DOCSLIB.ORG

Uczniowie Szkoły Zamoyskiego W Walkach O Niepodległość I Granice Państwa *

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Uczniowie Szkoły Zamoyskiego W Walkach O Niepodległość I Granice Państwa * Małgorzata Surmacz*, Beata Szczerbińska-Budzyńska** * Muzeum Narodowe w Lublinie, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej ** II Liceum Ogólnokształcące im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie Uczniowie Szkoły Zamoyskiego w walkach o niepodległość i granice państwa* W czasie wybuchu I wojny światowej Lublin, i prawoznawstwa w lubelskich gimnazjach. Jej od prawie wieku, znajdował się pod zaborem ro- członkiem był także ksiądz Kazimierz Gostyński4, syjskim. W drugim roku działań wojennych mia- któremu powierzono poprowadzenie Szkoły Re- sto trafiło pod okupację austriacką. Latem 1915 alnej Zrzeszenia Nauczycieli im. Hetmana Jana roku na lubelskich ulicach pojawiły się, jako for- Zamoyskiego w Lublinie. poczta wojsk sprzymierzonych, oddziały Legionów Polskich. Wielkie poruszenie wśród mieszkańców Dzieje Szkoły Zamoyskiego w latach 1915–1939 wzbudziły konne patrole ułanów rotmistrza Wła- dysława Beliny-Prażmowskiego oraz porucznika Nowa szkoła o profilu matematyczno-przyrod- Juliusza Ostoi-Zagórskiego1. Wkrótce Lublin stał niczym rozpoczęła działalność 10 września 1915 2 się „małym Wiedniem” . Władze wojskowe prze- roku5. W gronie założycieli, poza adwokatem jęły nadzór nad szkołami, zezwalając na wpro- Borkowskim i księdzem Gostyńskim, znaleźli się: wadzenie jako wykładowego języka polskiego. nauczycielka języka polskiego i historii Jadwiga W liberalnej atmosferze okupacyjnych rządów Głuchowska6, polonista Stanisław Janiszewski7, lubelscy pedagodzy utworzyli Zrzeszenie Nauczy- nauczyciel języka francuskiego René Le Brun8, cieli Szkół Średnich. Na czele organizacji stanął adwokat Julian Borkowski3, nauczyciel historii Zamoyskiego, nauczyciel historii, ekonomii i prawoznaw- stwa w latach 1915–1921. Zob. Słownik biograficzny mia- * Artykuł szerzej ujmuje informacje zawarte w in- sta Lublina [dalej SBML], t. 1, red. T. Radzik, J. Skarbek, formatorze do wystawy czasowej zorganizowanej w paź- A. A. Witusik, Lublin 1993, s. 38–40 (oprac. J. Marczuk); dzierniku 2018 roku w Bramie Krakowskiej, siedzibie Mu- J. Doroszewski, Słownik biograficzny nauczycieli miasta zeum Historii Miasta Lublina, we współpracy z II Liceum Lublina w latach 1918–1939, Lublin 2007, s. 36–38. Ogólnokształcącym im. Hetmana Jana Zamoyskiego 4 Ks. Kazimierz Gostyński (1884–1942) – założyciel w Lublinie. Zob. M. Surmacz, B. Szczerbińska-Budzyńska, i pierwszy dyrektor Szkoły Realnej Zrzeszenia Nauczycieli G. Sztal, A. Warda, Uczniowie szkół lubelskich w walkach Szkół Średnich im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lub- w okresie I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej. linie w latach 1915–1933. Zginął w obozie w Dachau. Szkoła Zamoyskiego, Lublin 2018. Autorki składają po- SBML, t. 2, red. T. Radzik, A. A. Witusik, J. Ziółek, Lub- dziękowania rodzinom wychowanków Szkoły Zamoyskie- lin 1996, s. 64–66 (oprac. ks. H. Misztal); J. Doroszewski, go za udostępnione materiały oraz dr. Andrzejowi Kon- dz. cyt., s. 74–75. stankiewiczowi za konsultacje merytoryczne. 5 1 50 lat Gimnazjum i Liceum im. Jana Zamoyskie- 30 lipca 1915 roku w Lublinie jako pierwszy pojawił Uczniowie Szkoły Zamoyskiego w walkach o niepodległość… go w Lublinie 1915–1965, red. B. Zimmer, Lublin 1967, , się rozpoznawczy pluton ppor. Jana Wojtkiewicza. Dopie- s. 21–24; M. Giermakowski, Szkoła im. Hetmana Jana Za- ro później wkroczyły od strony szosy kraśnickiej i rogat- ki warszawskiej oddziały dowodzone przez por. Gustawa moyskiego w Lublinie w latach 1915–1990. Przemiany orga- Orlicz-Dreszera, por. Stanisława Grzmot-Skotnickiego nizacyjne, programowe, dydaktyczne, wychowawcze i kadro- i rtm. Władysława Belinę-Prażmowskiego oraz od połud- we, Lublin 1995, s. 25, 28. 6 nia część szwadronu por. Juliusza Ostoi-Zagórskiego. Zob. Jadwiga Głuchowska (1880–1958) – fundatorka Z. Nasalski, Jeden z wielu. Podporucznik Jan Wojtkiewicz Szkoły Zamoyskiego, członkini Zrzeszenia Nauczycieli „Wysoki”, ułan Beliny – artykuł złożony do druku w wy- Szkół Średnich w Lublinie, w latach 1915–1927 nauczy- dawnictwie pokonferencyjnym Historia pisana życiorysami, cielka języka polskiego i historii. Zob. M. Giermakowski, Kozłówka 2018, udostępniony dzięki uprzejmości Autora. dz. cyt., s. 408. Informacje wnuka, Jacka Głuchowskiego. 2 Maria Dąbrowska. Dzienniki 1914–1932, t. 1, 7 Tamże, s. 26. oprac. T. Drewnowski, wyd. I, Warszawa 1988, s. 342; 8 René Le Brun (1887–1932) – współzałożyciel Szko- J. Lewandowski, Rola Lublina w dziele odzyskania niepod- ły Zamoyskiego, w latach 1918–1931 nauczyciel języka ległości 1914–1918, [w:] Lublin. 700 lat dziejów miasta, francuskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Zob. red. G. Figiel, R. Szczygieł, W. Śladkowski, Lublin 2017, Zbiory specjalne Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. s. 203–234. H. Łopacińskiego w Lublinie [dalej WBP], sygn. 2001, 3 Julian Borkowski (1887–1964) – prawnik, wicepre- k. 171–173 – program akademii szkolnej w pierwszą rocz- zes Sądu Apelacyjnego w Lublinie, współzałożyciel Szkoły nicę śmierci, 1933 rok; akt zgonu nr 111 z 1932 roku z pa- Małgorzata Surmacz, Beata Szczerbińska-Budzińska 119 brzeskiego przyłączającego ziemię chełmską oraz część Podlasia do Ukraińskiej Republiki Ludo- wej, w Lublinie doszło do licznych manifestacji. Brali w nich udział uczniowie miejscowych szkół. W zamieszkach z żandarmerią austriacką został śmiertelnie postrzelony wychowanek Szkoły Za- moyskiego Stanisław Podbereski. Zginął na ulicy Lipowej w czasie transportowania broni13. Jesie- nią tego roku Austriacy opuścili miasto nad By- strzycą. Powołano Tymczasową Polską Republikę Ludową reprezentowaną przez grono polityków z trzech dotychczasowych zaborów14. Rankiem 7 listopada rząd lubelski pod kierownictwem Ignacego Daszyńskiego wydał manifest odczytany z balkonu hotelu Victoria przy ulicy Krakowskie Przedmieście. Jesienią 1918 roku młodzież najstarszych klas lubelskich szkół męskich podjęła decyzję o wstą- pieniu do wojska. „Uznając konieczność tworzenia silnej armii – głosił tekst uczniowskiej rezolucji – w chwili obecnej na mocy uchwały naszej [...] postanowiliśmy niezwłocznie stanąć do szeregów Wojska Polskiego, co stwierdzamy podpisami [...]. Tym samym klasy 8. [...] przestają istnieć. Kole- dzy zaś mają stanąć natychmiast przed Komisją 15 Wacław Gralewski (1900–1972) – wychowanek Szkoły asenterunkową Wojska Polskiego” . Deklarację Zamoyskiego, ochotnik walk o niepodległość, dziennikarz, tej treści przedstawiono Naczelnemu Wodzowi Lublin, 4 listopada 1918 r. Zbiory Muzeum Narodowego Józefowi Piłsudskiemu, który poprosił o pozosta- w Lublinie nie w szkołach i dalszą edukację, by odradzające się państwo miało wykształcone społeczeństwo. matematyk Cezary Rumel9 oraz uczący prawo- W grudniu tego roku utworzono Uniwersytet 16 znawstwa Mieczysław Zieliński10. Początkowo za- Lubelski, późniejszy KUL . Wielu absolwentów jęcia prowadzono w wynajętym lokalu przy ulicy Ogrodowej. Następnie wykupiono cały gmach 13 11 M. Giermakowski, dz. cyt., s. 396. i w ciągu kolejnych lat rozbudowano go . W roku 14 J. Lewandowski, dz. cyt. 1917 Szkołę Zamoyskiego opuściło pierwszych 15 Rezolucja Delegatów klas 8-ych Szkół Męskich 12 ośmiu absolwentów . Lubelskich z dn. 13 XI 1918 r. – fotokopia ze zbiorów Ar- Życie społeczności szkolnej toczyło się rów- chiwum II LO im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lubli- nolegle z burzliwymi wydarzeniami polityczny- nie [dalej zbiory II LO]. Postawa młodzieży była zapewne mi. W lutym 1918 roku, po podpisaniu traktatu reakcją na ogłoszony w początkach listopada 1918 roku powszechny nabór do Wojska Polskiego byłych podko- mendnych armii austriackiej. Nawoływano do stawie- rafii św. Jana w Lublinie, https://www.familysearch.org/ar- nia się przed tak zwanymi komisjami asenterunkowymi, k:/61903/3:1:9396-WKX8-8?i=478 [dostęp: 6.02.2020]; czyli poborowymi. Zob. WBP, sygn. IA5f (49) T, ulotka 50 lat Gimnazjum i Liceum im. Jana Zamoyskiego..., s. 40–41 wzywająca Polaków opuszczających armię austriacką do (fot.); M. Giermakowski, dz. cyt., s. 26, 34, 43, 46, 61, 407. przechodzenia pod polskie dowództwo, Lublin, 2 listo- 9 Cezary Rumel – współzałożyciel Szkoły Zamoy- pada 1918 roku; sygn. IAb63 (53) L, apel gen. Edwarda skiego, nauczyciel arytmetyki w latach 1915–1918. Zob. Rydza-Śmigłego, ministra wojny w rządzie Ignacego Da- M. Giermakowski, dz. cyt., s. 410. szyńskiego, o wstępowanie do Wojska Polskiego, Lublin, 10 Mieczysław Zieliński – sędzia, współzałożyciel 7 listopada 1918 roku. Szkoły Zamoyskiego, nauczyciel prawoznawstwa i historii 16 Uniwersytet Lubelski (obecnie Katolicki Uniwer- w roku szkolnym 1915/1916. Zob. tamże, s. 26, 410. sytet Lubelski Jana Pawła II) funkcjonował od grudnia 11 Archiwum Państwowe w Lublinie [dalej APL], nr 1918 roku. Pierwsze wykłady prowadzono w lubelskim zesp. 651 – Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, sygn. 349 Seminarium Duchownym. W roku 1926 uczelnia prze- – plan nieruchomości przy ulicy Ogrodowej. niosła się do pomieszczeń dawnych koszar świętokrzy- 12 50 lat Gimnazjum i Liceum im. Jana Zamoyskiego..., skich, gdzie mieści się do dziś. Zob. Katolicki Uniwersytet s. 23; M. Giermakowski, dz. cyt., s. 32, 425. Lubelski. 50 lat istnienia i działalności, Lublin 1968, s. 7–13. 120 Szkoły Zamoyskiego zapisało się na organizowa- ne studia prawnicze. Wkrótce jednak ogłoszono powszechny werbunek wojskowy. Rekrutami byli w przeważającej części świeżo upieczeni studen- ci oraz uczniowie szkół lubelskich. W mieście sformował się 3. Pułk Ułanów przekształcony na 7. Pułk Ułanów Lubelskich17. Powstał także póź- niejszy 23. Pułk Piechoty18, którego I batalionem dowodził major Wacław Scaevola-Wieczorkie- wicz19. Kompanię karabinów maszynowych tego batalionu
Load more

Recommended publications
  • Warsaw in Short
    WarsaW TourisT informaTion ph. (+48 22) 94 31, 474 11 42 Tourist information offices: Museums royal route 39 Krakowskie PrzedmieÊcie Street Warsaw Central railway station Shops 54 Jerozolimskie Avenue – Main Hall Warsaw frederic Chopin airport Events 1 ˚wirki i Wigury Street – Arrival Hall Terminal 2 old Town market square Hotels 19, 21/21a Old Town Market Square (opening previewed for the second half of 2008) Praga District Restaurants 30 Okrzei Street Warsaw Editor: Tourist Routes Warsaw Tourist Office Translation: English Language Consultancy Zygmunt Nowak-Soliƒski Practical Information Cartographic Design: Tomasz Nowacki, Warsaw Uniwersity Cartographic Cathedral Photos: archives of Warsaw Tourist Office, Promotion Department of the City of Warsaw, Warsaw museums, W. Hansen, W. Kryƒski, A. Ksià˝ek, K. Naperty, W. Panów, Z. Panów, A. Witkowska, A. Czarnecka, P. Czernecki, P. Dudek, E. Gampel, P. Jab∏oƒski, K. Janiak, Warsaw A. Karpowicz, P. Multan, B. Skierkowski, P. Szaniawski Edition XVI, Warszawa, August 2008 Warsaw Frederic Chopin Airport Free copy 1. ˚wirki i Wigury St., 00-906 Warszawa Airport Information, ph. (+48 22) 650 42 20 isBn: 83-89403-03-X www.lotnisko-chopina.pl, www.chopin-airport.pl Contents TourisT informaTion 2 PraCTiCal informaTion 4 fall in love wiTh warsaw 18 warsaw’s hisTory 21 rouTe no 1: 24 The Royal Route: Krakowskie PrzedmieÊcie Street – Nowy Âwiat Street – Royal ¸azienki modern warsaw 65 Park-Palace Complex – Wilanów Park-Palace Complex warsaw neighborhood 66 rouTe no 2: 36 CulTural AttraCTions 74 The Old
    [Show full text]
  • Jana Zamoyskiego 100-Lecie
    Zamoyscy zjadą do Zamościa - To będzie Pielgrzymka Zamoyskich do Ziemi Zamojskiej - mówi Marcin Zamoyski, Prezydent Zamościa, syn Jana hrabiego Zamoyskiego, ostatniego, XVI ordynata Ordynacji Zamojskiej. Jan Tomasz Zamoyski urodził się 12 czerwca 1912 r. w Klemensowie, zmarł 29 czerwca 2002 r. w Warszawie. Jego prochy, zgodnie z tradycją spoczęły w kryptach Katedry Zamojskiej, obok pozostałych 15 ordynatów. Ostatni ordynat, w uznaniu znamienitych zasług położonych dla Rzeczypospolitej Polskiej, został odznaczony przez prezydenta Lecha Wałęsę Orderem Orła Białego w 1995 r. Rok później został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Zamościa. Jan Zamoyski na Rynku Wielkim w Zamościu Powodem do spotkania się Rodziny Zamoyskich jest 100. rocznica urodzin i 10. rocznica śmierci Jana Tomasza Zamoyskiego. Jak mówi Prezydent Zamoyski - organizacją Zjazdu Rodziny Zamoyskich zajmują się jego trzy siostry: Elżbieta Daszewska, Maria Ponińska, Gabriela Bogusławska i Agnieszka Rożnowska. Zjazd rodziny Zamoyskich rozpocznie się w czwartek (21 czerwca) i potrwa do niedzieli. Marcin Zamoyski dodaje, że do Zamościa przybędzie ok. 160 osób. To będą cztery pokolenia Zamoyskich, po mieczu i kądzieli, z różnych stron świata. Najstarszym uczestnikiem będzie prawdopodobnie brat matki Prezydenta Zamościa, liczący sobie 90 lat. Program spotkania członków Rodziny Zamoyskich jest bardzo bogaty. W czwartek spotkają się przy wspólnej kolacji, zorganizowanej przez restaurację & caffe club Smak Story, w kazamacie Bastionu VII. Wieczorem zaplanowano udział w spektaklu "Odprawa posłów greckich" Teatr im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie w ramach 37. Zamojskiego Lata Teatralnego. Przypomnijmy, że to pierwszy polski dramat, którego autorem jest Jan Kochanowski. Prapremiera tej sztuki miała miejsce po zaślubinach Jana Zamoyskiego, fundatora Zamościa i jego ukochanej żony, księżniczki Krystyny Radziwiłłówny (12.01.1578r.) podczas hucznego przyjęcia w pałacu w Ujazdowie.
    [Show full text]
  • Polish Culture Yearbook 2018
    2018 POLISH CULTURE YEARBOOK 2018 POLISH CULTURE YEARBOOK Warsaw 2019 INTRODUCTION Prof. Piotr Gliński, Deputy Prime Minister, Minister of Culture and National Heritage 5 REFLECTIONS ON CULTURE IN POLAND 1918–2018 Prof. Rafał Wiśniewski, Director of the National Centre for Culture Poland 11 TABLE OF CONTENTS TABLE 1. CELEBRATIONS OF THE 100TH ANNIVERSARY OF POLAND REGAINING INDEPENDENCE 17 CELEBRATIONS OF THE 100TH ANNIVERSARY OF POLAND REGAINING INDEPENDENCE Office of the ‘Niepodległa’ Program 18 2. CULTURE 1918–2018 27 POLISH STATE ARCHIVES Head Office of State Archives 28 LIBRARIES National Library of Poland 39 READERSHIP National Library of Poland 79 CULTURAL CENTRES Centre for Cultural Statistics, Statistical Office in Kraków 89 MUSEUMS National Institute for Museums and Public Collections 96 MUSICAL INSTITUTIONS Institute of Music and Dance 111 PUBLISHING PRODUCTION National Library of Poland 121 ARTISTIC EDUCATION Centre for Art Education 134 THEATRE IN POLAND Zbigniew Raszewski Theatre Institute 142 IMMOVABLE MONUMENTS National Heritage Board of Poland 160 3. CULTURAL POLICY 2018 173 TABLE OF CONTENTS TABLE LOCAL GOVERNMENT SPENDING ON CULTURE National Centre for Culture Poland 174 CINEMATOGRAPHY Polish Film Institute 181 NATIONAL MEMORIAL SITES ABROAD Department of Cultural Heritage Abroad and Wartime Losses, Ministry of Culture and National Heritage 189 POLISH CULTURAL HERITAGE ABROAD Department of Cultural Heritage Abroad and Wartime Losses, Ministry of Culture and National Heritage 196 RESTITUTION OF CULTURAL OBJECTS Department of Cultural Heritage Abroad and Wartime Losses, Ministry of Culture and National Heritage 204 DEVELOPMENT OF LIBRARY INFRASTRUCTURE AND PROGRAMMES ADDRESSED TO PUBLIC LIBRARIES Polish Book Institute 212 EXPENDITURE OF THE POLISH STATE ON CULTURE Department of Intellectual Property Rights and Media, Ministry of Culture and National Heritage 217 4.
    [Show full text]
  • March 2019 Periodical Postage Paidperiodical at York New Boston
    www.polamjournal.com 1 PRIEST PUT ON FORCED SABBATICAL FOR DEFENDINGPOLISH AMERICAN AGAINST JOURNAL ABUSE • MARCH 2019 PERIODICAL POSTAGE PAID AT BOSTON, NEW YORK AT PERIODICAL PAID POSTAGE POLISH AMERICAN AND ADDITIONAL ENTRY OFFICES JOURNALDEDICATED TO THE PROMOTION AND CONTINUANCE OF POLISH AMERICAN CULTURE POLISH MUSEUM OF AMERICA HONORS FIRST ESTABLISHED 1911 MARCH 2019 • VOL. 108, NO. 3 • $2.25 www.polamjournal.com CURATOR — PAGE 7 GRONKOWSKI, GOSTOWSKI LEAD PATRIOTS IN SUPERBOWL LIII • BATORY’S VISION CITED • JOYFUL NOISE PAHA’S VALUE TO POLONIA AND TO ITS MEMBERS • PSFCU OPENS IN PENNSYLVANIA • THE POLISH LIBERATORS HOW THE U.S. HELPED POLAND IN 1919 • FRIDAY FISH FRY ALTERNATIVES • ECO-CONSCIOUS COUTURE V4 Summit NEWSMARK Pence, Pompeo Take Message to Warsaw PHOTO: JAKUB SZYMCZUK / OFFICE OF THE PRESIDENT (KPRP) SZYMCZUK JAKUB PHOTO: Cancelled Amid Agriculture Minister Slams Protest Polish-Israeli WARSAW — Farmers from across Poland protested Tensions outside the presidential palace, Feb. 6, demanding restric- WARSAW (Radio Po- tions on food imports in a move slammed by Agriculture land) — Poland’s prime min- Minister Jan Krzysztof Ardanowski, who said the protest ister pulled his country out of was “a political project.” He accused the farmers of “com- plete ignorance” of the role of national and EU authorities a summit in Jerusalem after in agricultural policy. a senior Israeli politician re- The farmers demanded limits on imports, complaining portedly claimed that Poles of high production costs and low prices for their products, “suckled anti-Semitism with according to Polish press agency PAP. their mother’s milk.” “Imports are killing Polish agriculture,” said Michał The move by Poland’s Ma- Kołodziejczak, one of the leaders of the AGROunia group, teusz Morawiecki came after which organized the protest.
    [Show full text]
  • Katalogach Absolwent Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych I Periodykach Sztuki M.In.: Słowniku Biograficznym W Zamościu Oraz Akademii Sztuk Pięknych W Krakowie, (Red
    Honorowy Patronat: Prezydent Miasta Zamość Andrzej Wnuk Honorowy Patronat Artystyczny: Comitato Archivio artistico Museo Ugo Guidi - MUG Associazione - documentario Gierut Forte dei Marmi, Italia „Amici del Museo Ugo Guidi” Marina di Pietrasanta, Italia Forte dei Marmi, Italia Wystawa międzynarodowa Muzeum Zamojskie - Galeria Rzeźby prof. Mariana Koniecznego sierpień - wrzesień 2016 r. Organizator: Zamojskie Towarzystwo „RENESANS” Partner: Muzeum Zamojskie w Zamościu 3 Zrealizowano przy współudziale finansowym: Województwa Powiatu Miasta Zamość Lubelskiego Zamojskiego ISBN 978-83-926542-7-8 Zamość 2016 Wydawca: Zamojskie Towarzystwo „RENESANS” 22-400 Zamość, ul.Ormiańska 3, www.towarzystwo-renesans.pl 4 documentario Gierut (Marina di Pietrasanta), Museo Ugo Guidi i Associazione „Amici del Museo Ugo Guidi”(Forte dei Marmi). W poprzednich wystawach, obok artystów z Polski, amość, idealne miasto - twierdza, prace prezentowali twórcy z: Włoch, Francji, Bułgarii, Słowa- jeden z najcenniejszych zespołów urbanistycznych Europy cji, Rosji, Mołdawii, Niemiec. i świata. Założycielem i fundatorem Zamościa był w 1580 r. Dwa światy - dwoistość świata realnego i świata wy- wielki hetman koronny Jan Zamoyski, mąż stanu, człowiek obraźni, dwoistość świata i człowieka we wszechświecie. Le- wszechstronnie wykształcony (studiował na Uniwersytecie śmianowski świat - to świat bezkresu oraz nieskończoności w Padwie, później był rektorem Uniwersytetu Padewskiego) bytu w przestrzeniach zieloności wszechobecnej natury. Ar- humanista i wielbiciel sztuki. Utrzymywał bliskie kontakty tyści, zainspirowani wierszami Leśmiana i uczestniczą- z elitą intelektualną Europy, a wokół dworu skupiały się in- cy w tegorocznej wystawie zatytułowanej Dwa światy, dywidualności z różnych dziedzin życia artystycznego i na- prezentują własną, odrębną wizję świata sobie właściwego, ukowego. Jeden z najhojniejszych w historii Rzeczypospolitej indywidualnie odczuwanego, poruszającego, tajemniczego, mecenatów nauki, kultury i sztuki.
    [Show full text]
  • Social Engineering Zwischen Totalitärer Utopie
    Social Engineering Social Engineering Zwischen totalitärer Utopie und „Piecemeal-Pragmatismus“ Herausgegeben von Piotr Madajczyk und Paweł Popieliński Institut für Politische Studien der Polnischen Akademie der Wissenschaften Warschau 2014 Herausgegeben mit fi nanzieller Unterstützung der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit Herausgegeben mit fi nanzieller Unterstützung des Instituts für Nationales Gedächtnis Herausgegeben mit fi nanzieller Unterstützung der Deutschen Forschungsgemeinschaft Die Bilder auf der Titelseite sind aus der Sammlung Rassensektion des Instituts für Deutsche Ostarbeit (IDO), Archiv der Jagiellonen-Universität in Krakau. Wir danken Frau Anna Mardula für die Erlaubnis, ihre Fotos zu benutzen. Redaktionelle Bearbeitung: Antonina Majkowska-Sztange, deutsche Fassung: Sigrid Weber Übersetzung aus dem Polnischen (Texte von P. Madajczyk, M. Gawin, J. Daniluk, A. Jaczyńska) Benjamin Voelkel Titelseite Adam Lis © Copyright by Institut für Politische Studien PAW, Warschau 2014 © Copyright by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warschau 2014 ISBN 978–83–64091–29–2 Verlag Instytut Studiów Politycznych PAN 00-625 Warszawa, ul. Polna 18/20 tel. +48-22-8255221, faks +48-22-8252145 www.isppan.waw.pl Inhaltsverzeichnis Piotr Madajczyk Social Engineering als Forschungsinstrumentarium . 7 Teil I Social Engineering als Werkzeug der staatlichen Bevölkerungspolitik . 31 Thomas Etzemüller Social Engineering und die Erfindung der „Bevölkerungsfrage” . 33 Sabine Schleiermacher Rassenhygiene als Leitwissenschaft von Raumplanung und Bevölkerungswissenschaft . 47 Michael Schwartz „Denn sie können nicht mehr friedlich zusammenleben“ . Zur Genealogie moderner Politik ethnischer „Säuberung“ . 63 Teil II Das Dritte Reich und der Zweite Weltkrieg . 85 Patrick Wagner Mitdenker der Vernichtung: Deutsche Wissenschaftler und die nationalsozialistische Eroberungspolitik in Osteuropa . 87 Miriam Y. Arani Der Reichsgau Wartheland als Experimentierfeld der nationalsozialistischen Bevölkerungspolitik .
    [Show full text]
  • Ordynacja Zamojska Kładając Kopalnie Czy Ośrodki Hodowli Została Utworzona Pierwsza Prywatna Ryb
    100 lat niepodległości Do końca Polsce oddani Pomimo wielu przeciwności losu rodzina Zamoyskich pozostała na ziemiach polskich, by jej wiernie służyć. Pojawiało się wiele szans na wyjazd z Polski, jednak przywiązanie do ojczyzny było silniej- sze. Ordynat zamojski Jan Tomasz Zamoyski o szansach na emigrację mówił tak: „Wychodziłem z założenia, że moje miejsce jest w Polsce, jakakolwiek by ona była”. | Aleksandra Wieremczuk W sierpniowym numerze przedstawiamy Była jedną z pierwszych ordynacji ma- twa, chcąc wprowadzić na ziemie wyso- Państwu historię rodziny, która od stuleci gnackich na terenach Rzeczpospolitej. ką kulturę rolną. Pod koniec XVIII wieku zapisuje karty historii Polski. O dbałości Majątek należący do ordynacji dziedzi- założyli Towarzystwo Rolnicze, które o to, co polskie oraz o innych ludzi, przy- czony był przez najstarszego potomka wydawało kalendarze w cyklu półrocz- wiązaniu do ziemi i powrocie na ziemie rodu. Przez pokolenia Zamoyscy wyka- nym, w których oprócz zwykłej wiedzy przodków rozmawialiśmy z Marcinem zywali ogromną dbałość o tereny do nich pojawiała się ta bardziej specjalistyczna, Zamoyskim, synem Jana Zamoyskiego należące. Zakładali nowe osady. Starali np. obrazująca jak usprawnić maszynę. ostatniego ordynata Zamojskiego. się rozwinąć gospodarczo ordynację, Dbali o rozwój kultury oraz edukację. budując liczne fabryki, hutę żelaza, za- W 1594 roku przez Jana Zamoyskiego Ordynacja Zamojska kładając kopalnie czy ośrodki hodowli została utworzona pierwsza prywatna ryb. Aby wzmocnić handel, Tomasz An- uczelnia – Akademia Zamoyska, któ- Ordynacja Zamojska została założo- toni Zamoyski zbudował flotyllę rzeczną ra zyskała rozgłos nie tylko na trenach na przez Jana Syriusza Zamoyskiego ordynacji oraz porty rzeczne nad Sanem ówczesnej Rzeczpospolitej, ale również i uchwalona z dniem 8 lipca 1589 roku.
    [Show full text]
  • O Zmarłych Nauczycielach, Pracownikach, Uczniach I Absolwentach Naszej Szkoły
    PAMIĘTAMY o zmarłych nauczycielach, pracownikach, uczniach i absolwentach naszej szkoły hetman Jan Zamoyski patron naszej szkoły generał Paweł Chrzanowski założyciel naszej szkoły Jan Tomasz Zamoyski ostatni ordynat Ordynacji Zamoyskiej Przedwojenni dyrektorzy szkoły • Włodzimierz Włodarski (1905-1906) • Andrzej Sznuk (1906-1915) • Kazimierz Król (1915-1919) • Henryk Lipski (1919-1933) • Jan Dąbrowski (1933-1938) Jan Kozicki dyrektor szkoły w latach 1938-1945 Nauczyciele i uczniowie polegli w czasie II wojny światowej Wacław Bojarski poeta Dyrektorzy szkoły w latach 1945 - 1955 • Józef Szumański • Edward Filipkowski • Janina Rżysko Jan Gad dyrektor szkoły w latach 1955 - 1975 Maria Kawecka dyrektorka szkoły w latach 1975 - 1979 Tadeusz Kotarbiński filozof absolwent Zamoyskiego, matura 1906 Melchior Wańkowicz pisarz, publicysta absolwent Zamoyskiego, matura 1911 Julian Ejsmond poeta absolwent Zamoyskiego, matura 1911 August Zamoyski rzeźbiarz absolwent Zamoyskiego, matura 1912 Kazimierz Kuratowski matematyk absolwent Zamoyskiego, matura 1913 Tadeusz Manteuffel historyk absolwent Zamoyskiego, matura 1919 Stanisław Wigura inżynier, lotnik absolwent Zamoyskiego, matura 1922 Jerzy Giedroyć publicysta, wydawca, działacz emigracyjny absolwent Zamoyskiego, matura 1924 Stefan Kieniewicz historyk absolwent Zamoyskiego, matura 1925 Jerzy Andrzejewski prozaik, publicysta absolwent Zamoyskiego, matura 1927 Juliusz Wiktor Gomulicki pisarz, varsavianista absolwent Zamoyskiego, matura 1928 Witold Małcużyński pianista absolwent Zamoyskiego, matura 1932
    [Show full text]
  • Patriotyzm Jana Tomasza Zamoyskiego the Patriotism of Jan Tomasz Zamoyski
    Biografistyka Pedagogiczna Rok 3 (2018) nr 1 ISSN 2543-6112; e-ISSN 2543-7399 DOI: 10.36578/BP.2018.03.03 Ks. Czesław Galek* Patriotyzm Jana Tomasza Zamoyskiego The Patriotism of Jan Tomasz Zamoyski Abstract: Jan Tomasz Zamoyski (1912–2002) was the sixteenth and last ordynat of the Ordynacja Zamojska (the Zamoyski Family Fee Tail), a vast estate established by a decision of the Polish Sejm in 1589 by Jan Zamoyski (1542–1605), Chancellor and Grand Hetman of the Crown and founder of the town of Zamość. Over the centuries, the Zamoyski family had always been faithful and loyal to Poland. Their noble patri- otic traditions were continued by the last ordynat, who assumed his duties at the end of August 1939. As a lieutenant he took part in the September Campaign (the 1939 defence of Poland). As early as 1939, the Zamoyskis took in many refugees fleeing from Wielkopolska to the Zamość region. During the German occupation of Poland Zamoyski belonged to underground organisations, including the Union of Armed Struggle and the Home Army. During the war, many people, including Jews, were hiding in the Zamoyski Ordynacja. However, Zamoyski’s greatest accomplishment was the rescue of many Polish children from the transit camp in Zwierzyniec, estab- lished in 1942, from which children were transported to Germany to be Germanized or to death camps. His heroism is exemplified by his visit to Odilo Globocnik, SS and police leader in the Lublin District, as a result of which some 480 small children were released from the camp in July 1943. Zamoyski proceeded to organize an orphanage for them.
    [Show full text]
  • Na Międzyrzeczu Wisły I Bugu Krajobrazy Roślinne I Dziedzictwo Kulturowe Środkowowschodniej Polski I Zachodniej Ukrainy
    Na międzyrzeczu Wisły i Bugu Krajobrazy roślinne i dziedzictwo kulturowe środkowowschodniej Polski i zachodniej Ukrainy Monografi a naukowa pod redakcją Bożenny Czarneckiej Sesje terenowe 57. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego „Botanika – tradycja i nowoczesność” Lublin, 27 czerwca–3 lipca 2016 Copywright © Oddział Lubelski Polskiego Towarzystwa Botanicznego © Bożenna Czarnecka Projekt okładki i stron tytułowych Bożenna Czarnecka Zdjęcia na okładce Hanna Wójciak Logo Zjazdu Krzysztof Rumowski Linoryty Zbigniew Jóźwik Redakcja techniczna Dorota Kapusta, Bożenna Czarnecka Korekta Bożenna Czarnecka Zalecane cytowanie: Czarnecka B. (red.). 2016. Na międzyrzeczu Wisły i Bugu. Krajo- brazy roślinne i dziedzictwo kulturowe środkowowschodniej Polski i zachodniej Ukra- iny. Towarzystwo Wydawnictw Naukowych LIBROPOLIS, Lublin. ISBN 978-83-86292-54-7 (druk) ISBN 978-83-86292-54-8 (online) Publikacja jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzyna- rodowe. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów. Zezwala się na dowolne wykorzy- stanie treści – pod warunkiem zachowania niniejszej informacji licencyjnej i wskazania autorów jako właścicieli praw do tekstu. Treść licencji dostępna jest na stronie http:// creativecommons.org/licenses/by/4.0. Wydawca Polskie Towarzystwo Botaniczne – Oddział Lubelski Towarzystwo Wydawnictw Naukowych LIBROPOLIS Sp. z o.o. 20-081 Lublin, ul. Stanisława Staszica 12, lok. 3 e-mail: [email protected] www.libropolis.pl Druk i oprawa Wydawnictwo POLIHYMNIA Sp. z o.o. ul. Deszczowa 19, 20-832 Lublin, tel./fax 81 746-97-17 e-mail: [email protected] www.polihymnia.pl Publikacja dofi nansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie Recenzenci Dr hab. inż. Jan Bodziarczyk Zakład Bioróżnorodności Leśnej, Uniwersytet Rolniczy, Kraków Prof. dr hab. Bożenna Czarnecka Zakład Ekologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Dr hab.
    [Show full text]
  • 191 Aukcja, 25 Kwietnia 2020 R. Godz
    DOM AUKCYJNY OSTOYA SZTUKA DAWNA, ANTYKI, SZTUKA WSPÓŁCZESNA 191 aukcja, 25 kwietnia 2020 r. godz. 17 Salon aukcyjny D.A. Ostoya ul. Gen. J. Zajączka 8 Warszawa Wystawa przedaukcyjna od 18 kwietnia do 25 kwietnia od poniedziałku do piątku w godzinach od 1100 do 1900 w sobote od 1100 do 1500 w salonie aukcyjnym D. A. Ostoya przy ul. Gen. J. Zajaczka 8 oraz do galerii przy ulicy Freta 25 www.aukcjeostoya.pl e-mail: [email protected] tel.: 22 839 24 06 Wydawca: DOM AUKCYJNY OSTOYA Roman Jacenty Przesmycki POLSKA 00-227 Warszawa ul. Freta 25/1 tel. (22) 635 55 78 tel./fax. (22) 831 26 95 Autorzy katalogu: Tomasz Lewicki, magister historii sztuki, Mikołaj Przesmycki oraz zespół DA Ostoya Nadzór merytoryczny w zakresie malarstwa: Irena Bal, magister historii sztuki, biegły sądowy, rzeczoznawca Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ocena stanu zachowania i autentyczności malarstwa: dr hab. Maria Lubryczyńska należymy do Nasze konto: Bank Pekao S.A. PL 02 1240 6218 1111 0000 4620 7706 SWIFT: PKOPPLPW ISBN: 978-83-63619-79-4 Wszelkie prawa zastrzeżone Nakład: 450 egz. Sza­now­ni­Pań­stwo,­ Otrzymali­Państwo­nasz­najnowszy­katalog. Mamy­nadzieję,­że­spośród­wyselekcjonowanej­przez­nas­bogatej­oferty­ malarstwa,­rzeźby,­brązów,­sreber,­porcelany,­zegarów,­a­także­wielu­innych­polskich­ ­i­zagranicznych­wyrobów­artystycznych­znajdziecie­Państwo­dla­siebie­obiekty­godne­uwagi. Zapraszamy­wszystkich­kolekcjonerów­i­miłośników­sztuki­ na­naszą­191­aukcję­sztuki­dawnej,­antyków­oraz­sztuki­współczesnej. Oglądając­nasz­katalog­prosimy­zwrócić­uwagę­na­oznaczenie­kolorystyczne­ poszczególnych­działów,­które­ułatwią­Państwu­poruszanie­się­po­katalogu. SZTUKA DAWNA SZTUKA WSPÓŁCZESNA POLONIKA, MILITARIA, ODZNACZENIA SZTUKA ROSYJSKA RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE SZTUKA ORIENTALNA Zgłoszenia przyjmujemy w godzinach pracy naszych galerii oraz e-mailowo.
    [Show full text]
  • Pułkownik Jan Piwnik „Ponury”
    WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ Marek Jedynak, Wojciech KÖnigsberg, Szczepan Mróz Pułkownik Jan Piwnik „Ponury” Warszawa 2013 Redakcja techniczna, skład i łamanie: Janusz Furtak Projekt okładki: Urszula Kubicz-Fik Korekta Hanna Bajan-Jaskółowska Autorzy fotografii: Marek Jedynak, Feliks Konderko, Marek Miazga, Szczepan Mróz, Katarzyna Pyzik, Tadeusz Religa, Tadeusz Rylski W książce wykorzystano fotografie ze zbiorów: Mariusza Baran-Barańskiego, Jana Borkowskiego, Cezarego Chlebowskiego, Marka Jedynaka, Wojciecha Königsberga, Szczepana Mroza, Krystyny Rylskiej, Alicji Sokołowskiej, Józefy Stefanowskiej-Rybus oraz z zasobów archiwalnych: Kwatery mjr. „Ponurego” w Janowicach, Środowiska „Ponury”–„Nurt”, Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej, Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej, Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie © Copyright by Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2013 Zdjęcia autorstwa Feliksa Konderko © Copyright by Mariusz Baran-Barański Wydanie I, Warszawa 2013 ISBN 978-83-63755-15-7 Wydawca i druk: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej ul. S. Banacha 2 00-909 Warszawa www.wceo.wp.mil.pl an Piwnik urodził się 31 sierpnia 1912 r. w niewielkiej wiosce Janowice, położonej nieopodal Ostrowca Świętokrzyskiego, w ówczesnym Imperium Rosyjskim. Został ochrzczony przez księdza Józefa Czernikiewicza J w kościele pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w pobliskiej Mominie1. Jego ojciec, również Jan, pochodził z nieodległych Mirkowic, natomiast matka Zofia z domu Kłonica była rodowitą mieszkanką Janowic. Jan Piwnik miał troje rodzeńtwa: dwie siostry – Agnieszkę, starszą o 3 lata i Katarzynę, młodszą o 5 lat oraz brata Józefa urodzonego w 1921 r. (podczas wojny pod pseudonimem „Topola” walczył u boku starszego brata). Rodzina nie należała do najbiedniejszych. Utrzymywała się głównie z hodowli zwierząt i uprawy ziemi. Przez kilka lat prowadziła również sklep wiejski.2 Ojciec Jana pełnił służbę w Armii Imperium Rosyjskiego.
    [Show full text]