[p.407] emineas, sic ut quantum literis et eloquentia Historiae Deorum Gentilium uales, tantundem etiam in administranda DE MERCVRIO, IRIDE, SOMNO, familia, et in facultatibus uel tibi a maioribus INSOMNIIS, traditis, uel abs te auctis, diligens ac splendidus AD ALBERTVM LOLLIVM, in ista adhuc iuuenili et florenti aetate pater SYNTAGMA NONVM. familias existimeris. Accipe igitur hoc ipsum, Lolli, Lollia quo domus superbit, quod diu optasti, nostrum qualecunque Hunc nostrum tibi dedico libellum, Syntagma: in quo uidebis, qualis a gentibus Est quo Mercurius deus repostus. fuerit existimatus deus Mercurius. Sed magis, Hunc tu suscipias, legas, et ornes, quod uereor, audaciam meam ridebis, qui Qua polles nitida elocutione, homo cum sim tam imbecillium uirium, et Cultus prodeat ut uirum per ora. pene conclamatae ualetudinis, et mediocris (si LILIVS GREGORIVS GYRALDVS non etiam multo infra) literaturae, ausus sim Alberto Lollio suo, S.P.D. tantum onus subire. nam omnem pene Inuitasti tu me saepe, Lolli charissime, tuis antiquitatem euoluere necesse fuit, in tanta literis, et muneribus illis quidem mihi explicanda materia. Sed in tam longo gratissimis, ut meorum aliquid scriptorum tuo articulorum morbo, et podagrae otio, quid nomini darem, quod nostrae inter nos agendum fuit? Sineremne me penitus confici amicitiae omnibus testimonio esset. Ego uero doloribus? Volebam in his etiam uideri me cum aliis plurimis de causis, tum hac hucusque uixisse, nec penitus interiisse. An assecutus id distuli, quod mea scripta non talia sunt, ut fuerim, tu cum Ferino, et caeteris Academiae aliquid tibi uel dignitatis, uel nominis ad tuae eruditis, et candide censentibus, posteritatem addere possint: cum satis id tibi iudicatote. Ego certe, quantum potui, effeci: et utrunque, uel generis nobilitate, uel studio indies etiam plura efficiam, ne totum me optimarum artium comparatum sit. Quis enim dolores et infortunia abstulisse uideantur. Vale. Lolliorum familiam ignorat, a priscis usque MERCVRIVS. temporibus illustrem extitisse? Et ad nostram Mercurius a Latinis dictus, a Graecis ῾Ερµῆς usque aetatem uiros subinde praeclaros cum uocatur, sermonisque deus ab antiquis domi forisque, hoc est, et literarum studiis, et credebatur. Mercurius enim dictus medicurrius negotiis gerendis, tum armis etiam et militia quidam, ut ait Arnobius, hoc est, quasi medius protulisse? Commemorarem ex diuersis currens: quod sermo medius inter homines sit. temporibus aliquos, atque etiam qui hoc ipso Et ideo ῾Ερµῆς graece, id est interpres tecum florent, nisi tu hanc partem esses nuncupatus: unde et interpretatio, ἑρµηνεία, praeclare executus, qui a Caesaris et Augusti quae proprie ad sermonem pertinet. Quam ob usque aetate, et supra etiam, seorsum rem fuerunt qui Mercurium scripserint, uel permultos historia eleganti stilo a te perscripta maxime ob hanc causam diuinum habitum, (ut audiui) complexus es. Tu uero a teneris quod nullo manus aut pedum officio usque pueritiae unguiculis ita literis et moribus, indiguerit: sed solis uerbis, quae uellet, ita praecipue sub M. ANTONIO diceret, ut ab omnibus plane intelligeretur. Et ANTIMACHO, uiro in utraque lingua propterea etiam mercibus praeesse putabatur, eminentissimo profecisti, ut inter ciues nostros quia inter uendentes et ementes sermo sit tibi et eloquentia et eruditione honestum medius. Ideo et Festus ait: Mercurius a locum compararis. Sed quando uideo te indies mercibus est dictus. hunc etenim negotiorum id a me efflagitare, statui te tuo desiderio omnium existimabant esse deum. hac ratione diutius non frustrari, et me hoc ipso nexu alas ei in capite et pedibus [p.409] antiqui absoluere. Composui his diebus multi studii et assignauere, id scilicet significare uolentes, lectionis de Deis et eorum cognominibus uolucrem per aera ferri sermonem. Ideoque et pleraque Syntagmata, quorum quod de Nuntius dictus, quoniam per sermonem omnia Mercurio [p.408] confeci, tuo nomini dare cogitata enunciantur: Auctor Augustinus in constitui, his praecipue de causis. Nam cum is septimo de Ciuitate dei. Ammianus uero deus existimatus sit a gentibus, non literarum scribit, Iulianum Caesarem nocte dimidiata modo, et studiorum ac eloquentiae, sed et semper exurgentem ex tapete et xysira, quam opum et thesaurorum praeses, et tu in his uulgaris simplicitas Susurnam appellat, occulte omnibus non parum, bonorum iudicio Mercurio supplicasse, quem in mundo uelociorem sensum esse, motum mentium quod scrutando et inquirendo [p.410] foetus in suscitantem, theologicae prodidere doctrinae. lucem producat. Iuniorem quoque effingebant Mercurios quinque M. Cicero in tertio de antiqui Mercurium, quoniam non senescit Natura deorum enumerat, quem et Arnobius oratio: et quadratum, propter firmitatem, et est secutus: Vnus, inquit, Coelo patre, Die ueri sermonis robur. Galenus etiam matre natus est, cuius obscenius excitata Pergamenus in Suasoria (si libellus est natura traditur, quod aspectu Proserpinae legitimus) Mercurium, inquit, ut orationis commotus sit. alter Valentis et Phoronidis parentem, et artium omnium auctorem, in filius, is qui sub terris habetur: idem aliam effigiem quam fortunae effinxerunt, tum Trophonius. tertius Ioue tertio genitus, et pictores, tum plastae. effingunt enim iuuenem Maia, ex quo et Penelope Pana natum ferunt. formosum, non tamen fucatum, aut comptum, quartus Nilo patre, quem Aegyptii nefas sed natiua quadam uirtutis specie, uultu hilari, habent nominare. quintus, quem colunt acribus oculis, in basi quadrata, quae stabilitatis Pheneatae, qui argentum inuenisse, et Argum et firmitatis figura est: tum caetera, quae in dicitur interemisse, ob eamque causam eius dei commendationem, et asseclarum Aegypto praefuisse, atque Aegyptiis leges ac comitumque subiungit. Sane Plutarchus in Isi literas tradidisse. hunc Aegyptii Θὼθ appellant: et Osiri, Mercurium scribit corpore esse eodemque nomine primus anni mensis apud γαλεάγκωνα, quam uocem Galenus apud eos uocatur. haec quidem Cicero. Lactantius Hippocratem in libro de Articulis sic tamen grammaticus in Thebaidos libro quarto, interpretatur: Galeancones, inquit, dicuntur, ex Carbilii sententia quatuor tantum Mercurii qui a primo natali die humeros habent nomine numerat, unum Iouis et Maiae filium, breuiores. dictos uideri ait, a γάλης, id est felis alterum Coeli et Diei, tertium Liberi et seu mustelae similitudine. quamquam non Proserpinae, quartum Iouis et Cyllenes, a quo laborandum putat in uocabulis, dummodo sit Argus occisus: quem ob hanc ipsam causam eorum sensa teneamus. Miror Coelium graeci profugum dicunt, Aegyptiis uero literas nostrum quodam suo opusculo de rebus demonstrasse. Non hic refero Hermeten, id Aegyptiacis inscripto, γαλιαγκῶνα ῾Ερµῆν est Mercurium Trismegiston, quia eius uitam exposuisse albicubitum. grammatici quoque inter Poetas retuli. Scribit Fulgentius: nonnulli galiancona interpretantur, qui iusto Mercurium ueteres dici uoluere, quasi mercium breuiorem habeat cubitum. Sed cur hic non curam. Plato uero in Cratylo, et eum exponens addam, uarie me de hac uoce notasse? nam et Proclus, ῾Ερµῆν ab eo quod est ἔρειν καὶ Galeanchena quidam, alii Gylianchena legunt, µήσασθαι, quod loqui excogitauerit et ut in Gylio Hercule attingam, et copiosius in machinatus sit, interpretati sunt, quasi εἰρέµην. Carcini poetae uita monstraui. Vidi in libro Nunc uero nos, ait Proclus, ut est uidere, Antiquitatum, Mercurii imaginem hoc modo nomen adornantes, ῾Ερµῆν uocamus. nam et effictam: filo quidem corporis iuuenili, facie Iris ipsa uidetur nuncupata, quod nuncia sit. imberbi, cum alis supra aures. nudus uero haec illi pluribus, quos et Phurnutus secutus, et totus, praeterquam quod in dorso palliolum hoc amplius: uel dictus, inquit, ἀπὸ τοῦ ἔρυµα habere uidebatur. dextera marsupium ἡµῖν εἶναι, hoc est, ab eo quod sit nobis continebat, quod supra caput hirci iacebat: propugnaculum, seu munimentum. sinistra uero caduceum praeferebat, ad pedes Phauorinus ῾Ερµῆν dictum ait, ἀπὸ τοῦ εἴρω, illius gallus et hircus suberant. Lucro insuper et quod est annuncio, ex quo ᾽Ερεὰς nomen, ut mercimoniis Mercurium praefecerunt antiqui, Αἰνέας: et adiectione µ, ῾Ερµέας, ex quo unde illi cognomina ᾽Εµπολαῖος et (ut etiam ῾Ερµῆς. nam plerunque graeci µ assumunt aliqui) ᾽Εµποραῖος, et Κερδῶος. quin etiam literam, in informationibus uocabulorum, ut ἑρµεῖα, καὶ ἑρµαῖα lucra uocantur et thesauri, ille pluribus exemplis ostendit. Ideo uero qui praeter expectationem contingunt, Maiae et Iouis filius dictus est, hoc est, τοῦ νοῦ quomodo in Sophistis Philostratus, et καὶ τῆς φρονήσεως, quod uidelicet ex utroque, Phurnutus in Mercurio accipere uidentur. mente scilicet et prudentia, oratio ducatur: uel, Quin et de inuentis thesauris participem ut Phurnutus ait, ideo Maia natum, id est ex Mercurium facere ueteres soliti fuere. Huic speculatione inquisitioneue. nanque Μαῖα, hoc deo Romani mense maio rem diuinam est obstetrix, quae obstetricandi officium faciebant, eiusque statuae plerique marsupium parturientibus gerit, ea ratione appellata est, suspensum adhibebant, ut Macrobius et Suidas notant. Literas etiam Mercurius inuenisse medicinam, testudinem, id est chelym: sed et dictus est, ut M. Cicero et Aristides tradunt. fidium tres uoces, acutam, grauem, et mediam, Tertullianus Septimus quoque in libro de a tribus anni Aegyptiorum partibus, aestate, coronis: Mercurius, inquit, literas enarrauit, hyeme, et uere. Quare cum in uita tot et tanta necessarias (confitebor) et commercii rebus, et inuenerit, Graeci Κοινὸν ῾Ερµῆν, id est nostris erga deum studiis: sed et si neruos communem Mercurium uocauere. Hinc idem in sonum strinxit, non negabo, et caetera. Lucianus in Votis: Ergo, inquit, quod maxime Addit et Diodorus, pondera et mensuras, et in promptu sit, communem Mercurium dicunt. quaestum ex mercatura facere instituisse: id Sed et eodem nomine illum appellarunt quod et ipse apud Plautum ostendit. Ad haec Aristides orator, et Plutarchus, item Phurnutus Homeri quidam expositores in [p.411] et Hesychius. In prouerbium enim exiit Κοινὸς penultimo Odysseae non modo literas ῾Ερµῆς de iis qui aliquid in commune Mercurium inuenise tradunt, sed et musicam, inueniunt: quod et Erasmus notauit. Sed et in et palaestram, et geometriam. Ideoque ducendis sortibus, primam ait Hesychius huius τετράγωνον in gymnasiis ueteres effinxisse, dei nomine duci. Quin et in carnibus etiam qua de re infra nonnihil dicemus. Palaestram distribuendis ac diuidendis, prima pars insuper ipsius filiam fuisse legimus, de qua sic Mercurii sors, id est, ῾Ερµοῦ κλῆρος apud Lactantium. Cum aliquando, inquit, appellabatur, ut Iulius Pollux libro sexto Mercurius somnum caperet, quidam dormienti [p.412] scriptum reliquit. Sed qui dei tetendit insidias: qui conata peregisset, nisi communes, quiue deus communis dicerentur, eum filia Palaestra excitasset. qui cum odio referemus in Martis cognominibus. Addamus terrae migrasset ad coelum, creditus est et hoc loco de pictura aliquid. Iuuenis obiisse, quo facto iniuriosam meruit effingebatur hic deus. hinc Lucianus in libello sepulturam: unde Statius libro secundo de Sacrificiis, eum pubescentem describit, et Thebaidos primam ducentem lanuginem: quod et paulo Pollutamque suo despectat Phocida busto. ante ex Galeno dixi. Ad haec ei et talaria et alas Porro hanc Mercurii filiam Palaestram, in pedibus, id est πέδιλα adhibuere, ea causa Philostratus in Arcadia luctam inuenisse (ut Phurnutus ait) quod sermo aera tranat. scribit. Sed et in palaestris Mercurius, ut ait unde et Homerus τὰ ἔπη πτερόεντα, hoc est, Phornutus, cum Hercule colebatur: quod cum alata uerba dixit. Et Orpheus in eius hymno ratione fortitudo moderanda sit. Qui enim ui Πτηνοπέδιλον uocauit: hoc est, qui alata talaria corporis sola nituntur, rationemque, quae artes haberet. Sed Fulgentius: Pennata, inquit, talaria in uita inuexit, negligunt, his admodum illud habent, quod negotiantium pedes ubique quispiam decenter dixerit, δαιµόνιε, φθίσει σε pergendo quasi pennati sunt. Pingitur τὸ σὸν µένος: hoc est, Daemonie, perdet te praeterea cum galero alato, et cum talaribus, et robur tuum. Sed et ipsum deum furandi artis, petaso in pedibus. caduceumque in manibus et furti inuentorem legimus. unde et illi interdum fingitur, nunc uirgam, nunc falcatum cognomentum Κλέπτης, ut docet Phurnutus. gladium habens, id est Harpen, et (ut dixi) Κλῶπα etiam ideo nuncupatum ait Suidas. marsupium plerunque attribuere. L. Apuleius Idem et ∆όλιος dictus, id est, doli et fraudis de Asino aureo, Mercurium ita libro decimo artifex. Prudentius, effingit. Puer, ait, luculentus, nudus, nisi quod Expertes furandi homines hac imbuit arte ephebi chlamyde sinistrum tegebat humerum, Mercurius Maia genitus. flauis crinibus conspicuus: inter comas eius Hoc idem et Fulgentius. Horatius in eo aureae pinnulae simul coniunctae hymno quem ex Alcaeo extulisse ferunt, in prominebant, cum caduceo et uirgula. quo de Mercurio agit elegantissime, Vergilius plane et ipse in quarto Aeneidos ita Mercuri facunde nepos Atlantis. effingit, quem totum non modo legere, sed etiam Ille patris, inquit, magni parere parabat ediscere, ualde est precium operae. Sunt et qui Imperio, et primum pedibus talaria nectit addunt, eundem praestigiatorum artem Aurea, quae sublimem alis, siue aequora excogitasse: sed et rebus nomina imposuisse, supra et uerba in ordinem redegisse, et deorum Seu terram rapido pariter cum flamine cultum et sacra instituisse, astrorum et siderum portant. cursus obseruasse, numerosque excogitasse, et Tum uirgam capit, hac animas ille euocat antiquiores scriptores tetrada, id est Orco quaternarium huic deo adscripserint, ut cum Pallentesque, alias subtristia tartara mittit. aliis docet Martianus. Dat somnos, adimitque, et lumina morte Cyllenius in primis Mercurius dictus est, a resignat: Cyllene monte Arcadiae, quod in ultimo Illa fretus agit uentos, et turbida tranat Odysseae grammatici notant, in quo monte et Nubila. nutritus et diuersatus est: a Philostrato tamen His non dissimila Statius Papinius primo in Olympi uertice natus describitur, et eius libro Thebaidos, sed uterque ab Homero ibidem furta, boum in primis: qua de re et desumpsit. Huic deo porro gallum attribuere, Horatius apud nos, et Ouidius. Vel ideo quod literati et negotiatores uigilare habent Cyllenius est appellatus, quod somnum necesse, nec totam somno fas est consumere animantibus conciliet, ut qui potestatem noctem. Mercurii insuper statuis uiatores κυλλήδων habeat. Κυλάδες enim particulae solebant lapidum aceruos accumulare, ut sunt, quae sub oculis sunt. unde et Attici singuli singulos adiicerent: id innuentes, ut ait κυλοιδιᾶν dicunt, cum palpebrae seu oculorum Phurnutus, uel ita deum honorare, re scilicet ea genae intumescunt, id quod prouenire solet ex quae ad praesens sit in promptu et obuia: uel nimio, uel item ex minimo somno. Sed hac de quod ita uiam uideantur repurgare, ne ad re Graeci plura. A Vergilio Cyllenius ales, in lapides caeteri uiatores offendant: uel quod eo quarto appellatus est: lapidum cumulo statua dei notior Hic primum paribus nitens Cyllenius alis. praetereuntibus fieret. Alii in orationem ipsam Item Cyllenia proles: ut, referunt, quae ex minimis particulis consistat. Materno ueniens ab auo Cyllenia proles. Sedenim et pastores Mercurium curare, testis Cyllius etiam uocatus Mercurius, per in Corinthiacis Pausanias, qui illius statuam ait syncopen, pro Cyllenio, ut qui de gentibus aeneam fuisse apud Lecheum sedentem, et scribunt apud graecos testantur, et Stephanus iuxta eum arietem: nam, inquit, Mercurius in primis. Cyllenius, inquit Festus, Mercurius praeter reliquos deos curare, et opibus augere dictus est, quod omnem rem sermo sine uidetur pastores: sicuti et Homerus [p.413] in manibus conficiat: quibus partibus corporis Iliade testatur, et Hesiodus, ut in Nomio qui carent κύλλοι uocantur. Ideoque Mercurio pluribus dicam. Sed et illud hoc tibi quadratum eum fingebant. alii uolunt sic loco cur non significem? Quod chemicae artis appellatum, quod in Cyllenia uia sit nutritus. professores sibi persuasere, Mercuriumque alii, quod in monte Arcadiae Cyllene, alii, quod uocauere uiuum argentum, quod Graeci a Cyllene sit nympha educatus. Sed et a hydrargyron, id est liquidum argentum regione Arcas a nostris dictus est. Statius. appellant, propter eius mobilitatem. [p.414] notissimum quippe est, metalla omnia ab ipsis Vocalis citharae repertor Arcas. chemiae artificibus planetarum uocabulis Martialis: uocitari. Verum non modo ab his, sed et a Cum quibus Alcides, et puer Arcas erat. Platonicis: id quod in Timaeo obseruant, Caducifer etiam Mercurius cognominatus nonnihil tamen euariantes. Quare cum ex ipso est. Mercurio, id est hydrargyro, maximos sibi auri Ouidius, et argenti thesauros spondeant, ego in epistola His se sustulerat paribus Caducifer alis. ad Antonium Thebaldeum, qua amicos meos Idem in Fastis: post Vrbis direptionem mihi non adesse posse Tartara iussus adit sumptis Caducifer alis. sum conquestus, de Antonio Visdomino, uiro De quo et Arnobius ait: Caduceator ille erudito, eius artis studioso, ita cecini: Cyllenius, in Algido fusus monte, uerborum Nec mihi Visdominus, Musis qui saepe excogitator, et nominum, et nundinarum, relictis mercium et commerciorum mutator, etc. A Demere Mercurio talaria, ne uagus erret, caduceo uero, quo uti fingebatur, dictus, cuius Nititur, et croceo corpus perfundere luto. formam apte Macrobius est executus. Sed hac de re satis. Quin et Κῆρυξ θεῶν, id est praeco deorum, Quinarium porro numerum scribit Baptista teste Phurnuto, dictus est: eaque annunciare Leo, diuinum hac re potissimum esse, et aiunt mortalibus, quae ab ipsis sunt deis. Et Mercurio artiumque deis attribui: cum tamen quidem κῆρυξ, id est praeco, uel caduceator, quoniam per uocem editam ea auditui Olympio hymno Mercurii etiam filiam assistant, quae per orationem significantur. ᾽Αγγελίαν legimus, quod et interpretes notant. Κήρυκες uero appellari, Pollux ait libro Χρυσόῤῥαπις ῾Ερµῆς, hoc est, auream octauo, a Ceryce Mercurii filio, et Pandrosae, uirgam gestans Mercurius cognominatus est, Caeropis filiae. Hinc fit κηρυκεῖον, id est teste Phurnuto. ut enim in huius libri initio caduceus. hinc et caduceatores dicti legati, qui diximus, uirga Mercurio attribuitur, de qua sic de pace mittuntur: et caduceus interdum in Odis Horatius: inuenitur pro pacis symbolo, in antiquis Tu pias laetis animas reponis praesertim nomismatibus. Plura de caduceo Sedibus, uirgaque leuem coerces Phurnutus, et Hyginus in Lyra, quam (ait) Aurea turbam, superis deorum Mercurius cum boues abegisse deprehensus Gratus, et imis. esset, Apollini dedit, et ab eo (inquit) uirgulam Et Virgilius in quarto Aeneidos ex Homero: quandam muneri accepit: quam manu tenens Tum uirgam capit, hac animas ille euocat Mercurius, cum proficisceretur in Arcadiam, et Orco, et caetera, ut supra meminimus. Haec uidisset duos dracones inter se coniuncto uero uirga pulcherrime fabrefacta dicebatur, corpore alium alium appetere, ut qui dimicare quod χρυσὸς plerunque non modo aurum inter se uiderentur, uirgulam inter utrunque significat, sed ut Athenaeus et Hesychius subiecit, itaque discesserunt. quo facto, eam tradunt, pulchrum denotat: ut Chryses, id est uirgulam pacis causa dixit esse constitutam. aurea Venus: et Χρυσήνιος Apollo, qui Nonnulli etiam cum faciunt caduceum, duos pulchras haberet habenas, a precio et dracones implicatos uirgula faciunt, quod pulchritudine ipsius metalli, cuius metalli et initium fuerat Mercurio pacis. unde Martialis, daemon Χρυσὼν (teste Hesychio) uocabatur. Cyllenes coelique decus, facunde minister, Addit et Athenaeus alia ex Pindaro, cum ait: Aurea cui torto uirga dracone nitet. Iustitiae facies et oculus aurei. Sane sunt qui Hinc et Mercurii exemplo athletas, et in Chrysorrhapin interpretentur, ab alapa et reliquis eiusmodi certaminibus uirgula usos flagello, propter ea Phurnuti uerba: ὅτι fuisse antiquos legimus. Sane de Mercurii uirga πολύτιµός ἐστι, καὶ ὁ ἐξ αὐτοῦ ῥαπισµὸς. hoc nos alibi plura. Isidorus certe et ipse ita scribit: est, quoniam honorificus est, et ex ipso Mercurius uirgam tenet, quae serpentes diuidit, flagellatio, seu correctio. id est uenena. nam bellantes et dissidentes Acacesius Mercurius etiam cognominatus. interpretum oratione sedantur: unde legati Homerum tradunt in sermone de Arcadibus pacis Caduceatores dicti. Iamblichus quoque in scripsisse, Acacum fuisse Lycaonis filium, a epistola ad Deuxippum: Reuera, inquit, deus quo Acacesium Arcadiae urbs, ut ait Pausanias quispiam fuit, qui hominibus dialecticam et Stephanus. Fuit uero Acacesii Mercurii ostendit, et e coelo demisit: uel ut quidam templum spectabile in urbe Megalopoli, iuxta dicunt, eloquens Mercurius, qui in manibus Philippi porticum. Sed et Acacesius collis, sub dialecticae symbolum gestat, serpentes scilicet quo urbs ipsa Acacesium, et Mercurii Acasesii se inuicem inspicientes, etc. Idem repetit et simulachrum ex lapide. Arcades enim Stobaeus in sermone de literis, id est περὶ constanter affirmant, ab Acaco Mercurium γραµµάτων. educatum. Sane et ᾽Ακάκητον inde uocatum ῎Αγγελος θεῶν ῾Ερµῆς, id est dearum puto, de quo sic Phurnutus. Et hoc nomine nuncius, Mercurius appellatus [p.415] est, teste Acaceton ipsum dicunt, cuius quidem hoc sit Phurnuto, quoniam deorum consilia signum, quod non ad male faciendum et cognoscimus ex iis affectibus et energiis, quae nocendum, sed ad seruandum potius factus est per orationem nobis inferuntur. hinc Orpheus sermo. unde et Hygiea, id est Salus illi ad Musaeum, ἡδ´ ἄγγελον οὐρανιώνον cohabitare dicitur. quibus ex uerbis patet eos ῾Ερµείαν κήρυκα. Huic deo hymnum etiam hallucinatos esse, qui secuti Aldinum Phurnuti Orpheus concinuit, cum thuris suffimento, codicem, legerunt ac scripserunt ᾽Ακώκυτον, et cuius hoc est initium, κλῦθί µου ῾Ερµεῖα ∆ιὸς cuspidatum et mucronatum interpretati [p.416] ἄγγελε. hoc est, Audi me Mercuri Iouis sunt. Cum uero mihi occurrit interdum, ut angele. Idem et Εὐάγγελος dictus est, ut tales errores castigem, ne tunc a me quaeras obseruat Hesychius. idem et ∆ιάκονος, id est illorum nomina, quos accuso. libenter enim, minister, quo modo et Latini quoque homo cum sim, magnis uiris parco. Ingenui appellant. Sane apud Pindarum in quopiam quippe hominis esse duco, parcere personis, Hermis statuis praecidissent. Ad has mutilas dicere de uitiis. statuas satyrice certe allusit Iuuenalis in octauo, Stilbon Mercurii stella a splendore cum quosdam Athenienses taxans, sola cognominata, ut M. Cicero, Martianus, nobilitatis inani ambitione nixos, et nulla Apuleius, caeteri asserunt. στίλβω enim uirtute praeditos, his comparat: splendeo est, et niteo. hanc stellam indicat At tu, inquit, Nil nisi Cecropides, truncoque Vergilius in illo, simillimus Hermae. [p.417] Quos ignis coeli Cyllenius erret in orbes. Sed ut rem planius agnoscas, de Hermis et Sane Stilbontis et Stilbonis casu patrio recte illud attende, quod antiqui Athenienses uirtutis dicimus: hinc etiam Stilba lucernae species, ergo huiusmodi largiebantur, quae publice per quae supra candelabrum poni solet, ut ex urbem totam, et priuatim ponebantur: cuius Phoenissis Aristophanis Iulius Pollux in post iam citatos, Demosthenes meminit in decimo declarat. Hoc lucernarum genere ex oratine κατὰ µειδίου, et ibi pluribus Vlpianus orichalco hoc tempore fere studiosi literarum rhetor. Sane et apud Ciceronem nec semel uti consueuere. obseruamus, ex Mercurio et Minerua statuas Maleuoli Mercurii signum, id est statuam, confectas, quae ad bibliothecarum ornamenta appellabant ideo, quod in nullius taberna ponerentur: uocat ille ῾Ερµαθηνὰς. Illud spectabatur. quod Festus scribit. demum et Graeci prodiderunt, a Pisistrato et Τετράγωνος ὁ ῾Ερµῆς dictus ab antiquis, id Hipparcho Hermas tota urbe erectas esse. est quadratus, ut paulo ante meminimus, quod unde ῾Ιππάρχειοι ῾Ερµαὶ dicti. Sed et quatuor eius inuenta putabantur: uel, ut ᾽Ανδοκίδου ῾Ερµῆς ad hoc conuenire uidetur. Phurnutus scribit, ea forma fingeretur ab Porro et ῾Ερµέρωτας etiam legimus, de statuis antiquis, quod sine manibus et pedibus ex Mercurio et Cupidine confectis, quorum quadratus facilius consistat. Et per hoc mentio apud scriptores. hinc et Hermae stabilitatem orationis, et constantem, non Penteliciani a Cicerone dicti, e marmore fluxam et mutabilem esse debere, ostendit. Attico, cuius meminerunt Strabo, Plutarchus, Macrobius uero de his: Pleraque, ait, et Theophrastus, sed et Plinius. simulachra Mercurii quadrato statu figurantur, Τρικέφαλος ῾Ερµῆς, idem qui et Τρικάρινος, solo capite insignita, et uirilibus arrectis. quam id est Triceps Mercurius, ab antiquis uocitatus, etiam speciem in solem transfert ipse cuius meminit Lycophron in Alexandra: Macrobius: illuc enim omnia numina deflectit. Nonacriates tricephalus laetus deus. Sic uero Sane quod uirilibus arrectis, ait, id etiam in dictus, ut interpretes scribunt, quod coelestis Artemidori libro Onirocriticon primo legimus: sit deus, et maritimus, et terrenus. Sed et Cum, inquit, aliquando in Cyllene essem, Seruius tres Mercurios posuit, terrenum, Mercurii simulachrum uidi, nihil aliud quam superum, et infernum, Ciceronis auctoritate pudendum naturali quadam ratione nixus. Sunt qui Tricephalum putent, quoniam confectum: et reliqua. Sed et Phurnutus de hac nonnunquam Hermae ita tricipites fiebant, ad eadem re ita: Prisci, inquit, seniores et barbatos uias ostendendas. in his enim suberant Hermas, habentes recta pudenda, faciebant: subscriptiones, quo scilicet uia illa ferret, et iuniores uero, et nondum barbatos, deiecta. quo alia, et alia. Memini et me tales uidere ex quin etiam Herodotus in secundo historiarum: marmore peruetustas: nam capita ad eam uiam Primi e Graecis (ait) Athenienses, a Pelasgis uersa erant. Philochorus et Isaeus orator de his edocti, statuas Mercurii erecta tenere pudenda meminit, et grammaticus Harpocration. factitauerunt. Porro hae statuae ἄποδες καὶ Existimant etiam nonnulli, inter quos ἄχειρες, id est sine pedibus et manibus, Hesychius, et Phauorinus, comice lusisse Hermae uocantur: quarum et adhuc multae Aristophanem, cum ait ἐν τριφάλητι, παρόσον conspiciuntur in antiquitatibus, quas una nocte τετρακέφαλος ῾Ερµῆς ἐν τῇ τριόδῳ. hoc est, deiectas Thucydides in sexto, et Plutarchus in quantum quadriceps Mercurius in triuio. Traxit Alcibiade, ac item in Nicia, et Aemylius et hoc in sua prouerbia Erasmus. ait enim Probus in Alcibiade, prodiderunt. quae res τρικέφαλον ῾Ερµῆν dictum uideri in ambiguos Alcibiadi negotium non paruum factitauit: in et ancipites, aut uehementer astutos. eum enim id crimen coniectum fuit. ῎Αµυκτος ῾Ερµῆς, hoc est, non initiatus, uel Hermocopidas uocatos tradit Pausanias profanus Mercurius. hoc nomine, teste grammaticus, qui caput, seu collum et pudenda Phauorino, Athenienses in Acropoli, hoc est in arce statuerunt. Erasmus in Prouerbiis protulit cito et manifeste apparuit. haec enim utraque hoc modo, ῾Ερµῆς ᾽Αµήθητος, id est indoctus, ad deum ipsum pertinent. propter enim uel infans: ipsumque prouerbium existimat, nominum facultatem τὸ ταχέως, id est cito: ubi quis fingit se rudem eius artis, cuius est propter uero diuinitatem, hoc σαφῶς, id est doctissimus, propterea quo Mercurius perspicue et manifeste interpretata est. ῾Ερµῆς eloquentiae et disciplinarum parens: uel quod enim nuncupatus est, propterea quod mystagogus, et mysteriorum praefectus fuerit. pacificator quidam sit, quia paci imperet, quod ᾽Αργειφόντης ῾Ερµῆς, hoc est, Argicida est dicere. Mercurius enim sermo est, et ratio. Mercurius cognominatus est, cum ab aliis Illud item Pausanias in Lexico ait, poetis, tum in primis ab Orpheo et Homero: Argiphontem cognominatum, quod serpentem non quod Argum, Ius Inachidis custodem occiderit, qui ἀργῆς appellaretur. Sed cum non interemerit, ut fabulis est proditum: sed a ascribat quomodo, et quando, hoc mihi sermonis potius, cui praeesse existimatur, nugatorium uidetur. Sed de Argiphonte, quam pernicitate. ᾽Αργὸν enim significat tum putaram, plura dixi. Harpedophorum uelocem, tum tardum, ut grammatici [p.418] Mercurium etiam appellatum legimus, ab obseruant, oratione uero ac sermone nihil Harpe falce, qua Argum mactasse ferunt. de uelocius. nam et ideo Homerus ἔπεα Harpe Ouidius, Hyginus, alii. πτερόεντα, hoc est, alata uerba dixit, atque Strophaeus, Στροφαῖος Mercurius ideo huic deo talaria et petasum antiqui cognominatus, quod negotia bene uertat, et atribuerunt. At Macrobius in Saturnaliis, uersurae praesit et mercimoniis: uel quod Argiphontes, inquit, cognominatus est, non subdolus sit, et uersipellis, quomodo illum quod Argum peremerit, quem ferunt per Plautus inducit. Hesychius et Phauorinus ambitum capitis multorum oculorum aiunt, quod ante ianuas statueretur, propter luminibus ornatum, custodisse Iunonis scilicet ianuae cardines: quod et in Pluto imperio Io Inachi filiam, eius deae pellicem, Aristophanis annotauimus, παρὰ τὴν θύραν conuersam in bouis formam, quam fabulam in Στροφαῖον ἱδρύσασθαί µε: Pone ianuam primis Ouidius est executus: sed sub Strophaeum me statuat, [p.419] ea uidelicet huiusmodi fabula Argus est coelum, luce ratione ut fures fur deus abigat. quo loco et stellarum distinctum, quibus inesse uidetur uis alia sunt Mercurii cognomina. Pollux etiam quaedam coelestium oculorum, et caetera. Strophaeum in carcere constituere uidetur, si Fulgentius existimat Argum hominem modo recte eius uerba expendimus. quempiam fuisse, a multis aliis hominibus Thoth Mercurius dictus est ab Alexandrinis, custoditum: astutis uidelicet, et uigilantibus. ait Eusebius de Praeparatione euangelicae, ab Pausanias Argicidam dictum ait, qui et Aegyptiis uero Thoyth, quod et Plato et Cicero ᾽Οφιοκτόνος fuerit, id est, serpenticida, quod affirmant. a quo et primus mensis, id est ἄργης serpens sit: uel quasi ἀργης ἀπὸ τοῦ September, appellatur, ut planius diximus in φονεύειν, id est purus ab occidendo. nam et libro de Annis et mensibus, etc. Plato in deus est pacificus. Phurnutus autem, seu Phaedro, quo loco Socrates loquitur: Audiui Cornutus, ad Georgium puerulum in libro de equidem, inquit, circa Naucratem Aegypti Natura deorum: Argiphontes, ait, dictus est, priscorum quendam fuisse deorum, cui dicata quasi ᾽Αργεφάντης, ab eo quod alba omnia sit auis, quam Ibim uocant, deo autem ipsi faciat apparere, et perspicua. Album enim nomen Theuth. hunc primum numerum et ἀργευὸν uocabant antiqui. Vel a uelocitate computationem inuenisse, geometriam et dictus, per antiphrasim etenim et ταχὺ ἀργὸν astronomiam, talorum insuper alearumque dicitur. Proclus apud Hesiodum in Ergis, ludos, literas: et caetera quae subdit, ne nos ᾽Αργειφόντης, inquit, ἤτοι ὁ ἐν ἀργῷ φωνῶν. nimii simus. Quin et idem Plato de eodem in Pacificus enim deus est, et ἀψευδὴς. Philebo agit. Sedenim et Thaautus, seu Recentiores uero, ὅτι ῎Αργον ἐφόνευσεν, τὸν Thautus uocatur a Phoenicibus, ut copiosius in πανόπτην, quod scilicet Argum occiderit, Lactantii quapiam annotatione ostendimus. totum oculeum. Nisus uero Chius, ἀπὸ τοῦ Caeterum Theutates etiam a Gallis et Barbaris διάγειν τὰς τῶν τελευτώντων ψυχὰς, quod dictus est. Lucanus, deducat animas defunctorum. Alias Hesychius Et quibus immitis placatur sanguine diro opiniones recitat: quod scilicet uel in Argo Theutates, horrensque feris altaribus Esus. primum apparuit, uel quod absoluit neces, uel Hesus quidam apud Lucanum cum afflatu ex lapide, cui adhaerebant plumbo detentae scribunt, et Martem interpretantur, ut aeneae lucernae. qui autem oraculum petebat, alibi dicemus. Lactantius in primo: Galli Esum uesperi illud adibat, et thure suffibat, et atque Theutatem humano cruore placabant. lucernae oleo complebantur, simulachrique ad Hinc ego putarim, id quod scribit Cornelius dexteram chalcum (denarii id nomen) in ara Tacitus de Germanis, Deorum maxime ponebat: tum ad dei aurem quicquid uolebat, Mercurium colunt, cui certis diebus, humanis insusurrabat, et simul manibus, ambabus quoque hostiis litare fas habent: de Theutate obturatis auribus, discedebat. hinc foro intelligi, quia priscis temporibus ex parte Galli dilapsus, ab auribus manus amouebat: et fuerant Germani. Porro quod scribit Cicero in quamcunque ille uocem audiuisset, id sibi tertio de Natura deorum: Qui si deus est, et oraculum arbitrabatur. Fuit et apud Aegyptios Orpheus et Esus dei sunt, matre Musa nati. Et eiusmodi Apidis oraculum, apud eius dei quanquam docti eam lectionem probent, ego templum. Agoraeum ideo in foro Mercurium tamen emendarim, et legerim libentius pro positum putat Eustathius, quod ibi diuinum Eso, Rhesum. nam ut in Musis nostris quiddam sit, et consultationi sacrum retulimus, Rhesum quidam Euterpes, quidam destinatum. Sane et Suidas notat, non modo Terpsichorae filium scripserunt. Theutatem et Mercurium forensem ᾽Αγοραῖον significare, Esum suppressis nominibus Tertullianus in sed et hominem qui in foro uersetur. Et cum Apologetico describit. ita enim ait, de humanis acuto accentu in antepenultima, diem signat, in uictimis agens: Maior aetas apud Gallos qua concio habetur. Porro et νοῦς ἀγοραῖος Mercurio prosecatur. Caesar libro sexto de mentem exilem denotat, inconsideratam, bello Gallico, mores eorum populorum minusque secretam ac tectam. Fuit et describens, cum de humanis uictimis aegisset, Agoraeus Iupiter, ut dictum est, item Agoraea ita subinfert: Demum maxime Mercurium Diana. colunt, huius sunt plurima simulachra, hunc ᾽Αγώνιος ῾Ερµῆς, Mercurius praeses omnium inuentorem artium ferunt, hunc certaminum, hoc nomine appellabatur, ut in uiarum atque itinerum ducem, hunc ad Isthmiis Pindarus, quo loco graeci expositores quaestus pecuniae mercaturasque habere uim id obseruant, et Hesychius. Idem et maximam arbitrantur. T. etiam Liuius libro ᾽Εναγώνιος cognominatus est, ut est apud sexto, tertiae Decadis in oppugnatione nouae Orpheum in hymnis, et in Pythiis Pindari id Carthaginis, ita scribit: Quod ubi Scipio in tradunt grammatici, quod non solum tumulum obuersus, quem Mercurium gymnasiis et ludis praesit, sed etiam lucri deus Theutatem appellant, aduertit multis partibus sit, unde utraque ratione illi Enagonii nudata defensoribus moenia esse, etc. Porro cognomentum conuenit. de Mercurio Aegyptio, et quae ab eo reperta Ταµίαν τῶν ψυχῶν, id est quaestorem sint, leges apud Diodorum Siculum libro animarum Mercurium, teste Laertio, primo Bibliothecae. [p.420] Pythagoras dicere solebat: atque ideo etiam ᾽Αγοραῖος ῾Ερµῆς, id est forensis Mercurius, uocari Ποµπέα, et Πυλαῖον, et Χθόνιον, hoc multis in locis colebatur, ut passim apud est (ut interpretatur Ambrosius) emissarium, auctores legimus, atque in primis in Attica, ut ianitorem, et terrenum: quod ipse ex Pausanias docet, et Philochorus apud corporibus, et ex terra et mari animas Hesychium. Idem Thebis a Pindaro immitteret, et puras quidem et purgatas in consecratus, una cum Apolline Boedromio: de excelsum: et caetera. lege Laertium. Phurnutus quo alias locuti sumus. De Agoraeo Mercurio quoque ideo Ψυχοποµπὸν nuncupatum et Phurnutus de Natura deorum, ait enim: scribit. At uero Theophilus Pompea uocatum Mercurius primus decenter dicitur ᾽Αγοραῖος, scribit, παρὰ τὸ πέµπω, id est mitto, eadem ἐπίσκοπος γὰρ ἀγοραόντων ἐστὶν. Lucianus ratione, in Ioue comoedo, ait eius templum fuisse apud Chthonius Hermes, a plerique infernus uariam, id est ποικίλην porticum. Fuit Pharis Mercurius, ab aliis terrenus [p.421] Achaiae urbe in medio foro Mercurii barbati interpretatus, uel terrestris. Vnde medicis simulachrum, quod fuit a Simulo Messenio, ut quibusdam iniectus est scrupulus in libello inscriptio indicat, dicatum. Vocatur uero a Hippocratis de Somniis, cum sacrificandum ait foro ᾽Αγοραῖος, iuxta quem fuit oraculum tale. deis Chthoniis, quos deos significet. Ante simulachrum ἑστία, id est focus situs erat Plutarchus in Quaestionibus Argiuis, morem fuisse tradit, ut statim post luctum Apollini Nonacriates etiam Mercurius uocatus est, ab sacrificent, XXX uero Mercurio terreno. nam Arcadiae urbe Nonacria. Lycophron in ut a terra mortuorum corpora, sic animas a Alexandra, Νωνακριάτης τρικέφαλος φαιδρὸς Mercurio suscipi, putabant antiqui. Mercurium θεὸς. hoc est, Nonacriata triceps hilaris deus. quidem cum alii, tum Homerus in Odyssea, et Meminit et Stephanus in libro de Urbibus. Lucianus, apud inferos statuerunt. ∆ιάκτορος ῾Ερµῆς, id est internuncius Notissimum quippe est, Mercurium et in coelo Mercurius, quod per orationem [p.422] et apud inferos potestatem habere. Hinc est sermonemque nostros sensus aliis illud Claudiani: edisseramus. Dictus autem, ait Phurnutus, ἀπὸ Atlantis Tegeaee nepos, commune profundis τοῦ διάτονος εἶναι καὶ τράνος, id est, uocalis Et superis numen, qui fas per limen et disertus, siue ἀπὸ τοῦ διαλέγειν τὰ utrunque νοήµατα ἡµῶν εἰς τὰς τῶν πλησίον ψυχὰς: id Solus habes, geminoque facis commercia est, quod sensa nostra referat in eorum animos mundo. qui prope sunt. Et ut Ioannes Grammaticus in Chthonii praeterea et Suidas in Χύτροι commentariis in Hesiodum ait, quod explicet meminit. de deis Chthoniis plenius alibi, hoc animae mentisque cogitationes, hoc est, τὰ τῆς est in Daemonibus, locuti sumus. Mercurii ψυχῆς, καὶ τοῦ ᾳοῦ ἐθυµήµατα. Propter quod Chthonii hymnus apud Orpheum extat, cum illi linguas sacrificabant. ∆ιάκτορον etiam thymiamate styracis, cui omnia attribuit quae nonnunquam a poetis uocatum legimus, et ab Mercurio inferno. Vnde forte uerba illa M. Homero in primis. Ciceronis in tertio de Natura deorum cum de Posygius Mercurius, cui deo Herculem secundo Mercurio agit, quem ait sub terris clauam suam dicasse perhibent, quae ex haberi, et Trophonium eum esse: de Chthonio oleastro confecta fuit, et postea etiam intelligemus, tametsi quidam Triphonium pullulasse fertur. Sed et alia tamen de Herculis legant. claua traduntur, quorum quaedam in Hercule Κριοφόρος ῾Ερµῆς, hoc est arietem ferens retulimus. Sunt uero qui eam aheneam Mercurius, a Tanagraeis hoc nomine cultus scribant, et ὁλόχαλκον, et χαλκοβαρὲς fuit. huius cognominis ratio ista. Mercurii ῥόπαλον uocitent. simulachrum erat, arietem in humeris ferens, Camillus Mercurius ab Hetruscis uocatus, id quod Chalamis antiquus artifex effecerat. est minister, ut Seruius apud Vergilium docet, Tradunt enim, quod circa urbis muros et Plutarchus in Numa. Pindari tamen et Mercurius arietem gestans, Tanagraeos Lycophronis commentarii Καδµίλον pestilentia liberarit: quae gestandi arietis Mercurium aiunt, a Boeotiis. Sed in consuetudo in eius celebritate seruabatur. Nam commentariis sane eruditis in Apollonii formosissimus iuuenis circum urbis moenia Argonautica, Casmilus appellari uidetur. idem agnum humeris ferebat, ut Pausanias auctor Varro de Lingua latina. Hinc Casmilus est. Fuit et deus quispiam Κριοφάγος nominatur in Samothracum mysteriis, deus nominatus, ut tradit Hesychius, cui de ariete quidam administer deis magnis. Verbum res sacra fiebat. Nihil de hoc praeterea graecum arbitror, quod apud Callimachum in comperi. poematis eius inueni. haec Varro, et alia. Πρόµαχος ῾Ερµῆς, id est propugnator Festus tamen ait, uocari nunc sacrorum Mercurius, ab iisdem Tanagraeis et cultus, et ministrum Camillum, nunc puerum ingenuum, cognominatus fuit, cuius et sacellum nunc etiam uas nuptiale. Ita enim scribit in habuerunt. Cum enim aliquando aduersus tertio: Cumeram uocabant antiqui, uas Euboeos belligerarent Tanagraei, is deus uisus quoddam, quod opertum in nuptiis ferebant, est pro eis pugnare, ut idem auctor Pausanias in quo erant nubentis utensilia: quod et tradit. Camillum dicebant, eo quod sacrorum Propylaeus Mercurius cognominatus, quod ministrum κάµιλλον appellabant. Idem in VI. eum Socrates philosophus cum Gratiis Flaminius, inquit, Camillus puer dicebatur confecit, ut idem scribit Pausanias. posuit et in ingenuus patrimus et matrimus, qui flamini Propylaeo Athenis, in arcis ingressu. Diali ad sacrificia praeministrabat. antiqui enim Pronaus etiam Mercurius, id est Protemplaris ministros Camillos dicebant. Alii dicunt, dictus est, quod ante templum Apollinis omnes pueros ab antiquis Camillos appellatos, Ismenii positus esset, simul cum Pallade. sicut habetur in antiquo carmine, cum pater filio de agricultura praeciperet: Hyberno enim mercator, et ἐµπολαῖος mercatorius et puluere, uerno luto, grandia farra Camille negotiator uocatur. cauponatorem sunt qui metes. Nec illud reticuerim, Isaacium uertant, ut apud Plutarchum in eo qui manifeste dicere, Mercurium Cadmum inscribitur, An principem oporteat maxime appellatum a Boeotiis: quod et Lycophronis philosophum disserere. Ita enim ait meis uersus innuit. Statius Tullianus de Vocabulis uerbis: Sed inelegantia et inexperientia rerum libro primo, ait dixisse Callimachum, communem Mercurium, et Empolaeum et Thuscos Camillum appellare Mercurium, quo mercenarium factum esse. Empolaei praeterea uocabulo significant praeministrum deorum. meminit Phurnutus, et Hesychius. Κερδῶος unde ait Macrobius tertio Saturnaliorum, autem, id est Lucrio dictus, alii quaestuosum Vergilium Metabum Camillam appellasse interpretantur, quod lucro praesit, ut iam filiam, Dianae scilicet praeministram, etc. ostensum est. eius meminit Plutarchus libro de Μηλοσσόος ῾Ερµῆς, hoc est, ouium custos Tranquillitate, et Phurnutus. unde et Orpheus et seruator Mercurius, quod deorum greges eum Κερδέµπορον nuncupat. Κλέπτης, id est custodire et augere credatur: id quod et in fur, est etiam cognominatus, quod oratio quasi Iliade Homerus innuit. [p.423] furari uideatur: adeo tacite in animos ᾽Εριούνιος ῾Ερµῆς cognominatus, quod hominum surrepit, et influit, ut eos quocunque ualde prosit hominibus ad lucra. ᾽Εριούνιος uelit trahat, et ab eis quod uelit extorqueat. enim, ualde utilis interpretatur. Aristophanes Mitto fabulam de gregibus sublatis Apollini, et in Ranis inducit Euripidem et Aeschylum de sagittis. Porro ∆όλιος uocatur, quod tragoedia certantes, ubi et Eriunii Mercurii imposturae et praestigiorum repertor mentionem fecit. hinc Phurnutus ait eum sic existimatus est, quod et supra est dictum. appellatum, ab eo quod µεγαλοφελὴς quidam Nomius Mercurius, teste Phurnuto, uocatus sit, hoc est, magnus auxiliator: et per est, a νόµω, id est lege, quod sicut imperat hyperbolen, ἀπὸ τοῦ ὀνεῖν, id est ab iuuando quae in hominum societate facienda sunt, τοὺς χρωµένους αὐτῷ. hinc et Σῶκος [p.424] ita etiam interdicit quae non facienda cognominatus, id est, ut idem intrerpretatus sunt: atque ita per quandam homonymian est Phurnutus, quod seruator existat transiuit et in orationum diligentiam. uel domorum: uel ut quidam aiunt, ut robustus et Nomius, quoniam et pastorum deus. Quin et potens. Et ᾽Ακάκητος, quia sermo non ad ei bucolium carmen consecratum a quibusdam malum, nec ad nocendum, sed ad seruandum est, quod Donatus in commentariis ait, ut potius inuentus est. unde et illi Hygeia Daphnidis patri pastorum principi. Sed et coniunctam dicebatur, ut dictum est. Hesiodus in Theogonia, Mercurium cum Hodius Mercurius cognominatus a uiis et Hecate stabulis praeficit, semitis, hoc est, ἀπὸ τοῦ ὁδοῦ, teste Stephano, ἐσθλὴ δ´ ἐν σταθµοῖσι σὺν ῾Ερµῇ ληΐδ´ et Hesychio, quod in eis statueretur, ad semitas ἀέξειν, monstrandas. Unde et Enhodius etiam βουκολίας τ´ ἀγέλας τὲ, καὶ αἰπόλια πλατέ´ nuncupatus, iisdem et Phurnuto testibus. quin αἰγῶν, etiam eodem nomine in Paro insula ποίµνας τ´ εἰροπόκων γ´ ὀΐων, θυµῷ γε nuncupatus erat, ut notat Hesychius. apud θέλουσα, Phurnutum tamen, in Aldi codicibus, non ἐξ ὀλίγων βριάρει, καὶ ἐκ πολλῶν µείονα Enhodium, sed Euhodium legimus. quod si sic θῆκεν. est, qui uiam bonam paret, interpretabimur. Hoc est, ut Mombricius Mediolanensis Porro et Enhodia Diana gentibus culta est, ut reddidit, suo loco ostensum est. Quid quod Mercurio comes it, stabulisque ῾Ηγεµόνιος ῾Ερµῆς, quod ducatum praestet, capellas, ut Priamo eunti ad Achillem, ut est apud Armentumque ferax, et oues augere Homerum. uel ut Phurnutus ait, ὡς αὐτῷ δέον putantur, εἰς πᾶσαν πρᾶξιν ἡγεµόνι χρῆσθαι, quod eo Ex modico multum, ex mulco facit ille deo duce opus sit in omni actione uti: et pusillum. caetera quae idem subiungit. Παράµµων ῾Ερµῆς, Parammon Mercurius, ᾽Εµπολαῖος, et Κερδῶος, et Κλέπτης, et nomen uidetur deductum esse ex harenis: ∆όλιος ῾Ερµῆς. Et Empolaeus quidem, quod cultus quidem in Libya, sed tamen et ei rem in auctionibus et mercimoniis praesit: ἔµπολος sacram Elei in Peloponneso faciebant, ut Pausanias etiam tradit. Quidam secuti figura non modo Graecis, sed Latinis etiam, ut exemplaria parum castigata, Paramnon uocant: apposito patris nomine filius subintelligatur. atque hi ex nostris. Alychmius Mercurius dictus est ab Alychme, Σφηνοπώγων ῾Ερµῆς Mercurius appellatus ubi colitur, ut Stephanus prodit. ab Alychme est, ut est apud Artemidorum Daldianum libro uero gentile nomen deflectitur, ut ἀκτὴ secundo Onirocriticon, quod scilicet cuneatam ἄκτιος, sic et Alychmius. Fuerunt et haec habere barbam fingeretur, quem imitari Mercurii cognomina, de quibus aliud nihil plerosque hoc tempore uidemus, in nutriendo accepimus, nisi quae ex scriptoribus graecis barbitio promisso et cuneato. nostra lectione collegimus, et praecipue Ales, et Alipes etiam a nostris, propter talaria Hesychii. uocatus est: ut illud in Priapeis, ῎Εννιος ῾Ερµῆς, Ennius Mercurius, in Chio Sub tunica uirgam num deus ales habet? cultus et nuncupatus. Ouidius, ᾽Επιθαλαµίτης ῾Ερµῆς, id est Nuptialis, in Alipedis de stirpe dei. Eadem quoque ratione Euboea cultus. uolucer appellatur, ut in illo Statii, Tegeaticus ᾽Επάκτιος ῾Ερµῆς, a Samiis cultus. tu ales. Et, Volucer Tegaeus, Claudianus, Atlantis littoralem possis dicere. Tegeaee nepos. Hinc et Arcas. Statius quarto ᾽Επιτέρµιος ῾Ερµῆς, quasi Terminalem dicas. Thebaidos, Εὔκολος Mercurii etiam cognomen, Dyscolo Virgaque patenti Nubilus Arcas agat. contrarium. Et Atlantiades uocatus, ab auo: et a matre Λόγιος etiam nuncupatus, quod eloquentiae Maia, Maiiugena. Et haec in poetis notissima. praeesse putaretur. Χαριδοτὴς ῾Ερµῆς, hoc est gratiae dator. Παιδολόρος ῾Ερµῆς a Metapontinis cultus. Plutarchus in Quaestionibus graecis: Quid est, Est et Mercurii et mensis cuisdam nomen inquit, quod Samii Mercurio Charidotae rem φλυήσιος. Et item Candaulas Mercurii quidam, diuinam cum faciunt, furari et latrocinari alii Herculis cognomentum putauere. Legimus uolenti permittunt? Quia oraculo relicta insula et Langobardos proprio et pecularii Mycalen cum migrassent, praeda ac rapina cognomine Mercurium uocasse Vuoda, ut est decem annis uitam duxerunt: deinde in apud Paulum Diaconum. Qui uero ex nostris insulam reuersi Samii, hostes superauerunt. Cynosurium Mercurium uocauere, et ab eo Atque inde Mercurio Charidotae nomen Cynosuras Arcadiae denominatas, mihi falli impositum. uidentur, cum se Stephano niti scribant. ille Ψιθυριστὴς ῾Ερµῆς, id est susurro, seu nugax enim Cynosurum Mercurii filium, a quo Mercurius, sic Athenis [p.425] et uocatus et Cynosura summitas uel arx Arcadiae dicta sit. cultus, cuius Demosthenes meminit in Perseus Mercurius cognominari uidetur a oratione Neaerae: si ea legitima sit, ut Papinio in quarto Thebaidos, cum ait Tiresias: Harpocration scribit. Colebatur et Athenis Tu separe coetu Elysios Persee pios, etiam Ψιθυρὸς, id est loquax Venus, et eodem uirgaque potenti nomine Cupido, ut idem ait Harpocration. Nubilus Arcas agat. Γαλιάγκων ῾Ερµῆς ab Aegyptiis nuncupatus quo loco grammaticus Placidus Lactantius: est, ut Plutarchus scribit, quem noster Coelius Quare autem Persee, inquit, est ratio. Quidam est interpretatus Albicubitum. Sed ego in autem uolunt non Iouis filium Mercurium, prima huius tractatus parte, ex Galeno, qui [p.426] sed Pyrae: in qua opinione etiam Galiancones dicantur, exposui. Hesiodus uersatur, in his libris quos de Φαιδρὸς καὶ Λευκὸς ῾Ερµῆς, id est hilaris et Theogonia scripsit: quidam Persei. haec ille. albus, a Boeotiis est cultus Mercurius, ut testis Quae uerba mihi ualde obscura, uel mendosa est Pausanias qui a Megalopolitis coli ipsum uidentur. non etiam quae ex Hesiodo ait ipse, tradit, nomine ᾽Αγήτορα, quasi ᾽Αγητὸν, ut comperio: nec Perseum dictum crediderim, puto, id est admirabilem. unde ᾽Αγητόρειον quia Persea casu uocandi potius puto, et celebritas denominata est. Hecaten significari, quae (ut alibi ostendimus) Cynosurium qui Mercurium appellauere, Persea uocatur. decepti esse uidentur ex uerbis, quae citant, Anubis quoque ab Aegyptiis Mercurius Stephani. ipse enim Cynosura uocari ait uocatus est, atque hoc ideo loco de eo uerticem seu arcem Arcadiae, a Cynosuro nonnihil agendum. Inter multa et uaria quae de Mercurii filio. Notissima enim ea loquendi illo legimus, Plutarchus in libro de Isi et Osiri: Isin, ait, cum Osirin occisum intellexisset, Quis furor est, quae tanta animos dementia caput totondisse, et lugubrem stolam induisse, ludit, et eius corpus ubique gentium quaesiuisse: Ut uolucrem turpemque Iouem, toruumque omnesque non modo maiores natu draconem, interrogasse, sed et pueros, si quid de Osiri Semihominemque canem supplex homo comperissent? Ab iis ferunt rem cognouisse, pronus adoret? unde et pueris esse aiunt diuinationem. mox et Sunt qui tradant, Anubin secutum esse in ea uerba subdit: Sunt, inquit, qui puerum, ex expeditione bellica patrem Osirin, et canem quo Isis Osidiris necem comperit, sub Anubis pro insigni gestasse, qua ex re canina facie nomine coli putent, quem natum Nephthe illum Aegyptii coluere. Meminit et Eusebius tradunt. Et ipsam quidem Naphthe timore libro secundo Praeparationis euangelicae. Typhonis perculsam, ante maturi tempora Diodorus Siculus: Canis, inquit, et in partus puerum eiecisse, potius quam peperisse: uenatione, et ad custodiam prodest, propterea atque eum ita deis custodem additum, ceu deus qui Anubis uocatur, capite canino canes ad mortalium custodiam adhibentur. figuratur, quare significatur Anubin fuisse haec ferme ille. qui et alio loco eiusdem libri, custodem corporis Osidiris et Isidis. Tradunt Anubin et Hermanubin sic distinguere uidetur, quidam, Isidis canes, quo tempore Osiris ὁ δὲ ἀναφαίνων τὰ οὐράνια, καὶ τῶν ἄνω quaesitus erat, et feras et obuios omnes φεροµένων ῎Ανουβις, λόγος. ῎Εστι δὲ ὅτε καὶ amouisse, unaque Osiridis corpus inuestigasse: ῾Ερµάνουβις ὀνοµάζεται. hoc est, Ratio ideoque in solennitatibus Isidis pompam coelestia, et quae superius feruntur ostendit praeisse, uetusto more. Anubis, est et quando Hermanubis uocetur. Trophonium Cicero Mercurium uocatum quibus ex uerbis uidetur corrigendum apud dicere uidetur, quem secundo loco Eusebium in tertio Praeparationis euangelicae commemorat. Sed de Trophonio uate in Ioue graecum et latinum exemplar, ubi legitur, Vis scripsimus. In hoc loco ingenue fateor, me Mercurii in uniuerso, quam appellant Trophonium alibi uocatum Mercurium non Hermanubin: non autem Hermopin. Subdit et legisse: etsi nescio quid de Triphono Plutarchus: Et illud quidem iis quae superius, comminiscitur Boccatius, ut suus est mos, et hoc uero ut iis quae inferius feruntur, conuertibilem interpretatur, παρὰ τὸ τρέπω conuenit: propter quod et sacrificant illi uidelicet, id est a uertendo: quod, inquit, quidem album gallum, huic uero croceum. alba aptissime mercatorum est, sese ad mores enim sincera et lucida, crocea autem uaria et quarumcunque nationum, ad quas pergunt, mixta existimant. Apuleius Anubin ita uertere. Paulo post tamen Tryphon uocat. describit: Ille superum commentor et inferum, ῾Ερµῆς Τρισµέγιστος, hoc est Mercurius ter nunc atra, nunc aurea facie sublimis, attollens maximus, quamuis non is deus fuit, sed canis ceruices arduas Anubis, laeua caduceum sapiens, et de quo inter nostros Poetas in gerens, dextra palmam uirentem quatiens. haec secundo Dialogo plura attuli. ne tamen eum ille. At Vergilius in octauo: Omnigenumque penitus hoc loco praeteream, tantummodo deum monstra, et latrator Anubis. quo loco quae Suidas scribit, afferam. Floruit hic in Seruius: Hunc uolunt, inquit, esse Mercurium. Aegypto, ante Pharaonis tempora. Ideo uero ideo capite canino pingitur, quia nihil est cane Ter maximus appellatus, quoniam de trinitate sagacius. Tertullianus, et diuus Augustinus, ediderit oracula, Dominum in trinitate unum uidentur Cynocephalum pro Anubi deo esse diuinitate, his uerbis: Erat, inquit, lumen ponere, quod scilicet capite sit canino. non intellectile ante lumen intellectile, et erat enim pro cynocephalo, fero animali et semper mens mentis illuminans, et nihil aliud indomito, ab ipsis desumitur, ab hoc in erat quam horum unitas, et spiritus omnia secundo de Ciuitate dei, ab illo in Apologetico. continens. extra hunc non deus, non angelus, Lucanus de hoc deo intellexit, sic locutus: neque ulla alia substantia: omnium enim Nos in templa tuam Romana accepimus Isin, Dominus, et Pater, et Deus: et ommia sub Semicanesque deos, et sistra mouentia ipso, et in ipso. nam uerbum eius perfectum luctum. existens, et foecundum, et opifex, lapsum in Et Sedulius poeta [p.427] Christianus, in foecunda natura, a aqua foecunda prolifica, heroicis Paschalis operis: fecit aquam. haec ille. subdit tamen: Et haec locutus orauit, dicens, Adiuro te coelum Dei magni sapiens opus, adiuro te uocem patris Imbrifer arcus Iris a Tibullo dixta, illo quam protulit ipse primam cum omnem uersiculo, mundum stabiliuit, obtestor te per unigenitum Venturam admittat hymbrifer arcus aquam. Verbum, et Patrem qui continet omnia, esto ᾽Ηδὼ Iris cognominatur a Graecis, teste propitius. haec tamen uerba apud Iustinum Hesychio. philosophum et martyrem Orpheo ascripta ∆ιδύµη Iris cognominata est ab Arato, in illo, legi. [p.428] ἡ ∆ιδύµη ἔξωσε διὰ µέγαν οὔρανον ῎Ιρις. Quo loco Theon interpres, de Iride multa IRIS. disserit, quando scilicet [p.429] sola apparet, et Mercurio Irin ea ratione subiunximus, quod quando gemina: unde est appellata ∆ιδύµη. et ipsa, ut Mercurius, deorum nuncia sit habita: Item et quando nocturna, et quare non quod omnes prope poetae docent, sed in unicolor: atque haec omnia quidem physice. primis in Theogonia Hesiodus. Sed ad pacem ᾽Αελλόπους Iris etiam a Graecis ut plurimum Mercurius, unde et Εἰρηνοποιὸς cognominata est, quod uelox sit, et pernix. et pacificator ideo dictus: Iris uero ad lites et Vnde etiam Ποδήµενος ῎Αγγελος, hoc est dissensiones, ut aiunt: quamuis nec hoc latine, Ventipes nuncia, Hesychio et Phurnuto perpetuum sit. atque Irin ideo dictam testibus. [p.430] arbitratur Seruius, quasi ῎Ερις, id est contentio et lis. Plato tamen in Cratylo, et eum secutus SOMNVS. INSOMNIA. Proclus, dictam uideri uolunt a uerbo ἐρεῖν, Somnum deum habuerunt antiqui, cui et quod loqui significat, quia ipsa sit etiam praesidem statuebant Mercurium, ut qui uirga ἄγγελος, id est nuncia, ut Mercurius, deorum: pro arbitrio somnum mortalibus inferre et et in primis, cum sermone nunciare soleamus. auferre putaretur, ut paulo ante in Mercurio Eam fingebant antiqui habitu muliebri, ostendi. Hinc et mihi congrue uisum est hunc uersicolore ueste, in obsequium expeditam. cum Mecurio coniungere, cum eoque simul nonnunquam et croceo, ut apud poetas est tibi mittere, ut et hoc ipso munusculo amoris legere. Vergilius, ac beneuolentiae meae erga te locupletius Ergo Iris croceis. extaret monumentum. Accipe igitur, mi Fuisse uero filia dicitur Electrae et Alberte Lolli ornatissime, et hoc qualecunque Thaumantis, ut Hesiodus scribit. Hinc a patre est, eo uultu, laeto ac hilari, quo me hac Thaumantias uocata. Ouidius: infirma ualetudine affectum saepe inuisere Roratis illustrat aquis Thaumantias Iris. soles, et munus ex animo metire. Idem et Thaumanteam uocat cum alibi, tum Somnus ergo a nostris, a Graecis ῾´Υπνος. libro Metamorphoseon decimoquarto, Hunc deum existimatum ab antiquis uidemus. Nec mora, Romuleos cum uirgine nam et illi Orpheus hymnum composuit, cui Thaumantea cum papauere thymiama adoleuit. Hymni hoc Ingreditur colles: etc. est initium, Quare autem sit Thaumantis dicta filia, Somne deum rex cunctorumque, Cicero docet de Natura deorum tertio: Cur hominumque cadentum, non, inquit, arcus species in deorum numero Cunctorum et tellus quaecunque animalia reponatur? Est enim pulcher: et ob eam nutrit. causam, quia speciem habeat admirabilem, hoc est graece: Thaumante dicitur esse nata, etc. παρὰ τὸ ῾´Υπνε ἄναξ µακάρων, πάντων θνητὼν τ´ θαυµάζω, quod miror significat. Sed de arcu, ἀνθρώπων, id est Iri, quomodo fiat, Philosophi, in primis καὶ πάντων ζώων, ὁπόσα τρέφει εὐρεῖα uero Aristoteles, nec uno in loco, et ab eo alii χθὼν, etc. pluribus tradiderunt. Sed hoc nostrum non est: quae toto hymno exequitur. hinc amicus neque enim nunc physica excutimus. Porro et noster ad eundem transtulit in elegia: Iris in oculo dicitur, ut apud Galenum, Paulum Somne potens superum, cunctorum rex Aetium, et alios. animantum. Aerea uero Iris cognominatur, a colore. nam Somnus Noctis filius fuit, ut in Theogonia et crocea uocata est. Vergilius, Hesiodus canit. nam de Noctis filiis agens, ita Aeream coelo nam Iupiter Irin Demisit. ait, Νὺξ τέκε δ´ ῾´Υπνον, ἔτικτε δὲ φῦλον ᾽Ονείρων. Nox peperit Somnum, genuitque Insomnia propter raritatem. nam et somnia quae uera uulgo. sunt, cornea dicuntur. Describitur Somnus a Ab eodem et Mortis frater dicitur, quod et Philostrato ita in imagine Amphiarai: Facie, ab Homero in decimoquarto Iliados. ita enim inquit, resoluta esse uidebatur, candidam ait: uestem habeat supra nigram, quasi diem et Occurrit Somno, qui Mortis frater habetur. noctem indicaret. Cornu in manu tenere hoc est, uidebatur, cum uera somnia immittit. Illud et ἔνθ´ ῾´Υπνῳ ξύµβλητο κασιγνήτῳ θανάτοιο. ego hoc loco addiderim, cum uana denunciat, Hinc et Spartani, ut Pausanias tradit, ebur, et elephantis dentem. unde et geminae simulachra eorum simul posuerunt, quos et Somni portae finguntur, de quibus in VI. ipsi ex Homeri sententia fratres arbitrabantur. Aeneidos et Macrobius plura. Sed Tibullus Plura Pausanias. Ouidius uero noster, libro II. illi alas fuscas attribuit, cum ait, Somnum Mortis imaginem ibi ait. Postque uenit tacitus fuscis circundatus alis, Stulte quid est somnus, gelidae nisi mortis Somnus, et incerto Somnia nigra pede. imago? Sic autem Ouidius in Metamorphoseis: Idem ita ad Somnum: In medio torus est, ebeno sublimis in antro Somne quies rerum, placidissime Somne Plumeus, unicolor, pullo uelamine tectus, deorum. Quo cubat ipse deus membris langore Et Seneca in choro furentis Herculis: solutis. Tuque o domitor Somne malorum, Hunc circum passim uarias imitantia formas Requies animi, pars humanae melior uitae, Somnia uana tacent. Veris miscens falsa, futuri Sed et Orpheus ᾽Ονείρῳ, id est Somnio deo Certus, et idem pessimus auctor. hymnum composuit cum aromatibus, cui et Et reliqua, quae si uacat legas. Iuuenis a fuscas alas attribuit, Τανυσίπτερονque Statio illo poemate fingitur: cognominat. Tres deinde Ouidius inter Crimine quo merui iuuenis placidissime plurimos filios ascribit. primum Morphea, diuum, artificem simulatoremque figurae: µόρφη Quoue errore, miser donis ut solus egerem quippe formam et figuram significat. alterum [p.431] uero Icelon uocat, a forma et imagine dictum. Somne tuis. At alter, inquit, Idem uirgam illi attribuit: Fit fera, fit uolucris, fit longo corpore Laetior extremo me tange cacumine uirgae. serpens, Eidem et cornu attribuitur. Silius libro Hunc Icelon superi, mortale Phobetora decimo. Curuoque uolucris uulgus Nominat. Per tenebras portat medicata papauera nam φοβήτωρ, terrificus, uel terrefactor dici cornu. potest. Et paulo post: Est etiam diuersae tertius artis, Quatit inde soporas Phantasos: ille in humum, saxumque, Deuexo capiti pennas, oculisque quietem undamque, trabemque, [p.432] Irrorat, tangens Lethaea tempora uirga. Quaeque uacant anima fallaciter omnia Statius idem VI. Thebaidos: transit. Sic autem dictus, quod imaginatio, Et cornu fugiebat Somnus inani. phantasia, et phantasma, et phasma Quo loco Lactantius grammaticus ait: Inani quoquomodo dici potest: et φαντάζοµαι cornu dixit, quia illud noctis tempore totum uerbum, imaginor. Sane Artemidorus diffuderat. quod idem poeta superius Daldianus, qui de Somniorum interpretatione manifestus asseruit, dicens: Cornu perfuderat libros, qui in manibus habentur, reliquit, omni. nam et sic a pictoribus similatur, ut somnia et insomnia tantum attulit: itaque liquidum somnium e cornu super dormientes differre ait, ut illa quidem futura significent, uideatur effundere. sic Ennius: haec uero praesentia. alia item Synesius in suo Cum somno sese exiccet Romana iuuentus. de Insomniis. Sedenim apud Latinos Vnde irrigare dicimus somnum, quod frequens Macrobius in quinque genera dispescit. Aut est poetis: ut, Fessos sopor irrigat artus. Sunt enim est, inquit, ὄνειρος, quod Latini qui dicant ideo cum cornu pingi Somnum, somnium uocant: aut ὅραµα, quod uisio recte quod cornu attenuatum translucidum sit, appellatur: aut χρηµατισµὸς, quod oraculum nuncupatur: aut ἐνύπνιον, quod insomnium piscibus duntaxat exceptis. Quidam eam dicitur: aut est φάντασµα, quod Cicero uisum dictam existimant παρὰ τὸ βρίζω, dormio. uocauit. Sed haec subtilius indagare, nostri non Brimo uero alia fuit, ut in Hecate ostendimus. est instituti. Si quis tamen de geminis Somni Vergilius in sexto Aeneidos de ulmo portis, praeter ea quae Seruius in sexto Somniorum scribit: Aeneidos, desiderat, legat Macrobium, et In medio ramos, annosaque brachia pandit, Porphyrium philosophum, qui in Vlmus opaca, ingens, quam sedem Somnia commentariis suis haec in eundem locum dicit, uulgo ab Homero sub eadem diuisione descripta. Vana tenere ferunt, foliisque sub omnibus Quin somnia, inquit, a deo immitti haerent. existimantur. καί γὰρ ὄναρ ἐκ ∆ιὸς ἐστὶ, ut ait ubi Seruius: Qui de somniis, inquit, Homerus. quin et insomnia διόπεµπτα dicta scripserunt, dicunt, quo tempore folia de sunt, hoc est a Ioue missa: et θεῖαι ὀµφαὶ, hoc arboribus cadunt, uana esse somnia: quod per est diuinae uoces, et ∆ιὸς ἄγγελοι, id est Iouis transitum tetigisse ait Vergilium. Somnus nuntii, ut ait Homerus. Et ut Phurnutus ait, praeterea irriguus dicitur a poetis: sumptum a θεῶν δ´ ἄγγελοι καὶ οἱ ὄνειροι. Est et apud cornu, quo mortales irrigare Somnus dicitur, ut Theocritum poema, quod Piscatores superius dictum. Ferreus somnus dictus a inscribitur, id est ῾Αλιεῖς, in quo multa de Vergilio libro XII. Aeneidos, insomniis: inter quae illud, Mentem optimam Olli dura quies oculos, et terreus urget esse somniorum interpretem ac magistram. Et Somnus. ibidem paulo post idem, pares ait mendaciis quod de morte dici uidetur. unde et subdit, uisiones: hoc est, ἶσαι ψευδέσιν ὄψεις. Ibidem In aeternam clauduntur lumina noctem. et illud exprimit, quod moralis noster Notat eodem loco Seruius, quod ab Homero (quicunque tandem ille fuit) poeta: cognominatus sit etiam somnus deus Somnia ne cures, nam mens humana quod Λυσιµέριµνος, quod curas et labores optat, mortalibus soluat. Vtitur et Orpheus in Dum uigilat, sperat, etc. hymno. Somnum quoque aereum dictum, hoc quod etiam Claudianus illa elegante elegia, est χάλκεον ὕπνον, notant eruditi: et Omnia quae sensu uoluuntur uota diurno, Homerum aes potius quam ferrum nominasse, Tempore nocturno reddit amica quies: et perinde aeris usum ante ferrum fuisse. Sed Et caetera, ne omnia hic colligam. Somnium haec nihil ad Somnum, uel Somnia. Homerus in Iliade in Lemno sedem habere SYNTAGMATIS NONI FINIS. ostendit. Iunonem enim inducit, in Lemnum insulam profectam, Somno occurrisse. Porro ut in Lemno Somnum habitare finxit Homerus, ita Ouidius libro Metamorphoseon XI. apud Cimmerios Italiae, uel Scythiae populos, Somni domum luculentissime describit. Cimmerii quippe a scriptoribus utrobique traduntur obscuri atque umbrosi, utpote ad quos pene solis radii non penetrent, ita ut usque in prouerbium peruenerint Cimmeriae tenebrae. Somnum Pausanias in Corinthiacis, apud Sicyonios fuisse scribit, sopientem leonem. dictus uero Epidotes nomine. Fuit et apud Troezenios Ardali uetus ara, super qua Musis et Somno deo rem diuinam faciebant, Somnum affirmantes esse Musis deum ualde amicum. Sed de Ardalo in Musis, ex Pausania et aliis aegimus. [p.433] Brizo dea apud Graecos existimata, quae uaticiniis per somnia praeesse credebatur. in primis uero Deli culta, cui scaphas offerre consueuerant, omnium rerum refertas,