Ljudska Prava U Praksi
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Donator Norveška kraljevska ambasada Publikaciju je dijelom finansiralo Ministarstvo za zaštitu ljudskih i manjinskih prava Vlade RCG Stajališta u publikaciji predstavljaju lične stavove autora i ne odražavaju nužno stavove Norveške kraljevske ambasade i Vlade RCG Aleksandar Saša Zeković Ljudska i manjinska prava u praksi Ilustracija na koricama Dimitrije Popović «Molitva», bronza, 1993 Biblioteka IZVJEŠTAJI Urednica Daliborka Uljarević Izdavači: Centar za građansko obrazovanje www.cgo.cg.yu Centar za razvoj nevladinih organizacija www.crnvo.cg.yu Recezenti: Prof. dr Nebojša Vučinić, direktor Centra za ljudska prava Pravnog fakulteta Univerziteta Crne Gore Dr Čedomir Bogićević, sudija Vrhovnog suda Republike Crne Gore Prijevod: Vera Šćepanović Lektura i korektura: Sanja Mijušković Priprema i štampa: Studio MOUSE Tiraž: 500 primjeraka Aleksandar Saša Zeković LJUDSKA I MANJINSKA PRAVA U PRAKSI Zbirka izjava, komentara i autorskih tekstova Podgorica, 2006. Sadržaj Predgovor ...................................................................................................... 009 Uvod ............................................................................................................... 012 1. Crna Gora i proces suočavanja s prošlošću 1.1 Rat kao privredna i razvojna šansa Crne Gore ................. 017 1.2 Akcija “Oprosti nam Dubrovniče” ...................................... 019 1.3 Uloga i odgovornost policije u ratnim pohodima ............ 020 1.4 Reagovanja ratnika ................................................................ 021 1.5 Inicijativa Koalicije za istinu i odgovornost ....................... 024 1.6 Neprihvatljiva odluka Savjeta ministara SiCG .................. 025 1.7 Nad pljevaljskom Bukovicom ipak istina ........................... 026 1.8 Da li je Crna Gora spremna da preispita svoju bližu prošlost ................................................................ 032 1.9 Mediji i prioriteti tranzicije društva .................................... 033 1.10 Potrebna parlamentarna debata o kršenju ljudskih prava u prošlosti .................................... 036 1.11 Gdje je oružje koje su građanima dijelile partije ............... 037 1.12 Denacifikacija (dešovinizacija) potrebna Crnoj Gori ....... 038 1.13 Dan Srebrenice u Crnoj Gori ............................................... 041 1.14 Obustaviti marketing zločinaca u Crnoj Gori ................... 043 1.15 Suočavanjem s prošlošću do novog identiteta i imidža Crne Gore ................................................................ 044 2. Crna Gora i manjinski narodi 2.1 Reforma obrazovanja i novi udžbenici s aspekta zastupljenosti manjina .......................................... 051 2.2 Učešće manjinskih naroda u kulturnom životu Crne Gore ................................................................... 057 2.3 Mediji i manjinski narodi .................................................... 064 5 3. Bošnjaci i Muslimani u Crnoj Gori 3.1 Primjeri diskriminacije Bošnjaka i Muslimana u Crnoj Gori ........................................................................... 075 3.2 Kršenje prava na stanovanje i adekvatan smještaj podgoričkim Muslimanima .................................................. 102 3.3 Slučaj Bošnjakinje Murise Ekmečić ................................... 106 4. Albanci u Crnoj Gori 4.1 Problemi sa nostrifikacijom univerzitetskih diploma ....... 113 4.2 A ka qytetarë akademikë të dorës së dytë ........................... 118 4.3 Korišćenje imena na maternjem jeziku .............................. 124 4.4 Slučaj Albanke Vere Lazari sa Cetinja ................................. 128 4.5 Sa učešća na dijalog večeri o položaju Albanaca u Crnoj Gori ........................................................................... 130 5. Hrvati u Crnoj Gori 5.1 Učešće Hrvata u javnom životu na lokalnom nivou ......... 137 5.2 Primjeri diskriminacije pripadnika hrvatske manjine ...... 141 5.3 Otpuštanje radnika iz Mornaričko-tehničkog remontnog zavoda u Tivtu .................................................. 148 6. Romi i Egipćani u Crnoj Gori 6.1 Primjeri diskriminacije pripadnika zajednica Roma i Egipćana .................................................................... 153 7. O položaju vjerskih manjina u Crnoj Gori 7.1 Razgovor sa reisom Rifat efendijom Fejzićem ................... 175 7.2 Da li u građanskom društvu smije biti vjerske distance ... 178 7.3 Selektivno suzbijanje nelegalne gradnje u Baru................. 181 7.4 Netolerancija prema malim vjerskim manjinama ............. 182 8. Važni događaji i društveni procesi u Crnoj Gori 8.1 Popis stanovništva u Crnoj Gori .......................................... 185 8.2 Pismo ministru prosvjete povodom debate o nazivu školskog predmeta ................................................ 187 6 8.3 Podizanje državne zastave i multikulturalna Crna Gora ............................................................................... 189 8.4 Pismo premijeru povodom širenja lažnih informacija u javnosti............................................................ 191 8.5 Gledište o reformi zatvora u Crnoj Gori ............................ 193 8.6 Povodom posjete ambasadora zemalja Evropske unije Crnoj Gori ................................................... 198 8.7 Usvajanje Zakona o pravima pripadnika manjinskih naroda ................................................................. 202 Bilješka o autoru.............................................................................. 207 Summary .......................................................................................... 209 Reviews ............................................................................................ 211 About the author ............................................................................. 213 7 8 PREDGOVOR Studija Aleksandra – Saše Zekovića, o nekim važnim aspektima primjene manjinskih i ljudskih prava u Crnoj Gori u posljednjih nekoliko godina, predstavlja značajan publicističko-teoretski doprinos sagledavanju i razumijevanju ove izuzetno osjetljive i delikatne pravno-politikološke, socijalne i kulturološke problematike. I to kako zbog tematike koju Zeković analizira, tako i zbog načina na koji to čini. Predmet analize su socio-političke prilike u Crnoj Gori posljednjih godina, posmatrane u kontekstu raspada bivše SFRJ, kao i teži slučajevi kršenja ljudskih, a naročito manjinskih prava značajnog dijela građana Republike Crne Gore. S tog aspekta Zeković razmatra ulogu crnogorske vlasti, posebno policije, u ovim procesima, nužnost suočavanja s prošlošću, denacifikaciju i lustraciju, saradnju sa Haškim tribunalom, ulogu medija, riječju – pitanja društvene i pojedinačne odgovornosti za zloupotrebe vlasti i česta kršenja ljudskih prava. Posebna pažnja posvećena je problemima manjina i konkretnim slučajevima kršenja manjinskih prava, diskriminaciji i nejednakom tretmanu pripadnika većine manjinskih naroda u ovom periodu u Crnoj Gori. Zekovićeva studija predstavlja važno istorijsko i političko svjedočanstvo o događajima koji se ne smiju zaboraviti – da se nikada više ne bi ponovili. Analizirajući konkretne slučajeve kršenja ljudskih i manjinskih prava u Crnoj Gori, Zeković promišlja njihove uzroke i posljedice i dolazi do veoma korisnih zaključaka i sugestija u vezi sa praktičnim regulisanjem i zaštitom pojedinih, važnih pitanja u oblasti ostvarivanja ljudskih i manjinskih prava. To se posebno odnosi na problem upotrebe jezika, zastupljenosti manjina u sadržajima reformisanih nastavnih planova i programa, obrazovanja na manjinskim jezicima, ispoljavanja slobode vjeroispovijesti i sprečavanja njene političke zloupotrebe. Kao značajan prilog inače prilično skromnoj literaturi posvećenoj problematici ljudskih prava u Crnoj Gori, ova studija će, i zbog svog praktičnog i zbog svog teorijskog nivoa, svakako postati obavezno štivo za sve poslenike ovog humanističkog i emancipatorskog koncepta. Prof. dr Nebojša Vučinić 9 DRAMATURGIJA ZBILJSKOG Vječno se zida, uvijek, ista kuća bića. Niče Prosvijećenost je, kaže Kant, izlazak iz stanja samoskriljene nezrelosti, koja se javlja onda kad njen uzrok ne leži u nedostatku razuma nego u pomanjkanju odlučnosti i hrabrosti da se njime služi i bez tuđeg uticaja. Zbog toga, nastavlja Kant, imaj hrabrosti da se služiš sopstvenim razumom – Saper aude. Granice prava određuje ljudska svijest i razum, a ideja prava postaje ideja slobode, ističe Hegel. U tom smislu je i crnogorski mudrac Sula Radov istakao ontologiju prirodnog prava što iz razuma izvire: “Prava postoje, ona se otkrivaju. Prava se ne propisuju, ona se štite.” Na čemu onda počiva ljudska sloboda, kao ultima ratio ljudskog bića, pitanje je na koje je odgovor dao Perikle: tajna slobode počiva u hrabrosti. Potrebita je – kao moralna vrednota i građanska vrlina, karakterna osobina – hrabrost da se u dijalogu, toleranciji duha i poštovanja ljudskog dostojanstva, u zajednici s ljubavlju i umom, emocionalnim i racionalnim, postavi na pijedestal imanentna vrijednost čovjekova: ličnost (persona), kao najviši stadij individue, koju posjeduje samo onaj čovjek koji drugoga smatra sebi ravnim. Zbog toga je, kako smatra Lajbnic, ius caritas posljednji stadij prava. Hladna misao ne pušta duboke žile. Krila joj daju strast i emocije, jer u emocijama ima više razuma nego u razumu emocija (S. Kjerkegor). Mlad, darovit, spoznajno utemeljen, građanski orijentisan, filantropski nadaren, strastveni i hrabri poznavalac i istraživač gnoseologije i prakse ljudskih i manjinskih prava, Aleksandar Saša Zeković, u svojoj hrestomatskoj