Kazisi Bġzans Dönemġ Seramġk Buluntulari

T.C. EGE ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ Sanat Tarihi Anabilim Dalı Bizans Sanatı Bilim Dalı

AĠGAĠ (AĠOLĠS) KAZISI BĠZANS DÖNEMĠ SERAMĠK BULUNTULARI

DOKTORA TEZĠ

Muhsine Eda ARMAĞAN

DANIġMANI: Doç. Dr. Lale DOĞER

ĠZMĠR-2014

Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne sunduğum “Aigai (Aiolis) Kazısı Bizans Dönemi Seramik Buluntuları” adlı doktora tezinin tarafımdan bilimsel, ahlak ve normlara uygun bir Ģekilde hazırlandığını, tezimde yararlandığım kaynakları bibliyografyada ve dipnotlarda gösterdiğimi onurumla doğrularım.

Muhsine Eda Armağan Ġmza

ÖNSÖZ GĠRĠġ ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa no.

I. AĠGAĠ (AĠOLĠS) BĠZANS DÖNEMĠ TARĠHĠ COĞRAFYASI 1-12 II. AĠGAĠ ARAġTIRMALARI VE KAZILAR TARĠHÇESĠ 13-16 III. AĠGAĠ BĠZANS DÖNEMĠ KÜLTÜR TABAKALARI ve BULUNTU SEKTÖRLERĠ 17-27 III.1. 1 no.lu Sarnıç 20-21 III.2. 2 no.lu Sarnıç 22-23 III.3. Demirkapı 23-25 III.4. Bouleuterion 25-26 III.5. Yenikapı/Tiberius Kapısı (Ada I) 27 III.6. Yüzey (Akropolis, Athena Tapınağı, Agora, Nekropolis-Antik yol) 27 IV. AĠGAĠ KAZISI BĠZANS DÖNEMĠ SERAMĠK BULUNTULARI 28-97 IV.A. Kırmızı Hamurlu Seramik Buluntular 28-96 IV.A.1. Kırmızı Astarlı Seramik Buluntular (LRW) 28-29 IV.A.2. Sırlı Seramik Buluntular 29-77 IV.A.2.1. Ege Tipi Kazıma Mal Grubu 29-37 IV.A.2.1.1. Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular 31-32 IV.A.2.1.2. Ġnce-Kalın Kazımalı Seramik Buluntular 32-33 IV.A.2.1.3. Kalın Kazımalı Seramik Buluntular 33-34 IV.A.2.1.4. GeniĢ Oyma Seramik Buluntular 34-36 IV.A.2.1.5. Boyalı-Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular 36-37 IV.A.2.2. Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu 37-56

IV.A.2.3. Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu 57-66 IV.A.2.4. Zeuksippus Astar (Slip) Boyalı Mal Grubu 66-69 IV.A.2.5. Mangan-Kahverengi Leke Dekorlu Mal Grubu 69-70 IV.A.2.6. YeĢil ve Kavuniçi Leke Dekorlu Mal Grubu 70-74

IV.A.2.7. YeĢil Leke Dekorlu Mal Grubu 74-77

IV.A.3. Sırsız Seramik Buluntular 78-96 IV.A.3.1. Perdahlı Sırsız Seramik Buluntular 79-87 IV.A.3.2. Mika Astarlı Sırsız Seramik Buluntular 87-91 IV.A.3.3. Astarsız Sırsız Seramik Buluntular 92-96 IV.B. Beyaz Hamurlu Seramik Buluntular 97 IV.B.1. Sırlı Beyaz Hamurlu Seramik Buluntular (GWW) V. KATALOG 98-236 VI. DEĞERLENDĠRME VE SONUÇ 237-271 VI.A. Seramik Buluntuların Değerlendirmesi 238-271 VI.A.1. Kırmızı Hamurlu Seramik Buluntular 238-267 VI.A.2. Beyaz Hamurlu Seramik Buluntular 267 VI.B. Sosyo-ekonomik Tarih Ġçinde Değerlendirme ve Sonuç 267-271 KAYNAKÇA 272-291 TABLOLAR 292-332 ÖzgeçmiĢ Özet Abstract TABLOLAR Tablo 1-Kırmızı Astarlı Seramik buluntular (kat.no.1-6) Tablo 2- Kırmızı Astarlı Seramik buluntular (kat.no.7-14) Tablo 3-Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular (kat.no.15-25) Tablo 4-Ġnce-Kalın Kazımalı Seramik Buluntular (kat.no.26,27) Tablo 4-Kalın Kazımalı Seramik Buluntular (kat.no.28-36) Tablo 5-GeniĢ Oyma Seramik Buluntular (kat.no.37) Tablo 5-Ege Tipi Kazıma Mal Grubu diğer buluntular (kat.no.38-43) Tablo 6-Boyalı-Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular (kat.no.44-48) Tablo 7-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.49-59) Tablo 8-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.60-69) Tablo 9-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.70-78) Tablo 10-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.79-86) Tablo 11-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.87-96)

Tablo 12-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.97-101) Tablo 13-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.102-109) Tablo 14-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.110-113) Tablo 15-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.114-122) Tablo 16-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.123-130) Tablo 17-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.131-135) Tablo 18-Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (kat.no.136-142 Tablo 19- Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (kat.no.143-156) Tablo 20- Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (kat.no.157-166) Tablo 21- Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (kat.no.167-174) Tablo 22- Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (kat.no.175-182) Tablo 23- Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (kat.no.183-195) Tablo 24- Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (kat.no.196-205) Tablo 25- Zeuksippus Astar (Slip) Boyalı Mal Grubu (kat.no.206-220) Tablo 26- Mangan-Kahverengi Leke Dekorlu Mal Grubu (kat.no.221,222) Tablo 26- YeĢil ve Kavuniçi Leke Dekorlu Mal Grubu (kat.no.223,224) Tablo 27- YeĢil ve Kavuniçi Leke Dekorlu Mal Grubu (kat.no.225-234) Tablo 28- YeĢil ve Kavuniçi Leke Dekorlu Mal Grubu (kat.no.235-243) Tablo 29- YeĢil Leke Dekorlu Mal Grubu (kat.no.244-249) Tablo 30- YeĢil Leke Dekorlu Mal Grubu (kat.no.250-258) Tablo 31- Perdahlı Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.259-267) Tablo 32- Perdahlı Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.268-276) Tablo 33- Perdahlı Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.277-285) Tablo 34- Perdahlı Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.286-301) Tablo 35- Mika Astarlı Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.302-310) Tablo 36- Mika Astarlı Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.311-322) Tablo 37- Mika Astarlı Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.323-331) Tablo 38- Astarsız Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.332-341) Tablo 39- Astarsız Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.342-354) Tablo 40- Astarsız Sırsız Seramik Buluntular (kat.no.355-371) Tablo 41- Sırlı Beyaz Hamurlu Seramik Buluntular (kat.no.372-374)

III

ÖNSÖZ

“Bizans Seramiği” alanında uluslararası platformda kürsüsündeki erki ve çalıĢma disiplini ile mesleğimde ve yaĢamımın her alanında örnek aldığım ve daima alacağım, doktorantlığımı danıĢmanlığında tamamlama onuru veren Doç. Dr. Lale Doğer‟e hürmet ve Ģükranlarımı sunarım. DanıĢmanım kadar destek aldığım, ilk kez bilim dünyasıyla paylaĢılacak Bizans Dönemi seramik buluntularını çalıĢma konusu olarak veren, Batı Anadolu‟da Bizans dönemi tarihi coğrafyasını anlamlandırmamda büyük katkı sağlayan ve de yabancı literatür çevirileriyle yardımcı olan Aigai Kazısı BaĢkanı Prof. Dr. Ersin Doğer‟e minnettarım.

Tez izleme jüriliğini paylaĢan Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Emine Tok‟a, Aigai Kazı BaĢkan Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Yusuf Sezgin‟e, AraĢtırma görevlisi Mehmet Gürbüzer ve kazı kampanyasında katkıları bulunan tüm ekip üyelerine teĢekkür ederim.

ÇalıĢmalarımda vakti en verimli Ģekilde kullanma esnekliği sağlayan ve desteğini esirgemeyen, görev sorumluluk bilincini daima aĢılayan UĢak Üniversitesi Sanat Tarihi Bölüm baĢkanı Doç. Dr. Sedat Bayrakal‟a Ģükranlarımı sunarım. Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Türkan Acar‟a, Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Münteha Dinç‟e desteklerinden dolayı teĢekkür ederim. Maneviyatıyla daima yanımda olan değerli hocam Tarih bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Sadiye Tutsak‟a ve Sosyoloji bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Özlem Avcı‟ya Ģükranlarımı sunarım.

Son olarak belirtmeliyim ki bu sürecin baĢlamasında emeği olan herkese teĢekkür ederim.

M. Eda ARMAĞAN

GĠRĠġ

AraĢtırmanın konusunu, Manisa Ġli Merkez Ġlçe, Köseler Köyü sınırları içinde Gün Dağı üzerinde bulunan Aigai antik kentindeki kazı çalıĢmalarında bulunan Bizans dönemi seramik buluntuları oluĢturmaktadır. 19. yüzyılın sonlarına doğru kente iliĢkin ilk veriler kaydedilmeye baĢlamıĢtır. 2004 yılından bu yana sürdürülen sistemli kazı çalıĢmalarının 2. sezonuyla beraber kentin Bizans dönemi arkeolojisi oluĢur. Aigai‟da ilk kazı sezonundan bugüne kadar akropolisin kurulu olduğu tepenin kuzeydoğu eteklerinde, Gryneion-Magnesia arasında antik yolun geçtiği vadinin kuzey yamaçları, Agora Caddesi üzerindeki Bouleuterion, Agora ve caddenin doğusunda yer alan Macellum, Tiberius Kapısı (Yeni Kapı) ve Nekropolis alanında çalıĢılmıĢtır. Kentin giriĢ noktalarından Demirkapı‟da ve bu addaki sektör içinde konumlanan kilisede akropolise doğru 1 ve 2 no.lu sarnıçlarda yapılan çalıĢmalar sayesinde de doğrudan Bizans dönemi kültür tabakasına yönelik veriler elde edilmiĢtir. Aigai‟da Bizans iskânına iĢaret eden kültür varlıkları, ilk kez bu kazı ile literatüre girmiĢ olup yazılı kaynaklardaki boĢluklarının doldurulması için çok önemli ve heyecan verici bilimsel bir noktaya ulaĢmıĢtır. Bu taĢınmaz kültür varlıkları arasında kilise ve bu dini yapı çevresinde henüz iĢlevini kesinleĢtiremediğimiz duvar kalıntıları, cam, sikke, az sayıda maden ve ciddi ölçekte seramik parçası bulunmuĢtur. Bunlar arasında kuĢkusuz, ekonomik olarak liturjik yahut günlük kullanıma yönelik uygulamaların yapılabildiği çeĢitli iĢlevlerde üretilmiĢ tüm ya da kırık parçalar halinde ele geçen seramik buluntular, Aigai tarihinin kilometre taĢlarının oluĢumuna önemli ölçüde veri sağlayacaktır. Özellikle Batı Anadolu‟da kentte veya kırsal kesimde günlük yaĢamın bir parçası olarak seramik gibi ihtiyaçların alım gücüne ve talebe bağlı geliĢen pazarlarda çeĢitliliği de bu çalıĢmayla görülebilecektir. Bizans sosyo-ekonomisi içinde yaĢam, biçim ve gereksinimlerin okunması da seramik buluntular ile mümkündür. Bu nedenle kazı çalıĢmalarından elde edilen veriler Aigai‟ın Pergamon, Smyrna ve Ephesos gibi antik çağdan itibaren devamlılığı olan merkezlerle ve yakın çevresiyle alıĢveriĢini aydınlatmasına katkıda bulunacaktır.

Geç Antik dönemde Batı Anadolu'nun kent ve kırsal kesimlerinin kaderinin belirsiz ve tartıĢmalı kalmasına neden olan iki zıt görüĢten biri Roma‟dan Bizans‟a kentsel yaĢamın büyük bir kesinti olmaksızın devam etmesi ya da bu Ģehirlerin kaleye veya küçük birer kasabaya dönüĢerek gerilemiĢ olmasıydı. Dolayısıyla nadiren üzerinde durulan kentlerin yer aldığı kaynaklara dayalı araĢtırmalarda bu problemin çözülememesi doğal olarak araĢtırmacıları arkeolojik verilere yöneltmiĢtir. Bu nedenle Aigai‟ın Bizans dönemi seramik buluntuları önerilen doktora çalıĢmasının önemli bir kısmını oluĢturacaktır. Aigai bu bakıĢ açısıyla, Bizans kent ve kırsal yaĢamının tarihini, imparatorluğun sosyal ve ekonomik tarihiyle bu alanda Antik dönem gibi Bizans Ġmparatorluğu‟nun da canlı bir kent kültürüne sahip olup olmadığı sorusunun cevabına da katkıda bulunabilir. Bizans Asia‟sı içinde Aigai‟ın, Roma ve Bizans tarihi kaynakları baĢta olmak üzere, Batı Anadolu‟nun kartografik bilgileriyle kilometre taĢlarının oluĢturulması çalıĢmamızın ilk basamağı olmuĢtur. Bu nedenle temel kaynaklara ulaĢılarak olabildiğince Aigai, dini ve sivil mimari unsurları ile seramik buluntuların somut verileriyle ortaya konmaya çalıĢılmıĢtır. Bu aĢamada, Bizans dönemine ait günlük kullanım için üretilmiĢ kaba seramik olarak tanımlanan sırsız kaplar ve sırlı seramiklerin Aigai‟ın sınırlı tarihsel verilerine katkısı olacaktır. Seramik buluntular üzerinden, Bizans toplumunun günlük yaĢamının, günlük yaĢamın zaman içerisindeki değiĢiminin, özel üretim ve/veya seri üretim izlerinin belirlenebilmesi durumunda üretim-tüketim iliĢkilerini kavramaya yönelik veri okuması yapılacaktır. Depolama, aktarma, taĢıma gibi iĢlev gruplarına ve katı-sıvı saklama kapları ile piĢirme kaplarının form özelliklerinin çeĢitliliğine bağlı olarak beslenme kültürüne iliĢkin yorumlar denenecektir. Aigai seramik buluntuların değerlendirilmesinde öncelikle baĢta Pergamon ve Aigai olmak üzere, analog yaptığımız diğer alanlardaki arkeolojik araĢtırma ve kazılara çok Ģey borçluyuz. Yararlandığımız literatür konusunda J. M. Spieser‟in, “Die byzantinische Keramik aus der Stadtgrabung von Pergamon”1, B. Böhlendorf- Arslan‟ın,” Glasierte Byzantinische Keramik aus der Türkei”2, Spätantike Byzantinische

1 Spieser 1996. 2 Böhlendorf-Arslan 2004.

VI und postbyzantinische Keramik. Staatliche Museen zu Berlin-Preu Bischer Kulturbesitz Skulptur ensammlung und Museum für Byzantinische Kunst”3, L. Doğer‟in “Kazıma Dekorlu Seramikleri”4, “Daskyleion II, Hisartepe/Daskyleion Kazısı Bizans Seramikleri”5, editörlüğünü Z. Mercangöz‟ün yaptığı “KuĢadası/Kadıkalesi (Anaia) buluntularını içeren “Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar, KuĢadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları IĢığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar”6 isimli kitaplar ile J. A. Scott ve D. C. Kamilli‟in Sardes kazı buluntuları ve hamur analizlerini veren “Late Byzantine Glazed Pottery from Sardis”7, S. Y. Waksman‟ın Pergamon ve Anaia buluntuları ve Ege Tipi kaplara iliĢkin seramik hamur analizlerini içeren “Byzantine Ceramics Excavated in Pergamon: Archaeological Classification and Characterization of the Local and Imported Productions by PIXE and INAA Elemental Analysis, Mineralogy, and Petrography”8, S. Y. Waksman-M. L. von Wartburg, “ Fine Sgraffito Ware, Aegean Ware”, and other wares: new evidence for a major production of Byzantine ceramics”9, “Anaia Seramik Üretimlerinin Tanımlanması ve Dağılımı: Kimyasal Analiz Yoluyla Bir Ön YaklaĢım”10 makaleleri çok faydalı eserler olmuĢtur.

E. Doğer‟in Bizans Tarihi Coğrafyası‟na ait surveyleri ile “Ġlk Ġskanlardan Yunan ĠĢgaline Kadar Menemen ya da Tarhaniyat Tarihi”11, “Ġzmir‟in Smyrnası”12 isimli kitapları, Ġzmir Ġli içindeki Bizans yer, aile, Ģahıs isimleri, manastırlar, kiliseler, köylere iliĢkin bilgilerin maddeler halinde verildiği “Ġzmir Kent Ansiklopedisi Arkeoloji Tarih, I. cilt”13 ayrı bir öneme sahiptir.

Bu çalıĢmada, Aigai kazılarında 2004 yılından itibaren çalıĢılan sektörlerde ele geçmiĢ Bizans dönemine ait seramikler değerlendirilmiĢtir. Her sektörde yıllara göre

3 Böhlendorf-Arslan 2013. 4 Doğer 2012. 5 Doğer 2013. 6 Mercangöz 2013. 7 Scott ve Kamilli 1981. 8 Waksman-Spieser 1997. 9 Waksman-von Wartburg 2006. 10 Waksman 2013. 11 Doğer 1998. 12 Doğer 2006. 13 E. Doğer, Ġzmir Kent Ansiklopedisi Arkeoloji Tarih, I. Cilt, Ġzmir BüyükĢehir Belediyesi Yayınları, Ġzmir, 2014.

VII kazı raporlarının detaylı bir incelemesi yapılarak bilgiler bir veri tabanında toplanmıĢtır. Arazi fotoğrafları, eskiz ve çizimlerle bu çalıĢmaya uygun bir biçimde kullanılmaya hazır bir hale getirilmiĢtir. Sektörlerde ele geçen seramikler fotoğraf ve profil çizimleri ile belgelenerek, korunan stratigrafileriyle ve diğer buluntularla birlikte değerlendirilmiĢtir. Form, hamur, astar, sır ve bezeme teknikleri, repertuvarları ve kompozisyonları gibi analiz edilecek pek çok veriyle hazırlanan katalog üzerinden kronolojik ve tipolojik çatı tesis edilmiĢtir. Buradan veriler kendi yakın ve uzak coğrafyalardan verilerle irdelenerek Aigai özelinde teknik, sosyo-ekonomik ve liturjik sonuçları ortaya konmaya çalıĢılmıĢtır. Bu çalıĢma sayesinde, tarihi coğrafyadan elde edilen derlemeyle Bizans döneminde Batı Anadolu‟daki kent güzergahlarına bağlı olarak Aigai ve yakınındaki kırsal yerleĢimin çevresiyle değiĢen iliĢkisini belirlemede seramiklerin rolü tayin edilmeye çalıĢılmıĢtır. Tez çalıĢması, altı bölümden oluĢmaktadır: 1. bölümde, Batı Anadolu bölgesinin Bizans siyasi tarihi çerçevesinde Aigai‟ın Bizans dönemi tarihi coğrafyası anlatılmaya çalıĢılmıĢtır. Detaylı literatür çalıĢmasıyla Aigai‟ın Bizans dönemi tarihi coğrafyası ilk kez bu çalıĢmayla derlenmiĢtir. Bizans Asia‟sının iki önemli merkezi, Pergamon ve Smyrna tarihine paralel olarak Aigai‟da Bizans yaĢamının yoğunlaĢtığı tarihler, piskoposluk tarihi üzerinden görülmeye çalıĢılmıĢtır. Aigai‟ın Bizans dönemi kronolojisine genel bakıĢ, Aigai kazısı sikke buluntularının Pergamon ve Smyrna‟nın Bizans dönemi kronolojisiyle karĢılaĢtırmalı çalıĢması ile hazırlanmıĢtır. 2. bölümde, 16.-19. yüzyıla ait literatür kaynakları ve kitabe gibi literatür dıĢı kaynaklar üzerinden Aigai araĢtırmaları anlatılmaya çalıĢılmıĢ ve 2004 yılından itibaren sürdürülen kazı tarihçesi özetlenmiĢtir. Bölüm sonunda yer alan izometrik harita üzerinde kazı alanları ve bu alanlardan ele geçen Bizans dönemi buluntularının dağılımı gösterilmiĢtir. 3. bölümde, Aigai‟da sürdürülen kazı çalıĢmalarında tespit edilebilen Bizans buluntu alanları tanıtılmıĢtır. Sırlı ve sırsız seramiklerin sektörlere göre sayısal dağılımı grafik üzerinden değerlendirilmiĢtir. 4. bölümde, Aigai kazılarında ele geçen Bizans dönemi seramikleri öncelikle seramik literatüründeki temel ayrıma göre kırmızı, beyaz hamurlu ve yüzey iĢleniĢine

VIII göre sırlı ve sırsız seramikler olarak ayrılmıĢtır. Belirlenen mal grupları kronolojik olarak verilmiĢtir. Bizans seramik literatürü içinde genel tanımıyla birlikte, hamur tipi ve renkleri, astar ve sır özellikleri ile seramiğin karakteristiğini yansıtan yüzey iĢleniĢleri, form tipolojileri, bezeme teknikleri ve motiflerine göre ayrıntılı olarak tanımlanmıĢtır. Mal gruplarına ait ara baĢlıklar, o gruba ait tablo ve katalog numaralarıyla belirtilmiĢtir. Ġki farklı tablo bulunur. Form tipoloji tablosu Tablo I, II, vs. (Roma rakamı ile) olarak metin içinde yer alır. ÇalıĢmanın en sonunda yer alan tablolar ise, Tablo 1, 2 gibi nümerik sıralanmıĢtır. Buluntular bu tablolar içinde katalog numaralarıyla, fotoğraf-çizim ya da fotoğraf olarak yer almıĢtır. 5. bölümde, seramiklerin kataloğu yer bulunmaktadır. Bu bölümü giriĢinde, katalog içinde kullanılan kısaltmaların açıklamaları bulunur. Kronolojik listelenen seramikler, mal gruplarının ara baĢlıklarıyla bölünür. Buluntu yeri, tablo numarası, kap türü (kase, tabak, sürahi, testi gibi) ölçüleri, hamur ve form tipi, astar ve sır rengi, bezeme tekniği ve motifleri içte ve dıĢta olmak üzere tanımlanmıĢtır. Seramikler, ölçekli fotoğraf ya da çizimle kataloglanmıĢtır. Buluntular form ve bezeme açısından en yakın benzer örneklerle iliĢkilendirilmiĢtir. Tarihlendirme önerisinde bulunulmuĢtur. Bizans seramiklerinde motif ve kompozisyonları simetrik olmaması nedeniyle noksan bezemeleri çizim üzerinden tamamlamaya gidilmemiĢtir. 6. değerlendirme bölümünün ilk kısmında, Aigai kazılarında belirlediğimiz kırmızı ve beyaz hamurlu buluntular kronolojik, tipolojik, üretim ve talep yerleri açısından irdelenmiĢtir. Ġkinci kısmında sırlı ve kaba seramik olarak tanımlanan sırsız kapların Aigai‟ın Bizans günlük yaĢamındaki yeri, sosyo-ekonomik sonuçları verilmiĢtir. ÇalıĢmanın sonunda kaynakça ve katalog sırasına göre yerleĢtirilmiĢ seramiklerin tablosu yer almaktadır.

I. AĠGAĠ (AĠOLĠS) BĠZANS DÖNEMĠ TARĠHĠ COĞRAFYASI

Ġ.Ö. 8. yüzyılın ilk yarısından yaklaĢık Ġ.S. 14. yüzyılın baĢlarına kadar Aigai, tarihi sürecin değiĢen coğrafi sınırları içinde günümüze dek varlığını korumuĢtur. Bu süreçte Aigai‟ın yakın çevresiyle bağı tarihi kaynaklara da yansımıĢtır. Sikke basan kentler arasında yer alan Aigai, antik dönemde Myrina‟ya ve Kyme‟ye yakınlığıyla bilinir14. Antik dönem yazarlarının kaleminden alıntılarla zenginleĢtirilmiĢ15, 16.- 19. yüzyıllar arasına ait Latince, Fransızca ve ender olarak Yunanca yazılmıĢ pek çok eserde, çoğunlukla kentin lokalizasyonuna yönelik verilerle Aigai‟yı bulabilmekteyiz16. 19. yüzyılda yapılan araĢtırmalarda yazıtları aracılığıyla adını duyuran Aigai, 1885-86 yıllarında Pergamon kazılarından bir grubun belgeleme, çizim ve fotoğraflama çalıĢmaları içeren yüzey araĢtırmaları “Altertümer von Aegae” adlı kitapla 1889 yılında 17 18 bilim dünyasına ulaĢır . Bu yüzyıllara ait kaynaklarda Nemrut Kale ya da Güzel Hisar olarak geçen Aigai, günümüzde Yeni ġakran‟ın on yedi kilometre doğusunda, Köseler Köyü-Gün Dağı üzerindeki konumuyla Köseler Kalesi olarak da bilinir19. Etimolojik kökeni tartıĢmalı da olsa Hellence‟den keçiye iliĢkin, “keçi yurdu” olarak tercüme edilen Aigai, Batı Anadolu‟da Aiolis dıĢında Kilikia Bölgesi‟nde Pyramus‟ta bir liman kenti20 (AyaĢ-Aigai), Yunanistan‟da Makedonya krallarının gömüldüğü baĢkent21, Krathis Nehri yakınlarında on iki Miken-Aka kentinden biri ve Aegaeus olarak da bilinen Poseidon‟a (Neptün) adanmıĢ tapınağıyla ünlü Euboea‟nın (Eğriboz Adası) batı kıyılarında olmak üzere farklı coğrafi bölgelerin kentleriyle aynı

14 J. Guadet, Aigai‟ın lokalizasyonuna iliĢkin listelemede, kentin Kyme‟nin güneyinde Kyme körfeziyle sınır teĢkil ettiğini ve depremle yok olduğunu aktarır. Bk. Guadet 1820, 30; Harwood 1812, ii; Scotti 1821, 14-15; Arneth 1837, 43; Ramsay 1881, 285. Sikkelerde “Aigai, Aigei, Aigaeon ve Aigaion” olarak geçmektedir. Ramsay 1881, 296. 15 Strabon XIII, 3. 5; Plinius, Naturalis Historia, V. 32,121. 16 Kaynaklarda “Aeolidis Ægæ” olarak geçer. Gesner 1605, 12; Leake 1830, 138, 394-395; Bergmann 1846, 11, dipnot 1; Baird 1852, 52. 17 Bk. Doğer, vd. 2012a, 188. 18 Bazı kaynaklarda “Nimroud- Kalessi” olarak geçer. Bk. Reinach 1881, 131-33, 135-36; Homolle 1881, 511; Reinach-Pottier 1882, 199, 206; Desjardins 1882, 413; Heuzey 1883, 467; Dumont 1883, 346-375; Clerc 1886, 275-77, 286, 288, 291, 294-95; Lechat-Radet 1887, 392; Clerc 1891, 215-19, 222-24, 228, 234, 236; Leroy 1971, 245; Duchêne 1996, 281; Duchêne 2006, 315. 19 Doğer 1998, 17-18. 20 Kilikia bölgesi Aegae kenti için bk.: Harwood 1812,ii; Eckhel 1839, 65, 491. 21 Makedonya‟daki Aigai (Aegeae olarak) için bk.: Radt 2002, 278; Marangoni 2007, 5; Kottaridi 2009, 31.

1 ismi taĢır22. Yunanistan‟ın ve Anadolu‟nun birkaç yerleĢimiyle aynı adı taĢıyan antik dönem orijinli diğer kentlerinden Aiolis Aigai‟yı olarak ayrılır.

Resim 1. Aigai‟ın konumu (Radt‟tan alınarak; Radt 2002)

Ġ.Ö. 1100 yıllarından sonra Batı Anadolu kıyılarında Ionia içinde kalan Aiolis Bölgesi‟nde (Res.1) Kyme, Larissa, Neonteikhos, Temnos, Killa, Notion, Aigiroessa, Pitane, Aigai, Myrina ve Gryneion ile daha sonraları IonlaĢan Smyrna‟nın bulunduğu kentler, Yunanistan‟dan göç eden Hellenler tarafından kurulur23. Herodotos‟un (Ġ.Ö. 5. yüzyıl) Aiolis Bölgesi‟nin denizden en uzakta kurulmuĢ on iki kenti arasında saydığı Aigai kenti, Mysia kıyısına biraz uzakta Kyme ve Temnos‟la komĢudur24. Titnaios Nehri‟ne yakın, Pergamon‟un yaklaĢık 40 km. güneyindeki dağlık bölgede Yund Dağı

22 W. Smith‟in 1854 yılına ait Yunan ve Roma sözlüğünün C. Anthon tarafından revize edilmiĢ 1860 yılı basımındaki “Aegae” maddesi için bk. Smith 1860, 14. J. Lempriére, sadece Makedonya ve Euboia Aigai‟ından bahseder. Lempriére 1794, 15. Aiolis (Aeolidis olarak) için Thessalia (Lat. Emathiae) ve Asia Aiolis‟inden bahsedilir. Estienne 1590, 15; Müller 1831, 8; Conrad 1861, 11; Guadet 1820, 30. 23 Crusius 1624, 36; Mentelle 1813, 40-42; Berard 1959-1; Lagona 1994, 143-173; Rose 2008, 399-430. 24 Herodotos I.149; Strabon XIII.3,5.

(Aspordenon) üzerinde konumlanır25. Ġ.Ö. 6. yüzyıldan itibaren güçlü surlarla çevrili bir akropolise sahiptir26. Aigai‟ın sınırları, batıda Myrina ve Kyme‟den baĢlar; doğuda Apollonis ve Magnesia‟ya; kuzeyde Pergamon‟a ve güneyde Temnos‟a kadar uzanır27. Aigai, Hellen kentleri arasında komĢusu Temnos ile birlikte Ġ.Ö. 547-334 yılları arasında Pers iĢgaline karĢı direnir; Kyme ve Myrina gibi kıyı kentlerinin aksine, Ġ.Ö. 5. yüzyılda Atina‟nın kurduğu Attika-Delos Deniz Birliği adı verilen askeri ve siyasi ittifakın vergi listelerinde de yer almaz28. Ġ.Ö. 281‟de Batı Anadolu‟da Philetairos (Ġ.Ö. 281-263) tarafından Pergamon Krallığının temelleri atılır29. Bölgenin conventus juridicus30 vasıflı Pergamon ile Aigai‟ın sıkı iliĢkisi, kentin yakınında Apollon Khresterios Tapınağı‟nda bulunan yazıtla belgenir31. Pergamon Krallığı, I. Eumenes (Ġ.Ö. 263-241) döneminde Batı Anadolu‟nun en önemli gücü haline gelmiĢ ve Aigai‟ın da kontrolünü almıĢtır32. Ġ.Ö. 188‟de özgürlüğüne kavuĢan kent, Bithynia Kralı Prusias II‟nin Ġ.Ö. 156-54 yılları arasındaki iĢgalinden büyük zarar görür33. Ġ.Ö. 130‟da Aigai da dahil olmak üzere tüm Batı Anadolu Roma egemenliğine girer34. Aigai, Hellenistik dönemde geliĢir; dönemin en önemli iki yapısı Agora ve Bouleuterion‟dur35. Roma egemenliğinde kent hamam yapıları bakımından zenginleĢir36. Büyük yıkıma neden olan Ġ.S. 17 yılı depreminde bölgedeki civar kentler gibi geniĢ ölçüde zarar gören Aigai, Ġmparator Tiberius‟un yardımlarıyla yeniden kurulur37.

25 Sevin 2001, 73-75,78. Batı Anadolu‟nun antik dönem kartografyası için bk. Stewig, 1968, 68, harita 18, 57. 26 Radt 2002, 278; Doğer 2012a, 51. 27 Ramsay 1960, 124. 28 Ramsay 1881, 285, 296. 29 Aigai‟da 2004 yılında ele geçen bir dekret bu döneme ait kaynaklardan biridir. Bk. Doğer vd. 2008, 210-211. 30 Lechat- Radet 1887, 396. 31 Sezgin 2011, 77. 32 Radt 2002, 27-28. 33 Sezgin 2011, 76, 78, 84. 34 Doğer 1998, 36-37. 35 Yapılarla ilgili geniĢ bilgi için bk. Doğer 2012a, 51; W. Radt, Pergamon‟un Aigai‟da gücünü güneydeki komĢularına göstermeye yönelik olduğunu belirtir. Pergamon Yukarı Agorası ile Aigai Agorası arasında yakın benzerlikler olduğunu, bu nedenle Pergamon Agorasının da Aigai Agorası gibi olması gerektiğini belirtir. Radt 2002, 19, 68, 278. 36 Doğer 2012a, 51. 37 Doğer 1998, 40, 41.

Ġ.S. 113 yılında kurulup Senato bünyesinde idare edilen Asia Eyaleti38, (Provincia Asia) Bizans Ġmparatorluğu sınırları içinde Diokletianus‟un (285-305) reformundaki yönetim değiĢikliğiyle daha küçük birimlere (Asia, Karia, Lydia, Hellespontus ve Lykia) ayrılır39. Justinianus döneminden sonra Mavrikios‟un (582-602) Ravenna ve Kartaca Eksarhlıkları Bizans idaresinin askerileĢtirilmesi devrini açarak themalar sistemine örnek oluĢturur40. Askeri valilikler halindeki bu teĢkilatlanma, 7. yüzyılda Themalar sistemiyle Diokletianus-Konstantinos nizamına son vererek Bizans devletinin eyalet idaresindeki Roma yapısını da tamamen değiĢtirir41. Herakleios (610- 641) döneminden itibaren oluĢturulan bu kolordulardan Thrakesion Theması‟na 8. yüzyılda üç ayrı askeri bölgeden Anatolikon‟un batı kısmındaki topraklar bırakılır42. 9. yüzyıla kadar aralıklarla devam eden Arap akınları, Selçuklular ve Haçlı Seferleri, yine aynı yüzyılın sonlarından 13. yüzyılın baĢlarına kadar Smyrna‟dan idare edilen Samos Theması ve 1162-1173 yılları arasında I. Manuel Komnenos tarafından yaratılan Neokastra Theması bölgenin değiĢen siyasi durumuyla iliĢkili tarihlerdir. Bölge, Myriokephalon (1176) yakınlarındaki felaketten sonra, 1204‟teki Latin iĢgalinden kaçan Laskaris Hanedanlığı‟nın Ġznik Ġmparatorluğu‟nun idaresini yeniden hakim kılmasıyla yaklaĢık 14. yüzyılın baĢlarına dek canlı kalır. Bu süreç içinde Batı Anadolu‟da Pergamon, Ephesos ve Smyrna gibi merkezlerin dıĢında genelde Bizans kentleriyle ilgili araĢtırmaların son derece kısıtlı ve kırsal kesimle birlikte talihlerinin de belirsiz ve tartıĢmalı olduğu görülür43. Tarihi

38 Külzer 2011, 30. 39 Provincia (eyalet) terimi Roma‟da kıdemli bir memura verilen görevi ifade eder. Akdeniz fütuhatı devrinde bu kelime fethedilen sahalar için kullanılmaya baĢlar ve sonradan Roma‟ya tabi olan sahaları da içine alır. Bu sahalar sonradan provincia halinde organize edilir. Ayrıntılı bilgi için bk. Demircioğlu 1967, 443. 40 Ostrogorsky 1999, 74. 41 Thema sistemiyle ilgili daha ayrıntılı bilgi için bk. Browning 1980, 49-50; Ostrogorsky 1999, 89-92, 99, 123-124; Kaegi 2000, 403. 42 Ostrogorsky 1999, 147. 780‟de themanın merkezi Khonae (Honaz), 933‟te Ephesos, I. Manuel Komnenos döneminde (1143- 1180) ise Philadelphia‟dır (AlaĢehir). Treadgold 1995, 30; Magdalino 1993, 491. Themanın Doukası (vali-komutanı) Epi tou Kerasmatos rütbeli Ioannes Kantakouzenos‟tur. Georgios Akropolites (çev. B. Umar) 2008, 89; Haldon 2007, 117. 43 G. Ostrogorsky, Bizans kentlerinin tarihi hakkında yayınlarda sıkça karĢılaĢılmayan birkaç kaynağa yer verir. Bu kaynaklar, G. I. Bratianu, Priviléges et franchises municipales dans l’Empire byzantin (Paris,1936), E. Kirsten, “Die byzantinische Stadt”, Berichte zum XI. Internationalen Byzantiniscten Kongress (Munich,1958), F. Dölger, “Die frühbyzantinische und byzantinisch beeinflusste Stadt”, Atti del 3’ Conoresso internazionale di studi sull’alto medioevo (Spoleto, 1958), p.Iff yayınlardır. Ostrogorsky 1999, 148,

4 kaynaklara dayalı tetkiklerin yetersizliği araĢtırmacıları arkeolojik verilere yöneltmiĢ; bunlardan dönemsel değiĢimleri aydınlatması bakımından sikke gibi Bizans tarihinin ekonomik ve siyasi hareketliliğini ortaya koyan arkeolojik veriler, kentlerin tarihine iliĢkin derinlemesine araĢtırılması safhasında pek çok araĢtırmacı tarafından güvenilirliğinin az bulunması nedeniyle piskoposluk listelerine tercih edilmiĢtir44. Bizans Ekklesia‟sında metropolit ve piskoposların listesi ile hiyerarĢik yerini belirten belgeler (Notitiae Episcopatuum) ve bu kayıtların karĢılaĢtırılmalı kullanılmasıyla ulaĢılan bilgiler son derece kısıtlıdır. Bizans kentlerine iliĢkin araĢtırmalarda dönemin resmi kayıtları ve edebi metinleri, seyahatname ve coğrafi kaynakları önemli bir yer tutar. Bunlar arasında piskoposluk listeleri için ilk olarak, hakkında hiçbir bilginin bulunmadığı kilise tarihçisi Hierokles‟in Synekdemos’ adlı eseri akla gelir. 1735‟te Hollandalı bilgin Peter Wesseling gibi pek çok bilim adamına temel kaynak olan bu eserin 535 öncesine -I. Justinianus döneminin (527-565) baĢlarına- ait olduğu düĢünülmektedir45. 4. yüzyılın ortasında yazılan Expositio adlı eserden, Ģarap, zeytinyağı ve tahıl açısından zenginliğiyle övünülen Asia Eyaleti‟nde, Ephesoslu Ioannes‟in önderliğinde, yaklaĢık 100 kadar kilisenin ve 12 manastırın kurulduğu öğrenilmektedir46. Ġmparatorun gerçekleĢtirdiği idari reformdan sonra eyaletin dört metropolitliğini Ephesos, Smyrna, Pergamon ve Tralleis kentleri almıĢ; fakat bu yüzyıllar içinde Ephesos piskoposunun senatonun iki eyaletinden biri olan Asia‟da gittikçe daha etkili, öncü rol kazanmasıyla devlet idaresini esas alan Kilise‟nin de bu merkezden yönetilmesine zemin hazırlamıĢtır47. Bununla birlikte Ephesos, Konstantinopolis Patrikliği idaresi altında Asia Diokesisliği‟ne bağlı olarak bünyesindeki piskoposluklarla birlikte düzenlenen konsillere ev sahipliği yapmıĢ48; 451‟e kadar bağlı olan Smyrna piskoposunu da bağımsız baĢpiskopos olarak tanımak zorunda kalmıĢtır49.

202, dipnot 1,1a. C. Bouras‟ın 8.-15. yüzyıllar arasında Bizans kentlerine iliĢkin makalesi de bu kaynakçaya eklenebilir. C. Bouras, “Aspects of the Byzantine City Eighth-Fifteenth Century”, DOP 39, 2002, 497-528. 44 Ostrogorsky 1959, 54. 45 Smith 1860, 369. 46 Külzer 2011, 31. 47 Dvornik 1990, 3. 48 S. Pirker‟in, Bizans Dönemi (4.-15. yüzyıl) piskoposluklarını gösteren haritası için bk. Pirker 1989, TAVO 19. 49 Külzer 2011, 31; Radt 2002, 47.

Aigai‟ın da bağlı olduğu Ephesos piskoposluklarını ortaya koyan kaynaklar arasında en zengin liste 520 piskoposun dahil olduğu 451 yılı Khalkedon Konsiline ait belgelerde bulunur. Listede Smyrna‟dan sonra yer alan Aigai, (Aegae olarak) Piskopos Kyriakus tarafından konsilde temsil edilir50. G. Fedalto‟nun 1988 tarihli “Hierarcia Ecclesiastica Orientalis” adlı yayınında listenin en baĢında bağlı oldukları Ephesos Metropolitliği olmak üzere verilen alfabetik sıralamaya göre Asia Diokesisliğinde bulunan Aigai‟da (Aega/Aegaea olarak) 8 Ağustos 449 tarihinden önce Piskopos Theodorus görev yapmıĢtır51. Bu bağlamda Ephesos‟a bağlı piskoposluklardan Aigai‟ın olasılıkla I. Nikaia Konsili‟ne göre en geç 325-449 yılları arasında piskoposluk mertebesinde olması gerektiği söylenebilir. Ayrıca araĢtırmacı, 451 yılı Khalkedon Konsili‟nden sonra da 458/459 yıllarında Aigai‟da Piskopos Rufinus‟un bulunduğunu aktarır52. Buna ek olarak eski kentlerle ilgili bilgi veren kilise tarihçisi Hierokles‟in (Ġ.S. 5. yüzyıl) Synekdemos‟unda53 ise Aigai (Apae olarak) 935 kente sahip 64 provincia/eparkhia (eyalet) içinde, 20. sırada yer alan Asia Eyaleti‟nin Ephesos metropolitliğine bağlı 43 kentten (urbes) biridir54. P. Wesseling‟in derlemesine yer veren G. Parthey, Hierokles‟in Synekdemos’unda geçen Aigai‟ın (Apae olarak), Yunanca listenin hemen altındaki -660 16 referans numarasıyla- Latince tercümesinde Suidas Lexikon’unda ve Leidensis Kodex’inde, Byzantiumlu Stephanus‟ta ve Strabon‟da bahsi geçen yerin Myrina yakınlarındaki Aiolis Aigai‟ı olduğunu belirterek düzeltir55. W. M. Ramsay de, Khalkedon Konsili‟nde adları geçen Aigai baĢta olmak üzere Argiza (Algiza olarak), Auliou Kome ve Temnos‟un Hierokles‟in zamanında birer piskoposluk olduğunu belirtir56. Fransız araĢtırmacı P. Culerrier‟in 5. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar Ephesos‟a bağlı piskoposlukların synodal (kilise meclisi) listesine göre, yedinci genel konsil 787

50 Piskopos Kyriakus‟un Aigai‟da görev yaptığı dönem 8 Ağustos 449- Ekim 451 tarihleridir. Fedalto 1988, 118; Price-Gaddis 2005, 8, 39, 123, 126, 146, 210, 211, 238, 286, 353. 51 Photius Bibliotheca, cod. 253:762 (Ed.I. Bekkeri 1824, 468); Fedalto 1988, 118. 52 Fedalto 1988, 118. 53 Hierokles‟in Synekdemos‟u Ġtalya ve Kuzey Afrika eyaletlerini içermez. Mango 2008, 69. Notitiae Episcopatuum (piskoposluk listeleri) içinde en çok bilinen ve en erken tarihli grup Hierokles‟in Synekdemos‟undaki sıralamadır. Bu düzen, 6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar olan dönemde oluĢturulur. Bk. Brubaker-Haldon 2001, 298. 54 Parthey 1866, 17. 55 Parthey 1866, 19. 56 Ramsay 1890, 113.

6 yılı Nikaia Konsili‟ne kadar 6. ve 7. yüzyıllarda görevlendirilen Aigai piskoposları bilinmemektedir57. 787‟deki II. Nikaia Konsili‟nin listelerine göre 31 piskoposla en yüksek sayının kaydedilmiĢ olmasıysa dogmatik öneminden kaynaklandığı Ģeklinde yorumlanır58. Böylece ilk oturumun protokolündeki baĢta Aigai olmak üzere Tiai, Siai ve Gargara Piskoposluklarının temsilcilerine rezerve edilen sıralama da bu öneme bağlanır59. Piskopos Konstantinos tarafından kentin (Agae olarak) II. Nikaia Konsili‟nde de temsil edilmiĢ olması Aigai‟ın bu tarihte piskoposluk olduğunu göstermektedir60. 879‟da ise kentin mümessili Piskopos Menas‟tır61.

Aigai, Aega, Nemrut Kale ekkl. Bizans Ephesos‟un yardımcı piskoposluğu Asia Diokesisliği

Theodorus 325-431? Photius, Bibliotheca, cod. 253 Kyriakus 8 Ağustos 449 Ekim 451 Fedalto 1988,118; Culerrier 1987,153 Rufinus 458/459 Fedalto 1988,118; Mansi 7,917d Konstantin 787 Culerrier1987,153; Mansi 12,995b,1099a;13,141c,368c,388a; Darrouzes 1975,28

Menas 879 Mansi 17,377c; Culerrier 1987,153 Ioannes 1167 Culerrier 1987,153 Georgios 1230 Culerrier 1987,153

Not: G. Fedalto ve P. Culerrier‟den faydalanılarak hazırlanmıĢtır.

Aigai Piskoposları

Kentlerde piskoposluk himayesinin belirginleĢtiği 6.-7. yüzyıllarda kilise kaynakları, piskoposluk dıĢında, siyasi ve askeri olaylardan dolaylı olarak bahsetmektedir62. Döneme iliĢkin kaynakların bulunmasının zorluğu bir yana Bizans idaresince Asia Eyaletinde ve Batı‟da meydana gelen askeri ve siyasi felaketlerin tebaa üzerinde dalgalanması ve dini çekiĢmeleri imparatorluğu Ģekillendirir63. Filistin‟in, Suriye‟nin ve Mısır‟ın kaybedilmesinden kısa bir süre sonra kaynaklar oluĢturulmaya

57 Culerrier 1987, 142, tablo I. 58 Darrouzès 1975, 5-76 59 Culerrier 1987,146. 60 Winkelmann 2001, 255; Darrouzés 1975,28 (listede Aigai; 91AB, 93D, 94E, 100F) 61 Culerrier 1987, 142, 153, Tab. I. 62 Ruggieri 1996, 221-234. 63 Kaegi 2000, 313.

7 baĢlar. Bizans Ġmparatorluğu‟nun içerisinde bulunduğu zor koĢullar bu dönemin baĢlarında ortaya çıkmaya baĢlar ve giderek artar. 551 yılında Justinianus döneminde (527-565) Smyrna ve çevresini etkileyen büyük depremden sonra Mavrikios‟un 602‟de öldürülüp yerine Phokas‟ın (602-610) geçmesiyle bölgede askeri-siyasi bakımdan büyük bir anarĢi ve iç savaĢ ortamı oluĢur64. 605‟te sınır saldırılarına baĢlayan Sasani hükümdarı II. Hüsrev Perviz (591-628) Sardes önlerine kadar gelip kentleri yağmalar65. 7. yüzyılın ikinci yarısında Emevi Hükümdarı Muaviye‟nin orduları baĢkenti kuĢatmak üzere bölgeden geçmiĢ; hilafet donanmasının bir filosu, Kilikia sahillerini taarruz ederken Smyrna‟yı da iĢgal eder66. Arap akınları bölgedeki nüfusun azalmasına neden olur; kıyıdaki kentler ve köyler terkedilerek dağlık bölgelerde korunaklı yerlere sığınılır67. TaĢra kentlerinin çoğu ve bunların yerelleĢmiĢ ekonomileri üstündeki etkileri ağır olur; kentler, az sayıda nüfusu besleyebilen ve mevcut olduğu yerde askeri garnizon ile kilise idaresini barındıran tahkim edilmiĢ ve savunulabilir kale-kentlere dönüĢür. Bu değiĢimlerin sonucunda kent yerine kastronlar geliĢmiĢ ve Orta Bizans kent yerleĢimi Ģekillenir68. 8.-11. yüzyıllar arasında Batı Anadolu‟nun siyasi ve askeri tarihine yönümüzü çevirdiğimizde devletin dıĢ siyaseti bakımından da durumu, Abbasilerin en parlak devrini yaĢaması nedeniyle kötüleĢir; 715‟te Arapların ordu komutanı Mesleme, Ephesos‟u, 716‟da Sardes‟i ve Pergamon‟u ele geçirir69. 717‟de Ġsauria hanedanlığından III. Leon‟un tahta çıkmasının ardından 726-80 yılları arasında Ġkonaklasmus çatıĢmalarının birinci dönemi vuku bulur70. Bizans‟ta tasvir kırıcılığın dalgaları gitgide kabarmaktayken Thrakesion themasının strategosu Mikhail Lakhanodrakon kendi bölgesindeki keĢiĢleri evlenmeye ya da gözlerini kör ederek sürülmeye zorlar71. 815-43 yılları arasında Ġkonakırıcılık çatıĢmalarının ikinci döneminden sonra I. Basileios‟un

64 Kaegi 2000, 315. 65 Foss 1975, 721-747. 66 Ostrogorsky 1999, 115. 67 Stewig 1968, 43. 68 Haldon 2007, 131, 132, 271. 69 Pergamon bu tarihten itibaren yaklaĢık iki yüzyıl boyunca virane olarak kalır. Radt 2002, 48. 70 Barker 1995, 238. 71 Ostrogorsky 1999, 162. Mikhail Lakhanodrakon ile ilgili ayrıntılı bilgi için bk. Foss 1976, 86-87; Morris 1995, 13, 23; Talbot xi; Herrin 2000, 64; Skylitzes (çev.J. Wortley) 2010, 107-108; Kazhdan-Epstein 1985, 12; Rosser 2001, 92, 201, 237, 397; Turtledove 1982, 133; Brubaker-Haldon 2011, 156, 198‟de dipnot 182, 242, 243, 252, dipnot 21, 608, dipnot 107.

(867-886) tahta çıkmasıyla Makedonya Hanedanlığı baĢlar. 9. yüzyılın baĢlarına kadar Suriye, Kilikia ve Girit kıyılarından hareket eden Arap korsanların Ege Denizi‟ne girerek Batı Anadolu kıyılarındaki kentleri tehdit etmesiyle birlikte 890‟da Ephesos‟tan Edremit‟e kadar tüm kıyı bölgesini ve karĢısındaki adaları içine alan Samos Deniz Theması oluĢturulur72. Themanın merkezi Smyrna, 10. ve 11. yüzyıllar boyunca Bizans donanmasının bölgedeki en önemli üssü olarak varlığını sürdürür73. 1071 Malazgirt SavaĢı‟ndan sonra Türkler Akdeniz kıyılarından Marmara kıyılarına kadar tüm Anadolu‟ya hâkim olur; 1080/81 yılında Smyrna metropolitliği de Çakabey‟in eline geçer74. 1097‟de Haçlıların yardımı ile Nikaia‟yı ele geçiren Aleksios Komnenos (1081- 1118), Batı Anadolu‟da Smyrna, Ephesos ve Sardes‟i ve eski Lydia‟nın birçok kentini geri alarak Batı Anadolu‟da Bizans hâkimiyetini yeniden kurar75. Makedonya hanedanlığıyla baĢlayan yükselme dönemi bölgenin önemli merkezi Smyrna‟nın giderek yükseliĢiyle dini hiyerarĢi alanında da kendini belli eder. 869‟da Smyrna, kilise hiyerarĢisi içinde Ephesos piskoposluğundan ayrılarak bağımsızlığını tekrar kazanır; Ephesos‟un 3 piskoposluğu da Smyrna metropolitliğine tahsis edilir76. W. Ramsay, kentin Temnos ile birlikte Ephesos‟tan ayrılıp Smyrna metropolisliğine verildiğini belirterek Aigai‟ı ve Temnos‟u Arkhangelos ve Petra ile iliĢkilendirir77. Arkhangelos piskoposluğu, 11. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar piskoposluk listelerinde Smyrna‟ya bağlı bir piskoposluk merkezi olarak görülür ve piskoposluk baĢta Smyrna olmak üzere Aigai, Magnesia, Kyme ve Phokaia‟yı içine alır78. 11. yüzyılın ortalarından 13. yüzyılın ortalarına kadar tarihlendirilen 6 notitiae episcopatuum dizisi, kilise otoritesi altındaki kentleri ve imparatorluğun elinde olmayan yerlerin derecesini az da olsa aydınlatmaktadır79. 1166‟da Konstantinopolis‟te toplanan

72 Radt 2002, 48. 856‟da Petronas‟tan sonra Themanın strategosu Symbatios. Skylitzes (J. Worthley) 2010, 132; Rosser 2001, 321; Ostrogorsky 1999, 205, 212. 73 Radt 2002, 48. 74 Anna Komnena, Alexiad, 232 (VII,vıı.7) 75 Ostrogorsky 1999, 336. 76 Darrouzés 1981,75. 77 Ramsay 1890, 114, 115, 116, 126, 127. 78 Arkhangelos piskoposluğu için bk. Dukas (çev.B.Umar) 2008,91; Parthey 1866, 221; Darrouzés 1981, 286, 305, 330; Ramsay 1890,116; Ahrweiler 1965, 84-86; Foss-Winfield 1986, 149, Fig. 27, 28; Doğer 1998, 51, 57, 58, 276. 79 Haldon 2007, 252.

9 konsilde80 Piskopos Ioannes tarafından temsil edilen Aigai ile ilgili olarak P. Culerrier, L. Petit tarafından Αγίας diye okunup teĢhis edilen piskoposluğun Aγέας olarak düzeltildiğini aktarır81. AraĢtırmacı, yanlıĢ okunan bu yerin 787 Nikaia Konsili‟nde geçen Aigai (Αγάες olarak) olduğunu ve uygun bir Ģekilde yeniden revize edildiğini ve Phygela yakınlarındaki Lykia bölgesindeki Myra metropolitliğine bağlı olan Hagia piskoposluğu ile bir ilgisinin olmadığını ifade eder82. Niketas Khoniates‟in ve Skoutariotes‟in verdiği bilgiye göre, 1162-1173 yılları arasında dağlık bölgedeki harap ve terk edilmiĢ, Thrakesion Theması‟nın Plateia Petra, Armakourion, Lisos gibi ulaĢılması güç yalçın kalelerinin olduğu Neokastra (Yeni Kaleler)83, daha sonra Hermos ve Kaikos vadileri arasındaki kırsal alanda yaĢayan halkın güvenliğini de sağlamak için yaygınlaĢır. Aigai‟ın da stratejik konumu ve sur duvarlarındaki onarımlara göre, oluĢturulan bu stratejik ağın içinde kaldığı düĢünülür84. Son olarak Aigai, 1230 yılındaki konsilde Piskopos Georgios tarafından temsil edilir85. Myriokephalon savaĢından (1176) sonra Orta ve Batı Anadolu‟daki eyaletler üzerindeki denetim büyük ölçüde kaybedilir ve Selçuklu ordusu 1177/78 yıllarında Ege denizi kıyılarına kadar bölgeyi tümüyle iĢgal eder86. Savunmaya yönelik güçlendirmelerin yanı sıra Andronikos I Komnenos (1182/1185) döneminde feodal sınıfın çatıĢmaları sonucu Thrakesion themasında çıkan ayaklanmalarla Batı Anadolu küçük yerel hanedanlar tarafından yönetilmeye baĢlanır ve IV. Haçlı Seferi sırasında baĢkenti ele geçirip yağmalayan Haçlıların imparatorluğun topraklarını paylaĢtırmak için kendi aralarında yaptıkları anlaĢmaya bu nedenle dahil edilmez. 1204‟te Latin iĢgalinden sonra sürgünde, Nikaia‟nın baĢkent seçildiği ve Marmara denizi kıyılarından Ege Denizi kıyılarına kadar tüm Batı Anadolu‟yu kapsayan topraklar üzerinde

80 Culerrier 1987, 147-148. 81 Culerrier 1987, 153. 82 Culerrier 1987, 148. 83 Bu tahkimattan Arkhangelos için de bahsedilmiĢtir. Adramyttion, Pergamon ve Khliara arasındaki dağlık bölgeyi ifade eden themanın baĢkenti sözü edilen bu üç kentten biridir. 1198‟de yayınlanan III. Aleksios Angelos’un Fermanı ve Partitio Romaniae‟de Neokastra Themasının yarım asır sonrasına ait belgeleri olması açısından önemlidir. 12. yüzyılın sonunda Neokastra‟nın tanımladığı alan Pergamon ve Khliara arasındaki bölgedir. Adramyttion bu bölgeye dahil değildir. Ahrweiler 1965, 133. 84 Tok 2010, 306-307, Res.15. 85 Culerrier 1987, 153. 86 Ayönü 2007,142.

Theodoros Laskaris‟in (1204-1222) devlet yönetimi kurmaya çalıĢtığı dönemde Batı Anadolu‟nun yerel hanedanlıklarını da ortadan kaldırmaya çalıĢır. 1212‟deki Nymphaion sınır antlaĢmasına göre Latinler Marmara denizinin kıyısından baĢlayıp Edremit‟e kadar uzanan toprakları himaye ederken Smyrna ve çevresiyle birlikte Batı Anadolu‟nun büyük bir kısmıysa Ġznik Devletinin sınırları içinde kalır87. III. Ioannes Vatatzes döneminde (1222-54) Nymphaion devletin idari baĢkenti olur. 1261‟de Konstantinopolis‟in yeniden Bizans‟ın eline geçmesiyle baĢkent Ġznik‟ten taĢınır. Bu dönemde Balkanların tehdit altında olması nedeniyle bölgeye Batı Anadolu‟dan askeri kuvvet aktarılır ve imparator Mikhail Palaiologos‟un bu tutumu halkı rahatsız eder, en önemlisi Mysia bölgesinde Zygos-Trikokkia‟da (muhtemelen Yund Dağı çevresinde) çıkan ayaklanmalara sebep olur88. 1261‟de imzalanan Nymphaion antlaĢması ile Smyrna, Ceneviz imtiyazlarına tabi olur. 1269 yılında Büyük Menderes Vadisinden kuzeye doğru ilerlemeye çalıĢan Türkmenlere karĢı Andronikos II Palaiologos (1282-1328) bölgenin savunulmasında 1302‟de Alanlar ve 1304‟te Katalanların yardımını alır. Kırsal alanları tümüyle iĢgal ettikleri için Bizans kentlerinin aralarındaki bağlantı da kesildi. 1300 yılı civarında Anadolu neredeyse tümüyle Türklerin eline geçer. Ġznik, Ġzmit, Bursa, Sardes, Philadelphia, Magnesia gibi birkaç müstahkem kale dıĢında Batı Anadolu birçok Türk beyi tarafından paylaĢılır89.

87 Lembos, Kuzenas ve Sosandra gibi bazı manastırlar toprak bağıĢları nedeniyle bölgede önemli ekonomik güç odakları halinde geldiler. Smyrna ve çevresindeki yerleĢimlerin bağıĢ olarak kabul ettiği çok sayıda taĢınmazın kaydedildiği ve günümüze ulaĢan tapu kayıt defterleri 13. yüzyıl Smyrna‟sı için önemli bir tarihi coğrafya kaynağı olarak kabul edilmektedir. Doğer 2006,136. 88 Doğer 2006, 143. 89 Ostrogorsky 1999, 454.

Smyrna Aigai Pergamon 284-305 Diokletianus dönemi 285-305 Diokletianus dönemi Asia Eyaleti metropolü Asia Eyaleti metropolü 395-408 Arkadius dönemi surların yenilenmesi 399 Got saldırıları 403-404 Ġsauralıların ayaklanması 450-457 Markianos * 450-530 Putperestlik 527-565 Justinianus dönemi/ Deprem * 530 Justinianus dön. (5.-6.yüzyıl) Su kemerlerinin inĢası Kilise inĢası 610-641 Heraklius dönemine ait yazıt 641-68 II. Konstans * 654 Muaviye Arap istilası 672-673 Muhammed Ġbni Abdallah-Arap istilası 672 Arap istilası 716-717 Maslama-Arap saldırıları 716 Maslama ele geçirir 842-867 III. Mikael dönemi surlarının yenilenmesi 867-886 I. Basileius dönemi 869 Smyrna piskoposluğu (Bağımsız) 9.yüzyıl sonu Samos Deniz Theması‟nın merkezi 9.yüzyılsonu Samos Deniz Theması 886-912 VI. Leon Bizans donanması üssü 1071 Malazgirt SavaĢı-Çakabey 1025 Deprem 1046 Deprem 1056 Theodosius‟un sürgün yeri 1071-78 VII. Mikael Dukas kıtlık 1078-1081 III. Nikephoros Botaneiates * 1080-90/92 Çakabey 1097 Aleksios Komnenos 1133 Türkmen akınları 12.yüzyıl Neokastra Theması 1147-48 Thrakesion Themasına saldırı II. Haçlı Seferi Rotası üzerinde 1143-1180 I. Manuel Komnenos dön. * 1143-1180 I.Manuel Komnenos dön. Türkmen akınları 1167-83? * Savunma güçlendirildi 1176 Myriokephalon savaĢı Metropolis 1177-78 Anadolu Selçuklu iĢgali 1182-85 I. Andronikos Komnenos dönemi 1185-1195 * 1195-1203 * 1204 I. Theodoros Laskaris dönemi * 1204-1222 I. Theodoros Laskaris 1208 * 1211 Antiokheia zaferi (Selçuklulara karĢı) Georgios Laskaris‟in Latinlere karĢı kent ve çevresini güçlendirmesi 1212 Nymhaion Latin-Bizans sınır antlaĢması ve Laskaris egemenliği 1222-54 III. Ioannes Vatatzes-Eirene dönemi 1254-58 II. Theodoros Laskaris dön. Lembos-Sosandra-Kuzenos manastırları Neokastra theması Tarım-hayvancılık politikası Samos Deniz Theması merkezi Savunma sisteminin güçlendirilmesi Neokastron (Liman Kalesi) 1261 VIII. Mikhael Palaiologos dön. 1260 Mikhael Palaiologos Balkanlara bölgeden askeri destek Zygos-Trikokkia‟da ayaklanma Nymphaion antlaĢması (Ceneviz-Bizans) 1269,1278 Türkmen akınları 1290-93 II. Andronikos Palaiologos dönemi Nymphaion karargâh noktası Aleksios Philanthropenos idaresi 1295 Malakes idaresi 1296 Deprem 1302 Alanlar 1300/10 Türkmenler Aigai‟ın Bizans dönemi kronolojisine genel bakıĢ. Aigai kazısı sikke buluntunlarının90, Pergamon ve Smyrna‟nın Bizans dönemi kronolojisiyle karĢılaĢtırmalı çalıĢması ile hazırlanmıĢtır.

90 Aigai kazılarında ele geçen Bizans sikkeleri yayın aĢamasında olması nedeniyle sadece tarih olarak belirtilmiĢtir.

II. AĠGAĠ ARAġTIRMALARI ve KAZILAR TARĠHÇESĠ

16. yüzyılın ortalarından itibaren Antik dönem ve Ortaçağın Bizans ve Batı Avrupa tarih yazarlığı müessesi içinde seçkin konuma sahip Bizanslı yazarlara baĢvurarak yayınlanan çoğu Latince onomastikon ya da sözlükte Aigai, aynı addaki diğer yerleĢimlerden Aiolis (Lat. Æolidis) lokazisyonuyla tanımlanır91. 18.-19. yüzyıllarda Batı Anadolu yerleĢimlerini kuzeyden güneye ziyaret eden diplomat ve gezginler genellikle Pergamon, Smyrna, Ephesos yol güzergâhını izlemiĢlerdir92. 1828 yılında F. V. Arundell, „Asia‟nın yedi kilisesini‟ ziyaretinde, Kaikos ve Hermos düzlüğü arasında kalan Temnos‟u, Strabon, Plinius ve Tabula Peutinger listesine göre yorumlar ve devamında Aigai‟ın da lokalizasyonuna iliĢkin kısa bilgi verir93. C. Texier ise antik dönem yazarlarından Herodotos‟a baĢvurarak Aigai‟ın, Aiolis bölgesinin dağlık kısmında Kyme ile Smyrna arasında bulunduğunu ifade eder94.

1837‟de arkeolog ve nümizmat J. Arneth‟in Synopsis numorum Graecorum qui in museo Caesareo Vindobonensi adservantur adlı Latince eserinde yer alan Roma dönemi imparatorlarına ait sikke listesinde, “Aiolis (Saru-Kan/Saruhanoğulları Beyliği) Aigai‟ı Güzelhisar (Fr. Chıusel-Hyssar) olarak verilmiĢtir95.

19. yüzyılın sonlarına doğru bilim dünyasında ilk olarak yazıtlarıyla tanınan Aigai, Fransız arkeolog S. Reinach tarafından ziyaret edilir; 1880 yılında Güzelhisar nehrinin kaynağına yönelen ve Nemrut Kalesi olarak adlandırılan mevkide antik bir kentin olduğunu, ilk kez 1881‟de W. M. Ramsay ile birlikte ziyaret ettiğini aktarır96. W. M. Ramsay, Güney Aiolis kentlerinden Aigai‟ın lokalizasyonu ve yakınındaki Myrina ile sıkı iliĢkisini belirterek ayrı tuttuğu Temnos‟un, Larissa ve Neonteikhos‟un coğrafi yerleri hakkında bilgi verir97. 1882‟de S. Reinach ve E. Pottier‟in Myrina Nekropol

91 Gesner 1553, 14; Estienne 1590, 15(2). 92 Smyrna ve çevresindeki antik kentleri gezen coğrafyacı ve gezginlerden birkaçı için bk. Pococke 1743-45,c.2; Arundell 1834, c.2. 93 Arundell 1828, 331-336, not 22,25. 94 Texier 1862, 222. 95 Arneth 1837, 43. 96 Reinach 1881, 131, 136. 97 Ramsay 1881, 275, 279, 285, 286, 287, 295.

13 kazıları ve kentin topografyasına iliĢkin yayınında Nemrut Kalesi‟ni ve Aigai bir epigrafiyle birlikte verir98. 1886‟da M. A. Clerc, Kiepert‟in haritasında görünen kaleyi antik dönem kaynakların da yardımıyla kentin coğrafi konumunu, birkaç yazıt, kentin doğu eteğine kurulmuĢ agora yapısının cephe ve plan çizimlerini99; 1891 yılında bilimsel ölçütlere dayanmayan kısa süreli yapılan kazılarda ele geçen buluntuları çizimleriyle birlikte sunar100. 1889‟da Pergamon kazısını yürüten R. Bohn‟un ve C. Schuchhardt‟ın ortak çalıĢmasıyla sunulan “Altertümer von Aegae”, Aigai için ilk kapsamlı yayındır ve kentin detaylı incelemesi bakımından el kitabı niteliği taĢır101.

Aigai antik kentindeki kazıların ilk sezonu 2004 yılında Prof. Dr. Ersin Doğer baĢkanlığında ve Kültür Bakanlığının katkılarıyla yeniden baĢlar. 2004-2006 yılları arasında kent nekropolü, Demirkapı sektörü, Ada I olarak adlandırılan Tiberius Kapısının doğusunda kalan insula, Bouleuterion, Agora yapısı ve doğusundaki Macellum ile 1 no.lu Sarnıç‟ta kazı çalıĢmaları yapılmıĢtır (Res.2). Kentin cadde ve sokaklarının kesiĢtiği noktaları, merdivenleri ve çevresinde bölgenin diğer yerleĢim noktalarıyla bağlantısını sağlayan yol ağının belirlenmesine yönelik çalıĢmalar da bu sezonda gerçekleĢtirilmiĢtir102.

2007-2009 yılında Bouleteurion ve çevresinde kazı çalıĢmaları yoğunlaĢmıĢ; yapının dıĢında güneydoğu bölümünde Geç Bizans dönemine ait mimari izlere rastlanmıĢtır103. 2008 yılında Aigai‟ın kuruluĢ sürecine iliĢkin veriler elde etmek amacıyla akropolisin güney tarafında ve 2009‟da Bouleuterion ve Agora arasında kalan 2 no.lu sarnıçta çalıĢılmıĢtır.

2010‟da kazı çalıĢmaları iki sektörde sürdürülmüĢtür. ÇalıĢmalardan ilki agora binasının doğu duvarının hemen önünde diğeri de Bouleuterion‟un güneyinde kalan alanda yapılmıĢtır.

98 Reinach-Pottier 1882, 199, 206‟da dipnot 1. 99 Clerc 1886, 275-296. 100 Clerc 1891, 218. 101 R. Bohn&B. Schuchhardt, Alertümer von Aegae, Jahrburch des Archaologischen Instituts Erganzungsheft 2, 1889 Berlin. 102 Doğer, vd., 2008, 221-23. 103 Doğer, vd. 2009, 343-344, res 1.

2011 yılında kentin batısındaki giriĢ noktası ile adlandırılan Demirkapı sektöründe bulunan kilisenin kuzeydoğusundaki alanda, Bouleuterion ve Agora‟da çalıĢılmıĢtır.

2012 yılı kazı sezonunda çalıĢmalar, Tiberius Kapısı‟ndan Agora‟ya doğru yönelen ve caddenin kuzeyinde kalan alanda (Ada I) ve kilisenin batı duvarı dıĢında gerçekleĢmiĢtir.

2013 yılında Tiberius Kapısı‟ndaki çalıĢmalara devam edilmiĢtir. Demirkapı Sektöründe kilise yapısının yaklaĢık kuzeybatısında konumlanan sarnıçta çalıĢılmıĢtır.

Resim 2. Aigai‟ın izometrik haritası (Doğer 2012)

III. AĠGAĠ BĠZANS DÖNEMĠ BULUNTU SEKTÖRLERĠ

2004 yılından itibaren Aigai‟de sürdürülen kazılar, mimariye bağlı planlanmıĢtır. Kentin Hellenistik dönem yapılarından meclis binası (Bouleuterion), çarĢı (Agora), et- balık pazarı (Macellum) gibi sosyal yaĢamın yoğunlaĢtığı alanlarda, akropolise açılan Tiberius Kapısı ve batıya yönelen yol ayrımının sonlandığı kentin batı giriĢi Demirkapı‟da yapılan kazılarda Bizans dönemi seramiği ele geçmiĢtir. Nekropolis-antik yol, Athena Tapınağı terası ve akropolis olarak açma yeri envanterlenen seramikler yüzey buluntusu olarak kaydedilmiĢtir. Sarnıçlar da dahil olmak üzere kazılan alanların tümü için stratigrafik dokunun Bizans dönemi ile MS. 1.-3. yüzyıl buluntularının karıĢık olduğu tespit edilmiĢtir. ÇalıĢma alanlarında açığa çıkan yer yer anakayaya oyulmuĢ kanal sistemleri, kentin büyük oranda su ihtiyacını karĢılayan sarnıçları da beslemektedir. Kentteki sayısız sarnıçtan Ģimdiye kadar beĢi boĢaltılmıĢ; bunlardan agora ile meclis binası arasında kalan 2 no.lu Sarnıç ve akropolis düzlüğü üzerinde yer alan 1 no.lu Sarnıç‟tan seramiklerin %68‟i ele geçmiĢtir. Demirkapı sektöründeki sarnıcın yaklaĢık 5 m. güneyinde konumlanan kilise ve yapının batısında yer alan Hellenistik döneme ait, sura bitiĢik yan yana mekanlar, seramiklerin buluntu yeri bakımından ikincildir. Kentte Bizans dönemi mimarisinin en iyi korunduğu kilise yapısında kullanılan duvar tekniğinin benzeri Bouleuterion‟un güneyinde tespit edilmiĢ ve seramiklerin %8‟i de bu alanda bulunmuĢtur.

b. Resim 3. Seramiklerin sektörlere göre dağılımı (a. Sırsız seramik; b. Sırlı seramik)

Res.3.a‟ya göre sırsız seramikler en yoğun 1 no.lu Sarnıç‟tan (%77) çıkarılmıĢ; buluntuların çoğu sarnıç içinde, -2.92 m. kotta (%34) bulunmuĢ; doğu ve kuzey duvar dıĢında olmak üzere avlu çevresinde yapılan çalıĢmalarda az seramik ele geçmiĢtir. 1 no.lu Sarnıcı, seramik dağılımı bakımından Agora meydanındaki 2 no.lu Sarnıç izler. 363.36-363.15m. kot en yoğun sırlı malzemenin ele geçtiği tabakadır. 362.95-359.25m. ve 362.50-362.25m. kotlarındaki yoğunluk hemen hemen yakındır. Buluntu sayısı 361.72-361.14m. kotundan itibaren yok denecek kadar azalır. Demirkapı sektöründe sırsız seramikler, kilisenin batı cephesi dıĢındaki alanda (A ve B açmaları) 348.32-347.36m. kot aralığında, yüzeyden 1m. derinlikte yoğunluk gösterir. Kent giriĢinin kuzeyinde sura bitiĢik konumlanan mekanlarda ise günlük kullanıma ait sırsız seramik buluntu neredeyse hiç yoktur.

Res.3b‟ye göre sırlı seramikler en yoğun 2 no.lu sarnıçta (%45) bulunmuĢ; 363.36-363.15m. kottan 361.14m. kota kadar yoğunluk gösterir. Sarnıcı, sayısal ve oransal dağılım açısından Demirkapı sektörü izler. Sur duvarına bitiĢik birimlerden 3 no.lu mekanda en yoğundur. Sektörün doğusunda kalan kilise yapısının içinde apsis önünde bir parça ele geçmiĢtir. Yapının batı cephesi duvar dıĢında güneybatısındaki Ada I insulasından akan toprak nedeniyle yoğunluk görülmektedir; kilisenin kuzeydoğu köĢesinde ve batısında ele geçen seramik ile Demirkapı‟nın kuzeyinde sura bitiĢik konumlanan mekânlardaki buluntu yoğunluğu eĢittir. Alan bakımından sura bitiĢik mekanlarda buluntu yoğunluğunun kiliseye oranla daha fazla olması ya da kilisede çok az olması genel olarak Demirkapı‟da Bizans tebaasının günlük yaĢamı ne derecede sürdürüldüğünü yorumlamamıza yardımcı olur. Nitekim kilisenin batı cephesi dıĢında, kuzey duvara bitiĢik konumlanan mezarda (M5) 347.24m. kotta ele geçen Zeuksippus Ailesi II mal grubuna ait amorf sırlı, tabakada bulunan tek seramik parçasıdır. Demirkapı sektörü seramik buluntu yoğunluğunu 1 no.lu sarnıç izler. Sarnıcın içinde - 2.80-3.15m. kotta birkaç sırlı seramik çıkarılmıĢtır. Yoğunluk daha çok çevresindeki Hellenistik dönem avlusu üzerine kurulu Geç Bizans dönemi yapılaĢmasında gözlenir. Kuzey duvar dıĢı-güneybatı duvar dıĢında en fazla ele geçmiĢtir. Son olarak, Bouleuterion‟un güney sınırındaki mekanlarda, Agora‟nın kuzeybatı köĢesi ile Tiberius kapısından Demirkapı‟ya uzanan yol ayrımındaki çalıĢmalarda ele geçen seramiklerin buluntu oranı diğer sektörlerin 1/7‟si kadardır.

2 no.lu Sarnıç S SS top. 1 no.lu Sarnıç S SS top.

363.65 1 - 1 -2.80 1 8 9

-2.92 1 30 31

363.36-363.15 47 - 47 -3.00 3 11 14

363.15-362.95 - - - -3.15 1 7 8

362.95-362.73 39 2 41 k. duv. içi taĢ döĢeme5 1 6

362.75 k. duv. dıĢı gb.duvar dıĢı17 3 20

362.50-362.25 38 3 41 k. üçgen 3 - 3

362.00 sarnıcın b. taĢ döĢ. üstü 1 - 1

361.72-361.14 31 2 33 kd.alan d. duv. d. döĢ. üstü5 - 5 kuzey duvar dolgu 5 - 5

360.78 3 1 4 kb. 2 - 2

360.25 1 1 2 kuzey taĢ döĢeme 5 - 5

359.85 3 1 4 doğu duvar dıĢı 6 3 9

359.65 1 - 1 kd. 1 - 1

359.25 - 2 2

S: Sırlı seramik; SS: Sırsız seramik; top.:Toplam; *: Bizans dönemi cam, cam bilezik ve sikke buluntusu Sarnıçlarda kotlara göre Bizans seramik dağılımı

Sonuç olarak sırlı ve sırsız seramiklerin dağılımında sarnıçlar yoğunluk gösterir TabakalaĢma diğer alanlara göre daha belirgindir. Nitekim tabloda sayısal dağılımın en göze çarpan sonucu sarnıçlarda ulaĢılan derinlikte Bizans dönemine ait buluntular içermesidir. Ayrıca sarnıçlar arasında sırlı ve sırsız seramiklerin dağılımında ters orantı söz konusudur.

III.1. 1 no.lu Sarnıç

1 no.lu sarnıç, Agora‟nın yaklaĢık 70m. batısında Akropolis kuzey sur duvarının hemen dibindeki taĢ döĢemeli taban üzerinde yaklaĢık 5,5x5,5m. ölçülerinde bir avlunun doğu kenarında yer almaktadır104. Ağız kısmı yaklaĢık 2.0x1.5m. boyutlarında ve derinliği 3.50m. sarnıcın geniĢliği dibe doğru artar. Volkanik trahit ana kayaya

104 Doğer vd. 2008, 219-221, Res. 11-12.

20 oyulmuĢ sarnıcın ağzında kuzeybatı-güneydoğu yönde uzanan atkı taĢı korunmuĢtur. Sarnıcın ilk kullanım evresi Hellenistik dönemdir. 14. yüzyıl baĢlarında Saruhanoğulları idaresindeki Türkmenlerin geliĢine bağlı olarak kullanımına son verildiği evre ise Geç Bizans dönemidir. -1.80-2.45m. kotları arasında sarnıcı dolduran sütun tamburu ve pek çok mimari iĢlevli taĢ eser çıkarılmıĢtır. Yoğun kil içerikli balçık tabakası içinde -2.90-3.10m. kotta çok sayıda tüm ve tüme yakın kap ele geçmiĢtir. Geç 12.-13. yüzyıllara ait Bizans sırlı ve sırsız açık ve kapalı kaplardan oluĢan buluntu grubu yoğunluğu oluĢturur. Bunlar arasında maden kapları taklit eden tek kulplu testi, çoğu Zeuksippus Ailesi I-II olarak tanımlanan gruba ait sırlı ve slip teknikli seramik parçalar mevcuttur. Ele geçen Geç Bizans dönemi buluntu grubu sarnıcın son kullanım evresini verir. Sarnıcın değiĢen taban seviyesinin güney tarafında -3.45m. kotta sığ bir çukur içinde olasılıkla sunu olarak bırakılmıĢ ĠÖ. 2. yüzyıla ait 12 adet bronz Aigai sikkesi ele geçmiĢtir. Hellenistik dönemdeki ilk kullanım evresine ait sikkelerin dıĢında -3.40m. kota kadar 12.-13. yüzyıl Bizans seramiklerine rastlanması, sarnıcın Hellenistik dönemde kullanılmaya baĢlanmasının ardından Bizans dönemi ve öncesinde pek çok kez temizlenmiĢ olduğunu düĢündürmektedir. Nitekim Hellenistik ve Roma dönemi seramikleri çok az sayıda ele geçmiĢtir. Sarnıç yapısının konumlandığı Hellenistik dönem döĢemesinin temizlenerek geniĢletilmesiyle Bizans dönemine ait duvar kalıntıları ortaya çıkmıĢtır. Moloz taĢ, tuğla-kiremit kırıklı dolguyla yatay olarak dıĢtan bir kılıf gibi saran devĢirme bloklar, Aigai‟ın Geç Bizans dönemi yapılarının karakteristik duvar örgü tekniğini yansıtır. Nitekim 2 no.lu Sarnıç, kilise, Agora A-B yapısı ve Bouleuterion‟un güneyindeki mimari kalıntılar aynı özellikleri taĢır. Seramiklerin sayısal dağılımı incelendiğinde sarnıçtan çıkarılan sırsız seramikler yoğunluk gösterirken sarnıç etrafındaki taĢ döĢeme ve yapılaĢma üzerinde azdır; alanda ele geçen sırlı seramik yoğunluğu arasında da ters orantı söz konusudur. Seramikler genelde mermer, tuğla-kiremit kırığı ve 12.-13.yüzyıl cam bilezik parçalarıyla birlikte ele geçmiĢtir.

III.2. 2 no.lu Sarnıç

Kentin yerleĢtiği tepenin kuzeydoğu yamacında, Agora binasının batısındaki Agora meydanında bulunan sarnıç, kabaca dikdörtgen formludur ve derinliği yaklaĢık 4.81m.‟dir. Anakayanın doğu yüzü düzgünleĢtirilmiĢ olduğu tespit edilen sarnıç güneyde, yüzeyden yaklaĢık 70 cm. derinlikte güneyden kuzeye 3 m. daralarak anakayanın devamı niteliğindeki iri taĢlarla sınırlanır. Sarnıcın strüktürüne ait verilerden bir diğeri kazı çalıĢmalarında üst ve en alt kotlarda yoğunluk gösteren on beĢ kadar kemer taĢıdır. Kemerleme ile sarnıcın en az çift birimli olduğu düĢünülmektedir.

Sarnıcın ilk kullanım evresi olasılıkla 1 no.lu Sarnıç‟ta olduğu gibi Hellenistik dönem ve son evresi Geç Bizans dönemi olmalıdır. Hellenistik dönemden itibaren kullanılmaya baĢlamasının ardından Bizans dönemi ve öncesinde pek çok kez temizlenmiĢ olduğu düĢünülmektedir. Nitekim sarnıcın su seviyesine yakın kotlarda, tüme yakın korunmuĢ Bizans dönemine ait sırsız kap ve bu kota kadar az da olsa ele geçen sırlı seramik parçaları ile Hellenistik dönem sikkeleriyle bir arada bulunan Bizans dönem sikkesi, olasılıkla 13. yüzyıl sonlarına kadar olan kullanımın sürekliliğine iĢaret eder.

Sarnıcın açılması için 5.80x4.30 m. boyutlarında bir açma belirlenmiĢ; kuzeyde 363.96 m. güneyde ise 363.69 m. üst kottan 359.15m. kota kadar inilmiĢtir. Yüzeyden itibaren yaklaĢık 1 m. ara ile sarnıcın su seviyesine dek dolgu maksatlı kullanılan ve iri blok taĢlarla ya da hemen altında kanal taĢları ele geçmiĢtir. Nitekim açmanın kuzeybatı köĢesinde 363.92 m. kodunda kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda ve derine doğru devam eden anakayaya bitiĢik bir taĢ dizisi ortaya çıkarılmıĢtır. Farklı boyutlarda ele geçen kanal taĢları da anakaya üzerinden gelen yağmur sularının sarnıca ulaĢmasını sağlamada kullanılmıĢ olmalıdır. Açmanın güneyinde 363.15 m. kodunda etrafı moloz taĢla çevrelenen çukurun sarnıca ulaĢan kanal sistemiyle ilintili olduğu düĢünülür. 362.73 m. kottan itibaren sütun ve sütun baĢlığı parçaları ile arĢitrav, kanal taĢı ve iri blok taĢlar yoğunluk gösterir. 362.00 m. kotta kuzeyde ve güneyde anakaya üstüne blok taĢlar oturtulmuĢtur. Sarnıçta, I. Theodoros Laskaris (1204-1222) ve VIII. Mikhail

Palaiologos (1259-1282) dönemi sikkeleri ile 12.-13. yüzyıla ait cam, Bizans öncesi döneme ait figürin ve heykel parçaları bulunmuĢtur.

III.3. Demirkapı Sektörü

Demirkapı olarak adlandırılan alan, kentin batı bölümündeki en önemli giriĢ noktasıdır105. Yukarı kentin giriĢini oluĢturan Demirkapı muhtemelen Hellenistik Çağda kentin yamaçlara doğru geniĢlediği en güçlü dönemde açılmıĢ, 2004 yılı kazı tespitlerine göre sonraki bir dönemde (Roma döneminde?) kapatılmıĢtır. 2005 yılı kazı çalıĢmalarında Demirkapı‟nın giriĢinde, kuzeyde kentin surlarına bitiĢik nizamda açılan mekanlarda genelde az sayıda Bizans dönemine ait buluntu ele geçmiĢtir. GiriĢin bulunduğu alan doğuya doğru yükselerek devam eden plaka taĢ döĢeli bir yol sistemine sahiptir. Yolun kuzeyinde Geç Bizans dönemine ait doğu-batı doğrultusunda tek nefli bir kilise yer almaktadır. Kazı çalıĢmaları kilisenin konumlandığı alanın mimari ve buluntu niteliğine göre M.S. geç 1.-3. yüzyıl yapılanması üzerine inĢa edildiğini göstermektedir. Kilise ilk olarak, 2004 yılında üzerindeki taĢ-tuğla yıkıntının kaldırılmasıyla ortaya çıkarılmıĢtır. Duvarları, apsiste 1.40 m., diğer cephelerde en yüksek 0.65 m. korunmuĢtur. 2011 yılında kilisenin kuzeydoğu köĢesinde çalıĢmalar yoğunlaĢmıĢtır. Apsis, dıĢ cephede kademelendirilmiĢtir. Apsisin doğusunda 346.18 m. kotta kuzey- güney doğrultusunda ortaya çıkan moloz taĢlı kuru duvar örgüsü, doğu-batı doğrultusundaki duvarlarla birlikte iki mekana dönüĢmüĢ ve güneydeki mekanın batı tarafında 0.91 m. geniĢliğinde mekana bir giriĢ açıklığı belirlenmiĢtir. Bu alandaki çalıĢmalarda kireç harçlı tuğla kiremit ve boyalı sıva parçaları yoğun olarak ele geçmiĢtir. A ve B mekanını batıda sınırlayan duvarın güney yarısında seviye inme çalıĢmaları yapılırken 346.09-346.00 m. kotlarında doğu-batı yönlü diğer ikisi eksenden biraz sapma yaparak konumlanmıĢ üç mezar ortaya çıkarılmıĢtır. Mezarlar, M.S. 2.- 3.yüzyıl moloz tabakası içine yerleĢtirildiği için yön bakımından simetri göstermezler. TaĢla çevrili mezar çukurları levhalarla kapatılmıĢtır. ÇalıĢmada Mezar 1 (M1) olarak tanımlanan mezar, yapının kuzeydoğusunda M2 ve M3 arasındadır. Mezar 2 (M2)

105 Doğer vd., 2008, 209-210, Res.3.

23 yapının kuzeydoğusunda apsis temeline çok yakın konumdadır. Mezar, apsise bitiĢik kavisli duvarın altına doğru devam eder. Gömü açmanın üst kodundaki Roma dönemi duvarını da tahrip ederek toprak zemine yatırılmıĢtır. Duvarın alt kodu iskeletin bacak hizasında sonlanır. Ġskeletlerin baĢ çevresi kiremit parçaları ile desteklenmiĢ, göğüs kafesi üzerine küçük bir kiremit bastırılmıĢ; kollar göğüs altında çapraz ya da paralel birleĢir. Kilisenin kuzeydoğu köĢesi duvar dibine bitiĢtirilmiĢ mezarın güneyindeki düzgün iĢçilik gösteren dikey blokların yüzeyindeki kireç tortuları, kanalın gömü için kullanıldığını düĢündürür. Mezarlarda (M2 ve M3) ele geçen in situ kiremit parçaları 13. yüzyıla aittir.

Kilisenin kuzey cephesine paralel, doğuda 3.20 m, kuzeyde ise 5.00 m. geniĢliğinde altı birime (K1, K2, K3, K4, K5, K6) bölerek gerçekleĢtirilen kazı çalıĢmalarında iki tabaka halinde tespit edilen kireç harçla karıĢık tuğla-kiremit yıkıntı kuzey cephenin sonlandığı yerde biter; mahya kiremitlerinin de bulunduğu enkaz 12. yüzyıl sonları-13. yüzyıl tarihlerine iĢaret etmektedir ve büyük olasılıkla üst örtüye aittir. Yıkıntıdaki kiremit parçaları mezarlarda baĢ altında ve göğüs üzerinde de ele geçen parçalarla aynı dönemi vermektedir.

2004 yılında kilisenin batı cephesi duvarı dıĢında açılan yaklaĢık 2.80x4.50 m.lik kısım yamaçtan akan toprakla tekrar dolmuĢ; 2012 yılında güneye ve batıya doğru yaklaĢık 7x8 m. boyutlarında kilisenin güney duvarını hizalayacak Ģekilde belirlenen açmanın güneyinde üst kotlarda farklı iki aksta yaklaĢık güneydoğu-kuzeybatı yönünde batıya doğru devam eden Roma dönemine ait duvarlar ortaya çıkmıĢtır.

Kilisenin batısında düzgün blok taĢlarla döĢenmiĢ mekanın batısı yaklaĢık kuzey-güney doğrultusunda doğu yüzü düzgün iĢli moloz taĢ sırası ile kapatılmıĢtır. Yüzeye çok yakın açığa çıkan anakayanın da dayandığı setin doğu tarafı zeminle birlikte kireçle sıvanmıĢtır. Anakayaya oyularak yanlarda blok taĢlarla çevrelenen iki mezar kilisenin kuzeydoğusunda açılan üç mezarla aynı niteliklere sahiptir. 5 no.lu mezar taĢ döĢemeli mekanın kuzey duvarına bitiĢik konumlanmıĢtır. Mezarlardaki kiremit dıĢında iskeletin leğen kemiği üzerinde Aigai Ģehir sikkesi bulunmuĢtur.

ÇalıĢmalara açmanın batısında yaklaĢık aynı boyutlardaki „B‟ açmasıyla 348.73 m. kotunda toprağın 347.94 m. kota kadar kaldırılmasıyla devam edilmiĢtir. Bu alanda özellikle güney yarısında toprak son derece sert ve sıkıĢmıĢtır. „A‟ açmasındaki duvarın devamı ortaya çıkmıĢ ve açmanın güney sınırındaki 348.61 m. kottaki duvara paralel, doğuda dar olmak üzere dikdörtgen planlı bir mekana dönüĢmüĢtür. Bu mekanda yanık toprak ve karbon parçaları yoğunluk gösterir.

Demirkapı sektöründe sura bitiĢik konumlanan mekânlarda anonim follis (1075- 1080), kilisede II. Konstans (641-668) dönemi ait sikke ile 2004 yılında kilisenin kuzey duvarının apsise yakın tarafında yapılan sondajda I sınıfı follis (1078-1081) ele geçmiĢtir. Kilisenin kuzeydoğusu ve batısındaki çalıĢmalarda MS. 2.-3.yüzyıla ait günlük kullanım kaplarına ait ağız, kaide ve amorf parçalar bulunmuĢtur. 12.-en geç 14.yüzyıl baĢına ait olabilecek sırlı seramik, az sayıda cam, maden, maden cürufu parçaları bulunmuĢtur. Az sayıda terra sigillata kap parçaları da vardır. Arkaik ve Hellenistik döneme ait birkaç parça dıĢında opus tessalatum, cam, kandil fitili, çivi, cüruf gibi eser niteliği taĢımayan maden ve Roma-Bizans dönemi iĢlenmemiĢ kemik ele geçmiĢtir.

III.4. Bouleuterion

2010 yılında Bouleuterion‟un dıĢında güneybatısında ve güneydoğusunda kazı çalıĢmaları yapılmıĢtır (Res.4). YaklaĢık 14x5.70m. boyutlarındaki alanda bir bölümü yapının enkazı kaldırılmıĢtır. Yıkıntı içinde sırlı seramikler ele geçmiĢtir. Kazılan alanın batı sınırını oluĢturan 4 no.lu duvarın güney tarafında 361.73m. kotunda muhtemelen deri ya da dokumadan bir kese içinde. Aralarında Latin (Tip A, darp yeri. Selanik, 1204- 1224 tarihli) ve Bulgar imitasyonları da bulunduğu sikkeler ile II. Ġsaakios Angelos (1185-1195), I. Theodoros Laskaris (1208-1222), dönemine ait 22 çukur sikke bulunmuĢtur106. Bouleuterion‟un güneyindeki enkazda I. Manuel Komnenos (1143- 1180) ve III. Aleksios Angelos (1195-1203) dönemi sikkeleri ele geçmiĢtir. Bu alanda ele geçen en erken sikke Markianos (450-457) dönemine aittir ve yoğun olarak ele

106 Doğer, vd., 2010b, 343-344, Res.1,5

25 geçen kırmızı astarlı Erken Bizans dönemi seramiklerin tarihlendirilmesi açısından önemlidir.

Resim 4. Bouleterion‟un güneyinde Geç Bizans dönemine ait mekanlar

14 no.lu mekan ve kuzeyinde kalan alanda Geç Bizans dönemine ait duvar kalıntıları saptanmıĢtır. Mekanın doğu duvarına (27 no.lu) yaslanan doğu-batı doğrultusundaki duvarda (28 no.lu) çatı kiremidi ile karıĢık duvar dolgusu tespit edilmiĢtir. 15, 16 ve 17 no.lu mekanların duvar tekniği de aynı karakterdedir. Blok taĢlar, duvarın her iki yüzüne dikey olarak yerleĢtirilmiĢ; araları çatı kiremidi, seramik kırıkları ve toprak ile doldurulmuĢtur. Ele geçen çok sayıdaki mermer kırığı, kilisenin tabanında olduğu gibi zeminle iliĢkili olmalıdır. 16-17 no.lu mekanların yer döĢemeleri yapının güneyindeki taĢ döĢemelerin devamıdır. 364.34m. kottaki zemine oturan Bizans duvarları her iki mekanın da 12.-13. yüzyılda kullanıldığını gösterir. 17 no.lu mekanın batı duvarı üzerine oturan 18 no.lu mekanda doğu-batı doğrultusunda Bizans duvarı ortaya çıkarılmıĢtır. 15-17 no.lu mekanların dahil olduğu yapılaĢma, 12.-13. yüzyıllar arasında olmalıdır. Agora meydanının güneyine doğru benzer mimari özelliklere sahip Bizans duvarları mevcuttur. Sırlı seramiklerin buluntu yerleri ile mimari arasında paralellik 18 no.lu mekan dıĢında yoktur. 9 no.lu ve 11 no.lu mekanların yıkıntıları içinde 5.-6.yüzyıl ve 12. yüzyılın ikinci yarısı-13.yüzyıla ait seramikler ele geçmiĢtir.

III.5. Yenikapı/Tiberius Kapısı (Ada I)

2006 yılında Demirkapı‟nın yaklaĢık 100 m. batısındaki Yenikapı/ Tiberius Kapısı olarak tanımlanan giriĢi açılmıĢtır107. Demirkapı‟ya yönelen yol ayrımını kapatan tabaka ve yüzeyden birkaç sırlı seramik ele geçmiĢtir. GiriĢin yaklaĢık 3.68 m. uzağında Agora Caddesi‟ne paralel uzanan güney duvarı ve doğuda yarı apsidal duvarları korunmuĢ „A‟ yapısının Demirkapı‟ya yönelen yol ayrımı tarafı açılmıĢtır. 353.74 m. kottan iki sırlı kaide parçası ve doğusundaki 5 no.lu mekandan 354.12 m. kotta sırlı amorf gövde parçası ele geçmiĢtir.

III.6. Yüzey (Akropolis, Athena Tapınağı, Agora, Nekropolis-Antik yol)

Kentin kuzeydoğusunda Nekropolis alanı içinde, kente ulaĢan antik yol çalıĢmalarında, Athena Tapınağı terası ve kuzeybatı sur duvarı üzerinde ele geçen sırlı seramikler yüzey buluntusu olarak değerlendirilmiĢtir. Buluntuların çok azı dolgu ya da yıkıntı içinden ele geçmiĢtir. Tiberius Kapısı‟ndan kent merkezine doğru devam eden yolun kuzey tarafındaki yapılaĢma, akropoliste batı surda gerçekleĢtirilen çalıĢmalarda az sayıda seramik ele geçmiĢtir. Dağın kuzeydoğu yamacında, agora meydanını oluĢturan terasın doğusunda konumlanan çarĢı binasının alt katındaki mekânlarda (dükkan), binanın kuzeybatı köĢesinde ve agora duvarına paralel uzanan geç dönem duvar kalıntılarıyla birlikte yoğun Bizans seramiği bulunmuĢtur108. Akropolis‟te batı sur duvarı dibinde yapılan çalıĢmalarda anonim follis (1070- 1080), Agora caddesinde yüzeyde I. Theodoros Laskaris (1204-1222) ve Nekropolis- antik yol kazı çalıĢmalarında I. Justinianus (527-565) dönemine ait sikke ele geçmiĢtir.

107 Doğer vd., 2008, 211-214, Res.14. 108 Kazı kampanyasına ait rapor için bk. Doğer, vd. 2012a, 194-195, Res.8, çiz.4.

IV. AĠGAĠ KAZISI BĠZANS DÖNEMĠ SERAMĠK BULUNTULARI

Aigai kazılarından ele geçen Bizans Dönemi seramikleri, buluntu sektörleri bazında, Bizans seramik çalıĢmalarında temel ayırıma konu olan kırmızı ve beyaz hamurlu iki sınıf üzerinden temellendirilmiĢtir. Her iki sınıfın ana gruplamasında ise diğer bir ayırıcı eleman olan sır dikkate alınmıĢ, sırlı ve sırsız buluntular olarak tasnif edilmiĢlerdir. Sırlı buluntularda, Bizans seramik terminolojisindeki bezeme teknikleri veya coğrafi referansla isimlendirilen mal grupları alt grupları meydana getirmiĢtir. Ancak sır kullanımının baĢlıca unsur haline gelmediği erken dönem buluntuları olan Kırmızı Astarlı Kaplar (Red Slip Ware), kırmızı hamurlu sınıfın ana gruplarından bir diğeri olmuĢtur.

Sektörlerden ele geçen kırmızı ve beyaz hamurlu seramikler, hamur, üretim teknolojisi, yüzey iĢleniĢleri (astar/sır), form tipolojisi, bezeme teknikleri ve motiflerine göre irdelenmiĢtir. Seramiklerin tümünde hamur yapısı, göz ve el büyüteci ile saptanmıĢtır109.

IV.A. Kırmızı Hamurlu Seramik Buluntular IV.A.1. Kırmızı Astarlı Seramik Buluntular (LRC) (Tab. 1-2; kat.no. 1-14)

Kırmızı Astarlı Seramik buluntular Geç Roma/Erken Bizans Döneminin (4.yy- 7.yy ortası) baĢlıca seramik üretimleridir. Aigai kazılarında 10‟u ağız kenarı (kat.no.1- 10) ve 4‟ü kaide parçası (kat.no.11-14) olmak üzere 14 parça ele geçmiĢtir. Çoğu Bouleuterion‟un güneydoğusunda 18 no.lu mekan içinde ve giriĢinde bulunmuĢtur; diğer buluntu yerleri Nekropolis-Antik yol ve 1 no.lu Sarnıç‟tır. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Kırmızı astarlı seramikler, orta sertlikte, çok kireçli ve beyaz partiküllü, az mikalı, az taĢçık ve seramik kırıklı kaba hamurludur. Hamur, genelde açık kırmızı (2.5 YR 7/8) (kat.no.1,4,12), (2.5 YR 6/6) (kat.no.13) kırmızı (2.5 YR 5/6) (kat.no.6,14), açık kırmızımsı sarı (2.5 YR 7/4) (kat.no.10), kırmızımsı sarı (5 YR 7/6) (kat.no.3,7), (5 YR 7/8) (kat.no.2,8), (5 YR 6/8) (kat.no.5,11), kırmızımsı kahverengi (2.5 YR 6/3) (kat.no.9) tonlardadır.

109 Seramiklerin hamur, yüzey, astar ve sır rengi Munsell kataloğuna göre tespit edilmiĢtir. Munsell Color Charts 1998.

Yüzeyin işlenişi-Astar: Buluntuların astarları genelde açık kırmızı (10 R 6/6) (kat.no. 1, 2,4,9,12,13,14), (2.5 YR 6/6) (kat.no.5), kırmızı (2.5 YR 5/6) (kat.no.6), (10 R 5/6) (kat.no. 11), açık kırmızı-kırmızı arası (10 R 5/8-6/8) (kat.no.7) tonlardadır; iki örnekte içte ve dıĢta astar tonu farklıdır (kat.no.2,10). Astar, birkaçında tamamen (kat.no.3,8) ya da kısmen aĢınmıĢtır (kat.no.1,5,7,8,13). Form tipolojisi: Kırmızı astarlı seramik buluntular, ağız kenarı (Tablo 1.1-6, Tablo 2.7- 10), kaide (Tablo 2.11,12) ve kaidenin tondo kısmı mevcut form vermeyen parçalardan (Tablo 2.13,14) oluĢur. Form veren ağız kenarı ve gövde parçaları kalınlaĢtırılmıĢ, düĢey ağız kenarlı kaselere aittir. Kaselerin ağız çapları 11.0- 28.0cm. arasında değiĢir. GeniĢ, alçak halka kaideli iki parçanın da kaide çapları 10.0cm. (Tablo 2.11) ve 11.0cm.‟dir (Tablo 2.12). J.W. Hayes‟in sınıflandırmasına göre bakıldığında Form 3B (Tablo 1.1,2), içe çekik yüksek ağız kenarlı parçalar, 3E (Tablo 1.3), kısa düĢey ağız kenarlı parçalar, 3F (Tablo 1.4-6) ve 3H (Tablo 2.7-9) formlarının varyasyonları olmalıdır. Bezeme tekniği ve bezeme: Buluntuların bazılarında dıĢ ağız kenarında rulet baskı tekniğinde bezemeye sahiptir. EĢit aralıklarla düĢey taramalar (Tablo 1.1, Tablo 2.7) çoklu dalga sıraları (Tablo 1.2, Tablo 2.8), üçgen çentik (Tablo 1.3), parantez Ģekilli baskı sıraları içerir (Tablo 1.4). Tondo kısmı korunmuĢ bir kaide parçasında etrafı oval biçimli palmiye dalı çevrelenmiĢ içleri çizgisel dekorlu küçük rozetler (Tablo 2.13); bir diğerinde çift konturlu haç motifi (Tablo 2.14) bulunur. Ağız kenarı (Tablo 1.2.5,6, Tablo 2.9,10) ve kaide parçalarından (Tablo 2.11,12) bazıları da bezemesizdir. Buluntular, korunan profil ve bezemeye göre Hayes Form 3 ile uyumludur.

IV.A.2. Sırlı Seramik Buluntular IV.A.2.I. Ege Tipi Kazıma Mal Grubu (Aegean Sgraffito Ware) (Tab. 3-6; kat.no. 15-48)

Ege Tipi Kazıma Mal Grubu Geç Orta Bizans Döneminin (12.yy-13yy.ilkyarısı), form, teknik özellikler, dekorasyon bakımından bütünlüğü ile karakterize olan çok talep görmüĢ geniĢ çaplı üretimleridir (mass production).

Ege Tipi olarak ilk kez A. H. S. Megaw tarafından adlandırılmıĢlardır. Kıbrıs Paphos‟ta bir Bizans ve Frank Kalesinin (Saranda Kolones) en geç tarihli 1222 depremi olarak belirlenen arkeolojik kazısından elde geçmiĢlerdir. A.H.S. Megaw, Paphos kalın kazıma tekniği ile bezenmiĢ buluntuları erken 13.yüzyıla tarihlendirerek bu kapların bezeme ve form olarak protiplerinin Ege‟de bir veya birden fazla imalathaneye ait olduğunu belirtmektedir. 12.yüzyıl sonlarına tarihlediği (geç 12. yüzyıl) protip üretimlerin bütün örneklerinin monokrom sıra sahip olduğunu ve bu imalathanelerin arada yeĢil katkılı sır da kullandıklarını böylece Paphos kaplarına dek uzanan üslubun oluĢtuğunu vurgulanmaktadır. Paphos kaplarının Ege‟ye ait aynı imalathanelerin daha geç üretimleri olabileceği ihtimali üzerinde durmaktadır. Megaw‟ın çalıĢması sırasında sır altına kalın kazıma kalemi veya boya ile oluĢturulmuĢ bezemelere sahip seramikler tasniflenirken; bugün kargo batıklarının yanı sıra kıyı kentleri ve periferilerindeki yerleĢimlerde gittikçe artan buluntu sayısı yeni form ve bezeme yorumları olduğu ortaya çıkmıĢtır110. DıĢ yüzeyin iĢleniĢi gibi teknik ayrıntılarda da çeĢitlemelerin fark edilmesi, analitik çalıĢmalar111, Yunanistan veya Ege Adalarında üretildiği düĢünülen kapların üretim yeri çeĢitliliği ve kronolojisi üzerine çalıĢmaları yoğunlaĢtırmıĢtır. Bezemede kazıma (Incised) tekniğinin yanı sıra, ince kazıma (Fine Sgraffito), ince-kalın kazıma (Incised-Sgraffito), geniĢ oyma (Champlevé), boyama-ince kazımanın (Painted- Sgraffito) kullanıldığı buluntular özellikle hamur ve form tutarlılığı112 da gözönüne alınarak Ege Malları dahilinde ele alınmaya baĢlanmıĢtır.113 Bu tezde de, bu gruplar dahiline tasnif yapılmıĢtır. Ancak Ģimdiye değin süregelen Ġtalyanca „Sgraffiarie‟ fiilinden türemiĢ kazımak, çizmek eylemini tanımlayan „sgraffito‟ terimi yerine kazıma terimi kullanılmıĢtır. Alt gruplamalarda kazıma kaleminin uç geniĢliği karakteri tesis ettiğinden, çizgi nitelikleri sıfat olarak verilmiĢtir. Yayınlı buluntulardan referanslar, orijinal durumlarıyla yapılmıĢtır. Ġlintiyi sağlamak üzere bazı durumlarda her iki kullanım birarada verilmiĢtir.

110 Ege Tipi Sırlı Seramikler konusunda geniĢ bilgi için bk. Doğer 2012. 111 Waksman and von Wartburg 2006; Ünaler, Akkurt, Doğer, Kozakova 2013. 112 Bu kapların bazılarında ağıza doğru kalınlaĢan cidar ve dudak kenarında içe çekiklik bir özellik olarak verilir. Böhlendorf-Arslan 2013, 28, Kat. 407, 409. 113 Bazı buluntular için bk. Böhlendorf 2013, 192-203.

IV.A.2.1.1. Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular (Fine Sgraffito Ware) (Tab.3; kat.no. 15-25)

2 ağız kenarı (kat.no. 16, 25), 2 kaide (kat.no. 19, 21) ve 7 amorf gövde parçası (kat.no. 15, 17, 18, 20, 22-24) mevcuttur. 2 no.lu Sarnıç‟ta, Bouleuterion‟un güneyindeki 9 no.lu mekanda, Nekropolis-Antikyol ve Kuzey Hamam kazı çalıĢmalarında ele geçmiĢlerdir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Sert hamurlu, kum ve kireç katkılı, orta derecede piĢmiĢ, az gözeneklidir. Munsell katalogundan faydalanarak yapılan belirlemede hamur renkleri en sık kırmızımsı sarı (5 YR 6/8) (kat.no. 15, 18, 19, 24) açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4) (kat.no.16), kırmızı (2.5 YR 5/8) (kat.no.25), açık kırmızı (2.5 YR 6/8) (kat.no.17,21), kırmızı-açık kırmızı arası (2.5 YR 5/6-6/6) (kat.no.20), sarımsı kırmızı (5 YR 5/8) (kat.no.22), pembemsi (7.5 YR 7/4) (kat.no.23) tonlardadır. Yüzey işlenişi: Buluntuların iç yüzeyi beyaz ve krem renkte astarlıdır. Amorf gövde ve kaide parçasında içte ve dıĢta astar (kat.no. 15, 18, 19, 21-24) korunmuĢtur. Ağız kenarında daha kalındır (kat.no.16,20,25). Bir buluntuda hem iç hem de dıĢ yüzeyde astar aĢınmıĢtır (kat.no.17). Seramiklerin iç ve dıĢ yüzeyi Ģeffaf açık sarı (2.5 Y 8/2, 5 Y 8/2, 5 Y 8/3, 5 Y 8/4, 5 Y 8/6) renkte sırlıdır. Bir buluntuda içte sırın çok azı korunmuĢtur (kat.no.17). DıĢ yüzeyde, amorf gövde parçalarının bazılarında sır kalıntıları mevcuttur (kat.no. 15, 22). Ağız kenarı parçalarının bazılarında dudak kısmındaki sır aĢınmıĢ (kat.no. 20, 32) ya da ağız kenarıyla birlikte sırlıdır (kat.no. 16, 20, 25). Birkaçında belli belirsiz (kat.no.17) izler mevcuttur. Bir kısmı da tümüyle sırsızdır (kat.no. 18, 19, 21, 23, 24). Form tipolojisi: Ġnce kazımalı seramik buluntular tabak ya da kase türü kaplardan oluĢur. Tanımlanabilen tek örnek ağız çapı 24.0cm. olan dıĢa açılan basit ağız kenarlı kasedir (Tablo 3.25). Diğer buluntunun ağız çapı 16.0cm.‟dir (Tablo 3.16). Bazıları, geniĢ, içe çekik (Tablo 3.19) ya da dikey (Tablo 3.21) alçak halka kaidelidir. Kaide çapları 9.0cm. (Tablo 3.21) ve 12.0cm.‟dir (Tablo 3.19). Bezeme teknikleri ve bezeme: Bezemeler iç yüzeydedir. Astarıda kaldıracak Ģekile çok ince uçlu kazıma kalemi ile kazılmak suretiyle uygulanmıĢlardır.

Bu tür mal grubunun stilistik bezeme kompozisyonu, merkezi madalyon ve bunu çevreleyen çeĢitli geniĢlikte bantlardan örnekler dört parça buluntuda kısmen korunmuĢtur (Tablo 3. 15-18). Bu tür üretimlerde, merkezi madalyonlarda tercih edilen bezeme türü palmet motifinin yorumları olmasına karĢın, dar bantlarda kıvrım dal- dejenere kıvrım dallar yer alır. Kat.15‟deki kaide ve gövde parçasında da palmet motifinin varyasyonlarından “BölünmüĢ veya Parçalı Palmet/Split Palmette” olarak tanımlanan tipin en dejenere uygulaması izlenir. Kat.no. 16, 17, 18, 19‟daki buluntular üzerindeki bantlarda da seri üretimin verdiği dejenerasyonla spiraller, dalgalı taramalar haline gelmiĢ bitkisel kıvrım dal uygulamaları görülür. Bezemelerin herhangi bantla kuĢatılmaksızın iç yüzeye serbest olarak tanzim edildiği kompozisyonlardan örnekler kat.no. 20-25‟de kayıtlı parçalarda görülür. Kat.no.20, 21 (Balık?), 22‟de kuĢ figürünün, kat.no. 23, 24, 25‟de katlı dallara sahip uzun dalların az bir kısmı korunmuĢtur. Bu stil bitkisel bezeme bu tür seramiklerde merkezdeki, kuĢ, balık, aslan, çita gibi hayvanları çevreler. Bitkisel motifin bir baĢka tipi kat.no.25‟deki ağız kenarı ve gövde parçasındadır. Kısa bir dal üzerinde içi verev taramalı yaprak veya küçük bir ağaççık bezeme kompozisyonundan kalan tek öğedir.

IV.A.2.1.2. Ġnce-Kalın Kazımalı Seramik Buluntular (Incised- Fine Sgraffito Ware) (Tab. 4; kat.no. 26, 27)

Ġnce-kalın kazımalı seramik buluntular, ağız kenarı parçası (kat.no.26) ve amorf gövde parçasından (kat.no.27) ibarettir. 2 no.lu Sarnıç ve Demirkapı sektöründeki kilisenin batı giriĢinde ele geçmiĢtir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Sert hamurlu, kum ve kireç katkılı, orta derecede piĢmiĢ, az gözeneklidir (Hamur B). Munsell katalogundan faydalanarak yapılan belirlemede hamur renkleri kırmızımsı sarı (5 YR 6/6) (kat.no.26) ve açık kırmızı (2.5 YR 6/8) (kat.no.27) tonlardadır. Yüzey işlenişi: Amorf gövde parçasının iç ve dıĢ yüzeyi pembemsi beyaz (kat.no.27) renkte astarlıdır. Diğeri ağız kenarıyla birlikte krem renkte kalın astarlıdır (kat.no.26). Buluntular, Ģeffaf açık sarı (5 Y 8/4, 2.5 Y 8/2) sırlıdır.

Form tipolojisi: Biri amorf gövde (Tablo 4.27), diğeri dıĢa doğru açılan basit ağız kenarlı kase parçasıdır (Tablo 4.26). Bezeme teknikleri ve bezeme: Dekorasyon uygulaması kalın ve ince uçlu kazıma kalemleriyle birlikte yapılmıĢtır. Bu süsleme tekniğinde figür veya motif, hem ince hem de kalın kazıma kalemleriyle çizilir veya kompozisyon her iki teknikle ayrı ayrı tamamlanmıĢ bezemelerden oluĢur. Bezemeler kabın iç yüzeyde yer alır. Bu tür buluntularının bezeme kompozisyonları, Serbest Stil /Free Style114, Madalyonlu Stil/Medallion Style115 ya da Ara Stil /Intermediate Style116 olarak adlandırılan tarzdadır. Aigai‟den ele geçen iki parça buluntu (Tablo 4.26-27), üzerinde korunan band Ģeklindeki kompozisyonu ile muhtemelen Madalyonlu Stil ya da Ara Stil kaplara aittir. Bantların içi gözde bezeme dejenere Kufi yazı taklidi motiflerle dolguludur. Ancak Ġslam bezeme sanatından etkili bu motifler burada özünden ayrılarak adeta dikey taramalara dönüĢmüĢtür. Kompozisyonun ince uçla yapılan bölümleri eksiktir. Kat. 27‟de yer alan buluntu kalın kazıma teknikli gruba da ait olabilir.

IV.A.2.1.3. Kalın Kazımalı Seramik Buluntular (Incised Ware) (Tab. 4; kat.no. 28- 36)

1 ağız kenarı parçası (kat.no.28), 4 kaide (kat.no.29,31,32,33) ve 4 amorf gövde parçası (kat.no.30,34,35,36) bu gruba aittir. Bouleuterion dıĢı 11 no.lu mekan ve güney cephesindeki mekanlar, 2 no.lu Sarnıç, Demirkapı sektöründeki kilise, Nekropolis- Antikyol çalıĢmalarında ve Agora‟nın giriĢinde ele geçmiĢtir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Sert hamurlu, kum ve kireç katkılı, orta derecede piĢmiĢ, az gözeneklidir (Hamur B). Munsell’den faydalanarak hamur renkleri, açık kırmızı (2.5 YR 6/6, 6/8) (kat.no.28,31,33), kırmızı (2.5 YR 5/8) (kat.no.32), kırmızımsı

114 Bezemeler kap iç yüzeyine herhangi bandla sınırlanmaksızın serbest olarak yayılır. Kazıma-sgraffito teknikleri ile bezeli seramiklerin ilk tanımlaması ve sınıflaması Ch. Morgan tarafından Korinthos kazısı buluntularıyla yapılmıĢtır. Bk. Morgan 1942, 146-157. B. Böhlendorf-Aslan ise bir yayınında Fine Sgraffito III grubunda inceler. Böhlendorf-Arslan 2004, 123. 115 Tondodaki merkezi madalyon iç duvarda ve ağız kenarında birden fazla bandla kuĢatılır. 116 Kap merkezine serbest olarak konumlanan bezeme iç duvarda tek bir bandla kuĢatılır.

33 sarı (5 YR 6/6) (kat.no.29,30), sarımsı kırmızı (5 YR 5/6, 5/8) (kat.no.34,35), açık kırmızımsı kahverengi (kat.no.36) tonlardadır. Yüzey işlenişi: Buluntular içte beyaz (kat.no. 30, 32, 36), krem (kat.no. 28, 29, 31, 33- 35) astarlıdır. Bazılarında dıĢ yüzeyde ağız kenarından gövdeye doğru akmıĢtır (kat.no.28). bir kısmında çok az korunmuĢtur (kat.no. 29, 31, 35). Bir amorf gövde parçası ise astarsızdır (kat.no.36). Kalın kazımalı seramik buluntular, Ģeffaf sarı (5 Y 7/6) (kat.no.34) ve açık sarı (5 Y 8/3, 5 Y 7/4-8/4, 5 Y 8/6) (kat.no.28-33, 35) sırlıdır. Form tipolojisi: Ele geçen buluntular, tabak ya da kaseye ait olmalıdır. Kısmen profil veren tek buluntu hafif iç bükey kütleĢmiĢ, yuvarlak ağız kenarlı, dıĢa doğru açılan yayvan, sığ gövdeli tabağa aittir (Tablo 4.28). Kaide parçaları geniĢ, alçak halka kaidelidir (Tablo 4. 29, 31-33). Bir buluntunun kaidesi diğerlerine göre dar, yüksek dıĢa doğru açılan halka kaidelidir (kat.no.33). Kaide çapları 5.0-11.0cm. arasında değiĢir. Bezeme teknikleri ve bezeme: Literatürde Ege Tipi Kazıma Teknikli/Dekorlu seramikler olarak tanınırlar. Dekorasyon uygulaması kalın uçlu kazıma kalemiyle yapılmıĢtır. Kat.no. 28-31‟de kayıtlı buluntular bu grubun tipik kompozisyonu uçları baĢak benzeri bitkisel bezemeli radyal tarzda düzenlenmiĢ uzun saplardan izler taĢırlar. BaĢak benzeri bitkisel motifin en az stilize örneği kat.no.31‟de görülür. Diğer parçalardaki bezemeler bu kompozisyon ve motiflerin sadeleĢmesi/daha stilizasyonu ile ortaya çıkan bir ya da birkaç sarmal kıvrımlar Ģeklindedir (Tab. 4. 28, 30, 32). Kat.no.33-34‟de kayıtlı iki kaide parçasının iç yüzeyinde merkezde yer aldığı izlenen üzeri çapraz taralı eĢkenar dörtgen motifi de bu tür malların tipik bezeme elemanıdır.

Kat.no.35‟te görülen üzerine tek taraflı kısa paralel taramalar yerleĢtirilmiĢ kıvrımlar ya bitkisel kompozisyona ya da hayvan figürüne ait olabilir, kat.no 36‟da ise bezeme tanımsızdır.

IV.A.2.1.4. GeniĢ Oyma Seramik Buluntular (Champléve Ware) (Tab. 5; kat.no. 37) Aynı kaba ait iki ağız kenarı parçası tanınlanabilmektedir (kat.no.37). Demirkapı sektöründe kilisenin batı giriĢinde ele geçmiĢtir.

Hamur/kil gruplaması ve renkler: Munsell kataloguna göre hamur rengi kırmızımsı sarı (5 YR 6/6) tondadır. Yüzey işlenişi: Buluntular, sert hamurlu, kum ve kireç katkılı, orta derecede piĢmiĢ, az gözeneklidir (Hamur B). Ġçte krem renkte astarlıdır. DıĢta astar gövde üzerinde aĢınmıĢtır. Ġçte ve dıĢta Ģeffaf açık sarı (5 Y 7/3-8/3) renkte sırlıdır. Form tipolojisi: Tabak, dıĢa doğru açılan yayvan ve sığ gövdeli kütleĢmiĢ yuvarlak basit tipte ağız kenarlıdır (Tablo 5.37). Bezeme teknikleri ve bezeme: Fransızca Champléve Ware, Ġngilizce yine Incised terimi ile ifade edilen bu tarz bezeme tekniğinde, figür veya motif konturlarının dıĢında kalan geniĢ astar tabakası derince kazılmak suretiyle çıkarılır. Bu tarzda kompozisyonun alçak kabartma olarak belirmesi amaçlanmıĢtır. Zeminin kırmızısımsı kil rengi ile bezemenin beyaz veya krem renk astarlı durumu, sır fırınlaması sonucunda açık-koyu kontrast görüntü sağlanır.

Aigai‟den ele geçenbuluntuda (kat.no.37), olasılıkla ejder ve savaĢçı teması iĢlenmiĢtir. Ancak ejderin düğümlü gövdesinden bir kısım korunmuĢtur.

Diğer Buluntular:

Tab. 5. kat.38-43‟de yer alan kase parçaları; bezemeleri korunmadığı için yukarıda bahsi geçen stillerden hangisine ait olduğu anlaĢılamamıĢtır. 9 adet ağız kenarı parçası, Ege Tipi kapların formlarının bezemeye göre farklılık göstermemesi nedeniyle bu buluntular ayrı olarak ele alınmıĢtır. Buluntular, 2 no.lu Sarnıç‟ta, kilisenin kuzeydoğusunda ve batısında, Nekropolis-Antik yol kazı çalıĢmalarında ele geçmiĢtir. Hamur renkleri, kırmızı (2.5 YR 5/8) (kat.no. 38, 42), sarımsı kırmızı (5 YR 5/8, 5 YR 5/6) (kat.no. 39, 41), ve açık kırmızı (2.5 YR 5/8) (kat.no. 40, 43) tonlardadır. Ġçte sarımsı krem (kat.no.38), krem (kat.no. 39, 40) ve beyaz renkte (kat.no. 41-43) astarlıdır. Bazıları dıĢta ağız kenarıyla birlikte astarlıdır (kat.no. 39, 42). Bir buluntuda astar aĢınmıĢtır (kat.no.40). Ağız kenarı parçaları açık sarı renkte (5 Y 8/3, 5 Y 8/4, 5 Y 8/6) sırlıdır. Sırı belli belirsiz bir örnek (kat.no.41) dıĢında dıĢ yüzeyleri ağız kenarıyla birlikte sırlıdır (kat.no. 38-40, 42, 43). Basit tipte düĢey ya da düĢeye yakın sivri dudaklı

35 ağız kenarlıdır (Tablo 5. 38, 39-41). Kat.no.43‟de düĢey ağız kenarı gövdede diğer örneklere göre daha keskin bir geçiĢe sahiptir (Tablo 5.43).

IV.A.2.1.5. Boyalı-Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular (Painted-Fine Sgraffito Ware) (Tab.6; kat.no. 44-48)

Ġki kaide ve gövde parçası bu gruba aittir (kat.no. 44-45). Üç ağız kenarı parçası da, yüzey iĢleniĢ özellikleriyle bu gruba dahil olmalıdır (kat.no. 46, 47, 48). 1 no.lu ve 2 no.lu Sarnıç‟ta, Bouleuterion‟un güneyinde, Agora „nın doğusunda ve Nekropolis-Antik yol çalıĢmalarında ele geçmiĢlerdir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Orta sertlikte, sık, yer yer iri gözenekli, orta yoğunlukta iri kireç taneli ve kumlu, az mikalı hamur yapısına sahip buluntuların hamur D ile uyumludur (kat.no. 44, 45). Ağız kenarı parçaları orta sertlikte, kum ve kireç katkılı, orta derecede piĢmiĢ, az gözenekli Hamur B yapısındadır (kat.no. 46-48). Hamur rengi kırmızımsı sarı (5 YR 5/6, 5 YR 6/6) (kat.no. 44, 46, 47), sarımsı kırmızı (5 YR 5/8) (kat.no.45) ve açık kırmızı (2.5 YR 6/8) (kat.no.48) tonlardadır. Daha ince cidarlı olan ağız kenarları ile daha kaba yapıdaki alt gövde kesitleri fırınlamada farklı reaksiyon gösterdikleri için hamur yapılarında gözle farklılıklar algılanmaktadır. Bu nedenle daha fazla buluntu ve analitik yaklaĢımlara ihtiyaç vardır. Yüzey işlenişi: Buluntuların tümü beyaz renkte astarlıdır. Fakat kısmen aĢınmıĢtır. Kaide parçalarının iç yüzeyi Ģeffaf açık sarıya (5 Y 8/2) yakın sırlı; dıĢ yüzeyleri sırsızdır (kat.no.44,45). Ağız kenarı parçaları açık sarı (5 Y 8/2, 2.5 Y 8/2) renkte sırlıdır. Bir buluntuda dıĢta sır aĢınmıĢtır (kat.no.47). Form tipolojisi: Kaideler, dıĢa doğru açılan alçak halka kaidelidir (Tab. 6. 44, 45). Diğerleri, dıĢa açılan (Tab. 6. 46, 47) ya da düĢey (Tab. 6.48) sivri dudaklı ağız kenarına sahiptir. Bezeme teknikleri ve bezeme: Sır altında dekorasyonun oluĢturulmasında, ince kazıma tekniğinin yanı sıra yeĢil ve kahverengi oksit boyalı bezemelerinde olması nedeniyle bu adla tanımlanan üretimlerdir117. Ġç yüzeyde genelde merkezi madalyonu çevreleyen dar

117 Bu kaplardaki boya dekorasyon, geç sgraffito teknikli kaplardan farklı olup, sgraffito motifleri örtecek Ģekilde değil, bağımsız motifler olarak tasarlanmıĢtır.

36 ve geniĢ bantlardan oluĢan kompozisyona sahiptirler. Merkezi madalyon ve dar bantlar ince kazıma ile bezenirken geniĢ bantlar yeĢil, kahverengi veya her iki renk bir arada boya ile yapılmıĢ bezemeleri taĢır. Bantlarda tercih edilen repertuvar kıvrım dallar veya onları temsilen spiral kıvrımlardır. Kat.no.44‟deki kaide parçasında ince kazıma ile uygulanmıĢ spiral bezeli dar bant ve etrafındaki yeĢil renk boyalı geniĢ spirallerden bazı kısımlar korunmuĢtur. Kat.no.45‟deki kaide parçasında ise sgraffito tekniği ile uygulamanın yapıldığı merkezi madalyon stilize “bölünmüĢ-dağılmıĢ palmet” tipi ile dolguludur. Etrafındaki boyalı dekorasyonun niteliği kırık ve noksan olmasından dolayı anlaĢılamamaktadır. Kahverengi boya eğrisel Ģeritler halinde, yeĢil boya ise geniĢ leke halinde dağılmıĢtır.

Ağız kenarlarında bezeme bulunmamaktadır (kat.46-48).

Ege Tipi Mal Grubu 12. yüzyıl ortası-13. yüzyıl arasına tarihlendirilir.

IV.A.2.II. Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (Zeuxsippus Family I Ware) (Tab. 7-19; kat.no. 49-156)

Zeuksippus Tipi seramikler Bizans seramik literatüründe en çok tanınan gruptur. Sadece Bizans imparatorluğu sınırları içinde değil, aynı zamanda tüm Akdeniz ve Karadeniz havzasında 12.yüzyılın sonları ve 13. yüzyılın baĢlarında çok geniĢ yayılımlarıyla kendilerini gösterirler. 1927-28 yıllarında Ġstanbul Hipodrom kazılarında ele geçen kırmızı hamurlu, kurĢun esaslı çok parlak sırlı, iyi kalitede buluntular ilk önce D.T.Rice tarafından, Grup C-Parlak Zeytin YeĢili Kaplar adı altında tanımlanmıĢtır. A. H. S.Megaw ise Zeuksippus Hamamları sektöründeki yoğunluklarından hareketle seramikleri Zeuksippus Kaplar ası altında I ve II olarak iki ana grupta tanıtmıĢtır118. Megaw‟ın tanıttığı Ġstanbul orijinli olup nerede üretildiği henüz belli olmayan kaplar gerçek Zeusippus tipi, gerçek Zeuksippuslara çok parlak sırlarının yanı sıra iĢçilik, bezeme, form, hamur kalitesi bakımından da benzer Zeuksippus Taklitleri olarak tanımlanmıĢtır. Gerçekleri sadece motif ve renk olarak paylaĢan örneklere Zeuksippus Ailesi, hamur kalitesi, astar ve sır bakıöımdan gerçek ve taklit Zeuksippuslar kadar iyi

118 Sınıf I, IA,IB, IC olarak üç alt gruba ayrılır.

37 olmayan bazı buluntular da Zeuksippus Türevi Kaplar olarak tanımlanmıĢtır119. Üretim yeri belirlenen taklit üretimler, Kıbrıs, Ġznik, Pergamon, Anaia‟dadır. Bu mal grubunun üretildiği düĢünülen ancak kesin veri bulunmayan baĢka merkezler de vardır. Aigai kazılarında bu adla gruplandırılan seramiklerden hem açık hem de kapalı kaplara ait parçalar ele geçmiĢtir. Açık kaplara ait parçalardan 4 adedi tam profil veren parçalarından (kat.no. 92, 98, 99, 127), 44 adet kaide (kat.no. 49-59, 85-89, 91, 93-96, 102, 108, 109, 112, 113, 115, 117, 118, 120-125, 129-133, 135, 138-140), 35 ağız kenarı (60-71, 73-81, 83, 84, 104-106, 110, 114, 136, 137, 141, 142) ve 14 amorf gövde parçasından oluĢur (kat.no. 72, 82, 90, 97, 100, 101, 103, 107, 111, 116, 119, 126, 128, 134). 5 amorf gövde parçası (kat.no. 143-145, 152, 156), 4 ağız kenarı (kat.no. 149, 150, 153, 154), 3 kulp (kat.no. 146, 147, 148), 1 kaide parçası (kat.no.151) ve 1 tuzluk/baharatlık (kat.no.156) kapalı kaba aittir. Bir buluntu dıĢında 1 no.lu Sarnıç etrafındaki avluda, 2 no.lu Sarnıç içinde, Demirkapı sektöründe kilisenin apsis dıĢında kuzeydoğuda ve yapının batı cephe duvar dıĢında, sura bitiĢik konumlanan 1-5 no.lu mekanlarda, Bouleuterion‟un güneyinde ve güneydoğusundaki 18 no.lu mekanda ele geçmiĢtir. Athena Tapınağı terası olarak adlandırılan alan, Tiberius Kapısı, Nekropolis-Antik Yol buluntuları yüzeyde bulunmuĢtur. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Bu gruptaki seramiklerde beĢ farklı hamur yapısı gözlenmiĢtir. A1: Sert, orta miktarda kireç katkılı, Ģekil ve yoğunluğu yatay ya da dikey kesite göre değiĢkenlik gösteren sık-ince gözenekli hamur yapısına sahiptir (kat.no. 85, 92, 94, 102, 107, 109, 121, 122, 131, 155). A2: Orta sertlikte, kireç katkısı ve gözenek yoğunluğuyla A1‟e benzer (kat.no. 49, 50, 59-64, 66, 68, 72-75, 79, 81-84, 87-89, 91, 93, 95-101, 103-106, 108, 110, 111-120, 123-130, 132-138, 143-150, 152-154, 156). A3: Sık beyaz partiküllü, pütürlü yüzeye sahip, sık mika içeriğiyle A1‟e yakın hamur yapısındadır (kat.no.51-53, 57, 65, 67, 69, 71, 76-78, 80, 90, 139, 141, 142).

119 Bu konuda geniĢ bilgi için bk. Waksman-François 2004-2005; Doğer 2013.

A4: A3‟e göre daha az yoğunlukta, iri plakalar halinde yaldız mikalı, iri ve sık gözenekli, yer yer iri taĢçıklı ve kumlu içeriğiyle kaba hamurludur (kat.no. 54-56, 140, 151). A5: Sık beyaz ve siyah partiküllü, yer yer iri gözenekli yapısıyla hamuru A4 ile sır ve astar özellikleriyle bakımından benzer, fakat yer yer iri gümüĢ renkte mika rengi ile farklıdır (kat.no.58,70). C: Beyaz, sarı renkte yer yer iri, yoğun mikalı, özellikle dıĢ yüzeyinde iri kireç taneli ve gözenekli yapısıyla ayrılan C grubu hamur yapısı içinde birkaç seramiğin piĢirimi daha iyi ve az katkılı olması bakımından daha kalitelidir; çoğunluk gözenekli, siyah-beyaz renkte partiküllerin daha belirgin olduğu ve daha yumuĢak hamur yapısıyla varyasyonu bulunur (kat.no.86). Bu gruptaki seramiklerin hamur yapılarındaki dağılımda en yoğun A2 grubunda (75 adet) olduğu ve sırasıyla A3 (17 adet), A1 (10 adet), A4 (4 adet), A5 (2 adet) ve C grubundan bir örnek bulunur. Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6, 5 YR 7/6, 7.5 YR 7/6, 5 YR 6/8, 5 YR 5/3, 7.5 YR 6/6, 5 YR 7/8) (kat.no. 50-57, 62, 65-69, 72, 74-78, 80, 81, 83- 87, 89, 91, 93, 94, 96-106, 110, 113-115, 117, 119-133, 136, 138-141, 143, 145-147, 149, 150, 152, 154, 156), açık kahverengi (7.5 YR 6/4) (kat.no. 71, 82, 88, 90, 95, 109, 116, 153), pembemsi (7.5 YR 7/4, 5 YR 8/4), (kat.no. 49, 59, 111, 112) açık kırmızı (2.5 YR 6/6, 2.5 YR 6/8) (kat.no. 58, 70, 79, 137, 142), grimsi (5 YR 5/1) (kat.no. 73, 134), kırmızımsı gri (2.5 YR 5/1, 5 YR 5/2) (kat.no. 64, 92, 155), grimsi kahverengi (10 YR 5/2) (kat.no. 61, 147), açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4) (kat.no. 118), grimsi (10 YR 5/1, 5 YR 5/1) (kat.no. 60, 144, 151), kırmızı (2.5 YR 5/6) (kat.no. 63), koyu grimsi (5 YR 4/1, 10 YR 4/1) (kat.no. 147), kahverengi (7.5 YR 5/2, 7.5 YR 5/3) (kat.no. 135, 148), koyu kahverengi (10 YR 4/3) tonlardadır. Yüzey işlenişi: Bu gruptaki seramiklerin bazılarının iç yüzeylerinde öncesi gruplardan farklı olarak fırınlama aparatı olan üç ayakların izi mevcuttur (kat.no. 97, 98, 101, 113- 115, 124-126, 128). Üç ayak aralığı 8.5-8.4-8.2 cm. sahip bir örnek (kat.no.112) dıĢında diğerlerinde geniĢlikler 6.8 cm. (kat.no.99) ve 7.2 cm.‟dir (kat.no.102). Ġç yüzeydeki sır aĢınma ve kayıpları göz önüne alındığında daha fazla buluntuda olabileceği tahmin edilebilir.

A. B. Resim 5. DıĢ yüzeyde kaideden gövdeye geçiĢte görülen detaylar (A.kat.no.99; B.kat.no.124)

Seramiklerin dıĢ yüzeylerinin iĢleniĢlerinde bazı ortak özellikler bulunur. Örneğin kaideyle gövdenin birleĢtiği kısımlarda (kat.no.49,50,127) gövdede ya da kaidede (kat.no.98) fırınlama öncesinde oluĢmuĢ eğrisel hatlar, çaprazlar, küçük ovaller Ģeklinde izler (kat.no. 51, 53, 96, 99, 102, 103, 109, 112-115, 131) görülür (Res.5a). Bunlar hamur katkı maddelerinden bazılarının ısı sırasında yanıp yok olması nedeniyle oluĢan gözenekler olabilir. Bazılarında öbekleĢen ya da seyrek dağılmıĢ küçük hamur topakları (kat.no. 50, 96, 99, 113, 114, 119, 124, 126, 131, 133, 138, 155) dikkati çeker. Bazı örneklerde kaidenin gövdeyle birleĢtiği kısımda parmak geniĢliğinde derinleĢme gözlenir (Resim 1B) (kat.no.99). Kaide ve gövdeyi birleĢtirme aĢamasında formu çeken ustanın kendi tekniğiyle iliĢkili olabilir. Bu özellikler genelde A1 ve A2 grubu hamur yapısıyla uyumlu örneklerde görülür. Kesitlerinde piĢirime bağlı olarak ton farklılığı göze çarpar (kat.no. 49, 59, 102, 114). Bazı örneklerde boyutları 0.4-0.8 cm. arasında değiĢen iri kireç taneleri (kat.no. 49, 82, 98, 100, 112) ya da gözenekler (kat.no. 118, 122) dıĢ yüzeyde belirgindir (Res.5). Birkaç buluntuda iç ve dıĢ yüzeyde sır bozulmuĢtur (kat.no.73,81,92) (Res.9).

Resim 6. Kat.no.100 Resim 7. Kat.no.62

Resim 8. Usta/atölye iĢareti (kat.no.138; kat.no.114)

Bir buluntuda ağız kenarına yakın gövde üzerinde 0.4 cm. çapında onarım deliği bulunur (Res.7. kat.no.62). Halka kaideli bir örnekte merkezde kazıma ile usta/atölye iĢareti vardır (Res.8.kat.no.114,138). Bu gruptaki açık kapların tümü iç yüzeyde tamamen astarlıdır. DıĢ yüzey uygulaması ise değiĢkendir. Buluntuların çoğunun kırık ve noksan olması sebebiyle dıĢ yüzeyde sağlıklı tespit etmek zordur. Astarların örtücülük durumları da ince, kalın olarak değiĢmektedir. Sırsız kısımlardaki astar örtüsünün dıĢ yüzey etkilerine maruz kalması da, özellikle beyaz ve krem renk ayırımında tereddüte yol açmaktadır. Astar renkleri, içte ve dıĢta beyaz (kat.no. 60, 62, 64, 65, 67, 68, 71, 73, 74, 75, 78, 80, 84, 92, 98, 105, 106, 111, 125, 137, 141, 149, 150, 154, 156), krem-beyaz (kat.no. 104), krem (kat.no. 79, 81, 83) ya da sarımsı krem (kat.no.76) renkte tonlarda izlenir. Bazı açık

41 kapların dıĢta gövdeleri üzerinde astar dilimler halinde (kat.no. 64, 80, 81, 83, 84, 92, 98, 104, 110, 119, 120, 123, 127, 136, 144) sonlanır. Astar bir buluntuda ağız kenarında (kat.no. 99) korunurken birkaçında kaideye doğru akmıĢtır (kat.no. 55, 131) ya da kaide üzerinde damlalar halinde (kat.no. 140, 142) görünür. Bir baĢka buluntuda gövde üzerinde düzensiz uygulanmıĢ ve kısmen korunmuĢtur (kat.no.51). Birkaç örnekteyse astar aĢınmıĢtır (kat.no. 50, 86, 91, 118, 128, 133). Buluntuların bir kısmı da astarsızdır (kat.no.49, 52-54, 56, 59, 87-90, 93-95, 97, 100-104, 108, 112-115, 117, 119, 121, 122, 124, 126, 129, 130, 132, 134, 135, 138, 139).

Resim 9. Kat.no.92 (iç ve dıĢ yüzeyden)

Kapalı kap formundaki buluntularda astar, iç yüzeyde çok az korunmuĢ (kat.no. 61, 96, 109, 116, 143, 155) ya da hiç uygulanmamıĢtır (kat.no. 144, 151). Genelde dıĢ yüzeyleri beyaz (kat.no.144,151,155), krem-beyaz (kat.no.153) ya da krem (kat.no.66, 145,146) astarlıdır. Buluntularda astar dıĢ yüzeyde ağız kenarıyla birlikte (kat.no. 69, 77) gövdede dilimler halinde (kat.no. 136, 143) sonlanır. Ağız kenarı parçalarından birinde astar kullanımına bağlı olarak dudak üzerinde sır renginde koyuluk göze çarpar (kat.no.141). Bazıları astarsızdır (kat.no. 57, 120, 123, 127, 152). Zeuksippus Ailesi I mal grubu açık ve kapalı kap formlu seramiklerde açık sarı (2.5 Y 8/2, 2.5 Y 8/4, 5 Y 7/3, 5 Y 7/4, 5 Y 8/2, 5 Y 8/3, 5 Y 8/4, 5 Y 7/6) (kat.no.51, 54, 55, 56, 57, 59, 85, 98, 105, 114, 116, 121, 126, 131, 132, 133, 146, 149, 151, 156), sarı (2.5 Y 7/8, 5 Y 6/8, 5 Y 7/8, 10 YR 7/6) (kat.no. 62, 63, 104, 110, 123, 137, 140,

150) ya da sarı-zeytin sarısı arası (5 Y 6/8-5 Y 7/8, 5 Y 7/6, 5 Y 6/6) (kat.no.99,100,102,118,130, 135,155), zeytin sarısı (2.5 Y 6/8, 5 Y 6/6) (kat.no.60,61,93,107,109,120,125, 142), sarımsı kahverengi (10 YR 5/6) (kat.no. 69), kahverengimsi sarı (10 YR 6/6, 10 YR 6/8) (kat.no. 76, 103, 112, 113, 129), açık zeytin kahverengisi (2.5 Y 5/6, 2.5 Y 7/6) (kat.no. 77, 89), açık yeĢil (5 Y 6/4, 5 Y 5/3, 5 Y 6/3) (kat.no. 90, 94, 124), koyu kahverengi (7.5 YR 5/8) (kat.no. 141) ve açık grimsi (5 Y 7/2) (kat.no. 147) renkte sırlıdır. Buluntulardan birkaçında sır bozulmuĢtur (kat.no. 81, 92). DıĢta (kat.no. 62, 64-66, 68, 71, 73, 74,75,76,82, 105, 111, 120, 136, 137, 141, 143-146, 149, 150, 151, 153, 156) ağız kenarıyla birlikte (kat.no. 58, 67, 69, 70, 77-79, 99, 106, 131, 154, 155) sırlıdır. Bazılarında gövdenin yarısına kadar (kat.no. 63, 110, 120, 123, 152) sır korunmuĢtur. Birkaç buluntuda sırın astarı tam kapatmadığı görülür (kat.no. 80, 84, 91, 119). Bir kısmındaysa gövde üzerinde sır düzensizdir (kat.no. 69, 95, 134, 142). Fakat çoğunlukla dıĢ yüzeyi sırsızdır (kat.no. 102-104, 112-114, 116, 118, 124, 125, 128, 129, 135, 138). Form tipolojisi: Zeuksippus Ailesi I mal grubunu ait buluntular tam ve tama yakın profile sahip örnekler ile ağız kenarı ve gövdesiyle türünü belirleyebildiğimiz açık kaplara ait z1.1120 (kat.no. 60, 83, 92, 111), z1.2 (kat.no. 64, 66, 67, 68, 81), z1.3 (kat.no. 74, 84, 137), z1.4 (kat.no. 110, 136), z1.5 (kat.no.63), z1.6 (kat.no. 62, 65, 141), z1.7 (kat.no. 70, 71, 75), z1.8 (kat.no. 79, 104, 106), z1.9 (kat.no. 69, 142), z1.10 (kat.no. 61, 114), z1.11 (kat.no.76), z1.12 (kat.no. 98) ve z1.13 (kat.no.99, 127) olmak üzere toplam 13 tip saptanmıĢtır121. Bir kısmı da bardak (kat.no.149), kadeh (kat.no.82), ĢiĢe (kat.no.151), ağız (kat.no. 150, 153, 154), boyun-gövde kısımları kısmen korunmuĢ sürahilerin (kat.no.143) oluĢturduğu kapalı kaplar ve üzerinde kulbu bulunan tuzluk ya da baharatlık (kat.no.155) olabilecek bileĢik kaplardır. Bunların yanı sıra kaide parçalarının tipolojisi, tam profile sahip kase (kat.no.92) ve çukur tabakların (kat.no. 98, 99, 127) kaide varyasyonlarından hareket edilerek oluĢturulmamıĢtır. Buna göre z1.1 (kat.no. 120, 129, 130), z1.2 (kat.no.108), z1.3 (kat.no. 88, 102, 118, 125, 132), z1.4 (kat.no. 85, 91, 112, 133), z1.5 (kat.no. 59, 89, 95,

120 Gruplar ait oldukları mal gruplarını z1 kısaltmasıyla temsil eder. 121 Kap tiplerinin belirlenmesinde T.Ökse tarafından hazırlanan seramik terminolojisi konulu yayın esas alınmıĢtır. Bk. Ökse 2012, 88.

96, 124), z1.6 (kat.no. 52-57, 139), z1.7 (kat.no.123), z1.8 (kat.no.50), z1.9 (kat.no.86), z1.10 (kat.no.58), z1.11 (kat.no.49), z1.12 (kat.no.51), z1.13 (kat.no.140), z1.14 (kat.no. 93, 117) olmak üzere 14 tip saptanmıĢtır. Türü belirlenemeyen açık (kat.no. 72, 90, 97, 100, 101, 103, 107, 113, 116, 119, 126, 128, 134) ve kapalı kaplara ait amorf gövde parçaları (kat.no. 143-148, 152) katalogda bezeme yönünden değerlendirilmeye alınmıĢtır. Buluntular arasındaki sık aralıklarla kıvrımlı/nervürlü üç ağız kenarı parçası (kat.no.68,81,92) formlarına göre değerlendirilmiĢtir. Bu kapların da arasında bulunduğu birkaç örnekte (kat.no.73,81,92) içte ve dıĢta sır yapısındaki değiĢiklikler hatalı üretime iĢaret etmektedir. Kapalı kap grubu içinde formu tanımlanamayan bir veya birkaç kaba ait parçalar da hatalı üretim ürünü olarak belirir (tab. 18. kat.no.156). Son olarak form tipolojisini gösteren tablolarda, soldaki sütunda form baĢlığı altında mal grubunu simgeleyen kısaltmalar tipleri (z1.1, z1.2 vs.); yatayda da kap türüne iĢaret eder (kase, çukur tabak, sürahi vs.). Her formun ilk örneğini varyasyonları takip eder. Açık Kaplar Kaseler: (Tab.1; z1.1-z1.11) z1.1: Bu tipin form özelliklerini temsil eden kat.no.92 tam profile sahiptir. Küresel gövdeden içbükey dıĢa açılan ağıız kenarlı ve yüksek kaidelidir. DıĢa açılan yüksek kaide oturma düzleminde ince bir yive sahiptir. Ağız kenarı 21.0cm., kaide çapı 8.0cm. ve yüksekliği 10.4cm.‟dir. Diğer buluntuların ağız geniĢlikleri daha dardır; 16-18.0cm. arasında değiĢir. Tam profile sahip kasenin dıĢ yüzeyinde ters “U” biçiminde yalancı kulp aplike edilmiĢtir. Ayrıca yonca ağız kenarlı kaplara göre daha sık kıvrımlara sahip ağız kenarıyla diğer buluntulardan farklılaĢır. Basit ağız kenarlı kap sırlanıp fırınlanmadan önce, hamur yaĢken, muhtemelen elle birbirine eĢit aralıklarla dalgalı hale getirilmiĢtir. Sık kıvrımlarla kabın ağız kenarı ĢekillendirilmiĢtir. Kat.no. 83, diğerlerine göre biraz daha kalın cidarlıdır. z1.2: Bu grubu temsil eden kapların ağız kenarı ve gövdeleri korunmuĢ, kaideleri kırık ve noksandır. Form özellikleri açısından z1.1 grubuna benzer. Fakat bu tip dıĢa çekik basit ağız kenarı z1.1 tip kadar belirgin değildir. DıĢ yüzeydeki kulp benzeri kabartma

44 bu dıĢa çekikliği vurgular (kat.no.81). Özellikle ağız kenarı ve gövde formu düĢey ya da düĢeye yakın yumuĢak bir “S” kıvrımı yansıtır. Gövdeleri tip 1 kadar kürevi değildir. Cidar kalınlıkları karine üzerinde çok hafif incelip ağız kenarına doğru kalınlaĢır (kat.no.64,67,68) ya da kalınlık korunduğu kadarıyla değiĢmez (kat.no.66). Ağız kenarları 15.0-20.0cm. arasında değiĢir. Bir örnekte ağız kenarı kıvrımlar halindedir (kat.no.68). z1.3: Form özellikleri açısından z1.2‟ye benzerlik gösterse de bu grubun karakteristik özelliği dıĢa dönük ağız kenarının karinede kürevi biçimde “S” kıvrımını daha belirgin kılmasıdır (kat.no. 74, 84, 137). Gövdenin duruĢu düĢeyden çok verev forma yakındır. Varyasyonlarıyla birlikte değerlendirildiğinde karinedeki küresel form ağız kenarına çok daha yakındır. Ağız kenarı çapı 12.0-15.0cm. arasındadır. Diğer tiplere göre derin kase formlu olmalıdır. Kat.no.84, mevcut yayınlı örneklerle karĢılaĢtırıldığında yeni bir form olarak belirir. z1.4: Bu gruptaki örnekler, z1.3 form özelliklerini taĢır. Fakat düĢey formlu iki kasenin gövdelerinden ağız kenarında “S” kıvrımı diğer formlar kadar artık net değildir. Karineden içe dönüĢ aniden kısa dıĢa dönük ağız kenarıyla sonlanır ve belirgin bir Ģekilde sivridir. Ağız kenarı çapı 21.0cm. ve 18.0cm.dir. z1.5: Form özellikleri açısından z1.1 tip örneklere dıĢa çekik ağız kenarı ile benzer. Kaidesi kırık ve noksan tek örneğin düĢeye yakın gövde formu düzdür (kat.no.63). Ağız kenarı çapı 19.0cm.dir. z1.6: Bu gruptaki örnekler, form bakımından z1.5 tip kaplarla yakındır, ağız kenarındaki iç bükeylik kaybolmuĢtur. Ağız kenarları ve kısmen gövdeleri korunan kalın cidarlı buluntuların ağız kenarları yuvarlak sonlanır (kat.no.62,65,141). Gövde formları düĢey ya da düĢeye yakındır. Ağız kenarları 16.0cm. ve 17.0cm.dir. z1.7: DıĢa çekik, çok hafif iç bükey ağız kenarlı bazı buluntuların form özelliği, gövdenin ağız kenarına kıvrıldığı profilde kalın cidarlı olmasıdır (kat.no.70,71,75). Gövde formları z1.6 tip örneklerine göre dıĢa geniĢleyen formdadır. Ağız kenarları 14.0-20.0cm. arasındadır. z1.8: Gövdeden ağız kenarına doğru “ters çan” biçiminde geniĢleyerek hafif içe dönük sonlanan basit tipte ağız kenarlı kaseler düz dipli olmalıdır (kat.no.106). Kat.no.104 de form özellikleri açısından düz dipli kase formlu olmalıdır. Diğer örnek hafif düĢey

45 gövde formlu ve ağız kenarı hafif içe dönük sonlanır (kat.no.79). Ağız kenarları 15.0- 17.0cm. arasındadır. z1.9: Kaidesi kırık ve noksan kaseler, diğer örneklere göre sığ, geniĢ gövdelidir. Gövde dıĢa doğru açılarak Ģekillenir, basit ağız kenarına doğru cidar kalınlığı hafif incelir. (kat.no.69,142). Bir buluntuda ağız kenarı hafif iç bükeylikle içe döner (Tab.I; kat.142). Ağız kenarları 16.0cm. ve 20.0cm.çapındadır. z1.10: Bu grubu temsil eden iki örnekten biri tam profil vermektedir (kat.no.114). Gövdeden dıĢa çekik yüksek ağız kenarlarına keskin geçiĢli, geniĢ sığ gövdelidir. Alçak, geniĢ halka kaide, dıĢa doğru açılmakta düzleme tam basmaktadır. DıĢta kaide içinde artı Ģeklinde kazıma mevcuttur. Ağız kenarı çapı 18.0cm., kaide çapı 7.4cm. ve yüksekliği 5.7cm.dir. Varyasyonu, düĢeye yakın ağız kenarlıdır (kat.no.61). Ġnce cidarlı iki örnek sığ kase formlu olarak tanımlanabilir. z1.11: Olasılıkla düz dipli, hafif düĢey derin gövde formlu, gövdeden geçiĢi belirgin düĢeye yakın ağız kenarlıdır. DıĢa açılan ağız kenarının Hafif çapı 21.0cm.dir.

Çukur Tabaklar: (Tab.I; kat.no.98,99,127) z1.12: Kaidesi kırık ve noksan kabın yüksekliği yaklaĢık 5.5cm, ağız çapı 24.0cm.dir (kat.no.98). DıĢa açılan geniĢ gövde, dıĢa açılarak hafif iç bükey yatay ağız tablasını oluĢturur. Yüksek, dıĢa açılan kaideden gövdeye geçiĢte bir bilezik yer alır. Form ve boyut özelliklerine göre çukur tabak olarak tanımlanabilir. z1.13: Tam profil veren iki çukur tabak (kat.no.99 ve kat.no.127) form özellikleri açısından z1.10 gruba benzer. Kat.no.127‟de gövdeden ağız kenarına geçiĢ daha yumuĢaktır.

Tablo I

Açık kaplara ait kaide parçaları: (Tab.II; kat.no. 49-59, 85, 86, 88, 89, 91, 93, 95, 96, 102, 112, 117, 118, 120, 121, 123, 125, 129, 130, 132, 133, 138, 139, 140; z1.1-14)

Zeuksippus Ailesi I mal grubu buluntuları içinde form veren kaide parçalarından bazıları ölçü alınamadığı için yaklaĢık geniĢlik vermektedir (kat.no. 87, 109, 131, 139). Bir kısmının da halka kısmı kırık ve noksandır (kat.no. 113, 115, 122, 135). z1.1: Çapları 6.0cm., 7.2cm. ve 8.0cm.dir. Kaide gövdeye bağlandığı kısımdan oturma düzlemine doğru geniĢler. Düzleme oturan kısım yuvarlatılmıĢtır (kat.no.120,129,130). z1.2: Kaide çapı 6.0cm.dir . Form özellikleri açısından tip 1‟e benzer. Oturma düzlemine doğru geniĢleme yarım daire Ģeklindedir. Düzleme oturan kısımda cidar kalınlaĢarak içe dönük sonlanır (kat.no.108). z1.3: Kaide çapları 6.0-7.6cm. arasındadır. Kaide halkası oturma düzlemine doğru yine geniĢler. Fakat uç kısmı ilk gruba göre daha köĢeli-düzdür ve bazılarında kalınlaĢıp bombeleĢerek sonlanır (kat.no. 102, 118). Bu gruba ait parçalar kat.no. 88, 102, 118, 125, 132 numaralı buluntulardır. z1.4: Kaide çapları 7.0cm. civarındadır. Form özellikleri açısından z1.3 tip örneklerine çok benzer. Kaide halkasının gövdeyle birleĢtiği kısımda cidar kalınlığı, tondo ve gövdeye doğru geniĢlediği kısımlara göre çok kalındır (kat.no. 85, 91, 112, 133). z1.5: Kaide çapları 5.6-9.0cm. arasında değiĢir. Bu tipteki kaideler ise kaide halkasının gövdeyle birleĢtiği kısımdan oturma düzlemine doğru daha geniĢ açıyla sonlanır ve düzleme değen kısım tek noktadan temas ediyor gibidir. Halka üzerinde hafif incelen cidar hafifçe dıĢa çekilerek yuvarlatılmıĢtır. DıĢta kaide halkası üzerinde yivlerle belirginleĢir (kat.no.95,124). Kaide halkası profilde yarım daireye benzer görünümüyle z1.2 tip örneğe benzer. Bu gruba kat.no. 59, 89, 95, 96, 124 dahildir. z1.6: Kaide çapları 4.4-7.6cm. arasında değiĢir. Form özellikleri bakımından z1.1 ve z1.2 tip kaideye benzer. GeniĢ, alçak kaideli ve kalın cidarlı olmalarıyla diğerlerinden ayrılır. Kaide halkasıyla gövdenin birleĢtiği kısımdan oturma düzlemine doğru geniĢleyen halka içe dönük sonlanır. Halkanın ucu yuvarlatılmıĢtır. Bu gruba kat.no. 52- 57, 139 dahil edilebilir. z1.7: Kaide çapı 7.0cm.dir. Bu grubu tek örnek temsil eder (kat.no.123). Alçak kaide halkası dıĢa çekiktir. Düzleme tam oturur. Cidar kalınlığı kabın her noktasında aynıdır.

48 z1.8: Kaide çapı 7.0cm.dir. Kaide halkasının dıĢta gövdeyle dik açıyla birleĢmesi diğerlerinden farklı kılar (kat.no.50). z1.9: Çapı 9.0cm.dir. Kaide halkası iç tarafta hafif bir çıkıntı yapar. Tondoda cidar kalınlığı gövdeye ve kaideye göre çok incedir. doğru geniĢleyen kısma göre çok daha incedir (kat.86). z1.10: Kaide çapı 6.0cm.dir. Tondo kısmında ince cidarlı olması bakımından tip z1.9‟a benzer. Oturma düzlemine doğru geniĢleyen kaide halkası dıĢa doğru bir kıvrımla ucu hafif sivrice sonlanır (kat.58). z1.11: Kaide çapı 6.8cm.dir. Kaide halkası gövdeden içte geniĢ bir meyille dıĢa doğru açılır, ucu geniĢ yüzeyli sonlanır (kat.49). z1.12: Kaide çapı 6.6cm.dir. Kalın cidarlı olması açısından z1.6 örneklerine benzer. DıĢa doğru açılan alçak halka kaide, üçgenimsi sonlanır (kat.51). z1.13: Kaide çapı 5.3cm.dir. Kaide parçaları arasında en kalın cidarlı gövdeye sahip örnektir (kat.no.140). Dar alçak kaide dıĢa doğru açılır, yuvarlak sonlanır. z1.14: Bu grubu temsil eden iki örnek düz diplidir (kat.no.93,117). biri daha kalın cidarlıdır (kat.no.93). Diğerinde ise tondoya doğru incelir (kat.no.117). Dip çapları 7.0cm. ve 8.0cm.dir.

Tablo II

Kapalı Kaplar: (Tab. III; kat.no. 80, 82, 143, 149, 150, 151, 153, 154, 155)

Aigai kazılarında ele geçen Zeuksippus Ailesi I Mal grubu içinde kapalı formlu olarak tanımlayabileceğiz seramikler, sayıca az olmasına rağmen bardak, kadeh, ĢiĢe, sürahi ve baharatlık ya da tuzluk türü kaplarla çeĢitlilik sunmaktadır. Form veren kaplardan ilki düĢey ya da düĢeye yakın basit ağız kenarlı bardaklardır (kat.no.80,149). Bardakların ağız kenarları 6.0cm. ve 7.0cm.dir. Ağız kenarı ve kaidesi kırık ve noksan, kadeh olarak tanımladığımız gövde parçası, kaidesi üzerindeki bilezik ve gövdesi üzerindeki küçük dairesel kabara süslemesiyle dikkati çeker (kat.no.82).

Ağız kenarı kırık ve noksan dar boyunlu, torba gövdeli, düz dipli ĢiĢe 3.2cm. kaide geniĢliğiyle minyatür denebilecek boyuta sahiptir (kat.no.151). 3 ağız kenarı parçası ve üst gövdesiyle boyun kısmı korunmuĢ amorf gövde parçası da sürahi olmalıdır. Dar boyunlu bir sürahide ağız kenarı dıĢa çekiktir (kat.no.154). Bir buluntu da kalın cidarlı boyun ağız kenarına doğru geniĢleyerek sonlanır (kat.no.150). Sivri dudak iki taraftan kalınlaĢtırılmıĢtır (kat.no.153). Olasıkla küresel gövdeli, omuzdan boyuna geçiĢte bombeli, boyundan omuza tek kulplu sürahinin üst ve alt kısmı noksandır. Kulp, ikiz kulp düzenine sahiptir. (kat.no.143). Ġnce cidarlı, “u” formlu, dikey basit ağız kenarlı, düz dipli tek haznesi korunmuĢ bileĢik kap tuzluk ya da baharatlık olarak nitelendirilebilir. Ortada taĢıyıcı olan dikey kulbu da kırık ve noksandır (kat.no.155). Bezeme teknikleri ve bezeme: Zeuksippus Ailesi I mal grubuna dahil açık ve kapalı kap formlu buluntularda iç yüzeyde kazıma tekniği ile bezeme yapılmıĢtır (kat.no. 49-65, 67-81, 84-137). Kazıma kaleminin uç geniĢliğine göre, ince, orta ve kalın kazıma olarak gözlenen çizgi değerleri bazen tek türde, çoğunlukta da her üç tür bir arada kullanılmıĢtır. Küçük veya geniĢ alanların derin oyuldukları örnekler kalın kazıma kategorisinde ele alınmıĢtır. DıĢ yüzeylerde kazımanın yanısıra, gövde astarları geniĢ kürevi (kat.no. 110, 136) ya da sarkık “U” biçiminde dilimler halinde (kat.no. 64, 81, 83, 84, 92, 98, 104, 119, 123, 127) sonlandırılarak bir bezeme unsuru gibi değerlendirilmiĢtir. Bir buluntuda, dıĢ yüzeyde dilimli astar ve sır uygulamasının yanısıra, aĢağı doğru incelen derin yivler Ģeklinde kazımaların yer aldığı izlenir122. Dudak üzerlerinin ya da ağız kenarlarının astarlanmayıp kırmızı hamur renginde bırakılmasıyla, sırlama sonrası buralarda oluĢan kahverengi görünüm ile kazıma etkisinin verildiği buluntu da vardır (kat.no.141). Astarlı dıĢ yüzeyde sır tabakasının dilimler halinde uygulandığı görülen buluntular bir bardak (kat.no.80) ve bir sürahi gövde parçasıdır (kat.no.144).

122 Ġç yüzeyinde sır ve fırınlama hatası izlenen bu örnek kataloga alınmamıĢtır.

Sık aralıklarla içe ve dıĢa sık bükülerek yapılmıĢ kıvrımların da ağız kenarında bir bezeme unsuru olduğu anlaĢılır (Res.9; kat.no. 68, 81, 92). Kaseler ve kadeh buluntusunda izlenen, dıĢ yüzeyde genelde ağız kenarına dayalı ters “U” biçiminde kulp benzeri kabartmalar (kat.no.81,92), yine kadeh parçası üzerinde, kısa aralıklarla verev sıralanmıĢ kabartılar (kat.no.82), sürahi kulplarındaki muntazam kabaralar (tab.18; kat. 146, 147.d) maden kapların taklitleri olarak yer alırlar. Plastik etki gösterirler, yapıĢtırma olarak yüzeye eklenmiĢlerdir. Zeuksippus Ailesi mal gruplarına ait buluntularda içte ağız kenarında, gövde üzerinde ya da tondoda madalyonları sınırlayan eĢ merkezli konsantrik daireler en yaygın gördüğümüz motiftir. Kaide parçalarında tondoda ikili (kat.no. 50, 51, 54, 74), beĢli çemberler (kat.no.49), spirali kuĢatan çember (kat.no.53), tek burgulu spiral (kat.no. 52, 56, 57, 58), ya da geniĢ dönüĢlü çoklu spiraller (kat.no.55), biraz daha stilize olarak iki hamlede çizilmiĢ birbirini kesen ovaller (kat.no.59) yer alır. Ağız kenarı parçalarında da yine tekli (kat.no. 64, 84, 81), ikili (kat.no. 62, 63, 67, 68, 70), üçlü (kat.no.65), dörtlü (kat.no.60), beĢli (kat.no.61) tek merkezli çoklu çember (konsantrik daire) bezemelidir. Bazılarında ağız ve gövde üzerine aralıkla yerleĢtirilmiĢtir (kat.no.69). Bu kapların dıĢ yüzeyleri genelde bezemesiz olup, birkaç buluntuda dıĢta hafif verev dikey kazımalı metop bant görülür (kat.no. 62, 63, 75). Ġç yüzeyi bezemesiz görülen ancak dip kısmı eksik bir bardak parçasının dıĢ yüzeyi, çemberler arasında geniĢ aralıklı zikzak kuĢak görülür (kat.no.80) Ağız kenarları, tablalarda ve gövdeye geçiĢte bulunan çemberler, astar ve kazıma taramalarla oluĢturulmuĢ geometrik karekterli bezeme unsuru bantları (Tab.9; kat.no.71, 72, 73), zig zag sırasını kuĢatırlar (kat.no. 76-78). Benzer Ģekilde yatık “S” motif sıralarının çemberler arasında kullanıldığı bir baĢka örnekte çizgi karakteri bir farklılık sunar. Kazımaların devamlılığının olmaması çok uçlu aletle oluĢturulduğunu gösterir (Tab. 10; kat.no.79). Bitkisel karakterli olup geometrikleĢmiĢ yorumlu örgü bantlar, (Tab. 12, kat.no.98; Tab.13, kat.105, 106), çoklu spiral sıraları da (Tab. 14, kat.no.111; Tab.16, kat.127) mevcuttur. Tondoda bulunan çemberlerin içlerine motiflerin yerleĢtirildiği uygulamalar da vardır. Motif repertuvarı çeĢitliliği son on yılın kazı ve yüzey buluntuları ile artmıĢtır.

Tab.10, kat. 85‟de merkezde çift konturlu bir daire içinde, çift uçlu bir aletin yardımıyla dönüĢümlü düz-dalgalı Ģeritlerle tarama izlenir. Bir baĢka örnekte, balık pulu gibi bindirme dolgu zemin üzerindeki, çift konturlu yarım daireler iç çembere dayanır (kat.no.86). Kat.no.87-89 daki buluntularda bezemeler oldukça noksandır. IĢınsal kazımalar (kat.no.87), olasılıkla sekiz figürüne benzer motif (kat.no.88) ve geçmeler arası zig zag dolgulu “Süleyman Düğümü” isimli örgü motifi (kat.no.89) ile bezenmiĢ olmalıdırlar. Ağız kenarında ya da tondoda konsantrik dairelerin içini dolduran bezemeli örnekler dıĢında bir buluntuda çemberin dıĢında gövde üzerinde bezemenin görüldüğü bir buluntu vardır. Söz konusu amorf gövde parçasında tondoya yakın kısımda çift çemberin üstünde içine minik çentiklerin yerleĢtirildiği düzensiz daire sıraları dikkati çeker (kat.no.90). Merkezdeki madalyon bazı örneklerde motife ve Ģemaya bağlı olarak kabın gövdesi üzerinde geniĢleyebilmektedir. Örneğin Tab.11, kat.no.91‟deki buluntuda, palmet motifinin yorumuyla oluĢturulmuĢ bitkisel motif üç konturlu madalyonun içini kaplamaktadır. Madalyonu da yatık “S” motifli bant çevreler. Bir baĢka örnekte ise çift konturlu madalyon içinde palmet motifini ağız kenarında örgü motifli bant kuĢatır (kat.no.92-çizime iĢlenmemiĢtir). Birkaç örnekte palmet motifini alt kısmı (kat.no. 93, 94, 95) ve yaprak detayı korunmuĢtur (kat.no.97). Kat.no.96‟daki palmet motifi diğer örneklere göre daha stilizedir. Bir grup tabak ve kase formundaki buluntuda ise kabın tamamına yayılan kompozisyon; sapları birbirine düğümlenmiĢ palmet yorumlu bitkisel motiflerin ağız kenarı altında sıralandığı düzenleme içerir (Tab.12, kat.97 hariç). Ağız tablasındaki örgü motifli (kat.no.98) ya da araları noktalı yatık “S” motifli bir bantlar bu kompozisyonları kuĢatır (kat.no.99). Kat.no.98, dıĢta da bezemesiyle göz alıcıdır. Ağız tablasının altında gövdede iri palmet motifli bir bant ve altta spiraller yer alır. Kat.no.100 ve 101‟deki bezeme çok noksandır ancak yorum farkıyla öncekilerle benzer olmalıdır. Palmet yorumlarının kullanıldığı bitkisel motifli diğer buluntularda da kompozisyon eksiktir (Tab.13, kat.102, 103). Kat.no.104‟de ağız kenarındaki içte beĢli çemberin altında, kat.107‟de tondo‟da, kat. 109, Tab.14, kat.110‟da gövde de yer alan bitkisel düzenlemeler öncekilerle çağdaĢ

53 repertuar olup, Bizans seramiklerinde Ģablonların aynen tekrar etmemesi nedeniyle, kompozisyonun detaylı yorumu yapılamamaktadır. Düz dipli kase ağız kenarında, ortalarına yedi yapraklı rozet çiçek konmuĢ, araları dikey ve verev çizgi taramalı giyoĢ bant dikkati çeker (kat.no.106). Bir kaide parçasında yine bitkisel kıvrım dalı temsil eden giyoĢ bant‟ın bir kısmı korunmuĢtur (kat.no.108). Düzlü dipli kasenin ağız kenarındaki rozet çiçek bezemesi, bir baĢka örnekte yine çift konturlu madalyonun merkezinde altı yaprağın arasında tomurcuklu betimlemeyle zenginleĢtirilerek iĢlenmiĢ ve etrafı da beĢli kümeler halinde eğrisel çizgiler taĢıyan dar bir bantla kuĢatılmıĢtır (kat.no.112). Kaide halkası kırık ve noksan bir buluntuda da aynı motif yaprak kenarı çift konturla (katmerli?) olarak düzenlenmiĢtir (kat.no.113). Tabak ve kaselerin iç yüzeyini kaplayan çok yaygın kullanımdaki diğer bir dekorasyon öğesi “Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifidir. Bu motif çok çeĢitli yorumlarda kullanılmıĢtır (Tab.15). Kat.no.114‟de, gövdeyi dolduran motif, ağız kenarındaki eĢ merkezli beĢ konsantrik daire ile kuĢatılır. Bezemeyi zenginleĢtiren iç çembere yaslanmıĢ sarkık üçgenlerden biri ve düğüm aralarındaki küçük bitkiden az miktar korunmuĢtur (kat.no.114). Diğer buluntularda, stilize bitki motifi (kat.no.115, 116) ya da motifin yanı sıra spiral (kat.no.114), bindirme tarama dolgu gibi motifler (kat.no.118) ya da merkezi çevreleyen kıvrım dal görülür (kat.no.119) . Düğümler bazen tomurcuklu bitkisel motif (kat.no.117), bazen bunu temsilen uçları kıvrık ters “^” ler (kat.no.119), ya da daha stilize olalarak tek veya çift “^” Ģeklinde geometrik motifle (kat.no.120) bağlanır. Daha sade olduğu anlaĢılan tek (kat. no. 121) ve çift kordonlu (kat. No.122). Buluntu da çizimin bir kısmı korunmuĢtur Bezeme öğesi olarak çok kullanılmıĢ diğer motif, yine bitkisel palmet yorumlarından birinin çok soyutlanması ile oluĢmuĢ ve sekiz figürü benzeri düğümlü geçme motifidir. Hem açık hem de kapalı kap gövdelerinde yer alırlar (Tab.16; Tab.18, kat. 145). Düğüm boĢluklarında, kenarları yuvarlak veya sivri küçük bitkisel yapraklar (kat.no.123, 124, 126 ), daha soyut haliyle verev paralel çizgi halinde motifler (kat.no.125, 129) görülür. Kat.no. 126, 127 ve 128‟de ana motif olasılıkla palmet, kıvrım dal, spiral dizileri ile zenginleĢtirilmiĢtir.

Açık kap buluntularından bazıları hayvan figürleri ile bezenmiĢtir (Tab. 17). Merkezde madalyon içindeki bu hayvan figürlerinden dördü kuĢ olarak tanınabilmektedir (kat.no.131, 132, 134, 135). Kat.no. 134‟deki korunan detaylar bir hayvana ait gövdeyi çağrıĢtırmaktadır. Örneklerden birinde figürün tamamı görülür. Figür ağzında dal tutar vaziyette profilden sağa dönük çizilmiĢ, figürünün tüy detayları da iĢlenmiĢtir. Figürü stilize örgü motifli bir bant çevreler (kat.no.131). Diğer bir buluntuda figürün baĢ ve alt kısmı noksandır (kat.no.132). Diğer birinde ise sola dönük kuĢ figürünün baĢ kısmı (kat.no.135), diğerinde boyun kısmı korunmuĢtur. Bunda tüy detayı yerine yatay Ģeritlere bölünüp birer arayla dikey kazıma taramalarla dolgu yapılmıĢtır ( kat.no.135). Açık kap buluntuların bir kısmı bezemesizdir (kat.no.138-142). Birkaçında içte bezeme astarla birlikte aĢınmıĢtır (kat.no.66, 138) ve noksandır (kat.no.83). Kapalı kap formlu buluntulardan güzel bir sürahi gövdesinde (Tab.12, kat. 143), bitkinin uzun sapları çift düğümle birbirine geçmiĢ, boyundaki kıvrım dalları temsil eden spiral kuĢakla sınırlanmıĢtır. Düğüm boĢlukları yine bitki temsili tek burgulu spiraller ile dolgulanmıĢtır. Geçmelerin boĢlukları küçük bitkisel motif/palmetçik veya bunları temsilen spiral dolgulu sekiz figürü Ģeklinde düğümler (kat.no.145), çok azı korunmuĢ bir palmet detayı (kat.no.144), dalga motifi (kat.no.152), spiral dizisi, diğer kapalı kapları süsleyen kazıma teknikli bezeme repertuarlarıdır (kat.no. 145). Olasılıkla sürahiye ait bir kulp parçasının gövde üzerinde kulp baĢlangıcında daire biçiminde üstü spiral motifli kabartma (kat.no.146), ağız kenarında kulp baĢlangıcında dairesel kabaralar (kat.no.147) görülür. Hatalı üretime örnek gösterilebilecek bir kabın parçaları üzerinde tanımlaması zor da olsa plastik etki açıkça görülebilir (kat.no.156). Bu elemanlar yüzeye yapıĢtırma olarak uygulanmıĢlardır. Bir bardağın ağız kenarı parçası da üzerinde çapraz taramalı çift konturla sınırlanan kalınca bir bant ile bezenmiĢtir (kat.no.149). Sürahiye ait olabilecek ağız kenarları (kat.no.150,153,154), kulp (kat.no.148) parçaları, tuzluk/baharatlık (kat.no.155) ve minyatür bir ĢiĢe tek renk sırlıdır (kat.no.151).

Tablo III

IV.A.2.III. Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (Zeuxsippus Family II Ware) (Tab.20-24; kat.no.157-205)

Hipodrom buluntularından hareketle Megaw‟ın belirlediği iki temel sınıftan ikincisini temsil eden seramikler için araĢtırmacılar; I. Grupla/sınıf/tip ortak hamur, yüksek ısıda piĢmelerine bağlı olarak kırmızı, purpur ve hatta siyah görünümde, ince, çok yoğun ve çok sert hamurdan söz ederler. Kahverengi-sarı, yeĢil ve mor-mangan pigmentli ek oksitli boyalarla zenginleĢtirilmiĢ sarı sırlı kaplarda üçayak kullanımı görülür. Konsantrik daireli süsleme çoktur. Ayrıca palmetler, yonca ve çiçekçiklere benzer motifler karakteristiktir. Bunların çok stilize örnekleri de vardır. Ayrıca petrografik çalıĢmalar tüm gerçek ZW‟lerin, taklitlerin kuartzlı astarlarının aksine saf killi astara sahip olduğunu ortaya koymuĢtur. Özellikle sır ve bezeme özellikleriyle bu grup dahilinde görülen bazı buluntuların hamur analizleri ve petrogtafik gözlemler gerçek Sınıf/Tip II Zeuksippuslar‟ın da çok iyi taklit edildiğini göstermiĢtir123. Bu tür mallar Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu içinde değerlendirilir. Buluntulardan biri tam kase profili verir (kat.no.157). Diğerleri, 31 adet ağız kenarı (kat.no. 159-181, 189, 197, 198, 200-204), 11 adet kaide (kat.no. 158, 183-188, 195, 196, 199, 205) ve 6 amorf gövde parçasının (kat.no. 182, 190-194) dahil olduğu açık kaplardır124. 1 no.lu ve 2 no.lu Sarnıç, Demirkapı sektöründe sura bitiĢik 3 no.lu mekanda, D alanında ve kilisenin batı cephesi dıĢındaki alanda bulunmuĢtur. Buluntulardan biri yüzeyden ele geçmiĢtir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Sert, ince ve sık, yer yer orta irilikte yoğun mikalı, kum ve kireç katkılı, yüzeyde kireç nedeniyle oluĢmuĢ yer yer iri gözeneklere sahip A6 olarak sınıfladığımız hamur grubu yoğunluktadır (kat.no. 161-165, 167, 169-171, 173- 179, 181, 182, 186-190, 192, 194, 197, 198). Diğerleri A6 grubuna benzer ancak daha gözenekli ve dıĢta kum katkısı daha belirgin A7 grubu (kat.no. 166, 200-205), A4 (kat.no. 157-160, 172, 180, 183, 195, 199), A3 (kat.no. 168, 184, 185, 193) ve A2 grubu (kat.no. 191, 196) ile uyumludur. Hamur tonları en yoğun kırmızımsı sarı (5 YR 6/6, 5 YR 7/6, 5 YR 6/8, 7.5 YR 7/6-6/6) (kat.no. 157, 159, 161, 164-166, 168-170, 172, 174,

123 Bu bilgiler ve ilgili dipnotlar için bk. Doğer 2013. 124 Boyundan yukarısı noksan tek bir buluntu kapalı kap formundadır, kataloğa alınmamıĢtır.

175, 178, 180, 184-186, 188, 190, 191, 193-195, 197-199, 201-203, 205), açık kırmızı (2.5 YR 6/8) (kat.no.162, 163, 189, 192, 196, 204); sarımsı kırmızı (5 YR 5/6) (kat.no. 160, 176), kırmızı (2.5 YR 5/6, 2.5 YR 5/8) (kat.no. 167, 181, 182), koyu kahverengi (10 YR 4/3) (kat.no. 158), açık sarımsı kahverengi (10 YR 6/4) (kat.no. 173), açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4) (kat.no.187), açık kahverengi (7.5 YR 6/4) (kat.no. 177) ve grimsi (5 Y 5/1, 5 YR 6/1) (kat.no. 171, 179) renktedir. Yüzey işlenişi: Hamur yapısı A7 ile uyumlu seramiklerin dıĢ yüzeyinde iri kireç (0.5cm.) (kat.no.164) taneleri ve kaideden gövdeye geçiĢte küçük hamur topakları (kat.no. 192) göze çarpar. Hamur yapısı A6 ile uyumlu bir buluntuda ağız kenarına yakın kısımda onarım deliği 0.5 cm. çapındadır (kat.no.170). Bir örnekte de dıĢta kaidede monogram yer alır125 (Res.10, kat.no.186).

Resim 10. Kat.no.186

Buluntular beyaz (kat.no. 157, 158, 161, 164-170, 175-181, 183-185, 187, 190- 198, 200, 201, 203-205) ya da beyazımsı krem (kat.no. 171, 186, 188), krem (kat.no. 159, 162, 163, 173, 174, 182, 202), pembemsi krem (kat.no. 160) ve sarımsı krem (kat.no. 172) renkte kalın astarlıdır. Korunan kısımları göz önünde bulundurulduğunda dıĢ yüzeylerinin tamamı (kat.no. 159, 163, 165, 167-171, 173-179, 191, 197, 201) astarlıdır. Bazılarında gövdenin yaklaĢık yarısına kadar, yer yer düzensiz (kat.no. 157, 158, 160-162, 180, 183, 185, 188, 190, 192, 193, 196, 200, 204) uygulanmıĢtır. Birkaç buluntuda ağız kenarıyla birlikte (kat.no. 166, 182, 198, 202, 205) astarlanmıĢtır. Bir kısmında kısmen aĢınmıĢtır (kat.no. 164, 172, 187, 203) ya da astar uygulanmamıĢtır (kat.no. 181, 184, 186, 194, 195).

125 Bizans sırlı seramiklerinde monogramlar konusunda bk. Doğer 1996.

Buluntuların iç yüzeyinde sır kaygan ve düzgün uygulanmıĢtır. A6 hamur yapısıyla uyumlu seramiklerde sır daha sert dokudadır. Genelde açık sarı (2.5 Y 8/2, 2.5 Y 8/3, 5 Y 7/6, 5 Y 8/2, 5 Y 8/3, 5 Y 7/4, 5 Y 8/4, 5 Y 8/6) (kat.no. 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 185, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 196, 197, 200, 201, 202, 203, 204, 205), sarı (2.5 Y 7/8, 5 Y 7/6) (kat.no. 158, 187, 199), zeytin sarısı (2.5 Y 6/8) (kat.no. 172) renklerde sırlıdır. DıĢ yüzeyleri bazı örneklerde korunduğu kısım kadarıyla tamamına sır (kat.no. 167, 169, 171, 175, 176, 179, 191) uygulanmıĢtır. Bazıları ağız kenarıyla birlikte sırlıdır (kat.no. 157, 159, 161, 163, 164, 165, 166, 168, 170, 177, 178, 180, 181, 182, 189, 197, 198, 201, 202, 203, 204). Bir örnekte düzensiz (kat.no. 158) izler Ģeklinde korunmuĢtur. Birkaçında kısmen aĢınmıĢtır (kat.no. 162, 172, 173). Bir kısmıysa sırsızdır (kat.no. 160, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 190, 192, 193, 194, 195, 196, 199, 200, 205). Form tipolojisi: Bu gruptaki açık kapların tümü kaselere aittir. Tam kap formu veren bir kap (kat.no.157) dıĢında diğerlerinin ağız kenarı ve gövdeleri kısmen korunmuĢtur. Buna göre kaselerde, z2.1 (kat.no.159), z2.2 (kat.no.157), z2.3 (kat.no. 163, 180), z2.4 (kat.no. 166, 178), z2.5 (kat.no. 200, 201), z2.6 (kat.no. 181, 203), z2.7 (kat.no. 162, 173), z2.8 (kat.no. 165, 168, 170, 171, 172, 174), z2.9 (kat.no. 167, 169, 176, 177), z2.10 (kat.no.175), z2.11 (kat.no. 179, 202), z2.12 (kat.no.198), z2.13 (kat.no.197), z2.14 (kat.no.204) olmak üzere toplam 14 tip saptanmıĢtır. Kat.no.189‟un ağız çapı alınamadığı için katalogda yer almaktadır. Ağız kenarı ve gövde parçaları genellikle kaburgalı dıĢa dönük ağız kenarlı derin kaselere aittir. Bunların dıĢında tam‟a yakın profile sahip bir buluntu (kat.no.158) ile açık kaplara ait kaide parçalarında z2.1 (kat.no. 158, 188, 196), z2.2 (kat.no. 186, 205), z2.3 (kat.no. 183, 184, 187, 199), z2.4 (kat.no.185) olmak üzere toplam 4 tip saptanmıĢtır. Açık kaplar: Kaseler (Tab.IV; z2.1-z2.14) z2.1: Bu grubu temsil eden kabın ağız kenarı ve gövdesi kısmen korunmuĢ, kaidesi ise kırık ve noksandır. Hafif dıĢa dönük basit tipte ağız kenarlı kasenin gövdesi düĢeye yakın formludur. Kalın cidarlı kasenin ağız çapı 14.0cm.dir.

59 z2.2: Tam kap profili veren tek örneğin temsil ettiği bu tipin form özelliği tip 1‟e benzer. Ancak dıĢa dönük basit tipte ağız kenarlı kase, dik açıyla hafif kaburga yaparak gövdeye bağlanır ve halka kaidesi içe dönüktür. Ağız çapı 20.0cm, kaide çapı 6.6cm. ve yüksekliği 13.0cm.dir. Zeuksippus Ailesi I mal grubu içinde z1.6 tip kaidelere benzer (kat.no.53,54). Kaide halkasının yarım daire biçimindeki görünümü bu tipteki kaidelerin karakteristiğidir. z2.3: Form özellikleri açısından z1.4 tip örneklere benzer. DüĢey, dıĢa dönük ağız kenarı üçgen kesitlidir (kat.no.136,180). Diğer buluntunun dıĢta düĢey formlu görünürken içte kürevidir (kat.no.163). Ağız çapları 13.0cm., 18.0cm. ve 20.0cm.dir. z2.4: Ağız kenarı z2.3 tip örneklere göre dıĢa kıvrılmıĢtır (kat.no.178). Gövdeye hafif kaburga ile bağlanır. Varyasyonunda ağız kenarının dıĢa dönük kısmı daha belirgindir (kat.no.166). Ağız çapı 17.0cm. ve 20.0cm.dir. z2.5: Form özellikleri bakımından z2.4 tip örneklere benzer. Ancak bu tipteki kapların gövdeleri kaburgalıdır. Kaburga kısmında hafif bir bombelik mevcuttur (kat.no.200,201). Ġçe dönük ağız kenarı dıĢa çekik sonlanır. Ağız çapları 21.0cm.dir. z2.6: DüĢey, ağız kenarında hafif kalınlaĢarak sonlanan ağız kenarı, kaburgalı gövdelidir (kat.no.181,203). Gövdeden kaideye doğru cidar kalınlığı artar (kat.no.203). Ağız çapları 17.0cm. ve 21.0cm.dir. z2.7: Hafif içe dönük, dıĢa çekik ağız kenarlı, kaburgalı gövdesiyle bu tip z2.5‟e benzer. Kabın iç yüzeyinde kaburga kısmında içe doğru çöküklük bu tipi diğerlerinden ayırır (kat.no.162,173). DıĢ yüzeyde de kaburga daha dıĢa taĢkın, köĢelidir. Ağız çapları 18.0cm. ve 11.0cm.dir. z2.8: DüĢey ağız kenarlı kapların gövdesi kaburgalıdır. Bazı örneklerde çift kaburgalıdır (kat.no.165,171,172). DıĢa çekik ağız kenarları diğer gruplardan farklı olarak içte köĢelidir. Varyasyonlarından ikisinde dıĢa çekiklik daha yumuĢaktır (kat.no.165,172). Ağız çapları 15.0-24.0cm. arasında değiĢir. Çoğunlukla 20.0-21.0cm.civarındadır. z2.9: Bu tipi temsil eden örneklerin gövdeleri diğer örnekler gibi korunmamıĢtır. DüĢey ya da düĢeye yakın ağız kenarı hafif içe doğru gövdeye bağlanır. En önemlisi ağız kenarına kadar düz bir hat Ģeklinde yükselip dıĢa çekik, ucu neredeyse yarım daire olacak kadar yuvarlatılmıĢ (kat.no.177) ve içte bir diĢ oluĢturacak kadar biçimde

60 sonlanır (kat.no.167,169). Varyasyonlardan birinde dıĢa çekiklik diğerleri kadar belirgin değildir (kat.no.176). Ağız çapları bir örnek dıĢında 20.0cm.dir. z2.10: DüĢey, dıĢa çekik, basit tipte ağız kenarlı parça kalın cidarlıdır (kat.no.175). Ağız çapı 16.0cm.dir. z2.11: Form özellikleri açısından z2.9‟a benzer. Ancak gövde formu verevdir, ağız kenarına doğru geniĢler ve hafif dıĢa çekik ağız kenarı yuvarlatılmıĢ (kat.no.179) ya da tabla oluĢturacak biçimde yatay Ģekilde düzdür (kat.no.202). Ağız çapları 21.0cm.dir. z2.12: DüĢey, basit tipte ağız kenarlı gövdeye doğru daralır (kat.no.198). Gövdede içte dirsek yaparak sonlanır. Ağız çapı 20.0cm.dir. z2.13: Form özellikleri bakımından z2.12‟ye benzer. Ancak gövdeye geçiĢ düzdür ve diğeri kadar yayvan değildir (kat.no.197). Ağız çapı 17.0cm.dir. z2.14: Bu grubu tek örnek temsil eder. Ġçe dönük, basit tipte ağız kenarlıdır (kat.no.204). GeniĢ gövdeli kabın cidarı ağız kenarına doğru sivrileĢir ve hafif içe doğru kıvrılarak sonlanır. Ağız çapı 22.0cm.dir. Açık kaplara ait olabilecek kaide parçaları formlarına göre değerlendirildiğinde dört tip saptanmıĢtır (Tab.V). Kaide çapları, 3.8-9.0cm. arasında değiĢir. Bunlardan ilki ağız kenarı kırık ve noksan kaide ve gövde parçasıdır. Kaburgalı gövdeye sahip kabın kaide halkasının gövdeyle birleĢtiği kısımdan dıĢa doğru geniĢleyerek halkanın ucu hafif küt sonlanır (kat.no.158). Kaideyle gövdenin birleĢtiği kısımda dıĢta keskin bir açıyla gövdeye doğru geniĢler. Varyasyonlarında kaide halkasındaki dıĢa çekiklik daha belirgin ve halkanın sonlandığı kısım daha yuvarlak ve sivridir (kat.no.188). Diğer örnekteyse dıĢa çekik kaide halkası hafif iç bükey sonlanır (kat.no.196). 2. tipte kaide tipi, kaide halkası içte yuvarlak sonlanan uç kısmında bir diĢ yapar (kat.no.205). Bu özelliğiyle z1.9 (kat.no.86) tip örneğe benzer. Alçak kaideli diğer örnekte dıĢa çekik halka kaidesi hafif yuvarlak sonlanır (kat.no.186). 3. tip, kaidenin gövdeyle birleĢtiği kısımda dıĢa çekik geniĢleyen halka kısmı içe dönük ya da dik olarak içe dönüĢ yaparak sonlanır (kat.no. 199, 183, 184, 187). Kaide halkalarının görünümü yarım daire biçimindedir. Bu özelliğiyle z1.6 tip örneklere benzerlik gösterir.

4. tip kaide, form özellikleri açısından diğer gruplarla ortak özellikler taĢır. Ancak tondoda gövdedeki cidara göre çok daha incedir ve en önemlisi kaide halkasından gövdeye geçiĢte hafif bir çıkıntı yaparak yeniden yükselir (kat.no.185).

Tablo IV

Bezeme teknikleri ve bezeme: Zeuksippus Ailesi II mal grubunu tanımlayan astarın kazınması ile yapılan bezemelere ek olarak, sarı, koyu sarı, hardal sarısı ya da yeĢilimsi renkte oksit boyanın da bezemede kullanılmasıdır. Bu boyalar düzensiz leke veya Ģeritler halinde sır altına uygulanmıĢtır.

Ayrıca dıĢ yüzeylerde, yapıĢtırmalar halinde eklenmiĢ kabartmalarla bezeme olarak plastik etki sağlanmıĢ, maden kaplardaki kabaralar bu yöntemle taklit edilmiĢtir (Tab.19; kat.no 161).

Bunlara ek olarak bu grubun dıĢ yüzeyi de sıklıkla bezemelidir ve kazıma çizgilerin oluĢturduğu, enleri 0.5-2.8cm. arasında değiĢen tek ya da üçlü kazımaların oluĢturduğu tekli ve ikili yatay bantlar karakteristiktir (kat.no.171,172).

DıĢ yüzeylerde, kabaralara sıraları (kat.no.161), geniĢ kıvrım ve spiraller (kat.no.162), dikey ya da verev kazımalı metop bantların yanısıra kullanılan diğer bezeme unsurlarıdır.

Bazı metop bezemeli örneklerde, metop araları seramiğin yüzeyinde üçgen kesitli ikili üçgen kesitli dıĢa taĢkın profiller ile vurguludur (kat.no.165). Ġki örnekte dıĢta görülen dikey kazımalar, ağız kenarı üzerinde tek (kat.no.168) ya da çoklu gruplar halindedir (kat.no.171). Bir ağız kenarı parçasında dudak üzerinde koyu sarı renkte oksit boya korunmuĢtur (kat.no.180).

Zeuksippus Ailesi I mal grubuna ait buluntularda sıkça gördüğümüz eĢ merkezli çemberler (konsantrik daire), bezeme olarak bu grup mallarda da yoğundur (kat.no.157- 179,181,183). Konsantrik daireler yine diğer ZWw I‟deki gibi gövde üzerindeki hem bitkisel hem de geometrik motifleri sınırlar. Örneğin kompozisyonu noksan bir parçanın gövdesi üzerinde çift çemberle konturlu palmet ve kıvrım dalların üzeri düzensiz koyu sarı renkte oksit boya akıtılmıĢtır (kat.no.182). Tondoda yan kıvrım dalların sardığı ağaççık biçimli bitkisel motifler (kat.no.184,185) koyu sarı, hardal sarısı renkte oksit boya ile zenginleĢtirilmiĢtir. Merkezde çift konturlu daireye yaslanmıĢ eğrisel çizgi kümeleri (kat.no.186,188), daire üzerine çapraz kazıma (kat.no.187) ve ağız kenarında düzensiz iç içe daire (kat.no.189) gibi görünün bitkilerden soyutlaĢmıĢ geometrik tasarımlar diğer bezeme öğeleri olmuĢlardır.

Bir gövde parçası üzerinde sekiz figürü Ģeklinde düğümün araları verev çizgisel taramalarla doldurulmuĢtur (kat.no.190). Bir diğerinde kaide parçasının merkezinde çift konturlu çembere yaslanmıĢ eğrisel kalın Ģeritlerin arası da geliĢigüzel zig zag dolguludur (kat.no.191).

Ġki gövde parçasında dikey tarak izlerinin sınırladığı bitkisel motiflerin (kat.no.192), merkeze doğru açılan spirallerin (kat.no.193) oluĢturduğu kalın bantlar da görülür. Bir örnekte tarak bezemenin yanındaki motif tam olarak algılanmaz (kat.no.194). Kaide parçasının tondoda eĢ merkezli konsantrik dairelere yaslanmıĢ dikey tarak bezemelerin ortasında üçgene benzer çentikler kazınmıĢtır (kat.no.195). BaĢka bir örnekte merkezde konsantrik daire içinde çift yapraklı palmet motifinin yanında zeminde hardal renkte oksit boya ile yapılmıĢ kıvrım dal motifi görülür (Ta.23; kat.no.196). Bu buluntuda ek boya tasarımlı bir Ģekilde sürülmüĢ olup diğerlerinden farklılık gösterir.

Ġki buluntunun ağız kenarına yerleĢmiĢ bantta çapraz çizgi arasında kare ve dikdörtgen kutucuklar (kat.no.197) ve iki dikey çizgi arasında stilize-soyutlaĢmıĢ palmet ya da baĢak benzeri bitkisel bir motif yer alır (kat.no.198).

EĢ merkezli konsantrik daireler, geometrik motif ya da palmet dıĢında bir örnek sembolik motiflerden haç bezelidir (kat.no.199). EĢit uzunluktaki (Malta haçı) haç kolları merkezden dıĢa doğru hafif geniĢleyerek çift taraflı incilerle sonlanır.

Sarı ve tonlarında renklerde boya dıĢında yeĢil renkte oksit boya bezemeli örnekler de bulunur. Bunların ağız kenarları ve gövde üzerindeki motifi çemberler sınırlar ve oksit boya palmet, spiral kıvrımlar, ters “v” biçiminde bezeme üzerine spiral kıvrımlar ya da benzeri Ģekilde uygulanmıĢtır (kat.no.200-203). Son olarak bir kaide parçasının merkezinde hayvan figürüne ait detaylarda kazıma çizgilerle paraleldir (kat.no.205).

Tablo V

IV.A.2.IV. Zeuksippus Astar (Slip) Boyalı Mal Grubu (Slip Painted Ware) (Tab.25; kat.no.206-220)

Bu mal grubu açık kaplara ait 7 ağız kenarı (kat.no.206-211), 5 kaide (kat.no.214-216) ve 3 amorf gövde parçası (kat.no.212,213) ile kapalı kap parçaları içerir (kat.no.217-220). 2 no.lu Sarnıç‟ta, 1 no.lu Sarnıcın etrafındaki avluda açığa çıkarılan mekanlarda, Demirkapı sektöründe sura bitiĢik konumlanan 3 no.lu mekanda ve kilisenin kuzeyinde, Athena Tapınağı olarak adlandırılan terasta ve Tiberius kapısı kazılarında ele geçmiĢlerdir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Buluntular, A2 (kat.no. 207, 216-220) A3 (kat.no. 206, 208-211) ve A4 (kat.no.212-215) hamur yapısıyla uyumludur. Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6, 5 YR 6/8, 7.5 YR 6/6) (kat.no. 206-208, 211, 214, 215, 218, 219), açık kırmızı (2.5 YR 6/8, 2.5 YR 7/8) (kat.no. 209, 210, 212), kırmızı (2.5 YR 5/8) (kat.no. 213), kırmızı-kahverengimsi kırmızı arası (5 YR 5/4-2.5 YR 5/6) (kat.no. 216), pembemsi-

66 kırmızımsı sarı arası (7.5 YR 7/4-7.5 YR 7/6) (kat.no. 217) ve sarımsı kırmızı (5 YR 5/6) (kat.no. 220) renktedir. Yüzey işlenişi: Bir kaide parçasında üç ayak izi görülür (kat.no. 212, 213). Sarnıç buluntularından kapalı kap formundaki parçaların gövdelerinin suyla temas ettiği kısımlarda sırda renk farklılığı göze çarpar ve gövdesi üzerinde birkaç yerde kil parçacıklarına rastlanır (kat.no.217). BaĢka bir örnekte kabın dip kısmında daire biçiminde sır kalıntısı görülür (kat.no.220). Ayrıca A2 hamur yapısına sahip seramiklerin genel özelliği sayılabilecek seramiğin dıĢ yüzeyinde kaideye yakın kısımlarda hamur topakları ve küçük eğrisel çukur hatlar dikkati çeker (kat.no.220). Açık kaplardarın dıĢ yüzeyinde beyaz (kat.no. 206, 208-216) ve krem (kat.no.207) renkte astar görülür. Korunduğu kadarıyla yüzeyin tamamına (kat.no. 206, 209, 211), gövdenin yaklaĢık yarısına (kat.no. 212) ya da yarıdan çoğuna (kat.no.210) uygulama yapılmıĢtır. Bir buluntuda astar kaide üzerinde sulu; gövdedeyse daha kalındır (kat.no. 214, 216). Bir buluntuda ince bir Ģerit halinde (kat.no.213) ya da düzensiz bir Ģekilde sürülmüĢtür (kat.no.208). Bir buluntuda da dıĢ yüzey astarsızdır (kat.no.207). Kapalı kap formlu seramiklerin boyun iç kısmında çok az (kat.no.219) astar kalıntısı korunmuĢtur. Bir örnek de içte astarsızdır (kat.no.217). DıĢta tümü beyaz astarlıdır. Açık kap ve kapalı kaplar kahverengimsi sarı (10 YR 6/8) (kat.no. 207), sarı (2.5 Y 7/8, 5 Y 8/8) (kat.no. 208,210,213,215), zeytin sarısı (2.5 Y 6/8) (kat.no. 215), koyu kırmızı kahverengi-sarı arası (5 YR 3/4-5 Y 7/6) (kat.no. 214), koyu sarımsı kahverengi (10 YR 3/6) (kat.no. 216) renkte sırlıdır. Bazı buluntuların dıĢ yüzeyi ağız kenarıyla birlikte sırlıdır (kat.no.206,208,209,210,211). Ġki buluntuda gövdeye doğru akmıĢtır (kat.no. 208,211). Bir kısmı da sırsızdır (kat.no. 207,212,213,214,215,216). DıĢ yüzeyleri sırlı kapalı kaplardan bir örnekte içte boyun kısmında sır kalıntısı mevcuttur (kat.no.219). Diğer buluntular sırsızdır (kat.no.217,218,220). Form tipolojisi: Zeuksippus Astar (Slip) boyalı mal grubunda form veren buluntuların bir kısmı açık kap formlu ağız kenarı ve kaide parçalarından oluĢan kaselerdir. Bir kısmı da genelde ağız kenarı kırık ve noksan ya da üst gövdesi korunmuĢ sürahilere ait parçalardır.

Açık kaplar: Kaseler: (Tab.VI; zS.1-zS.2)

Ağız kenarı ve gövde kısmı korunmuĢ buluntular iki tiptedir. Ġlki, dıĢa çekik, basit tipte ağız kenarlı kap düĢey, küresel gövdelidir (kat.no.210). Ağız çapı 17.0cm.dir. 2. tipteki buluntular, 1. tipten farklı olarak gövdeden ağız kenarından gövdeye geçiĢ düzdür; basit tipte ağız kenarlı parçaların cidarları gövdeye doğru kalınlaĢarak sonlanır (kat.no.206,207,208). Ağız çapları 14.0-18.0cm. arasında değiĢir. Zeuksippus astar (slip) boyalı mal grubunda iki kaide parçası bulunur. Açık kaplara ait olabilecek iki kaideler, alçak, geniĢ kaidelidir. Bunlardan birinde kaide halkasının gövdeyle birleĢtiği kısımdan hafif dıĢa çekik kaide halkası küt sonlanır (kat.no.214). Diğer örnek, kaide halkası gövdeyle kıyaslandığında oldukça kalın ayaklı ve alçaktır (kat.no.216). Kaide çapları 8.0cm. ve 10.2cm.dir.

Kapalı Kaplar: Sürahiler: (Tab.III)

Zeuksippus astar (slip) boyalı mal grubunda bulunan kapalı kap formundaki tek kulplu sürahilerden ikisinin ağız kenarı ve boyun kısmı kırık ve noksandır (kat.no. 217, 220). Bir buluntunun ağız kenarı ve üst gövdesi korunmuĢtur (kat.no.218). Diğer bir sürahi de boyun ve üst gövdesiyle amorf gövde parçasıdır (kat.no.219). DüĢey, basit tipte ağız kenarı hafif boyun kısmında geniĢleyerek omuz kısmı ĢiĢkince, olasılıkla oval ya da küresel gövdeli, düz diplidir (kat.no.218). Bazılarında boyun-omuz arasında kalın bir bilezik dikkati çeker (kat.no.219). Düz dipli sürahiler, dip kısmında geniĢleyerek sonlanır (kat.no. 217, 220). Sürahilerin ikiz kulpları üzerinde aralıklarla yuvarlak kabaralar aplike edilmiĢtir (kat.no.220). Sürahiler form özellikleri bakımından mika astarlı grupta yer alan tek kulplu testilere benzer (kat.no.307,308). Kaide çapları da yakındır (kat.no.308, kç.8.8cm.).

Tablo VI

Bezeme teknikleri ve bezeme: Zeuksippus astar (slip) boyalı mal grubuna dahil açık veya kapalı kap olarak beliren buluntularda bezeme, beyaz astarın sır altına parmakla veya fırçayla uygulanması suretiyle gerçekleĢmiĢtir.

Kaselerin ağız kenarı ve gövdesi üzerinde, içinde küçük daireler bulunan yatık sekiz figür grupları (kat.no.206), spiraller (kat.no.207), birbirini kesen geniĢ eğriseller (kat.no. 208-215), içi noktalı yarı daire motifler (kat.no.216) görülür. Kapalı kaplarda da, yukarıdan aĢağıya inerek damla seklinde sonlanan akıtmalar olarak uygulanmıĢtır (kat.no.217-220).

IV.A.2.V. Mangan-Kahverengi Leke Dekorlu Mal Grubu (Purpur-Brown Stained Ware) (Tab.26; kat.no. 221, 222)

Özellikle Kuzeybatı ve özellikle Batı Anadolu‟da daha yaygın ele geçen bu grup mallar 13. yüzyıl-14. yüzyıl baĢına ait arkeolojik alanlardan ele geçerler. Aigai‟dan

Ģimdilik az buluntu vardır. Profil veren iki ağız kenarı parçası, bir sürahi sapı kataloğa alınmıĢtır (kat.no.221, 222, 147.b) 1 no.lu Sarnıç‟ın etrafındaki avlulu mekanda korunan kuzey duvarda ve yer döĢeme üzerinde ele geçmiĢtir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: A2 hamur yapısıyla uyumlu buluntuların hamur rengi kırmızımsı sarıdır (5 YR 6/8). Yüzey işlenişi: Ağız kenarı parçaları beyaz astarlıdır. DıĢta astar geniĢ dilimler halinde (kat.no.221) uygulanmıĢtır. Diğer örnekte gövdenin yaklaĢık yarısına kadar yer yer damlalar halinde görülür (kat.no.225). Buluntular korunduğu kadarıyla içte sırlıdır. DıĢ yüzeyde astarı kapatacak biçimde uygulanmıĢtır. Açık sarı ya da yeĢilimsi sarı renkte sır uygulaması yapılmıĢtır. Form tipolojisi: Buluntulardan biri 25.0cm. geniĢlikte tabak parçasına ait ağız kenarı parçasıdır (kat.no.221). Gövdesi kama formlu tabak ağız kenarına doğru hafif dıĢa doğru kaburga yaparak açılır (Tab.25.221). Diğeri 8.0cm. çapında, düĢey dıĢa dönük ağız kenarlıdır. Olasılıkla sürahiye ait bir parçadır (kat.no.222). Bezeme teknikleri ve bezeme: Ġç ve dıĢ yüzeyde astar üzerine sıçratma tekniğinde uygulanan mangan-kahverengi oksit boyalar, sır altında geniĢ düzensiz lekeler olarak belirir. DıĢa uygulanan astar dilimli sonlandırılarak estetik görünüm güçlendirilmiĢtir (kat.no.221). Sürahiye ait bir parçada içte korunan geniĢ leke, dıĢta ağız kenarında belirgindir (kat.no.222). Kat.no.147.b „deki sürahiye ait sap üzerine, maden sürahilerdeki kapak açma mandalını taklit den zarif bir plastik aplike edilmiĢtir. Kataloğa alınmayan bazı parçalarda kazıma ile uygulanmıĢ bezeme de görülür126.

IV.A.2.VI. YeĢil-Kavuniçi/ Kahverengimsi Kavuniçi Leke Dekorlu Mal Grubu (Green and Orange Stained Ware) (Tab.26-28; kat.no.223-243)

Bu gruba 11 kaide parçası (kat.no. 225, 229, 230, 231, 235-237, 240-243), 5 amorf gövde parçası (kat.no. 226, 228, 232, 238, 239) ve 5 ağız kenarı parçası (kat.no. 223, 224, 227, 233, 234) dahildir. Buluntular, Demirkapı sektöründe sura bitiĢik konumlanan 4 no.lu mekanda, kuzeybatı sur duvarı üzerinde, Bouleuterion‟un güneyindeki 18 no.lu mekanda, Agora‟da ve Tiberius Kapısı kazılarında ele geçmiĢtir.

126 Kataloğa alınmamıĢtır.

Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Buluntuların tümü C grubu hamur yapısıyla uyumludur. Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6, 5 YR 6/8, 5 YR 7/6, 7.5 YR 6/6, 7.5 YR 7/6), (kat.no. 223-228, 230-235, 237-240, 242, 243), açık kırmızı (2.5 YR 7/6) (kat.no. 241), kırmızı (2.5 YR 5/6) (kat.no. 229, 236) renktedir. Yüzey işlenişi: Buluntular beyaz (kat.no. 224, 226-228, 232-234, 237, 238, 241), krem (kat.no. 223, 229, 230, 235, 236, 239, 240, 242, 243), açık krem (kat.no.231) ve sarımsı krem (kat.no.225) renkte astarlıdır. Kaide parçalarında dıĢ yüzey astarsızdır (kat.no. 225, 228, 229, 230, 231, 232, 235, 236, 237, 240, 241, 242, 243). Bir ağız kenarı parçasında dıĢta düzensiz astarla dilimler dikkati çeker (Fig.14.kat.no.223). Birkaç buluntu ağız kenarıyla birlikte astarlıdır (kat.no. 224, 233, 234). Bir buluntuda gövde üzerinde astar korunmuĢ (kat.no.223), diğer bir örnekte astar aĢınmıĢtır (kat.no.227). Buluntular içte açık sarı (2.5 Y 8/2, 5 Y 7/8, 5 Y 8/2, 5 Y 8/3, 5 Y 8/4) (kat.no. 224, 225, 227-237, 239, 242, 243), sarı (5 Y 7/8, 5 Y 8/8) (kat.no.223, 240), çok açık kahverengi (10 YR 8/2) (kat.no.226) renkte sırlıdır. Birkaç buluntuda dıĢta ağız kenarıyla birlikte sırlıdır (kat.no. 224, 227, 233, 234). Bir örnekte gövde üzerinde astarla aynı hizada sonlandığı, astarı kapattığı görülür (kat.no.223). Bu gruptaki seramiklerin çoğunluğu sırsızdır (kat.no. 225, 226, 228-232, 235-243). Form tipolojisi: YeĢil-kavuniçi leke dekorlu mal grubuna ait form veren buluntular, ağız kenarı ve kaide parçalarından oluĢan açık kap grubundan kaselerdir (Tab.VII). Ağız kenarına ait parçalar arasında iki tip saptanmıĢtır. Bunlardan ilki, düĢey, çok hafif dıĢa çekik, basit tipte ağız kenarı parçasıdır (kat.no.223). z1.12 tipteki çukur tabak formuna benzer (kat.no.98). Ancak, gövdeden ağız kenarına geçiĢ düzdür. Ağız çapı 30.0cm.dir. 2.tip, dıĢa çekik ağız kenarı ağız tablası oluĢturacak Ģekilde yatay sonlanır (kat.no. 224, 234). Varyasyonlarında ağız tablası üzerinde eĢ merkezli kazıma dairelerin oluĢturduğu diĢler, tablanın yataylığını bozar (kat.no.227). Gövdeye doğru düz ya da hafif içte girinti yaparak sonlanır (kat.no. 227, 233). Ağız çapları 18.0cm. ve 22.0cm.dir. Açık kaplara ait olabilecek kaide parçalarında üç tip saptanmıĢtır. Bunlardan ilki kaide halkasının gövdeyle birleĢtiği kısımdan hafif dıĢa çekik, sivrilerek sonlanan halka kaidesidir (kat.no.230). 2.tip, kaide formu açısından ilk gruptaki örnekle benzerdir.

Ancak kaide halkası daha dıĢa çekik yuvarlatılmıĢ (kat.no. 236, 237, 242, 243) ya da daha küt sonlanır (kat.no. 225, 235, 240). Bir örnek dıĢında (kat.no.225) genelde kaidelerin tondo kısmı gövde cidarına göre daha incedir. 3.tip, z1.9 (kat.no.86) ve z2.2 (kat.no.205) tip örneklere benzer. Kaide halkasının gövdeyle birleĢtiği kısımdan düĢeye yakın geniĢleyen halka kısmı yuvarlak sonlanır ve içte bir girinti yapar (kat.no.241). Kaidelerin çapları 6.4-8.6cm. arasında değiĢir (genelde 7.0-7.2cm.civarındadır).

Resim 11. Kat.no.223

Bezeme teknikleri ve bezeme: YeĢil-kavuniçi leke dekorlu mal grubuna dahil açık kaplarda; astar kazıma tekniğinde yapılan geometrik ve bitkisel bezemelerin yanısıra, yeĢil ve kavuniçi oksit boya ile leke ve Ģeritler, kıvrımlar Ģeklinde ilave dekor tasarlanmıĢtır. Kavuniçi olarak tanımlanan oksit boya her buluntuda oranj tonda olmayıp, kavuniçimsi sarı, açık kahverengimsi/hardal renk tonlar gösterir. ġeffaf renksiz veya sarımsı yeĢil renk sırla kaplanmıĢlardır.

Kapların dıĢ yüzeyindeki dilimli sürülen astar aynı zamanda bezeme unsuru olarak da görülebilir (Res. 11).

Buluntuların tümünde bezeme kompozisyonları tam korunmamıĢtır. Tanımlamalar mevcut üzerinden yapılmaya çalıĢılmıĢtır. Ağız kenarı ve gövdesi kısmen korunmuĢ bir kase gövdesinde, kazıma soyut bitkisel tasarım düzensiz spiraller, iç içe açık eğrisel hatlarla oluĢturulmuĢtur. Ayrıca yeĢil ve kavuniçimsi sarı ton oksit boya ile

72 kıvrımlı Ģeritler halinde renklendirilmiĢtir. Ağız kenarı, kapalı yay sırası taĢıyan ince bir bantla kuĢatılmıĢtır. (Tab. 25. kat.no.223). Bir diğer gövde üzerinde de, kazıma ile spiral bezemeli 2 dar bant, bant aralarında yeĢil boya lekeleri, orta bant içinde yeĢil ve kavuniçi boya ile alretnatifli sürülmüĢ eğrisel Ģeritler izlenir (kat.no.224). Az bir miktarı korunmuĢ diğer ağız kenarı ve gövde parçalarında da, kazıma çemberler arasında bitkisel tasarım ve oksit boya lekeler (kat.no.226), oksit boya ile yapılmıĢ yarım daireye benzer eğrisel hatlar (kat.no.227) ve dikey Ģeritler (kat.no.233) bulunur.

Kaide parçalarının tondosunda, kazıma çemberler, soyut bitkisel (Tab.26; kat.no.225), iyice soyutlaĢarak geometrik karaktere girmiĢ motifler (kat.no.230, 231, 232; tab.27; kat.no.235) ile düzensiz oksit boya dekoru görülür. Kat.no.230, 231‟deki iki kaide parçasının çapları farklı olsa da aynı yerin üretimleri olmalıdırlar. Bazılarında kazıma çizgiler açık yay Ģeklinde dağılmıĢtır (kat.no. 236, 237).

Olasılıkla hayvan figürünün resmedildiği iki parçada, seyrek tüy detayları iĢlenmiĢtir (kat.no. 238, 239). Birkaç parçada sadece oksit boya lekelerinden izler korunmuĢtur. (kat.no. 240-243).

Tablo VII

IV.A.2.VII. YeĢil Leke Dekorlu Mal Grubu (Green Stained Ware) (Tab.29,30 kat.no. 244-258)

Batı Anadolu 13. yüzyıl ikinci yarısı-14. ilk yarısı kronojisinde ait arkeolojik alanlardan ele geçerler. Aigai‟dan kataloğa alınan buluntular 7 ağız kenarı parçası (kat.no. 244-251, 255), 4 amorf gövde parça (kat.no. 252-254, 258) ve 2 kaide parçasından (kat.no. 256, 257) ibarettir. Seramikler, 1 no.lu Sarnıç dıĢında avlunun kuzeydoğusundaki taĢ döĢemede, 2 no.lu Sarnıç‟ta ve kilisenin giriĢindeki kazı çalıĢmalarında ele geçmiĢtir. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Buluntular genelde C hamur grubu ile uyumludur. Ġki örnek A7 hamur yapısına sahiptir (kat.no. 245, 246). Çoğunlukla kırmızımsı sarı (5 YR 6/6, 5 YR 6/8, 7.5 YR 7/6) (kat.no. 244, 246-248, 250, 251, 252, 254, 255, 257, 258), kırmızı (2.5 YR 5/6) (kat.no.256) ve açık kırmızı (2.5 YR 6/8) (kat.no. 245, 249, 253) renktedir. Yüzey işlenişi: Seramiklerin içte beyaz (kat.no. 246, 247, 250, 253-255), açık krem (kat.no. 251, 258), krem (kat.no. 244, 245, 248, 252, 256, 257), sarımsı krem (kat.no. 249) astarlıdır. Buluntuların bir kısmı dıĢta ağız kenarıyla birlikte astarlıdır (kat.no. 244,

245, 247-251, 255). Amorf gövde parçası üzerinde kısmen korunmuĢtur (kat.no. 252). Bir buluntuda astar aĢınmıĢtır (kat.no.257). Ġki örnek astarsızdır (kat.no. 254, 258). Buluntular, sarıya kaçan bej rengi/açık sarı (2.5 Y 8/2, 2.5 Y 8/3, 2.5 Y 8/4, 5 Y 8/2, 5 Y 8/3) renkte sırlıdır. DıĢta ağız kenarında uygulanmıĢtır (kat.no. 245-248, 250, 251, 255). Bir örnekte ağız kenarındaki sır gövdeye doğru akmıĢtır (kat.no.244) ya da sırsızdır (kat.no. 249, 252-254, 256-258). Form tipolojisi: YeĢil leke dekorlu mal grubundaki form veren buluntuların ağız kenarı ve kaide parçaları açık kap formlu kaselerdir. Ağız kenarı parçaları formlarına göre değerlendirildiğinde 5 tip saptanmıĢtır (Tab.VIII). y.1: Bunlardan ilki dıĢa çekik ağız kenarlı, kaidesi kırık ve noksan olan parçaların gövdeden ağız kenarına doğru düz geniĢler. Ağız kenarı yakın içte bir dirsek yapar ve dıĢta hafif içe doğrudur (kat.no. 245, 248). DıĢa çekik ağız kenarı ile dirsek arasında kalan kısımdan da anlaĢılacağı üzere ağız kenarı içe dönük sonlanır. Ağız kenarı çapları 17.0cm. ve 19.0cm.dir. y.2: Form özellikleri bakımından y.1‟e benzer. Ancak ağız kenarına yakın gövde üzerinde iç kısımdaki dirsek daha düzlemseldir ve dıĢta ağız kenarıyla birlikte düĢey hatlıdır (kat.no.244). Ağız kenarı çapı 21.0cm.dir. y.3: Ağız kenarının az bir kısmı korunan parça, basit tipte ağız kenarlıdır. Ġçte köĢeli ağız kenarı dıĢta yuvarlatılmıĢtır (kat.no.246). Gövdeye doğru cidarı kalınlaĢır ve gövde formu diğer gruplarla aynıdır. Ağız çapı 21.0cm.dir. y.4: Form özellikleri açısından y.3‟e benzer. Gövde formları benzer biçimde olan parçanın ağız kenarına doğru hafif incelip tekrar yuvarlaklaĢarak sonlandığı dikkati çeker (kat.no.250). Ağız çapı 17.0cm.dir. y.5: Benzer gövde formuna sahip bu örnekte ağız kenarı hafif dıĢa çekik sonlanır (kat.no.255). Ağız çapı 17.0cm.dir. Açık kaplara ait olabilecek iki kaide parçasının formları yakındır (kat.no.256,257). Kaideleri diğer mal gruplarından ayıran özellik, dıĢta tondodaki bombelik (kat.no.257) ve kaide halkasının gövdeyle birleĢtiği kısımdan dıĢa doğru geniĢleyen halkanın ucunun dıĢa çekik yuvarlak sonlanmasıdır.

Resim 12. Kat.no.245

Bezeme teknikleri ve bezeme: YeĢil leke dekorlu mal grubuna ait açık kapların, dekorasyonda, astar kazıma ve oksit boya teknikleri kullanılmıĢtır. Çok uçlu tarak benzeri aletle uygulanmıĢ bezekler tipiktir (Tab.29, kat.no.258). Bazı kaplarda kazıma alanlara düĢen yeĢil renk oksitli sır koyu siyahımsı renk görüntü yaratmıĢ, sarı renk sırın temas ettiği kazımalar ise kahverengi görüntü aldığından bezemede çok renkli efekt yaratılmıĢtır. Bir buluntuda, dıĢta gövde üzerinde üzerinde damla Ģeklinde bir dizi baskı yer alır (Res.12. kat.no. 245). GeniĢ ağız kenar ve tablalarının dekorasyonunda, stilize kıvrım dal (tab.28; kat.no.244, 245, 246), geometrik yorumlar (kat.no.247, 248), soyutlaĢmıĢ bitkisel motifler (Tab.29.kat.no.250, 251) kullanılmıĢtır. Gövde duvarı ve tondoda kazıma çemberler, bitkisel motiflerden bazı kısımlar mevcuttur (kat.no.249.tab.29, kat.no.252).

Tondolarında, içte kalın kazıma ile ıĢınsal düzenleme, aralarında yeĢil boyalı Ģeritler yer alan iki kaide parçası (tab.29.kat.no.256, 277) gövdeye yükselen cidar kalınlıkları ile kat.no.247, 248‟deki ağız kenarı-gövde parçalarına ait olmalıdır.

Kazıma bezeme içermeyen yeĢil oksit boya ile yapılmıĢ bitkisel detayların korunduğu sırlı bazı parçalarda ele geçmiĢtir (kat.no.254, 255).

Tablo VIII

IV.A.3. Sırsız Seramik Buluntular (Tab. 31-40; kat.no.259-371)

Aigai sırsız seramikleri, sarnıçlarda (1-2 no.lu) ve Demirkapı sektörü kazı çalıĢmalarında ele geçmiĢtir. Seramiklerin çoğunluğu, akropolis düzlüğünde yer alan 1 no.lu Sarnıç‟ın içinden ve sarnıç ağzını çevreleyen yer döĢemeli alanda bulunmuĢtur. Agora Meydanı‟ndaki 2 no.lu Sarnıç‟ta ve Demirkapı sektöründeki kilisenin batı cephesinde ele geçen buluntular, 1 no.lu Sarnıç buluntularının ⅓‟i kadardır. Aigai sırsız seramikleri, yüzey iĢleniĢi göre perdahlı, mika astarlı ve astarsız olmak üzere üç baĢlık altında sınıflandırılmıĢtır. Yüzey iĢleniĢlerinde uygulanan yöntem, kapların hem bezeme tekniğini hem de motifi ifade etmektedir. Mal grupları, hamur yapısı, yüzey iĢleniĢ (astar) özellikleri, form tipolojileri ile bezeme teknikleri ve bezemelerine göre tanımlanmıĢtır. Genel olarak ele alındığında sırsız kapların hamur yapısını dıĢtan gözlendiğinde dört grup tespit edilmiĢ; gruplar H-1‟den H-4‟e kadar numaralandırılmıĢtır (Res.13). H- 1, orta sertlikte, iri, sık mikalı ve kireç katkılı, az seramik kırığı ve az gözeneklidir. H-1 ve H-2 hamur yapısı, içeriği bakımından yakındır; H-2‟nin kireç katkısı daha iri, sık ve gözenekli bir yapıdadır. Hamur kesitlerine bakıldığında hamurların genellikle özsüz, bazılarının özlü piĢme ile içte tamamına yakınının grimsi tonlarda olduğu gözlenmiĢtir. Ayrıca H-2 grubu birkaç örneğin diğerlerine göre daha yumuĢaktır (tırnakla çizilebilir) (kat.no. 289, 292). H-3, sık, iri taĢçıklı ve beyaz partikül katkılıdır. H-4‟ün iri taĢçıklı yapısı, orta sık gözeneklidir. Kapların hamur gruplarına göre sayısal dağılımları H-2,49; H-1,38; H-3 ve H-4 birer adettir.

H3 H4

Resim 13. Kapların dıĢ yüzey detayları ile hamur tipleri

IV.A.3.a. Perdahlı Sırsız Seramik Buluntular (Pattern-burnishing Ware) (PSS) (Tab.18)

Bu grubu, mat seramik yüzeyinin bir alet yardımıyla düzgünleĢtirilmesi, pürüzsüzleĢtirilmesiyle oluĢan parlak dıĢ yüzeye sahip seramikleri tanımlar. Yüzey iĢlemlerinden perdahlama tekniğinin uygulandığı sırsız seramikler en yoğun 1 no.lu Sarnıç‟ta ele geçmiĢtir. DıĢ yüzeyleri bu mekanik yöntemle iĢlenmiĢ seramiklerin 2 no.lu Sarnıç ve Demirkapı‟daki sayısal oranı 1 no.lu Sarnıç‟ın sekizde biri kadardır. Aigai‟de genelde çark yapımı kapların dıĢ yüzeylerinin iĢleniĢlerinde birtakım ortak özellikler bulunur. Seramiklerde çarktan alma sırasında ya da hamurun farklı oranlarda su içermesi ve oranın homojen dağılmaması, kurutma ve piĢirme sırasında farklı oranda çekmeye bağlı olarak biçimsizliklerin oluĢur127. Sarnıç kaplarının gövdeleri üzerinde (kat.no. 260, 262, 273, 274) ya da dip kısımlarında (kat.no. 266, 276) bu nedenlere bağlı

127Türker 2009, 50.

79 oluĢabilecek deformasyon görülür (Res. 14a). YavaĢ çark ya da el yapımı, açık ateĢ piĢirim yöntemiyle üretildiği düĢünülen bir örnek bulunur (kat.no.269). Bu örnek diğerlerine göre kalın cidarlı ve kütlece ağırdır.

a. b. Resim 14. Alt gövdede solda deformasyon (a.Kat.no.262); b.Perdah izleri (kat.no.270)

Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Perdah iĢlemini, kilin kalitesi, uygulama sırasında kabın nem oranı ve fırınlandığı ısı derecesi etkiler. Perdah iĢleminin iyi sonuç vermesi fırınlama koĢullarına da bağlıdır. Nitekim kaplar redüksiyonlu ortamda fırınlanır ve düĢük ısıda fırınlanan kap hem parlak bir yüzeye hem de daha yumuĢak bir yapıya sahip olur. Buna göre perdahlı sırsız seramikler, H1, H2 ve H3 olmak üzere hamur yapıları üç tiptir. Seramiklerin yarısından fazlası H1 (32) hamur yapısına uyar. Tek ya da çift kulplu testilerde hamur rengi en yoğun açık kahverengi-kahverengi (7.5 YR 5/4-6/4); kırmızımsı kahverengi (5 YR 5/4); kırmızımsı sarı tonlardaki (5 YR 6/6) testi ve amorf gövde parçalarının yükseltgenmiĢ demir oksitli olduğu söylenebilir. Yüzey işlenişi: Seramiklerin dıĢ yüzeyine perdahlama tekniği uygulanmıĢtır. ParlatılmıĢ seramik yüzeyi için kullanılan perdahlı terimi128, deri sertliğindeki seramik

128 Ökse 2012, 55; Polat 2002, 18-19.

80 yüzeyinin kemik, mısır koçanı, sukabağı kabuğu gibi organik, çakıl taĢı ya da ahĢap bir aletle sürterek düzleĢtirilmesidir129 (Res.15a).

a. b. Resim 15. Perdah izleri (a) ve kulp detayı (b)

Bu yöntemle kap yüzeyindeki kil zerrecikleri sıkıĢtırılarak düzgün ve gözeneksiz bir yüzey oluĢturulur. Bazı örneklerde perdahlama deri gibi yumuĢak bir madde ile yüzeydeki izler kaybedilene dek yapılmıĢtır. Eğer yüzey nemliyse açkı (perdah) taĢı, taĢkınlar ya da akma izleri, yarı kurumuĢ yüzeyde ise düzenli izler bırakır. Aigai‟deki sırsız seramiklerde de düzenli ya da çok azında düzensiz genellikle kabın dip kısmından gövdeye doğru eĢit aralıklarla ya da geliĢigüzel verev hareketle perdah izleri görülür. Kabın yüzeyinin düzeltilmesinde aletin yüzeye temas ettiği noktalar parlak; diğer kısımlar da mattır. Perdahlı yüzeyde yüzey rengi, grimsi (kat.no. 262, 280) ya da genelinde olduğu gibi kırmızımsı tonlardadır (kat.no. 267, 286, 291). Seramik yüzeyinde dip kısmından karın kısmına doğru verev hareketlerin yaklaĢık 0.8-1.0 cm. eninde küt uçlu bir yardımıyla uygulandığı aniden kesilen ya da baĢlayan perdah izlerinden anlaĢılır (Res.14b).

129 Armstrong 1998, 324; Sagalassos üretimi red slip seramiklerde kullanılan seramik teknolojisi için bk. Murphy-Poblome 2012, 197-217.

Kapların kulp eklenmiĢ ve iki yana çentik atılmıĢtır (Res.15b). Bazı örneklerde kulbun boyun ya da gövde üzerinde birleĢme yerinde ince yivlerin kaybolması kazıma tekniğinde bezeme uygulandıktan sonra kulp eklendiğini gösterir. Olasılıkla kabın son Ģeklini alması ve yivlerin aynı, kulp gibi eklemelerin farklı bir elden çıktığını düĢündürür. Yüzeyi, kil rengi ve tonlarında astar ile kaplı kapalı kaplar, kulbun aksi yönde siyah renktedir (Res.16). Bu renk değiĢikliğinin tek yönde ısıya maruz kalması nedeniyle oluĢan bir is tabakası (kat.no. 264, 268-270, 277, 278, 280, 297), perdahlama tekniğinin iyi sonuç vermesi için gereken redüksiyonlu ortam Ģartlarından ya da sarnıcın içindeki balçığa temas etmesine bağlı olabilir. Bu örnekler arasında diğerlerine göre kulpları daha dar (yaklaĢık parmak geniĢliğinde ya da çok daha dar) ve aynı hizada dikey yönde tutturulmuĢ testilerde kulbun aksi yönünde yüzeyinin yanık olması dikkati çeker. AteĢ gören kısmın aksi yönündeki tutamakların, testideki sıvı ısıtılırken kabın kavramasını kolaylaĢtırmaya yönelik bir iĢlevi olabilir. Kulplarda aĢınmanın olmamasından bu kapların dikey olarak ateĢin (açık ateĢte piĢirim tekniğinde) yanına/yakınına yerleĢtirildiği düĢünülür. Neticede bu tip kaplar, hem sıvı kabı, hem de mutfak kabı olabilir. Tutamakların kap üzerindeki mesafeleri iki örnekte daha yakındır (kat.no. 274, 275).

Resim 16.

Kapların diğer bir ortak özelliği, çapları 0.5-1.4 cm. arasında değiĢen dairesel ya da oval deliklerin, omuz (kat.no. 261, 265), gövde (kat.no.259), dip ya da dibe yakın gövde (kat.no.270) üzerine açılmıĢ olmasıdır (Tab.31, kat.no. 281, 288). Delik çaplarının çoğunlukla 0.5 cm. olması bilinçli açıldığını düĢündürse de iĢlevsel anlamda henüz netliği yoktur. Örnekler arasında çift kulplu testinin kulp hizasında, omuz ve dibe yakın alt gövdesinde, çapları 0.5-1.4 cm. arasında değiĢen üç delik bulunur (kat.no.277). Form tipolojisi: 1 no.lu Sarnıç‟tan çıkarılan kapalı kapların 10‟u tek kulplu testi (kat.no.259-268), 13‟ü çift kulplu testi (kat.no.269-281), 13‟ü alt gövdeyle birlikte dip kısımları ya da ağız kenarı korunmuĢ testi olabilecek parçalardan oluĢur (kat.no.282- 294); 4‟ü piĢirme kabı (kat.no.295-298) ve 3‟ü amorf gövde parçasıdır (kat.no.299-301).

Kapalı Kaplar: Testiler: (Tab.IX; kat.no. 259, 260, 262, 263, 265-270, 274-277, 281, 283, 284)

P I: Bu grup tek veya çift kulplu testilerden oluĢur (kat.no. 259-267, 271-276, 278-280, 282, 285-293). Dar ağızlı ve boyunlu, akıtacaksız, küresel gövdeli, düz dipli kulplu testiler, dik açılı ya da hafif boyna doğru daralan basit ağız kenarlıdır; genelde çoğu örnekte kaide çapı ile omuz geniĢlikleri birbirine yakındır (kat.no. 260, 263, 265, 266); gövdeleri hafif ĢiĢkince, çoğunda oval/ yumurta ya da torba biçimindedir. Bu gruptaki kapların ağız çapları 5.5-7.0 cm., kaide çapları 6.2-13.0 cm. (en yoğun 8.0-8.5 cm. civarı), gövde çapları 12.8-16.4 cm. (en yoğun 13.0 cm. civarı) ve yükseklikleri 19.5- 25.5 cm. arasında değiĢir. Tip I grubundaki tüme yakın birkaç örnek diğerlerine form açısından yakın olmasına karĢın gövdenin alt ve üst kısmında aynı hizada ve tek yönde çift tutamaklı olmaları nedeniyle farklıdır (Kat.no.274-276). Bu gruptaki kapların hiçbirinde ağız kenarı ile üstteki tutamaklar korunmamıĢtır. Diğer örneklere göre daha büyük boyutludurlar; kaide çapları 8.0-10.0 cm., gövde çapları 14.2-17.8 cm. ve yükseklikleri 25.3 cm. e ulaĢır. P II: Bu grubu tek örnek temsil eder (kat.no.277). Çift kulplu, düz dipli testinin ağız kenarı ve boyun kısmı korunmamıĢtır. Gövde formu Tip I‟e benzer; geniĢ kaide çapı ile kaide geniĢliğinin yaklaĢık üçte biri kadar geniĢlikte boyun kısmı bu örneği diğerlerinden ayırır. Kaide çapı 10.5cm.‟dir.

P III: Bu grubu tek örnek temsil eder (kat.no.268). Tek kulplu, düz dipli testinin Tip II‟de olduğu gibi ağız kenarı ve boyun kısmı korunmamıĢtır; üst gövde daha düz, alt gövde dıĢ bükey formludur. Kaide çapı (13.0cm.), diğer örneklere göre daha geniĢtir. P IV: Bu gruptaki kaplar gövdeleri korunmuĢtur ve tek ya da çift boğumlu gövde formlarıyla diğer gruplardan ayrılır (kat.no. 283, 284). Bu gruptaki örnekler olasılıkla tek kulplu olmalıdır. Mika astarlı seramikler grubu içinde gövde formu açısından testilere benzer (kat.no. 304, 305). Testilerin kaide çapları ortalama 7.5 cm.‟dir. P V: Bu gruptaki kaplardan biri tüm, diğerinin ağız kenarından omza kadar korunmuĢ bir parçadır (kat.no. 270, 294). ĠnceltilmiĢ ağız kenarlı (üçgen kesitli), geniĢ boyunlu, küresel gövdeli ve düz diplidir. Perdahlı sırsız seramikler içinde ağız çapı en geniĢ örneklerdir. Ağız çapları 9.0cm., 10.0 cm., gövde çapı 17.0 cm., kaide çapı 8.8 cm. ve yükseklik 26.0 cm.‟dir. P VI: Bu grubu tek örnek temsil eder (kat.no.281). Perdahlı sırsız seramikler arasında en büyük boyutlu çift kulplu testidir. Ağız kenarı korunmamıĢtır. Düz dipli testinin gövde formu, Tip I‟e benzer; boyutlarına karĢın ince cidarlıdır. Kaide çapı 14.0 ve korunan yüksekliği 35.6cm.‟dir. P VII: Bu grubu tek örnek temsil eder (kat.no.269). Çift kulplu testi, diğer örnekler içinde en kalın cidarlı ve kütlece ağır olanıdır. Ağız kenarıyla birleĢik kulpları, dar, kısa boyunlu ve daha silindirik gövde formuyla diğer örneklerden ayrılır. Kulpları ağız kenarını aĢmaz. Ağız çapı 7.0cm.; kaide çapı 10.0cm.; yüksekliği 23.5cm.‟dir. Isıtma/Pişirme Kapları: (Tab.X; kat.no.295-298) P VIII: Bu grup piĢirme kaplarından oluĢur (kat.no.295-298). Kapların ağız kenarları ve kısmen üst gövdeleri korunmuĢtur. DıĢa çekik, geniĢ ağızlı, kısa boyunlu, basık küresel gövdeli piĢirme kaplarının dıĢ yüzeyleri genelde yanıktır. Ağız çapları 9.0- 15.0cm. arasında değiĢir. Bu formdaki kapların hiçbirinde korunduğu kadarıyla kulp izine rastlanmaz. Bezeme teknikleri ve bezeme: Perdahlı sırsız seramiklere kazıma ve kabartma tekniği uygulanmıĢtır. Biçimlendirme iĢlemi sırasında kaplar, genellikle boyun kısmı üzerinde ya da gövde ayrımında, omuz ya da karın kısmı ince yiv ile bezenmiĢtir (kat.no. 259, 260, 261, 263, 265, 266, 267, 270, 274, 277, 281, 283, 284, 297). Bu teknikte bezenmiĢ örneklerde kulp sonradan eklendiği yivler kaybolmuĢtur. Perdahlama tekniğiyle

84 kapların genellikle gövdeleri ve dip kısımlarıyla birlikte (kat.no. 286, 291) üzerinde aralıklarla ya da düzensiz, ıĢınsal (kat.no. 276, 283), paralel ya da sığ-verev yönlü perdah izleri mat-parlak kontrastlığı nedeniyle bezeme tekniği arasında sayılabilir. Birkaç örnekte diğerlerinden farklı olarak perdahlama yapıldıktan sonra olasılıkla bir fırça yardımıyla kırmızı astar boya ile zigzag, çift spiral bantlarla dönüĢümlü çift çizgisel bezeme yapılmıĢtır (kat.no. 271, 290). Kalın cidarlı olasılıkla piĢirme kabına ait birkaç amorf gövde parçası üzerinde kabartma tekniğinde dalga bezek (kat.no.299) ve kabartma üzerinde çift çentik bezemelidir (kat.no.262).

Tablo IX

P I. 259 P I.266 P I. 260 P I. 265 P I.262

P I. 267 P I. 263 P I.275 P I. 276 P I.274

P II.277 P III. 268 P IV. 283 P IV. 284

P V.270 P VI. 281 P VII.269

Tablo X

P VIII.297 P VIII.296 P VIII.298 P VIII.295

IV.A.3.b. Mika Astarlı Sırsız Seramik Buluntular (Mica Dusted Ware/Gilded Ware) (Tab.35-37; kat.no.302-331)

Bu grubu, astarlama tekniği ile gümüĢ ya da yaldız tonlarında mika içerikli astarla bezenmiĢ seramikler tanımlar. Mika astarlı seramikler en yoğun 1 no.lu Sarnıç‟ta ele geçmiĢtir. Demirkapı sektöründe giriĢin kuzeyinde sura bitiĢik 3 no.lu mekanda, kilisenin apsisinde ve batı cephesi giriĢinde yapılan çalıĢmalarda da birkaç amorf gövde parçası bulunmuĢtur. Mika astarlı sırsız seramikler, tek kulplu testi (kat.no.302-305), ağız (kat.no.306-309), gövde-kaide (kat.no.310-312), kulp (kat.no.313-319), birkaç amorf gövde parçası (kat.no. 320, 321) ve kapaktan (kat.no.322) oluĢur. Tek kulplu testilerin boyun kısımlarında bilezik ya da gövdeleri üzerinde 0.5 cm. çapında delikler mevcuttur (kat.no. 302, 303). Delik çaplarının çoğunlukla perdahlı astar grubundaki örneklerde olduğu gibi 0.5 cm. olması bilinçli açıldığını düĢündürse de iĢlevsel anlamda henüz netliği yoktur. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Mika astar boyalı kapların hamur yapısı H2‟ye uyar. Hamur rengi en yoğun açık kırmızı (2.5 YR 6/8), kırmızımsı sarı (5 YR 6/6) tonlardadır. Yüzeyin işlenişi: Astarlama uygulanmadan önce yüzeyin perdah tekniğiyle düzgünleĢtirilir (Res.16a). Fırınlama öncesinde sulandırılmıĢ kil kap yüzeyine fırçayla sürülür; daldırma veya akıtma gibi çeĢitli yöntemlerle uygulanır130(Res.16b). Astar uygulaması geçirgenliği azaltmaya yöneliktir. Bu gruptaki sırsız seramiklerin parlak görünümlü olmalarının nedeni mika tanelerinin zaman zaman yüzeyde tanecikler

130 Polat 2002,19.

87 halinde seçmek yerine her noktada mika parlaklığının sık olmasıyla iliĢkilidir. Bu tip astara mika film denir. Yüzeydeki bu parlak tabakanın mika içerikli bir astar uygulaması yapılarak elde edildiği genelde yaygın bir görüĢtür. Bir baĢka görüĢ, kilin içindeki mikanın fırınlama sırasında yüzeye çıkması ile oluĢtuğudur. Mika grubuna ait bir mineral ile parlaklığın elde edildiği belirlenmiĢtir. Sericit (mika grubuna ait çok ince taneli bir mineral) kullanarak yapılan fırınlama denemelerinde bu parlaklık elde edilmiĢtir. Yüzeyde mika tanelerinin seçilmesi, kilin içindeki mikanın boyutlarına bağlı olduğu düĢünülür. Aigai‟deki bu gruptaki seramiklere gümüĢten yapılmıĢ ya da altın suyuna batırılmıĢ izlenimi veren mika astar uygulanmıĢtır. Burada astara rengini veren fırınlama Ģeklidir. Mika astarlı kap redüksiyonlu ortamda piĢirildiyse gümüĢ, oksidasyonlu ortamda piĢirildiyse altın rengi olur. Yüzey rengi astarlamanın kısmen uygulandığı ya da aĢındığı örneklerde en yoğun açık kahverengi (7.5 YR 6/4) ve açık kırmızı (2.5 YR 6/4) tonlardadır.

a. b. Resim 16. a.kat.no.306; b.kat.no.312

Form tipolojisi: Mika astarlı kapalı kaplar formlarına göre beĢ tiptedir. çoğu tek kulplu testi (kat.no.302-312); biri çift kulpludur (kat.no.313); diğerleri, ağız (kat.no.314-316), kaide (kat.no.317-322), amorf gövde parçası (kat.no. 329, 330) ile kulp (kat.no.323- 328) ve kapak parçasıdır (kat.no.331). Bu grupta piĢirme kabına ait parçanın bulunmaması sofra kabı, lüks kullanıma yönelik olma ihtimalini güçlendirir.

Kapalı Kaplar: Testiler: (Tab.XI; kat.no. 302, 303, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 317, 320, 332 M 1: Bu grup tek kulplu testilerden oluĢur (kat.no. 304, 305, 309-312, 315, 316, 318, 321, 322). Dar boyunlu, akıtacaksız, küresel gövdeli, düz dipli testiler, perdahlı seramiklerin Tip I grubuna form açısından çok benzer. Kapların ağız kenarları korunmamıĢtır. Kaide çapları 7.0-8.4 cm. arasında değiĢir. M 2: Bu grubu tek örnek temsil eder (kat.no.306). Tek kulplu testinin form mika astarlı ve perdahlı kapların Tip I grubu ile çok yakındır. Fakat gövdesi üzerinde yaklaĢık 1.2 cm. çapında delikle içe açılan dörder haznesi bulunur. Bu haznelerin formu boyundan itibaren kesik birer minyatür testiyi andırır. Üstü hafif sivri ya da yassı alt kısımları düzdür. Ele geçen üç hazneden ikisi gövde üzerinde in situ diğeri gövdeden kopmuĢtur. M 3: Bu gruptaki kaplar, basit ağız kenarlı, silindirik boyunlu, gövdeleri globus/küreseldir (kat.no. 307, 308, 319, 320). Kaideden gövdeye geçiĢte kuvvetli bir iç bükey kavisle gövdeye doğru yükselir. Alçak kaideli bu tip kapların boyun-gövde ayrımında bilezik mevcuttur. Kulplar gövde üzerinde yüksek kabartma olarak madeni ibrikleri taklit eder. Ağız çapı 7.2cm. kaide çapları 6.2-9.2cm., gövde çapları 10.9- 16.2cm. arasında değiĢir; yükseklik yaklaĢık 22.0cm. civarındadır. M 4: Bu gruptaki kapalı kaplar dıĢa eğik ağız kenarlı, dar boyunlu, armudi gövdeli, düz dipli (kat.no.302) ya da alçak kaideli (kat.no. 303, 317), tek kulpludur. En karakteristik özelliği kapların boyun ve gövdede tek (kat.no.303) ya da çift boğumlu (kat.no. 302, 317) olmalarıdır. Dar, uzun boyunlu kapların ağız çapları 4.6cm., kaide çapları 5.6- 6.4cm., gövde çapları 9.8-11.6 cm. arasında değiĢir; yükseklik 19.0 cm. civarındadır. Kaidenin içte iç bükey kavisle gövdeye doğru yükselmesi Tip III grubuna benzer. M 5: Bu grubu tek örnek temsil eder (kat.no.313). Çift kulplu testinin ağız kenarı korunmamıĢtır. Form özellikleri açısından Tip I‟e benzer.

Kapak: (Tab.XI) 13.0 cm. çapında daire formlu, ağız kenarından üste doğru daralarak sonlanan bir kapak parçası mevcuttur (kat.no.331). Kapağın üst kısmı korunmamıĢtır. Bezeme teknikleri ve bezeme: Tek ve çift kulplu testilerin boyun, omuz ve gövdeleri üzerinde genelde karın kısmında kazıma tekniğinde yiv bezeme yapılmıĢtır (kat.no.44- 46,49-55). Mika astar, kapların tamamına (kat.no. 302-308, 314-316, 60, 322-330) ya da kısmen Ģeritler halinde yapılmıĢtır (kat.no. 309-313, 320, 321). Perdahlama ile kabın yüzeyi düzgünleĢtirilerek astarlama uygulanmıĢ ve son olarak hamur rengine yakın tonlarda kırmızı renkte astarla bezeme yapılmıĢtır (kat.no. 303, 305, 307, 308, 312, 317, 326, 329, 330, 331). Perdahlama iĢlemi sırasında oluĢan verev sığ ve/veya ıĢınsal yivlerin üstüne mika astar ile boyun kısmından dibe uzanan bantlar bezeme unsuru olarak kullanılmıĢtır (kat.no.309-313). Motifler, genelde geometrik düzendedir. Ağız kenarında ve boyun- gövde ayrımına kadar yatay, omuz üzerinde ise dikey olarak ortada zigzag ya da düz Ģeritlerin oluĢturduğu bantlar yer alır (kat.no. 303, 305). Gövde üzerinde düzensiz tarama ve spiraller, çapraz tarama dolgulu mekik biçiminde motifle bezenmiĢtir (kat.no. 307, 308). En yaygın dikey bant ve spiraller, taramalardır. Kulplar da yatay Ģeritlerle bezenmiĢtir (kat.no.303). Kapağın dıĢta geniĢleyen yüzeyinde mika astar üstüne kırmızı astar boya ile hafif verev bantlar kullanılmıĢtır (kat.no.331). Bazı örnekler üzerinde boyun kısmında üçgen ya da daire kesitli bilezikler, (kat.no. 307, 308) gövde üzerinde maden taklidi kulp (kat.no. 302, 303, 307, 308) ve gövdenin boğumlu formu kapların plastik etkisini artıran öğelerdir.

Tablo XI

MI. 311 M I.310 M I.309 M I.312

MII.306 MIII.308 MIII.307 MIII.320

MIV.302 MIV.303 M IV.317 M V.313 M 331

IV.A.3.c. Astarsız Sırsız Seramik Buluntular (Coarse Ware) (Tab.38-40; kat.no. 332-371)

Bu grup, mekanik tekniğin (perdahlama) seramik yüzeyine uygulanmadığı, iĢlem görmeyen kapları tanımlar. En yoğun 1 no.lu Sarnıç‟tan ele geçmiĢtir. Diğerleri 2. No.lu Sarnıç‟tan ve Demirkapı sektöründeki kilisenin batı cephesi dıĢındaki çalıĢmalarda bulunmuĢtur. Astarsız seramikler çift kulplu bir testi (kat.no.332), ağız kenarı parçası (kat.no.333-341), piĢirme kapları (kat.no.342-355) ve olasılıkla bu iĢlevdeki kaplara ait amorf gövde parçaları (kat.no.368-371), maĢrapa (kat.no.355-358), iĢlevi bilinmeyen türde ağız kenarı (kat.no.367) ve kaide parçası (kat.no.366) ile kapaklardan (kat.no.359-365) oluĢur. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Astarsız seramikler en yoğun H2 tip hamur yapısıyla uyumludur; bazı örneklerde bu tip hamur seramik kırığı daha yoğundur (kat.no.333); H1, 12; H2, 27; H4, 1 adettir. Hamur rengi kahverengi (7.5 YR 4/4, 7.5 YR 5/4, 7.5 YR 5/3) (kat.no. 332, 342, 345, 350, 353, 356, 357, 361, 363, 364), koyu kahverengi (7.5 YR 3/2) (kat.no.346), siyah (7.5 YR 2.5/1) (kat.no.347), grimsi kahverengi (10 YR 5/2) (kat.no.355), koyu kırmızımsı gri (5 YR 4/2) (kat.no.358), kırmızımsı kahverengi (5 YR 5/4) (kat.no. 333, 370), açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4) (kat.no. 359, 368), kırmızı (2.5 YR 5/6) (kat.no.360), açık kırmızı (2.5 YR 6/8, 2.5 YR 6/6, 10 R 6/8) (kat.no. 334, 336, 337, 338, 340, 341, 348, 366, 369) kırmızımsı sarı (5 YR 6/6, 7.5 YR 7/6) (kat.no. 339, 349, 352, 355, 362, 365, 367, 371), koyu gri (7.5 YR 4/1, 10 YR 4/1, 10 YR 3/1) (kat.no. 335, 344, 351) tonlarındadır; yüzey rengi de kil rengine yakındır. Form Tipolojisi: Astarsız seramikler, çift kulplu testi (kat.no.332), ağız kenarı parçaları (kat.no.333-341), piĢirme kabı (kat.no.342-354), maĢrapa (kat.no.355-358), iĢlevi bilinmeyen türde ağız kenarı (kat.no.367) ve kaide parçası (kat.no.366), kapak (kat.no.359-365) ve amorf gövde parçalarından oluĢur (kat.no.368-371).

Kapalı Kaplar: Testiler: (Tab.XII; kat.no.333,335,337,338,340,341)

A1: Bu gruptaki tek örnek, çift kulplu bir testidir (kat.no.333). Testinin ağız kenarı korunmamıĢtır. Kulplardan biri kısmen korunmuĢ, gövde formu oval, perdahlı ve mika astarlı seramiklerde Tip I grubunun form özelliklerini taĢır. Kaide çapı 10.0 cm.; korunan yükseklik 26.0 cm.‟dir. A2: Bu gruptaki seramikler testiye ait ağız kenarıyla birlikte kısmen boyun ve kulpları korunmuĢ parçalarıdır (kat.no. 334-337, 339, 340). KalınlaĢtırılmıĢ ağız kenarlı ve dar boyunlu kapların ağız çapları 9.0 cm. ve 12.0 cm.‟dir. Bazı örneklerde ağız kenarından boyun kısmına geçiĢ düz (kat.no. 336, 339); bazılarında hafif daralarak sonlanır (kat.no. 334, 340).

Maşrapa: (Tab.XII)

A3: Bu tipteki örnekler, tek ya da çift kulplu maĢrapa türü kaplardır (kat.no.355-358). Ağız kenarıyla birleĢik kulp parçalarından ikisinde kulplar ağız kısmından daha yüksekte hafif dıĢa çekiktir (kat.no. 355, 356). Seramiklerden biri tüm (kat.no.356), diğer ikisi ağız kenarıyla birleĢik kulp parçasıdır (kat.no. 355, 358). Düz dipli bu tipteki kapların kulpla birleĢme yeri nedeniyle ağız kenarı formu tanımlanamamıĢtır. Ağız çapları 7-10 cm., kabın yüksekliği 10.4cm.‟dir. Perdahlı sırsız seramikler arasında Tip VII‟ye ağız kenarı ve kulp formu açısından benzer.

Münferit kaplar: (Tab.XII)

A4: Bu gruptaki örneğin iĢlevi bilinmemektedir (kat.no.367). Ġçe eğik, basit ağız kenarlı parçanın gövde ve kaide kısmı korunmamıĢtır. Kalın cidarlı kabın ağız kenarından gövdeye geçiĢi diğer örneklerden farklıdır. Boyun kısmı olmayan karineli/kaburgalı tipte kaplara benzer. Ağız çapı 15.0 cm.dir.

A5: Bu gruptaki örneğin iĢlevi bilinmemektedir (kat.no.366). Düz dipli parça diğer gruplar içinde en kalın cidarlı ve en geniĢ kaideli kaptır. Gövdeye doğru dik açıyla yükselir. Kaide çapı 24.0 cm.dir.

Kapaklar: (Tab.XII)

A6: Bu gruptaki seramikler kapak parçalarıdır (kat.no.359-365). Kapaklar dört alt tipte incelenmiĢtir. Birinci tip kapak (Tip VI-I) (kat.no.359); üstte daire kesitli tutamak geniĢleyerek devam eder. Alt kısmı olasılıkla düz sonlanarak kabın ağız kısmına oturur. Ġkinci tip kapak (Tip VI-II) (kat.no. 360, 361) daire formludur ve ağız kenarından üste doğru daralarak devam eder. Örneklerden biri tam (kat.no.361); diğerinin alt kısmı korunmuĢtur (kat.no.360). Kapalı kapların ağzını kapamak için kullanılan kapakların profilleri, mumu söndürmek için kullanılan kapaklara benzer. Üçüncü tip kapak (Tip VI- III) (kat.no. 364, 365), tuğla ya da kiremitten kabaca dairesel formlu çok hafif iç bükey plaka biçimindedir. Kapaklardan biri yazıtlıdır (kat.no.364). Dördüncü tip kapak (Tip VI-IV) (kat.no. 362, 363) daire ya da dikdörtgen prizması biçiminde ve üstte daire kesitli delikli tutamak kısmı mevcuttur. Isıtma-Pişirme Kapları: (Tab.XIII; kat.no.342-355) Bu gruptaki kaplar olasılıkla ısıtma-piĢirme kaplarına ait ağız kenarı parçalarıdır. Kapların ağız kenarları ve kısmen üst gövdeleri korunmuĢtur. DıĢa çekik, geniĢ ağızlı, kısa boyunlu, basık küresel gövdeli piĢirme kaplarının dıĢ yüzeyleri genelde yanıktır. Ağız çapları 8.0-22.0cm. arasında değiĢir. Form özellikleri açısından perdahlı piĢirme kaplarına benzer. Bu formdaki kapların hiçbirinde korunduğu kadarıyla kulp izine rastlanmaz. Bezeme teknikleri ve bezeme: Astarsız seramiklerde testi ve piĢirme kaplarının ağız kenarına yakın kısımlarında kazıma tekniğinde yiv (kat.no.337,341,347,348), tek sıra noktalama (kat.no.367) dalga bezek (kat.no.337,367); kapak parçası üzerinde “A” (Alpha) harfi kazınmıĢtır (kat.no.365). Amorf gövde parçaları kabartma tekniğinde halat ya da burgulu (kat.no. 368, 369); kabartmaların üzeri oval baskı (kat.no.370, 371) bezeklidi

Tablo XII

A I.332 AII.339 A II.336 A II.337

A II.334 AII.340 AIII.356 AIII.358 AIII.355

AIV.367 AV.366

AVI.359 AVI.361 AVI.360

AVI.364 AVI.365 A VI.362 AVI.363

Tablo XIII

A VII.345 A VII.351 A

VII.349

A VII.354 A VII.350 A VII.344

A VII. 343 A VII.354 A VII.342

A VII.346 A VII.347 A VII.348

IV.B. Beyaz Hamurlu Seramik Buluntular IV.B.1. Sırlı Beyaz Hamurlu Seramik Buluntular (Glazed White Ware) (Tab.41; kat.no. 372-374)

Aigai kazılarında 1‟i tüm ve 2‟si kaide parçası beyaz hamurlu sırlı seramik ele geçmiĢtir. Buluntular, Agora çevresinde ve antik yol çalıĢmalarında bulunmuĢtur. Hamur/kil gruplaması ve renkleri: Sert, seramik kırıklı, yer yer iri gözenekli, mikalı ve siyah partiküllü hamur içeriğine sahip seramikler, pembe, pembemsi beyaz (5 YR 8/2) (kat.no.372), açık sarı (2.5 Y 8/3) (kat.no.373) ve çok açık kahverengi (10 YR 8/4) (kat.no.374) tonlardadır. Yüzeyin işlenişi-sır: Buluntular Ģeffaf renksiz sırla kaplıdır. Tüm kabın iç ve dıĢ yüzeyi sırlıdır (kat.no.374); kaide parçasında içte sır korunmuĢtur. Sır rengindeki renk nüansları açık sarımsı kahverengi (2.5 Y 6/4) (ka.no.373) tonlarındadır. Form tipolojisi: Beyaz hamurlu seramiklerden biri tüm profili alınabilen gövde parçası (kat.no.374), diğer ikisi kaide parçasıdır (kat.no. 372, 373). Hafif incelerek dıĢa açılan ağız kenarlı, halka kaideli olasılıkla çift kulplu fincan ya da bardak ile kat.no.372‟deki kaidenin çapları yakındır. Kat.no.373‟teki kaidenin çapı 9.0cm. olup olasılıkla bir kaseye aittir. Bezeme teknikleri-bezeme: Korunan kısımlarda sır altı açık yeĢil-açık kahverengi (kat.no.372-373) hareli boyama göze çarpar.

V. KATALOG Katalogda yer alan kısaltmalar:

K.No.: Katalog numarası Sektör: Buluntu yeri Tab.: Tablo numarası Env.no.: Envanter numarası A.ç.: Ağız çapı K.ç.: Kaide çapı Kor.y.: Korunan yükseklik Y.: Yükseklik K.: Kalınlık C.k.: Cidar kalınlığı tip.no: Tipoloji numarası H.: Hamur tipi Ç.: Çap (Bilezik çapı)

Kırmızı Astarlı Seramik Buluntular K.No.1 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.115.3/125 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.1 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.2.9 tip no.Hayes 3B Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 7/8-light red) H.F Astar: Açık kırmızı (10 R 6/6-light red) Kısmen iç yüzeyde korunmuĢ Bezeme tekniği: Rulet baskı Bezeme: DıĢta ağız kenarında eĢit aralıklarla dikey paralel taramalar. Benzer örnek: Form. Hayes 1972, 331, fig. 67; Giovanni 2007, 164, Tav.III. Nn.17 (Kyme) Tarih: 4. yüzyılın ikinci yarısı-5. yüzyıl ortası

K.No.2 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.115.5/126 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.1 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.11.0 Kor.y.2.6 tip no.Hayes 3B Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/8-reddish yellow) H.F Astar: Ġçte açık kırmızı (10 R 6/6-light red) dıĢta açık kırmızı (2.5 YR 7/8-light red) Bezeme tekniği: Rulet baskı Bezeme: DıĢta ağız kenarında yatay düzlemde çoklu dalga sıraları Benzer örnek: Form. Hayes 1972, fig. 67.1. Tarih: 4. yüzyılın ikinci yarısı-5. yüzyıl ortası

K.No.3 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.113.1/132 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.1 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.24.0 Kor.y.3.3 tip.no.Hayes 3E Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.F Astar: AĢınmıĢ Bezeme tekniği: Rulet baskı Bezeme: DıĢta ağız kenarında dikey sıralı üçgen biçimli çentik dizisi. Benzer örnek: Form. Hayes 1972, 332, fig.68.16; Hayes 2008, 1277, 1281, fig. 39, Pl.62; Doğer 2007, 109, Pl. IIId (Smyrna Agorası); Quatember, vd. 2008, 314, abb.20 (95) (Ephesos); Mocanu 2011, Pl.7, 88, 240, 251 (LIbida); Sazanov 2000, 144, fig. 10, 9 (Khersonessos); Quercia vd. 2011, 71, fig. 4. 20 (Antikythera) Tarih: 5. yüzyıl sonu-6. yüzyıl baĢları

K.No.4 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.115.9/129 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.1 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.14.0 Kor.y.2.0 tip no.Hayes 3F Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 7/8-light red) H.F Astar: Açık kırmızı (10 R 6/6-light red) Bezeme tekniği: Rulet baskı Bezeme: Ağız kenarında sağa açık parantez biçimli dizi Benzer örnek: Form. Hayes 1972, 334, fig. 69. 17; Vaag 2003, Pl. CXIII, 1.42 (Phokaia); Shkodra 2006, fig. 5. 21, 436 437(Durres); Iro, vd. 2009, 83, abb. 28. 4 (Ephesos); Mitri 2006, 447, fig. 8.6 (Ortanto). Bezeme. Waage 1933, 299, fig. 4 (209) Tarih: 6. yüzyıl

K.No.5 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.115.11/131 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.1 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.19.0 Kor.y.3.1 tip.no.Hayes 3F Hamur: Kırmızımsı sarı (yak. 5 YR 6/8-reddish yellow) H.F Astar: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6-light red); yer yer aĢınmıĢ Benzer örnek: Form. Hayes 1972, 334, fig. 69, 17; Hayes 2008, 1286, fig. 40, Pl.62; BaĢaran-Ergürer 2012, fig. 8. 17 (Parion Odeonu); Sazanov 2000, fig. 5. 9, 26, 137 (Khersonessos); Vaag 2003, Pl. CXIII, 1. 39 (Phokaia). Tarih: 6. yüzyıl

100

K.No.6 SEKTÖR: Nekropol Antik yol Env.no. BOH/99 Tab.1 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.2.7 tip no.Hayes 3F Hamur: Kırmızı (yak. 2.5 YR 5/6-red) H.F Astar: Hamur rengine yakın Benzer örnek: Form. Hayes 1972, 330, fig. 69. 31; BaĢaran- Ergürer 2012,17, fig. 8 (Parion Odeonu); Giovanni 2007, 148, 164, Tav.II, N.13 (Kyme); Rudolph-Sheehan 1979, 312, 313, fig. 8.30 (Porto Cheli); Quatember vd., 2008, 314, abb.20.95 (Ephesos) Tarih: 6.yüzyıl

K.No.7 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.15 m. Env.no. BDB/70 Tab.2 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.28.0 Kor.y.3.1 tip.no.Hayes 3H Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.F Astar: Açık kırmızı-kırmızı arası (10 R 6/8-5/8-light red-red); kısmen aĢınmıĢ. Bezeme tekniği: Rulet baskı Bezeme: DıĢta ağız kenarında dar band içinde dikey paralel taramalar. Benzer örnek: Form. Hayes 1972, 334, fig. 69. 37; Hayes 2008, 1277, fig. 39; Doğer 2005, 119, Tab.Ic (Anaia); Doğer 2007, Pl. III.b, 109 (Smyrna Agorası); Cмoкoтина 2008, Pис.7, 37b2, 169 (Kerç/Bospor); Ivantchik 2002, fig.14.110,111 (Argos Agorası); Japp 2009, 252, abb. 28, ela11 (Elaia); Vaag 2003, pl. CXIII. 27 (Phokaia); Iro, vd., 2009, 83, abb. 28.2 (Ephesos). Tarih: 5. yüzyıl sonu-6. yüzyıl

K.No.8 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç, kuzey duvar önü Env.no. BFA/69 Tab.2 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y.2.6 tip no.Hayes 3H Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/8-reddish yellow) H.F Astar: AĢınmıĢ Bezeme tekniği: Rulet baskı Bezeme: DıĢta ağız kenarında çoklu dalga bezek Benzer örnek: Form. Hayes 2008, 1298, fig. 40, pl. 63; Vaag 2003, Pl. CXIII, 42 (Phokaia); Sazanov 2000, fig. 9, 2, 143 (Khersonessos); Quatember vd., 2008, 83, abb. 28.4 (Ephesos); ÖztaĢkın 2013, 386, Levha I.8 (Stratonikeia). Tarih: 6. yüzyıl ortaları

101

K.No.9 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no. TN.115.6/127 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.2 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.27.0 Kor.y.2.8 tip.no.Hayes 3H Hamur: Kırmızımsı kahverengi H.F (2.5 YR 6/3-reddish brown) Astar: Açık kırmızı (10 R 6/6-light red) Benzer örnek: Form. Hayes 1972, fig. 68; Hayes 2008, 245, fig. 41, 42. 1310, 1331; Bikic-Ivanicevic 2012, fig. 1.4 (Illyricum); Giovanni 2007, 149, 164, 165, Tav. III. Nn.18 (Kyme). Tarih: 6. yüzyıl ortaları

K.No.10 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.113.4/133 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.2 Kase (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.25.0 Kor.y.3.5 Hamur: Açık kırmızı-açık kırmızımsı sarı arası H.F (2.5 YR 7/6-7/4-light red-light reddish brown) Astar: Ġçte açık kırmızı (10 R 6/6-light red); DıĢta açık kırmızı (2.5 YR 7/6-light red) Bezeme: DıĢta ağız kenarı tamamen aĢınmıĢ; kırık ve noksan

K.No.11 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.115.10/130 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.2 Kase (kaide parçası)

Ölçü: K.ç.10.0 Kor.y.1.2 tip.no.Hayes 3B Hamur: Kırmızımsı sarı (yak. 5 YR 6/8- reddish yellow) H.F Astar: Kırmızı (10 R 5/6‟a yakın-red) Benzer örnek: Form. Hayes 1972, 330, fig. 67.4; Hayes 2008, 239, fig. 38, 1257, 1258, Pl. 60; Cмoкoтина 2008, Pис.5, 25a,b, 167 (Kerç/Bospor) Tarih: 5. yüzyıl

102

K.No.12 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no. TN.115.2/124 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.2 Kase (kaide parçası)

Ölçü: K.ç.11.0 Kor.y.1.2 tip.no.Hayes 3B Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 7/8-light red) H.F Astar: Açık kırmızı (10 R 6/6 (light red) Benzer örnek: Hayes 1972, 330, fig. 67.4; Hayes 2008, 239, fig. 38.1257, 1258, Pl. 60; Cмoкoтина 2008, Pис.5, 25a,b, 167 (Kerç/Bospor) Tarih: 5. yüzyıl

K.No.13 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN.115.8/128 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab.2 Kase (kaide, tondo korunmuĢ)

Ölçü: Kor.y.0.8 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6-light red) H.F Astar: Açık kırmızı (10 R 6/6-light red); yer yer aĢınmıĢ. Bezeme tekniği: Baskı Bezeme: Kaidede merkezde bir olmak üzere etrafında beĢ, 6 çizgisel dekorlu küçük rozet ile üst kısımda oval biçimli palmiye dalı dizisi. Benzer örnek: Bezeme. Hayes 2008, Pl.64, 1336. Tarih: 4. yüzyıl sonu-5. yüzyıl baĢı

K.No.14 SEKTÖR: Bouleuterion dıĢı Env.no.TN.101/134 Güneybatı alan 364.89-364.69m. Tab.2 Kase (kaide, tondo korunmuĢ)

Ölçü: C.k.0.6 Kor.y.4.8 H.F Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6-red) Astar: Açık kırmızı (10 R 6/6-light red) Bezeme tekniği: Baskı Bezeme: Ġçte tondoda çift konturlu haç motifi Benzer örnek; Bezeme. Hayes 2008, 1271, fig. 39, Pl. 61; TaĢlıalan, Drew-Bear et alii, 419, fig. 52 (CI-D) (Smyrna Agorası); Doğer 2007, Pl. Vl-n, 111 (Smyrna Agorası); Cмoкoтина 2008, Pис. 5, 24a, b2, 25a,b, 26a,b, Pис. 6, 27a,b, 28a,b, 31a, 32a, 33a, 167, 168 (Kerç/Bospor); Sazanov 2000, fig.5, 43, 137 (Khersonessos); Topoleanu 2003, Pl. CXV.22 (Halmyris). Tarih: 5. yüzyıl sonu-6. yüzyıl baĢları

103

Ege Tipi Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular

K.No.15 SEKTÖR: Nekropol-Antik yol Env.no. BOH Tab.3 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.6-0.7 Kor.y.5.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow); dıĢta kısmen uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte birbirini izleyen spirallerle oluĢturulmuĢ kıvrım dal içeren bant. Benzer örnek: Bezeme. Byzantine Glazed Ceramics 1999 (Pelagos Batığı), 135, kat.148. Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyılın ikinci yarısı

K.No.16 SEKTÖR: Kuzey Hamam Kuzey Cephe Dolgu Env.no. BDL Tab. 3 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.2.8 Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi H.B (5 YR 6/4-light reddish brown) Astar: Ġçte krem renk, kısmen aĢınmıĢ; dıĢta ağız kenarında Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/2-pale yellow) astar kısmen aĢınmıĢ; dıĢta ağız kenarında. Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında kıvrım dal motifini temsilen, birbirini izleyen spiraller içeren bant. Benzer örnek: Bezeme. Papanikola-Bakirtzi/Mavrikiou /Bakirtzis 1999, 70, kat.118. Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyılın ikinci yarısı

104

K.No.17 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 360.78m. Env.no. TN412,BTC Tab.3 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.7 Kor.y. 4.1 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.B Astar: içte beyaz renk, çok aĢınmıĢ; dıĢta astar çok az korunmuĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow) çok aĢınmıĢ; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte bitkisel kıvrımları temsilen, basit eğrisel sıraları içeren dar bant. Benzer örnek: Bezeme. Doğer 2001a, lev.58, fig.3; lev.61, fig.10; lev.70, fig.24; Mercangöz 2013, 216, kat.no.40 (Anaia); Böhlendorf-Arslan 2013, 150, kat.321 Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyılın ikinci yarısı

K.No.18 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 360.78 m. Env.no. TN 411,BSV Tab.3 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.1.0 Kor.y. 7.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/2-pale yellow); dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte bitkisel kıvrımları temsilen, iç içe sıralı eğriseller taĢıyan dar bant çizgilerle oluĢturulmuĢ dejenere içeren dar bant. Benzer örnek: Bezeme. Ergil 1994, 37, kat.no.1,3; Doğer 2001, 93, Ģek.21; Doğer 2001a, lev.71, fig.26; Ioanidaki-Dostoglou 1989,157-167. Papanikola- Bakirtzi/Mavrikiou/Bakirtzis 1999, 73, kat.125; Böhlendorf-Arslan 2013, 148, kat.317; 160, kat.348. Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyılın ikinci yarısı

105

K.No.19 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 360.25m. Env.no. TN 413,BTD Tab. 3 Kase (Kaide parçası)

Ölçü: K.ç.12.0 Kor.y.2.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-kırmızımsı sarı) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/2-pale yellow); dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte çift konturlu merkezi madalyonda, spirallerle oluĢturulmuĢ dejenere bölünmüĢ palmet motifinin bir kısmı. Benzer örnek: Bezeme. Papanikola-Bakirtzi/Mavrikiou /Bakirtzis 1999, 61, kat.92; Doğer 2001a, lev. 64, fig.14; lev. 65,fig.17; Doğer 2005, Tab.II.d (Anaia); Armstrong 1989, 3, fig. 4.31 (Panagia); von Wartburg 2001, 116, fig.12.21 Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyılın ikinci yarısı

K.No.20 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no. TN2, AAB Tab.3 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.6 Kor.y.4.0 Hamur: Kırmızı-açık kırmızı arası H.B (2.5 YR 5/6-6/6 red-light red) Astar: Ġçte beyazımsı renk; dıĢta ağız kenarında daha kalın uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/6 pale yellow); dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte sağa doğru profilden resmedilmiĢ kuĢ figürünün kanat, kuyruk ve gövde detayı korunmuĢ. Benzer örnke: Çizgi karakteri. Doğer 2013, Tab.4.11 (Daskyleion) Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı

106

K.No.21 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 361.72m. Env.no. TN 409,BSL Tab.3 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.9.0 Kor.y.2.0 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık yeĢil renk; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kuĢ figürünün kuyruk kısmı korunmuĢ. Benzer örnek. Bezeme. Doğer 2001, 59, Ģek 1;74, Ģek. 1; 88, Ģek.5; Mercangöz 2013, 214,kat.no.35 (Anaia). Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

K.No.22 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.BCC Güneydoğu cephe önü Tab.3 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.4.2-3.4 C.k.0.6-1.0 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/8-yellowish red) H.B Astar: Ġç ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/6-pale yellow) Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte olasılıkla kuĢ figürünün pençesi veya balık kuyruğunun çatal kısmı korunmuĢ. Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

K.No.23 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN9,BHJ 9 no.lu mekan taĢ enkaz içi 363.05-362.66m. Tab.3 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.7.5 C.k.0.7 Hamur: Pembemsi (7.5 YR 7/4 pink) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-pale yellow); dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte çift yapraklı dallardan oluĢan bitkisel süslemenin bir kısmı korunmuĢ. Benzer örnek: Bezeme. Doğer 2001, 59, Ģek.2, 73, Ģek.4, 65, Ģek.5, 73, Ģek.10; Papanikola-Bakirtzi/Mavrikiou/Bakirtzis 1999, 79, kat. 146; Mercangöz 2013, 40, res.l-13 (d); 214 kat.no.35, 36 (Anaia). Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

107

K.No.24 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN413, BTD 360.25m. Tab.3 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.7 Kor.y. 4.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte bitkisel süslemeyi oluĢturan dallardan bir kısım korunmuĢ. Benzer örnek: Bezeme. Doğer 2001, 74, Ģek.11; Mercangöz 2013, 40, res.l-13(d); 214 kat.no.35, 36; Doğan 2010, 378, res.12 içinde (Alanya, KızılcaĢehir Kalesi) Tarih: 12. yüzyıl ortası-12.yüzyıl ikinci yarısı

K.No.25 SEKTÖR: Yüzey Env.no. /15 Tab.3 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.24.0 Kor.y.3.0 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/8-red) H.B Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında kalın beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Ġnce kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında yaprak veya küçük ağaççık biçiminde bitkisel motif. Benzer örnek: Form.Megaw-Jones 252, n.18, fig.8 (Pelogonnessos); Böhlendorf-Arslan 2013,191, kat. 429; 151, kat.324. Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

108

Ege Tipi Kalın/Ġnce-Kalın Kazımalı Seramik Buluntular

K.No.26 SEKTÖR: Demirkapı, Env.no. ACG Kilise batı giriĢ Tab. 4 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.4.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte krem renk; dıĢta ağız kenarında daha kalın uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Olasılıkla ince-kalın kazıma (Ġnce kazımalı kısmı noksan?) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında dikey taramalara dönüĢmüĢ dejenere Kufi yazı taklidi motifli bant. Benzer örnek: Form. Megaw-Jones 253, fig.9, O1 (Atina Agorası). Bezeme. Waage 1933, 314, fig.10a (Atina Agorası); Doğer 1999, 149, Tip.D (Selçuk-Ayasuluk); Doğer 2005, 125, res.3 içinde (Anaia); Mercangöz 2013, 215, kat.no.37,38 (Anaia); Dudakta az farkla. Böhlendorf-Arslan 2013, 150, kat. 320, 321; 227, kat. 519, 520; 324, kat. 537; Papanikola- Bakirtzi/Mavrikiou/Bakirtzis 1999, 88, kat.165, 166; Böhlendorf- Arslan 2013, 195, kat.438. Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı-13. yüzyıl baĢı

K.No.27 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 359.65 m. Env.no. TN 415,BTI Tab. 4 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.9 Kor.y. 7.4 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta pembemsi beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2-pale yellow) Bezeme tekniği: Kalın kazıma (ince kazıma kısmı noksan) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında dikey taramalara dönüĢmüĢ dejenere Kufi yazı taklidi motifli bant. Benzer örnek: Bezeme. Doğer 1999, 149, Tip.D (Selçuk- Ayasuluk); Mercangöz-Doğer 2009a, 55, Pl. IV.h; Mercangöz 2013, 215, kat.no.37, 38 (Anaia); Papanikola- Bakirtzi/Mavrikiou /Bakirtzis 1999, 88, kat.165,166; 90, kat.170; 92, kat. 176 Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı-13.yüzyıl baĢı

109

Ege Tipi Kalın Kazımalı Seramik Buluntular

K.No.28 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no. TN46,BJK DıĢ, 11 no.lu mekan 362.94-362.11m. Tab.4 Tabak (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.30.0 Kor.y.3.1 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6-light red) H.B Astar: Ġçte krem renk; dıĢta astar ağız kenarında gövdeye doğru kısmen akmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-7/4 pale yellow); dıĢta sır astarı kapatmaz Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, ağız kenarında sonlanan radyal düzende uzun saplı baĢak benzeri motiflerden biri Benzer örnek: Form. Doğer 2001, 73, Ģek.10; Böhlendorf 2004, Taf.55.60 (Konstantinopolis); Doğer 2013, tab.3.2 (Daskyleion); von Wartburg 2001, 116, 12.2d; ÖztaĢkın 2013, 393, L.8, 79 (Beybağ); Böhlendorf-Arslan 2013, 185, kat. 411, 412; 186, kat. 413,414,208; Bezeme. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 145, cat.165 (Kastellorizo Batığı); Mercangöz 2013, 39, res.l -12 içinde (Anaia); Doğer 2012, 70, kat.4,5 Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.29 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. AAZ Kilise Tab. 4 Kaide parçası Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.2.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-8/6 pale yellow); dıĢta az sır kalıntısı Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, radyal düzende sarmal saplardan bir kısmı korunmuĢ. Benzer örnek: Form. Doğer 2013, kat.no.104,108 (Daskyleion); Armstrong 1989, 33, fig. 19, 46 (Smixi); Doğer 2003, ç.3.2001.22.1 (Anaia); Philotheou-Michailidou 1989, 173-208 (Kastellorizo) Bezeme. Doğer 2005, 128, res.9 içinde (Anaia); Doğer 2007, 117, pl.XI.c; Mercangöz 2013, 39, res. l-12 içinde (Anaia) Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13. yüzyıl ilk çeyreği

110

K.No.30 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 359.85 m. Env.no.TN414,BTH Tab. 4 Amorf gövde parçası Ölçü: C.k.1.2 Kor.y. 4.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow); dıĢta sır izi Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte uzun saplı baĢak benzeri motif. Benzer örnek: Bezeme. Philotheou- Michailidou 1989, 173- 208 (Kastellorizo); Mercangöz 2013, 39, res.l-12 içinde (Anaia); Doğer 2012, olasılıkla 69, kat. 1-3; Doğan 2010, 378, res.12 içinde (Alanya, KızılcaĢehir Kalesi) Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.31 SEKTÖR: Nekropol-Antik yol Env.no.BOH Tab. 4 Kaide parçası Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.2.3 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk; dıĢta kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kıvrım dalların ucunda çift yönlü sarmallarla oluĢturulmuĢ baĢak benzeri motifler. Benzer örnek: Form. von Wartburg 2001, 116, fig.12.1.13; ÖztaĢkın 2013, 394, 395, L.9.93, L.10. 103, 106 (Stratonikeia); Doğer 2013, 29, tab.II, kat. 86 (Daskyleion); Bezeme. Византийсй Υерсон 1991, 130, kat.135. Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.32 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 361.72 m. Env.no. TN 409,BSL Tab.4 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.11.0 Kor.y.2.9 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/8-red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezdeki motifi radyal düzende uçları tek sarmal Ģeklinde sadeleĢmiĢ iki kıvrım sap çevreler. Benzer örnek: Form. Doğer 2013, kat.no.15 (Daskyleion); Doğer 2003, 133, ç.3.2001.15.2 (Anaia); Philotheou-Michailidou 1989, 173-208 (Kastellorizo); Bezeme. Doğer 2012a, olasılıkla 98, kat. 87 (Daskyleion) Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13.yüzyıl ilk çeyreği

111

K.No.33 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN 401,BPM Tab. 4 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.0 Kor.y.2.5 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde üzeri çapraz taralı eĢkenar dörtgen. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2013, 201, kat.454; 224, kat.513;243,kat.558; Bezeme. Çift konturlu eĢkenar üçgen olarak. Xysingopoulos, pl.207 (17 içinde) Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13.yüzyıl ilk çeyreği

K.No.34 SEKTÖR: Agora Env.no.BCN Agora caddesi Agora giriĢ önü dolgu Tab.4 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.2.2 C.k.0.6-0.8 Hamur: sarımsı kırmızı (5 YR 5/6-yellowish red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġç ve dıĢta sarı renk (5 Y 7/6-yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde üzeri çapraz taralı eĢkenar dörtgen motifi. Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.35 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.TN115.17,28 Güney cephe Bizans dükkanı Tab.4 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.7 Kor.y.2.7 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/8-yellowish red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk; dıĢta kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı (5 Y 8/3-pale yellow) renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte yılan ya da ejder gövdesine ait detay veya geometrik motiflerle kaynaĢmıĢ, paralel taramalar Ģekline dönmüĢ temsili bitkisel motifler. Benzer örnek: Bezeme. Papanikola-Bakirtzi / Mavrikiou /Bakirtzis 1999, 94, kat. 181; Böhlendorf- Arslan 2013, 184, kat. 409 Tarih: 12. yüzyıl ikinci yarısı- 13.yüzyıl ilk çeyreği

112

K.No.36 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 360.78m. Env.no.TN 412,BTC Tab.4 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.1.1 Kor.y. 2.4 Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi H.B (5 YR 6/4-light reddish brown) Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/6 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon korunmamıĢ. Tarih: 12.yüzyıl ikinci yarısı- 13.yüzyıl ilk çeyreği GeniĢ Oyma Seramik Buluntular K.No.37 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN402.17/401.19 Kilise batı giriĢi 347.71-347.58m; 347.79-347.47m. Tab.5 GeniĢ Tabak (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.30.0 Kor.y.4.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte krem renk; dıĢta gövde üzerinde aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 7/3-8/3 pale yellow) , dudak kenarında ve dıĢta aĢınmıĢ Bezeme tekniği: GeniĢ Oyma-Champléve Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ejder ve savaĢçı teması; olasılıkla merkezde savaĢçıyı çevreleyen ejderin kıvrım yapan kuyruğundan bir detay korunmuĢ. Benzer örnek: Form. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 58, kat.50; Böhlendorf 2004, Taf. 55. 60; Doğer 2001a, lev.60, fig.8; Böhlendorf-Arslan 2013, 235, kat.538-539; 242, kat.555; Bezeme. Morgan 1942, 336, 337, fig. 224, 1717; Byzantine Glazed Ceramics 1999, 58, kat.50 (Thebes); figürün üzeri benekli olarak. Sanders 1993, Pl. 23.6 (Sparta). Tarih: 13. yüzyılın ilk çeyreği

113

Diğer Bulunlar

K.No. 38 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN601 Kilise apsis dıĢı (kuzeydoğu) 346.10-345.94m. Tab. 5 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y. 2.3 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 5/6-light red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta sarımsı krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow); dıĢta ağız kenarında. Tarih: 12. yüzyıl ortası- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.39 SEKTÖR: Nekropol-Antik yol Env.no.BOH Tab.5 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.28.0 Kor.y.3.9 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/8-yellowish red) H.B Astar: Ġçte krem renk; dıĢta ağız kenarıyla birlikte krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3-pale yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarında Benzer örnek: Form. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 153, kat.181. Tarih: 12. yüzyıl ortası- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.40 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN 409,BSL 361.72-361.14m. Tab. 5 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.27.0 Kor.y.5.1 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 5/8 red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk, aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-8/6 pale yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarında Benzer örnek: Form. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 138, cat.155; Armstrong 1989,17,fig.11.1 (Valtesi). Tarih: 12. yüzyıl ortası- 13. yüzyıl ilk çeyreği

114

K.No.41 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN 407,BSG 362.25m. Tab. 5 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.28.0 Kor.y.4.6 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/6-yellowish red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow) ; dıĢta sır belli belirsiz Benzer örnek: Form. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 154, kat.183; 150, kat.175; Böhlendorf 2004, taf.52.48 Tarih: 12. yüzyıl ortası- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.42 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. ACG Kilise batı giriĢi Tab.5 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y.2.3 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6-red) H.B Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında daha kalın uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-pale yellow) sırlı dudak kenarı aĢınmıĢ; dıĢta ağız kenarında Tarih: 12. yüzyıl ortası- 13. yüzyıl ilk çeyreği

K.No.43 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 360.78 m. Env.no. TN 412,BTC.2 Tab. 5 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.27.0 Kor.y.4.0 . Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/8-red) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme: Kompozisyon noksan. Belirsiz Benzer örnek: Form. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 41, kat.25 Tarih: 12. yüzyıl ortası- 13.yüzyıl ilk çeyreği

115

Boyalı-Ġnce Kazımalı Seramik Buluntular

K.No.44 SEKTÖR: Nekropol-Antik yol Env.no. BOH Tab. 6 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.2.7 Hamur: Kırmızımsı sarı H.D (5 YR 5/6-reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta çok aĢınmıĢ Sır: Ġçte renksiz-açık sarıya yakın renk (5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Ġnce kazıma ve oksit boyalı dekorasyon. Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, merkezde sgraffito dejenere spiral bezemeli dar bant, üzerinde yeĢil renk boya ile geniĢ kıvrımlar. Benzer örnek: Form. Armstrong 1989, 17, fig.11.16 (Valtesi); Yakın bezeme. Papanikola- Bakirtzi/Mavrikiou/Bakirtzis 1999, 84, kat.161 Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

K.No.45 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Yüzey Env.no. TN9,BDH.2 Tab.6 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.11.0 Kor.y.2.2 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/8-yellowish red) H.D Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta aĢınmıĢ Sır: Ġçte renksiz-açık sarıya yakın renk (5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Ġnce kazıma ve oksit boyalı dekorasyon Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte stilize palmet motifli merkezi madalyon etrafında yeĢil-kahverengi boya ile dekor. Benzer örnek: Form. Doğer 2013, 112, tab.4.10 (Daskyleion). Bezeme. YeĢil renk geniĢ lekeler için. Papanikola-Bakirtzi/Mavrikiou/Bakirtzis 1999, 82, kat. 157; 84, kat. 159. Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

116

K.No.46 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no. BCD Güney cephe Tab. 6 Tabak (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.26.0 Kor.y.3.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/2-pale yellow) Benzer örnek: Form. Armstrong 1989, 17, fig.11.1 (Valtesi) Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

K.No.47 SEKTÖR: Agora Env.no.BCO Agora caddesinin doğusundaki alan Tab. 6 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.24.0 Kor.y.3.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.B Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk, kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/2-pale yellow); kısmen aĢınmıĢ Tarih: 12. yüzyıl ortası-12. yüzyıl ikinci yarısı

K.No.48 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 361.14 m. Env.no. TN 410, BSP Tab. 6 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.26.0 Kor.y.4.0 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.B Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta düzensiz ve aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) Tarih: 12. Yüzyılın ortası-12. yüzyılın 2. yarısı

117

Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu

K.No.49 SEKTÖR:- Env.no.- Tab. 7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.8 Kor.y.2.5 tip.no.z1.11 Hamur: Pembemsi (5 YR 8/4-pink) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta astarsız Sır: Ġçte kahverengimsi renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte tek merkezli iç içe çemberler (konsantrik daireler) Benzer örnek: Form. Ġnanan 2013, 75, Tab. II.1 (Anaia); Doğer 2013, 121, Tab.8; 137, Tab. 24.112 (Daskyleion); Spieser 1996, Taf.10 (160) (Pergamon); Bezeme. Doğer 2003, 138, res.10 (Anaia); Böhledorf-Arslan 2004, taf.100 (358), taf.121 (539), taf.137 (669,670), taf.139 (681), taf.187 (4) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıl

K.No.50 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.BPO BPM Tab. 7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.3.1 tip.no.z1.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta gövde üzerinde az korunmuĢ Sır: YeĢilimsi açık sarı renk (5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde olasılıkla tek merkezli iç içe çemberler (konsantrik daireler) Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2013,257,kat.597 (Konstantinopolis); Ġnanan 2013, 76, Tab.II-1.4 (Anaia); Spieser 1996, Taf.2 (17) (Pergamon). Tarih: 12 .yüzyıl sonu-13.yüzyıl

118

K.No.51 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN402,BPO 363.36-363.15m. Tab.7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.6 Kor.y.3.0 tip.no.z1.12 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta düzensiz astar izi Sır: Açık sarıya yakın renk (5 Y 8/4-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde tek merkezli iki daire. Benzer örnek: Form. Böhlendorf 2004, Taf.119 (526) (Metropolis); Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.119(526); Böhlendorf-Arslan 2013, kat.1129 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.52 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN411,BSV 360.78m. Tab.7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.6 Kor.y.2.6 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık yeĢil renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde spiral veya çemberler Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.12 (190) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.53 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.BPN Tab. 7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.6 Kor.y.3.3 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte kavuniçi renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezdeki tek burgu spirali kuĢatan tek çember Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Ta.5 (80) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

119

K.No.54 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.201,AOA 3 no.lu açma Tab. 7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.3 Kor.y.2.1 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: içte açık sarı renk (5 Y 8/2-pale yellow), kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde tek merkezli çift çember Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.179 (12) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.55 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BGF.15 Kuzey Duvar dıĢı/güneybatı duvar dıĢı Tab. 7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.7 Kor.y.5.1 tip.no.z1.6 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta kaideye doğru akmıĢ Sır: Ġçte yeĢil renk, kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde geniĢ dönüĢlü çok burgulu spiral Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.49 (453) (Pergamon); Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.179(4) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.56 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN403,BPU 363.15m. Tab. 7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.4.4 Kor.y.2.0 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-7/6 reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte yeĢilimsi sarı renk, kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde spiral Benzer örnek: Form. Doğer 2013, 122, Tab.9 (Daskyleion); Spieser 1996, Taf.2 (33) (Pergamon); Böhlendorf-Arslan 2013, 271, kat.632 (Konstantinopolis); Bezeme. Böhlendorf 2004, taf.137 (672), taf. 138 (671), taf. 140 (689); Doğer 2005, 129, res.11 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

120

K.No.57 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.ARE 4 no.lu açma Tab.7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.8 Kor.y.2.1 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte kremsi beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde çok burgulu spiral Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.94 (321) (Pergamon); Doğer 2007, 118, pl.XII içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.58 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.401,404 Kilise Batı cephe duvar dıĢı (güneybatı) 348.18-347.60m. Kilise Batı cephe duvar dıĢı giriĢin güneybatısı dolgu toprak 347.67-347.47m. Tab.7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.2.1 tip.no.z1.10 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.A5 Astar: Ġçte krem renk; dıĢta gövde üzerinde kısmen Sır: Ġçte yeĢil renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte spiral ya da çemberler (konsantrik daireler) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.59 SEKTÖR: Bouleuterion Güney Bizans dükkanı,Dolgu Env.no. BCD Tab. 7 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.4 Kor.y.3.2 tip.no.z1.5 Hamur: Pembemsi (7.5 YR 7/4-pink) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte yeĢilimsi sarı renk (5 Y 7/6-olive yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde birbirini kesen tarzda iki hamlede uygulanmıĢ oval Ģekil. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004,Taf.140(692)(Magnesia a.M); Spieser 1996, Taf.48 (443) (Pergamon); Doğer 2013,122,Tab.9 (Daskyleion) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

121

K.No.60 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN.201, ADN Tab. 8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.18.8 Kor.y.4.4 tip.no.z1.1 Hamur: Gri (10 YR 5/1-gray) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta zeytin yeĢili sarısına yakın renk (2.5 Y 6/8- olive yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte, ağız kenarında içiçe paralel çemberler (konsantrik daireler). Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.61 SEKTÖR: Demirkapı 3 no.lu açma Env.no.TN.201,AOK Tab. 8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y.3.0 tip.no.z1.10 Hamur: Grimsi kahverengi H.A2 (10 YR 5/2-grayish brown) Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte zeytin yeĢilimsi sarı renk (5 Y 6/6-olive yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte, ağız kenarında içiçe paralel çemberler (konsantrik daireler) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 62 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BGC Kuzey üçgen Tab.8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.4.0 tip.no.z1.6 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 5/3 reddish yellow) A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta koyu sarı renk (2.5 Y 7/8 yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında iki çember; dıĢta ağız kenarı ve gövde üzerinde profil hizasından itibaren dikey kazımalarla bölünmüĢ bir bant. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.120 (532) (Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

122

K.No.63 SEKTÖR: - Env.no.- Tab.8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.19.0 Kor.y.4.9 tip.no.z1.5 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6-red) A2 Astar: Ġçte beyaz renk, dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısına kadar uygulanmıĢ Sır: Ġçte sarı renk (5 YR 7/8-yellow) sırlı; dıĢta astarla aynı hizada sırlı;korunma Ģartlarında sırda lekeler oluĢmuĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında kazıma çemberler; dıĢta profil üzerinde kazıma çizgiler Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.99 (349) (Yortanlı) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.64 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.415,BTI 365.65m. Tab. Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.15.0 Kor.y.2.6 tip.no.z1.2 Hamur: Kırmızımsı gri (5 YR 5/2-reddish gray) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk, dıĢta tamamen kapatıcı değil, uçları dilimli uygulanmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta sarı renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ve dıĢta ağız kenarında çember Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.79 (209) (Ilion) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.65 SEKTÖR:- Env.no.- Tab.8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.3.4 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6- reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢil renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında çemberler. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

123

K.No.66 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN.406 Kilise batı cephe duvar dıĢı 347.35-347.22 m. Tab.8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.3.7 tip.no.z1.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte ve dıĢta sırlı Bezeme: Çok aĢınmıĢ, belirsiz. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.135(650)(Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.67 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN403,BPU 363.15m. Tab. 8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.3.1 tip.no.z1.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz astarlı Sır: Ġçte kavuniçi renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: dar tablada çift çember Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.68 SEKTÖR: Demirkapı 3 no.lu açma Env.no. APO Tab. 8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.- tip.no.z1.2 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 7/8-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta sarı renk Bezeme tekniği: kazıma Bezeme: Ġçte profil üzerinde çemberler. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

124

K.No.69 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Doğu duvar dıĢı Env.no.BFK Tab. 8 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.3.8 tip.no.z1.9 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A3 (7.5 YR 6/6- reddish yellow) Astar: Ġçte krem rengi astar; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Sarımsı kahverengi (10 YR 5/6 yellowish brown); dıĢta ağız kenarıyla birlikte sırlı, yer yer aĢınmıĢ ve gövdeye doğru akmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: içte ağız kenarı ve gövdeye doğru aralıklı çift çember. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.70 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.401,404 Kilise Batı cephe duvar dıĢı (güneybatı) 348.18-347.60m. Kilise Batı cephe duvar dıĢı giriĢin güneybatısı dolgu toprak 347.67-347.47m. Tab.9 Kase (Ağız kenarı ve kaide parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.3.0 tip.no.z1.7 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.A5 Astar: Ġçte krem renk; dıĢta gövde üzerinde kısmen Sır: Ġçte yeĢil renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında çemberler. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.71 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Kuzeydoğu Env.no.BFY Tab. 9 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.2.8 tip.no.z1.7 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4- light brown) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz astarlı Sır: Ġçte ve dıĢta sırlı koyu sarı Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız tablasında, aralıklı yukarı doğru daralan dikey kazımalar. Ağız kenarı ve gövde profinde çember. Benzer örnek: Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.78(191) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

125

K.No.72 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.BPO BPM Tab. 9 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.2.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta kısmen Sır: Ġçte yeĢil renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarı altında tek çember, onun altında geniĢ bant içinde tam ve kesik kazımalarla belirlenmiĢ düĢey geometrik motifler. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.73 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no.BCD Güney cephe Bizans dükkanı? Tab. 9 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.- Kor.y.2.4 Hamur: Gri (5 YR 5/1 gray) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢil, hatalı üretim Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında örgü bant Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.74 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç çevre düzenlemesi Env.no.BEP Tab. 9 kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.15.0 Kor.y.3.1 tip.no.z1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.A2 Astar: içte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢil renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında tek, ağız kenarının altında çift kazıma çember Benzer örnek: Form. Spieser 1996,Taf.25(320)(Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

126

K.No.75 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BPO BPM Tab. 9 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.14.0 Kor.y.2.2 tip.no.z1.7 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢil Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarı profil üzerinde tek çember; dıĢta ağız kenarının altında profil hizasında gövdeye doğru hafif verev dikey kazıma ile bant Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.120(531)(Metropolis) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.76 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Kuzey Duvar içi TaĢ döĢeme Env.no.BFL Tab. 9 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.5.1 tip.no.z1.11 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6- reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte sarımsı? krem renk; dıĢta sarımsı krem renk Sır: Ġçte ve dıĢta sarımsı kahverengi- kahverengimsi sarı arası renk (10 YR 5/8-6/8 yellowish brown-brownish yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında çift konturlu bant içinde dalga bezek Benzer örnek: Bezeme. Ġnanan 2000, 197, kat.53; 198, kat.59; 202, kat.75; 226, kat.170 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.77 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Doğu duvar dıĢı Env.no.BFK Tab. 9 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.19.0 Kor.y.3.6 tip.no.z1.3 Hamur: Sarımsı kahverengi H.A3 (7.5 YR 7/6- yellowish brown) Astar: Ġçte krem rengi; dıĢta ağız kenarında, bazı yerlerde gövdeden kaideye doğru akmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢ ağız kenarında açık yeĢilimsi kahverengi (2.5 Y 5/6 light olive brown), sır dudak kenarında kısmen aĢınmıĢ, hatalı üretim Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Gövdeden ağza geçiĢ kısmında kazıma çember ve dalga bezek sıraları Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.99 (350) (Yortanlı); Taf.131 (626) (Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

127

K.No.78 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN401 Kilise Batı giriĢ duvarı dolgu toprak, güneybatı 347.79-347.47m. Tab. 9 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.1.9 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-6/8-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta ağız kenarı kavuniçimsi sarı renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte konsantrik dairelerin (çemberlerin) sınırladığı bant içinde zig zag sırası. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.79 SEKTÖR: Tiberius Kapısı (Yeni Kapı) Yüzey Env.no.BCB Tab. 10 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.15.0 Kor.y.3.7 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta açık krem renk Sır: Ġçte ve dıĢ ağız kenarında yeĢil renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Bezeme noksan. Ġçte ağız çok uçlu aletle oluĢturulmuĢ ince yatay kazımalar arasında aralıklı yerleĢtirilmiĢ yatay “S” motifleri sırası. Benzer örnek: Bezeme. Dikey kullanılmıĢ olarak. Böhlendorf- Arslan 2013, 500, kat.1208-1209 (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.80 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN 404,BRJ 362.95-362.73m. Tab. 10 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.7.0 Kor.y.4.5 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢil renk, dıĢta dilimler halinde sonlanmıĢ. Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte bezemesiz; dıĢta amorf parçalar üzerinde zig zag? Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

128

K.No.81 SEKTÖR:- Env.no.- Tab.10 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.4.8 tip.no.z1.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz krem renk; dıĢta dilimli sonlanmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta olarak açık yeĢil renk. Sır yapısı irili ufaklı koyu yeĢil renkte sır pigmentleri içermekte. Bezeme tekniği: Kazıma, kabartma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında kazıma çember, dıĢta kabartma olarak yalancı kulplu Benzer örnek: Kulp benzeri kabartma. Parman, 1989, s.281, Fig. 2c (Ayasuluk Hill); Böhlendorf – Arslan 2004, Teil. III, Taf. 114 (479-Sardes), Taf. 133 (365-Magnesia a.M); Spieser 1996, Taf. 20 (284); Taf.139 (681-Pergamon); Doğer 2004, 17, Tab.1e (Anaia); 25, Res.4-Anaia); Mercangöz ve Doğer 2009, 92, Res. 3c; Tab. VII b, j (Anaia); Ġnanan 2010, Kat. no. 49-56 (Anaia); ÖztaĢkın 2013, Lev. 16, Kat.182; Doğer 2010, 12, res.11; Papanikola-Bakirtzi / Mavrikiou /Bakirtzis 1999, cat. 319; Doğer 2004, 25, res.4 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.82 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BEP Çevre düzenlemesi Tab. 10 Kadeh

Ölçü: ç.3.2 (bilezik) Kor.y.7.5 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4-light brown) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta çift boğumlu bileziğe kadar beyaz renk Sır: içte ve dıĢta bilezik kısmıyla birlikte saçık yeĢil renk Bezeme tekniği: Kabartma, kazıma Bezeme: Ġçte bezemesiz; dıĢta gövde üzerinde yukarıdan aĢağıya verev küçük inci kabartmalar ve çift yiv. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

129

K.No.83 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN.404 Kilise batı cephe duvar dıĢı gb. 348.18-347.60 m. Tab.10 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.3.7 tip.no.z1.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Az beyaz partiküllü, gözenekli Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk, iç ağız kenarında dilimler hilinde uygulanmıĢ. Sır: içte ve dıĢta sarı renk (2.5 Y 7/6-yellow) Bezeme tekniği: Noksan Bezeme: Noksan Benzer örnek: Form. Böhlendorf 2004, Taf.139 (683) (Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.84 SEKTÖR: - Env.no. - Tab. 10 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.12.0 Kor.y.5.5 tip.no.z1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta astarla dilimli uygulanmıĢ. Sır: Ġçte, dıĢta yaklaĢık astarla aynı hizada yeĢil renk; homojen değil Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında kazıma çizgi

Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.85 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.AGB Kilise, narteks Tab.10 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.10.6 Kor.y.4.2 tip.no.z1.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A1 Astar: Ġçte yeĢilimsi sarı renk; dıĢta ise kısmen kremsi sarı? renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde çift konurlu daire içinde dönüĢümlü düz-dalgalı Ģeritlerle tarama Benzer örnek: Form. Böhlendorf 2004, Taf.99 (476,478) (Sardes); Taf.137 (669) (Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

130

K.No.86 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. 3 no.lu açma Tab. 10 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.9.0 Kor.y.2.8 tip.no.z1.9 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta yer yer astar izi mevcut Sır: Ġçte yeĢil renk Bezeme tekniği: Ġnce, kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte çift konturlu merkezi madalyon içinde, kontura dayanan olasılıkla üç adet yarım daire. Zemin balık pulu gibi bindirme dolgulu. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.87 SEKTÖR: Antik Yol Env.no. BUN I no.lu açma TN.001 Tab.11 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.8~ Kor.y.2.7 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte koyu sarı renk Bezeme tekniği: Kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ıĢınsal rozet Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.88 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.402,BPO Tab. 11 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.3.3 tip.no.88 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4-light brown) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte koyu sarı renk Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte olasılıkla geometrik düzenlemeye dönüĢmüĢ bitkisel motif. Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2013, 280, kat.656 (Konstantinopolis); Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.58 (80,81) (Konstantiopolis); Taf.137 (667) (Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

131

K.No.89 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.BPO BPM Tab. 11 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.6 tip.no.z1.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: içte beyaz renk Sır: Ġçte açık zeytin yeĢilimsi kahverengi (2.5 Y 5/6-light olive brown) Bezeme tekniği: kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte olasılıkla Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifnin bir kısmı. Geçmeler arası zig zag dolgulu. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.99 (354) (Yortanlı); Taf.132 (634) (Magnesia a.M); Doğer 2004, 122, tab.VIII a.b Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.90 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN402,BPO Tab. 11 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.4.5-2.2 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4-light brown) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: içte açık zeytin yeĢili renk (5 Y 6/4-pale olive) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Ġçte tondoya yakın çift çember, üzerinde içine minik çentiklerin yerleĢtirildiği düzensiz daireler. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.91 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Kuzey duvar dolgu Env.no.BEM.2 Tab.11 Kase (Kaide ve gövde parçası)

Ölçü: K.ç.7.4 Kor.y.8.0 tip.no.z1.4 Hamur: kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta gövdenin yarısına kadar uygulanmıĢ Sır: Ġçte yeĢil renk; dıĢta kısmen uygulanmĢ Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Ġçte üç konturlu merkezi madalyon içinde palmet motifi, çevresinde yatık “S” motifleri taĢıyan geniĢ bant Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.114 (476) (Sardes); Taf.137(668) (Magnesia a.M); Ayrıntıda farklı merkez kompozisyon. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.114 (474); Böhlendorf-Arslan 2013, kat.1169, 1122. Bordür. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.92 (308)

132

Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.92 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.ARD, ARE.8 4 no.lu açma TN.301 Tab.11 Kase

Ölçü: A.ç.21.0 K.ç.8.0 Y.10.4 tip.no.z1.1 Hamur: Kırmızımsı gri H.A1 (2.5 YR 5/1-reddish gray) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta dilimli sonlanmıĢ. Sır: Ġçte yeĢilimsi sarı renk, iri yeĢi pigmentli, hatalı üretim; dıĢta kulp hizasında ve kaide halkasının merkezinde sır izleri mevcut Bezeme tekniği: Ġçte kazıma, dıĢta kabartma Bezeme: Ġçte ağız kenarında örgü motifli bir bant ile çift Ģeritli madalyonun merkezinde palmet motifi, dıĢta dilimli gövde üzerinde yalancı kulp Benzer örnek: Form. Böhlendorf- Arslan 2013, 489, kat.1181 (Pergamon); Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2013, 486, kat.1170, 1171 (Pergamon); kulp. Doğer 2007, 119, pl.XIII içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.93 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFG Kuzeybatı Tab. 11 Düz Dipli Kase (Kaide parçası)

Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.1.2 tip.no.z1.14 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6- reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte zeytin yeĢili sarısı renk (2.5 Y 6/8-olive yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde palmet motifinin alt kısmı korunmuĢ. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.114 (477) (Sardes) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

133

K.No. 94 SEKTÖR: Yüzey Env.no. Tab. 11 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.2.2 Hamur: Kırmızımsı sarıya yakın H.A1 (7.5 YR 6/6-reddish yellow) Astar: içte beyaz renk Sır: Ġçte açık zeytin yeĢiline yakın renk (5 Y 5/3-6/3-pale olive-olive) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde palmet motifinin alt kısmı korunmuĢ Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 95 SEKTÖR: Demirkapı I no.lu açma Env.no. AIV.4 Tab. 11 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.9.0 Kor.y.2.7 tip.no.z1.5 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4-light brown) H.A1 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık yeĢil renk; dıĢta halka kaide üzerinde sır izleri mevcut Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkezde palmet motifinin alt kısmı korunmuĢ Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 96 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BGF.17 Kuzey duvar dıĢı, güneybatı duvar dıĢı Tab. 11 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.6 Kor.y.2.1 tip.no.z1.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte yeĢil renk Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Ġçte merkezde palmet motifi. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.58 (80) (Konstantinopolis); Taf.115 (481) (Sardes); Spieser 1996, taf. 9 (147) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

134

K.No. 97 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.AAP Kilise çevresi Tab.12 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.6-0.9 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 6/6 reddish yellow)H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Koyu yeĢilimsi sarı renk Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyonun bir kısmı korunmuĢ. Ġçte konsantrik daireler ortasında olasılıkla palmet motifi. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 98 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BEM.3 Kuzey duvar dolgu Tab.12 Çukur Tabak

Ölçü: A.ç.24.0 K.ç.7.0~ Kor.y.5.5 tip.no.z1.12 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta daha kalın ve dilimli uygulanmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 7/3-7/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Ġçte, merkezden ağız kenarına doğru açılan sapları birbirine düğümlenmiĢ palmetlerden oluĢan kompozisyon. Ağız tablasıda örgü motifli bant. DıĢta, palmet motifli bant ve ağız kenarının altında spiraller Benzer örnek: Form. Böhlendorf 2013, 274, kat.639(Konstantinopolis); Bezeme. Spieser 1996, taf. 12 (199, 201, 202), taf.51 (499); Doğer 2005, 121, Tab.VIa; Doğer 2007, 119, pl.XIII içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

135

K.No. 99 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BGF.15 Kuzey Duvar dıĢı güneybatı duvar dıĢı Tab. 12 Çukur Tabak

Ölçü: A.ç.28.0 K.ç.9.0 Y.6.5 tip.no.z1.13 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 -reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında (4.5 cm.) Sır: Ġçte ve dıĢta sarı-zeytin yeĢili sarısı renk (5 Y 7/8-5 Y 6/8-yellow, olive yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Merkezden ağız kenarına doğru açılan sapları birbirine düğümlenmiĢ palmetlerden oluĢan kompozisyon. Ağız kenarında araları noktalı yatık “S” motifleri taĢıyan bant Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004,Taf.57 (71) (Konstantinopolis); Taf.92(308) (Pergamon); Taf.93 (314) (Pergamon); Taf.95 (324) (Pergamon); Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.136 (660) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No. 100 SEKTÖR: - Env.no.- Tab. 12 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.5-1.2 Kor.y.6.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaza yakın krem rengi Sır: Ġçte sarı-zeytin yeĢili sarısı renk (5 Y 7/8-5 Y 6/8- yellow, olive yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, merkezde olasılıkla konsantrik daireler ve ağız kenarına doğru yayılan sapları birbirine düğümlenmiĢ palmetler. Benzer örnek: Spieser 1996, taf 12 (200, 204) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No. 101 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BPO BPM Tab. 12 Amorf gövde parçası

Ölçü: 2.8x3.4 Hamur: kırmızı sarı (7.5 YR 6/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte koyu sarı renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte düğümlü palmet motifinin yan yaprak konturları korunmuĢ. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

136

K.No. 102 SEKTÖR: Demirkapı, Kilise Env.no. AAU Tab. 13 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.8 Kor.y..4.2 tip.no.z1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.A1 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte sarı-zeytin yeĢilimsi sarı renk (5 Y 7/6-6/6 arası yellow-olive yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde olasılıkla palmet motifi. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.114 (476) (Sardes) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 103 SEKTÖR:- Env.no.- Tab.13 Amorf gövde parçası

Ölçü: 0.5-0.7 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte kahverengimsi sarı renk (10 YR 6/8-brownish yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, palmet motiflerinden bir kısmı mevcut. Benzer örnek: Spieser 1996, taf.15 (229) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.104 SEKTÖR: ? Env.no. Tab.13 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.4.0 tip.no.z1.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyazımsı renk; dıĢta dilimler halinde sonlanmıĢ Sır: Ġçte sarı renk (5 Y 7/8-yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında paralel çemberler, gövde üst kısmında bitkisel motiflerin üst kısmı korunmuĢ. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.100 (360) (Yortanlı) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

137

K.No. 105 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN.401, ARO 5 no.lu açma Tab. 13 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.- Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (2.5 Y 8/2-pale yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında yiv; dıĢta ağız kenarında kıvrım dal taĢıyan kalın bant Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 106 SEKTÖR: Yüzey Env.no. Tab. 13 Düz dipli kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.8.1 tip.no.z1.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarıyla birlikte yalancı kulbun yaklaĢık yarısı Sır: Ġçte kavuniçi renk; dıĢta kulp hizasında kavuniçimsi koyu sarı renk Bezeme tekniği: Ġnce, kalın kazıma, champléve (geniĢ oyma- kazıma) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, ağız kenarında içinde yedi yapraklı rozet çiçek yerleĢtirilmiĢ kalın giyoĢ bant (geçmeli yerleĢtirilmiĢ iki kıvrım dalı temsil eder) arada kalan boĢluklar dikey ve verev çizgilerle taranarak dolgulu. Benzer örnek: Form. Kulpsuz olarak. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.99 (347) (Yortanlı) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 107 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.AMI 2 no.lu açma TN.101 Tab. 13 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.6-0.7 Kor.y.4.6 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4-light brown) H.A1 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte sarı renk (2.5 Y 6/8-olive yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, çemberlerle kuĢatılmıĢ merkezde olasılıkla daire içinde bitkisel kompozisyon. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

138

K.No.108 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.404,BRJ 362.95-362.73m. Tab.13 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.3.3 tip.no.z1.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte yeĢil renk Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte giyoĢ bant. Benzer örnek: Bezeme. Yakın benzeri. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.92 (312) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.109 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. Kilise Yüzey Tab.13 Kaide parçası (kaide halkası kırık)

Ölçü: K.ç.7.0~ Kor.y.2.0 ~ Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4-light brown) H. A1 Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte zeytin sarısı renkte (2.5 Y 6/8-olive yellow) sırlı Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçleri bindirme taramalı eğrisel yapraklar taĢıyan bitkisel düzenleme. Benzer örnek: Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.114 (478), taf.118 (518); Böhlendorf-Arslan 2013, 480, kat.1154. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.110 SEKTÖR: Nekropolis Env.no. AOH Yüzey, Lahitler C grubu çevresi Tab. 14 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.7.4 tip.no.z1.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 6/6-reddish yellow)H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarıyla birlikte gövdeye doğru geniĢ kürevi dilimler halinde uygulanmıĢ Sır: Ġçte yeĢil renk; dıĢta ağız kenarında astarı tamamen örtmez Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde konsantrik daire içinde spiral, aralarında zıt yönde palmetler Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.121 (54) (Metropolis) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

139

K.No. 111 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.403,BPU Tab. 14 Kase (Amorf gövde parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.2.0 tip.no.z1.1 Hamur: Pembemsi-açık kahverengi arası H.A2 (7.5 YR 7/4-6/4 pink-light brown) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta sarı renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında spiral bezemeli dar bant. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.100 (357) (Yortanlı); Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.100 (357), taf.93 (314); Doğer 2007, 119, pl.XIII içinde; Parman 1989, fig.10a. içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 112 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BEM.1 Kuzey duvar dolgu Tab. 14 Kase (Kaide parçası)

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.6.6 tip.no.z1.4 Hamur: Pembemsi (7,5 YR 7/4 pink) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte kahverengimsi sarı renk (10 YR 6/6 brownish yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde büyük madalyon içinde altı yapraklı rozet çiçek, yaprak araları tomurcuklu diğer bir bitkisel motif olarak yorumlanmıĢ. Etrafında beĢli kümeler halinde eğrisel çizgiler taĢıyan dar bant. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.114 (476) (Sardes); Taf.118 (518) (Metropolis); Taf.132 (634) (Magnesia a.M); Madalyon bezeme. Spieser 1996, taf.10 (159,165); Doğer 2007, 120, pl.XIV içinde, kümeler halinde eğrisel taĢıyan dar bant. Doğer 2007, pl.XIII içinde; Parman 1989, fig.10b. içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl Bibliyografya: Doğer 2010.

140

K.No.113 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.? Kuzey duvar dolgu Tab.14 Kaide parçası (halka kısmı noksan)

Ölçü: C.k.0.6-1.0 7.0x3.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte zeytin sarısı renk (10 YR 6/6 olive yellow), homojen değil Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte merkez de çift konturla çizilmiĢ (on?) yapraklı rozet çiçek Benzer örnek: Bezeme kompozisyonu kat.no.112‟ye benzer. Tarih: 12.yüzyıl sonu-13.yüzyıl Bibliyografya: Doğer 2010.

K.No.114 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BGF Kuzey Duvar dıĢı güneybatı duvar dıĢı Tab.15 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.18.0 K.ç.7.4 Y.5.7 tip.no.z1.10 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2-pale yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, ağız kenarında konsantrik çemberler, gövdede Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifinin bir kısmı. Geçmeler arası spiraller ve stilize bitki motifi dolgulu. Çembere yaslanmıĢ sarkık üçgenlerden biri korunmuĢ. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.94 (316) (Pergamon); Bezeme. Merkezdeki motifler dıĢında. Böhlendorf-Arslan 2013, 483, kat.1163 (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

141

K.No. 115 SEKTÖR: Yol KH.A2/B, 1 no.lu Sarnıç Env.no. BBF21,BGF 20 Kuzey duvar dıĢı/güneybatı duvar dıĢı Tab.15 Kaide parçası (kaide halkası kırık)

Ölçü: K.ç.7.0~ Kor.y. 3.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte yeĢil renk Bezeme tekniği: Ġnce ve kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, merkezde Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifnin bir kısmı.Geçmeler arası “v” Ģekili ve stilize bitki motifi dolgulu. Benzer örnek: Bezeme. Az bir kısmı korunmuĢ yaprak motifi. Spieser 1996, taf 51(500) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No. 116 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN.600 Kilise, apsis kuzeydoğu dıĢı 346.73-346.48 m. Tab. 15 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.4.4-3.2 C.k.0.5-0.7 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H.A2 Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, gövdede Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifinin bir kısmı. Geçmeler arası stilize bitki motifi dolgulu. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

142

K.No. 117 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN.401, BPM Tab.15 Düz dipli kase

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.8 tip.no.z1.14 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A2 (5 YR 7/6 veya 7.5 YR 7/6 reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, çift konturlu merkezde Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifinin bir kısmı. Geçmeler arasına üstü tomurcuklu diğer bir bitkisel motif uygulanmıĢ. Stilize bitki motifi dolgulu. Gövdeye doğru çembere yaslanmıĢ çift konturlu sarkık üçgenden biri korunmuĢ. Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.39(403); Bezeme. Yakın benzer. Böhlendorf-Arslan 2013, kat.1157, 1159 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.118 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Doğu Duvar dıĢı Env.no. BFK Tab.15 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.6 Kor.y.5.0 tip.no.z1.3 Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi H.A2 (5 YR 6/4-light reddish brown) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta örtücü değil Sır: Ġçte sarı renk (5 Y 7/6-yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifinin bir kısmı. Geçmeler arası üst üste bindirme ve paralel taramalı. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, 114 (476) (Sardes);Taf.132(634)(Magnesia a.M); Bezeme. Spieser 1996, taf.51 (490) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

143

K.No.119 SEKTÖR: ? Env.no. - Tab.15 Amorf parça

Ölçü: C.k.0.4-1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta astarla dilimli görünüm Sır: Ġçte yeĢil renkte sır; dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısı yeĢil renk Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, merkez madalyonda “Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifinin bir kısmı. Düğüm uçları kıvrık stilize bitki dalı ile bağlanmıĢ. Kalın bir bant içinde kıvrım dal, boĢluklar dikey tarama dolgulu Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.120 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 362.73m. Env.no.TN.405 Tab. 15 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.3.3 tip.no.z1.1 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A2 (7.5 YR 6/6-reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta kaideye yakın gövde üzerinde düzensiz astar izleri Sır: Ġçte zeytin yeĢili sarısı? renk (2.5 Y 6/8-olive yellow); dıĢta kısmen gövdede Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte çift konturla sınırlanmıĢ merkezde “Süleyman Düğümü” motifinin bir kısmı. Düğüm uçları ters “V” Ģekli ile bağlanmıĢ (kıvrım dalı temsil eder). Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.95 (323) (Pergamon); Taf.136 (662) (Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

144

K.No.121 SEKTÖR: Demirkapı I no.lu açma TN.001 Env.no.AJH.1 Tab. 15 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.3.8 tip.no.z1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A1 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, düğümlü geçmelerin bir kısmı korunmuĢ. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.57 (71) (Konstantinopolis) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 122 SEKTÖR: Demirkapı, dolgu toprak Env.no.ADA Tab.15 Kaide parçası (kaide halkası kırık)

Ölçü: K.ç.5.6~ Kor.y.3.1 Hamur: Kırmızımsı sarıya yakın H.A1 (7.5 YR 6/6- reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte koyu yeĢilimsi sarı renkte sır Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde “Süleyman Düğümü” motifinin bir kısmı. Benzer örnek: Yakın benzer. Böhlendorf-Arslan 2013, kat.1156 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No. 123 SEKTÖR: - Env.no.- Tab. 16 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.4.9 tip.no.z1.7 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte; dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısına kadar dilimli sürülmüĢ beyaz renk Sır: Ġçte sarı renk (5 Y 6/8-yellow); dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısına uygulanmıĢ. Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, gövdede Süleyman Düğümü” isimli örgü geçme motifinin bir kısmı. Geçmeler arası stilize bitki motifi dolgulu. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

145

K.No. 124 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Kuzeybatı Env.no.BFG Tab.16 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.4.0 tip.no.z1.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık zeytin yeĢili-yeĢil arası renk (5 Y 6/4-5/4 pale olive- olive) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde sekiz biçimli düğüm motifine dönüĢmüĢ bitkisel düzenleme, arlarda tarama çizgi dolgu. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.140 (691) (Magnesia a.M); Bezeme.Yakın benzer. Doğer 2007, 119, pl.XIII içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıl

K.No.125 SEKTÖR: Antik yol Env.no.- Tab. 16 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.6 Kor.y.3.2 tip.no.z1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Zeytin yeĢili sarısına yakın renk (2.5 Y 6/8-olive yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde sekiz biçimli düğüm motifine dönüĢmüĢ bitkisel düzenleme, aralarda tarama çizgi dolgu. Sekiz figürü benzeri düğümlü geçme. BoĢluklar stilize bitki ve bindirme taramalı. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.114 (476) (Sardes); Genel kompozisyon Kat.124‟e benzer Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

146

K.No.126 SEKTÖR:- Env.no.- Tab.16 Amorf parça

Ölçü: C.k.0.5-1.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Açık sarı renk (5 Y 7/6-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde sekiz biçimli düğüm motifine dönüĢmüĢ bitkisel düzenleme, aralarda tarama çizgi dolgu. BoĢluklar bindirme taramalı. Gövdede palmet motifleri. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2013, 483, kat.1163 (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 127 SEKTÖR: Athena Tapınağı Terası, yüzey Env.no. BGP Tab. 16 Çukur Tabak

Ölçü: A.ç.18.8 K.ç.6.0 Y.4.0 tip.no.z1.13 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta kısmen dilimli görünüm? Sır: Ġçte renk; dıĢta astarla aynı hizada Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında spiral bant, gövdede sekiz figürü benzeri düğümlü geçme motifi, bitkisel kıvrımlar. Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.94 (318) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.128 SEKTÖR: - Env.no.- Tab. 16 Amorf parça

Ölçü: C.k.0.7-1.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk, kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte yeĢil renk, yer yer aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, gövde geçiĢinde iki çember, sekiz figürü benzeri düğümlü geçme. BoĢluklar verev çizgi taramalı, gövde içine yayılan iri spiral. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

147

K.No. 129 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BGF.19 Kuzey duvar dıĢı güneybatı duvar dıĢı? Tab.16 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.2.8 tip.no.z1.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte sarı (5 Y 7/6 yellow) renkte sırlı Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte sekiz biçimli düğüm motifine dönüĢmüĢ bitkisel düzenleme, aralarda tarama çizgi dolgulu Benzer örnek: Spieser 1996, Taf.50 (476); Taf.57 (540); Genel kompozisyon. Kat.124‟e benzer Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 130 SEKTÖR: Bouleuterion Güney cephe Bizans dükkanı Env.no.BCD Tab.16 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.2 Kor.y.2.9 tip.no. z1.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-6/6 arası reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte zeytin yeĢili sarı-sarı renk (5 Y 6/8-7/8 arası-olive yellow, yellow) sırlı; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte geometrik düzenlemeye dönüĢmüĢ bitkisel motif içte yan lopları stilize palmet motifi Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.140 (693) (Magnesia a.M); Bezeme. Genel kompozisyon. Doğer 2007, 119, pl.XIII içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

148

K.No.131 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFL.1 Kuzey duvar içi taĢ döĢeme Tab. 17 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0~ Kor.y.8.0~ Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6 reddish yellow) H.A1 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta gövde üzerinde ince, ağız kenarında astar, kısmen gövde üzerinde kaideye doğru akmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarıyla birlikte sırlı Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde madalyon içinde ağzında bir dal tutan? Sağa dönük kuĢ, tüyleri ve kanatları detayları verilmiĢ, madalyonu stilize örgü motifli bant çevreler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.132 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BGF.12 Kuzey duvar dıĢı, güneybatı duvar dıĢı Tab. 17 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.2.0 tip.no.z1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte sarı renk (5 Y 7/6-yellow) sırlı Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte olasılıkla kuĢ figürünün boyun gövde kısmen kanatları, gövdesindeki ve kanadındaki tüy detayları verilmiĢ Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.10(169); Bezeme. Kanat stili. Konze 1913, Beiblatt 65, Zu Seite 323,(1) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.133 SEKTÖR: - Env.no. Tab. 17 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.3 tip.no.z1.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢ gövdede ve halka üzerinde çok azı korunmuĢ, aĢınmıĢ Sır: Açık sarı (5 Y 8/4-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde kuĢ figürünün boyun ve gövdesi kısmen korunmuĢ, tüy detayları iĢlenmiĢ Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.10 (169)

149

Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.134 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. AOJ 3 no.lu açma Tab.17 Amorf parça

Ölçü: Kor.y.5.2 Hamur: Koyu gri (5 YR 4/1-dark gray) A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte yeĢil sırlı; dıĢta az miktarda sır izi Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kuĢ figürü Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 135 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.3,AJA 1 no.lu açma Tab. 17 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.- Kor.y.2.5 Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/3-brown) A2 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte sarı renk (5 Y 7/6-yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte olasılıkla kuĢ figürüne ait boyun detayı Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 136 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BCY -3.00m. Tab. 18 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.3.5 tip.no.z1.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) A2 Astar: Ġçte açık krem renk; dıĢta ağız kenarında dilimli sonlanmakta. Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢil renk Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında çember, gövdede ikli gruplar halinde kısa dalga motifler Benzer örnek: Bezeme. Parman 1989, fig.10a. içinde Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

150

K.No.137 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN.202,AOR.3 3 no.lu açma Tab. 18 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.14.0 Kor.y.3.2 tip.no.z1.3 Hamur: Koyu gri (2.5 YR 6/8-light red) A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta sarıya yakın renk (2.5 Y 7/8-yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ağız kenarında çember, gövdeden çembere doğru eğimli uzanan tek yönde kısa paralel taramalar bulunan çizgisel motif Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 138 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BGF.3 Kuzey duvar dıĢı, güneybatı duvar dıĢı Tab. 18 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.3.0 tip.no.z1.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte beyaz renk, kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte aĢınmıĢ Bezeme: Bezemesiz Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.114,478 (Sardes) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.139 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN 404,BRJ 362.95-362.73m. Tab.18 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.6~ Kor.y.2.1 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık yeĢil renk Bezeme: Bezemesiz Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.187 (9) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

151

K.No.140 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.301ARE.11 Tab.18 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.3 Kor.y.2.6 tip.no.z1.13 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta kaide halkası üzerine kalın uygulanmıĢ Sır: Ġçte sarı renk (2.5 Y 7/8- yellow); dıĢta kaide halkası üzerinde sır izleri mevcut Bezeme: Bezemesiz Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.141 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.ABL Kilise Tab. 18 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.3.8 tip.no.z1.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta koyu kahverengiye yakın renk (7.5 YR 5/8-strong brown) Bezeme: Bezemesiz Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.142 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFL Kuzey Duvar içi taĢ döĢeme Tab.18 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.6.1 tip.no.z1.9 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6- light red) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta profile kadar uygulanmıĢ, gövde üzerinde damlalar halinde Sır: Ġçte yeĢilimsi sarı renk (5 Y 6/6 olive yellow); renk tonu homojen değil; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ, yer yer gövdeye doğru akmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Bezemesiz Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

152

K.No.143 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFL Doğu duvar dıĢı Tab.19 Sürahi (amorf gövde parçaları)

Ölçü: Kor.y.13.2 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A2 (5 YR 7/6-reddish yellow) Astar: içte boyun kısmında çok az kalın beyaz renk astar izi; dıĢta tamamı Sır: DıĢta sarı renk (5 Y 7/6 yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. DıĢta boyun kısmındaki bilezik üzerinde spiral sırası, gövde üzerinde düğümlü geçmeler, geçmeler arasında spiraller Benzer örnek: Bezeme. Genel kompozisyon. Spieser 1996, taf 12 (203); Böhlendorf-Arslan 2013, kat.1131, Böhlendorf-Arslan 2004, taf.118 (515); Doğer 2007, 119, pl. Pl.XIII içinde; ikiz kulp. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.103 (385); Doğer 2010, 12, res.12. Bibliyografya. Doğer 2010 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.144 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN.402,BPO Tab.19 Kapalı Kap (amorf gövde parçası)

Ölçü: Kor.y.3.9 C.k.0.7 Hamur: Gri (5 YR 5/1 gray) A2 Astar: DıĢta beyaz renk, dilimli sonlanmıĢ. Sır: DıĢta yeĢil renk, dilimli sonlanmıĢ. Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte bezemesiz; dıĢta palmet? Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

153

K.No.145 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN.401 Kilise batı cephe duvar dıĢı (kb) 347.71 m. Tab.19 Sürahi (amorf gövde parçaları)

Ölçü: C.k.0.4-0.5 Kor.y.9.4 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A2 (5 YR 6/8-reddish yellow) Astar: DıĢta krem renk Sır: DıĢta açık sarı renk (2.5 Y 8/3-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. DıĢta sekiz figürü Ģeklinde düğüm motifi, aralarda palmet ve spiral dolgular; olasılıkla kabın boyun kısmındaki kalın bant içinde spiral bezeme Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 146 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.201,AOK 3 no.lu açma Tab. 19 Kapalı kap (gövde üzerinde kulp baĢlangıcı)

Ölçü: Kor.y.5.5 Hamur: Kırmızı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) A2 Astar: DıĢta krem renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (2.5 Y 8/2-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma, kabartma Bezeme: DıĢta kulp baĢlangıcında daire Ģeklinde kabartma ve üzerinde spiral motif Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 147 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFK Tab.19 Kapalı Kap (Kulp)

Hamur: Grimsi kahverengi (10 YR 5/2-grayish brown), H.A2 Koyu gri (10 YR 4/1-dark gray), kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-7/6-reddish yellow) Astar: Beyaz renk Sır: a. Açık gri, 5 Y 7/2 (light gray), açık sarı 5 Y 8/2 (pale yellow) Bezeme tekniği: -Plastik Bezeme: Ġkiz kulbun birinde küçük kabara Benzer örnek: c benzeri. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.103 (385) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

154

K.No. 148 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.201,AOK 3 no.lu açma Tab. 19 Ġkiz kulp

Ölçü: 6x2.3x1.1 Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/2-brown) A2 Astar: Beyaz renk Sır: YeĢil renk Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 149 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFJ TaĢ döĢeme, kuzey Tab. 19 Bardak (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.6.0 Kor.y.5.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/3-7/3 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında yiv; dıĢta çapraz tarama ağız kenarında kalınca bir bant (4.2 cm.) Ģeklinde korunmuĢ Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 150 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no. TN.115 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00 m. Tab.19 Bardak (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.7.0 Kor.y.2.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta sarı renk (10 YR 7/6-yellow) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.151 SEKTÖR: Yüzey Env.no.BKH.1 Tab. 19 Küçük ĢiĢe (ağız kenarı noksan)

Ölçü: K.ç.3.2 Kor.y.6.0 Hamur: Gri (5 YR 5/1-reddish yellow) H.A4 Astar: DıĢta beyaz renk Sır: DıĢta açık sarı renk (5 Y 7/4-pale yellow) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

155

K.No. 152 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.BPU Tab. 19 Kapalı kap, amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.5.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) A2 Astar: Ġçte beyaz renk?; dıĢta gövdenin yarısında Sır: Ġçte kahverengi renk; dıĢta astardan taĢar Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: DıĢta dalga motifi Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.153 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BCV,BFE Tab. 19 Kapalı Kap (Ağız kenarı ve amorf gövde parçası)

Ölçü: A.ç.7.0 Kor.y.3.6 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) A2 Astar: DıĢta kremsi beyaz renk Sır: DıĢta yeĢil renk Bezeme tekniği: Kabartma Bezeme: Bezemesiz Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.154 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFE Sarnıcın batısı döĢeme üzeri Tab.19 Sürahi (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.8.0 Kor.y.4.7 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A2 (5 YR 6/8 reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; içte az kısmı korunmuĢ. Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢil renk; içte az kısmı korunmuĢ. Bezeme: Ġçte ve dıĢta bezemesiz Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

156

K.No. 155 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN201,AOK 3 no.lu açma Tab.19 Tuzluk veya baharatlık

Ölçü: A.ç.5.6 K.ç.4.3 Y.7.0 Hamur: Kırmızımsı gri (2.5 YR 5/1 reddish gray) H.A1 Astar: içte kısmen ağız kenarı ve tondoya yakın kısımda beyaz astarlı; dıĢta kaidenin alt kısmıyla birlikte beyaz astarlı Sır: Ġçte sarı-zeytin yeĢili sarısı arasına yakın renk (2.5 Y 7/8- 6/8 yellow-olive yellow);dıĢta kavuniçimsi sarı renk Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004, taf.112(464), taf.130 (618) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.156 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFJ,BGG,BFA,BFY Kuzey duvar dolgu Tab. 19 Kapalı kap (üretim hatası)

Ölçü: Kor.y.2.8-5.9 C.k.0.4-0.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-6/8 reddish yellow) A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Kabartma? Bezeme: DıĢta kabartmalı? Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

157

Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu

K.No.157 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFM Kuzey duvar dıĢı Tab. 20 Kase (Kaide ve gövde parçası) Ölçü: A.ç.20.0 K.ç.6.6 Y.13 tip.no.z2.2 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A4 (5 YR 6/6-reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısına kadar uygulanmıĢ, yer yer kaideye kadar akmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢilimsi sarı renk; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ, kısmen gövde üzerinde de mevcut Bezeme tekniği: Sıraltı kazıma, koyu sarı oksit boya Bezeme: Ġçte düzensiz konsantrik daireler, koyu sarı renk boya lekeler Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.185 (1) (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.158 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFK.1 Doğu duvar dıĢı Tab. 20 Kase (Kaide parçası)

Ölçü: K.ç.6.8 K.or.y.9.0 tip.no.z2.1 Hamur: Koyu kahverengi H.A4 (10 YR 4/3-dark brown) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta yaklaĢık profile uygulanmıĢ, gövde üzerinde düzensiz Sır: Ġçte açık sarı renk(5 YR 3/4-dark reddish brown, 5 Y 7/6-yellow); dıĢta yer yer gövdeye doğru akmıĢ Bezeme tekniği: Sıraltı kazıma, koyu sarı oksit boya Bezeme: Ġçte konsantik çemberler, koyu sarı renk boya düzensiz lekeler. Benzer örnek: Form. Böhlendorf 2004, Taf.186(3) (Pergamon); Spieser 1996, Taf.22(307); Bezeme. Spieser 1996, taf.37(382) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

158

K.No.159 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFL.5 Kuzey duvar içi taĢ döĢeme Tab. 20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.14.0 Kor.y.4.8 tip.no.z2.1 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A4 (5 YR 6/6-reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk; dıĢta kısmen uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3-pale yellow); dıĢta ağız kenarından gövdeye verev akmıĢ, kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Sıraltı kazıma, koyu sarı oksit boya (noksan) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarı üzerinde ve merkezde çemberler. Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.22 (305) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.160 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.402 Kilise Batı cephe duvar dıĢı 347.63-347.36m. Tab. 20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.6.4 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/6-yellowish red) H.A4 Astar: Ġçte ve dıĢta pembemsi krem renk; dıĢta profil ve kısmen gövdeye kadar düzgün, gövde üzerinde kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/3- pale yellow) sırlı, ağız kenarı ve profil arasında sır rengi farklı Bezeme tekniği: Sıraltı kazıma, koyu sarı oksit boya (noksan) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarı, profil ve merkeze yakın gövde üzerinde çemberler, gövde ile profil arasında dalga bezek; dıĢta ağız kenarı ve profil üzerinde çember. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

159

K.No.161 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.403,404,BRJ,BPU 362.95-73m. 363.15m. Tab.20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.5.0 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A6 (7.5 YR 7/6-6/6 arası reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte yeĢilimsi sarı sırlı, kısmen aĢınmıĢ; dıĢta sarıya yakın (5 Y 8/3 pale yellow) kabaraların hizasına kadar uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, kabartma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında ve profilde çemberler, hardal rengi oksit boya lekeler; dıĢta ağız kenarının alt kısmında biri kırık ve noksan aralıklı kabaratma rozet. Rozetin üstü sarmal kıvrımlı Benzer örnek: Form ve bezeme. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.184 (3) Tarih: 13. yüzyılın ikinci yarısı

K.No.162 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN403,BPU 363.15m. Tab. 20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.4.0 tip.no.z2.7 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk; dıĢta astar profil hizasına kadar Sır: içte açık sarı (2.5 YR 8/3 pale yellow) sırlı, kısmen aĢınmıĢ; dıĢta astarla aynı hizada sırlı, kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, ek boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte profil üzerinde çift çizgi; dıĢta ağız kenarı ve profil arasında kalan kısımda aralıklı kıvrım ve spiraller ile motif üzerinde akıtma sarı oksit boya Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

160

K.No.163 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN405,BRR 362.73m. Tab. 20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.4.0 tip.no.z2.3 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (2.5 YR 8/3 pale yellow); dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte ağız kenarı üzerinde çemberler, koyu sarı renk oksit boya izleri; dıĢta ağız kenarı ve profil arasında kalan kısımda hafif verev kazıma çizgilerin oluĢturduğu bant. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.100 (359) (Yortanlı); Taf.120 (528) (Metropolis); Taf.134 (645) (Magnesia a.M) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.164 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.406,BRS 362.50m. Tab.20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.22.0~ Kor.y.6.0 tip.no.z2.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow ) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta profilden kaideye doğru daha çok aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/2 pale yellow); dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompzisyon noksan. Ġçte ağız kenarında ve profil üzerinde çemberler, koyu sarı-hardal renk akıtma sarı oksit boya; dıĢta ağız kenarı ve profil arasında dikey kalın kazıma çizgilerden oluĢan bant Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.27(333) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

161

K.No. 165 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.409,BSL 361.72m. Tab.20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.5.1 tip.no.z2.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6 reddish yellow ) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow); dıĢta ağız kenarında kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte ağız kenarında ve koyu sarı oksit boya ile vurgulu profilin sonlandığı kısımda gövdeyi saran çember; dıĢta gövde üzerinde üçgen kesitli profiller arasında kalın kazımalı bantlar (bant kalınlığı 0.5 cm) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 166 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.400 Kilise Batı giriĢi 347.67-347.47m. Tab. 20 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: K.ç.17.0 Kor.y.2.8 tip.no.z2.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-6/6 reddish yellow) H.A7 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ, aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve açık sarı renk; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ, aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte ağız kenarında çember, gövde koyu sarı oksit boya. Benzer örnek: Form. Yakın benzer. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.99 (352) (Yortanlı) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 167 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.BRR 362.73m. Tab. 21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0~ Kor.y.3.6 tip.no.z2.9 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6 red) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte ağız kenarında kazıma çember; dıĢta ağız kenarı ve profil arasında dikey kazıma çizgilerin oluĢturduğu bant. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.80 (211) (Ilion); Taf.99 (351) (Yortanlı) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

162

K.No.168 SEKTÖR:- Env.no.- Tab. 21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.19.0 Kor.y.3.2 tip.no.z2.8 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 6/6- reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow); dıĢta kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında profil üzerinde bant içinde dikey kazıma. Benzer örnek: Form. Yakın benzer. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.99 (352) (Yortanlı) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 169 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN403,BPU 363.15m. Tab. 21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0~ Kor.y.2.8 tip.no.z2.9 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz astarlı; ağız kenarında dudak üzerinde aĢınmıĢ Sır: içte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow) sır Bezeme tekniği: Kazıma (oksit boya noksan) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarını kuĢatan çemberler; dıĢta ağız kenarı üzerinde verev taramaların olduğu kalınca bant. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.84 (246) (Ilion) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

163

K.No.170 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN405,BRR 362.73m. Tab.21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.3.9 tip.no.z2.8 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A6 (5 YR 6/6-reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow); dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında ve profil üzerinde çember, arasında dikey Ģeritler halinde akıtma sarı renk oksit boya; dıĢta ağız kenarı ve profil arasında dikey kalın ve biri yan yana olmak üzere kazıma çizgilerden oluĢan bant (k.2.6 cm.), olasılıkla gövde üzerinde kaideye doğru birden fazla bant mevcut. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.171 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN410,BSP 361.14m. Tab. 21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.5.1 tip.no.z2.8 Hamur: Gri (5 YR 6/1 gray), H.A6 kırmızımsı-sarımsı kırmızı arası (5 YR 5/6-6/6 reddish-yellowish red) Astar: Ġçte ve dıĢta kremsi beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarı üzerinde çember ve dar tablada gruplar halinde dikey kazıma, profil üzerinde çember. Koyu sarı renk oksit boya akıtmalar; dıĢta profiller arasında aynı hizada olmayacak Ģekilde dikey kalın kazıma çizgilerin oluĢturduğu ikili bant. Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.27(335) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

164

K.No. 172 SEKTÖR:- Env.no.- Tab.21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.15.0 Kor.y.4.8 tip.no.z2.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte ve dıĢta sarımsı krem renk; dıĢta gövde üzerinde kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢilimsi sarı (2.5 Y 6/8-olive yellow), ağız kenarında sır rengi daha koyu; dıĢta kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarı üzerinde ve profilde çember; dıĢta profil aralarında dikey kazıma Ģeritlerin yer aldığı bantlar. Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004,Taf.180(1)(Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No.173 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.404,BRJ 362.95-362.73m. Tab.21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.11.0 Kor.y.3.3 tip.no.z2.7 Hamur: Açık sarımsı kahverengi H.A6 (10 YR 6/4 light yellowish brown) Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk; dıĢta ağız kenarında aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte profil üzerinde çember, yeĢil renk oksit boya; dıĢta bantta dikey kazıma çizgiler; koyu sarı renk oksit Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.174 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN410,BSP 361.14m. Tab. 21 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.24.0 Kor.y.4.4 tip.no.z2.8 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A6 (5 YR 6/6 reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/2 pale yellow) ; dıĢta aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, ek oksit boya Bezeme: Ġçte koyu sarı oksit boya Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.26 (331) (Pergamon); Taf.120 (528) (Metropolis) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

165

K.No. 175 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN404,BRJ 362.95-362.73m. Tab. 22 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.3.1 tip.no.z2.10 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 6/6 yellowish red) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/3-8/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma (oksit boya noksan) Bezeme: Ġçte ağız kenarı üzerinde kazıma çember; dıĢta dikey çizgilerin oluĢturduğu bant. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.176 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN413,BTD.6 360.25m. Tab. 22 Kase ( Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.15.0 Kor.y.2.8 tip.no.z2.9 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/6 yellowish red) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; ağız kenarında dudak üzerinde aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma (oksit boya noksan) Bezeme: Ġçte ağız kenarında dudak üzerinde ve profilde kazıma çember; dıĢta verev taramaların olduğu kalınca bant. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.177 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN405,BRR 362.73m. Tab. 22 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20 Kor.y.3.8 tip.no.z2.9 Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; ağız kenarında dudak üzerinde aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow) ; dıĢta kısmen uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kompozison noksan. Ġçte ağız kenarında dudak kısmı ve profilde kazıma çizgiler; dıĢta verev taramaların olduğu kalınca bant. Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004,Taf.79(210)(Ilion) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

166

K.No. 178 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN403,BPU 363.15m. Tab.22 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.3.7 tip.no.z2.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow ) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarıya yakın renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) ; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte ağız kenarında ve profil üzerinde kazıma çember. Kavuniçimsi koyu sarı renk düzensiz oksit boyama. DıĢta ağız kenarı ve profil arasında dikey kalın kazıma çizgilerden oluĢan bant Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.80 (212) (Ilion); Taf.100 (359) (Yortanlı) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.179 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN403,BPU 363.15m. Tab.22 Kase ( Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.3.7 tip.no.z2.11 Hamur: Gri (5 Y 5/1 gray) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk; dıĢta aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Ġçte ağız kenarında dudak üzerinde kazıma çember; dıĢta verev taramaların olduğu kalınca bant (2.8 cm. kalınlığında). Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.180 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.AOY 3 no.lu açma Tab. 22 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.13.0 Kor.y.3.9 tip.no.z2.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte ve beyaz renk; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (2.5 Y 8/2- pale yellow); dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Bezeme korunmamıĢ. Bezeme: Ġçte dudak üzerinde koyu sarı oksit boya Benzer örnek: Form. Spieser 1996,Taf.23(313) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

167

K.No.181 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab. 22 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.4.4 tip.no.z2.6 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/8 red) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk; dıĢta ağız kenarı ve profil üzerinde aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı renk (2.5 YR 8/3 pale yellow); dıĢta astarı tamamen kapatır ve kısmen taĢar Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte profil üzerinde çift çember, gövdede ince ve kalın kazıma ile uygulanmıĢ küçük konsantrik daire. DıĢta ağız kenarı ve profil arasında kalan kısımda hafif verev kazımaların oluĢturduğu bant. Benzer örnek: Bezeme. Papanikola-Bakirtzi / Mavrikiou /Bakirtzis 1999,114, kat. 229 Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.182 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab.22 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.4-0.6 Kor.y.4.4 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6 red) H.A6 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısına kadar uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarıya yakın renk (5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte profil hizasında çift çember. Gövdede palmet ve kıvrım dallar. Koyu sarı renk düzensiz boya. DıĢta ağız kenarı ve profil arasında olasılıkla üçerli dikey kazıma çizgilerin oluĢturduğu bant. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

168

K.No. 183 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.AOY 3 no.lu açma Tab. 23 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.7 Kor.y.2.7 tip.no.z2.3 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.A4 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta kısmen kaide üzerinde mevcut Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3- pale yellow); dıĢta yer yer izi mevcut Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte merkezde spiral, etrafında çift daire. Koyu sarı renk düzensiz oksit boya lekeler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.184 SEKTÖR: Yüzey Env.no. Tab. 23 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.5.0 Kor.y.1.6 tip.no.z2.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6- reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı renk Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte kıvrım dallar arasında ağaççık biçimli bitkisel motifler. Koyu sarı renk oksit lekeler. Benzer örnek: Form.Spieser 1996, Taf.14 (223); Böhlendorf- Arslan 2004, Taf.96 (328) (Pergamon); Bezeme. Spieser 1996, taf.15 (228), Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.179 (13) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.185 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFJ Kuzey taĢ döĢeme Tab.23 kaide parçası

Ölçü: K.ç.9.0 Kor.y.2.5 tip.no.z2.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6- reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta kaideden gövdeye geçiĢte Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow), aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte çift konturlu merkezde bitkisel düzenleme. Koyu sarı renk oksit lekeler. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

169

K.No.186 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN405,BRR 362.73m. Tab. 23 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.9.0 Kor.y.2.5 tip.no.z2.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A6 Astar: Ġçte beyazımsı krem Sır: Ġçte yeĢilimsi açık sarı Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde çift konturlu daireye dayanmıĢ kümeli düzensiz yarım daireler. Hardal renk oksit lekeler. DıĢta monogram. Benzer örnek: Bezeme. Spieser 1996, taf 32 (348); Böhlendorf-Arslan 2013, 300, kat.705 (Konstantinopolis) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.187 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN409,BSL.2 361.72m. Tab. 23 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.7 tip.no.z2.3 Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi H.A6 (5 YR 6/4 light reddish brown) Astar: Ġçte beyazımsı renk; dıĢta kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte sarı renk (2.5 Y 7/8 yellow) sırlı, aĢınmıĢ; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte daire içinde çapraz motif üzerinde koyu sarı oksit boya Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.188 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.ADÜ D alanı Tab.23 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.8 tip.no.z2.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6-reddish yellow) H.A6 Astar: Ġçte kremsi beyaz astarlı; dıĢta kaidede Sır: Açık sarıya yakın (2.5 Y 8/2-pale yellow) içte sırlı, aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde çift konturlu madalyon içinde ters yönlü yerleĢtirilmiĢ yarı daireler, motif üzerinde koyu sarı oksit boya. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2013, 300, kat.706 (Konstantinopolis); Bezeme. kat.186; Spieser 1996, taf 32 (348) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

170

K.No.189 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN402 Kilise batı cephe duvar dıĢı 347.71-347.63m. Tab.23 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.- Kor.y.3.5 t Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H.A6 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta ağız kenarında Sır: Ġçte açık sarı (2.5 Y 8/3 pale yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarında ve kısmen gövde doğru akmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında bant içinde iç içe düzensiz daireler. Koyu sarı renk düzensiz oksit boya izleri Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.190 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN401,BPM 363.36-363.15m. Tab. 23 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.9 Kor.y.4.7 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 6/6 reddish yellow) H.A6 Astar: Ġçte beyaz astarlı; dıĢta düzensiz, ince sürülmüĢ Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Ġçte sekiz figürü Ģeklinde düğüm motifi, ve figür dıĢında verev çizgilerle dolgu. Koyu sarı renk düzensiz oksit boyama Benzer örnek: Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.103(385); Papanikola-Bakirtzi / Mavrikiou/Bakirtzis 1999, 118, kat. 238. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 191 SEKTÖR: - Env.no. - Tab. 23 Amorf parça

Ölçü: C.k.0.8-1.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta kısmen beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 7/4-pale yellow) Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte geometrik düzenlemeye dönüĢmüĢ bitkisel kompozisyonlardan bir bölüm Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

171

K.No. 192 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.AHB Güneydoğu cephe (Roma ile karıĢık) Tab. 23 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.5-0.8 Kor.y.5.3 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8- light red) H.A6 Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısına kadar beyaz Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/2-8/3 arası pale yellow) sırlı; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kalın bir bant içinde dikey tarak bezemeler arasında stilize bitkisel motifler. Motif üzerinde yeĢil renk oksit boyama Benzer örnek: Bezeme. Spieser 1996, taf.36 (375) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.193 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN105,AMR 2 no.lu açma Tab. 23 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.5.8 C.k.0.5-0.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta düzensiz Sır: Açık sarı (5 Y 8/3-pale yellow) içte sırlı; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozsiyon noksan. Ġçte kalın bir bant içinde aralıklarla merkeze doğru açılan spiral ve ince dikey tarak kazımalar. Motifler üzerinde koyu sarı oksit boya. Benzer örnek: Bezeme. Waksman-Spieser 1997, II Series B (31) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.194 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN402 Kilise batı cephe duvar dıĢı 347.71-347.63m. Tab. 23 Ağız kenarı parçası

Ölçü: Kor.y.6.6 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.A6 Astar: Ġçte beyaz Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/3 pale yellow) sırlı; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Kazıma (oksit boya noksan) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ucu ince, çok uçlu aletle yapılmıĢ dikey taramalar arasında, kalın kazımalı dalga motifi. Benzer örnek: Bezeme. Taramaların arasındaki motif farklı olarak. Waksman-Spieser 1997,II Series B (27 Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

172

K.No.195 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BDB -3.15m. Tab.23 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.2.3 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A4 (5 YR 6/8-7/8-reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz Sır: Ġçte sırlı, kısmen aĢınmıĢ; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde daireyi tarak izleri arasında üçgen çentikler; motif üzerinde koyu sarı- kahverengimsi renk oksit boya lekeler Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.14 (223); Bezeme. Üçgen çentikler. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.187(14 Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 196 SEKTÖR: Demirkapı 3 no.lu açma Env.no. AOJ Tab. 24 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0~ (kırık) Kor.y.1.8 tip.no.z2.1 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.A2 Astar: Ġçte beyaz Sır: Ġçte yeĢilimsi sarı renk (5 Y 7/6-yellow) Bezeme tekniği: Ġnce ve kalın kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde konsantrik daire içinde palmet motifinin üst kısmı, yan boĢlukta hardal renk oksit boya ile kıvrım dal Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 197 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN404,BRJ 362.95-362.73m. Tab. 24 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.2.8 tip.no.z2.13 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow ) H.A6 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz; ağız kenarında kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte ve dıĢta açık sarı (5 Y 8/2 pale yellow) sırlı; ağız kenarında kısmen aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında bant içinde çapraz çizgi boĢluklarda düzensiz küçük eĢkenar dörtgenler; motif üzerinde koyu sarı oksit boya lekeler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

173

K.No. 198 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN409,BSL 361.72m. Tab.24 Kase (Ağız kenarı parça)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.3.0 tip.no.z2.12 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A6 (5 YR 7/6 reddish yellow ) Astar: Ġçte beyaz; dudak kısmında aĢınmıĢ; dıĢta ağız kenarında Sır: Ġçte açık sarıya yakın (5 Y 8/2 pale yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarı ve profil arasında kalan bant içinde iki dikey çizgiyle sınırlanmıĢ panelde stilize palmet? motif üzerinde koyu sarı oksit boya lekeler Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.147 (753) (Milet) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.199 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. Yüzey Tab.24 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.3.8 Kor.y.1.6 tip.no.z2.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta kaide halkasında ve gövdede düzensiz Sır: Ġçte açık sarı (2.5 Y 8/2-pale yellow); kısmen aĢınmıĢ; dıĢta kısmen mevcut Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde incili haç, motif üzerinde koyu sarı oksit boya lekeler. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.62 (102) (Konstantiopolis); Taf.86 (263) (Ilion); Bezeme. Farklı yorumla haç motifi olarak. Conze 1913, 322, Abb.109; Böhlendorf-Arslan 2013, 497, kat.1200 (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl Bibliyografya: Doğer 2010.

174

K.No. 200 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 361.14m. Env.no.TN.410,BSP Tab. 24 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.6.5 tip.no.z2.5 Hamur: Açık kırmızı H.A7 (2.5 YR 7/8-light red) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz; dıĢta gövde üzerinde astar aĢınmıĢ Sır: içte açık sarı (2.5 Y 8/3 pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kıvrım dalı temsil eden spiral kıvrımlar, motif üzerinde yeĢil oksit boya ile açık yay dizisi, eğrisel Ģeritler; dıĢta ağız kenarı ve profil arasında dikey kazıma çizgilerin oluĢturduğu kalın bant. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 201 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.407,BSG 362.25m. Tab. 24 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.5.3 tip.no.z2.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6 reddish yellow) H.A7 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta ağız kenarında aĢınmıĢ, profille birlikte gövde üzerinde Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/4 pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kazma ile panel içinde spiral kıvrımlar ve oksit boya eğrisel Ģeritler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 202 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.410,BSP 361.14m. Tab. 24 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.6.0 tip.no.z2.11 Hamur: Kırmızımsı sarıya yakın H.A7 (7.5 YR 7/6 reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/4 pale yellow) renk Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında kazıma ile bitkisel motif ve motif üzerinde yeĢil oksit boya ile eğrisel Ģeritler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

175

K.No. 203 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.407,BSG 362.25m. Tab.24 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.20.0 Kor.y.5.9 tip.no.z2.6 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A7 (5 YR 6/6-7/6 -reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz; dıĢta ağız kenarıyla birlikte kısmen gövde üzerine uygulanmıĢ Sır: Ġçte sarı (5 Y 8/6 yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarıyla birlikte sırlı Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kazıma ile yapılmıĢ olasılıkla stilize palmet yaprağı üzerinde yeĢil oksit boya ile eğrisel Ģeritler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 204 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.402,BPO 363.36-363.15m. Tab. 24 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y.2.5 tip.no.z2.14 Hamur: Kırmızımsı sarı (2.5 YR 6/8-reddish yellow) H.A7 Astar: Ġçte krem renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ, kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/3 pale yellow) dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompzisyon noksan. Ġçte kazıma ters-düz yerleĢtirilmiĢ sarkık üçgenler, yeĢil oksit boya ile eğrisel Ģeritler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 205 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.- Tab. 24 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.3.2 tip.no.z2.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A7 Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte sırlı Bezeme tekniği: Kazıma, oksit boya Bezeme: Kompzisyon noksan. Ġçte hayvan figürü, yeĢil oksit boya ile eğrisel Ģeritler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

176

Zeuksippus Slip Boyalı Mal Grubu

K.No. 206 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN404,BRJ 362.95-362.73m. Tab. 25 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.6.8 tip.no.zS.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz Sır: Ġçte yeĢil sırlı; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompzisyon noksan. Ġçte içinde daireler bulunan yatık sekiz figürü grupları. Benzer örnek: Form. Spieser 1996, Taf.26 (330); Böhlendorf- Arslan 2004, taf.186 (1 Pergamon); taf.117 (502 Metropolis) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No. 207 SEKTÖR: Athena Tapınağı Terası, yüzey Env.no. BGP Tab. 25 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.4.5 tip.no.zS.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte kahverengimsi sarı (10 YR 6/8-brownish yellow) Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte spiral kıvrımlar Benzer örnek: Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 208 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.? Kilise, kuzey Tab. 25 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.14.0 Kor.y.4.3 tip.no.zS.2 Hamur: kırmızımsı sarı (5 YR 6/8-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta düzensiz Sır: sarı (2.5 Y 7/8-yellow) içte sırlı; dıĢta ağız kenarıyla birlikte sırlı; kısmen gövdeye doğru akmıĢ Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte birbirini kesen geniĢ eğriseller. Benzer örnek: Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2013, 448, kat.1065; 453, kat.1078 (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

177

K.No. 209 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. AOK Tab. 25 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.3.4 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 7/8- light red) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz Sır: Ġçte yeĢil renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte birbirini kesen geniĢ eğriseller. Benzer örnek: Bezeme. Waksman-Spieser 1997,6 Series K (12 Pergamon); Böhlendorf-Arslan 2004,taf.91 (300- 301); Böhlendorf-Arslan 2013,448,kat.1063; 450,kat.1069,1070,1071;453,kat.1078 (Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.210 SEKTÖR:2 no.lu Sarnıç Env.no.TN401403,404,409,BPU,BSL,BPO-BPM,BRJ 363.15m.,361.72-361.14m.,363.36-363.15m., 362.95-362.73m. Tab. 25 Kase (Ağız kenarı ve amorf gövde parçaları)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.4.4 tip.no.zS.1 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.A3 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta gövdenin yarısından çoğu kaideye yakın kısımda Sır: Sarı renk (2.5 Y 7/8-yellow); dıĢta ağız kenarında. Sır piĢirimi hatalı. Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.181,3 (3 Pergamon); Bezeme. Kat.208, 209‟a benzer. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.211 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN 403,BPU 363.15m. Tab.25 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.3.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 6/6-reddish yellow) H.A3 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz Sır: içte sarı; dıĢta ağız kenarında, gövde üzerinde kısmen mevcut Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte iki eğrisel astar boyama korunmuĢ Benzer örnek: Öncekilere benzer. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

178

K.No.212 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFA Kuzey duvar önü?, sarnıç içinden çıkan dolgu toprak Tab. 25 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.4.0 C.k.0.5-0.7 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8-light red) H.A4 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta gövdenin yaklaĢık yarısına uygulanmıĢ Sır: Ġçte koyu sarı Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte birbirini kesen geniĢ eğriseller Benzer örnek: Öncekilere benzer. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 213 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.TN.201,AOA 3 no.lu açma Tab. 25 Amorf gövde parçaları

Ölçü: Kor.y.5.0 C.k.0.5-0.9 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/8-red) H.A4 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta ince bir Ģerit halinde Sır: Ġçte sarı (5 Y 8/8-yellow) Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte birbirini kesen geniĢ eğriseller Benzer örnek: Öncekilere benzer. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No. 214 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BGF.26 Kuzey duvar dıĢı/güneybatı duvar dıĢı Tab. 25 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.3.5 tip.no.zS.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte beyaz; dıĢta halka üzerinde sulu, gövdeye yakın kısımda daha kalın Sır: Ġçte sarı (5 Y 7/6-yellow) Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte birbirini kesen geniĢ eğriseller Benzer örnek: Bezeme. Waksman-Spieser 1997,6 Series K (5 Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

179

K.No. 215 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.AAR Kilise Tab. 25 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.2.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A4 Astar: Ġçte beyaz Sır: Ġçte sarı (2.5 Y 7/8-yellow) sırlı; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte birbirini kesen geniĢ eğriseller Benzer örnek: Bezeme. Waksman-Spieser 1997,6 Series K (5 Pergamon); Böhlendorf-Arslan 2004,taf.92 (306 Pergamon) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl K.No. 216 SEKTÖR: Tiberius Kapısı Env.no. BBH Dolgu Tab. 25 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.10.2 Kor.y.1.5 tip.no.zS.2 Hamur: Kırmızımsı kahverengi-kırmızı H.A2 (5 YR 5/4-2.5 YR 5/6-reddish brown-red) Astar: Ġçte beyaz; dıĢta kısmen kaide halkasında Sır: Ġçte asçık sarı renk (10 YR 3/6-dark yellowish brown) Bezeme tekniği: Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte içi noktalı yarı daire korunmuĢ Benzer örnek: Tarih: 13.yüzyıl

K.No. 217 SEKTÖR:1 no.lu Sarnıç Env.no.BCV.99 Tab. 25 Sürahi

Ölçü: K.ç. 6.3 Kor.y.12.0 Hamur: Pembemsi (7.5 YR 7/4-pink) H.A2 Astar: DıĢta beyaz Sır: DıĢta sarı renk (2.5 YR 7/8-yellow) Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte bezemesiz; dıĢta boyun kısmında kaideye doğru iri damlalar halinde sonlanan astar Ģeritler Benzer örnek: Bezeme. Spieser 1996, taf.40 (411) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl Bibliyografya: Doğer-Dereboylu 2008, 230, res.12

180

K.No. 218 SEKTÖR: - Env.no. - Tab.25 Sürahi (ağız kenarı)

Ölçü: A.ç.6.8 Kor.y.9.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: DıĢta beyaz Sır: DıĢta açık sarı renk (5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Beyaz astarla boyundan gövdeye yayılan, uçları geniĢ damla halinde sonlanan ıĢınsal Ģeritler Benzer örnek: Bezeme. Kat.no.217 ile benzer. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 219 SEKTÖR: Env.no. Tab. 25 Amorf

Ölçü: ç.6-11.0~ Kor.y.6.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte boyun kısmında; dıĢta beyaz Sır: Ġçte az boyun kısmında; dıĢta sarı (2.5 YR 6/8-olive yellow) Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Beyaz astarla boyundan gövdeye yayılan ıĢınsal Ģeirtler Benzer örnek: Bezeme. Kat.no.217 ile benzer. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No. 220 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFL Kuzey duvar içi taĢ döĢeme Tab.25 Sürahi (dip ve gövde parçaları)

Ölçü: K.ç.9.0 Kor.y.21.4 Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/6-yellowish red) H.A2 Astar: DıĢta beyaz astarlı Sır: DıĢta açık sarı renk (2.5 Y 8/2-pale yellow) kaidenin alt kısmında sır kalıntısı mevcut Bezeme tekniği: Astar/Slip Bezeme: Kompozisyon noksan. Gövde üzerinde iri damlalar halinde sonlanan beyaz astarla ıĢınsal Ģeritler. Kulp üzerinde kabartma kabaralar. Benzer örnek: Bezeme. Kat.no.217 ile benzer. Kabara kullanımı. Böhlendorf-Arslan 2004, taf.90 (289) Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl Bibliyografya: Doğer 2010.

181

Mangan/Kahverengi Leke Dekorlu Mal Grubu

K.No.221 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BGF.24 Kuzey duvar dıĢı güneybatı duvar dıĢı? Tab. 26 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.25.0 Kor.y.3.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.A2 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz astarlı, dıĢta dilimli görünüm Sır: Ġçte ve dıĢta yeĢilimsi sarı renk Bezeme tekniği: Sıraltı mangan/kahverengi oksit boya Bezeme: Ġçte ve dıĢta mangan/kahverengi düzensiz lekeler Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

K.No.222 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BFJ TaĢ döĢeme, kuzey Tab.26 Bardak (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.8.0 Kor.y.3.9 Hamur: Kırmızımsı sarı H.A2 (5 YR 6/8 reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz astarlı Sır: Ġçte ve dıĢta sırlı Bezeme tekniği: Sıraltı mangan/kahverengi düzensiz lekeler. Tarih: 12. yüzyıl sonu-13.yüzyıl

182

YeĢil ve Kavuniçi/Turuncu Renk Lekeli Mal Grubu

K.No. 223 SEKTÖR: Demirkapı 4 no.lu açma Env.no.TN301,ARE,ARD Tab. 26 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.30.0 Kor.y.7.9 tip.no.yK.1 Hamur: Kırmızımsı sarı H.C (7.5 YR 6/6 reddish yellow) Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk; dıĢta dilimli uygulanmıĢ Sır: Ġçte Ģeffaf/renksiz çok açık sarı renk (5 Y 7/8 yellow); dıĢta gövde üzerinde kısmen astarla aynı hizada uygulanmıĢ Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında dar bant içinde açık yay dizisi, gövde üzerinde düzensiz spiraller, yeĢil ve kavuniçimsi sarı boya ile düzensiz lekeler, eğrisel Ģeritler Tarih: 13.yüzyıl

K.No. 224 SEKTÖR: Bouleuterion Env.no. TN115.39 Güney 18 no.lu mekan içi 365.20-365.00m. Tab. 26 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y.6.2 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı H.C (5 YR 7/6 reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte Ģeffaf/renksiz açık sarı renk (5 Y 8/2 pale yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Kazıma, sıratlı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, gövdede spiral bezemeli iki dar bant, bant aralarında yeĢil boya lekeleri, orta bant içinde yeĢil ve kavuniçi boya alternatifli sürülmüĢ eğrisel Ģeritler. Tarih: 13.yüzyıl

183

K.No. 225 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN206,APJ Tab. 27 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.2 Kor.y.3.3 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı H.C (7.5 YR 7/6-6/6 reddish yellow) Astar: Ġçte sarımsı krem renk Sır: Ġçte Ģeffaf/renksiz çok açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow) Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde kazıma ile bitkisel motif, sarı ve yeĢil boya ile düzensiz lekeler, eğrisel Ģeritler Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan , 2004, Taf.141 (697) (Magnesia a.M) Tarih: 13.yüzyıl

K.No. 226 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN406,BRS 362.50m. Tab. 27 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.9 Kor.y.6.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.C Astar: içte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçi? (korunmamıĢ) renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kazıma ile oluĢturulmuĢ bitkisel kompozisyon, bezemeden bir kısmı ile yeĢil boya ile eğrisel Ģeritler korunmuĢ Tarih: 13.yüzyılın ikinci yarısı

184

K.No. 227 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN402,BPO 363.36-363.15m. Tab. 27 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.3.9 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz; dıĢta neredeyse tamamı aĢınmıĢ Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz; dıĢta ağız kenarına yakın sır izi mevcut Bezeme tekniği: Kazıma, sıraltı yeĢil? (korunmamıĢ) ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, kazıma ile uygulanmıĢ kazıma çemberler, boĢluklarda kavuniçimsi sarı renk boya ile eğrisel Ģeritler ve lekeler korunmuĢ Benzer örnek: Bezeme. Doğer 2004, 28, res.10 içinde (Anaia) Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

K.No. 228 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. TN402,BPO 363.36-363.15m. Tab.27 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.10.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz Bezeme tekniği: Kazıma, sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, kazıma ile uygulanmıĢ stilize kıvrımları temsil eden spiral dizisi, aynı anlamda yeĢil boya ile eğrisel kıvrımlar ve kavuniçimsi sarı renk boyamadan az bir kısım korunmuĢ. Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

K.No. 229 SEKTÖR: Agora 6A dükkan içi Env.no.ARJ Tab.27 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.4 Kor.y.3.2 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6 red) H.C Astar: Ġçte krem/beyaz renk Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/yeĢilimsi çok açık sarı renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma (? KorunmamıĢ) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, yeĢil ve kavuniçimsi boya ile düzensiz açık yay dizisi eğrisel Ģeritler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

185

K.No. 230 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN406,BRS 362.50m. Tab. 27 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.2.5 tip.no. yK.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte krem/beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/3 pale yellow) yer yer aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde çift kazıma konturlu daire içinde, iç çembere dayalı kazıma stilize (?) motifler, yeĢil ve koyu kavuniçimsi renk boya ile eğrisel Ģeritler, lekeler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

K.No.231 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab. 27 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.3.7 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte açık krem renk Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/4 pale yellow) sırlı; dıĢta sırsız Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil (?korunmamıĢ) ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde çift kazıma konturlu daire içinde, iç çembere dayalı kazıma stilize (?) motifler, yeĢil ve koyu kahverengimsi/kavuniçi renk boya ile eğrisel Ģeritler, lekeler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

K.No. 232 SEKTÖR: Demirkapı Env.no. TN206,APJ Tab. Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.5-1.2 Kor.y.6.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/4 pale yellow) renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksti boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kazıma ile üç çember, yeĢil ve kavuniçi renk boya ile eğrisel Ģeritler, lekeler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

186

K.No. 233 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN401,402,BPO BPM 363.36-363.15m. Tab. 27 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.2.6 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı H.C (7.5 YR 5/6-reddish yellow) Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/çok açık sarı renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, kazıma çember izi, yeĢil ve sarımsı kavuniçi renk boya ile ağızdan gövdeye sarkan Ģeritler, leke Benzer örnek: 13. yüzyıl ikinci yarısı Tarih:

K.No. 234 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN410,BSP 361.14m. Tab. 27 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y.4.4 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/çok açık sarı renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçi (?korunmamıĢ) renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte, ağız kenarında kazıma çift çember, merkeze doğru uzanan dalga bezek, verev, dikey Ģeritler üzerinde yeĢil boya korunmuĢ. Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

187

K.No. 235 SEKTÖR: Kuzeybatı sur duvarı üzeri Env.no.AHG.9 Yüzey Tab. 28 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.8.6 Kor.y.4.3 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı H.C (7.5 YR 7/6 reddish yellow) Astar: Ġçte krem/beyaz renk Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/çok açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kazıma ile stilize bitkisel kompozisyon, yeĢil ve koyu sarımsı/kavuniçi renk boya ile lekeler Tarih: 13. yüzyıl

K.No. 236 SEKTÖR: Kuzeybatı sur duvarı üzeri Env.no.AHG.12 Yüzey Tab. 28 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.6 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6 red) H.C Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/yeĢilimsi çok açık sarı renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kopmpozisyon noksan. Ġçte kazıma ile olasılıkla stilize bitkisel kompozisyon, yeĢil ve koyu sarımsı/kavuniçi renk boya ile lekeler. Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004,taf.125.571 (Metropolis) Tarih: 13. yüzyıl

188

K.No. 237 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN401,BPM 363.36-363.15m. Tab. 28 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.1 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk, aĢınmıĢ Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/ çok açık sarı renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçi renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte niteliği belirsiz eğrisel kazımalar, yeĢil ve koyu sarımsı/kavuniçi renk boya ile lekeler Tarih: 13. yüzyıl

K.No. 238 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN406,BRS 362.50m. Tab. 28 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.1.3 Kor.y.4.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta pembemsi renk Sır: Ġçte açık sarı renk; dıĢta profile kadar sırlı Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçi renk (? KorunmamıĢ) oksit boya, kazıma Bezeme: Bezeme noksan. Ġçte olasılıkla kazıma ile uygulanmıĢ kuĢ ve bitkisel motif? YeĢil boyama Tarih: 13. yüzyıl

K.No. 239 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN406,BRS 362.50m. Tab. 28 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.1.1 Kor.y.3.9 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte ve dıĢta krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçi renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kazıma ile yapılmıĢ hayvan figürünün sırt kısmı?, tüy detayları da verilmiĢ figür üzerinde yeĢil ve koyu sarı eğrisel Ģeritler; dıĢta kaideye yakın kısımda astar kazınmıĢ Tarih: 13. yüzyıl

189

K.No. 240 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN401,BPM.21 363.36-363.15m. Tab. 28 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.2 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte krem/beyaz renk Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/ çok açık sarı renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçimsi sarı renk oksit boya, kazıma(?) Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte sadece kavuniçimsi sarı sarı (5 Y 8/8-yellow)- yeĢil boyamadan az miktar korunmuĢ Benzer örnek: Form. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.141 (697) (Magnesia a.M) Tarih:13.yüzyıl

K.No. 241 SEKTÖR: Ada I Env.no.TN200.4 „A yapısı‟ (Demirkapı‟ya yönelen yol ayrımı) 353.74m. Tab. 28 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.2.3 tip.no. yK.3 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 7/6 açık kırmızı) H.C Astar: Ġçte krem/beyaz renk Sır: Ġçte Ģeffaf renksiz/çok açık sarı renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil ve kavuniçi (?korunmamıĢ) renk oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte sadece kazıma verev çizgiler ve motif üzerinde yeĢil boya korunmuĢ Benzer örnek: Tarih:13.yüzyıl

K.No. 242 SEKTÖR: Env.no. Tab. 28 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.8.0 Kor.y.2.5 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte krem /beyaz renk Sır: Ġçte yeĢilimsi sarı renk, yer yer aĢınmıĢ Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte merkezde kazıma çemberden iz, yeĢil boya Ģeritler Benzer örnek: Form.Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.141 (697)(Magnesia a.M) Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

190

K.No. 243 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN401,402,BPM BPO

363.36-363.15m. Tab. 28 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.7.2 Kor.y.1.9 tip.no. yK.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte krem renk Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Sıraltı kavuniçimsi sarı-yeĢil renk oksit boya Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kavuniçi-yeĢil renk boya lekelerden izler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

YeĢil Leke Dekorlu Mal Grubu

K.No. 244 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN.407,BSG 362.25m. Tab. 29 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.4.2 tip.no.y.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.A7 Astar: Ġçte krem renk; ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (5 Y 8/4 pale yellow); dıĢta ağız kenarında, kısmen gövdeye doğru akmıĢ Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kalın bant içinde ince- kalın kazıma spiral biçiminde stilize kıvrım dal, üzerinde yeĢil boya kısa Ģeritler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı

191

K.No. 245 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BEG Tab.29 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.4.2 tip.no.y.2 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H.C Astar: Ġçte krem renk; dıĢta ağız kenarına uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/3 pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kalın band içinde kalın kazımalı yatık S dalganın boĢluklarına yerleĢtirilmiĢ ince kıvrım dallar. YeĢil boya ile eğrisel Ģeritler. Benzer örnek: Form ve kısmen bezeme. Böhlendorf-Arslan 2013, 495, kat.1195 (Pergamon). Bezeme. Böhlendorf- Arslan 2004, taf.124,566 (Metropolis) Tarih: 13.yüzyılın ikinci yarısı-14.yüzyılın ilk yarısı

K.No. 246 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,409,BSG,BSL 362.25 m., 361.72-361.14m. Tab. 29 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.21.0 Kor.y.3.7 tip.no.y.3 Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow) H.A7 Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte krem renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kalın band içinde kalın kazımalı yatık S dalganın boĢluklarına yerleĢtirilmiĢ ince kıvrım dallar. YeĢil boya ile lekeler. Benzer örnek: Form ve kısmen bezeme. Böhlendorf-Arslan 2013, 495, kat.1195 (Pergamon) Tarih: 13. yüzyıl ikinci

K.No.247 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 361.14m. Env.no.TN410,BSP Tab. 29 Kaide parçası

Ölçü: A.ç.19.0 Kor.y.3.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız tablasında kazıma ile kalın bant içinde, eğrisel kazıma ve yeĢil boyama kalıntıları Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

192

K.No.248 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab. 29 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.19.0 Kor.y.3.9 tip.no.y.1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte krem renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) sırlı; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız tablasında kazıma ile belirlenmiĢ kalın bant, içinde zig zag zırası bulunan dar düĢey bant; motif ve gövdede eğrisel yeĢil boyama Ģeritler. Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

K.No.249 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG

362.25m. Tab. 29 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.19.0 Kor.y.2.9 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H.C Astar: içte sarımsı krem renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında kazıma ile yapılmıĢ çember, çembere yaslanmıĢ iç içe yarı daireler, merkezinde sembolik bitkisel motif (ince- kalın kazıma); eğrisel yeĢil boyama Ģerit ve lekeler. Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

K.No.250 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 361.14m. Env.no.TN410,BSP Tab. 30 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.4.0 tip.no.y.4 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/4 pale yellow); dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında çift çember, alt çembere yaslanmıĢ ince ve kalın kazıma ile yapılmıĢ iç içe sarkık üçgen; eğrisel, verev yeĢil renk boya Ģeritler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

193

K.No.251 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab.30 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.- Kor.y.5.8 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında uygulanmıĢ; kısmen gövdeye doğru yayılır Sır: Ġçte açık sarı renk (2.5 Y 8/2 pale yellow) ; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarı ve profil üzerinde ince kazıma; eğrisel yeĢil boyama Ģeritler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

K.No. 252 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab. 30 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.4.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte krem renk; dıĢta kısmen Sır: Ġçte açık sarı renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kazıma ile çift çember, olasılıkla bitkisel motif ve üstünde dikey, yatay, eğrisel yeĢil oksit boyama Ģeritler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

K.No. 253 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BGH Kuzeydoğu alan Doğu duvarın doğusu taĢ döĢeme üstü 0-10cm. Tab. 30 Kaide parçası

Ölçü: A.ç.- Kor.y.3.8 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H.C Astar: Ġçte ve dıĢta beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı (2.5 Y 8/3 pale yellow) renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında kazıma ile yapılmıĢ kıvrım dallar, merkezinde sembolik bitkisel motif (ince-kalın kazıma); eğrisel yeĢil boyama Ģerit ve lekeler. Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

194

K.No. 254 SEKTÖR: Demirkapı Env.no.ACP Kilise giriĢ önü Tab. 30 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.6-0.8 Kor.y.3.0 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk Sır: Ġçte açık sarı (5 Y 8/3 pale yellow) renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte yeĢil boya ile stilize bitkisel motif. Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

K.No. 255 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab. 30 Kase (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.17.0 Kor.y.2.2 tip.no.y.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz renk; dıĢta ağız kenarında Sır: Ġçte açık sarı (2.5 Y 8/4 pale yellow) renk; dıĢta ağız kenarında Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte ağız kenarında kazıma çember, gövdeye doğru iç bükey Ģeritler halinde yeĢil boya eğrisel Ģeritler Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

K.No.256 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN410,BSP 361.14m. Tab. 30 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.2.9 tip.no.y.5 Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6 red) H.C Astar: Ġçte beyaz/krem renk Sır: Ġçte açık sarıya yakın (5 Y 8/2 pale yellow) renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kalın kazıma ile ıĢınsal düzenleme, üzerinde aralarında yeĢil boya lekeler. Benzer örnek: Form. Yakın benzer. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.142 (706) (Priene) Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

195

K.No.257 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSG 362.25m. Tab. 30 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.6.0 Kor.y.3.5 tip.no.y.5 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte krem renk; dıĢta kısmen aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarıya yakın (5 Y 8/2 pale yellow) renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte kalın kazıma ile ıĢınsal düzenleme, niteliği belirsiz motifler yeĢil boya Ģeritler Benzer örnek: Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.142 (706) (Priene) Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

K.No.258 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no.TN407,BSL Tab. 30 Ağız kenarı parçası

Ölçü: C.k.0.5 Kor.y.6.2 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H.C Astar: Ġçte beyaz; dıĢta aĢınmıĢ Sır: Ġçte açık sarı (2.5 Y 8/4 pale yellow) renk Bezeme tekniği: Sıraltı yeĢil oksit boya, kazıma Bezeme: Kompozisyon noksan. Ġçte üç uçlu kazıma aleti ile oluĢturulmuĢ dikey Ģeritler ile verev Ģeritlere dayanan eğriseller, motif üzerinde yeĢil boyama Benzer örnek: Bezeme. Böhlendorf-Arslan 2013, 511, kat.1240 (Pergamon) Tarih: 13. yüzyıl ikinci yarısı -14.yüzyıl baĢı

196

Sırsız Seramik Buluntular Perdahlı sırsız seramik

K.No.259 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BCV.1.10III/2 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç.5.5 K.ç. 8.0 Y.19.5 tip.no.P I Hamur: Çok koyu gri (2.5 YR 3/1 very dark gray) H1 Yüzey: Çok açık kahverengi (10 YR 7/3 very pale brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (Kırmızımsı sarı -5 YR 7/6 reddish yellow), kazıma Bezeme: Kulp hizasında üçlü yiv; gövdenin alt kısmında sığ verev perdah izleri mevcut. Gövde üzerinde yaklaĢık yiv bezemeden 2 cm. altta 0.5 cm. çapında bir delik mevcut; kulp bezemenin üstüne tutturulmuĢtur. Ekleme açıkça görülür. Boyun kısmında hamur topağı mevcuttur. ¾‟ü noksan, dip kısmında 1.0 cm. çapında delik mevcut. Benzer örnek: Vionis 2010, fig. 9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13. yüzyıl

K.No.260 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BCZ/6 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç. 7.0 K.ç. 8.4 Y. 24.5 tip.no. P I Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H1 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kahverengi-7.5 YR 6/4 light brown), kazıma Bezeme: Kulbun gövdeyle birleĢtiği yerde üçlü yiv; gövdenin yaklaĢık yarısına kadar uzanan perdah izleri mevcut. Gövdede kaideye yakın yerlerde çark izleri ve kulbun boyun kısmına tutturulduğu yer belirgin. Kulp hizasında gövde üzerinde deformasyon. Benzer örnek: Borisov 1989, fig.215a (Djadovo); Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

197

K.No.261 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. ?/1 Tab.31 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 6.2 Kor.y.19.4 tip.no.P I Hamur: Kırmızımsı kahverengi H1 (5 YR 5/4 reddish brown) Yüzey: Kahverengi (7.5 YR 5/3 brown) Bezeme tekniği: Perdahlama, kazıma Bezeme: Gövdede perdah izleri mevcut. Boyun kısmının ve 0.8 cm. çapındaki deliğin altında yiv. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.262 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BCY.2/7 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç.7.0 Kor.y.. 21.5 tip.no.P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/3 brown) H1 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kahverengi-7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme: Verev perdah izleri kısmen belirgin; gövdede deformasyon Benzer örnek: Borisov 1989, fig.9-10 (Djadovo); Vionis 2010, fig.215a (Sagalassos) Tarih: 12.-13. yüzyıl

198

K.No.263 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. ?/3 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y.17.5 tip.no.P I Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H1 Yüzey: Açık kahverengi-kahverengi arası (7.5 YR 6/4-5/4 light brown-brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (kahverengi-7.5 YR 5/3 brown), kazıma Bezeme: Boyun kısmından gövdeye geçiĢte ve kulp hizasında üstte tek; altta çift yiv; dipten gövdenin yarısına kadar verev perdah izleri mevcut. Kazıma kulp eklenmeden önce uygulanmıĢ ve tutturulduktan sonra gövdeyle birleĢen kısımda tek tarafta çentikle vurgulu. Benzer örnek:, Vionis 2010, fig. 9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.264 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no. BCY.III/5 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y.17.8 tip.no.P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H1 Yüzey: açık kahverengi-kahverengi arası (7.5 YR 6/3-5/3 light brown-brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kahverengi-kahverengi arası-7.5 YR 6/3-5/3 light brown-brown), kazıma Bezeme: Gövdenin yaklaĢık yarısına kadar verev sığ perdah izleri mevcut. Kulbun üstünde çift yiv bezeme; kulbun gövdeye tutturulduğu kısım iki yanda çentikle vurgulu. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

199

K.No.265 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/26 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç. 7.0 K.ç. 7.6 Y. 21.0 tip.no.P I Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi H1 (5 YR 6/4 light reddish brown) Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kırmızımsı kahverengi -5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme: Dipten kulp hizasına kadar verev perdah izleri; kulp hizasında yiv; bezeme üzerinde 0.5 cm. çapında delik; dipte kalın kireç tabakası; tamamı yanık; Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos); Borisov 1989 fig.215a (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl . K.No.266 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BCY.4 /8 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç.7.0 K.ç.8.0 Y. 25.5 tip.no. P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/3 brown) H1 Yüzey: Kahverengi (7.5 YR 5/3 brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (kahverengi 7.5 YR 5/2 brown), kazıma Bezeme: Alt gövdede düzensiz, sığ, verev perdah izleri; boyun kısmının altında yiv; dip kısmı içe doğru çökük; boyun kısmına geçiĢte gövde üzerinde çark izleri belirgin. Kulp, boyun ve gövdeye tamamen kaynaĢtırılmamıĢ. Benzer örnek: Vionis 2010,fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13. yüzyıl

K.No.267 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/16 Tab. 31 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y.16.7 tip.no.P I Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H1 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kırmızı-2.5 YR 6/8 light red), kazıma Bezeme: Gövdede verev, sık, perdah izleri; boyun kısmına yakın yiv bezeme; Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

200

K.No.268 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 359.85m. TN 414 Env.no.BTH.1/30 Tab. 32 Testi

Ölçü: K.ç.13.0 Kor.y.21.0 tip.no. P III Hamur:Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Pembemsi-açık kahverengi arası renk (7.5 YR 7/4-6/4 pink-light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Gövdede dikey perdah izleri; boyun kısmına yakın, gövde üzerinde sık yiv; kabın yaklaĢık yarısı yanık. Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.269 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCV.2.106/28 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: A.ç. 7.0 K.ç. 10.0 Y. 23.5 tip.no.P VII Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H3 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Astar: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama, kazıma Bezeme: Gövde üzerinde derin yivler ve perdah izleri; bezeme uygulandıktan sonra perdahlanmıĢtır. Kulbun biri tam diğeri kırık. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.3-4 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.270 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ.5/44 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: A.ç. 10.0 K.ç 8.8 Y. 26.0 tip.no.P V Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H2 Yüzey: Açık kahverengi (10 YR 6/3-7.5 YR 6/4 pale brown- light brown) Astar: Açık kahverengi (10 YR 6/3-7.5 YR 6/4 pale brown- light brown) Bezeme tekniği: Kırmızı astar boyama, kazıma Bezeme: Gövde üzerinde astar ile diagonal bant. Üstte kulp hizasında boyunda üçlü yiv kazıma; kaideye yakın gövde üzerinde oval biçimli 11x0.8 cm. delik bulunur. Verev bantlar tüm gövdeyi boyun kısmına kadar kaplar Tarih: 12.-13.yüzyıl Bibliyografya: Doğer 2012a,200,res.11

201

K.No.271 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Doğu duvar dıĢı Env. no. BCV.III/48 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç 8.0 Kor.y.19.4 tip.no.P I Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red); yüzey rengi homojen değil, yer yer gri pembemsi Astar: Kırmızı (10 R 4/8 red) bant Bezeme tekniği: Perdahlama, kazıma Bezeme: gövdede verev perdah izleri; kaideye doğru uzanan zig zag motifli iki bantla bezemeli; kulp hizasında ve boyun kısmına geçiĢte yiv Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13. yüzyıl

K.No.272 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ/14 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y.12.0 tip.no.P I Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H1 Yüzey: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme tekniği: Perdahlama (kırmızımsı sarı-5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme: Kabın yaklaĢık yarısı yanık; gövde üzerinde perdah izleri. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9.-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.273 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BDA.3/12 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 8.5 Kor.y.14.1 tip.no.P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H1 Yüzey: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme tekniği: Perdahlama, kazıma Bezeme: Gövdede perdah izleri ve deformasyon Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

202

K.No.274 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ/10 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 9.0 Kor.y.25.3 tip.no.P I Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H1 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kırmızımsı kahverengi-5 YR 6/4 light reddish brown), kazıma Bezeme: Üstteki kulbun hizasındaki çift yive kadar gövdenin kaideye kadar olan kısmında verev perdah izleri; boyun kısmından gövdeye geçiĢte ve ağıza kenarına yakın boyun üzerinde de çift yiv. Kabın dip kısmına yakın gövde üzerinde deformasyon mevcut. Hemen hemen yarısı yanık. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih:12.-13. yüzyıl

K.No.275 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/11 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 9.4 Kor.y.19.7 tip.no.P I Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H1 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Astar: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama, kazıma Bezeme: Gövdede perdah izleri; kırık kulbun üzerinde yiv Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.276 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/13 Tab. 32 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 10.0 Kor.y.23.9 tip.no.P I Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H1 Yüzey: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme tekniği: Perdahlama (kırmızımsı sarı-5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme: Kabın yaklaĢık yarısı yanıktır; gövdenin kaideye kadar olan yarısında verev perdah izleri. Benzer örnek: Vionis 2010, fig. 9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

203

K.No.277 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCY.3/9 Tab. 33 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 10.5 Kor.y.16.5 tip.no.P II Hamur: Kahverengi (7.5 YR 4/3 brown) H1 Yüzey: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (kahverengi-7.5 YR 4/3 brown), kazıma Bezeme: Kulbun altında, üstte ve boyun kısmının baĢlangıcında olmak üzere dörderli gruplar halinde yiv; alt gövdede verev perdah izleri; gövdeden boyna geçiĢte 0.5 cm.; yaklaĢık kulp hizasında 0.7 cm. ve kaideye yakın gövde üzerinde 1.4 cm. çapında düzgün açılmıĢ 3 delik mevcut. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.278 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ.9/21 Tab. 33 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 11.5 Kor.y.26.5 tip.no. P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H1 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (kırmızımsı gri-5 YR 5/2 reddish gray), kazıma Bezeme: Alt gövdede verev perdah izleri; boyun kısmında ince yiv. Kulp bitiminde gri leke Benzer örnek: Vionis vd. 2009, fig.4d-e (Sagalassos); Vionis 2010,fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.279 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ/42 Tab. 33 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 11.6 Kor.y. 18.7 tip.no.P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H2 Ġçte yaklaĢık 0.8-0.4 cm. iri kireç Yüzey: Pembemsi (7.5 YR 7/3-7/4 pink) Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Gövdede verev, sığ perdah izleri Benzer örnek: Vionis vd. 2009, fig.4d-e (Sagalassos); Vionis 2010,fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

204

K.No.280 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ.10/43 Tab. 33 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 12.0 Ky. 9.5 tip.no.P I Hamur: Gri (10 YR 6/1 gray) H2 Yüzey: Pembemsi (5 YR 6/4 pink) Astar: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Gövdede sığ, verev perdah izleri Benzer örnek: Vionis, vd. 2009, fig.4d-e (Sagalassos); Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.281 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ.10/20 Tab. 33 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç. 14.0 Kor.y. 35.6 tip.no.P VI Hamur: Kırmızımsı kahverengi-açık kahverengi arası H1 (5 YR 5/4-6/4 reddish brown-light brown) Yüzey: Kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 reddish brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (kırmızımsı kahverengi-5 YR 6/4 reddish brown), kazıma Bezeme: Boyun gövde ayrımında ve kulbun gövdeye tutturulduğu hizada çift yiv; gövdede benekli grimsi lekeler; ĢiĢkince kısımda ve kulbun altında verev perdah izleri Benzer örnek: Form. Vionis, vd. 2009, fig.4d-e (Sagalassos); Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos); Sazanov 1997, fig.4.56,57 (Khersonessos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.282 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. TN 404.46/118 Kilise batı cephesi Duvar dıĢı A Açması (gb) 348.18-347.60 m. Tab. 33 Testi Ölçü: K.ç.7.4 Kor.y.4.3 tip.no. P I Hamur: Sarımsı kahverengi (10 YR 5/4 yellowish brown) H1 Bezeme tekniği: Perdahlama (sarımsı kahverengi-10 YR 5/4 yellowish brown) Bezeme: Astar boya ile verev yiv bezeme Tarih: 12.-13. yüzyıl

205

K.No.283 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BDJ/22 Tab. 33 Testi Ölçü: K.ç. 7.6 Kor.y.10.8 tip.no.P IV Hamur: Sarımsı kahverengi (5 YR 5/4 reddish brown) H1 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi-kırmızımsı kahverengi arası (5 YR 6/4-5/4 (light reddish brown-reddish brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (kahverengi 7.5 YR 5/4 brown) Bezeme: Sığ, verev perdah izleri; kısmen yanık Benzer örnek: Form. Japp 2010, 470, abb.1,nr.1-6. (Pergamon) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.284 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ.III/39 Tab. 33 Testi (Kaide)

Ölçü: K.ç 7.8 Kor.y. 13.8 tip.no.P IV Hamur: Gri (7.5 YR 6/1 gray) H2 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kırmızı-2.5 YR 6/6 light red) Bezeme: Gövdede perdah izleri Benzer örnek: Form. Japp 2010, 470, abb.1, nr.1-6 (Pergamon) Tarih: 12-13.yüzyıl

K.No.285 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ.III/15 Tab. 33 Testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y. 13.6 tip.no.P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H1 Yüzey: Kahverengi (7.5 YR 5/3 brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kahverengi-7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme: Alt gövdede perdah izleri. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

206

K.No.286 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ.7/24 Tab.34 Testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y. 10.2 tip.no.P I Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H1 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) yüzeyde yer yer gri lekeler Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kırmızı 2.5 YR 6/6 light red), kazıma Bezeme: Gövdede ve dipte perdah izleri Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.287 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ.3/17 Tab. 34 Testi

Ölçü: K.ç. 8.5 Kor.y.11.3 tip.no.P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H1 Yüzey: açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kahverengi-7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme: Gövdede verev perdah izleri; dipten yaklaĢık 2.7 cm. üstte 1.0 cm. çapında düzgün açılmıĢ. Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.288 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ.2/18 Tab. 34 Testi

Ölçü: K.ç. 9.9 Kor.y.15.7 tip.no.P I Hamur: Açık sarımsı kahverengi H1 (10 YR 6/4 light yellowish brown) Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (kahverengi-7.5 YR 5/4 brown) Bezeme: Dört etapta farklı yönlerde denebilecek ve üst üste çakıĢan verev perdah izleri Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

207

K.No.289 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Doğu duvar dıĢı Env. no. BCZ.20/49 Tab. 34 Testi

Ölçü: K.ç 10.0 Kor.y. 9.5 tip.no.P I Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Gövdede sığ verev perdah izleri Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.290 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Doğu duvar dıĢı Env. no. BCZ.6/47 Tab. 34 Testi

Ölçü: K.ç 10.0 Kor.y. 11.5 tip.no.P I Hamur: Kırmızı-açık kırmızı arası H2 (2.5 YR 5/6-6/6 red-light red) Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi-kırmızımsı kahverengi arası (5 YR 6/4-5/4 light reddish brown-reddish brown) Astar: Kırmızı (10 R 5/6 red) Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Gövde üzerinde belli belirsiz perdah izleri; kırmızı astar ile düz-spiral çift Ģeritler dönüĢümlü olarak kaideye doğru uzanır. Benzer örnek: Form. Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.291 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BDA.12/19 Tab. 34 Testi Ölçü: K.ç. 11.0 Kor.y.11.2 tip.no. P I Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H1 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown); kısmen yanık Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kırmızı-10 R 6/8 light red) Bezeme: Gövdede verev ve dipte paralel perdah izleri; dip kısmı içte bombeli; hamur kesitinde koyu gri öz Benzer örnek: Vionis 2010, fig.9-10 (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

208

K.No.292 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. TN 402./119 Kilise, batı cephesi Duvar dıĢı A Açması (kb) 347.63-347.36 m. Tab. 34 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.12.0 Kor.y.5.2 tip.no.P I Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) H1 Yüzey: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/8 reddish yellow) Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Alt gövdede verev perdah izleri Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.293 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BGG/73 Kuzeydoğu alan, güney sınırı olan duvar içi dolgusu Tab. 34 Testi (Kulp)

Ölçü: A.ç. 6.0~ Kor.y.10.1 tip.no.P V Hamur: Kırmızımsı kahverengi (5 YR 5/4 reddish brown) H1 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kırmızımsı kahverengine yakın- 5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme: Kulbun üstünde gövdeyle birleĢme yerine yakın perdah izleri belirgin Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.294 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCV/89 Bizans duvarının güneyindeki dolgu yüzey Tab. 34 Testi (Ağız kenarı ve kulp)

Ölçü: A.ç.9.0 Kor.y.15.2 tip.no.P I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/3 brown) H1 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Astar: Açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Kulbun gövdeyle birleĢtiği yerde düzensiz perdah izleri Tarih: 12.-13.yüzyıl

209

K.No.295 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BRJ/98 Tab. 34 PiĢirme kabı (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.9.0 Kor.y.3.6 tip.no.P VIII Hamur: Siyah (5 YR 2.5/1 black) H1 Yüzey: kahverengiye yakın (7.5 YR 5/2 brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (siyah-7.5 YR 2.5/1 black) Bezeme: Gövdeden ağız kenara doğru sık perdah izleri Benzer örnek: Form. Borisov 1989, 139,fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.296 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCM/74 Tab. 34 PiĢirme kabı (ağız kenarı -gövde)

Ölçü: A.ç. 10.0~ Kor.y.7.0 tip.no.P VIII Hamur: Açık kırmızı (10 R 6/8 (light red) H1 Yüzey: Açık kahverengi (10 YR 6/3 pale brown) kısmen yanık Bezeme tekniği: Perdahlama Bezeme: Gövdede perdah izleri Benzer örnek: Borisov 1989,139,fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.297 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. -/23 Tab. 34 PiĢirme kabı (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç. 12.0 Kor.y.9.0 tip.no.P VIII Hamur: Çok koyu gri (10 YR 3/1 very dark gray) H1 Yüzey: Koyu gri (10 YR 4/1 dark gray) Bezeme tekniği: Perdahlama, kazıma Bezeme: Dikey perdah izleri; boyun kısmına geçiĢte çift yiv. Benzer örnek: Borisov 1989, 139, fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

210

K.No.298 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BSG/104 Tab. 34 PiĢirme kabı (ağız kenarı)

Ölçü: A.ç.15.0 Kor.y.6.1 tip.no.P VIII Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H1 Yüzey: Kırmızımsı sarıya yakın (5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme tekniği: Perdahlama (kırmızımsı kahverengi-5 YR 5/3 reddish brown) Bezeme: Gövdede dikey perdah izleri Benzer örnek: Borisov 1989, 139,fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.299 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BFL/68 Tab. 34 amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.6.2 C.k.0.4-0.6 H2 Hamur:Kırmızı (10 YR 5/6 red) Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/4 light red) Bezeme tekniği: Kabartma, kazıma, perdahlama (Kırmızımsı kahverengi 2.5 YR 5/4 reddish brown) Bezeme: Gövdede dalga motifini üstte ve altta yiv sınırlar; perdah izleri kısmen belirgin Benzer örnek: Borisov 1989, 139, fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.300 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BSG/111 Tab. 34 Amorf gövde parçası

Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 (light reddish brown) Bezeme tekniği: Kabartma, perdahlama (açık kırmızı-2.5 YR 6/8 light red) Bezeme: gövde üzerinde kabartmalı dalga motifli ve altta astar boya ile verev Ģeritler Benzer örnek: Borisov 1989, fig.234 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

211

K.No.301 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç 362.25m. TN 407 Env.no. BSG/113 Tab. 34 Testi (Amorf gövde parçası)

Ölçü: Kor.y.5.6 C.k.0.4-0.5 H1 Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 (reddish yellow) Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (2.5 YR 6/4 light reddish brown) Astar: Kırmızı (2.5 YR 5/6 red) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Gövde üzerinde boyun kısmına yakın kazıma ile beĢ çizgiden oluĢan bant arasında dalga motifi; motifin altında astarla boya ile verev Ģeritler Benzer örnek: Borisov 1989, fig.234 (Djadovo); Armstrong 1989, 22, Pl.8.76 (Valtesi) Tarih: 12-.13. yüzyıl

Mika astarlı ve perdahlı sırsız seramikler

K.No.302 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCY.1.98/36 Tab.35 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç 4.6~ K.ç.6.4 Y.19.0 tip.no.M IV Hamur: Grimsi kahverengi ( 10 YR 5/2 grayish brown) H2 Yüzey: Açık kahverengi (10 YR 6/3 pale brown); yer yer yanık Bezeme tekniği: Mika astarlama, kazıma Bezeme: Gövdede kulp hizasında ince yiv. Benzer örnek: Japp 2010, 470, abb.1, nr.1-6 (Pergamon); Borisov 1989, fig.216a, 223d, 191 (Djadovo); Totten 2012, (Villamagna) (poster) Tarih: 12.-13.yüzyıl

212

K.No.303 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92m. Env. no. BCZ.3/37 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 5.6 Ky. 18.6 tip.no.M IV Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) Astar: Kırmızı (10 R 4/8 red) Bezeme tekniği: Mika astarlama, kazıma Bezeme: Kabın tamamı mika içerikli astarla kaplıdır. Kırmızı astarla boyun kısmında yatay ve gövde üzerinde boyun kısmından kaideye uzanan bantlar beĢ çift Ģerit; kulp, diyagonal bant bezemeli; kulbun ağız kısmına yakın kısmında yiv. Benzer örnek: Japp 2010, 470, abb.1, nr.1-6 (Pergamon); Borisov 1989, fig.216a, 223d, 191 (Djadovo); Totten 2012 (Villamagna) (poster) Tarih: 12.-13. Yüzyıl Bibliyografya: Doğer 2012a,200,res.11

K.No.304 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCV.3.105,BDB/50 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç 5.0 K.ç 6.0 y. 20.5 tip.no.M I Hamur: Kırmızımsı kahverengi (5 YR 5/4 reddish brown)H2 Yüzey: Açık kahverengiye yakın (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama, mika astarlama, kazıma Bezeme: Ağız kenarında yiv; gövdede kulp hizasında profil; kulbun gövdede birleĢtiği noktada hamur topakları; deformasyon; dıĢ yüzeyin tamamı mika içerikli astarla kaplanmıĢ. Perdah izleri belli belirsiz. Benzer örnek: Japp 2010, 472, abb.2,nr.12 (Pergamon) Tarih: 12.-13. Yüzyıl Bibliyografya: Doğer 2012a,200,res.11

213

K.No.305 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ.2/34 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç. 5.5 Kor.y. 12.3 tip.no.M I Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 7/6 (reddish yellow) H2 Yüzey: Pembemsi (7.5 YR 7/3-7/4 pink) Astar: Kırmızı renk (10 R 4/8 red) Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astar üzerine kırmızı astarla boyun üzerinde paralel ince Ģeritler; boynun gövdeyle birleĢtiği yerden gövdeye doğru uzanan üçerli Ģeritler Benzer örnek: Japp 2010, abb.2.nr.12 (Pergamon) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.306 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92/3.00 m. Env. no. BCZ,BCY/51 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç.5.8 K.ç.8.0 Y.24.5 tip.no.M II Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/4 light red) Bezeme tekniği: Mika astarlama, perdahlama Bezeme: Kabın tamamı mika içerikli astarla kaplanmıĢ; gövde üzerinde ikisi tüm, olasılıkla 4 tutamak içten 1.2 cm. çapında bir delikle gövdeye açılır. Kulp hizasında üçgen kesitli yiv, gövdenin yarısında verev perdah izleri. Benzer örnek: Japp 2010, 472, abb.2, nr.11-12 (Pergamon); Borisov 1989, fig.216 (Djadovo). Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No. 307 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCV.2.96/35 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: A.ç. 7.2 K.ç. 9.2 y. 22 tip.no.M III Hamur: Sarımsı kırmızı (5 YR 5/6 yellowish red) H2 Yüzey: Pembemsi (7.5 YR 7/3 pink) Astar: Kırmızı renk (10 R 5/6 red) (yaklaĢık) Bezeme tekniği: Mika astarlama, kazıma, perdahlama Bezeme: Boyundan kaideye doğru zig zag motifli dört bant, aralarında yaprak ya da mekik biçiminde içi çapraz taramalı bezeme. Ağız kenarının iç kısmı mika astarlıdır. Gövde üzerinde 0,5 cm. çapında delik; karın üzerinde yiv. Benzer örnek: Totten 2012 (Villamagna) (poster) Tarih: 12.-13. yüzyıl Bibliyografya:Doğer2007b, 52,res.9; Doğer 2012a,200,res.11

214

K.No. 308 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92m. Env. no. BCZ/31 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç 8.8 Kor.y. 20.2 tip.no.M III Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Astar: Kırmızı (10 R 4/8-5/8 red) Bezeme tekniği: Mika astarlama, perdahlama, kazıma Bezeme: Boyun kısmında bilezik; yaldız mika içerikli astar üzerine kırmızı astar boya ile uygulanmıĢ zig zag motifli üç bant boyundan gövdeye doğru uzanır. Gövdenin alt kısmında mika astar aĢınmıĢtır. Bilezik hizasında yaklaĢık 0.5 cm. çapında düzgün açılmıĢ delik; karın üzerinde çift yiv. Benzer örnek: Totten 2012 (Villamagna) (poster) Tarih: 12.-13. yüzyıl

K.No.309 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env.no.BCZ/4 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 7.0 Kor.y.17.0 tip.no.M I Hamur: Kırmızı (2.5 YR 5/6 red) H1 Yüzey: Pembemsi gri (7.5 YR 6/2 pinkish gray) Bezeme tekniği: Perdahlama (çok koyu gri-10 YR 3/1 very dark gray), mika astarlama, kazıma Bezeme: Kulp hizasında çift yiv; boyun kısmındaki yiv kısmen korunmuĢ; gövdede verev perdah izleri mevcut. Ġzlerin tersi yönünde mika astar uygulanmıĢ ve astar kısmen aĢınmıĢ. Benzer örnek: Borisov 19989, 184, fig.215a,b (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

215

K.No. 310 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCY.102/25 Tab. 35 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y.19.8 tip.no.M I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H1 Yüzey: Kahverengi-açık kahverengi arası (7.5 YR 5/4-6/4 brown-light brown) Astar: Mika astar Bezeme tekniği: Perdahlama (kahverengi-7.5 YR 5/4 brown), mika astarlama, kazıma Bezeme: YaklaĢık kulp hizasında yiv; bezemeye kadar geniĢ aralıklarla verev ve alt gövdede dikey perdah izleri; boyun kısmından dibe uzanan dikey 2.5 cm. eninde parlak, 3 kalın bant; gövde üzerinde yaklaĢık kulp hizasında deformasyon. Benzer örnek: Borisov 1989, 184, fig.215a,b (Djadovo); Harrison vd. 1968, fig.G100,101,102 (Saraçhane) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.311 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç 3.00 m. Env. no. BCY.2.103/33 Tab. 36 Tek kulplu testi

Ölçü: K.ç. 8.2 Kor.y.20.0 tip.no.M I Hamur: Açık kırmızı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme tekniği: Mika astarlama, kazıma, perdahlama (açık kahverengi-5 YR 6/3 light brown) Bezeme: Boyun kısmında ince bir bilezik; gövdede kulp hizasında kazıma yiv; alt gövdede verev perdah izleri; mika içerikli astarla uygulanmıĢ boyundan gövde üzerindeki yive uzanan sekiz bant. Benzer örnek: Japp 2010, ,abb.2. nr.12 (Pergamon); Harrison vd. 1968, fig. G100, 101, 102 (Saraçhane); Borisov 1989, 184, fig. 215a,b (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

216

K.No.312 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç 3.00m. Env. No. BCY.3.8III/32 Tab. 36 Tek kulplu testi (kulp kırık ve noksan)

Ölçü: K.ç. 8.4 Kor.y.19.0 tip.no.M I Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/3 light reddish brown) Astar: Kırmızı (10 R 5/8 red) Bezeme tekniği: Mika astarlama, perdahlama (kırmızımsı kahverengi 5 YR 6/4 reddish brown), kazıma Bezeme: Boyun kısmından gövdeye geçiĢte yiv; kırmızı astar boya ile uygulanmıĢ boyun-gövde ayrımına paralel Ģerit; gövdeden dibe uzanan zig zag bezemeli altı Ģerit; Ģeritler arasında mika içerikli astarla kalın bantlar; alt gövdede sığ, verev perdah izleri. Benzer örnek: Fom ve Bezeme. Doğer 2012a, 286, tab.60 (Daskyleion) Tarih: 12.-13.yüzyıl Bibliyografya: Doğer-Dereboylu 2008,230,res.12

K.No.313 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ.2/38 Tab. 36 Çift kulplu testi

Ölçü: K.ç 8.0 Ky. 23.0 tip.no.M V Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) H2 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Perdahlama (açık kahverengi-7.5 YR 6/4 light brown), mika astarlama, kazıma Bezeme: alt gövdede sığ, verev perdah izleri; mika içerikli astarla boyundan gövdeye uzanan Ģeritler; dip kısmında delik; ağız kenarına yakın kulp hizasında ve gövdeye geçiĢte ince yiv. Benzer örnek: Borisov 1989, 191, 192, fig.224d,e,h (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

217

K.No.314 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü 3 no.lu açma Env.no. AOY/61 Tab. 36 Testi (ağız kenarıyla birleĢik kulp)

Ölçü: A.ç.4.0 Kor.y.2.1 Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H2 Yüzey: Açık sarımsı kahverengi (10 YR 6/4 light yellowish brown) Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astarla kaplanmıĢ. Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.315 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ/63 Tab. 36 Testi (ağız kenarı ve kulp)

Ölçü: A.ç. 6.0 Kor.y.4.9 tip.no.M I Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astar ile kaplanmıĢ. Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.316 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ/58 Tab. 36 Testi (ağız kenarı ve kulp)

Ölçü: A.ç. 7.0  Kor.y.6.5 tip.no.M I Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H2 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astarla kaplanmıĢ. Tarih: 12.-13.yüzyıl

218

K.No.317 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BFK/46 Doğu duvar dıĢı Tab. 36 Testi (kaide parçası)

Ölçü: K.ç 6.0 Kor.y. 12.0 tip.no.M IV Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme tekniği: Mika astarlama, perdahlama Bezeme: Gövdede yaklaĢık eksende profil; mika içerikli astarın neredeyse tamamı aĢınmıĢ. Benzer örnek: Totten 2012 (Villamagna) (poster); Japp 2010, abb.1 (Pergamon) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.318 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BDA/40 Tab. 36 Testi

Ölçü: K.ç. 6.0 Kor.y. 5.4 tip.no.M I Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Hamur rengine yakın Astar: Altın yaldız mika astar diğerlerine göre daha yoğun ve örtücü Bezeme tekniği: Kazıma; yüzey rengine yakın kırmızı astar ve mika astar boyama Bezeme: Kabın yaklaĢık yarısı yanık; yaldız astarın altında kırmızı astar izi görünür. Gövdede altta kısa-ince derin verev çentiklerin üstünde sığ-kalın verev kazıma çizgiler Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.319 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç çevre düzenleme Env. no. BEP/57 Tab. 36 Testi (kaide parçası)

Ölçü: K.ç. 6.2 Kor.y.3.4 tip.no.M III Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Bezeme tekniği: Mika astarlama, perdahlama Bezeme: Mika içerikli astar aĢınmıĢ. Benzer örnek: Vroom 2005, 43,pl.5.39 (Ephesos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

219

K.No.320 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.15m. Env. no. BDJ/45 Tab. 36 Testi

Ölçü: K.ç. 7.6 Kor.y. 9.3 tip.no.M III Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Astar: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Bezeme tekniği: Mika astarlama, perdahlama Bezeme: Gövdede sığ verev perdah izleri; mika içerikli astar ile gövdeden kaideye uzanan kalın bantlar Benzer örnek: Vroom 2005, 43,pl.5.39 (Ephesos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.321 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ/41 Tab.36 Testi

Ölçü: K.ç. 8.0 Kor.y. 9.5 tip.no. M I Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi- H2 kırmızımsı kahverengi arası (5 YR 5/4-6/4 light reddish brown-reddish brown) Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Mika astarlama; perdahlama Bezeme: Gövdede sığ, verev perdah izleri; mika içerikli astar ile gövdede kaideye uzanan sekiz çift bant Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.322 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92m. Env. no. BCZ/54 Tab. 36 Testi (kaide parçası)

Ölçü: K.ç. 10.0 Kor.y.4.8 tip.no.M I Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi-açık kırmızı arası (2.5 YR 7/4-7/6 light reddish brown-light red) Astar: Mika astarlama, perdahlama Bezeme tekniği: Mika içerikli astar ile kaplanmıĢ Tarih: 12.-13.yüzyıl

220

K.No.323 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/53a,b Tab. 37 Kulp

Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Kulplar mika içerikli astar ile kaplanmıĢ. Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.324 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/56 Tab.37 Kulp

Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astar ile kaplanmıĢ Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.325 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.15m. Env. no. BDB/60 Tab. 37 Kulp

Hamur: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) H2 Yüzey: Pembemsi (7.5 YR 7/4 pink) Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astarla kaplanmıĢ Tarih: 12.-13.yüzyıl

221

K.No.326 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ/62 Tab.37 Kulp

Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) Astar: Kırmızı (10 R 5/8 red) Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Kulp, mika içerikli astarla kaplanmıĢ; kırmızı astar ile çapraz Ģeritle bezeme Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.327 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. ?/52 Tab. 37 Kulp

Hamur: kırmızı (2.5 YR 5/6 red) H2 Yüzey: kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) Astar: mika astarlama Bezeme tekniği: Mika içerikli astarla kaplanmıĢ Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.328 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. TN 400/123 Kilise, batı cephesi giriĢi 347.67-347.47 m. Tab. 37 Kulp

Hamur: Kahverengiye yakın (7.5 YR 5/4 brown) H2 Yüzey: Koyu kahverengi (7.5 YR 3/2 dark brown) Astar: GümüĢ rengi mika astarlı Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astarla (gümüĢ) kaplanmıĢ Tarih: 12.-13.yüzyıl

222

K.No.329 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCZ/55 Tab.37 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.7.9 C.k.0.3-0.4 Hamur: Kırmızımsı sarıya yakın (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Astar: Kırmızı (10 R 5/8 red) bant Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astar ile kaplanmıĢ gövde profile paralel olarak geometrik düzende bölünmüĢ. Benzer örnek: Japp 2010,470,abb.1,nr.1-6 (Pergamon) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.330 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. AFL/64 Kilise, apsis önü 112 cm. Tab. 37 Amorf gövde parçası

Ölçü: 6.2x7.8 C.k. 0.4.-0.5 Hamur: Kahverengi (5 YR 5/4 brown) H2 Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astarla kaplanmıĢ; üzeri kiremit rengi astar geometrik motif bezemeli Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.331 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.15m. Env. no. BDJ/59 Tab. 37 Kapak

Ölçü: ç. 13.0 Kor.y.3.2 tip.no.M VI Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Astar: Kırmızı (10 R 5/8 red) bant Bezeme tekniği: Mika astarlama Bezeme: Mika içerikli astarla kaplanmıĢ. Merkezden dıĢa doğru uzanan hafif verev kırmızı astar Ģeritler Benzer örnek: Form. Japp 2010, abb.2,nr.13 (Pergamon); Borisov 1989, fig.253a-d (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

223

Astarsız sırsız seramikler

K.No.332 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/27 Tab. 38 Çift kuplu testi

Ölçü: K.ç. 10.0 Kor.y. 26.0 tip.no.A I Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H1 Yüzey: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) Benzer örnek: Vionis, vd. 2010, fig. 9-10 (Sagalassos); Sazanov 1997, 98, fig.4 (Khersonessos) Tarih: 12.-13. yüzyıl

K.No.333 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCV/86 Tab. 38 Testi

Ölçü: A.ç.6.0 Kor.y. 6.9 Hamur: Kırmızımsı kahverengiye yakın H2 (5 YR 5/4 reddish brown) Diğer hamurlara göre küçük taneli ve sık seramik kırığı mevcut. Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.334 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BGF.7/65 Tab. 38 Testi (Ağız kenarı ve kulp)

Ölçü: A.ç. 9.0 Kor.y. 5.8 tip.no.A II Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) Benzer örnek: Sazanov 1997, 95, 98, fig.4 (Khersonessos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

224

K.No.335 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BGF/67 Tab. 38 Testi (ağız kenarı ve kulp)

Ölçü: A.ç.9.0 Kor.y.5.1 tip.no.A II Hamur: Koyu gri (10 YR 4/1 dark gray) H1 Benzer örnek: hamur özellikleri açısından kat.no.61,62‟e benzer Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.336 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ/77 Tab. 38 Testi (ağız kenarı ve kulp)

Ölçü: A.ç. 9.0 Kor.y. 4.2 tip.no.A II Hamur: Açık kırmızıya yakın (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Pembemsi-açık kırmızımsı kahverengi arası (5 YR 7/4-6/4 pink-light reddish brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.337 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BRJ/112 362.95-362.73m. TN 404 Tab. 38 Ağız kenarı parçası

Ölçü: A.ç.9.0 Kor.y.5.1 tip.no.A II Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Gövde üzerinde kazıma ile ağız kenarına yakın dalga motifi ile altta beĢ yatay çizgi Benzer örnek: Borisov 1989, fig. 210b, 234, 1.12 (Djadovo); Vionis 2010, fig.7g-k (Sagalassos) Tarih: 12.-13.yüzyıl

225

K.No.338 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCV/85 Tab. 38 Testi

Ölçü: A.ç.10.8 Kor.y.6.5 Hamur: Açık kırmızıya yakın (2.5 YR 6/6 light red) H2 Yüzey: Açık kahverengiye yakın (7.5 YR 6/3 light brown) Bezeme: Boyun kısmında ağız kenarından itibaren eĢit aralıklarla ince profil Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.339 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BGF/66 Tab. 38 Testi (Ağız kenarı ve kulp)

Ölçü: A.ç.12.0 Kor.y.5.1 tip.no.A II Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-7/6 reddish yellow) H1 Yüzey: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6-7/6 reddish yellow) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.340 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BRS/103 Tab.38 Kapalı Kap (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.12.0 Kor.y.7.1 tip.no.A II Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: kırmızımsı kahverengi (2.5 YR 5/3 reddish brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

226

K.No.341 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.00 m. Env. no. BCY/76 Tab. 38 Testi

Ölçü: Kor.y.10.1 C.k. 0.3 Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) H1 Yüzey: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow); yüzeyin bir kısmı grimsi Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Boyun kısmı ile gövde ayrımında ince bir yiv Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.342 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç batı taraf -2.80m. Env. no. BDA/94 Tab.39 PiĢirme kabı (ağız kenarı)

Ölçü: A.ç.8.0 Kor.y..5.3 tip.no.A VII Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/3 (brown) H2 Yüzey: Açık kahverengi (10 YR 6/3 pale brown)

K.No.343 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. TN 404.17/115 Kilise batı cephesi duvar dıĢı A açması (gb) 348.18-347.60 m. Tab.39 PiĢirme kabı (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.10.0 Kor.y.2.6 tip.no.A VII Hamur: Çok koyu gri (10 YR 3/1 very dark gray) H1 Yüzey: çok koyu gri (10 YR 3/1 very dark gray) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.344 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. TN.404.7/114 Kilise batı cephesi Duvar dıĢı A Açması (gb) 348.18-347.60 m. Tab.39 PiĢirme kabı (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.11.0 Kor.y.2.8 tip.no.A VII Hamur: Çok koyu gri (10 YR 3/1 very dark gray) H1 Yüzey: Kahverengi (10 YR 5/3 brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

227

K.No.345 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no.TN 407 /121 Kilise Batı Cephesi Duvar dıĢı B Açması 348.27-347.91m. Tab. 39 PiĢirme kabı (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.12.0 Kor.y.5.1 tip.no.A VII Hamur: Kahverengi (7.5 YR 4/4 brown) H2 Yüzey: açık kahverengiye yakın (7.5 YR 6/4 light brown) Benzer örnek: Borisov 1989, 139, fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.346 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no.TN 407/122 Kilise batı cephesi Duvar dıĢı A Açması (gb) 348.32-347.98m. Tab. 39 Isıtma/PiĢirme Kabı (Ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.12.0 Kor.y.3.5 tip.no.A VII Hamur: Koyu kahverengi (7.5 YR 3/2 dark brown) H2 Yüzey: Koyu kahverengi (5 YR 3/2 dark brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.347 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BSP/106 Tab.39 PiĢirme kabı (ağız kenarı)

Ölçü: A.ç.12.0 Kor.y.4.1 tip.no.A VII Hamur: Siyah (7.5 YR 2.5/1 black) H2 Yüzey: Kahverengi (7.5 YR 5/2 brown); iç ve dıĢ yüzey yanık Bezeme: Gövde üzerinde yiv Benzer örnek: Borisov 1989, 139, fig.161 (Djadovo) Tarih:12.-13.yüzyıl

K.No.348 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BTC.1/105 Tab.39 PiĢirme kabı (ağız kenarı)

Ölçü: A.ç.13.0 Kor.y..6.1 tip.no.A VII Hamur: Açık kırmızıya yakın (2.5 YR 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Bezeme: Gövdede yiv, ağız kenarı ve gövde kısmen yanık Benzer örnek:, Borisov 1989, 139,fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

228

K.No.349 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ/83 Tab. 39 PiĢirme kabı

Ölçü: A.ç.14.0 Kor.y.6.7 tip.no.A VII Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Kırmızımsı sarıya yakın (5 YR 6/6 reddish yellow) Benzer örnek: Borisov 1989, 139,fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.350 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. TN 402/120 Kilise batı cephesi Duvar dıĢı A Açması (gb) 347.71-347.63 m. Tab. 39 PiĢirme kabı (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç. 14.0 Kor.y.4.8 tip.no.A VII Hamur: Kahverengi (7.5 YR 4/4 brown) H2 Yüzey: Açık kahverengiye yakın (7.5 YR 6/4 light brown)

K.No.351 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.15 m. Env. no. BDB/78 Tab. 39 PiĢirme kabı

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.9.1 tip.no.A VII Hamur: Koyu gri (7.5 YR 4/1 dark gray) H2 Yüzey: Açık kahverengimsi gri (10 YR 6/2 light brownish gray) yanık Benzer örnek: Borisov 1989,139,fig.161 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.352 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç batı taraf -2.80m. Env. no. BDA/93 Tab.39 PiĢirme kabı

Ölçü: A.ç.18.0 Kor.y.3.6 tip.no.A VII Hamur: Kırmızımsı sarıya yakın (5 YR 5/4 reddish yellow) H1 Yüzey: Açık kahverengiye yakın (7.5 YR 6/4 light brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

229

K.No.353 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.15 m. Env. no. BDB/79 Tab. 39 PiĢirme kabı

Ölçü: A.ç. 22.0 Kor.y.4.6 tip.no.A VII Hamur: Kahverengimsi (7.5 YR 5/3-brown) H2 Yüzey: Kahverengimsi (7.5 YR 4/2-brown) Bezeme: Gövde üzerinde ince yiv Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No. 354 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç batı taraf -2.80m. Env. no. BDA/92 Tab. 39 PiĢirme kabı

Ölçü: A.ç.22.0 Kor.y.3.4 tip.no.A VII Hamur: Kırmızımsı sarıya yakın (5 YR 5/4 reddish yellow)H1 Yüzey: Açık kahverengiye yakın (7.5 YR 6/4 light brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.355 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Batı taraf -2.80 m. Env. no. BDA/84 Tab. 40 MaĢrapa? (Ağız kenarıyla birleĢik kulp)

Ölçü: A.ç.7.0 Kor.y.3.1 tip.no.A III Hamur: Grimsi kahverengi (10 YR 5/2 grayish brown) H2 Yüzey: Açık sarımsı kahverengiye yakın (10 YR 6/4 light yellowish brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.356 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. ?/29 Tab.40 MaĢrapa

Ölçü: A.ç.8.0 K.ç.5.8 Y.10.4 tip.no.A III Hamur: Kahverengimsi (10 YR 5/3- brown) H4 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Benzer örnek: Borisov 1989, fig. 227.a-e (Djadovo); Japp 2010, abb.1 nr.8 (Pergamon) Tarih: 12.-13.yüzyıl

230

K.No.357 SEKTÖR: Demirkapı Sektörü Env.no. TN 404.13/117 Kilise batı cephesi Duvar dıĢı A Açması (gb) 348.18-347.60 m. Tab.40 MaĢrapa?

Ölçü: A.ç.10.0 Kor.y.2.3 tip.no.A III Hamur: Kahverengimsi (10 YR 5/3-brown) H1 Astar: Koyu gri (10 YR 4/1 dark gray) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.358 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.00 m. Env. no. BCY/75 Tab.40 MaĢrapa?

Ölçü: A.ç.16.0 Kor.y.6.0 tip.no.A III Hamur: Koyu kırmızımsı gri (5 YR 4/2 dark reddish gray) H1 Yüzey: Açık kahverengi-kahverengi (7.5 YR 5/3-6/3 light brown-brown) kulp kısmen yanık Benzer örnek: Form. Armstrong 1998, fig.3, pl. 1b (Xanthos/Balboura); Borisov 1989, fig. 210a, 88, 254 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.359 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -3.15m. Env. no. BDJ/71 Tab. 40 Kapak

Ölçü: ç.2.5 Kor.y.3.1 tip.no.A VI-I Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi H2 (5 YR 6/4 light reddish brown) Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.360 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BDA/91 batı taraf -2.80m. Tab. 40 Kapak

Ölçü: ç.13.5 Kor.y.2.7 tip.no.A VI-II Hamur: Kırmızımsı (2.5 YR 5/6 red) H2 Yüzey: Kırmızımsı (2.5 YR 5/6 red) Benzer örnek: Borisov 1989, fig.231.4.g,204 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

231

K.No.361 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BFK.3/80 Doğu duvar dıĢı Tab.40 Kapak

Ölçü: ç. 3-13.5 Y.5.6 tip.no.A VI-II Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H2 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/4 light brown)/ açık kırmızı (10 R 6/8 light red) Benzer örnek: Borisov 1989, fig.2312. h,202 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.362 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BSP/101 Tab.40 Kapak

Ölçü: ç. 9.0 Y.3.0 tip.no.A VI-IV Hamur: Kırmızımsı sarı (7.5 YR 7/6 reddish yellow)H2 Yüzey: Pembemsi-açık kahverengi arası (7.5 YR 7/4-6/4 pink-light brown) Astar: Açık kırmızımsı kahverengi renk (5 YR 6/4 light reddish brown)

K.No.363 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCV/90 Bizans duvarının güneyindeki dolgu yüzey Tab.40 Kapak?

Ölçü: 8.7x6.4x6.4 tip.no.A VI-IV Hamur: Kahverengi (7.5 YR 5/4 brown) H2 Yüzey: Açık kahverengi (7.5 YR 6/3 light brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

232

K.No.364 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BCG.136/88 Bizans duvarının güneyindeki dolgu yüzey Tab.40 Kapak

Ölçü: 4x4.2 C.k.0.6 harf boyutu: 1.4x1.5 tip.no.A VI-III Hamur: Kahverengi (10 YR 5/3 brown) H1 Yüzey: Kahverengi (10 YR 5/3 brown) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Bir yüzde merkezde „A‟ (Alpha) harfi Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.365 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BSL/102 Tab.40 Kapak

Ölçü: 4.8x5.2 K.2.1 tip.no.A VI-III Hamur: Kırmızımsı sarı H2 (2.5 YR 6/8 reddish yellow) Yüzey: açık kırmızımsı kahverengi (2.5 YR 6/4 light reddish brown) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.366 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç -2.92 m. Env. no. BCZ/82 Tab. 40 Kaide parçası

Ölçü: K.ç. 24.0 Kor.y.8.0 tip.no.A V Hamur: Açık kırmızı (2.5 YR 6/4 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (2.5 YR 6/6 light red) Benzer örnek: Borisov 1989, fig.210.b,180 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

233

K.No. 367 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BTD/110 360.25m. Tab.40 Kapalı kap (ağız kenarı parçası)

Ölçü: A.ç.15.0 Kor.y.6.3 tip.no.A IV Hamur: Kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) H2 Yüzey: Açık kırmızımsı kahverengi (5 YR 6/4 light reddish brown) Bezeme tekniği: Kazıma Bezeme: Kazıma ile dalga motifi ve altta tek sırada noktalama Benzer örnek: Borisov 1989, fig.234.1 (Djadovo) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.368 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Env. no. BED/95 Tab. 40 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k.0.5-0.6 Hamur: Açık kırmızımsı kahverengi H2 (5 YR 6/4 light reddish brown) Yüzey: Kırmızımsı kahverengi (10 YR 6/4 light yellowish brown) Bezeme tekniği: Kabartma Bezeme: Amorf gövde üzerinde halat motifi Benzer örnek: Borisov 1989, fig.229 (Djadovo); Doğer 2012a, 88, tablo 60, 287 (Daskyleion); Gabrieli 2007, 405, fig.3,2 (Kıbrıs) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No.369 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç Doğu duvar dıĢı Env. no. BFK/81 Tab. 40 Amorf gövde parçası

Ölçü: Kor.y.6.0 C.k.0.4-0.5 Hamur: Açık kırmızıya yakın (10 R 6/8 light red) H2 Yüzey: Açık kırmızı (10 R 6/6-6/8 light red) Bezeme tekniği: Kabartma Bezeme: Gövdede halat? motifi Benzer örnek: Bezeme. Borisov 1989, fig.229 (Djadovo); Doğer 2012a, 88, tablo 60, 287 (Daskyleion); Gabrieli 2007, 405, fig.3,2 (Kıbrıs) Tarih: 12.-13.yüzyıl

234

K.No.370 SEKTÖR: 1 no.lu Sarnıç çevre düzenleme, balçık Env. no. BED/96 Tab. 40 Amorf gövde parçası

Ölçü: C.k. 0.5 Hamur: Kırmızımsı kahverengi (2.5 YR 4/4 reddish brown)H2 Yüzey: Kırmızımsı kahverengi (5 YR 5/3 reddish brown) Bezeme tekniği: Kabartma Bezeme: Amorf gövde parçası üzerinde eĢit aralıklarla kabartma Ģerit üzerinde oval bezek Benzer örnek: Borisov 1989, fig.229 (Djadovo); Doğer 2012a, 88, tablo 60, 287 (Daskyleion); Gabrieli 2007, 405, fig.3,2 (Kıbrıs) Tarih: 12.-13.yüzyıl

K.No. 371 SEKTÖR: 2 no.lu Sarnıç Env.no. BPO/100 Tab.40 Amorf

Ölçü: 4.6x7.5 C.k.0.5-0.6 H1 Hamur: Sarımsı kırmızı-kırmızımsı sarı arası (5 YR 5/6-6/6 yellowish red-reddish yellow) Yüzey: kırmızımsı sarı (5 YR 6/6 reddish yellow) Bezeme tekniği: Kabartma Bezeme: Gövde üzerinde mekik biçiminde kabartma bezeme Benzer örnek: Borisov 1989, fig. 229 (Djadovo); Doğer 2012a, 88, tablo 60, 287 (Daskyleion); Gabrieli 2007, 405, fig.3,2 (Kıbrıs) Tarih: 12.-13.yüzyıl

Beyaz Hamurlu Sırlı Seramikler K.No.372 SEKTÖR: Yol II,F bölümü Env.no. AUT Güney teras duvarı döĢeme üzeri Tab. 41 Kaide parçası (kaide halkası kırık ve noksan)

Ölçü: K.ç.4.5 (halka kırık) Kor.y.1.8 Hamur: Pembemsi beyaza yakın renk H.E (5 YR 8/2 pinkish white) Yüzey: Ġçte sırlı; dıĢta sırsız Tarih: 12. yüzyılın ikinci yarısı-13. yüzyılın ilk çeyreği

235

K.No.373 SEKTÖR: Agora Env.no. BCO Agora caddesi, doğu alan Tab.41 Kaide parçası

Ölçü: K.ç.4.5 (halka kırık) Kor.y.1.8 Hamur: Açık sarı (2.5 Y 8/3 pale yellow) H.E Sır: Ġçte açık sarımsı kahverengi renk (2.5 Y 6/4 light yellowish brown); dıĢta sırsız Bezeme: Hareli boyama Tarih: 12. yüzyılın ikinci yarısı-13. yüzyılın ilk çeyreği

K.No.374 SEKTÖR: Agora, yüzey Env.no. Tab. 41 Bardak/Fincan

Ölçü: A.ç. 9.0 K.ç. 4.4 Y.6.1 Hamur: Çok açık kahverengi (10 YR 8/4-very pale brown) H.E Sır: Ġçte ve dıĢta sır kısmen korunmuĢ Bezeme: Hareli boyama Benzer örnek: Form. Hayes 1992, 141, nr.34; 203, Abb.83, 34; Rice 1958, 113, Abb. 29 A; Morgan 1942, 84-85, Abb.62; Böhlendorf 2004, Taf. 49,37 (Konstantinopolis) 398, nr.291, Taf.90; Böhlendorf-Arslan 2013, 444, kat.1052 (Pergamon); 114, kat. 224 (Ġstanbul) Tarih: 12. yüzyılın ikinci yarısı-13. yüzyılın ilk çeyreği

236

VI. DEĞERLENDĠRME VE SONUÇ VI.A. Seramik Buluntuların Değerlendirmesi

Batı Anadolu‟nun Hellenistik dönem kenti Aigai, Pergamon ve Smyrna odaklı sosyopolitik değiĢimlerini, 5. yüzyıldan 13. yüzyılın ilk yarısına kadar, Asia Diokesisliğinin Ephesos‟a bağlı piskoposluklarından biri olarak sürdürmüĢtür. 16. yüzyılın ortalarından itibaren Antik dönem ve Ortaçağ‟ın Bizanslı yazarlarından istifade ederek hazırlanan pek çok sözlükte kent, Aiolis ya da Güzelhisar lokalizasyonuyla tanınır. 19. yüzyılın sonlarına doğru Pergamon ve Myrina‟da sürdürülen kazıların vesilesiyle kente iliĢkin ilk veriler kaydedilmeye baĢlar. 2004 yılından bu yana sürdürülen kazılarla Aigai‟ın Bizans dönemi arkeolojisi oluĢmaya baĢlar. Hristiyanlığın kent içinde belgelendiği tek yapı kilisedir. Bouleuterion‟un güneydoğusunda kilisenin duvarlarıyla hemen hemen yakın ölçülerde ve sandık duvar tekniğindeki mekanlar olasılıkla dini yapıyla çağdaĢtır. Nitekim çalıĢmalar sırasında aralarında Latin imitasyonlarının da bulunduğu yirmiden fazla çukur sikke tarihlendirmede yardımcı olur. Kilise yapısı, Bouleuterion‟un güneyi ve güneydoğusu, Agora A-B yapısı ve akropolisteki sarnıcı çevreleyen avlulu alanda yapılan kazı çalıĢmaları, Bizans mimarisinin MS. geç 1.-3. yüzyıl yapılaĢması üzerinde olduğunu gösterir. Kentin Hellenistik dönem yapılarından meclis binası (Bouleuterion), çarĢı (Agora), et-balık pazarı (Macellum) gibi sosyal yaĢamın yoğunlaĢtığı alanlarda, akropolise açılan Tiberius Kapısı ve batıya yönelen yol ayrımının sonlandığı kentin batı giriĢi Demirkapı kazılarında nitelikli Bizans dönemi seramiği ele geçmiĢtir. Mimari- buluntu iliĢkisi incelendiğinde seramiklerin en fazla sarnıçlardan ele geçtiği görülür. Kullanım evreleri olasılıkla Hellenistik-Geç Bizans dönemlerini kapsayan Akropolis ve Agora meydanındaki sarnıçlarda karıĢık tabakadan ele geçen sırlı seramikler 2 no.lu Sarnıç‟ta; sırsız seramiklerin de 1 no.lu Sarnıç‟ta yoğunluk gösterir. Aigai kazılarında ele geçen seramikler kırmızı ve beyaz hamurlu seramikler olmak üzere iki ana baĢlık altında incelenir. Kırmızı hamurlu seramikler kronolojik olarak, Erken Bizans ve Orta-Geç Bizans dönemi seramikleri olarak alt gruplara ayrılır.

237

VI.A.1. Kırmızı Hamurlu Seramik Buluntular Kırmızı Astarlı Mal Grubu (LRW)

Aigai kazılarında ele geçen kırmızı astarlı seramikler büyük oranda kırık ve noksandır. Parçalar içe ya da dıĢa çekik, yuvarlak dudaklı, dıĢtan kalınlaĢtırılmıĢ düĢey ağız kenarlı kaselere aittir. Bazı ağız kenarlarının dıĢ yüzeyleri rulet baskı veya çoklu dalga bezemelidir. Kaideler alçak ve geniĢtir. J. W. Hayes‟in hala güncel Geç Roma Seramikleri (Late Roman Ware) tipolojisine131 göre değerlendirildiğinde; Phokaia üretimi, “Hayes Form 3” grubu132 B, E, F, H tipi varyasyonlarıyla uyumlu ağız kenarı ve kaide parçaları, Phokaia, Kyme133, Elaia, Gryneion, Smyrna Agorası134, Ephesos135, Sardes136, Anaia137, Stratonikeia138, Antandros139, Saraçhane140, Çanakkale/Biga‟da Parion Odeonu141 (L)Ibida142, Khersonessos143, Durrës 144 (antik Dyrrhachium), Ġtalya‟da Otranto, Ayios Philon145, Porto Cheli (Halieis)146, Argos Agrorası, Kerç/Bospor147, Vrsenice/ Illyricum148dan ele geçen buluntulara benzer.

131 Kırmızı astarlı seramikler, Waagé tarafından, Geç Hellenistik dönemden itibaren üretilen Doğu Sigillata grubunun geç örnekleri olduğu öne sürülerek, Atina Agorası buluntuları arasında “Geç Roma Seramikleri” (Late Roma Wares) baĢlığı altında tanımlamasıdır. Seramikler üretim özelliklerine göre 4 gruba ayrılarak Geç Roma A,B,C,D olarak adlandırılmıĢtır. Hayes 1972; Hayes 1980. 132 Hayes 1972, 332-335; Hayes 2008. 133 Giovanni 2000, Tav.III, Nn.17,164 134 Doğer 2007, 109. 135 Quatember, vd. 2008, 314. 136 Crawford 1990, 36, 91, 9, Fig.123, 514, 574 137 Doğer 2010a, 52, Tab.I.a 138 ÖztaĢkın 2013,levha 1.8 139 Sekban 2007, levha 13,14, Kat.no. 38, 39, 41 140 Harrison-Fıratlı 1965, 235, D5, 8. 141 BaĢaran-Ergürer 2012, Fig. 8, Kat.no. 13-20, 260-261, 271-272, 285. 142 Mocanu 2011, Pl. 7, 88, 240, 251. 143 Sazanov 2000, 123-149. 144 Shkodra 2006, Fig. 5. 21, 436, 437. 145 Taylor-Megaw 1981, 241, Fig.55.410. 146 Rudolph-Sheehan 1979, 294-324. 147 Cмoкoтина 2008, 132-173, Pис.5,24a,b2,25a,b,26,a,b,167. 148 Bikić-Ivanišević 2012, Fig. 4, 42.

238

Ağız kenarı (kat.no. 1, 2) parçaları en erken 4. yüzyılın ikinci yarısı ait olmalıdır. Kat.no.3-8‟deki buluntular 5.-6. yüzyıla tarihlenebilir. Tip 10‟a geçiĢ formunu temsil eden 3H grubu ağız kenarı parçası da (kat.no.9) en geç 6. yüzyıl ortasına ya da sonlarına ait olmalıdır. Tondo kısmında rozetler ve palmiye dalı kompozisyonu korunmuĢ kaide parçası (kat.no.13) Atina Agorası149, Smyrna Agorası150 örneklerine göre 4. yüzyıl sonu-erken 5. yüzyıla tarihlendirilebilir. Çift konturlu haç motif (kat.no.14), Atina Agorası örnekleri ıĢığında 5. yüzyılın 3. çeyreğine ya da Kırım‟da Kerç yakınlarındaki Bosporus kazılarında ele geçen haç motifli örneklere göre 5. yüzyılın 2. yarısı- 6. yüzyıl arasına ait olmalıdır151. Son yıllarda artan arkeometrik çalıĢmalarla Batı Anadolu‟da daha net belirlenen Phokaia, Priene, Gryneion, Ephesos üretimleri ve dolaĢım alanları gözönünde tutularak Aigai buluntuların bu çerçevede daha ayrıntılı analitik çalıĢmalarla birlikte ele alınması gerekmektedir152. Seramiklerin tarihi ile uyumlu sikke buluntuları azdır. Kırmızı astarlı seramiklerin en yoğun ele geçtiği Bouleuterion‟un güneyinde ve güneydoğusundaki kazılarda imparator Markianos (450-457) dönemine ait bir sikke ele geçmiĢtir. Aigai‟ın Erken Bizans dönemi verilerinden bir diğeri de nekropoliste ele geçen imparator I. Justinianus (527-565) dönemine ait sikkedir.

Ege Tipi Kazıma/Sgraffito Mal Grubu (Aegean Ware):

Bu grup, Komnenoslar döneminin en yoğun kırmızı hamurlu üretim grubunu oluĢturan ince kazımalı (Fine Sgraffito), ince-kalın kazımalı (Incised-Sgraffito), kalın kazıma (Incised), geniĢ oyma (Champlevé), boyama-sgraffito (Painted-Sgraffito) teknikli tabak, çanaklara ait parçaları içerir. Buluntular ağız çapı 16-27.0 cm. arası kase, 28.0-30.0cm. arası büyük kaselere aittir.

149 Hayes 2008,1271,Fig.39,Pl.61 150 Doğer 2007, 111.,Pl.Vl-n. 151 Cмoкoтина 2008, 132-173, Pис.5,24a,b2,25a,b,26,a,b,167. 152 Phokaia, Gryneion, Ephesos ve Priene üretimlerine iliĢkin bk. Yılmaz 2007, 123-130; Waksman and von Wartburg 2006, 383. Tab.3, 384, Fig.17.

239

Kargo batıkları olan Kastellorizo153, Pelagos154 (Alonnesos) Skopelos155, Adrasan Göcük Burnu Batığından156 tanınan bu seramikler; Ġtalya, Kırım, Yunanistan, Balkanlar, Anadolu‟daki pekçok kazı ve yüzey araĢtırmasında da ele geçmiĢtir157. Kıyı kentleri ve çevresindeki yerleĢimlerde yoğunlaĢan bu seramiklerin Batı Anadolu, Ege Adaları veya Yunanistan‟da üretildiği düĢünülmektedir.

Aigai‟den ele geçen ince kazımalı kat.no.15-25, ince-kalın kazımalı kat.no.26- 27, kalın kazımalı seramikler kat.no.30, yakın mesafedeki Pergamon‟dan ele geçenlere benzemektedir. Arkeometrik çalıĢmalar Pergamon buluntularını yerel üretimden ayırarak ithal değerlendirilmesi yönünde sonuç vermiĢtir158. Seramiklerin çeĢitliliği ve kronoloji üzerine arkeometriyi de içeren çalıĢmalar devam etmektedir159.

153 1970 yılında belirlenen Kastellorizo Batığı, araĢtırmacısı tarafından 13. yüzyıl baĢına yüzyıla tarihlenen 92 adetlik sgraffito, kazıma, slip, akıtma boya teknikli kaplar nedeniyle kapalı bir depo olarak değerlendirilir. Bk. Philotheu- Michailidou 1989, 175. Batıktan olduğu belirtilen 103 kabın toplu olarak yayını için bk. Φηιοζεοσ-Μηταειηδοσ 1991; Michailidou 1999. 154 Ege ve Akdeniz Bölgesinde gerçekleĢtirilen sualtı araĢtırmaları kapsamında keĢfedilen Pelagos (Alonnesos) Batığı, 1970 yılında P.Throckmorton baĢkanlığında Yunan Arkeoloji Servisi tarafından kazılmıĢ, 1490 adet seramik ve diğer buluntular gün ıĢığına çıkarılmıĢtır. Bu buluntular arasındaki 12. yüzyıl ortasına tarihlendirilen sgraffito, kazıma-sgraffito, boyama-sgraffito teknikli seramiklerin baĢlıca örnekleri için bk. Kritzas 1971, 176–182; Ioannidaki-Dostoglou 1989, 157–171. 155 Skopelos Adası civarındaki bir batıktan olduğu ileri sürülen, Oxford Ashmolen Müzesi Koleksiyon‟undaki kazıma, kazıma- sgraffito, ve geniĢ oyma teknikli 20 adet sırlı çanaklar geç 12. yüzyıla tarihlendirilir. Bk. Armstrong 1991, 335–347; Ġzmir yakınlarından bir batıktan olduğu söylenen bazı buluntular yine P. Armstrong tarafından yayınlanmıĢtır. Armstrong 1997, 5. 156 2005 yılında Antalya, Adrasan Göcük Burnu yakınında keĢfedilen batıkta ince kazıma/sgraffito ve sıraltı boya teknikli tabak ve kaseler belirlenmekle birlikte henüz kazısı yapılmadığından yükün tamamı belli değildir.Bk. ÖzdaĢ 2007. 157 Bu kaplara ait oldukça geniĢ literatür olmakla birlikte, yeni yayınlar için bk; Adramyttion için. Çoruhlu 2004, çiz. 4 (a1, e, o, y, h1, g1, m1, t1), Res.5; Zeytinliada için; Öztürk-Kavaz 2010, 508, Res. 13 içinde, 5. sıra, soldan 4. parça. Smyrna Agorası için 2007, 117, pl. XI (a-g). KuĢadası, Kadıkalesi (Anaia) için Doğer 2004, Res.2,3; Doğer 2005, 119, Tab. II, 120 Tab. IV, Res. 2, 3, 9; Didyma için. Weber 2009, 398, Kat.4; 400, Kat. 8; 402, Kat. 12; 403, Kat. 14; 404, Kat.15; Ġstanbul için. Böhlendorf-Arslan 2004, Teil.3, Taf. 50 (44); Taf. 51–55; Taf. 64–70; Mersin Yumuktepe için. Köroğlu 2004, 114, Fig. 14, 128. Pl. VI; Kinet Höyük için. Redford, Ikram, Parr, Beach 2001, 98, Fig. 9 (3); 100, Fig. 11; 101, Fig. 12; 102, Fig. 13; Daskyleion için. Doğer 2013 Tab.4, Tab.5.16, Tab.6; Stratonikeia, Beybağ için. ÖztaĢkın 2013, lev. 8-13. Marmara‟daki yüzey araĢtırmaları için. Auzepy 2007, 385, Fig. 18 içinde sağ parça. Alanya, KızılcaĢehir Kale için. Doğan 2007, 543, Res.1; Anadolu dıĢında, Vrya (Vrea) için Tsanana 2003, Fig. 3-7; Sparta için. Bakourou, Katsara, Kalamara 2003, 234, Fig. 2; Castle at Torone için. Armstrong 2005, 12, Fig.4; Dobruca için. Kuzev 2003, Abb.1, Abb.6 (b,c); Güney Fransa için Vallauri, d‟Archimbaud, Parent, Richarté 2003, 146, Fig. 7, 147, Fig. 8; Girit için. Ποσιοσ-Παπαδήκήηρηοσ 2003, 220, . 21–26; Kıbrıs Ayia Moni için. Wartburg 2003, 154, Fig. 2 (1.1,12,1.3,1.4, 1,7); Paphos-Leptos, Kouklia buluntuları için. Wartburg 2003; Wartburg 2006; Mosinopolis için. Papanikola-Bakirtzi ve Zekos 2007, 52. 158 Pergamon‟dan analizi yapılan buluntular için bk. Waksman and Spieser 1997, 112,123; 7 Series Q(155, 157, 156, 151); diğer buluntular. Spieser 1996, Taf. 59. Böhlendorf-Arslan 2013, Kat.1086-1101 (bu yayındaki Fine Sgraffito/Ġnce Sgraffito baĢlığında verilen buluntular Ege Kapları kapsamı dıĢında ele alınmıĢtır). Ege Kapları adı altında verilen diğer buluntular için bk. Kat.1109- 1116) 159 Önemli çalıĢmalar için bk. Waksman-von Wartburg 2006 (bu yayın bu konudaki önceki tüm analiz sonuçlarını da içerir); Ünaler, Akkurt, Doğer&Kozakova 2013, 91-100.

240

Yayınlar bu tip buluntular için 12. yüzyıl ortası- 13.yüzyıl ilk yarısına ait önermeler içerir160. Kıyıdan uzak olduğu kadar çok zor ulaĢıma sahip iç kesimdeki Aigai yerleĢimi bir talep noktası olarak önemli olup, uzak coğrafyadan ithal mallar olarak tanımlayabileceğimiz ince kazımalı buluntuları (kat.no.15-25) 12. yüzyıl ortası- 12.yüzyıl ikinci yarısına, ince-kalın kazımalı (kat.no.26-27) ve kalın kazımalı buluntuları 12.yüzyıl ikinci yarısı-13.yüzyıl ilk çeyreğine tarihleyebiliriz. GeniĢ oyma tekniği ile bezemenin uygulandığı, üzerinde ejder veya yılanın düğümlü gövdesinden bir kısım bulunan kasenin (kat.no.37) form ve bezeme olarak çok benzeri Thebes(Teb)‟de bulunmuĢ, 13.yüzyıl ilk çeyreği önerilmiĢtir161. Stratigrafik buluntu olmayan Aigai örneğini Ģimdilik 12. yüzyıl sonu- 13.yüzyıl ilk çeyreğine tarihleyebiliriz. Kat.no.38-43‟de kayıtlı ağız kenarı parçaları da 12. yüzyıl ortası- 13.yüzyıl ilk çeyreğine ait olmalıdır.

Kat.no. 44-48 de yer alan boyalı-ince kazımalı grup da hem batık162 hem de yukarıda adı geçen buluntuların ele geçtiği coğrafyalarda görülürler. Belki Yunanistan orijinli olarak belirtilen Pergamon buluntuları 12. yüzyılın ortası-12. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenir. Aigai buluntularıda bu zaman dilimine uygun düĢmektedir163.

Aigai‟den ele geçen I. Manuel Komnenos (1143-1180), II. Isaakios Angelos (1185-1195), III. Aleksios Angelos (1195-1203) sikkeleri bu buluntularla uyumludur.

Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu (Zeuxippus Family I Ware)

Laskarisler Dönemi Seremikleri olarak da adlandırabileceğimiz Zeuksippus Ailesi I Mal Grubu‟na ait form veren açık kap buluntuların çoğu halka kaideli kaselere aittir. Daha az sayıda düz dipli derin kaseler, çukur tabaklar, bardaklar, sürahiler, bir

160 Ege Kapları kapsamında kalın kazıma tipteki seramikleri ilk tanımlayan, A. H. Megaw Kıbrıs, Saranda Kolones‟te bulunan grubu 13.yüzyılın ilk çeyreğine tarihlendirmiĢtir. Kastellorizo Batığı buluntuları da Megaw‟ın referansıyla erken 13. yüzyıla tarihlendirilmiĢtir. Korinthos‟tan buluntular C. Morgan tarafından 12. yüzyıla ait sikkelere göre değerlendirilmiĢ, G. D. Sanders tarafından daha geç tarihe revize edilmiĢtir. Sanders 1993, 252, 258, 260. 161 Thebes buluntusu için bk. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 58, Cat.50 162 12. yüzyıl ortasına tarihlenen Pelagos (Alonnesos) Batığı içindeki kase için bk. Byzantine Glazed Ceramics 1999, 142, Cat.163. 163 Pergamon buluntuları için bk. Böhlendorf-Arslan 2013, Kat.1102-1108.

241 kadeh ve bir tuzluk/baharatlık olarak belirir. Kaseler genellikle halka kaideli basit ya da dikey ağız kenarlı, keskin ya da yumuĢak karineli orta boy derinliktedir.

Buluntuların hamur yapılarındaki farklılaĢma birden fazla üretim yerinden mal geldiğini veya farklı kalitede mal üreten, farklı yerlerden aldığı kili kullanan bir atölyenin varlığını düĢündürür. Bu yönde yapılan tasnif de buluntuların hamur yapılarının kabın form, astar, sır, bezeme repertuarı, iĢçiliği ile orantılı benzerlik taĢıdığını ortaya çıkarır. Bundan dolayı bu mal grubu beliren beĢ farklı hamur yapısı doğrultusunda değerlendirildiğinde;

H.A1 ve H.A2 Grupları: 10 adet buluntuyu H.A1 grubu oluĢturur (kat.no. 85, 92, 94, 95, 102, 107, 109, 121, 122, 131, 155). Hamur yapısının sadece biraz daha sert olmasından dolayı ayrı grup yapılmasına karĢılık, içerik H.A2 ile aynıdır. Gözlenen sertlik fırınlamada ısı farkından olmalıdır. Kat.no.92‟deki kase sır fırınlamasında bozulmuĢ bir üretimdir. 77 adetle nicelik olarak en fazla buluntu H.A2 grubuna aittir (kat.no. 49, 50, 59- 64, 66, 68, 71-75, 79, 81-84, 87-89, 91, 93, 96-101, 103-106, 108, 110, 111-120, 123- 130, 132-138, 143-150, 152-154, 156). Hamur orta sertliktedir, kireç katkısı ve gözenek yoğunluğuyla H.A1‟e benzer. A1 ve A2 grubuna dahil buluntular en iyi kalitede hamura sahip, aynı kaliteyi iĢçilik bakımından da gösteren açık ve kapalı kaplardır. Açık kaplarda küçük ve orta boy derin kaseler daha fazladır; az sayıda çukur tabak vardır. Kapalı kaplarda sürahilere ait parçalar daha fazla iken sadece iki parça bardak ele geçmiĢtir. Bir adet kadeh, bir adet tuzluk/baharatlık parçası sofra takımlarını çeĢitlendirir. Kaide-ayak, gövde duvarı ve kenarların ince cidarı bu malları diğer buluntulardan ayırır. Ayak da diyebileceğimiz yüksek kaideler, bazılarında kaidenin düzleme değdiği alanda ince bir yiv bulunan kaseler (kat.no. 92) karakteristik bir görüntü verir. Benzer profilli buluntular Smyrna Agorası164, Sardes165, Pergamon166, Yortanlı167,

164 Doğer 2007, 119, Pl.XIII içinde. 165 Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.113 (472-yivli); Taf.114 (474-475 yivli); Taf.114(476, 478),

242

Metropolis168, Magnesia a.M169, Selçuk-Ayasuluk170‟dan ele geçmiĢtir. Bu kapların kompozisyon elemanları ve çizgi karakterleri Aigai buluntularına benzer. Gövde merkezinde düz, dıĢa açılan alçak ve tabana tüm yüzeyi ile geniĢ oturan kaideli kase ve çukur tabaklar da (kat.no.127), Sardes ve Pergamon‟da görülür171. Tabaklarda ağız kenarı gövdede karine yaparak dıĢa doğru açılır. ÇağdaĢ üretim olarak görülen düz dip derin kaseler ters çan formundadır. Zeuksippus Ailesi I olarak tanımlanan çok geniĢ coğrafyalarda pek çok atölyede üretilen buluntu içinde bu forma da rastlanır. Batı Anadolu‟da yine Sardes ve Pergamon Aigai buluntularına en yakın olanlarıdır. Bu grupta açık kapların iç yüzeyi, dıĢta ağız kenarı bazen gövde yarısına kadar (kat.91) astarlıdır. Kapalı kapların da dıĢ yüzeylerinde yer alır. Kaselerin dıĢ yüzeyinde, dil ya da yuvarlak sonlanan dilimler halinde sürülmüĢ beyaz/krem renk astar uygulaması yaygındır (kat.no. 64, 81, 83-iç yüzeyde-, 84, 92, 98, 104, 110, 119, 123, 127, 136, 144-kapalı kap-). Bazı kaselerin ağız kenarları nervürlü ĢekillendirilmiĢtir (Kat.no. 81, 92). Bu özellikler de genelde Zeuksippus Ailesi I olarak tanımlanan çeĢitli üretimde görülür hatta 14. yüzyıl Palaiologoslar Dönemi üretimlerinde de devam eder. Kapların iç yüzeylerindeki tek renk sarı, yeĢil, derin portakal sarısı sırlar genelde parlaktır. Bu renklerin nüansları da görülür. Bu durum altındaki astardan kaynaklanıyor olabilir. DıĢ yüzeyde ağız kenarı sırlıdır, bazı durumlarda astarla uyumlu uygulama yapılmıĢtır. Çok az sayıda buluntu patlak sırları ile deforme durumdadır (kat.no. 73, 81, 92, 156) . Aigai‟de henüz üretime iliĢkin veri yoktur, bu gruptaki hatalı parçalar belki ucuza alıcı bulmakta belki de baĢka amaçla değerlendirilmekteydi.

166 Spieser 1996, Taf.51 (494), Taf.9 (147-viyli),Taf.11(176); Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.95 (323), Böhlendorf-Arslan 2013, 485, Kat.1168 (bu buluntunun üretim yeri araĢtırmacı tarafından Pergamon veya Sardes olarak düĢünülür). Böhlendorf-Arslan 2013, 478, Kat. 1149 ( buluntunun üretim yeri araĢtırmacı tarafından Batı Anadolu olarak düĢünülür) 167 Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.99 (354); Bezemesi Aigai Kat. 112, 113‟e benzeyen diğer bir buluntunun, kaide altı yivlidir ancak iç uçtan düzleme basar. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.98 (348) 168 Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.119 (518) 169 Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.133 (635),Taf.139 (681), 170 Parman 1989, Fig.5b içinde. 171 Sardes için bk. Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.113 (471);Pergamon‟dan benzer bazı kaideler. Böhlendorf-Arslan 2013, 480, Kat. 1155 (buluntunun üretim yeri araĢtırmacı tarafından Batı Anadolu ya da Sardes olarak düĢünülür); 470, Kat. 1126; 477, Kat. 1147.

243

Kat.no. 114 ve 186‟daki kaidelerin altına kazınmıĢ graffitiler çok görülen tarzda olup tek baĢına yeterli bilgi oluĢturmazlar. BaĢta Pergamon172, Sardes173, Daskyleion174, Anaia175, olmak üzere pekçok sırlı Bizans seramiğinde graffiti ve monogram yer alır. Bezeme tekniği olarak ince ve/veya kalın kazımalar, bezemeyi alçak kabartma olarak ortaya koyan geniĢ alan kazımaları tek tek ya da birlikte uygulanmıĢtır. Buluntuların bezeme kompozisyonunda, motifin merkezi bir madalyon içine yerleĢtirilmesi çok yapılan bir uygulamadır (kat.no. 85, 86, 96, 120). Merkezi daireden çıkıp kenara doğru uzanan motifler (kat.no 87), kabın tamamını veya büyük bölümünü örtecek Ģekilde desen oluĢturan motif (kat.no.98,99), tek yinelenmeyen genellikle tüm yüzeye yayılan motiften oluĢmuĢ tasarımlar (kat.no.109) ayrıntılarda çeĢitlendirilir.

Çemberler bezeme Ģeritlerinin kenar çizgileri olarak da görülürler (kat.no. 72, 73, 106, 111, 119, 122) BaĢka bir bezeme elemanı taĢımayan tondo ve ağız kenarlarına yerleĢtirilmiĢ iç içe çemberler ise Zeuksippus Ailesi genelde Mal grubunun karakteristik uygulamasıdır. Bu denli çok yaygın olması, motifin apotropaik anlamı ile iliĢkilendirilmektedir176. Aigai‟den kat.no. 49, 50, 60-64, 68 deki parçalar korunduğu kısmıyla bu iĢçiliği taĢır.

Kompozisyonları oluĢturan motif çeĢitliliğinin de sınırlı olduğu ancak bunların ince iĢçilik ve ustalıkla sayısız Ģekilde yorumlandıkları görülür. Çizimin ruhu aynı kalmakla beraber hiçbiri birbirine benzemez, tam simetri yakalanmaz.

“Süleyman Düğümü” olarak adlandırılan basit örgü Ģeklindeki örgü-haç motifi de apotropaik anlamından dolayı çok kullanılmıĢ177 ve çok çeĢitli yorumların türetildiği motif olmuĢtur178 (kat.no.114-123). Diğer çok kullanılmıĢ bir motif, bitkisel motifin soyutlaĢması ile oluĢarak “8” figürü Ģeklinde algılanan bir bezemedir. Tondolarda tek

172 Bazıları için bk.Spieser 1996, Taf.2,3 173 Scott and Kamilli 1981, 682. Yayında Grekçe A ve N harflerinin sık görüldüğü belirtilir. 174 Doğer 2013, Tab.49, Kat.91-102. 175 Doğer 2005, 129, Res.12. 176 Aynı eksenli dairelerin aynayı sembolize ettiğine ve iblise kendi suretini yollama gücüne sahip olduğuna inanılmaktaydı bk. François 2011, 248; Doğer 2013, 44. 177 Koruyucu, Ģans getirici anlamı hakkında bk. François 2011, 252; Doğer 2013, 44. 178 Pergamon‟dan benzer buluntular için bk. Böhlendorf – Arslan 2013, 480,Kat.1156; 481, Kat.1157; 482, Kat.1159; 483, Kat.1163; Metropolis. Böhlendorf – Arslan 2004, Taf.114, Kat.475.

244

(kat.no.123-125, 129, 130, 145-sürahi-) veya gövdede baĢka bitkisel düzenlemelerle birlikte kompoze edilmiĢlerdir (kat.no. 126, 127, 128). Ġri taç yapraklarla oluĢmuĢ rozet çiçek179 (kat.no. 112, 113), yan lopların kanat gibi iki yana açıldığı tek palmet yorumları180 (kat.no. 91-97, 102?), tüm yüzeyi kaplayan sapların birbirine düğümlendiği palmet dizileri181 (kat.no. 98, 99, 100, 101, 103?), sadece saplardan düğümlü geçmeler (kat.no. 143-sürahi-)182, belirli bir üretim merkezinin malları gibi dururlar.

Aigai buluntuları arasında önemli görülen bitkisel kompozisyonlardan diğeri, az kısmı korunmuĢ bir parçadır (kat.109). Kalın bir bitki gövdesinden çıkan dallara iliĢtirilmiĢ, içe bakan tarafları dilimli düzenmiĢ yapraklar sahip bitki motifi tondoyu doldurur. Kompozisyonun tam korunduğu örnek yine Sardes183, Pergamon184, Metropolis185 ve özde aynı kalmakla birlikte farklı yorumda yine Pergamon186 ve Metropolis187, Magnesia a.M188‟da ele geçmiĢtir. Aigai ve diğer alanlardan buluntularla form olarak da benzer.

Figürlü bezeme repertuvarı Ģimdilik zayıftır. Az sayıdaki kuĢ figürlü buluntu arasında ikisi stil birliği gösterir (kat.no.131, 132). “S” Ģeklinde biçimlenmiĢ gövde ile dikkat çekerler. Kat.no. 132‟nin kanat stili de Pergamon‟dan bir buluntuya benzer189. Diğer ikisi Ģimdilik münferit buluntu olarak kalır (kat.no.133, 134).

179 Doğer 2007, 120, Pl. 14 üst (Smyrna Agorası); Spieser 1996, Taf. I , nr. 372, Taf.10, nr. 159 (Pergamon); Böhlendorf –Arslan 2004, Taf. 98, nr. 348 (Yortanlı); Gök-Gürhan 2007, Pl. 27 içinde ( Altınoluk); Ġnanan 2010, 247, Kat. 254 (Anaia); Tulunay 2010, 407, Res.9; (Nif/Olympos BaĢpınar). Parman 1989, 286, Fig.10.b-içinde (Selçuk-Ayasuluk) 180 Bazı örnekler. Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.III, Taf. 103, nr. 388 (Magnesia am Hermos);Taf. 114, nr. 474 (Sardes); Taf. 95, nr. 323 (Pergamon); Spieser 1996, Taf.10 (159,160, 165; Doğer 1999, 43, Res. 8-9 (Selçuk-Ayasuluk); Doğer 2007, 119, Pl. XIII içinde (Smyrna Agora); Doğer 2013, 40, Res.1 (Daskyleion), 181 Benzerleri için bk. Mercangöz ve Doğer 2009, 95, Res. 9a, Res. 10a-c (Anaia); Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.III, Taf. 118, nr. 515( Metropolis); Taf. 132, nr. 630; Taf. 136, nr. 660, 661 (Magnesia a.M); Spieser 1996, Taf. 12, nr. 199, 201-204, Taf.51 (499) (Pergamon); Doğer 2010, 517, Res. 12c (-Nif- Laskarisler Sarayı koruma alanındaki kazı); ÖztaĢkın 2013, Lev. 15. nr. 166. (Stratonikeia). 182 Belki Pergamon üretimi olarak tanıtılan çok benzer buluntu bk. Böhlendorf – Arslan 2013, 472, Kat. 1131. 183 Böhlendorf – Arslan 2004, Taf. 114(478). 184 Böhlendorf – Arslan 2013, 480, Kat.1154. 185 Böhlendorf – Arslan 2004, Taf. 118(518). 186 Böhlendorf – Arslan 2013,480, Kat.1155. 187 Böhlendorf – Arslan 2004, Taf. 118(517). 188 Böhlendorf – Arslan 2004, Taf. 140 (695). 189 Buluntu için bk. Konze 1913, Beiblatt 65, Zu Seite 323 (1).

245

Kaselerin iki yanında pahalı maden kaplardan etkilenerek yapılan kulplar190 (kat.no. 81, 92, 106 ), sürahi saplarında perçin benzeri kabaralar191 (kat.no. 146, 147.d) kabartma olarak aplike edilmiĢtir. Yüksek ayaklarda (kat.no.98) ve sürahi gövde geçiĢlerinde dıĢbükey bilezikler (kat.no.143), sürahilerde ikiz kulp Ģekillenmesi (kat.no.143, 147.a,d, 148) de maden kaplar kadar zariftir192.

Refere edilen yerleĢimlerin geç 12.-13. yüzyıl arkeolojik verileri içinde görülen ortadaki sapı ile taĢınan iki hazneli tuzluk veya baharatlık formundaki bir buluntu Aigai‟da da ele geçmiĢtir 193.

Bu grupta fırınlama üçayaklarının izleri küçüktür. Aigai‟dan ele geçen ve bu grup hamur yapısı özelliği gösteren Mangan- Kahverengi Leke Dekorlu Mal Grubu kapların Sardes üretimlerine benzemesinden hareketle; bu grup hamura sahip buluntuların Sardes üretimi olabileceğini önermekteyiz. Ancak gözle yapılan teĢhisler de bazı buluntular için yanılma payını da göz ardı edilmemelidir. Buluntular, 12. yüzyıl sonu -13. yüzyıla tarihlenebilir. H.A3 Grubu: Hamur kesitte sık beyaz partiküllü, sık mikalı, pütürlü yüzey görüntüsü ile belirir, ikinci yoğun grubu oluĢturur (kat.no.51-53, 56, 57, 65, 67, 69, 71, 76-78, 80, 90, 139, 141, 142). Kaselere ait kaide, gövde ve ağız kenarı parçaları mevcuttur. Kapların kaide ve gövde cidarları daha kalındır. Ġç yüzeyleri astarlıdır. Tek renk sarı, yeĢil ve portakal rengi sırlıdır. Renklerin nüansları vardır, önceki grup kadar iyi kalitede değildir (kat.no.

190Bazı örnekler için bk. Parman 1989, 281, Fig. 2c (Ayasuluk Hill); Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.III, Taf. 114 (479-Sardes), Taf. 133 (365-Magnesia a.M); Spieser 1996, Taf. 20 (284); Taf.139 (681-Pergamon); Doğer 2004, 17, Tab.1e; 25, Res.4(Anaia); Mercangöz ve Doğer 2009, 92, Res. 3c;Tab. VII b, j (Anaia); Ġnanan 2010, Kat. no. 49-56 (Anaia); ÖztaĢkın 2013, Lev. 16, Kat.182.

191 Benzerler bazı buluntular. Böhlendorf – Arslan 2004, Taf. 114(478).Teil.III, Taf. 103, nr. 385 ( Neonteikhos); Doğer 2010, 517, Res.12.c 192 Bilezikler ve kulp biçimlenmesi benzer bazı buluntular için bk. Doğer 2010, 517, Res.12; Sardes‟den benzer bir sürahi. Scott and Kamilli 1981, 683, Fig.4 193 Ġki hazneli bileĢik kaplar için bk. Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.III, Taf. 112 (464-Sardes); Spieser 1996, Taf. 39 (405, 406 Pergamon); Japp 2007, 91 (Pergamon); Doğer 2009, Tab. VII ( h-Anaia); Böhlendorf–Arslan 2004, Teil.III, Taf. 130 (618-Magnesia a.M); Doğer 2012, s. 448, (Fig. 5, alt. KemalpaĢa-Nif- Laskarisler Sarayı koruma alanındaki kazı) ; Hieropolis‟ten yayınlanmamıĢ bir buluntu bildirilir. Bk. Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.I, 260, dipnot.1711.

246

76, 77, 141, 142). Bezeme çeĢitliliği yoktur, çizim karakteri de önceki gruba göre zayıftır. Tondoda ve ağız kenarında eĢ çemberler (kat.no. 51, 61, 67), spiraller (kat.no. 52, 53, 56, 57), tondodan itibaren değiĢik aralıklarla kullanılmıĢ çemberler daha çok görülür (kat.no.69). Bazı ağız kenarlarında çemberler kapalı yay dizisini kuĢatır (kat.no. 71, 76, 77, 78). Bu grupta fırınlama üçayaklarının izleri önceki gruba göre daha büyüktür. Aigai‟dan ele geçen ve bu grup hamur yapısı özelliği gösteren Zeuksippus Ailesi, Astar/Slip Boyalı kapların Pergamon üretimi buluntulara form, teknik özellikler ve bezeme olarak benzemesinden hareketle; bu grup hamura sahip buluntular Pergamon üretimi olarak önerilebilir194. Ancak gözle yapılan teĢhislerde bazı buluntular için yanılma payını da göz ardı etmemek gerekir. 12. yüzyıl sonu -13. yüzyıla tarihlenebilirler. H.A4 Grup: Yer yer iri taĢçıklı ve kumlu içeriğiyle kaba hamur iri plakalar halinde yaldız mikalı, iri ve sık gözeneklidir. Az buluntu bu gruba aittir (kat.no. 54, 55, 140, 151). Kase kaide ve gövde parçaları ile boyun kısmı noksan hatalı üretim izi taĢıyan torba gövdeli küçük ĢiĢe parçalarıdır (kat.no.151). Sır ve bezeme kaliteleri iyi değildir. EĢ çemberler, spiraller bezemede kullanılmıĢtır (kat.no. 54, 55). 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıla tarihlenebilirler. H.A5 Grup: Sık beyaz ve siyah partiküllü, yer yer iri gözenekli yapısıyla hamuru A4‟e benzer. Fakat yer yer iri gümüĢ renkte mika A4 kadar belirgin değildir. Sır ve astar özellikleri bakımından da A4 grubuna benzerlikler görülür. YeĢil sır ve bezeme kaliteli değildir. Bezeme olarak tondo ve gövdede eĢ çemberler görülür (kat.no.58,70). ġimdilik daha çok buluntuya ihtiyaç duyan münferit grup olarak belirir. H.C Grup: Beyaz partiküllü, sarı renk yer yer iri, yoğun mikalıdır. Özellikle dıĢ yüzeyinde iri kireç taneli ve gözenekli yapısıyla dikkat çeker. Bu hamur yapısı içinde birkaç seramiğin hamuru az katkılı, piĢirimi daha iyi kalitelidir. Gözenekli, siyah-beyaz renkte partiküllerin daha belirgin olduğu ve daha yumuĢak hamur yapısında bir varyasyonu kat.no.86‟da gözlenir. Değerlendirme için daha fazla buluntuya ihtiyaç vardır. Hamur C yapısındaki Yeşil Leke Dekorlu Mal Grubu ve form dikkate alınarak en erken 13. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenebilir.

194 Pegamon Bizans dönemi stratigrafisi ve seramikleri için bk. Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.II, 194-229.

247

Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu (Zeuxippus Family II Ware)

Buluntular Zeuksippus II Mal Grubunun taklitleridir ve bu grubun tipik motif türlerini taĢırlar. Hamur yapısı bakımından A2 (kat.no.191, 196), A3 (kat.no.168, 184, 185, 193), A4 (Kat. No.157-159, 172, 180, 183, 195, 199), A6 (kat.no.161-165, 167,169-171, 173-179, 181-182,186-190,192,194,197,198), A7 (kat.no.166, 200-205) olarak dağılırlar.

H.A2 hamur yapısındaki kaide parçası (kat.no. 196), form, cidar, tondosundaki zarif palmet motifi, koyu sarı ile oksit boya ile yapılmıĢ kıvrım dal, bezeme kalitesi ile A2 hamur yapısındaki-Zeuksippus Ailesi I mallarıyla uyum gösterir. Bu buluntunun üretim yeri için de aynı üretim yeri önerilebilir. Kat.no.191‟i değerlendirmek için daha fazla buluntuya ihtiyaç vardır.

H.A3 hamur yapısındaki 2 ağız kenarı ve gövde parçası form ve bezeme olarak (kat.no. 168, 193), Pergamon ana yerel üretimine benzerler195. Kat.no. 184‟deki kaide parçası Zeuksippus ve Zeuksippus Ailesi II Mal grubunun tipik ve çok yaygın bezeme kompozisyona sahiptir. Form ve bezeme olarak Pergamon B2 hamuru olarak verilmiĢ buluntulara benzer196. Kat.no. 185‟in formu Aigai C hamur yapısındaki buluntulara benzer. Değerlendirmek için daha fazla buluntuya ihtiyaç vardır. Buluntular 12. yüzyıl sonu -13. yüzyıla tarihlenebilirler. H.A4 hamur yapısındaki Kat.no.157-159, 180‟deki kaseler yeni bir form olarak belirirler(Tab.20;kat.no.157-159). Benzerleri Pergamon‟dan ele geçmiĢ ve Sınıf I tipolojisine alınmıĢlardır. Genel olarak derin ve dar formlardır, çemberlerle bezeli bu kaplar Pergamon B2 hamuruna sahip olarak tanımlanmıĢlardır197. Hamur, sır ve bezeme kaliteleri iyi değildir. Bezeme kompozisyonlarında, eĢ çemberler, düzensiz kapalı yay dizileri, tarak bezeme, haç motifi kullanılmıĢ, koyu sarıdan açık kahverengiye değin ek

195 Pergamon Zeuksippus Ailesi II Mal Grubu ana yerel üretmleri için bk. Waksman and Spieser, II Series B (37) 196 Pergamon hamuru B lejandı ile tanımlanır. Mika oranı fazla, orta kalitedeki üretimler B2 lejandı ile verilir. Spieser 1996, Taf.15(228), 68, Kat.228. 197 Kendi arasında varyasyonlara sahip Pergamon buluntuları için bk. Spiesr 1996, Taf.22 (304-306)

248 boya renklendirme lekeler halindedir (kat.no. 157-159, 172, 180, 183, 195, 199).Kat. no. 158‟ de ağız kenarı altında aynı yönde aralıklarla vuruĢlar halindedir198.

Kat.no. 157-159, 180, 183 Pergamon üretimi olabilir, gözle yapılan hamur tasniflerinde yanılma olabildiğinden kat.no. 172, 195, 199 için daha fazla buluntuya ihtiyaç vardır. 12. yüzyıl sonu -13. yüzyıla tarihlenebilirler. H.A6 hamuru en fazla buluntu içeren gruptur (kat.no. 161-165, 167, 169-171, 173-179, 181-182, 186-190, 192, 194, 197, 198). YumuĢak veya sert dirsekli (karineli) yüksek ağız kenarlı kaseler tipiktir. DıĢ yüzey ağız kenarları metoplar veya verev-dikey kalın kazımalar ve astar bezemeler, yatay profillendirmeler ile üslup birliği gösterir. Form ve bezeme olarak Pergamon yerli B2 hamurlu buluntulara, daha homojen ve daha az mikalı ve daha sert karakterli farklı bir grup mala benzerler. Ancak her iki hamuru ayırt etmek güçtür. Pergamon buluntularını çalıĢan J. M. Spieser‟in de gözlemi benzer yöndedir. Buluntular arasında kat.no.161‟deki kase parçası bu anlamda ve dıĢ yüzey ağız kenarındaki kabartma rozet sıraları ile önem gösterir. YapıĢtırma olarak monte edildiği anlaĢılan rozetlerden biri korunmuĢtur. Benzer buluntu daha sağlam olarak Pergamonda da ele geçmiĢtir199. Pergamon buluntusuna Ģüpheyle yerel B2 hamuru tanımlaması yapılmıĢ, sarnıç stratigrafisi göz önüne alınarak B. Böhlendorf tarafından 1250-1300 aralığına tarihlenmiĢtir200. Bu gruptaki mallar, bezemedeki kazımaların derin uygulanmaları, sert sırları ile diğer buluntulardan farklıdır. Daskyleion201, Ilion202 ve Smyrna Agorası203 buluntularıyla da benzerlik gösterirler. Birçok buluntu henüz gözle yapılan tasnifle Pergamon üretimi olmalıdır. Buluntular için 13. yüzyıl, geldiği yer için de Troas önerilebilir. 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıla tarihlendirilebilir. H.A7 ile uyumlu seramiklerin (kat.no.166, 200-205) formları A6 grubuna benzer ancak hamur daha gözenekli ve dıĢta kum katkısı daha belirgindir. Ek oksit boya ile renklendirme kat.no.166‟da sarı ile yapılmıĢtır,diğerlerinde yeĢil oksit boya kazıma

198 Pergamon‟dan benzeri. Spieser 1996, Taf. 37(382) 199 Spieser 1996, Taf.25 (322); yerli olarak verilen diğer bazı buluntular Taf.27 (334-335); yerli olmayan bazı buluntular. Taf.56 (530-539). 200 Böhlendorf-Arslan 2004, Teil. III, Taf. 184, nr. 3. 201 Buluntuların dıĢ yüzeyleri için bk. Doğer 2012a, Tab. 44, nr. 207. 202 Ilion için bk. Böhlendorf-Arslan 2004, Teil. III, 84. 203 Doğer 2007, 121, b,c

249 konturlarla kısmen uyumlu sürülmüĢtür (kat.200-205). Pergamon B2 hamur yapısındaki buluntularda da yeĢil oksit boya görülür. 13. yüzyıla tarihlendirilebilir ancak menĢei hakkında daha çok bilgiye gerek vardır.

Zeuksippus Slip Boyalı Mal Grubu (Slip Painted Ware)

Açık veya kapalı kaplar olarak belirir. YeĢil ve koyu sarı sır altına, slip (astar) içleri küçük halkalı sekiz figürü benzeri sıralar, bezeme halkalar, birbirini kesen basit eğrisel hatlar, yukarıdan aĢağıya inen akıtmalar olarak uygulanmıĢtır. Buluntuların çoğu form ve bezeme olarak Pergamon buluntuları ile uyumludur.

H.A3 ile uyumlu kat.no. 206, 208, 209, 210‟daki kaseler, yerli B3 hamuruna sahip Pergamon üretimi olmalıdır204. Bezemeler benzemekle birlikte kat.no.212-215 H.A4 ile uyumludur. Kat.no. 207, 217-220, H.A2 ile uyumludur. Bu grup ince cidar, ince iĢçiliği ile göze çarpar ve Zeuksippus Ailesi I H.A1-2 malları ile örtüĢür. Bu anlamda kat.no.220‟deki sürahi kat.no.143‟deki sürahiye ve üzerindeki kabaralar ile parçalar halinde ele geçmiĢ sürahi saplarına (kat.no.147,148) benzer. Kat.no. 217‟deki sürahinin dip yapısı, Pergamon‟dan ele geçmiĢ ve yerel üretim olmayan küresel gövdeli kapalı kaba benzer. Aigai buluntuları, Pergamon, büyük olasılıkla Sardes üretimlerine aittir.

Pergamon buluntuları 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıla tarihlenir205. Daha dar aralıkla kat.no.210‟a benzer kase sarnıç stratigrafisi ile yaklaĢık 1225-1250‟e, bir kase kaidesi yak.1250-1300‟e, diğer bir kaide yak. 1275-1300‟e tarihlenir206.

Aigai buluntuları için 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıl önerilebilir.

204 Anadolu‟da Pergamon tespit edilen üretim merkezidir. Buluntular için bk. Spieser 1996, Taf. 1, nr.3; Taf. 39; Taf.50 (469-472); Böhlendorf-Arslan 2013, Kat.1059-1081. Pergamon buluntuarı arasındaki bazı benzer buluntular kil analizlerinde yerelden ayrıĢarak sınıflanamayan olarak ayrılmıĢtır. Bk. Waksman ve Spieser 1995, 6 Seris K (7, 143). Döneminin özelliği olarak beliren bezeme açısından basit motif ve kompozisyonların uygulandığı benzer buluntular Ilion,Daskyleion, Anaia, Metropolis, Alabanda kazılarında da ele geçmiĢtir. Yeni bir çalıĢma olarak Stratonikeia, Beybağ, Kurudere buluntuları için bk. ÖztaĢkın 2013, lev. 23, 259-267, Yunanistan‟da bulunmuĢ 13. yüzyıla tarihli benzer bezemeler taĢıyan bazı buluntular için bk. Papanikola-Bakirtzi ve Zekos 2007, 47 (Cat.34, 35), 82 ( Cat.84), 125 (Cat.136, 137) 205 Böhlendorf-Arslan 2013, 488, 499. 206 Böhlendorf-Arslan 2004, Taf.181(3), 183(5), 182(2).

250

Mangan-Kahverengi Leke Dekorlu Mal Grubu (Purpur-Brown Stained Ware)

Parçalar halindeki buluntular düz veya halka kaideli açık kaplar ile kapalı kaplara aittir. GeniĢ mangan ya da kahverengimsi lekeler , akmalar Ģeklinde yapılan ek renklendirme sarı/yeĢilimsi sarı sır altında yer alır. Bezeme de kazıma/sgraffito teknikleri de kullanılır.

Kataloğa alınan biri kase, diğeri sürahi parçası, bir sürahi kulbu (kat.no.147.b) H.A2 ile uyumludur. Kat.no.147.b‟deki ikiz Ģekilli sürahi kulbu Zeuksippus Ailesi I H.A2 (kat.no.143) ve aynı hamurdan astar bezeli (kat.no.220) sürahi sapı ile benzerdir.

Aigai buluntuları Smyrna Agorası207, Pergamon208, Sardes209, Daskyleion210 ve KuĢadası, Kadıkalesi (Anaia)211 buluntularıyla form, bezeme, iĢçilik olarak yakınlık gösterir. Aigai‟dan ele geçen buluntu az olmakla birlikte belirtilen diğer yerlerden buluntular form çeĢitliliği, kaide biçimi bakımından da birbirine benzerler. Kil analizleri ile yerel üretim olduğu düĢünülen Sardes212 ve Metropolis213 buluntuları 12. yüzyıl sonu-13. yüzyıla tarihlenir. Anaia‟daki buluntular ise kil analizleriyle Anaia‟nın yerel üretiminden farklı yapı gösterdiğini ortaya koymuĢtur214. Benzer durum Pergamon buluntuları için de geçerlidir. Kil analizleriyle bu seramiklerin yerel üretimden farklı olduğu belirlenmiĢtir215. ġimdilik bu tür kapların üretim yerlerinin Sardes olabileceği düĢünülebilir. Pergamon‟dan sarnıç buluntusu bir parça yaklaĢık 1290-1300 yıllarına tarihlenmiĢtir 216. Aigai buluntuları için de geç 12. yüzyıl -13. yüzyıl önerilebilir.

207 Doğer 2007, 121,pl.XV.g içinde. 208 Spieser 1996, Taf. 57 (552-554), Taf. 58 (555-558). 209 Sardes için bk. Scott-Kamilli 1981, 683, 684, Fig.5, 694, Tab. 4. 210 Doğer 2012,Tab. 49 211 Anaia buluntusu için bk. Doğer 2004, 15, Ģek.10. 212 Böhlendorf-Arslan 2004, Teil.III, Taf.112 (468, 469); Teil.II, 439 213 Böhlendorf-Arslan 2004, Teil.III, Taf.118 (509); Teil II, 449 214 Anaia buluntularının analizi için bk. Waksman 2013, 101-111, buluntular, 105, Fig. V-2. 215 Pergamon‟da bulunmuĢ Sardes üretimleri için bk. Waksman and Spieser 1997, 112, Fig.D; 8 Series H(131, 132, 158, 49, 1-4) ; Sardes üretimlerine göre daha kaba olan Pergamon buluntusu için bk. Waksman and Spieser 1997, 112, 8 Series H(18) 216 Böhlendorf-Arslan 2004,Teil.III, Taf.186, nr.2

251

YeĢil ve Kavuniçi Leke Dekorlu Mal Grubu (Green and Orange Stained Ware)

Açık kaplara ait farklı iĢçilikte çok sayıda parça ele geçmiĢtir. Bazı kaplarda gövde ve ayaklara göre, düz ĢekillenmiĢ ince cidar özellik olarak belirir (tab. 26-27; kat.no. 229-235, 236, 241-243). Astar kazıma ile uygulanan geometrik ve bitkisel bezemeler, yeĢil ve kavuniçi/açık kahverengimsi/hardal renk oksit boyalarla lekeler Ģeklinde zenginleĢtirilmiĢtir.YeĢil renk parlak ve hoĢ bir açık tondadır. Ġnce Ģeffaf renksiz veya çok açık krem/sarı sırla kaplanmıĢlardır. (kat.no.223-243). Bazılarının yüksek dikey dıĢ ağız kenarında plastik etkiler mevcuttur217.

Aigai buluntularının tümü C grubu hamur yapısıyla uyumludur.

Pergamon218, Metropolis219 Smyrna Agorası220, Anaia221, Magnesia a. M222, Kurudere223, Beybağ224, Miletos225dan benzer buluntular vardır. Yayınlarda üretim süreci olarak 13. yüzyıl sonu- 14. yüzyıl verilir226. Aigai buluntuları için 13. yüzyıl önerilebilir. Üretim yeri Batı Anadolu‟da olabilir.

YeĢil Leke Dekorlu Mal Grubu (Green Stained Ware)

Açık kaplara ait parçalar orta geniĢlikte yayvan kaselere aittir. Bedenin uzantısı halinde geniĢ kenarlar tipiktir (tab. 28; kat.no.244-248). Beyaz ya da krem renk astarlı, Ģeffaf açık sarı-sarıya kaçan bej rengi nüanslarında sırlıdır. Dekorasyonda, kazıma çoklu daireler veya tarak benzeri çok uçlu aletle uygulanmıĢ dalga bezekler çok görülür (kat.no.258). Ancak stilize kıvrım dal, stilize palmet (kat.no.249) iĢlenmiĢtir. Kazıma tekniği içermeyen sadece yeĢil oksit boya dekorlu bazı parçalarda (kat.no.254-255) ele

217 Benzer örnek için bk. ÖztaĢkın 2013, Lev. 19, Kat. 221 (Kurudere) 218 Spieser 1996, Taf.60 (579-582) 219 Böhlendorf-Arslan 2004,Teil.III, Taf.125 (569-571) 220 Doğer 2010, 518, Res.13a. 221 Doğer 2004, 28, Res.10; Anaia üretimi tek renk sırlı Zeukkippus seraramikleri içinde bulunan YeĢil ve Kavuniçi Leke Dekorlu kaseler, hamur analizlerine Anaia üretimi olarak belirmiĢtir. Waksman 2013, 104. 222 Böhlendorf-Arslan 2004,Teil.III, Taf.141 ( 698-701) 223 Kurudere Stratonikeia‟nın 4.5 km. kuzeybatısındadır. Yeni bir çalıĢma olan buluntular için bk. ÖztaĢkın 2013, Lev.19, Kat. 221- 222. 224 Stratonikeia‟nın 3.8 km. kuzeybatısındaki Beybağ buluntusu için. Lev.19, Kat. 223-224. 225 Böhlendorf-Arslan 2004,Teil.III, Taf.149 (767-770). 226 Böhlendorf-Arslan 2004,Teil.II, 491.

252 geçmiĢtir, bunlar diğerlerinden daha nitelikli hamur, ince cidar, daha düzgün sır ile farklılık gösterir227.

Buluntuların ikisi dıĢında diğerleri C grubu hamur yapısıyla uyumludur. A7 hamur yapısı ile diğer buluntulardan ayrılan kat.no 245 ve 246 yeĢil ek boyalı Zeuksippus II grubuna ait olabilir veya formları da göz önüne alınarak yeĢil lekeli gruba geçiĢ örnekleri gibi değerlendirilebilir.

Smyrna Agorası228, Anaia229, Metropolis230, Pergamon231, Magnesia a.M, Kurudere232 , Beybağ233, Alabanda‟dan234 benzer buluntular vardır. Yayınlarda üretim süreci olarak 12. yüzyıl sonu- 14. yüzyıl verilir.235. Pergamon‟dan bir buluntu sarnıç stratigrafisi ile yak. 1250-1300 aralığına tarihlendirilir236. Aigai buluntuları için de 13. yüzyıl ikinci yarısı-14. yüzyıl baĢı (1300) önerilebilir. Üretim yeri Batı Anadolu‟da olabilir.

Sırsız Seramikler

Yüzey araĢtırmaları ya da kazılarda ele geçen sırsız seramikler, kullanım yerlerine (depolama/saklama, ısıtma, piĢirme, servis, mutfak ya da sofra kabı gibi günlük ya da kalis, paten gibi liturjik kullanıma yönelik) ve iĢlevlerine göre gruplandırılarak sunulmuĢtur. Seramiklerin formları esas alınarak yapılan “tipolojik değerlendirme” ortak paydayı oluĢtururken stratigrafi, kronoloji; hamur yapısı/renk analizi ve üretim özellikleri ile bezemeden yola çıkarak yapılan tanımlamalar, kazı arkeolojisine göre beliren kriterlerdir. Bu nedenle Anadolu‟daki farklı merkezlere ait

227 Pergamon‟dan benzerleri. Spieser 1996, Taf.55 (528); Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.III, Taf. 187, nr. 15 228 Doğer 2007, 121,pl.XV.h 229 Doğer 2010a, 59, Tab.VIII.k. 230 Böhlendorf-Arslan 2004,Teil.III, Taf.124 (562,563). 231 Pergamon için bk. Spieser 1996, Taf. 55, nr. 526-527 (tarak bezekli) 232 Yeni buluntu olarak bakınız. ÖztaĢkın 2013, Lev. 19, Kat.219. 233 Yeni buluntu olarak bakınız. ÖztaĢkın 2013, Lev. 19, Kat.220. 234 Doğer 2010, 518, Res.13.d. 235 Böhlendorf-Arslan 2004,Teil.II 460, 490. 236 Böhlendorf – Arslan 2004, Teil.III, Taf. 187, nr. 15

253 yayınlı sırsız seramikler için tek tanımlama oluĢmamıĢtır237. Yayınlı örnekler arasında düz bezemesiz sırsızlar çoğunlukta olduğu için seramiklerin yüzey iĢleniĢleri, bezeme ve bezeme tekniklerine göre tanımlamaları ve değerlendirmeleri diğer ölçütlere nazaran daha az tercih edilmiĢtir. ĠĢlevini tanımlamadaki faktörlere gelince, çoğu zaman herhangi bir neden belirtilmeksizin genel tanımlamalar yapılmıĢtır. Son yıllardaysa sırsız seramik formlarının tanımlanmasında Bizans dönemi yazarları, aziz vitaları, typikon ya da taĢımacılığa dair birtakım metinler referans alınarak oluĢturulmaya çalıĢıldığı aktarılır238. Son dönemlerde Bizans‟ın değiĢen ekonomisi ve iskan modelleri (göçebe/yerleĢik), etnik yapısı (Slav, Bulgar, Avar gibi) değiĢen seramik teknolojisi, piĢirme ve yeme alıĢkanlıklarındaki değiĢimler göz önünde bulundurularak o bölgenin arkeozoolojik, arkeobotanik değerlendirmeleri ve lipid analizi gibi incelemeler ile form önerileri üzerinde durulmaktadır239. Yüzey iĢleniĢi ve yöntemin uygulanıĢ biçimine bağlı birtakım teknik detaylar, Aigai sırsız seramikleri için terminolojik ayrımları da beraberinde getirmiĢtir. Hatta bu tip kapların teknik özellikleriyle birlikte form tipolojileri açısından da yakınlık kurulmuĢ; bezeme tekniği kapların hem form hem de hamur yapısıyla bir bütünlük oluĢturmuĢtur. Buna göre sırsız seramikler, yüzey iĢleniĢlerine göre perdahlı, mika astarlı ve astarsız olmak üzere üç baĢlık altında sınıflandırılmıĢtır. Aigai kazılarında, 1 no.lu Sarnıç, 2 no.lu Sarnıç ve Demirkapı sektöründe ele geçen 114 sırsız seramik incelenmiĢtir. Seramikler buluntu yerlerine göre değerlendirildiğinde 1 no.lu Sarnıç sektörü en yoğun alandır. Agora Meydanı‟ndaki 2 no.lu Sarnıç ve kilisenin batı cephesineden ele geçen sırsız seramikler, 1 no.lu Sarnıç buluntularının yalnızca üçte biri kadarıdır (⅓). Sırsız seramikleri, çoğunluğunu kapalı kap formlu tek ya da çift kulplu testi, ısıtma/piĢirme kabı, maĢrapa/kupa, testi ya da piĢirme kabına ait olabilecek amorf gövde parçası ve birkaç farklı tipte kapak parçası oluĢturur. Yüzey iĢleniĢ tekniklerine göre ayrılan seramikler, formlarına göre değerlendirilmiĢtir. Sektörlere göre tipolojik

237 Deegest, Sagalassos kazılarında ele geçen sırsız seramiklerin değerlendirdiği monografide, Anodolu‟da Konstantinopolis, Pergamon, Sardis, Ephesos, Miletos, Didyma, Labraunda, Tarsus, Anamur ve Perge gibi farklı merkezlerin kazılarından ele geçen sırsızların içerik özetlemelerine yer vermiĢtir. Detaylı anlatım ve tablolar için bk. Degeest 2000, 44-52, 67-68. 238 ÖztaĢkın 2013. 239 Arthur 2007, 15-27; Vionis 2013, 36, 37.

254 dağılımları incelendiğinde perdahlı ve astarsız sırsız seramik grubunda kap çeĢitliliğinin daha fazla olduğu görülür. Sektörlere göre formların tipolojik dağılımı

PSS MASS ASS 1 no.lu Sarnıç Tip I, II, IV, Tip I, II, III, Tip I, II, III, V, VI, VII V, VI ,VII, VIII IV, V, VI

2 no.lu Sarnıç Tip III, VIII - Tip II, IV, VI, VII

Demirkapı Tip I - Tip III, VII

Kap türlerinin hamur tiplerine göre dağılımı

Hamur tipi Testi Pişirme kabı Maşrapa/Kupa İşlevi bilinmeyen amorf gövde parç. kapak top.

H1 33 8 2 - 2 1 46

H2 40 9 1 2 7 7 66

H3 1 - - - - - 1

H4 - - 1 - - - 1

Top. 74 17 4 2 9 8 114

Perdahlı sırsız seramikler (Burnished Ware/Pattern-burnished Ware):

Aigai‟daki bir grup sırsız seramik, mat dıĢ yüzeyinin bir alet yardımıyla düzgünleĢtirilmesi, pürüzsüzleĢtirilmesiyle parlak bir görünümün elde edildiği perdahlama tekniği (pattern burnishing) ile iĢlidir. Bu gruptaki seramiklerin en karakteristik özelliği, alelacele eklemelerle kontrastlık ya da yarım bırakılmıĢ izlenimi vermesi bakımından görsel bir efekte sahip olmasıdır240. Perdah tekniği, seramiklerin hem iç hem de dıĢ yüzeyine uygulanabilir. Aigai seramiklerindeyse yalnızca dıĢ yüzey perdahlıdır. Perdah izleri, genelde kaideden gövdeye doğru düzenli verev ya da kaidede birbirine paralel Ģeritler halindedir. Likya

240 Armstrong 1998, 324.

255 bölgesi Xanthos yakınlarındaki Balboura kenti yüzey araĢtırmalarında ele geçen geç 13. yüzyıla ait birkaç kaide parçasının dip kısmında görülen benzer Ģeritler iĢlemin son aĢaması olarak yorumlanmıĢtır241. Küt uçlu bir alet yardımıyla pürüzsüzleĢen mat seramik yüzeyi perdahlama iĢlemi sonucunda tabaklanmıĢ deri gibi parlar242. Dikey (ama asla yatay değil), verev ya da zig zag243 çizgi dizisi ile karakteristik bir bezemeye sahip bu tip seramikler tekniğin uygulanıĢ Ģeklinden yola çıkılarak yabancı literatürde “Pattern-burnished ware” olarak tanımlanır244. Literatürde “Fine Orange-Red Burnished Ware” olarak tanımlanan kaplar, dıĢ yüzeyinin iĢleniĢi, hamur ve form özellikleri açısından bu grupla benzer özellikler taĢır. 10. yüzyıl ortaları– geç 11. yüzyıla tarihlendirilen bu tip kapların, Saraçhane, Ephesos, Amorium, Korinth, Thebes, Khersonessos, Novgorod ve Butrint kazılarında örnekleri bulunmuĢtur245. Roma‟nın 40 km. yakınında Latium‟un güneydoğusunda konumlanan Villamagna/Anagni kazılarında ve civardaki diğer antik kentlerde bu tekniğin Geç Roma döneminde örnekleri bulunur. Bu nedenle teknolojik bir yenilik sayılmayan perdah yöntemi, geç 6.-7. yüzyıl örnekleri üzerinde düz, diyagonal ya da dikey yönde uygulamalar Ģeklindedir246. Kapların teknik özellikleriyle birlikte hamur yapısı ve form tipolojisi bir bütünlük oluĢturduğu için tarihlendirme, bezeme tekniği ve bezeme üzerinde durularak yapılmıĢtır. Nitekim perdah tekniği, bazı araĢtırmacılar tarafından 11.-12. yüzyılda, geliĢmiĢ hızlı çark üretimiyle ilgili tutulmuĢtur247. Bu gruptaki seramiklerin taĢıdığı karakteristik perdah izleri dıĢında diğer bir ortak özelliği, kazıma tekniğinde boyun ya da omuz üzerinde ince kazıma yiv bezemeli

241 P. Armstrong, bu parçaların yüzeyden ele geçtiği için tanımlanabilir özelliklerinin olmadığını özetle bilinmeyen tipte seramikten bahseder. 900 yıllık kentte tam tarih verecek herhangi bir verinin olmamasına karĢın 55 açmanın yaklaĢık yarısında bu türde parçaların bulunduğunu belirtir. Armstrong 1998, 338, Pl.3a,b. 242 AraĢtırmacı, kendine özgü parlak Ģeritlere sahip seramiklerin tümünün dıĢ yüzeyinin geniĢ ölçüde ıslak sıvazlama ile düzgünleĢtirilerek yüzeyindeki küçük partiküllerin kendinden astarlı bir görünüm verdiği ya da bir film tabakası kaplı olduğunu ifade eder. Bk. Armstrong 1998, 324. 243 Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Piskoposluk Ġkametgâhında bulunan bir kabın ağız kenarı ve gövde parçaları üzerinde perdah izleri sık düzenli zig zag Ģeritler halindedir. Bu küçük sıvı kabı 10-11.yüzyıla tarihlendirilmiĢtir. Türker 2009, 223, Res.89. 244 Armstrong 1998, 324. 245 Vroom 2005, 68,69 (Ephesos); Lighfoot-Böhlendorf vd., 2001, 355-370 (Amorium). 246 Totten 2012 (poster) 247 Borisov 1989,209.

256 olmalarıdır. Aigai seramikleri için kazıma tekniğinde bezeme aynı zamanda yüzeye uygulanan iĢlemlerin sıralamasında da bir ipucudur. Tek ya da çift kulplu testilere kazıma tekniğinde uygulanan yiv bezemeler, kulplar eklenmeden evvel yapılmıĢtır. Kulpların gövde üzerinde sonlandığı yerde her iki yana atılan çentikler, atölye iĢareti olabilir. Benzer olmasa da kap üzerinde uygulanıĢ yeri bakımından Balboura yüzey araĢtırmalarında ele geçen örneklerin kulp ve kısmen gövdesi üzerinde görülen dikey yönde derin kazıma çizgiler de aynı amaçla yapılmıĢtır248. Djadovo kazılarında 11.- 12.yüzyıla tarihlendirilen kulp parçaları üzerinde de benzer graffitiler görülür249.

Testi Testi ısıtma/piĢirme kabı kabartmalı Isıtma/PiĢirme kabı Tek kulplu çift kulplu ağız-kaide gövde parç.(testi) (ağız) 259 269 282 299 295 260 270 283 300 296 261 271 284 301 297 262 272 285 298 263 273 286 264 274 287 265 275 288 266 276 289 267 277 290 268 278 291 279 292 280 293 281 294

Perdahlı sırsız seramikler, tek ya da çift kulplu testi, piĢirme kapları ile testi ya da piĢirme kabına ait olabilecek kalın cidarlı kabartmalı amorf gövde parçalarından oluĢur. Formlarına göre sekiz tipe ayrılır. Bu gruptaki seramikler içinde en yoğun kap türünü tek ya da çift kulplu testiler oluĢturur. Genel olarak testiler, basit tipte, akıtacaksız ağız kenarlı, ağız geniĢliği boyun ile aynı ya da hafif daralarak omuzdan gövdeye yumuĢak bir geçiĢle oval ya da globus gövdeli, düz dipli kaplar olarak tanımlanabilir. Testi kulpları, boyun ve gövde üzerinde sonlanır. Testilerin en tipik özelliklerinden biri omuz üzerinde kazıma tekniğinde yivlerin ve alt gövdede perdah

248 Armstrong 1998, 338, Pl. 3g,h,i; Sagalassos‟ta bir grup el yapımı sırsız kapta görülen dağınık, belli belirsiz leke, usta iĢareti olarak yorumlanmıĢtır. Bk. Vionis, vd. 2009, 150, Fig.2. 249 Borisov 1989, 212, Fig.242,243.

257 izlerinin olmasıdır. Sagalassos kazılarında ele geçen 650-800 yılları arasına ait kaide ve amorf gövde parçaları Aigai kaplarına form açısından benzer250. Bu örneklerde kaide parçalarının iç yüzeyleri perdahlı ve amorf gövde parçalarının boyun-gövde ayrımındaki bilezik kısmı göze çarpar. Djadovo kazılarında 11.-12. yüzyıla tarihlendirilen yumurta gövdeli, uzun-konik boyunlu, yuvarlak ya da düz kesitli ağız kenarlı testilere form, boyut ve bezeme tekniği açısından benzer251. Aigai kaplarında kaide çapları genelde 8.0cm. civarındadır. Bu ölçülere sahip Djadovo örneklerinin kaideleri oldukça kalın cidarlıdır252. Likya bölgesindeki Xanthos/Balboura yüzey araĢtırmasında bulunan boyun, omuz ve üst gövdesi verev perdah bezemeli çift kulplu testi 13. yüzyıla tarihlendirilmiĢtir. PiĢirme kabı olarak nitelendirilen kabın yuvarlak dipli olması ve form açısından Bizans dönemi kaplarına benzememesi nedeniyle “Göçebe Selçuklu boylarına” ve Selçuklu kültürüne ait olabileceği öne sürülmüĢtür253. Aigai kapları arasında paralel örneklerine rastlayamadığımız Tip I grubu içinde yer alan üç testi, dikey olarak aynı hizada çift kulplu olmasıyla diğerlerinden ayrılır. Kulpların simetriğinde yüzeyin siyah olması bu kapların dikey olarak açık ateĢte sıvıyı ısıtmada kullanıldıklarını düĢündürür254. Testi grubu içinde sadece bir örnek ağız kenarıyla birleĢik çift kulpludur. Buluntuları 11.-12. yüzyıllar arasına ait, Djadovo kazılarında ele geçen perdahlı kapla form özellikleri açısından benzerlik taĢır255. Ġki kabı karĢılaĢtırdığımızda yükseklikleri aynı ve diğer ölçüleri de birbirine çok yakındır. Diğer kaplardan kalın cidarlı ve kütlece ağır olmasıyla ayrılan testi, Sagalassos‟ta Apollon Klarios, Hadrianus ve Antoninus Pius tapınaklarında 2003 kazılarında erken dönem tabakasından ele geçen el yapımı

250 Vionis,vd. 2009, 157, Fig.9. 251 Borisov 1989, Fig.215a,184, 252 Sanders 2008, Fig.7.5, 4014, 398,404. 253 Armstrong 1998, 323, 330-331, 333, Fig.2, Pl.1c. 254 Balboura yüzey araĢtırmalarında ele geçen en yaygın tip tek kulplu piĢirme kaplarıdır. Bazıları içte ve dıĢta yanıktır. Kulbun simetriğinde kapta yanık olması açık piĢirime kısmen iĢaret eder. 255 A.ç.5.1;K.ç.8.2;Y.23.5; Gövde ç.12.0. Borisov 1989, Fig.215c (tip I), no.96, 184, 255. Djadovo örnekleri (11.-12. yüzyıl) için B. Borisov, özellikle yüksekliği 9.0 cm.‟i aĢmayan minyatür sürahilerin alt gövdesinin pedallı çark yapımı olduğunu belirtir. Örneklerden bazıları da el yordamıyla döndürülen çark yapımı kaplardır. Borisov 1989, 183, Fig. 215d.

258 fırınlanmamıĢ seramiklere de form ve üretim özellikleri açısından benzer256. Sagalassos örnekleri, basit, dıĢa dönük ağız kenarlıdır; oval ya da Ģerit kesitli çift kulpludur. PiĢirme kabı olarak nitelendirilen bu kapların kaide tipleri ise belirsizdir. Analiz yapılmadan üretim ve form çeĢitliliğine dayanarak bu tip kapların yerel üretim olduğu belirtilmiĢtir257. Tanecikli, kahverengi (7.5 YR 6/4) renkte, orta iri kireçli, az deniz kabuğu ve çok sayıda orta irilikte kumlu kaba hamur seramikler el yapımıdır. Fırınlanmadan, açık piĢirim tekniğiyle üretilmiĢlerdir. Sert hamurlu ve kalın cidarlı Sagalassos kaplarına form ve üretim özellikleri açısından benzerliği nedeniyle Aigai‟ın yerel üretimi olarak kabul edilebilir. Perdahlı sırsız seramik grubu içinde bir örnek, kırmızı astar boya ile dönüĢümlü olarak dikey yönde çift spiral-düz çizgilerle bezenmiĢtir. Bezeme ve kaide formu açısından özellikle Yunanistan‟da örneklerini bulabildiğimiz mat kırmızı astar bezemeli seramik grubuna (Matt Painted Ware) benzer. Üretim yerleri Yunanistan‟da Argos, Sparta ve Korint olup 11. yüzyıl ortaları-14. yüzyıl arasına tarihlendirilen bu grup Peloponnessos-Agios Stephanos‟ta, Glarentza ve Patras‟ta da görülür258. DıĢa dönük ağız kenarlı, kısa boyunlu, küresel gövdeli piĢirme kaplarının en yakın örnekleri Bulgaristan‟da Djadovo kazılarında bulunan Tip I grubu seramiklerdir259. Astarsız ve kulpsuz küp formlu kaplar, yavaĢ çark (el yordamıyla iĢleyen) yapımıdır. Genelde yumurta gövdeli, kısa boyunlu ve dıĢa dönük ağız

256 Kalavasos-Kopetra (7. yüzyılın ilk yarısı), Kıbrıs-Kourion (erken 8. yüzyıl), Salamis Maroni-Petrera (6.-erken 7. yüzyıl), Sagalassos örneklerinin paralelleridir; Kuzey Afrika-Kartaca kazılarında çok sayıda el yapımı kap bulunmuĢtur. Bir kısmı amfora türü el yapımı kaplar, 5.-7. yüzyıllar arasında Kartaca‟ya ihraç edilen en geniĢ Tunus orijinli grubu temsil etmektedir. Çark yapımı amfora ve ithal seramik gibi parçalarla iliĢkili bulunan benzer özellikteki el yapımı piĢirme kapları, Kıta Yunanistan‟a aittir. DıĢa çekik ağız kenarlı, yuvarlak gövdeli ve düz dipli, kulpsuz kaba hamurlu yavaĢ çarkta ĢekillendirilmiĢ el yapımı bu grup „Slav kapları‟ olarak bilinir ve geç 6. yüzyılda Yunanistan‟ın güneyinde ve kıtanın karĢı tarafında Slav nüfusun istila ettiği kesimle iliĢkili tutulmuĢtur. Vionis, vd. 2009, 150-153, Fig. 3-4. 257 Vionis, vd. 2009, 152. Bu kaplarda en ilginci usta iĢaretlerinin olması ve bu izlerin belli belirsiz, dağınık olmasıdır. Bk. Vionis, vd. 2009, Fig.2, 150. 258 G. D. Sanders, Sparta‟da stoa kazılarında (1988-91) ele geçen mat astar bezemeli seramikleri değerlendirir. Bu gruptaki kaplar, kırmızı veya beyaz mat boya bezemeleriyle rağbet görür, beğenilir. GeniĢ spiralle sonlanan düğüm, tarama dolgulu daireler ve kulpları süsleyen yatay çizgiler, bu gruptaki kapların motif repertuarını oluĢturur. Mat kırmızı astar bezemeli kaplar çok az görülür. Beyaz astar bezeme, geç 12. yüzyılda sıkça görülür ve kırmızı astar bezemeli kaplar 13. yüzyıla tarihlendirilir. Astar bezemeli kapları, beyaz astar ve protogeometrik bezemeli kaplar olmak üzere üç grupta toplar. Protogeometrik bezemeli kaplar 13.yüzyılda popülerdir. Üretim yeri Sparta‟ya yakın bir yerde ya da Sparta bezemesiyle popüler bir merkez olmalıdır. Sanders 1993, 251-286. 259 Borisov 1989, 139, Fig.161. Frenk/ geç Bizans dönemi sırsız seramiklerinin tez çalıĢması için bk. Skartsis 2009, 338-342, plate 51a.

259 kenarlıdır. Bu kapların bezemeleri omuz üzerinde yer alan yalnızca kazıma tekniğindeki yiv ya da dalga bezeklidir. Aigai‟deki Tip 3 grubu kapların omuz kısmı üzerinde de birkaç yiv bezeme göze çarpar. Demre kazılarında ele geçen bir grup kulpsuz seramik, dıĢa dönük ağız kenar profili ile içimi kolay olması nedeniyle kalis olarak nitelendirilmiĢtir260. DıĢa çekik, içte keskin bir dirsek yapacak biçimde gövdeye geçiĢ yapan küresel gövdeli kaplar, Demre örnekleri hamur ve tabaka verilerine göre 10.-12. yüzyıllar arasına tarihlendirilir. Amorium‟da, Saraçhane seramiklerinin 10.-12. yüzyılları arasına ait üretimlerini karĢılayan “Orta Bizans dönemi ana grup” seramiklerine ait piĢirme kabına form ve ağız kenarı geniĢliğiyle benzer261. Benzer profildeki Djadovo, Demre ve Amorium örnekleri için kuvars, kireç katkılı, çabuk dağılabilen kaba hamurlu yapıları, dıĢa dönük ağız kenarlı, küresel gövde formlarıyla bir bütünlük gösterir. Aigai‟nin Ortaçağ‟da da geçim kaynağının hayvancılık ve buna dayalı bir beslenmeye sahip olduğu düĢünülürse bu tip kapların ısıtma, piĢirme iĢlevli, taĢınabilirlik açısından tek kulplu düz ya da yuvarlak dipli oldukları düĢünülmektedir. Nitekim Likya bölgesi Xanthos araĢtırmalarında piĢirme kabı olarak tanımlanan kulbu ağız kenarıyla birleĢik perdahlı seramik de form ve yüzey iĢleniĢ tekniği bakımından benzerler. Yuvarlak dip ile sofra kabı olamayacağı için göçebe Selçuklu kültürüyle iliĢkilendirilmiĢtir262. Perdahlı sırsız seramiklerden birkaçı parmak baskılı kabartmalı amorf gövde parçasıdır. Djadovo‟dan bir örneğin kalın cidarlı kabın gövdesi üzerinde ve Daskyleion kazılarında mika astarlı depolama kabının karın kısmı üzerindeki bezemeye yakındır263. Kat.no. 300, 301‟de ve astarsız grupta yer alan kat.no.367 Slav etkileri gösterir. Kıbrıs‟ta Ortaçağ ve Osmanlı dönemine (12.-14. yüzyıl) ait piĢirme kabının ağız kenarında görülür264.

260 Türker 2009,112-113,tablo 15, 233-238, Res.55-56 (Havari komünyonu sahnesine ait) 261 Lightfoot,vd. 2004, Fig.D, 3, 365. 262 Armstrong 1998, 334, Fig.3. 263 Borisov 1989, Fig.229; Doğer 2012a, 88, tablo 60, 287. 264 Gabrieli 2007, 405, Fig.3.2.

260

Aigai perdahlı sırsız seramiklere form ve bezeme açısından paralel örnekler, Anadolu‟da Sagalassos265, Amorium266, Balboura267; Bulgaristan‟da Djadovo268, Yunanistan‟da Boeotia-Thespiae‟da 269 görülür. Xanthos‟ta bulunan bir grup emzikli testi üzerinde perdah izleri olasılıkla bir gruba ait olduğunu gösterir270.

Mika Astarlı Sırsız Seramikler (gilded ware/mica dusted ware/golden engobe):

Redüksiyonlu ya da oksidasyonlu ortamda fırınlanmalarına bağlı olarak gümüĢ ya da altın renginde madeni kap görünüm alan perdahlı kaplar “mika astarlı seramikler” olarak tanımlanmıĢtır. Mika içerikli astar, yüzeyin tamamına ya da kısmen Ģeritler halinde uygulanmıĢtır.

Mika astarlı sırsız seramikler (MASS) Testi Testi Testi Tek kulplu çift kulplu ağız-kaide Kapak 302 313 314 332 303 315 304 316 305 317 306 318 307 319 308 320 309 321 310 322 311 323 312 324 325 326 327 328 329 330 331

265 Vionis, vd. 2009, 191-213; Vionis, Poblome,Waelkens 2009a, 147-165; Vionis, Poblome, De Cupere, Waelkens 2010, 423-464. 266 Lightfoot, vd. 2004, 355-370. 267 Armstrong 1998, 321-338. 268 Borisov 1989. 269 Vionis 2013, 29, 30, Fig. 5a1, b1. 270 Armstrong 1998, 321-338.

261

Mika film tabakası altında göze çarpan perdah izleri bu grubun da karakteristik özelliğidir. Mika astarlı sırsız seramiklerin hemen hemen tamamı H-2 tipi hamur yapısıyla uyumludur ve perdahlı sırsız seramiklerin de yarısı bu tip hamur yapısına sahiptir. Özellikle dıĢ yüzeyde iri kireç taneleriyle diğerlerinden ayrıt edilen grubun tümü mika astarlıdır. Hamur yapıları birbirine çok yakın bu iki grubun form özellikleri neredeyse aynıdır. Mika astarlı sırsız seramikler, tek kulplu testi, ağız, kaide, kulp, birkaç amorf gövde ve kapak parçasından oluĢur. Her iki sınıfın da tip I grubu seramikleri oval, küresel ya da karın kısmı hafif bir geniĢleyerek basık torba gövdeye benzer bir profil çizer. Ağız kenarları korunmamıĢ tek kulplu testilerin form, boyut ve bezeme yönüyle paralel örneklerine en erken Saraçhane ve Pergamon kazılarında rastlanır271. 7. yüzyıla tarihlendirilen Saraçhane örnekleri, ince tanecikli, açık turuncu ya da kahverengi renkte, sert ve çoğunlukla gri özlü hamurlu yapıları, biraz ince kuvars ve kireç partiküllü ve altın rengi mika katkılıdır. Testiler, uzun dar boyunlu, kısa yuvarlak kesitli kulpları ile düz diplidir. Yükseklikleri en fazla 20.0 cm. civarındadır. Daskyleion kazılarında ele geçen örnek olasılıkla Geç Bizans dönemine ait olmalıdır272. Gövde üzerinde hazne ya da tutamak benzeri paralel örneği bilinmeyen Tip II grubunda yer alan testi form özellikleri açısından Pergamon mika astarlı ve buluntuları 11.-12. yüzyıla tarihlendirilen Djadovo perdahlı sırsız seramiklerin Tip I grubuna yakındır273. Tip V grubunu temsil eden çift kulplu, oval gövdeli testi Tip I grubu kap formuna yakındır. Bu kapların perdah bezemeli paralellerine Djadovo kazılarında rastlanır274. Tek kulplu testilerden bir grubu form özellikleri açısından Tip I ve II grubundan faklıdır. Globus gövdeli kapların boyun-gövde ayrımlarında kalın bir bilezik yer alır ve kaideleri disk biçimindedir. Testiler, gövde üzerinde yüksek kabartma olarak sonlanan kulplarıyla maden taklidi kap görünümlüdür. Ġtalya‟da Villamagna kazılarından benzer formlu kaplar geç 6.-7. yüzyıla tarihlendirilmiĢtir275. Ephesos Artemision‟da ithal ve

271 Harrison vd. 1968, 212, Fig. G, 100-102. 272 Doğer 2013, 173, Tab.60 (286). 273 Japp 2010, 472, abb2. nr.11, 12 (Pergamon); Borisov 1989, 185, Fig. 216a (Djadovo) 274 Borisov 1989,185,Fig.216.a. 275 Totten 2012 (poster) (Villamagna)

262 yerel üretime ait bir grup Ortaçağ seramiği, yerel kap kategorisi içinde, Sauer‟in mineraloji ve petrografik; Waksman‟ın kimyasal analize göre tanımladığı D grubu kapların hamur yapısına uygundur276. Orta sertlikte, kırmızımsı turuncu renkte, çok sık ince mikalı ve orta irilikte beyaz/parlak partiküllü (kuvars?) hamur yapısı ile seramiklerin yüzeyi pürtüklüdür. Seramikler, altın pırıltılı mika astarla kaplı ya da gövde üzreinde beyaz astar boya ile spiral bezemelidir. Manisa, Gülgün Hatun Hamamı üst yapısında kullanılmıĢ hatalı üretimlerden oluĢan buluntuların arasındaki testilerden bazıları, mika astar ve astar boya bezeme geleniğinin devam ettiğini gösterir277. Biri sırlı diğeri sırsız iki buluntunun analizi Turgutlu-Salihli bölgesinde yoğun kullanılan hammadde ile ortak özellikler saptanmıĢtır278. Aigai bulutularının da bu coğrafyanın üretimi olması muhtemeldir. Ancak Gülgün Hatun Hamamı‟ndaki XIV. yüzyıl ikinci yarısına tarihlendirilmiĢ testilerin formlarındaki çarpıcı değiĢiklikler, coğrafyadaki yeni kültürün belleklerinde getirdikleri ve ihtiyaç Ģekli ile alakalı olmalıdır. Çoğunluğu testi ve sürahi grubu kulplu, uzun boyunlu ve disk kaideli seramiklerdir. Kaide tipleri, Daskyleion ve Sırbistan- Ras kazılarında ele geçen 11.-13. yüzyıllara arasına ait örneklerde olduğu gibi sırlı tek kulplu sürahilere benzer279. Gövdesi ve ağız kenarı boğumlu tek kulplu testiler, Pergamon kazılarında Antik dönem sonrası tabakalardan ele geçen örneklere boyut, gövde formu ve bezeme yönüyle çok yakındır280. Saraçhane‟deki kaplar ilgili tutularak 6.-7. yüzyıllara tarihlendirilmiĢtir. Mika astarlı daire formlu kapak ile 6. yüzyıl sonları hatta 7. yüzyıla tarihlendirilen aynı çap ve profildeki Pergamon örneğine göre tek kulplu olmalıdır281.

276 Vroom 2005, 35, pl.5,no.39. 277Gök-Gürhan 2011, Tab.5. 278 Gök-Gürhan 2011, 28-29. 279 Doğer 2013, 240, Tab. 51; Damjanović,Holclajtner-Antunović, Mioč,Bikić 2011, Fig.2,822, 818-828; Bikić 1998, Fig.3.11.145- 154. 280 Japp 2010, 470, abb.1.Nr.1-6. 281 Japp 2010,472,473,abb.2,nr.13

263

Astarsız sırsız seramikler:

Yüzey iĢlemi uygulanmamıĢ, astarsız mat seramik yüzeyli kaplardır; H-2 grubu hamur yapısıyla uyumludur.

Astarsız sırsız seramikler (ASS)

Testiler Testi kabartmalı PiĢirme kabı Çift kulplu ağız-kaide gövde parç.(testi) (ağız) MaĢrapa ĠĢlevi Bilinmeyen Kapak 333 334 369 343 356 367 360 335 370 344 357 368 361 336 371 345 358 362 337 372 346 359 363 338 347 364 339 348 365 340 349 366 341 350 342 351 352 353 354 355

Çift kulplu testi, örnekler arasında en büyük boyutlu kaptır. Ağız kenarı, kulpları kırık ve noksan kabın form özellikleri diğer perdahlı sırsız seramiklerin tip VI grubu ile uyumludur. Agios Stephanus‟ta yerel üretim olduğu düĢünülen stamnos tipi kaplara benzer282. Nikhoria, Mistra‟da benzerlerine rastladığımız bu tip kaplar, özellikle Sparta kazılarının 12.-13. yüzyıl ve 14.yüzyıl tabakalarında; Dinogetia ve Gratini Rodopis‟in 11.-13. yüzyıl kontekstlerinde ele geçmiĢtir; kaplar aynı zamanda mat gri ya da kırmızı astar bezemelidir283. Özellikle Ģarap, su ve zeytinyağı gibi sıvıları taĢıma ve depolamasında kullanılan stamnos tipi kapların Ege kıyılarına Ģarap nakli olmak üzere Adriyatik kıyılarına ve Korint körfezindeki limanlara ihracatında geç dönemde sırf

282 Boyun ve kaide geniĢlikleri çok dar olduğu için Younger tarafından adlandırılan bu tip kaplar “Taffy Ware” olarak adlandırılmıĢtır. Sanders 2008, Fig.7.3,4,4013,4032-4034,4061-4062,4067,4070,4083; Sanders 1989,Fig.6,198. 283 Sanders 2008, Fig.7.4,4013,396,397.

264 ahĢap varillerle taĢınmadığı bilinmektedir284. Karadeniz‟in kuzeyinde, 13. yüzyıla ait bir grup amfora da Aigai örneklerine benzer285. Dobruca‟nın kuzeyindeki yerleĢimlerde Tulça ve Slava Rusa‟da 10.-14. yüzyıl arasına tarihlendirilen bir grup kapalı kap içinde, tip 5 kategorisinde verilen düz dipli amfora, A2 grubu kaplara gövde ve kaide formu ile boyut açısından benzer286. Sagalassos‟ta tipolojileri hamur yapısına göre oluĢturulan bir grup seramik kendi içinde ağız, kaide ve gövde çapı oranına göre testi ve karma tip olmak üzere üç grupta tanımlanmıĢtır287. Aigai sırsız kapları gibi Sagalassos örneklerinin de ağız kenarı korunmamıĢ; omuzlu ya da armudi gövdeli düz dipli ve tek kulplu kapların dıĢ yüzeyleri de düzgün, genelde gövde üzerinde kazıma tekniğinde, boyun, bazen de ağız kenarının hemen altında düz yiv bezemelidir. Bu formdaki düz dipli testilerin 6. yüzyıldan sonra her dönemde görüldüğü ileri sürülür ve tabakaların tümünde bulunur. Çoğunlukla ince kazıma sgraffito/champlevé tekniğinde bezemeli kaplarla (12.yüzyıl sonu-erken/orta 13.yüzyıl) birlikte ele geçmiĢtir288. Ağız kenarıyla birleĢik kulplu kapların ağız geniĢlikleri değiĢkendir. GeniĢliği 8.0cm. civarında Djadovo kazılarında paralellerine rastladığımız ağız kenarıyla birleĢik kulplu kaplar kupa olarak nitelendirilmiĢtir289. Çapı 16.0 cm. geniĢliğindeki kaplar da Bulgaristan örneklerine göre tabaktır290. Tip IV ve Tip V grubu kaplar açık kap formlu Djadovo kazılarında 11.-12.yüzyıla ait örneklere ve Sagalassos kazılarında orta/geç 12.- orta 13. yüzyıla ait karineli/kaburgalı tabak grubu kaplara benzer291. Bu tip kalın cidarlı yarı küresel gövdeli yayvan kaplar, ekmek yapımında kullanılmıĢ olabilir.

284 Sanders 1989, 199. 285 Sazanov 1997, Fig.4.56-57,95,98. 286 Stanica 2012, 66, 67, 80, Fig. 9a-b. 287 Vionis, vd. 2010, 438-40, Fig. 9-11. 288 Mika astarlı kap üretimlerinin bu kategorinin alt grubunu oluĢturduğunu belirtir; örnek bir profil çizimi ya da fotoğraf vermez. Vionis,vd. 2010, 437-438. 289 Borisov 1989, Fig.227. Ia-e,no. 194-198. 290 Borisov 1989, 254, Fig.210a, no.88. 291 Borisov 1989, 180, Fig.210b; Düz tabak, karineli gövdesiyle yuvarlak ya da içe eğimli ağız kenarı ile açık kap formludur. Ağız çapı 18.0-24.0 cm. arasında ve kaidesi düz dipli ya da halka kaideli olmalıdır. GeniĢlik 22.0 cm.; geniĢ ağızlı bir tabak, genellikle ağız kenarı altında ve karinenin üst kısmında kazıma ile dalga bezeme iki paralel yiv arasında yer alır. Vionis,vd. 2010, 435, Fig.7g- k.

265

Daire formlu ağız kenarından üste doğru daralarak devam eden kapaklar, daha yayvan tipteki mumu söndürmek için kullanılan kapaklara (candlesticks) benzer292; bazıları geç 13. yüzyıl kalis kaidelerini andırır293. PiĢirme kaplarına ait kapaklar da olabilir. Tip VII grubundaki piĢirme kaplarının ağız kenarları ve kısmen üst gövdeleri korunmuĢtur. DıĢa çekik, geniĢ ağızlı, kısa boyunlu, basık küresel gövdeli piĢirme kaplarının dıĢ yüzeyleri genelde yanıktır. Ağız çapları 8.0-22.0cm. arasında değiĢir. Form özellikleri açısından perdahlı piĢirme kaplarına benzer. Daskyleion ve Djadovo kazılarında Tip 1.1 grubu piĢirme kaplarıyla ağız formları aynıdır294.

Astarsız ısıtma/piĢirme kaplarına ait ağız kenarı profilleri

Amorium kazılarında 10.-12. yüzyıllar arasına tarihlendirilmiĢ piĢirme kabı olarak tanımlanan kaide parçalarının profil özellikleri ve çapları Aigai‟deki iki örneğe yakındır. Saraçhane kazılarındaki örneklerden yol çıkarak Orta Bizans döneminin ana grubuna dahil edilen piĢirme kapları295 boyutlarına göre küçükse içme kabı büyükse piĢirme kabı olarak tanımlanır296. Xanthos/Balboura yüzey araĢtırmasında ele geçen bir grup piĢirme kabının dip kısmı dıĢ bükey yarı küresel sonlanır; formları Bizans dönemini yansıtmayan piĢirme kaplarının yuvarlak kaideleri sofra kabı olamayacağı için göçebe kültüre, Selçuklu boylarına ait olduğu düĢünülür297. Son olarak astarsız seramik grubu içinde kabartma tekniğinde parmak baskılı bant bezemeli amorf gövde parçaları, Djadovo (11.-12.yüzyıl) ve Daskyleion kazıları ile

292 Pergamon ve Djadovo örnekleri bu tiptedir. Japp 2010, 472, 473, abb.2, nr.13; Borisov 1989, 201-204, Fig.231. 293 Armstrong 1998, 335, Fig.4b. 294 Doğer 2013; Borisov 1989,139,Fig.161. 295 Lightfoot,vd. 2004,364. 296 PiĢirme kaplarının ağız çapları 8.6-18.0 cm. arasında değiĢir. Armstrong 1998 ,Fig. 3, pl. 1b. 297 Armstrong 1998, 330-331.

266

Kıbrıs‟ta 12.-14. yüzyıllar arasına tarihlendirilmiĢ piĢirme kabının ağız kenarındaki bezemelere yakındır298.

VI.A.2. Beyaz Hamurlu Seramik Buluntular Beyaz Hamurlu Sırlı Mal (Glazed White Ware):

Çok az sayıda buluntu açık ve kapalı kap parçalarına aittir299 (kat.no. 372, 373, 374). Açık sarı veya renksiz gibi görülen sırlar bazı buluntularda tamamen aĢınmıĢtır. Bezemesi korunan birkaç örnekte hareli boyama göze çarpar. Buluntular Hayes Sırlı Beyaz Mal IV (GWW IV) grubuna ait olmalıdır. Tek ya da çift kulplu tüm profil veren kap, Konstantinopolis‟ten bir örneğe form açısından benzer300. 12. yüzyılın ikinci yarısı- 13. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenebilir. Daskyleion örnekleri301 ile aralarında hatalı üretimlerde olan Kadıkalesi/Anaia buluntularının hamur bakımından farklı olduğu düĢünülmektedir302.

VI.2. Seramik Buluntuların Sosyo-ekonomik Tarih Ġçinde Değerlendirilmesi ve Sonuç

Kentteki demografik, etnik yapıyla bağlantılı ortaçağ yapılaĢması ve buna bağlı oluĢan mimari ve seramik buluntular üzerinden yapılan değerlendirmede; Ġlk kez bilim dünyasına tanıtılan çalıĢma konusu seramikler gibi Aigai‟ın Bizans dönemi tarihi coğrafyasının da çerçevesi ilk kez burada oluĢturulmuĢtur. Buna göre Aigai‟ın Bizans dönemi büyük ölçüde, ökümenik konsil listeleri, Ephesos‟un synod kayıtlarına göre temellendirilmiĢtir. Bizans döneminde Aigai, 5.-13. yüzyıllar arasında, Asia Diokesisliğinin Ephesos‟a bağlı yardımcı piskoposluklarından biri olarak 449/451, 458/459, 787, 879, 1167 ve 1230 yıllarında synod listelerinde geçmektedir.

298 Borisov 1989, Fig.229; Doğer 2013, 88, Tab.60 (287); Gabrieli 2007, 405, Fig.3.2. 299 Pergamon buluntuları arasında da oldukça az miktarda ele geçtikleri belirtilir. Buluntular için bk. Spieser 1996,53, 92, Taf. 60, nr. 583-584. 300 Böhlendorf 2004, Taf.49 (37). 301 Daskyleion buluntuları için bk. Doğer 2010c; Doğer 2013, Tab. 54-56. 302 Her iki alandan buluntu çalıĢan L. Doğer‟in gözlemidir. Doğer 2010a, 54, Tab.III.g; Mercangöz 2013, 57, res I-26.

267

Bu kronolojiye göre piskoposluk tarihlerine paralel tutulabilecek 4.-6. yüzyıla ait seramikler buluntu azdır. Aigai‟ın Erken Orta Bizans dönemine iliĢkin kayıt veren iki tarih, II. Ġznik Konsili (787) ve Ephesos‟un 879 tarihli synod listeleridir. Ancak Aigai‟da kazılan alanlara bağlı olarak bu döneme ait arkeolojik veri henüz yoktur. 1167 ve 1230 tarihli synod listelerinde bulunduğu ileri sürülen Aigai‟ın Komnenos ve Laskaris Hanedanlığı dönemleri ise Bouleuterion‟un güneydoğusundaki kazılarda; aralarında Latin imitasyonlarının da bulunduğu bir grup çukur sikke ve 12.- 13. yüzyıla ait mimari, seramik ve küçük buluntu grubu yoğunluğu ile arkeolojik olarak belgelenir. Seramik buluntuların mimariyle iliĢkisi değerlendirildiğinde; kentte Bizans mimarisinin dini olarak belgelendiği kilise yapısı 12.-13. yüzyıllara ait olmalıdır. Buna bağlı olarak aynı teknikle örülmüĢ, sarnıçların çevresinde iĢlevini henüz belirleyemediğimiz duvar kalıntıları ile Bouleuterion‟un güneydoğusundaki birkaç mekan kilise yapısıyla çağdaĢ olmalıdır. Bu alanlarda tespit edilen Bizans duvarları MS. geç 1.-3. yüzyıl yapılaĢması üzerindedir ve seramikler de bu döneme ait buluntu grubuyla karıĢık olarak ele geçmiĢtir. Seramiklerin en fazla sarnıçlardan ele geçtiği görülür. Kullanım evreleri olasılıkla Hellenistik-Geç Bizans dönemlerini kapsayan Akropolis düzlüğündeki 1 no.lu Sarnıç‟ta sırsız seramik daha fazladır ve tüme yakın ele geçmiĢtir. Agora meydanındaki 2 no.lu Sarnıç‟ta ise sırlı seramik daha fazladır. Ancak sarnıçlar Bizans dönemi için stratigrafik görüntü vermez. Aigai kazılarında ele geçen seramikler kırmızı ve beyaz hamurlu olmak üzere baĢlıca iki ana gruptur. Sır kullanıma bağlı olarak sırlı ve sırsız buluntular değerlendirildiğinde kronolojiye göre; Bugünkü verilerle az sayıda Phokai üretimi LRC3 kaseleri ve bunlarla uyumlu iki sikke Aigai‟de zayıf bir Geç Roma/Erken Bizans Dönemine (4.yüzyıl sonu-6. yüzyıl) iĢaret eder.

Erken Orta Bizans döneminin (8.yüzyıl -11.yüzyıl ) karekteristik seramiklerine rastlanmazken303, Geç Orta Bizans Döneminde yazılı kaynaklarla da doğrulanan gemi

303 Pergamon Orta Ģehir kazılarında da benzer boĢluk tespit edilmiĢtir.

268 ticareti için verilen muafiyetlerin etkisi, uzak coğrafyalar arasında beliren sırlı standart tip Komnenoslar Dönemi Ege Tipi üretimler ile kendini belli eder. Korinthos dıĢında, aynı jeolojik yapıyı paylaĢan birden fazla atölyenin üretimi olan genelde kıyı kentlerde fazla ele geçen bu seramikler, daha az miktarlarda Aigai, Pergamon, Metropolis gibi kıyıdan uzak yerleĢimlere de ulaĢmıĢtır. Sikke buluntuları da seramik buluntularla nicelik olarak uyumludur.

Geç 12. yüzyılda Bizans sırlı seramik teknolojisinde gerçekleĢen değiĢimler ve 1204‟de baĢkentin Latinlerce zaptı sonucu Teodoros Laskaris‟in kurduğu Nikaia merkezli yeni devletin dinamiği, III. Ioannes Dukas (1222-1254) zamanında artan tarım alanları ve inĢaat faaliyetleri ile beliren ekonomik canlanma, arkeolojik alanlarda sırlı seramik buluntuların niceliği ile örtüĢür.

13. yüzyılda Batı Anadolu için Laskarisler Dönemi seramiği olarak adlandırabileceğimiz büyük ölçekli sırlı üretim Zeuksippus Ailesi Mal Grubu, Sardes Pergamon ve Anaia‟da üretilmiĢtir. Anaia‟nın mallarının ispat edilmiĢ tek talep noktası Akra olurken304, Sardes ve Pergamon mallarının daha fazla yayıldığı Ģimdilik analojik yaklaĢımlarla tespit edilebilmektedir. Bizans dönemi Aigai‟ında Pergamon, Sardes ve Troas üretimleri kullanmıĢ görünmektedir.

Aigai‟den mimari, cam ve maden305, H.A1 ve A2 hamur grubundan bazı seramikler ve sikke buluntuları gözden geçirildiğinde geç 12. yüzyıl-13. yüzyılın ilk yarısında daha nüfuslu ve kentte daha refah bir dönem geçirilmiĢ olduğu anlaĢılmaktadır306.

Aigai sırlı mallarının H.A1 ve A2 grubundaki kaliteli seramikleri, nitelikli ve estetik vurgulu maden kaplara özenli eserler, yine altın mika astarlı ve özenli iĢçilikli

304 Bk. Doğer 2009a, 61; Waksman 2013, 109. 305 Aigai‟den bir kemer tokası, Iasos Agorası Bizans nekropolünden ele geçmiĢ ve geç 12. yüzyıl- erken 13. yüzyıla tarihlenmiĢ daire formlu kemer tokalarının benzeridir. Iasos buluntusu için bkz. Berte 2012, 206, Pl.4 (t.169). 306 Laskaris (Theodoros I Laskaris/1204-1222) ve Palaiologos hanedanlıklarına ait sikkeler ile aralarında Latin imitasyonlarının da (Selanik Tip A, 1204-1222) bulunduğu sikkeler de tarihlendirmeyi destekler. Bazı sikkeler için bk. Doğer, vd. 2010b, 343-356. 353, Res.1.

269 sofra kapları ile göreceli olarak alım gücü daha yüksek bir topluluğa hitap etmiĢ olmalıdır.

11-13. yüzyıllarda kırsal bölgelerin sadece fazlayı satmak değil, pazar için üretim yaptıkları, geç 12. yüzyıldan itibaren aristokratların ticaretle doğrudan iliĢkisi olduğu bilinir. Ġki sınıf için de gelir getiren bu durum seramik talebinin niteliğine de yansımıĢ olmalıdır.

Orta ve Geç Bizans dönemi sırlı kaplarından form ve bezeme karakteristiğiyle farklılaĢan perdahlı, mikalı ve astarsız seramikler, Pergamon, Ephesos, Xanthos/Balboura, Sagalassos, Amorium, Saraçhane, Ġtalya‟da Villamagna (Anagni), Bulgaristan‟da Djadovo, Yunanistan‟da Boeotia-Thespiae‟daki örneklere paraleldir. Geç 6. yüzyıldan geç 13. yüzyıla kadar, Bizans döneminde de seramik teknolojisinde yenilik oluĢturmayan perdah tekniği ve madeni kap görüntüsüyle ekonomik kaygının aracılığını üstlenen mika içerikli astar uygulaması, Aigai‟da sırlı seramiklerle birlikte buluntu durumuna göre 12.-13. yüzyıl aralığında belirir. Aigai buluntularına benzer kaplar, Pergamon‟daki stratigrafi veren bir sarnıcın değerlendirilmesinde 1250-1300 aralığını verir307. Aigai‟da bu kapların ele geçtiği 1 no.lu Sarnıç‟ın son kullanım tarihi için de bu tarih çok uyumlu görülür308. Mika astarlı kaplara perdah tekniğinin de uygulanması bu kapların akraba ya da varyasyonları olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucunu ortaya çıkarır.

Sagalassos, Boeotia‟da ve Ġtalya‟da arkeolojik buluntuların çalıĢılması, ekonomik ve çevresel koĢulların; kapların kalitesini, boyutlarını ve formunu, sirkülasyonunu ya da günlük yaĢam ve beslenme alıĢkanlıklarını etkilediğini ortaya çıkarmıĢtır. Örneğin kapların tipolojileri halkın yerleĢik ya da göçebe olduklarını, yeni form ve süsleme düzenindeki değiĢikliklerin hangi siyasal değiĢim ve kültürden kaynaklandığı sorularına cevap vermiĢtir309.

307 Böhlendorf-Arslan 2004, Teil. III, Taf. 184 (2). 308 Sarnıç içinden büyük boyutlu taĢ ve mimari elemanlar çıkarılmıĢtır. 14. yüzyılın baĢlarında Saruhanoğulları yönetimindeki Türkmenlerin Batı‟ya Ege Denizi kıyılarına kadar ilerlemeleri üzerine kenti terketmek zorunda kalan yerli Hıristiyanlar tarafından bu terkediĢ esnasında sarnıcın bu taĢlarla bilinçli bir Ģekilde doldurulduğu Ģeklinde yorumlanmıĢtır. Doğer-Dereboylu 2008, 220. 309 Vionis 2013, 36, 37; Arthur 2007, 15-27.

270

Koyun-keçi eti için açık piĢirme kapları (casseroles), sığır ve domuz için kapalı piĢirme kaplarının (ollae) uygun olduğu belirmiĢtir. Ege bölgesi ve Konstantinopolis‟ten tarihlendirilmiĢ veriler de, 7. yüzyıldan sonraki dönemde kapalı yuvarlak gövdeli piĢirme kaplarına yönelim olduğunu gösterir310. Sagalassos‟ta Orta Bizans tabakalarında da ele geçen düz dipli globus gövdeli, tek kulplu dar ağızlı piĢirme kaplarının, yarı sulu yiyecekler ve yahni türü piĢirmeye dayalı bir beslenme diyetini gösterdiği, arkeozoolojik analizlerle de bunu doğruladığı vurgulanır311. Aigai‟de tüm ele geçmiĢ piĢirme kabı yoktur, özellikle dip kısımları hiçbirinde korunmamıĢtır. Ancak sırlı kapların çoğunluğunun kase türü olması da yarı sulu yiyeceklerin ve yahni türü yiyecek diyeti ile iliĢkili olmalıdır. Diğer taraftan piĢirme kabı olarak tanımlanan buluntuların cidarlarının ince olması fonksiyonları ile ilgili Ģüphe de uyandırmakta, sofrada servis için kullanılan sıvı kapları olabileceklerini de düĢündürmektedir.

Son yıllarda, kentlerin dıĢında ya da yakınlarda yerleĢik ya da göçebe yaĢamın izleri, yerleĢimin modellemesinde Bizans arkeolojisinin en önemli bileĢenlerinden birini seramik oluĢturmuĢtur. Bu nedenle arkeoloji disiplinindeki çalıĢmaların yanı sıra analitik, petrografik, lipid analizi kadar arkeozoolojik, arkeobotanik analizlerin katkıları da sonuç almada daha hızlı ve daha güvenilir bilgiler sağlayacaktır.

310 Vionis 2013, 37. 311 Aigai buluntularına kulp dıĢında gövde formu açısından benzer nitelikteki Sagalassos-Ġskender Tepesi kazıları için bk. Vionis 2013, 36,37,Fig.13f.

271

KAYNAKÇA

Ahrweiler 1965, H. Ahrweiler, “L‟Histoire et la Géogrphie de la Région de Smyrne entre les deux occupations turques (1081-1317)”, Travaux et Mémoires 1, 1-204. Armstrong 1989, P. Armstrong, “Some Byzantine and Latter Settlements in Eastern Phokis”, BSA 84 (1989), 1-47.

Armstrong 1991, P. Armstrong, “A Group of Byzantine Bowls from Skopelos” OJA 10 (3) 1991, 335-347.

Armstrong 1998, P. Armstrong, “Nomadic Seljuks in „Byzantine‟ Lycia: New Evidence”, ΔΘΝΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΔΡΔΤΝΩΝ ΗΝ΢ΣΗΣΟΤΣΟ ΒΤΕΑΝΣΗΝΩΝ ΔΡΔΤΝΩΝ, ΑΘΖΝΑ 1998, 321-338. Armstrong 2005, P. Armstrong, The Earlier Byzantine Castle at Torone, The Australian Archaeological Institute at Athens, Bulletin, vol.3, 9-15. Arneth 1837, Josephus Arneth, Synopsis numorum Graecorum qui in museo Caesareo Vindobonensi adservantur, Vindobonae, 1837. Arundell 1834, F. V. J. Arundell, Discoveries in Asia Minor, London, 1834. Arthur 2007, P. Arthur, “Pots and Boundaries. On cultural and Economic Areas Between Late Antiquity and The Early Middle Ages. LRCW 2. Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean: Archaeology and Archaeometry I (2007) 15-27. Auzepy 2007 et alii, M.-F. Auzepy, “Campagne de prospection 2006 de la mission Marmara”, Anatolia Antiqua XV (2007), 335-369.

Ayönü 2007, Y. Ayönü, “Batı Anadolu‟da Bizanslı Yerel Hâkimlerin Bağımsızlık Hareketleri (XII. Yüzyılın Sonları ve XIII. Yüzyılın BaĢlarında)”, Tarih AraĢtırmaları Dergisi 42 (2007), 141-154. Baird 1852, J. S. S. Baird, The Classical Manuel: Ancient Geography, Greek and Roman Mythology, Antiquities, and Chronology, Philadelphia, 1852.

272

Bakourou-Katsara-Kalamara 2003, A. Bakourou, E. Katsara, P. Kalamara, Argos and Sparta: Pottery of the 12th and 13th centuries, in VIIe Congrèsinternational sur la céramique médiévale en Méditerranée (Thessaloniki, 11-16 October 1999), Athens, pp. 233-236. Barker 1995, E. Barker, Toplumsal ve Siyasal DüĢünüĢü (çev.M.Tunçay), Ankara, 1995. BaĢaran-Ergürer 2012, C. BaĢaran-H. E. Ergürer, ”Parion Odeion‟u (Bouleuterion?) 2010 yılı çalıĢmaları ve Odeion‟da bulunan seramikler”, OLBA XX, 2012, 245-289. Berard 1959-1, J. Berard, “La Migration Eolienne”, Revue Archeologique 1959-1. Bergmann 1846, R. Bergmann, De Asia Romanorum Provincia, Typis Striesii et sociorum, 1846. Berte 2012, F. Berte, “Grave Goods from the Necropolis in the Agora of Iasos” (Ed. B. Böhlendorf-Aslan, A. O. Uysal, J. Witte-Orr) Byzantine Small Finds in Archaeological Contexts BYZAS 17, Ġstanbul 2012.

Bikić 1998, V. Bikić, ”Glazed pottery in the Central Balkans (11th-13th c.)”, Starinar XLIX, Beograd 1998, 145-154. Bikić- Ivanišević 2012, V. Bikić, V. Ivanišević, ” Importes Pottery in Central Illyricum- A Case Study: Caricin Grad (Iustiniana Prima)”, Rei EretariæRomanæ Fautorvm acta 42, 2012. Bohn- Schuchhardt 1889, R. Bohn-K. Schuchhardt, Altertumer von Aegae, Jahrbuch des Kaiserlich Deutschen Archaologischen Instituts, Erganzungsheft 2, Berlin, G. Reimer, 1889. Borisov 1989, B. D. Borisov, Mediaeval Settlement and Necropolis (11th-12th Century). DJADOVA Vol.1 Ed. A. Fol, R. Katinčarov, J. Best, N. De Vries, K. Shoju and H. Suziki. 1989. Tokai University Press. Böhlendorf-Arslan 2004, B. Böhlendorf-Arslan, Glasierte Byzantinische Keramik aus der Türkei Teil. I-III, Ġstanbul, Ege Yayınları 2004.

273

Böhlendorf-Arslan 2013, B. Böhlendorf-Arslan, Spätantike Byzantinische und postbyzantinische Keramik. Staatliche Museen zu Berlin-Preu Bischer Kulturbesitz Skulptur ensammlung und Museum für Byzantinische Kunst Bestandskatoge Band 3. Reihe A: Grundlagen und Monumente Band 3, Berlin, 2013. Browning 1980, R. Browning, The Byzantine Empire, London, 1980. Brubaker-Haldon 2001, L. Brubaker- J. F. Haldon, Byzantium in the Iconoclast Era (ca. 680-850): A History, New York, 2001. Byzantine Glazed Ceramics 1999, Byzantine Glazed Ceramics.The Art of Sgraffito. Ed. Papanikola- Bakırtz, Athens, 1999.94 95

Clerc 1886, M. A. Clerc, “Les ruines d'Aegae en Éolie”, Bulletin de correspondance hellénique, Volume 10, 1886, 275-296. Clerc 1891, M. A. Clerc, “Fouilles d'Aegae en Éolide", Bulletin de correspondance hellénique. Volume 15, 1891, 213-237. Conrad 1861, J. Conrad, Gradus ad Parnassum sive Thesaurus Latinae Linguae Prosodiacus, Libraris Arnoldiana, 1861. Crawford 1990, J. S. Crwaford, The Byzantine Shops at Sardis, London, Harvard University press, 1990. Crusius 1624, M. Crusius, Grammatica Graeca, cum Latina Congruentis, cilt II, Matthaeus 1624. Culerrier 1987, Pascal Culerrier, “Les évêchés suffragants d'Éphèse aux 5e-13e siècles”, Revue des études byzantines, tome 45, 1987, 139-164. Çoruhlu 2004, T. Çoruhlu, “Adramyteion/Ören 2002 Kazısı Ortaçağ Keramik, Cam ve Metal Buluntuları”, içinde. E.Beksaç, “Adramytteion /Ören 2002 Yılı Kazısı”, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı 2 (2004), 327-338. Damjanović-Holclajtner-Antunović-Mioč-Bikić 2011, L. Damjanović, I. Holclajtner- Antunović, U. Mioč, V. Bikić, ” Archaeometric study of medieval pottery excavated at Stari (Old) Ras, Serbia”, Journal of Archaeological Science 38, 2011, 818-828. Darrouzés 1975, J. Darrouzès, Listes épiscopales du concile de Nicée (787), Revue des études byzantines, tome 33, 1975, 5-76.

274

Darrouzés 1981, J. Darrouzés, Notitia Episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae, Paris, 1981. Degeest 2000, R. Degeest, The Common Wares of Sagalassos Typology and Chronology, Belgium, 2000. Demircioğlu 1967, H. Demircioğlu, “Roma devletinin eyalet (provincia) sistemi hakkında, sistemin esası ve özellikleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih AraĢtırmaları Dergisi cilt 5, sayı 8, 1967, 443-459. Desjardins 1882, E. Desjardins, “Rapport de la Commission des Écoles d'Athènes et de Rome sur les travaux de ces deux Écoles pendant l'année 1882”, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles- Lettres, 26e année, N. 4, 1882, 407-440. Doğan 2010, S. Doğan. “Alanya‟da KızılcaĢehir Kalesi ve 12. Yüzyılda Akdeniz”, 1. Uluslararası Sevgi Gönül AraĢtırmaları Sempozyumu -Bildiriler; First International Byzantine Studies Symposium -Proceedings, Ġstanbul 2010, 370-329.

Doğer 1996, L. Doğer, “Bizans Sırlı Seramiklerinde Monogramlar”. Antika, Dekorasyon ve Sanat Dergisi (1996), Sayı: 36, 122-124.

Doğer 1998, E. Doğer, Ġlk Ġskanlardan Yunan ĠĢgaline Kadar Menemen ya da Tarhaniyat Tarihi, Ġzmir, 1998. Doğer 1999, L. Doğer, “Ġzmir Arkeoloji Müzesi‟nde Bulunan Balık Figürlü Sgraffito Bizans Seramikleri”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 93 (1999), 38-42.

Doğer 2001, L. Doğer, “Ġzmir Arkeoloji Müzesi‟ndeki KuĢ Figürlü Bizans Seramiklerine Üslupsal Açıdan Bir YaklaĢım”, Sanat Tarihi Dergisi XI: 57- 96, lev. XXIV-XXXVIII. Ġzmir. E. Ü. Edebiyat Fak. Yay.

Doğer 2001a, L. Doğer, “Ġzmir Arkeoloji Müzesi‟ndeki Bitkisel Bezemeli Sgraffito Bizans Kapları”, OLBA IV (2001), KAAM Yay., 209-223, lev. 51-57.

275

Doğer 2003, L. Doğer, “Seramik Buluntuların Değerlendirilmesi” içinde Z. Mercangöz., “KuĢadası Kadı Kalesi Kazısı 2001 Yılı ÇalıĢmaları” 24. Kazı Sonuçları Toplantısı (27-31 Mayıs 2002), Ankara, 2003.

Doğer 2004, L. Doğer, “Anaia-KuĢadası Kadıkalesi Kazısı 2002 Yılı Bizans Dönemi Seramik Buluntuların Ön Değerlendirmesi”, Sanat Tarihi Dergisi, Aydoğan Demir‟e Armağan Sayı/Number XIII/I (2004), Ġzmir, 1-31.

Doğer 2005, L. Doğer, “KuĢadası, Kadıkalesi (Anaia) Kazısı 2003 Yılı Bizans Dönemi Seramik Buluntuları”, Sanat Tarihi Dergisi, Lale Bulut‟a Armağan Sayı/Number XIV/I (2005), Ġzmir, 105–133.

Doğer 2006, E. Doğer, Ġzmir‟in Smyrna‟sı Paleolitik Çağ‟dan Türk Fethine Kadar, ĠletiĢim Kitabevi, Ġzmir, 2006. Doğer 2007, L. Doğer, “Byzantine Ceramics: Excavations at Smyrna Agora (1997-98 and 2002- 2003)” in: B. Böhlendorf-Aslan, A. O. Uysal, J. Witte-Orr. (ed), Çanak, BYAZS 7(2007).

Doğer 2007b, L. Doğer, “ Halkın Ġmge Dünyasında Seramik Sanatı/The Art of Ceramics in the Imagination of the Folk”, Kalanlar- 12. ve 13. Yüzyıllarda Türkiye‟de Bizans/The Remnants-12th and 13th Centuries Byzantine Objects in Turkey, ed. Prof. Dr. Ayla Ödekan, Vehbi koç Vakfı, Ġstanbul 2007, 48-55.

Doğer 2008, E. Doğer, L. Doğer, ġ. Tül, Y. Sezgin, M. Önder, S. Akat, H. Kan, B. Yener, E. Dereboylu, Ü. Türkan, E. Atay, M. ġahan, F. Genç, O. Serttürk, S. Çakır, “Aigai 2004-2006 Yılı Kazıları”, 29. Kazı Sonuçları Toplantısı I, 2008, 207-232. Doğer 2009, E. Doğer, Y. Sezgin, M. Gürbüzer, “Aigai 2007-2008”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Denizli 2009, 343-356.

Doğer 2009a , L. Doğer, “KuĢadası, Kadıkalesi/Anaia Bizans Sırlı Seramikleri”, I. ODTÜ Arkeometri ÇalıĢtayı, Türkiye Arkeolojisi‟nde Seramik ve Arkeometrik ÇalıĢmalar (7-9 Mayıs 2009), Ankara 2009, 86-101

276

Doğer 2010, L. Doğer, “12.-13. Yüzyıllarda Bizans Sırlı Seramik Sanatında Form ve Üslup DeğiĢimlerine ait Bazı Gözlemler-Some Observations on the Formal and Stylistic Changes in Byzantine Glazed Pottery in the 12th and 13th Centuries”, Uluslararası Sevgi Gönül Bizans AraĢtırmaları Sempozyumu-First International Sevgi Gönül Byzantine Studies Symposium ( Ġstanbul 25-28 Haziran/June 2007), Ġstanbul 2010, 511- 520. Doğer 2010a, L. Doğer, “KuĢadası, Kadıkalesi/Anaia Kazısı 2001–2007 Yılı Bizans ve ÇağdaĢı Diğer Seramik Buluntular Üzerine Bazı Gözlemler”, GeçmiĢten Geleceğe KuĢadası II Sempozyum (4–9 Kasım 2008), KuĢadası . KuĢadası Belediyesi Yayınları, 2010, 49-63. Doğer 2010b, E. Doğer, vd., “Aigai 2007-2008”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 343-356. Doğer 2010c, L. Doğer, Daskyleion Kazılarından Yeni Buluntular: Beyaz Hamurlu YeĢil ve/veya Kahverengi Boyalı Bizans Seramikleri (Sırlı Beyaz Mal IV- GWW IV), in: Bizans ve Çevre Kültürler. Prof. Dr. Yıldız Ötüken‟e Armağan. Ed. by Sema Doğan/Mine Kadiroğlu, Ġstanbul, 2010, 165-176. Doğer 2012, L. Doğer, Kazıma Dekorlu Seramikler, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları No.105, II. Baskı. Ġzmir, 2012. Doğer 2012a, E. Doğer, L. Doğer, Y. Sezgin, M. Gürbüzer, H. Kan, ”Aigai”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları, Ġzmir, 2012, 184-206. Doğer 2012b, L. Doğer, “KemalpaĢa Laskarisler Sarayı Koruma Alanındaki Kazı Buluntusu Bizans Seramikleri”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları, Ġzmir, 2012, 447-450. Doğer 2012c, L. Doğer, Daskyleion II, Hisartepe/Daskyleion Kazısı Bizans Seramikleri, Ġstanbul, 2013. Duchêne 1996, H. Duchêne, “Un Athénien: Salomon Reinach”, Bulletin de correspondance hellénique. Volume 120/1, 1996, 273-284. Duchêne 2006, H. Duchêne, “De Délos à Carthage ou comment Salomon Reinach devint Africain”, Journal des savants, 2006, N°2, 307-345. Dukas, (çev. B. Umar), Ark. Ve San. Tar. Yayınları, Ġstanbul, 2008.

277

Dumont 1883, A. Dumont, “Rapport de la Commission des Écoles d‟Athènes et de Rome sur les travaux de ces deux Écoles pendant l‟année 1883; lu dans la séance du 10 août 1883”, Comptes-rendus des séances de l‟Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 27e année, N 3, 1883, 346-375. Dvornik 1990, Francis Dvornik, Konsiller Tarihi Ġznik‟ten II. Vatikan‟a, (çev. M. Aydın), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1990. Eckhel 1839, Iosepho Eckhel, Doctrino Numorum Veterum Continens Reliquas Europae Regiones cum parte Asiae, Vindobonae, 1839. Ergil 1994, T. Ergil, “1970‟de Bodrum‟da Batık Gemiden Çıkan Bizans Dönemi Seramik Kapları”, Antik & Dekor 26 (1994), 36-39. Estienne 1590, C. Estienne, Dictionarium Historioum ac Poeticum, Stoer, 1590. Fedalto 1988, G. Fedalto, Hierarchia Ecclesiastica Orientalis Series Episcoporum Ecclesiarum Christianarum Orientalium I Patriarchatus Constantinopolitanus, Padova, 1988. Foss 1975, C. Foss, “Late Byzantine Fortifications in Lydia”, JÖB 27 (1975): 297-320.

Foss 1976, C. Foss, Byzantine and Turkish Sardis, Harvard University Press, 1976. Foss 1979, C. Foss, Ephesus after Antiquity: A late antique, Byzantine and Turkish City, Cambridge, 1979. Foss-Winfield 1986, C. Foss- D. Winfield. Byzantine Fortifications, University of South Africa, 1986.

François 1997, V. François, “Les ateliers de céramique byzantine de Nicée/Iznik et leur production (Xe-début XIVe siécle), BCH 121/1, 1997, 411–442.

François 2003, V. François, “La ceramique Byzantine et Ottomane”, La Bithynie au Moyen Age Réaites Byzantines 9 (2003), 287–308.

François 2011, V. François, “ĠyileĢmek ve Ġblislerden Korunmak: Konstantinopolis‟ten Ġstanbul‟a Toprak Kaplar”, (ed. A. Pralong), Bizans Yapılar, Meydanlar, YaĢamlar (çev. B. Kitapçı-Bayrı), Ġstanbul, 247-263.

278

Gabrieli 2007, R. S. Gabrieli, “A Region apart: Coarse Ware of Medieval and Ottoman CyprusB. Böhlendorf-Arslan, A. O. Uysal, J. Witte-Orr (ed.), Çanak, BYZAS 7 (2007), 399-410. Georgios Akropolites, Vekayiname, (Çev. B. Umar), Ġstanbul, 2008. Gesner 1605, K. Gesner, Onomasticon propriorum nominum, primum, per Sebastianum Henric Petri, 1605. Giovanni 2007, V. Di Giovanni, “Ceramica romana e tardo antica di Kyme Osservazioni preliminari sui materiali dagli scavi dell‟Universita di Napoli Federico II”, Estratto da Kyme e L‟Eolide da Augusto a Constantino, Atti Dell‟Incontro Internazionale di Studio, Tav. II-III. 18, 141-173. Gök-Gürhan 2007, S. Gök-Gürhan, “A Study of Byzantine and Ottoman Ceramic Fragments Found By Surface Survey North and West of Yeldeğirmeni Mound, 1997”, The Madra River Delta: A Regional Study on the Aegean Coast of Turkey, Kyriacos Lambrianides and Nigel Spencer, Chapter 11, The British Enstitute at Ankara, Monograph 35, London, 2007, pp. 109- 122. Gök-Gürhan 2011, S. Gök-Gürhan, Bir Seramik Definesinin Öyküsü, Manisa Belediyesi Yayınları, Manisa, 2011. Guadet 1820, Joseph Guadet, Dictionnaire Universel Abrége de Geographie Ancienne Comparée, Paris, 1820. Haldon 2007, J. Haldon, Bizans Tarih Atlası (çev.A.Özdamar), YKY, Ġstanbul, 2007. Harrison-Fıratlı 1968, M. Harrison-N. Fıratlı, “Excavations at Saraçhane in Istanbul: Fifth Preliminary Report, with a Contribution on A Seventh-Century Pottery Group”, Dumbarton Oaks Papers 22, 195-216. Harwood 1812, E. Harwood, Populorum et Urbium, Selecta Numismata Graeca ex aere: descripta, et figuris illustrata, T. Benseley, 1812. Hayes 1972, J. W. Hayes, Late Roman Pottery, London, 1972.

Hayes 1980, J. W. Hayes, A Supplement to Late Roman Pottery, London, 1980. Hayes 2008, J. W. Hayes, Roman Pottery. Fine-Ware Imports, The Athenian Agora 32, ASCSA, Princeton, 2008.

279

Herodotos, Tarih. (çev.M. Ökmen), Ġstanbul, Türkiye ĠĢ Bankası Yayınları. Herrin 2000, J. Herrin, “Blinding Byzantium”, Byzantinisches Archiv Band 19, ΠΟΛΤΠΛΔΤΡΟ΢ ΝΟΤ΢, Miscellanea für Peter Schreiner zu Seinem 60. Geburtstag, Heraus Gegeben von Cordula Scholz und Georgios Makris, Leipzig, 2000, 56-68. Heuzey 1883, L. Heuzey, “Discours d'ouverture du Président”, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 27e année, N. 4, 1883, 455-469. Homolle 1881, Théophile Homolle, “Notes sur trois têtes de marbre trouvées à Délos”, Bulletin de correspondance hellénique Volume 5, 1881, 507-511. Ioannidaki-Dostoglou 1989, E. Ioannidaki-Dostoglou, Les Vases de l‟epave Byzantine de Pélagonnése-Halonnése. BCH, Supp. XVIII.Recherches sur la Céramique Byzantine (Ed. V. Déroche,J.M.Spieser), Paris, 156-171. Ġnanan 2010, F. Ġnanan, KuĢadası Kadıkalesi/Anaia Kazısı Zeuksippus tipi Seramikleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim dalı, Bizans Sanatı Bilim Dalı, yayınlanmamıĢ doktora tezi, Ġzmir, 2010. Ġnanan 2013, F. Ġnanan, “Anaia-Kadıkalesi: A new Zeuxippus Ware production centre”, Trade and Production through the Ages (Ed. E. Doksanaltı, E. Aslan), Konya. Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayını, 115-128. Iro-Waldner-Schwaiger 2009, D. Iro, H. Schwaiger, A. Waldner, “Die Grabung des Jahres 2005 in der Süd- und Nordhalle der Kuretenstrasse Ausgewählte Befunde und Funde”, Archäologsiche Forschungen Band 15, Wien 2009, 53-87. Ivantchik 2002, A. Ivantchik, “Un puits d'époque paléochrétienne sur l'agora d'Argos”, Bulletin de correspondance hellénique. Volume 126, livraison 1, 2002, 331-404. Japp 2007, S. Japp, “Çift Bardak/Double Beaker”, Kalanlar-12. ve 13. Yüzyıllarda Türkiye‟de Bizans/ The Remnants-12th and 13th Centuries Byzantine Objects in Turkey, Vehbi Koç Vakfı, Ġstanbul 2007, p. 91. Japp 2009, S. Japp, “The local pottery production of Kibyra”, Anatolian Studies, Vol. 59 (2009), 95-128.

280

Japp 2010, S. Japp, ”Die sog. Gilded Ware-eine mutmaßlich frühbyzantinische Keramikgefäßgruppe in Pergamon”, Istanbuler Mitteilungen 60, 2010, 461-474. Kaegi 2000, W. Kaegi, Bizans ve Ġlk Ġslam Fetihleri, Ġstanbul, 2000. Kazhdan-Epstein 1985, A. Kazhdan- A. W. Epstein, Change in Byzantine Culture in the 11th and 12th Centuries, London, 1985. Kelly 2010, A. Kelly, “The discovery of Phocaean Red Slip Ware (PRSW) Form 3 and Bii ware (LR1 amphorae) on sites inIreland an analysis within a broader framework”, Proceedings of the Royal Irish Academy Vol. 110C, 2010, 35–88. Komnena 1996, A. Komnena, Alexiad, çev. Bilge Umar, Ġstanbul, Ġnkilap Kitapevi A.ġ. 1996. Konze 1913, A. Konze, Stadt und Landschaft (Altertümer von Pergamon 1,2), Berlin, 1913. Kottaridi 2009, A. Kottaridi, “From Aigai to the Edges of the Hellenistic World”, Hadeeth ad-Dar Dar al-Athar al-Islamiyyah State of Kuwait, Vol. 29, 2009, 31-39. Köroğlu 2004, G. Köroğlu, "Yumuktepe in the Middle Ages", Mersin-Yumuktepe: A Reappraisal, Eds. I. Caneva-V. Sevin, Dipartimento di Beni Culturali Universita degli Studi, Lecce 2004, 103-32.

Ksingopoulos 1933, A. Ksingopoulos, “Byzantine Pottery from Olynthus”, Excavations at Olynthus, part V, 1933, London, 286-292. Kuzev 2003, A. Kuzev, “Byzantinische Keramik (11–12. Jh.) aus der Dobrudscha”, VII e Congrés International sur la Céramique Médiévale en Méditerrané Thessaloniki, 11–16 Octobre 1999 (Atina, 2003), 77-80. Külzer 2011, A. Külzer, “Bizans Dönemi Ephesos‟u: Tarihine bir Genel BakıĢ”, (ed.F. Daim-S.Ladstätter), Bizans Döneminde Ephesos, Ġstanbul, 2011, 29-46. Lagona 1994, Sebastiana Lagona, “Aiolis Kymes‟si”, Aslantepe, Hierapolis, Iasos, Kyme, Türkiye‟deki Ġtalyan Kazıları, Ankara, 1994, 143-173. Leake 1830, W. M. Leake, Travels in the Morea, Vol. 3, London, 1830.

281

Lechat- Radet 1887, H. Lechat- G. A. Radet, “Notes de géographie ancienne. I. La ville d'Aegae en Éolie”, Bulletin de correspondance hellénique. Volume 11, 1887, 391-404. Lempriére 1794, J. Lempriére, Bibliotheca Classica sive, Lexicon Manuale Qumonima Propria Pleraque apud Scriptores Graecos & Romanos Maxime Classicos Obvia Illustrantur, Leemhorst, 1794. Leroy 1971, A. J. Leroy, “La renaissance de l'Église syriaque aux XIIe-XIIIe siècles (süite et fin)”, Cahiers de civilisation médiévale 14e année (n°55), Juillet-septembre 1971, 239-255. Lightfoot-Arbel-Böhlendorf-Arslan-Roberts-Witte-Orr 2004, C. S. Lightfoot, Y. Arbel, B. Böhlendorf-Arslan, J. A. Roberts, J. Witte-Orr, ”The Amorium Project: Excavation and Research in 2001”, Dumbarton Oaks Papers 58, 2004, 355-370. Magdalino 1993, P. Magdalino, The Empire of Manuel I Komnenos, 1143-1180, Cambridge University Press, 1993. Malay 1984, H. Malay, Manisa ve Denizli Ġllerinde Epigrafik AraĢtırmalar. 2. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1984, 99-103. Mango 2008, C. Mango, Bizans Yeni Roma Ġmparatorluğu, (çev. G. Güven), YKY, Ġstanbul, 2008. Marangoni 2007, C. Marangoni, Svpplementvm Etymologicvm Latinvm I, Edizioni Universitό Trieste, 2007. Megaw-Jones 1983, A. H. S. Megaw- R. E. Jones, “Byzantine and Allied Pottery: A Contribution by Chemical Analysis to Problems of Origin and Distribution”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 78 (1983), 235-263. Mentelle 1813, E. Mentelle, Geographie Classique et Elementaire: Partie Ancienne ou Description du monde Connu des Grecs et des Romains, Paris, 1813. Mercangöz-Doğer 2009, Z. Mercangöz-L. Doğer, “KuĢadası, Kadıkalesi/Anaia Bizans Sırlı Seramikleri”, I. Arkeometri ÇalıĢtayı, Türkiye Arkeolojisi‟nde Seramik ve Arkeometrik ÇalıĢmalar (7-9 Mayıs 2009), Ankara 2009, 83-101.

282

Mercangöz 2013, Z.Mercangöz, “KuĢadası, Kadıkalesi‟nde Geç Bizans Çağı Ticari Üretimlerine iliĢkin Arkeolojik Bulgular”, Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar, KuĢadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları IĢığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar, Ġstanbul, 25-58. Michailidou 1999, M. Michailidou, “Byzantine Pottery from the Kastellorizo Shipwreck”, Byzantine Glazed Ceramics, (ed.D.Papanikola-Bakirtzi), Atina, 1999, 143-157. Mitri 2006, C. De Mitri, “Ceramica d‟importazione (V-VI sec.d.C.) nel Basso Salento Problemi di distribuzione”, Latomus Revue d‟études Latines, 2006, 434- 457. Müller 1831, Joanne Vilelmo Müller, Lexicon Manuale Geographiam Antiquam et Mediam cum Latine Tum Germanice Illustrans, In Usum Scholarum, Lipsiae, 1831. Mocanu 2011, M. Mocanu, “ Consideratii Privind Ceramica de Masă de la (L)Ibida. Studiu de Caz. Sectorul Extramus Vest III”, Peuce, S.N. IX, 2011, 225- 252. Morgan 1942, C. H. Morgan, The Byzantine Pottery, Volume XI, Cambridge 1942

Morris 1995, R. Morris, Monks and Laymen in Byzantium 843-1118, Cambridge University Press, 1995. Murphy-Poblome 2012, E. A. Murphy, J. Poblome, ”Technical and Social Considerations of Tools from Roman-perirod Ceramic Workshops at Sagalassos (Southwest Turkey): Not Just Tools of the Trade?”, Journal of Mediterranean Archaeology 25.2, 2012, 197-217. Ostrogorsky 1959, G. Ostrogorsky, “Byzantine Cities in the Early Middle Ages”, Dumbarton Oaks Papers 13 (1959), 45-66. Ostrogorsky 1999, G. Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1999. Ökse 2012, T. Ökse, Önasya Arkeolojisinde Çanak Çömlek, Teknik Özellikler, Biçimler, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Ġstanbul 2012

283

ÖzdaĢ 2007, H. ÖzdaĢ, “Ege ve Akdeniz Bölgeleri Sualtı AraĢtırması 2005 Yılı ÇalıĢmaları”, 24. AraĢtırma Sonuçları Toplantısı II, Ankara 2007, 433- 450. ÖztaĢkın 2013, M. ÖztaĢkın, Stratonikeia ve Lagina Kazılarında bulunan Bizans Dönemi Seramikleri (2008-2010 yılları). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü yayınlanmamıĢ doktora tezi, EskiĢehir 2013. Öztürk-Kavaz 2010, N. Öztürk-B. Kavaz, “Zeytinliada Kazısı 2008 Yılı ÇalıĢmaları”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, 2010, 493-510. Papanikola Bakirtzi-Nakirtzi-Mavrikiou-Bakirtzis 1999, D. Papanikola-Bakirtzi- F. N. Mavrikou-CH. Bakirtzis, Byzantine Glazed Pottery in the Benaki Museum, Atina, 1999. Papanikola-Bakirtzi, Zekos, D. Papanikola-Bakirtzi, N. Zekos, Еθσαιωκέλε θερακηθή σζηεροβσδαληηλώλ τρόλωλ από ηε Θράθε, Απόπεηρα αλάγλωζες αλαζθαθηθώλ εσρεκάηωλ. Θεζζάιοληθε. (2007) Parman 1989, E. Parman, “The Pottery from St. John‟s Basilia at Ephesos”, BCH, Supp.XVIII Recherches sur la céramique Byzantine (Ed. V. Déroche, J.M.Spieser),Paris,277-289. Parthey 1866, G. Parthey, Hieroclis Synecdemus et Notitiae graecae episcopatuum, Berlin 1866. Philothéou-Michailidou 1989, G. Philothéou-M. Michailidou, Plats Byzantines provenant d‟une epave pres de Castellorizo. BCH, Suppl. XVIII. Recherches sur la céramique Byzantine (Ed.V.Déroche, J.M.Spieser). Paris. Diffusion de Boccard, 173-176. Photius, Bibliotheca (ed. I. Bekkeri), (University of Toronto Library-1973, 1824. Pirker 1989, S. Pirker, Kleinasien Kirchliche Organisation des Byzantinischen Reiches (4.-15. Jahrhundert)/Asia Minor Ecclesiastical Organisation of the Byzantine Empire, TAVO 12 (Wiesbaden 1989). Plinius, Naturalis Historia (The Natural History of Pliny) (ed. J. Bostock-H. T. Riley), Vol.I-II, London, (Bohn‟s Classical Library) 1893. Pococke 1743, R. Pococke, A Description of the East, and some other Countries Vol.II, Part II, London, 1743.

284

Polat 2002, Y. Polat, Daskyleion‟da MÖ.8.-5.yüzyıllar Arasında Gri Seramik, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, yayınlanmamıĢ doktora tezi, Ġzmir, 2002. Poulos-Papademetrios 2003, N. Poulos-Papademetrios, “Mesobyzantine keramike apo ten Krete: 9th-12th aionos, VIIe Cngrés International our la Céramique Médiévale en Méditerranaé Thessaloniki (Ed.Ch.Bakirtzis), Atina, 211- 226. Price-Gaddis 2005, Richard Price-Michael Gaddis, The Acts of the Council Chalcedon, Liverpool University Press, 2005. Quatember vd. 2008, U. Quatember, A. Waldner, M. Pfisterer, M. Aurenhammer, “Die Grabung des Jahres 2005 beim Nymphaeum Traiani in Ephesos”, Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes Band 77, Wien 2008, 265-318.

Quercia vd. 2011, A. Quercia, A. Johnston, A. Bevan, J. Conolly-A. Tsaravopoulos, “Roman Pottery From an Intensive Survey of Antikythera, Greece”, The Annual of the British School at Athens, 106/1, 2011, 47-98. Radt 2002, W. Radt, Pergamon. Antik Bir Kentin Tarihi ve Yapıları, 2002. Ramsay 1881, W. M. Ramsay, “Contributions to the History of Southern Aeolis”, The Journal of Hellenic Studies, Vol.2, 1881, 271-308. Ramsay 1960, W. M. Ramsay, Anadolu‟nun Tarihi Coğrafyası (çev. M. PektaĢ), Ġstanbul, 1960. Redford vd. 2010, S. Redford, S. Ikram, E.M.Parr, T. Beach, Excavations at Medieval Kinet, Turkey: A Preliminary Report. Ancient Near Eastern Studies, 38, 58-138. Reinach 1881, S. Reinach, “Une forteresse grecque à Nimroud-Kalessi (cf. p. 511)”, Bulletin de correspondance hellénique. Volume 5, 1881, 131-136. Reinach- Pottier 1882, S. Reinach-E. Pottier, “Fouilles dans la nécropole de Myrina. Topographie de Myrina”, Bulletin de correspondance hellénique Volume 6, 1882, 197-209. Rice 1958, D. T. Rice, “The Byzantine Pottery”. The Great Palace of the Emperors, Second Report (1958) Edinburg, 110–120.

285

Rose 2008, C. B. Rose, “Separating Fact From Fiction ın the Aiolian Migration”, Hesperia 77 (2008), 399-430. Rosser 2001, J. H. Rosser, “Thrakesion”, Historical Dictionary of Byzantium, 2001, 397. Rudolph-Sheehan 1979, W. W. Rudolph- M. C. Sheehan, ” Excavations at Porto Cheli and Vicinity Preliminary Report V: The Early Byzantine Remains”, Hesperia 48, 1979, 294-324. Ruggieri 1996, V. Ruggieri, “A historical Addendum to the episcopal Lists of Caria”, Revue des études byzantines, tome 54, 1996, 221-234. Sanders 1989, G. D. R. Sanders, Three Peloponnesian Churches and Their ımportance for the Chronology of Late 13th and 14th Century Pottery In the Eastern Mediterranean”, BCH Suppl XVIII, 189-199. Sanders 1993, G. D. R. Sanders, “Excavations at Sparta: The Roman Stoa, 1988-91 Preliminary Report, Part 1: (c) Medieval Pottery”, The Annual of the British School at Athens 88, 1993, 251-286. Sanders 2008, G. D. R. Sanders, "The medieval pottery," içinde Ayios Stephanos: Excavations at a Bronze Age and Medieval Settlement in Southern Laconia, W. D. Taylour and R. Janko, 389–410. London. Sazanov 1997, A. Sazanov, Les Amphores de L‟Antiquité tardive et du Moyen Age: continuié ou rupture? Le cas de la Mer Noire. La céramique Médiévale en Méditerranée”, Actes du VIe congres de l‟AIECM 2. Aix-en Provence, 87-102. Sazanov 2000, A. Sazanov, ”Les ensembles clos de Chersonese De La Fin Du VIe- Troisieme Quart du VIIe Siecles: La Chronologie de la Ceramique”, Les Sites Archéologiques en Crimée et au Caucase Durant L‟Antiquité Tardive et le Haut Moyen-Age, Boston, Leiden, Köln, 2000, 123-149. Scott-Kamilli 1981, Scott-D. C. Kamilli, “Late Byzantine Glazed Pottery from Sardis”, XV ACIEB, Athenes, Septembre 1976, II, Athenes, 1981.

Scotti 1821, V. N. Scotti, Della Rarita Delle Monete Antiche di tutle le forme e metalli trattato compilato, Livorno, 1821. Sekban 2007, B. Sekban, Antandros Yamaç Ev Terra Sigillata Buluntuları, Ege

286

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, , yayınlanmamıĢ doktora tezi, Ġzmir. Sevin 2001, V. Sevin, Anadolu‟nun Tarihi Coğrafyası 1, TTK yayınları VI. Dizi- Sayı 50, Ankara, 2001. Sezgin 2011, Y. Sezgin, “Antik Çağda Pergamon Aigai ĠliĢkileri”, International Bergama Symposium c.I, Ġzmir 2011, 75-86. Shkodra 2006, B. Shkodra, “Ceramics From Late Roman Contexts in Durrës”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 101, 2006, 427-457. Skartsis 2009, Chlemoutsi Castle Peloponnese: Its Pottery and Its Relations with the West (13th-early 14th c.), VI. Ottoman and Greek Studies, Birmingham, 2009. Skylitzes, John Skylitzes, A Synopsis of Byzantine History 811-1057, (çev. John Wortley), Cambridge University Press, New York, 2010. Smith 1860, W. Smith, “Hierocles”, A New Dictionary of Greek and Roman, Biography, Mythology and Geography, New York, 1860. СМОКОТИНА 2008, А. В. СМОКОТИНА, “КЕРАМИЧЕСКИЙ КОМППЕКС ВТОРОЙ ПОЛОВИНЫ VI в. ИЗ РАСКОПОК г. БОСПОРА”, Materials in Archaeology, History and Ethnography of Tauria 14, 2008, 103-144. Spieser 1996, J. M. Spieser, Die byzantinische Keramik aus der Stadtgrabung von Pergamon, Forschungen Band 9 (1996).

Stanica 2012, A. Stanica, “Tipologia Amforelor Bizantine Descoperite În AĢerzarile din Nordul Dobrogei”, PEUCE, S.N. X, 2012, 53 - 80 Stewig 1968, R. Stewig, Batı Anadolu‟nun Kültürel GeliĢmesi: Kartografik Bilgiler, 1968. Strabon, Geographika Antik Anadolu Coğrafyası Kitap XII-XIII-XIV, (Çev. A. Pekman), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Ġstanbul, 2000. Talbot 1998, A. M. M. Talbot (Ed.), Byzantine Defenders of Images: Eight Saints Lives in English Translation, Dumbarton Oaks Papers, 1998.

287

Taylor-Megaw 1951, J. Du Taylor- A.H.S. Megaw,“Cypriot Medieval Glazed Pottery”, RDAC 1937-1939, Nicosia. 1951, 1-13 Tsanana 2003, A. Tsanana, “The Glazed Pottery of Byzantine Vrya (Vrea)”, VIIe Congrés International our la Céramique Médiévale en Méditerranaé Thessaloniki (Ed.Ch.Bakirtzis). Atina, 245-250. TaĢlıalan-Drew Bear 2006, M. TaĢlıalan and T. Drew-Bear, Fouilles de L‟Agora de Smyrne: Rapport sur la campagne de 2005. Anatolia Antiqua, Eski Anadolu 14:309–361. Texier 1862, C. Texier, Asie Mineure, Description Geographique, Historique et Archéologique, Paris, 1862. Tok 2007, E. Tok, “On ikinci ve On Üçüncü Yüzyılların Sosyopolitik Ortamında YeĢeren Bir Savunma Ağı: Neokastra”, I. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans AraĢtırmaları Sempozyumu (Bildiriler), (25-28 Haziran), Ġstanbul, 2007, 303-311. Topoleanu 2003, F. Topoleanu, “La diffusion de la ceramique d‟Asie Mineure ά Halmyris”, Les céramiques en Anatolie aux époques hellenistique et romaine. Actes de la table ronde d‟Istanbul, 22-24 mai 1996. Varia Anatolica XV (ed.C.Abadie-Reynal), 2003, 210-217. Totten 2012, D. M. Totten, ” A Late Antique (late 6th-7th c.) Burnished Ware Assemblage from Villamagna (Anagni, FR)”, Produzioni ceramiche e commerci nell‟Italia centrale tra romani e longobardi (III-VIII secolo) 5- 7 Ottobre 2012 (poster) Treadgold 1995, W. Treadgold, Byzantium and Its Army 284-1081, 1995. Turtledove 1982, H. Turtledove, The Chronicle of Theophanes Anni Mundi (602-813), Pennsylvania, 1982. Tulunay 2010, E. T. Tulunay, “Nif (Olympos) Dağı AraĢtırma ve Kazı Projesi: 2008 Kazısı”,31. Kazı Sonuçları Toplantısı, (25-29 Mayıs 2009), 2. Cilt , Ankara 2010, pp. 387-408. Türker 2009, A.Ç. Türker, “Early Christian and Byzantine Archaeology on the Valleys aronud Madytos”, Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ, AKVAD Yayınları, Ankara ,2009, 51-74.

288

Ünal 2001, H. R. Ünal, Birgi Tarihi, Tarihi Coğrafyası ve Türk Dönemi Anıtları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Sanat Eserleri Dizisi/309, Ankara, 2001. Ünaler, Akkurt, Doğer, Kozakova 2013 Ünaler, M., Akkurt, S., Doğer, L & Kozakova, KuĢadası, Kadıkalesi/Anaia Kazısından Ġnce Sgraffito ve Kazıma-Sgraffito (Kaba Sgraffito) Seramiklerin Analitik KarĢılaĢtırması/ Comparison of Byzantine Fine Sgraffito and Incised-Sgraffito (Coarse Sgraffito) Ware from KuĢadası, Kadıkalesi/Anaia Excavation. Z. Mercangöz (Ed.). Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar/Byzantine Craftsmen- Latin Patrons, KuĢadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları IĢığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar/Reflections from the Anaian Commercial Production in the Light of the Excavations at Kadıkalesi nearby KuĢadası içinde (s.91-100). Ġstanbul:Ege.

Vaag 2003, L. E. Vaag, “The Making of Phocaean Red Slip Ware Bowls”, Les céramiques en Anatolie aux époques hellenistique et romaine. Actes de la table ronde d‟Istanbul, 22-24 mai 1996. Varia Anatolica XV (ed.C.Abadie-Reynal), 2003, 203-207. Vallauri vd. 2003, L. Vallauri, d‟Archimbaud, Parent, Richarté La circulation des céramiques Byzantines, Chypriotes et du Levant Chrétien en provence, languedoc et corse du Xe au XIVe siécle, VIIe Congés Internaitonal our la Céramique Médiévale en Méditerranaé Thessaloniki (Ed. Ch. Bakirtzis), Atina, 137-152. Vionis-Poblome-Waelkens 2009, A. K. Vionis, J. Poblome, M. Waelkens, ” Ceramic and Daily Life in Medieval Sagalassos, sw Anatolia (ca.650-1250 AD)”, Archaeology of the Countryside in Medieval Anatolia (ed. T. Vorderstrasse, J. Roodenberg) Pihans 113, 2009, 191-213. Vionis-Poblome-Waelkens 2009a, A. K. Vionis, J. Poblome, M. Waelkens, “The Hidden material culture of the Dark Ages. Early medieval ceramics at Sagalassos (Turkey): new evidence (ca 650-800), Anatolian Studies 59, 2009, 147-165.

289

Vionis-Poblome-De Cupere-Waelkens 2010, A. K. Vionis, J. Poblome, B. De Cupere, M. Waelkens, “A Middle-Late Byzantine Pottery Assemblage from Sagalassos: Typo-Chronology and Sociocultural Interpretation”,Hesperia 79, 2010, 413-464. Vionis 2013, A. Vionis, “Considering a Rural and Household Archaeology of the Byzantine Aegean: The Ceramic Spectrum”, Pottery and Social Dynamics in the Mediterranean and Beyond in Medieval and Post- Medieval Times, BAR International Series 2557 (2013) 25-40. Vroom 2005, J. Vroom, ”Medieval Pottery from the Artemision in Ephesus: Imports and Locally Produced Wares”, Spätantike und Mittelalterliche Keramik aus Ephesos,Archäologische Forschungen Band 13, 2005, 17-49. Waage 1933, F. Waage, The Roman and Byzantine Pottery”, Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens, Vol. 2,No. 2, The American Excavations in the Athenian Agora: First Report, 279-328. Waksman and Spieser 1997, S. Y. Waksman-J. M. Spieser, “Byzantine Ceramics Excavated in Pergamon: Archaeological Classification and Characterization of the Lokal and Imported Productions by PIXE and INAA Elemental Analysis, Mineralogy, and Petrography”, Materials Analysis of Byzantine Pottery. Ed. Henry Maguire. Dumbarton Oaks Trustees of Harvard Uni. Washington, D. C. 1997.

Waksman et François 2004-2005, S. Y. Waksman et V. François, “Vers une redéfinition typologique et analytiquede céramiques byzantines du type Zeuxippus Ware”, BCH 128 (2004-2005),129.2, 87-182. Waksman and Wartburg 2006, S. Y. Waksman-M. L. von Wartburg, “ Fine Sgraffito Ware, Aegean Ware”, and other wares: new evidence for a major production of Byzantine ceramics”, RDAC (2006), 369-388.

Waksman 2013, Y. Waksman, “Anaia Seramik Üretimlerinin Tanımlanması ve Dağılımı: Kimyasal Analiz Yoluyla Bir Ön YaklaĢım”, (Ed. Z.Mercangöz) Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar, KuĢadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları IĢığında Anaia Ticari Üretiminden Yansımalar, Ġstanbul, 101-112.

290

Wartburg 2001, M. L von Wartburg “Bowls and Birds: Some Middle Byzantine Glazed Bowls from Swiss Private Collections”, ed. J. Herrin, M. Mullet, C. Olten-Froux, Nosnic. Festschrift for A.H.S. Megaw, British School at Athens Studies 8 (2001), Laden, 116-125.

Wartburg 2003, M. L. von Wartburg, “Cypriote Contacts with East and West as Reflected in Medieval Glazed Pottery from the Paphos Region.” in: VII. Congrès International sur la Céramique Méditerranée Thessaloniki, 11-16 Octobre 1999 Chronologies, PRAKTIKA, Atina 2003, 153-166.

Χерсон 1991, Византийсй Υерсон, Каталог выставки, ред.И.С. ЧИЧУРОВ, МОСКВА 1991.

Yılmaz 2007, Z. Yılmaz, Spatantike sigillaten aus Priene. Byzas 7: Çanak: Late Antique and Medieval pottery and tiles in Mediterrenean Archaeological contexts (Ed. B. Böhlendorf-Arslan; A. O. Uysal, J. Witte-Orr), Ġstanbul, 123-130.

291

292

293

294

295

296

297

298

299

300

301

302

303

304

305

306

307

308

309

310

311

312

313

314

315

316

317

318

319

320

321

322

323

324

325

326

327

328

329

330

331

332

ÖZGEÇMĠġ Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Sanat Tarihi Hacettepe Üniversitesi 2005 Y.Lisans Sanat Tarihi Ege Üniversitesi 2010 Doktora Sanat Tarihi Ege Üniversitesi 2014

Eğitim Doktora: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bizans Sanatı Anabilim dalı, Ġzmir Tez: “Aigai (Aiolis) Kazısı Bizans Dönemi Seramik Buluntuları” Yüksek Lisans: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bizans Sanatı anabilim dalı, Ġzmir Tez: “KuĢadası, Kadıkalesi‟ndeki Bizans Dönemi TaĢ Eserleri” Lisans: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Ankara Tez: “Demre (Myra) Aziz Nikolaos Kilisesi 1989-2004 Delikli Levhalar”

Alan ÇalıĢmaları: 2011- Prof. Dr. Ersin Doğer baĢkanlığında yürütülen Aigai kazılarında ekip üyeliği 2008-2010 Prof. Dr. Zeynep Mercangöz baĢkanlığında yürütülen Kadıkalesi/Anaia kazılarında ekip üyeliği 2001-2005 Prof. Dr. S. Yıldız Ötüken baĢkanlığında yürütülen Demre/Myra Aziz Nikolaos Kilisesi kazılarında ekip üyeliği

Bilimsel AraĢtırma Projeleri: 2008-2010 “Antik dönemde Marmaris/Bozburun Yarımadasındaki (Karia Khersonessosu) Tarımsal ve Endüstriyel Üretim Teknolojileri IĢığında Bölgenin Ticari ĠliĢkileri: Bybassos Modeli” baĢlıklı TÜBĠTAK Projesi (108K119) (Bursiyer) (Proje Yürütücüsü: Doç. Dr. A. Kaan ġenol)

Bilimsel yayınlar 1. Y. Ötüken, “2003 yılı Demre-Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve Duvar Resimlerini Koruma-Onarım-Belgeleme ÇalıĢmaları”, içinde E. Armağan, “TaĢ ve Mermer Buluntular” Kültür Bakanlığı, 26. KST I, Konya 2004, 115- 116. 2. Y. Ötüken, “2005 yılı Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve Duvar Resimlerini Koruma Onarım ÇalıĢmaları”, içinde E.Armağan, “TaĢ ve Mermer Buluntular”, 28. KST II, Çanakkale 2006, 163-164. 3. Y. Ötüken- E. Armağan, “Myra-Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve Duvar Resimlerini Koruma Onarım-Belgeleme ÇalıĢmaları 2005”, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, ANMED Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri, 2006–4, s. 41–45.

333

Özet

Aigai antik kenti, günümüzde Yeni ġakran‟ın on yedi kilometre doğusunda, Köseler Köyü-Gün Dağı üzerindeki konumuyla Köseler Kalesi, Nemrut Kale olarak bilinir. Aigai‟da Prof. Dr. Ersin Doğer baĢkanlığında 2004 yılından itibaren sistemli kazı çalıĢmaları sürdürülmektedir.

Kazı çalıĢmalarında Bizans dönemine ait mimari ve buna bağlı olarak beliren küçük buluntu grupları çoğunlukla, Demirkapı sektöründeki kilise, Bouleuterion‟un güneydoğusu, Agora‟nın kuzeyinde bulunan 2 no.lu Sarnıç ve Akropolis düzlüğünde yer alan 1 no.lu Sarnıç‟ta tespit edilmiĢtir.

ÇalıĢma konusunu oluĢturan Aigai kazı çalıĢmalarında ele geçen Bizans dönemi seramik buluntuları en yoğun, kullanım evreleri olasılıkla Hellenistik-Geç Bizans dönemlerini kapsayan sarnıçlarda ele geçmiĢtir.

Aigai kazılarında toplam 374 adet seramik buluntu kataloğa alınmıĢ ve değerlendirilmiĢtir. Kırmızı ve beyaz hamurlu seramikler olmak üzere iki ana baĢlık altında incelenen seramik buluntular, hamur tipi ve rengi, form tipolojileri, astar ve sır özellikleri ile bezeme tekniği ve motif repertuarına göre tanımlanmıĢtır. Form ve bezeme açısından benzer örnekler eĢliğinde tarihlendirme önerisinde bulunulmuĢtur. Buna göre Aigai‟daki mal grupları arasında en erken 4. yüzyılın ikinci yarısı-6. yüzyıl sonlarına ait kırmızı astarlı seramikler (LRW) ile sırlı gruptan 12. yüzyıl ortası-13. yüzyılın ilk yarısına ait Ege tipi Kazıma/Sgraffito seramikler, 12.yüzyıl sonu-13.yüzyıla ait Zeuksippus Ailesi I-II ve Slip boyalı mal grupları, geç 12.-13.yüzyıla ait Mangan- Kahverengi Leke Dekorlu, 13.yüzyıl YeĢil-Kavuniçi Leke Dekorlu ve 13.yüzyılın ikinci yarısı-14.yüzyıl baĢı (1300) YeĢil Leke dekorlu mal grupları bulunur. Perdahlı, Mika astarlı ve astarsız olmak üzere üç baĢlık altında değerlendirilen sırsız grubu için 12.- 13.yüzyıl önerilebilir. Az sayıda ele geçen beyaz hamurlu sırlı mal grubu (GWW IV), 12. yüzyılın ikinci yarısı-13. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenebilir. Hamur analizi yapılmaksızın büyük olasılıkla kırmızı astarlı kaplarda Phokaia, sırlı kaplarda Sardes, Pergamon üretimleri; sırsız kaplarda da olasılıkla yine yakın coğrafyanın üretimleri Aigai‟da kullanılmıĢ olmalıdır.

334

Abstract

The ancient city of Aigai, nowadays known as Köseler Kalesi or Nemrut Kalesi, is located on the Gün Dağı mountain at Köseler village, seventeen kilometers east of Yeni ġakran. Since 2004 systematic excavations have been carried out at Aigai under the direction of Prof. Dr. Ersin Doğer. The excavations have yielded architectural remains of the Byzantine era and related groups of small finds which mainly have been retrieved at the church in the Demirkapı sector, southeast of the Bouleuterion, cistern no. 2 north of the Agora and cistern no. 1 on the Acropolis plateau. Most of the Byzantine ceramic finds that are subject to this study have been found in the cisterns nos. 1 and 2 which have apparently been in use from the Hellenistic Period until the Late Byzantine era. A total of 374 ceramic finds from Aigai have been cataloged and evaluated. They have been examined as two main groups, the red and white clay groups and described by considering the type and color of clay, the typology of shapes, the characteristics of slip and glaze, the techniques of decoration and the repertoire of motives. Dating has been attempted by comparison to examples similar in form and decoration. Accordingly, Late Roman Ware dating from the second half of the 4th to the end of the 6th century presumably are the earliest ceramics among the Aigai groups. The group of glazed ware includes Aegean Ware from the mid 12th to the first half of the 13th century, wares of the Family of Zeuxippus Family I – II type and groups of Slip- Painted Ware from the end of the 12th to the 13th century, Purpur-Brown Stained Ware from the late 12th to the 13th century, Green and Orange Stained Ware from the 13th century and Green Stained ware from the second half of the 13th to the beginning of the 14th century (1300). The unglazed ware which is suggested to date to the 12th and 13th centuries is attributed to three groups such as Burnished-Pattern Ware, Mica Dusted Ware and Coarse Ware. Clay analysis has not been carried out, but it can be concluded that the Late Roman Ware was most likely produced in Phokaia, for the glazed ware Sardes and Pergamon are suggested as production centers and the unglazed vessels used in Aigai probably were made in local sites in the region.

335