Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan Wachtbekken Willebroek

Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Gemeente Willebroek

SCREENINGSNOTA PLAN -MER

november 2009

Gemeentebestuur Willebroek A. Van Landeghemstraat 99 2830 Willebroek

Aquafin NV Dijkstraat 8 2630 Aartselaar

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 1 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

INHOUDSOPGAVE

1. ALGEMENE INLICHTINGEN...... 3 1.1 SITUERING VAN HET PLAN ...... 3 1.2 TOETSING AAN DE MER PLICHT ...... 3 1.2.1 Plan-m.e.r.-plicht ...... 3 1.2.2 Project-m.e.r.-plicht ...... 3 1.3 VERDUIDELIJKING VAN HET PLAN ...... 4 1.4 BESCHRIJVING VAN DE ALTERNATIEVEN ...... 6 1.4.1 Doelstellingsalternatieven ...... 6 1.4.2 Locatiealternatieven ...... 6 1.5 INITIATIEFNEMER ...... 6 1.6 JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN ...... 7 2. GRENS- OF GEWESTGRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN...... 12 3. BESCHRIJVING VAN EN INVLOED OP HET STUDIEGEBIED ...... 13 3.1 RUIMTELIJKE ORDENING ...... 14 3.2 OPPERVLAKTEWATER ...... 18 3.3 BODEM EN GRONDWATER ...... 23 3.4 GELUID ...... 25 3.5 LUCHT ...... 26 3.6 ANTROPOGEEN MILIEU ...... 27 3.7 FAUNA EN FLORA ...... 28 3.8 LANDSCHAP , BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE ...... 31 4. ALGEMEEN BESLUIT...... 33 5. BIJLAGEN...... 35 5.1 VERZOEK EN AKKOORD OVERNAME VERPLICTINGEN ...... 35 5.2 GEMEENTELIJK RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN ‘WACHTBEKKEN WILLEBROEK ’ ...... 36 5.3 GRAFISCH PLAN GRUP ‘WACHTBEKKEN WILLEBROEK ...... 37 5.4 ADVIES AGENTSCHAP RO VLAANDEREN ...... 38 5.5 BODEMONDERZOEK LABO VAN VOOREN ...... 39 5.6 FYSICO -CHEMISCHE PARAMETERS BIRREBEEK /B OSBEEK ...... 40 5.7 BEREKENING IMMISSIEKWALITEIT ...... 41 5.8 VERKLARENDE WOORDENLIJST ...... 42 6. FIGUREN...... 47 7. TABELLEN...... 48

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 2 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

1. ALGEMENE INLICHTINGEN

1.1 SITUERING VAN HET PLAN Voorliggende nota behandelt het ‘Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) Wachtbekken Willebroek’. Dit GRUP behandelt de bestemmingswijzigingen die nodig zijn voor de uitvoering van Aquafin project 20.683B ‘Collector Tisselt - Bufferbekken’, gelegen thv de Jozef De Blockstraat (zie figuur 1). Dit project vormt samen met project 20.683A ‘Collector Tisselt’ een ERSA-P, een project dat hoogdringend uitgevoerd moet worden zodat Vlaanderen kan voldoen aan de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater.

1.2 TOETSING AAN DE MER PLICHT

1.2.1 Plan-m.e.r.-plicht Volgens het nieuwe plan-MER-decreet van 27 april 2007 valt een plan dat wordt opgesteld om middels een wetgevingsprocedure door de Vlaamse Regering te worden vastgesteld én dat het kader vormt voor de toekenning van een vergunning voor een project binnen het toepassingsgebied van het plan-MER-decreet. Dit betekent dat het voorliggende GRUP binnen het toepassingsgebied van het decreet valt en bijgevolg een plan-MER moet worden opgemaakt, behalve indien het plan het gebruik van een klein gebied op lokaal niveau of een kleine wijziging bepaalt. Het GRUP zal bij deze in eerste instantie voorwerp uit te maken van een onderzoek naar de milieueffectenrapportage (screening naar plan- m.e.r.-plicht). De screeningsnota heeft tot doel te motiveren waarom geen plan-MER dient opgemaakt te worden. Aangezien bovenvermeld GRUP een klein gebied (32a 62ca) op lokaal niveau betreft, komt dit plan in aanmerking voor een onderzoek naar de milieueffectrapportage (de zogenaamde ‘screening’).

Volgens het Besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot het overnemen van de verplichtingen inzake plan-milieu-effectrapportage over ruimtelijke uitvoeringsplannen van de bevoegde overheid (d.d. 19 juni 2009; B.S. 16 juli 2009) is het mogelijk geworden dat Aquafin NV de screeningsprocedure voor een ruimtelijk uitvoeringsplan opvolgt in opdracht van de initiatiefnemer (de gemeente Willebroek). Het schriftelijk verzoek tot overname van de verplichtingen, alsook het akkoord van de gemeente Willebroek, worden toegevoegd in bijlage 5.1.

1.2.2 Project-m.e.r.-plicht Volgens de bepalingen van art. 4.3.2 §3 van het decreet van 18 december 2002 tot aanvulling van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende de milieueffecten veiligheidsrapportage (B.S.13/02/2003) wijst de Vlaamse Regering aan de hand van de criteria die worden omschreven in de bij dit decreet gevoegde bijlage II, de categorieën van projecten aan die worden onderworpen aan milieueffectrapportage. In de bijlage II van het Besluit (B.S.17/02/2005) bij het Decreet staat onder Infrastructuurprojecten (categorie 10, m) ‘Aanleg van ondergrondse buisleidingen en de randvoorzieningen behorend bij die buisleidingen, die niet gelegen zijn in een leidingstraat aangeduid op een plan van aanleg of een ruimtelijk

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 3 Gemeente Willebroek – Aquafin NV uitvoeringsplan, een woon-, landbouw- of industriegebied of gebied voor gemeenschaps- en openbare nutsvoorzieningen of een gelijksoortig bestemmingsgebied, indien ten minste 2000 m 2 van de werkzone voor de uitvoering van de werken in een bijzonder beschermd gebied ligt’.

Aangezien project 20.683B ‘Collector Tisselt - bufferbekken’ NIET in bijzonder beschermd gebied komt te liggen, is het project NIET milieubeoordelingsplichtig.

1.3 VERDUIDELIJKING VAN HET PLAN Algemeen Dit GRUP realiseert de bestemmingswijzigingen die nodig zijn voor de uitvoering van Aquafin project 20.683B ‘Collector Tisselt – Wachtbekken’, meer bepaald voor de aanleg van een wachtbekken in combinatie met het project 20.683A ‘Collector Tisselt’. Het geplande project is echter niet mogelijk binnen de geldende bestemmingsvoorschriften, zodat een GRUP vereist is. Het voorontwerp van het GRUP wordt opgemaakt door het studiebureau Grontmij in opdracht van de gemeente Willebroek.

Op het Gewestplan Antwerpen (KB 3 oktober 1979) is de inplantingsplaats van het wachtbekken aangeduid als woongebied en agrarisch gebied (figuur 2).

Het GRUP heeft tot doel deze bestemmingen te wijzigen naar gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut, meer bepaald voor zuiveringsinfrastructuur voor afvalwater.

De gemeenteraad van de gemeente Willebroek heeft de beslissing genomen om over te gaan tot de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GemRUP) voor de oprichting van een wachtbekken te Willebroek.

Kader voor de opmaak van het RUP Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) geeft niet specifiek aan welk beleidsniveau instaat voor de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen ten behoeve van nieuwe infrastructuur voor waterzuivering. In overleg met de bevoegde minister, afdeling ruimtelijke planning en de vijf provincies werden hieromtrent afspraken gemaakt, steunend op het subsidiariteitsprincipe. Wanneer de geplande waterzuiveringsinfrastructuur het afvalwater zuivert dat grotendeels afkomstig is uit één dorp of gemeente, dient een BPA/RUP te worden opgemaakt op gemeentelijk niveau. Dit is het geval voor project 20.683B, dat instaat voor de opvang van het afvalwater van Tisselt. Voorliggende screening heeft dus betrekking op een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan.

Overlegorganen Om het proces voor de opmaak van het RUP te begeleiden, werd een projectteam opgericht. Deze werkgroep bestaat uit de gemeentelijke dienst Ruimtelijke Ordening en Mobiliteit, het studiebureau Grontmij en de Aquafin NV. Voorafgaand aan de opmaak van het RUP werd frequent overleg gepleegd met de betrokken instanties.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 4 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Doelstelling Het doel van dit gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan is het wijzigen van de bestaande bestemming op het gewestplan (woongebied en agrarisch gebied; figuur 2). De huidige bestemmingen zullen worden veranderd in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut, meer bepaald voor zuiveringsinfrastructuur voor afvalwater.

Wanneer de bestemmingen gewijzigd zijn, kan het geplande wachtbekken gebouwd en geëxploiteerd worden. De collector werd reeds uitgevoerd. Het afvalwater van Tisselt kan nu voor sanering worden doorgevoerd naar de RWZI Ruisbroek (figuur 3), maar dit kan enkel zonder dat het overstort thv de Jozef de Blockstraat voor wateroverlast zou kunnen zorgen, wanneer het wachtbekken gerealiseerd wordt.

Dit onderzoek tot plan-m.e.r. (screeningsnota) heeft tot doel een beschrijving en een inschatting van de mogelijke milieueffecten van de ruimtelijke inplanting van het geplande wachtbekken weer te geven. Er zal ook worden aangegeven op welke wijze de aanzienlijke milieueffecten vermeden, beperkt, verholpen of gecompenseerd kunnen worden.

Reikwijdte Het GRUP ‘Wachtbekken Willebroek’ betreft het wijzigen van de bestemming van een klein gebied op lokaal niveau. De uitvoering van dit plan zal het regenwater en overstortwater bufferen, terwijl de rest van het gemengd afvalwater wordt doorgevoerd voor zuivering in de RWZI Ruisbroek.

Detailleringsniveau Het GRUP ‘Wachtbekken Willebroek’ (zie bijlage 5.2) duidt tot op kadastraal niveau aan welke bestemming waar verwezenlijkt moet worden en welke gevolgen deze toekenning heeft. Voor elke deelzone worden er tegelijkertijd specifieke voorwaarden opgelegd.

Afbakening van het plangebied In het bestemmingsplan in bijlage 5.3 wordt de nauwkeurige afbakening van het plangebied bijgevoegd.

Situering en beschrijving project Het project 20.683 ‘Collector Tisselt’ betreft de sanering van de lozingspunten t.h.v. Baeckelmansstraat, De Blockstraat en Beekstraat door aansluiting op het stelsel van de RWZI Ruisbroek. Gezien de hoogdringendheid (ERSA-P1) werd het project opgesplitst in 20.683A en 20.683B. Het A-project betreft de leidingen (zie figuur 4) en werd reeds verwezenlijkt. Deelproject 20.683B betreft het wachtbekken thv de Jozef De Blockstraat (zie figuur 5) en hiervoor moet eerst een ruimtelijk uitvoeringsplan opgemaakt worden (met als gevolg deze plan-MER screening).

1 ERSA-P: Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater-Project: opdat Vlaanderen zou voldoen aan deze Europese richtlijn zonder beboet te worden, dient dit project met spoed verwezenlijkt te worden.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 5 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Verordenende stedenbouwkundige voorschriften uit het GRUP De verordenende stedenbouwkundige voorschriften van het GRUP dienen nog opgemaakt te worden, de Toelichtingsnota en het grafisch plan worden toegevoegd in bijlagen 5.2 en 5.3. Het bufferbekken heeft een volume van 655m³ en een oppervlakte van 668m². De Bosbeek wordt verlegd in westelijke richting. De oppervlakte van de te verleggen Bosbeek bedraagt 490m². Rondom het bufferbekken wordt op het talud een dienstweg voorzien om het onderhoud te vergemakkelijken. Tussen de woningen en het bufferbekken is een afsluiting voorzien.

1.4 BESCHRIJVING VAN DE ALTERNATIEVEN

1.4.1 Doelstellingsalternatieven Kleinschalige waterzuivering, individuele waterzuivering, e.d. vallen onder de doelstellingsalternatieven .

Een KWZI of RWZI thv Tisselt werd bij de voorafgaande besprekingen kort aangehaald, maar deze denkpiste werd niet verder gevolgd vanwege de nabijheid van RWZI Ruisbroek, welke voorzien was op de aansluiting van de vuilvracht van Tisselt.

Het nulalternatief, waarbij niks ondernomen wordt en de uitbouw van zuiveringsinfrastructuur niet wordt uitgevoerd, zou de waterkwaliteit en de algemene ecologische toestand van het zuiveringsgebied niet ten goede komen. Het nulalternatief is bijgevolg ons inziens geen optie.

1.4.2 Locatiealternatieven De inplanting van het wachtbekken kan enkel ter hoogte van het overstort en dit ligt hydraulisch vast. Enkel de vorm is onderhevig aan vormwijzigingen. Oorspronkelijk werd een bekken van 23m bij 35m voorgesteld, maar op de vergadering van april 2003 met Provincie en Polders werd gekozen voor een bekken van 15m bij 50m om de reiniging te vergemakkelijken.

1.5 INITIATIEFNEMER Volgens art. 97 van het Verzameldecreet (Decreet betreffende diverse bepalingen inzake energie, leefmilieu, openbare werken, landbouw en visserij d.d. 12 december 2008, B.S. 04/02/2009) en het Besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot het overnemen van de verplichtingen inzake plan-milieu-effectrapportage over ruimtelijke uitvoeringsplannen van de bevoegde overheid (d.d. 19 juni 2009; B.S. 16 juli 2009) is het mogelijk geworden dat Aquafin NV de screeningsprocedure voor een ruimtelijk uitvoeringsplan opvolgt in opdracht van de initiatiefnemer (de gemeente). Het schriftelijk verzoek tot overname van de verplichtingen, alsook het akkoord van de gemeente Willebroek, worden toegevoegd in bijlage 5.1.

Bevoegde overheid : Initiatiefnemer na overname Gemeentebestuur Willebroek Aquafin NV A. Van Landeghemstraat 99 Dijkstraat 8 2830 Willebroek 2630 Aatselaar

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 6 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

1.6 JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN Tabel 1.1: Matrix met juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Juridische randvoorwaarden Inhoudelijk Relevant Bespreking relevantie Hoofdstuk Gewestplan/BPA/RUP Geeft de bestemming van de gronden Ja De inplantingsplaats voor het wachtbekken bevindt zich volgens het Fauna en Flora in Vlaanderen weer. gewestplan in woongebied en agrarisch gebied Wet op de onbevaarbare Regelt ondermeer de bepalingen Ja Het retentiebekken zal lozen in de Birrebeek/Bosbeek, onbevaarbare Water waterlopen betreffende de ‘buitengewone werken waterloop in beheer van Provincie Antwerpen (VHA 822.3106, cat. 2) van verbetering of wijziging’ aan (figuur 6). waterlopen Functietoekenning Legt de kwaliteitsdoelstellingen vast Ja De Birrebeek/Bosbeek heeft als vooropgestelde kwaliteit basiskwaliteit. Water oppervlaktewaterkwaliteit voor alle oppervlaktewateren. Bosdecreet Regelt het behoud, bescherming, Nee Het bestemmingsplan is niet gelegen in bosgebied. Er is wel een Fauna en Flora aanleg en beheer van bossen. Regelt populierenaanplant met ruderale ondergroei gelegen ten zuiden van het in dit verband ook de kappingen, plangebied. vergunningsvoorwaarden en eventuele compensaties (art.50)

Beschermde monumenten, Ter bescherming van monumenten en Nee Het GRUP is niet gelegen in een beschermd landschap, gezicht of Landschap, landschappen en/of stads- of stads- en/of dorpsgezichten en monument (figuur 7). Op ca. 300m ten zuiden bevinden zich: onroerend erfgoed dorpsgezichten landschappen; instandhouding, herstel Het beschermd monument ‘Tegelfabriek Roggiers’ (objectnr en archeologie en beheer van beschermde OA002687, BS 03/11/1999); landschappen. Het beschermd dorpsgezicht ‘De onmiddellijke omgeving van tegelfabriek Roggiers’ (objectnr OA002688, BS 03/11/1999); Decreet op het archeologisch Regelt de bescherming, het behoud en Ja Archeologische toevalsvondsten dienen binnen de 3 dagen gemeld te Landschap, patrimonium de instandhouding, het herstel en het worden aan het Agentschap RO Vlaanderen, Onroerend Erfgoed. onroerend erfgoed beheer van het archeologisch Voorafgaand aan de start van de werken dient advies gevraagd te en archeologie patrimonium. worden aan dit agentschap en het moet tijdig op de hoogte gebracht worden van de start van de werken. Het advies is toegevoegd in bijlage 5.4. Decreet houdende de Regelt o.m. de bepalingen betreffende Ja Tijdens de opmaak van het dossier en bij het verlenen van de Ruimtelijke ordening organisatie van ruimtelijke de ruimtelijke planning, het stedenbouwkundige vergunning zal rekening gehouden worden met het ordening vergunningenbeleid en de grafisch plan en de bijhorende stedenbouwkundige voorschriften handhavingsmaatregelen hieromtrent. VLAREM Vlaams reglement voor milieu- Neen Niet van toepassing. Bodem aangelegenheden, bevat de regels waaraan inrichtingen moeten voldoen VLAREBO Vlaams reglement voor Ja Er werd in 2002 door Laboratoria Van Vooren NV een bodemonderzoek Bodem bodemverontreiniging, de regelgeving uitgevoerd op de locatie van het wachtbekken. (zie bijlage 5.5) mbt bodem- en grondwatervervuiling.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 7 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Tabel 1.1: Matrix met juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Natuurbeheersrecht - Decreet betreffende het Centraal staan een planmatige aanpak Nee Het GRUP is niet in of nabij VEN-gebied gelegen. Fauna & flora natuurbehoud en het (natuurbeleidsplan), een horizontaal natuurlijk milieu beleid (‘standstil’ principe) en een gebiedsgericht beleid - Vlaamse en/of erkende Terreinen, van belang voor behoud en Nee Het GRUP ligt niet in of nabij een Vlaams of erkend natuurreservaat. Fauna & flora Natuurreservaten ontwikkeling van natuur(lijk milieu), die aangewezen of erkend zijn door Vlaamse regering - Vogelrichtlijngebieden Heeft als doel de instandhouding van Nee Het GRUP ligt niet in of nabij Vogelrichtlijngebied. Fauna & flora alle natuurlijke in het wild levende vogelsoorten en hun leefgebieden; er werden speciale beschermingszones (SBZ-V) afgebakend - Habitatrichtlijngebieden Heeft als doel de bescherming van de Nee Het GRUP ligt niet in of nabij habitatrichtlijngebied. Fauna & flora natuurlijke leefgebieden die van belang zijn voor de instandhouding van wilde fauna (uitgezonderd vogelsoorten) en flora. - Ramsargebied Internationale overeenkomst inzake Nee Het GRUP ligt niet in, noch in de buurt van Ramsargebied Fauna & flora watergebieden die van internationale betekenis zijn, in het bijzonder als woongebied voor de watervogels. Grondwaterdecreet Bescherming, reglementering en Ja Er bevinden zich drie vergunde grondwaterwinningen op 400m ten Water aansprakelijkheid inzake grondwater noordoosten van het plangebied, twee eigendom van Sunplast NV en één eigendom van Alural NV (zie figuur 8). Bodemsaneringsdecreet Wettelijk kader voor de beslissingen Ja In 2002 werd door Laboratoria Van Vooren NV een bodemonderzoek Bodem inzake bodemsanering, prefinanciering uitgevoerd op de locatie van het wachtbekken. te verzekeren en de kosten te verhalen Decreet integraal waterbeheer Gecoördineerd en geïntegreerd Ja Het Ontwerp Bekkenbeheerplan Benedenscheldebekken was in Water en uitvoeringsbesluit ivm ontwikkelen, beheren en herstellen openbaar onderzoek tussen 22 nov. 2006 en 22 mei 2007 en werd Fauna en flora watertoets van watersystemen. officieel goedgekeurd op 30 jan. 2009 Een overzicht van de relevante Eén van de algemene instrumenten punten uit deze ontwerptekst wordt weergegeven in § 3.2. van het beleid is de Watertoets. De vergunning verlenende overheid toetst de eventuele effecten van het project op de infiltratie van hemelwater of de ruimte voor het watersysteem en neemt indien nodig de juiste maatregelen.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 8 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Tabel 1.1: Matrix met juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Gewestelijke stedenbouw- Bevat minimale voorschriften voor de Ja Algemeen relevant in Vlaanderen. Water kundige verordening inzake lozing van niet-verontreinigd hemel- hemelwaterputten, infiltratie- water, afkomstig van verharde voorzieningen, buffer- oppervlakken. Uitgangsprincipe: voorzieningen en gescheiden vooreerst gebruik, dan infiltratie of lozing van afvalwater en buffering en pas in laatste instantie hemelwater. vertraagde afvoer. Beleidsmatige Inhoudelijk Relevant Bespreking relevantie Hoofdstuk randvoorwaarden Ruimtelijk Structuurplan (RS) - Vlaanderen Geeft een visie op de ruimtelijke Ja Algemeen relevant in Vlaanderen. De gemeente Willebroek is een Projectbeschrijving ontwikkeling van Vlaanderen en legt economisch knooppunt in het stedelijk netwerk van de Vlaamse ruit. de krachtlijnen vast van het ruimtelijk beleid naar de toekomst. - Provincie Antwerpen Het provinciebestuur bakent de Ja Het plangebied maakt deel uit van de hoofdruimte “de Antwerpse grenzen af waarbinnen uiteenlopende fragmenten” , deel van het stedelijk netwerk Vlaamse Ruit” dat op het functies zoals werk, natuur, woning, ... grondgebied van de provincie gelegen is. voldoende ruimte krijgen. In het Provinciaal RSP Antwerpen wordt Willebroek beschouwd als onderdeel van de deelruimte ‘stedelijk landschap Mechelen - Sint- Niklaas’. Dit gebied heeft een gemengde betekenis: ontwikkelen van de stedelijke en economische potenties in verhouding tot de natuurlijke en landschappelijke draagkracht van het gebied. De kern van Willebroek is geselecteerd als structuurondersteunend hoofddorp type I. Tisselt maakt als woonkern deel uit van het grondgebied van Willebroek. - Willebroek Het gemeentelijk structuurplan is een Ja Volgende ruimtelijke concepten bundelen het gewenste ruimtelijk beleidsdocument dat het kader beleid voor de gemeente Willebroek: aangeeft voor de gewenste ruimtelijke • Valleigebieden van Zwarte Beek en Bosbeek vrijwaren van verdere structuur op lange termijn. Het bevat bebouwing, herinrichten van Rupelvallei een informatief, richtinggevend en • “Wonen aan het water” langsheen het kanaal Schelde – Brussel bindend gedeelte toegespitst op de • Het centrum van Willebroek, met Blaasveld aansluitend, als centrale gemeente. kern voor de omringende kleinere landelijke kernen klein Willebroek, Tisselt en Heidonk • De lintjes van Willebroek • Hoogwaardig karakter van de regionale bedrijventerreinen • Lokale bedrijventerreinen als overgangselement tussen regionale bedrijventerreinen en wonen • Optimalisatie van de open ruimte voor de landbouw • Klein-Willebroek als centrum van de toeristische-recreatieve “spirit” van Willebroek Het plangebied grenst aan de kern van Tisselt en behoort bijgevolg tot de deelruimte ‘Tisselt en omgeving’. Voor deze deelruimte worden volgende visie elementen opgesteld: • De omgeving van Tisselt (ten oosten en ten westen van de kern) uitbouwen als gemeentelijk autonoom landbouwgebied. De Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 9 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Tabel 1.1: Matrix met juridische en beleidsmatige randvoorwaarden valleigebieden van de Bosbeek en de Zwarte Beek worden geselecteerd als gemeentelijke gevoelige zones. • De omgeving van Kersdonk zal gedeeltelijk bebost worden. • Selectie van de as Oude Spoorwegbaan als een belangrijke landschapsas binnen de gemeente. • Afbakening van de kern van Tisselt en opmaken van gewenste structuur. Extra aandacht zal o.m. gaan naar de overgang van de kern en het gemeentelijk gevoelig gebied. • Opmaak gebiedsgericht RUP voor een maatschappellijk aanvaardbare oplossing voor de zonevreemde woningen rondom Heidonk. • Suggestie naar hogere overheid om de A 12 vanaf de Breendonksesteenweg onder de grond te leggen. • Optimalisatie van bestaande regionale bedrijventerrein. Er zal extra aandacht gaan naar enerzijds de relatie met de kern en anderzijds met het achterliggend landbouwgebied. • Binnen de gemeente Willebroek worden een aantal zoekzones afgebakend waar er mogelijk nieuwe regionale bedrijvigheid kan komen. • Ontsluiting van bestaande en nieuwe bedrijvenzones zonder overlast te bezorgen voor de kernen. Milieubeleidsplan Water -Provincie Antwerpen Beschrijft het actuele milieubeleid (o.a. Ja Het laatste Provinciaal milieubeleidsplan Antwerpen is geldig voor de aandacht voor knelpunten en periode 2003-2007. Het is opgebouwd uit enerzijds een algemeen actieplannen), een doelgroepenbeleid, kader, dat een inleiding, uitleg over de opbouw van het plan en een een gebiedsgerichte benadering, een overzicht van de prioriteiten bevat, en anderzijds 8 themahoofdstukken: weergave van instrumenten met 1) ruimte voor water, 2) natuur, bos, landschap en groen, 3) duurzaam knelpunten, het benaderen van het provinciaal beleid, 4) mobiliteit, 5) hinder, 6) gebiedsgericht beleid, 7) financieel aspect en tot slot de gemeenten en doelgroepen en 8) instrumenten. samenwerking met andere overheden. - Willebroek Ja De gemeente Willebroek beschikt voor de periode 2005 – 2009 over een gemeentelijk milieubeleidsplan. In hoofdstuk 4 ‘Integraal waterbeleid’ worden de thema’s integraal waterbeheer, oppervlaktewater en waterzuivering aangehaald (zie verder, § 3.2).

Landschapsatlas Geeft aan waar historisch gegroeide Ja Het studiegebied is gelegen in traditioneel landschap ‘Klein-Brabant – Landschap, landschapstructuur tot op vandaag Vaartland en Buggenhout’ (211090). Het GRUP is niet gelegen in een onroerend erfgoed herkenbaar gebleven is en duidt deze ankerplaats op relictzone, wel in nabijheid van R10128 ‘Akker- en en archeologie aan als relicten en/of ankerplaatsen. valleigebied Vaartland’ en R12002 ‘Leefdaalbos – Impde – Molenbeek’. Er bevinden zich verscheidene lijnrelicten in de nabijheid van de inplantingsplaats van het wachtbekken, namelijk L10107 ‘Birrebeek/Bosbeek’, L12401 ‘Leireensroute’ en L12003 ‘Willebroekse Vaart’. Ook het puntrelict P11000 ‘Kerk St-Jan-Baptist Tisselt’ ligt in de nabijheid van het GRUP (figuur 9)

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 10 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Tabel 1.1: Matrix met juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Landinrichting Het bevorderen, voorbereiden, Nee Er is geen landinrichtingsproject in de buurt van het GRUP gelegen. integreren en begeleiden van maatregelen, handelingen en werken die gericht zijn op het vrijwaren, herwaarderen en het meer geschikt maken van oa landelijke gebieden

Ruilverkaveling Ruilen van versnipperde en verspreid Nee Er is geen ruilverkaveling in de buurt van het GRUP gelegen. liggende gronden met als doel een betere economische uitbating.

Gemeentelijk Beoogt een doorgedreven Ja Het GNOP voor de gemeente Willebroek dateert van 1996. Er werden Projectbeschrijving Natuurontwikkelingsplan natuurbeleid in de gemeente op zowel geen specifieke doelstellingen/acties voorgesteld voor het studiegebied. korte als lange termijn het actieplan vormt daarbij de uitvoering. Natuurinrichting Het doel is een gebied optimaal Nee Er is geen natuurinrichtingsproject in de buurt van het GRUP gelegen. inrichten in functie van behoud van bestaande natuur, maar ook herstel en ontwikkeling van natuur en het beheer nadien. (zie natuurdecreet) Regionale landschappen Samenwerkingsverband tussen Ja Het projectgebied behoort tot het regionaal landschap Rivierenland. gemeenten. Ze zijn actief in een streek Sinds 3 juli 2008 werken de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, met een hoge concentratie aan Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Lier, Berlaar, Nijlen, Putte waardevolle natuurterreinen of en Heist-op-den-Berg, de provincie, de natuurverenigingen en de landschapselementen. Natuurbeheer, verenigingen voor toerisme, landbouw en wildbeheer officieel samen natuurontwikkeling en natuurgericht als vzw Regionaal Landschap Rivierenland voor het behoud en herstel toerisme worden samen behandeld. van het typische landschap, de natuur en de streekidentiteit. De ligging tussen de steden Antwerpen en Brussel zorgt immers voor een hoge verstedelijkingsdruk.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 11 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

2. GRENS - OF GEWESTGRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN

Het verdrag van Espoo, door Vlaanderen goedgekeurd op 15/07/1997, vraagt rekening te houden met de bepaling inzake grensoverschrijdende emissies of effecten.

De bestemmingswijziging ter verwezenlijking van het wachtbekken te Willebroek op grote afstand van de gewest- of landsgrenzen. Hierdoor worden er geen grensoverschrijdende effecten verwacht. Dit aspect wordt dan ook niet verder behandeld.

Het plan heeft geen aanzienlijke effecten op mens of milieu in andere gewesten en/of lidstaten.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 12 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

3. BESCHRIJVING VAN EN INVLOED OP HET STUDIEGEBIED

In dit hoofdstuk zal de referentiesituatie een beschrijving geven van de huidige toestand van het studiegebied per relevante discipline door gebruik te maken van bestaande documenten, veldwaarnemingen, kaartmateriaal, … Vervolgens wordt een beoordeling gegeven a.d.h.v. de bekomen resultaten. De bestemmingswijziging voorziet dat agrarisch gebied en woongebied omgezet wordt in gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut, zodat het wachtbekken gebouwd kan worden. De bespreking van de effecten van het GRUP zal zich dan ook toespitsen op de permanente gevolgen van de aanwezigheid van deze infrastructuur (bij exploitatie). Hieronder wordt een schematische voorstelling gegeven van de ingrepen en de hieruit volgende effecten.

Tabel 3.1: Ingreep-effectmatrix Deelingreep Ruimtelijke Oppervlaktewater Bodem en Geluid Lucht Antropogeen Fauna en Flora Landschap, bouw ordening grondwater milieu kundig erfgoed en archeologie Ruimtebeslag Inname open Waterkwantiteit Wijziging Visuele hinder Biotoopverlies La ndschappelijke ruimte bodemstructuur impact Ruimtelijke impact Wijziging grond- Wijziging waterstroming valleigebied

Archeologische ont- en afsluiting Werking Waterkwaliteit Bodemkwaliteit Geluidsproductie Luchtkwaliteit Geluidshinder Waterkwaliteit Landschaps- wachtbekken (geur) beleving Waterkwantiteit Geurhinder Verstoring

Onderhoud Verkeers- Verkeershinder generatie Calamiteiten Grondveront- Geluidsproductie Luchtkwaliteit bij reiniging bij incident incident Grondwaterveront -reiniging

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 13 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

3.1 RUIMTELIJKE ORDENING Bronnen: Gewestplan (figuur 2); Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, 1997; Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen, 2001; Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Willebroek, 2006; Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan ‘Wachtbekken Willebroek, Voorontwerp toelichtingsnota (Grontmij i.o.v. het Gemeentebestuur Willebroek, maart 2009) (bijlage 5.2); Terreinbezoek d.d. 23 september 2009.

Referentiesituatie:

Gewestplan - BPA Volgens het Gewestplan Antwerpen (KB 3 oktober 1979) is het plangebied van het GRUP gelegen in woongebied en agrarisch gebied (figuur 2).

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) wordt Willebroek beschouwd als goed uitgeruste gemeente binnen de Vlaamse Ruit (economisch knooppunt). Binnen deze regio behoort het plangebied tot de deelruimte Klein-Brabant. De deelruimte klein Brabant is een landbouwgebied met een grondgebonden landbouw. Naast mozaïklandschap dat ontstond op de drogere stuifzandrug vinden we de natuurwaarden hier vooral in een natte sfeer. Het plangebied en haar omgeving bevindt zich in een vlak tot zacht golvend gebied met sterk verstedelijkt weefsel, industrie en infrastructuren. De open ruimte is sterk versnipperd, onregelmatig en begrensd door reliëf, bebouwing en/of vegetatie. Volgende concepten zijn van toepassing voor het plangebied van het RUP en omgeving: • Ruimtelijk-functioneel samenhangende gebieden vrijwaren voor land- en tuinbouw met grondgebonden landbouw als drager van de open ruimte. ° In de overstromingsgevoelige gebieden worden de l andbouwfunctie en de waterbeheer- functie zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. Vanuit het ruimtelijk beleid worden deze gebieden gevrijwaard van verdere bebouwing, zodanig dat de waterbergingsfunctie bewaard blijft en waar nodig hersteld kan worden. • Behoud en ontwikkeling van landschappelijk en ecologisch waardevolle lineaire elementen als natuurverbinding. ° Deze beken hebben een functie als natte natuurver binding. Ze zijn van belang voor de migratie van fauna en flora. De verbindende functie wordt mede gerealiseerd door een netwerk van droge en natte elementen zoals kleinere bosjes en kleine landschapselementen (houtkanten, hagen,…) vijvers op en langs de oevers en dijken. ° Het ruimtelijk beleid is gericht op het behoud va n de hoofdfunctie (landbouw, natuur, recreatie, industrie,…) waarin ze gelegen is, maar vrijwaart voldoende ruimte voor het realiseren van een hydrologische, landschappelijke en ecologische basiskwaliteit die de verbindende functie mee ondersteund.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 14 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Volgens de doelstelling uit het RSV moet versnippering worden tegengegaan door het bundelen van ontwikkelingen. Voor de aanleg van het wachtbekken geldt dan het principe van bundeling met andere infrastructuren zoals rioleringen. Het wachtbekken in Willebroek is gepland aan de rand van de kern Tisselt en bijgevolg gebundeld met rioleringsinfrastructuur.

Ruimtelijk structuurplan provincie Antwerpen Het plangebied maakt deel uit van de hoofdruimte “de Antwerpse fragmenten”, deel van het stedelijk netwerk “Vlaamse Ruit” dat op het grondgebied van de provincie gelegen is. Het bestaat uit een kluwen van stedelijke fragmenten. De hoofdruimte heeft dus vooral een stedelijk karakter maar er komen belangrijke natuur-, land- en tuinbouwgebieden voor die verweven zijn met de bebouwde gebieden. De deelruimte “Stedelijk Landschap Mechelen – Sint Niklaas“ ligt in het spanningsveld van Antwerpen en Brussel en tussen twee regionaal stedelijke gebieden langs de N16 en het Zeekanaal. In de deelruimte zijn stedelijke en economische potenties maar er zijn ook natuurlijke, agrarische en landschappelijke kwaliteiten. De ontwikkeling van de stedelijke en economische potenties is enkel verantwoord in verhouding tot de natuurlijke en landschappelijke draagkracht van het gebied. De kern van Willebroek is geselecteerd als structuurondersteunend hoofddorp type I. Tisselt maakt als woonkern deel uit van het grondgebied van Willebroek. Binnen de gewenste ruimtelijke en natuurlijke structuur is een natuurverbinding tussen Tisselt en de park- en bosgebieden bij Kapelle–op–den–Bos geselecteerd. Het plangebied maakt deel uit van de valleigebieden Rupel–Zenne waar naar een parklandschap moet gestreefd worden. Het ruimtelijk beleid langs de waterlopen is gericht op het behoud van niet-bebouwde elementen om uitvoering van overstromingsgebieden, wachtbekkens,… mogelijk te maken. Wachtbekkens dienen op zo’n manier aangelegd en ingericht te worden dat ze aansluiten bij het omringend landschap en de natuurverbindingsfunctie niet verhinderen. Landschappelijk maakt het plangebied deel uit van een gebied waar kasteeldomeinen, verspreide bakens, kleine reliëfelementen, beken, open ruimte verbindingen,… met elkaar verbonden zijn. De Willebroekse vaart is geselecteerd als baken. In uitvoering van het RSPA loopt momenteel een onderzoek naar mogelijkheden voor de inplanting van een regionaal bedrijventerrein in de omgeving van de A12 te Willebroek. Een mogelijke zoeklocatie voor een bedrijventerrein situeert zich ten noorden van het plangebied.

Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Willebroek Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan is op 26 juli 2006 goedgekeurd door de bestendige deputatie van de provincie Antwerpen. Volgende ruimtelijke concepten bundelen het gewenste ruimtelijk beleid voor de gemeente Willebroek: • Valleigebieden van Zwarte Beek en Bosbeek vrijwaren van verdere bebouwing, herinrichten van Rupelvallei • “Wonen aan het water” langsheen het kanaal Schelde – Brussel • Het centrum van Willebroek, met Blaasveld aansluitend, als centrale kern voor de omringende kleinere landelijke kernen klein Willebroek, Tisselt en Heidonk • De lintjes van Willebroek • Hoogwaardig karakter van de regionale bedrijventerreinen

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 15 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

• Lokale bedrijventerreinen als overgangselement tussen regionale bedrijventerreinen en wonen • Optimalisatie van de open ruimte voor de landbouw • Klein-Willebroek als centrum van de toeristische-recreatieve “spirit” van Willebroek Het plangebied grenst aan de kern van Tisselt en behoort bijgevolg tot de deelruimte ‘Tisselt en omgeving’. Voor deze deelruimte worden volgende visie elementen opgesteld: • De omgeving van Tisselt (ten oosten en ten westen van de kern) uitbouwen als gemeentelijk autonoom landbouwgebied. De valleigebieden van de Bosbeek en de Zwarte Beek worden geselecteerd als gemeentelijke gevoelige zones. • De omgeving van Kersdonk zal gedeeltelijk bebost worden. • Selectie van de as Oude Spoorwegbaan als een belangrijke landschapsas binnen de gemeente. • Afbakening van de kern van Tisselt en opmaken van gewenste structuur. Extra aandacht zal o.m. gaan naar de overgang van de kern en het gemeentelijk gevoelig gebied. • Opmaak gebiedsgericht RUP voor een maatschappellijk aanvaardbare oplossing voor de zonevreemde woningen rondom Heidonk. • Suggestie naar hogere overheid om de A12 vanaf de Breendonksesteenweg onder de grond te leggen. • Optimalisatie van bestaande regionale bedrijventerrein. Er zal extra aandacht gaan naar enerzijds de relatie met de kern en anderzijds met het achterliggend landbouwgebied. • Binnen de gemeente Willebroek worden een aantal zoekzones afgebakend waar er mogelijk nieuwe regionale bedrijvigheid kan komen. • Ontsluiting van bestaande en nieuwe bedrijvenzones zonder overlast te bezorgen voor de kernen. Binnen de gewenste ruimtelijke structuur van de deelstructuren op mesoschaal voor de natuurlijke – landschappelijke en agrarische structuur volgend ruimtelijk beleid vooropgesteld: • Binnen de gemeentelijke gevoelige zone, waartoe de vallei van de Bosbeek behoort, wordt o.m. vooropgesteld: ° De gemeentelijke gevoelige zones kunnen niet word en gerealiseerd door enkel het bouwvrij houden van de vallei, ook zou de waterbergende functie van de valleigronden beschermd moeten worden. • De gemeentelijke landschapsverbinding de Bosbeek (lijnelement) krijgen een extra inspanning naar landschappelijke inrichting toe. Binnen de ruimtelijke – economische structuur vormen de valleigebieden van de Bosbeek en de Zwarte Beek, samen met de woonlinten sterke assen binnen de verschillende zoekzones. Binnen de gewenste ruimtelijke strucuur op microschaal wordt volgende gebieden voor Willebroek geselecteerd: • Kern Klein Willebroek • Kern Heindonk • Kern Willebroek – Blaasveld • Kern Tisselt Binnen het geselecteerde microgebied kern Tisselt is het respecteren van de gemeentelijke gevoelige zone Bosbeek een opgenomen optie. Het plangebied ligt binnen deze beschermingszone.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 16 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

In de prioriteitenlijst (aan te vatten actiepunten tegen 2007) van het bindend gedeelte van het GRS is het opmaken van een RUP “Bosbeek en Zwarte Beek” doorheen Willebroek opgenomen.

Effectbespreking Impact op de ruimtelijke structuur Om de toekomstige ruimtelijke impact van de site te kunnen inschatten, dient rekening gehouden te worden met de oppervlakte en aard van de infrastructuur, de bezetting van het terrein en de omvang van de boven- en ondergrondse onderdelen.

De zone van het GRUP betreft een klein gebied, met een oppervlakte van 32a 62ca. Het bufferbekken heeft een volume van 655m³ en een oppervlakte van 668m². De Bosbeek wordt verlegd in westelijke richting. De oppervlakte van de te verleggen Bosbeek bedraagt 490m². Rondom het bufferbekken wordt op het talud een dienstweg voorzien om het onderhoud te vergemakkelijken. Tussen de woningen en het bufferbekken is een afsluiting voorzien. De toevoer- en afvoerleidingen zijn ondergronds. De ruimtelijke ingrepen zijn beperkt en hebben betrekking op grondwerken en infrastructuur die hoofdzakelijk onder het maaiveld zullen aangelegd worden. De ruimtelijke impact zal bijgevolg gering zijn .

Inname open ruimte Momenteel wordt het terrein waar het wachtbekken gepland is gebruikt als akkerland. Voornamelijk knotwilgen en populieren staan op de grens van de tuinen en onverharde strook ten oosten van de Bosbeek en ook ten oosten van de site. Aangezien het wachtbekken en de leidingen zich voornamelijk onder het maaiveld situeren, zal de inname van open ruimte relatief gering zijn. Ca. 32a akkerland gaat evenwel verloren ten behoeve van de geplande zuiveringsinfrastructuur.

Relevante beleidselementen uit het RSV (ruimtelijk structuurplan Vlaanderen) De inplantingsplaats sluit aan bij de bebouwing langsheen de Jozef De Blockstraat en voldoet hiermee aan het principe van de gedeconcentreerde bundeling. Bij het ontwerpplan werd er voor gezorgd dat de hinder voor de omwonenden tot een minimum beperkt wordt. Het wachtbekken is beperkt van omvang (ca. 668m²) en wordt aangelegd in agrarisch gebied en woongebied. Hierbij gaat een klein oppervlak akker verloren (ca. 32a in totaal, inclusief toegangsweg). De structuur en de functie van het landbouwgebied komt echter niet in het gedrang. Het wachtbekken bevindt zich bijna volledig binnen de grenzen van één landbouwperceel en één restperceel, zodat gesteld kan worden dat de schaal van het wachtbekken aansluit bij de schaal van het landschap. Hiermee wordt dus voldaan aan alle voorwaarden voor de locatiekeuze van nieuwe zuiveringsinfrastructuur uit het RSV.

Relevante beleidselementen uit het RSP Antwerpen Het GRUP Wachtbekken Willebroek sluit aan bij de ruimtelijke principes uit het RSP Antwerpen. Binnen de Bosbeekvallei zorgt de uitbouw van de rioolwaterzuiveringsinfrastructuur ervoor dat de waterkwaliteit van de Bosbeek zal verbeteren. De geplande infrastructuur sluit aan bij de bebouwing

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 17 Gemeente Willebroek – Aquafin NV langsheen de Jozef De Blockstraat. Door de aanleg van een wachtbekken wordt een bijkomend natuur- en landschapselement in de vallei gecreëerd.

Relevante beleidselementen uit het RSP Willebroek Volgens het RSP Willebroek behoort het plangebied tot het deelgebied ‘valleigebieden van Zwarte Beek en Bosbeek’ en de kern ‘Tisselt’. De vallei van de Bosbeek is geselecteerd als gemeentelijke gevoelige zone. Niet enkel het bouwvrij houden van de vallei realiseert de gemeentelijke gevoelige zone maar ook het beschermen van de waterbergende functie van de valleigronden. De Bosbeek is de natuurlijke ruggengraat in het plangebied en de omgeving. De landschapsverbindende functie moet versterkt worden. Zoals hierboven reeds vermeld, is de impact van het GRUP op de open ruimte relatief onbeduidend. De geplande infrastructuren bevinden zich namelijk grotendeels onder het maaiveld.

Conclusie De bestemmingswijziging heeft betrekking op een locatie gelegen in agrarisch gebied en woongebied. De wijziging naar gebied voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut, meer bepaald voor zuiveringsinfrastructuur voor afvalwater, is niet in strijd met de ruimtelijke visies uit het RSP Vlaanderen, RSP Antwerpen en RSP Willebroek, mits inachtname van de stedenbouwkundige voorschriften uit het GRUP. Er wordt niet verwacht dat de geplande infrastructuren een significant negatieve ruimtelijke impact zullen hebben.

3.2 OPPERVLAKTEWATER Bronnen: Vlaamse Hydrologische Atlas (http://geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/vha/ ); Gemeentelijk Milieubeleidsplan Willebroek 2005 – 2009; Bekkenbeheerplan Beneden-Scheldebekken (2008-2013); Deelbekkenbeheerplan Vliet en Zielbeek (2008-2013) VMM meetnet oppervlaktewater ( www.vmm.be/geoview ); Overstromingskaarten ( http://geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/overstromingskaarten ); Vlaamse Hydrografische Atlas ( http://geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/vha ); Kaartmateriaal watertoets ( http://geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/watertoets/ ); Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan Wachtbekken Willebroek, versie maart 2009; www.sigmaplan.be .

Referentiesituatie: Het studiegebied behoort tot het Beneden-Scheldebekken, meer bepaald het Rupelbekken. Dit bekken beslaat een oppervlakte van 266km² of 1,4% van het totale Scheldebekken en de Rupel heeft een lengte van 11,5km. Het Rupelbekken omvat oa de volgende subbekkens: Zwarte Beek en Sasbeek, Boomse en Nielse Scheibeek, Grote Molenbeek/De Vliet en Molenbeek, Zielbeek met Leibeek en Bos- of Bierbeek. Het ‘Kanaal van Willebroek’ doorkruist het Rupelbekken en mondt te Hingene uit in de Rupel. Dit kanaal is een kunstmatige scheiding van de Zwarte Beek en Sasbeek enerzijds en van de Zielbeek met Leibeek en Bos- en Bierbeek anderzijds.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 18 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Het plangebied is gelegen in het deelbekken van de Birrebeek/Bosbeek/Zielbeek. De Birrebeek/Bosbeek (VHA 822.3106) is een waterloop van 2 de categorie met de provincie Antwerpen als beheerder en heeft als waterkwaliteitsdoelstelling basiswaterkwaliteit.

Bekkenbeheerplan Beneden-Scheldebekken In het Ontwerp Bekkenbeheerplan Beneden-Scheldebekken worden een aantal knelpunten aangehaald die relevant zijn voor het studiegebied: - wateroverlast en watertekort - water voor de mens - kwaliteit van het water - duurzaam omgaan met water Vooral het derde item is van toepassing op het projectgebied, namelijk de riolerings- en zuiveringsgraad van het gebied. In het Beneden-Scheldebekken is namelijk een ongelijkmatig verdeelde riolerings- en zuiveringsgraad. In het Benedenscheldebekken wordt het grootste deel van het huishoudelijk afvalwater gezuiverd. De zuiveringsgraad is wel zeer ongelijkmatig verdeeld: in het noordelijke stuk van het deelbekken Benedenschijn (een deel van de VHA-zone 835), het zuidelijk deel van de VHA-zones Bovenschijn (830 en 833); het deel van het Land van Waas dat buiten de polder gelegen is (VHA-zones 850 en 861) en in het zuidelijkste stuk van het deelbekken Havengebied (VHA-zone 103) bedraagt de zuiveringsgraad minder dan 50%. De rioleringsgraad ligt in het sterk geürbaniseerde Benedenscheldebekken vrij hoog. De zuiveringsgraad is wel zeer ongelijkmatig verdeeld. Zo bedraagt de rioleringsgraad minder dan 60% in het havengedeelte en in het deelbekken Land van Waas (VHA-zone 863) en het vrij residentiële deelbekken Bovenschijn (VHA-zone 830). Woningen gelegen in gerioleerde straten zijn verplicht om aan te sluiten op de riolering. In het eerder residentiële noordoosten van het bekken zullen vele woningen nooit aangesloten kunnen worden. Hieraan worden een aantal maatregelen en acties gekoppeld, waaronder het uitvoeren van de bovengemeentelijke saneringsprojecten (collectoren, persleidingen, pompstations, etc.) die opgenomen zijn in de IP’s en OP’s.

Deelbekkenbeheerplan Vliet en Zielbeek In hoofdstuk 3 wordt beschreven hoe de kwaliteit van het water verder verbeterd kan worden. Deel 3.1 handelt specifiek over de oppervlaktewaterkwaliteit en hoe deze aan de bron dient aangepakt te worden. Volgende subparagrafen werken dit thema verder uit: 3.1.1 Afstemmen van de lozingen van afvalwater op de draagkracht van het watersysteem Saneren van de afvalwaterlozingen en verhogen van de draagkracht van het watersysteem. 3.1.2 Terugdringen van de verontreiniging afkomstig van diffuse bronnen Tegengaan inspoeling nutriënten en bestrijdingsmiddelen in waterlopen. Deel 3.2 bespreekt de efficiënte zuivering van het huishoudelijke en bedrijfsafvalwater en dit wordt verder uitgewerkt in subparagrafen 3.1.3 Verhogen van de collectieve aansluitingsgraad en verder saneren van het buitengebied Uitvoeren bovengemeentelijke en gemeentelijke saneringsprojecten. 3.1.4 Verhogen van de individuele zuiveringsgraad Opleggen individuele zuivering in zones die niet in aanmerking komen voor collectieve zuivering.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 19 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

3.1.5 Verbeteren van het rendement van de waterzuiverings-infrastructuur. Renoveren bovengemeentelijke infrastructuur en uitbreiden capaciteit RWZI’s, alsook het uitvoeren van afkoppelingsprojecten om verdunning te vermijden. Verminderen van de negatieve impact van overstorten op de oppervlaktewaterkwaliteit en uitwerken van een oplossing voor bedrijven.

Gemeentelijk milieubeleidsplan Willebroek In het milieubeleidsplan worden in het hoofdstuk Water de Birrebeek/Bosbeek ingedeeld bij de onbevaarbare waterlopen, categorie 2 met een lengte van 8,125km. Een aantal doelstellingen ivm integraal waterbeheer worden voorgesteld (§ 4.1.5): 1. Afstemming van het beheer en beleid van waterlopen tussen de waterbeheerders tegen 2006. 2. Integratie van de nieuwe principes inzake integraal waterbeheer in de regelgeving en ruimtelijke ordening. 3. Herwaarderen van de waterlopen en implementeren van natuurvriendelijker beheer van waterlopen. 4. Implementatie van een visvriendelijk beheer voor de waterlopen en waterpartijen in de gemeente. 5. Intern draagvlak creëren met betrekking tot integraal waterbeheer. 6. Extern draagvlak creëren met betrekking tot integraal waterbeheer. Er worden een aantal doelstellingen opgesomd met betrekking tot oppervlaktewater (§ 4.2.5): 1. Het voeren van een beleid dat gericht is op het verbeteren van de waterkwaliteit van waterlopen en grachten. 2. Een brongericht beleid voeren in functie van het voorkomen van wateroverlast. 3. Herwaarderen van de waterlopen (en grachten). 4. Creëren van een intern draagvlak met betrekking tot oppervlaktewater. 5. Creëren van een extern draagvlak (particulieren, bedrijven, verenigingen) met betrekking tot oppervlaktewater. Er worden ook een aantal doelstellingen geformuleerd ivm waterzuivering (§ 4.3.5): 1. Verhoging van de zuiveringsgraad van de gemeente tot een nader te bepalen percentage door het voeren van een pro-actief beleid. 2. Een goed beheer en onderhoud van het gemeentelijk rioleringstelsel. 3. Creëren van een intern draagvlak met betrekking tot waterzuivering. 4. Creëren van een extern draagvlak (particulieren, bedrijven) met betrekking tot waterzuivering.

Waterkwantiteit De Birrebeek/Bosbeek heeft ter hoogte van het wachtbekken te Willebroek een gemiddeld debiet van 0,57m³/s en een maximum debiet van 1,7m³/s (volgens berekeningen op basis van het ingeschatte stroomgebied). Het maximale overstortdebiet t.h.v. het overstort in de Jozef De Blockstraat zal in toestand E 1,025m³/s bedragen, het doorvoerdebiet bedraagt 0,02m³/s. Het wachtbekken zal het bijkomende debiet en volume op de Birrebeek/Bosbeek bufferen zodat het bijkomend lozingsdebiet slechts 0,469m³/s bedraagt.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 20 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

De overstromingskaart geeft aan dat het studiegebied niet gelegen is binnen NOG (van nature overstroombaar gebied) of ROG (recent overstroomd gebied).

Fysico-chemische waterkwaliteit Er bevinden zich enkele VMM meetpunten van het oppervlaktewatermeetnet in de onmiddellijke nabijheid van het plangebied: Stroomopwaarts: meetpunt 234180 Birrebeek/Bosbeek te Tisselt, Beekstraat Stroomafwaarts: meetpunt 234100 Birrebeek/Bosbeek te Ruisbroek, Kreweg/ Schoormansveld Uit de metingen van de fysisch-chemische parameters (bijlage 5.6) is gebleken dat de Birrebeek/Bosbeek op deze meetpunten in 2008 niet aan de basiskwaliteitsnormen heeft voldaan (overschrijdingen voor o.a. opgeloste zuurstof, zwevende stof, chemisch en biochemisch zuurstofverbruik, ammonium, Kjeldahlstikstof, fosfor totaal, orthofosfaat, geleidbaarheid en chloriden). Nog meer stroomafwaarts gelegen is er ook meetpunt 234000 Birrebeek/Bosbeek te Ruisbroek, Sint-Katharinastraat, waar BPI en BBI bepaald werden en duidelijk te zien is dat vanaf de indienststelling van RWZI Ruisbroek (4 november 2003) de waterkwaliteit gestaag verbeterd (bijlage 5.6): - BPI: van 6,59 (2003-verontreinigd) naar 3,88 (2007-matig verontreinigd) - BBI: van 2 (2003-zeer slechte waterkwaliteit) naar 5 (2006-matige waterkwaliteit)

Structuurkenmerken De structuurkwaliteit van niet-stilstaande waterlopen wordt geëvalueerd op basis van de volgende parameters (Bervoets et al. 1990): het meanderend patroon, het stroom-kuilenpatroon en de aan- of afwezigheid van holle oevers. Meandering is biologisch gezien belangrijk omdat het verschillende stroomsnelheden creëert met een diversificatie van het milieu tot gevolg. Bij het stroom- kuilenpatroon treft men tussen de ‘pools’ en de ‘riffles’ steeds gelijke afstanden aan, nl. tussen 5 en 7 rivierbreedtes. In combinatie met afwisseling tussen modderig en grof bodemmateriaal is dit van groot belang voor de waterorganismen. Holle oevers zijn noodzakelijk voor het al dan niet voorkomen van bepaalde soorten. Elke parameter krijgt een beoordeling, op basis van een vijfdelige waarderingsschaal: -2: het kenmerk is afwezig en kan als gevolg van structurele wijzigingen niet meer gevormd worden; -1: het kenmerk is afwezig; 0: het kenmerk is zwak vertegenwoordigd; +1: het kenmerk is aanwezig; +2: het kenmerk is sterk ontwikkeld. De globale score is de som van de individuele scores voor de drie bovenvermelde structuurkenmerken. Een minimale waarde van – 6 en een maximale waarde van + 6 kan op die manier bekomen worden, wat overeenkomt met een beoordeling gaande van zeer zwakke tot zeer waardevolle structuurkenmerken. Volgens de typologie van de waterlopen d.d. 1990 (Bervoets et al. 1993) heeft de Birrebeek/Bosbeek over de gehele lengte matig tot slecht ontwikkelde structuurkenmerken.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 21 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Watertoets Het plangebied werd getoetst aan alle kaarten van de watertoets (figuur 10). - Hellingenkaart: zwak hellend: van 0,5 % tot 0,5 – 5 % - Erosiegevoelige gebieden: niet-erosiegevoelig - Winterbed: niet gelegen in een winterbed van een grote waterloop - Overstomingsgevoelige gebieden: gedeeltelijk in mogelijk overstromingsgevoelig gebied - Infiltratiegevoelige bodems: gedeeltelijk in infiltratiegevoelig gebied - Grondwaterstromingsgevoelige gebieden: gedeeltelijk in zeer gevoelig gebied voor grondwaterstroming (type1) en gedeeltelijk in matig gevoelig gebied voor grondwaterstroming (type 2)

Effectbespreking: Effect op waterkwaliteit Project 20.683A, het collectorproject waarin het in dit GRUP opgenomen wachtbekken oorspronkelijk mee uitgevoerd moest worden, is volledig uitgevoerd. Hierdoor wordt de vuilvracht momenteel reeds afgevoerd naar RWZI Ruisbroek en werkt bij uitzonderlijke weersomstandigheden het overstort in de Jozef De Blockstraat reeds 7 keer per jaar. De opname van deze lozingspunten en de doorvoer naar de in werking zijnde RWZI zal een positief effect hebben op de waterkwaliteit. Het opvangen van de lozingspunten en de verdere uitbouw van de waterzuiveringsinfrastructuur sluit ook aan bij de doelstellingen uit hoofdstuk 4 van het gemeentelijk milieubeleidsplan Willebroek. De vertraagde uitbouw van het wachtbekken werd overeengekomen met de waterloopbeheerder (provincie Antwerpen) aangezien de uitvoering van het leidingenproject prioritair is met het oog op de uitvoering van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater (ERSA).

Enkel bij hevige regenval, maximum 7 keer per jaar, zal het overstort ter hoogte van de Jozef De Blockstraat in werking treden en zal verdund afvalwater, samen met het af te voeren hemelwater in het wachtbekken terechtkomen. Het wachtbekken zal vervolgens vertraagd leeglopen in de Birrebeek/Bosbeek, waarbij het verdunde afvalwater in de waterloop terechtkomt. Dit kan aanleiding geven tot een tijdelijke piekverontreiniging.

In bijlage 5.7 wordt de immissiekwaliteit in de Birrebeek/Bosbeek als gevolg van de vertraagde afvoer (0,469m³/s ipv 1,025m³/s) van het wachtbekken berekend. Hieruit blijkt dat een overschrijding van de basiskwaliteit voor BOD en COD voor het water in de Birrebeek/Bosbeek enkel zou optreden bij een zeer laag beekdebiet. (0,01 – 0,05 m³/s), wat in werkelijkheid nooit zal voorkomen bij weersomstandigheden die aanleiding geven tot een overstortgebeurtenis.

Gezien de lage frequentie van voorkomen van een overstortgebeurtenis en het feit dat in het bekken reeds een eerste voorbezinking en zuivering door de aanwezige waterplanten plaatsvindt, kan gesteld worden dat de overstortgebeurtenis geen sterk negatieve impact zal hebben op het aquatische milieu.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 22 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Effect op de waterkwantiteit Het vertraagd afgegeven debiet van het wachtbekken bedraagt maximaal 0,469m³/s, terwijl het gemiddelde debiet van de Birrebeek/Bosbeek 0,57m³/s bedraagt en deze waterloop maximaal 1,71m³/s af kan voeren. Het wachtbekken levert een substantieel debiet (82,3% van het gemiddelde debiet), maar kan dit debiet verwerken gezien de marge tot het maximaal debiet (27,4% van het maximale debiet).

Effecten op de structuurkenmerken van de Birrebeek/Bosbeek De impact van de geplande zuiveringsinfrastructuur op de structuurkenmerken van de Birrebeek/Bosbeek is verwaarloosbaar . Ter hoogte van het plangebied wordt de Birrebeek/Bosbeek gekarakteriseerd als een rivier met slechte structuurkenmerken.

De door de bestemmingswijziging veroorzaakte effecten op de discipline oppervlaktewater zijn significant positief (verbetering waterkwaliteit). Het GRUP wordt opgemaakt voor project 20.683B, dat samen met project 20.683A zal instaan voor de opvang van 815 IE en de doorvoer van dit afvalwater naar de RWZI Ruisbroek. Het wachtbekken zorgt voor een vertraagde afvoer van het overstortwater. De impact van het GRUP op de structuurkenmerken van de Birrebeek/Bosbeek is verwaarloosbaar.

3.3 BODEM EN GRONDWATER Bronnen: Bodemkaart van België – GIS Vlaanderen, kaartblad 23 (figuur 11); Toelichting bij de quartair-geologische kaart, kaartblad 23 (2007); Geologische kaart van België, kaartblad 23; Grondwaterkwetsbaarheidskaart Antwerpen; Grondonderzoek te Willebroek project 20.683, Laboratoria Van Vooren (2002). Internetsite: dov.vlaanderen.be.

Referentiesituatie: Het projectgebied is gelegen in de vallei van de Birrebeek/Bosbeek. Ter hoogte van het plangebied komen lichte zandleemgronden voor volgens de bodemkaart (figuur 11). Dichtbij de waterloop betreft het natte lichte zandleem zonder profielontwikkeling (Pep), verder van de waterloop verwijderd gaat dit over in matig natte licht zandleem met verbrokkelde textuur B-horizont en ijzerconcreties (Pdc(h)). Volgens het bodemonderzoek d.d. 28/11/2002 bestaat de bodem voornamelijk uit zeer fijn tot fijn zand, leemhoudend en op geringe diepte (vanaf 0,5m onder TAW) roestkleurige tot bruine vlekken. Vanaf een diepte van 1,5m begint de tertiaire formatie van Maldegem, meer bepaald het Lid van Buisputten (donkergrijs fijn zand, glauconiet- en glimmerhoudend). De grondwatertafel bevond zich op het moment van het bodemonderzoek op 1,5m onder het maaiveld.

De geologische opbouw bestaat uit een opvolging van de volgende lagen (bron: dov.vlaanderen.be, boring kb23d58w-B289 op 150m ten zuiden van het studiegebied):

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 23 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

0 – 8,0 m-mv Kwartair bruin zand 8,0 – 16,0 -mv Formatie van Maldegem, Lid van Buisputten grijs zand met plaatselijk veel klei 16,0 – 21,0 m-mv Formatie van Maldegem, Lid van Zomergem klei 21,0 – 28,0 m-mv Formatie van Maldegem, Lid van Onderdale zand 28,0 – 39,0 m-mv Formatie van Maldegem, Lid van Asse klei 39,0 – 50,0 m-mv Formatie van Lede zand met plaatselijk veel stenen

Watertoets Volgens het kaartmateriaal van de watertoets (figuur 10B) is het projectgebied gedeeltelijk in zeer gevoelig gebied voor grondwaterstroming (type1) en gedeeltelijk in matig gevoelig gebied voor grondwaterstroming (type 2) gelegen. Het reliëf is zwak hellend en de bodem is niet gevoelig voor erosie (figuur 10C-D).

Grondwaterwinning Er bevindt zich geen beschermingszone voor grondwaterwinning in de nabijheid van het plangebied. Op 400m ten noordoosten van het plangebied komen drie grondwaterwinningen voor: twee van Sunplast NV en één van Alural NV. Deze winningen zijn gelegen aan de Jozef De Blockstraat 69 en 70 en goed voor een debiet van respectievelijk twee keer 30.000m³/j en 15.000m³/j. Volgens de kwetsbaarheidskaarten voor grondwater valt Willebroek binnen een zeer kwetsbare zone (index Ca1). De watervoerende laag bestaat uit zand, de onverzadigde zone is minder dan 10 m dik en de deklaag is dunner dan 5 m en/of zandig.

Effectbespreking Effect op de bodemkwaliteit Het wachtbekken is bedoeld om bij hevige regenval, eventueel overstortend afvalwater op te vangen dat niet meer via de riolering afgevoerd kan worden en dit vertraagd af te geven aan de waterloop. De bodem van het bekken zal zich net onder de grondwatertafel bevinden (grondwatertafel op ca. 1,5m onder maaiveld, bodem bekken op ca. 1,60m onder maaiveld). De ondergrond zal ingezaaid worden met een zaadmix van verschillende grassen alsook beplant worden met oeverplanten (zie uitvoeringsplan ecologische oeververdediging, figuur 12). Infiltratie van de aangevoerde verdunde vuilvracht (gemengd met hemelwater) met nutriënten in de ondergrond kan bijgevolg sporadisch voorkomen. Recent bodemonderzoek bij accidenteel uittreden van afvalwater heeft aangetoond dat huishoudelijk afvalwater geen significante verhoging van de bodemkundige parameters veroorzaakt (bodemonderzoek door Abesim te Lommel/Maatheide, 2009). Er zal echter wel een zekere aanrijking van de ondergrond plaatsvinden.

Wijziging bodemstructuur Op het diepste punt is het wachtbekken ca. 1,75 m diep. De bodem van het bekken zal worden ingezaaid met een zaadmix van verschillende grassen en beplant met oeverplanten. Rondom het bekken, alsook ter hoogte van de toegangsweg, wordt een dienstweg in steenslagverharding aangelegd. Deze verharding is doorlaatbaar voor neerslagwater, zodanig dat infiltratie niet volledig verhinderd wordt.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 24 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Wijziging grondwaterstromingspatroon Een wijziging van het grondwaterstromingspatroon kan optreden als gevolg van de aanwezigheid van infiltratie (bij lage grondwaterstand) en drainage (bij hoge grondwaterstand). De invloed van de ondergrondse constructie op de grondwaterstroming zal, gezien het beperkte oppervlak (ca. 700 m²), relatief gering zijn.

Als gevolg van het plan om de betreffende zone ter beschikking te stellen voor de aanleg van een wachtbekken worden geen betekenisvolle negatieve effecten op de discipline bodem en grondwater verwacht.

3.4 GELUID Bronnen: Gewestplan; Grondplan wachtbekken; Terreinbezoek d.d. 23 september 2009.

Referentiesituatie: Het plangebied is gelegen in de vallei van de Birrebeek/Bosbeek. Volgens het gewestplan betreft het woongebied en agrarisch gebied. De dichtstbijzijnde woningen bevinden zich langs de Jozef De Blockstraat, onmiddellijk ten oosten van de geplande locatie van het wachtbekken. De Jozef De Blockstraat is een verbindingsweg tussen de dorpskernen van Tisselt en Willebroek. Tisselt is een dorp aan de Willebroekse Vaart en wordt hierdoor opgesplitst. Het plangebied ligt op het deel aan de westzijde op ca. 600m ten noordwesten van de kerk en het dorpscentrum. Ten noorden van het plangebied bevindt zich de nationale weg N16, een drukke verkeersader die instaat voor de verbinding van Sint-Niklaas met Mechelen. De overwegende windrichting in Vlaanderen is zuidwestelijk georiënteerd.

Effectbespreking: Geluidsproductie wachtbekken De uitstroomconstructies van het overstort en het wachtbekken kennen een minimaal verval, zodanig dat het vol- en leeglopen van het bekken een minimale geluidsproductie zal veroorzaken. Dit geluid is dusdanig minimaal (komt overeen met het geluid van de beek) zodat er ook geen geluidshinder te verwachten is. Er wordt bijgevolg geen significante geluidsproductie verwacht uitgaande van het wachtbekken.

Verkeersgeneratie De verkeersgeneratie als gevolg van de exploitatie van het wachtbekken zal zich beperken tot het aan- en afrijden van dienstwagens ten behoeve van controle. Daarnaast zal periodiek een ruiming van het bekken gebeuren, waarbij het slib wordt afgegraven en via een vrachtwagen verwijderd (afhankelijk van de kwaliteit van het slib). De periodiciteit van het ruimen is afhankelijk van hoeveel aanslibbing er in de praktijk plaats zal vinden.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 25 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

In het kader van het normaal onderhoud en de controle worden de infrastructuren gemiddeld één maal per week bezocht. Het verkeer is bijgevolg beperkt en komt enkel voor tussen 8 u ’s morgens en 16u 30 ’s avonds (uitgezonderd bij calamiteiten). Er worden bijgevolg geen significante geluidseffecten verwacht.

De bestemmingswijziging en de werking van de geplande zuiveringsinfrastructuur hebben bij normale werking geen betekenisvolle negatieve effecten op de discipline geluid.

3.5 LUCHT Bronnen: Projectinformatie Aquafin NV; Terreinbezoek d.d. 23 september 2009.

Referentiesituatie: Eventuele geuroverlast bij een wachtbekken kan veroorzaakt worden door de blootstelling van afvalwater aan de open lucht en de productie van sulfide en methaan. Het eerste zou kunnen voorkomen tijdens en vlak na de overstortgebeurtenis, terwijl de productie van sulfide en methaan ook gelinkt kan worden aan de afbraak van het slib dat achterblijft nadat het bekken is leeggelopen. De geurvorming is evenredig met de aangevoerde vuilvracht. Op het geplande bufferbekken zal enkel verdund huishoudelijk afvalwater toekomen. De eerste woning bevindt zich onmiddellijk ten westen van de inplantingsplaats. De overwegende windrichting in Vlaanderen is zuidwestelijk georiënteerd.

Effectbespreking Geurhinder Geurvorming, zowel tijdens de overstortgebeurtenis als ten gevolge van het achterblijven van sediment in het wachtbekken kan niet voor 100 % worden uitgesloten. Omwille van de volgende redenen worden echter geen significant negatieve effecten verwacht: In het verleden zijn er nooit klachten van geurhinder geweest ten gevolge van de werking van wachtbekkens; Het bekken zal maximaal 7 keer per jaar gebruikt worden (overstortfrequentie van het overstort in de Jozef De Blockstraat), bij hevige regenval; Het aangevoerde afvalwater zal sterk verdund zijn en samen met hemelwater toekomen. Omdat de geurvorming evenredig is met de aangevoerde vuilvracht, zal de geurhinder ook lager zijn naargelang de verdunning sterker is; De schaal van het wachtbekken is beperkt .

Het gebruik van het wachtbekken, mogelijk gemaakt door de bestemmingswijziging, heeft geen betekenisvolle negatieve effecten op de discipline lucht.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 26 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

3.6 ANTROPOGEEN MILIEU Bronnen: Gewestplan Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Willebroek, 2006; Terreinbezoek d.d. 23 september 2009.

Referentiesituatie: Het plangebied van het wachtbekken is gelegen in het valleigebied van de Birrebeek/Bosbeek, ten oosten van het westelijke dorpskerndeel van Tisselt. Het gebied wordt ingenomen door landbouw (maïsakkers) en heeft lokaal een open karakter met relatief weinig KLE’s. Ten oosten van het plangebied ligt de Jozef De Blockstraat, die Tisselt met Willebroek verbindt. Op de Birrebeek/Bosbeek is reeds een watergebonden constructie aanwezig, namelijk een schotbalksluis die zorgt voor de afleiding van de Birrebeek/Bosbeek naar het Zeekanaal.

Volgens het Gewestplan is het plangebied gelegen in agrarisch gebied en woongebied (figuur 2). Het bufferbekken is gelegen binnen de grenzen van percelen 390d en 390c en sluit aan bij de Birrebeek/Bosbeek, stromend aan de achterzijde van de tuinen van de huizen langs de Jozef De Blockstraat. De toegansgweg loopt ten noorden van percelen 390d en 356f en is een bestaande landbouwweg die achterliggende percelen ontsluit.

Langs de landbouwweg die als toegangsweg zal functioneren passeert een mountainbikeroute, in de Jozef De Blockstraat staan enkele fietsroutes aangeduid.

Effectbespreking: De site sluit aan bij het westelijke dorpskerndeel van Tisselt en de bebouwing langsheen de Jozef De Blockstraat. Dit maakt dat de nodige maatregelen dienen genomen te worden om de milieuhinder voor de omwonenden tot een minimum te beperken. Visuele hinder Op de huidige inplantingsplaats zal er bovengronds van de geplande infrastructuur een minimum aan hinder ondervonden worden, het wachtbekken bevindt zich onder het maaiveld. Bovengronds wordt het bekken omgeven door een omheining.

Geluidshinder - Geurhinder Zie § 3.4 en § 3.5.

Verkeersoverlast Het plangebied is bereikbaar via de Jozef De Blockstraat, de verbindingsweg tussen Tisselt en Willebroek. De toegangsweg is een ontsluitingsweg voor achterliggende landbouwpercelen en zit in de mountainbikeroute van Willebroek. Landbouwvoertuigen en mountainbikers kunnen hinder ondervinden van het dienstverkeer, maar dit zal gering zijn gezien de beperkte frequentie van de controlebezoeken.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 27 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Enkel bij de periodieke ruiming van het bekken, zullen deze gebruikers ernstige hinder ondervinden. De frequentie hiervan zal afhankelijk zijn van de effectieve aanslibbing van het bekken, maar uiterst gering. Het verkeer is beperkt en komt enkel voor tussen 8 u ’s morgens en 16u 30 ’s avonds (uitgezonderd bij calamiteiten). Er wordt bijgevolg geen significante overlast verwacht voor de omwonenden. Ook naar verkeersveiligheid toe wordt geen beduidende negatieve impact verwacht.

Het GRUP en de geplande zuiveringsinfrastructuur heeft geen betekenisvolle negatieve effecten op de discipline antropogeen milieu.

3.7 FAUNA EN FLORA Bronnen: Gemeentelijk Milieubeleidsplan Willebroek; Geactualiseerde Biologische Waarderingskaart (figuur 13) Website Natuurpunt; www.vismigratie.be Ecosysteemkwetsbaarheidskaarten (figuren 14A en 14B); Verspreiding van amfibieën en reptielen in Vlaanderen. Bauwens & Claus (1996). Terreinbezoek d.d. 23 september 2009;

Referentiesituatie Biologische waarderingskaart Het plangebied bevindt zich in het valleigebied van de Birrebeek/Bosbeek. Het terrein draagt volgens de meest recente versie van de BWK (versie 2005, inventarisatie 2001) géén specifieke biologische waarde (‘minder waardevol gebied’, zie figuur 13). Het betreft immers een akker op lemige bodem (bl). De omgevende gronden zijn eveneens minder waardevol (akkers op leem of bebouwing), behalve een perceel ten zuidwesten dat waardevol gekarteerd werd, zijnde een populierenaanplant op vochtige grond met ruderale ondergroei. Aansluitend en meer ten westen van het plangebied is er een minder waardevol perceel met waardevolle elementen (hp kb+, permanente weide met bomenrij). Iets ten noorden van het plangebied is er ook nog een minder waardevol perceel met waardevolle elementen. Het betreft hier een permanente weide met wilgenrij en recente plas). Verder ten noorden en op geruime afstand van het plangebied, langsheen de N16, bevinden zich enkele waardevolle percelen (lhb, populieren-aanplant op vochtige grond met elzen ondergroei).

Habitatrichtlijngebied – Vogelrichtlijngebied - VEN Er zijn geen habitatrichtlijngebieden, vogelrichtlijnggebieden, noch VEN-gebieden in de buurt van het plangebied gelegen.

Ecosysteemkwetsbaarheid

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 28 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Het terrein van het GRUP is relatief weinig gevoelig voor ecosysteemverstoring en verdroging en zo goed als ongevoelig voor eutrofiëring en verzuring (figuren 13A en 13B).

Piscifauna In 2006 werden in het bekken van de Beneden-Schelde enkele zijbeken afgevist, waaronder één meetpunt op de Birrebeek/Bosbeek stroomopwaarts het plangebied (Van Thuyne & Breine, 2006): Meetpunt 8223010, in Kapelle-op-den-Bos, ter hoogte van Het Broek Op deze plaats heeft de Birrebeek/Bosbeek natuurlijke oevers met steile taluds, versterkt met houten palen en wanden, en een natuurlijke meanderende structuur zonder schuilplaatsen. De bodem bestaat uit een 0,25m dik slibtapijt en is maximaal 2,8m breed. Het water heeft een blauwgrijze kleur en stinkt, doorzicht soms tot op de bodem. Op deze locatie werd er geen vis gevangen, waardoor de visindex automatisch slecht scoort.

Vismigratie De Benelux beschikking M(96)5 (bindend voor Vlaanderen) stelt dat vismigratie moet mogelijk gemaakt worden in alle hydrografische bekkens tegen 2010. Het Vlaams milieubeleidsplan 2003- 2007 heeft hieromtrent volgende doelstelling opgenomen: saneren van 75% van de bestaande vismigratieknelpunten op het netwerk van prioritaire waterlopen voor vismigratie en het zoveel mogelijk voorkomen van nieuwe knelpunten. De website www.vismigratie.be van Aminal vermeldt momenteel geen vismigratieknelpunten op de Birrebeek/Bosbeek

Avifauna De website waarnemingen.be (website van Natuurpunt) maakt geen melding van vogelsoorten in de Birrebeekvallei. Aangenomen mag worden dat algemene soorten wel degelijk zullen voorkomen.

Amfibieën Volgens ‘Verspreiding van amfibieën en reptielen in Vlaanderen. Bauwens & Claus (1996)’ komen er in het plangebied geen uitzonderlijke amfibiën voor, mogelijks enkel algemene soorten als de Gewone pad en de Bruine kikker.

Natuurreservaten In de buurt van het plangebied komen geen natuurreservaten voor.

Gemeentelijk milieubeleidsplan Willebroek Voor de periode 2005 – 2009 werd een gemeentelijk milieubeleidsplan (MBP) opgesteld voor de gemeente Willebroek. Dit MBP is opgebouwd rond acht thema’s, namelijk instrumentarium, vaste stoffen, integraal waterbeheer, natuurlijke entiteiten, hinder, mobiliteit, energie en gebiedsgericht beleid. De relevante doelstellingen en acties voor het thema water werden reeds besproken in § 3.2. Binnen dit thema zijn ook een aantal acties relevant voor de discipline fauna en flora, waaronder het de implementatie van een visvriendelijk beheer voor de waterlopen en waterpartijen in de gemeente. In het thema ‘natuurlijke entiteiten’ wordt het plangebied omschreven als Vallei van de Bosbeek. De Bosbeek maakt deel uit van het lijnrelict Birrebeek-Bosbeek en wordt doorkruist door de

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 29 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Leirekensroute een ander lijnrelict dat biologisch waardevol is. De randen van de beekvallei kennen een grootschalig, open karakter terwijl de lager gelegen valleigronden gekarakteriseerd worden door een kleinschalig agrarisch landschap dat rijk is aan knotwilgenrijen. Een deel van de vallei ten westen van de wijk Schorheide is een onderdeel van de relictzone Akker- en valleigebied Vaartland. De prioritaire functie van de vallei van de Bosbeek in het ontwerp RSW is natuur. Daarnaast zijn er enkele doelstellingen geformuleerd, waarbij vooral de doelstelling: ‘Het voeren een beleid dat erop gericht is een aantal prioritaire soorten te beschermen’, van belang is voor deze milieudiscipline. Er werden volgende acties geformuleerd: - Onderhouden van de aangelegde amfibieëntunnels. - De noodzaak en de mogelijkheid bekijken voor de aanleg van een extra paddentunnel in de Broekstraat. - De mogelijkheden tot bescherming van zomer- en winterhabitats amfibieën onderzoeken. - Aandacht voor zomerverblijfplaatsen voor vleermuizen in gemeentelijk patrimonium. - Maatregelen naar andere soorten te bepalen in samenspraak met lokale natuurvereniging (zwaluw, gierzwaluw, huismus,….) vb. (stimuleren) plaatsen nestkasten, mestplankjes of het beschermen van broedplaatsen,… - Aandacht voor zonering van waterpartijen om paaiplaatsen voor vissen te creëren met prioritair aandacht voor habitatrichtlijngebieden.

Effectbespreking Biotoopverlies Het terreinbezoek en de BWK-kartering hebben uitgewezen dat het plangebied geen biologisch waardevolle gebieden bevat en dat er bijgevolg geen significant biotoopverlies verwacht wordt als gevolg van de geplande bestemmingswijziging ten behoeve van het GRUP. Door de aanleg van het bekken (met waterplanten en oevervegetatie) zal zelfs een bijkomend biotoop gecreëerd worden.

Verstoring Het plangebied is niet gelegen in of in de onmiddellijke nabijheid van natuur-, VEN- of Natura 2000- gebied. Er wordt bijgevolg geen significante verstoring van de fauna / flora verwacht als gevolg van het gebruik van het terrein voor de aanleg van een wachtbekken. Er zijn namelijk geen waardevolle natuurwaarden aanwezig op of nabij het terrein, dat gelegen is in landbouwland. De site is gelegen nabij de Jozef De Blockstraat, een verbindingsweg tussen Tisselt en Willebroek. Het beperkte bijkomende verkeer ten behoeve van het onderhoud en de controle van de geplande infrastructuur is onbeduidend in verhouding tot de dagelijkse stroom aan voertuigen die op deze weg passeren. De geluidsproductie door de geplande infrastructuur zelf is verwaarloosbaar.

Eutrofiëring Door de opvang van verdund afvalwater en hemelwater in het bekken kan de bodem lokaal aangerijkt worden met voedingsstoffen. De aanrijking zal zich beperken tot de directe omgeving van het bekken en blijft gering omdat het verdund afvalwater en hemelwater betreft.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 30 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Volgens de ecosysteemkwetsbaarheidskaarten is het terrein van het GRUP zo goed als ongevoelig voor eutrofiëring. Aangezien het landbouwgebied betreft, kan verondersteld worden dat de ondergrond reeds relatief voedselrijk is. Er worden bijgevolg geen significant negatieve effecten van een eventuele eutrofiëring verwacht.

Verbeterde waterkwaliteit De kwaliteitsverbetering van het oppervlaktewater als gevolg van de opvang van het afvalwater van Tisselt door project 20.683A en de doorvoer naar de RWZI Ruisbroek zou moeten leiden tot betere milieucondities voor watergebonden fauna en flora . Het wachtbekken vormt een verbetering van reeds gebouwde stelsel door piekdebieten af te toppen en zo de waterloop niet te zwaar te belasten tijdens eventuele overstortgebeurtenissen.

De bestemmingswijziging en de realisatie van het wachtbekken heeft geen negatief effect op de discipline fauna en flora. Verwacht wordt dat de verbeterde waterkwaliteit een positieve impact zal hebben op de watergebonden fauna en flora.

3.8 LANDSCHAP , BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE Bronnen: Traditionele landschappen van het Vlaamse Gewest, UGent (2002); Beschermde landschappen en monumenten (figuur 7) ( www.gisvlaanderen.be ); Landschapsatlas (figuur 9) ( http://geo-vlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/landschapsatlas ); Orthofotoplan (figuur 15); Terreinbezoek d.d. 23september 2009. Referentiesituatie: Het plangebied is volgens de landschapsatlas gelegen in traditioneel landschap ‘Klein-Brabant – Vaartland en Buggenhout’ (211090). Het GRUP is niet gelegen in een ankerplaats of relictzone, wel in nabijheid van R10128 ‘Akker- en valleigebied Vaartland’ en R12002 ‘Leefdaalbos – Impde – Molenbeek’ (figuur 9). Er bevinden zich verscheidene lijnrelicten in de nabijheid van de inplantingsplaats van het wachtbekken, namelijk L10107 ‘Birrebeek/Bosbeek’, L12401 ‘Leirekensroute’ en L12003 ‘Willebroekse Vaart’. Ook het puntrelict P11000 ‘Kerk St-Jan-Baptist Tisselt’ ligt in de nabijheid van het GRUP (figuur 9).

Het GRUP is niet gelegen in een beschermd landschap, gezicht of monument (figuur 7). Op ca. 300 m ten zuiden bevindt zich beschermd landschap en dorsgezicht ‘Onmiddellijke omgeving tegelfabriek Rottiers’.

Op vlak van archeologisch erfgoed zijn er geen aanwijzingen om te veronderstellen dat er vindplaatsen zullen aangetroffen worden. Archeologische toevalsvondsten dienen wel binnen de 3 dagen gemeld te worden aan het Agentschap RO Vlaanderen, Onroerend Erfgoed.

Effectbespreking

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 31 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

Landschappelijke impact De ruimtelijke ingrepen die in het kader van project 20.683B ter hoogte van het GRUP worden gepland, zijn beperkt en hebben voornamelijk betrekking op grondwerken. De geplande infrastructuur (wachtbekken met uitstroomconstructie) bevindt zich voornamelijk onder of gelijk met het maaiveld. Bovengronds zijn volgens de toelichtingsnota van het GRUP (bijlage 5.2) enkel volgende infrastructuren toegelaten: perceelsafsluitingen en verkeersborden.

Het wachtbekken is een open, onverhard bekken dat beplant zal worden met grassen en ondiep wortelende plantensoorten. Het zal worden omgeven door een 2m hoge afsluiting van groen, niet- gelast vlechtwerk en een groene metalen draaipoort.

Door het wachtbekken in te passen binnen de bestaande perceelsgrenzen, grenzend aan de waterloop en de tuinen van de bestaande bebouwing langs de Jozef De Blockstraat, wordt het aanwezige open landschap met kleine landschapselementen maximaal gevrijwaard en wordt de landschappelijke integratie geoptimaliseerd. De geplande infrastructuur heeft geen significante impact op beschermde landschappen, gezichten of monumenten. Het dichtstbijzijnde beschermd erfgoed bevindt zich namelijk op ca. 300m ten zuiden van het plangebied. Ook op de verder gelegen relictzones wordt geen significante impact verwacht bij uitvoering van de geplande werken.

Wijziging valleigebied Gezien het huidige gebruik als maïsakker, dienen geen KLE’s verwijderd te worden. Door de aanleg van het wachtbekken zal een oppervlakte van ca. 668a akker verloren gaan, aansluitend aan de tuinen van de bebouwing langsheen de Jozef De Blockstraat. Dit oppervlak blijft grotendeels onverhard, met uitzondering van de locatie van het onderhoudspad in steenslag.

Landschapsbeleving Het plangebied is enkel zichtbaar vanaf het pad naar de achterliggende landbouwpercelen. Vanaf de Jozef De Blockstraat is het wachtbekken niet zichtbaar, enkel de rechtstreeks omwonenden kunnen een glimp opvangen tussen de takken van de omgevende bomen door. De impact op het vlak van landschapsbeleving is vanuit dit gezichtspunt bijgevolg niet significant .

Advies Agentschap Ruimtelijke Ordening Vlaanderen, Landschap en Archeologie Het advies van het Agentschap Ruimtelijke Ordening Vlaanderen, afdeling Landschap en Archeologie wordt toegevoegd in bijlage 5.4. Vanuit de landschapszorg is er geen bezwaar tegen het geplande project omdat het plangebied niet gelegen is in een ankerplaats, relictzone of beschermd landschap. Vanuit archeologisch oogpunt gaf de CAI slechts enkel archeologische sites in de omgeving. Er worden geen bijkomende acties voor archeologie gevraagd, maar tijdens latere fases van het project dient er opnieuw contact opgenomen te worden met het agentschap.

De bestemmingswijziging en de geplande zuiveringsinfrastructuur hebben geen significant negatief effect op de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 32 Gemeente Willebroek – Aquafin NV

4. ALGEMEEN BESLUIT

Het GRUP Wachtbekken Willebroek realiseert de bestemmingswijzigingen die nodig zijn voor de uitvoering van Aquafin project 20.683B ‘Collector Tisselt: bufferbekken’, en meer bepaald voor de aanleg van een wachtbekken (zie grondplan in bijlage 5.8). Volgens het Gewestplan is het studiegebied momenteel gelegen in woongebied en agrarisch gebied (figuur 2). Binnen deze bestemmingsvoorschriften is het geplande project niet mogelijk, zodat een GRUP vereist is. De bestemmingen worden gewijzigd naar gebied voor gemeenschaps- en openbare nutsvoorzieningen, meerbepaald zone voor waterzuiveringsinfrastructuur.

De bestemmingswijziging en de geplande aanleg van een wachtbekken binnen het plangebied zijn niet in strijd met de ruimtelijke visie uit het RSP Vlaanderen, RSP Antwerpen en RSP Willebroek mits inachtname van de toekostige stedenbouwkundige voorschriften uit het GRUP op basis van de reeds voorliggende toelichtingsnota. De inplantingsplaats is verenigbaar met de ruimtelijke voorwaarden die hieromtrent in het RSP Vlaanderen worden gesteld, en met de ruimtelijke visie die in het RSP Willebroek voor dit deel van Tisselt geschetst wordt. Er wordt geen significant negatieve ruimtelijke impact verwacht, aangezien het grootste deel van de geplande infrastructuren zich beneden het maaiveld bevinden. De inname van open ruimte is gering.

De door de bestemmingswijziging veroorzaakte effecten op de discipline oppervlaktewate r zijn significant positief. De opname van de aanwezige lozingspunten werd reeds uitgevoerd in project 20.683A, maar de uitvoering van het bekken heeft een positief kwantitatief en kwalitatief effect op de waterloop. Er wordt geen significant negatieve effect verwacht als gevolg van het overstorten van verdund afvalwater in de Birrebeek/Bosbeek. De effecten op de structuurkenmerken van de Birrebeek/Bosbeek zijn gering.

Het plan om de betreffende zone ter beschikking te stellen voor de aanleg van de geplande zuiveringsinfrastructuur heeft geen betekenisvolle negatieve effecten op de discipline bodem en grondwater .

De bestemmingswijziging en de werking van het wachtbekken hebben bij normale werking geen betekenisvolle negatieve effecten op de disciplines geluid , lucht en antropogeen milieu .

De aanleg van het bekken en de bijhorende infrastructuur heeft geen significant biotoopverlies tot gevolg. Er wordt geen significante verstoring van de fauna en flora verwacht.

Het plangebied is niet gelegen in natuur-, bos-, VEN-, Natura 2000- of Ramsargebied. Er dient geen passende beoordeling te worden opgemaakt.

Op het vlak van landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ten slotte wordt geen significante impact verwacht als gevolg van het GRUP. Mits toepassing van de stedenbouwkundige voorschriften uit het GRUP wordt het open landschap maximaal gevrijwaard en wordt de landschappelijk integratie geoptimaliseerd. De geplande infrastructuur heeft geen invloed op

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 33 Gemeente Willebroek – Aquafin NV beschermde landschappen, gezichten of monumenten. Ook naar landschapsbeleving is de impact van de bestemmingswijziging gering. Vanuit de landschapszorg werd door het Agentschap Ruimtelijke Ordening Vlaanderen geen bezwaar geuit tegen het geplande project. Ook vanuit archeologisch oogpunt werd geen bezwaar geuit.

Uit bovenstaande uiteenzetting kan geconcludeerd worden dat de bestemmingswijziging en de geplande infrastructuur geen aanzienlijke negatieve gevolgen zullen hebben voor het milieu en de omgeving en dat een plan-MER geen nieuwe of bijkomende gegevens over zulke effecten zal opleveren .

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 34 Aquafin NV

5. BIJLAGEN

5.1 VERZOEK EN AKKOORD OVERNAME VERPLICTINGEN

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 35 Aquafin NV

5.2 GEMEENTELIJK RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN ‘WACHTBEKKEN WILLEBROEK ’

Deze bijlage bevat de toelichtingsnota van het GRUP ‘Wachtbekken Willebroek’, opgemaakt door Grontmij in opdracht van de gemeente Willebroek.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 36 Aquafin NV

5.3 GRAFISCH PLAN GRUP ‘WACHTBEKKEN WILLEBROEK

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 37 Aquafin NV

5.4 ADVIES AGENTSCHAP RO VLAANDEREN

Deze bijlage bevat het advies van het Agentschap Ruimtelijke Ordening, Afdeling Landschap en Afdeling Archeologie.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 38 Aquafin NV

5.5 BODEMONDERZOEK LABO VAN VOOREN

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 39 Aquafin NV

5.6 FYSICO -CHEMISCHE PARAMETERS BIRREBEEK /B OSBEEK

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 40 Aquafin NV

5.7 BEREKENING IMMISSIEKWALITEIT

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 41 Aquafin NV

5.8 VERKLARENDE WOORDENLIJST

A.W.P. Algemeen Waterzuiveringsprogramma, opgesteld door de VMM (Vlaamse Milieumaatschappij)

AWP I beschrijft de kwaliteit van het oppervlaktewater voor het hele grondgebied van Vlaanderen;

AWP II analyseert de kwaliteit in elk van de 45 Vlaamse subhydrografische bekkens en stelt mogelijke maatregelen voor;

AWP III geeft de praktische uitwerking voor de zogenaamde zuiveringsgebieden in deze subhydrografische bekkens

Aëroob Omstandigheden met aanwezigheid van vrije zuurstof in het milieu

Antropogeen Ontstaan door menselijke activiteit.

Avifauna Vogelwereld.

Basiskwaliteit Kwaliteit van het oppervlaktewater warbij de normale evenwichtige ontwikkeling van het biologisch leven hersteld wordt of, waar aanwezig gehandhaafd blijft.

Bekkencomité Vlaanderen is ingedeeld in 11 rivierbekkens en voor elk bekken werd een comité opgericht. Dit is samengesteld uit een plenaire vergadering, een stuurgroep en niet gespecificeerde werkgroepen bevoegd voor waterkwaliteit, waterkwantiteit en ecologie. De algemene vergadering bestaat uit vertegenwoordigers van de ter zake bevoegde administraties, de lokale en provinciale besturen en de verenigingen die representatief zijn voor verschillende gebruikers van het oppervlaktewater. Het doel van het bekkencomité is het in praktijk brengen van het integraal waterbeheer.

Bemaling Kunstmatig verlagen van de grondwatertafel of het overpompen van een teveel aan water, zodat de riolering in droge omstandigheden kan worden aangelegd.

Bergbezinkingsbekken Een bergbezinkingsbekken vergroot het bergingsvolume van het rioolstelsel vóór de overstort. Bedoeling is dat het overstort minder vaak werkt. Het water dat in dit bekken gestockeerd wordt, loopt terug naar de collector en wordt naar een zuiveringsinstallatie gevoerd. Het bekken is doorgaan een ondergronds, overdekte betonnen bak.

Bergingsvolume De totale nuttige berging in een rioleringsstelsel bestaat uit statische en dynamische berging. Het statisch bergingsvolume bestaat uit onderdrempelberging ( in kunstwerken en leidingen) en eventuele berging op straat. Het dynamisch bergingsvolume is een rekenkundige toeslag op de statische berging, om het effect van afvoervertragende factoren op overstortfrequenties en -hoeveelheden te benaderen.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 42 Aquafin NV

Beschermingszone Dit is het geografisch gebied dat om redenen van openbaar nut afgebakend is om het grondwater in het waterwingebied tegen verontreiniging te vrijwaren. zone I : Dit is de zone vanwaar het water de putten van het waterwingebied kan bereiken in een tijd die kleiner is dan 24 uur. De minimale buitengrens voor deze zone is de grens van het waterwingebied. zone II (bacteriologische zone): Dit is de zone vanwaar het water de putten van het waterwingebied kan bereiken in een tijd die kleiner is dan 60 dagen. De maximale buitengrens is gelegen op 150 m voor artesische grondwaterwinningen (d.w.z. een afgeschermde grondwaterlaag) en op 300 m voor alle andere. zone III (chemische zone) : Dit is de zone die begrensd wordt door het geheel der punten van het voedingsgebied van de grondwaterwinning. Voor freatische waterlagen (d.w.z. een vrije waterlaag) ligt de buitenste grens op max. 2.000 m van de grens van het waterwingebied.

Biotoop Ruimtelijk min of meer homogeen gebied met van de omgeving afwijkende levensomstandigheden, bewoond door een bepaalde levensgemeenschap; woongebied van een groep organismen.

Bodem Het vaste deel van de aarde met inbegrip van het grondwater en de organismen die zich erin bevinden.

Bufferbekken Bufferbekken (of retentiebekken, of wachtbekken) stockeert water dat uit het overstort is gekomen. Dit type bekken bevindt zich achter de overstort en reduceert de overstortfrequentie dus niet. Het water in dit bekken vloeit niet terug naar de collector, maar wordt vertraagd afgevoerd naar de waterloop. Het water in dit bekken is sterk verdund met regenwater, waardoor het bekken (een verstevigde aarden constructie) open kan worden uitgevoerd. In een bufferbekken blijft over het algemeen steeds water staan. Bij regenweer komt er slibhoudend water in dit bekken terecht, maar het slib bestaat voor het grootste deel uit water en zinkt naar de bodem van het bekken. Het bovenstaande water vormt een natuurlijke barrière tegen de vrijstelling van geur.

BWK Biologische Waarderingskaart. De voorkomende vegetatie wordt, aan de hand van een uniforme lijst van karteringseenheden, geïnventariseerd en in kaart gebracht. Aan ieder ecotoop wordt een waarde toegekend.

BPA Gemeentelijk Bijzonder Plan van Aanleg beslaat een gedeelte van het grondgebied van één gemeente. Het is een zeer gedetailleerd plan dat verder gaat dan het aanduiden van een bestemming van de bodem, maar uitgebreide voorschriften inhoudt.

Collector Een collector is een verzamelriool die het ongezuiverde afvalwater van o.a. gemeentelijke rioleringen opvangen en doorvoeren naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie.

Debiet Het aantal m 3 water dat per seconde op een bepaald punt passeert.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 43 Aquafin NV

Denitrificatie Omzetting van nitraatstikstof naar lachgas (N 2O) en stikstofgas (N 2) door micro-organismen.

Ecosysteem Samenhangend geheel van elkaar onderling beïnvloedende planten, dieren, mensen en omgeving in een bepaald gebied.

Effluent Geloosd afvalwater, al dan niet gezuiverd.

Fauna De gezamenlijke diersoorten die in een bepaald land of een bepaald geologisch tijdperk voorkomen.

Flora De gezamenlijke plantensoorten die de vegetatie van een bepaalde streek of periode vormen.

Gemengd rioleringsstelsel Afval- en regenwater worden in dezelfde leidingen verzameld en naar de RWZI gevoerd.

Gravitaire leiding In een gravitaire leiding loopt het rioolwater op een natuurlijke wijze van hoog naar laag (hoogteverschil).

Grondwater Water onder het grondoppervlak, meestal beperkt tot water onder de grondwaterspiegel.

GVP Glasvezel versterkt polyester.

HDPE High density polyethyleen.

IE Een inwonersequivalent (IE) is de gemiddelde hoeveelheid afvalwater die één persoon per dag produceert.

IP Een investeringsprogramma (IP) voor de uitbouw van de bovengemeentelijke waterzuiveringsinfrastructuur wordt aan Aquafin opgedragen door de minister van Leefmilieu, op voordracht van de VMM. Het omvat de algemene planning van de uitbouw en de financiering van de te bouwen RWZI’s, leidingen en pompstations.

IWS Integrale waterzuiveringsstudie.

Indiktafel Zeefvormige band voor de gravitaire ontwatering van slib. Het ontwateringsproces wordt ondersteund door toevoeging van uitvlokkingsmiddelen.

Influent Ongezuiverd water dat op een afvalwaterzuiveringsinstallatie binnenkomt.

Kunstwerk Verzamelnaam voor constructies zoals pompstations, overstorten, bergbezinkingsbekkens, …

KWZI Kleinschalige waterzuiveringsinstallatie

Linkeroever De oever die zich links bevindt, wanneer men stroomafwaarts ziet.

Lozingspunt Plaats waar het afvalwater in het oppervlaktewater terechtkomt.

MER MilieuEffectRapport

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 44 Aquafin NV

Noodoverlaat/overstort Overstort dat enkel functioneert bij het uitvallen van een pompstation.

Onderdoorpersing Bij een onderdoorpersing wordt de riolering met een persmachine onder de grond geperst.

Ontwikkelingsscenario Beschrijft de evolutie van het studiegebied in de toekomst, zonder uitvoering van het project, rekening houdend met plannen en beleidsopties.

Open sleuf Meestal worden rioleringen in een open sleuf aangelegd. Om het ‘inkalven’ of afbrokkelen van de sleuf te voorkomen, wordt de wand van de sleuf ‘beschoeid’ of ingedamd met metalen platen. Zodra de riolering in de sleuf is aangelegd, wordt de beschoeiing weggenomen en wordt de bovenliggende lagen hersteld.

Overstort Constructie die toelaat dat, in gemengde rioleringsstelsels, verdund afvalwater (bv bij een fikse regenbui), dat niet naar de RWZI kan gevoerd worden of in het collectorenstelsel kan geborgen worden, in het oppervlaktewater terechtkomt.

Persleiding Leiding die afvalwater onder druk (stroomafwaarts van een pompstation) transporteert om hoogteverschillen te overwinnen.

Pompstation Een pompstation wordt aangelegd op een collectortraject om het water van een lager naar een hoger gelegen punt op te pompen.

Prioritaire riolering Verbindt één of meerdere lozingspunten met de collector.

Projectgebied Het gebied waarin een voorgenomen activiteit gepland is.

RWZI Rioolwaterzuiveringsinstallatie

Schanskorven Mand van gevlochten gaas, eventueel verdeelt in cellen en gevuld met natuurlijke of kunstmatige steenachtige materialen, gebruikt voor oeverversteviging.

Septisch materiaal Vast- en vloeibaar materiaal afkomstig van de ruiming van septische putten van gebouwen.

Stroomafwaarts In de richting van de stroom

Stroomopwaarts Tegen de richting van de stroom

Toestand b Toestand onmiddellijk na uitvoering van het project

Toestand c Toestand na uitvoering van de projecten van alle gekende investeringsprogramma’s en alle andere projecten die binnen de 5 jaar zullen uitgevoerd worden, met inbegrip van alle woonuitbreidingsgebieden met betrekking tot die periode; dit zal echter specifiek per studie worden geëvalueerd en nader gespecifieerd. Open percelen in de bouwzone worden niet in rekening gebracht. Alleen die verharde oppervlakten waarvan we concreet weten dat ze binnen de beschouwde periode van 5 jaar

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 45 Aquafin NV

zullen worden afgekoppeld van het rioleringsstelsel, worden afgekoppeld ondersteld.

Toestand d Toestand na volledige uitbouw van het rioleringsstelsel (inclusief rioolwaterzuiveringsinstallatie). Als aantal huishoudelijke IE’s wordt het huidige aantal IE’s genomen, vermeerderd met de woonuitbreidingsgebieden die binnen de 5 jaar zullen gerealiseerd worden. Open percelen worden niet in rekening gebracht. Alle verharde oppervlakten waarvan we aannemen dat ze op termijn afgekoppeld kunnen worden van het rioleringsstelsel, worden afgekoppeld ondersteld.

Toestand e Hierbij worden alle woonuitbreidingsgebieden in rekening gebracht, behalve deze die definitief niet zullen uitgevoerd worden; alle percelen in bouwzones worden opgevuld verondersteld. Per perceel zullen 3 IE’s worden geteld.

VMM Vlaamse Milieu Maatschappij.

Voorbezinktank Bezinkingsbekken voor de afscheiding van de bezinkbare deeltjes in het stadium voor de biologische zuivering.

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 46 Aquafin NV

6. FIGUREN

Figuur 1: Situering plangebied tov stratenplan Figuur 2: Situering plangebied tov gewestplan Figuur 3: Afbakening zuiveringsgebied Ruisbroek Figuur 4: Situering 20.683A Figuur 5: Grondinnemingsplan 20.683B Figuur 6: Afbakening plangebied op stafkaart incl. waterlopen Figuur 7: Situering beschermde monumenten en landschappen Figuur 8: Situering vergunde grondwaterwinningen Figuur 9: Uittreksel landschapsatlas Figuur 10 A-F: Figuren watertoets Figuur 11: Uittreksel bodemkaart Figuur 12: Uitvoeringsplan ecologische oeververdediging Figuur 13: Situering plangebied tov biologische waarderingskaart Figuur 14 A-B: Ecosysteemkwetsbaarheidskaarten Figuur 15: Orthofoto

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 47 Aquafin NV

7. TABELLEN

Tabel 1.1: Matrix met juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Tabel 3.1: Ingreep-effectmatrix

Screeningsnota GRUP Wachtbekken Willebroek – Aquafin nv, WDH 48