DOCSLIB.ORG

Powstanie I Działalność Ewangelickiego Macierzystego Domu I Szpitala Diakonis W Gdańsku W Latach 1857-1945

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Powstanie I Działalność Ewangelickiego Macierzystego Domu I Szpitala Diakonis W Gdańsku W Latach 1857-1945 ARCHIWUM HISTORII I FILOZOFII MEDYCYNY 2019, 82, 9–26 MICHAŁ T. W. VON GRABOWSKI Powstanie i działalność ewangelickiego Macierzystego Domu i Szpitala Diakonis w Gdańsku w latach 1857-1945 Founding and activity of the evangelical Diakon’ s Maternal House and Hospital in Gdańsk (Danzig) in the years 1857-1945 * Em. ordyn. (ltd. OA) Klinika Ortopedii, Edith-Stein-Fachklinik, Bad Bergzabern, Niemcy * Em. Sen. phys., Orthopaedic Clinic, Edith-Stein-Fachklinik, Bad Bergzabern, Germany Słowa kluczowe: Key words: Historia gdańskiej medycyny, historia gdańskich szpi- History of medicine in Gdańsk (Danzig), hospitals hi- tali, ewangelicki Macierzysty Dom i Szpital Diakonis story of Gdańsk, the evangelical Diakon’ s Maternal Ho- w Gdańsku use and Hospital in Gdańsk Streszczenie Summary W pracy przedstawiono okoliczności powstania i dzia- In the paper are presented the circumstances of founding, łalność ewangelickiego Macierzystego Domu i Szpitala development and activity of the evangelical Diakon’s Ma- Diakonis w Gdańsku w latach 1857-1945. Przypomnia- ternal House and Hospital in Gdańsk (Danzig) in the years no sylwetki sióstr przełożonych oraz naczelnych leka- 1857-1945. Are remembered the diakon’ s matronsisters rzy szpitala. and the leading doctors of the hospital. Wprowadzenie Początki szpitalnictwa na terenie Europy sięgają nicze nazywano w Niemczech (i w Gdańsku) lazareta- wczesnego średniowiecza, gdy pod patronatem kościo- mi (Lazaretten). Słowo to wywodzi się od św. Łazarza ła zaczęto tworzyć, głównie we Włoszech i Francji, licz- z Betanii, wskrzeszonego przez Jezusa. W późniejszym ne domy opieki nad osieroconymi dziećmi, pielgrzyma- okresie określeniem „lazaret” objęto także stacjonarne mi, osobami ubogimi, chorymi, starymi i samotnymi. lub polowe szpitale wojskowe (Militärlazaretten), dzia- W owym czasie szpitale (hospitale) spełniały głównie łające przede wszystkim w okresie wojny. rolę przytułków, gdzie w imię chrześcijańskiej miłości W Gdańsku szczególny rozwój szpitalnictwa zbiegł bliźniego (caritas) i miłosierdzia (misericordis) otacza- się w czasie z działalnością tam Zakonu Krzyżackiego, no opieką najbardziej tego potrzebujących [1]. Nazwa który władał miastem w latach 1308-1454 [2]. Więk- szpital (niem. Hospital lub Spital) pochodzi od łaciń- szość gdańskich, zakonnych lub kościelnych fundacji skich słów „hospitalitas” („gościnność”) i „hospitium” szpitalnych powstała w tym właśnie okresie. Z nowszych („schronisko”). Szpitale, w których izolowano i leczono polskich opracowań ich szczegółową charakterystykę chorych zakaźnie i gdzie wykonywane były zabiegi lecz- zawdzięczamy przede wszystkim A. Szarszewskiemu 10 PRACE ORYGINALNE i jego współpracownikom Powstanie [3, 4, 5]. ewangelickiego Szpitala Na przełomie XVIII Dziecięcego Diakonisek i XIX wieku poczęły powsta- w Gdańsku wać w całej Europie, także W dniu 22 lutego w Gdańsku, szpitale (laza- 1849 r. utworzone zostało rety) zajmujące się wyłącz- w Gdańsku „Żeńskie Sto- nie leczeniem chorych (tzw. warzyszenie dla Opieki proces medykalizacji szpi- nad Biednymi i Chory- tali) [6, 7]. Korzystali z nich mi” („Weiblicher Verein głównie ubodzy mieszkań- für Armen – und Kran- cy miasta. Tzw. „lekarzy kenpflege in Danzig”), biednych” („Armenärzte”) zrzeszające grono zaanga- zatrudniało i opłacało mia- Ryc. 1. Szpitalik dziecięcy przy ul. Schwarzes Meer 10. żowanych, ewangelickich sto. Nawracające epidemie obywatelek miasta, do dżumy i innych chorób za- których dołączyli wkrótce kaźnych, ogólny postęp nauk medycznych oraz szybki mężczyźni. Powodem powołania do życia stowarzysze- wzrost mieszkańców Gdańska spowodowały potrze- nia była głównie potrzeba pomocy licznym w mieście bę rozbudowy bazy szpitalnej w mieście. W połowie biednym, osieroconym, chorym i zaniedbanym dzie- XIX w. powstały tam dwie charytatywne, konfesyjne ciom. Pomysł członków powyższego stowarzyszenia fundacje szpitalne. W latach 1852-1853, dzięki wielkiej utworzenia w Gdańsku ewangelickiego szpitala dla ofiarności wiernych, otwarto, pierwszy w mieście od dzieci, wsparty przez ewangelickich duchownych, leka- czasów reformacji, katolicki Szpital Najświętszej Marii rzy i licznych obywateli zyskał szybko aprobatę władz Panny (Szpital NMP) sióstr Boromeuszek, co było wiel- miejskich i rządowych. kim sukcesem katolickiej mniejszości w mieście [8]. W dniu 1 maja 1857 r. członkowie Zarządu „Sto- Na reakcję protestanckiej większości, mocno wspiera- warzyszenia dla Opieki nad Biednych i Chorymi” (Ve- nej przez miejscowe władze, pruski rząd krajowy i ro- rein für Armen und Krankenpflege) w osobach: Luise dzinę cesarską, nie trzeba było długo czekać. W roku Blech, Emilie Conventz z d. Tiessen, Marianne Ris- 1857 otwarto w Gdańsku „konkurencyjny”, ewangelicki bet z d. Böhm, Friederike Plaw, dr med. Georg Abegg Szpital Diakonis dla Dzieci, przekształcony w 1860 r. na (1826-1900), superintendent, pastor Karl Adolph Blech Szpital dla Dzieci i Dorosłych (Diakonissen Kranken- (1796-1877), lekarz miejski (Kreisphysikus) dr med. haus für Kinder und Erwachsene). Przedmiotem ni- Eduard Glaser, radca miejski Martin August Hasse, niejszego opracowania są losy tego ostatniego szpitala radca handlowy John Sprott Stoddart i E. D. Thiel, pod- i związanych z nim instytucji do 1945 r. pisali protokół o powołaniu do życia „Ewangelickiego Szpitala dla Dzieci” („Evangelisches Kinderkranken- haus”) w Gdańsku. W dniu 9 maja 1857 za sumę 1900 talarów zakupiono na ten cel mały domek z ogrodem przy ulicy Schwarzes Meer 10 (ryc. 1) (obecnie część Alei Armii Krajowej). Na jego parterze mieściła się tyl- ko jedna izba a na poddaszu trzy mansardowe poko- iki. Po doraźnej adaptacji, 10 czerwca 1857 r., nastąpiło poświęcenie i otwarcie szpitalika. Zgodnie z ówczesny- mi, skromnymi wymaganiami, dom mógł pomieścić do dwanaściorga dzieci. Opiekę nad nimi powierzono dwóm ewangelickim diakonisom (pierwszym zresztą w Gdańsku), sprowadzonym z Macierzystego Domu „Bethlehem” (Diakonissen-Mutterhaus – „Bethlehem”) w Ludwigslust w Meklemburgii. Wstępny statut szpitala z dnia 12 maja 1857 r. prze- widywał leczenie w nim chorych dzieci bez względu na Ryc. 2. Szpital dla dzieci i dorosłych przy Neugarten 23. ich religijne wyznanie i pochodzenie. Z hospitalizacji w zakładzie wyłączeni byli pacjenci chorzy zakaźnie MICHAŁ T. W. VON GRABOWSKI POWSTANIE I DZIAŁALNOŚĆ EWANGELICKIEGO MACIERZYSTEGO DOMU I SZPITALA 11 Ryc. 3. Nowy budynek szpitalny przy Neugarten 3-5. i nieuleczalnie. Diakonisy miały pracować pod nadzo- Ogrody) służył celom szpitalnym przez długie 15 lat rem lekarza i wyznaczonej osoby duchownej wyznania (do 1875 r.) ewangelickiego. Zarząd Szpitala mogły stanowić osoby Wzrastające potrzeby lokalowe, nowe wymagania obojga płci należące do „Stowarzyszenia do Opieki nad sanitarne i aspekty medyczne zmusiły wreszcie za- Biednymi i Chorymi”. Stowarzyszenie nie posiadało rząd do podjęcia decyzji o budowie nowego, dużego żadnych praw własnościowych w odniesieniu do mająt- i nowoczesnego szpitala. Po licznych pertraktacjach ku szpitalnego. Nowy szpital uzyskał urzędowo pełną z władzami miasta i osobami prywatnymi, 12 stycznia prawną i finansową samodzielność [9]. Dzienną stawkę 1870 r. doszło do zakupu, za sumę 7500 talarów, gruntu kosztów leczenia ustalono na 5 srebrnych groszy. Opła- i starych budynków przy Neugartenstrasse 3-5. Pod- tę należało uiszczać z góry, minimum za okres 14 dni. czas wstępnych robót ziemnych natrafiono na działce Możliwe było częściowe lub nawet całkowite zwolnie- na solidne fundamenty stojącego tam w XVII-XVIII nie ubogich chorych z opłat. Funkcjonowanie szpitala wieku zajazdu (Gasthof) „Krumme Linde” („Krzywa miało być zgodne z regułami wyznania ewangelickiego. Lipa”), gdzie w trakcie kilkakrotnej obecności w Gdań- sku zamieszkiwał car Piotr Wielki. Fundamenty te wy- Szpital Diakonisek dla Dzieci i Dorosłych (1860- korzystano pod budowę nowego szpitala. Jego plany, -1945) sporządzone przez radcę rządowego i budowlanego, Po dwóch latach istnienia, zarząd Szpitala Dziecię- architekta Brunona Ehrhardta (1826-1905), zostały cego doszedł do wniosku, że w zakładzie powinno być przedłożone zarządowi zakładu diakonis 13 grudnia prowadzone także leczenie osób dorosłych. Aby spro- 1869 r. Po licznych dyskusjach i poprawkach, plan bu- stać temu zadaniu, konieczne było znalezienie większe- dowy szpitala zatwierdzono 30 maja 1870 r. go budynku. W dniu 31 sierpnia 1860 r. zakupiono, za sumę 10.000 talarów, działkę i dom z ogrodem przy uli- cy Neugarten 23 (ryc. 2). 8 listopada 1860 r. wprowadzi- li się tam pierwsi pacjenci, trzynaścioro chorych dzieci i 2 chore kobiety. Poświęcenie nowego szpitala nastąpi- ło 5 dni później. Zakład otrzymał nazwę „Das Evange- lische Diakonissenstift – das Krankenhaus für Kinder und Erwachsene in Danzig” („Ewangelicka Fundacja Diakonis – Szpital dla Dzieci i Dorosłych w Gdańsku”) Poza leczeniem chorych, przyznano zakładowi prawo kształcenia diakonis, co zostało zatwierdzone przez pruską kancelarię królewską w dniu 6 kwietnia 1861 r. Z braku własnej kaplicy, w maju 1863 r. dotychczasowy pawilon ogrodowy (Gartensaal) przekształcono na salę modlitwy (Betsaal). Pomimo bardzo skromnych wa- Ryc. 4. Ogród przyszpitalny. runków, budynek przy Neugarten 23 (obecnie ul. Nowe 12 PRACE ORYGINALNE Ryc. 5. Schemat pomieszczeń szpitala diakonis w Gdańsku ok. 1907 r. Budowa rozpoczęta 4 maja 1871 r. i zaplanowana na i licznymi balkonami. Znalazło się w nim miejsce na dwa lata, opóźniła się, z przyczyn finansowych i tech- 100 łóżek dla chorych dzieci i dorosłych obojga płci. Na nicznych, o dalsze dwa lata. Pozytywne efekty finansowe
Load more

Recommended publications
  • Perceptive Intent in the Works of Guenter Grass: an Investigation and Assessment with Extensive Bibliography
    Louisiana State University LSU Digital Commons LSU Historical Dissertations and Theses Graduate School 1971 Perceptive Intent in the Works of Guenter Grass: an Investigation and Assessment With Extensive Bibliography. George Alexander Everett rJ Louisiana State University and Agricultural & Mechanical College Follow this and additional works at: https://digitalcommons.lsu.edu/gradschool_disstheses Recommended Citation Everett, George Alexander Jr, "Perceptive Intent in the Works of Guenter Grass: an Investigation and Assessment With Extensive Bibliography." (1971). LSU Historical Dissertations and Theses. 1980. https://digitalcommons.lsu.edu/gradschool_disstheses/1980 This Dissertation is brought to you for free and open access by the Graduate School at LSU Digital Commons. It has been accepted for inclusion in LSU Historical Dissertations and Theses by an authorized administrator of LSU Digital Commons. For more information, please contact [email protected]. 71-29,361 EVERETT, Jr., George Alexander, 1942- PRECEPTIVE INTENT IN THE WORKS OF GUNTER GRASS: AN INVESTIGATION AND ASSESSMENT WITH EXTENSIVE BIBLIOGRAPHY. The Louisiana State University and Agricultural and Mechanical College, Ph.D., 1971 Language and Literature, modern University Microfilms, A XEROX Company, Ann Arbor, Michigan THIS DISSERTATION HAS BEEN MICROFILMED EXACTLY AS RECEIVED Reproduced with permission of the copyright owner. Further reproduction prohibited without permission. PRECEPTIVE INTENT IN THE WORKS OF GUNTER GRASS; AN INVESTIGATION AND ASSESSMENT WITH EXTENSIVE BIBIIOGRAPHY A Thesis Submitted to the Graduate Faculty of the Louisiana State University and Agricultural and Mechanical College in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in The Department of Foreign Languages by George Alexander Everett, Jr. B.A., University of Mississippi, 1964 M.A., Louisiana State University, 1966 May, 1971 Reproduced with permission of the copyright owner.
    [Show full text]
  • Poles Under German Occupation the Situation and Attitudes of Poles During the German Occupation
    Truth About Camps | W imię prawdy historycznej (en) https://en.truthaboutcamps.eu/thn/poles-under-german-occu/15596,Poles-under-German-Occupation.html 2021-09-25, 22:48 Poles under German Occupation The Situation and Attitudes of Poles during the German Occupation The Polish population found itself in a very difficult situation during the very first days of the war, both in the territories incorporated into the Third Reich and in The General Government. The policy of the German occupier was primarily aimed at the liquidation of the Polish intellectual elite and leadership, and at the subsequent enslavement, maximal exploitation, and Germanization of Polish society. Terror was conducted on a mass and general scale. Executions, resettlements, arrests, deportations to camps, and street round-ups were a constant element of the everyday life of Poles during the war. Initially the policy of the German occupier was primarily aimed at the liquidation of the Polish intellectual elite and leadership, and at the subsequent enslavement, maximal exploitation, and Germanization of Polish society. Terror was conducted on a mass and general scale. Food rationing was imposed in cities and towns, with food coupons covering about one-third of a person’s daily needs. Levies — obligatory, regular deliveries of selected produce — were introduced in the countryside. Farmers who failed to deliver their levy were subject to severe repressions, including the death penalty. Devaluation and difficulty with finding employment were the reason for most Poles’ poverty and for the everyday problems in obtaining basic products. The occupier also limited access to healthcare. The birthrate fell dramatically while the incidence of infectious diseases increased significantly.
    [Show full text]
  • Wielki Akt Sprawiedliwości Dziejowej Albert Forster — Krwawy »Wielkorzqdca Gdański« Przed Maj Wyższym Trybunałem Narodowym R
    Zajścia w «tfefcsamSrii PARYŻ (PAP) — Wediug doniesień Agencji France Presse z Aleksandrii — podczas starć między policją a wojskiem zginęło 7 oficerów policji. Starcia trwa­ ją. W centrum miasta słychać strzelani-# Hę. Ulicami krążą wozy sanitarne, zbie­ rając rannych, których liczba przekra­ cza już 100 osób. Sytuacja w mieście Rok IV, Nr 94 przypomina wojnę domową. Wtorek, dnia 6 kwietnia 1948 r. WYDANIE A CENA 3 ZŁ -N, 1 Wielki akt sprawiedliwości dziejowej Albert Forster — krwawy »wielkorzqdca gdański« przed Maj wyższym Trybunałem Narodowym R. P. Wczoraj rozpoczął się w Gdańsku jeden z nawiększych z dotychczasowych tę ponurą prawdę, to wie, że najsurowsza procesów przeciw zbrodniarzom hitlerowskim. Pt zed Najwyższym Trybunałem kara, której zażąda, będzie tą postacią po­ Narodowym R. P. stanął b. „wielkorządca gdański”, najwierniejszy uczeń Hitle­ tępienia, za którą stać będzie niewzruszenie ra, Gauleiter Alherl Forster. ^ autorytet moralny tej miary, że w przyszło­ ści każdy bezstronny badacz orzeknie: Zainteresowanie procesem mieszkańców Wybrzeża jest olbrzymie. Na dłu­ „NARESZCIE SPRAWIEDLIWOŚCI STA- go przed rozpoczęciem rozprawy piękr.ie odnowioną salę Wielkiego Teatru Miej .O SIE ZADOŚĆ". skiego we Wrzeszczu, gdzie toczy się proces, zapełniły tłumy ludności. Technicz­ GLOS ZABIERA OSK. ALBERT FORSTER na strona organizacji procesu jest przygotowana niezwykle starannie. Po przemówieniach prokuratora zabiera glos dla złożenia wyjaśnień, oskarżony, Skład Najwyższego Trybunału Narodowego stanowią: przewodniczący — Albert Forster: „Panie Prezydencie, Naj­ Stanisław Rybczyński, sędziowie — Józef Zembaty, Henryk Cieśluk, Roman wyższy Trybunale Narodowy! — rozpoczy­ Szpakopf, oraz ławnicy — Henryk Wójcicki. Janusz Wierusz - Kowalski, Sta­ na oskarżony. — Jeśli mi wolno chciałbym nisław Stefański, Stanisław Stasiak i JanWilandt. Oskarżenie wnoszą prokurato­ dożyć kilka wyjaśnień natury ogólnej. Pierwszy raz w żyau staję przed tak wy­ rzy NTN: Tadeusz Cyprian i Marian Siewierski.
    [Show full text]
  • Spis Treści Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej 1990–2010
    SPIS TREŚCI FUNDACJA GENERAŁ ELŻBIETY ZAWACKIEJ 1990–2010 W dwudziestolecie działalności Fundacji (Maria Dmochowska) ........... 1 Naukowy i popularyzatorski dorobek Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej (Katarzyna Minczykowska) .................................................. 5 Wystawa „Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej 1990–2010” (kurator: Dorota Kromp, oprac. grafi czne: Tomasz Pietrzyk) PRZYCZYNKI HISTORYCZNE Przysposobienie Wojskowe Kobiet w II Rzeczypospolitej (Małgorzata Piastowicz) ............................................................................................. 15 Wpływ warunków obozowych na fi zyczny i psychiczny stan zdrowia więźniarek niemieckich obozów koncentracyjnych (Agnieszka Fedorowicz) ...................... ...................................................................... 39 ŹRÓDŁA Źródła do dziejów tajnego nauczania w regionie Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej 1939–1945 ( Bogdan Ziółkowski ) .................... 49 KRONIKA Rozstrzygnięcie II edycji konkursu „Wielcy zwyczajni” (Nadia Czachowska, „Aż do ofi ary życia mego...” Danuta Siedzikówna „Inka”; Edyta Socha, Wartości, które cenili bardziej niż własne życie – esej o bohaterach „Kamieni na szaniec”; Marcin Mater nowski, Charakterystyka żołnierzakobiety, która odeszła już na wieczną wartę, z wykorzystaniem materiałów dokumentalnych) Na okładce: (Elżbieta Skerska) .................................................................................. 67 Budynek siedziby Refl eksje z XXV Jubileuszowego Zjazdu Łagierników żołnierzy Fundacji Generał Armii
    [Show full text]
  • Piaśnica a Scene of German Crimes in Pomerania in 1939
    Piaśnica A scene of German crimes in Pomerania in 1939 Introduction by Monika Tomkiewicz PhD, historian and member of the Regional Commission for Investigation of Crimes Against the Polish Nation in Gdańsk Scientific consultation Prof. dr hab. Bogdan Chrzanowski Text edited by Janosz Józefczyk Mirosław Odyniecki Correction of texts by Mateusz Ihnatowicz, PhD Jacek Pudliszewski, PhD Biographical notes written by Mateusz Ihnatowicz, PhD Cover design by Karol Formela First edition The Stutthof Museum in Sztutowo Wejherowo 2017 ISBN 978-83-946986-5-2 Published by: The Stutthof Museum in Sztutowo for the Branch Office: The Piaśnica Museum in Wejherowo (in organisation) 11/2 Św. Jacka St., 84-200 Wejherowo phone/fax: +48 58 736 11 11 e-mail: [email protected] www.muzeumpiasnickie.pl Table of Contents Introduction. Massacre in Piaśnica ................................................. 4 Piaśnica ......................................................................................... 11 Main Memorial ............................................................................. 13 Crossroads – “Pensive Christ” ...................................................... 14 Grave No. 4 ................................................................................... 15 Grave No. 1 ................................................................................... 16 Grave No. 2 ................................................................................... 17 Monument to Leon Najman – Mirza Kryczyński ......................... 18 Memorial
    [Show full text]
  • Bibliographie
    BIBLIOGRAPHIE A. Gedruckte Quellen und Literatur Abshagen, Kar! Heinz, Canaris. Patriot und Weltbürger, Stuttgart 1949. Absolon, Rudolf, "Wehrgesetz und Wehrdienst 1935-1945. Das Personalwesen in der Wehr­ macht (Schriften des Bundesarchiv5, Bd. 5), Boppard/Rh. 1960. Adler-Rudel, S., Ostjuden in Deutschland 1880-1940, Tübingen 1959. Alexander, Edgar, "Church and Society in Germany", in: Church and Society. Catholic Social and Political Thought and Movements 1789-1950, ed. by Joseph N. Moody, New York 1953. Alexander, Franz, Irrationale Kräfte unserer Zeit. Eine Studie über das Unbewußte in Politik und Geschichte, Stuttgart 1946. Aloisi, Baron (Pompeo ), Journal, Paris 1957. d' Alquen, Gunther, "Die 55. Geschichte, Aufgabe und Organisation der Schutzstaffeln der NSDAP", in: Das Dritte Reich im Aufbau. Der organisatorische Aufbau, hrsgg. von Pau! Meier-Benneckenstein, Teil II: Wehrhaftes Volk, Berlin 1939. Althaus, Paul, Die deutsche Stunde der Kirche, Göttingen 1933. Angress, Werner T., und Bradley F. Smith, "Diaries of Heinrich Himmler's Early Years", in: The Journal of Modern History 31 (1959). Anschütz, Gerhard, Die Verfassung des Deutschen Reichs vom 11. August 1919, 12. Aufl., Berlin 1930. Apelt, Willibald, Geschichte der Weimarer Verfassung, München 1946. "Das nationalsozialistische Arbeitsbeschaffungsprogramm und seine Finanzierung" in: Die deutsche Volkswirtschaft. Zeitschrift für nationalsozialistische Wirtschaftsgestaltung (Hrsg. Reichstagsabgeordneter Hunke-Heinrichsen), 1. Sonderheft 1932. Arendt, Hannah, Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft, Frankfurt/M. 1955. Aretin, Erwein v., Krone und Ketten. Erinnerungen eines bayerischen Edelmannes, hrsgg. von Kar! Buchheim und Kar! Otmar v. Aretin, München 1955. Aretin, Kar! Otmar Frhr. v., "Die deutschen Generale und Hitlers Kriegspolitik", in: Politi­ sche Studien 10, H. 113 (1959). Arndt,Adolf, "Eine Dokumentation zur gewaltsamen,Unterdrückung der SPD im Jahre 1933", in: SPD-Pressedief/st P/XII/256 (8.
    [Show full text]
  • Public Buildings and Urban Planning in Gdańsk/Danzig from 1933–1945
    kunsttexte.de/ostblick 3/2019 - 1 Ja!oda ?a5@ska-Kaczko &ublic .uildin!s and Brban &lannin! in "da#sk/$anzi! fro% 193321913 Few studies have discussed the Nazi influence on ar- formation of a Nazi-do%inated Denate that carried chitecture and urban lanning in "dańsk/Danzig.1 Nu- out orders fro% .erlin. /he Free Cit' of $anzi! was %erous &olish and "erman ublications on the city’s formall' under the 7ea!ue of Nations and unable to history, %onu%ent reservation, or *oint ublications run an inde endent forei!n olic') which was on architecture under Nazi rule offer only !eneral re- entrusted to the Fe ublic of &oland. However) its %arks on local architects and invest%ents carried out newl' elected !overn%ent had revisionist tendencies after 1933. +ajor contributions on the to ic include, a and i% le%ented a Jback ho%e to the FeichK %ono!ra h b' Katja .ernhardt on architects fro% the a!enda <0ei% ins Feich=. 4ith utter disre!ard for the /echnische 0ochschule $anzig fro% 1904–1945,2 rule of law) the new authorities banned o osition .irte &usback’s account of the restoration of historic and free ress) sought to alter the constitution) houses in the cit' fro% 1933–1939,3 a reliminary %ar!inalized the Volksta!) and curtailed the liberties stud' b' 4iesław "ruszkowski on unrealized urban of &olish and 8ewish citizens) the ulti%ate !oal bein! lanning rojects fro% the time of 4orld 4ar 66)1 their social and econo%ic exclusion. 6n so doin!) the which was later develo ed b' &iotr Lorens,3 an ex- Free Cit' of $anzi! sou!ht to beco%e one with the tensive reliminary stud' and %ono!ra h b' 8an Feich.
    [Show full text]
  • 'Germanization' in Occupied Poland: Disunity, Inconsistency, And
    Mosher ‘Germanization’ in Occupied Poland: Disunity, Inconsistency, and Contradiction within the Nazi Administration. BEN MOSHER Following the invasion of Poland in September 1939, the Nazi’s began a program designed to Germanize the territory in which they occupied. The Germanization program involved reordering Polish society, and its people, according to the requirements of Nazi racial theory, thus bringing it in line with Hitler’s vision for the German Reich. However, Hitler’s grand vision for Poland was not implemented with any uniformity, and the Germanization program was plagued by internal inconsistency and contradiction from the outset. Drawing upon Ian Kershaw’s work, this paper will advance a reconceptualization of Hitler’s role as leader of the Nazi administration, emphasizing his characteristic detachment from the everyday functions of the Nazi bureaucracy. Instead of working from the dictates of their Fuehrer, Nazi officials worked to advance Hitler’s general vision with their own personalized policies. As a consequence, in Poland, the Germanization program varied tremendously according to the personal judgment of individual Nazi administrators. This point is illustrated through an analysis of Hitler’s laissez-faire brand of administrative rule, the autonomous competition that was cultivated amongst Nazi officials, and the ambiguities associated with the ‘racial status’ of the Polish population. This paper demonstrates that the fragmented nature of the Nazi Germanization program stems from Hitler’s non-interventionist brand of leadership, which afforded district officials with the administrative autonomy to enact his vision as they saw fit. On October 8, 1939, Adolf Hitler issued the Annexation Decree, officially commencing what would become a 6-year Nazi occupation of Polish territory.
    [Show full text]
  • The Conflict Between Sean Lester, High Commissioner of the League of Nations and Danzig’S Nazi Senate, 1934-1937
    SYMBOLAE EUROPAEAE POLITECHNIKA KOSZALIŃSKA SYMBOLAE EUROPAEAE STUDIA HUMANISTYCZNE POLITECHNIKI KOSZALIŃSKIEJ nr 9 (1:2016) KOSZALIN 2016 ISSN 1896-8945 Rada Naukowa Andrzej Chodubski (Gdańsk), Peter Garbe (Greifswald), Klaus Hammer (Berlin), Marek Jabłonowski (Warszawa), Jacek Knopek (Toruń), Honorata Korpikiewicz (Poznań), Zdzisław Kroplewski (Szczecin), Iwona Alechowicz-Skrzypek (Opole), Wiesław Wysocki (Warszawa), Diana Etco (Kiszyniów), Natalia Danilkina (Kaliningrad), Przemysław Żukiewicz (Wrocław). Redaktor naczelny Bolesław Andrzejewski Zespół redakcyjny nr 9 Małgorzata Sikora-Gaca Urszula Kosowska Zbigniew Danielewicz Izabela Dixon Redaktor statystyczny Urszula Kosowska Przewodniczący Uczelnianej Rady Wydawniczej Zbigniew Danielewicz Projekt okładki Agnieszka Bil Skład, łamanie Karolina Ziobro © Copyright by Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej Koszalin 2016 WYDAWNICTWO UCZELNIANE POLITECHNIKI KOSZALIŃSKIEJ 75-620 Koszalin, ul. Racławicka 15-17 —————————————————————————————————— Koszalin 2016, wyd. I, ark. wyd. 15,96, format B-5, nakład 100 egz. Druk Spis treści HISTORIA I POLITYKA PAUL McNAMARA ,,A Tragedy of European Concern” – The conflict between Sean Lester, High Commissioner of the League of Nations and Danzig’s Nazi Senate, 1934-1937 .......................................................................................................... 7 KAROL OSSOWSKI Dlaczego na przełomie XIII i XIV wieku doszło do upadku jarmarków szampańskich? ................................................................................................
    [Show full text]
  • German Cultural Policy in the Reich Province of Danzig-West Prussia: a Short Characteristic
    vol� 60/2018, pp� 142–159 DOI: 10�15804/athena�2018�60�09 www�athenaeum�umk�pl ISSN 1505-2192 GERMAN CULTURAL POLICY IN THE REICH PROVINCE OF DANZIG-WEST PRUSSIA : A SHORT CHARACTERISTIC NIEMIECKA POLITYKA KULTURALNA W OKRĘGU RZESZY GDAŃSK-PRUSY ZACHODNIE: KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA Sylwia Grochowina* — ABSTRACT — — ABSTRAKT — An important element of the ethnic and racial Ważnym filarem polityki narodowościowej policy pursued by the German occupant in the realizowanej przez okupanta niemieckiego Reich Province of Danzig-West Prussia was cul- w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie była tural policy (Kulturpolitik)� Admittedly, since the polityka kulturalna (Kulturpolitik)� Wprawdzie first days of occupation the German authorities już od pierwszych dni okupacji władze nie- attached great importance to matters of culture – mieckie przykładały ogromną wagę do spraw however, in the Nazi reality there was no cultural kultury, ale w realiach nazistowskich nie istniała policy understood as encouragement and support polityka kulturalna rozumiana jako inicjowanie offered by state authorities for independent, i wspieranie przez władze państwowe niezależnej, artistic creativity in its varied forms� The Nazis szeroko pojętej twórczości artystycznej� Naziści “controlled” culture, which played an important „sterowali” kulturą, która odgrywała ważną rolę role in the process of creating a new reality in the w procesie kreowania nowej rzeczywistości na annexed Polish territories� In the present paper, zaanektowanych polskich obszarach� W niniej- the author
    [Show full text]
  • German People`S List – the Outline of the Issue in Historic and Legal Perspective
    CONFRONTATION AND COOPERATION 1000 YEARS OF POLISH–GERMAN–RUSSIAN RELATIONS V OL . I(V)/2019: 45–67 DOI: 10.2478/conc-2019-0006 Dorota Zając Jagiellonian College in Toruń, Poland German People`s List – the outline of the issue in historic and legal perspective. Part I Key words: World War II, Poland, Germany, Germanization of Poles, Volksliste Introduction tasks in this field were to be realized by party leaders of NSDAP, Gauleiters, appointed by Hitler himself, who The article aims at presenting the issue of German were in charge when it came to the success of his plans. People`s List (Deutsche Volksliste, DVL) as the means of And so: Albert Forster was responsible for West Prussia conditioning the process of Germanization on the ter- (Reichsgau Danzig Westpreussen), Erich Koch-East Prus- ritories incorporated to the Third Reich as well as the sia (Provinz Ostpreußen), Kraj Warty(Reichsgau Warthel- area of General Government (GG) between 1939 and and or Warthegau) was taken by Artur Greiser, whereas 1945. The main objective of the study is to introduce the Province of Upper Silesia (Provinz Schlesien) was the meaning of activities undertaken by the occupant governed by Josef Wagner and later on by Fritz Bracht2. authorities and present the legal grounds consistent The above mentioned General Government (General- with the Nazi national policy. gouvernement) was managed by Hans Frank3. The study has been created basing on the broad ref- After the annexation of Polish lands along with his erences concerning the issue, and even though the topic appointed Statthalters, Hitler`s desire was to Germanize has been analyzed frequently, the study consolidates, completely the population of recently invaded territo- orders and presents the issue in one work in a synthe- ries.
    [Show full text]
  • Danzig (Gdansk)
    Danzig (Gdansk) City on the Baltic Sea. Over centuries, Danzig was passed back and forth between Germany and Poland. After World War I, the League of Nations designated Danzig a "free city" that did not belong to any specific country. Ninety-six percent of the city's population was German. Thousands of Jews moved to Danzig, increasing the city's Jewish population five-fold, despite the fact that the government had begun to restrict Jewish rights. In addition, the German majority was strongly nationalistic and antisemitic. They were very influenced by the Nazis after Hitler came to power in January 1933. In May 1933 the Nazi Party became the leading power in Danzig. Hermann Rauschning, a Christian conservative, was elected head of the senate. He was opposed to racial antisemitism for both ideological and practical reasons. In November 1934 he was fired by the Nazi leader, Albert Forster. The next man in the post, Arthur Greiser, also believed that he was obligated to respect Danzig's international character and not completely associate the city with the anti-Jewish policies of Nazi Germany. In 1935 the Jewish community of Danzig turned to the League of Nations for help, but by that time the organization was too weak to have enough influence. The League's High Commissioner for Danzig did attempt to get antisemitic actions postponed, and in September 1937, he was able to convince Hitler to postpone the activation of the Nuremberg Laws in Danzig. However, after the Kristallnacht pogrom of November 1938, the Nuremberg Laws were put into effect, with just a few changes.
    [Show full text]