Mungiako DIAGNOSIRAKO DATUAK
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
MUNGIAko DIAGNOSIRAKO DATUAK DATU OROKORRAK Mungian 12.126 lagun bizi ziren 1996an. Mungia, Mungialdea deitutako eskualdean kokatuta dago, Bizkaiko Foru Aldundiaren Lurralde-Planak araututakoaren arabera. Eskualdeko udalerririk handiena da eta eskualde burua. Mungialdea eskualdea 9 udalerrik osatzen dute. 1996ko zentsuaren arabera, 19.050 lagun bizi dira bertan. Eskualdeko biztanleen bi heren baino gehiago Mungian bizi dira. Hortaz, udalerririk handiena da eta eskualde burua. Biztanle-kopurua: 12126 Eskualdea: Mungialdea Euskaldunen % Bakio Lurraldea: Bizkaia %50-70 %70-90 Maruri/Jatabe > 90 Mungia Meñaka Gatika Laukiz Arrieta Fruiz Gamiz-Fika 1 Biztanleriaren egitura, adinaren arabera Biztanleak 0-19 20-64 ³65 MUNGIA Guztira Guztira % Guztira % Guztira % Bizkaia 1.140.026 232.149 20,4 729.087 64,0 178.790 15,7 Plentzia-Mungia 39.813 8.948 22,5 25.403 63,8 5.462 13,7 Mungia 12.807 3.077 24,0 8.152 63,7 1.578 12,3 Biztanleria, jatorriaren arabera Biztanleak MUNGIA Guztira Sedentarioak Barne-migratzaileak Etorkinak Guztira % Guztira % Guztira % Bizkaia 1.140.026 543.909 47,7 329.800 28,9 266.317 23,4 Plentzia- 39.813 16.015 40,2 20.457 51,4 3.341 8,4 Mungia Mungia 12.807 6.077 47,5 5.275 41,2 1.455 11,4 1 EUSTAT estatistika erakundeak Plentzia-Mungia eskualdea du erreferentziatzat. Mungialdea baino udalerri gehiago hartzen du Plentzia-Mungia eskualdeak. 15 udalerri dira guztira: Mungialdeko udalerriez gain, Barrika, Gorliz, Lemoiz, Plentzia, Sopelana eta Urduliz. 1 Hizkuntza-gaitasuna, 1996 Mungiako 10 lagunetik 6 (%58,8) euskaldunak dira, hau da, euskaraz ondo hitz egin eta ulertzeko gauza dira. Beste hamarren bat (%12,4), gainera, elebidun hartzaileak dira, hots, ondo hitz egin ez arren ondo ulertzeko gaitasun dute. Bilakaera, gainera, positiboa izan da eta euskaldunen portzentajeak, 1981etik 1996ra bitartean, apur bat gora egin du (2,1 puntu); erdaldun elebakarren portzentajeak, berriz, behera egin du (3,1 puntu). Elebidun hartzaileen artean ia ez da aldaketarik izan. Hizkuntza-gaitasuna (MUNGIA) Competencia lingüística (MUNGIA) 1981 1996 %56,1 %58,8 %12,0 %31,9 %12,4 %28,8 Euskalduna kEuskaldune s Elebidun hartzaileak Bilingües pasivos Erdaldun elebakarrakErdaldunes monolingües Hizkuntza-gaitasuna, adinaren arabera Euskaldunen proportziorik handiena zaharrenen eta gazteenen artean dago. Izan ere, 60 urtetik gorakoen artean eta 19 urtetik beherakoen artean euskaldunak %60tik gora dira. Nabarmentzekoa da 15 urtetik beherakoen artean, 4 gaztetik 3 euskaldunak direla. Adin-tarte horretan, gainera, dago erdaldun elebakarren proportziorik txikiena (%11); portzentajerik handienak helduek dituzte, 30 eta 59 urte bitartekoen artean herena baino gehiago erdaldun elebakarrak baitira. Hizkuntza-gaitasuna 1996, adinaren arabera Adina / Edad (MUNGIA) >= 85 80 - 84 ZAHARRAK 75 - 79 VIEJOS 70 - 74 65 - 69 60 - 64 55 - 59 HELDUAK Eusk 50 - 54 ADULTOS 45 - 49 Bil 40 - 44 Erd 35 - 39 30 - 34 25 - 29 20 - 24 15 - 19 GAZTEAK 2 10 - 14 JOVENES 5 - 9 Hizkuntza-gaitasuna 1996, auzoaren arabera Mungiako auzo guztietan euskaldunak auzokideen erdia baino gehiago dira. Euskaldunen portzentajerik handiena duen auzoa Billela-Atxuri da (%72,15). Guztira Euskaldunak Elebidun hartzaileak Erdaldun elebakarrak Mungia 12126 58,81 12,36 28,83 Mungia-Basozabal 2168 53,18 12,73 34,09 Mungia-Billela-Atxuri 1174 72,15 8,69 19,17 Mungia-Hirigunea 8784 58,41 12,76 28,83 3 EUSKARA ONDORENGOETARATZEA FAMILIA BIDEZKO JARRAIPENA Hizkuntza-bilakaeraren tipologia Mungian euskaldun zaharrak erdaldun zaharrak baino gehiago dira, 18 puntuko aldearekin. Euskaldun gehienak euskaldun zaharrak dira, hau da, etxean jaso dute euskara eta, noski, gaur egun gorde egiten dute. Euskaldun berrien portzentajea, hau da, ama-hizkuntza euskara ez den beste hizkuntza bat izan dutenak, oro har, txikia da (%8); are txikiagoa da elebidun hartzaileena (%4), hau da, etxean euskara gaztelaniarekin batera jaso dutenena. MUNGIA Hizkuntza-bilakaeraren tipologia (1996) Euskaldun zaharrak %46,64 Erdaldun zaharrak %28,17 Guztiz erdaldunduak %0,66 P. erdaldunduak %2,77 Elebidun hartzaileak %4,08 P. euskaldun berriak %9,59 Euskaldun berriak %8,08 Hizkuntza-bilakaeraren tipologia, adinaren arabera Euskaldun zaharren portzentajeak behera egiten du adinarekin batera. Zaharrenen artean euskaldun zaharrak %60tik gora diren bitartean, 40 urtetik beherakoen artean, gazteagoak barne, portzentajea %40 inguruan egonkortu egiten da. Jatorrizko elebidunen eta euskaldun berrien artean, berriz, alderantzizko joera dago. Adin-taldea zenbat eta gazteagoa izan, portzentajea orduan eta handiagoa da. Gainera, hamar urteren buruan, euskaldun berrien kopurua nabarmen igo da. Esate baterako, 5-9 eta 10-14 urte bitartekoen artean, euskaldun berriak, lau eta bost aldiz areagotu dira. 5-9 urte bitarteko 5 haurretik batek MUNGIA euskara etxetik kanpo jaso du. Hizkuntza-bilakaeraren tipologia, adin-taldeka %100 Erdaldun zaharrak %90 Castellanofono s %80 G. erdaldunduak T. castellanizados %70 P. erdaldunduak %60 P. castellanizados P. euskaldun berriak %50 Neo-vascof. parciales %40 Euskaldun berriak Neo-vascofonos %30 Jatorrizko elebidunak %20 Bilingues de origen %10 Euskaldun zaharrak Vascofonos %0 >85 75-79 65-69 55-59 45-49 35-39 25-29 15-19 5-09 4 80-84 70-74 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 Adin-taldeak / Grupos de edad Etxeko hizkuntzaren erabileraren tipologia, 1996 Mungiako biztanleen ia erdiek (%48,1) euskaraz hitz egiten dute etxean. Hiztunen tipologiaren arabera, berriz, erabilera aldatu egiten dela ikusiko dugu. Hori horrela, euskaldun zaharrek batez ere euskara erabiltzen dute etxean, hirutik bi dira (%67,2) eta gaztelaniarekin batera mintzatzen direnak lautik bat (%26,8). Jatorriz elebidunak eta euskaldun berriak, ostera, oso gutxi dira nagusiki euskaraz hitz egiten dutenak (%8,5 eta %4,1, hurrenez hurren). Euskaldun berriek eta partzialki euskaldun berriek nagusiki gaztelania hutsean jarduten dute (%80,7 eta %88,7 hurrenez hurren). Partzialki euskaldun berrien artean ez du inork euskara hutsean hitz egiten etxean. Hala ere, azpimarratu behar da partzialki erdaldunduen artean, ia erdiek euskara eta gaztelania, biak erabiltzen dituztela. Euskaldun zaharrak Jatorriz Elebidunak Euskaldun berriak Vascófonos Bilingües de origen Neo-vascófonos %67,2 %15,2 %68,1 %8,5 %4,1 %6,0 %80,7 %23,4 %26,8 Partzialki euskaldun berriak Partzialki erdaldunduak Neo-vascófonos parciales Parcialmente castellanizados %49,7 %11,3 %0,3 %88,7 %50,0 Aktiboak Aktiboak Pasiboa Activos elebietanActivos en las kPasivo dos s Etxeko hizkuntza, euskaldunen dentsitatearen arabera Etxeko euskaldunen dentsitatea %80tik gora denean baino ez da nagusiki euskaraz hitz egiten etxean. Dentsitatea txikiagoa denean euskararen erabilerak behera egiten du nabarmen. Izan ere, etxeko euskaldunak familiako erdia baino gutxiago direnean, etxean nagusiki gaztelania hutsean aritzen dira. 100 96,35 90 83,49 80 71,33 72,45 70 60 Euskara 50 42,61 Biak 39,31 40 Gaztelera 30 24,29 21,32 17,92 20 15,28 10 6,23 4,08 0,03 1,72 1,23 0 <25 25-44 45-59 60-80 >80 DENTSITATEA/ DENSIDAD (%) 5 IRAKASKUNTZA Mungian 5 ikastetxe daude, 3 publiko eta 2 pribatu. Mungiako eskolaume gehienak ikastetxe publikoetara doaz (%62,8). 2000-01 ikasturtean, Mungiako ikastetxeetan 2728 ikasle matrikulatu ziren. Ikasle gehien dituzten ikastetxeak Mungia Institutua (ikasle guztien %34,2) eta Larramendi Ikastola (%31,6) dira. IKASTETXEA SAREA Ikasleak A B D CEP LAUKARIZ LHI PUBLIKOA 84 3,1 84 100,0 CEO LEGARDA ALDE LHI PUBLIKOA 696 25,5 58 8,3 76 10,9 562 80,7 IES MUNGIA BHI PUBLIKOA 932 34,2 403 43,2 103 11,05 426 45,7 GUZTIRA PUBLIKOAK PUBLIKOA 1712 62,8 461 26,9 179 10,5 988 57,7 CPEIP FUNDACION ESCUELAS PRIBATUA 155 5,7 0 155 100 0 VENTADES HLHIP CPEIPS LARRAMENDI IKASTOLA PRIBATUA 861 31,6 0 0 861 100 HLBHIP GUZTIRA PRIBATUAK PRIBATUA 1016 37,2 0 0 155 15,3 861 84,7 MUNGIAKO IKASTETXEAK GUZTIRA 2728 100 461 16,9 334 12,2 1849 67,8 GUZTIRA Taulan agertzen den moduan, hiru ereduak ematen dituzten bi ikastetxe daude: Legarda Alde eta Mungia Institutua, biak publikoak dira. Beste bi ikastetxeetan D eredua baino ez dago: Laukariz (publikoa) eta Larramendi Ikastola (pribatua). Azkenik, Ventades ikastetxe pribatuak B eredua du. Hizkuntza Normalkuntzako programak Mungiako Legardalde herri ikastetxean (Lehen Hezkuntzako Ikastetxea) hizkuntza-normalkuntzako programetarako 9 ordu-liberazio eskaini ditu Hezkuntza Sailak. Horren arabera, ikastetxeak Hizkuntza Normalkuntzako Arduradun Teknikoa izendatu du irakasle bat hizkuntza normalkuntza proiektua kudeatzeko eta dinamizatzeko. Irakaskuntza ez unibertsitarioaren bilakaera 1983-84/2000-01 Hezkuntzan hizkuntza-ereduak ezarri zirenetik D ereduak etengabe gora egin du eta A ereduak, berriz, behera. D ereduaren gorakada eta A ereduaren beherakada proportzionalak izan dira. B ereduak hazkunde txikia izan badu ere, antzeko portzentajeetan mantendu da azken 18 urteotan eta, gaur egun, A ereduaren zertxobait azpitik dago. %100 %90 %80 %70 $ $ $ $ ! $ $ %60 ! $ $ $ D $ $ $ %50 ! $ ' B ! $ $ $ !A+X %40 ! ! $ ! %30 $ ! ! ! $ ! ! ! ! ! %20 ! ! ' ! %10 ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' %0 1983-84 1985-86 1987-88 1989-90 1991-92 1993-94 1995-96 1997-98 1999-00 6 1984-85 1986-87 1988-89 1990-91 1992-93 1994-95 1996-97 1998-99 2000-01 Ikasturtea Haur Hezkuntzaren bilakaera, 1983-84/200-01 Haur Hezkuntzan, D ereduaren nagusitasuna erabatekoa da ereduak ezarri zirenetik, B ereduan dihardutenak gero eta gutxiago dira eta A ereduan ia ez dago inor matrikulaturik. Haur-hezkuntzaren bilakaera, MUNGIA %100 %90 %80 $ $ $ $ $ $ $ %70 $ $ $ $ $ $ $ $ %60 $ $D $ %50 $ ' B !A+X %40