaja, 96% predstavlja sopstvena produkcija, dok 4 procenta predstavlja reemitovani program. Radijske stanice nemaju kupljenih sadržaja. Posmatrano po vrsti emitovanog nemuzičkog sadržaja zastupljenog u cjelodnevnom programu, dominiraju zabavne emisije i informativni sadržaji, dok je najmanje sadržaja namijenjenih djeci.

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja komercijalne radio stanice (prosjek) Neprofitni emiteri 38 Saglasno izdatim odobrenjima status neprofitnog emitera posjeduju dvije radijske stanice NVO "Kulturni centar Homer" za emitovanje radio programa "Radio Homer" i "Mešihat Islamske zajednice u Crnoj Gori" za emitovanje radio programa "Radio Fatih". Ukupno emitovani program na sedmičnom nivou sadrži 83% muzike i 17% sadržaja različite vrste (prosjek za dva neprofitna emitera). Radio Homer emituje 2.979 minuta sedmično (oko 49 sati), odnosno 426 minuta dnevno (oko 7 sati) različitih sadržaja, dok ostatak emitovanog vremena predstavlja muzika. Emitovani nemuzički sadržaj Radija Homer čini sopstvena produkcija i to 68,28% odnosno oko 2.034 minuta, dok je kupljenog programa ukupno 31,72% odnosno oko 945 minuta na sedmičnom nivou. Reemitovanog programa nema. Posmatrano po vrsti emitovanog sadržaja zastupljenog u cjelodnevnom programu dominira informativni sadržaj, zatim dokumentarno obrazovni i kulturno-umjetnički program. Sportskog programa ima najmanje, dok dječijeg i zabavnog nema. Imajući u vidu da je nalazima sektora za monitoring utvrđeno da Radio Fatih emituje programske sadržaje nasumično, bez formatiranja cjelokupnog identiteta radijskog programa, bez vertikalnog (u toku dana) i horizontalnog (iz dana u dan) raspoređivanja, bez adekvatnog dnevnog

37 „Analiza programske strukture komercijalnih radio emitera“ 38 „Informacija o poštovanju uslova iz izdatog odobrenja - neprofitni emiteri“ 20 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu ritma i odvajanja posebnih programskih cjelina, programski sadržaji koji su uključeni mogu se procjenjivati jedino pojedinačno jer ne predstavljaju dio formatirane i odobrene programske osnove i programske šeme. Imajući u vidu navedeno, nije se moglo izvršiti jasno strukturiranje programa navedene stanice kako po produkcijskom izvoru, tako ni po vrsti sadržaja, u vezi sa čim je pokrenut postupak za usaglašavanje rada sa uslovima iz izdatog odobrenja (vidi dio oko nadzora nad primjenom obaveza poštovanja prijavljene programske strukture).

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja Radija Homer * * * Programska struktura televizijskih emitera Televizija Crne Gore 39 Posmatrano po produkcijskom izvoru, u ukupno emitovanom programu TVCG1 dominantna je sopstvena produkcija (62%). Kupljeni program ima učešće od 35% ukupno emitovanog programa, dok je učešće reemitovanog programa 3%. Ukupno emitovani program, nezavisno od produkcijskog izvora, sadrži dominantno informativni sadržaj, 46%. Radnim danima se emituje i informativna emisija na albanskom jeziku, kao i jedna informativna emisija na gestovnom govoru. Kulturno-umjetnički program čini 22%, dok zabavni program čini 17% ukupnog sadržaja. Slijedi dokumentarno-obrazovni program sa 13% ukupnog emitovanog sadržaja. Najmanje učešće u strukturi programa po vrsti čine sportski i dječji program sa po 1% emitovanog sadržaja (na sedmičnom nivou). Posmatrano po produkcijskom izvoru, u ukupno emitovanom programu TVCG2 dominantna je sopstvena produkcija (57%). Kupljeni program čini 37% a reemitovani 6%. Ukupno emitovani program RTCG2, nezavisno od produkcijskog izvora, sadrži dominantno sportski program, 26%. Slijedi zabavni program sa 22% ukupnog programa i kulturno-umjetnički program sa 20%. Dokumentarno-obrazovni program u ukupnoj strukturi ima učešće od 13%. Informativni sadržaji čine 12% ukupno emitovanog sadržaja. U posmatranoj sedmici emiter je imao 7% dječjeg programa.

39 „Analiza programske strukture nacionalnog javnog emitera (RTCG)” 21 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja (TVCG1 vs TVCG2) Lokalni javni televizijski emiteri 40 Posmatrano po produkcijskom izvoru, u ukupno emitovanom programu lokalnih javnih televizijskih emitera dominantan je (prosječno) kupljeni program, dok je najmanje reemitovanog programa. Ukupno emitovani program u prosjeku, nezavisno od produkcijskog izvora, sadrži dominantno zabavni sadržaj. Informativni program čini približno 20% strukture kao i kulturno umjetnički program. Najmanje učešće u strukturi programa po vrsti čine dječji i sportski program.

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja lokalne javne televizijske stanice (prosjek)

40 „Analiza programske strukture komercijalnih lokalnih i regionalnih radio i TV emitera“ 22 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Komercijalni televizijski emiteri nacionalne pokrivenosti41 Posmatrano po produkcijskom izvoru, u ukupno emitovanom programu nacionalnih televizijskih emitera dominantan je (prosječno) kupljeni program (61%). Sopstvena produkcija ima učešće od 21% ukupno emitovanog programa, dok reemitovani sadržaj čini 8%. Ukupno emitovani program u prosjeku, nezavisno od produkcijskog izvora, sadrži dominantno kulturno-umjetnički program (45%), zabavni sadržaj čini 25%, dok informativni program čini 18%. Dječijeg, dokumentarno-obrazovnog i sportskog programa ima značajno manje.

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja nacionalne televizijske stanice (prosjek) Komercijalni televizijski emiteri regionalne pokrivenosti42 Posmatrano po produkcijskom izvoru, u ukupno emitovanom programu regionalnih televizijskih emitera dominantan je (prosječno) kupljeni program (57%). Sopstvena produkcija ima učešće od 17% ukupno emitovanog programa, dok reemitovani sadržaj čini 10%. Ukupno emitovani program u prosjeku, nezavisno od produkcijskog izvora, sadrži dominantno zabavni sadržaj (41%). Slijede informativni sa 21%, kulturno-umjetnički i dokumentarno- obrazovni sa približno 11%. Dječji program ima učešće od približno 4% i sportski 3% .

Grafik: Struktura po vrsti sadržaja regionalne televizijske stanice

41 „Analiza programske strukture nacionalnih komercijalnih TV emitera“ 42 „Analiza programske strukture komercijalnih lokalnih i regionalnih radio i TV emitera“

23 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu * * * Poštovanje programske strukture nacionalnog javnog emitera Radi sagledavanja stepena realizacije propisanih obaveza, Agencija za elektronske medije je zatražila od RTCG da dostavi podatke koji se odnose na aktuelnu programsku šemu i popunjen obrazac „Programska osnova“ za opšte radijske programe „Radio Crne Gore - Prvi program“ i „Radio Crne Gore - Drugi program/Radio 98“ odnosno za „Prvi program Televizije Crne Gore“ i „Drugi program Televizije Crne Gore“. Do kraja decembra 2018. godine, RTCG je dostavila popunjene obrasce „Programska osnova“ za sva četiri progrtam. Na osnovu njih su utvrđene važeće programske strukture radijskih odnosno televizijskih programa i sačinjeni aneksi važećih odobrenja, koji se odnose na programsku strukturu. Na osnovu toga su izmijenjena odobrenja za emitovanje u dijelu koji se odnosi na strukturu programa (tačka 2.1. Odobrenja za emitovanje i Aneks 2) i izvršeno usklađivanje obaveza nacionalnog javnog emitera, koje je on dužan da poštuju. Rješenja o izmjeni odobrenja su izdata ovom emiteru za: - opšti radijski program „Radio Crne Gore - Prvi program“43; - opšti radijski program „Radio Crne Gore - Drugi program/Radio 98“44; - opšti televizijski program „Prvi program Televizije Crne Gore“45; - opšti televizijski program „Drugi program Televizije Crne Gore“46. * * * Poštovanje programske strukture lokalnih javnih emitera Radi sagledavanja stepena realizacije obaveza lokalnih javnih emitera, dana 18.10.2018.godine, Agencija za elektronske medije je zatražila svim lokalnim javnim emiterima da dostave podatke koji se odnose na aktuelnu programsku šemu i popunjen obrazac „Programska osnova“. Do kraja decembra 2018. godine, izuzev lokalnog javnog emitera „Radio televizija Pljevlja“ d.o.o., svi ostali lokalni javni emiteri su, za 13 radijskih i tri televizijska programa, dostavili popunjene obrasce „Programska osnova“. Na osnovu njih su utvrđene važeće programske struktura radijskih odnosno televizijskih programa i sačinjeni aneksi važećih odobrenja, koji se odnose na programsku strukturu. Na osnovu toga su izmijenjena odobrenja za emitovanje u dijelu koji se odnosi na strukturu programa (tačka 2.1. Odobrenja za emitovanje i Aneks 2) i izvršeno usklađivanje obaveza imaoca odobrenja, koje su emiteri dužni da poštuju. Rješenja o izmjeni odobrenja su izdata sljedećim privrednim društvima: - „Lokalni javni emiter Radio Andrijevica“ d.o.o. iz Andrijevice, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Andrijevica“47; - „Lokalni javni emiter Radio Bar“ d.o.o. iz Bara, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Bar48“; - „Lokalni javni emiter Radio Berane“ d.o.o. iz Berana, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Berane49“,

43 Akt Agencije br. 02-2047/3 od 21.12.2018.g. 44 Akt Agencije br. 02-2047/4 od 21.12.2018.g. 45 Akt Agencije br. 02-2233/3 od 25.12.2018.g. 46 Akt Agencije br. 02-2234/4 od 25.12.2018.g. 47 Akt Agencije br. 02-2216 od 21.11.2018.g. 48 Akt Agencije br. 02-2217 od 21.11.2018.g. 24 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu - „Lokalni javni emiter Radio Bijelo Polje“ d.o.o. iz Bijelog Polja, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Bijelo Polje50“; - „Lokalni javni emiter Radio Televizija Budva“ d.o.o. iz Budve, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Budva“51 i opšteg televizijskog programa „Televizija Budva“52; - „Lokalni javni emiter Radio i Televizija Cetinje“ d.o.o. iz Cetinja, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Cetinje“53; - „Lokalni javni emiter Radio Danilovgrad“ d.o.o. iz Danilovgrada, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Danilovgrad“54; - „Javni radio difuzni servis Radio Televizija Herceg Novi“ d.o.o. iz Herceg Novog, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Herceg Novi“55; - „Lokalni javni emiter Radio Kotor“ d.o.o. iz Kotora, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Kotor“56; - „Lokalni javni emiter Radio i Televizija Nikšić“ d.o.o. iz Nikšića, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Nikšić“57 i emitovanje opšteg televizijskog programa „Televizija Nikšić“58; - „Lokalni javni emiter Radio Televizija Rožaje“ d.o.o. iz Rožaja, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Rožaje“59 i opšteg televizijskog programa „Televizija Rožaje“60; - „Lokalni javni emiter Radio Tivat“ d.o.o. iz Tivta, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Tivat“61; - „Lokalni javni emiter Radio Televizija Ulcinj“ d.o.o. iz Ulcinja, za emitovanje opšteg radijskog programa „Radio Ulcinj“62. * * * Poštovanje programske strukture komercijalnih emitera U cilju sagledavanja stepena poštovanja programskih struktura komercijanih radijskih i televizijskih emitera dostavljenih prilikom izdavanja odobrenja za emitovanje, u Agenciji su tokom 2018. godine, prikupljeni podaci koji se odnose na vrstu programa, trajanje i kratak opis sadržaja emisija, predviđeni kvantitativni odnos između pojedinih grupa sadržaja, podaci o ukupnom učešću sopstvene produkcije, kupljenog, odnosno reemitovanog programa, te su, na osnovu njihove kvantitativne obrade, napravljene: - Analiza programske strukture TV emitera sa nacionalnim pokrivanjem63 - jun 2018; - Analiza programske strukture komercijalnih radio emitera64 - decembar 2018;

49 Akt Agencije br. 02-2218 od 21.11.2018.g. 50 Akt Agencije br. 02-2219 od 21.11.2018.g. 51 Akt Agencije br. 02-2220 od 21.11.2018.g. 52 Akt Agencije br. 02-2030/4 od 17.12.2018.g. 53 Akt Agencije br. 02-2221 od 21.11.2018.g. 54 Akt Agencije br. 02-2222 od 21.11.2018.g. 55 Akt Agencije br. 02-2223 od 21.11.2018.g. 56 Akt Agencije br. 02-2224 od 21.11.2018.g. 57 Akt Agencije br. 02-2225 od 21.11.2018.g. 58 Akt Agencije br. 02-2230/1 od 17.12.2018.g. 59 Akt Agencije br. 02-2226 od 21.11.2018.g. 60 Akt Agencije br. 02-2029/3 od 17.12.2018.g. 61 Akt Agencije br. 02-2227 od 21.11.2018.g. 62 Akt Agencije br. 02-2228 od 21.11.2018.g. 63 Akt Agencije br. 02-1455 od 28.06.2018.g. 25 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu - Analiza programske strukture TV emitera sa nacionalnim pokrivanjem65- decembar 2018; - Analiza programske strukture TV emitera sa regionalnim pokrivanjem66- decembar 2018. Monitoringom programa komercijanih radio i televizijskih emitera izvršenim tokom trećeg kvartala 2018. godine utvrđeno je da kod pojedinih emitera postoji odstupanje u emitovanom programu u odnosu na strukturu programa za koju je data saglasnost Savjeta Agencije, te da program ima drugačiju strukturu po kategoriji i prema produkcijskom izvoru. Takođe, za određeni broj emitera utvrđeno je da su, bez prethodno dobijene saglasnosti Savjeta Agencije, započeli emitovanje značajno promijenjene programske strukture u odnosu na onu definisanu Odobrenjem za emitovanje. S tim u vezi, pokrenuto je više postupaka u cilju utvrđivanja da li je došlo do kršenja Zakona o elektronskim medijima, Pravilnika o uslovima i postupku izdavanja odobrenja za emitovanje i pojedinačnih odobrenja za emitovanje. Zbog kršenja čl. 58 i 59 Zakona o elektronskim medijima, čl. 23 stav 2 Pravilnika o uslovima i postupku izdavanja odobrenja za emitovanje i obaveza propisanih tačk. 2.1. i 2.2 odobrenja za emitovanje, koje se odnose na pridržavanje prijavljene strukture programa i emitovanje informativnog programa, Agencija je u okviru nadzora nad radom emitera pokrenula postupke protiv sljedećih emitera: Uočeno kršenje čl. 23 stav 2 Tač. 8 Pravilnika o Uputstva za čl. 33 stav 2 uslovima i snimanje Emiter Radijski/TV program Pravilnika o Član 58 ZEM Član 59 ZEM - postupku emitovanih programskim izdavanja materijala standardima odobrenja za elektronskih emitovanje medija67 AST d.o.o. Prva TV x Televizija Vijesti d.o.o. Televizija Vijesti x Radio televizija Mojkovac Radio Mojkovac x x d.o.o. NVO Skadar Lake Radio Skadar Lake x NVO Kulturni centar Homer Radio Homer x x NVO Udruženje Roma Crne Romski Radio x x Gore Antena M d.o.o. Radio Antena M x M-Corona d.o.o. Radio Corona x x Lutrija Crne Gore a.d. TV 777 x Metropoliten Media d.o.o. Radio Svetigora x Media International Radio DRS x x Corporation d.o.o. Oki Air Broadcasting d.o.o. Radio Mag x x Oki Air Broadcasting d.o.o. Radio Elmag x x NVO SAFRA Radio Krš x x „Mešihat Islamske zajednice u „Radio Fatih” x x x Crnoj Gori” „Mir&Teuta“ d.o.o. „TV Teuta“ x TDM MIX d.o.o Radio Laki x x

64 Akt Agencije br. 02-2394 od 18.12.2018.g. 65 Akt Agencije br. 02-2395 od 18.12.2018.g. 66 Akt Agencije br. 02-2420 od 25.12.2018.g. 67 Akt Agencije br. 02-458 od 29.04.2015.g 26 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Zbog promjene u strukturi programa, Agencija je privrednom društvu: - „AST“ d.o.o. iz Podgorice, nakon što je Savjet Agencije izdao saglasnost za značajnu promjenu strukture programa68, izmijenila Odobrenje za emitovanje opšteg televizijskog programa „Prva TV" br. O-TV-K-1569; - „Lutrija Crne Gore“ a.d. iz Podgorice, izmijenila Odobrenje za emitovanje opšteg televizijskog programa „777 TV Lutrija Crne Gore" br. O-TV-K-0870; - „Mir&Teuta“ d.o.o. iz Ulcinja, nakon što je Savjet Agencije izdao saglasnost za značajnu promjenu strukture programa71, izmijenila Odobrenje za emitovanje opšteg televizijskog programa „TV Teuta" br. O-TV-K-1872; Zbog nepoštovanje obaveza vezanih za poštovanje prijavljene strukture programa, Agencija je sljedećim emiterima izrekla upozorenja: 1. „Antena M" d.o.o. iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio Antena M“73; 2. „Metropoliten Media" d.o.o. iz Cetinja, emiteru radijskog programa „Radio Svetigora“74; 3. NVO „Skadar Lake" iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio Skadar Lake“75; 4. NVO „Studentska Aktivna Frekvencija Radijske Avangarde" d.o.o. iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio Krš“76; 5. „Media International Corporation" d.o.o. iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio DRS“77; 6. „Mešihat Islamske zajednice u Crnoj Gori" iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio Fatih“78; 7. NVO „Udruženje Roma Crne Gore" d.o.o. iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Romski Radio“79; 8. „M-Corona" d.o.o. iz Bara, emiteru radijskog programa „Radio Corona“80; 9. „Radio Televizija Mojkovac" d.o.o. iz Mojkovca, emiteru radijskog programa „Radio Mojkovac“81; 10. „OKI AIR BROADCASTING" d.o.o. iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio Mag“82; 11. „OKI AIR BROADCASTING" d.o.o. iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio Elmag“83; 12. „TDM MIX" d.o.o. iz Bijelog Polja, emiteru radijskog programa „Radio Laki“84;

68 Akt Agencije br. 01-1769/5 od 05.12.2018.g. 69 Akt Agencije br. 02-1769/6 od 07.12.2018.g. 70 Akt Agencije br. 02-2076/3 od 14.11.2018.g. 71 Akt Agencije br. 01-2077/4 od 05.12.2018.g. 72 Akt Agencije br. 02-2077/5 od 07.12.2018.g. 73 Akt Agencije br. 02-2017/2 od 15.11.2018.g. 74 Akt Agencije br. 02-2013/2 od 16.11.2018.g. 75 Akt Agencije br. 02-2024/1 od 16.11.2018.g. 76 Akt Agencije br. 02-2071/2 od 19.11.2018.g. 77 Akt Agencije br. 02-2083/2 od 21.11.2018.g. 78 Akt Agencije br. 02-2319/3 od 21.12.2018.g. 79 Akt Agencije br. 02-2065/2 od 21.11.2018.g. 80 Akt Agencije br. 02-2327/3 od 21.12.2018.g. 81 Akt Agencije br. 02-2085/2 od 26.11.2018.g. 82 Akt Agencije br. 02-2081/2 od 28.12.2018.g. 83 Akt Agencije br. 02-2082/2 od 28.12.2018.g. 27 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu 13. NVO „Kulturni centar Homer" iz Podgorice, emiteru radijskog programa „Radio Homer“85; 14. „Televizija Vijesti" d.o.o. iz Podgorice, emiteru televizijskog programa „Televizija Vijesti“86.

6. Promjene naziva i identifikacionog znaka medija

Zbog promjene naziva i identifikacionog znaka medija, Agencija je: - NVO „Društvo za ravnopravnost i toleranciju - AI“ d.o.o. iz Podgorice, izmijenila Odobrenje za emitovanje opšteg radijskog programa „Srpski radio“ br. O-R-K-0887 (raniji naziv/ identifikacioni znak medija je bio „Radio Cool“); - Privrednom društvu „AST“ iz Podgorice, izmijenila Odobrenje za emitovanje opšteg radijskog programa „PLAY Montenegro“ br. O-R-K-3388 (raniji naziv/identifikacioni znak medija je bio „Radio Prva“); - Privrednom društvu „Nova M“ d.o.o. iz Podgorice, izmijenila Odobrenje za emitovanje opšteg komercijalnog televizijskog programa „TV Nova M" br. O-TV-K-1489 (raniji naziv/ identifikacioni znak medija je bio „TV Pink M“); - Privrednom društvu „Atlas Media Group“ d.o.o. iz Podgorice, izmijenila Odobrenje za emitovanje opšteg komercijalnog televizijskog programa „A1" br. O-TV-K-0290 (raniji naziv/ identifikacioni znak medija je bio „Televizija Atlas“). * * * Zbog smanjenja zone pokrivanja, Agencija je usvojila izmjenu Odobrenja za emitovanje br. O-R-K-4391, NVO „Studentska Aktivna Frekvencija Radijske Avangarde“, emitera opšteg radijskog programa „Radio Krš“ koji je odustao od korišćenja dodijeljene radio-difuzne frekvencija i to na lokaciji Ostrog - 104,00 MHz, u opštini Nikšić.

7. Prestanak odobrenja za pružanje AVM usluga

Zakonom o elektronskim medijima je propisano da Odobrenje za emitovanje prestaje da važi istekom roka na koji je odobrenje izdato i na pisani zahtjev imaoca odobrenja (član 109 stav 1 al. 1, 2). Zbog isteka roka na koji je odobrenje izdato, a saglasno čl. 109 stav 1 alineja 1 Zakona o elektronskim medijima, Agencija je donijela rješenje o prestanku Odobrenja za emitovanje br. O-R- K-18, koje je bilo izdato NVO „Glas Plava“ iz Plava, emiteru opšteg radijskog programa „Radio Glas Plava“92. Na osnovu pisanih zahtjeva imalaca odobrenja, a saglasno čl. 109 stav 1 alineja 2 Zakona o elektronskim medijima, Agencija je donijela rješenja o prestanku sljedećih odobrenja za emitovanje: - Odobrenje br. O-TV-K-06, koje je bilo izdato privrednom društvu „Adnan“ d.o.o iz Plava, emiteru opšteg televizijskog programa „TV Glas Plava“93;

84 Akt Agencije br. 02-2084/4 od 28.12.2018.g. 85Akt Agencije 02-2145/1 od 30.11.2018.g. 86Akt Agencije 02-1770/2 od 30.11.2018.g. 87 Akt Agencije br. 02-475/3 od 03.04.2018.g. 88 Akt Agencije br. 02-1755/1 od 23.08.2018.g. 89 Akt Agencije br. 02-1903/1 od 25.09.2018.g. 90 Akt Agencije br. 02-341/5 od 23.03.2018.g. 91 Akt Agencije br. 02-2072/1 od 13.11.2018.g. 92 Akt Agencije br. 02-983 od 27.04.2018.g. 93 Akt Agencije br. 02-248/1 od 19.02.2018.g. 28 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu - Odobrenje za emitovanje br. O-TV-K-25, koje je bilo izdato privrednom društvu „National Research Institute MNE“ d.o.o iz Podgorice, emiteru opšteg televizijskog programa „TV Channel1“94. Svi dokumenti vezani za raspisivanje i realizaciju javnih konkursa, kao i izdavanje, promjenu, prenos, prestanak ili oduzimanje odobrenja su dostupni na veb-sajtu Agencije www.ardcg.org.

8. Medijsko predstavljanje u toku izborne kampanje

U decembru 2017. godine, Skupština Crne Gore je usvojila Zakon o dopunama Zakona o elektronskim medijima95, kojim je propisano novo poglavlje „4. Političko oglašavanje i izborne kampanje“. Njime je definisano političko oglašavanje i predviđeno je da se ono ne uračunava u dozvoljeno vrijeme trajanja oglašavanja u smislu čl. 92 i 93 ovog zakona (oglasne kvote). Dopunom zakona, takođe je predviđeno da Savjet Agencije za elektronske medije, najkasnije sedam dana od dana raspisivanja izbora, usvaja propis kojim se bliže uređuju uslovi za realizaciju prava i obaveza emitera kada su u pitanju izborne kampanje i političko oglašavanje. Takođe je predviđeno i da podnosilac potvrđene izborne liste ili nadležni državni organ za sprovođenje izbornog postupka može podnijeti prigovor u vezi sa radom emitera u smislu člana 55 Zakona o elektronskim medijima. Predviđeno je da se ovi prigovori podnose nadležnom organu emitera, koji je dužan da donese odluku u roku od 24 časa od prijema prigovora. Nadalje, propisano je da se protiv odluke nadležnog organa emitera, u roku od 24 časa od njenog prijema, može podnijeti žalba Savjetu Agencije za elektronske medije, koji je dužan da donese odluku u roku od 24 časa od prijema žalbe. * * * Izbori za predsjednika Crne Gore - april 2018 Predsjednik Skupštine Crne Gore je 19. januara 2018. godine, donio Odluku o raspisivanju izbora za predsjednika Crne Gore96 za 15. april 2018. godine. Predlog kandidata za predsjednika mogao se podnijeti Državnoj izbornoj komisiji do 26. marta 2018. godine. Državna izborna komisija je 28. marta 2018. godine utvrdila listu od sedam kandidata za predsjednika Crne Gore. Saglasno dopunama Zakona o elektronskim medijima, Savjet Agencije za elektronske medije je usvojio Pravilnik o pravima i obavezama emitera tokom kampanje za izbore za predsjednika Crne Gore koji će biti održani 15. aprila 2018. godine97. Njime su bliže uređeni uslovi za realizaciju prava i obaveza emitera kada su u pitanju izborna kampanja i političko oglašavanje, a u cilju obezbjeđivanja istinitog, blagovremenog i nepristrasnog informisanja građana o svim fazama postupka i različitim stavovima tokom izborne kampanje, pod ravnopravnim uslovima za sve učesnike u izbornoj kampanji. Javni emiter odnosno komercijalni ili neprofitni emiter, koji omogućava medijsko predstavljanje, morao je da usvoji i učini javnim posebna pravila o medijskom predstavljanju. Pravila su donosili savjeti javnih emitera, odnosno osnivači komercijalnog ili neprofitnog emitera. Propisano je da se pravilima utvrđuju oblici medijskog predstavljanja, njihovo trajanje i raspoređivanje, kao i način odlučivanja o redoslijedu političkog oglašavanja odnosno predstavljanja u okviru informativno- političkih programa. Emiteri su bili dužni da Agenciji za elektronske medije dostave pravila predstavljanja u okviru svakog pojedinog radijskog ili televizijskog programa, najkasnije deset dana od dana raspisivanja izbora.

94 Akt Agencije br.02-1067/1 od 17.05.2018.g. 95 „Sl.list CG", br. 92/17. 96 "Sl. list CG", br. 3/18 97 "Sl. list CG", br. 6/18. 29 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Medijsko predstavljanje je, saglasno Pravilniku, ostvarivano kroz programske sadržaje namijenjene informisanju o predizbornim aktivnostima kandidata, njihovom predstavljanju ili političkom oglašavanju. Svi oblici medijskog predstavljanja morali su biti lako prepoznatljivi, audio i vizuelno odvojeni od ostalih programskih sadržaja i morali su biti jasno označeni posebnim obavještenjem. Političko oglašavanje je emitovano u blokovima sa naznakom da li je besplatno ili plaćeno i nije moglo biti dio bloka sa oglasima koji nemaju političku prirodu. Emiteri su bili dužni da vode evidenciju emitovanih programskih sadržaja od značaja za medijsko predstavljanje, koja uključuje sljedeće podatke: datum, vrijeme emitovanja i naziv sadržaja; da li se radi o plaćenom ili besplatnom političkom oglašavanju; ime naručioca političkog oglašavanja; neto vrijeme emitovanja. Evidenciju emitovanog medijskog predstavljanja emiteri su bili dužni da dostavljaju Agenciji svakog ponedjeljka za prethodnu sedmicu. Posebna pravila o medijskom predstavljanju usvojilo je 45 emitera i to 13 televizijskih emitera (4 javna i 9 komercijalnih) i 32 radio emitera (14 javnih i 18 komercijalnih). Medijsko predstavljanje kandidata u kampanji tokom izbora za predsjednika Crne Gore održanih 15. aprila 2018. godine moglo je biti vršeno u periodu od 6. marta (datum potvrde prvih kandidatura) do 13. aprila (početak izborne tišine). Najveći dio predstavljanja je realizovan u periodu od 26. marta do 13. aprila, tokom perioda od 19 dana. Na osnovu monitoringa medija tokom izborne kampanje Agencija je sačinila i objavila Izvještaj o medijskom predstavljanju tokom kampanje za izbore za predsjednika Crne Gore održane 15. aprila 2018. godine98. Izvještaj se odnosio na 36 od ukupno 45 emitera koji su usvojili posebna pravila o medijskom predstavljanju. Iako su usvojili pravila, devet radio emitera nije u praksi realizovalo programske sadržaje namijenjene medijskom predstavljanju. Podaci u izvještaju dati za televizijske emitere su utvrđeni monitoringom programa 13 televizijskih stanica u periodu od 19. marta do 13. aprila u terminima od 7 do 24 časa. Podaci u izvještaju dati za radijske emitere su utvrđeni na osnovu evidencija emitovanog medijskog predstavljanja koje su emiteri bili dužni da dostavljaju Agenciji svakog ponedjeljka za prethodnu sedmicu i nijesu u potpunosti upoređeni sa minutažom realizovanog sadržaja. Podaci se odnose na 23 radio emitera. U cilju sagledavanja dosljednosti poštovanja pravila predstavljanja vršena je kontrola primjene i za emitere koji nijesu usvojili posebna pravila medijskog predstavljanja. Kontrola je vršena metodom uzorka i utvrđena su tri slučaja da je emiter u svom programu imao sadržaje u kojima je vršeno medijsko predstavljanje kandidata za predsjednika Crne Gore, a da prethodno nije usvojio i/ili objavio pravila medijskog predstavljanja. Slučajevi kršenja su utvrđeni za emitere „Boin“ d.o.o. („TV Boin““, „Sun Sun” d.o.o. ( „TV Sun“) i „Maxko d.o.o.“ („Radio Skala“), u vezi sa čim su pokrenuti postupci. U slučaju privrednog društva „Zen master“ d.o.o., emitera televizijskog programa „Novi TV“ je pokrenut postupak za utvrđivanje odgovornosti za kršenje izborne tišine. U sva četiri slučaja izrečeno je upozorenje. Ukupno trajanje medijskog predstavljanja na programu 13 televizijskih emitera je za period od 19.03. do 13.04. iznosilo 8.378 minuta ili približno 139,5 sati. Količina medijskog predstavljanja je rasla sa odmicanjem kampanje uz eksponencijalan rast počev od 8. aprila. Od ukupnog medijskog predstavljanja, informisanje i izvještavanje o predizbornim aktivnostima kandidata je iznosilo 40%.

98 Akt Agencije br. 02-929 od 23.04.2018.g. 30 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Svega dva procenta manje (38%) je iznosilo učešće posebnih emisija namijenjenih predstavljanju kandidata. Oglašavanje ili politička komercijalna komunikacija je činila 22%. Količina medijskog predstavljanja na televiziji je bila dva i po puta veća u odnosu na radio.

Grafik: Struktura medijskog predstavljanja po emiteru (TV) Dvije trećine medijskog predstavljanja kandidata na televiziji je izvršeno kroz informativne ili posebne emisije o predsjedničkim izborima. Televizijski emiteri su u načelu imali izbalansiranost sve tri forme predstavljanja. Organizovan je značajan broj posebnih emisija namijenjenih predstavljanju kandidata. Politička komunikacija putem radija je primarno vođena kroz kratke oglasne sadržaje. Samo su javni radio emiteri (i jedna komercijalna radio stanica) realizovali posebne emisije posvećene izborima.

Grafik: Struktura medijskog predstavljanja po emiteru (radio)

31 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Medijsko predstavljanje je, u načelu, adekvatno raspoređivano i emitovano unutar označenih blokova. Zabilježen je određeni broj slučajeva neadekvatno raspoređenog sadržaja koji je, iako nije medijsko predstavljanje, emitovan u okviru označenog bloka. Ovo se prije svega odnosi na tehničke i servisne informacije vezane za tok izbornog postupka. Nezadovoljavajuća je praksa označavanja plaćenih i besplatnih političkih oglasa. Emiteri nijesu koristili oznake „plaćeni“ ili „besplatni“ politički oglas već je za plaćene oglase korišćena oznaka politički marketing. Za vrijeme trajanja kampanje tokom izbora za predsjednika Crne Gore održanih 15. aprila 2018. godine Agencija nije primila ni jedan prigovor kanidata na rad elektronskih medija. * * * Izbori za odbornike u Skupštinama lokalnih samouprava - maj 2018 Predsjednik Skupštine Crne Gore je 17. marta 2018. godine, donio Odluku o raspisivanju izbora za odbornike u Skupštini opštine Plužine99, koji su održani 20. maja 2018. godine, i Odluku o raspisivanju izbora za odbornike u Skupštini Glavnog grada Podgorica, Skupštini opštine Golubovci opštine u okviru Glavnog grada i skupštinama opština: Šavnik, Žabljak, Bar, Plav, Pljevlja, Rožaje, Danilovgrad, Bijelo Polje i Kolašin4, koji su održani 27. maja 2018. godine. Saglasno dopunama Zakona o elektronskim medijima, Savjet Agencije za elektronske medije je usvojio Pravilnik o pravima i obavezama emitera tokom kampanja za izbore za odbornike u Skupštini opštine Plužine, koji će biti održani 20. maja 2018. godine i izbore za odbornike u Skupštini Glavnog grada Podgorica, Skupštini opštine Golubovci opštine u okviru Glavnog grada i skupštinama opština: Šavnik, Žabljak, Bar, Plav, Pljevlja, Rožaje, Danilovgrad, Bijelo Polje i Kolašin, koji će biti održani 27. maja 2018. godine100. Njime su bila propisana prava i obaveze kao i u slučaju prethodno održanih izbora za Predsjednika Crne Gore. Posebna pravila o medijskom predstavljanju usvojilo je 29 emitera i to devet televizijskih emitera (dva javna i sedam komercijalnih) i 20 radio emitera (šest javnih i 14 komercijalnih). Na osnovu monitoringa medija tokom izborne kampanje agencija je sačinila i objavila Izvještaj o medijskom predstavljanju tokom kampanje za lokalne izbore - maj 2018. godine101. Izvještaj se odnosi na 21 od ukupno 29 emitera koji su usvojili posebna pravila o medijskom predstavljanju. Iako su usvojili pravila, osam emitera nije u praksi realizovalo programske sadržaje namijenjene medijskom predstavljanju. Podaci u izvještaju dati za nacionalne televizijske emitere (TVCG1, TV Vijesti, TV Pink M i TV Prva) su utvrđeni monitoringom programa u periodu od 11. do 25. maja u terminima od 7 do 24 časa. Podaci u izvještaju dati za ostale emitere su utvrđeni na osnovu evidencija emitovanog medijskog predstavljanja koje su emiteri bili dužni da dostavljaju Agenciji svakog ponedjeljka za prethodnu sedmicu i nijesu u potpunosti upoređeni sa minutažom realizovanog sadržaja. U cilju sagledavanja dosljednosti poštovanja pravila predstavljanja vršena je kontrola primjene i za emitere koji nijesu usvojili posebna pravila medijskog predstavljanja. Kontrola je vršena metodom uzorka i utvrđena su dva slučaja da je emiter u svom programu imao sadržaje u kojima je vršeno medijsko predstavljanje, a da prethodno nije usvojio i/ili objavio pravila medijskog predstavljanja. Slučajevi kršenja su utvrđeni za „Televiziju Nikšić“ i „Radio Krš“. U slučaju dva emitera („Televizija 777“ i „A1 TV Montenegro“) pokrenuti su postupci u vezi sa kršenjem člana 5 Pravilnika,

99 "Sl. list CG", br. 17/18. 100 "Sl. list CG", br. 19/18. 101 Akt br.02– 1375 od 15.06.2018.g.

32 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu koji se odnosi na obavezu dostavljanja evidencije medijskog predstavljanja. U slučaju emitera „A1 TV“, postupak je obustavljen, a u slučaju ostala tri emitera je izrečeno upozorenje. Ukupno trajanje medijskog predstavljanja na programu 21 emitera je za period od 11. do 25. maja iznosilo 9.713 minuta ili približno 162 sata za period od 15 dana. Od ukupnog medijskog predstavljanja (9.713 minuta) 58% se odnosi na televizijsko, a 42% na radijsko predstavljanje, iako je broj radijskih stanica koje su predmet izvještaja više nego duplo veći.

Grafik : Struktura medijskog predstavljanja po vrsti Najveća količina medijskog predstavljanja na radijskim stanicama je realizovana kroz formu predstavljanja izbornih lista. Ovo je jednim dijelom uzrokovano značajnim obavezama javnih emitera u vezi sa izbornim procesom. Tako je samo Radio Crne Gore kroz formu debate, u posmatranom periodu, realizovao 14 sati programa. Za razliku od predsjedničkih izbora održanih u martu 2018. godine, tokom kojih je kod televizijskih emitera bila značajno veća količina medijskog predstavljanja realizovanog kroz neku od formi uredničkog sadržaja, tokom kampanje za lokalne izbore dominantna forma medijskog predstavljanja na televizijskim stanicama je bilo oglašavanje. Od ukupnog medijskog predstavljanja, opšte predstavljanje političkih partija (predstavljanje koje nema direktno upućivanje na lokalne izbore) je iznosilo približno 9%. Predstavljanje koje se odnosilo na izbore u opštini Podgorica je iznosilo 32%, izbore u opštini Bar 26%. Predstavljanje koje se odnosilo na sve ostale opštine u kojima su održani izbori je ukupno iznosilo 33%.

Grafik : Struktura medijskog predstavljanja po opštinama

33 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Medijsko predstavljanje je, u načelu, adekvatno raspoređivano i emitovano unutar označenih blokova. Zabilježen je određeni broj slučajeva neadekvatno raspoređenog sadržaja koji je, iako nije medijsko predstavljanje, emitovan u okviru označenog bloka. Ovo se prije svega odnosi na tehničke i servisne informacije vezane za tok izbornog postupka. U odnosu na predsjedničke izbore nije unaprijeđena praksa označavanja plaćenih i besplatnih političkih oglasa. Emiteri nijesu koristili oznake „plaćeni“ ili „besplatni“ politički oglas već je za plaćene oglase korišćena oznaka politički marketing. Za vrijeme trajanja kampanje tokom lokalnih izbora Agencija nije primila nijedan prigovor izborne liste na rad elektronskih medija.

9. Aktivnosti za poboljšanje naplate potraživanja

U cilju prevazilaženja problema nastalih zbog kašnjenja u izmirivanju obaveza po osnovu godišnje naknade određenom broju imalaca odobrenja za emitovanje Agencija za elektronske medije je ponudila potpisivanje protokola o reprogramu duga. Protokol je podrazumijevao obavezu emitera da iznos duga izmiri u više mjesečnih rata (u zavisnosti od iznosa duga). Osim toga, protokol je predviđao da se obaveze po osnovu naknade za emitovanje, koje dospijevaju na naplatu poslije datuma potpisivanja protokola, plaćaju u skladu sa dinamikom predviđenom izdatim odobrenjima. Agencija za elektronske medije se obavezala da do isteka roka važenja protokola neće pokrenuti postupak sudske naplate duga, osim u slučaju kršenja obaveza emitera definisanih protokolom, kada se smatra da cjelokupan iznos duga dospijeva za naplatu odmah. Predviđene uslove je prihvatilo sedam emitera i zaključilo protokole o reprogramu duga prema Agenciji za elektronske medije. Protokoli su zaključeni sa sljedećim emiterima:

Ukupne Fakturisana obaveze po Procenat realizacija za Realizovane Saldo za protokolu (do realizacije EMITER ID media period do isteka obaveze po reprogram kraja važenja obaveza po važenja protokolu protokola) protokolu protokola

„M-Corona“ d.o.o. Radio Corona 2.543,24 526,14 3.069,38 1.762,98 57,44%

NVO „SAFRA“ Radio Krš 1.025,44 872,43 1.897,87 1.025,44 54,03%

„Eurogum“ d.o.o. Radio Star FM 1.708,26 183,45 1.891,71 1.708,26 90,30%

„AST“ d.o.o. Radio i TV Prva 18.657,25 19.403,07 38.060,32 38.060,32 100,00%

NVO „DRT-AI“ Srpska TV 5.256,42 1.682,55 6.938,97 6.938,97 100,00%

„Televizija Vijesti“ d.o.o. TV Vijesti 16.403,05 6.600,47 23.003,52 17.654,76 76,75%

„Zen Master Production“ TV Novi 5.888,90 1.682,55 7.571,45 5.304,49 70,06% d.o.o. Tabela: Protokoli o reprogramu duga zaključeni tokom 2018. godine U toku 2018. godine, Agencija je posredstvom javnih izvršitelja pokrenula četiri postupka za prinudnu naplatu102 zaostalih dugovanja emitera po osnovu izdatih odobrenja za emitovanje i to:

102 Postupci prinudne naplate su pokrenuti saglasno Zakonu o izvršenju i obezbjeđenju ("Sl.list CG", br. 36/11, 28/14, 20/15, 22/17, 76/17). 34 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Predlog za izvršenje Rješenje o izvršenju Privredno društvo ID media DUG (AEM) (IZV) Radio Elmag d.o.o. Radio Elmag 10.779,95 02-1769/1 od 29.12.2017. Iv. br. 21/18 od 19/01/2018 Blue Moon d.o.o. TV MBC 12.715,81 02-189/1 od 07.02.2018. Iv. br. 284/2018 od 09/02/2018 Media Solution d.o.o. Life and Holiday 6.254,02 02-297/1 od 22.02.2018. Iv. br. 448/2018 od 22/02/2018 Adnan d.o.o. TV Glas Plava 16.329,24 02-2241/1 od 27/11/2018 Iv.br. 3169/2018 od 10/12/2018 Tabela: Postupci prinudne naplate pokrenuti tokom 2018. godine Takođe, u toku 2018.godine nastavljeno je šest postupaka prinudne naplate potraživanja koji su pokrenuti ranijih godina (M-Corona d.o.o., Radio Gusinje d.o.o., Lokalni javni emiter Radio i Televizija Nikšić d.o.o., Green Room d.o.o., Amarty d.o.o., Radio Elmag d.o.o.). Na osnovu raspoloživih podataka o statusu postupaka prinudne naplate dugova vođenih u toku 2018. godine može se zaključiti da:  jedan postupak je privremeno obustavljen (saglasno Sporazumu o naplati u ratama): Media Solution d.o.o. (Life &Holiday) / plaćen dug u cjelini;  dva postupka su okončana plaćanjem duga u cjelini (Green Room d.o.o., M-Corona d.o.o.);  četiri postupka su obustavljena jer su protiv tri osnivača otvoreni stečajni postupci (Radio Elmag d.o.o. - dva postupka, Radio Gusinje d.o.o., Amarty d.o.o.);  tri postupka su u toku: Lokalni javni emiter Radio i Televizija Nikšić d.o.o., Blue Moon (TV MBC) i Adnan d.o.o. Kako nije bilo moguće izvršiti prinudnu naplatu (zbog nedostatka sredstava na računima izvršnih dužnika), u toku 2018.godine je, na predlog Agencije, kod Privrednog suda Crne Gore otvoren jedan stečajni postupak protiv emitera sa neizmirenim obavezama po osnovu naknada za emitovanje. Takođe, Agencija je prijavila potraživanja u još tri103 stečajna postupka koja se pokrenuta od strane drugih pravnih lica.

GLAVNI STEČAJNI Rješenje o otvaranju Dužnik ID media Status DUG IZNOS stečajnog postupka "Radio Elmag" Radio Elmag 69.713,80 70.781,98 ("Sl.list CG" br. 10/18, Stečajni postupak u toku. d.o.o. Oglasni dio br. 06/18) Rješenje o zaključenju steč.post. "Radio Gusinje" ("Sl.list CG" br. 14/18, St.br. 29/18 od 04.06.2018. Radio Gusinje 984,60 1.228,32 d.o.o. Oglasni dio br. 10/18) ("Sl.list CG", br. 40/18, Ogl. dio br. 29/18) "Amarty" ("Sl.list CG" br. 25/18, Rješenje o zaključenju steč.post. Radio Best 3.570,33 3.728,93 d.o.o. Oglasni dio br. 19/18) St.br. 160/18 od 29.05.2018. Rješenje o zaključenju steč.post. "Harizma - Radio ("Sl.list CG" br. 28/18, St.br. 67/18 od 24.09.2018. 846,80 846,80 trgovina" d.o.o. Harizma Oglasni dio br. 20/18) ("Sl.list CG" br. 69/18, Ogl.dio br. 47/18) Tabela: Stečajni postupci otvoreni tokom 2018. godine Na osnovu raspoloživih podataka koji se odnose na stečajne postupke vođene u toku 2018. godine, može se zaključiti: - protiv šest subjekata (sadašnjih ili bivših emitera ili pružalaca AVM usluga na zahtjev), bio je otvoren stečajni postupak, bilo da je isti pokrenut u toku 2018.godine ili ranije, od strane Agencije ili trećih lica;

103 Stečajne postupke pokrenulo JP „Radio-difuzni centar“ d.o.o. ("Radio Elmag" d.o.o., "Radio Gusinje" d.o.o., "Harizma - trgovina" d.o.o.).

35 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu - tri postupka su završena, osnivači emitera su izbrisani iz Centralnog registra privrednih subjekata, a dug emitera je otpisan ("Radio Gusinje" d.o.o., "Amarty" d.o.o., "Harizma - trgovina" d.o.o.). Navedenim emiterima Agencija je izvršila otpis osnovnog duga u ukupnom iznosu od 5.804,05€. - tri postupka su u toku (Ustanova u privatnoj svojini Radio Televizija Planorama, Radio Televizija Atlas d.o.o., "Radio Elmag" d.o.o.). Očekuje se da će biti završeni u toku 2019. godine.

10. Javni emiteri

Iako su, prije više godina, u pet jedinica lokalne samouprave (Bar, Herceg Novi, Cetinje, Ulcinj, Kolašin) donesene odluke o pokretanju TV programa u okviru lokalnih javnih emitera, do kraja 2018. godine, njihove skupštine opština ili nisu imenovale savjete javnih emitera ili nijesu podnijele zahtjev za izdavanje odobrenja za emitovanje, te stoga nijesu ni počeli sa emitovanjem TV programa. * * * Sredinom 2016. godine, Skupština Crne Gore je usvojila Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o elektronskim medijima104, koji je počeo da se primjenjuje od 1. septembra 2017. godine. Imajući u vidu značaj ovih rješenja, Agencija je i u toku 2018. godine nastavila sa sprovođenjem niza aktivnosti u cilju mobilizacije javnih emitera i nadležnih organa njihovih osnivača da blagovremeno pristupe izradi i usvajanju propisanih akata od značaja za trogodišnje finansiranje i rad javnih emitera (programske obaveze, ugovor, program rada i finansijski plan). Agencija je posebno istakla potrebu da se predlozima programskih obaveza realno sagleda struktura programa (sopstvene produkcije, kupljenog programa ili koprodukcije), kao i karakter javne ili komercijalne usluge. * * * U cilju usaglašavanja sa izmjenama Zakona o elektronskim medijima iz 2016. godine, Agencija je u više navrata preporučila da: - skupštine opština, kao osnivači emitera u kojima su savjeti u manjoj ili većoj mjeri nepotpuni, treba u što kraćem roku da pokrenu i/ili sprovedu postupke imenovanja novih članova. - skupštine opština, kao osnivači lokalnih javnih emitera, treba da usvoje izmjene i dopune osnivačkih akata, a savjeti ovih medija izmjene i dopune statuta javnih emitera. Na taj način bi bili definisani uslovi i rokovi za pripremu, usvajanje i primjenu ugovora kojim treba da budu regulisani odnosi između javnog emitera i skupštine opštine, kao osnivača. - organi upravljanja lokalnih javnih emitera treba da obezbijede vođenje odvojenog računovodstva za pružanje javnih usluga od obavljanja komercijalnih audio ili audiovizuelnih usluga. Utvrđeni prihodi od usluga od obavljanja komercijalnih audio ili audiovizuelnih usluga

104 „Sl. list CG“, br. 55/16. Regulisano je pitanje pružanja javnih usluga i finansiranja javnih emitera. Jedinica lokalne samouprave i javni emiter ugovorom uređuju međusobna prava i obaveze u vezi sa korišćenjem budžetskih sredstava koja moraju da budu definisana u ugovoru (čl. 76 Zakona). Ugovorom se utvrđuje vrsta i obim svih javnih usluga koje javni emiter pruža, kao i visina sredstava i izvori za njihovo finansiranje. Ugovor se zaključuje na period od tri godine, u skladu sa smjernicama makroekonomske i fiskalne politike, kod nacionalnog javnog emitera, i u skladu sa budžetskim planovima i projekcijama kod lokalnih javnih emitera, kao i u skladu sa pravilima o državnoj pomoći za javne radio-difuzne usluge. Prije zaključivanja Ugovora, javni emiter je dužan da pripremi predlog programskih obaveza za ugovorni period i o njemu sprovede javnu raspravu u trajanju od 45 dana, kako bi se javnost izjasnila o tome ispunjavaju li predložene programske obaveze kriterijume propisane članom 74 Zakona o elektronskim medijima. Predlog ugovora, javni emiter je dužan da dostavi Vladi Crne Gore (u slučaju RTCG) odnosno jedinici lokalne samouprave (za lokalne javne emitere), najkasnije šest mjeseci prije isteka važećeg Ugovora, kao i da svake godine, a najkasnije do 31. decembra tekuće za sljedeću godinu, izradi i donese program rada i finansijski plan, kojima će se utvrditi aktivnosti i programske obaveze, kao i potrebna finansijska sredstva za njihovu realizaciju. 36 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu će biti osnov za obračun naknade po osnovu odobrenja za emitovanje. Pored toga, u slučaju emitera koji imaju više odobrenja za emitovanje, neophodno je razdvojiti prihode od emitovanja radijskog i televizijskog programa. - lokalni javni emiteri treba da formulišu i predstave svoje predloge u vezi sa potrebnim izmjenama zakonskog okvira. Takođe, neophodno je da budu aktivni i prilikom razmatranja predloga drugih zainteresovanih strana koji mogu uticati na obim prava i obaveza javnih emitera (oglašavanje i sl.). Prema Agenciji za elektronske medije dostupnim informacijama, kod značajnog broja javnih emitera ove obaveze nijesu realizovane (u cjelini ili djelimično). * * * Radi sagledavanja stepena realizacije pomenutih zakonskih obaveza, Agencija za elektronske medije je nastavila sa započetim aktivnostima iz prethodne godine te je, po tom osnovu, i u toku 2018. godine pozvala lokalne javne emitere da dostave: - Infomaciju o izvršenom usaglašavanju osnivačkog akta lokalnog javnog emitera sa Izmjenama i dopunama Zakona o elektronskim medijima iz 2016. godine. - ugovor kojim se uređuju međusobna prava i obaveze jedinice lokalne samouprave i javnog emitera, čiji je ona osnivač, u vezi sa korišćenjem budžetskih sredstava za period od 2018. do kraja 2020. godine. Ukoliko ugovor nije zaključen, zatraženo je da dostave informaciju o razlozima koji su doveli do kršenja ove zakonom propisane obaveze, kao i obimu, načinu i dinamici finansiranja javnog emitera u toku 2018. godine. Zaključno sa decembrom 2018. godine, samo su četiri jedinice lokalne samouprave usaglasile osnivački akt sa Zakonom o elektronskim medijima (u dijelu koji se odnosi na pravila državne pomoći) i u Pljevljima105, Tivtu106, Bijelom Polju107 i Budvi108. Skupština Opštine Rožaje je donijela Odluku o davanju saglasnosti na Program rada sa finansijskim planom DOO LJE Radio televizija Rožaje za 2018, 2019. i 2020.godiinu109. Takođe, zaključno sa decembrom 2018. godine, Agenciji za elektronske medije su devet lokalnih javnih emitera dostavili potpisane ugovore (Cetinje110, Pljevlja111, Rožaje112, Tivat113, Herceg Bar114, Novi115, Danilovgrad116, Kotor117, Budva118), kojima se regulišu međusobna prava i obaveze jedinice lokalne samouprave i javnog emitera.

105 Odluka o izmjenama i dopunama Odluke o organizovanju Lokalnog javnog emitera Radio Televizija Pljevlja ("Sl.list CG - opštinski propisi", br. 45/17). 106 Odluka o izmjeni Odluke o osnivanju Društva sa ograničenom odgovornošću Lokalni javni emiter Radio Tivat („Sl.list CG - opštinski propisi", br. 7/18) 107 Odluka o izmjeni Odluke o organizovanju Lokalnog javnog emitera Radio Bijelo Polje ("Sl.list CG - opštinski propisi", br. 11/18) 108 Odluka o izmjenama i dopunama Odluke o osnivanju društva sa ograničenom odgovornošću lokalnog javnog emitera Radio televizija Budva ("Sl.list CG - opštinski propisi", br. 26/18) 109 "Sl.list CG - opštinski propisi", br. 45/18 110 Akt zaveden kod Agencije br. 02-11 od 03.01.2018.g. 111 Akt zaveden kod Agencije br. 02-11/1 od 03.01.2018.g. 112 Akt zaveden kod Agencije br. 02-49 od 11.01.2018.g. 113 Akt zaveden kod Agencije br. 02-88/1 od 19.01.2018.g. 114 Akt zaveden kod Agencije br. 02-122 od 26.01.2018.g. 115 Akt zaveden kod Agencije br. 02-179/1 od 09.02.2018.g. 116 Akt zaveden kod Agencije br. 02-246 od 15.02.2018.g. 117 Akt zaveden kod Agencije br. 02-378 od 08.03.2018.g. 118 Akt zaveden kod Agencije br. 02-1226 od 28.05.2018.g.

37 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu 11. Registracija elektronskih publikacija

Pravilnikom o elektronskim publikacijama119 je propisan sadržaj, način vođenja i postupak upisa u registar elektronskih publikacija. U skladu sa Zakonom o o elektronskim medijima (član 8) i članom 4 Pravilnika, elektronske publikacije su definisane kao urednički oblikovane internet stranice i/ili portali koji sadrže programske sadržaje sa prenosom zapisa zvuka ili slike na način koji je dostupan javnosti kao i elektronske verzije štampanih medija i/ili informacije iz medija na način da su dostupni širokoj javnosti bez obzira na njihov opseg. Imajući u vidu značaj elektronskih publikacija za informisanje javnosti, Agencija je u toku 2018. godine apelovala na pružaoce elektronskih publikacija, koji nijesu izvršili upis u registar elektronskih publikacija, da Agenciji podnesu prijavu za upis. U toku 2018. godine u registar je upisano 15 elektronskih publikacija, tako da ih ukupno upisanih ima 41 elektronska publikacija. Izvod iz Registra elektronskih publikacija je dostupan na veb-sajtu Agencije www.aemcg.org.

12. Implementacija programskih standarda u radu elektronskih medija

Monitoring emitovanih, odnosno distribuiranih sadržaja pružalaca AVM usluga (posredstvom različitih platformi) predstavlja značajan mehanizam Agencije za elektronske medije u ostvarivanju njene regulatorne funkcije i funkcije nadzora nad primjenom zakona i podzakonskih akata, kao i u funkciji stvaranja baza statističkih podataka, evidencija, praćenja tendencija i trendova i sl. Agencija je tokom 2018. godine objavila sljedeće dokumente: - Izvještaj o medijskom predstavljanju za Predsjedničke izbore 2018 – april 2018; - Izvještaj o medijskom predstavljanju tokom kampanje za lokalne izbore – jun 2018; - Analiza programske strukture TV emitera sa nacionalnim pokrivanjem – jun 2018; - Analiza prisustva rodnih stereotipa u televizijskom oglašavanju - septembar 2018; - Analiza programske strukture lokalnih javnih TV emitera - novembar 2018; - Analiza programske strukture nacionalnog emitera RTCG - novembar 2018; - Informacija o pristupačnosti programa osobama sa invaliditetom - novembar 2018; - Analiza televizijskog izvještavanja tokom Neđelje ponosa - novembar 2018; - Informacija o poštovanju uslova iz odobrenja kod neprofitnih emitera - decembar 2018; - Analiza programske strukture lokalnih javnih radio emitera - decembar 2018; - Analiza programske strukture komercijalnih radio emitera - decembar 2018; - Analiza programske strukture TV emitera sa nacionalnim pokrivanjem - decembar 2018; - Analiza programske strukture TV emitera sa regionalnim pokrivanjem - decembar 2018.

Navedena istraživanja, informacije i analize su dostupni na veb-sajtu Agencije www.aemcg.org * * *

119 „Sl. list CG“, br. 7/16. 38 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Profesionalni standardi U odnosu na prethodne godine, tokom 2018. godine zabilježeno je značajno manje prigovora koji su se odnosili na kršenje profesionalnih standarda. Podsjećanja radi Zakonom o elektronskim medijima, u članu 55 stav 6, propisano je da je emiter dužan da doprinosi slobodnom, istinitom, cjelovitom, nepristrasnom i blagovremenom informisanju javnosti o događajima u zemlji i inostranstvu, kao i poštovanju i promociji osnovnih ljudskih prava i sloboda, demokratskih vrijednosti, institucija i pluralizma ideja. Zakonom definisana norma razrađena je Pravilnikom o programskim standardima u elektronskim medijima koji propisuje, u članu 7 stav 1, da je emiter koji proizvodi informativni program dužan da to radi profesionalno i odgovorno i na taj način doprinosi slobodnom, istinitom, cjelovitom, nepristrasnom i blagovremenom informisanju javnosti o događajima u zemlji i inostranstvu, kao i da su (čl. 8), u proizvodnji informativnih programa, elektronski mediji dužni da poštuju načela objektivnosti, nepristrasnosti, blagovremenosti, tačnosti, zabrane diskriminacije, slobode objavljivanja komentara i primjene pravila druge strane, da se događaji moraju vjerno prikazati, a različiti pristupi i mišljenja biti profesionalno i korektno zastupljeni, kao i da mišljenja i komentari moraju biti odvojeni od činjeničnog izvještavanja, a njihov izvor ili autor prepoznatljiv. Agencija je i tokom prethodnih godina isticala stav da pitanje načela izvještavanja predstavlja pitanje profesionalne etike i primjene standarda novinarstva te da je sporno da bilo koji državni organ, pa i Agencija, vrši nadzor nad primjenom ovih načela. Agencija ostaje pri stavu da je neophodno unapređenje postojećeg zakonskog okvira, bilo jačanjem samoregulatornih mehanizama, bilo proširenjem nadležnosti regulatora u pravcu obezbjeđenja proporcionalnih i efikasnih sankcija. Imajući u vidu vođene postupke vezane za primjenu profesionalnih standarda mora se istaći činjenica da je nivo njihove primjene zabrinjavajuće nizak. Polazeći od činjenice da informativni program predstavlja važan segment emitovanja bilo kojeg emitera, te da se kroz emisije i programe o tekućim događajima javnost upoznaje o važnim temama od javnog interesa, informacijama političke, društvene ili ekonomske prirode, zakonske odredbe zahtijevaju da se u ovim programima osigura slobodno, istinito, cjelovito, nepristrasno i blagovremeno informisanje, kroz objavljivanje suprotstavljenih stavova koji predstavljaju cjelinu u obradi određene tematike. Prenošenje informacija u informativnim programima mora biti lišeno ličnih stavova ili komentara spikera ili novinara koji obrađuju teme od interesa šire javnosti. Navedeno ne znači da se kontroverzne društvene teme trebaju izbjegavati, već da ukoliko se iste obrađuju na način da se komentari integrišu u same vijesti, emiteri su dužni da označe da komentar koji plasiraju nije dio same vijesti, jer se u protivnom, kroz propratni, neodvojeni komentar, formira čitav ton prenešene informacije i na taj način u pitanje dovodi objektivnost u izvještavanju. Informativni programi moraju imati za cilj pružanje izbalansirane informacije i kao takvi trebaju da ponude nepristrasan pregled aktuelnih događanja, putem kojeg se gledaoci upoznaju sa svim dostupnim relevantnim činjenicama kako bi mogli formirati lični stav. Za oblikovanje sopstvenog mišljenja ili stvaranje potpune slike o nekom događaju neophodno je da informacije koje se pronose u ovim programima budu predočene na način korektan za shvatanje prirode samog događaja. * * *

39 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Zaštita maloljetnika Zakonom o elektronskim medijima je propisano da se mora striktno voditi računa da se programski sadržaji koji nijesu prilagođeni pojedinim uzrastima u okviru skupine maloljetnih lica moraju raspoređivati u vremenske periode (djelove dana) kada postoji najmanja vjerovatnoća da mogu biti dostupni dijelu populacije kojoj nijesu namijenjeni. Takođe, emiteri su dužni da takve sadržaje označavaju određenim zvučnim i vizuelnim oznakama. Detaljna konkretizacija ovih obaveza TV emitera izvršena je u Pravilniku o programskim standardima u elektronskim medijima u kome je, pored ostalog, predviđena obaveza emitera da prije emitovanja sadržaja utvrde njegovu podobnost za određene uzraste. Ukoliko tom prilikom utvrde da su ispunjeni neki od detaljno opisanih uslova (član 23a), emiteri su dužni da takve sadržaje rasporede u propisane vremenske termine, uz obavezno odgovarajuće vizuelno i zvučno upozorenje na samom početku njihovog emitovanja (član 23, stav 1) i da propisane grafičke oznake u uglu ekrana (12, 16 ili 18) emituju tokom cijelog trajanja programskog sadržaja (član 23, stav 2). Imajući u vidu da u Crnoj Gori danas ima nešto preko 200.000 korisnika kablovske televizije (broj domaćinstava je oko 195.000) te da svega desetak procenata domaćinstava koristi samo besplatnu (free to air) televiziju, posebnu pažnju već duže vremena Agencija posvećuje činjenici da sadržaj, čak i ozbiljno štetan, može biti zabranjen ili dopušten, zavisno od platforme distribucije: zabranjeno na tradicionalnoj televiziji, dopušteno sa ili bez šifriranja u slučaju usluga na zahtjev i potpuno slobodno vidljiv na internetu. Rezultati istraživanja „Djeca, roditelji i mediji u Crnoj Gori“ (vidi poglavlje medijska pismenost) su pokazali da opseg aktivnosti Agencije na polju zaštite maloljetnika mora biti značajno širi od monitoringa poštovanja obaveza vezanih za označavanje i raspoređivanje sadržaja. Istraživanje je pokazalo da se na spisku 20 omiljenih TV kanala maloljetnika od 12 do 17 godina nalaze svega dva crnogorska programa. Višekanalna ponuda na većem broju uređaja je značajno promijenila ponašanje i djece i roditelja u pogledu kontrole nad tim šta i u kojem trenutku djeca gledaju. Pomenuto istraživanje je pokazalo da 30% roditelja ne zabranjuje ili veoma rijetko zabranjuje djeci gledanje sadržaja označenog kao nepodoban za njihov uzrast. Takođe, 50% roditelja smatra da vrijeme provedeno uz ekran nema nikakav uticaj na mentalni i psihički razvoj maloljetnika. Sa druge strane, 30% djece je kazalo da nije primijetilo oznake o podobnosti sadržaja, a gotovo 70% maloljetnika je gledalo (ili ne zna da li je gledalo) sadržaj označen kao nepodoban svom uzrastu.

40 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Grafik: Izvod iz istraživanja „Djeca, roditelji i mediji u Crnog Gori“

Imajući u vidu sve navedeno jasno je da se paralelno sa označavanjem i raspoređivanjem sadržaja mora raditi na medijskoj pismenosti, kako djece tako i roditelja, sa ciljem sticanja znanja za bezbjednu konzumaciju medijskih sadržaja. Izvještavanje o događajima u koje su uključeni maloljetnici Zakon o elektronskim medijima propisuje da je zabranjeno objavljivanje informacije kojom se otkriva identitet maloljetnika do 18. godine života uključenog u slučajeve bilo kojeg oblika nasilja, bez obzira da li je svjedok, žrtva ili izvršilac, kao i iznošenje pojedinosti iz porodičnih odnosa i privatnog života djeteta. Zaštita interesa maloljetnih lica od štetnih postupanja medija, osim zaštite maloljetnika kao gledaoca ili slušaoca, odnosi se i na izvještavanje o slučajevima u koje su uključena djeca kao i učešće djece u različitim programskim sadržajima. I prethodna godina je pokazala da se upravo ovom vidu zaštite mora posvetiti značajnija pažnja. Imajući u vidu da je Agencija tokom godine vodila više postupaka u vezi sa otkrivanjem identiteta maloljetnika, prepoznata je potreba da se posebna pažnja mora posvetiti obavezi elektronskih medija i portala da prilikom izvještavanja o nesrećama ili porodičnim tragedijama, moraju poštovati pravo na privatnost porodice žrtava i drugih osoba koje su pogođene tim događajima, kao i zabrani objavljivanja informacije kojom se otkriva identitet maloljetnika ili iznose pojedinosti iz porodičnih odnosa i privatnog života djeteta. Ne dovodeći u pitanje javni interes da se ukaže na opravdanost ili osnovanost učestalih apela za animiranje javnosti u svrhu obezbjeđenja pomoći ugroženim licima, kao i na ulogu ili angažovanje nadležnih institucija u rješavanju takvih slučajeva, posebno kad su uključeni maloljetnici, Agencija ne može opravdati otkrivanje identiteta i pojedinosti iz porodičnih odnosa i privatnog života maloljetnika. Emiteri i elektronske publikacije su u više navrata podsjećani da se, saglasno članu 13 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima prilikom izvještavanja o porodičnim tragedijama, mora poštovati pravo na privatnost žrtava i drugih osoba koje su pogođene tim događajima, da osobe u stanju bola ili šoka ne smiju biti izložene pritisku da daju intervjue ili učestvuju u televizijskim i radijskim programima, te da dosljednom primjenom profesionalnih i etičkih standarda novinarskog kodeksa medijii imaju obavezu da na primjeren način realizuju obavezu informisanja javnosti i potrebu za iskazivanjem saosjećanja, uz eliminisanje rizika od senzacionalizma. * * * Komercijalne audiovizuelne komunikacije Komercijalne audio-vizuelne komunikacije su definisane kao komercijalni sadržaj koji za osnovni cilj ima promociju subjekta ili proizvoda, a emituje se u okviru programa. Navedeno znači da komercijalna audio-vizuelna komunikacija ima za cilj da gledaocu ili slušaocu putem oglasa,

41 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu telepromocije, telešopinga, sponzorstva ili plasmana, preporuči određeni proizvod ili određenog subjekta. Način promocije, ili način na koji se preporučivanje vrši, zavisi od forme komunikacije i kreće se od najneposrednijih formi (kakav je telešoping) do znatno posrednijih formi preporučivanja (kakvo je sponzorstvo). Nadzor nad primjenom propisa vezanih za komercijalne AV komunikacije pokazuje da se interes velikih oglašivača vremenom pomjerio od formi neposrednog oglašavanja (klasičan komercijalni oglas) ka oblicima isticanja proizvoda ili subjekta koji podrazumijeva uključivanje (vizuelno isticanje) ili pominjanje (zvučno, odn. verbalno isticanje) unutar programskog sadržaja. Navedeno znači da se bilježi trend rasta komercijalnih komunikacija koje znače da promotivni element mora biti integrisan u urednički sadržaj, odnosno postavljen u kontekst njegovog sadržaja. Ovaj trend je naročito prisutan kod televizijskih emitera, što pokazuje i činjenica da ukoliko bi se posmatrali samo klasični televizijski oglasi, bilježe se rijetka kršenja kvote maksimalno dozvoljenog oglasnog sadržaja. Dodatno, u strukturi televizijskog programa značajno mjesto zauzimaju studijske forme, kolažnog tipa sadržaja (npr. jutarnji program) koje su pogodne za plasiranje oglasnog unutar uredničkog sadržaja. Praksa pokazuje da su tematski sadržaji (emisije o turizmu i putovanjima, vinu i vinogradarstvu, automobilizmu i sl.), obično nezavisnih produkcija, pogodno tlo za plasman prikrivenog oglašavanja u kojem sponzori nastoje da obezbijede promociju koja je uočljivija i obuhvatnija nego što to zakon propisuje. Saglasno navedenom, nastojalo se da se paralelnim monitoringom sadržaja sličnih po formi i sadržaju, za koje vlada interes istih oglašivača, postigne dosljedna primjena propisa i promjena prakse značajnih sponzora na tržištu. Kod radijskih emitera, su zabilježena značajnija kršenja kvote maksimalno dozvoljenog oglasnog sadržaja i neprimjerena praksa emitovanja oglasnih sadržaja van oglasnog bloka. Imajući u vidu izmjene i dopune Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama, koje se odnose na oglašavanje, tokom narednih godina se očekuju značajne aktivnosti u vezi sa izmjenom postojeće regulative i implementacijom novih standarda oglašavanja. Monitoringom oglašavanja sprovedenim tokom godine analiziran je i oglasni sadržaj sa aspekta posebnih standarda (oglasne poruke namijenjene maloljetnicima, oglašavanje ljekova i medicinskih sredstava i sl.). U septembru 2018. godine je urađena Analiza prisustva rodnih stereotipa u televizijskom oglašavanju120. * * * Mediteranska mreža nezavisnih regulatornih tijela (Mediterranean Network of Regulatory Authorities – MNRA), čija je članica i Agencija za elektronske medije, formirala je 2014. godine radnu grupu za sprovođenje Deklaracije o borbi protiv rodnih stereotipa u audio-vizuelnim medijima (usvojena od strane MNRA 2012. godine). Na sastanku radne grupe u aprilu 2012. godine, predložena je, od strane Audiovizuelnog vijeća Andaluzije (Consejo Audiovisual de Andalucía - CAA), metodologija za analizu oglasnog sadržaja koja je usvojena od svih članica MNRA. Na osnovu navedene metodologije urađena je Analiza prisustva rodnih stereotipa u televizijskom oglašavanju sa ciljem da identifikuje stereotipe vezane za muškarce i žene, utvrdi prisustvo uvredljivih i ponižavajućih poruka za žene,

120 Akt br.02-1904 od 21.09.2018.g. 42 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu izdvoji primjere diskriminatornih oglasnih poruka u odnosu na korisnika proizvoda i identifikuje poruke koje doprinose ranoj seksualizaciji djevojčica. Analiza je pokazala da svaki peti televizijski oglas ima poruku sa rodnim stereotipom. Prvenstveno ženama se obraćaju oglasni sadržaji vezani za proizvode vezane za domaćinstvo, ljepotu i ličnu higijenu. Muškarcima se obraćaju oglasni sadržaji vezani za automobilsku industriju, energiju i zabavu. Zabilježen je značajno veći broj stereotipa vezanih za žene u odnosu na stereotipe vezane za muškarce (10:2). Stereotipi koji se odnose na žene su prvenstveno vezani za njenu društvenu ulogu („Domaćica“ i „Super žena“) i fizički izgled („Predmet požude“ i „Nesavršenost“). Stereotipi koji se odnose na muškarce su vezani za njegovu društvenu ulogu („Glava porodice“ i „Nezavisnost“). * * * Promocija tolerancije i prevencija govora mržnje u medijima Iako tokom prethodne godine nije bilo postupaka vezanih za govor mržnje u elektronskim medijima, cijeneći opšti društveni kontekst i narastajući problem uvredljivog, diskriminatornog i govora mržnje na online platformama, Agencija preduzima niz aktivnosti sa ciljem da se ojačaju kapaciteti crnogorskih elektronskih medija i spriječi prelivanje navedenih oblika govora sa online u elektronske medije. Cijeneći da uloga medija u širenju govora mržnje često može biti u slučajevima kada je posrijedi izvještavanje o određenim događajima uživo, uključivanje gledalaca/slušalaca u programe, u emitovanim programima u vidu SMS-a, elektronske pošte, poruka preko Facebook-a i Twitter-a poslatih emiteru od strane publike, kao i u bilo kojim drugim slučajevima kada ne postoji dovoljno vremena za uredničku pripremu emitovanja, cilj je Agencije da novinari i predstavnici crnogorskih medija unaprijede znanje i vještine u prevenciji govora mržnje u medijima, načinima borbe protiv govora mržnje koji su dostupni urednicima i novinarima, kao i odgovornosti koju imaju mediji u ovom slučaju. Imajući navedeno u vidu, u saradnji sa Misijom OEBS-a u Crnoj Gori organizovane su tri radionice na temu „Promocija tolerancije i prevencija govora mržnje u medijima“. U toku radionica, predstavnici Agencije su predstavili posebnu publikaciju „Regulatorni organi za medije i govor mržnje“ („Media Regulatory Authorities and Hate Speech”121), koja je urađena u okviru projekta Savjeta Evrope „Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medijima u Jugistočnoj Evropi” (JUFREX)“ Više informacija o ovim aktivnostima se može naći u dijelu posvećenom međunarodnoj saradnji. * * * Cijeneći odredbe Zakona o medijima, Zakona o elektronskim medijima i podzakonskih akata, Agencija za elektronske medije u svom radu posebnu pažnju poklanja nadzoru nad radom elektronskih medija sa aspekta poštovanja zajamčenih sloboda i prava čovjeka i građanina, te zabrane diskriminacije, mržnje ili nasilja protiv osoba ili grupe osoba zbog njihovog pripadanja ili nepripadanja nekoj rasi, vjeri, naciji, etničkoj grupi, polu ili seksualnoj opredijeljenosti. U promociji kulture tolerancije i značaja šire društvene inkluzije svih ranjivih grupa, pa i LGBTIQ osoba, prepoznata je naglašena uloga medija i njihove odgovornosti da doprinesu javnom dijalogu na nivou zajednice. Imajući u vidu navedeno, Agencija za elektronske medije je odlučila da pored redovnog, izvrši i dodatni analitički uvid u način na koji je dio televizijskih stanica u Crnoj Gori tretirao ovu

121 https://rm.coe.int/media-regulatory-authorities-and-hate-speech/16807338f5 43 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu problematiku u svojim centralnim informativnim emisijama emitovanim tokom održavanja „Neđelje ponosa“ od 12. do 18. novembra 2018. godine, u vezi sa čim je objavljena Informacija o televizijskom izvještavanju tokom „Neđelje ponosa“ - novembar 2018122. Izvršena analiza je pokazala da je gotovo dvije trećine informacija vezanih za Paradu ponosa objavljeno na sam dan održavanja Parade, dok je ostalih dana broj objavljenih informacija bio veoma mali (svega 31 minut ukupno, tokom sedam dana, na programu sedam televizija, u ukupno 49 informativnih emisija). Navedeno se naročito mora posmatrati u kontekstu činjenice da je sedmica tokom koje se održava Parada ponosa, sedmica u kojoj su LGBTIQ osobe najvidljivije u medijima.

Grafik: Količina objavljenih informacija u centralnim informativnim emisijama, 2014. VS 2018. (prosjek, sekunde) U posmatranim sadržajima nije bilo značajne obuhvatnosti teme, koja bi se manifestovala kako kroz tematsku, tako i raznovrsnost novinarskih formi, te tretiranje problematike kroz analizu različitih sadržinskih elemenata i pojavnih oblika, posmatranje iz različitih uglova. Imajući u vidu da u posmatranom periodu nije bilo negativnog izvještavanja, te da među posmatranim televizijskim stanicama gotovo da nije bilo razlika ili disonantnosti u pogledu vrijednosnog okvira izvještavanja, osnovni problem kod izvještavanja o navedenoj temi je manjak informacija i relativno površno izvještavanje koje se ograničava na informativnu a zanemaruje edukativnu i, u širem kontekstu društvene inkluzije LGBTIQ osoba, reformatorsku ulogu medija.

13. Povećanje dostupnosti sadržaja osobama sa invaliditetom

Agencija je tokom 2018. godine sprovela niz aktivnosti sa ciljem prikupljanja podataka i promocije unaprjeđenja dostupnosti kvalitetnih i relevantnih programskih sadržaja, kao i povećanja ponude sadržaja koji tretiraju pitanja od značaja sa osobe sa invaliditetom. U novembru 2018. Godine, Agencija je u saradnji sa Ministarstvom javne uprave organizovala radionicu na temu „Osiguranje pristupačnosti informaciono-komunikacionim tehnologijama/e- pristupačnost - WEB i TV/video pristupačnost“. Cilj radionice je informisanje profesionalnog kadra i druge zainteresovane javnosti u institucijama i organizacijama koje se bave proizvodnjom i kreiranjem TV/video sadržaja, pružaocima medijskih usluga na veb portalima, o mogućnostima

122 Akt br.02-2215 od 21.11.2018.g. 44 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu pružanja usluga dostupnih osobama sa invaliditetom, kao i o tehnologijama koje omogućavaju osobama sa invaliditetom veću dostupnost i jednak pristup njihovim sadržajima. Pored navedenog, učesnici radionice bili su u prilici da se upoznaju sa zakonodavnim, regulatornim i strateškim okvirom za osiguranje IKT/e-pristupačnosti, kao i standardima i ključnim smjernicama koje se odnose na WEB i TV/video pristupačnost. Pored predstavnika Agencije i ministarstva, na radionici su učestvovali i predstavnici relevantnih regionalnih i međunarodnih organizacija koje se bave pitanjima pristupačnosti IKT tehnologija i pristupačnosti TV/Video sadržaja, kao i predstavnici organizacija i institucija koje se bave problematikom od značaja za osobe sa invaliditetom u Crnoj Gori. To je bila i prilika da se nastavi i produbi saradnja sa organizacijama, udruženjima i institucijama koja se bave problematikom od značaja za osobe sa invaliditetom u Crnoj Gori, sa ciljem stvaranja pozitivnog ambijenta koji doprinosi značajnom povećanju pristupačnih sadržaja u programima elektronskih medija u Crnoj Gori, a sve radi promocije zagarantovanih prava osobama sa invaliditetom. U cilju podizanja svijesti o potrebi za pristupačnim medijskim uslugama, u novembru 2018. godine je sačinjena Informacija o pristupačnosti programa crnogorskih emitera osobama sa oštećenjem sluha i vida123. Saglasno podacima iz 2011. godine, u Crnoj Gori, od ukupnog broja stanovnika 11% (68.064) osoba ima smetnje pri obavljanju svakodnevnih aktivnosti zbog dugotrajne bolesti, invaliditeta ili starosti. Prema tim podacima, 5% crnogorske populacije ima problem sa kretanjem, 2% sa vidom iako koristi naočare i sočiva, a od ukupnog broja stanovnika, 1% ima problem sa sluhom i pored korišćenja slušnih aparata. Program posebno prilagođen osobama sa invaliditetom je na zabrinjavajuće niskom nivou, kako po svojoj količini tako i po svojoj raznovrsnosti i ne može ni minimalno zadovoljiti potrebe osoba sa oštećenjem sluha i vida, kroz informisanje ili emisije zabavnog, dokumentarno-obrazovnog, dječjeg i drugih sadržaja. Stalna poboljšanja u tehnologiji, razvoju tehnika i metoda koje suštinski doprinose povećanju količine prilagođenog sadržaja, nijesu prepoznati i primijenjeni od strane crnogorskih emitera. O osobama sa invaliditetom se u programu crnogorskih medija najčešće govori u okviru informativnih ili drugih emisija koje se bave pitanjima inkluzije različitih ranjivih društvenih grupa. U tom smislu, o osobama sa invaliditetom se najčešće govori u kontekstu opštih tema, zakonskog okvira, pojedinačnih akcija, te obilježavanja dana osoba s nekom vrstom invaliditeta i slično. Ukoliko nije riječ o tematskim prilozima ili sadržajima koji se namjenski bave pitanjima od značaja za osobe sa invaliditetom, osoba s invaliditetom gotovo da nema na televizijskom programu. Veoma mali broj sadržaja se redovno bavi pitanjima od značaja za ovaj dio populacije i napori Agencije da putem finansiranja posebnih sadržaja iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima doprinese poboljšanju ponude nijesu urodili plodom imajući u vidu da istekom ugovora o dodjeli srdstava, značajan dio emitera prestaje sa emitovanjem finansiranog sadržaja.

123 Akt br.02-2160 od 16.11.2018.g. 45 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Agencija je navedenu informaciju uputila svim javnim emiterima, imajući u vidu da su, i zakonom i očekivanjima ovog dijela populacije, prepoznati kao subjekti koji moraju predvoditi proces unapređenja trenutnog stanja, i pozvala na aktivnu komunikaciju o mogućnostima za unapređenje trenutnog stanja i predlozima o načinima na koji Agencija može najefikasnije doprinijeti ovom procesu.

14. Izrečene upravno nadzorne mjere

U 2018. godini, Agencija je registrovala, identifikovala i procesuirala slučajeve, te izrekla odgovarajuće mjere emiterima zbog kršenja programskih standarda, standarda vezanih za komercijalne audiovizuelne komunikacije, kao i zbog neblagovremenog izmirivanja obaveze plaćanja godišnje naknade za emitovanje programa.

U toku 2018. godine, Agencija je izrekla 88 upozorenja, od čega: - 73 po službenoj dužnosti - 15 po osnovu prigovora Na prvostepena rješenja o izricanju tih upozorenja ili druga akta kojima su utvrđena prava i obaveze pružalaca AVM usluga podneseno je sedam žalbi. Po osnovu dvije osnovane žalbe, prvostepeni organ je izmijenio provobitno donesene akte o utvrđivanju visine godišnje naknade. Savjet Agencije je, kao neosnovane, odbio pet žalbi. * * * Savjet Agencije odbio i dvije žalbe na prvostepena rješenja o izricanju upozorenja i jednu žalbu po osnovu rješenja o prestanku važenja odobrenja iz 2017. godine

* * * U periodu od 1. januara do 31. decembra 2018. godine, Agenciji za elektronske medije je dostavljeno 34 prigovora na rad emitera sljedećih televizijskih i radio programa: - „TV Pink M“ - deset prigovora, - „Prvi program RTCG“ (TVCG1) - devet prigovora, - „TV Vijesti“ - sedam prigovora, - „TV Prva“ - dva prigovora, - „TV Budva“ - dva prigovora, - „TV A1“ - jedan prigovor, - „TV Rožaje“ - jedan prigovor, - „Radio D“ – jedan prigovor.

46 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu U prvostepenom postupku, odbijeno je 18 prigovora, prihvaćeno je 15 prigovora i izrečeno isto toliko upozorenja. U toku je jedan postupak po prigovoru. Značajan broj upozorenja (devet) tokom 2018. godine izrečen je zbog kršenja profesionalnih standarda (čl. 55 i 56 Zakona o elektronskim medijima i Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima). Agenciji za elektronske medije je dostavljeno šest prigovora na rad emitera televizijskih programa povodom kršenja odredbi o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama. U prvostepenom postupku, prihvaćeno je svih šest prigovora i izrečeno isto toliko upozorenja. Upozorenja su izrečena zbog emitovanja komercijalnih audiovizuelnih komunikacija koje nijesu bile jasno prepoznatljive (četiri upozorenja) i prikrivenih komercijalnih audiovizuelneih komunikacija (dva upozorenja). U drugostepenom postupku, Savjetu Agencije podneseno je tri žalbe od čega su dvije bile vezane za prvostepena rješenja o izrečenim upozorenjima i jedno rješenje o odbijanju prigovora na rad navedenih televizijskih emitera. Sve tri žalbe su odbijene kao neosnovane124. Obaveza Agencije je da razmotri svaki prigovor na rad emitera, sagleda da li je došlo do kršenja propisanih standarda, te svojim odlukama ukaže na kršenje odnosno odsustvo kršenja standarda. Imajući to u vidu, Agencija je, nakon sagledavanja svih relavantih činjenica, svoje odluke po prigovorima i po žalbama na te odluke učinila dostupnim javnosti putem svog veb-sajta. * * * U 2018. godini Agencija je, po službenoj dužnosti, pokrenula 49 postupaka i izrekla 45 upozorenja, dok je u četiri slučaja obustavljen postupak. Na osnovu redovnog monitoringa emitovanih programskih sadržaja, Agencija je konstatovala kršenje programskih obaveza i izrekla: - 15 upozorenja zbog nepoštovanja programske šeme, odnosno strukture programa koja je utvrđena odobrenjem za emitovanje (čl. 58 i 59 st. 5 Zakona o elektronskim medijima i člana 23 stav 2 Pravilnika o uslovima i postupku izdavanja odobrenja za emitovanje). - 15 upozorenja zbog kršenja standarda veznih za komercijalne audiovizuelne komunikacije. Najveći broj upozorenja odnosilo se na prikrivene komercijalne audiovizuelne komunikacije (pet upozorenja) i na prekoračenje maksimalne dozvoljene dužine trajanja oglašavanja po satu emitovanog programa (pet upozorenja). Emiterima su izrečena upozenja i zbog emitovanja komercijalnih audiovizuelnih komunikacija koje nijesu bile jasno prepoznatljive (tri upozorenja), prekršenih pravila vezanih za označavanje i raspoređivanje radijskog oglašavanja (jedno upozorenje) i emitovanja van graničnog perioda najave za rijaliti program (jedno upozorenje). - četiri upozorenja zbog kršenja zabrane otkrivanje identiteta i pojedinosti iz porodičnih odnosa i privatnog života maloljetnika (član 48 stav 3 Zakona o elektronskim medijima i član 13 stav 2 Pravilnika o programskim standardima u lektronskim medijima). - jedno upozorenja zbog kršenja zabrane emitovanja oglasa kojim se maloljetnicima preporučuje medicinski preparat i sugeriše da se korišćenjem proizvoda stiču fizičke prednosti nad ostalim maloljetnim licima koja taj proizvod ne koriste (čl. 89 st. 1 i 95

124 Rješenje Agencije br. 01-170/7 od 04.04.2018.g., 01-206/7 od 18.04.2018.g. i 01-1352/6 od 14.08.2018.g. 47 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu st. 1 tač. 2 Zakona o elektronskim medijima, čl. 21 st. 2 i 3, 37, 61 i 68 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama). - jedno upozorenja zbog kršenja pravila raspoređivanje sadržaja kategorisanih sa oznakom 16. - sedam upozorenja zbog krešenja obavezama emitera tokom izbornih kampanja (četiri u vezi sa predsjedničkim i tri u vezi sa lokalnim izborima). - jedno upozorenje zbog kršenja zabrane korišćenja uvredljivih termina koji bi se mogli povezati sa određenom društvenom grupom. - jedno upozorenje zbog propusta emitera da doprinose slobodnom, istinitom, cjelovitom, nepristrasnom i blagovremenom informisanju javnosti o događajima u zemlji i inostranstvu. Zbog kršenja čl. 44 st. 2 Zakona o elektronskim medijima, člana 16 Pravilnika o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga125 i obaveza propisanih tačkom 6. odobrenja za emitovanje, koje se odnose na neblagovremeno izmirivanje obaveze plaćanja godišnje naknade za emitovanje, Agencija je izrekla 28 upozorenja. U drugostepenom postupku, Savjetu Agencije su podnesene četiri žalbe na prvostepena rješenja Agencije po službenoj dužnosti. Pregled izrečenih upozorenja (po prigovorima i po službenoj dužnosti) se nalazi u Prilogu 1 - Pregled izrečenih upozorenja (po prigovorima i po službenoj dužnosti).

15. Zaštita konkurencije

Agencija za elektronske medije i Agencija za zaštitu konkurencije ostvaruju aktivnu saradnju zasnovanu na razmjeni informacija od značaja za promociju i zaštitu konkurencije i prevenciju zloupotreba dominantnog položaja na tržištu ili tržištima usluga koje predstavljaju uslov za pružanje i/ili pristup AVM uslugama. U tom kontekstu Agencija za zaštitu konkurencije se u toku 2018. god. dva puta obratila Agenciji za elektronske medije sa zahtjevom za dostavljanje podataka i mišljenja neophodnih za sprovođenje postupka analize uslova konkurencije na tržištu usluga nabavke, proizvodnje i prodaje i distrubucije medijskog sadržaja na teritoriji Crne Gore putem različitih tehnologija. Predmetni postupci su vođeni po inicijativi: - privrednog društva „United Media" S.a.r.l., Luksemburg sa zahtjevom za sprovođenje koncentracije; - privrednih društava „Televizija Vijesti” d.o.o., „AST” d.o.o. i „Nova M” d.o.o. zbog potencijalnih povreda konkurencije nastalih postupanje emitera TV programa “TV Pink M” (iz Srbije) i zaključenim Ugovorom sa privrednim društvima „Crnogorski Telekom" a.d. Podgorica i „Ipsos" d.o.o. Podgorica, koji se odnosi na usluge mjerenja gledanosti TV programa na teritoriji Crne Gore. Tom prilikom, Agencija je ukazala da, ne dovodeći u pitanje značaj dostupnosti podataka o gledanosti programa za njihovu promociju kod oglašivača i oglasnih agencija, ne može se osporiti pravo:

o bilo kojeg subjekta da pod ravnopravnim uslovima, na osnovu jasne i transparentne metodologije, prikuplja, analizira i čini dostupnim podatke o gledanosti programa dostupnih na crnogorskom tržištu;

125 „Sl. list CG", br. 25/11, 26/12, 38/14, 18/15 i 11/16. 48 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

o bilo kojeg emitera (domaćeg ili stranog) da gledanost njegovog programa bude mjerena na način kako se mjeri gledanost bilo kojeg drugog programa (domaćeg ili stranog) dostupnog na crnogorskom tržištu;

o bilo kojeg domaćeg emitera da proizvodi i emituje program koji sadrži komercijalne audiovizuelne komunikacione usluge koje su u skladu sa Zakonom o elektronskim medijima i podzakonskim aktima donesenim u skladu sa njim;

o bilo kojeg domaćeg pružaoca AVM usluga na zahtjev da u svoju ponudu uključi program stranog emitera koji je u skladu sa međunarodnim standardima na čiju primjenu se obavezala Crna Gora i čije kršenje je jedini osnov za izricanje mjere koja se može tumačiti kao ograničavanje reemitovanja u smislu člana 5 i 6 Zakona o elektronskim medijima. Agencija za elektronske medije je dostavila sve relevante podatke kojima raspolaže, a koji Agenciji za zaštitu konkurencije mogu koristiti za sprovođenje postupka pokrenutih na osnovu navedenih inicijativa.

16. Podržane kampanje od javnog interesa

Članom 39 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama („Sl. List CG“ br.36/11) propisano je da se u vrijeme trajanja oglašavanja ne uračunava emitovanje saopštenja, najava ili poziva za izvođenje javnih radova i dobrotvornih i humanitarnih akcija, koji se objavljuju bez naknade, kao i emitovanje besplatnih oglasa državnih organa i organizacija, organa lokalne samouprave i javnih službi koje promovišu aktivnosti i mjere koje su od značaja za građane, većinu građana ili manjinsku društvenu grupu. Agencija za elektronske medije je i u 2018. godini nastavila da pomaže i podržava afirmaciju i promociju akcija i kampanja od javnog interesa i značaja. U tom smislu, pozitivno je odgovoreno na 52 inicijative organizatora javnih kampanja, tako što je AEM, u skladu sa svojim ovlašćenjima, donosila odluke da se emitovanje tematskih radio i TV spotova ne uračunava u dozvoljenu kvotu dnevnog oglašavanja emitera, čime se omogućilo njihovo učestalije emitovanje i snažnija javna afirmacija društvenih ciljeva podržanih promotivnih kampanja. Pregled podržanih kampanja se nalazi u Prilogu 2 - Pregled kampanja od javnog interesa i značaja.

17. Digitalizacija/tehnički razvoj medija

Agencija za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost i Agencija za elektronske medije su tokom 2018. godine pokrenule inicijativu sa uvođenje sistema digitalnog zemaljskog radija (T-DAB) u Crnoj Gori. Planom raspodjele radio-frekvencija iz opsega 174-230 MHz i 470-694 MHz za DTT i T-DAB sisteme predviđeni su određeni resursi namijenjeni digitalnom radiju. S obzirom na veliki broj radijskih programa u Crnoj Gori, očekivalo se da će se tokom 2018. godine otpočeti sa pilot projektom kojim bi se slušaocima u Crnoj Gori, pored usluge postojećeg FM radija, ponudila savremena usluga digitalnog zemaljskog radija (T-DAB) i kako bi se mogle sagledati mogućnosti koje operatori, emiteri i slušaoci mogu imati od uvođenja ovih sistema. Iako do toga nije došlo, Agencija za elektronske medije je, u saradnji sa Agencijom za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost, formirala međuresorske radne grupe za izradu predloga strategijskih polazišta i smjernica za uvođenje digitalnog radija u Crnoj Gori. Pored predstavnika dvije regulatorne agencije, u radu radne grupe participiraju i predstavnici Ministarstva kulture, Ministarstva ekonomije, „Radio-difuzni centar“ d.o.o. i RTCG - Radio Crne Gore.

49 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Predlog strategijskih polazišta i smjernica za uvođenje digitalnog radija treba da obuhvati različite aspekte procesa digitalizacije radija i to: regulatorni okvir, tehničko-tehnološki okvir, programske standarde, ekonomski okvir, informisanje javnosti, kao i definisanje uslova za sprovođenje pilot projekta digitalnog zemaljskog radija. Navedena radna grupa treba da tokom prve polovine 2019. godine sačini predlog navedenih strategijskih polazišta za uvođenje digitalnog radija u Crnoj Gori.

18. Prostor Agencije

Vlada Crne Gore je, u skladu sa svojom zakonskom obavezom, zaključkom iz januara 2004. godine, tada novoformiranoj Agenciji za radio-difuziju dodijelila na korišćenje 11 kancelarija u zgradi u Bul. Sv. Petra Cetinjskog 9. Agencija za radio-difuziju, sada Agencija za elektronske medije, koristila je taj prostor godinama ali on, i pored brojnih adaptacija, već niz godina nije zadovoljavao potrebe procesa rada i sve više je postajao faktor ograničenja u obavljanju redovnih aktivnosti i daljeg razvoja regulatora. Zbog toga su nadležni organi Agencije, direktor i Savjet Agencije (u svim sazivima), u više navrata ukazivali na ovaj problem i zahtijevali od nadležnih Vladinih resora da pokrenu aktivnosti za njegovo rješavanje. Nakon višegodišnjeg odlaganja, u toku 2018. godine prihvaćen je predlog Agencije i obezbijeđen adekvatan prostor za njen rad. Saglasno tome, Uprava za imovinu je donijela dvije odluke, akti br. 0201/8128 od 14.09.2018.godine i br. 0201/9399 od 19.10.2018. godine, kojima se Agenciji za elektronske medije ustupaju na korišćenje, bez naknade, poslovne prostorije u zgradi na Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog br. 9 u Podgorici, na prvom spratu i obuhvataju dva kabineta sa pretkabinetom, 11 kancelarija, malu i veliku salu, čajnu kuhinju i zajedničke prostorije.

50 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

FOND ZA POMOĆ KOMERCIJALNIM RADIO EMITERIMA

Početkom maja 2017. godine, Savjet Agencije je raspisao peti javni konkurs za raspodjelu sredstava iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima126. Istovremeno je usvojena i objavljena metodologija bodovanja prijava na javni konkurs127. Njome su definisani način i uslovi za bodovanje prijava prema konkursom utvrđenim kriterijumima (i potkriterijumima). Ovim konkursom je bila raspisana raspodjela sredstava iz Fonda prikupljenih u periodu od 01.07. do 02.03.2017.g. u iznosu od 264.280,78 € i to putem programskih grantova za povećanje obima, strukture ili raznovrsnosti ponude sadržaja posvećenih tematskim oblastima od javnog interesa (u daljem tekstu: programski grant). Na javni konkurs podneseno 67 blagovremenih prijava za 89 programskih sadržaja. Na 197. sjednici održanoj 21. marta 2018. godine, Savjet Agencije je donio Rješenje o raspodjeli sredstava iz Fonda128 i odlučio da se sredstva u iznosu od 264.280,78 EUR, dodjele na sljedeći način:

Procenat Iznos Iznos Naziv programskog Broj dodijeljenih u R.br. Podnosilac prijave ID medija traženih dodijeljenih sadržaja bodova odnosu na tražena sredstava sredstava sredstva Radio 1 "Antena M" d.o.o. "Vruće stolice" 73 16.528 9.724 58,83 Antena M Radio 2 "Antena M" d.o.o. "Šanse sjevera" 78 13.747 8.641 62,86 Antena M Radio "Droga je laž, istina je 3 "Antena M" d.o.o. 87 11.470 8.041 70,11 Antena M život"

4 "Radio Zeta" d.o.o. Radio Zeta "Podržimo našu djecu" 82 11.868 7.802 65,74

Radio 5 "Antena M" d.o.o. "Posjetnica" 89 10.863 7.791 71,72 Antena M Radio 6 "Antena M" d.o.o. "Naučni ton" 83 10.720 7.170 66,89 Antena M Radio 7 "Antena M" d.o.o. "Čiste ruke" 74 11.853 7.069 59,64 Antena M Radio 8 "Antena M" d.o.o. "EU je tu" 73 11.781 6.931 58,83 Antena M "OKI air Novi Elmag 9 "Elmagova vrteška" 65 13.421 6.784 50,55 broadcasting" d.o.o. radio Radio 10 "Antena M" d.o.o. "Emancipacija" 75 11.097 6.707 60,44 Antena M Radio Romi govore - O Roma 11 "Antena M" d.o.o. 73 11.380 6.694 58,83 Antena M vakeren" "OKI air Novi Elmag 12 "Kulturni mozaik" 68 12.632 6.682 52,90 broadcasting" d.o.o. radio Radio 13 "Antena M" d.o.o. "Tajne" 70 11.205 6.321 56,41 Antena M "Podijelimo 14 "Radio Zeta" d.o.o. Radio Zeta poljoprivredna 78 11.044 6.142 55,61 saznanja" Radio 15 "Antena M" d.o.o. "Dopunska iz istorije" 73 10.218 6.011 58,83 Antena M

126 Akt br. 01-660 od 05.05.2017.godine 127Akt br. 01-661 od 05.05.2017.godine 128 Odluka Savjeta Agencije br. 01-462 od 21.03.2018.g 51 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Procenat Iznos Iznos Naziv programskog Broj dodijeljenih u R.br. Podnosilac prijave ID medija traženih dodijeljenih sadržaja bodova odnosu na tražena sredstava sredstava sredstva Radio 16 "Maxko" d.o.o. "Droga neće proći" 87 8.496 5.956 70,11 Skala Radio 17 "Antena M" d.o.o. "Sapienti Sat" 73 9.828 5.781 58,83 Antena M

18 NVO "DRT-AI" Radio Cool "Preventiva zavisnosti" 72 9.681 5.617 58,02

Radio 19 "Antena M" d.o.o. "Musica etnica" 65 10.616 5.560 52,38 Antena M "Afirmacija 20 NVO "DRT-AI" Radio Cool 72 9.216 5.347 58,02 ravnopravnosti" Radio "Može drugačije"- "Da 21 "My name" d.o.o. 65 10.205 5.318 52,11 Titograd mene ko pita" Radio 22 "My name" d.o.o. "Čika Bećovo dvorište" 58 10.205 4.745 46,50 Titograd "Tradicija i kulturna 23 NVO "DRT-AI" Radio Cool posebnost srpskog 58 10.089 4.716 46,74 naroda" Radio "Pružimo ruku licima 24 "Maxko" d.o.o. 82 7.020 4.639 66,08 Skala sa invaliditetom" Radio 25 "Maxko" d.o.o. "Zaustavimo korupciju" 72 7.765 4.506 58,03 Skala

26 NVO "DRT-AI" Radio Cool "Zaštita potrošača" 60 9.225 4.461 48,36

"Savremeno 27 NVO "DRT-AI" Radio Cool 57 9.687 4.450 45,93 vaspitanje"

28 NVO "DRT-AI" Radio Cool "Zdravstvena kultura" 58 9.447 4.416 46,74

"Manjinski narodi u 29 NVO "DRT-AI" Radio Cool 55 9.687 4.293 44,32 Crnoj Gori" Radio 30 "Šrauba" d.o.o. "Novi Art" 44 11.700 4.148 35,46 Jadran Radio 31 "Mir&Teuta" d.o.o. "Naši tragovi" 53 9.400 4.015 42,71 Teuta Radio 32 "Šrauba" d.o.o. "Mali talenti Novoga" 46 9.900 3.670 37,07 Jadran

33 "Gresa trade" d.o.o. Radio Elita "Pomogni, budi drug" 65 7.049,55 3.668 52,03

"Neboelectronic" Radio "Naša djeca su na 34 55 8.225 3.646 44,33 d.o.o. Delfin ulicama, vozite sporije" Radio 35 "Mir&Teuta" d.o.o. "I oni su dio nas" 65 6.750 3.536 52,38 Teuta Radio "Zdravlje na prvom 36 "Mir&Teuta" d.o.o. 48 8.400 3.249 38,68 Teuta mjestu" NVO "Đakomo Adriatic 37 "Korak ispred" 65 5.999,10 3.142 52,38 Adriatic" Radio Radio 38 "My name" d.o.o. "Dozirani ekran" 62 6.275 3.119 49,71 Titograd "Nauka, umjetnost, "Radio Televizija Radio 39 obrazovanje, kultura - 48 7.490 2.897 38,68 Mojkovac" Mojkovac mladi"

40 "Gresa trade" d.o.o. Radio Elita "Zaštitimo Ekosistem" 50 7.049,55 2.873 40,76

"Multikultura koja 41 "Gresa trade" d.o.o. Radio Elita 48 7.049,55 2.767 39,24 spaja" "Media International 42 Radio DRS "Tema dana" 53 6.317 2.698 42,72 Corporation" d.o.o.

52 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Procenat Iznos Iznos Naziv programskog Broj dodijeljenih u R.br. Podnosilac prijave ID medija traženih dodijeljenih sadržaja bodova odnosu na tražena sredstava sredstava sredstva NVO "Đakomo Adriatic 43 "Akcenti" 74 4.523,20 2.698 59,64 Adriatic" Radio "Media International Dječija emisija 44 Radio DRS 40 8.300 2.675 32,23 Corporation" d.o.o. "Filopići"

45 "Gresa trade" d.o.o. Radio Elita "Sport je život" 46 7.049,55 2.661 37,74

46 NVO "SAFRA" Radio Krš "Volonter" 56 6.142,50 2.585 42,08

Radio 47 "My name" d.o.o. "Radio referendum" 55 6.275 2.544 40,55 Titograd NVO "Đakomo Adriatic 48 "Klub kulture" 60 5.081,85 2.457 48,35 Adriatic" Radio "Zdravlje svima, ljudi 49 NVO "Plus 103" Radio Plus 65 4.341,25 2.274 52,38 bez bolesti zavisnosti" "Ljudi sa Prokletija - Radio Glas 50 NVO „Glas Plava“ kulturna raznolikost 56 7.200 2.229 30,96 Plava koja ih spaja"

51 NVO "SAFRA" Radio Krš "Perduti" 60 4.882,50 2.201 45,08

"Media International 52 Radio DRS "Moj advokat" 48 5.644 2.183 38,67 Corporation" d.o.o. "U zdravom tjelu zdrav 53 NVO "Plus 103" Radio Plus 51 4.341,25 1.785 41,11 duh" "Media International 54 Radio DRS "Moj doktor" 40 5.444 1.755 32,24 Corporation" d.o.o. Radio Glas "Zavisnost od čovjeka 55 NVO „Glas Plava“ 57 3.960 1.696 42,83 Plava uzima sve"

56 NVO "SAFRA" Radio Krš "Klika" 48 4.630,50 1.670 36,07

NVO "Đakomo Adriatic 57 "Almahan" 60 3.148,70 1.522 48,35 Adriatic" Radio Radio 58 "Talas Bihora" d.o.o. "Haber mladih Bihora" 64 6.380 1.429 22,40 Petnjica "Zaštita životne Radio Glas 59 NVO „Glas Plava“ sredine od ljudskog 52 7.562 1.373 18,16 Plava uticaja" Radio 60 "Talas Bihora" d.o.o. "Kulturom u glavu" 65 5.978 1.364 22,82 Petnjica

61 NVO "SAFRA" Radio Krš "Crnogorski štekovi" 45 6.043,80 1.290 21,34

Radio 62 NVO "Skadar Lake" Skadar "Budimo ljudi - II" 85 1.750 1.199 68,50 Lake Radio 63 NVO "Skadar Lake" Skadar "Prođoh gradom" 71 1.920 1.099 57,24 Lake NVO "Đakomo Adriatic 64 "Ayin zabavnik" 53 2.290 978 42,71 Adriatic" Radio Radio 65 NVO "Skadar Lake" Skadar "Po glavi 27 - II" 58 1.860 869 46,72 Lake Sa podnosiocima prijava koji su stekli pravo na sredstva iz Fonda, zaključeni su ugovori o dodjeli sredstava. Dodijeljeni programski grantovi su se odnosili na 65 programskih sadržaja, 18 emitera od čega jedan nacionalni, četiri regionalna i 13 emitera lokalnih radio programa.

53 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Jednom emiteru je u prosjeku dodijeljeno četiri programska granta (najviše 13, najmanje jedan).

nauka, umjetnost, obrazovanje 11

djeca i mladi 10

borba protiv bolesti zavisnosti 7

društvena integracija ranjivih kategorija društva 6

kulturna raznolikost i očuvanje tradicije 5

zdravlje, zdravstvena kultura i zdravi stilovi života 5

razvoj civilnog društva i volonterizma 5

zaštita okoline i održivi razvoj 5

nacionalne manjine u Crnoj Gori 3

evropske integracije Crne Gore 3

borba protiv korupcije i organizovanog kriminala 2

zaštita potrošača 1

održivi razvoj 1

društvena integracija ranjivih kategorija drujštva 1

Grafik - Broj dodijeljenih programskih grantova po tematskim oblastima

Tražena sredstva Dodijeljena sredstva Prosječan iznos 8.317 € 4.066 € Najviši iznos 16.630 € 9.724 € Najmanji iznos 1.750 € 869 € Tabela - Programski grantovi – trazena i odobrena sredstva Prosječan iznos traženih sredstava po programskom grantu iznosio je 8.317€, najviše 16.630€ a najmanje 1.750 €. Prosječan iznos sredstava dodijeljenih po programskog grantu iznosio je 4.066€, najviše 9.724€, najmanje 869€. Procenat dodijeljenih u odnosu na tražena sredstva iznosio je 44,55%.

Prosječno dodijeljen programski grant je imao 11 emisija sa prosječnom dužinom trajanja emisije od 45 minuta. Ukupna minutaža programskih sadržaja čija proizvodnja je podržana grantovima iznosila je 31.024 minuta ili 517 sati programa.

Od 65 dodijeljenih, 38 programskih grantova se odnosilo na nove programske sadržaje koji nijesu ranije emitovani. Sedam dodijeljenih programskih grantova je bilo namijenjeno poboljšanju ponude programskih sadržaja posvećenih ranjivim društvenim grupama. * * * Zbog neispunjavanja ili kršenja uslova iz ugovora o dodjeli sredstava, Agencija je: - donijela Rješenje br. 02-1672/2 od 02.08.2018. godine o raskidu Ugovora za programski grant broj 2018-P-62, zaključenog sa privrednim društvom „Media International Corporation“ d.o.o., emiterom radijskog programa „Radio DRS“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Tema dana”. Emiter nije bio u mogućnosti da nastavi realizaciju ugovora. - donijela Rješenje br. 02-2042 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 80,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj broj 2018-P-48, zaključenog sa NVO „SAFRA“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Crnogorski štekovi“.

54 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu - donijela Rješenje br. 02-2043 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 651,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-50, zaključenog sa NVO „SAFRA“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Perduti“. - donijela Rješenje br. 02-2045 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 200,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-49, zaključenog sa NVO „SAFRA“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Klika“. - donijela Rješenje br. 02-2044 od 19.10.2018. godine o povraćaju neutrošenih sredstava u visini od 185,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-51, zaključenog sa NVO „SAFRA“, emiterom radijskog programa „Radio Krš“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Volonter“. - donijela Rješenje br. 02-1758 od 22.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 3.744,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-25, zaključenog sa NVO „Društvo za Ravnopranost i Toleranciju - AI“, emitera radijskog programa „Radio Cool“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Preventiva zavisnosti“. Naime, od ukupno 15 emisija koje su bile predmet Ugovora 2018-P-25, 10 emisija nije predstavljalo originalan i autentičan programski sadržaj već su to bile emisije sadržaja „Pobijedi sebe“, čija proizvodnja i emitovanje su bili finansirani Ugovorom o grantu br. 2016-G-03 od 03.10.2016. godine (kroz jednu od ranjih raspodjela iz Fonda). - donijela Rješenje br. 02-1762 od 23.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 869,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovora za programski grant broj 2018-P-1, zaključenog sa NVO „Skadar Lake“, emitera radijskog programa „Radio Skadar Lake“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Po glavi 27 - II“. Emiter je emitovao sadržaje koji se nisu mogu smatrati sopstvenom produkcijom u smislu Pravilnika o uslovima za određivanje programskih sadržaja koji se smatraju sopstvenom produkcijom. - donijela Rješenje br. 02-1765 od 24.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 1.199,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovor za programski grant broj 2018-P-2, zaključenog sa NVO „Skadar Lake“, emitera radijskog programa „Radio Skadar Lake“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Budimo ljudi - II“. Emiter je emitovao sadržaje koji se nisu mogu smatrati sopstvenom produkcijom u smislu Pravilnika o uslovima za određivanje programskih sadržaja koji se smatraju sopstvenom produkcijom. - donijela Rješenje br. 02-1764 od 24.08.2018. godine o povraćaju sredstava u visini od 1.099,00 €, koja su bila dodijeljena i uplaćena po osnovu realizacije Ugovor za programski grant broj 2018-P-3, zaključenog sa NVO „Skadar Lake“, emitera radijskog programa „Radio Skadar Lake“, a vezano za sadržaj pod nazivom „Prođoh gradom“. Emiter je emitovao sadržaje koji se nisu mogu smatrati sopstvenom produkcijom u smislu Pravilnika o uslovima za određivanje programskih sadržaja koji se smatraju sopstvenom produkcijom. U ostavljenom roku, emiter „Radio Cool“ je vratio neutrošena sredstva, dok će prema emiterima „Radio Skadar Lake“ i „Radio Krš“ biti preduzete mjere prinudne naplate.

55 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu * * * Tokom perioda od jula 2015. godine do marta 2018. godine Savjet Agencije za elektronske medije je saglasno Pravilniku o raspodjeli sredstava iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima ("Sl. list Crne Gore", br. 27/15) sproveo pet raspodjela sredstava iz Fonda Agencije za pomoć komercijalnim radio emiterima u ukupnom iznosu od 774.281€ i izvršio dodjelu sredstava iz Fonda sljedećim emiterima:

UKUPNO dodijeljena R.br. Privredno društvo / NVO Naziv medija sredstva iz Fonda

1. Antena M d.o.o. Radio Antena M 214.573 2. NVO Društvo za ravnopravnost i toleranciju - AI Srpski Radio 113.684 3. Media International Corporation d.o.o. Radio DRS 70.110 4. My Name d.o.o. Radio Titograd 43.726 5. OkI air broadcasting d.o.o. Elmag Radio 38.951 6. Radio Zeta d.o.o. Radio Zeta 36.964 7. Maxko d.o.o. Radio Skala 32.475 8. Gresa trade d.o.o. Radio Elita 31.554 9. NVO Đakomo Adriatic Radio Adriatic 29.239 10. Šrauba d.o.o. Radio Jadran 27.542 11. Mir & Teuta d.o.o. Radio Teuta 24.203 12. NVO SAFRA Radio Krš 15.406 13. Talas Bihora d.o.o. Radio Petnjica 13.776 14. NVO Glas Plava Radio Glas Plava 12.821 15. NVO Udruženje Roma Crne Gore Romski radio 10.978 16. M.D. Company d.o.o. Radio D+ 9.950 17. NVO Skadar Lake Radio Skadar Lake 9.196 18. Radio Mojkovac d.o.o. Radio Mojkovac 9.151 19. Radio Televizija Atlas d.o.o. Radio Atlas 9.050 20. NVO Plus 123 Radio Plus 6.007 21. Green room d.o.o. Agro radio 5.660 22. Jumedia Mont d.o.o. Radio D 4.667 23. Neboelectronic d.o.o. Radio S 3.646 24 Eurogum d.o.o. Radio Star FM 951 Sredstva su dodijeljena putem pet javnih konkursa. Za svaki konkurs pojedinačno donesena je odluka o javnom konkursu i odluka o kriterijumima i metodologiji bodovanja prijava. Dodjele sredstava su izvršena putem godišnjih grantova za podsticanje učešća sopstvene produkcije u ukupnoj programskoj strukturi (godišnji grant) i putem programskih grantova za povećanje obima, strukture ili raznovrsnosti ponude sadržaja posvećenih tematskim oblastima od javnog interesa (programski grant), na sljedeći način: - 130.000€ saglasno Rješenju o raspodjeli sredstava br. 01-792 od 10.07.2015.g.; - 130.000€ saglasno Rješenju o raspodjeli sredstava br. 01-1413 od 02.12.2015.g.; - 100.000€ saglasno Rješenju o raspodjeli sredstava br. 01-893 od 24.06.2016.g.; - 150.000€ saglasno Rješenju o raspodjeli sredstava br. 01-1525 od 26.09.2016.g; - 264.281€ saglasno Rješenju o raspodjeli sredstava br. 01-462 od 21.03.2018.g.

56 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Rješenjima su raspodijeljena sredstva u iznosu od 263.595€ putem 31 pojedinačne dodjele za godišnji grant i sredstva u iznosu od 510.686€ putem 158 pojedinačnih dodjela za programski grant. Prosječna pojedinačna dodjela za godišnji grant je iznosila 8.503€ (najviše 34.654€, najmanje 414€). Prosječna pojedinačna dodjela za programski grant je iznosila 3.232€ (najviše 9.724€, najmanje 226€). Prosječno dodijeljen godišnji grant je imao nedeljnu minutažu od 1.166 minuta (približno 19 sati programa nedjeljno) i ima sljedeću strukturu sopstvene produkcije:

Struktura programa prosječno dodijeljenog godišnjeg granta informativni program 8% 3% 2% 60% zabavni program 12% dokum.-obrazovni program

kulturno-umjetnički program

15% sportski program dječji program

Od 158 dodijeljena, 108 programskih grantova se odnosilo na nove programske sadržaje koji nijesu ranije emitovani. Dodijeljeni programski grantovi su se odnosili na sljedeće tematske oblasti: Broj dodijeljenih programskih grantova po tematskim oblastima

28 20 20 19 18 13 12 10 6 4 4 3 1

nauka, djeca i mladi društvena zaštita kulturna zdravlje, borba protiv razvoj evropske borba protiv nacionalne zaštita održivi razvoj obrazovanje integracija okoline i raznolikost zdravstvena bolesti civilnog integracije korupcije manjine potrošača održivi razvoj kultura zavisnosti društva

Svi akti vezani za raspisivanje i realizaciju javnih konkursa za dodjelu sredstava iz Fonda mogu se naći na veb-sajtu Agencije za elektronske medije www.aemcg.org (Raspodjele sredstava)

57 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

STANJE TRŽIŠTA USLUGA DISTRIBUCIJE RADIO I TELEVIZIJSKIH PROGRAMA DO KRAJNJIH KORISNIKA Saglasno izdatim odobrenjima Agencije za elektronske medije, distribucija radio i televizijskih programa do krajnjih korisnika vrši se putem zemaljske platforme sa slobodnim pristupom (DVB-T2 FTA) i putem različitih platformi sa uslovnim pristupom (KDS, IPTV, DTH i DVB-T2). Zemaljsku platformu sa slobodnim pristupom (FTA – Free to air) koriste dva operatora. „Radio-difuzni centar“ d.o.o. ima status operatora prvog multipleksa digitalne zemaljske radio-difuzije sa pokrivanjem cjelokupne teritorije Crne Gore (MUX 1), koji djelimično koristi kao FTA platformu, a veći dio kao platformu sa uslovnim pristupom, kao i status operatora drugog multipleksa digitalne zemaljske radio-difuzije (MUX2) čiji se kapaciteti koriste kao platforma sa uslovnim pristupom. Ovaj operator ima i status operatora za 15 lokalnih multipleksa koji se, takođe samo djelimično, koriste kao FTA platforma. Pored navedenog, operator lokalnog multipleksa MUX UL L1 za opštinu Ulcinj je privredno društvo „M-tel“ d.o.o. iz Podgorice. I kapaciteti ovog multipleksa se samo djelimično koriste kao FTA platforma. Pravo na pristup prvom nacionalnom multipleksu MUX1 (besplatna televizija) ima nacionalni javni emiter (RTCG) sa dva televizijska kanala (TVCG1 i TVCG2), kao i emiteri TV Vijesti, TV Prva i TV Nova M. Pristup lokalnom multipleksu u opštini Ulcinj (MUX UL L1) do sada su ostvarili emiteri TV Teuta i TV Boin, lokalnom multipleksu u opštini Podgorica (MUX PG-DG L1): TV Boin, lokalnom multipleksu u opštini Bijelo Polje (MUX BP L1): TV Sun, lokalnom multipleksu u opštini Plav (MUX PL- GS L1): TV Glas Plava129. Pored toga, pravo pristupa lokalnim multipleksima u Budvi (MUX BD L1), Nikšiću (MUX NK-PZ L1) i Pljevljima (MUX PV L1) ostvarili su javni lokalni emiteri čiji su osnivači skupštine opština Budva, Nikšić i Pljevlja. Kada govorimo o platformama sa uslovnim pristupom (Pay-TV), pravo distribucije se vrši po osnovu deset izdatih odobrenja: tri kablovska, tri IPTV, dva DTH, kao i dva odobrenja za zemaljsku platformu sa uslovnim pristupom (DVB-T2). Kako jedan od IPTV operatora, i jedan DTH operator, koji posjeduju odobrenja, još uvijek nijesu počeli sa pružanjem usluge, to se podaci odnose na osam odobrenja za distribuciju radio i televizijskih programa do krajnjih korisnika. Na dan 31. decembar 2018. godine, broj priključaka za distribuciju radio i televizijskog programa putem različitih platformi sa uslovnim pristupom iznosi 218.133. U poređenju sa brojem priključaka na kraju 2017. godine, broj korisnika Pay-TV usluga je veći za 16.552 ili 8,21%.

Grafik: Broj priključaka putem uslovnih platformi (Pay-TV)

129 Odobrenje za emitovanje prestalo da važi u februaru 2018. godine (Akt Agencije br. 01-248/1 od 19.02.2018. godine). 58 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Na kraju 2018. godine, ukupan broj priključaka je za 11,98% veći od broja domaćinstava u Crnoj Gori, odnosno broj priključaka koji se odnose na fizička lica je za 8,27% veći od broja domaćinstava. Međutim, podaci o broju priključaka pokazuju da je u Podgorici i nekim primorskim opštinama (Bar, Budva, Herceg Novi, Kotor i Tivat) broj priključaka značajno veći od broja domaćinstava, dok je u većem broju opština u sjevernoj regiji130 broj priključaka oko 67% u odnosu na broj domaćinstava. Na osnovu navedenog se procjenjuje da približno 16.000 domaćinstava (oko 8%) još uvijek koristi samo besplatnu (Free to air) televiziju.

Grafik: Priključci platformi sa uslovnim pristupom u odnosu na broj domaćinstava – po opštinama

Posmatrajući broj priključaka u odnosu na broj domaćinstava, tražnja je najveća u primorskoj regiji, 134,39%. Navedeno znači da je broj priključaka platformi sa uslovnim pristupom veći od broja domaćinstava u ovoj regiji za 17.420. Slijedi središnja regija sa 116,03%, te sjeverna regija sa 70,72%. Iako se bilježi konstantan rast broja korisnika platformi sa uslovnim pristupom, samo manji dio ovog povećanja se odnosi na sjevernu regiju.

Grafik: Priklučci platformi sa uslovnim pristupom u odnosu na broj domaćinstava – po regijama

Posmatrajući samo učešće platformi sa uslovnim pristupom, KDS distribucija sa učešćem od 41,84% drži vodeću poziciju na tržištu usluga distribucije radio i TV programa do krajnjih korisnika. Slijede IPTV (28,43%) i DTH (25,57%). DVB-T2 ima učešće od 4,15%.

130 Sjeverna regija: Andrijevica, Berane, B.Polje, Kolašin, Mojkovac, Plav, Pljevlja, Plužine, Rožaje, Šavnik, Žabljak. Središnja regija: Cetinje, Danilovgrad, Nikšić, Podgorica. Primorska regija: Bar, Budva, H.Novi, Kotor, Tivat, Ulcinj. 59 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Grafik: Tržišno učešće platformi sa uslovnim pristupom

Na kraju 2018. godine prosječna cijena osnovnog paketa je iznosila 10,97€ (najviša 15,99€, najniža 5,00€). U osnovnom paketu korisnicima je dostupno, u prosjeku, 90 televizijskih kanala (najviše 211, najmanje 18).

Osam operatora koji u ponudi imaju dopunske pakete, u prosjeku nude šest dodatnih paketa (najviše 10, najmanje 1). Prosječna cijena dopunskog paketa je 5,77€ (najviša 25,00€, najniža 2,00€).

U strukturi ponude dopunskih paketa najzastupljeniji su sportski i filmski sadržaji. Najprodavaniji dopunski paketi na teritoriji Crne Gore su HBO, PINK i ARENA.

Dva operatora pružaju mogućnost da korisnici pristupe uslugama posredstvom interneta i putem aplikacija za mobilne terminale. Na ovakav način moguć je pristup određenom broju radio i TV programa iz ponude operatora. Uslugu „video on demand“ takođe pružaju dva operatora.

Posmatrano u odnosu na ukupan obim pruženih usluga distribucije radio i TV programa do krajnjih korisnika, tj. ukupan broj prodatih osnovnih i dopunskih paketa, domaćinstvo koje koristi ovaj vid usluga, mjesečno u prosjeku, za njih izdvaja 12,12€.

60 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

PROGRAM RAZVOJA MEDIJSKE PISMENOSTI

Iako se medijska pismenost posmatra kao ključni preduslov za aktivno učešće građana u današnjem informacionom društvu, u Crnoj Gori je nizak stepen poznavanja pojma i koncepta medijske pismenosti. Prema nezvaničnim podacima, Crna Gora pripada grupi država koje su u početnoj fazi implentacije medijske pismenosti. Ipak i u Evropi je neujednačen nivo medijske pismenosti i ne postoji konzensus o njenim bitnim aspektima. Kao logično rješenje problema nameće se obaveza razvijanja medijskih politika, sa akcentom na razvoj medijske pismenosti. Evropska komisija preporučuje da regulatori audiovizuelnih medijskih usluga treba da imaju važnu ulogu u razvoju medijske pismenost u svom okruženju. Agencija za elektronske medije je Medijska pismenost je sposobnost da se početkom 2017. godine usvojila Program različiti medijski sadržaji koriste, razvoja medijske pismenosti. Krajnji cilj analiziraju, kritički procijene i stvaraju. programa je podizanje medijske pismenosti u Crnoj Gori na veći nivo, kroz sprovođenje U 21. vijeku, ona je jednako neophodna kao i različitih aktivnosti. Veoma važan aspekt ovog tradicionalna pismenost pod kojom se podrazumijeva čitanje i pisanje. procesa je obezbjeđivanje šire društvene podrške i učešća najrelevantnijih subjekata u Bez obzira koja vrsta medija je u pitanju, njihovom sprovođenju. suština je ista: neophodno je da pojedinac Svjesna nužnosti snažnijeg medijskog razumije kako mediji funkcionišu, da bi bio opismenjavanja, a imajući u vidu da zaštita u stanju da njihove poruke analizira i kritički procjenjuje, kao i da ciljano šalje maloljetnika predstavlja jednu od njenih ključnih poruke kroz različite medije i time učestvuje aktivnosti Agencija za elektronske medije i Fond u javnim debatama i životu lokalne za djecu Ujedinjenih nacija (UNICEF) - zajednice i društva uopšte. Predstavništvo za Crnu Goru („UNICEF“) su, početkom 2018.g., zaključili Sporazum o saradnji u procesu unapređenja, ostvarivanja i zaštite prava djece u elektronskim medijima. Sporazum o saradnji se ostvaruje u skladu sa zakonskim okvirom unutar kojeg djeluju obje strane, kao i programskim dokumentima, kao što su godišnji planovi rada Agencije i Program UNICEF-a za Crnu Goru za period 2017-2021 (Country Programme Document for UNICEF Montenegro 2017-2021). Najznačajniji ciljevi saradnje su: - promocija medijske pismenosti među roditeljima i djecom; - unapređenje kvaliteta i jačanje kapaciteta medija da etički izvještavaju o djeci i pravima djeteta, kao i da plasiraju te informacije kroz radijske i televizijske programe; - poboljšanje kvaliteta medijskih programa za djecu i mlade u Crnoj Gori kroz jačanje kapaciteta i lobiranje za obezbjeđivanje sredstava za tu svrhu; - unapređenje sistema regulacije elektronskih medija s ciljem poboljšanja etičkog izvještavanja o pitanjima prava djeteta u elektronskim medijima; - podsticanje samoregulacije i koregulacije u području stvaranja kvalitetnih i inkluzivnih sadržaja za djecu kao i - sprovođenje i drugih aktivnosti u cilju unapređenja, ostvarivanja i zaštite prava djece u elektronskim medijima. Planirane aktivnosti za ostvarivanje ciljevi saradanje uključuju, između ostalog: - istraživanja u cilju davanja doprinosa kreiranju politika i preporuka Agencije u vezi sa etičkim izvještavanjem o djeci u elektronskim medijima; - organizovanje javnih konsultacija;

61 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu - promocija medijske pismenosti među roditeljima i djecom; - podrška unapređenju kvaliteta izvještavanja medija o pitanjima koja se tiču prava djeteta; - podrška poboljšanju kvaliteta medijskih programa za djecu i mlade u Crnoj Gori; - podrška poboljšanju kvaliteta medijskih programa koji se prave uz učešće djece i za djecu u Crnoj Gori. Agencija i UNICEF su pokrenuli kampanju medijske pismenosti pod nazivom: „Birajmo šta gledamo“.

Slike logoa kampanje medijske pismenosti „Birajmo šta gledamo“

Kampanja je započeta sa tri radijska i TV spota131 koja se obraćaju roditeljima i čija je ključna poruka: „Birajmo šta gledamo“. TV spotovi su razvijeni i uspješno korišćeni u istoimenoj kampanji UNICEF-a i Agencije za elektroničke medije Hrvatske. Emitovanje radijskih i TV spotova su podržali svi elektronski mediji, mnogobrojne elektronske publikacije i bioskop „Cineplexx“ u Podgorici. Spotovi su napravljeni sa idejom da izazovu reakciju kod roditelja i da im ukažu na posljedice koje se mogu pojaviti u ponašanju i razmišljanju djece pod uticajem medija. Namjera je da se kroz emitovanje spotova podstaknu roditelji da razgovaraju sa djecom i da im objasne šta su neprimjereni medijski sadržaji i kako ih tumačiti.

131 https://youtu.be/SxVrWFGGwnk 62 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Uviđajući značaj medijske pismenosti i njen uticaj na razvoj mladih, poznati mladi slikar Vučić Ćetković pridružio se kampanji. Sa njim je u Osnovnoj školi „Vlado Milić“, u Podgorici, organizovana trodnevna likovna radionicu za djecu. Prvog dana na radionici su prikazani spotovi kampanje „Birajmo šta gledamo“ i nekoliko televizijskih oglasa. Uz pomoć Ćetkovića djeca su analizirali oglase kroz ključna pitanja medijske pismenosti: - ko je napravio poruku? za koga je poruka napravljena? kome se obraća? zašto se šalje ova poruka? - koji sistem vrijednosti/ideje/ ponašanje promoviše ova poruka? - koje se kreativne tehnike koriste da bi privukle pažnju gledalaca? - koji je njen cilj i šta je izostavljeno iz medijske poruke? Nakon toga, djeca su svojim crtežima i slikama pokušali da pošalju poruku roditeljima tj. djeci „Birajmo šta gledamo“. Njihove slike su izložene u holu škole i organizovan je skup za javnost na kojem su djeca-učesnici radionice predstavila svoje radove. U toku skupa, koji su pratili i mediji, djeca su sa posjetiocima razgovarali o slikama: šta slike poručuju vršnjacima i roditeljima – kako da biraju medijske sadržaje, o čemu da vode računa? O čemu roditelji da vode računa i kako da sa djecom razgovaraju o sadržajima koje slušaju, gledaji ili čitaju, kako da im pomognu da kritički analiziraju medijske poruke i ne padaju pod njihov uticaj. Mladi reporteri Kampanja „Birajmo šta gledamo“ je usmjerena na roditelje, mlade i medije. Cijeneći da će se dio kampanje koji se obraća mladima realizovati sa najboljim rezultatima ukoliko se mladi uključe, kao aktivni partneri kampanje, pokrenut je projekat „Mladi reporter“. Ideja je da se spoje djeca i mladi, uključujući one iz marginalizovanih grupa i da se osposobe da oni budu novinari/dopisnici za medije ili potencijalni sagovornici prilikom snimanja emisija o pravima djeteta. U skladu sa potrebama mladih, organizovan je trening tokom vikenda i traje godinu dana. Trening je podijeljen u dva dijela - praktični i teorijski dio. U okviru praktičnog dijela, mladi se edukuju da steknu tehničke

63 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu vještine neophodne za savladavanje medijske pismenosti. To podrazumijeva sposobnost stvaranja medijskih poruka. Kroz teorijski dio omogućava im se da savladaju osnove medijske pismenosti i vještine analize, kritičkog razumijevanja i vrednovanja sadržaja, te informacija i uticaja medija i njihovih poruka na društvo. Predmet proučavanja radionica su potencijalno štetni medijski sadržaji (nasilje, reklame, stereotipi ili pornografija), uticaji medija i štetnih sadržaja, regulacija i samoregulacija, te nove tehnologije i njihova društvena uloga. To obuhvata industrijalizaciju informacija, zabave i kulture, interaktivnu komunikaciju, nove medijske žanrove poput bloga, foto eseja, infografika, vloga, animacije, video produkcije. Mladim reporterima je omogućeno da izražavaju svoje stavove kroz kreiranje ili produkciju vlastitih medijskih sadržaja i kroz gostovanje u medijima. Muzička škola „Andre Navarra“ i Umjetnička škola za muziku i balet „Vasa Pavić“ pridružile su se kampanji medijske pismenosti. Tim povodom, učenici Muzičke škole „Andre Navarra“ svirali su na nekoliko lokacija u Podgorici, dok su prolaznici i đaci Umjetničke škole za muziku i balet „Vasa Pavić“ slušali i plesali uz njihovu muziku. Od snimaka tog umjetničkog performansa napravljen je novi spot132 kampanje medijske pismenosti s porukom „Birajmo šta slušamo”. Spot kampanje su besplatno emitovali televizijski emiteri doprinoseći podizanju svijesti o tome da dobar izbor medijskih sadržaja za djecu može pozitivno uticati na njihov razvoj.

UNICEF-ov ambasador dobre volje Antonije Pušić alias Rambo Amadeus, zajedno sa mladim reporterima ove kampanje, snimio je pjesmu i spot „Birajmo šta gledamo“133. Mladi reporteri su aktivno učestvovali u pisanju teksta pjesme, njenom snimanju i produkciji spota. Cilj je da se kroz stihove i muziku poruke kampanje čuju jači i bolje. „Svako ima svoj pametni fon, al pametniji smo valjda mi nego što je on, treba samo da ga palim kad mi stvarno

132 https://youtu.be/dXyEFUZ8mZM 133 https://youtu.be/MN3PpUF6Zc0 64 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu treba, u suprotnom od tehnike nema mnogo ljeba“, poruka je s početka ove pjesme. Istraživanje “Djeca, roditelji i mediji” U okviru kampanje medijske pismenosti „Birajmo šta gledamo”, za potrebe Agencije za elektronske medije i UNICEF-a, agencija “IPSOS” je napravila istraživanje o korišćenju medija od strane djece i roditelja “Djeca, roditelji i mediji” Istraživanje “Djeca, roditelji i mediji” sprovedeno je tokom avgusta 20018.g. na nacionalno reprezentativnom uzorku od 1050 roditelja djece uzrasta 4 do 17 godina i 655 djece uzrasta 9‒17 godina kroz upitnik koji se popunjavao u domaćinstvima širom Crne Gore tokom avgusta 2018. Prema podacima iz istraživanja, devet od 10 djece, bez obzira na uzrast, je okruženo svim savremenim komunikacionim i informacionim uređajima uz dominaciju screen uređaja. Dostupnost tehnologija značajno raste s uzrastom djece. Sasvim je jasno da je savremeno društvo postalo nezamislivo bez TV uređaja, pametnih mobilnih telefona, konzola za igrice, računara i tableta koje koristimo za posao, zabavu, edukaciju i druge oblike komunikacije. Djeca i mladi nezaobilazni su dio ovog procesa i ne samo da su okruženi savremenim komunikacionim i informatičkim uređajima, već ih u značajnom procentu posjeduju. Naime, 90% djece uzrasta od 12 do 17 godina posjeduje mobilni telefon, taj procenat je značajno niži kod mlađe djece, 63% kod djece uzrasta od devet do 11 godina i 21% kod djece uzrasta od četri do osam godina. Zbog toga, u najranijem uzrastu djece je potrebno početi sa medijskim opismenjavanjem. Naime, brojna istraživanja pokazuju da je, već tada, značajno voditi računa o sadržajima koje djeca konzumiraju i kako ih konzumiraju. U tom procesu ključna je uloga porodice. Kako bi razvili vještine koje su im potrebne za analiziranje i kritičko vrednovanje svih sadržaja koji su dostupni djeci, roditeljima je neophodna institucionalna podrška. Istraživanje “Djeca, roditelji i mediji” pokazuje da 40% roditelja smatra da su za razvoj medijske pismenosti kod djece odgovorni roditelji, ali takođe 58% roditelja smatra da im je za to potrebna podrška škole. S obzirom na sveprisutnost „ekrana“ u životu djece ne iznenađuje podatak da dijete uzrasta 12‒17 godina, u prosjeku, oko tri i po sata dnevno koristi mobilni telefon, oko dva sata dnevno gleda televiziju, oko sat i po je ispred kompjutera ili laptopa, nešto manje od sat vremena dnevno igra igrice i oko dvadesetak minuta dnevno provede ispred tableta. Većina djece (43%), uzrasta 9 do 17 godina, ne bi mogla da zamisle svoju svakodnevnicu bez mobilnog telefona. Ipak, značajne razlike se ispoljavaju na različitim uzrastima: mlađoj djeci bi u znatno većoj mjeri nedostajala televizija, dok je kod starije djece, ipak, vrijeme uz mobilni dragocjenije. Međutim, ono što je neočekivano je činjenica da većina roditelja ne pokazuje zabrinutost zbog toga, već smatraju da njihova djeca imaju dobro izbalansiran odnos između vremena provedenog ispred ekrana i vremena za druge aktivnosti. Skoro polovina roditelja smatra da vrijeme koje se provodi uz medije nema ni pozitivan ni negativan uticaj na kvalitet njihovog odnosa s djecom i na socijalnu dinamiku i interakciju. Ipak, oko 1/3 roditelja smatra da postoje negativni efekti vremena koje djeca provode uz ekran i da tako provedeno vrijeme loše utiče na njihove odnose s djecom. Kada su u pitanju roditelji, tokom radne nedjelje, 86% svakodnevno gleda televiziju, dok njih 20% čita knjige u štampanom ili elektronskom izdanju. Tokom školske nedjelje 76% djece svakodnevno gleda televiziju, dok 30% njih čita knjigu u štampanom ili elektronskom izdanju. S druge

65 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu strane istraživanje pokazuje da 43% roditelja nije pročitalo nijednu knjigu u posljednjih godinu dana. U tom periodu 22% djece nije pročitalo nijednu knjigu (van školskih zadataka). Navike djece prilikom konzumiranja televizije se razlikuju u zavisnosti od dobi. Sasvim očekivano, najmlađa djeca (4-11) najviše vole da gledaju dječji program. Više od polovine dječje programe gleda na inostranim dječjim programima. Taj procenat (57%) je nešto veći kod mlađe djece. Svega 27% djece uzrasta 9-11, a 48% djece uzrasta 4-8, gleda domaće dječje programe. Starija djeca najčešće prate televizijske kanale u kojima dominiraju sportski, zabavni, filmski i programi dokumentarnog tipa. Većinu takvih programa gledaju posredstvom interneta ili operatora tj. na inostranim televizijskim kanalima. Ovi podaci ukazuju na veću sposobnost inostranih medija da odgovore potrebama djece i mladih što domaćoj medijskoj produkciji postavlja nove izazove. Percepcija roditelja se uglavnom poklapa sa odgovorima djece ove dobi, što ukazuje da dobro prate njihovo korišćenje medija. Takođe, roditelji su potpuno saglasni sa procjenom djece da se kvalitetniji, i dječjem uzrastu prilagođeniji, sadržaji mogu u većoj mjeri naći najprije na internetu, pa onda na inostranim televizijskim kanalima. Istraživanje ukazuje da sa većim uzrastom djece opada uticaj televizije, a raste uticaj interneta i društvenih mreža kao i da su toga svjesni i djeca i roditelji. To znači da su roditelji svjesni trendova medijske konzumacije njihove djece. Ipak, medijske poruke su brojne, kroz programe, filmove, slike, tekstove, video igrice pa čak i zvuke. Veoma teško je, čak i za roditelje, da se snađu u moru informacija koje se nude i koje je veoma teško analitički i kritički vrednovati.

Još jedna posljedica takvog načina konzumacije medija i pristupa medijskim porukama je da građani postaju apatični i nemoćni da procijene šta je propaganda, kao i da li su neke informacije lažne ili ne. Lažne vijesti, dezinformacije i propaganda su uvijek bili prisutni, ali se danas putem društvenih mreža šire brzinom svjetlosti i postaju globalne. Isto tako brzo utiču na formiranje javnog mjenja. Istraživanje “Djeca, roditelji i mediji” ukazuje da je 34% djece uzrasta 12 do 17 godina i 49% roditelja čulo za termin FAKE NEWS, ali da većina ne zna značenje. Većina roditelja, ali i djece starijeg uzrasta ima obazriv i oprezan stav prema tačnosti i istinitosti informacija koje primaju putem medija. Iako je televizija medij od najvećeg stepena povjerenja i roditeljima i djeci je najteže procijeniti istinitost televizijskih informacija. Roditelji su po ovom pitanju nešto sigurniji u svoju sposobnost procjene istinitosti informacija, dok skoro 40% djece smatra da je teško prepoznati netačnu vijest na televiziji.

66 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Kada je pitanje povjerenja u informacije dobijene posredstvom društvene mreže roditelji pokazuju znatno veću rezervisanost nego djeca. Istraživanje se bavilo problematikom šta roditelje najviše brine kada je u pitanju korišćenje medija od strane djece. Zaključeno je da roditelje prije svega brine sadržaj kojem djeca mogu biti izložena u medijima. To se dominantno odnosi na korišćenje internete, gledanje televizije i mobilnog telefona. Briga roditelja za sadržaje kojima su djeca izložena čitanjem dnevne štampe, magazina ili slušanjem radija je zanemarljiva. Takođe, kod roditelja ne postoji velika zabrinutost zbog količine vremena koju djeca provode koristeći medije, svega 25% roditelja je zabrinuto zbog vremena provedenog ispred televizora, odnosno 17% zbog vremena korišćenja interneta. Ipak, većina roditelja redovno savjetuje djeci i razgovara sa njima o neadekvatnim sadržajima na internetu, TV i video igricama, dok svaki drugi roditelj redovno razgovara o neadekvatnim sadržajima u štampi i na radiju. Kao posljedicu toga, 63% roditelja vjeruje da bi im se njihova djeca obratila u slučaju da su izložena nekom neprimjerenom medijskom sadržaju. Malo viši procenat djece (68%) tvrdi da bi se obratilo nekome, ali svako peto dijete o tome ne bi razgovaralo s roditeljima. Roditelji su u svojim pravilima i ograničenjima uglavnom fokusirani na izbor medija i medijskih sadržaja. Njihov fokus je uglavnom na to koju vrstu sadržaja djeca mogu pratiti na televiziji i internetu. Takođe, posebnu pažnju poklanjaju koje sajtove, televizijske kanale djeca mogu konzumirati kao i koje video igrice smiju igrati. Pravila i ograničenja postaju fleksibilnija i manje učestala s većim uzrastom djeteta. Veća dostupnost medijskih sadržaja nije doprinjela povećanju stepena kvaliteta informisanosti. U sve većoj mjeri, konzumenti medija su nekontrolisano i gotovo automatski izloženi medijima i medijskim porukama. Upravo zbog toga, iznenađujuće je povjerenje koje roditelji imaju u sposobnost djece da procijene koji sadržaji na internetu su adekvatni za njihov uzrast (59%), neznatno manji procenat roditelja (53%) smatra da su djeca sposobna da procijene koji sadržaji na televiziji su primjeren za njihov uzrast. Istraživanje je pokazalo da u Crnoj Gori većina djece i roditelja tokom posljednjih godinu dana nijednom nije bila u pozorištu, bioskopu, muzeju, na izložbi slika, koncertu, na nekom sportskom događaju... Cijeneći značaj rezultata ovog istraživanja ovog istraživanja, dostavili smo ga svim relevantnim institucijama i NVO. Rezultati nacionalnog reprezentativnog istraživanja o korišćenju medija od strane djece i roditelja, “Djeca, roditelji i mediji”, koje se radi prvi put u Crnoj Gori, su izuzetno značajni za definisanje budućih aktivnosti AEM i UNICEF-a usmjerenih na razvoj medijske pismenosti u Crnoj Gori. Oni jasno ukazuju na potrebu i značaj podizanja svijesti o važnosti medijske pismenosti i predstavljaju osnovu za dalje aktivnosti ne samo kampanje „Birajmo šta gledamo“ već i drugih institucija.

67 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Obuka novinara o etičkom izvještavanju U cilju jačanja kapaciteta medija da prave kvalitetne medijske sadržaje s djecom i mladima i da na etički korektan način izvještavaju o svim pitanjima prava djeteta u Crnoj Gori, Agencija i UNICEF su organizovali trodnevnu obuku medija o etičkom izvještavanju. U njoj je učestovalo 10 predstavnika štampanih i elektronskih medija i jedne novinske agencije, kao i pet predstavnika Agencije za elektronske medije. Obuka je bila namijenjena novinarima koji izvještavaju prvenstveno za informativne programe i bave se osjetljivim temama poput nasilja nad djecom, a sprovele su je dvije novinarke Rojtersa sa velikim iskustvom u obuci mladih novinara i radnim iskustvom vezanim za izvještavanje o ovim i sličnim temama. Obuka se fokusirala na teme vezane za kvalitetno izvještavanje i osnovne principe novinarskog rada, međunarodne i domaće pravne okvire o koji se odnose na prava djeteta, dok je praktični dio predavanja bio vezan za razvoj novinarskih vještina. Kroz interaktivan pristup komunikaciji između predavača i polaznika, obrađene su oblasti vezane za pronalaženje tema za izvještavanje, istraživanje i korišćenje otvorenih izvora, etičko izvještavanje i objektivnost. U dijelu obuke koji je bio posvećen korišćenju društvenih medija, bilo je riječi o izazovima i benefitima korišćenja ovih izvora u novinarskom radu, na osnovi konkretnih primjera iz prakse. Po završetku obuke, pet novinara uz podrški Rojtersovih trenera, prirediće po jednu priču o aktuelnim pitanjima prava djeteta u Crnoj Gori, poštujući standarde koji su bili predmet treninge. Priče će biti objavljene početkom 2019. godine. Nakon završetka obuke novinari su snimili promotivni video spot134 u kojem podsjećaju na etičke standarde novinarstva i pozivaju na njihovo poštovanje, unapređenja i promovisanja etičkog izvještavanja o djeci u Crnoj Gori. Od video spota su napravljne tri radijske reklame. Mediji emituju i TV spot i radijsku reklamu. Takođe, na društvenim mrežama je promovisan ovaj spot.

134 https://youtu.be/Z7qDIYa6r4g 68 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Dani otvorenih vrata U okviru kampanje medijske pismenosti „Birajmo šta gledamo”, za učenike osnovnih škola Agencija je sprovodi aktivnost „Dani otvorenih vrata“. Namjera je da se, kroz interakciju sa djecom, doprinese boljem razumijevanju uloge Agencije, njenih aktivnosti i nadležnosti, sa posebnim osvrtom na medijsku pismenost. Neke od tema koje su posebno bile interesantne djeci bile su vezane za razloge i načine na koje mediji, medijske platforme i proizvodi mogu uticati na razvoj djece. Razgovarano je i o pravu djeteta na informisanje, ali i o zaštititi od štetnog uticaja medija, o nasilju u medijima, sigurnosti na internetu, video sharing platformama i sl. * * * Veb-sajt i društvene mreže Nove metode komunikacije koje su u velikoj mjeri zastupljene kod mladih, zahtijevaju nove vještine i u ljudskim odnosima i u korištenju raznovrsnih uređaja i aplikacija. Obzirom da danas i roditelji i djeca u značajnoj mjeri posredstvom interneta koriste različite društvene mreže i mobilne aplikacije, Agencija je pokrenula: - veb-sajt http://www.medijskapismenost.me/ - Facebook nalog - @MedijskaPismenostMNE - Instagram nalog - medijskapismenostmne Na taj način želimo da se približimo i roditeljima i djeci, da kroz njihove svijet pričamo o medijskoj pismenosti. Želimo da im prenesemo poruku da mediji sami po sebi nijesu ni dobri ni loši, njihov uticaj na nas i živote naše djece zavisi od toga kako ih koristimo. Od početka rada sajta (19. februara 2018. godine) objavljeno je 40 članaka i 21 galerija fotografija. Sve objave zajedno sadrže oko 300 fajlova (fotografije, videa, dokumenta). Na YouTube servis je objavljeno 38 video snimaka. Ukupan broj posjeta veb prezentaciji www.medijskapismenost.me iznosio je 2.406, ili u prosjeku 241 mjesečno. Najveći broj posjeta je zabilježen u oktobru (726), a najmanji u avgustu 2018. godine (66). Broj jedinstvenih posjetilaca za 10 mjeseci je bio 1.276, od čega 72% tj. 920 iz Crne Gore. Windows platforma je bila zastupljena sa 45,2%, Android sa 41,3% i Apple iOS sa 11,1%. Ostatak čine Macintosh i Linux platforme sa 2,2%. Do veb-sajta medijske pismenosti korisnici su došli na sledeće načine:  preko drugih veb-sajtova 922 ili 38,3%;  direktno putem linka 596 korisnika ili 24,8%;  preko socijalnih mreža 455 ili 19%;  preko google pretrage 433 ili 17,9%. Poređenjem broja pregledanih stranica (15.471) i broja posjetilaca, može se zaključiti da je prosječan posjetilac u 2018. godini pregledao približno 6,5 stranica u jednoj posjeti i ostao u prosjeku 3 minuta i 42 sekundi kod svake posjete.

69 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Paralelno sa kreiranjem veb-sajta za promociju medijske pismenosti, organizovana je i kampanja na društvenim mrežama Facebook i Instagram. Od otvaranja Facebook naloga @MedijskaPismenostMNE, objavljeno je 90 postova, sa prosječnom ocjenom korisnika 5 od mogućih 5, znači praktično bez ijedne negativne reakcije. Ukupan broj pratilaca je trenutno 1540, sa mjesečnom posjetom od preko 500 korisnika. Od korisnika koji su komentarisali ili reagovali na postove ("lajkovali") 74% su žene, 26% muškarci. Tekstualni post sa najviše reakcija objavio je Rambo Amadeus, u kome govori o potrebi da se djeci posveti pažnja. Post je vidjelo 28.690 ljudi, izazvao je 1271 reakciju (komentar ili dijeljenje), i pozitivno je ocijenjen 1140 puta. Video post sa najvećim brojem reakcija odnosio se na poziv crnogorskim medijima da izborom sadržaja doprinesu pozitivnom razvoju djece. Post je vidjelo 108.000 ljudi, od čega je 42.300 pogledalo i video spot u kome su učestvovali učenici podgoričkih muzičkih škola. Na post je pozitivno reagovalo 937 korisnika a 229 ga je podijelilo preko svojih naloga. Ukupno, postovi na Facebook-u vezani za kampanju "Birajmo šta gledamo" uz upotrebu hastaga #MedijskaPismenostMNE imali su preko 816.800 impresija, dok su video materijali pregledani 112.000 puta. Što se Instagrama tiče, od otvaranja naloga #MedijskaPismenostMNE objavljeno 66 postova i nalog je stekao 425 pratilaca. Kao i kod Facebooka, velika većina pratilaca su žene (74%), a preko 80% korisnika je u dobi od 18 do 44 godine. Ovo znači da je uspješno dosegnuta glavna ciljna grupa - roditelji sa mlađom djecom. Najpopularniji foto post na Instagramu bio je sa konferencije za medije prilikom predstavljanja spota za kampanju "Birajmo šta gledamo" uz učešće mladih reportera. Pregledalo ga je 317 korisnika. Najpraćeniji video post bio je animirani spot za pjesmu Ramba Amadeusa i mladih reportera "Birajmo šta gledamo", koji je ispraćen 344 puta, dobio je 44 pozitivne reakcije i 9 puta je podijeljen putem direktne poruke drugim korisnicima Instagrama. Od svih informacija vezanih za medijsku pismenost, Facebook je učestvovao sa 63%, Instagram sa 34% dok se preostalih 3% odnosi na Twitter naloge Unicef Montenegro i PR Centar.

70 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu * * * Prepoznajući značaj unapređenja kapaciteta i dostupnosti resursa za sprovođenje aktivnosti od značaja za promociju medijske pismenosti, Agencija je kroz različite projekte i saradnju sa Savjetom Evrope (Projekat „JUFREX“) i Misijom OEBS-a u Crnoj Gori posebnu pažnju uložila u razvoj kako vještina i znanja zaposlenih u Agenciji tako i novinara iz crnogorskih medija koji su pokazali interesovanje za vrlo značajna pitanja kao što su medijska pismenost, prevencija govora mržnje i slicno. Više informacija o tim aktivnostima se nalazi u odjeljku posvećenom Međunarodnoj saradnji.

* * * Uloga i značaj Agencije za promociju razvoja medijske pismenosti je prepoznata i od strane javnosti pa su predstavnici Agencije aktivno učestvovali u brojnim aktivnostima vezanim za ovu oblast. Pored gostovanja u elektronskim medijima i intervjua za štampane medije i publikacije, predstvanici Agencije su aktivno učestvovali na: - nacionalnom treningu u oblasti obrazovanja za ljudska prava za mlade, koji je od 19. do 22. aprila 2018. godine, organizovala NVO „Centar za građansko obrazovanje“, uz podršku programa Savjeta Evrope „Mladi za demokratiju“; - okruglom stolu na temu „Medijska pismenost u Crnoj Gori i kampanja Birajmo šta gledamo“, održanom 28. maja 2018. godine a čiji povod je bila promocija devetog broja časopisa „Krug mladih“; - radionici “Pismeno kreativno” povodom međunarodnog dana pismenosti u organizaciji NVO „Mladi info Montenegro“, održanom 8. septembra 2018. godine

71 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu MEĐUNARODNA SARADNJA

U toku 2018. godine, predstavnici Agencije za elektronske medije učestvovali su u redovnim aktivnostima Evropske platforme regulatornih tijela – EPRA i Evropske regulatorne grupe za audiovizuelne medijske servise. Pored toga, dali su dopronos realizaciji nekoliko međunarodnih / regionalnih projekata i skupova posvećenim analizi stanja i mogućem unapređenju prakse u primjeni standarda u oblasti medija. Posebna pažnja je posvećena aktivnostima koje su bile usmjere na unapređenja znanja i kapaciteta zaposlenih u Agenciji da prate i primjenjuju trendove i razvoj dobre praske na polju regulacije AVM usluga i posebno medijske pismenosti. * * * Peta konferencija OEBS-a o medijima u Jugoistočnoj Evropi U organizaciji Kancelarije predstavnika za slobodu medija pri OEBS-u, a u saradnji sa OEBS- ovim predstavništvima u regionu u Strugi, Makedonija, od 10 do 11. maja 2018. godine, održana je Peta konferencija OEBS-a o medijima Jugoistočne Evrope. Na poziv organizatora, uz njihovo pokriće troškova puta i smještaja, na konferenciji su učestvovali predstavnici Agencije. Više od 160 međunarodnih i lokalnih stručnjaka i predstavnika medija Jugoistočne Evrope prisustvovalo je konferenciji i razgovaralo o aktuelnim izazovima pred kojima se nalaze medijske slobode i dali preporuke za poboljšanje slobode medija u regiji. Konferencija je omogućila predstavljanje i razmjenu informacija i mišljenja povodom čitavog niza tema, među kojima su: bezbjednost novinara, uslovi za rad novinara i medijskih kuća, jačanje pozicije javnih emitera, unapređenje samoregualcije i poštovanja profesionalnih standarda, uticaj digitalizacije na slobodu izražavanja i medije u regionu, fenomen „lažnih vijesti“ u regionalnom okruženju. Panelisti su istakli kao glavni problem političko uplitanje u medijsku sferu u mnogim zemljama, uključujući državne i administrativne mjere. Zaključeno je da je neophodno obezbijediti više prostora za pluralizam i razvoj nezavisnih medija. Povodom ranjavanja novinrake DN „Vijesti“ Olivere Lakić, 8. maja 2018. godine u Crnoj Gori, učesnici konferecije su usvojili Deklaraciju135 kojom se pozivaju države da obezbijede zaštitu novinara i slobode medija u regiji. Učesnici konferencije su poručili da je potrebno da svaki napad i prijetnja novinarima budu u potpunosti i transparentno istraženi i da se napadi na slobodu medija moraju tretirati kao napad na društvo u cjelini. * * * Konferencija o medijskoj pismenosti na zapadnom Balkanu Sedamdeset stručnjaka iz oblasti medijske i informacione pismenosti, novinara, aktivista civilnog društva i predstavnika obrazovnog sektora i državnih agencija, među kojima i predstavnik Agencije, okupilo se u Novom Sadu na konferenciji „Mediji za građane - građani za medije“, 23. novembra 2018. godine. Skup, koji je organizovala Novosadska novinarska škola (NNŠ), je održan u okviru istoimenog trogodišnjeg projekta koji sprovode članice Mreže za profesionalizaciju medija (SEENPM) u Albaniji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Makedoniji i Srbiji.

135 https://www.osce.org/representative-on-freedom-of-media/380689?download=true 72 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Konferencija je imala za cilj da utvrdi trenutno stanje medijske i informacione pismenosti u regiji Zapadnog Balkana, analizirajući tekuće inicijative, aktivnosti i strategije u ovoj oblasti, kao i da omogući razmjenu iskustava među akterima iz različitih sektora i zemalja. Skup je otvoren prezentacijom preliminarnih rezultata istraživanja136 u okviru projekta koje je analiziralo politiku i praksu u oblasti medijske i informacione pismenosti u svakoj od zemalja. Druga sesija konferencije bila je posvećena odnosu politike i prakse u oblasti medijske i informacione pismenosti, posebno pitanju da li politike vlada u regiji dovoljno brzo i adekvatno prate aktivnosti organizacija civilnog društva, koje su često u vodećoj ulozi kad se radi o zagovaranju medijske i informacione pismenosti i promociji veština i znanja potrebnih građanima. Tokom tri paralelne sesije predstavnici medija, obrazovnog i civilnog sektora predstavili su inicijative iz oblasti medijske i informacione pismenosti u svojim zemljama. * * * Učešće u radu Evropske platforme nezavisnih regulatornih tijela – EPRA137 Od 10 do 13. oktobra 2018., u Bratislavi, Slovačka, održan je redovni 47. sastanak EPRA-e. Događaj je okupio 142 predstavnika iz 49 zemalja. Sastanak je bio prilika za raspravu o mogućnostima za poboljšane saradnje između EPRA-e i ERGA-e, i uopšteno načina za povećanje efikasne saradnje između regulatora audiovizuelnih medijskih usluga uoči donošenja revidirane Direktive o AVM uslugama. Prva plenarna sjednica bila je usmjerena na analizu regulatornih i organizacionih izazova sa kojima se suočavaju javni servisi, naročito imajući u vidu političke i društvene pritiske. Istaknuti su problemi sa kojima se javni emiteri trenutno suočavaju u svojim zemljama i predstavljeni slučajevi o tome kako regulacija može doprinijeti boljem funkcionisanju javnih servisa putem mehanizama transparentnosti i odgovornosti, kako u pogledu javnih finansija tako i drugih neophodnih resursa. Kao nastavak rasprave o uticaju medija i izbornim legitimitetima, koja je održana na proljećnom zasijedanju u Luksemburgu, u toku druge plenarne sjednice su predstavljene informacije o napretku ERGA-e na temu političke komunikacije u medijima. Predstavljeni su izvještaji o aktuelnom radu tri podgrupe ERGA-e: o pluralizmu, samoregulaciji i koregulaciji i opsegu revidirane AVMS Direktive i načinu njenog sprovođenja u online okruženju. Tema su bile i složene regulatorne dileme u vezi sa borbom protiv „lažnih vijesti“ u Francuskoj, posebno u vrijeme izbornog perioda i njegovog potencijalnog uticaja na nadležnost francuskog regulatora. Tri paralelne radne grupe omogućile su razmjenu iskustava i najbolje prakse na temu komercijalnih komunikacija, postizanju veće raznolikosti informacija i saradnji na polju nadležnosti između regulatornih tijela iz EU zemalja i ostalih regulatornih tijela. Na temu komercijalnih komunikacija rasprava se vodila o načinima na koje regulatori planiraju da pristupe značajnim promjenama u tom području, imajući u vidu odredbe revidirane AVMS Direktive koje se odnose na audiovizuelne komercijalne komunikacije. Na temu postizanja veće raznolikosti u emitovanju analizirani su praktični načini podsticanja boljeg predstavljanja različitosti iz ugla socijalnih, kulturnih, etničkih i jezičkih manjina. Treća radna grupa je raspravljala o statusu saradnje između regulatornih tijela za medije iz EU-u i regulatornih tijela iz šireg Evropskog okruženja, uoči revizije AVMS Direktive, analizirajući načela, instrumente i buduće izglede za efikasnu saradnju. Učesnici su razmijenili nedavne studije slučaja o formalnoj i neformalnoj saradnji između nacionalnih regulatornih tijela iz zemalja EU-a i zemalja koje nijesu članice EU-a. Grupa je takođe

136 http://www.mminstitute.org/20181130_press.html 137 European Platform of Regulatory Authorities (http://www.epra.org). Članovi EPRE su 52 regulatorna tijela iz 46 evropskih zemalja. Evropska komisija, Savjet Evrope, Evropska audiovizuelna opservatorija i Kancelarija predstavnika OSCE-a za slobodu medija, posmatrači su rada EPRE. Sastanci se organizuju dva puta godišnje. 73 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu naglasila ulogu koju postojeće mreže regulatora imaju, s posebnim naglaskom na EPRA i ERGA, te raspravljala o mogućim interakcijama i radnim procesima kako bi se olakšala saradnja. Radna grupa EPRA-e za medijsku pismenost sastala se po drugi put. Delegati iz 28 članica EPRA-e, koji su u različitim fazama razvoja pristupa promovisanja medijske pismenosti, su raspravljali o nekoliko aktuelnih pitanja kao što su odredbe vezane za medijsku pismenost u revidiranoj AVMS Direktivi i mogućnosti finansiranja. Radna grupa je takođe usvojila dva nova seta smjernica za procjenu projekata medijske pismenosti. Sastanku su prisustvovale i stalne posmatračke organizacije (Savjet Evrope, Evropska audiovizuelna opservatorija, Evropska komisija), kao i gosti i proizvođači sadržaja (Mercury Insights, Wagner-Hatfield, Zajednica Media Forum Europe, Uprava za standarde oglašavanja u Ujedinjenom Kraljevstvu, Vijeće za standarde oglašavanja Slovačke i Mreža kreativne raznolikosti) i regulatori iz Maroka i Irana. * * * Učešće u radu Evropske grupe regulatora za audiovizuelne usluge (ERGA)138 Na poziv Generalnog direktorata za komunikacione mreže, sadržaj i tehnologiju Evropske komisije, predstavnik Agencije za elektronske medije, u svojstvu posmatrača, učestvovao je na devetom sastanku Kontakt mreže Evropske grupe regulatora za audiovizuelne medijske usluge (ERGA), koji je održan 23. marta 2018. godine u Zagrebu. Na sastanku su predstavljene aktivnosti vezane za reviziju Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama, rad podgrupa ERGA-a vezan za projektne zadatke, informacije Evropske komisije, kao i izvještaj o širenju dezinformacija u onlajn okruženju i informacije o aktivnostima EPRA-e. Skupu se obratila komesarka Mariya Gabriel, a predavanje u okviru ERGA akademije održala je Dr Judith Moller sa Univerziteta u Amsterdamu. Ispred Evropske komisije Anna Herold, nova šefica Odjeljenja za politiku audiovizuelnih medijskih usluga, obavijestila je prisutne da je revizija Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama prošla sedmi trijalog i da je u toku rasprava o neriješenim pitanjima, uključujući tehničke aspekte. Iznijela je očekivanje da će politički dogovor biti postignut do kraja bugarskog predsjedavanja EU. Podgrupa 1 bavila se projektnim zadatkom posvećenim internom i eksternom pluralizmu i usvojila plan za 2018. godinu koji će biti posvećen internom, kao i plan za 2019. godinu koji će biti posvećen eksternom pluralizmu, korišćenjem sredstava koja su na raspolaganju regulatorima za prikupljanje podataka i razmjenu informacija. Podgrupa 2 bila je posvećena razmjeni iskustava i najboljih praksi i usvojila je projektni zadatak u pismenoj proceduri. Teme za ERGA akademiju uključuju strategije nadzora, medijsku pismenost i lažne vijesti. Navedeno je da su neke od aktivnosti već realizovane, dok će neke biti predmet jesenjeg sastanka, uključujući predavanje i radionicu o zaštiti maloljetnika. Podgrupa 3 radila je na usvajanju projektnog zadatka proširenja materijalnog opsega revidirane AVMSD, kao i na novim zadacima koji će se pojaviti prilikom primjene zakona u onlajn okruženju. Podgrupa 4 imala je cilj da usvoji projektni zadatak pripreme ERGA-e i nacionalnih regulatornih organa za samo- i ko-regulaciju kroz niz studija slučaja koji mogu biti od koristi za članice ERGA-e, stavljenih na raspolaganje kroz tzv. Digital European Toolkit.

138 Evropska grupa regulatora za audiovizuelne medijske usluge (http://erga-online.eu) okuplja predstavnike nacionalnih nezavisnih regulatornih tijela u oblasti audiovizualnih usluga, sa ciljem pružanja savjetodavne podrške Evropskoj komisiji i razmjeni najbolje prakse među evropskim regulatorima audiovizuelnog tržišta. 74 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu U svom obraćanju, evropska komesarka za digitalnu ekonomiju i društvo Mariya Gabriel, naglasila je značaj regulatorne koherentnosti između zemalja EU i zapadnog Balkana, ulogu žena u medijima kao i borbu protiv dezinformacija. Komesarka je zahvalila članicama ERGA-e na podršci pruženoj Evropskoj komisiji po pitanjima koja se tiču audiovizuelnih medijskih usluga. Komesarki se pridružila hrvatska Ministarka kulture, Nina Obuljen Koržinek, koja je istakla značaj ERGA platforme za nacionalne nezavisne regulatorne organe. U dijelu posvećenom zapadnom Balkanu, komesarka je navela kako Direktiva omogućava zaštitu potrošača kroz proces proširenja i usklađivanje sa pravnom tekovinom Evropske unije. Takođe je podvukla njen uticaj na funkcionisanje medijskog okruženja, u kontekstu značaja nezavisnosti regulatornih organa. Govoreći o ženama u medijima i društvu uopšte, komesarka je istakla da su žene koje zauzimaju liderske i menadžerske pozicije ključne u jačanju samopouzdanja i inspiracije za mlade generacije. Najavila je da će ova tema biti detaljno obrađena u predstojećoj strategiji Žene u digitalnom svijetu. Od ERGA-e je zatražila da kroz razmjenu iskustava pozabavi problemom stereotipa u medijskom izvještavanju. Širenje dezinformacija na internetu bilo je predmet izvještaja sa sastanka održanog 22. marta koji je predstavila Sonia Monjas (Španija). Profesor Oreste Pollicino sa Univerziteta Bokoni govorio je o praktičnim i teorijskim implikacijama lažnih vijesti, kao i dilemama vezanim za primjenu mjera protiv njih, slobodi izražavanja i značaju informacija za političku komunikaciju. Regulatori su predstavili svoja iskustva u ovoj oblasti i planove za dalje rješavanje ovog pitanja koje će biti aktuelno u narednom periodu. Dr Judith Moller sa Univerziteta u Amsterdamu je održala predavanje pod nazivom "Algoritamsko preporučivanje vijesti: blagoslov ili prokletstvo?" u kome se fokusirala na način funkcionisanja algoritama i posljedice koje ovakva praksa može imati na pristup informacijama od strane korisnika. Po Mullerovoj, algoritamske preporuke informativnih sadržaja su korisne kod pretjerane količine informacija i mogu omogućiti pristup relevantnim informacijama iz raznovrsnih izvora, ali mogu doprinijeti i širenju senzacionalističkih vijesti i dezinformacija čemu su podložni određeni segmenti populacije. Zaključeno je da trenutno ne postoji efikasan monitoring u ovoj oblasti. Ispred EPRA-e, predsjednica Odbora, Celene Craig, iznijela je pregled aktivnosti ove organizacije u tekućoj godini kao i detaljan program rada. Sastancima Evropske grupe regulatora za audiovizuelne usluge (ERGA), prethodili su sastanci Kontakt mreže ERGA-a na kojima su predstavljeni radni dokumenti pripremljeni za plenarne sjednice, i iznijeti komentari i predlozi za njihovo unaprjeđivanje. Sastancima, koji su održani 22. februra i 2. oktobra 2018. godine, prisustvovao je predstavnik Agencija za elektronske medije. Na sastancima su predstavljene konkretne aktivnosti i planovi četiri podgrupe ERGA-e, i a razmatrani su i Plan rada ERGA-e za 2019. godinu i druga pitanja vezana za planiranje i organizaciju strateških sesija i ostalih aktivnosti ERGA-e. * * * Mediteranska mreža regulatornih tijela Član Savjeta Agencije za elektronske medije je u periodu od 22. do 23. novembra prisustvovao 20. sastanku Mediteranske mreže regulatornih tijela u Barseloni. Na sastanku se dominantno diskutovalo o novitetima kada su u pitanju AV trendovi ali i o obavezama i standardima koje obavezuju države članice usvajanjem i sprovođenjem revidirane Direktive o AVM uslugama. Predstavljene su osnovne karakteristike standarda revidirane Direktive kao i očekivani proces sprovođenja u nacionalno zakonodavstvo. * 75 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu * *

Učešće u radu Kontakt komiteta za sprovođenje Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama Na poziv Generalnog direktorata za komunikacione mreže, sadržaj i tehnologiju Evropske komisije, predstavnik Agencije za elektronske medije učestvovao je na dva sastanka Kontakt komiteta za sprovođenje Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama, održana u Briselu. Na sastancima su učestvovali predstavnici većine država članica Evropske Unije, predstavnici Evropske komisije iz Generalnog direktorata za komunikacione mreže, sadržaj i tehnologiju i predstavnici država kandidata za pristupanje EU, u svojstvu posmatrača. Na 48. sastanku Kontakt komiteta, koji je održan 30. maja 2018. godine, raspravljano je o izmjenama i dopunama Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama (AVMS), kriterijumu za određivanje nadležnosti koji se odnosi na satalitske veze, aktuelnim inicijativama u AVMS sektoru, mapiranju sistema licenciranja AVM usluga u Evropskoj uniji, aktivnostima Evropske grupe regulatora za audiovizuelne medijske usluge (ERGA) i drugim pitanjima vezanim za audiovizuelni medijski sektor u državama članicama Evropske unije. U okviru tačke posvećene kriterijumu za određivanje nadležnosti koji se odnosi na satelitske veze, predstavnici Evropske komisije obavijestili su delegacije da će ovaj kriterijum ostati isti i poslije usvajanja izmjena i dopuna Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama, dok će države članice imati obavezu da Evropskoj komisiji dostavljaju spisak pružalaca AVM usluga koji se nalaze u njihovoj nadležnosti, uz informaciju na osnovu kog kriterijuma je ta nadležnost utvrđena. Predstavnici satelitskih operatera SES i Eutelsat su u nastavku dali svoje viđenje situacije u ovoj oblasti, sa posebnim osvrtom na regulatorne aspekte primjene kriterijuma za određivanje nadležnosti, njihova iskustva, i izazove u praktičnoj primjeni ovog kriterijuma. Poslije diskusije u okviru ove tačke, zaključeno je da će planirane smjernice Evropske komisije za primjenu ovog kriterijuma biti veoma korisne u prevazilaženju izazova identifikovanih u ovoj oblasti. U nastavku sastanka predstavnici Evropske komisije predstavili su najnovije aktivnosti vezane za izmjene i dopune Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama. Delegacije su obaviještene o preliminarnom dogovoru koji su institucije EU postigle 26. aprila 2018. godine u okviru trijaloga, kao i da je posljednji sastanak o preostalim tehničkim pitanjima zakazan za 6. jun 2018. godine, poslije čega se očekuje formalno usvajanje izmjena i dopuna Direktive. Predstavnici Evropske komisije izrazili su spremnost da u intenzivnoj saradnji sa državama članicama EU obezbijede pravovremenu transpoziciju Direktive u njihove nacionalne zakone, kao i da objave smjernice u vezi sa određenim aspektima novih odredbi. Naglašeno je da se očekuje da će Kontakt komitet imati veoma važnu ulogu u ovom procesu. O okviru sljedeće tačke, posvećene aktuelnim inicijativama u vezi sa audiovizuelnim medijskim servisima, predstavnici Evropske komisije predstavili su Informaciju o evropskom pristupu borbi protiv dezinformacija u onlajn okruženju139, koja je usvojena u aprilu 2018. godine, poslije javne rasprave o lažnim vijestima u kojoj je učestvovao veliki broj subjekata, a čiji zaključci ukazuju da je uticaj dezinformacija veći nego ikada zbog mogućnosti brzog širenja lažnih vijesti putem interneta. U ovom dokumentu, Evropska komisija definiše akcioni plan i samoregulatorne mjere protiv ovakvog širenja dezinformacija u Evropi, u cilju zaštite evropskih vrijednosti i demokratskih sistema. Predstavljena je i Preporuka o mjerama efikasne borbe protiv nelegalnih sadržaja u onlajn okruženju140, koju je Evropska komisija usvojila u martu 2018. aodine, a koja sadrži set operativnih mjera i zaštitnih mehanizama koje bi trebalo preduzeti u cilju sprječavanja širenja nelegalnog

139 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52018DC0236 140 https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/commission-recommendation-measures-effectively-tackle-illegal-content-online 76 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu sadržaja putem interneta. Preporuka se odnosi na sve vrste nelegalnog sadržaja, a primjenjuje se na sve onlajn platforme, uključujući i platforme za razmjenu video sadržaja. Mjere koje se predlažu ovim dokumentom imaju za cilj brže otkrivanje i uklanjanje nezakonitog sadržaja sa interneta, unaprjeđivanje saradnje između kompanija iz ove oblasti, obilježivača sadržaja i nadležnih organa, i povećanje transparentnosti i stapena zaštite građana od ovakvih sadržaja. U nastavku je predstavljen Izvještaj o mapiranju sistema licenciranja AVM usluga u Evropskoj uniji141, koji je pripremio Evropski audiovizuelni opservatorijum. Naglašen je značaj ove studije s obzirom na obavezu iz revidirane Direktive da Evropska komisija objavi spiskove audiovizuelnih medijskih servisa koji se nalaze u nadležnosti država članica EU. Predstavnici Evropskog audiovizuelnog opservatorijuma dali su pregled sistema licenciranja u 28 država EU, čiji je cilj da olakša tumačenje pitanja vezanih za nadležnost. Izvještaj se takođe bavi i vlasništvom nad medijima i pitanjima koncentracije, kao i potencijalnim inicijativama u vezi sa primjenom Direktive na platforme za razmjenu video sadržaja, uključujući i unaprjeđivanje baze podataka MAVISE. Na kraju sastanka, predstavljeni su zaključci sa 9. sastanka Evropske grupe regulatora za audiovizuelne medijske usluge, održanog je 23. marta 2018. godine u Zagrebu. Na 49. sastanku Kontakt komiteta, koji je održan 12. novembra 2018. godine, bilo je riječi o transpoziciji i implementaciji revidirane Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama, smjernicama Evropske komisije za transpoziciju i implementaciju Direktive, aktuelnim inicijativama u AVMS sektoru, inicijativama vezanim za medijsku pismenost, obavezama iz Direktive vezanim za izještavanje, najnovijim aktivnostima Evropske grupe regulatora za audiovizuelne medijske usluge (ERGA) i drugim pitanjima od značaja za oblast audiovizuelnih medijskih usluga u Evropskoj uniji. Predstavnici Evropske komisije predstavili su planirane aktivnosti usmjerene na pružanje podrške u transpoziciji Direktive, koja je usvojena od strane Evropskog Savjeta 6. juna 2018. godine, sa fokusom na praktične aspekte implementacije. Predstavljeni su konkretni planovi za izradu smjernica za transpoziciju Direktive, uspostavljanje mreže za razmjenu informacija, organizaciju seminara i obuke, izradu različitih dokumenata i ostalih aktivnosti kojima bi se državama članicama olakšala uspješna transpozicija ovog dokumenta u nacionalno zakonodavstvo. Od predstavnika delegacija zatraženo je da obavijeste Evropsku komisiju o planovima transpozicije Direktive na nacionalnom nivou, rokovima i očekivanim izazovima u tom procesu. Saopšteno je da države članice imaju obavezu da obavijeste Evropsku komisiju o mjerama koje su preduzele u okviru ovog procesa po isteku roka za transpoziciju. Predstavnici delegacija naglasili su potrebu hitnog donošenja smjernica za transpoziciju Direktive od strane Evropske komisije, s obzirom da na veoma kratak rok za transpoziciju od 21 mjesec, i na vrijeme koje će Evropskoj komisiji biti potrebno da prethodno usvoji ove smjernice. Predstavnici velikog broja država članica izrazili su zabrinutost zbog kratkog vremenskog perioda koji će preostati za harmonizaciju nacionalnog zakonodavstva sa odredbama Direktive poslije donošenja smjernica od strane Evropske komisije. Navedeno je da izazovi pravne, političke i tehničke prirode mogu u velikoj mjeri uticati na ovaj proces, i naglašena je neophodnost podrške Evropske komisije po ovom pitanju. Podvučena je neophodnost sprovođenja sveobuhvatnih procesa javnih rasprava na nacionalnom nivoou, u koje bi bili uključeni svi zainteresovani subjekti. S obzirom na nove obaveze za pružaoce AVM usluga na zahtjev, koje se predviđaju izmjenama Direktive, zaključeno je da je neophodna efikasna komunikacija sa operaterima i njihovo aktivno učešće u donošenju nacionalnih propisa. Predstavnici Evropske komisije najavili su da će poslati upitnik državama članicama, u cilju obezbjeđivanja što potpunijih informacija o planovima transpozicije Direktive na nacionalnom nivou i

141 https://rm.coe.int/licensing-mapping-final-report/16808d3c6f 77 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu podvukli značaj što bržeg slanja detaljnih odgovora. Naglašen je značaj ovog procesa za pripremu što potpunijih smjernica za transpoziciju od strane Evropske komisije. Prema procjenama komisije, čitav proces donošenja smjernica trajaće do kraja 2019. ili početka 2020. godine. U nastavku sastanka, bilo je riječi o inicijativama vezanim za promociju medijske pismenosti, i budućoj ulozi Evropske komisije u razvoju ove oblasti, u svijetlu izmjena koje donosi Direktiva i nove uloge Evropske komisije u aktivnostima Ekspertske grupe za medijsku pismenost. Najavljene su i planirane aktivnosti na promociji medijske pismenosti, uključujući i obilježavanje “Nedjelje medijske pismenosti”, organizaciju različith događaja i mogućnost rada na zajedničkom nastavnom planu i programu za predmet medijska pismenost. Zaključeno je da će se pitanjima vezanim za medijsku pismenost posvetiti mnogo veća pažnja u budućem radu, kao i njihovoj koordinaciji na nivou Evropske unije i na nacionalnom nivou. Na sastanku su predstavljene aktivnosti i zaključci sastanka Evropske grupe regulatora za audiovizuelne medijske usluge, koji je održan 6. novembra 2018. godine u Briselu.

* * * Implementacija projekta „Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medija u Jugoistočnoj Evropi (JUFREX)” Predstavnici Agencije su aktivno učestvovali u nastavku realizacije regionalnog projekta koji implementira Savjet Evrope „Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medijima u Jugistočnoj Evropi” (JUFREX)“, a finansiraju Evropska unija i Savjet Evrope. U njemu učestvuju Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Srbija, bivša jugoslovenska Republika Makedonija, Kosovo i Hrvatska. Treća regionalna konferencija za regulatorna tijela, održana je 5-6. jula 2018. u Ohridu, Makedonija. Glavne teme su bile medijska pismenost, koregulacija, raznovrsnost medija i fondovi za medijski pluralism. Posebna pažnja je posvećana promociji novih preporuka Savjeta Evrope i to: - Preporukom (2018) 11 o medijskom pluralizmu i transparetnosti medijskog vlasništva i - Preporuke (2018) 2 o ulogama i odgovornosti internet posrednika142 U toku konferencije predstavjena su i dva korisna dokumenta za rad regualtornih tijela: - „Studija o evropskim praksama koregulacije u medijima”143 sadrži komparativnu analize najboljih evropskih praksi u pogledu samoregulacije i koregulacije, postojećih medijskih politika i izazova. Takođe, studija nudi preporuke o potencijalnom sprovođenju sistema samoregulacije ili koregulacije u medijskom sektoru. - “Regulatorna tijela za elektronske medije i medijska pismenost”144 pruža komparativnu analizu najboljih evropskih praksi s ciljem podsticanja medijske pismenosti, s posebnim naglaskom na ulogu regulatornih tijela. Jedna od sesija bila je posvećena predstavljanju primjera podsticanja kulturne raznolikosti i medijskog pluralizma, njihovoj važnosti za promovisanje demokratskih vrijednosti i pružanju visokokvalitetnog, raznolikog sadržaja od javnog interesa za publiku elektronskih medija. Na ovoj sjednici su obrađene relevantne informacije o finansiranju fondova za podsticanje medijskog pluralizma, definisanju kategorija javnog interesa, metodama dodjele sredstava, te povezivanju evropskih standarda sa važnošću raznolikosti i pluralizma informacija.

142 Recommendation CM/Rec(2018)2 of the Committee of Ministers to member States on the roles and responsibilities of internet intermediaries https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=0900001680790e14 143 https://rm.coe.int/european-co-regulation-practices-in-the-media/16808c9c74 144 https://rm.coe.int/regulatory-authorities-for-electronic-media-in-srp/1680903a2b 78 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Nakon uspjeha prve regionalne publikacije pripremljene u okviru JUFREX-a, pod nazivom „Medijska regulatorna tijela i govor mržnje“, tim JUFREX-a potvrdio je mogućnost pripreme druge publikacije - ovoga puta o zaštiti maloljetnika. Inicijativu su predložili predstavnici regulatornih tijela i odobrili na 2. sastanku Upravnog odbora JUFREX-a održanom u aprilu 2018. u Strasbourgu. Ohridski događaj omogućio je platformu za raspravu o formatu, strukturi i opsegu publikacije koja će biti objavljena na svim JUFREX jezicima do kraja marta 2019. godine.

U sklopu JUFREX projekta, u toku 2018. godine, organizovano je više aktivnosti u pravcu jaćanja kapaciteta regulatora za promociju medijske pismenosti. Tako su, za predstavnike Agencije za elektronske medije Crne Gore, Regulatornog tela za elektronske medije Srbije i Regulatorne agencije za elektronske komunikacije iz Bosne i Hercegovine organizovani obuka o medijskoj pismenosti u Beogradu (11. i 12. juna 2018), kao i studijsko putovanje u Mađarsku (25. i 26. oktobra 2018. godine). Obuka o medijskoj pismenosti za medijska regulatorna tijela omogućila je razmjenu iskustava o izazovima i problemima sa kojima se suočavaju mediji i konzumenti medija: dezinformacije i lažne vijesti, algoritmi, govor mržnje, smanjenje povjerenja u klasične medije i erozije nivoa profesionalizma u novinarstvu. U takvom medijskom sistemu, posebno sa aspekta promocije medijske pismenosti, važno je definisati položaj regulatora. Posebna pažnja je posvećena pregledu najbolje Evropske prakse i preporukama koje bi bile korisne za sve regulatore medijskih sadržaja, sa naglaskom na ulogu i značaj regulatornih tijela. Predstavnik Agencije je u ulozi paneliste govorio o realizovanim i planiranim aktivnostima Agencije u oblasti medijske pismenosti u Crnoj Gori. Tokom studijske posjete Mađarskoj, predstavnici Agencije su posjetili Obrazovni centar za medijsku pismenost Magic Valley (Centar MV)145 gdje su prezentirane praktične vještine, kojima uče djecu koji su posjetioci ove ustanove. U Centru MV učesnici obuke imaju priliku da, na osnovu vlastitih kreativnih ideja, snime oglas i naprave primjerak dnevnog časopisa. Tom prilikom se analiziraju mehanizmi koje mediji koriste kako bi ostvarili svoj uticaj. Tokom kinematografske radionice učesnici obuke stiču osnovna znanja za snimanje filmova. Samostalno kreiraju svoju priču i poslije pisanje dijaloga i izbora kostima snimaju kratkometražni film. Uz pomoć montažerskog programa Centra MV mogu da ubace inserte i zvučne matrice kako bi završili produkcione dio na izradi filma. Sve ovo su imali priliku da urade učesnici studijske posjete.

145 http://magicvalley.hu/ 79 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu * * * Konferencija „Sprječavanje govora mržnje u medijima: uloga regualtornih tijela i pravosuđa“ U organizaciji Savjeta Evrope i hrvatske Agencije za elektroničke medije, u Zagrebu je 6. I 7. novembra 2018. godine, održana Konferencija „Sprječavanje govora mržnje u medijima: uloga regulatornih tijela i pravosuđa“146. Učestvovalo je više od 130 predstavnika iz 28 zemalja članica Savjeta Evrope. Na skupu je bilo riječi o vezi između koncepta govora mržnje i regulatornog okvira za njegovo suzbijanje, sa jedne i potrebe promocije kulture tolerancije, sa druge strane. Posebna pažnja poklonjena je različitim pristupima u pojedinim zemljama, poziciji, pravima i obavezama regulatornih tijela, pravosuđa i samoregulacije. Promocija i unapređenje medijske pismenosti, su prepoznati kao neophodni mehanizmi za borbu protiv govora mržnje. U Zaključcima sa konferencije je istaknut značaj uticaja koji govor mržnje ima na etničke, vjerske i seksualne manjine, migrante i druge grupe u Evropi. Naglašeno je da je borba protiv govora mržnje kompleksan proces koji zahtijeva koordinaciju različitih subjekata, uključujući institucionalne i neinstitucionalne aktere, političare, zakonodavce, regulatore, sudije, tužioce, medije, digitalne posrednike, novinare, organizacije civilnog društva i univerziteta. Na poziv Savjeta Evrope, predstavnik Agencije je učestvovao na Konferenciji. * * * Saradnja sa Misijom OEBS-a u Crnoj Gori Uticaj medija na javno mnjenje je nesporan, zbog čega se ne smije zanemariti njihov značaj za razvoj medijske pismenosti. Posebno kada su u pitanju poruke mržnje ili diskriminacije, koje ukoliko mediji prenesu, uvek imaju ozbiljne posljedice. U virtuelnom okruženju gdje su poruke mržnje postale svakodnevica sa kojim se srijeću djeca i roditelji, neophodno je pružiti podršku novinarima da izgrade sopstvene kapacitete za ostvarivanje prava na slobodu izražavanja, ali bez povreda navedenog prava.

Uvažavajući navedene trendove kao i njihovo značaj u kontekstu medijske pismenosti Agencija je u saradnji sa Misjom OEBS-a u Crnoj Gori organizovala tri radionice za novinare na temu „Promocija tolerancije i prevencija govora mržnje u medijima“. Radionice su održane u Podgorici 24.

146 https://www.coe.int/en/web/freedom-expression/zagreb2018 80 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu aprila 2018. godine, Budvi 27. juna 2018. godine i Kolašinu 28. juna 2018. godine i na njima je učestvovalo oko 50 predstavnika komercijalnih i javnih emitera i NVO. Uz učešće eminentnih stručnjaka iz Crne Gore i regiona, kroz konkretne primjere iz prakse, razgovarano je o povećanju stepena netolerncije i ksenofobije prema pripadnicima određenih grupacija. Učesnici radionica su imali priliku da sa stručnjacima, koji imaju iskustva sa prepoznavanjem, procesuiranjem i sankcionisanjem govora mržnje, razmijene mišljenja o tome gdje je granica između slobode izražavanja i govora mržnje. Predstavljeni su slučajevi u kojima je postupao Evropski sud za ljudska prava, a odnosili su se na izazivanja govora mržnje ili kršenja prava na slobodu izražavanja. Predstavnici Agencije učestvovali su i na Međunarodnoj konferenciji o medijskoj održivosti i uspješnim medijskim poslovnim modelima, koja je održana 9. i 10. oktobra 2018. godine u Podgorici. Konferenciju je organizovala Misija OEBS-a u Crnoj Gori i Misija OEBS-a u Skoplju, u saradnji sa Medijskom Asocijacijom Jugoistočne Evrope (MAJE). Glavne teme su bile posvećene aktuelnim izazovima u funkcionisanju medija, sa posebnim naglaskom na poslovanja štampanih i digitalnih medija. Pored toga, bio je riječi o izazovima sa kojima se mediji suočavaju prilikom stvaranja uslova za ulaganje u sopstvene kapacitete, kao i o regulatornim praksama u oblasti medija. Agencija je uz podršku Misije OEBS-a u Crnoj Gori, koja je angažovala dva stručnjaka iz oblasti odnosa sa javnošću, izradila Strategiju komunikacije za period 2018 -2020. godine. Cilj Strategije je da se osnaži i unaprijedi komunikacija Agencije, njenih organa (direktor i Savjet Agencije) i svih zaposlenih prema različitim segmentima javnosti koja prati njen rad i kojoj Agencija odgovara. Naime, važna obaveza Agencije je da blagovremeno, cjelovito i profesionalno informiše javnost o svojim aktivnostima, odlukama i stavovima koji proizilaze iz njene zakonom definisane nadležnosti, prava i obaveza. Povodom 13. februara - Svjetskog dana radija, predstavnici Agencije za elektronske medije učestvovali su na okruglom stolu u organizaciji Unije lokalnih javnih emitera Crne Gore i Misije OEBS- a u Crnoj Gori. Tema ovog skupa, održanog u Kotoru, bila je „Radio i sport – Uloga lokalnih javnih emitera“. Tom prilikom je istaknut značaj radija kao moćnog sredstva za podsticanje vrijednosti fair play-a, timskog rada i jednakosti u sportu, kao i da sport može dati pozitivan doprinos društvu jer podstiče međusobno poštovanje i razumijevanje ljudi kroz interakciju ljudi različite rasne, religijske i druge pripadnosti. Pored toga, pošto je Svetski dan radija 2018. godine posvećen ravnopravnosti polova, istaknuta je i važnost podsticanja razgovora i razmišljanja o uticaju sporta na medije. Iskazana je potreba za izradom studija i analiza stanja medijske ponude sadržaja kako bi se sagledale mogućnosti za unapređenje ravnopravnosti i pluralizma. Posljedično, to bi moglo pozitivno djelovati u pravcu iskorjenjavanja predrasuda, stereotipa te doprinijelo prevenciji rodne diskriminacije u jeziku i pogrešnom prikazivanju žena. * * * Konferencija „Dani medija zapadnog Balkana“ U organizaciji Evropske komisije - Direktorata za proširenje, u Skoplju je 17. i 18. septembra 2018. godine, održana Konferencija „Dani medija zapadnog Balkana“ 147. Učestvovalo je nešto manje od 300 predstavnika medija i medijskih organizacija, zainteresovanih strana i kreatora politika zapadnog Balkana i EU i razgovaralo o važnoj ulozi medija u procesu pridruživanja EU.

147 https://www.euwesternbalkansmediadays.eu/ 81 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Dva panela i tri paralelne radionice su pružile priliku učesnicima da razmijene svoja mišljenja i iskustva i da sagledaju mogućnosti saradnje na inicijativama za jačanje i razvoj nezavisnih, održivih i profesionalnih medija u regionu. Konferencija je omogućila predstavljanje i razmjenu mišljenja o širem spektru pitanja od značaja za ostvarivanje i zaštitu slobode medija kao ključnog elementa procesa pristupanja EU. U fokusu ovogodišnje konferencije bili su profesionalizacija medija kroz obrazovanje i trening novinara, poslovna održivost nezavisnog novinarstva kroz investicije u nove tehnologije, regionalnu saradnju nezavisnih medija i javnih emitera. Na poziv Evropske komisije, predstavnik Agencije je učestvovao na Konferenciji. * * * Regionalni sastanak o digitalnom radiju U Sarajevu je 27. Septembra 2018. godine, u organizaciji Regulatorne Agencije za komunikacije Bosne i Hercegovine, održan regionalni sastanak regulatornih tijela koji je bio posvećen uvođenju digitalnog audio emitovanja (DAB). Pored predstavnika organizatora, na skupu su učestvovali i predstavnici regulatornih tijela elektronskih komunikacija i elektronskih medija iz Slovenije (AKOS), Hrvatske (HAKOM), Srbije (RATEL i REM), Makedonije (AVMU), i Crne Gore (EKIP i AEM). Predstavljeni su razlozi za uvođenje DAB sistema, kao i ekonomski, društveni i tehnički aspekti tog procesa, te dosadašnja iskustva vezi sa ovim procesom. Predstavnici Agencije za elektronske medije i Agencije za elektronske komunikacije informisali su učesnike sastanka o do sada preduzetim koracima u Crnoj Gori, kao i o aktivnostima koje će biti sprovedene u narednom periodu u cilju blagovremenog uvođenja sistema digitalnog radija. Predloženo je da regulatorna tijela uz regiona nastave sa intezivnom saradnjom i razmjenom iskustava po ovom pitanju i istaknuta je potreba za eventualnom realizacijom međunarodnog projekta posvećenog digitalnom radiju, kao logičnog nastavka do sada realizovanih projekata, koji su bili posvećeni uvođenju digitalne zemaljske radio-difuzije. Zaključeno je da se formira regionalna grupa sa ciljem usklađivanja na normativnom i tehničkom nivou što je jedan od preduslova za uspješno uvođenje digitalnog radija, kao i da se po ovom pitanju mobilišu i druge zemlje regiona (Mađarska, Rumunija, Bugarska, Austrija, Albanija i Grčka) u cilju saradnje. Takođe, veoma važan je zaključak potreba obezbjeđivanja sredstava iz EU fondova u svrhu finansiranja DAB+ foruma, koji bi bio formiran od strane regulatornih tijela u regionu. * * * Generalna skupština WorldDab-a U Berlinu je 6. i 7. novembra 2018. godine održana generalna skupština WorldDab-a, organizacije koja predstavlja globalni forum posvećen digitalnom radiju i čine je više od 100 organizacija u koje spadaju emiteri, operatori, kao i proizvođači prijemničke opreme, automobila i integrisanih kompomponenti. Iako Agencija formalno nije član ove organizacije, njeni predstavnici su od strane organizatora pozvani da učestvuju u ovom veoma značajnom događaju, na kojem više od 200 učesnika, predstavnika emitera, regulatora, mrežnih operatora, proizvođača prijemničke opreme, proizvođača auto industrije razmatra budućnost i stepen razvoja DAB sistema. Konferencija se bavila pitanjima i razlozima još uvjek prisutne i snažne kompetitivnosti radija uprkos veoma dinamičnom razvoju sistema koji pružaju raznovrsnu audio ponudu, najnovijim

82 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu sistemima koji olakšavaju upotrebu radijskih uređaja u automobilima i domovima (voice control), novim sadržajima, brendovima i tržištima, kao i stepenu razvijenosti sistema digitalnog radija širom svijeta. Prisustvo predstavnika Agencije na ovom događaju organizovanom od strane najrelevantnijeg međunarodnog udruženja koji se bavi pitanjem digitalnog radija, je u skladu su sa opredjeljenjem Agencije da intezivira aktivnosti na međunarodnom planu, kroz participaciju i učešće u radu relevantnih međunarodnih institucija u čijem su fokusu svi aspekti (regulatorni i tehnološki) procesa uvođenja digitalnog radija. * * * Od sredine 2012. godine Crna Gora je članica Evropskog audiovizuelnog opservatorijuma148 (European Audiovisual Observatory), sa sjedištem u Strazburu, Francuska. Od tada je Agencija za elektronske medije bila odgovorna za plaćanje obaveznog godišnjeg doprinosa (saglasno članu 7.1 Statuta Opservatorije), a za člana Izvršnog savjeta (Executive Council) Opservatorije imenovana predstavnica Agencije. Takođe, Agencija je, u saradnji sa Ministarstvom kulture, uspješno sprovela neophodne aktivnosti u vezi sa crnogorskim predsjedavanjem Izvršnog savjeta i bila domaćin njegovog 53. sastanka, juna 2015. godine u Podgorici. Prama Zakonu o kinematografiji149 (član 14) i Odluci o osnivanju javne ustanove „Filmski Centar Crne Gore“150, predviđeno je da ova institucija učestvuje u programima Evropske unije i Savjeta Evrope iz oblasti kinematografije, kao i da realizuje aktivnosti koje proizilaze iz članstva u evropskim i svjetskim asocijacijama. S obzirom da su se stekli uslovi da „Filmski Centar Crne Gore“ preuzme obaveze u vezi sa vođenjem i ažuriranjem baza podataka u oblasti kinemotografije, koje vodi Opservatorija, na inicijativu Agencije, od početka 2018. godine, „Filmski Centar Crne Gore“ je preuzeo i obaveze koje se odnose na članstvo u Izvršnom savjetu Opservatorije, kao i plaćanje godišnjeg doprinosa.

148 www.obs.coe.int. 149 „Sl. list CG", br. 42/15 i 84/18. 150 „Sl. list CG", br. 6/17.

83 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu JAVNOST RADA AGENCIJE Saglasno Zakonu o slobodnom pristupu informacijama, tokom 2018. godine, Agenciji je podneseno 11 zahtjeva za slobodan pristup informacijama. Detaljnije informacije o pojedinim zahtjevima i donesenim odlukama Agencije se nalaze u Prilogu 1 - Pregled razmatranih zahtjeva za slobodan pristup informacijama. Na osnovu člana 39 stav 1 tačka 4 Zakona o slobodnom pristupu informacija151 i odredbi Zakona o inspekcijskom nadzoru, Agencija za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama izvršila je nadzor u Agenciji za elektronske medije. U fokusu je bila primjena Zakona o slobodnom pristupu informacijama u odnosu na sačinjavanje i ažuriranje vodiča za pristup informacijama, proaktivno objavljivanjem informacija (član 12 zakona) i dostavljanja akata i podataka za potrebe vođenja informativnog sistema pristupa informacijama. Na osnovu dobijenih preporuka, Agencija za elektronske medije je revidirala svoj veb-sajt na način da se obezbijedi bolja realizacija obaveza koje proizilaze iz člana 12 Zakona o slobodnom pristupu informacijama. Naime, već objavljeni dokumenti na sajtu reorganizovani su i sada su dostupniji. Naime, omogućeno je da se sljedećim kategorijama dokumenata može pristupiti „u tri klika”: izvodi iz registara i evidancija, planovi i izvještaji, javne nabavke, spisak zaposlenih, spisak javnih funkcionera i lista obračuna njihovih zarada i drugih primanja i naknada u vezi sa vršenjem javne funkcije, rješenja kojima je odobren pristup traženim informacijama i sl. Saglasno dobijenoj preporuci, i članu 13 Zakona, Agencija je ažurirala Vodič za slobodan pristup informacijama i isti objavila na internet stranici, u okviru podmenija slobodan pristup informacija. Vodič za pristup informacijama u posjedu Agencije za elektronske medije (br. 02 – 2372 od 13.12.2018.g.) dostupan na veb adresi Agencije www.aemcg.org

* * * Važan mehanizam obezbjeđenja javnosti rada Agencije predstavlja redovno blagovremeno objavljivanje i ažuriranje podataka na veb-stranici Agencije. U junu 2018. godine Agencija je prestala sa upotrebom starog (www.ardcg.org) i prešla na novoizrađeni web sajt www.aemcg.org. Skoro 2.700 dokumenata je prebačeno sa stare na novu platformu i to većinom ručno, zbog nekompatibilnosti platformi. Izvršena je i redirekcija posjetilaca, tako da posjetioci starog sajta bivaju automatski upućeni na novi. Novi sajt je izgrađen po najmodernijim standardima, na otvorenoj veb-pratformi (WordPress) koja omogućava lako proširivanje funkcionalnosti specijalizovanim modulima. Postavljanje novog sadržaja je znatno olakšano, dodavanje multimedijalnih sadržaja je sada skoro trivijalno (audio, fotografije, lokalni video, veze ka YouTube servisu), a linkovi ka platformama za socijalne mreže su svedeni na jedan klik. Svi dokumenti na sajtu su mašinski čitljivi i pretraživi i mogu se preuzeti po želji. Dalje, sajt je prilagođen slabovodim i slijepim osobama. Poseban modul iščitava sadržaj objavljenih vijesti na sajtu i omogučava promjenu veličine slova i pokazivača miša, kao i izmjenu kontrasta i boje teksta.

151 „Sl.list CG“, br. 44/12 i 30/17. 84 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu U odnosu na prethodni, sadržaj novog sajta je znatno obogaćen. Kreirana je interaktivna mapa lokacija svih emitera i operatora, sa automatskim generisanjem kataloga emitera i operatora na zahtjev (po kategoriji ili gradu, sa frekvencijama i TV kanalima za svakog). Unaprijeđena je dostupnost informacija iz registara pružalaca AVM usluga i elektronskih publikacija, sa detaljnim informacijama o svakom, u formatu lakom za pretraživanje. Tokom druge polovine 2018. godine objavljeno je 185 aktivnih, novih dokumenta. Ukoliko se uračuna i zamjena postojećih dokumenata novijim ili prečišćenim verzijama i dodavanje dokumenata na naslovnu stranu i u galeriju, ukupan broj postavljenih dokumenata iznosi približno 260, što je na nivou prethodne godine. U galeriju je postavljeno 1019 novih fotografija (skoro dvostruko više nego cijele prošle godine) a na YouTube servis 18 video snimaka. Statički dokumenti koji sadrže kontakt informacije vezane za Agenciju, Savjet Agencije i razne emitere i operatere su po potrebi ispravljani i dopunjavani novim podacima. Ukupan broj posjeta veb prezentaciji www.aemcg.org iznosio je 12.468, ili prosječno 2.078 mjesečno. Najveći broj posjeta je zabilježen u oktobru (2.307), a najmanji u avgustu 2018. godine (1.294). Broj jedinstvenih posjetilaca za pola godine je bio 5.434, od čega 64% tj. 3.485 iz Crne Gore. Windows platforma je bila zastupljena sa 54.9%, Android sa 26% i Apple iOS sa 16.2%. Ostatak čine Macintosh i Linux platforme sa po ispod 2%. Poređenjem broja pregledanih stranica (58,972) i broja posjetilaca, može se zaključiti da je prosječan posjetilac u 2018. godini pregledao približno 10 stranica u jednoj posjeti (prošle godine 4.5) i ostao u prosjeku 5 minuta i 12 sekundi kod svake posjete. Statistike o posjećenosti novog sajta ne mogu se direktno porediti sa prethodnim godinama zbog drugačije metodologije vođenja procjenjivanja na staroj i na novoj platformi.

85 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

FINANSIJSKI POKAZATELJI POSLOVANJA AGENCIJE U 2018. GODINI Zakon o elektronskim medijima propisuje izvore finansiranja Agencije za elektronske medije, kao i s tim povezana prava i obaveze pružalaca audiovizuelnih medijskih (AVM) usluga. Saglasno članu 40 Zakona o elektronskim medijima, na sjednici održanoj 22.09.2017. godine, Savjet Agencije za elektronske medije je donio Odluku o usvajanju Finansijskog plana Agencije za elektronske medije za 2018. godinu152. Saglasno Članu 32 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Agencija za elektronske medije je u propisanom roku (do 30. septembra 2017. godine), Ministarstvu finansija dostavila utvrđeni Finansijski plan sa planom rada za 2018. godinu kao i akt o određivanju predstavnika Agencije za elektronske medije koji će učestvovati u skupštinskoj proceduri. Na devetoj sjednici drugog redovnog (jesenjeg) zasijedanja u 2017. godini, Skupština Crne Gore je 26. decembra 2017. godine donijela Odluku o usvajanju Finansijskog plana sa planom rada Agencije za elektronske medije za 2018. godinu153. Kako raniji napori Agencije usmjereni na povećanje naplate potraživanja od emitera, kroz zaključivanje protokola o reprogramu duga, nijesu dali zadovoljavajuće rezultate, tokom 2018. godine protiv određenog broja emitera sa neizmirenim obavezama po osnovu naknada za emitovanje, pokrenuti su stečajni postupci i postupci prinudne naplate preko javnih izvršitelja. U velikom broju slučajeva, postupci prinudne naplate su rezultirali blokadom računa emitera i naplatom finansijskih sredstava. Takođe, nakon okončanja stačajnih postupaka, otpisani su dugovi određenog broja emitera. U toku 2018. godine Agencija je ostvarila ukupan prihod u iznosu od 964.318 €, rashodi su iznosili 834.680 €, što znači da je ostvarena pozitivna razlika u iznosu od 129.638 €. Procenat naplativost prihoda po osnovu nakanada za emitovanje ostvaren je na nivou od 75,4%, dok je procenat naplativosti prihoda po osnovu naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev je iznosio 99,9%, što ukazuje da su ovi prihodi stabilni izvori finansiranja Agencije u toku 2018. godine.

1.000.000

800.000

600.000 Emiteri

400.000 Operatori Ukupno 200.000

0 Potraživanja Fakturisano Naplaćeno Potraživanja 2017 2018 2018 31.12.2018.

Grafik: Struktura i naplativost prihoda po osnovu izdatih odobrenja

152 Odluka Savjeta Agencije broj 01-1263/1 od 22.09.2017. godine. 153 „Sl. list CG", br. 92/17. 86 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Vrijednost ukupne aktive, na bazi bilansa stanja na dan 31.12.2018. godine je 1.767.961 €. Stalna imovina od 51.614 € iznosi 2,9% ukupne aktive, a sastoji se od nematerijalne imovine (11,4%) i materijalne imovine (88,6%). Obrtna imovina u vrijednosti od 1.716.347 € čini 97,1% ukupne aktive i odnosi se na potraživanja od kupaca (3,4%) i gotovinu i gotovinske ekvivalente (96,6%). Ukupna potraživanja prenijeta iz 2017. godine iznosila su 64.851,57 €, dok ukupna potraživanja na dan 31.12.2018. godine iznose 57.693,08 €. Od tog iznosa, 50.280,94 € su potraživanja od emitera i pružalaca AVM usluga na zahtjev (KDS/MMDS/IPTV/DTH operatori) sa ispravkom vrijednosti, 2.033,76 € su potraživanja od zaposlenih po osnovu akontacija za službeni put i 3.860,41 € su potraživanja od državnih organa po osnovu refundacija. Potraživanja po osnovu avansa u iznosu od 299,12 € odnose se na date avanse dobavljačima i depozit za maestro bussines card u iznosu od 1.218,85 €. Ukupan promet žiro-računa u 2018. godini iznosio je 2.744.601,06 €, blagajne 13.220,18 € i deviznog računa 23.912,70 €. Ukupna pasiva je u vrijednosti od 1.767.961 €. Kapital Agencije je 1.730.194 € i obuhvata: - kapital koji je Vlada Republike Crne Gore obezbijedila kao početna sredstva za rad Agencije u iznosu od 436.165,38 €, - opremu preuzetu od Republičkog sekretarijata za informacije u vrijednosti od 64.031,29 € - sopstveni kapital 40.494,37 €, - neraspoređenu dobit ranijih godina u iznosu od 1.059.864,99 € i - neraspoređenu dobit tekuće godine u iznosu od 129.637,83 €. Tokom 2018. godine izvršeno je umanjenje neraspoređene dobiti ranijih godina u ukupnom iznosu od 64.292,26 od čega se 45.395,64 € odnosi na otplatu cjelokupne obaveze Agencije po osnovu subvencioniranog dijela kamate na stambene kredite zaposlenih u Agenciji. Naime, na 212. sjednici, koja je održanja 02. novembra 2018. godine, Savjet Agencije je dao saglasnost da se ukupne obaveze po osnovu subvencioniranog dijela kamate na stambene kredite i pripadajući porezi pokriju iz akumulirane, a neraspoređene dobiti ranijih godina (Odluka br. 01-2055/4 od 25.12.2018. godine). Umanjenje neraspoređene dobiti u iznosu od 18.896,62 € se odnosi na umanjenje po osnovu dugoročnih rezervisanja za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade. Naime, na osnovu Kolektivnog ugovora Agencije za elektronske medije, a u skladu sa MRS 19 - Naknade zaposlenima, ovlašćeni aktuar je izvršio obračun rezervisanja za otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade, sa stanjem na dan 31.12.2018. godine. Ukupan efekat rezervisanja je prikazan kao obaveza a dio koji se odnosi na period do 01.01.2018. godine je prikazan kao korekcija neraspoređene dobiti. Ukupne kratkoročne obaveze Agencije iznose 14.893,05 €, od čega se 1.965,26 € odnosi na obaveze prema dobavljačima, 12.260,40 na obaveze za Fond za pomoć komercijalnim radio emitere i 667,39 € su primljeni avansi od kupaca. Dovodeći navedene obaveze u vezu sa vrijednošću obrtne imovine od 1.716.347 € može se zaključiti da je Agencija solventna, odnosno njena likvidnost nijednog momenta nije dovedena u pitanje

87 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Vrste prihoda Plan Ostvareno Index naknada za registraciju - 1.031,14 - naknada za emitovanje 305.433,00 290.179,88 95,01 naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev 614.120,00 646.422,92 105,26 ostali poslovni dobici - 25.193,13 - finansijski prihodi - 1.490,77 - Tabela: Ostvareni prihodi u 2018. godini Upoređujući elemente ostvarenja prihoda u odnosu na planirane u 2018. godini, može se konstatovati da je prihod od naknada za emitovanje ostvaren za 5,0% manje od planiranog, dok je prihod od naknada za pruženje AVM usluga na zahtjev za 5,3% veći od planiranog. Prihod od naknada za emitovanje je ostvaren za 5,0% manje od planiranog jer su, nakon usvajanja Finansijskog plana Agencije za elektronske medije za 2018. godinu, pojedinim emiterima prestala da važe odobrenja za emitovanje, a visina njihovih naknada je ušla u obračun prilikom projekcije prihoda od naknada za emitovanje. Detaljnije informacije o rezultatima finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije u 2018. godini mogu se naći u IZVJEŠTAJU O FINANSIJSKOM POSLOVANjU AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE ZA 2018. GODINU, dostupnom na veb-sajtu www.aemcg.org.

D I R E K T O R

Abaz Džafić

88 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Prilog 1 - Pregled izrečenih upozorenja (po prigovorima i po službenoj dužnosti)

Prekršeni standardi Naziv medija /sadržaj (ZEM, podzakonski akti)

Upozorenja izrečena po osnovu prigovora:

čl. 55. st 6 i 56 stav 4 ZEM i čl. 7 i 8 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim TV Pink M (Minut, dva) – tri medijima – emiter je prekršio načela objektivnost i nepristrasnosti i obavezu da mišljenja upozorenja154 i komentari moraju biti odvojeni i njihov izvor ili autor prepoznatljiv.

TV Vijesti (Za volanom) 155 čl. 88 st. 1 ZEM i čl. 37 st. 1 i 53 st. 2 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim TVCG1 (ABS) - dva komunikacijama – emiter je prekršio obavezu da telepromocija, kao vid oglašavanja, upozorenja 156 odnosno komercijalne audiovizuelne komunikacije, mora biti jasno prepoznatljiva.

čl. 56 stav 4 ZEM i čl. 11 st. 1 i 2 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim 157 medijima - emiter je prekršio načelo objektivnosti i nepristrasnosti i obavezu da TV Pink M (Minut, dva) informativni program mora biti pravičan i izbalansiran, a činjenice i događaji korektno i profesionalno predočeni.

čl. 55. st 6 i 56 stav 4 ZEM i čl. 8 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima – emiter je prekršio načelo nepristrasnosti i obavezu da se događaji moraju TVCG1 (Dnevnik)158 vjerno prikazati a različiti pristupi i mišljenja korektno zastupljena. Nije doprinio cjelovitom i nepristrasnom informisanju javnosti.

čl. 55. st 6 i 56 stav 4 ZEM i čl. 7, 8 st. 1 i 2 i 11 Pravilnika o programskim standardima u TV Pink M (Centralni elektronskim medijima – emiter je propustio da doprinese nepristrasnom informisanju dnevnik)159 javnosti, niti je omogućio da različita mišljenja budu primjereno zastupljena, uz poštovanje razlika u mišljenjima o aktuelnim političkim pitanjima.

čl. 55. st 6 i 56 stav 4 ZEM i čl. 7, 8 st. 1 i 2 i 11 st. 1 i 2 i 12 st. 3 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima – emiter je propustio da doprinese nepristrasnom TV Pink M (Centralni informisanju javnosti, nije omogućio da različita mišljenja budu primjereno zastupljena, dnevnik)160 uz poštovanje razlika u mišljenjima o aktuelnim političkim pitanjima, uskratio je priliku podnosiocu prigovora da učestvuje u programu ili da komentariše navode o nepodobnim djelima ili negativne konotacije.

čl. 56 stav 4 ZEM i čl. 8 st. 1, 11 st. 1 i 2 i 12 st. 3 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima - emiter je prekršio načela objektivnosti i primjene pravila druge TV Pink M (Centralni strane, niti je omogućio da različita mišljenja budu primjereno zastupljena, uskratio je dnevnik)161 priliku podnosiocu prigovora da učestvuje u programu ili da komentariše navode koji su izrečeni na njegov račun.

TV Vijesti (Vijesti u pola 7)162 čl. 85 st. 1 ZEM – emiter prekršio zabranu emitovanja prikrivene komercijalne TVCG1 audiovizuelne komunikacije (oglašavanje). (Montenegro all in one)163

154 Rješenja Agencije br. 02-08/4 od 08.08.2018.g., br. 02-352/4 od 26.07.2018.g. i br. 02-353/4 od 16.04.2018.g. 155 Rješenje Agencije br. 02-170/5 od 08.03.2018.g. 156 Rješenje Agencije br. 02-361/3 od 04.04.2018.g. i br. 02-362/3 od 04.04.2018.g. 157 Rješenje Agencije br. 02-382/4 od 24.07.2018.g. 158 Rješenje Agencije br. 02-553/4 od 27.04.2018.g. 159 Rješenje Agencije br. 02-819/4 od 24.07.2018.g. 160 Rješenje Agencije br. 02-1098/4 od 14.06.2018.g. 161 Rješenje Agencije br. 02-1169/4 od 24.07.2018.g. 162 Rješenje Agencije br. 02-1352/4 od 26.07.2018.g. 163 Rješenje Agencije br. 02-1468/4 od 23.08.2018.g. 89 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Prekršeni standardi Naziv medija /sadržaj (ZEM, podzakonski akti) čl. 88 st. 1 ZEM i čl. 37 st. 1, 53 st. 2 i 58 st. 1 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama – emiter je prekršio obavezu da telepromocija, kao vid oglašavanja, TV Budva (Naše ljeto)164 odnosno komercijalne audiovizuelne komunikacije, mora biti jasno prepoznatljiva kao i da sponzor programa mora biti jasno označen. čl. 55. st 6 i 56 st. 4 ZEM i čl. 8 st. 2 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima – emiter je propustio da svojim informativnim programom doprinosi TV Budva (Naše ljeto)165 cjelovitom informisanju javnosti, sa obavezom da različiti pristupi i mišljenja budu profesionalno i korektno zastupljeni

Prigovori izrečeni po službenoj dužnosti

čl. 88, 95 i 96 st. 1 ZEM - emiter je prekršio standarde o komercijalnim AVM TV Vijesti (Vijesti u pola 7) 166 komunikacijama u dijelu prikrivenog oglašavanja, kao i uključivanja plasmana proizvoda i prikazivanja logotipa sponzora tokom dječjih programa.

čl. 17 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima – emiter je Radio DRS (Tema dana) 167 prekršio programske standarde u dijelu zabrane korišćenja uvredljivih termina koji bi se mogli povezati sa određenom društvenom grupom.

čl. 88, 93 i 95 st. 1 al. 2 ZEM i čl. 37 stav 1, 41 i 61 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama - emiter je prekršio standarde o komercijalnim AVM komunikacijama u dijelu zabrane prikrivene komercijalne audiovizuelne komunikacije i Radio DRS (Meteo izvještaj, obaveze da radiopromocija (kao vid komercijalne audiovizuelne komunikacije) mora biti Stanje na putovima, lako prepoznatljiva i audio odvojena od ostalih programskih sadržaja, bez obzira da li se Bioprognoza i TV vodič) 168 pruža sa ili bez naknade. Prekoračio je propisano trajanje oglašavanja po satu emitovanja, kao i obavezu da sponzorisani programi ne smiju direktno podsticati na kupovinu ili iznajmljivanje robe ili usluga, naročito posebnim promotivnim upućivanjem na tu robu i usluge.

čl. 85 st. 1 ZEM i čl. 13 stav 1 i 53 st. 1 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama – emiter je prekršio standarde o komercijalnim AVM komunikacijama u TV Pink M (Info 2) 169 dijelu zabrane prikrivene komercijalne audiovizuelne komunikacije, kao i korišćenja telepromocije u informativno-političkim programima.

čl. 5 st. 4 i 7 st. 2 Pravilnika o pravima i obavezama emitera tokom kampanje za izbore TV Boin170 za Predsjednika Crne Gore koji će biti održani 15. aprila 2018. godine – emiter je Radio Skala171 prekršio obavezu da Agenciji za elektronske medije dostavi pravila predstavljanja u TV Sun172 okviru televizijskog programa za Predsjedničke izbore održane 15. aprila 2018. Godine, Novi TV 173 kao i obavezu dostavljanja evidencije emitovanih programskih sadržaja od značaja za medijsko predstavljanje.

164 Rješenje Agencije br. 02-1638/4 od 29.08.2018.g. 165 Rješenje Agencije br. 02-2231/4 od 19.12.2018.g. 166 Rješenje Agencije br. 02-169/6 od 06.03.2018.g. 167 Rješenje Agencije br. 02-222/3 od 12.03.2018.g. 168 Rješenje Agencije br. 02-190/3 od 14.03.2018.g. 169 Rješenje Agencije br. 02-223/3 od 27.03.2018.g. 170 Rješenje Agencije br. 02-807/3 od 26.04.2018.g. 171 Rješenje Agencije br. 02-910/2 od 27.04.2018.g. 172 Rješenje Agencije br. 02-816/3 od 23.05.2018.g. 173 Rješenje Agencije br. 02-861/3 od 24.05.2018.g. 90 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Prekršeni standardi Naziv medija /sadržaj (ZEM, podzakonski akti)

čl. 89 i 93 ZEM i čl. 37 st. 1 i 41 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama - emiter je prekršio standarde o komercijalnim AVM komunikacijama u TV Teuta174 dijelu obaveze da oglašavanje mora biti audio i vizuelno odvojeno od ostalih programskih sadržaja i propisanog trajanja oglašavanja po satu emitovanja.

član 4 st. 1, 5 st. 1 i 4 i 7 st. 2 Pravilnika o pravima i obavezama emitera tokom kampanje za izbore za odbornike odbornike u Skupštini opštine Plužine, koji će biti održani 20. maja 2018. godine i izbore za odbornike u Skupštini Glavnog grada Radio Krš (Klika)175 Podgorica, Skupštini opštine Golubovci opštine u okviru Glavnog grada i skupštinama 777 TV Lutrija Crne Gore opština: Šavnik, Žabljak, Bar, Plav, Pljevlja, Rožaje, Danilovgrad, Bijelo Polje i Kolašin, koji (Aktuelno)176 će biti održani 27. maja 2018. godine – emiteri su prekršili obaveze da medijsko Televizija Nikšić (INFO PRESS) 177 predstavljanje u vrijeme predizborne kampanje za lokalne izbore mora biti označeno i odvojeno od ostalih programskih sadržaja, kao i obaveze emitera da usvoji i dostavi pravila predstavljanja u okviru televizijskog programa i evidenciju emitovanih programskih sadržaja, od značaja za medijsko predstavljanje.

čl. 93 st. 1 ZEM i čl. 41 st. 1 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama – TV Pink M 178 emiter je prekoračio dozvoljeno trajanja oglasa od devet minuta po satu emitovanog Radio Antena M179 programa

čl. 25 st. 2 i 3 Pravilnika o programskim standardima i čl. 28 Pravilnika o komercijalnim TV Pink M (najava Zadruge) 180 audiovizuelnim komunikacijama – emiter prekršio zabranu emitovanja van graničnog perioda najave rijaliti programa.

čl. 89 st. 1 i 95 st. 1 tač. 2 ZEM, čl. 21 st. 2 i 3, 37, 61 i 68 Pravilnika o komercijalnim 181 audiovizuelnim komunikacijama - emiter prekršio zabranu emitovanja oglasa kojim se TV Pink M (City M) maloljetnicima preporučuje medicinski preparat i sugeriše da se korišćenjem proizvoda stiču fizičke prednosti nad ostalim maloljetnim licima koja taj proizvod ne koriste

čl. 85 st. 1 ZEM i čl. 37 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima - A1 TV Montenegro (11 minuta 182 emiter prekršio zabranu emitovanja prikrivene komercijalne audiovizuelne komunikacije sa Tihom Vujovićem) i emitovanja izvan graničnog perioda programa na temu astrologije.

Radio S183 čl. 58 i 59 st. 5 ZEM - emiter je prekršio obavezu da se pridržava programske šeme, Radio Krš184 185 odnosno strukture programa koja je utvrđena odobrenjem za emitovanje kao i obavezu Romski Radio da dnevno emituje informativni programa u trajanju od najmanje 30 minuta, odnosno Radio DRS186 187 da dnevno emituje jednu informativnu emisiju u trajanju od najmanje 20 minuta. Radio Corona

174 Rješenje Agencije br. 02-707/3 od 08.05.2018.g. 175 Rješenje Agencije br. 02-1237/3 od 21.06.2018.g. 176 Rješenje Agencije br. 02-1163/6 od 16.07.2018.g. 177 Rješenje Agencije br. 02-1191/2 od 27.07.2018.g. 178 Rješenje Agencije br. 02-1354/3 od 24.07.2018.g. 179 Rješenje Agencije br. 02-1952/3 od 29.10.2018.g. 180 Rješenje Agencije br. 02-1387/3 od 24.07.2018.g. 181 Rješenje Agencije br. 02-1440/2 od 24.07.2018.g. 182 Rješenje Agencije br. 02-1458/3 od 02.08.2018.g. 183 Rješenje Agencije br. 02-1559/2 od 12.09.2018.g. 184 Rješenje Agencije br. 02-2071/2 od 19.11.2018.g. 185 Rješenje Agencije br. 02-2065/2 od 21.11.2018.g. 186 Rješenje Agencije br. 02-2083/2 od 21.11.2018.g. 187 Rješenje Agencije br. 02-2327/3 od 21.12.2018.g. 91 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Prekršeni standardi Naziv medija /sadržaj (ZEM, podzakonski akti)

čl. 88 st. 1 ZEM i čl. 37 st. 1 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama – TV Prva (Zvezde Granda) 188 emiter je prekršio obavezu da telepromocija, kao vid oglašavanja, odnosno komercijalne audiovizuelne komunikacije, mora biti jasno prepoznatljiva.

čl. 89 st. 1 i 4 i 95 ZEM i čl. 37 st. 1 i 2 i 41 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama – emiter prekršio obavezu da oglašavanje mora biti audio odvojeno od Radio Elmag189 ostalih programskih sadržaja, da se oglašavanje, po pravilu, emituje u blokovima, i da je dozvoljeno trajanje oglasa devet minuta po satu.

čl. 89 st. 1 i 4 ZEM i čl. 51 st. 1, 37 st. 1 i 2 Pravilnika o komercijalnim AV Radio Zeta190 komunikacijama - emiter je prekršio pravila za označavanje i raspoređivanje radijskog oglašavanja, uključujući prekidanje muzičkih kompozicija radijskih oglasa.

čl. 85 st. 1 Zakon o elektronskim medijima i čl. 13 st. 1 Pravilnika o komercijalnim AV TV Sun (Vino & Vinograd) 191 komunikacijama – emiter prekršio zabranu emitovanja prikrivene komercijalne TVCG1 (Dnevnik)192 audiovizuelne komunikacije (oglašavanje).

čl. 55. st 6 i 56 stav 4 ZEM i čl. 7, 8 st. 1 i 2 i 11 Pravilnika o programskim standardima u 193 elektronskim medijima – emiter je propustio da doprinese slobodnom, istinitom, TV Nova M (Novo jutro) cjelovitom, nepristrasnom i blagovremenom informisanju javnosti o događajima u zemlji i inostranstvu.

Radio Svetigora194 čl. 58 ZEM – emiter je prekršio obavezu da se pridržava programske šeme, odnosno Radio Antena M195 strukture programa koja je utvrđena odobrenjem za emitovanje.

Radio Antena M (Petnaest) 196 čl. 48 stav 3 Zakon o elektronskim medijima i člana 6 stav 1 alineja i) i 13 stav 2 TVCG1 (Dnevnik)197 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima – emiter je prekršio Televizija Budva (Polis)198 obavezu zabrane otkrivanja identiteta maloljetnika kao žrtve nasilja kao i nepoštovanja TV Nova M (Centralni dnevnik) prava na privatnost žrtve i drugih osoba pogođene tim događajem. 199

čl. 55 stav 2 ZEM i člana 22 stav 2 i 24 stav 3 Pravilnika o programskim standardima u TVCG1 (Nothing but the 200 elektronskim medijima – emiter prekršio obavezu da programski sadržaj kategorisan sa truth) oznakom 16 mora biti emitovan u periodu nakon 20 sata.

čl. 85 stav 1 i čl. 88 st. 1 ZEM i čl. 13 stav 1 i 37 stav 1 Pravilnika o programskim standardima u elektronskim medijima - emiter prekršio zabranu emitovanja prikrivene TV Budva (Zvjezdani talasi) 201 komercijalne audiovizuelne komunikacije i jasnog prepoznavanja komercijalne audiovizuelne komunikacije.

188 Rješenje Agencije br. 02-1947/3 od 24.10.2018.g. 189 Rješenje Agencije br. 02-1953/2 od 23.10.2018.g. 190 Rješenje Agencije br. 02-1954/3 od 17.10.2018.g. 191 Rješenje Agencije br. 02-1976/2 od 26.10.2018.g. 192 Rješenje Agencije br. 02-2022/3 od 13.11.2018.g. 193 Rješenje Agencije br. 02-1979/3 od 09.11.2018.g. 194 Rješenje Agencije br. 02-2013/2 od 16.11.2018.g. 195 Rješenje Agencije br. 02-2017/2 od 15.11.2018.g. 196 Rješenje Agencije br. 02-2018/2 od 02.11.2018.g. 197 Rješenje Agencije br. 02-2020/3 od 02.11.2018.g. 198 Rješenje Agencije br. 02-2309/4 od 19.12.2018.g. 199 Rješenje Agencije br. 02-2336/3 od 28.12.2018.g. 200 Rješenje Agencije br. 02-2046/3 od 13.11.2018.g. 201 Rješenje Agencije br. 02-2329/3 od 27.12.2018.g. 92 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Prekršeni standardi Naziv medija /sadržaj (ZEM, podzakonski akti)

čl. 23 stav 2 Pravilnika o uslovima i postupku izdavanja odobrenja za emitovanje – Radio Skadar Lake202 emiter je prekršio obavezu da prijavi svaku promjenu strukture programa, odnosno isti Radio Mojkovac203 se nije pridržavao programske šema, odnosno strukture programa koju je dostavio TV Vijesti204 prilikom podnosenja prijave na javni konkurs.

čl. 58 ZEM i čl. 23 st. 2 Pravilnika o uslovima i postupku izdavanja odobrenja za Radio Homer205 emitovanje – emiter je prekršio obavezu da o svim značajnim planiranim promjenama Radio Mag206 207 strukture radijskog programa zatraži saglasnos Agencije kao i obavezu da se pridržava Radio Elmag programske šeme, odnosno strukture programa koja je utvrđena odobrenjem za Radio Laki208 emitovanje.

čl. 93 st. 1 ZEM i čl. 37 stav 1, 41 st. 1 i 42 stav 2 Pravilnika o komercijalnim audiovizuelnim komunikacijama – emiter je prekoračio dozvoljeno trajanje oglasa od Radio 083209 devet minuta po satu emitovanog programa i propustio da oglašavanje učini zvučno odvojenim od ostalih programskih sadržaja. Prekršio je zabranu narušavanja cjelovitosti programa, čestim emitovanjem oglašavanja u toku muzičkih numera.

čl. 58 ZEM, čl. 23 st. 2 Pravilnika o uslovima i postupku izdavanja odobrenja za emitovanje i čl. 33 st. 2 Pravilnika o programskim standardima – emiter je prekršio Radio Fatih210 obavezu da o svim značajnim planiranim promjenama strukture radijskog programa zatraži saglasnost Agencije, da se pridržava programske šeme, odnosno strukture programa koja je utvrđena odobrenjem za emitovanje kao i da religiozne programe jasno najavi i naznači o kojoj je religiji/crkvi ili vjerskoj zajednici riječ.

„F Radio“ „Radio Corona“ „Radio Jupok“ „Radio Krš“ „Radio Mojkovac“ „Radio Nikšić“ „Radio Prva“ / „Radio Play Montenegro“ - dva upozorenja „Radio S2“ - dva upozorenja „Radio Star FM“ „Radio Z“ - dva upozorenja čl. 44 st. 2 ZEM, člana 16 Pravilnika o visini, načinu utvrđivanja i plaćanja naknada po „Romski radio“ osnovu izdatih odobrenja za pružanje audiovizuelnih medijskih usluga – emiter prekršio „Televizija Pljevlja“ obavezu plaćanja godišnje naknade za emitovanje „Srpska TV““ - dva upozorenja „TV Boin“ „TV NIKŠIĆ“ „Novi TV“ – dva upozorenja „TV Prva“ „TV Sun“– dva upozorenja „Televizija Vijesti“ „Televizija Rožaje“ „Radio Nikšić“ „Srpski radio“ „TV Teuta“

202 Rješenje Agencije br. 02-2024/3 od 16.11.2018.g. 203 Rješenje Agencije br. 02-2085/2 od 26.11.2018.g. 204 Rješenje Agencije br. 02-1770/2 od 30.11.2018.g. 205 Rješenje Agencije br. 02-2145/1 od 30.11.2018.g. 206 Rješenje Agencije br. 02-2081/2 od 28.12.2018.g. 207 Rješenje Agencije br. 02-2082/2 od 28.12.2018.g. 208 Rješenje Agencije br. 02-2084/4 od 28.12.2018.g. 209 Rješenje Agencije br. 02-2308/3 od 19.12.2018.g. 210 Rješenje Agencije br. 02-2319/3 od 21.12.2018.g. 93 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu Prilog 2 - Pregled kampanja od javnog interesa i značaja

MJESEC NOSILAC KAMPANJE KAMPANJA

Januar JU Kulturni centar Nikola Đurković Tradicionalni zimski kotorski karneval

Januar Opština Plav Prikupljanje sredstava za ublažavanje posljedica zemljotresa

Januar UNICEF Birajmo šta gledamo

Januar NVO Centar za posredovanje Institut za rješavanje spora u sudsksm postupku

Februar Ministarstvo unutrašnjih poslova SOS telefon za žrtve trgovine ljudima

Februar Crnogorsko narodno pozorište Promocija repertoara

Februar NVO Koala production Living dream - afirmacija prava romske populacije

Februar Ministarstvo održivog razvoja i turizma Legalizacija nelegalno izgrađenih objekata

Februar NVO SOS linija za žrtve nasilja u porodici Promocija besplatne SOS linije

Mart NVO Gitara Treći međunarodni festival Dani gitare u Podgorici

Mart NVO Green Home Sat za Planetu - borba protiv klimatskih promjena

Mart Investiciono-razvojni fond Televizijski projekat motivacionog i edukativnog karaktera

Mart Uprava za nekretnine Katastarski premjer zemljišta

Mart NVO Centar za građansko obrazovanje Časna sredstva za časne namjere

Mart Državna izborna komisija Predsjednički izbori - postupak i procedura glasanja

April Studentski parlament Dani otvorenih vrata

April Sindikat uprave i pravosuđa Opšta konferencija Sindikata uprave i pravosuđa

April Savez udruženja boraca NOR-a i antifašista Inicijativa za obnovu Spomen-kompleksa na Tjentištu

Koordinacioni odbor XV jubilarnog dječjeg April Tradicionalni dječji cetinjski maskenbal cetinjskog maskenbala

April Uprava za nekretnine Katastarski premjer zemljišta

April Skupština Crne Gore Promocija Dana pobjede nad fašizmom

April Misija OEBSa u Crnoj Gori Tolerancija i prevencija govora mržnje u medijima

Maj Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Sprovođenje oralne vakcinacije lisica protiv bjesnila

Maj NVO Centar za građansko obrazovanje Činjenice su važne! Objektivno i inovativno novinarstvo sa EU

Maj NVO Crnogorska kulturna mreža Obilježavanje Dana nezavisnosti

Maj Turistička organizacija Prijestonice Cetinje Obilježavanje Dana nezavisnosti

Maj NVO Link Creative Studio Džada Film Fest 2018

Jun JU VSŠ Policijska akademija Konkurs za upis XII generacije polaznika

Jun INART festival Međunarodni festival INART

Jul JU Kulturni centar Nikola Đurković Bokeljska noć

Jul Ministarstvo unutrašnjih poslova Kad pijem, ne vozim

Jul JU Dječji savez Međunarodni festival Naša radost 2018

Jul NVO ZID Let's do it Montenegro

Jul NVO Green Montenegro International Film Fest Međunarodni filmski festival

Avgust Ministarstvo unutrašnjih poslova Podizanje nivoa svijesti javnosti o problemu trgovine ljudima

Avgust NVO Etno selo Montenegro Manifestacija Guinness world record day

94 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Avgust NVO Međunarodni festival lutkarstva Međunarodni festival lutkarstva

Septembar Ministarstvo unutrašnjih poslova Dan unutrašnjih poslova

Septembar Kancelarija za evropske integracije Sprovođenje Interreg IPA programa prekogranične saradnje

Oktobar Ministarstvo za ljudska i manjinska prava Prisustvo žena na mjestima odlučivanja u Crnoj Gori

Oktobar UNICEF Predstavništvo za Crnu Goru MICS istraživanje o stanju prava djece

Novembar NVO Institut Alternativa Pitate se gdje ide Vaš novac

Novembar UNICEF Predstavništvo za Crnu Goru Medijska pismenost - Birajmo šta slušamo

Novembar NVU Centar za romske inicijative Zakon ne može biti veći od života - izmijenimo ga

Novembar Misija OEBSa u Crnoj Gori Promocija bezbjednosti novinara

Novembar Centar za građansko obrazovanje UBRZAJ 2018

Novembar Crnogorska kinoteka Podgorica film festival

Decembar Dom zdravlja Podgorica Važnost imunizacije djece

Decembar UNICEF Predstavništvo za Crnu Goru Medijska pismenost - spot crnogorskih novinara

Preuzmi odgovornost za svoje zdravlje i saznaj svoj HIV status. Decembar Institut za javno zdravlje Testiraj se

Respekt - Za podizanje etičkih standarda u meidjima i povjerenja Decembar NVO Institut za medije građana u etičke medije

Decembar Ministarstvo odbrane Dobrovoljno služenje vojnog roka

95 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

Prilog 3 - Pregled razmatranih zahtjeva za slobodan pristup informacijama

Podnosilac / Predmet zahtjeva Odluka Agencije po zahtjevu

1. Miodrag Bošković, 02.03.2018.211 / informacije odnosno arhivi snimaka emitovanih programskih sadržaja televizijskih kuća „TV 777“ i „Televizije MBC“ u periodu od 01.01.2011. Odbijen zbog neposjedovanja do 31.12.2017.godine

2. NVO „Savez slijepih Crne Gore“, 07.03.2018.212 / informacije:

- dokumentima o plaćanju posebnog doprinosa za nezapošljavanje osoba sa Usvojen invaliditetom.

- o ukupnom broju lica sa invaliditetom koje zapošljava, uključujući radna mjesta na kojima su te osobe angažavone; - kopije ugovora o radu zaključenog sa licima sa invaliditetom; Odbijen zbog neposjedovanja - rješenja o invaliditetu (rješenje Zavoda za zapošljavanje o utvrđenom procentu invaliditeta zaposlene osobe).

- o ukupnom broju lica koje Agencija za elektronske medije zapošljava/ iste se nalaze u Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Agenciji za elektronske Odbijen kao neosnovan medije br. 01-1080 od 28.10.2017.g. koji je dostupan na internet stranici Agencije (www.ardcg.org/PROPISI/Podzakonska akta).

3. NVO "Politikon mreža", 12.03.2018.213 / informacije:

- koliko promjena je bilo u upravljačkim i uredničkim strukturama javnih emitera na godišnjem nivou od 2012.-2018. godine; - procjena institucionalnog uređenja za regulisanje medija, odnosno institucija koje su odgovorne za nadzor sprovođenja medijskih regulativa/zakona; procedura imenovanja u Ministarstvu kulture (procedura imenovanja članova Savjeta Agencije za elektronske medije i direktora Agencije za elektronske medije nalazi se u tački 2 alineja e) ovog rješenja); postoje li regulatorne prepreke politizacije institucija koje su odgovorne za nadzor sprovođenja Odbijen zbog neposjedovanja medijskih regulativa/zakona; - da li pored propisa o elektronskim medijima (radio i TV), postoje nezavisni državni regulatori, mehanizmi samoregulacije? Procjenu mehanizama samoregulacije nezavisnog državnog regulatora na isti način kao i institucija odgovornih za nadzor sprovođenja zakona; - vezanim za samoregulatornu instituciju.

- koje su institucije odgovorne za nadzor sprovođenja medijskih regulativa/zakona/ iste su definisane Zakonom o elektronskim medijima ("Sl.list CG", br. 46/10, 40/11, 53/11, 6/13, 55/16 i 92/17) i Zakonom o medijima ("Sl. list RCG", br. 51/02 , 62/02, "Sl. list CG", br. 46/10, 73/10 i 40/11); - koliko je odluka donešeno i koje vrste odluka u posljednje 3 godine (2015., 2016. i 2017.)/ iste se nalaze na internet stranici Agencije (www.ardcg.org/DOKUMENTI/Odluke i rješenja Direktora/Odluke i rješenja Savjeta); - koji broj i vrsta pružalaca AVM usluga spadaju u nadležnost medijskog regulatora/ iste se nalaze na internet stranici Agencije (www.ardcg.org/EMITERI I OPERATORI); - koliki je broj zaposlenih uključen u nadzor primjene zakona pod njihovom nadležnošću/ iste se nalazi u Pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Agenciji za elektronske medije br. 01-1080 od 28.10.2017.g. koji je dostupan na Odbijen kao neosnovan internet stranici Agencije (www.ardcg.org/PROPISI/Podzakonska akta); - ko i u kojoj proceduri imenuje upravljačku strukturu/ iste o tome ko i u kojoj proceduri imenuje članove Savjeta Agencije odnosno direktora Agencije (organi Agencije) definisane su kroz čl. 18, 19 i 20, odnosno 40 Zakona o elektronskim medijima koji je objavljen u „Službenom listu Crne Gore“; - koja je dužina trajanja mandata upravljačkih struktura/ dužina trajanja mandata Savjeta Agencije odnosno direktora definisana je članom 23 odnosno 40 stav 4 Zakona o elektronskim medijima koji je objavljen u „Službenom listu Crne Gore“; - odluke o imenovanjima i/ili razrješenjima članova Savjeta Agencije za elektronske medije od 2012. do 2018.godine / iste su dostupne i objavljene u „Službenom listu Crne Gore“ ("Sl. list CG", br. 53/14 od 19.12.2014.g., "Sl. list CG", br. 02/16 od 14.01.2016.g., "Sl.list CG", br. 41/16 od 06.07.2016.g., "Sl.list CG", br. 79/17 od 29.11.2017.g., "Sl.list CG", br. 90/17 od

211 Rješenje Agencije br. 02-347/1 od 02.03.2018.g. 212 Rješenje Agencije br. 02-373/1 od 21.03.2018.g. 213 Rješenje Agencije br. 02-386/1 od 27.03.2018.g. 96 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu

29.12.2017.g. i Sl.list CG", br. 16/18 od 16.03.2018.g.).

Djelimično usvojen/ u dijelu Odluke Savjeta - dokumentima o promjenama (imenovanja) u rukovodećim strukturama Agencije za Agencije za elektronske medije o imenovanja elektronske medije kao nezavisnog regulatornog organa za oblast AVM usluga u periodu od direktora Agencije za elektronske medije br. 01- 2012.-2018. godine. 150/1 od 20.02.2015.g.

4. Advokatska kancelarija „Laković-Bečanović“, 03.04.2018. 214 / informacije:

- podacima o upisu u registar elektronskih publikacija portala www.vijesti.me; - podacima o upisu u registar elektronskih publikacija portala www.antenam.net; - podacima o upisu u registar elektronskih publikacija portala www.fosmedia.me. Odbijen kao neosnovan /javno objavljene i dostupne na internet stranici Agencije za elektronske medije www.ardcg.org(EMITERI/Registar elektronskih publikacija).

- podacima o upisu u registar elektronskih publikacija portala www.dan.co.me; - podacima o upisu u registar elektronskih publikacija portala www.cdm.me; Odbijen zbog neposjedovanja - podacima o upisu u registar elektronskih publikacija portala www.standard.co.me.

5. NVO „MANS“, 16.04.2018. 215 / dokumenta koja se odnose na kopije programskih šema svih elektronskih medija za medijsko predstavljanje u toku izborne kampanje za Usvojen predsjedničke izbore 2018.g. dostavljenih Agenciji za elektronske medije.

6. NVO „MANS“, 16.04.2018. 216 / dokumenta koja se odnose na kopije svih sedmičnih evidencija svih elektronskih medija o emitovanim programskim sadržajima Usvojen značajim za medijsko predstavljanje predsjedničkih kandidata za izbore 2018. godine od raspisivanja izbora do 16.04.2018.g.

7. NVO „MANS“, 09.05.2018. 217 / dokumenta koja se odnose na kopije svih sedmičnih evidencija svih elektronskih medija o emitovanim programskim sadržajima Odbijen zbog neposjedovanja značajnim za medijsko predstavljanje političkih partija za Parlamentarne izbore 2016.godine.

8. NVU „Media centar“, 24.05.2018 218 / informacije:

Djelimično usvojen/ Pošto predmetni dokumenti sadrže podatke o ličnosti (ime i prezime, JMBG, - dokumentima u dijelu koji se odnosi na prijave na javni konkurs za dodjelu prava adresa, žiro račun, mobilni telefon, e-mail), na emitovanje koje su podnijeli emiteri televizijskih programa „TV Vijesti“, „Prva TV“ i „TV Pink pristup predmetnim dokumentima je ograničen M“, na način što je dio informacije brisan prije kopiranja dok projektna dokumentacija predstavlja poslovnu tajnu

- dokumentima u dijelu koji se odnosi na poslednje ažurirane i Agenciji za Usvojen elektronske medije dostavljene programske osnove TV emitera u 2017. godini

- dokument koji Agencija za elektronske medije koristi u praćenju primjene programskih standarda u radu elektronskih medija / isti je dostupan i objavljen u „Službenom Odbijen kao neosnovan listu Crne Gore“, Pravilnik o programskim standardima u elektronskim medijima („Sl.list CG“, br. 35/11 i 7/16).

- dokumentima u dijelu koji se odnosi na akta kojima je Agencija za elektronske medije dodijelila donacije i sponzorstva u 2015., 2016. i 2017. godini/ dokumenta koja su Odbijen kao neosnovan javno objavljena i dostupna na internet stranici Agencije za elektronske medije www.ardcg.org.

- akte kojima je Agencija za elektronske medije zakupila oglasni prostor u 2015., Usvojen 2016. i 2017. godini.

9. NVU „Media centar“, 24.05.2018 219 / informacije:

- obrascima 1 i 2 u kojima se, na osnovu člana 5 Pravilnika o uslovima za ostvarivanje minimalnih programskih kvota za evropska audiovizuelna djela, dostavljaju podaci o pojedinačnim audiovizuelnim djelima i to: datum emitovanja, naziv programa, zemlja Usvojen porijekla, učešće crnogorskih i EU producenata u produkciji, neto vrijeme emitovanja, kao i podaci o dnevnom vremenu emitovanja za period 2015., 2016. i 2017.g. za sljedeće

214 Rješenje Agencije br. 02-730/1 od 03.04.2018.g. 215 Rješenje Agencije br. 02-857/1 od 27.04.2018.g. 216 Rješenje Agencije br. 02-858/1 od 27.04.2018.g. 217 Rješenje Agencije br. 02-1043/1 od 23.05.2018.g. 218 Rješenje Agencije br. 02-1161/1 od 07.06.2018.g. 219 Rješenje Agencije br. 02-1162/1 od 07.06.2018.g. 97 Izvještaj o radu Agencije za elektronske medije za 2018. godinu televizijske programe: - „TV Vijesti“, za period od 01.07.-30.09.2015.g. i 01.01.-30.06.2016.g.; - „Prva TV“, za period od 01.01.-30.06.2016.g. i 01.01.-31.12.2017.g.; - „TV Pink M“, za period od 01.01.-31.12.2016.g., 01.01.- 30.09.2017.g. i 01.10.- 31.12.2017.g.

- obrascima 1 i 2, u kojima se na osnovu člana 5 Pravilnika o uslovima za ostvarivanje minimalnih programskih kvota za evropska audiovizuelna djela, dostavljaju podaci o pojedinačnim audiovizuelnim djelima i to: datum emitovanja, naziv programa, zemlja porijekla, učešće crnogorskih i EU producenata u produkciji, neto vrijeme emitovanja, kao i podaci o dnevnom vremenu emitovanja za period 2015., 2016. i 2017.g. za televizijske programe: Odbijen zbog neposjedovanja - „TV Vijesti“, za period od 01.01.-30.06.2015.g., 01.10.-31.12.2015.g., 01.07.- 31.12.2016.g. i 01.01.-31.12.2017.g; - „Prva TV“, za period od 01.01.-31.12.2015.g. i 01.07.-31.12.2016.g.; - „TV Pink M“, za period od 01.01.-31.12.2015.g.

- dokumentima u dijelu koji se odnosi na godišnje izvještaje o sprovođenju stava 1 do 3 člana 61 Zakona o elektronskim medijima kojim se utvrđuje učešće evropskih audiovizuelnih djela u ukupnoj produkciji emiter, kao dokumentima koja su kroz godišnje izvještaje o radu Agencije za elektronske medije za 2015., 2016. i 2017.godinu u dijelu Odbijen kao neosnovan „Ostvarivanje kvota za evropska audiovizuelna djela i audiovizuelna djela nezavisnih proizvođača“/ javno objavljeni i dostupni na internet stranici Agencije za elektronske medije (www.ardcg.org/ PLANOVI I IZVJEŠTAJI/Izvještaji o radu);

10. NVO "Centar za građansko obrazovanje", 20.06.2018.220 / informacije: - Pregled podnešenih prigovora u toku 2015., 2016., 2017. i 2018. godine, - Izvještaje sektora za monitoring koje su izradili u toku 2015., 2016., 2017. i 2018. Usvojen godine u skladu sa članom 12, stav 1 tačka 9 Zakona o elektonskim medijima, izuzimanjući tematske izvještaje koji su dostupni na sajtu Agencije.

11. NVO "Centar za građansko obrazovanje", 24.10.2018.221 / informacije:

- Kopije svih ugovora zaključenih sa produkcijskim kućama koje je Agencija za elektronske medije angažovala u toku 2017. godine i na osnovu na osnovu kojih je izvršila uplatu novčanih sredstava - kopije ugovora ili informacija sa kim su ugovori i za koje tačno najmene sklapani; Usvojen - Kopije ugovora u kojima su navedeni iznosi koji su gore navedenim subjektima uplaćeni od strane Agencije za elektronske medije u toku 2017. godine i tip usluge koji ti iznosi pokrivaju shodno ugovorima;

- Kopije svih ugovora sa medijskim kućama, agencijama za odnose sa javnošću i agencijama za istraživanje javnog mnjenja koje je Agencija za elektronske medije angažovala u 2017. godini i na osnovu kojih je izvršila uplatu novčanih sredstava - kopije ugovora ili informacija sa kim su ugovori i za koje tačno najmene sklapani; Odbijen zbog neposjedovanja - Kopija informacije o novčanim transakcijama prema gore navedenim subjektima koje su vršene van navedenih ugovora, uz navođenje osnova transakcije i iznosa uplaćenog novca.

220 Rješenje Agencije br. 02-1389/1 od 05.07.2018.g. 221 Rješenje Agencije br. 02-2070/1 od 07.11.2018.g. 98 Crna Gora AGENCIJA ZA ELEKTRONSKE MEDIJE

ANALIZA FINANSIJSKOG POSLOVANJA AGENCIJE ZA ELEKTRONSKE MEDIJE za period 2003.- 2018. godine

Podgorica, februar 2019. godine Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

SADRŽAJ

UVODNE NAPOMENE 2

FINANSIJSKI POKAZATELJI POSLOVANJA 4

Bilans uspjeha 4

Prihodi Agencije 6

Rashodi Agencije 11

Analiza potraživanja 15

Prostor Agencije 16

Bilans stanja 17

ZAKLJUČAK 20

1 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

UVODNE NAPOMENE

Agencija za elektronske medije, ranije Agencija za radio-difuziju, osnovana je 2003. godine kao nezavisni regulatorni organ za sektor radio-difuzije, odnosno sektor audiovizuelnih medijskih usluga.

Njena pozicija, prava i obaveze, prvobitno su definisani Zakonom o radio-difuziji1 iz 2002. godine. Njime je bilo propisano da sredstva za svoje poslovanje Agencija obezbjeđuje iz: 1. naknada za registraciju emitera; 2. naknada za registraciju pravnih lica kojima je izdata dozvola za izgradnju i korišćenje distribucionih sistema (KDS/IPTV/DTH operatori); 3. naknada za dozvole za prenos i emitovanje radio-difuznih signala (naknada/prihod od frekvencija); 4. naknada za dozvole za izgradnju i korišćenje distribucionih sistema (KDS/IPTV/DTH sistema); 5. dijela radio-difuzne pretplate (5%); 6. dijela takse za korišćenje radijskih prijemnika u motornim vozilima (5%); 7. dijela prihoda preduzeća za prenos i emitovanje radio-difuznih signala, saglasno odluci Savjeta; 8. drugih izvora u skladu sa Zakonom o radio-difuziji.

U 2008. godini, stupanjem na snagu Zakona o elektronskim komunikacijama2 i Zakona o javnim radio-difuznim servisima Crne Gore3 prestale su da važe pojedine odredbe Zakona o radio-difuziji, što je u znatnoj mjeri promijenilo status Agencije za radio-difuziju u sferi finansiranja njene osnovne djelatnosti.

Ukidanje određenih nadležnosti i stabilnih izvora finansiranja (prvih sedam na gore navedenoj listi) snažno je uticalo na materijalni položaj i realizaciju osnovnih funkcija Agencije u 2009. i 2010. godini. U takvim okolnostima, planiranje i izvršavanje programskih aktivnosti bilo je opredijeljeno isključivo akumuliranim sredstvima iz prethodnih godina.

1 „Sl. list RCG”, br. 51/02, 62/02, 46/04, 56/04, 77/06, „Sl. list CG”, br. 50/08, 79/08, 53/09. 2 „Sl. list CG”, br. 50/08. 3 „Sl. list CG”, br. 79/08. 2 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

U avgustu 2010. godine, stupio je na snagu Zakon o elektronskim medijima4, kojim je propisano da Agencija za radio-difuziju nastavlja sa radom kao Agencija za elektronske medije preuzimajući zaposlene, sredstva, opremu, prava i obaveze Agencije za radio-difuziju. Ovim zakonom ponovo su definisani stabilni izvori finansiranja Agencije i to: 1. jednokratne naknade za registraciju pružalaca AVM usluga; 2. godišnje naknade po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga (naknade za emitovanje, naknade za pružanje AVM usluge na zahtjev); 3. drugi izvori u skladu sa zakonom. Nakon dvogodišnje pauze, uspostavljena je struktura finansiranja Agencije koja se suštinski i dominantno oslanja na naknade koju plaćaju subjekti nad kojima Agencija vrši nadzor u primjeni zakona, a to su emiteri i pružaoci AVM usluga na zahtjev, odnosno KDS/IPTV/DTH/DVB-T2 operatori. U periodu od 2015. do marta 2017. godine, Agencija je ostvarivala prihod i od dijela naknade za korišćenje radijskih prijemnika u vozilu (5%), što je bilo predviđeno izmjenama i dopunama Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima iz 2014. godine5. Analizom finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. od 2018. godine pruža se pregled ključnih parametara njenog poslovanja i ostvarenih rezultata. Zasnovana je na godišnjim finansijskim iskazima Agencije (bilans stanja i bilans uspjeha) i redovnim godišnjim izvještajima o radu i finansijskom poslovanju Agencije, usvojenim od strane Savjeta Agencije za radio-difuziju (2004-2010), odnosno Savjeta Agencije za elektronske medije (2011-2019). Strukturirana je tako da obezbjeđuje prikaz rezultata primjene zakonom propisanog modela finansiranja Agencije, sa jedne strane i jasnog prikaza kretanja strukture trošenja dobijenih sredstava, sa druge strane. Analiza daje i prikaz ostvarenih efekata, uz uvažavanje okolnosti u kojima se odvijao rad Agencije (složena ekonomska situacija u privredi i društvu uopšte, uvođenje i ukidanje mehanizama za pomoć elektronskim medijima i sl.). Bez obzira na izazove i ograničenja sa kojima se suočavala, Agencija je obezbijedila dugoročnu stabilnost poslovanja, a njena likvidnost nije bila ugrožena ni u periodu kada su joj bili ukiniti svi stabilni izvori finansiranja. Važan aspekt rada Agencije je da djeluje u interesu javnosti. Uvid javnosti u rad Agencije ostvaruje se realizacijom njene zakonom propisane obaveze da objavljuje periodične i godišnje izvještaje o finansijskom poslovanju. Upravo koristeći kao osnovu već usvojene finansijske izvještaje, a u želji da afirmiše javnost rada, Agencija ovu Analizu čini dostupnom širokom krugu zainteresovanih subjekata preko svog veb sajta www.aemcg.org.

4 „Sl.list CG“, br. 46/10 ... 97/17. 5 „Sl. list CG“, br. 54/2014. 3 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

FINANSIJSKI POKAZATELJI POSLOVANJA

Složeni ekonomski uslovi, koji su direktno uticali na (ne)mogućnost stabilnog poslovanja prvenstveno emitera ali i drugih subjekata u sektoru radio-difuzije, odnosno audiovizuelnog medijskog sektora, obilježili su početak ali i značajan dio perioda u kojem Agencija postoji. Ipak, Agencija je uspjela da uspostavi sve zakonom propisane izvore finansiranja i zabilježi pozitivne finansijske rezultate.

Agencija je u periodu 2003.-2008. godine ostvarila rast prihoda, te dostigla nivo ukupnog prihoda od preko 4,6 miliona eura. Tokom 2009. i 2010. godine, usled ukidanja određenih nadležnosti i stabilnih izvora finansiranja, Agencija nije ostvarila prihode iz redovnog poslovanja, te su ukupni prihodi bili znatno niži, dok je u periodu od 2011.-2018. godine nivo ostvarenih prihoda bio ujednačen i dostigao je iznos od preko 8,2 miliona eura.

Bilans uspjeha

Pozicija 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 POSLOVNI PRIHODI 105.914 528.517 703.980 811.282 1.392.203 982.802 45.023 66.617 1.009.686 953.042 860.457 830.932 915.716 933.283 942.423 937.634 POSLOVNI RASHODI 99.819 475.344 563.602 690.569 750.780 849.456 673.304 533.699 565.445 624.291 637.586 687.207 689.977 693.512 730.706 788.767 Troškovi materijala 3.518 0 0 0 0 0 0 0 13.048 14.935 21.589 21.268 19.907 19.768 20.671 24.524 Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični 86.069 317.852 362.207 403.683 485.200 541.904 369.195 397.999 467.823 516.799 493.420 488.954 525.181 544.691 577.868 608.897 rashodi Troškovi amortizacije i 18.478 27.387 40.574 40.836 40.556 32.608 28.345 26.023 25.883 27.429 30.986 31.402 24.800 25.622 27.655 rezervisanja Ostali poslovni rashodi 10.232 139.014 174.008 246.312 224.744 266.996 271.501 107.355 58.551 66.674 95.148 145.999 113.487 104.253 106.545 127.691 POSLOVNI REZULTAT 6.095 53.173 140.378 120.713 641.423 133.346 -628.281 -467.082 444.241 328.751 222.871 143.725 225.739 239.771 211.717 148.867 FINANSIJSKI PRIHODI 47 4.115 10.935 21.103 4.243 22.402 0 0 1.806 2.534 1.824 638 124 37 36 1.491 FINANSIJSKI RASHODI 0 0 0 0 0 0 6.133 15.983 23.733 25.386 18.404 16.587 14.938 13.659 12.412 11.543 FINANSIJSKI REZULTAT 47 4.115 10.935 21.103 4.243 22.402 -6.133 -15.983 -21.927 -22.852 -16.580 -15.949 -14.814 -13.622 -12.376 -10.052 OSTALI PRIHODI 0 0 0 0 0 0 0 0 136.961 29.982 59.299 105.105 177.825 118.176 217.994 25.193 OSTALI RASHODI 0 0 0 0 0 0 0 0 34.780 319.811 211.281 138.955 63.544 93.242 68.755 34.370 REZULTAT IZ OSTALIH 0 0 0 0 0 0 0 0 102.181 -289.829 -151.982 -33.850 114.281 24.934 149.239 -9.177 AKTIVNOSTI REZULTAT PRIJE 6.142 57.288 151.313 141.816 645.666 155.748 -634.414 -483.065 524.495 16.070 54.309 93.926 325.206 251.083 348.580 129.638 OPOREZIVANJA PORESKI RASHOD -921 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 PERIODA NETO REZULTAT 5.221 57.288 151.313 141.816 645.666 155.748 -634.414 -483.065 524.495 16.070 54.309 93.926 325.206 251.083 348.580 129.638

4 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

U periodu 2003.-2018. godine, Agencija je, osim u periodu kada je bila bez stabilnih izvora finansiranja (2009. i 2010. godina), ostvarila pozitivne finansijske rezulte.

Najniži pozitivni rezultati zabilježeni su u 2003. i 2012. godini. Razlog slabijeg neto rezultata ostvarenog u 2003. godini ogleda se u tome što je Agencija osnovana u drugoj polovini te godine i tada još uvijek nisu bili uspostavljeni svi izvori finansiranja. To je uslovilo da ostvarenje prihoda bude nisko. Kada je u pitanju 2012. godina, neto rezultat je umanjen uslijed povećanja troškova rezervisanja potraživanja koja nisu naplaćena u roku od 180 dana od dana dospijeća potraživanja na naplatu, što je u skladu sa računovodstvenim politikama Agencije.

Članom 42 stav 3 Zakona o elektronskim medijima, usvojenim 2010. godine, bilo je propisano da je „višak prihoda nad rashodima Agencija može koristiti isključivo za ispunjenje zakonskih obaveza vezanih za vršenje svoje funkcije“. Ta odredba je krajem 2013. godine promijenjena izmjenom Zakona kojom je bilo predviđeno da je „višak prihoda nad rashodima Agencije prihod budžeta Crne Gore“. Ova odredba se primjenjivala do 01. januara 2016. godine. Imajući u vidu ovo privremeno rješenje, na ime viška prihoda nad rashodima Agencije za elektronske medije, ostvarenog u periodu od 2012. do 2015. godine, Ministarstvu finansija je uplaćen iznos od 489.512 €.

5 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Prihodi Agencije

Prihodi iz redovnih poslovnih aktivnosti su se povećavali iz godine u godinu (izuzev 2009. i 2010. godine). Time je bilo omogućeno pokrivanje ukupnih troškova kojima je Agencija ostvarivala svoje regulatorne aktivnosti u punom obimu.

Ako se uporede modeli finansiranja Agencije definisani Zakonom o radio-difuziji i Zakonom o elekronskim medijima, može se zaključiti da se finansiranje Agencije (u značajnoj, odnosno dominantnoj) mjeri oslanja na naknade koje plaćaju subjekti nad kojima Agencija vrši nadzor, odnosno radio-difuzni servisi / emiteri ili lica kojima je izdata dozvola za izgradnju i korišćenje distribucionih sistema / pružaoci AVM usluga na zahtjev.

Zakonom o radio-difuziji definisani izvori finansiranja Zakonom o elektronskim medijima definisani izvori finansiranja

 naknada za registraciju emitera  naknade za registraciju pružalaca AVM usluga  naknada za registraciju pravnih lica kojima je izdata dozvola za izgradnju i korišćenje distribucionih sistema (KDS/IPTV/DTH operatori)  naknada za dozvole za prenos i emitovanje radio-difuznih signala  godišnje naknade po osnovu izdatih odobrenja za emitovanje (naknade za (naknada/prihod od frekvencija) emitovanje)  naknada za dozvole za izgradnju i korišćenje distribucionih sistema  godišnje naknade po osnovu izdatih odobrenja za pružanje AVM usluga na (KDS/IPTV/DTH sistema) zahtjev (naknade za pružanje AVM usluga na zahtjev)

 dio radio-difuzne pretplate (5%)  dio naknade za korišćenje radijskih prijemnika u vozilu (5%), u periodu od  dio takse za korišćenje radijskih prijemnika u motornim vozilima (5%) 2015. do 2017.  dio prihoda preduzeća za prenos i emitovanje radio-difuznih signala

 drugi izvori u skladu sa Zakonom o radio-difuziji  drugi izvori u skladu sa zakonom

Prihodi od naknada za registraciju se iskazuju po fakturisanoj vrijednosti i utvrđuju na osnovu visine stvarnih troškova Agencije nastalih u postupku registracije lica kojemu je izdata dozvola / odobrenje. Ova naknada se uplaćuje bespovratno Agenciji prilikom preuzimanja dozvola / odobrenje. Iznosi 10% godišnje naknade za izdavanje i 5% godišnje naknade za produženje ovog akta.

6 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Prihodi od frekvencija odnosno naknada za emitovanje iskazuju se po fakturisanoj vrijednosti i utvrđuju se na osnovu veličine zone pokrivanja prema broju stanovnika, atraktivnosti područja unutar zone pokrivanja, vrste elektronskog medija (radijskog ili televizijskog programa), platforme za emitovanje programa (sistemi zemaljske radio-difuzije, kablovski i MMDS sistemi, javne fiksne ili mobilne telekomunikacione mreže, satelitski sistemi i druge mreže elektronskih komunikacija).

Prihodi od naknada za dozvole za izgradnju korišćenje kablovskih distributivnih sistema iskazivani su po fakturisanoj vrijednosti i obračunavani na osnovu ponuđenog procenta prihoda ostvarenih po osnovu distribucije radio i televizijskih programa.

Prihodi od naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev se iskazuju po fakturisanoj vrijednosti i utvrđuju se na osnovu (1) veličine područja na kojem se pružaju usluge, za period do kraja kalendarske godine u kojoj je započeto obavljanje djelatnosti, s tim što iznos naknade ne može biti veći od iznosa godišnje naknade za emitovanje za isto područje i posredstvom iste platforme koja se koristi za pružanje usluge (sistemi zemaljske radio-difuzije, kablovski i MMDS sistemi, javne fiksne ili mobilne telekomunikacione mreže, satelitski distribucioni sistemi i druge mreže elektronskih komunikacija) i (2) godišnjeg prihoda pružaoca usluge ostvarenog, po tom osnovu, tokom prethodne kalendarske godine za tekuću godinu, s tim što iznos naknade ne može biti veći od 5% ovog prihoda. Osim u toku 2011. godine (kada je iznosio 3%), ovaj parametar je uvijek bio 2,9%.

Ove naknade su obračunavane u skladu sa opštim aktima koje je donosio Savjet Agencije.

Prihodi od radio-difuzne pretplate predstavljali su prihode koje je, u ime Agencije, fakturisao ''Crnogorski Telekom'' a.d. (2004-2007), odnosno „Elektroprivreda“ a.d. (2008), domaćinstvima i pravnim licima koji su posjedovali radio-difuzni prijemnik. Prihodi po navednom osnovu su evidentirani po naplaćenoj realizaciji i činili 5% ukupno naplaćenih sredstava. Visinu pretplate je utvrđivao Savjet Agencije, nakon obavljenih konsultacija sa Savjetom RTCG, uzimajući u obzir njene finansijske potrebe i opštu ekonomsku situaciju u državi.

Prihodi od taksi za korišćenje radijskih prijemnika u motornim vozilima (2003-2008), odnosno naknade za korišćenje radijskih prijemnika u vozilu (2015- 2017) evidentirani su po naplaćenoj realizaciji i činili 5% ukupnih sredstava koje su vlasnici motornih vozila uplaćivali na posebne žiro-računa Agencije prilikom registracije vozila. U periodu od 2003.-2008. godine, visinu takse je utvrđivao Savjet Agencije, dok je visina naknade u periodu 2015.-2017. godine bila utvrđena zakonom.

Ostali izvori u skladu sa zakonom obuhvataju prihode od naplaćenih spornih potraživanja, prihode od donacija, prihode od refundacija, prihode od naknada za razmatranje zahtjeva za izdavanje, promjenu i produženje dozvola / odobrenja, prihode od naknada za razmatranje prijava na javne konkurse za dodjelu prava i sl. Navedeni prihodi se evidentiraju u periodu kada su nastali.

7 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Tabela 1: Analitički prikaz prihoda od 2003.-2018. godine

Opis 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Prihodi od registracionih - - - - 251.146 5.068 1.454 1.079 - 435 1.352 1.555 3.911 4.063 22.193 1.031 naknada

Prihodi od naknada za frekvencije / za 88.125 200.291 234.281 360.069 447.632 577.036 - - 566.155 496.640 378.171 252.268 311.630 324.608 305.362 290.180 emitovanje

Prihodi od naknada za dozvole za izgradnju korišćenje kablovskih - - - 738 307.891 210.579 24.235 - 424.985 436.900 465.959 573.092 596.281 604.612 614.867 646.423 distributivnih sistema / pružanje AVM usluga na zahtjev

Prihodi od takse / naknade za radio 10.144 28.691 27.067 31.814 34.307 36.649 ------18.387 19.526 2.285 - prijemnike u vozilima

Prihodi od radio-difuzne 232.108 353.632 349.234 293.670 93.710 6.445 139 ------pretplate

Ostali poslovni dobici 7.644 67.427 89.001 69.427 57.556 59.759 12.889 65.399 155.507 49.049 74.274 109.121 163.333 98.650 215.709 25.193

Prihodi od kamata 47 4.115 10.956 21.196 12.843 33.036 36.063 9.043 1.806 2.534 1.824 638 124 36 36 1.491

Ukupno 105.960 532.633 714.936 832.478 1.405.046 1.015.838 81.086 75.660 1.148.453 985.559 921.580 936.674 1.093.665 1.051.495 1.160.453 964.318

Uspostvaljanje naplate radio-difuzne pretplate je bila okosnicu razvoja radio-difuzije na osnovama koje je uspostavio Zakon o radio-difuziji. Ona ne samo da je bila najznačajniji izvor finansiranja nacionalnog i lokalnih javnih emitera u periodu 2004.-2007. godine, već je i u finansiranju Agencije učestvovala sa oko 35%. Na taj način je u značajnoj mjeri obezbijedila nesmatan početak rada i funkcionisanja Agencije u prvim godinama njenog postojanja.

8 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Prihodi od registracionih naknada Prihodi od naknada za emitovanje Prihodi od naknada (KDS/IPTV/DTH operatori) Prihodi od takse za radio prijemnike Prihodi od radio-difuzne pretplate Ostali poslovni dobici Prihodi od kamata

Grafikon 1: Ostvareni prihodi od 2003.-2018. godine

1.600.000 1.405.046 1.400.000 1.148.453 1.160.453 1.200.000 1.093.665 1.015.838 985.559 1.000.000 1.051.495 832.478 936.674 800.000 964.318 714.936 921.580 600.000 532.633 400.000 200.000 105.960 81.086 75.660 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Grafikon 2: Ukupno ostvareni prihodi od 2003.-2018. godine 9 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

U strukturi ukupnih prihoda ostvarenih: - u periodu 2003.-2008. godine najveću stavku čine prihodi od naknada za frekvencije (40%), zatim slijede prihodi od radio-difuzne pretplate (28%), prihodi od naknada za dozvole za izgradnju i korišćenje kablovskih distributivnih sistema (11%), ostali poslovni dobici (9%), prihodi od registracionih naknada (5%), prihodi od takse za radijske prijemnike (4%) i prihodi od kamata (3%).

3% 4% 9% Prihodi od takse za radio prijemnike 5% 40% Prihodi od naknada za frekvencije 11% Prihodi od radio-difuzne pretplate

Prihodi od naknada (KDS/IPTV/DTH operatori)

Prihodi od registracionih naknada

28% Ostali poslovni dobici

Prihodi od kamata

- u periodu 2011.-2018. godine najveću stavku čine prihodi od naknada za pružanje AVM usluga na zahtjev (53%), zatim slijede prihodi od naknada za emitovanje (35%), ostali poslovni dobici (11%), prihodi od takse za radiske prijemnike (1%), prihodi od registracionih naknada (0,4%), prihodi od kamata (0,1%) i prihodi od radio-difuzne pretplate (0%).

0% 0% Prihodi od registracionih naknada 0% 11% 1% 35% Prihodi od naknada za emitovanje

Prihodi od naknada za pružanje avm usluga na zahtjev Prihodi od takse za radio prijemnike

Prihodi od radio-difuzne pretplate

53% Ostali poslovni dobici Prihodi od kamata

10 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Rashodi Agencije

Agencija je svoje poslovanje uvijek usklađivala sa utvrđenim finansijskim planovima i zakonskim rješenjima kojima je regulisan status Agencije i uređeno njeno finansijsko poslovanje. Finansijske planove, na predlog direktora Agencije, usvaja Savjet Agencije, najkasnije tri mjeseca prije početka svake finansijske godine. Od 2014. godine, saglasno Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, finansijski planovi se dostavljaju i Skupštini Crne Gore, na usvajanje.

Povećanje obima aktivnosti regulacije u oblasti audiovizuelnih medijskih usluga i nadzora nad radom emitera i operatora uslovljavali su povećanje troškova poslovanja iz godine u godinu. Čak i u godinama u kojima uopšte nije bilo prihoda iz redovnog poslovanja (2009. i 2010. godina), ukupni rashodi su dostizali nivo od oko 600.000 €. U periodu od 2013. do 2018. godine nivo ostvarenih rashoda je bio ujednačen i kretao se u rasponu od 800.000 do 850.000 €.

Tabela 2: Analitički prikaz rashoda od 2003-2018. godine Pozicija 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Troškovi zarada i 74.652 244.218 301.302 359.934 453.684 508.939 362.344 377.680 382.015 415.382 407.828 403.983 441.318 463.487 481.106 519.716 ostali lični rashodi Naknade - 48.036 60.905 43.748 38.220 50.714 81.388 61.216 77.646 78.503 68.177 68.011 67.757 63.240 84.332 81.854 članovima Savjeta Služb. putovanja i članarine međun. - 25.599 38.794 76.271 50.060 44.746 22.324 11.516 15.567 30.076 26.681 22.390 22.648 20.522 23.014 18.728 organiz. Trošak održavanja osnovnih - 20.588 15.970 18.308 21.127 17.816 12.038 7.862 10.747 9.040 16.321 18.907 13.331 12.042 11.556 11.732 sredstava Ostala poslovna 21.649 93.357 91.851 52.453 60.121 68.852 31.314 27.313 59.478 31.538 50.873 54.647 60.160 54.875 69.959 93.377 terećenja Rashodi za 3.518 25.069 27.414 99.372 95.331 117.834 37.556 19.767 28.748 33.904 40.329 43.638 53.360 62.685 44.468 45.010 materijal i usluge Stambena pitanja 7.820 39.321 25.026 23.734 25.386 18.352 13.659 12.412 11.141 zaposlenih Osnovna sredstva - 18.478 27.387 40.575 40.836 40.555 38.155 28.345 26.023 25.883 27.429 24.800 25.622 21.333 Ostali rashodi 0 88.194 0 0 319.776 211.281 85.103 59.406 31.790 Trošak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 organizacije EPRA Finansijski troškovi 2.814 2.875 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Ukupno 99.819 475.345 563.624 690.661 759.380 860.089 715.509 558.725 623.958 969.488 867.272 842.748 768.458 800.413 811.873 834.680

11 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

600.000

500.000

400.000

300.000

200.000

100.000

0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Troškovi zarada i ostali lični rashodi Naknade članovima Savjeta Služb. putovanja i članarine međun. organiz. Trošak održavanja osnovnih sredstava Ostala poslovna terećenja Rashodi za materijal i usluge Stambena pitanja zaposlenih Osnovna sredstva Ostali rashodi Trošak organizacije EPRA Finansijski troškovi

Grafikon 3: Ostvareni rashodi od 2003.-2018. godine

12 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

600.000 519.716 508.939 481.106 500.000 463.487 441.318 453.684 415.382 407.828 377.680 382.015 400.000 403.983 301.302 359.934 362.344 300.000

200.000 214.122

100.000 52.805 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Grafikon 4: Ukupno ostvareni rashodi od 2003.-2018. godine

Tabela 3: Analitički prikaz prihoda i rashoda od 2003.-2018. godine

Pozicija 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Prihodi 105.960 532.632 714.936 832.478 1.405.046 1.015.838 81.086 75.660 1.148.453 985.559 921.580 936.675 1.093.665 1.051.495 1.160.453 964.318

Rashodi 99.819 475.346 563.624 690.661 759.380 860.089 715.500 558.724 623.958 969.488 867.272 842.749 768.458 800.412 811.873 834.680

Razlika 6.141 57.286 151.313 141.817 645.666 155.748 -634.414 -483.065 524.495 16.070 54.308 93.926 325.207 251.083 348.580 129.638

13 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

U strukturi rashoda najznačajniju stavku čine rashodi za zarade i ostali lični rashodi zaposlenih (55%), zatim slijede naknade članovima Savjeta Agencije (9%), ostali rashodi (9%), ostala poslovna terećenja (8%), rashodi za materijal i usluge (7%), trošak amortizacije (4%), službena putovanja i članarine međunarodnim organizacijama (4%), trošak održavanja osnovnih sredstava (2%), trošak subvencije kamate na stambene kredite (2%), trošak organizacije EPRA-e sastanka i finansijski rashodi.

Troškovi zarada i ostali lični rashodi 9% 0% 0% 4% Naknade članovima Savjeta 2% Služb. putovanja i članarine međun. organiz. 7% 55% Trošak održavanja osnovnih sredstava

8% Ostala poslovna terećenja

Rashodi za materijal i usluge

2% Stambena pitanja zaposlenih 4% Osnovna sredstva

Ostali rashodi 9% Trošak organizacije EPRA

Finansijski troškovi Grafikon 5: Prikaz strukture rashoda za period 2003.-2018. godine

U periodu 2003.-2008. godine, u Agenciji je bilo angažovan 21 zaposleni (uključujući direktora Agencije). Nakon ukidanja nadležnosti Agencije u oblasti upravljanja radio-difuznim spektrom (krajem 2008.g.), broj zaposlenih je smanjen za pet. Tek u periodu 2015. do 2017. godine Agencija je postepeno povećavala broj izvršilaca, tako da je na kraju 2018. godine broj sistematizovanih mjesta u Agenciji bio 23.

14 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Analiza potraživanja

U periodu od 2003.-2018. godine, kretanja ukupnih potraživanja po osnovu naknada za emitovanje, bez ispravke vrijednosti, pokazuju značajne fluktulacije. Naime, potraživanja su dostigla najveći nivo u 2013. godini kada su iznosila čak 831.047 €.

Računovodstvenim politikama Agencije, ustanovljenim Pravilnikom o obavljanju finansijskih i računovodstvenih poslova, propisano je da se potraživanja od kupaca iskazuju po nominalnoj vrijednosti umanjenoj za potraživanja pod sudskim sporom i potraživanja koja nisu naplaćena u roku od 180 dana od dana dospijeća potraživanja na naplatu.

1.000.000 831.047 800.000 756.579 675.189 705.494 630.086 600.000

496.344 390.240 400.000 240.227 251.692 371.683 200.000 106.127 106.082 47.655 33.184 49.839 99.495 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Grafikon 6: Prikaz potraživanja za period 2003.-2018. godine

Teška ekonomska situacija, kao i ukidanje podrške koju su dobijali iz Fonda za pomoć komercijalnim radio-difuznim servisima (2008), uticala je na nemogućnost velikog broja emitera da uredno izmiruju obaveze po osnovu naknada za izdata odobrenja. Uvažavajući ekonomske izazove sa kojima se suočavao značajan broj emitera, Agencija je u cilju povećanja naplate potraživanja sa većim brojem emitera potpisivala protokole o reprogramu duga. Pored toga, Agencija je od 2012. do 2015. godine smanjila nivo naknada za emitovanje za 35% i na tom nivou su bile do kraja 2018. godine.

15 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Kako napori Agencije usmjereni na povećanje naplate potraživanja od emitera, kroz zaključivanje protokola o reprogramu duga, nisu davali značajnije rezultate, od 2014. godine Agencija počinje sa pokretanjem stečajnih postupaka i postupaka prinudne naplate preko javnih izvršitelja. U velikom broju slučajeva, ovi postupci su rezultirali blokadom računa emitera i naplatom finansijskih sredstava. Sve to imalo je za rezultat povećanje naplate spornih potraživanja i jasniji prikaz izvjesnosti naplate finansijskih sredstava u budućem poslovanju Agencije.

Na kraju 2018. godine ukupna potraživanja po osnovu naknada za emitovanje, bez ispravke vrijednosti, su iznosila 371.683 €.

Prostor Agencije

Agencija za radio-difuziju, sada Agencija za elektronske medije, koristila je taj prostor godinama ali on, i pored brojnih adaptacija, duži niz godina nije zadovoljavao potrebe procesa rada i sve više je postajao faktor ograničenja u obavljanju redovnih aktivnosti i daljeg razvoja regulatora.

Zbog toga su nadležni organi Agencije, direktor i Savjet Agencije (u svim sazivima), u više navrata ukazivali na ovaj problem i zahtijevali od nadležnih Vladinih resora da pokrenu aktivnosti za njegovo rješavanje.

Nakon višegodišnjeg odlaganja, u toku 2018. godine je prihvaćen predlog Agencije i obezbijeđen adekvatan prostor za rad Agencije.

Saglasno tome, Uprava za imovinu je donijela dvije odluke, akti br. 0201/8128 od 14.09.2018. godine i br. 0201/9399 od 19.10.2018. godine, kojima se Agenciji za elektronske medije ustupaju na korišćenje, bez naknade, poslovne prostorije u zgradi na Bulevaru Svetog Petra Cetinjskog br. 9 u Podgorici, na prvom spratu i obuhvataju dva kabineta sa predkabinetom, 11 kancelarija, malu i veliku salu, čajnu kuhinju i zajedničke prostorije.

Nakon 15 godina od osnivanja Agencije, stvoreni su uslovi da se na trajan i stabilan način riješi pitanje adekvatnog smještaja Agencije. Pored toga, biće moguće povećati broj izvršilaca u ključnim oblastima za rad nezavisnog regulatornog organa za AVM sektor.

16 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Bilans stanja

AKTIVA Pozicija 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 STALNA 1.215 65.515 197.779 200.721 178.028 180.609 145.522 118.126 93.542 82.713 91.954 88.780 82.959 83.200 68.825 51.614 IMOVINA NEMATERIJALNA 0 0 58.582 55.928 53.939 47.506 40.777 34.365 14.928 20.688 18.544 12.048 9.874 8.186 6.927 5.871 ULAGANJA NEKRETNINE, POSTROJENJA, OPREMA I 1.215 65.515 139.197 144.793 124.089 133.103 104.745 83.761 78.614 62.025 73.410 76.732 73.085 75.014 61.898 45.743 BIOLOŠKA SREDSTVA OBRTNA 191.179 1.011.496 1.293.830 1.469.000 2.140.802 1.953.108 1.046.815 595.983 1.067.080 1.088.997 1.080.260 1.115.516 1.475.087 1.545.951 1.883.291 1.716.347 SREDSTVA ZALIHE 0 5.099 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA, 191.179 1.006.397 1.293.830 1.469.000 2.140.802 1.953.108 1.046.815 595.983 1.067.080 1.088.997 1.080.260 1.115.516 1.475.087 1.545.951 1.883.291 1.716.347 PLASMANI I GOTOVINA Potraživanja 47.655 106.877 35.144 53.527 260.898 243.991 52.518 49.641 433.493 308.952 255.471 115.954 111.413 86.001 64.852 57.693 Kratkoročni finansijski 0 0 0 0 0 501.104 1.137 1.171 0 0 0 0 0 0 0 0 plasmani Gotovinski ekvivalenti i 143.524 899.520 1.258.686 1.415.473 1.879.904 1.208.013 993.160 545.171 633.587 780.045 824.789 999.562 1.363.674 1.459.950 1.818.439 1.658.654 gotovina UKUPNA AKTIVA 192.394 1.077.011 1.491.609 1.669.721 2.318.830 2.133.717 1.192.337 714.109 1.160.622 1.171.710 1.172.214 1.204.296 1.558.046 1.629.151 1.952.116 1.767.961

17 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

PASIVA Pozicija 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 KAPITAL 95.221 563.676 714.939 856.755 1.502.421 1.658.169 1.023.756 540.691 1.065.186 1.081.256 1.119.494 1.159.112 1.390.393 1.316.269 1.664.848 1.730.194 OSNOVNI 90.000 506.388 563.626 563.626 563.626 563.626 563.626 563.626 540.691 540.691 540.691 540.691 540.691 540.691 540.691 540.691 KAPITAL NERASPOREĐENA 5.221 57.288 151.313 293.129 938.795 1.094.543 460.130 0 524.495 540.565 578.803 618.421 849.702 775.578 1.124.157 1.189.503 DOBIT GUBITAK 0 0 0 0 0 0 0 22.935 0 0 0 0 0 0 0 0 DUGOROČNA REZERVISANJA I 45.000 0 26.135 21.672 17.209 12.746 7.758 6.446 0 0 0 0 0 0 0 22.874 DUGOROČNE OBAVEZE DUGOROČNA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 22.874 REZERVISANJA DUGOROČNE 45.000 0 26.135 21.672 17.209 12.746 7.758 6.446 0 0 0 0 0 0 0 0 OBAVEZE Ostale dugoročne 45.000 0 26.135 21.672 17.209 12.746 7.758 6.446 0 0 0 0 0 0 0 0 obaveze KRATKOROČNA REZERVISANJA I 52.173 513.385 750.535 791.294 799.200 462.802 160.823 166.972 95.436 90.454 52.720 45.184 167.653 312.882 287.268 14.893 KRATKOROČNE OBAVEZE KRATKOROČNE 52.173 513.385 750.535 791.294 799.200 462.802 160.823 166.972 95.436 90.454 52.720 45.184 167.653 312.882 287.268 14.893 OBAVEZE Obaveze iz 0 0 0 0 0 0 0 0 80.577 61.872 41.775 43.982 167.653 312.882 287.268 14.893 poslovanja Ostale kratkoročne 51.252 513.385 750.535 791.294 799.200 462.802 160.823 166.972 14.859 28.582 10.945 1.202 0 0 0 0 obaveze i PVR Obaveze po osnovu poreza na 921 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 dobit UKUPNA PASIVA 192.394 1.077.011 1.491.609 1.669.721 2.318.830 2.133.717 1.192.337 714.109 1.160.622 1.171.710 1.172.214 1.204.296 1.558.046 1.629.151 1.952.116 1.767.961

18 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

Uz dobre finansijske rezultate poslovanja, važno je istaknuti da je u analiziranom periodu posebna pažnja bila posvećena investicionim aktivnostima, kako bi se stvorili što bolji uslovi za obavljanje nadležnosti Agencije. U skladu sa dugoročnim planovima, investicije su bile usmjerene na modernizaciju računarske opreme i softverske podrške u svim sektorima Agencije, specijalizovanih softverskih alata neophodnih za rad tehničkog sektora, uređaja za nadzor frekvencijskog spektra, opreme za monitoring programskih sadržaja, te nabavku terenskih vozila i modernizaciju smještajnih prostorija Agencije kao i stručno usavršavanje zaposlenih.

Vrijednost aktive bilansa stanja uvećavala se po godinama (izuzev 2009. i 2010. godine). Višak prihoda nad rashodima Agencija je iskoristila za investiciona ulaganja koja su bila predviđena finansijskim planovima u cilju stvaranja uslova za obavljanje nadležnosti Agencije.

U pasivi bilansa stanja, kapital se uvećavao po godinama (osim 2009. i 2010. godine). Kapital Agencije obuhvata i kapital koji je Vlada Republike Crne Gore obezbijedila kao početna sredstva za rad u iznosu od 436.165,28 €, sredstva preuzeta od Republičkog sekretarijata za informacije u iznosu od 64.031,29 € dok sopstveni kapital iznosi 63.429,73 €.

Imajući u vidu krajnje nepovoljnu materijalno-finansijsku situaciju, Agencije izazvanu ukidanjem svih stabilnih i održivih izvora finansiranja od početka 2009. godine, na osnovu odluke Savjeta Agencije o pokriću gubitaka iskazanih na kraju 2009. godine u iznosu 634.413,63 € i gubitka iskazanog na kraju 2010. godine u iznosu od 483.065,18 €, neraspoređena dobit ranijih godina je umanjena za iznos od 1.094.543,45 € i dio sopstvenog kapitala je umanjen za iznos od 22.935,36 €.

Ukupne obaveze Agencije su oscilirale iz godine u godinu, a odnosile su se na obaveze prema dobavljačima, obaveze prema fondovima od radio-difuzne pretplate i takse za radijske prijemnike u motornim vozilima i primljenih avansa od kupaca.

Dovodeći ukupne obaveze u vezu sa vrijednošću obrtne imovine može se zaključiti da je, u toku analiziranog perioda, Agencija bila solventna odnosno da njena likvidnost nijednog momenta nije bila dovedena u pitanje. Takođe, udio novčane mase u ukupnoj imovini, nije ni u jednoj godini bio ispod 50%, tako da je i to doprinijelo da je Agencija u svakoj godini bila visoko likvidna, uključujući i 2009. i 2010. godinu, u kojoj su svi ostali pokazatelji poslovanja bili negativni.

19 Analiza finansijskog poslovanja Agencije za elektronske medije za period od 2003. - 2018. godine

ZAKLJUČAK

Analiza ukupnog poslovanja i postignutih rezultata u ostvarivanju regulatorne funkcije Agencije za elektronske medije u periodu 2003.-2018. godine je pokazala da je Agencija opravdala svoje djelovanje u oblasti audiovizuelnih medijskih usluga, te da je svoje poslovanje zasnivala na principima efikasnosti rada, likvidnosti i finansijske stabilnosti.

Poslovanje Agencije za elektronske medije baziralo se na osmišljenom i sinhronizovanom sistemu planiranja tekuće i razvojne aktivnosti, blagovremenom donošenju odluka, racionalnom odnosu prema sredstvima i transparentnosti čitavog procesa poslovanja. Na toj osnovi Agencija je uspjela da obezbijedi funkcionisanje i ostvarivanje planiranih ciljeva kroz racionalno trošenje javnog novca, sa ostvarenim prihodima koji su premašivali planirane, uz snažan proces racionalizacije na rashodnoj strani.

Kroz ustanovljeni sistem finansiranja, tokom poslovanja stvoreni su uslovi za finansijsku održivost i nezavisnost Agencije za elektronske medije u okviru zakonom ustanovljenih obaveza. Ovakav rezultat ostvaren je zahvaljujući stalnoj internoj kontroli, restriktivnim mjerama u odnosu na troškove, stalnoj analizi prihoda i rashoda i kontinuiranim praćenjem likvidnosti poslovanja.

Analizu sačinile: Marina Raičević, glavni računovođa Milica Krivokapić, savjetnik za finansije

DIREKTOR

Abaz Beli Džafić