Eagrán 15, Eanáir 2000
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
An bhfanfaidh sí le RnaG? XSSN 1313-7SM3 | Oileáin Lofoten • Pápa Nua • Roadsigns • TG4 9 771393 724019 pobal forbairt teanga cultúr ag obair ar son phobal na Gaeltachta agus na Gaeilge Údarás na Gaeltachta Údarás na Gaeltachta Na Vorhacha, Gaillimh. Teil: (091) 503100 Facs: (091) 503101 Ríomhphost: [email protected] http:Hwww.udaras.ie Níor cl|p ¥ iifnaG riamh aon te<|ra lena mianta.. Leagí|mar béim ón tús , v ^ argÉhláracha den scoth.. ■' : Seo chugainn anois an saol úr digiteach. bhlóid Éabhlóid Revolution Evolution TG 4 Súil Eile http://www.tg4. ie San eagrán seo GLUAISEACHT? AN FHUINNEOG CÉN GHLUAISEACHT? Cuisle unearthes a diary of Tá sé in am tuairisc Uí summer skies in Lapland; Eithir ar staid na Gaeilge a Roadsigns point to Gaoth fhoilsiú, dar le hUinsionn B Dobhair; Seosamh Mac Mac Dubhghaill 6 Muirí makes a meal of Flahavans porridge oats, and internet censorship is CEANGAL NA gCUIG GALL this month's Cnámh CUISLE Cá bhfios nach fada go Spairne. 24 - 29 An tEastát Tionsclaíochta, mbeidh Alba agus an Casla, Bhreatain Bheag maraon Co na Gaillimhe le hÉirinn Aontaithe ina TG4 Teil: 091 572077 An Bóithrín Glas, DY2K, Facs: 091 572076 suí sa mBruiséil i measc Ríomhphost: cuisle@tinet.íe na náisiún? arsa Teaghlaigh, agus Ceol Seán Mag Uidhir 8-10 ó Theach na Céibhe 26 Eagarthóir: Diarmuid (ohnson TOGHCHÁN AN ÚDARÁIS EADRAINN Riarthóir: Líon na vótaí bosca ar Béarla ar RnaG; Fear Veronica Ní Ghríofa bhosca ó na cúigí ar gorm ina Phápa?; Dearadh: fad 12 Éamon O Cuív V Caomhán O Scolaí 091 572008 Bobby Molloy 32 C l ó c h u r : Jaycee Print NORITA AN CHLÚID Grianghraf clúdaigh: Labhair Norita Ní Chartúir Díarmuid Johnson le Diarmuid Johnson faoi Téann Rua ag snámh ach fhir na hÉireann, faoi is deacair leis é féin a Scríbhneoirí: Uinsionn Mac Dubhghaill, mhná an raidió, agus chuir thriomú! Litreacha ó Diarmuid Johnson, Seán Mag sí uirthi idir leathar, olann pháistí Ghaelscoil Uidhir, John Hughes, Anton Mac agus bhréidín 15-19 Phádraig, Baile Phámair, Cába, Seosamh Mac Muirí, Dónall agus bain úsáid as na Mac Giolla Easpaig, Antaine Ó Faracháin, Des Johnson, seanmhaisiúcháin Nollag Caitlín Uí Anluain, Labhrás Hunt, DÚICHE SHEOIGHEACH 36 Seán Ó Corbáin. Bhí dinnéar ag John Hughes i mBaile Mheiriceá ar an gCloch Bhreac, agus ní raibh an comhluadar ina dtost 2 0 -2 3 AT SEA? Read our English summaries and sidebars wherever you find •this symbol DEIS FREAGARTHA Is é polasaí na hirise seo deis freagartha a thabhairt do gach duine nó do gach eagraíocht a éilíonn sin, má tá siad míshásta faoin méid a scríobhadh fúthu i gCuisle. Téigh i dteagmháil leis an Eagarthóir, Cuisle, Casla, Co na Gaillimhe, nó cuir ríomhphost chuig [email protected] Arna fhoilsiú ag Foilseacháin an Phobail Teo, faoin scéal. Casla, Co na Gaillimhe. 4 CUISLE EAN ÁlR 2 0 0 0 EAGARFHOCAL Cuisle, An tEastát Tionsclaíochta, Casla, Co na Gaillimhe. Teil: 091 572077. Facs: 091 572 076. Ríomhphost: [email protected] Gnásbhriseadh IS BEAG atá sa saol nach gnás. Ach ní miste gnás a bhriseadh uair sa mílaois. Línte síos seachas abairtí trasna atá san eagarfhocal seo más ea. Scríobadh iad nuair a briseadh gnás eile: rialú Thuaisceart Éireann ó West- minster. Tiomnaímís na línte seo dóibh siúd a rinne an cheartíobairt le linn na staire — an íobairt gan chlú. Tá mo lorg ar an bhfód seo Gan mo shamhail ar bhonn airgid Dá mba mhór liom bhur Ach ní heol daoibh cér mé Le samhailteacha nua a chosc mbuíochas Dá mba mhór liom bhur dtrua Níl sloinne ar mo leacht Tá mo lorg ar an bhfód seo - Dá mba chás liom an clú Níl leacht ar m’uaigh Dar libh gur sibh féin a Dá mba chás liom an leacht Níl m’uaigh sa gcill thionscaigh é; Tá mo bhriathar ar bhur mbéil - Dá mba mhian liom an dán Bás ná fulaingt, Dar libh gur sibh féin a dúirt é: Dá mba mhian liom an íobairt Deoraíocht ná tarcaisne Ach is mise a thionscnaigh, is mise Ní híobairt a bheadh ann Níorbh in iad m’íobairt a dúirt Ach an dearmad, an díth Tá mo lorg ar an bhfód seo chuimhne Thit fear eile Ach ní heol daoibh cér mé Ach maireann a chlú Gan amhrán i mbéal mo shleachta Thit bhur laochra Níl sloinne ar mo leacht Le hamhráin nua a chosc Agus tógadh a leacht Níl leacht ar m’uaigh Gan dán i leabhrán scoile Ach ní híobairt go titim gan éirí Níl m’uaigh sa gcill. Le dánta nua a chosc Ní híobairt go bás gan chlú coal, gas and oil - will trigger change in the way society is currently organised. Transport of huge amounts of A NEW MODEL goods will become impractical, and society will quickly H THERE ARE different views of societv as we reorganise ilself in micro- rather than in macro-units, H H wake to the new millenium. Optimism: econ- fuelled, for example, by wind, waLer, and the sun. omists point to growth in the United States and Europe. The model western civilisation currently subscribes Pessimism: humanists see democracy undermined by to is one of production accompanied by consumption. trade hegamonies and abuse of human rights. Alarm: This twin-engine is called economic growth. Growth in environmentalists scream as rainforests tumble and the one field sets off growth in another. The dogma of world’s deserts advance. Awash in a sea of comment economic growrth has been questioned since the 1960s, and information, are we aware of the prevailing but it is upheld in the West as the Soviet Union upheld currents in contemporary western civilisation? the model of Marxist-Leninist communism in the East. One is change in the agricultural wrorld. Economic growth as the sole model for our society is ‘Extraterrestrial’ is an ironic term recently adapted dated and redundant. It devalues anything which does from sci-fi to describe western civilisation’s departure not lead to an increase in productivity and overvalues from soil-dependant living. Our society doesn’t everylhing w7hich leads to an increase in consumption. produce its own food in thc traditional way. The World Through its monotheistic faith in the model of econ- Trade Organisation presided over debate in Seattle last omic growth, western civilisation has dehumanised monLh on the globalisation of agriculture and the food itself, marginalised large groups of people, and made industry. Farming as practiced for millenia will soon much of the populalion subservient to a system over barely exist. Notions of the fabric of rural society, and which they have lost control. the interdependance of town and country, belong today History distinguishes three phases of civilisation: to past centuries. birth, growth, and decay. Evidence suggests that Western civilisation continues to exploit and rely aspects of our (post)-industrial western society are in a heavily on non-renewable fossil fuels — coal, gas and oil. state of decay. Rejuvenation, a fourth phase, will occur The industrial boom which has been continuing since only when a new model for society is elaborated and the nineteenth cent.ury is largely built on these fuels. embraced. People must be at the centre of this new Gradual depletion and reduced avai]ability of these — model. People, not profit. V- EA N ÁIR 2 0 0 0 C U I S L E 5 Gluaiseacht? C Agus ré nua i heagrais dheonacha Gaeilge iad féin a Gaeilge deich mbliana ó shin? Cé eagrú níos éifeachtaí, comhoibriú mhéad ‘buck-cat’ a bhí againn ó shin?” ndán do chúrsaí níos fearr lena chéile agus aontú ar na Céad bliain ó shin bhí na na teanga faoin spriocanna is práinní atá le haimsiú - Conraitheoirí ar a gcuid rothar, ag dul agus sin taobh istigh de bhliain ó isteach i ngach aon pharóiste sa tír socrú oileánda dháta na tuarascála seo - bheadh sé: lena dteachtaireacht réabhlóideach nua, scrúdaíonn chomh maith acu crapadh suas agus chultúrtha arbh í athshealbhú na Uinsionn Mac Dubhghaill an Ghaeilge a fhágáil faoi lámh teanga an chuid ba thábhachtaí di. Is mharbh an Stáit agus na scirbhíse iomaí cosúlacht atá ann idir an t-am 'gluaiseacht' na teanga i poiblí.” sin agus ár fin-de-siecle féin: ní gá ách mblianta deireanacha na Nach mar sin atá ag go leor breathnú ar athchóilíniú Bhaile Átha eagraisí inniu, lucht na nárisí ina . Cliath agus cathracha eile ag leithéidí Fichiú hAoise measc? Marks 8c Spencer, Boots, Debenhams Spreag Tuarascáil Uí Eithir neart agus Dorothy Perkins: Sna 1990Í, “A BHFUIL ann de ghluaiseacht na cainte, ach ar spreag sí gn/omh? Agus : áfach, águs ainnéóin babhta Gaeilge tá sí foirgthe le seanóirí nár muid ag tarraingt ár gcosa thar" bóndpartachais (mar á déarfadh Ó scaoil smaoineamh nua isteach ina thairseach na mílaoise nua, céard a hEithir) tráth a chomórtha i 1993, d’athraigh ó shin? gcloigne le blianta fada ar fhaitíos go theip go follasach ar Chonradh na mbeadh orthu cúrsa a saoil d’athrú, Gaeilge an bhunteachtaireacht IS E paradacs na linne seo go bhfuil riachtanach sin a chur i dtéarmaí na rud nach mbeadh anois ar a gcumas. spéis agus bá an phobail sa teanga ag linne seo agus a chraobhscaoileadh i Tá sé thar am go dtuigfeadh daoine dul i méid in aghaidh na bliana, ach measc an phobail. Guireadh dóchas as atá i bhfábhar na hathbheochana nach bhfuil aon athnuachan gur fiú cuimse in uachtahm amháin nó in nach maixfidh an teanga gan iarracht trácht air déanta ag na heagrais uachtarán' eile, ach is ar éigean ar phearsanta de shaghas éigin uathu Ghaeilge chun teacht i dtír ar an spéis éirígh leó an dé a choinneáil sa féin.” sin agus gluaiseacht fhuinniúil diohasár.