Juiste Zorg Op De Juiste Plek
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
13 JUNI 2018 WELBESCHOUWD VOORUIT Samen aan de slag Juiste zorg op de juiste plek SOCIAAL thema DOMEIN Dilemmalogica Adaptieve krijgsmacht Regelluwe bijstand Laat zien welke keuzes Defensie zet de luiken Hoogste tijd voor het je maakt en waarom wijder open basisinkomen 2 21 THEMA SOCIAAL DOMEIN De veranderopgaven in het sociaal domein blijven onverminderd groot. Na aantreding van het kabinet Rutte-III in oktober vorig jaar is in het regeerakkoord extra budget uitgetrokken voor verdere ondersteuning van de transformatie in de jeugdzorg, mantelzorg, beschermd wonen, armoedebestrijding en schuldhulpverlening, etcetera. Wat betekent dit voor de gemeenten en voor welke uitdagingen staan zij de komende tijd? 22 26 30 SPECIALISTISCHE JEUGDZORG PASSEND ONDERWIJS REGELLUWE BIJSTAND In de jeugdhulp is veel werk Gemeenten moeten zorgdra- Over de hele wereld vinden verzet, maar er is ook nog een gen voor alle ondersteuning aan experimenten plaats met berg te doen. Dat concludeert kinderen en opvoeders, inclusief het basisinkomen. Ook in de Transitie Autoriteit Jeugd een goede afstemming daarvan Nederland, waar Wageningen, (TAJ) in haar vierde jaarrap- met het onderwijs. De school zorgt Tilburg, Utrecht, Nijmegen, portage. Belangrijk punt van voor onderwijsondersteuning, de Deventer en Groningen aandacht voor de komende tijd: gemeente voor extra zorg. Door proeven doen met varianten de specialistische jeugdzorg. een goede afstemming van onder- daarop: een regelluwe bijstand Financieel verloopt die nog wijsondersteuning en zorg is die mensen veel meer vrijheid niet vlekkeloos. maatwerk mogelijk. moet geven. nr. 13 | 2018 3 INHOUD 10 14 18 DILEMMALOGICA KRIJGSMACHT IN TRANSITIE OVERHEID ALS PLATFORM Een open en transparante overheid De krijgsmacht ontwikkelt zich Ook in het sociaal domein kan maakt contact met burgers en als een flexibele, veelzijdige de overheid als platform een rol andere stakeholders, benoemt en technologisch hoogwaar- spelen. Dat betekent een wezenlijk dilemma’s en laat zien hoe ze dige organisatie. In cocreatie nieuwe manier van werken: niet tot een besluit is gekomen. Zo met het bedrijfsleven wordt meer alleen inkopen en uitbeste- ontstaan begrip en draagvlak in nuttige technologie ontwik- den, maar voorwaarden scheppen, de samenleving, ook als overheids- keld. Om operationeel op sterkte uitnodigen en faciliteren. Synergie beleid impopulair is of nadelig te blijven is uitwisseling van creëren tussen eigen activiteiten, uitvalt. In Den Haag is men er druk personeel met de civiele wereld commerciële diensten en de vrijwil- mee bezig: dilemmalogica. is onvermijdelijk. lige inzet van burgers. Rubrieken Columns Van onze kennispartner 7 In het nieuws 41 Thema sociaal domein 6 Kees Versteegh Opvallers en aandachtstrekkers Personen met verward gedrag Generatiewisseling 28 A+O fonds Thema sociaal domein Gemeenten 25 Thema sociaal domein 42 Arwin van Buuren Mantelzorgers 20 Uitvoerder van het Jaar Waardig ouder worden Nascheiding Thema sociaal domein 34 Thema sociaal domein 44 Kees Jansen Nationaal Preventie Akkoord 51 Armoedebestrijding Gaswinst of gasloos? 36 Thema sociaal domein 47 Thema sociaal Vindplaats van Schulden domein Social Challenge 38 Thema sociaal domein Beschermd wonen 48 Notadokter Goede opening nr. 13 | 2018 Dit is Carmen. Zij houdt afstand. In het verkeer én in haar rol als toezicht houder bij een zorginstelling. Maar het is altijd gepaste afstand. Carmen rijdt haar Raad van Bestuur niet in de wielen, maar ze bewaakt wel kritisch en nauwgezet de koers. Altijd op de hoogte van alles wat relevant is. Want afstand is bij haar nooit achterstand. - Bestuur en toezicht - Teams en leiderschap - Strategische personeelsplanning - Zelforganisatie - Selectie- en plaatsingsprocessen - Rol- en talentgericht werken - Reorganiseren en flexibiliseren - Professionaliseren 5 EDITORIALAsha Narain is hoofdredacteur van Publiek Denken Integrale aanpak De veranderopgaven in het sociaal domein blijven onverminderd groot. Na aantreding van het kabinet Rutte-III in oktober vorig jaar is in het regeerakkoord extra budget uitgetrokken voor verdere ondersteuning van de transformatie in het sociaal domein. Vooral armoedebestrijding en schuldhulpverlening staan hoog in de prioriteitenlijst. Waarschijnlijk is dit mede te danken aan de documentatieserie Schuldig (2016) over de schuldenproblematiek in Amsterdam- Noord (2016). Meer dan een miljoen Nederlanders leefden massaal mee en armoede kreeg een gezicht. Na het zien van de serie besloot journalist Jesse Frederik van De Correspondent onderzoek te doen naar de schuldenindustrie in Nederland. Volgens Frederiks is het een buitengewoon onrechtvaardig systeem waarin schulden snel escaleren. Bijvoorbeeld een verkeersboete van 400 euro kan na twee aanmaningen oplopen tot 1200 euro. In januari jongstleden concludeerde de Nationale ombudsman, na een verkennend onderzoek, dat gemeenten betere hulp moeten kunnen bieden aan inwoners met problematische schulden; de gemeentelijke schuldhulpverlening is niet altijd laagdrempelig en breed genoeg. Op 26 september verschijnt Publiek Denken met een interview met Reinier van Zutphen, ombudsman, die de followup van het onderzoek met onze lezers deelt. Het kabinet besloot de komende drie jaar 80 miljoen euro vrij te maken voor een nieuwe aanpak van schulden. Om knelpunten weg te nemen heeft staatssecretaris Van Ark van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 40 actiepunten gepresenteerd. Volgens experts is dit niet genoeg om de kern van het probleem aan te pakken omdat schuldhulpverlening een gemeentelijke verantwoordelijkheid blijft. Hoe kunnen gemeenten preventief handelen en schulden in een vroeg stadium signaleren? Zij kunnen het in ieder geval niet zonder medewerking van bedrijven en maatschappelijke organisaties. Volgens Stichting BKR kosten betalingsachterstanden onze samenleving jaarlijks 11 miljard euro. Ze zijn gestart met de pilot Vindplaats van Schulden, een beveiligd informatiesysteem tussen de gemeente en schuldeisers, waarin betalingsachterstanden zijn opgenomen. Deze gegevens worden gebruikt door wijkteams of andere hulpverleners om een gesprek aan te gaan en hulp te bieden. Een andere vorm van samenwerking is de aanpak Vroeg Eropaf , waarin nutsbedrijven, woningbouwcorporaties en zorgverzekeraars achterstallige betalingen vroegtijdig in kaart brengen om zo te voorkomen dat ernstige financiële problemen ontstaan. Deze aanpak werkt. Het ministerie van SZW kijkt nu of deze landelijk ingevoerd kan worden. Bij schulden blijven preventie en vroegsignalering lastige vraagstukken. Wanneer grijp je in (zonder iets op te leggen) en wat is de beste weg om te bewandelen? Duidelijk is dat het een integrale aanpak vereist want er is vaak meer dan één reden waarom iemand de eindjes niet meer aan elkaar kan of wil knopen. nr. 13 | 2018 6 IN HETKees Versteegh is journalist NIEUWS bij NRC Handelsblad Generatiewisseling Door alle beschouwingen over mei ´68 was het vraagstuk van breuklijnen en gene- ratiewisselingen weer actueel. Hoe zit dat met misschien wel het meest bedaarde deel van de natie, ‘s lands ambtenarendom? Vast staat dat een aantal smaakmakers van een generatie reeds zijn vertrokken (Joris Demmink) of dat ergens in het komend decennium gaan doen (Dick Schoof, Mark Frequin). Wie vult het gat? En welke rol spelen politieke formaties als PVV en Forum voor Democratie daarbij? Worden zij buiten de deur gehouden als belicha- ming van de nieuwe ‘revolte’? Bekende topambtenaren zoals Hans Vijlbrief (Financiën) en (wat verder terug) Kajsa Ollongren (AZ) lieten zien dat met name enigszins technocratische managers met D66-achtergrond het gat vullen en vulden. Hetzelfde geldt voor partijlozen als Paul Huijts (AZ). Politieke nieuwkomers als LPF, PVV en FvD houden vooralsnog afstand. Hun vijan- digheid jegens de vierde macht als onderdeel van ‘het kartel’ en ‘de elite’ is overbe- kend. Legendarisch is de botsing in 2002 tussen LPF-minister Eduard Bomhoff en VWS-topambtenaar Peter van Lieshout (een ‘plansocialist’ en ‘linkse planner’, in de ogen van de minister). Omgekeerd was er het opzienbarende vertrek in 2011 van directeur-generaal Annemieke Nijhof (IenM) vanwege de gedoogrol van de PVV in het eerste kabinet-Rutte. Toch is Nederland pas Nederland als dieperliggende, depolitiserende reflexen hun werk doen. Er zijn aanwijzingen dat de reflex van ‘mee-veren’ met revolutionaire aanvechtingen in plaats van frontale bestrijding ervan, zoals premier Piet de Jong in ‘68 deed, zich nog steeds doet voelen. Enkele maanden geleden benoemde Binnenlandse Zaken topadvocaat Jan Louis Burggraaf (partner bij Allen&Overy) tot lid van de afdeling klachtenbehandeling van de Commissie van Toezicht op de In- lichtingen- en Veiligheidsdiensten. Burggraaf is prominent lid van FvD, en volgens Thierry Baudet ‘ministerskandidaat in een FvD-kenniskabinet’. Even interessant was wat er in april in Den Helder gebeurde Chris Jansen, raadslid voor de (als gematigd bekend staande) PVV in Almere, was korte tijd kandidaat voor de zware wethouderspost van Financiën in de marinestad. Jansen, tevens lid van de PVV-fractie in de Provinciale Staten van Flevoland, zou de eerste PVV-wet- houder van Nederland worden. Zijn kandidatuur verdampte al snel in de politieke opwinding daarover. Toch zou het goed kunnen dat de gebeurtenissen rond Burggraaf en Jansen, achteraf bezien, de opmaat waren voor openingen in het bestuurlijk en ambtenarenapparaat voor nieuwe politieke krachten. nr. 13 | 2018 7 Tekst Maurits van den Toorn In de rubriek In het nieuws neemt Publiek Denken de actualiteit