NOWA ERA Czasopismo Dla Pracowników

MARZEC 2021

NOWA ERA Czasopismo dla pracowników. Rok XXVI/1. Numer 149 MÓJ WYBÓR – ALFA ROMEO Z 5-LETNIĄ GWARANCJĄ

POLECAM ROBERT KUBICA

KIEROWCA ALFA ROMEO RACING ORLEN

ALFA ROMEO STELVIO PIERWSZE KROKI W niecały rok od chwili ogłoszenia fuzji Grupa, powstała z połączenia FCA i PSA, zaczyna swoją drogę jednego z głównych graczy w dziedzinie mobilności, dysponując takimi mocnymi asami w rękawie jak: 400 tysięcy pracowników ze 150 krajów, zakłady w 30 krajach, obecność na 130 rynkach i 8,1 mln sprzedaży ogółem w 2019 roku (po zsumowaniu danych obu spółek). Nowo powstała firma, bazująca na bogatym dziedzictwie przemysłowym, którego korzenie sięgają ponad 125 lat wstecz i która obejmuje wiele z najbardziej prestiżowych marek w branży, dysponuje elastycznością, kreatywnością i skutecznością, które są niezbędne, by wykorzystać możliwości nowej ery zrównoważonej mobilności i oferuje innowacyjne rozwiązania, które pomogą zmienić mobilność osób. Napędy elektryczne, jazda autonomiczna i łączność to najważniejsze wyzwania technologiczne, jakim będzie musiała stawić czoła.

Wokół Nas 3 tellantis wchodzi do gry. 16 stycznia dokoń- prezes John Elkann i dyrektor generalny Carlos Ta- czono fuzję FCA i PSA, a 18 i 19 stycznia akcje vares. Jednocześnie miały miejsce trzy wirtualne SGrupy były po raz pierwszy notowane na trzech wydarzenia, w których udział wzięli również szefowie giełdach: w Mediolanie, Paryżu i w Nowym Jorku. poszczególnych giełd. „Jesteśmy niezwykle dumni Tradycyjnego rytuału polegającego na uderzeniu z rozpoczęcia notowań Stellantis na giełdzie. Nowa w dzwon obwieszczający początek sesji dokonał spółka to nowy początek, historyczne przedsięwzię- cie dla wszystkich osób pracujących na rzecz tej Grupy – powiedział John Elkann. – Stellantis zaoferuje nam możliwości w tych czasach wyzwań i głębokiej „Aby sfinalizować fuzję, przemiany naszej branży. Jej elastyczność, skutecz- ność i energia są tak olbrzymie jak wówczas, kiedy zespoły obu Grup sektor ten miał swój początek, czyli pod koniec XIX intensywnie pracowały, wieku. Jesteśmy przekonani, że najbliższe dziesięcio- lecie doprowadzi do określenia na nowo mobilności, opracowując ponad jaką znamy obecnie, dlatego właśnie utworzyliśmy Stellantis. Rozpoczynamy naszą drogę, dysponując 12 500 stron umiejętnościami przywódczymi, zasobami i wiedzą, umożliwiającą nam stworzenie czegoś naprawdę dokumentów” wyjątkowego i wielkiego, i zaoferowanie naszym

4 Wokół Nas „Zamierzamy Pismo Johna Elkanna osiągnąć Drogie Koleżanki i Koledzy ze Stellantis, zerowe emisje dzisiejszy dzień jest naszym pierwszym dniem jako Stellantis i początkiem czegoś nowego, niezwykle wyjątkowego. z każdej naszej Nasza firma powstała dzięki bogatemu, ponad 200-letniemu działalności” dziedzictwu przemysłowemu, które obejmuje jedne z najbardziej znanych marek w historii motoryzacji. Stellantis rozpoczyna klientom samochodów i usług na rzecz mobilno- działalność, mając za sobą nie lada osiągnięcia i sukcesy, przede ści, które będą oryginalne, bezpieczne, praktyczne, wszystkim w tej niezwykłej branży, jaką jest motoryzacja, branży, innowacyjne i przyjazne dla środowiska, a jedno- która zmieniła dobrobyt narodów i losy całej ludzkości. Sama cześnie stworzą wartość dla wszystkich naszych jednak wielkość firmy jest mniej ważna niż jej mocne strony, interesariuszy”. „Wykorzystamy korzyści płynące z tej fuzji na pozio- jakimi dysponujemy dzięki bogactwu naszego wyjątkowego mie 25 mld euro – powiedział Carlos Tavares – aby portfolio marek, rozległej i głębokiej wiedzy i oczywiście dążyć do dobrych wyników i dodatkowo zwiększać poświęceniu, oryginalności i różnorodności każdego z Was, wartość dla akcjonariuszy na podstawie niezrów- ludzi Stellantis na całym świecie. Od dziś możecie liczyć na nanej przewagi konkurencyjnej. Obie dyrekcje FCA i PSA wykazały się umiejętnościami i rzetelnością nowe możliwości: gdziekolwiek się dzisiaj znajdujecie, jesteście w doprowadzaniu do końca fuzji i dotrzymywaniu częścią nowej i niezwykłej rodziny liczącej ponad 400 000 zobowiązań”. pracowników Stellantis. Teraz wyruszamy w tę wspaniałą, nową Przedsięwzięcie to nie należało do łatwych w obecnej podróż razem. Mamy wszystkie atuty, aby odnieść sukces, jaki skomplikowanej sytuacji w branży motoryzacyjnej, wymagany jest w XXI wieku, okresie naznaczonym tempem ale Stellantis ma wiele asów w rękawie, będąc już teraz jednym z głównych graczy w dziedzinie mo- zmian, które będą tylko przyspieszać. Razem na pewno uczynimy bilności. Owocem połączenia obu grup o utrwalo- niezwykłe rzeczy i to w nowy, coraz bardziej zrównoważony nych doświadczeniach i solidnych finansach jest sposób, który zapewni nam czołową pozycję w innowacjach, firma o zasięgu globalnym, która może liczyć na jednocześnie poprawiając sposób, w jaki poruszają się nasi 400 tysięcy pracowników o olbrzymich talentach i doświadczeniu. Projektuje ona, opracowuje, pro- klienci. Jak to na ogół bywa w przypadku dużych wyzwań, nie dukuje, dystrybuuje i sprzedaje samochody oraz będzie to łatwe. Ale gdy nasz sukces nadejdzie, będzie wart rozwiązania z zakresu mobilności na całym świe- jeszcze więcej, ponieważ będzie oznaczał, że pokonaliśmy cie, pozostając jednocześnie mocno zakorzenioną wszelkie przeszkody i ujarzmiliśmy „nową rzeczywistość” w społecznościach, w których Grupa działa. Bogate jest również jej dziedzictwo: to ponad tysiąc w charakterystyczny dla grupy Stellantis sposób. lat doświadczeń, gdyby zsumować lata działalno- Dziękuję za wszystko, co uczyniliście, przede wszystkim, by ści wszystkich marek, które ją tworzą. Innowacyjny powstanie Stellantis było możliwe i by blask grupy był widoczny. i wizjonerski duch ich założycieli wniósł do tych Biorąc pod uwagę wszystko, czego nasz świat doświadczył marek pasję i wolę rywalizacji. Razem obejmują w minionym roku – a była to bezprecedensowa próba one całą panoramę segmentów rynku. Dzięki solidnej obecności przemysłowej w 30 kra- charakteru, którą zaliczyliście w sposób najlepiej obrazujący jach firma ta potrafi spełniać, a nawet przekraczać to, kim jesteśmy – ta konstelacja optymizmu i energii oczekiwania konsumentów, dostarczając im samo- reprezentowana przez Stellantis nie mogła powstać w bardziej chody oraz usługi na ponad 130 rynkach. Nowa odpowiednim momencie. Nie mogę się doczekać współpracy grupa cieszy się utrwaloną obecnością w Europie, Ameryce Północnej i Ameryce Łacińskiej, ale rów- z Wami w nadchodzących latach. Jestem niezwykle szczęśliwy, nież znacznym, jeszcze nierozwiniętym, potencjałem że mogę być obok Was. na tak ważnych rynkach, jak Chiny, Afryka, Bliski Witam w Stellantis! Wschód, Oceania i Indie.

Wokół Nas 5 Dyrektor generalny nowej Grupy Tavares, podczas inteligentnych strategii zakupowo-inwestycyjnych swojej pierwszej konferencji prasowej zapowie- oraz optymalnego zastosowania różnych platform dział strategię firmy. Dzięki mocnej początkowej i rozwoju jednostek napędowych, z wykorzystaniem kondycji, z solidnymi marżami operacyjnymi, które awangardowych działań badawczo-rozwojowych odzwierciedlają przewagę konkurencyjną w Eu- oraz nieustannej troski o wydajność produkcyjną ropie, a także Ameryce Północnej i Południowej, i skuteczną pracę. Stellantis przewiduje wyciągnięcie korzyści ze „Stawiamy bardziej na doskonałość niż na wiel- swojej wielkości oraz ekonomii skali, licząc na kość – powiedział Tavares”. Doskonałość, która ma roczne synergie w kwocie ponad 5 miliardów euro, przekładać się na dobrobyt pracowników i spółek, z których 80 procent ma zostać zrealizowanych w których firma działa. Nie bez powodu jednym w ciągu najbliższych czterech lat. Wpłyną na to z głównych celów długofalowych jest zamiar osią- efektywność i oszczędności, które nie będą wynikać gnięcia neutralności emisyjnej wszystkich produk- z zamykania zakładów, a raczej z zastosowania tów, zakładów montażowych oraz innych obiektów. Ale nie tylko. Aby być liderem w nieustannie zmienia- jącej się branży motoryzacyjnej, należy stawiać na „Naszą najmocniejszą jakość. Konieczny jest nienaganny rygor na poziomie całej firmy, konieczna jest skuteczność, elastycz- stroną jest połączenie ność, kreatywność: „Musimy w razie konieczności «wywracać wszystko do góry nogami», śmiało podej- różnorodności mować ryzyko”, podkreślił Tavares. Tylko wówczas Grupa Stellantis będzie gotowa sprostać wielkim i wielkich talentów” wyzwaniom, jakie na nią czekają.

Pismo Carlosa Tavaresa Drogie Koleżanki i Koledzy ze Stellantis, witam każdego z Was, każdego z Nas. Dziś stawiamy pierwszy krok w kierunku naszej przyszłości, dziś świętujemy powstanie grupy Stellantis. Bądźmy dumni z naszych osiągnięć ostatni lat, które doprowadziły nas do tego momentu; z naszych imponujących osiągnięć, różnorodności, niesamowitych talentów, inspirującego dziedzictwa i pozycji leadership w regionie. Bądźmy również dumni z naszych sukcesów, które pozwoliły nam zapisać się na jednych z najbardziej pamiętnych kart w historii sportów motorowych, począwszy od rajdów i wyścigów terenowych aż po Formułę 1 czy Formułę E. Nie zapominajmy też o wizjonerskich założycielach naszych spółek, którzy zaszczepili w naszym DNA pasję i ducha rywalizacji, który nas i naszych klientów nadal inspiruje. Opierając się na tych solidnych fundamentach, musimy być podekscytowani tym, co możemy wspólnie zbudować jako Stellantis, a nazwa ta oznacza „rozjaśniać gwiazdami”. Od teraz będziemy wykorzystywać mocne strony grupy Stellantis, by osiągać solidne wyniki i tworzyć wartość, bazując na naszych zaletach: naszej znaczącej skali, z dobrze ustabilizowaną pozycją handlową w Europie, Ameryce Północnej i Ameryce Łacińskiej, a także z Chinami, Indiami, Azją i Afryką, które wciąż są jeszcze obszarami o niewykorzystanych możliwościach; naszym bogatym portfolio, które obejmuje aż 14 kultowych marek, zapewniających klientom w branży motoryzacji i mobilności pełne spektrum wyboru, począwszy od samochodów luksusowych, modeli premium i samochodów masowych, poprzez pickupy, SUV-y, na lekkich pojazdach użytkowych skończywszy, nie zapominając oczywiście o naszych markach dedykowanych komponentom i usługom; naszych najnowocześniejszych technologiach, które uczynią nas liderem w rozwiązaniach zaspokajających potrzeby klientów związane z mobilnością w szybko zmieniającej się rzeczywistości – elektryfikacja, 5G, łączność, pojazdy autonomiczne, współdzielona mobilność. Od pierwszego dnia Stellantis dysponuje ponad 29 modelami zelektryfikowanymi, które są już w sprzedaży lub wkrótce pojawią się na rynku, a w planach mamy opracowanie wersji elektrycznej każdego nowego modelu.

6 Wokół Nas Ponadto dysponujemy potężną siecią partnerów biznesowych w ramach całego łańcucha wartości, od dostaw najlepszych w klasie komponentów i usług po najbardziej wydajną dystrybucję naszych samochodów do naszych klientów finalnych. Jestem przekonany, że Wasze umiejętności w dziedzinie projektowania, produkcji i sprzedaży wysokiej jakości pojazdów oraz wyróżniających się usług sprawią, że Stellantis ustanowi nowe standardy w naszej szybko ewoluującej branży. I stanie się najbardziej szanowaną przez klientów firmą w nadchodzącej erze mobilności. Osobiście zamierzam poświęcać zdecydowaną większość swojego czasu na spotkania z Wami „w terenie”. Pozwoli nam to opracować nasz pierwszy strategiczny plan grupy Stellantis. Od pierwszego dnia skuteczne zarządzanie uwzględniające najlepsze praktyki, dzięki którym odnosiliśmy dotychczasowe sukcesy, będzie wprowadzane za pośrednictwem dziewięciu dedykowanych komitetów, które będą pracować nad naszymi doskonałymi wynikami w zakresie inżynierii, produkcji, marek, wzornictwa oraz operacji regionalnych. Wspólnie będziemy pracować z pasją każdego dnia, aby zapewniać naszym klientom bezpieczne, przyjazne środowisku i przystępne cenowo rozwiązania w dziedzinie mobilności, które zapewnią im mobilność, a będzie nam w tym towarzyszyć najwyższy poziom etyki i wkład na rzecz społeczności, w których działamy. Stellantis to już teraz coś więcej aniżeli jedynie połączenie przedsięwzięć dwóch firm, jest to bowiem efekt Waszych umiejętności, pracy zespołowej oraz sprawnego i otwartego sposobu myślenia. Wspólnie podążajmy tą nową drogą, ponieważ jest to niezwykła szansa na zbudowanie wielkiej firmy poprzez wyjątkowe działania w każdym obszarze naszej działalności. Taka okazja zdarza się tylko raz! Dziękuję wszystkim!

Wokół Nas 7 Portfolio nowej Grupy jest w stanie oferować uni- Firma jest gotowa wykorzystać te możliwości po- kalne i przyjazne środowisku propozycje z zakresu przez 29 swoich modeli zeroemisyjnych, które są mobilności, aby spełniać coraz to nowsze wymagania już dostępne, i kolejnych dziesięć, które zamierza klientów. Obejmuje ono rozwiązania nastawione na wprowadzić na rynek do końca tego roku. Do 2025 elektryfikację, łączność, sieć 5G, jazdę autonomiczną roku, zapowiedział Tavares, każdy nowy model będzie i tzw. współwłasność. „Jeśli chodzi o możliwości posiadał swoją wersję zelektryfikowaną. i wyzwania, jakie przed nami stoją, wiemy, że sprze- „Po lockdownie – powiedział jeszcze dyrektor ge- daż pojazdów elektrycznych stanowi jedną trzecią neralny – każdy z nas zrozumiał, do jakiego stopnia całej sprzedaży, a może nawet więcej w Europie – swoboda poruszania się jest ważna i że najlepiej powiedział Tavares. – Mamy również świadomość, powierzyć ją środkowi transportu, jakim jest sa- że wzrośnie mobilność współdzielona i cieszymy mochód. Ważne jest reagowanie na te oczekiwania się, że zrozumieliśmy, jak skutecznie wykorzystać w możliwie jak najbardziej skuteczny sposób”. car sharing oraz usługi związane z mobilnością”. Aby zaproponować konsumentom to, czego oczekują, Stellantis wykorzysta różnorodność swoich zasobów – to prawdziwy as w rękawie w tym coraz bardziej Mamy solidną pozycję różnorodnym i trudnym do rozszyfrowania świecie: „Naszą największą przewagę konkurencyjną – po- w trzech regionach wiedział John Elkann – stanowi różnorodność geo- graficzna i kulturowa osób, które pracują w Grupie. operacyjnych: Europie, To oni swoją energią, nieustannym zaangażowaniem i nieocenioną wiedzą czynią ze Stellantis to, czym Ameryce Północnej grupa jest obecnie. I to oni dzień po dniu będą two- rzyć jeszcze silniejszą firmę gotową na nową erę i Ameryce Łacińskiej mobilności”.

Już teraz Koniec roku 2021 Do 2025 roku Dostępnych jest 29 Kolejnych Wersja zelektryfikowana zelektryfikowanych modeli 10 modeli każdego nowego modelu

8 Wokół Nas Włochy

Francja USA Brazylia

Władze w fabryce

Kilka dni po powstaniu Grupy Carlos Tavares pokazał, że zamierza kompleksowo poznać realia, jakie wniosła do Grupy spółka Fiat Chrysler Automobiles. Spotkał się więc na wideokonferencji z przedstawicielami włoskich związków zawodowych i – razem z pozostałymi członkami władz firmy – udał się osobiście do kilku zakładów. Pierwszym z nich był zakład w Melfi, gdzie wraz z Elkannem spędził wiele godzin, by z bliska poznać procesy zakładu produkującego modele Fiat 500X, Jeep Renegade i Jeep Compass, w którym pracuje ponad siedem tysięcy osób. Prezes i dyrektor generalny odwiedzili również „wizytówkę” tego zakładu, Plant Academy, centrum, w którym kompetencje techników i załóg są utrwalane, współdzielone i zwiększane poprzez szkolenia umożliwiające ciągły rozwój. Tę kulturę zdobywania kwalifikacji rozszerzono później na całą Grupę. W Cassino prezes i dyrektor generalny odwiedzili zakłady, w których produkowane są Alfy Romeo Giulia i Stelvio, a wkrótce z linii produkcyjnej zjeżdżać będzie Grecale, nowy zelektryfikowany model marki Maserati. W Turynie natomiast mogli podziwiać doskonałość, jaką cechuje się obiekt w Mirafiori.

Wokół Nas 9 ZESPÓŁ TALENTÓW DO TWORZENIA WARTOŚCI Dzięki zaangażowaniu kadry kierowniczej, nieustannie w branży zespół wykonawczy, a do jego mocnych stron dążącej do poprawy i wprowadzania innowacji, Stellantis zalicza się bogate doświadczenie i duch rywalizacji. ma wszystko, czego potrzeba, aby kontynuować drogę „Moim zadaniem będzie wykorzystanie tej różnorodno- obraną przez władze firmy i tworzyć wartość. ści, by zapewniać klientom produkty budzące prawdziwe Zarząd składa się z 11 osób, a przewodniczy mu John emocje”, powiedział Tavares. Dziewięć komitetów za- Elkann. Carlos Tavares jako dyrektor generalny prowadzi rządzających zagwarantuje strukturę operacyjną, która jeden z najlepiej przygotowanych i odnoszących sukcesy odpowiadać będzie za wyniki i strategię firmy.

CHIEF EXECUTIVE OFFICER Carlos Tavares Upper mainstream - Opel & Vauxhall: Michael Lohscheller STRATEGIC AND PERFORMANCE - Peugeot: Linda Jackson Synergies Referent 1 Head of Americas: Mike Manley Premium Global Corporate Officer: Silvia Vernetti - Alfa Romeo: Jean-Philippe Imparato Chief Performance Officer: Emmanuel Delay Synergies Referent 1 Chief Software Officer: Yves Bonnefont Chief Affiliates Officer: Philippe de Rovira (*) - DS: Béatrice Foucher (*) Sales Finance, Used Cars, - Lancia: Luca Napolitano Parts and Service, Retail Network Luxury - Maserati: Davide Grasso REGION CHIEF OPERATING OFFICERS Mobility Enlarged Europe: Maxime Picat - Free2Move: Brigitte Courtehoux - Deputy Davide Mele - Leasys: Giacomo Carelli - Eurasia Xavier Duchemin GLOBAL FUNCTION CHIEF OFFICERS North America: Mark Stewart South America: Antonio Filosa Finance: Richard Palmer Middle East & Africa: Samir Cherfan HR & Transformation: Xavier Chereau China: Grégoire Olivier General Counsel: Giorgio Fossati Planning: Olivier Bourges Interim, in charge of DPCA Purchasing & Supply Chain: Michelle Wen India and Asia Pacific: Carl Smiley Manufacturing: Arnaud Deboeuf - Asean Christophe Musy Design: Ralph Gilles (Chrysler / Dodge / Jeep / Ram / BRAND CHIEF EXECUTIVE OFFICERS Maserati / Fiat Latin America) Global SUV Jean-Pierre Ploue - Jeep: Christian Meunier (Abarth / Alfa Romeo / Citroën / 1 DS / Fiat Europe / Lancia/ Opel / Synergies Referent Peugeot / Vauxhall) American Brands Engineering: Harald Wester - Chrysler: Timothy Kuniskis Interim - Deputy Patrice Lucas - Dodge: Timothy Kuniskis Cross car line and project Synergies Referent 1 engineering - RAM: Mike Koval - Deputy Nicolas Morel Core CTO: To be defined - Citroën: Vincent Cobee Sales & Marketing : Thierry Koskas - Fiat & Abarth: Olivier François Customer Experience : Richard Schwarzwald Synergies Referent 1 & Global - Deputy Jean-Christophe Quemard Chief Marketing Officer Communication & CSR : Bertrand Blaise 1 Wyznaczeni do kierowania identyfikacją, wdrażaniem i przyspieszaniem synergii w ramach poszczególnych grup oraz w formie przekrojowej

10 Wokół Nas Carlos Tavares, lider za kierownicą W oficjalnym CV Carlosa Tavaresa nie pojawia się informacja o miłości do samochodów, z czego nowy dyrektor generalny słynie. To pasja pielęgnowana od dzieciństwa, połączona jednak z niezrównanymi kompetencjami. Obecnie w sieci można znaleźć różne jego zdjęcia w kombinezonie kierowcy wyścigowego, opublikowane przez czasopisma z całego świata. Krąży też wiele anegdot jak ta, kiedy któregoś razu, gdy jego pojazd unieruchomiła awaria, sam go naprawił, zamiast czekać na mechaników. I na dodatek wygrał wyścig. Jest to wyraźny dowód jego niesłychanej woli włączenia miłości do mechaniki, a także szybkości i ducha sportowego do jego pełnej sukcesów kariery zawodowej. Carlos Tavares (urodzony w Lizbonie 14 sierpnia 1958 roku) swoją karierę opiera bowiem na niezwykle solidnym przygotowaniu, które potwierdza jego dyplom inżyniera zdobyty na politechnice École Centrale de Paris. W 1981 roku zaczął pracę w Grupie Renault, gdzie do 2004 roku obejmował coraz ważniejsze stanowiska. Na początku 2000 roku, po aliansie Renault z Nissanem, Tavaresowi zaproponowano zarządzanie amerykańskim oddziałem Nissana, gdzie obejmował najwyższe stanowiska aż momentu objęcia przez niego funkcji prezesa spółki w 2009 roku. Następnie został dyrektorem operacyjnym (COO) w Renault. 1 stycznia 2014 roku Tavares przeszedł do PSA, gdzie został prezesem zarządu. Jednocześnie przyjął również stanowisko dyrektora Airbus Holding S.A. i zasiadał w zarządzie ACEA, Stowarzyszenia Europejskich Producentów Pojazdów. Od 17 stycznia pełni funkcję dyrektora zarządzającego firmy Stellantis.

Wokół Nas 11 WIELCY GRACZE W HISTORII MOTORYZACJI Może było to już zapisane w gwiazdach: pierwszym później, bo w 1903 roku, po drugiej stronie kanału La samochodem, jaki poruszał się po drogach Włoch, był Manche szkocki inżynier morski, Alexander Wilson, Peugeot, Type 3, zakupiony w 1893 r. przez przedsiębiorcę utworzył firmę Vauxhall. z Vicenzy, Gaetano Rossiego. Ale historia marki spod Jeśli chodzi o modele Peugeota, największy sukces znaku lwa, tj. marki założycielskiej Grupy PSA, która wraz na początku wieku odniósł L76, samochód wyścigowy, z FCA utworzyła Stellantis – rozpoczyna się znacznie który – dzięki silnikowi o pojemności 7,6 litra – osią- wcześniej i wiąże się z legendarną rodziną Peugeot. gał prędkość, wynoszącą 190 km/h. Samochód ten Rodzina Peugeot rozpoczęła swoją działalność na w 1913 r. wygrał wyścig Indianapolis 500. Po I wojnie początku XIX wieku, kiedy w Audincourt, w dawnym światowej Peugeot wyprodukował takie modele jak regionie Franche-Comté (obecnie Burgundia), otwo- 301, 401 i 601, które w kolejnych latach ewoluowały rzyła fabrykę, która przerabiała bawełnę na tkaninę wraz z rozwojem designu i technologii. wykorzystywaną do produkcji mundurów dla armii W 1919 roku inny francuski przedsiębiorca André Napoleona. Około 1810 r. rodzina wybudowała od- Citroën założył w Paryżu spółkę firmowaną swoim lewnię i walcownię, w których powstawały narzędzia nazwiskiem, wprowadzając na rynek model 10 HP Type eksportowane na całą Europę. Firma rozwijała się aż A, pojazd z silnikiem czterocylindrowym o pojemności do końca wieku, kiedy to Armand Peugeot zaczął pa- 1323 cm3, który osiągał prędkość maksymalną 65 km/h. sjonować się nowymi środkami lokomocji i w jednej W 1933 r. na torze wyścigowym w Montlhéry inny mo- z hal rodzinnej firmy zbudował w 1890 r. pierwsze del, „Petite Rosalie” (8 koni), ustanowił rekord świata, samochody (Type 2, następnie Type 3, a później również pokonując 300 tys. kilometrów w 134 dni ze średnią Type 5) na niemieckich komponentach mechanicznych. prędkością 93 km/h. Rok później, wraz z modelem W 1896 roku Armand, zafascynowany nowym bizne- Citroën 7, zadebiutował tzw. „Traction avant” (czyli sem transportowym, oddzielił się od braci i założył napęd na przednie koła), koncepcja, która stanowiła Société Anonyme des Automobiles Peugeot. Wizja prawdziwy przełom w motoryzacji. 12 stycznia 1938 r. tego francuskiego przemysłowca była trafna, bowiem powstał prototyp przyszłego legendarnego modelu 2CV. w kolejnych latach rozwój branży motoryzacyjnej Po II wojnie światowej, w 1955 roku, zaprojektowa- nabrał niesamowitego tempa: w 1900 roku europejscy no model, który na zawsze będzie wyróżniał markę producenci osiągnęli imponującą liczbę 888 sztuk Citroën. Mowa o modelu DS: linia, wnętrze, zawieszenie wyprodukowanych aut. Wśród nich byli również Fiat hydropneumatyczne, innowacje technologiczne czyniły i Opel, dwie firmy powstałe w 1899 roku. Niewiele go prawdziwą awangardą na scenie motoryzacyjnej.

Solidne i zróżnicowane portfolio kultowych marek

12 Wokół Nas Ale wróćmy do Peugeota: podczas II wojny światowej produkcję ograniczono praktycznie do zera z powodu braku paliw. Dlatego skonstruowano 377 egzemplarzy małego samochodu z napędem elektrycznym, o nazwie VLV. Pierwszy model wprowadzony na rynek po zakoń- czeniu wojny to 203, a kilka lat po nim 403, samochód, który wyznaczył początek współpracy producenta ze studiem Pininfarina. Ta współpraca doprowadziła między innymi do sukcesu modelu 205 w latach 80. W 1974 roku Peugeot SA przejmuje 38% udziałów firmy Citroën, w wyniku czego powstaje PSA (Peugeot Société Anonyme). W 1976 roku udziały Peugeota wzrastają do 90%, firma zmienia nazwę na Grupa PSA, później na PSA Peugeot Citroën. W 1978 roku Grupa PSA kupuje europejskie oddziały Chryslera, przejmując tym samym marki Simca i Talbot. W tym samym roku PSA podpisuje umowę joint-venture z Grupą Fiat, dotyczącą produkcji pojazdów użytkowych (SEVEL) w dwóch zakładach: jednym w Atessa (Chieti) i drugim w Valenciennes, na północy Francji. Początek nowego tysiąclecia jest dla PSA, podobnie jak dla innych grup w branży, szczególnie trudny. Sytuacja zmienia się w 2014 roku, po zatrudnieniu Carlosa Ta- varesa, który zapewnia firmie pozytywny impuls. Nie trwa to jednak długo. W 2017 roku do marek Peugeot, Citroën i DS (ta ostatnia powstała w 2014 roku w celu przywrócenia do gry nazwy legendarnego samochodu stworzonego przez Citroëna w 1955 roku) dołącza- ją dwie nowe marki: Opel i Vauxhall, które przejęto od General Motors. Wreszcie 30 października 2019 roku prestiżowe amerykańskie czasopismo ekono- miczne „The Wall Street Journal”, jako pierwsze na świecie ujawniło rozpoczęcie rozmów o fuzji pomię- dzy PSA i FCA. Reszta to już obecna historia.

Na zdjęciu Solidne i zróżnicowane portfolio kultowych marek Marki o utwierdzonej pozycji w branży motoryzacyjnej w zakresie mobilności i części zamiennych oraz usług u góry Peugeot Type 3 przechowywany w MAUTO w Turynie, a poniżej jeden z najbardziej kultowych modeli marki Citroën, DS, na zdjęciu podczas defilady prezydenta Charlesa de Gaulle’a

Wokół Nas 13

18 22 28 34 40

Stellantis wchodzi do gry 3 Wokół Nas MARZEC 2021 Ze świata FCA 16 rok XXVI/1 • numer 149

Wydawca Fabryka w Tychach z widokiem Fiat Chrysler Polska Sp. z o.o. na przyszłość 18 Odpowiedzialny za edycję w Grupie Stellantis Claudio D’Amico Redaktor Naczelny Nowe wyzwania w bielskim zakładzie Filippo Gallino Powertrain 22 Z-ca Redaktora Naczelnego Stefania Castano Redakcja Sprzedaż samochodów w czasie pandemii 24 Satiz Poland Sp. z o.o. Mirosława Malich

Studio graficzne Nowe możliwości Teksid Iron Poland 28 Irena Nycz-Imielska Maciej Feodorów Andrzej Jancza Na I planie 30 Reklama Gabriela Kolonko tel.: 33 8132761 Nowa rodzina Fiata 500 32 [email protected]

Opracowanie, łamanie i przygotowanie do druku Abarth – małe supersamochody Satiz Poland na miarę wielkich marzeń 34 SATIZ POLAND Sp. z o.o. ul. Sempołowskiej 19 43-300 Bielsko-Biała www.satiz.pl Zmarł Zygmunt Hanusik 40 e-mail: [email protected]

Druk Dimograf Lelio Lattari – dyplomata i rajdowiec 42 Bielsko-Biała

Nakład 7200 egz. Książki 48

Oddano do druku 12 marca 2021 r. Kuchnia 50 W NUMERZE

Wokół Nas 15 ze ŚwIata fca

USA Nagroda dla Dodge’a Durango USA Dodge Durango zdobył w Stanach Zjednoczonych Pierwszy model nagrodę Vincentric Best Value 2021 w kategorii Large SUV. Doceniono zwłaszcza bardziej agresywny wygląd na cele dobroczynne modelu, nowe wnętrze z kabiną inspirowaną stylem W marcu odbędzie się aukcja charytatywna Challengera, zwiększoną trakcję i najwyższe osiągi organizowana przez firmę Barrett-Jackson, układu napędowego, a także niższą amortyzację i niższe na której pojawi się pierwszy Ram 1500 TRX koszty stałe oraz koszty użytkowania w swojej klasie. Launch Edition Vin 001, który właśnie zjechał Nowy Dodge Durango jest dostępny w sześciu wersjach z linii produkcyjnej. Przy mocy 702 KM, wyposażenia, by zaspokoić potrzeby szerokiego grona 1500 TRX jest najszybszym i najmocniejszym klientów. Wersja z 710-konnym silnikiem SRT Hellcat pickupem, jaki kiedykolwiek Ram sprawia, że jest to najmocniejszy SUV w historii. wyprodukował w USA. Auto będzie wystawione na licytację, z której dochód przekazany zostanie fundacji United Way w południowo- wschodnim Michigan, wspierającej weteranów niedawnych misji bojowych oraz ich rodziny.

BRAZYLIA Kampania Fiata Argo 2021 zacznie się na Instagramie W kampanii debiutu rynkowego Argo Model Year 2021, Fiat postanowił skorzystać z narzędzi elektronicznych na Instagramie który jest jednym z najbardziej lubianych przez młodych ludzi portali społecznościowych. Cała kampania, zrealizowana w mediach elektronicznych, skupiona jest wokół samochodu i historii z życia codziennego. Ludzie publikują swoje zdjęcia w Instagram Stories i podkreślają tym samym szczególne cechy Fiata Argo, wzmacniając w ten sposób wizerunek marki.

16 Wokół Nas przygotowane przez redakcję

WŁOCHY Ducato najlepiej sprzedającym się WIELKA BRYTANIA samochodem w europie 500 najlepszym cabrio, a Panda cross terenówką Według prestiżowego brytyjskiego magazynu „What Car?” nowy Fiat 500 okazał się najlepszym kabrioletem oraz najlepszym małym samochodem elektrycznym na rynku. Samochód elektryczny w wersji cabrio po raz pierwszy zdobywa nagrodę tego jury dzięki swojemu wzornictwu, cenie, łatwości prowadzenia i autonomii. Wielki sukces odniosła również Panda Cross, która uzyskała tytuł Crossover of the Year przyznawany przez brytyjski „4x4 Magazine”. Jurorzy szczególnie docenili Według danych Dataforce Fiat Ducato był w 2020 roku właściwości terenowe i radość z jazdy na każdej trasie. najlepiej sprzedającym się samochodem dostawczym na rynku europejskim, biorąc pod uwagę wszystkie segmenty. W roku swoich 40. urodzin model zmierzy się również z wyzwaniami związanymi z bezemisyjną mobilnością: to idealny samochód na tzw. ostatnią milę, spełniający najbardziej aktualne potrzeby e-commerce. Ducato jest też najczęściej wybieraną bazą pod kampery i nawet w zeszłym, trudnym roku, umożliwił fanom caravaningu spokojny wypoczynek na łonie natury. POLSKA Nowe karetki na bazie fiata Ducato w warszawie Rozwój pandemii spowodował konieczność zwiększenia liczby ambulansów, zwłaszcza w stolicy. W związku z tym w Warszawie firma „Meditrans” SPZOZ zakupiła od AMZ-Kutno SA 16 Fiatów Ducato z przeznaczeniem na karetki typu C. Pojazdy są wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt medyczny, aby sprostać potrzebom miasta liczącego ponad 2 mln mieszkańców.

USA Bruce Springsteen gwiazdą kampanii marki Jeep® „the Middle” W niedzielę, 7 lutego 2021 r., podczas transmisji Big

Game, marka Jeep® wraz z Brucem Springsteenem zaprezentowała dwuminutowy film „The Middle”, który został nakręcony w różnych miejscach Stanów Zjednoczonych, m.in. w parku U.S. Center Chapel w Lebanon w stanie Kansas, geograficznym centrum kraju. Kampania „The Middle” debiutuje 10 lat po innej, słynnej kampanii przygotowanej z okazji Big Game, „Imported from Detroit”, prezentującej amerykańską pomysłowość widzianą przez producenta samochodów z Detroit.

FCA wokół Nas 17 FABRYKA Z WIDOKIEM NA PRZYSZŁOŚĆ W 2021 roku zakład w Tychach będzie musiał uporać się z przygotowaniami do przyszłych uruchomień, a jednocześnie zagwarantować wysoki poziom produkcji 500 i Lancii Ypsilon. Rozmawiamy o tym z dyrektorem zakładu, Tomaszem Gębką.

Filippo Gallino, zdjęcia: I. Kaźmierczak

od koniec grudnia, na kilka nowe modele w oparciu o fran- tygodni przed fuzją z PSA cuską platformę CMP, dzięki której Pi powstaniu Stellantis, powstają dziś tak udane samo- grupa FCA ogłosiła nowe, duże in- chody, jak Peugeot 208 i 2008 oraz westycje w fabryce w Tychach, któ- Opel Corsa i Mokka. Nowe modele rych celem jest uruchomienie produkowane w Polsce przejdą w drugiej połowie 2022 roku pro- więc do historii jako te, które zapo- dukcji trzech nowych modeli: czątkują nową francusko-wło- Jeepa, Fiata i Alfy Romeo. sko-amerykańską grupę prze- Jest to wyzwanie, które przyprawia mysłową. o zawrót głowy. Tychy staną się Ale wróćmy do 2020 roku, kiedy przecież pierwszą fabryką eks- Tomasz Gębka przybył w sierpniu FCA, gdzie produkowane będą ze Stanów Zjednoczonych do FCA

18 Wokół Nas Poland i zastąpił Antoniego Gre- Panda, dziś zapowiedziano trzy nia na stanowisku dyrektora za- modele trzech różnych marek. Nie Nowe modele kładu. Zastał fabrykę przygotowaną wiemy o nich jeszcze nic dokład- do stawienia czoła pandemii w naj- nego, ale podjęliśmy już pierwsze zapoczątkują lepszy możliwy sposób i zdetermi- kroki, aby je przywitać. W tym roku nowaną, by nadrobić stracony czas i przez większą część przyszłego nową francusko- spowodowany ponad trzymie- będziemy musieli pracować na sięczną przerwą w produkcji. dwóch frontach. Z jednej strony włosko- „Długi okres przestoju – wyjaśnia musimy zagwarantować wysoki dyrektor – wpłynął na wyniki 2020 poziom produkcji 500 i Lancii Yp- amerykańską roku; dzięki ożywieniu europej- silon, dbając cały czas o ich wy- skiego rynku w ostatnim kwartale soką jakość – co jest naszym moc- grupę udało się wyprodukować w całym nym punktem, a z drugiej strony ubiegłym roku około 174 tys. sa- musimy przygotować fabrykę przemysłową mochodów, z czego ponad 137 tys. Fiatów 500 (także Abarth) i prawie 37 tys. Lancii Ypsilon na rynek włoski”. W dotychczasowej historii FCA Po- land roczna produkcja spadła po- niżej 200 tys. sztuk tylko w latach 2001-2002, kiedy z linii montażo- wej w Tychach zjeżdżało jedynie Seicento. Następnie, w 2003 roku, pojawiła się Panda i odniosła na- tychmiastowy sukces. „Muszę po- wiedzieć – mówi dyrektor – że w Fiacie Auto Poland zostałem za- trudniony w 2005 roku, więc nie znam dokładnie sytuacji z tamtych lat. Widzę jednak, że tych dwóch okoliczności nie można porówny- wać. W normalnych warunkach, tj. bez pandemii produkcja w 2020 r. znacznie przekroczy- łaby dwieście tysięcy sztuk. Nawet w bieżącym roku, jeśli nie Zakład Tychy, pojawi się nowy lockdown, spo- Spawalnia dziewamy się przekroczenia tego progu. Są to prognozy oparte na naszym obecnym tempie produkcji, które możemy przecież poprawić w przypadku korzystnej tendencji na rynku. Sytuacja jest jednak bardzo niepewna i trudno jest formułować średnio- i długotermi- nowe prognozy. Jeśli jednak mie- libyśmy znaleźć analogię do tam- tego okresu sprzed dwudziestu lat, to szukałbym jej raczej w zapowie- dziach nowych inwestycji strate- gicznych. Wówczas była to nowa

Wokół Nas 19 do przyszłej produkcji. Nie po- Przygotowania winniśmy więc dzisiaj zastanawiać na Spawalni się, jak będą wyglądały nowe modele. Musimy po prostu pracować w skupieniu, aby zabezpieczyć się na przyszłość. Tak jak zawsze to robiliśmy. Rok 2022 jest jeszcze odległy, wszystko zatem przed nami. Musimy zamienić obietnice w rzeczywistość, ciężko pracując”. „Zarówno w Spawalni jak i w Jed- nostce Montażu – wyjaśnia dyrektor – musimy stworzyć warunki gwarantujące ciągłość produkcji, a jednocześnie wygospodarować przestrzeń niezbędną do zain- stalowania nowych urządzeń. Mając to na uwadze, racjonalizu- jemy i reorganizujemy procesy. Na przykład, podwozie Lancii Ypsilon zostało przeniesione do Spawalni B, gdzie jest obecnie produkowane razem z modelem 500. Podobnie,

20 Wokół Nas z pewnymi różnicami, dzieje się Advanced Product Engineering w Jednostce Montażu. W Lakierni z Turynu do zidentyfikowania moż- Rok 2022 jest wymagania będą jednak innej na- liwych rozwiązań technicznych, tury. W tym przypadku chodzi o in- które można zastosować w nowych jeszcze odległy. terwencje związane z automatyza- modelach w związku z wdrożeniem cją procesów i adaptacją niektó- platformy CMP”. Ciężko pracujemy, rych fragmentów z uwzględnieniem Jak informowały media, kilka ty- większych wymiarów przy- godni po ogłoszeniu strategicznej aby zamienić szłego podwozia. Oczywiście, inwestycji w Tychach oficjalnie za- wszystkie te zmiany pociągną za kończyła się procedura fuzji PSA obietnice sobą konieczność zredefiniowania i FCA, w wyniku czego powstała przepływów transportowych w ob- Stellantis. Przyszłe samochody w rzeczywistość rębie całego zakładu. I to też jest nie lada wyzwanie”. Zaangażowanie techników, inży- nierów, supervisors, team leaders i operatorów w przygotowania bę- dzie stopniowe w zależności od po- szczególnych etapów zbliżających ich do tzw. „job one”, czyli urucho- mienia produkcji. Ograniczenia w podróżach między- narodowych spowodowane pande- mią nie wpłynęły na opóźnienie planów Grupy. Centralne służby manufacturingu liczą bowiem na kompetencje pracowników fabryki w Tychach, która przez lata wypra- cowała sobie doskonałą reputację. „W porównaniu do przeszłości – podkreśla Tomasz Gębka – nasza autonomia w stosunku do Turynu będzie na pewno większa. Centrala przekazuje nam dużą odpowie- dzialność, czyniąc nas ważnymi podmiotami w projekcie. Napawa z Tychów będą więc pełnopraw- tegracji. Stellantis ma w Polsce mnie to dumą, ponieważ jest to nymi «dziećmi» tej nowej grupy ka- kilka zakładów, ale jestem pewien, wyraźny wyraz zaufania za- pitałowej. „Zaangażowanie kierow- że zapanuje między nimi pełna rządu przedsiębiorstwa do nictwa koncernu jest bardzo silne otwartość i współpraca. I to już możliwości i umiejętności na- i jasne – podsumowuje Tomasz się dzieje. Z drugiej strony, Tychy szego zespołu. Oprócz procesu Gębka. – My, menedżerowie obu i Gliwice są położone blisko siebie, produkcji zostaliśmy również za- stron, eks-PSA i eks-FCA, mu- ale nie stanowią dla siebie bezpo- proszeni do przedstawienia propo- simy wspierać szybką integra- średniej konkurencji, również dla- zycji technologicznych, które mog- cję obu rzeczywistości przemysło- tego, że zakład, z którego linii zjeż- łyby być brane pod uwagę przy wych. Już w przeszłości pokaza- dża obecnie Opel Astra, ma tworzeniu przyszłych modeli. Prze- liśmy, że jesteśmy kulturowo wkrótce rozpocząć produkcję sa- cież nasz zakład od dłuższego otwarci na zmiany, do tego stopnia, mochodów dostawczych. Synergie czasu może poszczycić się zespo- że fuzja Fiata i Chryslera okazała będą bardzo silne na wszystkich łem inżynierów, którzy są w stanie się wielkim sukcesem. Dzięki no- poziomach firmy, od obszaru prze- przeprowadzić benchmarking mo- wym inwestycjom, które realizu- mysłowego do handlowego, aż do deli konkurencji. W związku z tym jemy w Tychach, będziemy mogli całkowitej integracji w jak najkrót- zostaliśmy zaangażowani przez natychmiast rozpocząć proces in- szym czasie”.

Wokół Nas 21 ZNACZĄCY WZROST PRODUKCJI I NOWE WYZWANIA „Zakładamy, że dzięki ubiegłorocznym inwestycjom produkcja w 2021 roku osiągnie bardzo dużą wydajność” – mówi Andrzej Tokarz, dyrektor zakładu w Bielsku-Białej.

Filippo Gallino, zdjęcia: Satiz Poland

ok 2020 był bardzo szcze- czyszczeń, pomiaru temperatury, gólny ze względu na wprowadzenia obowiązkowego no- Robostrzenia związane szenia maseczek i uświadamiania z epidemią koronawirusa i wynika- pracowników o zagrożeniu, przy- jące stąd zamknięcie zakładu niosły efekty – mówi dyrektor An- w pierwszej połowie roku. Fabryka drzej Tokarz. – Muszę w tym miej- w Bielsku-Białej zmierzyła się z tym scu podkreślić dojrzałość naszej wyzwaniem, systematycznie i sku- załogi, bo wszyscy pracownicy za- tecznie wdrażając szereg procedur, chowali i nadal zachowują się bar- które pozwoliły uniknąć wystą- dzo odpowiedzialnie. Te obostrzenia pienia ognisk epidemii na terenie zostały potraktowane poważnie, wi- zakładu: „Podjęte przez nas działa- dać było na każdym kroku deter- nia, poczynając od dodatkowych minację pracowników, którzy poka-

22 Wokół Nas zali, że zależy im nie tylko na swoim cyjnej linii silnika GSE z 200 do wym wyzwaniem w 2021 roku bę- zdrowiu, ale także na zdrowiu 400 tys. rocznie. Równocześnie dzie proces integracji zakładu współpracowników i kolegów, a co uruchomiliśmy produkcję silnika N3, w ramach nowej grupy Stellan- za tym idzie – również rodzin, bo co nastąpiło oficjalnie 9 lutego tis. Przecież była grupa PSA po- to się przecież przekłada także na ub.r. Tego dnia, po otrzymaniu siada w Tychach fabrykę produku- nasze życie rodzinne. Dzięki temu zwolnienia do produkcji, wysłaliśmy jącą silnik podobny do benzyno- nie odnotowaliśmy w zakładzie pierwszy silnik N3 do Zakładu Tychy. wego GSE turbo powstającego większego źródła zakażenia W najbliższych miesiącach z pew- w Bielsku-Białej. Andrzej Tokarz ma – wszystkie przypadki, które wy- nością zostaniemy głównym do- jednak pewność, że integracja przy- stępowały u nas, były pojedyncze stawcą wspomnianych silników, niesie wszystkim ogromne korzyści. i rozproszone”. które obecnie dostarczane są rów- W „bliźniaczych” zakładach, porów- W bielskim zakładzie dbałość nież z zakładu w Brazylii. Wpływ na nywalnych pod względem wielkości o zdrowie pracowników stała się to będzie miała również bliskość i rodzaju produkcji, prowadzone są priorytetem, podobnie jak miało to naszych zakładów, dzięki czemu bę- zaawansowane prace anali- miejsce w całej grupie. Postój za- dziemy mogli dostarczać do Tychów tyczne w zakresie banchmar- kładu bez wątpienia wpłynął jednak silniki w systemie just in time”. kingu. Mają one na celu wyłonienie negatywnie na poziom zrealizowa- Dzięki ubiegłorocznym inwestycjom nowych projektów dotyczących nej produkcji, ale sytuację skom- w fabryce w Bielsku-Białej wzroś- optymalizacji procesu i produktu. pensowała duża liczba zamówień nie zatem zarówno oferta produk- „Wydaje mi się – mówi na zakoń- w ostatnim kwartale. „Naszemu za- towa, jak i wielkość produkcji. czenie Andrzej Tokarz, – że jest to kładowi – tłumaczy Andrzej Tokarz „W tym roku plan zakłada wypro- wielka szansa na to, by zarówno po – udało się przejść ten ciężki rok dukowanie ok. 350 tys. silników jednej, jak i po drugiej stronie szybko dość dobrze, także pod względem z rodziny GSE. Z naszych linii nadal zidentyfikować pewne obszary do produkcji, bo jej spadek w sto- będą schodziły również silniki SDE poprawy. Ważna jest otwartość z na- sunku do roku poprzedniego turbo diesel i TwinAir. Miejmy naszej strony i także ze strony kolegów był niewielki, oscylował w grani- dzieję, że nic nam w tych planach z PSA. Nasze relacje są partner- cach 5%. Łącznie wyprodukowa- nie przeszkodzi”. Zgodnie z prze- skie i otwarte, z pełnym dostępem liśmy 254 tysiące silników, widywaniami, produkcja w zakła- do wszystkich danych i wszystkich z czego 120 tysięcy silników ben- dzie w Bielsku-Białej ulegnie po- obszarów w zakładzie. Te analizy są zynowych GSE turbo, 114 tys. SDE dwojeniu z 254 tysięcy do ponad bardzo szczegółowe i umożliwiają turbo diesel oraz 20 tysięcy silni- 500 tysięcy silników. szybką poprawę działalności i efek- Montaż ków benzynowych TwinAir”. Obok wzrostu produkcji prawdzi- tywności”. silnika N3 Rok 2020 był także czasem, w któ- rym inżynierowie i technicy z biel- skiego zakładu pracowali nad dwoma bardzo ważnymi projek- tami. Pierwszy z nich zakładał zwiększenie zdolności produkcyjnej benzynowych silników GSE turbo, natomiast przedmio- tem drugiego projektu było uruchomienie nowego silnika wol- nossącego GSE N3. Jest to silnik małolitrażowy (1.0), przeznaczony przede wszystkim do Fiata 500 i Lancii Ypsilon produkowanych w Tychach oraz do modelu Fiat Panda wytwarzanego w zakładzie w Pomigliano. „W ubiegłym roku – wyjaśnia Tokarz – skoncentrowa- liśmy się na pracach mających na celu zwiększenie zdolności produk-

Wokół Nas 23 BIZNES W CZASIE PANDEMII

Filippo Gallino

ok 2020 był inny niż wszystkie z powodów, Od marca ubiegłego które doskonale znamy. Już na samym jego Rpoczątku, zanim jeszcze biznes ruszył na naj- roku gospodarka wyższych obrotach, menedżerowie musieli wrzucić do kosza wszystkie przygotowane wcześniej plany i dopa- składana jest w ofierze sować je do zmieniającej się dynamicznie sytuacji, czyli starać się tak pokierować tym statkiem, by zacumować na ołtarzu kryzysu go w bezpiecznym porcie. wywołanego pandemią. „Na nasz biznes koronawirus wpłynął już od połowy marca ub.r. – mówi Paweł Miszkowski, – dlatego nie W FCA nie brakuje byliśmy w stanie ukończyć I kw. zgodnie z planem. Na- szym głównym założeniem było zminimalizowanie efektu jednak pozytywnych Covidu na biznes oraz przeprowadzenie firmy, pracow- ników i dealerów przez ten trudny czas. Tak więc druga impulsów. Rozmawiamy połowa marca, kwiecień i maj, czyli pierwszy lockdown oznaczał dla nas tak naprawdę zastopowanie o nich z dyrektorem biznesu. I to, co chciałbym mocno podkreślić i jedno- cześnie bardzo podziękować wszystkim pracownikom handlowym Pawłem i dealerom, to fakt, że w tym bardzo trudnym czasie, czasie próby dla wszystkich, FCA – zarówno nasza Miszkowskim. część handlowa, jak i dealerska – przeszła przez to

24 Wokół Nas w taki sposób, w jaki na początku Od tego momentu zmieniło się to, niewielu się spodziewało. Żaden że jesteśmy eks-FCA i eks-PSA, z dealerów nie został zamknięty, a stanowimy o wiele większą siłę na udało nam się uniknąć zwolnień, rynku jako Grupa Stellantis. Nama- wprowadziliśmy wszystkie możliwe calne, rzeczywiste efekty będą się środki zapobiegawcze i reżim sani- pojawiać stopniowo. Wszystkie tarny – to był nasz priorytet od po- zmiany produktowe, które będą sta- łowy marca ub.r. Warto to podkre- nowiły największy efekt fuzji, będą ślić, bo działania te miały aspekt nie oczywiście wymagały czasu. Ale na- tylko biznesowy, ale też ludzki”. sze zakłady w Tychach, jak i w Biel- Rok 2020 był również rokiem sku-Białej są ważnym elementem przejściowym, w którym produ- całego łańcucha produkcyjnego i do- cenci samochodów musieli się staw w ramach Grupy Stellantis. Tak przygotować na nowe normy więc możemy podzielić nasze dzia- europejskie dotyczące emisji łania w bieżącym roku na dwa etapy. CO2. Jak poradziliście sobie z tą sytuacją z hand- Pierwszym etapem, który będziemy realizować w Pol- lowego punktu widzenia? sce, będzie identyfikacja wszystkich obszarów, które „Normy dotyczą zarówno samochodów osobowych, jesteśmy w stanie wspólnie razem wykorzystać. To jak i dostawczych. Ale o wiele trudniejszym zadaniem otworzy nam wiele możliwości, które do tej pory nie wydają się w tym temacie samochody osobowe, bo istniały. Drugą kwestią, która nie do końca zależy od od 2021 roku wszystkie pojazdy, które średnio emitują nas, ale raczej w skali Grupy, jest ekonomia skali wy- więcej niż 95 g/km, są obłożone karami – 95 euro × nikająca z produkcji, komponentów, planowania pro- W 2021 roku g powyżej limitu × liczba sprzedanych samochodów. duktów – i jest ona bardziej średnio- i długoterminowa”. każdy brand Przy odrobinie kalkulacji i wyobraźni te liczby wydają Czy w oczekiwaniu na integrację dwóch byłych będzie miał się olbrzymie. W związku z tym, priorytetem firmy Grup czekają nas jakieś nowości w ofercie hand- jakąś nowość, w 2020 r. były przygotowania do tego, aby 2021 rok lowej FCA Poland w 2021 roku? która wg założeń był dla nas bezpieczny. I to też się udało zrealizować „2021 będzie to rok ofensywy produktowej dla marek spowoduje mimo powrotu drugiej fali Covidu w IV kw. ub.r., której dawnej Grupy FCA, bo na ulice Polski wyjadą pierwsze poprawę nikt nie był w stanie przewidzieć. Dla nas, zwłaszcza elektryczne 500, zmienione Tipo z nową wersją Cross, pozycji na dla marki Fiat – a Fiat w Polsce to przede wszystkim zmieniona Panda, bardzo odświeżony Jeep Compass rynku Tipo, które w 2020 roku odniosło bardzo duży sukces i zwiększyło udział w rynku, było doprowadzenie do tego, aby wszystkie dostępne samochody z silnikami wysokoemisyjnymi były zarejestrowane w 2020 i nie miały więc wpływu na kalkulację emisji CO2 w 2021 roku. To dotyczyło też samochodów Alfa Romeo i Jeep, ale w o wiele mniejszej skali. I to też chciałbym pod- kreślić, bo dzięki mobilizacji całej organizacji, zarówno strony turyńskiej, jak i przede wszystkim naszej lokalnej sieci dealerskiej, firma FCA w Polsce weszła w 2021 rok z „czystym rachunkiem” w zakresie CO2”. Te dwa aspekty mogą posłużyć za komentarz do ubiegłorocznych, statystycznych wyników sprze- daży firmy, z którymi można zapoznać się w dal- szej części wywiadu. Co czeka nas w 2021 roku? „W ubiegłym roku było też trzecie, bardzo ważne wydarzenie, a mianowicie 100-lecie Fiata w Polsce. Nie mogliśmy sobie wyobrazić lepszego zakończenia tego jubileuszu, niż ogłoszenie 29 grudnia ub.r. inwestycji w Tychach. Fuzja Stellantis FCA z PSA jest jednym z największych wydarzeń w branży motoryzacyjnej ostatnich lat. Została ona potwierdzona 16 stycznia br.

Wokół Nas 25 i ikona Alfy Romeo Giulia GTA – pierwsze takie samo- W 2021 roku wasze wyniki sprzedaży na pozio- chody zostały już w Polsce sprzedane. W samochodach mie Grupy będą sumowane z wynikami dawnej dostawczych natomiast jest to rok zmiany Ducato, po- Grupy PSA? jawi się e-Ducato, które będzie najlepszą ofertą na „Tak, będziemy pojawiać się w rankingach jako Grupa rynku, jeśli chodzi o możliwości konfigurowania pro- Stellantis. Zaczynamy z dobrej pozycji i liczymy na dal- duktu dostawczego. Wszystkie wersje Ducato będą szą jej poprawę. Gdyby dokonać szybkiej symulacji, miały odmianę elektryczną, która będzie dostępna już czyli zsumować wszystkie ubiegłoroczne udziały w rynku w II kwartale 2021 r. W kwartale tym pojawi się także marek Grupy Stellantis, uzyskalibyśmy udział w rynku zmienione Ducato z silnikiem konwencjonalnym. Każdy polskim wynoszący 12,1% w segmencie samochodów brand będzie miał zatem jakąś nowość, która wg za- osobowych i 30,4% w segmencie samochodów do- łożeń spowoduje poprawę naszej pozycji na rynku. stawczych. A to dopiero początek. Prawdziwe wyzwanie I plany te będą realizowane niezależnie od fuzji”. właśnie się zaczyna”.

Sprzedaż samochodów poszczególnych marek FCA Fiat 12 487 sztuk Fiat Professional 8019 sztuk Jeep 2 940 sztuk Alfa Romeo 1 344 sztuk Abarth 77 sztuk

26 Wokół Nas WYNIKI SPRZEDAŻY W 2020 r. Jak podkreślił Paweł Miszkowski w wywiadzie obok, 2020 był trudny dla branży samochodowej w Polsce. W stosunku do roku 2019 rynek samochodów osobowych spadł o 22,9% do poziomu 428347 szt., a samochodów dostawczych o 14,6% i wyniósł w zeszłym roku 59649 szt. Spółka FCA Poland zamknęła 2020 rok sprzedażą na FIAT polskim rynku łączną kwotą 24867 samochodów marek FCA, w tym 16848 modeli osobowych i 8019 2020 był kolejnym rokiem, w którym Fiat z sukcesem rywalizował dostawczych, co zapewniło spółce udział w rynku w największym segmencie na rynku. Mowa o autach kompaktowych odpowiednio wynoszący 3,9% i 13,4%. (seg. C), w których markę reprezentuje Fiat Tipo. Bestsellerowy model Pomimo trudnej sytuacji FCA zanotowała wzrost udziału Fiata umocnił swoją pozycję w tym segmencie, zajmując trzecie w rynku dla samochodów osobowych o 0,3 punktu miejsce w rankingu sprzedaży z udziałem 8,3%. Warte odnotowania procentowego, osiągając 3,9% udziału. Ze względu na jest drugie miejsce na podium Tipo w seg. C i 14,6% udziału wśród aut ograniczoną dostępność średniej wielkości kupowanych przez klientów indywidualnych. W łącznej liczbie 12487 samochodów dostawczych w gamie Fiat Professional szt. Fiatów zarejestrowanych w 2020 roku w Polsce, aż 70% stanowił marka ta zanotowała spadek udziału o 3,6 punktu model Tipo. Marka liczy na jego dalszy sukces, wprowadzając właśnie procentowego, kończąc rok na drugim miejscu do oferty nowe Tipo. Dzięki temu rodzina składająca się z hatchbacka, w rankingu sprzedaży z udziałem na poziomie 13,4%. sedana i kombi wzbogaci się o wersję z nadwoziem typu crossover oraz nowe, wydajne i ekologiczne silniki FireFly, pochodzące z polskiej fabryki FCA Powertrain z Bielska-Białej. FIAT PROFESSIONAL Produkowany w Polsce Fiat 500 również może zaliczyć rok do udanych. Dzięki 1946 sprzedanym egzemplarzom kultowa „500” Marka Fiat Professional w 2020 r. sprzedała na polskim poprawiła swój udział w segmencie, osiągając 15,8% i zajmując rynku 8019 pojazdów, co wystarczyło do zajęcia drugie miejsce w rankingu sprzedaży aut mini (seg. A). drugiego stopnia na podium w rankingu sprzedaży. Warto podkreślić, że mimo ograniczonej dostępności wybranych wersji i modeli, Fiat Professional zwiększył wolumen sprzedaży najważniejszego modelu Ducato z 5481 szt. w 2019 do 6135 szt. w 2020, uzyskując imponujący udział w segmencie wynoszący 16,5% (+2,7 pp.) i to właśnie Ducato było najchętniej wybieranym autem z nadwoziem typu van.

INNE MARKI Alfa Romeo odnotowała w 2020 r. dobry wynik sprzedaży. W Polsce marka pozyskała 1344 nowych Alfistów, którzy docenili odmłodzone w zeszłym roku modele Giulia oraz Stelvio. Dobry wynik na koniec 2020 roku zanotowała także marka Jeep, której klienci zarejestrowali w Polsce 2940 SUV-ów z charakterystycznym, siedmioszczelinowym grillem. Dokładnie 77 entuzjastów z Polski znalazła w zeszłym roku sportowa marka Abarth, której modele 595 oraz 695 są produkowane w tyskiej fabryce FCA. Po spowolnieniu spowodowanym przez COVID-19 Odlewnia Żeliwa w Skoczowie wróciła do produkcji sprzed pandemii. Tymczasem w zakładzie oczekuje się na wiadomości korporacyjne. Rozmawiamy o tym z nowym dyrektorem zakładu – Jorge Jader da Silva.

Filippo Gallino, zdj.: Satiz Poland NOWE MOŻLIWOŚCI TEKSID IRON POLAND

owy dyrektor i wiceprezes większa Odlewnia Żeliwa w całej Zarządu spółki Teksid grupie, zatrudniająca trzy tysiące NIron Poland, Brazylijczyk pracowników i posiadająca roczną Jorge Jader da Silva, przyjechał zdolność produkcyjną na poziomie do Polski w sierpniu ubiegłego roku, 270 tysięcy ton odlewów. Pracowa- aby objąć stanowisko po Marku łem tam do 2018 roku, kiedy za- Kanafku. Poprzedni dyrektor prze- proponowano mi przyjazd do Eu- szedł na emeryturę po prawie ropy. Przez prawie trzy lata byłem dwóch dekadach kierowania zakła- odpowiedzialny za produkcję w Por- dem. „Pochodzę z południowo- tugalii, aby dzisiaj znaleźć się wschodniej Brazylii – mówi Jorge w miejscu, skąd pochodzi część mo- Jader da Silva (zdjęcie obok), – ich przodków: to dla mnie zaszczyt a dokładnie z miasta Betim w stanie móc zarządzać zakładem w Polsce, Minas Gerais, gdzie znajduje się za- gdzie od niedawna mieszkam z żoną kład Teksid do Brasil. Jest to naj- i najmłodszym synem. Pozostała

28 Wokół Nas dwójka moich dzieci, już dorosłych, gwałtowny spadek liczby zamówień. chanizmu różnicowego. Nasza pro- została w Brazylii, przez co ominęła Plan produkcji zakładu w Skoczowie, dukcja jest nastawiona głównie na ich piękna zima. W południowej czę- przewidujący wykonanie 59 tys. ton eksport, przede wszystkim do grupy ści Brazylii zimy bowiem też są odlewów żeliwnych, został zrealizo- Stellantis, której dostarczamy na- chłodne, ale ten ziąb jest jednak tro- wany na poziomie około 42 tysięcy. sze produkty bezpośrednio bądź po- chę inny” – żartuje dyrektor. „Jeśli nie nastąpi kolejny lockdown przez Magneti Marelli. Naszymi W sektorze „Iron”, czyli w segmen- – wyjaśnia Jorge Jader da Silva – klientami są również inne koncerny cie komponentów żeliwnych grupa w 2021 roku powinniśmy według motoryzacyjne, takie jak Renault, Teksid specjalizuje się w produkcji założeń przekroczyć 52 tysiące Mercedes, Iveco, Opel i Toyota. elementów odlewanych z żeliwa dla ton. Jest to poziom produkcji niższy Dzięki przejęciu przez grupę Tupy sektora motoryzacyjnego, zatrud- od naszej zdolności produkcyjnej, działalności FCA w segmencie kom- niając prawie sześć tysięcy pra- ale nasze ostrożne szacunki wyni- ponentów żeliwnych, nasza pozycja cowników w pięciu zakładach. kają z niepewnej sytuacji na rynkach jako globalnego dostawcy dla sek- Oprócz wspomnianych wcześniej europejskich. Jeśli chodzi natomiast tora motoryzacyjnego jeszcze bar- zakładów w Brazylii, Portugalii o przyszłość, przed nami otwierają dziej się umocni. Musimy wykorzys- i w Polsce posiada odlewnie w Chi- się nowe możliwości związane z jed- tać pojawiające się w najbliższych nach i w Meksyku. nej strony, jak już wspomniałem, latach możliwości”. Pod koniec grudnia 2019 r. grupa z przejęciem odlewni w Skoczowie „Naszą rozmowę chciałbym zakoń- Teksid wspólnie z FCA ogłosiły pod- przez grupę Tupy SA, z drugiej zaś czyć osobistym wspomnieniem, pisanie porozumienia o sprzedaży z rozwojem produkcji i coraz więk- przywołanym tym wywiadem – działalności Teksid Iron brazylij- szym zainteresowaniem pojazdami mówi wzruszony Jorge Jader da skiemu koncernowi Tupy SA, elektrycznymi. W przeszłości bo- Silva. – Można rozumieć to jako działającemu w ponad 40 krajach wiem zapotrzebowanie na kompo- mój wyraz sympatii dla pana i cza- na całym świecie. Finalizacja trans- nenty żeliwne do samochodów spa- sopisma „Wokół Nas”. Mój ojciec akcji z tym liderem branży odlewni- linowych ulegało ciągłemu zmniej- był bowiem w Brazylii bardzo lubia- czej w Ameryce Południowej zależy szeniu, głównie za sprawą ich wagi, nym dziennikarzem, do tego stop- jednak od otrzymania odpowiednich natomiast obecny rozwój pojazdów nia, że społeczność, do której kie- zgód urzędów antymonopolowych. z silnikami elektrycznymi trend ten rował swoje artykuły, nazwała jego „Postępowanie to przebiega bardzo może odwrócić: odnotowujemy imieniem jedną z ulic mojego ro- sprawnie, pomimo wybuchu pan- zwiększenie zapotrzebowania dzinnego miasta. Dlatego chciałbym demii kilka miesięcy po ogłoszeniu na komponenty odlewane z żeliwa, właśnie jemu zadedykować nasze przejęcia – wyjaśnia Jorge Jader da takie jak na przykład obudowy me- spotkanie. Dziękuję bardzo”. Silva. – Na chwilę obecną nic się jednak nie zmieniło. Nadal działamy w ramach struktur koncernu Stel- lantis, czyli dawnego FCA. Jestem przekonany, że transakcja ta stwarza nowe możliwości dla naszego biznesu, ponieważ sta- niemy się częścią grupy, będącej jednym z liczących się producentów komponentów metalurgicznych dla światowego przemysłu motoryzacyjnego. Po przejęciu spodziewane obroty całej grupy wyniosą 1,5 mi- liarda euro. Będziemy dysponować siedmioma zakładami zatrudniają- cymi 20 tys. pracowników w Ame- ryce Południowej, Europie i Azji”. W 2020 roku w wyniku pandemii nastąpiło załamanie rynku, a odlewnia Teksid Iron Poland odnotowała

Wokół Nas 29 NA PIERWSZYM PLANIE

II Bieg Pamięci ze Światłem Pokoju

Aby upamiętnić 76. rocznicę Marszu Śmierci, do którego w styczniu 1945 roku niemieccy naziści w ramach ewakuacji zmusili więźniów obozu koncentracyjnego KL Auschwitz–Birkenau, po raz drugi zorganizowano Bieg Pamięci ze Światłem Pokoju. Tegoroczna edycja ze względów epidemiologicznych posiadała formę odmienną od zeszłorocznej. Rok temu trasę z Oświęcimia do Gliwic przebyła w sztafetach młodzież z Chorzowa, Lędzin, Bierunia, Mikołowa, Borowej Wsi, Przyszowic i Gliwic. W tym roku w biegu brali natomiast udział nauczyciele z wyżej wymienionych miast, którzy 21 stycznia br. pokonali trasę z Oświęcimia do Gliwic, łącząc symbolicznym ogniem pokoju dziewięć miejsc pamięci znajdujących się na tym odcinku. Ogień pobrano sprzed ściany śmierci w Oświęcimiu, by zapalić go w drugim miejscu pamięci, jakim jest cmentarz w Bieruniu Starym położony przy sanktuarium św. Walentego. To tam, w listopadzie 1945 roku pochowano 10 więźniów, zamordowanych w miejscu, gdzie obecnie znajduje się brama nr 3 FCA Poland, obok której kilka lat temu ufundowano tablicę pamiątkową. „Gdzieś tutaj znajdowała się cegielnia, do której spędzono część więźniów na nocleg – mówił Adam Lichota, pomysłodawca biegu i zarazem nauczyciel historii i wychowania fizycznego z chorzowskiego Zespołu Szkół Technicznych nr 2 im. Mariana Batko. – Dziesięciu z nich próbowało szukać wolności, ale ta ucieczka zakończyła się dla nich śmiercią. Po wojnie mogiłę 10 osób przysypanych cienką warstwą ziemi oraz wapna odnaleźli mieszkańcy Bierunia, którzy pochowali ich zwłoki na bieruńskim cmentarzu. My dzisiaj, biegąc z ogniem pobranym sprzed obozu w Auschwitz, chcemy upamiętnić wszystkie ofiary Marszu Śmierci, ale również rozpowszechniać tę pamięć nie tylko dla lokalnej społeczności, ale także dla młodzieży, która w tym roku, ze względu na epidemię, nie brała udziału w biegu, ale była zaangażowana w wirtualny konkurs historyczny”. W zapalaniu znicza przed tablicą pamiątkową uczestniczył m.in. dyrektor Zakładu Tychy, Tomasz Gębka, który podziękował nauczycielom biorącym udział w biegu i pogratulował tego projektu edukacyjno–sportowego, ukazującego kolejnym pokoleniom elementy historii: „Nie wiem, czy bieg jest waszą pasją, ale na pewno jest to ważna inicjatywa i ogromny wysiłek, bo trasa biegu wynosi ok. 42 km”.

30 Wokół Nas przygotowane przez redakcję

Alfa Romeo Racing ORLEN prezentuje nowy bolid C41

W widowiskowej ceremonii, która odbyła się w imponującej scenerii Teatru Wielkiego w Warszawie, kierowcy zespołu, Kimi Räikkönen i Antonio Giovinazzi oraz kierowca rezerwowy Robert Kubica, wystąpili na scenie wraz z nowym bolidem zespołu C41. Bolid, w nowej grafice, ale w tradycyjnej już biało-czerwonej kolorystyce, został zaprojektowany w Alfa Romeo Centro Stile i jest kolejną odsłoną modelu C39, który startował w sezonie 2020. Ze względu na ograniczenia narzucone przez przepisy, samochód wykorzystuje wiele elementów swojego poprzednika, a jednocześnie zachwyca swoim odnowionym wyglądem, w szczególności tzw. stożkową końcówką nosa (ang. nosecone), obszarem, na którym zespół postanowił skupić swoje wysiłki. Pod karoserią ukryty jest nowy silnik Ferrari.

Nagrody 5-letnia gwarancja dla Alfy Romeo na wszystkie modele

Tylko w lutym br. modele Alfy Romeo zostały Alfy Romeo uhonorowane trzema nagrodami. W najnowszym rankingu niezawodności niemieckiego pisma „Auto Od 1 stycznia br. marka Alfa Romeo Zeitung” i GTÜ, Alfa Romeo Giulia zajęła drugie miejsce wprowadziła na nowe samochody w kategorii aut klasy średniej. Giulia uzyskała 5-letnią, Przedłużoną Gwarancję wynik 1,97, co oznacza, że w przeszło 98% badanych Maximum Care z limitem przebiegu egzemplarzy w wieku do 3 lat nie wystąpiły żadne do 200 tys. km. Gwarancja dotyczy poważne usterki. Modele Alfy Romeo doceniono także wszystkich sprzedanych modeli na terenie Polski od w 19. plebiscycie „Auto Lider 2021”: Giulia stycznia 2021 r., niezależnie od roku produkcji i kanału zatriumfowała w nim w kategorii „Auto klasy średniej”, sprzedaży, a więc skorzystają z niej wszyscy klienci indywidualni natomiast Alfa Romeo Stelvio znalazła się na drugim i biznesowi. 5-letnia gwarancja Maximum Care obejmuje stopniu podium w kategorii „Crossover/SUV klasy 2-letnią gwarancję fabryczną oraz rozszerzoną 3-letnią ochronę średniej”. I wreszcie trzecia nagroda uzyskana w lutym serwisową na usterki elektryczne i mechaniczne. Zaletą to tytuł „Best Car 2021” magazynu motoryzacyjnego oferowanej usługi jest fakt, że gwarantem w całym, 5-letnim „auto motor und sport” dla Alfy Romeo Giulia, w którym okresie pozostaje FCA Poland, a nie zewnętrzny ubezpieczyciel już po raz czwarty w ciągu ostatnich pięciu lat czytelnicy pokrywający koszty napraw. wybrali sportową, włoską limuzynę zwycięzcą w kategorii Ponadto, w połowie stycznia Alfa Romeo ogłosiła nawiązanie „Importowane modele sedan”. Alfa Romeo Giulia współpracy z kierowcą Formuły 1 Alfa Romeo Racing ORLEN, pokonała 14 konkurentów. Sukces marki Alfa Romeo Robertem Kubicą. Tak znany kierowca podnosi status marki w tegorocznym „Best Cars” dopełniają Giulietta i Stelvio, i kieruje uwagę na wysiłki koncernu włożone w procesy odpowiednio druga i trzecia w swoich kategoriach. związane z projektowaniem, wytwarzaniem i obsługą Rankingi te są kolejnym dowodem na jakość samochodów Alfy Romeo. Ich efektem jest najwyższa jakość aut i niezawodność marki Alfa Romeo, wspartą teraz i niezawodność w eksploatacji, potwierdzona opiniami 5-letnią Przedłużoną Gwarancją Maximum Care. użytkowników i rankingami, o których piszemy m.in. obok.

Wokół Nas 31 NIESAMOWITY ROK Wraz z nową rodziną 500 zakończyła się odnowa gamy Fiata, a marka przygotowuje się do udanego roku, także dzięki rekordom osiągniętym mimo lockdownu w ub.r., w którym pracowała nad produktami i strategiami.

Francesca Rech

eśli 2020 był rokiem odnowy modeli, co znalazło bardzo różnych pod względem przeznaczenia, for- swoje odbicie w sukcesach handlowych i w no- my i charakteru, ale mających ten sam pierwowzór: Jwych produktach, poczynając od nowej 500 po kultowego Fiata 500. Na przestrzeni lat rodzina 500, odnowioną gamę Tipo i od Tipo Cross po Pandę Sport, z ponad 3 milionami sztuk sprzedanych od 2007 roku, to 2021 Fiat rozpoczyna pod znakiem odświeżenia odniosła ogromny sukces zarówno dzięki nieustanne- rodziny 500, która debiutuje z nowymi wersjami wy- mu odnawianiu gamy, jak i specjalnym seriom, takim posażenia, kolorystyki i wnętrz. Marka wprowadza jak na przykład Mirror z 2018 roku i 120° z 2019. To też nową strategię ofertową, która sprawia, że wy- właśnie edycje specjalne były źródłem inspiracji do bór samochodu jest szybszy i łatwiejszy oraz spełnia odświeżenia gamy 2021. Rodzina 500 Mirror zosta- potrzeby związane z mobilnością każdego klienta. ła stworzona z myślą o klientach, którym zależy na Rodzina 500 składa się z modeli 500, 500X i 500L, łączności ze światem oraz tych, którzy podążają za

32 Wokół Nas najnowszymi trendami w dziedzinie systemów multi- wyposażenia Connect jest dostępny nie tylko 7-ca- medialnych. Z kolei seria specjalna 120°, najbardziej lowy system multimedialny Uconnect z radiem DAB, elegancka i najlepiej skomunikowana ze światem, Apple CarPlayTM i Android AutoTM, ale po raz pierwszy została stworzona dla uczczenia 120-lecia istnienia można wybrać również specjalne dwukolorowe nad- marki Fiat oraz by napisać nowy rozdział w obszarze wozie Szary Pompei/Czarny Vesuvio. Ekskluzywna łączności ze światem. wersja Dolcevita oferowana jest z nadwoziem dwu- Dzisiaj wspomniane trzy modele – 500, 500X i 500L kolorowym Białym Gelato/Szarym Lunare. W wersji – pojawiają się w 5 wersjach wyposażenia, każda wyposażenia Cross modelu 500X debiutują nowe prezentuje indywidualną estetykę i bogate wyposa- fotele z pasem środkowym z motywem kamuflażu żenie, by jeszcze bardziej wzbogacić mocne strony i winylowe elementy dekoracyjne. Topową wersją każdego modelu. Wersja startowa to Cult, stanowiąca gamy jest wersja wyposażenia Sport, wyróżniająca hołd dla typowego popowego świata modelu 500, się wyjątkowym i niepowtarzalnym wyglądem, któ- przeznaczona dla poszukających stylu i oryginalności ry na pewno nie przejdzie niezauważony. Sportowe bez kompromisów w kwestii ceny. elementy wykończenia 500 Sport wyróżniają się na Kolejnym poziomem jest wersja wyposażenia Connect tle innych: wyjątkowy styl i charakter podkreślone skierowana do klientów poszukających swobodnej są nadwoziem w kolorze Szary Cloud (dostępnym na i przyjaznej łączności ze światem, czyli sposobu na zamówienie). Dla osób pragnących jeszcze bardziej ciągłe pozostawanie z nim w kontakcie. Dolcevita to wzbogacić i spersonalizować swoje auto, dostępne są występująca tylko i wyłącznie w modelu 500 wersja, specjalne pakiety, zapewniające znaczną oszczędność która przeznaczona jest dla miłośników stylu glamo- finansową. Należą do nich: pakiet NAVI, pakiet Magic ur, inspirowana latami 50. XX wieku: „naturalnym Eye i pakiet dla klientów poszukujących najnowszych środowiskiem” Fiata 500 od 1957 roku. Dopełnieniem technologii i bezpieczeństwa w swoim samochodzie; oferty jest wersja Cross przeznaczona dla osób po- pakiet Comfort i Functional dla klientów poszukujących szukujących wyposażenia odzwierciedlającego silną maksymalnego komfortu podczas jazdy; oraz pakiet osobowość, którzy pragną uciec od miejskiego zgiełku Style dla osób poszukujących wyjątkowego stylu. i rutyny, by cieszyć się wraz z rodziną przygodami poza Nowa gama 500 jest wyposażona w silnik benzynowy miastem i dbać o zdrowy styl życia. Wersja wyposa- z napędem hybrydowym o mocy 70 KM, zgodny z nor- żenia Sport jest idealnym wyborem dla dynamicznego mą Euro 6D-Final. Gama silników 500X obejmuje dwa i niezależnego klienta. silniki benzynowe: 1,0-litrowy silnik o mocy 120 KM Jeśli chodzi o kolory, ich paleta została poszerzona i 1,3-litrowy silnik Firefly o mocy 150 KM zespolony o nowy, ekskluzywny kolor nadwozia Pomarańczo- ze skrzynią automatyczną DDCT. 500L jest dostępna wy Sicilia, zestawiony w środku z nową tapicerką z 1,4-litrowym silnikiem benzynowym o mocy 95 KM. w kolorze niebieskim oraz specjalną deską rozdziel- Zbieranie zamówień na nowe modele rozpoczęlo się czą w tym samym kolorze w wersji Cult. Dla wersji w połowie stycznia 2021 roku.

Wokół Nas 33 MAŁE SUPERSAMOCHODY NA MIARĘ WIELKICH MARZEŃ

34 Wokół Nas Skorpion znowu „atakuje”, tym razem za sprawą nowej serii 595. Te niepokorne samochody o silnym charakterze, z nowymi wnętrzami, detalami i w nowych barwach wzbudzają zachwyt swoimi osiągami. Carola Popaiz

Wokół Nas 35 barth nigdy nie przestaje zadziwiać. W ubiegłym, FEELING ZA KIEROWNICĄ 595 intensywnym i emocjonującym roku, marka od- Wersja 595 o mocy 145 KM oferuje w standardzie Anotowała liczne sukcesy sportowe i zaprezento- wszystkie niezbędne elementy wyposażenia, dające ra- wała dwie nowe serie specjalne – 595 Monster Energy dość oraz typową dla samochodów tej marki przyjemność Yamaha i 595 Scorpione oro, dzięki którym jej udział z jazdy. Począwszy od odnowionego selektora trybu w rynku wzrósł o prawie 50 procent w porównaniu z 2019 Sport, poprzez naciśnięcie przycisku na desce rozdziel- rokiem, a sprzedaż poza Włochami o 80 procent. Rok 2021 czej, który umożliwia maksymalne dostarczenie momentu Abarth rozpoczyna natomiast kolejną nowością: cztere- obrotowego, kalibrację wspomagania kierownicy i ostrzej- ma wersjami, które tworzą gamę 595. Wyróżniają je szą reakcję silnika na pedał przyspieszenia. Przywilejem szlachetne materiały i nowe kolory, a wyposażono sportowej jazdy jest szybkie przyspieszenie i skuteczne je w detale stylistyczne i technologiczne na najwyż- hamowanie. Dlatego w modelu 595 nie może zabraknąć szym poziomie, którym towarzyszy, jak to zwykle bywa doskonałego i specyficznego dla Abartha układu ha- w przypadku Abartha, wiele możliwości personalizacji. mulcowego, który zapewnia maksymalne bezpieczeń- Modele 595 Turismo, Competizione i Esseesse z jesz- stwo dzięki 284-milimetrowym przednim tarczom wenty- cze wyższymi osiągami i bardziej wyrazistym stylem mogą lowanym i 240-milimetro- przyprawić entuzjastów o zawrót głowy. Te nowe, pełne wym tarczom tylnym. pikanterii małe samochody, dostępne w wersjach sedan i kabriolet, posiadają szereg cech, które podkreślają ich sportowy charakter i przyczyniają się do poprawy wyników. Wszystkie są napędzane silnikiem 1.4 T-jet, na którym bazują włoskie i niemieckie samochody Formuły 4, i są wyposażone w mechaniczną skrzynię biegów lub, na zamówienie, w sekwencyjną, zrobotyzowaną skrzynię biegów Abarth z łopatkami zmiany biegów przy kierownicy. Moc od 145 do 180 KM – zgodna z normą Euro 6D Final – zaspokaja potrzeby każdego miłośnika Abar- tha. Polieliptyczne reflektory i światła do jazdy dziennej w technologii LED są standardem we Na górze, nowa wszystkich modelach. Na zamówienie dostępne są gama 595, światła ksenonowe. Kierownica jest spłaszczona wyposażona u dołu i w centralnym punkcie i została zaprojekto- w nowe detale wana tak, aby lepiej sprawdzać się podczas sportowej i kolory, a także wersja Turismo, jazdy. Deska rozdzielcza zapewnia doskonałą czytel- najbardziej ność. Dodatkowo, podświetlony na biało wskaźnik stylowa ciśnienia ułatwia i usprawnia odczyt. w gamie Odkryjmy cechy charakterystyczne każdej wersji.

36 Wokół Nas Złoty rok w sporcie motorowym

Abarth nie mógł sobie wymarzyć lepszego sezonu sportowego, pełnego niespodzianek zarówno w rajdach, jak i na torze. Do największych triumfów ubiegłego sezonu należy zaliczyć trzecie z rzędu zwycięstwo Skorpiona w Pucharze FIA R-GT, odniesione przez młodego Włocha Andreę Mabelliniego, który wygrał, między innymi, Abarth Rally Cup 2020, mistrzostwa jednej marki dla kierowców startujących w Pucharze Europy na pokładzie samochodów rajdowych Abarth 124. Atmosfera w mistrzostwach F4 „powered by Abarth” w Niemczech i we Włoszech to czysta adrenalina. Daty zawodów wypadały jedne po drugich. Wśród aut wyścigowych napędzanych silnikiem Abartha znalazło się w sumie 18 zwycięzców, a na podium stanęło 23 kierowców. We Włoszech kierowcą numer jeden w mistrzostwach był 15-letni Gabriele Minì, który z dorobkiem czterech zwycięstw i 15 miejscami punktowanymi zagwarantował sobie zwycięstwo na tydzień przed końcem zawodów. Równie duże emocje panowały w mistrzostwach Niemiec F4, które wygrał 16-letni Anglik Jonny Edgar. W trakcie sezonu zanotował sześć zwycięstw i 13 miejsc punktowanych, stając na podium w ostatnim wyścigu po zaciętej walce z Amerykaninem Jakiem Crawfordem i Finem Eliasem Seppänenem. Bazując na tych sukcesach, marka Abarth Scorpione jest teraz gotowa do podjęcia nowych wyzwań w wyścigach: na torze w mistrzostwach Formuły 4 oraz w rajdach, gdzie będzie kontynuować współpracę z prywatnymi zespołami w Rajdowych Mistrzostwach Europy, zapewniając wsparcie techniczne na torze.

Wokół Nas 37 STYL I KOMFORT W 595 TURISMO Poniżej, Abarth 595 Turismo nawiązuje do wartości, klasy i komfortu 595 EsseEsse, typowych włoskich samochodów Granturismo i dlatego najbardziej „wyścigowy” jest przeznaczony dla tych osób, które chcą się czymś z modeli wyróżniać i dynamicznie poruszać po mieście, mając do Abartha. dyspozycji moc 165 KM. Dźwięk silnika to prawdziwa Po prawej gratka, a widoczny podwójny wydech z satynowanej stronie, stali daje głęboki i potężny ryk. Wnętrze zostało odświe- wyrazisty żone, począwszy od ekskluzywnych skórzanych fote- Competizione, li z nowym wykończeniem, dostępnych w różnych od- z siedzeniami wykonanymi cieniach, w tym w nowym Helmet Brown. Aby podkreślić z delikatnych jego lifestylowy charakter, oferowany jest Pakiet Miejski, materiałów i który umożliwia jazdę nowym Abarthem 595 Turismo technologicznym w pełni wykorzystując jego zalety technologiczne: od czuj- systemem ników deszczu i zmierzchu, które aktywują wycieraczki informacyjno- przedniej szyby i włączają reflektory w zależności od wa- rozrywkowym runków, po tylne czujniki parkowania, dzięki którym można Uconnect z 7-calowym bezpiecznie wykonywać nawet najtrudniejsze manewry. wyświetlaczem o wysokiej OSIĄGI 595 COMPETIZIONE rozdzielczości Model 595 Competizione, ze względu na swoją moc sil- runkach przyczepności i na nierównych nawierzchniach. nika 180 KM, kierowany jest do miłośników wyjątkowych Dopełnieniem całości jest wydech Record Monza, który osiągów i sportowego charakteru. Paleta kolorów nadwo- swoim rykiem podkreśla moc 595 Competizione. zia 595 Competizione obejmuje teraz nowy Niebieski Rally, matowy odcień inspirowany Fiatem 131 Abarth Rally DRESZCZYK EMOCJI W 595 ESSEESSE z lat 70., podczas gdy nowe 17-calowe felgi alumi- Model 595 Esseesse o mocy 180 KM to najwyższa półka niowe nawiązują do Lancii Delta Rally Integrale z lat 90. gamy. Dla tej wersji projektanci i inżynierowie Abartha Aby nadać jeszcze bardziej sportowy charakter nadwo- zaprojektowali i opracowali nowe tytanowe rury wy- ziu, zastosowano specjalny dla tej wersji zestaw body kit dechowe do układu wydechowego Akrapovič, które w kolorze nadwozia, dostępny zarówno w połączeniu zapewniają emocje pod względem dźwięku na drodze, jak z nowymi kolorami Niebieski Rally, jak i z Czarnym Scor- i na torze. Również dla 595 Esseesse, oprócz amorty- pione. Model ten wyposażony jest również w turbinę zatorów Koni FSD, hamulców Brembo i, jeśli trzeba, Garrett GT1446, amortyzatory Koni FSD na obu osiach, samoblokującego mechanicznego różnicowego, hamulce Brembo ze stałymi aluminiowymi zaci- dostępna jest powiększona turbina Garrett GT1446 skami oraz, opcjonalnie, samoblokujący mechanizm o stałej geometrii, która pozwala ograniczyć straty pa- różnicowy, który umożliwia przeniesienie całej mocy liwa wzdłuż ścianek układu paliwowego, aby uzyskać silnika na podłoże, optymalizując trakcję w trudnych wa- maksymalne wyniki.

NAJLEPSZA TECHNOLOGIA DLA WSZYSTKICH Nowa seria 595 oferuje w standardzie system informacyjno-rozrywkowy Uconnect z 7-calowym wyświetla- czem o wysokiej rozdzielczości, wyposażonym w nowe wyświetlacze włączania i wyłączania oraz radio cyfrowe DAB. Na zamówienie dostępna jest nawigacja satelitarna, przy- stosowanie do montażu Apple CarPlay oraz z funkcją kompatybilności z Android Auto. Dopełnieniem wyposażenia jest po- tężny system Beats Audio, który zaskarbi sobie sympatię najbardziej wymagające- go fana muzyki. System, opracowany we współpracy z firmą Beats by Dr. Dre, dysponuje całko- witą mocą wyjściową 480 W i 8-kanałowym wzmacnia- czem cyfrowym z algorytmem korekcji dźwięku, który jest w stanie odtworzyć pełne spektrum brzmienia, jakiego doświadcza artysta podczas nagrywania w studio. Sys- tem Beats Audio składa się z dwóch kopułkowych głośni- ków wysokotonowych umieszczonych w przednich słup- kach, dwóch 165-milimetrowych głośników średniotono- wych w przednich drzwiach, dwóch 165-milimetrowych głośników wysokotonowych w tylnych panelach bocznych oraz 200-milimetrowego subwoofera umieszczonego w komorze koła zapasowego w bagażniku.

Dzień Cyfrowy Abarth godny Księgi Guinnessa Wielka rodzina entuzjastów Abartha nie zawiodła nawet wtedy, kiedy Dzień Abartha odbył się tylko wirtualnie. Dzięki swojej społeczności Abarth ustanowił rekord Guinnessa World RecordsTM, tworząc największe i najbardziej spektakularne wydarzenie cyfrowe na świecie przy udziale licznych entuzjastów, którzy w ciągu jednej godziny przesłali aż 868 zdjęć swoich Abarthów na wskazaną stronę Facebooka. W Abarth Digital Day wzięli udział Ylenia Baccaro z programu radiowego „Tutto esaurito” w Radio 105 jako prowadząca transmisję na żywo, DJ Fabio Liuzzi, również z Radia 105, oraz twórca cyfrowy Ema Motorsport, który dołączył do imprezy i zaprezentował jeden ze swoich występów bezpośrednio z Officine Abarth, pokazując widzom rzadkie elementy Skorpiona. Tymczasem społeczność Abartha na całym świecie wciąż się rozwija: obecnie istnieje 87 oficjalnych klubów z ponad 5 000 członków. Wielu należy także do społeczności „The Scorpionship” (scorpionship.abarth. com), która działa od czterech lat w regionie EMEA i liczy ponad 139 tysięcy członków.

Wokół Nas 39 PO PROSTU ZYGA… 28 lutego 1945 rok. Tę datę winien znać każdy kibic dwóch kółek. 76 lat temu narodziła się gwiazda polskiego kolarstwa – Zygmunt Hanusik.

Tadeusz Majcherek

Wartogłowcu, kiedyś To był Diamant, marzenie każde- Hanusik z piłkarza stał się kola- małej wsi, obecnie go chłopca. Kosztował bajońską rzem. Wygrywał powiatowe wy- Wdzielnicy Tychów, gdzie kwotę... 2 tysiące zł. Zyga chodził ścigi. Gazety zaczęły pisać o suk- się urodził Zyga, ludzie mówili, że do górniczej szkoły. Pracował cesach chłopca z Wartogłowca. nad słomianym dachem domostwa w warsztatach – w domu było słońce opasane było rowerem i chło- biednie. Ale „uszporował” pienią- W KADRZE pem z brodą. Zyga był jak żywe dze na ten rower. Kiedyś jadąc na Po sukcesach, już nie powiatowych, srebro. Wszędzie było go pełno. Grał trening piłkarski, zauważył grupkę dostaje się do kadry. Magiera, Kró- w piłkę w maleńkim A-klasowym klu- kolarzy. Dołączył do nich. Hanusi- lak i inni, których znał tylko z gazet, bie Czułowianka-Tychy. Chłopcy kowi jak błyskawica przeleciała teraz zostają jego kolegami. Wcześ- z klubu dali mu przydomek „Dzik”. myśl, pościgam się z nimi. Na tra- niej we Francji ścigał się w ama- Tam, gdzie grał, ziemia była tak zryta, sie cały czas myślał, jak ich obje- torskich wyścigach. Zarobił parę jakby przeszło przez nią stado świń. chać. Jeden odpadł, zaczął się ści- groszy i wybudował dom w swojej gać z drugim. Rywal jechał prawą, miejscowości. W 1956 roku Stani- PIERWSZY ROWER, on pojechał lewą. Na górce był sław Królak wygrywa Wyścig Po- PIERWSZY WYŚCIG pierwszy. Trener Wyględa, poznał koju. Zydze ani przez myśl nie przy- Górnicy na grubę jeździli na rowe- się na tym chłopaku. Kilka dni na- szło, że on też będzie startował rach. Jednemu z nich „poszło mawiał go, by rzucił piłkę i wziął w najważniejszej amatorskiej kolar- koło”. Zyga, chcesz kupić rower? się za kolarstwo. Przekonał go i tak skiej imprezie.

40 Wokół Nas CORAZ GŁOŚNIEJ wadzeniu Hanusik, tuż za nim Saj- Z ogromnym smutkiem i żalem żegnamy O „NASZYCH” dhużyn. Spodenki były wówczas ro- śp. Zygmunta Hanusika. Był nie tylko legendą Polscy kolarze zaczynają wygrywać bione z wełny, jak namokły, to się- polskiego kolarstwa, ale także niezwykłym wyścigi za granicą. Zaczynamy ry- gały kostek. W pewnym momencie walizować z kolarskimi potęgami: ko- Hanusik robi rybkę. Rower Rosja- i ponadczasowym ambasadorem sportu. larzami z ZSRR i Niemcami, od czasu nina ląduje w kratce ściekowej, jest Potrafił zaszczepić młodym ludziom swoją pasję, do czasu także z Czechami. W euro- wściekły, 5 razy zmienia koło. Zde- uczył ich zasad fair play we współzawodnictwie pejskich gazetach zaczyna się poja- nerwowany chwyta Zygę za spo- i miłości do wyzwań. Przez ostatnie wiać nazwisko Magiery, Krzeszowca, denki, pękają. Zyga na metę wjeż- siedemnaście lat był dyrektorem wyścigu Szurkowskiego, Hanusika. Rozpo- dża z... gołą pupą. Harcerze nie po- częła się złota era polskiego kolar- dają mu koca, zmuszony został do kolarskiego „Tyskie Kryterium Fiata” stwa. Wygrywamy pamiętny XXIII paradowania z gołym tyłkiem przez organizowanego co roku w lipcu. Funkcję tę Wyścig Pokoju. Na kolarskim pudle cały stadion. pełnił z zamiłowaniem i ogromnym w Berlinie stają Ryszard Szurkowski zaangażowaniem. Współpraca z Zygmuntem (I miejsce), Francuz Marcel Duche- KOCHANE GOŁĘBIE min (II) i Zygmunt Hanusik, chłopak Zaraz po wyścigu pędem leciał do była dla nas zaszczytem i ogromną z Wartogłowca (III). W Tychach, gdzie gołębnika. Nieraz cały dzień potrafił przyjemnością. Był sportowcem wszech czasów, mieszkał do śmierci, każdy z chłop- siedzieć z gołębiami. Traktował je niezwykle skromnym, serdecznym, radosnym, ców grających na osiedlach w kapsle jak swoje dzieci. Wypuszczał swoje z dużym poczuciem humoru. Był Człowiekiem chciał być Hanusikiem. ptaki na dalekie loty: do Niemiec, Hiszpanii. Czy powrócą? Powróciły. wyjątkowym i takim pozostanie w naszych ZAKAPIOR NA FINISZU sercach i pamięci. Tak zaczęli go przezywać kolarze. NA DOBRE I NA ZŁE Koleżanki i koledzy z HR FCA Poland Miał specyficzny styl jeżdżenia. Z FIATEM Często jechał w szpicy peletonu. Po zakończeniu kolarskiej kariery, Rozpychał się łokciami, także na fi- ani minuty nie siedział w domu. że ci tenorzy kolarstwa słuchając niszu. Taka jazda musiała kosztować Zostaje radnym. Organizuje wyścigi anegdot Zygi, nie raz parskną kontuzje, miał pięć razy wstrząs dla dzieci w Tychach. Pewnego razu śmiechem. Śmiać się też będzie mózgu, połamane obojczyki, pozry- złożył wizytę w dyrekcji Koncernu św. Pyjter. wane ścięgna Achillesa. Zyga uwiel- Fiat. Wyłuszczył, co siedziało mu Hanusik. Olimpijczyk, czterokrotny biał taką walkę. Zawsze mówił, że w duszy – Kolarskie Kryterium Fiata uczestnik Wyścigu Pokoju. Trener. ciało się podrutuje i jedzie się dalej. w Tychach. Jest zgoda dyrekcji. Wychowawca młodzieży. 17 lipca Zyga zabiera się do roboty. Organi- tego roku nie zobaczymy popular- KAPUSTA I 20 DOLARÓW zuje koło Paprocan całe kolarskie nego brodacza na swoim ukocha- Olimpiada w Meksyku. Gorąc, jak miasteczko. Kryterium staje się co- nym dziecku – Kryterium Fiata. z hutniczego pieca. Zyga widzi, jak raz głośniejsze w kolarskim jeden z kolarzy wkłada pod paskowy światku. Na starcie zaczynają po- kask liście kapusty. Kapusta i Me- jawiać się zagraniczni kolarze, ksyk? Mimo to kupuje za 20 dola- z Niemiec, Czech, Słowacji, a na- rów liście. 100 metrów po starcie wet... z Rodezji. Nie brakuje też naj- miała miejsce kraksa. Z Hanusiko- lepszych polskich kolarzy. Trasa ob- wego koła została ósemka. Zyga lepiona kibicami. Kryterium staje zobaczył dobre koło u pokiereszo- się jedną z najważniejszych imprez wanego kolarza, odpina, wpina do sportowych w Polsce i w mieście. swojego roweru, ale peleton już od- jechał. Na mecie melduje się na 62. NA NIEBIAŃSKIEJ TRASIE miejscu. Niestety, liście kapusty na Zyga już przechodził jeden zawał. nic mu się nie przydały. Drugi go powalił. Chłopiec z War- togłowca odjechał na niebiańską GOŁA PUPA trasę 4 marca. Dołączył do Ry- Rok 1970, 8. etap Wyścigu Pokoju szarda Szurkowskiego, Stanisława z Bydgoszczy do Poznania. Na pro- Szozdy, Stanisława Gazdy. Wiem, LELIO LATTARI DYPLOMATA I RAJDOWIEC

42 Wokół Nas Dziś powszechnym działaniem marketingowym jest wybór „Ambasadora Marki”, tj. osoby znanej i sławnej, która promuje jej produkty. Są nimi zazwyczaj aktorzy, piosenkarze, sportowcy, modelki lub inne osoby publiczne.

Tomasz Szczerbicki, zdjęcia: Tomasz Sucharda, archiwum Lelio Lattari

Wokół Nas 43 rzed 1989 rokiem, czyli przed kach niewielu potraﬁ ło z nim kon- Lelio od najmłodszych lat fascyno- Lelio Lattari w akcji zmianami społeczno-politycz- kurować. Lattari był ponadto szybki wał się sportami samochodowy- Pnymi, jakie miały miejsce i dokładny. Połączenie tych cech mi i właśnie w Polsce postanowił w Polsce, nikt nie słyszał o takim musiało zaowocować sukcesami. realizować to zamiłowanie. Pierwsze terminie. Mimo to były w naszym Jak ten sympatyczny Włoch znalazł starty rozpoczął od Konkursowych kraju osoby, które już wtedy pełniły się w Polsce i kiedy rozpoczął starty Jazd Sprawnościowych (KJS), ama- rolę prawdziwych „Ambasadorów w zawodach? torskich zawodów niewymagających Marki”. Jednym z nich był Lelio Lelio Lattari pochodził z sycylij- licencji rajdowej, które były dobrą Lattari, który w latach 60. i 70. skiego rodu. W drugiej połowie lat szkołą sportowej jazdy samochodem. ubiegłego wieku rozsławił w Polsce 50. przyjechał do Polski ze swoimi W KJS-ach startował za kierownicą markę Alfa Romeo, startując przez rodzicami jako kilkunastoletni mło- Alfy Romeo GT 1300. Dość szyb- kilkanaście lat w sportowych Alfach dzieniec. Jego ojciec był dyplomatą ko zapragnął jednak wziąć udział w organizowanych na polskich dro- i został wysłany do Ambasady Włoch w prawdziwym rajdzie. Nieco trud- gach rajdach samochodowych. w Warszawie. W 1959 roku 16-letni ności sprawiło mu zdobycie polskiej Jak zapewne wielu kibiców spor- Lattari zdał egzamin na prawo jaz- licencji sportowej (najpierw rajdowej, towej rywalizacji samo- dy za kierownicą Warszawy M-20. a następnie wyścigowej), w końcu chodowej pamięta, Kilka lat później, po studiach, poszedł jednak się udało. W połowie lat 60. specjalnością w ślady ojca i także rozpoczął pra- Lattari zasiadł za kierownicą Alfy tego szczupłego, cę we włoskiej ambasadzie w War- Romeo Gulia Sprint GT z silni- ciemnowłosego szawie. kiem 1600 cm³ o mocy 106 KM jako południowca była reprezentant Automobilklubu War- zwłaszcza jazda po szawskiego. Dziś z rozrzewnieniem mokrej i śliskiej na- wspomina tamte czasy. wierzchni. W tak „Posiadać auto marki Alfa Romeo trudnych – mówi Lelio Lattari – było moim warun- marzeniem od najmłodszych lat. W tamtych czasach był podział na Alﬁ stów i Lancistów. Ja należałem z całym przekonaniem do tych pierwszych. Po sukcesach w rajdach okręgowych i imprezach niewyma-

WokółWokWokkółół Nasass gających licencji z wielką tremą, ale między innymi Zasadą, Krupą, Jaro- Kormoran, w którym zajął drugie Lelio Lattari i pełnym zaangażowaniem zdecydo- szewiczem, Komornickim, Frankiem miejsce za Sobiesławem Zasadą za kierownicą wałem się na start w prawdziwych i Smorawińskim. jadącym Porsche 911. Zwyciężył Alfy Romeo rajdach. Pamiętam, jak poświęca- Lattari w pełni wykorzystał zalety natomiast w 11. Rajdzie War- na trasie XXXI łem każdą chwilę swojego czasu na nowego auta i swoje pokaźne już szawskim. Rajdu Polski. opracowanie strategii i na objazdy doświadczenie sportowe. W sezonie Gazeta „Słowo Powszechne” z 12 li- Rok 1971 tras. Pozostały piękne wspomnienia 1973, z Jackiem Różańskim jako stopada 1973 roku pisała: „Załoga z tego okresu”. pilotem, wielokrotnie stawał na Automobilklubu Warszawskiego Pierwsze sukcesy pojawiły się podium, między innymi w Rajdzie L. Lattari i J. Różański najszybciej w 1967 roku. Wówczas jadąc z Ryszardem Wojtowiczem, jako pilotem, Lattari zdobył drugie miej- Już w latach 60. i 70. ubiegłego sce w swojej klasie w prestiżowym Rajdzie Polski. Kolejnym pilotem wieku Lelio Lattari rozsławił Lattariego był Franciszek Aromiński. Nowa załoga sięgnęła w marcu 1971 w Polsce markę Alfa Romeo, roku po następne laury w 4. Rajdzie Mazurskim, zajmując czwarte stając się jej ambasadorem miejsce w klasyﬁ kacji generalnej i zwyciężając w swojej klasie. W tym sezonie Lattari jeździł Alfą Romeo 1750 GTV. W 1973 roku młody rajdowiec prze- siadł się do nowej Alfy Romeo 2000 GT Veloce. Dane fabryczne podają, że auto przyspieszało do 0-100 km/h w 9 sekund, a jego prędkość mak- symalna wynosiła 200 km/h. Ten samochód dał Lattariemu możliwość rywalizacji z wówczas najlepszymi polskimi zawodnikami rajdowymi,

45 przejechała trasę „Rajdu War- W tym samym sezonie Lattari częścią tej maszyny i tworzyła z nią szawskiego Polskiego Fiata” w sa- wystartował również w wyścigach jedną całość. Każdą wolną chwilę mochodzie Alfa Romeo. (…). Rajd samochodowych. Rok 1973 Lattari poświęcałem na objazdy tras i tre- Warszawski był rajdem szybkim, zakończył, zdobywając tytuł Mistrza ningi. Uważam, że faktycznie był to wymagającym od kierowców bardzo Polski w rajdach i wyścigach sa- przełom w mojej karierze sportowej”. dobrej znajomości taktyki i maksy- mochodowych. Na pytania, która rywalizacja dawała malnego oszczędzania samochodu. „Mam fantastyczne wspomnienia mu więcej przyjemności, odpowiada, Wielu zawodników egzamin ten zdało z jazdy w tamtych czasach Alfą że zdecydowanie rajdy. „Wyścigi – bardzo dobrze, co powinien uwzględ- Romeo 2000 GT Veloce – mówi mówi – były bardzo monotonne i nie nić Polski Związek Motorowy ty- Lelio Lattari. – Auto prowadziło dawały możliwości oglądania pięk- pując ich do składu imprez się o wiele łatwiej, miało nych polskich krajobrazów. W trakcie w jakie obﬁ tować będzie dobre przyspieszenie rajdów mile wspominam rozmowy sezon 1974. (…). i od razu poczułem, z kolegami na PKC (punkt kontroli Klasyﬁ kacja general- że uda mi się osiąg- czasu) oraz w czasie przerw. W wy- na: 1) L. Lattari – J. nąć jeszcze lepsze ścigach jednak można było zade- Różański (Alfa Romeo, wyniki. Czułem, jak- monstrować technikę jazdy i kontrolę I grupa – 6.254,4pkt.) by moja osoba była nad własną maszyną”. (…)”. W sezonie 1974 na prawym fo- telu Alfy Lattariego zasiadł Marek Szramowski. Załoga przesiadła się także do kolejnego egzemplarza Alfy Romeo 2000 GT Veloce, której silnik seryjnie dysponował mocą 132 KM. Auto wyposażone

46 WokółWoWWokkółł Nas było w klatkę bezpieczeństwa, szel- – Andrzej Landsberg (AMK Stomil Choć od czasów jego startów minęło Lelio Lattari kowe pasy bezpieczeństwa, system Olsztyn, Fiat 125p). W klasyfi kacji ze- już ponad 45 lat, trudno znaleźć na ul. Karowej gaśniczy i intercom. Ten sezon był społowej zwyciężył AP Warszawa”. w naszej historii inną osobę, która w Warszawie. kolejnym pasmem sukcesów Lat- Rajd Barbórki to również fi nałowy tak rozsławiła markę Alfa Romeo U dołu z szarfą tariego. Między innymi odniósł wyścig na krętym i śliskim odcinku w naszym kraju. W ciągu 15 lat Mistrza Polski zwycięstwo w klasyfi kacji ulicy Karowej w Warszawie. „Uwiel- startów w Polsce Lattari zasiadał generalnej 7. Rajdu Kormoran, białem jazdę po Karowej – wspo- za kierownicą ponad dwudziestu zwycięstwo w swojej klasie i trzecie mina Lattari. – Pomimo tylnego samochodów, w tym kilku tunin- miejsce w klasyfi kacji generalnej Raj- napędu czułem się doskonale na gowanych przez fi rmę Autodelta. du Dolnośląskiego, trzecie miejsce nawierzchniach trudnych i śliskich. Czterokrotnie (dwa razy w rajdach w klasyfi kacji generalnej 34. Rajdu Kostka Karowej po deszczu była jak i dwa razy w wyścigach) zdobył tytuł Polski, zwycięstwo w klasie w Rajdzie namydlona i jazda po niej wymagała Mistrza Polski. „Kariera sportowa Wisły, zwycięstwo w Rajdzie Barbórki. dużych umiejętności panowania nad w Polsce to najlepsze wspomnienia Po podliczeniu punków Lattari zno- autem. Karowa dała mi wiele razy mojego życia – mówi Lelio Lattari. wu zdobył tytuł Mistrza Polski. możliwość zwycięstwa w konkurencji – Często wracają do mnie w nocy, Tygodnik „Motor” ogłosił załogę Lat- z autami mającymi o wiele większą podczas snu”. tari / Szramowski „najaktywniejszymi moc i napędy bardziej dostosowane rajdowcami sezonu”. do śliskich nawierzchni. Moje odczu- Gazeta „Trybuna Ludu” z 29.04.1974 cia były bardzo pozytywne na każdej roku pisała: „W Mikołajkach zakoń- imprezie, gdzie była „Karowa”. czył się samochodowy rajd Kormoran Wiosną 1975 roku Lelio Lattari -74 – pierwsza eliminacja rajdowych przesiadł się do Alfy Romeo GTAm mistrzostw Polski. Spośród 56 sa- z silnikiem o mocy 210 KM. To auto mochodów, które wystartowały na sprawdzało się lepiej w wyścigach 980-kilometrową trasę, prowadzą- niż rajdach. Przez cały sezon brał cą drogami środkowej i południo- udział w wielu zawodach. wej części woj. olsztyńskiego, rajd W 1978 roku Lattari kończy swoją ukończyły aż 43 załogi. W klasyfi kacji karierę wyścigową, ponieważ zostaje generalnej zwyciężyła załoga Lelio skierowany do włoskich placówek Lattari – Marek Szramowski (AP dyplomatycznych w Niemczech, Ju- Warszawa, Alfa Romeo GT 2000) gosławii i Argentynie. Powraca jed- przed małżeństwem Andrzej i Irena nak do naszego kraju po zakończeniu Jaroszewiczowie (AP Warszawa, Fiat pracy dyplomaty. Kupuje dom pod 125p 1600) oraz załogą Błażej Krupa Warszawą, gdzie mieszka do dziś.

Wokół Nas 47 KSIĄŻKI

NIEZWYKŁY ALBUM KRYMINAŁ NIE TYLKO DLA MŁODZIEŻY To prawdziwa gratka dla wielbicieli literatury dziecięcej z akcentem położonym na stronę estetyczną. Dzieło Autor jest laureatem nagrody powstało z okazji 100-lecia polskiej ilustracji dziecięcej. Astrid Lindgren Memorial Award. Najwcześniejsze prace pochodzą z 1918 roku, najnowsze Książka jest nadzwyczaj to już czasy mocno współczesne. 100 haseł, 230 artystów, przejmująca i do bólu prawdziwa. 900 ilustracji – teksty opracowało 11 specjalistów, którzy na Przeznaczona dla młodzieży, ale co dzień zajmują się teorią, grafiką projektową, praktycznym z pewnością poruszy serce wymiarem ilustracji dziecięcej. Esencją książki jest ponad dorosłego. Trudne emocje, 900 prac graficznych. Od dawnych mistrzów takich jak opresyjna sytuacja i nieszczęśliwy Bohdan Butenko, Franciszek Themerson, Janusz Stanny, zbieg okoliczności. Dwójka Adam Kilian, Zbigniew Rychlicki, do współczesnych najlepszych przyjaciół wybiera się artystów – Aleksandry i Daniela Mizielińskich, Emilii Bąk, w ostatni dzień roku na spacer Grażki Lange, Jana Bajtlika, z psem, przechodząc koło gospodarstwa pana Betjemana Marianny Oklejak. Książka – mężczyzny ze sztuczną ręką. Jednemu z chłopców wpada jest polską wersją albumu do głowy, aby pobawić się ze starą kaczką gospodarza. Ta – „Captains of illustration”, którą wyjęta z zagrody – nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności traci wydawnictwo przygotowało dla życie. I tu zaczyna się cały splot okoliczności i nagromadzenie Instytutu Adama Mickiewicza konsekwencji, których nie da się już odwrócić. Książka w ramach projektu „Niepodległa”. o bardzo mocnej sile wyrazu. Admirałowie wyobraźni Gołymi rękami Opr. graficzne Ewa Stiasny Bart Moeyaert Wydawnictwo Dwie Siostry Wydawnictwo Dwie Siostry Warszawa 2020 Warszawa 2020 Z DRAMATEM W TLE W ZIMOWYM KLIMACIE

Joanna Bator to autorka Powieści Magdaleny Kordel są głośnego „Ciemno, prawie wręcz stworzone do wieczorów noc”, które wstrząsnęło pod kocykiem z gorącą czytelnikami, a widzowie herbatą lub lampką wina. mogli obejrzeć ekranizację, Opowieść o dwójce ludzi, w której główną rolę zagrała których rozdziela wojenna Magdalena Cielecka. I znów zawierucha, lecz całe życie wracamy na Dolny Śląsk, pamiętają o swoich pierwszych który jawi się jako magiczna, miłościach to temat znany lecz złowroga kraina. w literaturze. Autorka Bohaterkami „Gorzko” są z wdziękiem przechodzi do kobiety, które uczestniczą późniejszych losów bohaterów, w opowiadaniu rodzinnej sagi z dramatem w tle. którzy mają już własne życia i rodziny. Leontyna, listy Joanna Bator to mistrzyni klimatu grozy pomieszanej z przeszłości, które wciąż dostaje, bez otwierania wkłada z szaleństwem emocjonalnym. Ostra i niepokojąca, ale do szuflady w biurku, jakby się bała, że ten głos z dawnych bardzo esencjonalna książka. Kalina, bohaterka, bada czasów zrujnuje wszystko, co do tej pory tak mozolnie tragiczną historię własnej rodziny, jednocześnie mierząc budowała. Pewnego dnia jednak szuflada otwiera się już się z osobistą traumatyczną miłością. na zawsze… Gorzko, gorzko Bo nadal Cię kocham Joanna Bator Magdalena Kordel Wydawnictwo Znak Wydawnictwo Znak Kraków 2020 Kraków 2020

48 Wokół Nas Joanna Lasek

KULISY ŻYCIA ZDOLNOŚCI PRIMABALERIN ARCHITEKTONICZNE ZWIERZĄT Niezwykle popularna seria książek o życiu w jednej z najsłynniejszych Niezwykły atlas stworzony przez szkół baletowych na świecie – Emilię Dziubak jest popisem szkole baletowej przy Operze architektonicznego kunsztu (PLOLD']LXEDN Paryskiej. Balet – marzenie zwierząt. Budują domy na ziemi, milionów dziewczynek – trudne nad ziemią i pod ziemią, na i wymagające życie, okupione wodzie i pod wodą. Gwiazdami ofiarą. Ćwiczenia ponad siły, w tym temacie pozostają ptaki, niesłychana konkurencja, kontuzje które budują gniazda precyzyjne i zwątpienie. Ale też prawdziwa i z wszelkich dostępnych pasja, która dodaje skrzydeł materiałów. Jednak niewiele 1DV]D.VLÛJDUQLD i pozwala przezwyciężać wszelkie ustępują im owady. Znienawidzona osa projektuje i wykonuje trudności, niezwykle ciekawe życie papierowe konstrukcje, mrówki mnożą niezliczone korytarze w miejscu, w którym czas jakby się zatrzymał, przyjaźnie (mrówki legionistki nawet mosty i tratwy), termity budują i poczucie wspólnoty. We Francji ukazało się już 17 tomów olbrzymie kopce. Godne podziwu są także żeremia bobrów „Baletnic” i nie zapowiada się na koniec… Z pewnością i krecie tunele. Dla najmłodszych zdobycie tych informacji dziewczynki będą zachwycone, mając możliwość poznania będzie to nie tylko nauką, ale i frajdą. Książkę zdobią kulis życia przyszłych primabalerin. interesujące i dokładne ilustracje i zdjęcia. Baletnice Co budują zwierzęta? Elisabeth Barféty Emilia Dziubak Wydawnictwo Znak Wydawnictwo Nasza Księgarnia Kraków 2020 Warszawa 2020 W WIKTORIAŃSKICH JAK LECZONO ZĘBY KLIMATACH NA POCZĄTKU XX WIEKU Julian Fellowes to autor książki, Stomatolog, powszechnie nazywany na kanwie której powstał jeden „dentystą”, u jednych wzbudza z najlepszych seriali ostatnich lat niekłamany lęk połączony z napadami „Downton Abbey”. Na podstawie paniki, u innych nie wywołuje większych „Belgravii” także nakręcono serial, emocji, a wręcz wprawia w zadowolenie. który niedługo będzie miał swoją Jedno jest pewne, po przeczytaniu premierę. To gratka dla wielbicieli „Bolesnej historii stomatologii” docenia wiktoriańskich klimatów, których się kunszt i zaawansowanie współczesnej bohaterami są głównie medycyny. W dawnych czasach nie było przedstawiciele ginącego mowy o środkach przeciwbólowych, gatunku – arystokracji. W powieści higieną jamy ustnej zajmował się możemy obserwować coraz liczniejszy napływ nuworyszy przysłowiowy „wyrwiząb”, a na początku do hermetycznego środowiska, jednak nie da się zatrzymać XX wieku do leczenia uzębienia stosowano kokainę, od której strumienia nowej krwi, tym bardziej że za mieszczanami idą pacjenci się uzależniali, a także radośnie używano szkodliwego duże pieniądze. Fellowes tka intrygę bardzo umiejętnie – dwa promieniowania. Cierpiącym na dentofobię lektura tej książki przeciwstawne rody, które łączy jedna, głęboko skrywana raczej nie pomoże, ale cała reszta czytelników znajdzie tajemnica. Czy jednak uda się ją utrzymać na długo? w „historii” ciekawą, momentami zabawną i rozwijającą lekturę. Belgravia Bolesna historia stomatologii Julian Fellowes James Wynbradt Wydawnictwo Marginesy Wydawnictwo Marginesy Warszawa 2020 Warszawa 2020

Wokół Nas 49 KUCHNIA

POLUBMY I GOTUJMY OWOCE MORZA!

Wielu Polaków, w tym i moi znajomi, nie lubi owoców morza, a są to przecież bardzo zdrowe i przede wszystkim niskokaloryczne produkty. Zastanawiałam się, dlaczego tak się dzieje i doszłam do wniosku, że najprawdopodobniej nie potrafimy ich przyrządzać. A owoce morza to przede wszystkim dania kuchni śródziemnomorskiej, która jest bardzo prosta i szybka. Postanowiłam więc przygotować dla Państwa kilka podstawowych przepisów. Świeże produkty dostarczył sklep Makro w Katowicach, który w swojej ofercie posiada szeroki asortyment owoców morza i ryb.  OSTRYGI ZAPIEKANE Postępujemy podobnie, otwieramy ostrygi zostawiając je oczywiście w połówce muszli i przygotowujemy farsz. W misce mieszamy dobrej jakości tartą bułkę z posiekaną natką pietruszki, przeciśniętym przez praskę ząbkiem czosnku (jego  SUROWE OSTRYGI Z CYTRYNĄ ilość zależy już od gustu), solimy, pieprzymy i dodajemy sporą ilość oliwy. Tą mieszanką posypujemy ostrygi, układamy na Ostrygi należy otworzyć specjalnym nożem. Jeśli kupujemy blaszce, jeszcze raz skrapiamy oliwą i zapiekamy około 5 minut je w pudełku, z reguły znajdujemy w nim również nóż. w nagrzanym do 220 stopni piekarniku. Powinny mieć złoty Należy jednak bardzo uważać, aby się nie skaleczyć! kolor. Podajemy gorące z cząstkami cytryny. Następnie delikatnie, ale bardzo szybko opłukujemy je pod zimną wodą, układamy najlepiej na dużym półmisku z lodem, ewentualnie na sałacie lub rukoli, a obok układamy  TATAR Z KREWETEK (dla 4 os.) cząstki cytryny, której sokiem skrapiamy ostrygi! 4 krewetki na osobę, 1 łyżeczka kaparów, 1 łyżka oliwek, 1 pomidor śliwkowy obrany ze skóry, 1 cebula czerwona natka z pietruszki, sok z połowy cytryny, oliwa z oliwek, sól, pieprz. Najpierw siekamy krewetki, skrapiamy sokiem z cytryny i zostawiamy na ok. pół godziny, żeby ścięło się białko z krewetek. Następnie drobno kroimy pozostałe składniki i wszystko razem mieszamy. Doprawiamy do smaku. Możemy podać z grzankami.

50 Wokół Nas Agnieszka Kudłacik

 IMPEPATA DI COZZE, CZYLI MULE W PIEPRZU (4 os.) 2 kg wyczyszczonych muli, 2 lub 3 ząbki czosnku, sporo posiekanej natki pietruszki, oliwa z oliwek, pieprz, 150 ml białego wina, Na szerokiej patelni rozgrzewamy oliwę z czosnkiem, jeśli chcemy, możemy przecisnąć go przez praskę, lub podgrzać w całości i wyciągnąć, gdy tylko odda aromat. Wrzucamy  MAKARON LINGUINE Z OWOCAMI MORZA (4 os.) mule, podlewamy winem, dodajemy naprawdę sporą ilość 400 g suchego makaronu, 16 dużych krewetek, pieprzu i przykrywamy. Dusimy do momentu, kiedy mule się wyczyszczonych z pancerzy i jelita, pokrojonych na połówki, otworzą. Oczywiście te nieotwarte wyrzucamy. Posypujemy 200 g krążków kalmarów, 0,5 kg wyczyszczonych muli, natką pietruszki i możemy dodać jeszcze pieprzu. zwanych omułkami, Podajemy z grzankami. 250 g vongoli, czyli małży sercówek 250 g pomidorków koktajlowych pokrojonych na połówki, 100 g ugotowanej ośmiornicy, posiekana natka pietruszki, czosnek wg uznania, sól i pieprz do smaku, 50 ml białego wytrawnego wina, oliwa z oliwek. Nastawiamy wodę na makaron. Na szerokiej patelni rozgrzewamy oliwę z ząbkiem czosnku, który wyjmujemy zaraz po lekkim zarumienieniu. Dodajemy pozostałe składniki, zalewamy winem, przykrywamy pokrywką i dusimy około 5 minut do momentu, kiedy nie otworzą się nam mule i vongole. Te, które się nie otworzyły, wyrzucamy. Mieszamy z ugotowanym makaronem, posypujemy natką pietruszki, doprawiamy do smaku i gotowe!

 KALMARY FASZEROWANE ZIEMNIAKAMI I CUKINIĄ  GRILLOWANA OŚMIORNICA Z SAŁATĄ I SOSEM W SOSIE POMIDOROWYM (4 os.) SALMORIGANO (4 os.) 4 wyczyszczone spore tuby kalmarów, 0k. 2 kg ośmiornicy, 1 marchewka, 1 cebula, 1 gałązka selera 3 duże ugotowane ziemniaki, 1 cukinia, naciowego, sok z cytryny, ząbek czosnku przeciśnięty przez 1 poszatkowana cebula, 1 ząbek czosnku, oliwa z oliwek, praskę, 1 łyżeczka suszonego oregano, oliwa z oliwek, ok. 700 ml passaty pomidorowej, sól, pieprz, cukier. zielona sałata, 1 czerwona cebula, pomidorki, sól, pieprz. Na patelni podsmażamy oliwę z czosnkiem i cebulą. Kiedy Ośmiornicę należy najpierw ugotować. W tym celu tylko się lekko zrumienią, dodajemy pokrojoną drobno cukinię zagotowujemy w dużym garnku wodę z warzywami. Kiedy i chwilę dusimy. W misce mieszamy ugniecione ziemniaki zacznie się gotować, zanurzamy w niej ośmiornicę kilka razy z cukinią, którymi faszerujemy kalmary wcześniej lekko po to, żeby macki ładnie nam się poskręcały. Gotujemy na doprawione solą i pieprzem w środku. Na dużej patelni małym ogniu około 70 minut, do momentu, kiedy ośmiornica rozgrzewamy oliwę, możemy dodać pokrojoną cebulę będzie miękka. Możemy to sprawdzić wykałaczką, wbijając ją i wkładamy kalmary. Zalewamy passatą, doprawiamy do w najgrubsze miejsce. Wyciągamy ośmiornicę z wody smaku solą, pieprzem i cukrem. I tak dusimy wszystko do i studzimy. W tym czasie przygotowujemy sos: w blenderze lub momentu, aż kalmary będą miękkie. Czas duszenia zależy nawet w zwykłym słoiku mieszamy sok z cytryny z oliwą, od wielkości kalmarów, po prostu sprawdzamy je od czasu czosnkiem i oregano. Proporcje zależą od smaku. do czasu wykałaczką. Podajemy z sosem, posypane jak Przygotowujemy sałatę wg uznania i rozgrzewamy patelnię zwykle natką pietruszki. grillową. Kiedy będzie gorąca, nakładamy wykrojone wcześniej macki i grillujemy do zrumienienia. Tak przygotowane macki podajemy polane sosem z sałatą.

Wokół Nas 51