Jaargang 16 BEwerken Maart 2015 BRBS Recycling wileen constructieve bijdrage leveren aan eenduurzaam grondstoffenmanagement inNederland. Anticiperen opkomende schaarste Verbinding naareenhogeniveau omrecycling te brengen Burger meer betrokken bijwetenschap niet laten vallen Kwetsbaar Nederland magje Persbericht

Weert, 1 maart 2015

SAES International officieel distributeur Atlas Copco “Hydraulic Attachments” SAES International BV is met inganng van heden officieel distribbuteur van Atlas Copco hydraulische aanbouwdelen voor de Nederlandse marktt geworden.

Atlas Copco Het Duitse Atlas Copco geniet als gerenommeerd producent sinds jaar en dag een hoog aanzien in de markt. Atlas Copco produceert onder meer een scala aan kwalittatief hoogwaardige sloopgereedschappen, waaronder inbeggrepen: hydraulische sloophamerrs, (combi)scharen, betonvergruizers en sorteergrijpers. Het Atlas Copco programma sluit hiermee naadloos aan op het bestaande programma van SAES Internatioonal, een totaalprogramma waarin kwaliteit, economische duurzaamheid en service de boventoon voereen. SAES International zal vanaf heden de levering van voornoemde Atlas Copco aaanbouwdelen, alsook de levering van Atlas Copco onderdelen en het onderhoud (desgewenst op kllantlocatie) aan Atlas Copco aanbouwdelen gaan verzorgen. Daarnaast zal SAES International de bestaande eigen voorraden uitbreiden met Atlas Copco onderdelen en zal zij Atlas Copco aanbouwdelen in de verhuurvloot opnemenn. SAES International komt hiermee tegemoet aan de wensen van haar klanten met betrekking tot leversnelheid en de mogelijkkheid tot flexibele/tijdelijke inzet.

Service FRD/Furukawa SAES International heeft meer dan 30 jaren ervaring met het produceren, onderrhouden en herstellen van sloopgereedschappen, tot voor kort als exclusief distributeur van FRD/Furukawa. Voor haar bestaande klanten blijft SAES International het onderhoud aan FRD/Furukawa sloopgereedschappen uitvoeren. Vanzelfsprekend wordt ook nu uitsluitend met originele onderdelen gewerkt en werkzaamheden worden tegen dezelfde condities als voorheen verricht.

SAES International BV Lozerweg 10 - 14 NL-6006 SR Weert Tel. +31 (0)495-561929 Fax +31 (0)495-561896 E-mail: [email protected] Internet: www.SAES.nl InhoudJaargang 16 | Maart 2015

18 Europees ‘afvalplan’ naar prullenmand? Europees Commissaris Frans Timmermans gaat schoon schip maken in Brussel. Hij wil tientallen Europese wetsvoorstellen schrappen en wijzigen die in zijn ogen geen zin hebben. Een van die kansloze wetsvoorstellen gaat over recycling. Bij gebrek aan consensus achtte Timmermans een akkoord hierover vrijwel onhaalbaar. Het leverde hem een storm van kritiek op. Met de aankondiging dat het afvalplan van tafel is gehaald om plaats te maken voor een minstens zo ambitieus alternatief, nam het Europarlement uiteindelijk genoegen. Wat waren reacties van politici?

Kwetsbaar Nederland mag je niet laten vallen

Het beleid van staatssecretaris Jette Klijnsma (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) is erop gericht om ook mensen met een arbeidsbeperking in staat te stellen zoveel mogelijk zelfstandig mee te doen in 26 de samenleving. “Participatie, bij voorkeur via werk, is essentieel. Het zorgt voor sociale, economische en financiële zelfstandigheid.”

BEwerken | maart 2015 1 Hoe gaan we morgen met afval om?

Seminar 9 april 2015, van 15:45-19:00 uur te ’s-Hertogenbosch Van Iersel Luchtman Advocaten in samenwerking met Tauw 7... Van Vliet opent nieuwe sorteerlijn

Aanbesteding, strafrechtelijk handhaven van milieuregels en einde-afval. Allemaal onderwerpen waar 16... Burger meer betrokken bij wetenschap bedrijven in de afval- en recyclingbranche dagelijks mee te maken kunnen krijgen. Het Brancheteam Afval Hans Spigt ‘aanjager’ garantiebanen & Recycling van Van Iersel Luchtman Advocaten organiseert hierover samen met het Europese advies- en 21... ingenieursbureau Tauw een seminar.

Dennis Beekhuijzen, specialist aanbestedingsrecht, gaat praktisch in op de huidige en nieuwe aanbestedings-wetgeving. Wilbert van Eijk, specialist ondernemingsstrafrecht & bestuurlijke handhaving, maakt aan de hand van praktijkvoorbeelden inzichtelijk hoe het strafrechtelijk handhaven van milieuregels in zijn werk gaat. René Tankink, specialist afval- en reststoffen bij Tauw, bespreekt de mogelijkheden om de status einde-afval te verkrijgen op afvalstoffen aan de hand van de vraag: Einde-afval: en dan?

Programma 15:45 uur: Ontvangst 16:00 – 16:30 uur: Dennis Beekhuijzen: Aanbesteding, nu en in 2016 16:30 – 17:00 uur: Wilbert van Eijk: Strafrechtelijke handhaving van milieuregels 17:00 – 17:15 uur: Pauze 17:15 – 17:45 uur: René Tankink: Einde afval: en dan? 17:45 – 18:00 uur: Vragen en discussie 18:00 – 19:00 uur: Borrel

Locatie Van Iersel Luchtman Advocaten, Meerendonkweg 21, ’s-Hertogenbosch

Aanmelden? Stuur een mail uiterlijk op 2 april 2015 naar [email protected]. Heeft u een relatie of collega voor wie deze lezing ook interessant is, dan is deze uiteraard ook van harte welkom! Volg ons op: @VILAdvocaten Afmelden? Wilt u in de toekomst onze uitnodigingen niet meer ontvangen, kunt u zich afmelden via [email protected].

Meer weten over Van Iersel Luchtman Advocaten? Kijk dan op www.datiswijsheid.nl

VIL2143 - Advertentie Seminar 9 april (6).indd 1 10-03-15 11:52 Inhoud Jaargang 16 | Maart 2015

6 18

22 30 34

o. a. in dit nummer van BEwerken: breken & sorteren 6 Sluitende aanpak voor 7... Van Vliet opent nieuwe sorteerlijn teerhoudend asfaltgranulaat Bij de reconstructie van het Nederlandse wegennet 16... Burger meer betrokken bij wetenschap komt jaarlijks ca. 800.000 tot 1.200.000 ton 21... Hans Spigt ‘aanjager’ garantiebanen teerhoudend asfaltgranulaat (TAG) vrij.In het LAP2 staat voor deze afvalstroom thermisch reinigen als minimum standaard voorgeschreven. 10 Recyclinggranulaat: Van Afval Naar Grondstof Recyclinggranulaat is niet langer een afvalstof. Over en verder... dit feit kan geen onduidelijkheid meer bestaan nu op 6 februari 2015 de betreffende regeling in de 8... Asbestdaken verboden in 2024 Staatscourant is gepubliceerd.. 8... Nieuwe RAW Standaard Bepalingen 2015 31 Gewaardeerd cursusaanbod 13... Wet Markt en Overheid bant oneerlijke concurrentie... BRBS Recycling verenigt inmiddels 35 jaar bedrijven 15... EDF zet bij TRM deur open voor sluitende kringloop die een constructieve bijdrage leveren aan een duur- zaam grondstoffenmanagement in Nederland. Naast 22... BRL Bouwwerken met Duurzaam Beton belangenbehartiging, zowel lokaal als in Den Haag en Brussel, spant zij zich ook in om via opleidingen 32... Fiscaal voordeel met Energielijst en Milieulijst 2015 direct toepasbare kennis aan haar leden en hun mede- 37... Het erkende stelsel gaat verder werkers over te dragen.

BEwerken | maart 2015 3 IBEX Sloophamers: Topkwaliteit, betrouwbaar en dege lijk

Sloopmaterieel Safety Stofbeheersing

Totaalleverancier voor de sloop-, recycling- en saneringsbranche WWW.DEHACO.NL

Dehaco B.V. • Kruisbaak 25 • 2165 AJ Lisserbroek (NL) • T +31 (0)252 - 41 79 50 • [email protected]

201503_Dehaco_BEwerken_DEF.indd 1 12-03-15 12:12 Voorwoord

Geachte lezers, 16 maart 2015 is het Convenant Meer en Betere Recycling ondertekend door staatssecretaris Mansveld en brancheverenigingen VA, NVRD, FHG en BRBS Recycling. Een mooi moment voor de recyclingsector en een stimulans voor de circulaire economie.

Daarnaast waren er de afgelopen tijd meer goede berichten vanaf het recyclingfront te melden. Na vele jaren met veel energie en passie bepleit, is in februari 2015 de integrale einde-afval status voor gecertificeerd recyclinggranulaat verkregen, waarmee de grootste herbruikbare grondstoffenstroom Goed nieuws voor de sector in een volkomen andere daglicht is komen te staan. Een belangrijke opsteker voor de sector, omdat hiermee veel administratieve lasten worden weggenomen, maar vooral ook het imago van deze grondstof en ook die van de sector als geheel aanmerkelijk verbetert. Een andere belangrijke mijlpaal is het feit dat begin 2015 er een afvalstoffenheffing op storten EN verbranden is gekomen. Na jarenlange lobby nu eindelijk gehonoreerd. Hiermee wordt fiscaal gestimuleerd wat de maatschappij daadwerkelijk wil. Recyclen. Eén en ander kan naar mijn mening gezien worden als een eerste aanzet voor een fundamentele herziening van het belastingstelsel, die door vooraanstaande fiscalisten als noodzakelijk wordt gezien voor de overgang naar de circulaire economie.

Wat dit aangaat, staan we aan de vooravond van interessante tijden, waarvoor anders denken en doen noodzaak zijn en waarbij volledig nieuwe verdienmodellen tot stand zullen gaan komen. Zeker is dat recyclingactiviteiten in het nieuwe stelsel een belangrijke rol zullen hebben. In deze sector investeren en innoveren zal geen verloren moeite blijken te zijn en wordt gelukkig dan ook nog steeds gedaan. Voorbeeld is onder meer het bedrijf Van Houtum, dat een uitgekiende recyclinglijn voor drankenkarton heeft opgezet. Maar ook het bedrijf Twentse Recycling Maatschappij, dat met een zeer geavanceerde techniek als Elektro Dynamische Fragmentatie uit fijne èn samengestelde materialen grondstoffen weet te recyclen. Technieken waar de circulaire economie inderdaad op zit te wachten. Daarnaast heeft diezelfde recyclingindustrie in bepaalde segmenten ook mogelijkheden om iets te betekenen voor mensen met een arbeidsbeperking. Groot respect voor de ondernemers, die zich hier sterk voor maken. Uit eigen ervaring weet ik hoe moeilijk en soms ook moeizaam dit gaat. Niet vanwege de werknemers zelf, maar veeleer om al het ‘gedoe’ erom heen. Jammer is dat.

Verder leest u in dit nummer de eerste ideeën over een heus moederbestek voor duurzaam beton, evenals een hernieuwd èn nu ook breed onderschreven TAG-convenant en vele andere lezenwaardige artikelen. In het eerste nummer van het jaar voor het eerst ook het jaarverslag van BRBS Recycling. Hierin de highlights van de recyclingsector in het afgelopen jaar 2014, welke ik u hierbij van harte aanbeveel.

Ik wens u veel leesplezier.

Ton van der Giessen Voorzitter BRBS Recycling

BEwerken | maart 2015 5 Sluitende aanpak voor teerhoudend asfaltgranulaat

Bij de reconstructie van het Nederlandse staten werd geëxporteerd. In 2013 ging hen geaccepteerde TAG thermisch wordt wegennet komt jaarlijks ca. 800.000 tot het nog om zo’n 338.000 ton, een derde gereinigd, heeft nu ook Theo Pouw bv zich 1.200.000 ton teerhoudend asfaltgra- van het TAG dat naar schatting jaarlijks hiertoe verplicht door het nieuwe drie- nulaat (TAG) vrij. In het LAP2 staat voor vrijkomt. jarige Convenant te ondertekenen. Erik deze afvalstroom thermisch reinigen als Om hieraan paal en perk te kunnen stellen Vogelzang, manager bij de Theo Pouw minimum standaard voorgeschreven. Ook hebben alle TAG-reinigers in ons land in- Groep, motiveert dit besluit als volgt: de Code Milieu Verantwoord Wegbeheer middels een convenant getekend, waarin “In onze totale bedrijfsvoering staan wij en de richtlijnen ‘Duurzaam Inkopen We- zij onder meer verklaren dat al het door ‘duurzaamheid’ en ‘transparantie’ voor. gen’ van de overheid schrijven deze aan- hen geaccepteerde TAG thermisch zal wor- Nu de inspanningen van staatssecretaris pak voor om teerhoudend asfalt defini- den gereinigd. Het Landelijk Monitorings- Mansveld ertoe hebben geleid dat Rijks- tief uit de keten te halen. Niet op elkaar overleg Teerasfalt, waarin vertegenwoor- waterstaat, de provincies, een groot aan- aansluitende wet- en regelgeving staan digers van het ministerie van I&M, Rijks- tal gemeenten en waterschappen de Code export evenwel toe. Nu alle drie TAG-rei- waterstaat-Leefomgeving, de provincies, Milieu Verantwoord Wegbeheer hebben nigers hebben verklaard al het door hen branchevereniging BRBS Recycling, Bou- onderschreven, rekenen de leden van het geaccepteerde TAG in ons land te zullen wend Nederland, Vereniging Stadswerken Landelijk Monitoringsoverleg Teerasfalt, reinigen, is een sluitende aanpak gega- Nederland en recyclingbedrijven stimu- waarvan ook wij deel uit maken, het tot randeerd. leert en faciliteert het landelijk beleid van onze gezamenlijke verantwoordelijkheid staatssecretaris Mansveld met betrekking dit verder uit te dragen. Daar komt nog bij Teerhoudend asfalt is kankerverwekkend. tot TAG. dat LAP2 thermisch reinigen als minimum Daarom mogen sinds 1991 in Nederland standaard voorschrijft en in het kader van geen teerhoudende producten meer in de Eén front duurzaam inkopen, het ontdoeners van wegenbouw worden toegepast en is sinds Nadat op 14 februari 2012 Fred Muller teerhoudend asfaltgranulaat de nodige 2001 ook het hergebruik van TAG niet namens ATM BV en David Heijkoop na- zekerheid verschaft.” langer toegestaan. Niet goed op elkaar mens Recycling Kombinatie Reko b.v. in aansluitende nationale en Europese regel- een gezamenlijke verklaring hadden vast- geving leidde ertoe dat in 2012 nog bijna gelegd dat zij en alle aan hen gelieerde 660.000 ton TAG naar vooral de Baltische bedrijven, garanderen dat al het door

V.l.n.r.: Gert van der Wegen, Fred Muller, Theo Pouw en David Heikoop

6 BEwerken | maart 2015 Van Vliet opent nieuwe sorteerlijn

Op 27 februari jl. heeft bij Van Vliet Con- van de allerlaatste technieken en gespe- Marc van Buijtene – Algemeen Directeur trans, samen met de medewerkers en cialiseerd in het sorteren van bouw- en bij Van Vliet Contrans: “De nieuwe ge- leveranciers, de officiële opening van de sloopafval, bedrijfsafval en grof huishou- avanceerde sorteerinstallatie en het ver- nieuwe geavanceerde sorteerlijn plaats- delijk afval. plaatsen van de activiteiten van Vliko is gevonden. Het vervangen van de verouderde sor- volledig in lijn met onze strategie om een teerlijn bij Van Vliet Contrans in Waterin- lagere milieubelasting te realiseren en ver- Van Vliet Contrans, dochteronderneming gen biedt ook verwerkingscapaciteit voor hoogt ons vermogen om meer producten van het Internationale waste-to-pro- zusterbedrijf Vliko in Leiderdorp, waar te scheiden uit afval. Wij zijn zeer actief duct bedrijf, Shanks Group plc, is dit jaar een grote brand de volledige sorteerlijn op het gebied van onze CO2-footprint en begonnen met de bouw van de meest verwoestte. Op de nog nieuw te bouwen staan klaar op het moment dat de bouw geavanceerde sorteerlijn in Nederland. locatie in Zoeterwoude zal Vliko in toe- zich in de toekomst herstelt.” De nieuwe sorteerlijn, die in april 2015 komst verder inzetten op de verwerking volledig operationeel zal zijn, is voorzien van papier en plastic.

Bork kiest wederom voor Dehaco sloop- en sorteergrijper

Bork Sloopwerken uit Stuifzand werkt meest uiteenlopende sloop-, sorteer- en 400GS sloophamer. Dit type uit de geheel sinds jaar en dag met de sloop- en sorteer- opruimwerkzaamheden en hebben, dank- vernieuwde serie Dehaco sloophamers is grijpers van Dehaco en heeft recent weer zij het synchroon sluiten van de schalen, geschikt voor een machinegewicht van 5 voor deze uiterst betrouwbare en krach- een nauwkeurige grip. De stilliggende tot 8 ton, heeft een sterke, solide behui- tige grijpers van de totaalleverancier uit cilinders zijn voorzien van einddemping zing en is zeer onderhoudsvriendelijk. Lisserbroek gekozen. en zorgen ervoor, dat slijtage van de hydraulische slangen minimaal zijn. Op Dit keer is een oude sloop- en sorteergrij- verzoek van het sloopbedrijf uit Stuifzand per ingeruild voor een nieuw exemplaar is deze grijper voorzien van een oil quick van het type DSG1402 met een machine- adapterplaat. gewicht van 20-28 ton. De DSG sloop- en Naast de sloop- en sorteergrijper bestel- sorteergrijpers zijn inzetbaar voor de de Bork Sloopwerken eveneens een IBEX

BEwerken | maart 2015 7 Korte berichten Asbestdaken verboden in 2024

Wilma Mansveld (Infrastructuur en Mili- dend materiaal dat in contact staat met de eu). Het verbod beschermt mens en milieu buitenlucht, bijvoorbeeld in golfplaten en tegen de gezondheidsrisico’s die blootstel- dakleien. Ruim driekwart van deze asbest- ling aan asbest met zich mee kan brengen. daken is te vinden in de agrarische sector. Eigenaren van asbestdaken zijn zelf Asbestdaken verweren in de buitenlucht verantwoordelijk voor het verwijde- waardoor asbestvezels kunnen vrijkomen. ren van asbest. Er komt hiervoor per 1 Het inademen daarvan kan schadelijk zijn januari 2016 een subsidieregeling. Hiervoor voor de gezondheid van mensen. is minimaal 75 miljoen euro beschikbaar. “We moeten dit risico serieus nemen en Asbest in gebouwen, zoals asbesthou- aanpakken. Ik wil voorkomen dat mensen dend dakbeschot of isolatiemateriaal dat worden blootgesteld aan asbestvezels. onder de dakbedekking zit, wordt niet Recente branden waarbij asbestdeeltjes verboden. Het verwijderen van asbest moet in woonwijken terechtkwamen, onder- zorgvuldig gebeuren. Er geldt een plicht strepen de noodzaak van een verbod’’, om gebouwen, die zijn gebouwd voor Vanaf 2024 zijn asbestdaken in Nederland aldus Mansveld. Het opruimen van die 1994, te inventariseren op asbest, vooraf- verboden. Dit betekent dat eigenaren van verspreide asbestdeeltjes zorgt bovendien gaand aan een verbouwing of sloop. gebouwen met asbesthoudende dakbe- voor hoge kosten. dekking deze voor die tijd moeten verwij- Bron: persbericht ministerie van Infrastructuur en deren. De ministerraad heeft hiermee in- Zelf verantwoordelijk Milieu d.d. 2 maart 2015. gestemd, op voorstel van staatssecretaris Het verbod beperkt zich tot het asbest-hou-

Ondertekening asbestprotocol

Op 19 februari jl. hebben de directeuren tijd met geharmoniseerde asbestcontrole directeur Omgevingsdienst Flevoland & van de omgevingsdiensten in hun geza- lijsten en met de asbest alert. Met dit laat- Gooi en Vechtstreek en voorzitter van het menlijke vergadering een asbestproto- ste hulpmiddel krijgen milieu-inspecteurs directeurenoverleg: “Het is juist de verant- col ondertekend. Met die ondertekening elke maandag een overzicht van de asbest- woordelijkheid van de omgevingsdiensten verbinden zij zich aan een aantal minimum saneerders die in hun regio die week aan om hier sterk op in te zetten, zeker ook kwaliteitseisen. Die maken het mogelijk de slag zijn. Zij kunnen dan gericht ter gelet de recente asbest branden in Roer- om, in samenwerking met de asbest cer- plekke gaan inspecteren. mond en Wateringen. We werken toe tificerende instellingen, snel en effectief De omgevingsdienst directeuren, die de naar een effectieve en efficiëntie milieu- ernstige overtredingen van asbestregels afgelopen jaren volop bezig zijn hun handhaving die risicogericht is en geba- te constateren en te kunnen sanctioneren. (meestal) nieuwe diensten op te bouwen, seerd op informatie-uitwisseling met alle En dat blijkt nog steeds heel erg nodig. zien het protocol als weer een verdere andere milieuhandhavers.” stap in de versterking van de milieuhand- Veel omgevingsdiensten werken al enige having in Nederland. Paul Schuurmans, Bron: Omgevingsdienst.nl d.d. 23 februari 2015.

Nieuwe RAW Standaard Bepalingen 2015

De Standaard RAW Bepalingen en technische voorwaarden om bouwcon- zijn een vertrouwd en onmis- tracten in de GWW samen te stellen.

baar instrument voor iedereen In de achtste versie zijn alle hoofdstukken in de infrastructuur die te ma- gecontroleerd en afgestemd op de nieuw- ken heeft met contracten. Vanaf ste (Europese) normen. Ook is de stan- daard 2015 aangepast aan de wijzigingen januari 2015 is alweer de achtste in de UAV 2012 ten opzichte van de UAV versie van de Standaard RAW 1989. Nieuw is eveneens dat op basis van Bepalingen 2015 beschikbaar. de ‘Kwaliteitscatalogus openbare ruimte’ beeldbestekken nu officieel zijn opgeno- men in de systematiek. Daarnaast is het RAW staat voor Rationalisatie en Automa- gebruik van raamovereenkomsten verbe- tisering in de Grond-, Water- en Wegen- terd door actualisatie aan de praktijk en bouw. Het gaat om een doordacht en dyna- een beter onderscheid tussen raamover- misch stelsel van juridische, administratieve eenkomsten en deelopdrachten.

8 BEwerken | maart 2015 www.hetnieuwesnelwisselen.nl OilQuick volledig hydraulische snelwisselsystemen zijn de meest doorontwikkelde systemen in de markt. • ABSOLUTE NUMMER 1 op het gebied van volledig hydraulisch snelwisselsystemen • OilQuick draagt bij aan het MVO beleid - geen morsen van olie tijdens het wisselen • Ervaring van gebruikers; Tot 30% sneller de (sloop)klus klaren of minder machines nodig • Altijd snel het juiste uitrustingsstuk, dus effi ciënter werken en geen onnodige schades • Horizontale koppeling van de hydraulische connectors pas nadat de kopplaat in de juiste positie is • Vrijwel geen kans meer op slangbreuk - betekent minder kosten en stilstand van de machine • Bij hamer gebruik geen krachten in lengsrichting op de hydraulische connectors door de horizontale koppeling • Flexibele inzet op het werk, ook bij het tussendoor laden van vrachtwagens. Geen wachtende vrachtwagen(s) of graafmachine(s)

demarec.com Demarec, Den Hoek 10, 5845 EL St. Anthonis (NL), Tel +31(0) 485 442300, Fax +31(0) 485 442120, [email protected], www.demarec.com

• Sloop- & Sorteer Grijpers • Starre Vergruizers • Multi-Quick Processors • Dedicated Demolition Line • Schrootscharen • Rail Knipper

een stap vooruit

• Asbest, sloop, bodem en grondspecialist • Uw certifi catiedossier via internet inzichtelijk • Auditoren met ruime praktijkervaring • Afwijkingen via internet afhandelen • Korte lijnen, snelle reactie

REGELINGEN Maak de stap Neem contact met ons op: SC-530 VCA BRL SIKB 7500 BRL 9313 bel 0345 585 000 SC-540 BRL SIKB 1000 BRL SIKB 11000 BRL 9321 of vraag een offerte aan SVMS 007 BRL SIKB 2000 BRL SIKB 12000 MRF via onze website! ISO 9001 BRL SIKB 2100 BRL 9335 BTR ISO 14001 BRL SIKB 6000 BRL 2506 BRL Keurcompost CO2-Prestatieladder BRL SIKB 7000 BRL 9310

AUDITS EN INSPECTIES asbest sloop bodem grond eerlandcertification.nl

BEwerken | maart 2015 9 Recyclinggranulaat: Van Afval Naar Grondstof

Recyclinggranulaat is niet langer een afvalstof. Over dit feit kan geen onduidelijkheid meer bestaan nu op 6 februari 2015 de betreffende regeling in de Staatscourant is gepubliceerd.

De eerste actie uit het VANG-beleid van Mansveld is al afgerond.

De nuttige toepassing van steenachtig recyclingbranche, is blij met de regeling en de aanwezigheid van kwaliteitszorg ver- afval uit bouw- en sloopafval is sinds 1979 met de erkenning passend bij bedrijven die eist, die extern moet worden beoordeeld gestaag gegroeid tot een succesvolle trots zijn op hun producten. De regeling en goed aansluit bij de reeds bestaande bedrijfstak. Van de 60 miljoen ton afval, past in een Europese ontwikkeling waarbij verplichtingen vanuit de Europese regelge- die in Nederland jaarlijks wordt gepro- lidstaten nationale einde-afval criteria op- ving. Bij het opstellen van de regeling kon duceerd, bestaat zo’n 23 miljoen ton uit stellen. worden geput uit de al jaren in gebruik bouw- en sloopafval. Circa 20 miljoen ton zijnde certificatieregeling voor recycling- daarvan is steenachtig afval. Vanaf begin Specifieke einde-afval criteria granulaten. jaren ‘80 tot heden groeide de hoeveel- In goede samenwerking met het Ministerie heid nuttig toegepast puin van vier naar van I&M, Rijkswaterstaat en BRBS Recycling Eenvoudig aantoonbaar bijna 20 miljoen ton. Dit is bijna 100% als vertegenwoordiger van de sector, zijn De wijze waarop de Europese Bouw- van de vrijgekomen hoeveelheid. Minder specifieke einde-afval criteria opgesteld. De productenverordening in Nederland wordt dan 1% van dit materiaal wordt nog ge- basis voor deze criteria waren bestaande uitgelegd, zorgde op het laatste moment stort. Meer dan 99% vindt zijn weg naar Europese en nationale wet- en regelge- nog voor hoofdbrekens. Verwacht werd nieuwe toepassingen. Hiermee wordt een ving. Aan de hand hiervan is nagegaan of dat de BRL 2506 kon dienen als bewijs dat afvalberg van 15 miljoen kubieke meter kon worden voldaan aan de eisen die in aan de eisen voor einde-afval wordt vol- bespaard, ieder jaar tien maal een volle de Kaderrichtlijn Afvalstoffen zijn aange- daan. Tegenwoordig is voor zogenaamde Rotterdamse Kuip. Voor vrijwel de gehe- geven, zoals het voldoen aan technische geharmoniseerde producten, waaronder le hoeveelheid is nu de einde-afvalstatus voorschriften voor specifieke doelen en het de meeste recyclinggranulaten, een pres- bereikbaar. Een grote stap. voorkomen van ongunstige effecten voor tatieverklaring verplicht. De Europese het milieu. Uiteindelijk is de regeling vooral Bouwproductenverordening zegt dat zo’n Mijlpaal een codificering van bestaande regels en prestatieverklaring niet meer via het BRL In de ambitie van het kabinet, omschreven is er voor de recyclingbedrijven, die reeds 2506 certificaat mag worden afgedekt. in de nota ‘Van Afval Naar Grondstof’, is de goed werken, sprake van een verlaging Niettemin blijft het eenvoudig aan te tonen totstandkoming van de einde-afvalcriteria van de regeldruk. Met name is de regeling dat aan de eisen voor einde-afval wordt een mijlpaal. Niet eerder is in Nederland gebaseerd op de Europese Bouwproduc- voldaan. Dit kan door combinatie van de voor een afvalstroom een set criteria ont- tenverordening en het Nederlandse Besluit prestatieverklaring en een certificaat dat wikkeld waarmee de sector de status einde- bodemkwaliteit. Verder zijn in de regeling de overige aspecten afdekt. Aan de hand afval kan aantonen. Een goed voorbeeld enkele artikelen opgenomen die zorgen daarvan kan worden gecontroleerd dat res- voor andere afvalstromen. voor een zorgvuldige acceptatie van afval- pectievelijk aan de eisen van Europese pro- BRBS Recycling, vertegenwoordiger van de stoffen door de recyclingbedrijven. Ook is ductnormen, de eisen van het Besluit Bo-

10 BEwerken | maart 2015 demkwaliteit en de overige aspecten uit de bestaan. In Nederland zijn goede grond- Het belang van de regeling voor de sector is regeling wordt voldaan. Voor producten, stoffen voor funderingslagen nauwelijks groot. Ten eerste wordt de rol van recyclers waarvoor geen prestatieverklaring is ver- beschikbaar en daardoor is het een uit- duidelijker: van afvalverwerker naar produ- eist, kan nog steeds worden teruggevallen komst dat recyclinggranulaat hiervoor kan cent van bouwproducten. Daarnaast wordt op certificatie. Overigens is certificatie geen worden gebruikt. In de achterliggende bespaard op administratieve lasten omdat verplichting van deze regeling. Producen- jaren is gebleken dat recyclinggranu- de afval-begeleidingsbrief achterwege kan ten zijn echter wel verplicht om te beschik- laat een zeer goede en zorgeloze funde- blijven. Ook voor de verhandelbaarheid ken over een zorgsysteem en moeten dit ringslaag oplevert. Door de unieke eigen- van recyclinggranulaat ontstaan voordelen extern laten verifiëren. Dit maakt de con- schappen kan worden bespaard op de dikte omdat de afnemer niet meer wordt ge-

trole op naleving eveneens gemakkelijker. van toplagen en treedt minder scheurvor- confronteerd met afvalstoffen maar met Uiteindelijk moet de producent van het ming op dan bij alternatieven. Daardoor grondstoffen en producten. De afnemer recyclinggranulaat een eigen-verklaring is de toepassing van recyclinggranulaat zal eerder geneigd zijn om deze producten opstellen, waarmee hij aangeeft aan de cri- in de wegenbouw een succes en vanuit daadwerkelijk toe te passen. Belangrijk is teria te voldoen. Daardoor is het voor toe- meerdere opzichten duurzaam te noemen. dat verplichting van registratie voor REACH zichthouders en afnemers duidelijk wat de Omdat de wegenbouwsector onvoldoen- voor recyclinggranulaat niet van toepassing status van recyclinggranulaat is. Naar deze de groei kent om alle geproduceerde is. Dit hangt samen met de vorm en functie verklaring moet worden verwezen op de recyclinggranulaten op te nemen, wordt van het granulaat waardoor een uitzonde- transportdocumenten en de producent kan gezocht naar andere toepassingsmoge- ring van registratie geldt. deze verklaring op zijn website publiceren. lijkheden. Een geschikte toepassing is als Het belang voor de overheid, in het bij- grindvervanger in beton. Dit past goed in zonder het Ministerie van I&M is dat met Duurzame toepassing een ontwikkeling waar de betonsector ook de einde-afval regeling een duidelijke stap Veruit het meeste steenachtige afval wordt zelf ambities aangeeft haar keten circulair wordt gezet in het VANG beleid. De rege- door puinbrekers gesorteerd en verwerkt te willen maken. Als gevolg van de pro- ling faciliteert letterlijk de overgang van af- via een breek- en zeefproces tot wegen- ductstatus van recyclinggranulaat scheelt val naar grondstof. Het Ministerie laat met bouwmaterialen en tot grondstoffen het in kosten indien afvalverplichtingen deze regeling zien dat zij serieus werk wil voor beton. Recyclinggranulaat voor de (milieuvergunningen voor opslag en ver- maken van dit beleid. De regeling kan daar- wegenbouw is een duurzame toepassing, werking van afval) voor deze bedrijven bij als voorbeeld voor andere secundaire waarvoor geen gelijkwaardige vervangers komen te vervallen. materialen gelden. Pragmatisch omgaan met afval “De overheid zet in op een toekomst waarin materialen zo goed en lang mogelijk worden benut, verspilling wordt tegengegaan en zo min mogelijk restafval wordt geproduceerd. Een brede aanpak is vereist om dit te bereiken, dit strekt zich uit over de hele keten van productie en consumptie. Het moet makkelijk worden gemaakt om waardevol materiaal opnieuw in te zetten voor hergebruik en nuttige toepassing zodra dit in de afvalfase is beland. Daar waar het vanuit milieu en gezondheid verantwoord is, hoeft materiaal niet meer als afval te worden aangemerkt. De overheid steunt deze benadering en verwacht hiervan een nieuwe positieve impuls. Met de einde-afval criteria voor recyclinggranulaat laat de overheid zien dat een pragmatische omgang met afval mogelijk moet zijn en dat het kernpunt een goede kwaliteit secundaire grondstof moet zijn,” zegt Hans Spiegeler, beleidsmede- werker bij de directie Duurzaamheid van het ministerie van I&M.

BEwerken | maart 2015 11 Vormt Amsterdamse Betonketen basis voor een duurzame metropool?

Deelnemers betonseminar bespreken de rol van gemeente Amsterdam in de betonketen.

Eind 2012 hebben 18 inkopende organi- aaldienst voor circa € 15 miljoen euro aan tijd rijp is voor het aanjagen van die cir- saties, waaronder de gemeente Amster- materialen, waarvan € 3,6 miljoen gebak- culaire economie door middel van een dam, de Green Deal Circulair Inkopen ken klinkers en € 6,3 miljoen betonstenen, eigen inkoopbeleid. Hergebruik en re- getekend met de Rijksoverheid. Naast -tegels en –banden. Met het betonmate- cycling van GWW-bestratingsmaterialen het ontwikkelen van kennis en het de- riaal zouden wij jaarlijks een oppervlakte passen uitstekend in dit kader en geven len daarvan, stelden de onder-tekenaars overeenkomend met 68 voetbalvelden concreet invulling aan de Green Deal Cir- zich als doel concrete afspraken te maken kunnen bestraten,” geeft Alexandra culair Inkopen,” denkt Alex van Bunnin- over circulair inkopen. Vooruitlopende van der Wier, manager bij de Materiaal- gen, hoofd afdeling Infra. op het expireren van de inkoopcontrac- bureau aan. Eenmaal aan het einde van ten voor bestratingsmaterialen, heeft hun levenscyclus gekomen werd het be- Deskresearch het Materiaalbureau van de gemeente tonpuin in de regel afgevoerd naar een Hoe geef je die intentie nu handen en Amsterdam breker, waarna het gebroken materiaal voeten? Niet door zelf het wiel uit te onderzoek gedaan naar mogelijk herge- veelal als fundatiemateriaal onder we- vinden, maar vooral te kijken naar be- bruik en recycling van GWW-bestratings- gen verdween. Nu de transitie naar een staande initiatieven. Welke initiatieven materialen. Vormen de uitkomsten van circulaire economie steeds meer van zijn er zoal in den lande en welke wegen dit onderzoek de opmaat voor een mo- de grond lijkt te komen en ook het vo- bewandelen andere lokale overheden? gelijke rig jaar aangetreden college van burge- Wat kun je daarvan leren en wellicht zelfs Amsterdamse Betonketen? Een op 15 ja- meester en wethouders streeft naar het optimaliseren? Die brede verkenning van nuari jl. gehouden seminar effende het maken van een inhaalslag op het ge- een circulaire materiaalvoorziening is pad voor potentiële ketenpartners. bied van duurzaamheid, wordt ook in samengevat in het rapport ‘Hergebruik Amsterdam anders gekeken naar de her- en recycling van GWW-bestratingsmate- Het inkoopvolume voor klinker en beton- komst en het gebruik van grondstoffen. rialen’. Enkele conclusies uit dit rapport materiaal van Amsterdam plaatst de ge- “Je zou kunnen zeggen dat al die ver- zijn dat hoogwaardige recycling van be- meente in de top-5 van grootverbruikers schillende ontwikkelingen op een goed tonpuin gestimuleerd moet worden en in Nederland. “Jaarlijks koopt de Materi- moment bij elkaar komen en dat nu de dat Amsterdam, als grootverbruiker van

12 BEwerken | maart 2015 betonmateriaal, een direct belang heeft wat beton nu precies voor materiaal is, tenties daartoe uitgesproken. Maar daar bij een goede en betaalbare verwerking maar ook hoe je het kunt recyclen, hoe bleef het niet bij. Aan het einde van van betonpuin. je vervolgens het betongranulaat hoog- het seminar concludeerde Piet Eilander, Van der Wier: “Het Materiaalbureau en de waardig kunt hergebruiken en welke afdelingshoofd Ruimte en Duurzaam- afdeling Ruimte en Duurzaamheid heb- vormen van samenwerking in een be- heid, dat er behoefte is aan een Amster- ben vervolgens de handen in een gesla- tonketen zoal mogelijk zijn. Gewapend damse Betonketen. gen en het initiatief genomen om met de met die kennis werd aansluitend gedis- belangrijkste partijen uit de betonketen cussieerd over wat er nodig is om een Daartoe zal nog dit jaar met de stakehol- een verdere verkenning te doen en wel in circulaire betonketen in te richten en ders een convenant worden opgesteld. de vorm van een seminar.” welke rol daarin voor de gemeente weg- Van der Wier: “Om de keten daadwerke- gelegd zou kunnen zijn. Begrippen als lijk te sluiten, zullen er vervolgens enkele Seminar ‘gedeelde belangen’ en ‘samenwerking’ pilotprojecten worden gestart. Daarmee Tijdens dat op 15 januari jl. gehouden gingen daarbij veelvuldig over tafel. willen we de basis leggen voor een circu- seminar is niet alleen ingezoomd op Over en weer werden ook de nodige in- laire metropool.”

Wet Markt en Overheid bant oneerlijke concurrentie nog niet uit

die antwoorden geeft op vragen als: wat geleidingsbrief. Een ander voorbeeld be- is een overheid? Wat is een overheidsbe- treft een kustgemeente waarbij een door drijf? Wat is een economische activiteit? de overheid gedomineerd afvalverwer- En wanneer is er sprake van een alge- kingsbedrijf het afval dat toeristen op de meen belang? Op basis van vragen, tips strand achterlaten, inzamelt. Onmisken- en signalen kan ACM onderzoek doen baar een publieke taak. En passant wordt naar oneerlijke concurrentie. Als daar tijdens dezelfde inzameling ook nog eens sprake van is, kan de ACM een last onder het bedrijfsafval van een strandpavil- dwangsom opleggen. Ondernemers, die joen meegenomen. Hier is dus duidelijk oneerlijke concurrentie ervaren, kunnen sprake van een ongewenste vermenging De overheid mag zich als onderne- vanzelfsprekend ook een klacht indienen van publieke en de private taken. Ook mer gedragen, maar moet zich dan bij de instantie die hen de oneerlijke con- op milieustraten is hier nogal eens sprake wel aan bepaalde regels houden. Deze currentie aandoet. van. De controle op wie wat aanlevert is regels moeten ondernemers bescher- bepaald niet waterdicht. Daardoor we- men tegen oneerlijke concurrentie en Nog altijd klachten ten vooral kleine ondernemers hun be- staan in de Wet Markt en Overheid, Twee jaar na inwerkingtreding van de drijfsafval hier te lozen op kosten van de die sinds 1 juli 2012 van kracht is. De wet kwamen ondernemersorganisaties burgers in het kader van de afvalstoffen- Autoriteit Consument & Markt (ACM), VNO-NCW en MKB Nederland al tot de heffing. Voorbeelden die aantonen dat, die als waakhond fungeert, signa- conclusie dat de regels moeten worden alle regelgeving ten spijt, er nog steeds leerde eind 2013 dat de meeste van de aangescherpt. Ook brancheorganisaties sprake is van oneerlijke concurrentie. onderzochte gemeenten de zaak niet op in de recreatie, watersport en horeca Nog erger wordt het als een gemeente orde hadden. Reden om de gemeenten in vinden dat de wet niet tot het beoogde met een eigen inzameldienst de infra- februari 2014 nog eens te manen werk resultaat heeft geleid. Nog altijd zijn er structuur middels wegversmallingen in te maken van de Wet Markt en Over- klachten van ondernemers over overhe- haar verzorgingsgebied zodanig aanpast heid. Maar ook na de inmiddels verstre- den die bedrijfje spelen met belasting- dat haar eigen voertuigen hier wel langs ken overgangstermijn blijken gemeenten geld. Uit sectoren waarin leden van BRBS kunnen, maar die van marktpartijen niet. nog volop gebruik te maken van een Recycling acteren zijn daar eveneens uitzondering in de wet om producten en voorbeelden van aan te geven. Dat is Melden diensten aan te blijven bieden. onder andere het geval bij verzorgings- Ervaart u soms last van oneigenlijke con- tehuizen waaraan zogenaamde aanleun- currentie van publieke bedrijven die zich Voor economische activiteiten die al woningen zijn gekoppeld. Strikt geno- commercieel op de afvalmarkt begeven? plaatsvonden vóór 1 juli 2012 gold een men moet het afval afkomstig uit het Neem dan deel aan de digitale enquête overgangstermijn van twee jaar. Overhe- verzorgingstehuis als bedrijfsafval aan- op www.ecorys.nl/mo voor de evaluatie den konden deze termijn gebruiken om gemerkt worden en dat van de aanleun- van de Wet Markt en Overheid, of wend hun werkwijze aan te passen aan de nieu- woningen als huishoudelijk afval. Naar de u tot de ACM. Desgewenst kunt bij laatst- we regels. Hoe de regels moeten worden letter van de wet moeten beide afvalstro- genoemde instantie ook anoniem een toegepast staat onder meer in de door men afzonderlijk worden ingezameld. In klacht deponeren. het ministerie van Economische Zaken gemeenten met een eigen inzameldienst uitgebrachte Handreiking Markt en Over- gebeurt dat nogal eens in één inzamel- heid. Een praktische gids voor overheden, route zonder registratie en zonder be-

BEwerken | maart 2015 13 SBM Mobiele combi-breker SBM Mobiele betoncentrale SBM Immobilisatie

Mobiele combi-breker voor het breken Supermobiele betoncentrale met een Supermobiele stabilisatie/immobili- van o.a. (beton)puin, asfalt, grind en capaciteit van 65 tot en met 160 m3 satie machine met een max. productie natuursteen. per uur. van 500 ton per uur.

Jager sterk op gebied van breken, zeven, scheiden, shredderen, transporteren, windziften, mobiele- en vaste betoncentrales, immobiliseren en slijtdelen.

Contact: +31 (0) 341- 42 45 33 | www.jager-mrt.nl | [email protected] 457

Uw partner in recycling. Voor elke toepassing een aangepaste machine.

Meer weten? JCB Nederland nv - Tel. +31 (0)418 654 654 - [email protected] * JCB Belgium nv - Tel. +32 (0)89 69 50 50 - info@ jcb.be

14 BEwerken | maart 2015 EDF zet bij TRM deur open voor sluitende kringloop

Uit het Europees Fonds voor Regionale via de vloeistof maar via de weg van de toepassing van de innovatieve methode. Ontwikkeling heeft de Twentse Recycling minste weerstand. In de praktijk blijkt dit De vrijgekomen materialen zijn brand- Maatschappij (TRM), onderdeel van Twee via de materiaalgrensvlakken van de vaste schoon en zo weer her te gebruiken in ‘R’ Recycling Groep in Hengelo, een sub- stof te zijn,” legt directeur Jan Schutten- het oorspronkelijke productieproces. De sidie toegekend gekregen van bijna een beld van de Twee ‘R’ Recycling Groep uit. toegepaste techniek zet de deur dan ook half miljoen euro voor een pilot ten be- Een methodiek die bij veel meer samen- open voor 100% recycling. Kortom: hoog- hoeve van het door ontwikkelen en op- gestelde materialen bruikbaar blijkt te waardig hergebruik dan wel een sluitende schalen van een duurzame hightech vorm zijn. Zo liet een proef op de som met voor- kringloop. van puinbreken. Op 7 januari jl. bracht beeldpuin veel belovende resultaten zien. gedeputeerde Eddy van Hijum van de Schuttenbeld: “Die boezemden zoveel Consortium provincie Overijssel een werkbezoek aan vertrouwen in dat wij met het Zwitserse Op zoek naar wegen om de techniek ver- TRM om zich een beeld te vormen van Selftrag AG een exclusieve overeenkomst der te ontwikkelen heeft TRM inmiddels deze innovatieve en duurzame techniek. zijn aangegaan om deze technologie voor een consortium gevormd met afvalver- asfalt, beton en AVI-bodemassen verder te werker Twence en ENCI Holding. Om de Het merendeel van het recyclinggranulaat ontwikkelen en uit te zetten in de BeNe- pilotfase in de loop van dit jaar verder ge- wordt nog altijd als fundatiemateriaal Lux en het Verenigd Koninkrijk.” stalte te geven, is er vanuit het Europees onder wegen toegepast. Een markt die Fonds voor Regionale Ontwikkeling een aan het verzadigen is. Bovendien worden Waardevolle materialen subsidie toegekend van bijna een half mil- hiermee in potentie waardevolle secun- Met de EDF-technologie zijn de oorspron- joen euro. Belangrijke voorwaarde daarbij daire bouwgrondstoffen laagwaardig toe- kelijke bestanddelen van een samenge- is dat het consortium eenzelfde bedrag gepast. TRM wil deze traditionele markt stelde stof weer terug te winnen. Beton- op tafel legt. Met de beschikbare midde- liefst zo snel mogelijk de rug toekeren en puin valt daarbij uiteen in zuivere fracties len zal een kleine installatie worden ge- ging op zoek naar nieuwe scheidingstech- als zand, grind en cementsteen. Asfalt bouwd, die in een continue proces kan de- nieken. “Via het Kennispark Twente kwam levert naast herbruikbaar grind ook bi- fragmenteren en ‘het voorgebroken puin’ ik zo’n twee jaar terug in contact met het tumen op en uit de AVI-bodemassen zijn verder kan fine-tunen. Met die proef- Fraunhofer Instituut in de buurt van Mün- onder meer materialen als glas, lood, zink, installatie zal zo’n 1 tot 2 ton per uur aan chen. Om edelmetalen, edelstenen en koper, zilver en goud terug te winnen. “Ik beton, asfalt en AVI-bodemassen worden kwartsglas als het ware los te weken van zou bijvoorbeeld ook mijn iPhone in de gerecycled. Met de kennis en opgedane het omhullend gesteente had men daar installatie kunnen stoppen,” grapt Schut- ervaring verwachten de initiatiefnemers een innovatieve techniek ontwikkeld ge- tenbeld, daarmee suggererend dat in de een volgende generatie EDF, geschikt voor baseerd op Elektro Dynamische Fragmen- nabije toekomst de techniek zich leent een brede range van afvalstromen en gro- tatie (EDF). De clou van deze methodiek voor het recyclen van een brede range van tere hoeveelheden per uur, te kunnen ont- is dat vloeistoffen bij ultrakorte stroom- afvalstromen. wikkelen en zo waardevolle grondstoffen pulsen een hogere weerstand hebben dan In het laboratorium van TRM staan aller- terug te winnen. Schuttenbeld: “Als die vaste stoffen. Brengt men vaste, samen- lei potjes gevuld met cement, metalen en droom uitkomt, zijn we dubbel en dwars gestelde stoffen in een vloeistof, dan zal diverse mineralen. Het zijn de oorspron- geslaagd in onze opzet een nieuwe weg de elektrische spanning zich niet ontladen kelijke bestanddelen van afvalstoffen na in te slaan.”

V.n.l.r.: Ron Nuwenhof, sectormanager High Tech bij Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland; Teun Staal, journalist bij de Twentsche Courant Tubantia; Eddy van Hijum, Gedeputeerde Economie, Energie en Innovatie bij de provincie Overijssel en Jan Schuttenbeld, directeur Twee ‘R’ Recycling Groep.

BEwerken | maart 2015 15 Burger meer betrokken bij wetenschap

Hard nodig kwesties. Recyclingbedrijven kunnen daar Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, wat D66 betreft ook een belangrijke rol in Cultuur en Wetenschap en haar staats- vervullen.” secretaris Sander Dekker zijn van mening Het verbinden van wetenschap, bedrijfs- dat een dergelijke Wetenschapsagenda leven en nu ook burgers, is volgens Twee- hard nodig is om de groeiende internatio- de Kamerlid Remco Dijkstra van de VVD nale strijd om kennis vol te houden. Nieu- een goede stap. “Het kan recycling niet we technologieën en diensten vormen alleen op een hoger niveau brengen, het een steeds belangrijkere bron van econo- zal ook leiden tot meer recycling. Daar- mische groei. Bovendien neemt het tempo door sparen we grondstoffen uit, het is waarin deze elkaar opvolgen steeds snel- goed voor het milieu en het levert werk- ler toe. Dat geldt ook voor de concurren- gelegenheid op. In drieërlei opzicht een tie om wetenschappelijk talent en onder- win-win situatie. Het gaat er om dat ken- zoekslaboratoria van bedrijven. Daarnaast nis gedeeld wordt en dat wetenschappers zijn burgers meer en meer betrokken bij en de mensen op de werkvloer met elkaar de productie van nieuwe kennis. Boven- in verbinding staan,” aldus Dijkstra. Maar dien etaleren zij steeds vaker hun mening voor de overheid ziet de portefeuille- hierover en blijken zij in staat zeer effec- houder milieu en klimaat van de VVD nog tief tegenspraak te organiseren. Juist door meer rollen weggelegd. “We zullen even- hen vroeg te betrekken bij onderzoek eens de belemmeringen, waar de sector denkt de Nationale Wetenschapsagenda tegen aan loopt, moeten tegengaan en meer draagvlak hiervoor te creëren. Ook opruimen zodat hernieuwbare grond- Stientje van Veldhoven komt de agenda zo meer tegemoet aan de stoffen volop ruimte krijgen. Daar spant roep dat onderzoek meer maatschappelijk de VVD zich iedere dag voor in. In die zin Met ingang van dit jaar, zo valt uit de nut moet hebben. voegt een 10e topsector wat ons betreft Wetenschapsvisie 2025 op te maken, be- weinig toe. De circulaire economie is een palen ook Nederlandse burgers welk we- Recycling 10e topsector? belangrijk uitgangspunt voor het rege- tenschappelijk onderzoek universiteiten Verschillende belangwekkende rapporten ringsbeleid. Afval en grondstoffen lopen gaan uitvoeren. Uit gedane suggesties gaven al aan dat recycling en materiaal- daarmee cross-sectoraal door de topsecto- zal ‘een beperkt aantal maatschappelijke hergebruik niet alleen milieu hygiënisch, ren heen, waardoor er bijna altijd wel een thema’s’ worden geselecteerd. Als mo- maar juist ook voor de Nederlandse eco- haakje te vinden is om bij aan te sluiten. gelijke thema’s noemt de Nederlandse nomie van belang is. Niet voor niets noem- De VVD moedigt dit van harte aan, want Organisatie voor Wetenschappelijk On- de VNO-NCW grondstoffenzekerheid en zo kunnen wij als Nederland koploper blij- derzoek (NWO), die jaarlijks 650 miljoen recycling in één adem. En in 2013 was al ven op het gebied van recycling!” investeert in onderzoek,: gezond ouder een enkel Tweede Kamerlid van mening worden, recycling, big data, omgaan dat de recyclingindustrie als 10e Topsector met onvoorspelbaarheid en duurzame gezien zou moeten worden en meer prio- energie. Deze thema’s sluiten aan bij de riteit zou moeten krijgen. Tot die kamer- zeven ‘grand challenges’ die de Europese leden behoorden Stientje van Veldhoven Commissie eerder formuleerde. (D66) en Remco Dijkstra(VVD). Hoe kijken zij twee jaar later naar recycling als maat- Voor het door het kabinet Rutte 1 inge- schappelijk thema en potentieel terrein zette topsectorenbeleid betekent dit een voor wetenschappelijk onderzoek? belangrijke wijziging. Tot voor kort druk- Van Veldhoven: “Duurzaamheid en recy- te het bedrijfsleven binnen negen indus- cling hebben voor D66 prioriteit. Het her- triële sectoren, een zwaar stempel op gebruiken van grondstoffen en materialen de richting van het onderzoek. Nu krijgt levert geld en milieuwinst op. Onderzoek ook de maatschappij hierin een stem. kan bijdragen aan belangrijke en brood- De discussie over onderzoeksonderwer- nodige innovaties. Dat moet gestimuleerd pen moet in een zogenaamde Nationale worden en de overheid kan daar een rol in Wetenschapsagenda uitmonden, waar- spelen. D66 pleit ervoor om de topsecto- mee universiteiten in hun profilering ren om te vormen tot innovatiedomeinen. rekening moeten houden. Deze agenda Daarmee wordt niet een sector centraal wordt opgesteld door universiteiten, gesteld, maar maatschappelijke uitdagin- hoge scholen en het bedrijfsleven, in gen. Dat kunnen bijvoorbeeld klimaatver- samenspraak met maatschappelijke orga- andering, vergrijzing , luchtkwaliteit etc. nisaties, betrokken burgers en rijksinsti- zijn. Veel meer bedrijven kunnen dan bij- tuten zoals het KNMI. dragen aan innovatie en maatschappelijke Remco Dijkstra

16 BEwerken | maart 2015 Duurzame grondstoffen voor uw succes

Gecertificeerd puingranulaat in elke maat en samenstelling? Bij Twee “R” Recycling Groep hebben we ons erop toegelegd. Sterker nog: we doen niet anders. Wij zijn een pure grondstoffenproducent zonder nevenactiviteiten. Door onze keuze voor specialisme zijn we bij uitstek de partner die vanuit een onafhankelijke positie bijdraagt aan úw succes. Daarbij maken onze inspanningen op het gebied van duurzaam produceren ons assortiment nog eens extra ‘groen’. Wat wilt u nog meer?

www.puinrecycling.nl

Wij zijn graag uw adviseur voor......

- Milieuadvies - Cursus Afvalstoffenregelgeving - Omgevingsvergunning - Cursus Besluit bodemkwaliteit - Ruimtelijke ordening - Cursus Asbestherkenning - Afvalstoffenregelgeving

- Kwaliteit, arbo en milieu - Branchemanagement - Arbo- en veiligheidsadvies - Secretariaatsvoering - KAM Detachering - Duurzaamheid & MVO ......

Zie voor meer informatie www.misa-advies.nl of neem contact met ons op.

MiSa advies b.v. - Rijksstraatweg 69 - 4194 SK - Meteren - Postbus 159 - 4190 CD - Geldermalsen t (0345) 47 13 80 - f (0345) 47 13 81 - [email protected] - www.misa-advies.nl

BEwerken | maart 2015 17 Europees ‘afvalplan’ naar prullenmand voor beter alternatief?

Europees Commissaris Frans Timmermans gaat schoon schip maken in Brussel. Hij wil tientallen Europese wetsvoorstellen schrappen en wijzigen die in zijn ogen geen zin hebben. Een van die kansloze wetsvoorstellen gaat over recycling. Bij gebrek aan consensus achtte Timmermans een akkoord hierover vrijwel onhaalbaar. Het leverde hem een storm van kritiek op. Met de aan- kondiging dat het afvalplan van tafel gaat om plaats te maken voor een minstens zo ambitieus alternatief, nam het Europarlement uiteindelijk genoegen. Wat waren reacties van politici?

Frans Timmermans

Het begin december 2014 gelekte concept- economie omvat, inclusief het ontwerp van cise by vice-president Timmermans’ advi- werkprogramma 2015 van de Europese producten en de stoffen die erin zitten. seerde de belangenorganisatie van het Commissie maakte veel en scherpe kritiek Volgens Gerben Jan Gerbrandy, Europar- bedrijfsleven de eurocommissaris het af- los. Het haalt een streep door het in juli lementariër van D66, is dit een drogreden. valpakket in te trekken en opnieuw in 2014 gepresenteerde ‘afvalpakket’. Een Het ‘afvalpakket’ vormde in zijn optiek te dienen, ditmaal niet ‘puur vanuit een pakket met een reeks concrete doelen, een goede basis om verder op te bouwen milieuperspectief,’ maar ‘als een eco- waar onder de verplichting in 2030 zeven- en de kwakkelende Europese economie nomisch stuk wetgeving.’ De kritiek van tig procent van het afval te recyclen. Het nieuwe impulsen te geven. Zijn collega van Business Europe dat het voorstel puur van- zou Europa de koploper van de circulaire GroenLinks, Bas Eickhout, noemt de reden uit milieuoogpunt was gemaakt, is tamelijk economie maken. van Timmermans zelfs ‘geleuter’. “In de uit- onheus. Maar toeval of niet, Timmermans gelekte versie valt nergens te lezen dat de heeft wel precies het advies van de lobby- Storm van kritiek Commissie met een nieuw plan zou komen. club gevolgd. Het voornemen de ingediende regels rond Eerst nadat ze onder druk zijn gezet, heb- het hergebruik van afval te schrappen ben ze gezegd met een ambitieuzer voor- Uit eigen kringen stuitte op de nodige weerstand. Bij de pre- stel te komen. Maar de milieuambtenaren Hoe beoordeelt PvdA-kamerlid Yasemin sentatie op 16 december jl. betitelde euro- hebben geen idee wat ze precies moeten Çegerek en rapporteur Circulaire Economie parlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) doen,” zegt hij. Zo ziet Gerbrandy het ook. de mogelijke impact van de koers van haar Timmermans constatering dat er onder de “Ze gaan nu wanhopig bedenken hoe ze partijgenoot? Via haar persvoorlichter, lidstaten geen consensus zou bestaan wat een voorstel kunnen verzinnen dat verschilt Martijn Weeda, laat zij de redactie weten betreft hergebruik van afval ‘een grove van wat er al op tafel ligt om te rechtvaar- zich hierover vooralsnog niet uit te laten. leugen’. “Ondanks het nog korte bestaan digen dat ze het hebben teruggetrokken,” “Het geschrapte ‘afvalplan’ was wat duur- van het voorstel zouden 11 van de 28 lidsta- voorspelt hij. Wil de Commissie haar ge- zaamheid betreft gewoon niet ambitieus ten zich al kunnen vinden in het voorstel,” zicht redden dan moet dat wel fundamen- genoeg en moet nu plaats maken voor een beet Eickhout hem toe. Ook milieuorgani- teel verschillen. geïntegreerd, alles omvattend voorstel. saties en de Europese koepel van vakbon- Hoe dat eruit zal zien, is nu nog niet be- den namen Timmermans op de korrel. De Opvallend kend. Vandaar de terughoudendheid.” eurocommissaris voelde de tegenwind en Bij het opstellen van het werkprogramma Op de vraag of dit voorstel ook elementen kondigde aan dat het afvalplan weliswaar en de schraplijst lijkt Timmermans een uit het medio maart gepubliceerde rapport van tafel gaat, maar alleen om nog voor handje geholpen te zijn door Business van Çegerek inzake de circulaire economie eind 2015 plaats te kunnen maken voor Europe, een lobbyorganisatie van het bevat, kan hij evenmin antwoord geven. een verbeterd en minstens zo ambitieus al- bedrijfsleven. In een tekst met als titel “Op de inhoud en de betekenis daarvan ternatief. Een voorstel dat de hele circulaire ‘Business input to the screening excer- wenst Çegerek niet vooruit te lopen.”

18 BEwerken | maart 2015 Van Werven zoekt oplossingen om kandidaten te vinden voor arbeidsparticipatie Op de vestiging van Van Werven in Bid- de doelgroepen waarbinnen naar geschik- ties moeten verdwijnen, de kandidaten dinghuizen loopt een arbeidsparticipatie- te kandidaten wordt gezocht, met veel beter in beeld moeten worden gebracht project gericht op het inzetten van mensen verschillende instanties te maken. Van en informatie tussen organisaties onder- met een achterstand op de arbeidsmarkt. Werven is van mening dat de onderlinge ling transparant en snel uitgewisseld moet Er worden kandidaten gezocht binnen de samenwerking tussen deze organisaties kunnen worden. doelgroepen Sociale Werkplaats, Wajong moet veranderen om de kans op succes te en de Bijstand Wet. laten groeien. Onlangs vond hiervoor een Social return meeting plaats bij Van Werven, waarbij De Social Return doelstelling in Nederland Het project is als ‘ervaringsproject’ opge- verschillende betrokken instanties waren is gericht op het inzetten van 100.000 men- nomen binnen de Stuurgroep van de Dia- uitgenodigd. Naast vertegenwoordigers sen uit deze doelgroepen. Van Werven mant van Midden Nederland. Ook De Nor- en portefeuillehouders van De Normaal- hoopt met haar initiatief een kleine bijdra- maalste Zaak ondersteunt het Van Werven ste Zaak, de Regio Noord Veluwe en VNO- ge te leveren aan het realiseren van deze initiatief. Dit is een netwerk van MKB- NCW waren ook personen aanwezig na- doelstellingen. Niet alleen met het inzetten ondernemers en grote werkgevers die het men het UWV, Regionale Werkbedrijven van kandidaten, maar ook met het helpen ‘de normaalste zaak’ vinden dat iedereen en het Ministerie van Sociale Zaken en verbeteren van het matchingsproces. de kans krijgt om naar vermogen deel te Werkgelegenheid. nemen aan de arbeidsmarkt. Van Werven is reeds langere tijd als ambassadeur aan- Evenals over het verduidelijken van de gesloten bij De Normaalste Zaak. knelpunten is met elkaar gesproken over oplossingen en veranderingen die de kans op succes laten groeien. Het algemene Onderlinge samenwerking beeld gaf met name weer dat de geogra- Binnen een redelijke straal woon-werkver- fische grenzen geen belemmering mogen keer rondom Biddinghuizen heb je, voor zijn, de ‘schuttingen’ tussen de organisa-

Recycling en afvalverwerking

De Pols Groep levert kwalitatief hoogwaardige machines en oplossingen voor recycling en afvalverwerking. De machines en oplossingen zijn toegespitst op de specifieke eisen voor bijna iedere situatie, dat resulteert in een betrouwbare en effectieve afhandeling van uw proces. Om uw installatie in top conditie te houden en de voortgang te garanderen bieden wij u een uitgebreid service en onderhoudspakket.

Alle machines zijn zowel mobiel als stationair leverbaar. Bel voor meer informatie en deskundig advies. T 0031 (0)181 - 45 88 45 E-mail [email protected] www.pols.nl

BEwerken | maart 2015 19 Milieu en Omgevings- vergunning vergt kennis m-tech is gespecialiseerd in : – Omgevingsvergunningen – Managementsystemen – Veiligheidsrapportages en -studies – Milieue ectrapportages en -studies – Ruimtelijke ordening – Waterwet – IPPC – ADR-regelgeving – Afval- en bodemwetgeving – Geluid, geur, luchtkwaliteit, stikstofdepositie – Bestuursrechtelijke procedures – Natuurbescherming

Nederland België Breda Roermond Brussel Gent Hasselt Namen Reduitlaan 33 - Unit 0.10 Produktieweg 1g Clovislaan 82 Industrieweg 118 / 4 Maastrichtersteenweg 210 Route de Hannut 55 4814 DC Breda 6045 JC Roermond 1000 Brussel 9032 Gent 3500 Hasselt 5004 Namur T +31 767 630 661 T +31 475 420 191 T +32 2 734 02 65 T +32 9 216 80 00 T +32 11 223 240 T +32 81 226 082 [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] www.m-tech-nederland.nl

m-tech_2014_scm_adv180x132_final.indd 1 12/02/14 15:41 F.I.R. nieuws Internationaal bezoek bij Baetsen

De jaarlijkse ledenvergadering van de Nederland, die in veel facetten bij Baetsen zekerd. Zoals uit de discussies bleek zijn er FIR vond ditmaal plaats in Eindhoven. De is te zien, is nog steeds uniek in de wereld. nog voldoende uitdagingen voor de sector. reden daarvoor was dat er een bezoek De diverse soorten van bewerking en de Zo zijn er alomvattende zaken die de aan- kon worden afgelegd aan de locaties van hoogwaardige kwaliteit daarvan werden dacht vergen zoals de (haperende) besluit- Baetsen. Er is een volledig programma af- met veel belangstelling bekeken. vorming over de circulaire economie. Maar gewerkt, zowel de locatie in Veldhoven als ook specifieke zaken, zoals een nieuwe de locatie in Son is bezocht. Op de ledenvergadering is het nieuwe be- Europese uitloogtest voor recyclinggranu- stuur voor drie jaar verkozen. De huidige laat, hield de gemoederen bezig. Met deze Voor de leden van de FIR bleek een voorzitter Michael Stoll heeft een nieuwe zaken gaat de FIR ook in het nieuwe jaar bezoek aan Baetsen bijzonder te zijn. De termijn aanvaard. Daarmee is een voortzet- weer aan de slag. hoogwaardige manier van recycling in ting van de huidige succesvolle richting ver-

Hans Spigt ‘aanjager’ garantiebanen

Het kabinet heeft Hans Spigt benoemd zijn het wettelijk minimumloon te verdie- Wethouder tot ‘aanjager’ voor banen voor arbeids- nen. Over de in totaal 125.000 banen voor Spigt (54) was in het verleden onder meer gehandicapten bij de overheid. Hij moet deze groep heeft het kabinet afspraken wethouder in Dordrecht en Utrecht. Ook erop toezien dat de beloofde 25.000 gemaakt met vakbonden en werkgevers. was hij jarenlang voorzitter van de com- extra banen voor mensen met een missie Werk en Inkomen bij de Vereniging arbeidsbeperking er ook daadwerkelijk Jobcoaches, no-riskpolissen van Nederlandse Gemeenten. Van der komen bij instanties als Rijk, provincies Als aanjager zal Hans Spigt in zijn contac- Gaag is voorzitter van uitzendorganisatie en gemeenten. ten met individuele overheidswerkgevers, ABU. de gemeenten, de vakbeweging en UWV Staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale afstemming zoeken over afspraken in het Zaken heeft dat op 20 januari jl. personeelsbeleid of bijvoorbeeld over de bekendgemaakt. De werkgeversorgani- inzet van ondersteuningsmiddelen die saties stelden eerder Aart van der Gaag beschikbaar zijn om de gestelde doe- aan met hetzelfde doel. In het bedrijfs- len van de Participatiewet te bereiken. leven moeten de komende jaren 100.000 Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de inzet banen worden gecreëerd voor mensen van jobcoaches, no-riskpolissen en werk- die vanwege een beperking niet in staat plekaanpassingen. Hans Spigt

BEwerken | maart 2015 21 Minder afval en minder CO2-uitstoot dankzij duurzaam beton timaliseren (in afwijking van het basisbe- stek zijn bijvoorbeeld de souterrainvloe- ren deels in staalvezelbeton uitgevoerd),

kon de totale CO2-emissie ten opzichte van het basisbestek met 80.000 kg worden verminderd. Een substantieel deel hier- van kon worden behaald met het in het werk gestorte beton. Gemiddeld kwam 3 de uitstoot hiervan neer op 75 kg CO2/m . Dit positieve resultaat kon mede worden gehaald dankzij een, in overleg met be- tonmortelproducent Rokramix, uitge- kiende keuze van de toegepaste bindmid- delen. Ook wat betreft de toepassing van 40% betongranulaat in de souterrainvloe- Op 29 januari organiseerde de werkplaats ook voor de hand liggend dat de duur- ren waren de ervaringen ronduit posi- Duurzaamheid, in samenwerking met de zame ambities in de nieuwbouw (BREE- tief te noemen, al wijst Gerrit Olimulder, Betonketen Twente, een bijeenkomst rond AM Excellent) tot uiting zouden moeten projectdirecteur van de bouwcombinatie, het thema ‘Duurzaam beton’. Tijdens deze komen. Dit leidde onder meer tot de eis er wel op dat ook hier de samenwerking bijeenkomst werd een veertigtal aanwezi- dat bij het in het werk gestorte beton in met de betonmortelproducent cruciaal is. gen op de hoogte gebracht van de nieuw- de souterrainvloeren minimaal 40% be- De voor het werk benodigde hoeveelheid ste ontwikkelingen rondom duurzaam tongranulaat toegepast diende te worden betongranulaat (3.500 ton) werd geleverd 3 beton. Onder andere werd ingezoomd op en dat de CO2-uitstoot per m beton maxi- door TRM. het maatschappelijk belang hiervan: min- maal 100 kg zou bedragen. Olimulder benadrukte in zijn presentatie

der afval en minder CO2-uitstoot. nog eens dat een doelstelling van 100 kg 3 Ervaringen en conclusies CO2/m wel degelijk mogelijk is, maar dan Centraal stond deze middag de nieuw- Het waar maken van die ambities heeft moeten in de ontwerpfase al de juiste bouw van de Saxion Stadscampus op het de bouwcombinatie Haafkes – Plegt – Vos keuzes zijn gemaakt. Van groot belang is voormalige terrein van het Natuurhisto- de nodige hoofdbrekens gekost. Mengsels de gestelde uitvoeringstijd voor het pro-

risch museum in Enschede. In de vier on- die minder CO2 uitstoten hebben meer ject. In dit geval bood die weinig speel- derling verbonden gebouwen, ontworpen uithardingstijd nodig, zeker bij lagere ruimte daar de nieuwbouw met het oog door IAA Architecten, zal de Pabo (leraren temperaturen. Daardoor ontstaat in de op de aanvang van het nieuwe school- opleiding) gevestigd worden, evenals een wintermaanden al gauw een spannings- jaar, al op 9 juli a.s. moet worden opge- aantal laboratoria van technische oplei- veld tussen planning, oplevertermijnen leverd. Zit daar meer armslag in dan kan

dingen. De in april 2014 gestarte bouw en CO2-uitstoot. Van belang was ook de er meer met betonmengsels worden ge- is een voorbeeldproject van duurzaam eis dat de grijstinten van het schoonbeton speeld. Ook de bouw zodanig plannen beton. Niet zonder reden overigens, want volgens CUR-100 gelijk zouden zijn, zowel dat minder rekening behoeft te worden de duurzaamheidsambitie van Saxion voor de prefab-elementen als voor het gehouden met seizoensinvloeden zal een Hogescholen is geïntegreerd in 61 oplei- in-situ beton. positief effect hebben op het reduceren

dingen, die verspreid over de vestigin- Door de betonmengsels af te stemmen van de CO2-emissie. gen in Apeldoorn, Deventer, Hengelo en op de seizoensinvloeden, het ontwerp in Enschede worden aangeboden. Het is dan overleg met alle betrokken partijen te op- BRL Bouwwerken met Duurzaam Beton

Recyclinggranulaat heeft inmiddels haar van Netwerk Betonketens, waarin alle In Nederland zijn inmiddels tien Beton- weg gevonden als grindvervanger in be- marktpartijen, opdrachtgevers en over- ketens actief, waar onder het Netwerk ton. Langzaam maar zeker kruipt het on- heid bewust zoeken naar samenwerking. Betonketen regio Twente en nog drie in der de weg vandaan naar nog hoogwaar- Regelgeving blijkt nog te vaak de rem- de maak. Inzet van deze samenwerkings- diger hergebruik. Toch is de afstemming mende factor te zijn. De in het voorjaar te verbanden is onder andere het verhogen tussen vraag en aanbod nog moeizaam, lanceren BRL Bouwwerken met Duurzaam van het hergebruik van secundaire bouw-

zo blijkt telkens weer op bijeenkomsten Beton moet de impasse doorbreken. grondstoffen, het verlagen van de CO2-uit-

22 BEwerken | maart 2015 stoot en het realiseren van een gezonde maar niet kostenverhogend werkt en mo- te zijn de systematiek van een Duurzaam duurzame en regionale (circulaire) eco- nopolyposities uitsluit. De Kok: “De eerste Beton Moederbestek over te nemen. Dat- nomie. Hoewel alle partijen de doelstel- stap op die weg was het schrijven van een zelfde document is inmiddels ook in het lingen onderschrijven, laten de geboekte document, dat onder meer alle uitgangs- Moederbestek gemeenten regio Twente resultaten nog te wensen over. Procen- punten bevatte. Je moet dan denken aan geïmplementeerd.” tueel mag het aandeel secundaire bouw- de voorwaarde van duurzaam slopen grondstoffen in nieuw beton de afgelo- overeenkomstig SVMS-007; het laten ver- Laatste stap pen 20 jaar dan zijn verdubbeld, maar werken van de steenachtige materialen Om het document de gewenste status van iets meer dan twee procent is toch geen door een erkende, BRL 2506 gecertificeer- een beoordelingsrichtlijn te geven, is Ton score om enthousiast van te worden. “We de breker; de doelstelling om 25% van de van Beek van IKOB/BKB, de specialist in weten wat we willen, we kunnen het en recyclinggranulaten in betonwaren toe te bouw- en vastgoedcertificering, in de arm we mogen het. En toch loopt de toepas- passen en 30% in de betonmortelindus- genomen. Momenteel legt hij de laatste sing van duurzaamheid voor beton in trie en daarbij een CO2-reductie van 30% hand aan de BRL Bouwwerken met Duur- werken ver achter,” verzucht Daaf de Kok, realiseren. En ‘last but not least’ moet er zaam Beton, die in het voorjaar van 2015 projectleider Netwerk Betonketen Twen- vanzelfsprekend kwaliteitsborging zijn.” zal worden gelanceerd. Wat dan nog rest te. Vanuit de Betonketen wordt dan ook Inhoud en aanpak zijn kort geleden is het realiseren en volgen van projecten. stelselmatig aangedrongen op het belang voorgelegd aan de brancheorganisaties Daarmee opgedane ervaringen kunnen van pilotprojecten. Hoewel een ieder zich VERAS, BRBS Recycling, BFBN, VOBN en wellicht nog leiden tot een aanpassing, bewust is van het belang daarvan, komen Bouwend Nederland. Vier van de vijf waarna als laatste stap de implementatie die maar niet van de grond. brancheorganisaties hebben inmiddels van de BRL in overige bouwwerken en con- hiermee ingestemd. Bij één brancheorga- tractvormen gezet zal worden. Een BRL die Ei van Columbus nisatie is het wachten nog op bestuurlijke als katalysator moet dienen om de afzet

Een voor de hand liggende vraag is dan of instemming. De brancheorganisaties zul- van secundaire grondstoffen en de CO2- er overwegende bezwaren zijn om voor len als kennispartner betrokken blijven. reductie in beton een impuls te geven. de gemeenten in de regio Twente een Ook de overheid en de GWW-sector zijn moederbestek te ontwerpen met daarin hierin gekend. De Kok: “In een volgen- de nodige criteria voor duurzaam beton. de stap is dit voorgelegd aan een aantal Dat blijkt niet het geval te zijn, mits dat grote gemeenten en die blijken bereid

Afval = grond- en bouwstoffen

Dag in, dag uit maken we bij Attero nieuwe grondstoffen en energie uit het afval van ruim zes miljoen Nederlanders. Duurzaam en inovatief.

Zo winnen we plastics en metalen terug voor hergebruik. We zetten puin om in granulaat en gft in hoogwaardige compost. We wekken op verschillende manieren elektriciteit en warmte op uit afval. En we zijn ook nog eens de grootste producent van groen gas in Nederland.

Het zijn slechts enkele voorbeelden van hoe wij samen met onze klanten milieudoelen verwezenlijken. Meer weten? Kijk op www.attero.nl.

BEwerken | maart 2015 23 Anticiperen op komende schaarste

men. De voorkant van productieprocessen werken. Vreemd materiaal als stukjes hout verdient minstens zoveel aandacht. Pro- en plastics kunnen ze feilloos detecteren ducenten moeten bijvoorbeeld een groter en zelfs uitsorteren. Bakker: “Met behulp accent leggen op modulaire ontwerpen. van laser-technieken kunnen we inmiddels Dat vergemakkelijkt hergebruik, maar ook ook in de fijne fractie <1mm exact bepa- reparaties. De levensduur van producten len wat het aandeel calcium, silica, zwavel neemt dan toe, terwijl het grondstoffen- of chloor in het mengsel is en daarmee de verbruik juist afneemt. In die gedachte- chemische samenstelling vaststellen.” In gang komt ook producentenverantwoor- feite is dat precies de informatie waar het LIBS conveyor delijkheid een belangrijke rol toe. Wat let bedrijfsleven op zit te wachten. Toch zal Schaarste aan grondstoffen gaat komen. hen secundaire grondstoffen toe te passen het naar verwachting nog wel één à twee Te beginnen in Europa. Hoewel als eerste als die voor het eindproduct een vergelijk- jaar duren voordat deze technologie op de werelddeel begonnen met de industriële bare kwaliteit oplevert als met primaire markt komt. revolutie, heeft het zelf nauwelijks grond- grondstoffen,” vraagt Bakker zich af. Het stoffen meer. “Over honderd tot tweehon- antwoord op de vraag ligt voor de hand: Nog veel te doen derd jaar zullen bijvoorbeeld metalen als de kwaliteit van de gerecyclede grond- Bakker ziet ‘recycling’ als een technische koper, nikkel en chroom niet meer voor- stoffen moet omhoog en moet objectief stap in hergebruik. Een wereld waarin radig zijn. Datzelfde geldt voor bepaalde vastgesteld worden. Sensortechnologie nog veel te doen is. Ook al valt het begrip aardmetalen, waarover nu al bijna om ge- kan daarin een belangrijke rol spelen. ‘circulaire economie’ nog zo vaak, de ont- vochten wordt. Voor ‘hightech’ metalen Deze technologie maakt het bijvoorbeeld wikkeling daarvan staat nog in de kinder- geldt min of meer hetzelfde,” stelt univer- mogelijk exact te bepalen wat lonend is schoenen. Veel verder dan wat kleine initi- sitair docent aan de TU Delft dr. ir. Maarten en uit het afval te halen en wat niet. Bak- atieven is het nog niet gekomen. “De grote Bakker. Inmiddels wordt in Europa 15% ker: “Van groot belang is wel dat het be- uitdaging waar we voor staan is die van van de grondstoffen (in euro’s), die voor drijfsleven de vruchten daarvan kan pluk- opschalen en koppelen. De mondiale eco- constructies en consumentengoederen ken. De sensor technologie moet waarde nomie speelt in deze ook een niet geringe worden ingezet, verkregen door recycling. toevoegen aan de grondstoffen waarmee rol. Vanuit die invalshoek richten we ons al- Daarmee is recycling een belangrijke spe- een bredere afzet markt wordt gecreëerd. tijd op groei. Maar kan dat überhaupt wel ler geworden in de grondstoffensector. Daarvoor moeten producenten worden in een circulaire economie? Ligt het accent overtuigd en gestimuleerd om vaker te daarin niet vooral op rondpompen? Zo belangrijk zelfs dat de TU Delft als één kiezen voor secundaire grondstoffen”. Naast de nodige technologische innovaties van de weinige universiteiten ter wereld en ziet Bakker ook de producentenverant- als enige in Nederland sinds 1 januari 2012, Nieuwe ontwikkelingen woordelijkheid als een belangrijk issue. onder leiding van hoogleraar prof. dr. Peter Wat recycling van bouw- en sloopafval Bakker: “Idealiter zouden zij terug moeten Rem, over een leerstoel ‘Resources en Recy- betreft richten de jongste ontwikkelingen nemen wat zij ooit op de markt hebben cling’ beschikt. zich vooral op kwaliteitsinspecties zoals gebracht. Middels recycling en met be- In de komende 15 jaar moet de bijdrage op betonpuin. “In samenwerking met di- hulp van sensortechnieken moet het mo- van recycling in de grondstoffenvoorzie- verse Europese partners werken wij aan gelijk zijn de specifiek door hen gebruikte ning in West-Europa worden verdubbeld het C2CA-project. Het ultieme doel van grondstoffen terug te leveren. Juist door naar 30%. Hiervoor moeten doorbraak- dit project is om beton zo te recyclen dat de waarde uit afval te halen, slagen we er technologieën worden ontwikkeld, die in dit volledig kan worden hergebruikt in wellicht in om ook een circulaire economie Europa zo’n 50 miljard euro extra aan nieu- nieuw beton. Daarvoor koppelen we ver- een groei-impuls te geven.” we waarde uit afval kunnen genereren. schillende technieken als selectief slopen, Dat kan Delft niet alleen, maar gezien het slim breken, sorteren met behulp van sen- kleine aantal academische partijen heeft soren, ADR, laser en infrarood. Gehinderd Delft wel een voortrekkersrol te spelen. door de lage prijzen van het natuurlijke grind is dit commercieel gezien echter Sleutelwoord is hernieuwbaar nog geen succes. Maar als de winning van “Of je het nu ‘sustainable’, urban mining grind stokt, liggen de kaarten wel anders,” of circulaire economie noemt, de kern meent Bakker. van de boodschap is dat we in productie- De onderzoekers laten zich hierdoor niet processen zoveel mogelijk hernieuwbare ontmoedigen en richten zich ook op de grondstoffen moeten toepassen. Populair veel grotere en juist minder schone puin- gezegd spannen wij ons nu alleen in om fracties. De tijd dat recyclinggranulaat al- de troep op te ruimen met als belangrijk- leen als fundatiemateriaal wordt gebruikt, ste doel de gebruikte grondstoffen weer lijkt immers zijn langste tijd te hebben ge- te laten circuleren. De eerlijkheid gebiedt had. Sensoren kunnen bepalen of het zin- te zeggen dat wij niet alles kunnen oprui- vol is om het gebroken puin verder op te PhD Han Xia - Recycling laserlab in TUDelft

24 BEwerken | maart 2015 Vanaf 2016 ook premiekortingen voor kleine werkgevers bij in dienst nemen van uitkeringsgerechtigden

Via een premiekorting wordt het voor timaal van de premiekorting profiteren. ne als grote werkgevers in gelijke mate kleine werkgevers aantrekkelijker om Dat komt doordat de af te dragen pre- van de regeling gebruik kunnen maken. werkloze jongeren, ouderen en arbeidsge- mies vaak lager zijn dan de zevenduizend Werkgevers innen de premiekorting nu handicapten in dienst te nemen. Momen- euro aan premiekorting, waardoor zij geen nog via de maandelijkse loonaangifte. teel kunnen zij nog niet optimaal gebruik recht hebben op het volledige bedrag. Met ingang van volgend jaar ontvangen maken van de premiekorting omdat de af werkgevers het gehele bedrag in één keer te dragen premies vaak lager zijn dan de Aanpassing van de belastingdienst. Kleine werkgevers zevenduizend euro aan premiekorting. De ministerraad heeft op 6 februari jl. kunnen op deze manier optimaal profite- ingestemd met een brief van minister As- ren van het financiële voordeel. De kans Met ingang van 1 januari 2016 wordt het scher van Sociale Zaken en Werkgelegen- op fraude is ook kleiner, omdat gebruik voor kleine werkgevers aantrekkelijker om heid waarin de aanpassing is aangekon- wordt gemaakt van gegevens uit de loon- werkloze jongeren, ouderen en arbeids- digd. Deze aanpassing zorgt ervoor dat aangiftes van het voorgaande jaar. gehandicapten in dienst te nemen. Tot die werknemers uit kwetsbare groepen meer tijd kunnen deze bedrijven nog niet op- kans maken op werk, doordat zowel klei- Bron: Ministerie SZW d.d. 6 februari 2015.

ILT onderzoek positief over BRL 2506

Erkende en gecertificeerde brekers leven Focus goed voorbereiden op dergelijke inspecties. de regels beter na dan bedrijven die al- Het onderzoek omvatte duidelijk meer “Ook zagen wij dat de gecertificeerde en leen met een partij keuring werken, aldus dan alleen de beoordeling of en in hoe- erkende bedrijven de regels beter naleven één van de conclusies van de Inspectie verre het geproduceerde granulaat aan dan bedrijven die alleen met partijkeurin- Leefomgeving en Transport (ILT). “Ook de kwaliteitsnormen voldoet. Ook het te gen werken,” zegt Peters. blijkt de BRL 2506 een goede basis te zijn breken puin is op basis van een risicoge- Dat neemt niet weg dat ILT in dit on- voor het borgen van de kwaliteitsnormen richte aanpak onder de loep genomen. derzoek bedrijven is tegengekomen die van het recyclinggranulaat,” bevestigt Daarbij is onder meer gekeken of zich granulaat leveren zonder de de juiste Ronald Peters, projectleider van het ILT- geen te hoge concentraties asbest, teer, kwaliteitsverklaring, of die meer granu- onderzoek ‘Inspectie vervaardigen recy- pcb’s of sulfaat in het puin dat de breker laat afzetten dan er is gekeurd. Daarnaast clinggranulaat door puinbrekers’. ingaat, bevinden. In dat geheel speelt het bleken sommige bedrijven wel over een normconform bemonsteren een essentiële certificaat van de CI te beschikken, maar Dit onderzoek liep van april tot november rol. Dat moet immers een betrouwbaar en hadden zij nagelaten een erkenning bij 2014. Voor de selectie van de te inspecte- representatief beeld geven van de kwali- Bodem+ aan te vragen. ren bedrijven heeft de ILT niet alleen ge- teit van het geproduceerde materiaal. En Peters: “Tevens hebben wij nog enkele bruik gemaakt van eigen ervaringen met ‘last but not least’ vergewisten de inspec- verbeterpunten gesignaleerd. Zo bevatten de doelgroep, maar betrok zij eveneens teurs zich ervan of bij het geleverde puin de afleverbonnen niet altijd alle relevante bevindingen van andere toezichthouders. wel de juiste kwaliteitsverklaring zat. informatie van de betreffende partij gra- Daarnaast waren meldingen uit de sector nulaat. Ook het herleidbaar weergeven bepalend voor de uiteindelijke selectie. Conclusies van de relatie tussen samengevoegde par- Overigens zal de ILT ook dit jaar, samen Bij deze inspectie zijn relatief weinig over- tijen leent zich voor verbetering.” met toezichthouders van regionale uit- tredingen geconstateerd. Een mogelijke voeringsdiensten, bij een aantal brekers verklaring hiervoor is dat de branchever- inspecties uitvoeren. enigingen hun leden actief voorlichten en

BEwerken | maart 2015 25 Kwetsbaar Nederland mag je niet laten vallen

Het beleid van staatssecretaris Jette Klijnsma (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) is erop gericht om ook mensen met een arbeidsbeperking in staat te stellen zoveel mogelijk zelfstandig mee te doen in de samen- leving. “Participatie, bij voorkeur via werk, is essentieel. Het zorgt voor sociale, economische en financiële zelf- standigheid.”

Aart van der Gaag

Kabinet en sociale partners hebben in geldt voor kleinere bedrijven met minder die extra banen. Je kan je door zo’n ge- 2013 in een sociaal akkoord vastge- dan 25 werknemers. De quotumheffing geven laten ontmoedigen en zeggen ‘dat legd dat er voor 2026 in de marktsector wordt op zijn vroegst per 1 januari 2017 is niets voor mij’. Je kan ook gewoon met 100.000 extra banen komen voor mensen geactiveerd. die andere 50% van start gaan en de vele met een arbeidsbeperking. In de over- succes-stories van hen benutten om meer heidssector moeten er de komende tien Ondersteuning schapen over de dam te krijgen. Ik heb jaar 25.000 banen voor dezelfde doel- Werkgevers kunnen bij het aanbieden bewust voor die tweede insteek gekozen. groep worden gerealiseerd. Om dit ook van banen aan deze groep ondersteuning Inmiddels heb ik vele grote gezelschappen daadwerkelijk vast te kunnen stellen krijgen met voorzieningen als loonkosten- ondernemers toe mogen spreken over dit heeft er in het afgelopen jaar een zoge- subsidie, no-risk polissen, jobcoaches onderwerp en het klinkt haast ongeloof- naamde ‘nul-meting’ plaatsgevonden, en werkplekaanpassingen. Hoewel uit waardig, maar ik heb nog niet één scepti- waarbij 1 januari 2013 als ijkpunt is geko- onderzoek van het UWV was gebleken cus ontmoet. Daarmee is nog geen plaat- zen. Doelgroep voor de extra banen zijn dat bijna de helft van de werkgevers er sing gerealiseerd, dat weet ik ook wel, mensen, die niet in staat zijn het wettelijk weinig voor voelt om mensen met een maar het idee dat het bedrijfsleven niet minimumloon te verdienen. Of iemand beperking een garantiebaan te geven, is zou willen, klopt niet. Een eind vorig jaar tot de doelgroep behoort, beoordeelt het de afspraak wel gemaakt. gehouden tweede onderzoek wijst uit UWV. Het akkoord over extra banen voor Aart van der Gaag, voorzitter van de koe- dat ondertussen 54% van de werkgevers werknemers met een beperking is wette- pel van uitzendbureaus ABU, is ondertus- bereid is de schouders onder deze uitda- lijk vastgelegd. sen als boegbeeld van de werkgeversor- ging te zetten. Voorshands ga ik er niet In 2016 controleert het kabinet voor het ganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en vanuit dat dit mijn verdienste is, maar dat eerst of de afgesproken aantallen extra LTO Nederland aangesteld om het voor de ‘toename’ toe te schrijven valt aan de banen over het jaar 2015 zijn gehaald. elkaar te krijgen dat de baanafspraken onderzoeksmethode. Overigens sta ik er Voor de marktsector betekent dit het tot resultaat leiden. Goede voorbeelden niet alleen voor. Ondertussen is er ook al creëren van tenminste 6000 extra banen moeten daarbij als katalysator dienen. een 100-tal ambassadeurs op pad om in in 2015 en voor de overheidssector ten- In een lijst van mogelijke garantieba- de regionale werkbedrijven het belang minste 2.500. Als dat niet zo is, treedt de nen wordt onder meer ‘recyclingbedrijf’ van de werkgevers in te brengen. Daar- quotumregeling na overleg met de soci- genoemd. naast zijn nog eens een paar honderd ale partners en de VNG in werking. In dat “Toen ik werd benaderd voor deze job bedrijven die met hun succesverhalen een geval bedraagt de heffing€ 5.000 per niet was ook mij bekend dat de helft van de waardevolle bijdragen leveren aan het ingevulde arbeidsplaats. In het regeerak- werkgevers niet bepaald stond te trap- enthousiasmeren van potentiële werkge- koord is afgesproken dat het quotum niet pelen voor het beschikbaar stellen van al vers. De hiervan uitgaande spin-off is van

26 BEwerken | maart 2015 Praktijkvoorbeelden Anticiperende op nieuwe wet- en regelgeving heb- ben verschillende wsw-in- stellingen sinds 2012 MKB- bedrijven benaderd met de vraag of zij mensen met een afstand tot de ar- beidsmarkt klaar kunnen stomen voor een regulie- re job. Daarnaast nemen ook lokale overheden bij inkoop en aanbestedin- gen onder de noemer ‘social return on invest- ment’ steeds vaker de ver- plichting op werkzoeken- den met een afstand tot de arbeidsmarkt aan een werkplek te helpen. Harry Zandbergen, alge- meen manager bij Sortiva: “In 2013 zijn wij verhuisd naar ons nieuwe kantoor in Alkmaar en hebben we besloten om vanuit onze maatschappelijke verant- Sortiva demontage centrum woordelijkheid het oude kantoor beschikbaar te onschatbare waarde. Overigens zijn het zijn productie-afval letterlijk als afval de stellen voor activiteiten die werkgelegen- niet alleen de persoonlijke contacten die deur uitdeed. Sinds kort heeft de betref- heid biedt aan mensen met een afstand voor een positieve grondhouding moeten fende ondernemer hiervoor een Wajon- tot de arbeidsmarkt. Met diverse orga- zorgen. Publicitaire aandacht draagt daar ger in dienst genomen om er weer nut- nisaties, die helpen met het creëren van ook een steentje aan bij. Ook ontwikke- tige dingen mee te doen. Die Wajonger werkgelegenheid voor deze doelgroepen, len we een portal waarin de meest voor- kost de ondernemer zo’n 10.000 euro per zijn afspraken gemaakt. Het is begonnen komende vragen aan bod komen. Allerlei jaar, maar daar staat wel een besparing met een samenwerking waar bij oude pc’s links leiden de bezoeker van de website van 100.000 euro tegenover. Dit succes- worden ingezameld, opgeknapt voor her- naar informatie bij hem of haar uit de verhaal zingt al een tijdje rond en is gebruik en/of gedemonteerd middels dag- buurt. Veel ondernemers zien het wellicht wellicht ook doorgedrongen tot het besteding voor mensen met een lichame- als een uitdaging om met mensen met ministerie van Sociale Zaken en Werkge- lijke en of verstandelijke beperking. Later een afstand tot de arbeidsmarkt te wer- legenheid. Een ander voorbeeld is dat van zijn daar de activiteiten voor overslag, het ken, maar uiteindelijk moet je wel zwarte Wildenberg Recycling uit ’s-Gravenhage sorteren en ontmantelen van afgedankte cijfers schrijven. Onderzoek van organisa- dat zich in Den Haag en omstreken bezig- elektrische en elektronische apparatuur tiebureau Berenschot wijst uit dat dit wel houdt met papier- en archiefvernietiging bijgekomen. Deze activiteiten doen we degelijk kan. In dat kader zijn loonkosten- en daarvoor eveneens mensen met een middels re-integratie- en wajongtrajecten subsidies belangrijk,” stelt Van der Gaag. afstand tot de arbeidsmarkt inschakelt voor gemeenten en het UWV. Langdurig Wat dat laatste betreft zou hij graag zien én ambassadeur van VNO/NCW is en ‘last werklozen en Wajongers gaan dankzij dat niet allerlei instanties van achter hun but not least’ valt nog het project ‘Rot- onze stageplaatsen weer aan de slag. In- bureau de loonwaarde vaststellen, maar terdam Cirkelstad’ te noemen. Voor het middels bieden wij werk aan zo’n 30 men- dat de werkgever dat zelf kan doen: the- selectief slopen van gebouwen nemen sen met een afstand tot de arbeidsmarkt orie en praktijk kunnen namelijk nogal daarin participerende sloopaannemers in en zijn er ondertussen 11 medewerkers uit elkaar lopen. Op de vraag hoe het het kader van ‘social return’ evenzo deze weer in het reguliere arbeidsproces terug- komt dat op de lijst van mogelijke garan- mensen in dienst. Ook dat project kreeg gekeerd. Een succes, want laat duidelijk tiebanen onder meer het recyclingbedrijf wijd en zijd bekendheid in Den Haag. zijn: kwetsbaar Nederland mogen we niet wordt genoemd, moet Van der Gaag het Zorgen dat hij de doelstelling van 100.000 laten vallen.” antwoord schuldig blijven. Wel weet hij extra banen voor 2026 niet haalt, heeft te vertellen dat één van de meer dan 200 Van der Gaag geenszins. “De resultaten klanten van de AWVN in het kader van de tot nu toe zijn hoopgevend en we heb- advisering rond deze wet, een producent ben nog bijna 11 jaar te gaan,” zegt hij van medische hulmiddelen tot voor kort geruststellend.

BEwerken | maart 2015 27 Fundamentele herziening belastingstelsel nood- zakelijk voor overgang naar circulaire economie

De economische crisis heeft in op een andere manier moeten worden betreft verwachten de onderzoekers een Europa een enorme impact op vormgegeven. Er komt meer arbeid aan groei van ruim één miljoen banen in de te pas en met die constatering leggen de Europese Unie. de werkgelegenheid gehad. onderzoekers de vinger op een zere plek. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op Tien miljoen Europeanen verlo- Relatief wordt in de EU op arbeid een hoge uitgebreide studies en uitvoerig beraad, ren hun baan. Zo’n 24,6 miljoen belasting geheven. Om toch producten en maar de juiste effecten zijn nog niet door- diensten tegen concurrerende prijzen aan gerekend. De studie kan dan ook niet mensen waren in augustus te kunnen bieden, zijn er grosso modo als een blauwdruk worden gezien, maar 2014 werkloos, waaronder vijf twee wegen te bewandelen. Een optie is heeft vooral tot doel een bijdrage te leve- miljoen jongeren. Wereldwijd de factor arbeid te reduceren door zoveel ren aan de herziening van het belasting- mogelijk te automatiseren en de andere stelsel afgestemd op de 21ste eeuw, zoals dreigt een tekort aan zoet optie is het in lage lonen landen uitbeste- Nederlandse en Europese politici dat voor water en natuurlijke grondstof- den van werkzaamheden. De hoge werk- ogen hebben. fen worden steeds schaarser. loosheid in de EU is voor een substantieel deel een gevolg van de hoge belasting op Reacties op het rapport Voeg daar nog eens de impact arbeid. Die werkt innovatie in de hand Feike Sijbesma, CEO Koninklijke DSM: van luchtverontreiniging en met het oogmerk mensen overbodig te ‘Het rapport New era. New plan’ geeft klimaatverandering aan toe maken. Milieubelastingen daarentegen op heldere wijze weer welke stappen er blijken een veel kleinere impact op econo- genomen moeten worden voor een belas- en je hebt in een notendop de mische groei te hebben dan belasting op tingverschuiving van arbeid naar grond- vijf grootste bedreigingen voor arbeid. Opmerkelijk is evenwel dat in de stoffenverbruik. Stappen, die tegelijkertijd de mensheid samengevat. Dit EU de afgelopen 10 jaar de milieubelastin- de circulaire economie stimuleren en ons gen juist zijn gedaald. meer bewust maken van de impact van alles voedt het bewustzijn dat schaarser wordende grondstoffen. Daar- het roer om moet. De lineaire Verschuiving naast dragen zij ook nog eens bij aan de economie moet plaats maken Niet alleen in de Europese Commissie, werkgelegenheid. De onderzoekers zijn maar ook vanuit de OESO, IMF, de Euro- diep op de materie ingegaan en het aan- voor een circulaire economie. groep en de Internationale Arbeidsorga- tal opties is zonder meer indrukwekkend Een stap die volgens een studie nisatie, klinkt de roep steeds vaker om de te noemen. De tijd is rijp om hier serieus van The Ex’tax Project, in sa- belastingdruk van arbeid te verschuiven mee aan de slag te gaan en de nodige ver- naar die op grondstoffenverbruik en con- volgstappen te zetten op de weg naar een menwerking met fiscalisten van sumptie. De prikkels, die hiervan uitgaan, duurzamere wereld.” Deloitte, EY, KPMG Meijburg, en leiden niet alleen tot een besparing op Prof. dr. Herman Wijffels: “Een zeer gede- PwC, gepaard moet gaan met grondstoffen, maar bevorderen ook het tailleerd rapport dat op inzicht gevende hergebruik. Samen met een lagere belas- wijze de mogelijkheden voor een ver- een fundamentele herziening ting op arbeid leidt zo’n verschuiving ook schuiving in het belastingstelsel in kaart van het belastingstelsel. tot een groter beroep op talenten van brengt. De wetgever zou er verstandig mensen. aan doen gebruik te maken van deze in- In het rapport ‘New era. New plan’ ko- Hoewel voor de overheid de transitie bud- zichten en daarmee de werkgelegenheid men de onderzoekers tot de conclusie dat gettair neutraal kan verlopen, brengt dit en de circulaire economie een impuls te van de grootste economieën ter wereld wel een fundamentele verandering van geven.” vooral die van de Europese Unie kwets- bestedingspatronen teweeg. Peter Bakker, voorzitter van de Wereld baar is. Met name de afhankelijkheid van Raad bij de Duurzame Ontwikkeling: grondstoffen is voor de 28 lidstaten een Casestudie “Om de maatschappij en de wereld duur- grote bedreiging. Inmiddels tekent zich Hoewel de casestudie de focus primair zamer te maken, zullen we bereid moe- het bewustzijn af dat een transitie naar richt op Nederland wijzen de onderzoe- ten zijn onze economieën anders in te een circulaire economie een ‘must’ is. Het kers erop dat de switch van belasting op richten. Zonder prikkels zal het inslaan belastingsysteem in de meeste lidstaten arbeid naar belasting op grondstoffenver- van andere wegen een heilloze weg zijn. staat zo’n ontwikkeling echter in de weg. bruik en consumptie met het oog op grens- Een verschuiving in economische prikkels In een circulaire economie zijn immers effecten internationale coördinatie vergt. betekent vooral een verschuiving in be- andere verdienmodellen gangbaar dan in Als aan die belangrijke voorwaarde wordt lastinggrondslagen. Dit rapport laat zien een wegwerpmaatschappij. Het repareren voldaan, voorzien de onderzoekers voor dat het kan. Het heffen van belasting om van consumptiegoederen, materiaalher- de middellange termijn voor Nederland de wereld te redden.” gebruik en ‘urban mining’ brengen ook een meer opbrengst aan belastingen van met zich mee dat producten en diensten 30 miljard euro. Wat de werkgelegenheid

28 BEwerken | januari 2015 Van der Giessen in nieuwjaarstoespraak: Steeds prominentere rol BRBS Recycling moet er ook voor zorgen dat er iets te vangen valt

kansen die het jaar 2015 in petto lijkt te ons geluid duidelijk gehoord. Ook in het hebben te omarmen. toekennen van de ‘end of waste’ status voor recyclinggranulaat heeft BRBS Recy- “Volgens het Centraal Planbureau zal de cling een grote rol gespeeld.” economische groei voor 2015 wel eens op 1,5% kunnen uitkomen. Een verdubbeling 2015 ten opzichte van het jaar 2014. Het afval- Het jaar waarin BRBS Recycling 35 jaar volume lijkt hier al een voorschotje op te bestaat. Extra aandacht zal uitgaan naar nemen, waarbij wel aangetekend moet breken omdat het een 15-tal brekers zijn worden dat de prijzen nog steeds ronduit geweest die in 1980 de BRBS hebben op- slecht zijn. Aan die economie kan de bran- gericht. “Het jaar 2015 is uitgeroepen tot chevereniging weinig doen, maar wel aan het jaar van de bodem. Een mooi aangrij- het meer naar voren schuiven van recy- pingspunt voor producenten van secun- clingbedrijven,” stelde Van der Giessen in daire bouwgrondstoffen om het belang zijn nieuwjaarsrede. van deze bedrijven te onderstrepen. Het Het jaar 2014 stond sterk in het teken Van Convenant ‘Meer en Betere Recycling’, Afval Naar Grondstof. Voor recycling is in die staatssecretaris Mansveld op 16 maart dat beleid een prominentere rol wegge- met BRBS Recycling zal ondertekenen, on- legd nu de afvalstoffenbelasting op stor- derstreept de steeds dominantere plek die ten en verbranden ongetwijfeld tot meer BRBS Recycling zich in de loop der jaren recycling zal leiden. Van der Giessen: “Om heeft verworven,” geeft Van der Giessen in mee te kunnen blijven sturen is BRBS Recy- zijn nieuwjaarsrede de aanwezigen mee. cling op enigerlei wijze betrokken bij alle De voorzitter doet ook melding van het relevante dossiers van het VANG-beleid.” feit dat in lijn met het uitvoeringsplan van VNG, NVRD en het ministerie van Te enge focus? I&M er nog een substantiële hoeveelheid ‘Is de focus van BRBS Recycling nog wel afval van huishoudens en bedrijven valt Ton van der Giessen voldoende gericht op de minerale kant te recyclen. Naast de praktische tools wil In de sfeervolle omgeving van het kas- van het afval’ is een vraag die het afgelo- BRBS Recycling gemeenten eveneens het teel Ammerzoden hield BRBS Recycling pen jaar meermalen aan Van der Giessen is financieel-economische inzicht geven en op 14 januari jl. in aanwezigheid van zo’n gesteld. Van der Giessen: “Juist het afgelo- het perspectief geven hoe dit te realiseren. 60 leden haar traditionele nieuwjaarsbij- pen jaar is een lang gekoesterde wens in- “Uiteindelijk willen we in 2015 ervoor zor- eenkomst. Voorzitter Ton van der Gies- zake de oprichting van de Stichting Beheer gen dat er voor de leden in het kader van sen deed in het licht van het voorzichtige BRL samen met BMR in vervulling gegaan. het VANG-beleid daadwerkelijk iets te van- herstel van de Nederlandse economie een Europees gezien fungeren we steeds meer gen valt,” geeft Van der Giessen tot besluit appèl op een ieder niet langer te sombe- als rapporteur en in de discussie met be- nog mee alvorens een toost op het nieuwe ren, maar met elkaar de uitdagingen en trekking tot CPR en CE-markering wordt jaar uit te brengen.

Versie 2.0 PieterBas Mobiele Werkomgeving beschikbaar

Op de valreep van 2014 werd de laatste tionaliteiten voor afzet- en rolcontainers. worden dan op het apparaat zelf opge- hand gelegd aan een grote upgrade van Hiermee biedt PieterBas nu ook mobiel een slagen totdat er weer een verbinding is, de set mobiele apps van PieterBas. In totaalpakket voor inzamelaars van bedrijfs- daarna wisselt de Mobiele Werkomgeving de 2.0 versie zijn alle apps, waaronder afval in de Nederlandse afvalindustrie. automatisch alle gegevens uit. Chauffeurs die voor onbemand wegen, de digitale hebben dus altijd alle ordergegevens bij begeleidingsbrief, ordermanagement en Onafhankelijk platform de hand en kunnen te allen tijde doorgaan navigeren, geïntegreerd tot één mobiele De Mobiele Werkomgeving draait op een met inzamelen. werkomgeving. Nieuw is ook dat alle ap- ‘eigen’ technisch platform op basis van plicaties nu op één platform draaien en HTML 5. Dat heeft als voordeel dat be- niet op verschillende. drijven met elk besturingssysteem er mee kunnen werken, van Windows tot iOS en Behalve de integratie van alle PieterBas- Android. Bijzonder is eveneens dat data apps biedt de upgrade meer voordelen. Zo altijd beschikbaar zijn. Ook als onderweg heeft versie 2.0 eveneens uitgebreide func- de internetverbinding wegvalt. Mutaties

BEwerken | januari 2015 29 Afwachtende houding gemeenten levert Wiebes drie miljoen op

Gesteggel over de vergoeding van de extra zijn verschuldigd. De gemeenten er geen moeite mee te hebben om 50% daadwerkelijk te maken kosten voor het belasten dit aan de burgers door. meer te betalen als hun afval wordt gere- inzamelen en verwerken van drankenkar- Nederland telt inmiddels 7,6 miljoen huis- cycled. 13% is zelfs bereid hier 100% meer tons en blik zorgt ervoor dat gemeenten houdens met een gemiddelde omvang voor te betalen. Ten tijde van het onder- een pas op de plaats maken. Vooralsnog van 2,2 personen per huishouden. Daar zoek betaalde een huishouden gemiddeld liften deze fracties gewoon mee met het een gemiddeld huishouden goed is voor 251 euro per jaar aan afvalstoffenheffing. huishoudelijk restafval. Gevolg is wel 31 kilo Metaal en Drankenkartons (voor Uit rapportages van bureau Leefomge- dat gemeenten hiervoor verbrandings- berekening zie kader) dragen zij alleen ving van Rijkswaterstaat blijkt vervolgens belasting betalen, de burger de rekening al voor deze fracties € 0,40 aan nodeloze dat de gemiddelde kosten in 2011, 2012 gepresenteerd krijgt en, wat de dranken- verbrandingsbelasting bij. Geen bedrag en 2013 met respectievelijk 1,0%, 0,8% kartons betreft, waardevolle grondstof- om wakker van te liggen, maar realiseer en 0,2% zijn gedaald. In 2014 daalde de fen teloor gaan. Staatssecretaris Wiebes is u wel dat voor de verwerking van het ver- gemiddelde afvalstoffenheffing voor het de lachende derde. Hij krijgt ruim drie van pakkingsmateriaal bij aankoop van het vijfde achtereenvolgende jaar en wel de 100 miljoen euro, die de verbrandings- product al door de consument is betaald! met 1,7%. Gemiddeld betaalde een huis- belasting moet opbrengen, in de schoot Daarnaast zit er, hangende het dispuut, houden vorig jaar 242 euro. De daling is geworpen. ook nog steeds in de afvalstoffenheffing deels het gevolg van de bedragen die ge- een bedrag voor de verwerkingskosten meenten ontvangen voor de gescheiden Het Afvalfonds Verpakkingen heeft de van de drankenkartons en het verpak- kunststofinzameling en is deels het gevolg vergoeding voor het inzamelen en ver- kingsblik verdisconteerd. van een vermindering van de hoeveelheid werken van drankenkartons vastgesteld restafval. In dat licht lijkt een eventuele op 398 euro per ton. Dat bedrag vinden de Vrijwillige bijdrage vrijwillige bijdrage zeker niet onoverko- gemeenten niet toereikend en het geeft Zou de consument in aanvulling op een melijk. Daarbij dient nog wel te worden naar hun mening geen volledige invulling eventuele verplichte bijdrage middels de aangetekend dat de hoogte van de afval- van de producentenverantwoordelijkheid. afvalstoffenheffing, in het geval dat de stoffenheffing nooit meer mag bedragen Het Afvalfonds stelt zich op het standpunt bijdrage uit het Afvalfonds Verpakkingen dan de daadwerkelijk te maken kosten. dat gemeenten ook de te vermijden kos- objectief gezien tekortschiet, bereid zijn ten van transport en verbranden in de een bijdrage te leveren? Uit een eind 2010 rekensom moet betrekken. Deze kosten begin 2011 gehouden onderzoek door Drie miljoen maken immers deel uit van de door de PwC blijkt dat 51% van de respondenten verbrandingsbelasting burger te betalen afvalstoffenheffing. milieu een zwaarwegend motief vindt om zelf het huishoudelijk afval te scheiden. De hoeveelheid huishoudelijk restaf- Ruim drie miljoen Sterker nog zij willen daar zelfs invloed val bedroeg in 2013 gemiddeld 240 De invoering van de verbrandingsbelas- op uitoefenen. Uit dit onderzoek kwam tot 250 kilogram per inwoner. De circa ting per 1 januari jl. heeft tot gevolg dat eveneens naar voren dat een opvallend 2,5 miljard drankenkartons, die jaar- voor iedere ton restafval, die door de grote groep bereid is in de buidel te tas- lijks in ons land op de markt worden poort van de afvalverbrandingsinstallatie ten voor het recyclen van het huishoude- gebracht, zijn goed voor zo’n 70 kton. (AVI) gaat, de gemeenten 13 euro per ton lijk afval: 28% van de respondenten zegt Op basis van 16,8 miljoen inwoners komt dat neer op 4,1 kilo per inwoner. Voor conserven en dranken is ook blik een veel gebruikt verpakkingsmateri- aal. Analyses wijzen uit dat het Neder- lands restafval voor 1,1% uit non-fer- ro’s bestaat en voor 3,3% uit ferro’s. Het aandeel verpakkingsmateriaal hierin bedraagt respectievelijk 71 en 75%. Omgerekend per inwoner ko- men deze beide stromen in zijn tota- liteit neer op 10 kg en inclusief dran- kenkartons op 14,1 kg per inwoner. De Metaal- en Drankenkartonsstroom vertegenwoordigen dus een massa van 236,9 kton op jaarbasis, ergo: deze stromen zijn goed voor drie mil- joen euro verbrandingsbelasting!

PMD

30 BEwerken | maart 2015 Gewaardeerd cursusaanbod

af op een recyclingbedrijf en een kleine fout kan soms flinke gevolgen hebben. Remco Schoonenberg van Afvalkennis.nl en tevens expert van het Landelijk Meld- punt Afvalstoffen, schotelde ook dit jaar de deelnemers weer een aantrekkelijk programma voor rond het Besluit melden afvalstoffen en de begeleidingsbrief. Dit jaar werd de cursus ‘Asbestherkenning/ Deskundig Asbest Acceptant in één cursus- dag aangeboden, waarbij de deelnemers aan het einde van de dag deel konden ne- men aan het erkende SCA-examen of aan een herkenningstoets. Cursusleider Arjan Hol wist ook dit jaar op de Praktijkdag de deelnemers weer te boeien. De in eigen huis ontwikkelde cursus Ba- BRBS Recycling verenigt inmiddels 35 jaar Praktijkdag 2015 werd dit beeld nog eens siskennis Recycling en Grondstoffen blijkt bedrijven die een constructieve bijdrage bevestigd. inmiddels al enkele jaren in een behoefte leveren aan een duurzaam grondstoffen- te voorzien. Vooral voor nieuwe medewer- management in Nederland. Naast belan- Aanbod 2015 kers, die zich in korte tijd willen verdiepen genbehartiging, zowel lokaal als in Den Als er één schaap over de dam is, volgen in de Nederlandse recyclingsector, biedt Haag en Brussel, spant zij zich ook in om er meer. Het cursusaanbod 2015 omvat deze basiscursus een schat aan informatie. via opleidingen direct toepasbare kennis inmiddels een tiental cursussen, die in de De cursussen ‘Laboratoriumproeven en aan haar leden en hun medewerkers over periode januari tot en met maart 2015 monsterneming BRL 2506’, ‘Milieuregelge- te dragen. zijn gegeven. Nieuw dit jaar was de op de ving Recycling’ en ‘Oud beton voor nieuw praktijk toegesneden cursus ‘Aanbeste- beton’ completeren het aanbod voor In 2002 tekende zich, in navolging van dingsrecht en contracteren’, die Poelmann 2015. Ook hiervoor bleek weer de nodige vele andere brancheverenigingen, ook van den Broek Advocaten N.V. exclusief belangstelling te bestaan. binnen BRBS Recycling een draagvlak af voor de leden van BRBS Recycling heeft voor permanente educatie. Na een gede- georganiseerd. In deze cursus stonden Wegens succes geprolongeerd gen voorbereiding werd in januari 2003, vragen als: ‘wanneer heb ik een over- Het merendeel van deze cursussen keert verspreid over een drietal locaties in het eenkomst’; ‘hoe zorg ik ervoor dat mijn jaarlijks terug in het cursusaanbod van land, de eerste Praktijkdag gehouden. algemene voorwaarden van toepassing BRBS Recycling. Traditiegetrouw worden Inmiddels schrijven we het jaar 2015 en zijn’; ‘wat te doen als de ander zijn ver- deze altijd in het eerste kwartaal van het de Praktijkdag blijkt nog steeds in een plichtingen niet nakomt’ en ‘waar moet ik jaar gehouden en het bekend maken van behoefte te voorzien. Vanaf het eerste op letten als ik aanspraak wil maken op het definitieve aanbod vindt als regel uur weet cursusleider drs. ing. Arjan Hol meerwerk’, centraal. medio november plaats. Voor de meeste de deelnemers jaar op jaar te boeien met De cursus Accepteren belicht alle facetten, cursussen geldt een maximum aantal een programma waarin relevante wet- en die te maken hebben met het accepteren, deelnemers van 12. Enerzijds waarborgt regelgeving centraal staan. Het feit dat controleren, registreren in combinatie met dat veel persoonlijke aandacht, ander- er ook volop ruimte is voor het bespre- het bewerken van bouw-, sloop- en be- zijds geldt ook het principe ‘wie het eerst ken van de dagelijkse praktijkproblemen drijfsafval. Deze cursus voorziet met name komt, die het eerst maalt’. Is uw interesse maakt dat de deelnemers deze cursusdag de acceptatiemedewerker van de nodige gewekt, noteert u dan al vast in de maand bijzonder weten te waarderen. In de eva- bagage voor het vervullen van zijn taak. november in uw agenda navraag te doen luatie van de op 11 februari jl. gehouden Er komt nogal wat administratief werk naar de juiste data en schrijf u tijdig in.

BEwerken BEwerken | maart 2015 31 Fiscaal voordeel met Energielijst en Milieulijst 2015

Ondernemers kunnen in 2015 drijven tot 36 procent van de investerings- Wees op tijd met het aanvragen van MIA\ met duurzame en energiebe- kosten aftrekken van hun fiscale winst. Vamil: binnen 3 maanden na het geven van de opdracht (schriftelijk of mondeling). U sparende technieken van een Voor de sector relevante technieken en kunt MIA en/of Vamil aanvragen via het fiscaal voordeel genieten. Deze ontwikkelingen op de Milieulijst 2015 zijn eLoket van de Rijksdienst voor Onderne- technieken zijn op 30 december onder meer: mend Nederland. Vraag hiervoor op tijd eHerkenning aan. Meer informatie over 2014 in de Energielijst 2015 en • apparatuur voor recycling van het aanvragen van de regelingen vindt u Milieulijst 2015 gepubliceerd, grondstoffen in het stappenplan aanvragen MIA\Vamil. die jaarlijks worden geactuali- • terugwinningsinstallaties voor grondstoffen uit afvalwater of Energielijst 2015 seerd door RVO.nl. waterzuiveringsslib In 2015 zijn acht nieuwe technieken aan • pyrolyse-installaties voor recycling van de Energielijst toegevoegd. Eén van Ondernemers die bijvoorbeeld investeren in afvalstoffen de nieuwe ontwikkelingen is de zui- grondstoffenbesparing, of in E-auto’s kun- • installaties voor het vervaardigen van nige koeling van serverruimten, waar- nen voordeel halen uit de nieuwe ontwik- bouwstoffen uit afvalstromen bij ondernemers een aanzienlijke be- kelingen en aanpassingen van de Milieu- • opwerkingsinstallaties voor AVI- sparing krijgen. Ondernemers kunnen lijst. Bedrijven kunnen bovendien op de bodemassen ook EIA aanvragen voor technieken die Energielijst 160 technieken vinden die in • recyclinginstallaties bitumineus afval niet specifiek op de lijst staan, maar aanmerking komen voor Energie-investe- • thermische scheidingsinstallaties voor die wel voldoende energie besparen. ringsaftrek (EIA), een fiscale regeling van bitumineus afval het ministerie van Economische Zaken. • stofemissievrije denatureringsinstallatie Als een investering voor de EIA in aan- voor asbesthoudend afval of merking komt, mogen bedrijven 41,5 Milieulijst 2015 asbesthoudende grond procent (extra) van de investeringskosten De Milieulijst 2015 bevat alle milieu-inves- • thermische denatureringsinstallatie aftrekken van de fiscale winst. Bij een teringen die in aanmerking komen voor voor asbestcementproducten winstbelasting van 25 procent krijgt een de Milieu-investeringaftrek (MIA) en/of ondernemer circa 10 procent van het in- Willekeurige Afschrijving Milieu-inves- De Milieulijst 2015 is gepubliceerd in de vesteringsbedrag terug van de fiscus. teringen (VAMIL). Dit zijn fiscale stimu- Staatscourant en is online te vinden op leringsregelingen van de ministeries van www.rvo.nl/miavamil. De Energielijst 2015 is gepubliceerd in de Infrastructuur en Milieu en Financiën. Met Staatscourant en is online te vinden op de technieken op de Milieulijst kunnen be- Aanvragen www.rvo.nl/eia.

Alle verwerkers van elektronisch afval verplicht gecertificeerd

Via een ministeriële regeling zijn alle ongeveer 50 procent van het vrijkomende De verplichting tot registratie gaat per elektronisch afval verwerkende bedrijven elektronisch afval. De certificerings- en direct in en de certificeringsplicht per 1 juli per 14 januari jl. verplicht om wat zij ver- registratieplicht moet ervoor zorgen dat al 2015, maar bedrijven worden gestimuleerd werken te registreren en de verwerking het elektronische afval de juiste behande- om hier eerder mee aan de slag te gaan. volgens kwaliteitsnormen uit te voeren. ling krijgt en dat er ook inzicht is waar het Vanaf die datum kan de handhaving zich Dit besluit is in overleg met de recycling- terechtkomt. Op deze manier kan eveneens concentreren op partijen die niet gecer- industrie en de producenten verenigd in het volume dat recyclingbedrijven op eigen tificeerd zijn en dus ongeoorloofd bezig de NVMP genomen. initiatief verwerkt worden meegerekend. zijn met de verwerking van e-waste. Een effectieve, gerichte handhaving zal naar De maatregelen zijn nodig omdat Neder- Certificeringsplicht per 1 juli 2015 verwachting lekstromen naar laagwaardige land de komende jaren onder een aan- Voor de recyclingindustrie is van belang recycling en illegale export indammen. gescherpte Europese richtlijn veel meer dat uniforme kwaliteitsnormering een level Daarnaast is een extra inspanning nodig om afgedankte elektrische apparaten en playing field creëert, zegt Ton Holtkamp, meer e-waste gescheiden in te leveren en te energiezuinige verlichting (e-waste) moet de onafhankelijk voorzitter van het overleg voorkomen dat het in het restafval terecht gaan verantwoorden. De regeling beoogt tussen overheid, producenten en recycling- komt, zoals nu nog met meer dan 10% van de doelstelling van de herziene Europese industrie dat de basis legde voor de ministe- alle elektrische apparaten en lampen ge- richtlijn, die eist dat Nederland vanaf 2019 riële regeling. “De wet stelt aan alle spelers beurt. De extra inspanning voor gescheiden 85% van al het vrijkomende e-waste ver- dezelfde minimum kwaliteitseisen. Dan zijn inleveren past in het beleid van staatssecre- antwoordt, binnen handbereik te brengen. zij ervan verzekerd dat de concurrentiestrijd taris Mansveld om de hoeveelheid gestort Voor het uitvoeren van haar verantwoorde- zich richt op efficiency en dat er geen on- en verbrand restafval te halveren en door lijkheden hebben de producenten Wecycle eerlijk voordeel behaald kan worden door gescheiden inzameling en recycling meer opgezet. Tot op heden rapporteert Wecycle te morrelen aan de kwaliteitsnormen.” grondstoffen te herwinnen.

32 BEwerken | maart 2015 Kamp belooft duurzaam hout voor bijstook in elektriciteitscentrales

waarvan hout afkomstig is, dient te zijn en Milieudefensie zijn het niet eens met vastgesteld dat het duurzaam wordt ge- de invulling die Kamp heeft gegeven aan ëxploiteerd. Omdat er voorlopig echter de afspraak uit het Energieakkoord over te weinig arealen zijn die aan deze eis certificering om in aanmerking te komen voldoen, is een uitzondering gemaakt voor subsidie. Zij dreigden naar de rechter voor productiebossen kleiner dan 1000 te stappen. hectare. De duurzaamheid van deze bos- In het Kamerdebat over de voortgang bouw wordt getoetst op het niveau van de van het Energieakkoord, dat Kamp in NUON’s biomassacentrale in Lelystad levert energie fabrieken die resthout verwerken tot pel- 2013 heeft gesloten met ondernemers- voor circa 3.000 huishoudens. lets voor bijstook in stroomcentrales. organisaties, vakbonden, milieuorgani- Niet de allerbeste manier, maar wel een De minister verdedigde de subsidierege- saties en lagere overheden, toonde de serieus alternatief — zo omschrijft minis- ling voor bijstook van biomassa op 13 minister zich weinig toeschietelijk voor ter Henk Kamp van Economische Zaken de januari jl. in de Tweede Kamer. Hij hakte suggesties uit de Kamer. Hij stelde dat in wijze waarop hij gaat toezien dat energie- hierover een knoop door nadat milieu- 2016 wordt geëvalueerd of voldoende bedrijven duurzaam geproduceerd hout organisaties en elektriciteitsproducenten voortgang is geboekt om in 2020 uit te bijstoken in hun elektriciteitscentrales. De het niet eens konden worden over de cer- komen op 14% hernieuwbare energie in stroomproducenten krijgen hiervoor een tificering van duurzaam geproduceerde Nederland. Tussentijdse aanpassing zou- subsidie van zijn ministerie. biomassa. den in het ergste geval het hele akkoord in de waagschaal stellen, aldus Kamp, of Kamp stelde in de Kamer dat om subsi- Milieuorganisaties ontevreden leiden tot vertraging in de beoogde tran- die te krijgen vanaf 2024 voor elk areaal Stichting Natuur en Milieu, Greenpeace sitie naar duurzame energie.

Achmea gebruikt afval als grondstof en energieopwekker

Achmea is op 15 januari jl. met het project onder andere Bart Voortman, directeur er zoveel mogelijk duurzamere goederen Van Afval Naar Grondstof (VANG) gestart. Facilitair Bedrijf Achmea, Marc Pruijn, worden ingekocht. Ook zijn de afspraken Binnen de gezamenlijke vestigingen van beleidscoördinator van het ministerie van met leveranciers rondom gebruik van ver- de verzekeraar wordt jaarlijks bijna twee Infrastructuur en Milieu en Marius Smit, pakkingsmateriaal aangescherpt. Er komt miljoen kilo afval geproduceerd. De helft oprichter van Plastic Whale de aanwe- een 100% biologisch afbreekbare koffie- daarvan werd tot voornoemde datum zigen om ook aan de slag te gaan met beker en op de zeven kernlocaties worden als restafval verbrand. Daarmee gingen grondstofmanagement. alleen nog maar centrale inzamelmid- waardevolle grondstoffen verloren. In de hele keten zijn door de verzekeraar delen ingezet voor afvalscheiding. Door veranderingen aangebracht om in 2016 vernieuwingen als een totaalpakket in te Met dit project zet de verzekeraar, in de ambitie waar te kunnen maken. Enkele voeren bespaart de verzekeraar ook nog samenwerking met haar ketenpartners, voorbeelden: er komt een aanpassing in eens structureel op de kosten voor grond- een transitie in van afval- naar grondstof- de Algemene Inkoopvoorwaarden en in stofinzameling en verwerking. management. Het doel is dat eind 2016 de Duurzaamheidverklaring voor leve- minimaal 80% van het totale afval van ranciers en partners van Achmea, zodat Achmea als grondstof wordt hergebruikt en het overige (rest)afval geheel wordt in- gezet om energie op te wekken. De verze- keraar geeft daarmee nu al invulling aan het overheidsbeleid om in 2015 minimaal 65% van het afval te scheiden. De verzekeraar heeft voor elke schakel in de keten van afvalmanagement gekeken wat ervoor nodig was om de hoeveel- heid restafval te verkleinen en om zoveel mogelijk waardevolle grondstoffen terug te laten keren in de biologische of techni- sche cyclus van producten.

Startschot Het startschot van het project werd op 15 januari gegeven in Apeldoorn met een symposium voor relaties van de keten- partners. Op het symposium inspireerden

BEwerken | maart 2015 33 Convenant Meer en Betere Recycling getekend

Op 16 maart jl. hebben staatssecreta- lende actoren in alle fases van de levenscy- en expertise aan te leveren voor het ver- ris van Infrastructuur en Milieu, Wilma clus van een product of materiaal. hogen van de effectiviteit van nascheiding Mansveld en de voorzitters van BRBS Re- Een van de actiepunten richt zich speci- en methodieken te ontwikkelen die moe- cycling, de Federatie Herwinning Grond- fiek op het voorkomen dat waardevolle ten leiden tot hoogwaardige recycling. stoffen (FHG0, de NVRD en de Vereniging grondstoffen weglekken. Dat vraagt niet Afvalbedrijven (VA), in Biddinghuizen alleen meer, maar vooral ook betere en Niet vrijblijvend het Convenant Meer en Betere Recycling hoogwaardigere recycling. Om dat de In het kader van het Convenant Meer en ondertekend. Dit Convenant, dat inhaakt stimuleren zal de Rijksoverheid onder Betere Recycling zijn de deelnemers, met op het programma Van Afval Naar Grond- meer bestaande fiscale stimuleringsrege- in hun kielzog hun achterban, verplicht stof (VANG) bevat een 28-tal concrete lingen als MIA/VAMIL inzetten en via het gezamenlijk verantwoordelijk om het actiepunten om het concurrentievermo- Landelijk Afvalbeheer Plan 3 de moge- uitvoeringsprogramma tot een succes te gen van onze economie te versterken in lijkheden onderzoeken om bij grensover- maken. Voor het borgen van de voort- combinatie met een vermindering van de schrijdend verkeer van afval onderscheid gang zal er een secretariaat worden in- belasting van het milieu en de afhanke- te maken tussen hoog- en laagwaardige gesteld dat onder meer jaarlijks hierover lijkheid van fossiele energie en schaarse recycling en daarop te sturen. Ook maakt rapporteert. Die rapportage bevat zoveel grondstoffen. het Rijk zich sterk voor het opschalen van mogelijk concrete resultaten, waaronder effectieve nascheidingsmethoden. de kwalitatieve bijdrage aan de transitie Het Convenant zal voor 31 december 2024 Omgekeerd zetten BRBS Recycling, FHG, naar een circulaire economie en de kwan- een bijdrage moeten leveren aan de hal- de NVRD en de VA zich met gerichte ac- titatieve toename van de recycling. De vering van de hoeveelheid grondstof, die ties zich eveneens in voor het welslagen eerste rapportage zal worden gepubli- in Nederland als afval de keten verlaat dan van het Convenant. BRBS Recyling doet dit ceerd in 2016 en zal inhaken op de VANG wel wordt gestort en/of verbrand. Dit te onder meer door een nieuw ketenproject monitoring in opdracht van het Ministerie voorkomen vraagt de inzet van verschil- omtrent dakafval te coördineren, kennis van Infrastructuur en Milieu.

34 BEwerken | maart 2015 Aanbod Nederlands afval voor verbranding daalt

toegepast als milieubeschermende voor- ziening op de stortlocatie. De hoeveel- heid verwerkt gft-afval is afgenomen met 2 procent tot 1,3 miljoen ton. Aan grond is in 2013 4,0 miljoen ton verwerkt. De verwerking van baggerspecie fluctueert sterk. In 2013 is 3,2 miljoen ton verwerkt. Dit alles blijkt uit de rapportage van de Werkgroep Afvalregistratie: Afvalverwer- king in Nederland, gegevens 2013.

Storten Ontdoeners van afval hebben in 2011 geanticipeerd op de aangekondigde af- schaffing van de stortbelasting op 1 ja- nuari 2012. Zij hebben te storten afval in 2011 tijdelijk opgeslagen en dit na 1 janu- ari 2012 bij stortplaatsen aangeboden. In 2013 is het stortaanbod weer afgenomen. Het ligt nog wel boven het niveau van voor de afschaffing van de stortbelasting.

Bron: persbericht RWS d.d. 17-12-2014.

In Nederland ontstaat jaarlijks ongeveer 60 miljoen ton afval. Dit wordt op ver- schillende manieren verwerkt. Ongeveer 80 procent wordt gerecycled. Het com- posteren en vergisten van gft-afval valt onder recyclen. Het grootste deel van de rest wordt verbrand in afvalverbran- dingsinstallaties, waarbij energie wordt teruggewonnen. In 2013 is in Nederland in totaal 7,5 miljoen ton afval verbrand. De verbrande hoeveelheid is met één pro- cent toegenomen ten opzichte van 2012. Van het verbrande afval is nog maar 5,9 miljoen ton uit Nederland afkomstig. Dit is 0,5 miljoen ton minder dan in 2012.

Het afval dat niet gerecycled of verbrand kan worden, wordt milieuverantwoord gestort. In 2013 is het storten afgenomen tot 2,7 miljoen ton, waarvan 2,0 miljoen ton daadwerkelijk is gestort. De rest is

Nu ook keurmerk prestatieladder

Bedrijven die een CO2-prestatieladder op- van de Raad van Accreditatie. dat bedrijven helpt bij het reduceren van stellen, kunnen dat nu ook op een gecerti- NCK is geaccrediteerd voor de ladder- CO2. Binnen de bedrijfsvoering, in projec- ficeerde manier doen. niveaus 1 tot en met 5 (klein, middelgroot ten én in de keten kan volgens NCK nog en groot bedrijf) en ook voor de branche- veel winst worden behaald met ener- Het Nederlands Certificatie Kantoor gerichte toelichting ‘Ingenieurs, architec- giebesparing, het efficiënt gebruik van (NCK) heeft daarvoor als eerste certifi- ten en adviesbureaus’. materialen en duurzame energie. cerende instelling de papieren gekregen De CO2-prestatieladder is een instrument

BEwerken | maart 2015 35 Na succesvolle pilot gaat Van Houtum door met recyclen drankenkartons

noemen? Het staat in elk geval op gespan- daadwerkelijk apart in te zamelen. Daarop nen voet met ons uitgangspunt zoveel hebben wij onze proeven en ontwikkelin- mogelijk lokale grondstoffen in ons pro- gen doorgezet. Als alles volgens plan ver- ductieproces toe te passen,” zegt Gehlen. loopt zal onze installatie nog voor het eind Met het oog op de toekomst bleek het vin- van dit jaar operationeel zijn.” den van alternatieve grondstoffen nood- Er komt jaarlijks zo’n 80.000 ton aan dran- zakelijk. Daarbij viel onder andere het oog kenkartons op de markt, waarvan naar op drankenkartons. Als één van de weinige verwachting uiteindelijk minimaal de landen in Europa worden die bij ons nog helft zal worden ingezameld. In België en nauwelijks separaat ingezameld, terwijl we Duitsland, waar drankenkartons al lan- het jaarlijks toch over een hoeveelheid van ger separaat worden ingezameld, ligt het zo’n 80.000 ton hebben. Met het huishou- inzamelingspercentage ruim boven de delijk afval wordt dit materiaal tot nu toe 70%. Een substantieel deel van de in grotendeels verbrand. Nederland ingezamelde drankenkartons Bas Gehlen hoopt Van Houtum te kunnen verwerken. Papierfabrikant Van Houtum uit Swalmen Pilot brengt sinds 2010 ’s werelds eerste – en Gehlen: “In samenwerking met de ge- Over Van Houtum enige – Cradle to Cradle – gecertificeerd meente Roermond en de stichting HEDRA Van Houtum is al 80 jaar producent van hygiënepapier op de markt. Dit kwalitatief (Hergebruik Kartonnen Drankverpakkin- hygiënepapier en innovatieve washroom- hoogwaardige toilet- en handdoekpapier, gen) zijn we op 22 februari 2014 een in- oplossingen. Het hoofdkantoor en de in jargon ook wel disposables genoemd, tentieverklaring overeengekomen om de productielocaties bevinden zich in Swal- wordt gemaakt van 100 procent gerecy- drankenkartons in de stadsdelen Swalmen men, gemeente Roermond. Met circa 200 cled papier. Directeur Bas Gehlen: “Schaar- en Roermond gescheiden in te zamelen medewerkers realiseert Van Houtum een ser wordende grondstoffen hebben ons en in onze proefopstelling te recyclen. De jaaromzet van € 65 miljoen. aangespoord naar alternatieve grondstof- hiervoor benodigde techniek vormde een Al ruim 50 jaar wordt bij de papierproduc- fen uit te zien. Daarbij hebben wij ons uitdaging, vooral omdat wij zonder toe- tie enkel gebruikgemaakt van 100% gere- oog laten vallen op drankenkartons. Een passing van chemische middelen geur en cycled papier. Van Houtum heeft de vaste daarvoor opgezette pilot bleek succesvol. voedselresten in ons proces te lijf wilden overtuiging dat wegwerpproducten alleen Inmiddels is de business-case bijna rond gaan. Met een combinatie van conventio- met gebruikte vezels mogen worden ge- en naar verwachting zal nog voor het eind nele technieken zijn wij daarin geslaagd. In produceerd. Deze visie op MVO wordt in de van dit jaar de machinerie om deze afval- het recyclingproces weten we het karton praktijk gebracht met evenredige aandacht stroom te recyclen operationeel zijn.” zo te scheiden van de plastic of aluminium voor People, Planet en Profit. binnenkant dat er zowel voor ons als voor Onder de merknaam Satino Black produ- “Wij zijn een fervent voorstander van een derden schone en waardevolle fracties res- ceert Van Houtum Cradle to Cradle Silver circulaire economie. Voor de productie van teren, die volledig zijn her te gebruiken.” gecertificeerd hygiënepapier. Dit is kwali- disposables maken we dan ook bewust tatief hoogwaardig wit en zacht toilet- en gebruik van oud papier. Vanwege de digi- Sluitende business case handdoekpapier op basis van 100% recy- talisering neemt het aanbod hiervan ook in Medio 2014 heeft staatssecretaris Wilma cled papier. Satino Black is ’s werelds eerste ons land af. En wat er is, wordt op grote Mansveld van Milieu besloten de inzame- en enige hygiënepapier dat de keurmerken schaal geëxporteerd naar China. Dan kan ling van drankenkartons onderdeel te laten FSC recycled, Europees Eco-label en Cradle je wel weer gebruik maken van oud papier uitmaken van het verpakkingsconvenant. to Cradle mag voeren. Het wordt volledig

dat vanuit Amerika wordt geïmporteerd, Gehlen: “Dit zal een belangrijke stimulans CO2-neutraal geproduceerd. maar in hoeverre is dat nog duurzaam te zijn voor gemeentes om de drankenkartons

Verwerking Satino Black

36 BEwerken | maart 2015 Vezelversterkt beton de oplossing om verzakking wegen tegen te gaan

Vermeer Infrastructuur in samenwerking de palen. Het asfalt, op sommige plaatsen met ABT bedachte oplossing met staal- tot 1,5 meter dik, blijft hierbij liggen, maar vezelversterkt beton maakt hier een einde heeft geen functie in de nieuwe wegcon- aan. structie. Om op de juiste hoogte te blij- ven, is alleen een laag van het asfaltpak- Veelal worden dergelijke problemen te lijf ket weggefreesd. Om de palen in het 1,5 gegaan door onder het wegdek platen ge- kilometer lange tracé heeft de aannemer ëxpandeerd polystyreen aan te brengen. beton gestort, dat vervolgens is afgewerkt Een echt duurzame oplossing is dit niet. met een vier centimeter dikke laag asfalt. Plaatselijke zettingsverschillen doen zich weliswaar niet langer voor, maar het stopt Niet problematisch Als gevolg van ontwatering daalt in veen- de autonome bodemdaling niet. De al- Het onder handen genomen weggedeelte gebieden de bodem met gemiddeld één ternatieve oplossing hiervoor vormde het sluit door middel van een overgangscon- centimeter per jaar. Voor de infrastructuur storten van een 33 centimeter dikke laag structie met stootplaten aan op bestaande en het grondgebruik heeft die bodemda- met staalvezels versterkt beton. Om die te weggedeelten. Aangezien die wegdelen ling grote gevolgen. In het dorpje Noor- kunnen aanbrengen zijn er circa 1.800 pa- niet op palen staan, zal het verzakken den aan de Nieuwkoopse Plassen leidt dit len met een lengte tussen 10 en 13 meter zich daar blijven voordoen. In de loop der bijvoorbeeld tot het verzakken van een door het asfalt heen tot in een vaste zand- jaren zal bij de overgangen een lichte hel- deel van de 50-kilometerweg. Voor de laag geheid. Het ontwerp van de palen is ling ontstaan. Problematisch is dat niet. wegbeheerder vormde dit alsmaar ver- een optimum van zo min mogelijk overlast Bij veel bruggen zie je een vergelijkbare der zakkende weggedeelte een periodiek en een efficiënt draagvermogen. Er is ge- overgangsconstructie. terugkerende kostenpost. Een door Dura bruik gemaakt van kleine geprefabriceer-

Het erkende stelsel gaat verder

De afgelopen tijd is er veel gediscussieerd ringen dien(d)en aangepast te worden. gaande is een scheiding aangebracht over het bestaansrecht van het - door SBK heeft de afstemming met de ver- tussen de KOMO-kwaliteitsverklaringen de overheid - erkende stelsel van kwali- schillende betrokken partijen gezocht en (a), de erkende attesten (b) en de kwali- teitsverklaringen. Het belangrijkste ar- gevonden. Door ingehuurde extra capa- teitsverklaringen met betrekking tot het gument hierbij is dat CE-markering met citeit voor de beoordeling van de vele Besluit bodemkwaliteit (c). de komst van de Verordening Bouwpro- in korte tijd via KOMO door de verschil- a- De KOMO-kwaliteitsverklaringen zijn ducten dwingende beperkingen oplegt lende partijen aangeboden dossiers zijn geheel privaatrechtelijk en zonder publie- aan het gebruik van vormen van private inmiddels de nodige certificatieregelingen ke werking. Deze zijn door KOMO buiten certificering en het gebruik van keurmer- onder het stelsel voor de markt behouden. het erkende stelsel gehouden en zijn dan ken. Waar de grenzen exact liggen blijkt KOMO heeft van haar kant eveneens alles ook niet aan SBK en haar commissies ter een complex vraagstuk. in het werk gesteld om dit voor elkaar te beoordeling voorgelegd. Een uitwerking die zowel in lijn is met de krijgen. Het doorvoeren van de benodigde b/c- De erkende attesten ten aanzien van Verordening Bouwproducten als die met aanpassingen en formuleringen vergt nu het Bouwbesluit en de kwaliteitsverkla- de doelstelling van het eerder genoemde eenmaal grote zorgvuldigheid en soms ringen met betrekking tot het Besluit erkende stelsel liet dan ook lang op zich maatwerk. bodemkwaliteit volgen echter wel het - wachten. De Rijksoverheid stelde vervol- door de overheid- erkende stelsel. gens aan de betrokken marktpartijen een Niet alles aangepast hard ultimatum voor het vinden van een Niet alle certificatieregelingen konden Tot slot is een aanzienlijk aantal bestaan- uitwerking en de implementatie van de de benodigde aanpassingen tijdig onder- de certificatieregelingen ongewijzigd van Verordening per 31 december 2014. gaan. Deze zijn nu buiten het erkende kracht gebleven omdat de Verordening stelsel geplaatst en zijn dan ook niet Bouwproducten daarop niet van invloed Nu het ultimatum verstreken is, consta- langer opgenomen in de overzichten is. teert Stichting Bouwkwaliteit dat, binnen die gepubliceerd zijn op de website van Het actuele overzicht van kwaliteitsverkla- de randvoorwaarden van de Verordening Stichting Bouwkwaliteit. Overigens is het ringen onder het erkende stelsel en Bouwproducten, de gangbare certifica- zeer wel mogelijk dat de uit de overzich- certificatieregelingen vindt u op: tiesystematiek zodanig valt aan te passen ten verwijderde regelingen op een later www.bouwkwaliteit.nl (en in veel gevallen reeds aangepast is), moment weer onder het stelsel gebracht dat het erkende stelsel haar waarde voor zullen worden. KOMO stemt dit af al naar Bron: persbericht Stichting Bouwkwaliteit d.d. 27 de bouwsector behoudt en kan blijven gelang de behoeften bij haar achterban. februari 2015. behouden. Beoordelingsrichtlijnen (BRL- en) en ook de daarop door Certificerende Nadere uitwerking Instellingen af te geven kwaliteitsverkla- Bij een nadere uitwerking van het voor-

BEwerken | maart 2015 37 Eerste omgevingsdienst werkt met PIM-protocol asbest

De omgevingsdienst Achterhoek (ODA) in de Achterhoek een gelijk speelveld voor PIM is ingesteld vanuit de gezamenlijk voert voor diverse gemeenten in de Ach- de bedrijven gecreëerd. Naast gemeenten opvatting dat voor een adequate milieu- terhoek de asbesttaken uit. Om de keten zijn het ook de certificerende instellingen handhaving het noodzakelijk is dat de van sloop tot verwerking van asbest effi- die als medetoezichthouder certificaten informatie-uitwisseling tussen de keten- ciënt èn effectief te controleren, werkt de van de asbestbedrijven kunnen intrekken. partners verbetert. PIM draagt daar aan ODA als eerste in ons land met het nieuwe bij door hulpmiddelen te ontwikkelen protocol informatie-uitwisseling milieu- ODA eerste omgevingsdienst voor onderlinge informatie-uitwisseling handhaving (PIM) asbest. ODA is de eerste omgevingsdienst in in het milieudomein en biedt ondersteu- Nederland die het PIM protocol asbest ning bij de bevordering van de onderlinge Efficiënt toezicht op asbest is dat niet heeft ondertekend. Dit vond plaats op 21 samenwerking. Doel van PIM is de ontwik- alle asbestsaneringen worden gecontro- januari 2015 door Petra van Oosterbosch, keling en implementatie van een infor- leerd, maar dat dit op basis van een zo- directeur van de ODA. Otto Hegeman was matie-uitwisselingsysteem: Inspectieview genaamde risicobenadering gebeurt. Daar namens PIM aanwezig. De verwachting Milieu (IvM), waarmee de handhavende controleren waar de grootste risico’s voor is dat het overgrote deel van de 29 om- instanties over een instrument beschikken burgers en leefomgeving zijn. De ODA gevingsdiensten in Nederland dit jaar zal om informatie elektronisch te delen via heeft al voor deze aanpak gekozen. Effec- volgen. een landelijke informatie-infrastructuur. tief is dat het overtreden van regels met Dit is een randvoorwaarde voor de ver- ernstige risico’s altijd wordt aangepakt. De PIM betering van de informatie-uitwisseling ODA doet dat namens gemeenten via de tussen bestuurlijke en strafrechtelijke bestuurlijke instrumenten (bijvoorbeeld PIM is een gezamenlijk programma van organisaties, die betrokken zijn bij de een last onder dwangsom of stilleggen Rijk, IPO (interprovinciaal overleg) en VNG handhaving van de milieuwet- en regel- van het werk). Met de uniforme aanpak is (Vereniging Nederlandse Gemeenten). geving.

Ruim 27 miljoen voor banen en opleidingen via Sectorplan voor de Afval & Reinigingsbranche

Bijna op de drempel van het nieuwe jaar • 600 BBL-trajecten op MBO1 of MBO2 versvereniging WENb en de Koninklijke maakte minister Lodewijk Asscher van niveau voor bestaande medewerkers NVRD. Door de sector zelf wordt 16,3 Sociale Zaken en Werkgelegenheid te creëren; miljoen euro geïnvesteerd in het op peil bekend dat hij 11,4 miljoen euro uit- • ruim 2.650 medewerkers aanvullende brengen van de kwalificaties van de me- trekt voor het sectorplan Afvalbeheer & algemene scholing te bieden en dewerkers en het aantrekken van nieuw Management en Beheer Openbare Ruimte • 1.000 kwetsbare werknemers in te personeel. Mede als gevolg van het over- (AMBOR). De subsidie dient er onder meer laten stromen en te scholen. heidsprogramma Van Afval Naar Grond- voor om 1.000 werknemers, die tussen de stof is de verwachting dat het gescheiden wal en het schip dreigen te vallen, in te Extra werkgelegenheid inzamelen, sorteren, bewerken en ver- laten stromen en hen en vele medewer- Het sectorplan was ingediend door het markten van afval- en materiaalstromen kers in de sector op te leiden. O&O fonds Afval- en milieubedrijven veel extra werkgelegenheid creëert. (waarin FNV ABVAKABO en CNV Publieke In de sector zijn ruim 28.000 medewerkers Zaak zijn vertegenwoordigd), werkge- dagelijks bezig met het inzamelen, behe- ren en verwerken van afval- en grond- stoffen en met het beheren en onderhou- den van de openbare ruimte. De sector vergrijst, waardoor er de komende jaren de nodige uitstroom is te verwachten. Ook sluiten kennis en vaardigheden van medewerkers vaak niet aan bij de veran- derende omstandigheden in de sector. Het doel van het sectorplan is dan ook om de instroom van gekwalificeerd per- soneel te versnellen en het niveau van de huidige werknemers te verhogen. In con- creto staat het sectorplan voor: • 200 werknemers een opleiding tot coach van kwetsbare medewerkers te laten volgen;

38 BEwerken | maart 2015 Jaarverslag 2014 Economisch tij keert Voor de recyclingindustrie was 2014 een jaar waarin de neergang van het afvalvolume min of meer tot stilstand kwam, maar met prijzen die ronduit slecht genoemd kunnen worden. Berdrijven hebben orde op zaken gesteld door in de kosten te snijden wat helaas niet overal zonder gedwongen ontslagen gepaard ging. Betrouwbare economische vergezichten om bedrijfsstrategieën op te kunnen baseren zijn natuurlijk goud waard. Helaas, ze bestaan niet. En voor een sector als die van de afval- en recyclingindustrie is dat zo mogelijk nog veel lastiger, niet in de laatste plaats vanwege de nog erg in beweging zijnde afvalstoffenwet- en regelgeving. Toch voorspelt het CPB in een brief van eind 2014 een, overigens nog steeds ‘voorzichtig’, maar blijvend herstel voor Nederland. Elke strohalm wordt aangegrepen om het positieve sentiment verder aan te wakkeren. De economische groei was in 2014 driekwart procent, in 2015 zou deze op 1½ % kunnen gaan uitkomen. Helaas loopt de recyclingsector vaak achteraan in het herstel. Een en ander had uiteraard ook zijn effect op de vereniging, die even- een afvalstoffenbelasting op de onderste 2 sporten van de Ladder van eens haar inkomsten zag teruglopen, maar dit prima heeft kunnen Lansink, te weten storten EN verbranden. Iets wat in de Nederlandse opvangen door evenzo in de kosten te snijden. Qua ledenaantal zijn er recyclinghistorie nog niet eerder is vertoond en de recyclingsector geen verschuivingen geweest hetgeen positief is in deze economisch zeker een extra stimulans zal geven. slechte tijden, en een teken van vertrouwen in de vereniging. Van Afval Naar Grondstof Als vereniging bemoeit BRBS Recycling zich niet met commercie. Maar Met het zogenaamde VANG-beleid is het ministerie van IenM in het is juist een vereniging als BRBS Recycling, die zich het economi- samenwerking met het bedrijfsleven en gemeenten voortvarend te sche lot van haar leden aantrekt. Doorlopend wordt gewerkt aan het werk gegaan. BRBS Recycling heeft het VANG-beleid, hoe kan het ook afwenden van bedreigingen voor de recyclingsector en het in beeld anders, volledig omarmd. Naast het specifiek op huishoudelijk afval brengen van de kansen en zo mogelijk creëren van nieuwe kansen. gerichte Uitvoeringsplan zijn alle andere recycling stimulerende acties samengevoegd in het Convenant “Meer en Betere Recycling”. BRBS 2014 is het jaar waarin in navolging van 2013 recycling onverminderd Recycling heeft zitting in de stuurgroep van de uitvoeringsorganisatie hoog op de politieke agenda bleef staan, de circulaire economie als van het Convenant en is ook bij de meeste projecten rechtstreeks term gemeengoed is geworden en beleidsmatig is uitgewerkt in het betrokken zodat direct invloed uitgeoefend wordt op de uitkomsten zogenaamde VANG (Van Afval Naar Grondstof) beleid, waarin het met van het VANG-beleid. name om meer en betere recycling draait. Enkele in het oog springende projecten uit het VANG-beleid. 2014 mag misschien wel als het jaar gezien worden, waarin de sector Het project Effectief sorteren is een op het lijf van sorteerbedrijven samen met de overheid voor recycling stimulerende maatregelen geschreven project, waarbij sorteren in het centrum van de belang- heeft voorbereid, besluiten zijn genomen en is warmgelopen om in stelling is komen te staan en het resultaat gericht is op meer en betere de komende jaren de vruchten hiervan te kunnen plukken. Dat schept sorteermogelijkheden, waardoor minder recyclebare afvalstromen verwachtingen! naar de stort of de verbrander verdwijnen. Het onderzoek naar de recyclebaarheid van de ‘restbak’ van Afvalstoffenbelasting milieustraten, afgedwongen middels de door BRBS Recycling Tot en met de 1e Kamer deed de afvalstoffenbelasting van zich ingebrachte motie, is in uitvoering genomen. Ook het project spreken. Terecht werd ook daar de opmerking geplaatst over de hoogwaardige recycling is in 2014 ingang gezet. Met de volatiliteit van de wetgeving met als voorbeeld het in de afgelopen definitie van hoogwaardige recycling wordt de mogelijkheid kabinetszittingsperiode invoeren, aanpassen, afschaffen en opnieuw gecreëerd om waardevolle recyclebare materiaalstromen voor de invoeren van die afvalstoffenbelasting. BRBS Recycling heeft regelma- Nederlandse (recycling-)industrie te behouden in plaats van dat tig haar zorgen geuit over deze inconsistente wijze van wetgeving, deze materiaalstromen in laagwaardige toepassingen naar het die het investeringsklimaat voor deze nog jonge recyclingindustrie buitenland weglekken. Diezelfde materialenstromen zullen wel sterk verstoort, zo niet de economische potentie ervan om zeep geïmporteerd kunnen worden, waarmee een voor de Nederlandse dreigt te helpen. Eind goed al goed. De zo gewenste € 100,- miljoen recyclingindustrie zeer aantrekkelijke situatie met zogenaamde belastinginkomsten gaan er komen voor de staatskas en is vertaald in semipermeabele grenzen kan ontstaan en Nederland zich verder

Jaarverslag 2014 kan profileren als koploper van innovatieve recyclingprocessen. Het ning (CPR) en het private certificatiesysteem zal de Stichting Beheer ministerie van IenM heeft in 2014 een permanent loket geopend waar BRL 2506 de koers gaan bepalen en sturen op hoge kwaliteit van het het recyclingbedrijfsleven met zaken kan aankloppen, die tot dan toe Nederlandse recyclinggranulaat, zoals de markt dat gewend is, om recycling gefrustreerd hebben. daarmee het vertrouwen in recyclinggranulaat verder te bestendigen. De komende jaren moet het VANG-beleid haar business-cases voor de recyclingindustrie gaan opleveren. In 2014 is reeds veel gezegd over de juiste administratieve uitvoering van de CPR. Helaas speelt zich een deel van de veranderingen af bui- In het Uitvoeringsprogramma huishoudelijk afval is de recyclingin- ten de directe invloedsfeer van de recyclingsector zelf. De Europese dustrie slechts zijdelings betrokken. Dat moet veranderen, omdat juist Bouwproductenverordening, reeds vanaf juli 2013 in werking, eist dat daar nog veel recyclingpotentieel is te realiseren, getuige het feit dat kwaliteitsverklaringen geen uitspraken meer doen over de in Euro- bij onze zuiderburen Wallonië en Vlaanderen reeds 63% respectievelijk pese geharmoniseerde normen opgenomen eisen. Veel individuele 72% van het huishoudelijk afval wordt gerecycled, terwijl Nederland bedrijven hebben hun zogenaamde Declaration of Performance blijft steken op 50%. (CE-markering en DoP) op orde, maar de noodzakelijke aanpassingen Reden te meer om nadrukkelijk de samenwerking tussen gemeenten in beoordelingsrichtlijnen dienen door de beheerders te worden en recyclingindustrie te blijven stimuleren. uitgevoerd en waar het KOMO-keurmerken betreft door de Stichting KOMO. Individuele ondernemers mogen absoluut niet de dupe wor- Relatie recyclingbedrijven en gemeentelijke overheden den van het feit dat prima op kwaliteit geleverde producten worden De interactie tussen gemeentelijke overheden en verenigingen en het afgekeurd enkel omdat administratieve zaken niet op orde zijn, waar recyclingbedrijfsleven is in 2014 verder geïntensiveerd. Vertegenwoor- zijzelf geen invloed op hebben! digers van BRBS Recycling spraken regelmatig op bijeenkomsten van gemeenten. Het geslaagde door BRBS Recycling, FHG en dit jaar ook End of Waste recyclinggranulaat NVRD georganiseerde Recyclingsymposium op 24 september 2014 2014 is net niet het jaar geworden dat recyclinggranulaat op was dit keer meer op de gemeentelijke praktijk gericht. eenduidige wijze een einde-afvalstof mag worden genoemd. Alle De slotverklaring van de vice-voorzitter van NVRD de heer Groenhuis voorbereidende werk is wel in 2014 afgerond. Recyclinggranulaat is tijdens het recyclingsymposium nodigt uit tot en blijft naast papier en glas een van de grootste successen van de verdere samenwerking. Door hem werd Nederlandse recyclingindustrie. Al jaren worden miljoenen tonnen geopperd - als de gemeenten nu massa steenachtig bouw- en sloopafval bewerkt tot een zeer gewaardeerd garanderen, zorgt de recyclingindustrie product zonder negatieve milieugevolgen of noemenswaardige dan voor goede recycling en toepas- incidenten. Het verwerven van de status product voor een dergelijke sing van deze materialen. materiaalstroom ligt dan ook voor de hand. Ondanks de veelal onbe- rispelijke kwaliteit van recyclinggranulaat, die niet in de laatste plaats Deze uitdaging werd door Van der wordt verkregen middels het in de loop der jaren zorgvuldig ontwik- Giessen, voorzitter BRBS Recycling, van kelde kwaliteitssysteem waarmee proces en product in de praktijk harte aangenomen. Ook werden in 2014 gecontroleerd wordt, is de theorie erg weerbarstig. Toch lijkt nu echt met regelmaat artikelen over recycling en leden het eind in zicht te komen en zijn er heldere criteria geformuleerd, van BRBS Recycling geplaatst in GRAM, het lijfblad voor ambtenaren die nu alleen nog formeel dienen te worden bevestigd. Samen met van de gemeentelijke afval- en milieuafdelingen. het Ministerie van IenM lijkt daarmee BRBS Recycling een unieke klus geklaard te hebben en kan de markt hiermee haar voordeel doen. MineralogischE afvalstoffen Voor de mineralogische afvalstoffen is BRBS Recycling al van ouds her Teerhoudend asfalt sterk vertegenwoordigd in de verschillende relevante nationale en BRBS Recycling had reeds rond de eeuwwisseling met de toenmalig internationale projectgroepen, commissies en netwerken. minister van Milieu Jan Pronk de overeenkomst om teer de wereld uit de helpen te beginnen Stichting Beheer BRL 2506 bij Nederland. Weglekken van het teerhou- Om nog meer zelf sturend te kunnen zijn is in 2014 een voor BRBS dend asfalt (TAG) naar het buitenland Recycling lang gekoesterde wens in vervulling gegaan met de oprich- werd als probleem blootgelegd en ting van de Stichting Beheer BRL 2506 samen met BMR. Hiermee gaat direct opgelost. de recyclingsector weer volledig zelfstandig invulling geven aan de Door het Verdrag van Bazel rond 2007 inhoud van de kwaliteit van een van haar grootste materiaalstroom, te werd de sector helaas meer dan 7 jaar weten recyclinggranulaat. Een natuurlijk moment nu juist ook vanuit teruggeworpen. Rijksbeleid is sinds 15 de Europese Bouwproductenverordening individuele recyclingbe- jaar niet veranderd, toch is de problematiek drijven nog nadrukkelijker de verantwoordelijkheid dienen te nemen rondom export van TAG sinds 2007 nog steeds voor de kwaliteit van hun producten. aanwezig. Wel is in 2014, mede met inbreng van BRBS Recycling, de CROW210 verbeterd en is de Code Milieuverantwoord Wegbeheer Begin 2015 gaat de Stichting officieel geaccepteerd worden door de met 10 jaar tot 2024 verlengd. Raad voor Accreditatie en zal zij in een niet gemakkelijke periode haar nut en noodzaak moeten gaan bewijzen. Juist in de huidige hectische Reden voor de drie thermische verwerkers van TAG (leden van BRBS tijden van ontvlechting van de eisen uit de Bouwproductenverorde- Recycling) om voor de komende 3 jaar het TAG Convenant met ver- trouwen te ondertekenen en vol in te zetten voor uit TAG opgewerkte en leden ontvangen, die mogelijkheden bieden voor leden en soms vrij toepasbare grondstoffen. ook donateurs. Eind 2014 zijn de eerste gesprekken gevoerd voor een mogelijke export expertise centrum. AVI-bodemassen Leden van BRBS Recycling spannen zich in Recycling doe je samen voor optimale verwerking van AVI-bo- Recycling vergt van alle stakeholders dat er goed met elkaar wordt demassen, waarmee geen wissel wordt samengewerkt. getrokken op de toekomst en rekening wordt gehouden met tweede levens. Circulaire economie is ‘samen doen’. Op verzoek van het ministerie van IenM Om recycling verder aan te jagen zal de cirkel rondgemaakt dienen werkte BRBS Recycling aan verbetering te worden met afnemers van gerecyclede grondstoffen. Zonder een van de Green Deal voor AVI-bodemassen. continue vraag naar gerecyclede grondstoffen van goede kwali- In samenwerking met de verbrandingssector is teit, blijft het bij een enkele pilot, mooie woorden, loze beloften en getracht de klus te klaren om AVI-bodemassen hoogwaardig op te window dressing. In het VANG-beleid wordt ook hier aandacht aan werken. Helaas zijn deze overleggen afgebroken in afwachting van besteed in de vorm van de zogenaamde ketenaanpak. Een nauwe resultaten van de initiatieven van de verbrandingssector zelf. Dit zette samenwerking tussen de recyclingindustrie en primaire producenten de initiatieven van recyclingbedrijven on-hold. Al sinds jaren verte- is dan ook de manier om tot de circulaire maatschappij te komen. genwoordigt ook de internationale vereniging van recyclingbedrijven FIR de belangen van de verwerkers van AVI-bodemassen in Brussel. In Dit betekent enerzijds producten maken die kunnen worden gerecy- 2014 is om die reden NVPG toegetreden tot de FIR, waarmee de FIR cled en anderzijds het produceren van gerecyclede grondstoffen waar ook met betrekking tot mineralogische secundaire bouwgrondstoffen de industrie behoefte aan heeft. nog meer dan voorheen een breed internationaal aanspreekpunt is. De huidige samenwerking met de recyclingsector is voor een groot Europa aantal industrieën nog erg eenzijdig. Goed beschouwd ruimt de Met de laatste ontwikkelingen rondom de Europese Bouwproducten- recyclingindustrie nu enkel nog de afvalcomponent van betreffende verordening weet de brekerwereld van bouw- en sloopafval maar al te industrieën op, maar krijgt nog maar weinig mogelijkheden om een goed hoe dichtbij Europa is. Simpel wegwuiven met ‘mañana mañana’ gekwalificeerd product terug te leveren. kan niet meer. BRBS Recycling heeft tijdig enkele posities in deze Eu- Potentiële afnemers van gerecyclede grondstoffen dienen eerst over- ropese wereld weten te bemachtigen zodat de recyclingsector beter tuigd te worden, dat heeft tijd nodig, overtuigingskracht en een klein kan worden vertegenwoordigd in deze door de primaire industrieën steuntje in de rug van de overheid. gedomineerde wereld. Hard nodig. Hiervoor is evenwel veel geduld en een lange adem nodig. De Europese variant van de samenstellings- BRBS Recycling zoekt in die zin naar partners zoals de betonindustrie proef, waarvan door BRBS Recycling verbetervoorstellen zijn gedaan voor de steenachtige fractie Meer op lokaal niveau verbindt BRBS Re- zullen onder leiding van BRBS Recycling worden aangepakt en zal cycling vraag en aanbod met elkaar en zijn ondertussen meer dan 10 over circa 5 jaar dagelijkse praktijk van brekerbedrijven gaan worden. Netwerk Betonketens opgericht, waar stakeholders elkaar eerst beter Ook de in goed overleg met Nederlandse partners gecoördineerde leren begrijpen om vervolgens daadwerkelijk tot business te komen. acties in het kader van de geharmoniseerde milieuhygiënische Dat daarbij ook daadwerkelijk vermindering van CO2-emissies worden proeven voor granulaten worden voor brekerbedrijven over 5 a 10 jaar gerealiseerd wordt nog wel eens vergeten. Naast sectoren met dagelijkse praktijk. specifieke materiaalstromen opereert BRBS Recycling op de grotere platforms en fora zoals onder meer VNO-NCW en BouwendNederland. BRBS Recycling waakt daarmee over de toekomst van recyclingbe- drijven. Ook haar deelname in de Europese Technical Working Group Dezelfde belangen Waste Treatment en Waste Incineration van de Europese Commissie is Een vereniging van recyclingbedrijven, die dagelijks in de weer zijn daar een voorbeeld van. Het in 2013 door BRBS Recycling opgerichte met afval, weet als geen ander wat er allemaal mis kan gaan. Ondanks team van experts op het gebied van Europese normering van inerte dat handhaving geen taak van de vereniging is, is het wel bijzonder secundaire bouwgrondstoffen wist zich in 2014 verder te ontwikkelen plezierig om van een toezichthoudende instantie te vernemen, dat de en functioneert als een platform voor kennisuitwisseling. bij BRBS Recycling aangesloten bedrijven geprezen worden om hun goede naleefgedrag. Ook nadat in 2014 een intensieve inspectieronde Maar niet alleen op wet-, regel en norm-technisch gebied voert BRBS op gebied van certificering en naleving Besluit Bodemkwaliteit was dat Recycling samen met de FIR haar lobby in Europa. Voor recycling- weer het geval. Naar onze mening is dit het gevolg van het zelfscho- bedrijven, die hun vleugels willen uitslaan over de grens, ofwel hun nende karakter van de vereniging. kennis en kunde in het buitenland te gelde willen maken, zorgt BRBS Ten aanzien van dit naleefgedrag heeft BRBS Recycling hetzelfde Recycling dat recyclingbedrijven de mogelijkheden krijgen aangereikt belang als toezichthoudende instanties. om hun weg hierin te leren vinden. Reden waarom BRBS Recycling Op bedrijven, waar BRBS Recycling geen band mee heeft, is de in- in het afgelopen jaar de goed bezochte bijeenkomst organiseerde vloed vanuit de vereniging uiteraard bijzonder klein. Hierbij vertrouwt samen met VLM (Vereniging van Leveranciers van Milieutechnologie), de sector op adequate handhaving van Provincie en gemeenten. waarvan leden reeds 90% business buiten Nederland hebben. Daar- Het niet conform vigerende wet- en regelgeving opereren van recy- naast werden verschillende buitenlandse missies door BRBS Recycling clingbedrijven brengt schade toe aan deze nog, het is al eens gezegd,

Jaarverslag 2014 jonge bedrijfstak en aan individuele bedrijven, die door deze oneigen- Veel wordt verwacht van het VANG-beleid, lijke concurrentie gefrustreerd worden in hun activiteiten. waarvan staatssecretaris Mansveld Helaas treft BRBS Recycling wel eens handhavingsinstanties aan die naar alle waarschijnlijkheid op 16 terugschrikken van de soms stevige ‘verdediging’ van overtreders. maart 2015 het Convenant met de Negatieve gevolgen voor ondernemingen, die het minder nauw recyclingsector bij BRBS Recycling zal nemen met de wetgeving, mogen een adequate handhaving niet gaan ondertekenen. Een bevestiging in de weg staan, ook niet als dit in ogen van de toezichthouder van de steeds dominantere plek, die “maatschappelijke negatieve gevolgen” zou kunnen hebben. Het zijn BRBS Recycling zich in de loop van namelijk de bedrijven, die zich wel aan vigerende wet- en regelge- jaren in het krachtenveld van afval- en re- ving houden, die de negatieve gevolgen ondervinden van bedrijven, cyclingbelangenorganisaties heeft verworven. die zich hier niet aan houden. Eerder zal niet adequaat ingrijpen tot maatschappelijk onaanvaardbare proporties uit kunnen groeien en In de komende jaren zal een substantieel volume aan afval van de sector ondermijnen. BRBS Recycling stelt dan ook: - recyclen doe je huishoudens en bedrijven omgebogen gaan worden van verbranden samen -, ook de toezichthouder en het recyclingbedrijfsleven. naar recycling. Dit past in het uitvoeringsplan dat VNG, NVRD en IenM samen aan het opstellen zijn. Vooruitblik 2015 BRBS Recycling zal de praktische tools ontwikkelen en aanreiken aan Op vele fronten zal ook het komende jaar vele uitdagingen kennen gemeenten en ook het financieel-economische inzicht en perspectief voor de recyclingsector. bieden om hun doelstelling van 75% recycling te realiseren. Europa blijft voor BRBS Recycling onverminderd belangrijk. Dan mag 2015 is het jaar waarin 35 jaar geleden een 15 tal brekers de toen- onze eigen Frans Timmermans de circulaire economie voor Europa op malige Branchevereniging Breken en Sorteren hebben opgericht en een laag pitje zetten, BRBS Recycling zal mede voor het Nederlandse ook het jaar dat is uitgeroepen tot het jaar van de bodem, hetgeen kabinet beijveren, als begin 2016 Nederland voor de 11de keer voorzit- voldoende aanleiding is het belang van het bestaansrecht van produ- ter van de Europese unie is, dat recycling en de circulaire economie centen van secundaire bouwgrondstoffen te onderstrepen. hoog op de politieke agenda komen te staan. En natuurlijk kan het niet anders dan dat begin 2015 recyclinggra- nulaat als voorloper voor menig andere secundaire grondstof onder Biomassa, bitumen afdichtingmateriaal ofwel dakleer, kunststoffen nauwkeurig omschreven voorwaarden collectief als product niet en glas zijn een paar stromen waarvoor BRBS Recycling zich actief zal zijnde een afvalstof wordt erkend. inspannen om deze materiaalketens meer en beter gesloten te krijgen. In navolging van de bekende ‘groene boekjes’ (Kansen benutten en Naar duurzaam grondstoffenmanagement), zal een zogenaamd Slot blauw boekje worden opgesteld over puin en recyclinggranulaat en De recyclingindustrie zet graag hoog in waar het gaat om akkoorden mogelijk andere secundaire mineralogische bouwgrondstoffen. Een en of uitvoeringsplannen, die samen met partners worden gesmeed. mooi moment vanwege de EoW status en alle Met als doel recycling en daarmee de circulaire economie in Neder- huidige administratieve onduidelijkheden land tot een succes te maken. Met betrekking tot de afvalstoffenbelas- voortkomende uit interpretatieverschil- ting zit staatssecretaris Wiebes van Financiën op de goede weg. Een len van de bouwproductenverorde- ontwikkeling waarmee in ieder geval aan de Ladder van Lansink weer ning, waarbij voor leden van BRBS meer recht wordt gedaan. Recycling één aspect overeind zal Het huidige VANG-beleid, dat sterk inzet op recycling, geeft de recy- blijven staan: recyclinggranulaat clingindustrie de energie om samen met de overheid stappen te zet- geproduceerd door serieus werkende ten, die voor Nederland economisch gezien van grote waarde zullen brekers is van onbesproken goede blijken te zijn. Recycling als ‘the missing link’ om daadwerkelijk tot de kwaliteit. circulaire economie te komen zal snel als heel natuurlijk worden ge- zien, maar nu nog enigszins tegen bepaalde gevestigde belangen en In 2015 zal pas echt duidelijk worden hoe met CPR en KOMO om stromen in gerealiseerd moeten worden. Leden van BRBS Recycling te gaan. In dit verband zal ook de Stichting Beheer BRL 2506 haar zien dit als een uitdaging en kans om nieuwe economische activiteit bestaansrecht moeten gaan bewijzen. te creëren. BEmerken Het platform van BRBS Recycling voor bedrijven en kenniscentra

Dit katern is samengesteld door:

Twee “R” Recycling Groep / DEMAREC - Demolition and Recycling

Geha Laverman / JC Bamford NV / Dehaco B.V.

M-Tech Nederland BV / MISa Advies / Saes International BV

Jager Meng- en Recyclingtechniek

BEwerken | maart 2015 45 BEmerken Duurzame grondstoffen voor uw succes Zo luidt al enkele jaren de slogan in onze advertentie. Maar waarom?

tel- als de betonwar- Dit betekend dat we altijd voldoende ma- enindustrie. teriaal kunnen produceren en op voorraad Dit doen wij door kunnen houden voor onze klanten. zoveel mogelijk het U zoekt gekwalificeerde betongranulaten betonpuin apart in 0-2, 0-4, 2-8, 4-12, 4-16, 4-32, 8-16, 8-32 of te zamelen en op 16-32? Geen probleem, wij hebben het of te slaan. Daarnaast maken het voor u. hebben wij de laat- Ook in de toekomst zullen we blijven inves- ste jaren continue teren en innoveren om altijd, met de meest geïnvesteerd in het moderne technieken, de hoogst mogelijke verbeteren en opti- kwaliteit grindvervangers te kunnen pro- maliseren van onze duceren. installaties. Daarom zijn wij in staat om Een volgend keer vertellen wij u graag met onze moderne meer over een andere innovatieve ontwik- In de uitgave van december 2014 heb ben installaties betongranulaten te produceren keling binnen ons bedrijf. wij u iets verteld over onze innovatie op die ruim voldoen aan de kwaliteit- en spe- gebied van hergebruik van puingranulaat cificatie eisen van onze klanten. als grindvervanger in asfalt. Zo zijn de meeste installaties van ons stan- Nu willen wij u wat meer vertellen over daard voorzien van een wasinstallatie en onze ontwikkeling in grindvervangers voor zijn onze zeefinstallaties voorzien van spe- de betonindustrie. cifieke zeefdekken die in staat zijn om on- Onze bedrijven produceren al vele jaren der bijna alle weersomstandigheden ook grindvervangers voor zowel de betonmor- de fijne fracties af te zeven. www.puinreycling.nl

In 2013 geïntroduceerde nieuwe Demarec sloop- en sorteergrijper DRG-25-DN bewijst zich in de praktijk bij van Vliet Contrans

Inmiddels heeft van Vliet Contrans te Wa- in de bovenkopconstructie. Dit bespaart teringen en de vestigingen die daar toe gewicht en is compacter. In combinatie behoren al weer 4 grijpers van dit type in met de grotere inhoud ligt hier ook het gebruik. De DRG-25-DN maakt samen met grote voordeel in een aanzienlijke brand- de DRG-27-DN deel uit van een in 2013 stofbesparing!! nieuw geïntroduceerde klasse grijpers. De grijpers zijn gepositioneerd tussen de DRG-22-DN en DRG-28-DN. Waar vaker de DRG-28-DN gekozen werd vanwege de grotere inhoud, kan nu ook gekozen worden voor 1 van de nieuwe grijper met een inhoud van 650 resp. 760 liter. De grij- pers hebben een opening van meer dan 2 meter en breedte afhankelijk van het type van 1.000 of 1.200 mm. Beide grijpers zijn standaard voorzien van 2 draaimotoren met (het nog steeds) unieke filtersysteem DEMAREC - Demolition and Recycling in het draaicircuit en niet te vergeten de Equipment BV robuuste aanslagen grijper open. Tevens Den Hoek 10 hebben de grijpers een gewijzigde pen- 5845 EL St. Anthonis borging. De kracht van deze grijpers zit 0485-442300 onder meer in het feit dat de CW40 op- [email protected] hanging van deze grijpers geïntegreerd zit www.hetnieuwesnelwisselen.nl

46 BEwerken | maart 2015 BEmerken

Verrassend groot in slijttechniek

we in huis hebben’ , aldus maakbaar is, want Geha Laverman ont- Theo van Schie. ‘Daarom wikkelt en bouwt in eigen werkplaats. duurde het allemaal wat Erik Bloot: ‘onze site is beslist geen web- langer om ons complete shop, want zo verkoop je geen vijftig jaar leveringsprogramma aan expertise en ervaring. Daarom geloven Google toe te vertrou- we, anno 2015, nog steeds in persoonlijk wen. Onze nieuwe web- contact met onze klanten. Ons doel is in- site www. geha-laverman. tensief samenwerken in slijtoplossingen com maakt overzichtelijk en onze site inspireert daartoe. We nodi- waar Geha Laverman alle- gen iedereen uit om eens langs te komen maal toe instaat is en zelfs op geha-laverman.com. U bent van harte ik ben verrast!’ welkom.’

Dat de samenwerking van de twee slijttechniek- bedrijven Geha en La- verman zoveel meer zou opleveren heeft niemand kunnen voorzien. Het le- ‘Toen de samenwerking van Geha en La- veringsprogramma is inmiddels zo breed verman in 2013 een feit was en er een start dat je je af zou kunnen afvragen: bestaat met de bouw van de Geha-Laverman.com het wel als Geha Laverman het niet kan website werd gemaakt hadden we eigen- leveren? En dan te bedenken dat in veel lijk nog niet voldoende zicht op alles wat gevallen het niet bestaande misschien wel

JCB 100-C1; DE EERSTE 10-TONS GRAAFMACHINE VAN JCB

JCB heeft haar eerste 10 tons midigraafma- emissienormen voldoet zonder gebruik gezet worden zodat ook sloophamers e.d. chine op de markt gebracht. De JCB 100-C1 te maken van een roetfilter en/of Adblue, op deze machine gebruikt kunnen worden. is gebaseerd op de eerder uitgebrachte JCB wordt de machine bediend middels Bosch/ Instellen van deze circuits kan via het dash- 86 C-1 echter met een motor die meer ver- Rexroth hydrauliek. Het gepatenteerde board . mogen heeft, een grotere graafuitrusting hydraulisch systeem met gereduceerde Smeerinterval op elk smeerpunt bedraagt en meer hydraulisch vermogen. retourdruk zorgen voor een verminderd 500 uren waardoor de machine alleen tij- Uitgevoerd met een 74 pk sterke JCB Die- brandstofverbruik en maken zo deze ma- dens onderhoudsbeurten gesmeerd dient sel by Kohler motor, die aan de Tier 4 Final chine de meest productieve in zijn klasse. te worden. De machine beschikt over 2 graafmodi, ECO en HEAVY, waardoor de machinist te allen tijde op de voor hem meest economische manier kan werken. De JCB 100-C1 is standaard voorzien van 2 dubbelwer- kende hulpcircuits aan het uiteinde van de giek zodat JC Bamford NV moeiteloos bijvoorbeeld Zandweistraat 16 een sloopsorteergrijper kan 4181 CG WAARDENBURG worden aangesloten. Mid- Tel. +31 418 654 654 dels knopdruk kan één van [email protected] de circuits op enkelwerkend www.jcb.nl

BEwerken | maart 2015 47 BEmerken Huren? Ook dan bent u bij Dehaco aan het juiste adres! Dehaco heeft in haar 30 jarige bestaan Verhuur De voordelen van huren bij Dehaco: een toonaangevende positie ingenomen Professioneel gereedschap betekent vaak • Machines in topconditie in de Europese sloopbranche. Met ons een flinke investering. Daarom bieden wij • Up-to-date vloot complete productenpakket zijn wij dé to- u voor vrijwel al onze producten ook de • Direct inzetbaar taalleverancier voor de sloop-, recycling- mogelijkheid om te huren. Dit kan ook • Volledig onderhouden en getest en asbestsaneringsbranche in de Benelux. heel handig zijn voor werkzaamheden die Dehaco is niet alleen toonaangevend op u niet regelmatig uitvoert. Zo beschikt u het gebied van alle denkbare benodigd- altijd over machines in topconditie, wan- heden voor deze markten, ook een grote neer het u uitkomt en compleet met de verhuurvloot en een modern keuringscen- vereiste certificaten. trum voor uitrustingsstukken en asbestge- reedschappen dragen bij aan de unieke

marktpositie van Dehaco.

Dehaco B.V. Kruisbaak 25 2165 AJ Lisserbroek T: +31-(0)252-417950 M: [email protected] W: www.dehaco.nl

Gevolgen inwerkingtreding Programma Aanpak Stikstof

Naar verwachting treedt op medio 2015 raadzaam om nu, voordat de PAS in wer- Indien u niet beschikt over een Nbw- het Programma Aanpak Stikstof (http:// king treedt, te overwegen of een eventu- vergunning, adviseert M-tech Nederland pas.natura2000.nl/) in werking met be- eel benodigde Nbw-vergunning verkre- om de naburige stikstofgevoelige Natu- trekking tot stikstofdepositie. In onder- gen kan worden om de continuïteit van ra2000-gebieden in kaart te brengen, de staand figuur zijn de stikstofgevoelige uw bedrijf te waarborgen. stikstofdepositie te toetsen aan normen Natura2000-gebieden weergegeven. en nagaan of alsnog op basis van oud Tijdens de door de overheid georganiseer- recht een Nbw-vergunning moet worden Indien uw bedrijf niet beschikt over een de informatieavonden kwam naar voren aangevraagd. Natuurbeschermingswet(=Nbw)-vergun- dat de volgende onzekerheden en beper- ning, dan kan de inwerkingtreding van de kingen bestaan: PAS behoorlijk nadelige gevolgen hebben voor uw bedrijfsvoering bij toekomstige • Beperkt beschikbare stikstofdepositie- vergunningenprocedures. Het is daarom ruimte wordt verdeeld tussen overheid en bedrijfsleven • Bedrijven met Nbw-vergunning gaan voor bedrijven zonder Nbw-vergunning • Wie het eerst komt die het eerst krijgt en op = op • Salderen met oude vergunde rechten M-Tech Nederland BV of extern kan niet meer, enkel salderen Produktieweg 1G met maatregelen binnen de inrichting is 6045 JC Roermond nog mogelijk T: +31-(0)475-420191 • Oude aanvragen worden afgehandeld F: +31-(0)475-568855 op basis van oud recht W: www.m-tech-nederland.nl

48 BEwerken | maart 2015 BEmerken

Omgevingsvergunning voor recyclingbedrijven steeds complexer is afgerond en daarmee keert moeten doen. Bij een te hoge depositie de rust in vergunningverlening moeten maatregelen worden getroffen. & handhaving (hopelijk) terug. Vanwege de omgevingsvergun- Kortom, ondanks de goede voornemens ning zijn traditionele ‘milieuthe- van deregulering en lastenverlichting sta- ma’s’ geïntegreerd met ‘ruimte- pelen de verplichtingen zich nog steeds op. lijke ordening en bouwen’. Dat klinkt logisch, maar het maakt MiSa advies is gespecialiseerd in de advi- de praktijk complexer. sering van recyclingbedrijven. Met een en- thousiast team van ruim 10 personen zijn wij in staat om een breed pallet aan gespe- De informatiebehoefte neemt cialiseerde adviesdiensten te leveren. Voor toe. Voorbeeld: voor veel re- veel recyclingbedrijven zijn wij de vaste ad- cyclingactiviteiten geldt een viseur voor omgevingsvergunningen. m.e.r.-beoordelingplicht. Vooraf moet worden nagegaan of een Voor recyclingbedrijven is een passende MilieuEffectRapport noodzakelijk is. Dat is omgevingsvergunning een ‘eerste levens- vaak niet het geval, maar hiernaar moet behoefte’. De achterliggende jaren is het wel onderzoek worden gedaan (Aanmel- omgevingsrecht ongekend gewijzigd. Het dingsnotitie). is voor bedrijf, adviseur en overheidsor- ganisatie telkens weer een uitdaging om Een ander thema is stikstofdepositie. Een deze ontwikkelingen bij te houden. recyclingbedrijf in de omgeving van een De introductie van Omgevingsdiensten natuurgebied zal hiernaar onderzoek

SAES International officieel distributeur Atlas Copco “Hydraulic Attachments”

SAES International BV is met ingang van bouwdelen, alsook de levering van Atlas 1 maart jl. officieel distributeur van Atlas Copco onderdelen en het onderhoud Copco hydraulische aanbouwdelen voor (desgewenst op klantlocatie) aan Atlas de Nederlandse markt geworden. Copco aanbouwdelen gaan verzorgen. Daarnaast zal SAES International de be- Atlas Copco staande eigen voorraden uitbreiden met Het Duitse Atlas Copco geniet als gere- Atlas Copco onderdelen en zal zij Atlas nommeerd producent sinds jaar en dag Copco aanbouwdelen in de verhuurvloot een hoog aanzien in de markt. Atlas opnemen. Copco produceert onder meer een scala aan kwalitatief hoogwaardige sloopge- Service FRD/Furukawa reedschappen, waaronder inbegrepen: SAES International heeft meer dan 30 hydraulische sloophamers, (combi)scha- jaren ervaring met het produceren, on- ren, betonvergruizers en sorteergrij- derhouden en herstellen van sloopge- pers. Het Atlas Copco programma sluit reedschappen, tot voor kort als exclusief hiermee naadloos aan op het bestaande distributeur van FRD/Furukawa. Voor programma van SAES International, een haar bestaande klanten blijft SAES Inter- totaalprogramma waarin kwaliteit, eco- national het onderhoud aan FRD/Furuka- SAES International BV nomische duurzaamheid en service de wa sloopgereedschappen uitvoeren. Van- Lozerweg 10 - 14 boventoon voeren. zelfsprekend wordt ook nu uitsluitend 6006 SR WEERT met originele onderdelen gewerkt en Tel. 0495 - 561929 SAES International zal vanaf heden de le- werkzaamheden worden tegen dezelfde Fax 0495 - 561896 vering van voornoemde Atlas Copco aan- condities als voorheen verricht. Email: [email protected] Internet: www.saes.nl

BEwerken | maart 2015 49 BEmerken

JAGER Meng- en Recyclingtechniek: De compacte krachtpatser RM100 GO van RUBBLE MASTER en de INTREGRA overkorrelwindshifter

Met de compacte RM100 GO breker be- overkorrelretourband kan op 1 transport blaast de belangrijkste lichte delen, zoals wijst RUBBLE MASTER dat een breker niet vervoerd worden zonder de zeef te de- o.a. hout, plastics en organische vervui- per definitie zwaar, groot, moeilijk trans- monteren. Door de inzet van compacte ling uit de overkorrel van het materiaal. porteerbaar en complex te bedienen hoeft brekers kunnen veel onnodige transpor- Bij steeds strengere veiligheidseisen is het te zijn. De RUBBLE MASTER RM100 GO ten, bijkomende overlast en kosten uit- toekomstig steeds vaker vereist om een al- breekt tot 250 ton per uur, weegt 29 ton gespaard worden wat ten goede van het ternatief voor de handpikker in te zetten. en kan uitgevoerd worden met een MS100 milieu komt. De overkorrelwindshifter is nauwkeuriger, GO schudzeef (2,8 x 1,3m) en een RFB100 Intregra presenteert een windshifter op heeft een terugverdientijd van een jaar en GO overkorrelretourband. Hiermee komt de overkorrelretourband van de (mobie- is universeel op te bouwen op elke (mo- het totaalgewicht van de combinatie op le) breker als veilig alternatief voor een biele) breker! 33,2 ton. De RM100 GO inclusief zeef en handpikker aan de band. De windshifter

Jager Meng- en Recyclingtechniek Nobelstraat 40a 3846 CG Harderwijk The Netherlands Voor meer informatie: www.jager-mrt.nl

x x BEmerken

De voorgaande pagina’s hebben u het bewijs geleverd: DIT is uw podium!

BRBS Recycling biedt bedrijven en kenniscentra dit platform om kennis en ervaring te delen met de branche. Wat betekent dit concreet voor u: - Push actief uw bericht/product nieuws, uw noviteit, uw (afgeronde/lopende/interessante) project de markt in. - Juist in deze branche wordt uw extra uitleg gewaardeerd door uw doelgroep.

Voor meer informatie neem contact op met Daan Mooijman, [email protected] of bel met +31 (0)70 323 40 70.

50 BEwerken | april 2015 Kalender vakbeurzen symposia • Congres Afval & Recycling • Recyclingsymposium 2015 • Industrie Het Recyclingsymposium 2015 vindt Op 2 juni 2015 vindt de 5e editie van plaats op 4 november 2015 en wordt congressen het jaarcongres Afval & Recycling gehouden in de Evenementenhal te Industrie plaats in Amsterdam. Gorinchem. Voor meer informatie: Voor meer informatie: www.brbs.nl www.managementproducties.com/ events/afval-en-recycling-industry • Batimat 2015 Van 2 tot en met 6 november 2015 • Solids Rotterdam 2015 zal in het expositiecomplex Paris Nord Solids Rotterdam 2015, de vakbeurs Villepinte het grootste mondiale voor be- en verwerking, opslag en vakevenement voor de bouw en transport van vaste en droge stoffen, architectuur worden gehouden. vindt in Ahoy plaats op 30 september Voor meer informatie: en 1 oktober 2015. www.batimat.com Voor meer informatie: www.easyfairs.com • Bauma 2016 De 31ste internationale vakbeurs voor • Sardinia 2015 onder meer bouwmachines vindt plaats Dit internationale symposium van 11 tot en met 17 april 2016 in de • Asbestos 2015 over afvalbeheer met een sterk Beurs te München. Op 15 en 16 april 2015 staat Ahoy wetenschappelijk karakter vindt van Voor meer informatie: www.bauma.de Rotterdam helemaal in het teken van 5 tot en met 9 oktober 2015 plaats asbest. Van inventarisatie en onderzoek in S. Margherita di Pula (Cagliari) op • Ifat 2016 tot en met sanering en opslag: alle Sardinië (It). De tweejaarlijkse internationale disciplines zijn hier aanwezig. Voor meer informatie: vakbeurs voor afvalbeheer en Voor meer informatie: www.sardiniasymposium.it waterbehandeling wordt van 30 mei www.asbestos2015.com tot en met 6 juni 2016 gehouden in de • Recycling 2015 Messe te München. • PLAST 2015 De zesde editie van deze branchebrede Voor meer informatie: [email protected] Van 5 tot en met 9 mei 2015 wordt vakbeurs voor de recyclingsector zal van in Milaan de internationale beurs 3 tot en met 5 november 2015 worden PLAST 2015 gehouden. Deze vakbeurs gehouden in de Evenementenhal te is gericht op fabrikanten van plastic Gorinchem. en rubber producten. Voor meer Voor meer informatie: www. informatie: www.plastonline.nl evenementenhalgorinchem.nl

Redactieraad Eindredactie en Druk Colofon P. Broere beheer adressenbestand Kaasjager Makers van Communicatie N. Donkers BRBS Recycling Rozemarijnsteeg 1 R. Algra Van Heemstraweg West 2b 5301 BX Zaltbommel M. de Vries 5301 PA Zaltbommel Postbus 9 Tel. (0418) - 68 48 78 5300 AA Zaltbommel Redactie Fax (0418) - 51 54 53 CEV-Producties E-mail [email protected] Morelstraat 50, 3235 EL Rockanje Website www.brbs.nl Tel. (0181) - 40 44 46 E-mail [email protected] Advertenties Mooijman Marketing & Sales Uitgave Vormgeving t.a.v. dhr. D. Mooijman BEwerken (ISSN-nummer 1566- BEwerken is een kwartaaluitgave van FrenkDesign - Mirelle Vegers J. Röntgenstraat 17, 9181) wordt met uit plantaardige BRBS Recycling en wordt toegezonden aan bedrijvencentrum De Kraanvogel 2551 KS Den Haag grondstoffen gemaakte inkt gedrukt de leden van BRBS Recycling, gemeenten, Zomertaling 131-5 Tel. (070) - 323 40 70 op hv wit halfmat MC (FSC) papier provincies, diverse ministeries, Rijkswater­ 6601 DW Wijchen Fax (070) - 323 71 96 en ingesealed in een biologisch staat, diverse branche-organisaties op het Tel. 06 - 38 79 65 23 afbreekbaar folie. Deze combinatie gebied van afvalbe- en verwerking, afval- E-mail [email protected] De redactie is niet verantwoordelijk staat garant voor een duurzaam transport, slopen en grondstoffenwinning. Website www.frenkdesign.nl voor de advertenties in dit blad. grondstoffenmanagement. BEwerken | maart 2015 1 Locaties leden brbs Recycling

47

12 23 49 10 49 17 51 17

47 17 54 54 7 breken 35 17

1 sorteren 49 43 9 9 54 29 breken en sorteren 48 51

35 7 18 43 62 12 22 38 48 47 7 26 32 62 10 44 7 24 62 22 63 49 16 43 54 62 39 52 17 39 17 17 46 49 20 49 55 1 17 19 33 64 54 39 17 28 40 56 13 41 65 47 18 39 58 15 59 17 57 56 30 34 18 17 53 54 50 50 39 60 7 26 17 16 53 54 14 61 25 33 34 36 14 2 53 11 21 29 53 12 6 36 11 66 54 1 31 45 54 8 45 5 54 14 4 14 4

37

47 18 1 1 3 Donateurs BRBS Recycling 4

Bedrijfsnaam Adresgegevens Postcode Plaats Telefoonnummer Website Craco Nederland Groenoord 424 2401 AP Alphen a/d Rijn 1 1 0172 - 42 30 50 www.craco.nl Dehaco B.V. Kruisbaak 25 2165 AJ Lisserbroek 0252 - 41 79 50 www.dehaco.nl Demarec Den Hoek 10 5848 EL St. Anthonis 10 0458 - 44 23 00 www.demarec.nl Duim Techniek Gildetrom 12 3905 TC Veenendaal 0318 - 52 96 38 www.duimtechniek.nl Geha Laverman Distributieweg 31 2404 CM Alphen a/d Rijn 0172 - 47 51 53 www.laverman.com IFE Bulk Benelux Groot Overeem 7 3927 GH Renswoude 0318 - 74 57 40 www.ife-bulk.nl Jager Meng- en Recyclingtechniek Nobelstraat 40a 3846 CG Harderwijk 0341 - 42 45 33 www.jager-mrt.nl Keestrack NV Taunusweg 2 B-3740 Bilzen (België) 0032 - 8951 5851 www.keestrack.com Kuiken N.V. Dukaat 1 8305 BC Emmeloord 0527 - 63 65 00 www.kuiken.nl Milon bv Huygensweg 24 5482 TG Schijndel 073 - 547 72 53 www.milon.nl C. van der Pols & Zn. B.V. Stationsweg 36 3214 VK Zuidland 0181 - 45 88 45 www.pols.nl Saes International B.V. Lozerweg 10-14 6006 SR Weert 0495 - 56 19 29 www.saes.nl M-Tech Nederland BV Produktieweg 1G 6045 JC Roermond 0475 - 42 01 91 www.m-tech-nederland.nl Van der Spek Vianen BV De Limiet 14 4131 NR Vianen 0347 - 36 26 66 www.vanderspek.nl Van Iersel Luchtman Advocaten Meerendonkweg 21 5216 TZ ‘s-Hertogenbosch 088 - 908 08 00 www.vil.nl Verhoeven Grondverzetmachines B.V. Den Engelsman 2 6026 RB Maarheeze 0495 - 59 66 66 www.verhoevenbv.nl Wirtgen Nederland B.V. Velsenstraat 1 4251 LJ Werkendam 0183 - 44 92 37 www.wirtgen.nl Ledenlijst

1 Attero BV 17 Dusseldorp Infra, Sloop 34 Putman Recycling B.V. 50 Van Dalen B.V. Postbus 184, 7390 AD Twello en Milieutechniek B.V. Postbus 27, 6930 AA Wester- Veilingweg 8, 6851 EG Huissen 055 - 3018300 Postbus 31, 7130 AA voort, t. 026 - 311 21 51 t. 026 - 326 62 00 Locaties: Lichtenvoorde Locatie: Locatie: Landgraaf, t. 088 - 55 02 575 t. 0544 - 39 55 55 Wijchen, t. 024 - 641 10 27 Looveer, t. 026 - 370 81 64 Montfort, t. 088 -55 02 650 Locaties: Tilburg, t. 088 - 55 02 200 Borne, t. 074 - 265 33 55 35 Recycling Den Helder 51 Van der Bel Recycling bv Venlo, t. 088 - 55 02 401 Deventer, t. 0544 - 39 55 55 Postbus 10 Agriport 231 Wijster, t. 088 - 55 01 000 Doetinchem, t. 0314 - 34 83 09 1730 AA Winkel 1775 TA Middenmeer Ermelo, t. 0341 - 56 57 55 t. 0224 - 54 18 44 t. 0229 - 58 13 27 2 AVG Recycling Heijen B.V. Leeuwarden, t. 0900 - 0955 Locatie: Postbus 160, 6590 AD Gennep Midwolde, t. 0594 - 58 72 50 Den Helder, t. 0223 - 63 75 84 52 Van der Heiden Milieu t. 0485 - 55 12 60 Nijmegen, t. 024 - 37 25 255 Baardmeesweg 36, 3899 XS Nijkerk, t. 033 - 24 59 904 36 Recycling Dongen B.V. Zeewolde 3 Baars Recycling B.V. Oudehaske, t. 0594 - 58 72 50 De Slof 36, 5107 RJ Dongen t. 036 - 521 82 00 Havenweg 30A, 6101 AB Echt (L) Veendam, t. 0598 - 63 55 94 t. 0162 - 37 25 54 t. 0475 - 48 11 03 Zutphen, t. 0544 - 395555 Locatie:  53 Van Gansewinkel Minerals Recycling Waalwijk, Postbus 2230, 5600 CE Eindhoven 4 Baetsen Recycling B.V. 18 Grondbank Nederland t. 0416 - 33 30 64 t. 040 - 751 46 92 Locht 100, 5504 RP Veldhoven Postbus 19172, 3501 DD Utrecht Locaties: t. 040 - 205 44 40 t. 030 - 29 66 485 37 Reiling Sterksel B.V. Maasvlakte, t. 081 - 36 30 99 Locaties: Locaties: Postbus 2640 Moerdijk t. 0168 - 32 72 20 Echt (L), t. 0475 - 350 990 Hoorn, t. 030 - 296 64 85 6026 ZG Maarheeze Veendam t. 0598 - 69 00 22 Son, t. 040 - 205 44 40 Rozendaal, t. 030 - 296 64 85 t. 040 - 226 15 54 Zevenaar t. 0316 - 34 20 40 Weert, t. 030 - 296 64 85 5 BBZ Recycling 38 R.M.B. BV 54 Van Gansewinkel Nederland v. Konijnenburgweg 56 19 H.H. van Egmond B.V. Van Roijensweg 15, Postbus 8785, 5605 LT Eindhoven 4612 PL Bergen op Zoom Postbus 89, 2230 AB Rijnsburg 7691 BP Bergentheim t. 040 - 751 40 00 t. 0164 - 26 05 60 t. 071 - 402 42 41 t. 0523 - 23 80 17 Locaties: Amsterdam, t. 088 - 700 30 00 6 Beekmans Recycling B.V. 20 Feep v/d Heiden Puinrecycling B.V. 39 Rouwmaat Groep Hoogeveen, t. 040 - 571 40 00 Hurkske 28, 5469 PJ Erp Postbus 122, 1260 AC, Blaricum Postbus 74, 7140 AB Groenlo Rotterdam, t. 040 - 571 40 00 t. 0413 - 21 23 22 t. 035 - 525 74 53 t. 0544 - 47 40 40 Rucphen, t. 040 - 571 40 00 Locaties: Utrecht, t. 088 - 700 30 00 7 Bentum Recycling Centrale B.V. 21 Gebr. Van der Brand Dinxperlo, t. 0544 - 474040 Vlaardingen, t. 040 - 571400 Vondelingenplaat 17 en Van Oort B.V. Groenlo, t. 0544 - 474040 Locaties: 3197 KL Vondelingenplaat Koperslagerstraat 17, 5405 BS Hengelo, t. 074 - 2420541 Acht, 040 - 75 40 00 t. 010 - 472 40 80 Uden, t. 0413 - 27 30 33 Losser, t. 074 - 2420541 Drachten, t. 0512 - 85 85 85 Locaties: Zutphen, t. 0544 - 474040 Heerle, t. 0165 - 30 53 05 Recycling Kombinatie REKO 22 Hoogeboom Raalte Stadskanaal, t. 040 - 571400 B.V., Vondelingenplaat Rt., Stobbenbroekerweg 16 40 Shanks Nederland B.V. t. 010 - 472 40 80 8101 NT Raalte Postbus 28008, 3828 ZG 55  Van Loenen Milieu Recycling Maatschappij t. 0572 - 35 22 50 Hoogland, t. 033 - 205 02 00 1e Loswal 9, 1216 BA Hilversum Steenkorrel Amsterdam, Locatie:  t. 035 - 624 77 37 t. 020 - 611 82 95 Zwolle RMZ, Rijnlandstraat 41 Smink Groep BRC Heereveen, 3-5, t. 0572 - 352 250 Lindeboomseweg 15, 3825 AL 56 Van Nieuwpoort t. 0513 - 61 51 27 Amersfoort Bouwgrondstoffen B.V. HAL Heerhugowaard, 23  ICOPAL t. 033 - 455 82 82 Postbus 120, 2800 AC Gouda t. 072 - 571 25 00 Postbus 2301, 9704 CH Locatie: De Zaanse Puin Recycling Groningen, t. 050 - 551 63 33. 42 Smink Recycling Centrum Bonder Recycling en Overslag Zaandam, t. 075 - 684 71 50 Amersfoortsestraat 7 BV, Utrecht t. 0182 - 59 74 44 24  ICOVA 3769 BR Soesterberg 8 BituRec BV Kajuitweg 1, 1041 AP t. 0346 - 35 22 86 57  Van Vliet Den Haag Veldstraat 22, 5815 CX Merselo Amsterdam, t. 020 - 447 66 66 Zonweg 13, 2516 AK t. 0478 - 54 65 27 43 Sortiva B.V. ‘s Gravenhage 25 Julianahaven Vof Overslag en Postbus 72, 1800 AB Alkmaar t. 070 - 382 51 38 9 Bork Recycling BV handelsbedrijf t. 088 - 472 16 00 Zwartschaap 46 Postbus 8198 Locaties: 58 Van Vliet Contrans 7934 PC Stuifzand 3301 CD Dordrecht Alkmaar, t. 088 - 4721600 Wateringseveld 1 t. 0528 - 33 12 25 t. 078 - 617 95 96 Haarlem, t. 088 - 4721600 2291 HE Wateringen Locatie: Middenmeer, t. 088 - 4721600 t. 0174 - 29 78 88 Steenwijk, t. 0521 - 52 49 26 26  KLOK Containers BV Molenvliet 4 44  Stoel Groep B.V. 59  Van Vliet Groep 10 Bottelier Sloophandel B.V. 3076 CK Rotterdam Vijfhuizerdijk 240 Grote Wade 45 Postbus 9545, 2003 LM Haarlem t. 010 - 492 92 92 2141 BL Vijfhuizen 3439 NZ Nieuwegein t. 023 - 531 94 43 t. 023 - 536 46 46 t. 030 - 285 52 00 27  Kunststof Recycling 11 Brabant BreCom B.V. Van Werven B.V. 45 Sturm en Dekker B.V. 60  Van Vliet Hoek van Holland Nieuwkuikseweg 2 Biddingringweg 23 Kleverkerkseweg 24 Nieuwe Oranjekanaal 45 5268 LE Helvoirt 8256 PB Biddinghuizen 4338 PM Middelburg 3151 CL Hoek van Holland t. 0411 - 64 19 97 t. 0321 - 33 05 73 t. 0118 - 59 27 20 t. 0174 - 51 65 01 Locatie: Locatie: Udenhout, t. 0411 - 64 19 97 28 Langezaal Afvalverwerking B.V. Goes, t. 0113 - 21 68 04 61  Van Vliet Rotterdam Postbus 198 Keenstraat 18 12 CB Caron Recycling B.V. 7480 AD Haaksbergen 46 Ten Brinke Recycling B.V. 3044 CD Rotterdam Postbus 408 t. 053 - 573 58 00 Postbus 277, 7460 AG Rijssen t. 010 - 246 73 36 4900 AK Oosterhout t. 0548 - 53 86 85 t. 085 - 111 68 00 29  Maltha Nederland 62 Van Werven Recycling B.V. Locaties: Glasweg 7-9 47 Theo Pouw Groep Zuiderzeestraatweg 74, 8096 CB Farmsum, t. 085 - 111 68 00 4794 TB Heijningen Postbus 40329, 3504 AC Utrecht Oldenbroek Lelystad, t. 085 - 111 68 00 t. 0167 - 529 529 t. 030 - 242 52 62 t. 0525 - 63 14 41 Locaties: Locaties: Locaties:  13  Containerbedrijf Dorrestein B.V. Heijningen, t. 0167 - 529 529 Akkrum, t. 0566 - 65 03 32 Balkbrug, t. 0523 - 65 64 64 Fornheselaan 180 Emmen, t. 0167 - 529 529 Eemshaven, t. 0596 - 54 89 00 Harderwijk, t. 0341 - 74 38 43 3734 GE Den Dolder Lelystad, t. 0320 - 23 69 66 Hattemerbroek, t. 030 - 225 05 44 30  Milieu Express Pijnacker Mobiele puinrecycling, t. 038 - 376 14 49 Bedrijfsnaam Adresgegevens Postcode Plaats Telefoonnummer Website Ambachtsweg 56 t 030 - 242 52 62 Oldebroek, t. 0525 - 63 33 23 14  Coolrec Nederland 2641 KT Pijnacker Utrecht, t 030 -242 52 62 Craco Nederland Groenoord 424 2401 AP Alphen a/d Rijn 0172 - 42 30 50 www.craco.nl Postbus 7090 t. 015 - 369 45 78 Weert, t. 0495 - 58 33 30 63 Vijfhoek Dehaco B.V. Kruisbaak 25 2165 AJ Lisserbroek 0252 - 41 79 50 www.dehaco.nl 5605 JB Eindhoven Pontonweg 10 Demarec Den Hoek 10 5848 EL St. Anthonis 0458 - 44 23 00 www.demarec.nl t. 040 - 851 73 00 31  Milieuservice Brabant B.V. 48  Tol Milieu 1332 CA Almere Duim Techniek Gildetrom 12 3905 TC Veenendaal 0318 - 52 96 38 www.duimtechniek.nl Locaties: Postbus 143, 5280 AC Boxtel Contact 1-3, 1446 WB Purmerend t. 036 - 532 64 33 Geha Laverman Distributieweg 31 2404 CM Alphen a/d Rijn 0172 - 47 51 53 www.laverman.com Dortdrecht, t. 040 - 851 73 00 t. 0411 - 65 00 00 t. 0299 - 64 66 02 IFE Bulk Benelux Groot Overeem 7 3927 GH Renswoude 0318 - 74 57 40 www.ife-bulk.nl Geldrop, t. 040 - 851 73 00 Locatie: 64 Vink Aannemingsmaatschappij b.v. Jager Meng- en Recyclingtechniek Nobelstraat 40a 3846 CG Harderwijk 0341 - 42 45 33 www.jager-mrt.nl Waalwijk, t. 040 - 851 73 00 32 PARO Amsterdam bv Burgerbrug, t. 0226 - 381600 Postbus 99, 3770 AB Barneveld Keestrack NV Taunusweg 2 B-3740 Bilzen (België) 0032 - 8951 5851 www.keestrack.com Sicilieweg 38, 1045 AS t. 0342 - 40 64 06 Kuiken N.V. Dukaat 1 8305 BC Emmeloord 0527 - 63 65 00 www.kuiken.nl 15  De Milieu Express Amsterdam, t. 020 - 334 43 22 49 Twee ‘R’ Recycling Groep B.V. Milon bv Huygensweg 24 5482 TG Schijndel 073 - 547 72 53 www.milon.nl Radonstraat 231 Welbergweg 71, 7556 PE Hengelo 65  Vliko Achthovenerweg 17B C. van der Pols & Zn. B.V. Stationsweg 36 3214 VK Zuidland 0181 - 45 88 45 www.pols.nl 2718 SV Zoetermeer 33 Puinrecycling Oss B.V. t. 074 - 255 80 10 t. 079 - 363 30 30 Friezenweg 18, 5349 AW Oss Locaties: 2351 AX Leiderdorp Saes International B.V. Lozerweg 10-14 6006 SR Weert 0495 - 56 19 29 www.saes.nl t. 0412 - 62 31 09 Almelo, t. 0546 - 58 15 55 t. 071 - 58 92 900 M-Tech Nederland BV Produktieweg 1G 6045 JC Roermond 0475 - 42 01 91 www.m-tech-nederland.nl 16 Dura Vermeer Reststoffen BV Emmen, t. 0591 - 63 00 33 Van der Spek Vianen BV De Limiet 14 4131 NR Vianen 0347 - 36 26 66 www.vanderspek.nl Postbus 149, 2100 AC Heemstede Groningen, t. 050 - 318 28 18 66 Wolfs Aannemingsbedrijf B.V. Van Iersel Luchtman Advocaten Meerendonkweg 21 5216 TZ ‘s-Hertogenbosch 088 - 908 08 00 www.vil.nl t. 023 - 752 9000 Hengelo, t. 074 - 243 26 57 Sprendlingenstraat 29 Verhoeven Grondverzetmachines B.V. Den Engelsman 2 6026 RB Maarheeze 0495 - 59 66 66 www.verhoevenbv.nl Locaties: Mobiele Puinrecycling, 5061 KM Oisterwijk Wirtgen Nederland B.V. Velsenstraat 1 4251 LJ Werkendam 0183 - 44 92 37 www.wirtgen.nl Vijfhuizen, t. 023 - 533 23 19 t. 074 - 255 80 10 t. 013 - 528 22 58 Nijmegen, t. 024 - 373 85 95 Veendam, t. 0598 - 626439 VERKLEININGS TECHNIEK

AANBOUW NIEUWBOUW DELEN REPARATIE VOOR REVISIE GRONDVERZET

MALEN ZEEFTECHNIEK MENGEN MIXEN

MAGOTTEAUX SHAPING A WORLD OF PE RF ORMANCE

4 BEwerken | maart 2015