BROCHURE

Matthäus Passion

CANTATRIX CONCERTO D’AMSTERDAM O.L.V. ERIK VAN NEVEL Voorwoord Bach’s Matthäus Passion – Is dit nog te verdragen?

In zijn boek over de Matthäus schrijft Bachkenner Gerardus van der Leeuw over een man die bij uitvoeringen na het eerste koor altijd weg ging. ‘Hij kon niet meer verdragen’ luidt het, ‘want het eerste koor is zoo aangrijpend grootsch, dat de dirigent goed doet, wanneer het laatste accoord geklonken heeft, eenige oogenblikken te wachten vóór hij het Evange- lie doet beginnen.’ En zo is het.

De dialoog tussen de Töchter Zions en de Gläubigen grijpt ons hevig aan. ‘Helft mir kla- gen!’ Een indrukwekkender inleiding tot het passieverhaal moet nog geschreven worden, en dat is nog maar het begin van een drama dat gelovigen én ongelovigen tot tranen kan roeren. Het is dan ook een waar godswonder dat de Matthäus na zijn première in Leipzig honderd jaar onder het stof zou liggen, voordat Mendelssohn het meesterwerk in Berlijn opnieuw tot leven wekte.

Inmiddels is de Matthäus een van de hoekstenen van de passieliteratuur geworden, ster- ker nog: een van de sleutelwerken van onze muzikale erfenis. Jaarlijks storten amateur- en beroepsgezelschappen zich op de partituur en vullen zich de kerken en concertzalen. Zo ook bij Cantatrix, dat in 2011 al een memorabele Johannes Passion uitvoerde. Klonk toen aan het eind ‘Jesu Christ erhöre mich, ich will dich preisen ewiglich’, na een passie met de nadruk op godsvertrouwen, nu eindigt de Matthäus met troost voor de angst en pijn van de gekruisigde: ‘Wir setzen uns mit Tränen nieder und rufen dir im Grabe zu: Ruhe sanfte, sanfte Ruh!’

Frits Ham †

2 Cantatrix Cantatrix: ambities en erkenning

Ambitie. Dat is het sleutelwoord voor het Vocaal Ensemble Cantatrix. Ambitie en dan de lat niet meteen te hoog leggen, maar steeds iets hoger. Daarmee begon deze formatie vijf- entwintig jaar geleden en sindsdien is het alleen maar bergopwaarts gegaan. Om zich te meten met de internationale keurtroepen trok Cantatrix meerdere malen naar Italië. Het niveau daar loog er niet om, het wedstrijdprogramma moest vele genres beslaan, maar Cantatrix kwam, zag en overwon in veel gevallen. ‘En route’ gaf het soms nog enkele con- certen, inclusief een uitzwaaiconcert in Leeuwarden.

Net als in de sport komt succes je niet aanwaaien. Een gedegen repetitieschema, betrok- kenheid van de zangers en strenge selecties, iedere keer weer opnieuw, daarmee begint het. Meezingen met Cantatrix is vandaag de dag geen vanzelfsprekendheid, iedere zanger moet zijn plaats veroveren en zien vast te houden. En dan is er de keuze van de dirigent. Preciziewerk.

Ook het begrip ‘gastdirigent’ deed zijn intrede. De vermaarde Erik Van Nevel verbond zich onlangs voor een tweede serie uitvoeringen van Bachs Matthäus Passion aan Cantatrix. Met dit werk, een van de paradepaardjes van het ensemble, trok het door het noorden en westen van ons land. Van de Grote Kerk in Dokkum tot de Westerkerk in Amsterdam. En dat gebeurde met meer programma’s. En Van Nevel is niet de enige ingeschakelde gastdi- rigent. Simon Phipps stond bijvoorbeeld voor het programma Pure Passie, in 2012, tevens het jaar van de Finland-reis en van optredens met de King’s Singers. Ook werd in 2012 een compositieopdracht ten doop gehouden, door Cantatrix verstrekt aan de Noor Ola Gjeilo.

En dan gaan we verder: een jaar later ‘ontmoet’ het koor Lieven Deroo en zijn Ensemble Polyfoon. Met hun dompelde Cantatrix zich onder in de koorliteratuur van de grote poly- fonisten. In datzelfde jaar: het programma Lux Aeterna met aan het begin het roemruchte Miserere van Allegri. En dan was er in 2016 L’amour et la Paix, een programma rond gerust- stellende koorklanken, van Schütz tot De Leeuw, dat zelfs in Parijs te horen was.

En we gaan nog verder. Cantatrix kiest sinds enkele jaren ook heel bewust voor educatie. Om middelbare scholieren in contact te brengen met Bachs meesterwerk. Live, met koor- leden, solisten uit het koor en een klein barokorkest. Zo echt mogelijk. Taakverbreding heet dat, bewust bouwen aan het publiek van morgen. Ook daarin wordt een lat gehanteerd die steeds hoger komt te liggen. Ook achtte men onlangs de tijd rijp het repetitiehonk in Veenwouden in te ruilen voor een meer centraal gelegen locatie: Heerenveen. Met het oog op de toekomst.

Cantatrix viert zijn vijfentwintigjarig bestaan met Bachs Matthäus Passion, Händels Mes- siah, het programma Remember met daarin Purcells Funeral Music for Queen Mary en het programma “Bach en de Noorderlingen”.

Matthäus Passion 2017 3 Erik Van Nevel Dirigent

Erik Van Nevel studeerde hobo, zang en directie aan het Lemmensinstituut te Leuven en aan de Ko- ninklijke Conservatoria te Brussel en Antwerpen. Nadien volgde hij specialisatiecursussen in Groot- Brittannië, Duitsland en Nederland.

Hij is stichter-dirigent van Currende, dat regelmatig te gast is op de grote Europese Festivals. In solisti- sche bezetting zingt hij met het Currende Consort.

Van 1983 tot 2000 was hij kapelmeester van de Brusselse kathedraal en heeft er de Capella Sancti Michaelis opgericht. Hij was gedurende vele jaren een enthousiast zanger in het Huelgas-ensemble van zijn oom Paul.

Zowel met Currende als met het Brussels Kathe- draalkoor realiseerde hij verschillende cd-opnamen die door de internationale muziekpers zeer positief werden onthaald : G. Carissimi, O. Lassus, P. Philips, H. Schütz, J. De Wert, G. Frescobaldi, D. Scarlatti, familie Bach, D. Buxtehude, H.L. Hassler, L. Marenzio en een reeks van 10 cd’s met een ruim geografisch overzicht van de Neder- landse Polyfonisten. Van 1980 tot 1985 was hij assistent-dirigent van het toenmalig BRT-radiokoor.

Erik Van Nevel doceert koordirectie, kamermuziek en oude muziekpraktijk aan het Lem- mensinstituut te Leuven. Daarenboven geeft hij steeds meer privéles aan dirigenten en zangers en wordt hij uitgenodigd ensembles en groepen muzikaal te coachen.

Jaarlijks geeft hij stages en cursussen voor dirigenten koor- en ensemblezangers. Zowel algemene koor- en dirigeertechniek als de meer specifieke uitvoeringspraktijk komen steeds weer aan bod. Zo was hij al te gast in Nederland, Spanje, Israël, Zweden, Noor- wegen, Cyprus, Malta, Slovenië, Duitsland, Groot-Brittannië, Letland, Estland en Frankrijk.

4 Cantatrix Pierre Mak Christus

De bariton Pierre Mak studeerde zang aan de con- servatoria van Zwolle en Utrecht, het Mozarteum in Salzburg en de Schola Cantorum Basiliensis in Basel. Hij nam deel aan masterclasses bij Elisabeth Schwarzkopf en Robert Holl. Verder volgde hij les- sen bij Aafje Heynis, Henny Diemer en Margreet Honig.

Pierre Mak werkt met grote regelmaat als solist mee aan oratoriumuitvoeringen. De Passies van Bach, een groot aantal 19e-eeuwse oratoria (o.a. “Requi- em”, Fauré; “Ein Deutsches Requiem”, Brahms; “Pau- lus en Elias”, Mendelssohn) en enige 20e-eeuwse oratoria (o.a. “Carmina Burana”, Orff; “A Child of our Time”, Tippett) behoren tot zijn repertoire. Ook gaf hij talloze liederenrecitals. Met name het Duits-Romantisch en het Franse lied hebben zijn grote voorliefde.

In het najaar van 2007 maakte hij met groot succes zijn scenisch operadebuut in een productie van Operastudio Nederland, waarin hij onder de regie van Harry Kupfer de rol van Der Gatte in “Reigen” (Philippe Boesmans, 1993) ver- tolkte. Enige tijd later volgde een reprise van deze productie in het Théâtre de la Bastille in Parijs.

In 2009 was hij te zien in de reconstructie van “Granida” van P.C. Hooft, gerealiseerd door Stichting Ipermestra en Wim Trompert. In het voorjaar van 2011 zong hij de rol van Frank in “Die Fledermaus” van Johann Strauss, geregisseerd door Hans Nieuwenhuis

In de zomer van 2013 nam hij tijdens het zeer succesvolle project Rheingold op de Rijn in “Das Rheingold” van Richard Wagner de rol van Fasolt voor zijn rekening

Pierre Mak is als hoofd van de vocale afdeling en hoofdvakdocent solozang verbonden aan het Conservatorium van Amsterdam.

Matthäus Passion 2017 5 Nico van der Meel Evangelist

De Leidse tenor Nico van der Meel verwierf interna- tionaal aanzien, hoofdzakelijk als zanger van oude muziek en meer in het bijzonder als evangelist in de passionen van J.S. Bach. Hij zong onder leiding van beroemde dirigenten als Gustav Leonhardt, Nicolaus Harnoncourt, Jan Wil- lem de Vriend, Jos van Veldhoven, Herbert Blom- stedt, Colin Davis, Peter Schreier en Frans Brüggen. Talloze cd’s met oude muziek getuigen van zijn acti- viteiten als zanger, o.a. Bachs “Hohe Messe”, “Johan- nes Passion” en “Matthäus Passion” o.l.v. Frans Brüg- gen voor het label Philips Classics. Daarnaast zijn er ook cd’s verschenen met romantische liederen van Johannes Verhulst, Leander Schlegel en Hugo Wolf. Hij zong rollen in opera’s van o.a. Monteverdi, Mo- zart, Mendelssohn, Milhaud en Stravinsky. Hij maakt deel uit van het ensemble Camerata Tra- jectina, al veertig jaar dé pleitbezorger voor de Ne- derlandse muziek van de Middeleeuwen tot en met de Gouden Eeuw. Bij dit ensemble werkte hij mee aan meer dan vijfentwintig cd’s. Nico van der Meel studeerde aan het Rotterdams Conservatorium bij Barend Schuurman en Margreet Honig, bij wie hij in 1987 cum laude afstudeerde voor het hoofdvak zang. Hij volgde in zijn jonge jaren masterclasses bij o.a. Elly Ameling, Evelyn Lear, Ruud van der Meer, Robert Holl en Elisabeth Schwarzkopf. Hij treedt regelmatig op als gastdocent bij diverse conservatoria. Als dirigent leidde Nico van der Meel projecten o.a. bij het Vocaal Ensemble Coqu, Couleur Vocale, het Bach Festival Dordrecht, het Amsterdams Bach Consort en de Residentie Ba- chensembles. Begin 2008 verscheen bij Quintone een cd met de “Johannes Passion” van J.S. Bach in de versie 1725, met Concerto d’Amsterdam, en La Furia onder zijn leiding. Hij is artistiek leider van het Drechtsteden Bachkoor en hij is al sinds de oprichting in 1981 dirigent van het William Byrd Vocaal Ensemble in Leiden.

6 Cantatrix Robbert Muuse Bas

Bariton Robbert Muuse zong als solist concertre- pertoire van renaissance tot hedendaags, zoals van Monteverdi, Franse barok, J.S. Bach (“Matthäus-” en “Johannes Passion”, “Weihnachtsoratorium”, mis- sen en cantaten), Händel (“Messiah”, “Jephta”, “Israel in Egypt”, “Belshazzar”), Beethoven, Mozart, Haydn, Rossini, Mendelssohn, Brahms, Puccini, Fauré, Du- ruflé, Tippett, Vaughan Williams (“Sea Symphony”), en Orff. Hij zong vele Franse barokwerken en maak- te verschillende opnamen met het Franse Ensemble Pierre Robert o.l.v. Frédéric Desenclos. In concerten en opera’s werkte hij als solist met dirigenten Ed Spanjaard, Reinbert de Leeuw, Jan Willem de Vriend, Jos van Veldhoven, Valéry Gergiev, Christoph Pop- pen, Paul Goodwin, Kynan Johns en Matthew Halls, in samenwerking met orkesten Holland Baroque Society, Philharmonie Zuid-Nederland, Het Neder- lands Symfonieorkest, Combattimento Consort Amsterdam, Concerto d’Amsterdam, De Nederland- se Bachvereniging, kamermuziek-formatie van het Kon. Concertgebouworkest, Southbank Sinfonia (Londen), het Verbier Festival Orchestra, en de diverse Nederlandse symfonieorkesten.

Hij zong tientallen operarollen in verschillende producties, zoals in 2014 de titelrol in “Eu- gen Onegin” van Tsjaikovski. Verder o.a. van Mozart “Così fan Tutte”, “Zaide” en “Die Zau- berflöte”; “Aeneas” (Purcell), “Phaeton” (Lully), “Agrippina” (Händel); Boswachter in “Het Sluwe Vosje” (Janáček), “Hänsel und Gretel” (Humperdinck), Dr. Falke in “Die Fledermaus “ (J. Strauss), en diverse andere opera’s.

Tevens is Robbert Muuse zanger in het operateske herenensemble ”Taralli”.

Met pianiste Micha van Weers treedt hij vanaf 1994 op in liedrecitals, onder meer in het Concertgebouw in Amsterdam, in Stuttgart, Karlsruhe, Salzburg en Parijs. Zij maakten ver- schillende cd’s. In april 2016 verschijnt hun nieuwe cd bij label Challenge Records met liederen van Julius Röntgen.

Robbert Muuse werd vocaal gecoacht door Gary Coward (UK), en studeerde bij Mya Bes- selink in Maastricht, en bij Donald Litaker in Karlsruhe. Ook specialiseerde hij zich in lied- kunst o.a. aan het Mozarteum Salzburg, bij Konrad Richter, Hartmut Höll en Julius Drake. www.robbertmuuse.com

Matthäus Passion 2017 7 Katherine Fuge Sopraan

Katharine Fuge groeide op op het Channel Island of Jersey, en studeerde Muziek aan de City Univer- sity, London. Als gerespecteerde en veelzijdige uit- voerende heeft ze opgetreden over de hele wereld, waaronder Noord- en Zuid-Amerika, Rusland, het Verre Oosten, bij de BBC Proms en de festivals van Aldeburgh, Beaune, Edinburgh, Göttingen, Halle, St. Magnus, St. Petersburg en Utrecht.

Katharine staat in het bijzonder bekend om haar vertolkingen van Bach, en heeft diens repertoire uitgevoerd en opgenomen met enkele van de beste ensembles en dirigenten: Akademie für Alte Mu- sik, Le Concert Français, Concerto Köln, Florilegium, Freiburg Baroque Orchester, Israel Camerata, Neder- landse Bachvereniging, Ricercar Consort, Brüggen, Herreweghe, Koopman, Van Veldhoven, McCreesh, en uiteraard Gardiner, met wie zij een levenslange en vruchtbare samenwerking onderhoudt, o.a. vele uitvoeringen en opnames in het kader van de Bach Cantata Pilgrimage. Katharine Fuge werkte ook met Bernius, Cao, Christophers, Cleobury, Creed, Egarr, Fischer, Hill, Norrington, Rademann, Stern, De Vriend, Leertouwer, Spanjaard, Erik van Nevel en Hidemi Suzuki.

Hoewel Katharine Fuge zich specialiseerde in muziek uit de Barok en Klassieke periode is haar repertoire breed en omvat bijvoorbeeld uitvoeringen van Brahms “Ein Deutsches Requiem” (Orchestre des Champs Elysées), Grieg “Peer Gynt” (kammerorchester basel), Mendelssohn “Elias” (Akademie für Alte Musik), Mozart “Mis in c-klein” en “Requiem” (City of London Sinfonia, Academy of Ancient Music), Poulenc “Gloria” (Royal Liverpool Philhar- monic Orchestra), Haydn “Harmoniemesse” (Orchestre Philharmonique de Radio France), “Jahreszeiten” (Nagoya Symphony Orchestra, Japan), “Die Schöpfung” (Scottish Chamber Orchestra) en de wereldpremière van Carl Rütti’s “Requiem” (The Bach Choir).

Katharine maakte opnames van Brahms “Ein Deutsches Requiem” (SDG), Bach “Johannes Passion” en Cantates met Gardiner (DG Archiv en SDG) en Philippe Pierlot (Mirare), Händel “Dixit Dominus” & Vivaldi “Gloria” (Philips Classics), en de Caledonia Sessions tijdens het Edinburgh International Festival 2009 met Concerto Caledonia (Delphian).

Recente hoogtepunten waren onder andere Bach Cantates in Winchester Cathedral, Hän- dels “Messiah” met de Nieuwe Philharmonie Utrecht, Vivaldi & Charpentier op het Stoke Newington Early Musical Festival, Händel in België en Nederland met Currende en Les Muffatti, en Bachs “Matthäus Passion” met het Noord Nederlands Orkest.

8 Cantatrix Margot Oitzinger Mezzosopraan

Margot Oitzinger werd geboren in Graz, Oostenrijk en studeerde solozang aan de Universität für Mu- sik und darstellende Kunst in Graz. Ze volgde mas- terclasses bij Emma Kirkby en Peter Kooij. Ze was prijswinnaar van het Internationale Johann-Sebas- tian-Bach-Wettbewerb in Leipzig 2008 en van de Internationale Barokzangwedstrijd in Chimay (Bel- gië) 2006.

Haar repertoire reikt van de werken van Bach en Händel (met name de oratoria), via Mozart en Haydn tot de romantiek en moderne werken. Zo was Margot Oitzinger onder andere te beluisteren met orkesten en ensembles als Collegium Vocale Gent, Concerto Copenhagen, L‘Orfeo Barockorches- ter, Dunedin Consort and Players, Wiener Akademie en Le Concert Lorrain. Zij werkte met dirigenten als Philippe Herreweghe, Lars Ulrik Mortensen, Her- mann Max, John Butt en Martin Haselbock.

Behalve op talrijke chanson- en liederavonden was Margot Oitzinger ook veelvuldig te ho- ren in het barokke operarepertoire, o.a. bij de Kameropera van Graz, de Kameropera van Wenen, de Donaufestwochen op kasteel Greinburg en in het Styriarte Festival. Zij trad op op diverse internationale festivals, zoals het Händel Festival in Halle, Bach Fest Leipzig, het Festival de Saintes, Festival de Musique de La Chaise Dieu en het Oostenrijkse Styriarte Festival.

Matthäus Passion 2017 9 Rudmer de Vries Tenor

Rudmer begon zijn carrière niet als zanger maar als hoornist. Hij was tien jaar toen hij zijn eerste muziek­les op dit instrument kreeg. In 2008 werd hij toegelaten op het Prins Claus Conservatorium te Groningen. Daar studeerde hij zang bij Jan van Zelm en hoorn bij Frank Brouns. Tevens volgde hij lessen koordirectie bij Louis Buskens.

Vervolgens studeerde Rudmer zang aan het Konink- lijk Conservatorium te Den Haag bij Lenie van den Heuvel en Frans Fiselier, waar hij in 2013 cum laude afstudeerde. Rudmer wordt gecoacht door zijn vas- te docenten Frans Fiselier en Albert Bonnema. Ook volgde hij regelmatig masterclasses en coaching bij Meinard Kraak, Miranda van Kralingen en Geert Smits.

Rudmer is regelmatig als solist te horen in ver- scheidende cantates en oratoria waaronder Bachs Weihnachtsoratorium, Bachs Matthäus Passion, Messiah van Händel, Die Jahreszeiten van Haydn en de Petite Messe Solennelle van Rossini. Zijn repertoire bevat vroege componisten zoals Claudio Monteverdi, onbekende/vergeten componisten zoals Emil Sjögren en hedendaagse werken van o.a. Bernard van Beurden. Met pianiste Rixt van der Kooij trad hij voor het voetlicht in de serie Jong Vocaal 2013 en Vocale drieluik 2014, waar onbekende Zweedse en Franse componisten centraal stonden. Verder treedt hij regelmatig op met de pianist Frans-Douwe Slot en gitarist Martin van Hees in verschillende recitals met liederen/aria’s van o.a. Debussy, Donizetti, Huygens, Fauré, Mozart, Schumann, Tosti.

In maart 2012 heeft Rudmer meegewerkt aan een productie van Opera Zuid, Die Zau- berflöte, onder leiding van Per-Otto Johansson. De regie was in handen van Bruno Berger- Gorski.

Op 23 Juni 2012 (tijdens het duo-concert van Vocaal Ensemble Cantatrix en the King’s Sin- gers) ging het door hem gecomponeerde stuk da Pacem, Myn Tinzen (voor tenor en koor) in première. In 2013 is dit werk uitgebracht op de cd “Hear my Prayer” door Vocaal Ensemble Cantatrix en Rudmer als solist.

10 Cantatrix Concerto d’Amsterdam Concertmeester Stefano Rossi

Concerto d’Amsterdam is sinds vele jaren actief op de Nederlandse en buitenlandse podia. Zowel in eigen programma’s als in samenwerking met koren. Daarbij worden hoge eisen gesteld aan de kwaliteit. Sinds 2012 is Stefano Rossi concertmeester van Concerto d’Amsterdam. Naast het standaard repertoire werkte Concerto d’Amsterdam ook mee aan operaproduc- ties op bijzondere locaties (King Arthur, Orfeo Aqua, Orfeo ed Euridice). Verder speelt het orkest eigen producties in programma’s met vocale en instrumentale so- listen onder leiding van de eigen artistiek leider Stefano Rossi. Vorig seizoen was dat een programma met onder andere het dubbelconcert voor viool, hobo en orkest van Bach- en Händelaria’s met Johannette Zomer. Ook speelde Concerto d’Amsterdam diverse hedendaagse composities: de Toren van Babel van Hans Koolmeers met Capella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss en de Johannes Passy van Pieter Bakker met Capelle Frisiae o.l.v. Hoite Pruiksma. In 2016 werkten musici van Con- certo d’Amsterdam mee aan de muziektheaterproductie De Beeldenstorm van Peter Jan Wagemans in de regie van Cilia Hogerzeil in het Bach Festival Dordrecht. Vele bekende solisten en dirigenten hebben met Concerto d’Amsterdam samengewerkt, zoals Emma Kirkby, Michael Chance, Lynne Dawson, Richard Egarr, Johannette Zomer, Nico van der Meel, Alfredo Bernardini, Claron MacFadden, Lucy van Dael en vele anderen. Cd-producties van de laatste jaren waren een vroege versie van de Johannes Passion van J.S. Bach onder leiding van Nico van der Meel en een cd met de drie altcantates van Bach met Maarten Engeltjes en Klaas Stok. Beide cd’s kwamen uit op het label Quintone. In het seizoen 2010-2011 werkte Concerto d’Amsterdam samen met de violiste/dirigente Elizabeth Wallfisch in een programma met drie countertenoren. Concerto d’Amsterdam speelde in 2011 en 2012 in een productie van De Utrechtse Spelen de opera Orfeo ed Euridice van Gluck. Onder muzikaal leider Hoite Pruiksma en in de regie van Jos Thie werden 66 voorstellingen gegeven op de vijver van Paleis Soestdijk . In 2015 speelde Concerto d’Amsterdam de 53-stemmige Missa Salisburgiensis van Biber als opening van de Internationale Koorbiënnale in Haarlem onder leiding van dirigent Harry Christophers. In het seizoen 2016-2017 zal Concerto d’Amsterdam optreden onder leiding van Stefano Rossi in een eigen productie met muziek van J.S. Bach, G.Ph. Telemann en C.P.E. Bach.

Matthäus Passion 2017 11 Tekstverklaring

Deel 1 Deel 1 1. Chor I und II 1. Koor I en II Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen, Komt o dochters, helpt mij klagen. Sehet – Wen? – den Bräutigam, Ziet hem – Wie? – de bruidegom. Seht ihn – Wie? – als wie ein Lamm! Ziet Hem – hoe? – zoals een lam. O Lamm Gottes, unschuldig O Lam van God onschuldig, Am Stamm des Kreuzes geschlachtet, Dat aan het kruishout werd geslacht, Sehet, – Was? – seht die Geduld, Ziet dan – wat? – ziet Zijn geduld. Allzeit erfunden geduldig, Gij was altijd geduldig, Wiewohl du warest verachtet. Hoewel Gij werd veracht. Seht – Wohin? – auf unsre Schuld; Ziet – waarheen?- op onze schuld; All Sünd hast du getragen, Alle zonden hebt Gij gedragen Sonst müßten wir verzagen. En daardoor ons van de dood ontslagen. Sehet ihn aus Lieb und Huld Ziet hem uit liefde en genade Holz zum Kreuze selber tragen! Zelf het kruishout dragen! Erbarm dich unser, o Jesu! O Jezus, ontferm U over ons!

2. Rezitativ 2. Recitatief Evangelist Evangelist Da Jesus diese Rede vollendet hatte, sprach Toen Jezus deze woorden gesproken had, er zu seinen Jüngern: zei Hij tot zijn leerlingen: Jesus Jezus Ihr wisset, dass nach zweien Tagen Ostern Gij weet dat het over twee dagen Pasen is; wird, und des Menschen Sohn wird über- dan zal de Mensenzoon worden overgele- antwortet werden, dass er gekreuziget verd om gekruisigd te worden. werde.

3. Choral Chor I und II 3. Koraal Koor I en II Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen, Liefdevolle Jezus, wat hebt Gij misdaan Dass man ein solch scharf Urteil hat Dat men zo’n hard vonnis heeft getekend? gesprochen? Wat is uw schuld? Was ist die Schuld, in was für Missetaten Welke misdaden worden u aangerekend? Bist du geraten?

4a. Rezitativ 4a. Recitatief Evangelist Evangelist Da versammleten sich die Hohenpriester Toen kwamen de opperpriesters, und Schriftgelehrten und die Ältesten im schriftgeleerden en oudsten van het volk Volk in dem Palast des Hohenpriesters, der bijeen in het paleis van de hogepriester, die da hieß Kaiphas, und hielten Rat, wie sie Kaifas heette en beraadden zich om Jezus Jesum mit Listen griffen und töteten. Sie door een list gevangen te nemen en te do- sprachen aber: den. Maar ze zeiden:

4b. Chor I und II 4b. Koor I en II Ja nicht auf das Fest, auf dass nicht ein Auf- Niet op het feest, want anders kan er op- ruhr werde im Volk. roer ontstaan onder het volk.

12 Cantatrix 4c. Rezitativ 4c. Recitatief Evangelist Evangelist Da nun Jesus war zu Bethanien, im Hause Terwijl Jezus nu te Bethanië in het huis Simonis des Aussätzigen, trat zu ihm ein van Simon de melaatste was, kwam er Weib, die hatte ein Glas mit köstlichem een vrouw naar hem toe met een albas- Wasser und goss es auf sein Haupt, da er zu ten kruik vol kostelijk reukwater. Ze goot Tische saß. Da das seine Jünger sahen, het uit over Zijn hoofd, terwijl Hij aan tafel wurden sie unwillig und sprachen: zat. Toen de leerlingen dit zagen, zeiden ze verontwaardigd:

4d. Chor I 4d. Koor I Wozu dienet dieser Unrat? Dieses Wasser Waarom deze verkwisting? Dat reukwa- hie mögen teuer verkauft und den Armen ter had duur verkocht kunnen worden ten gegeben werden. bate van de armen!

4e. Rezitativ 4e. Recitatief Evangelist Evangelist Da das Jesus merkete, sprach er zu ihnen: Maar Jezus bemerkte het en zei: Jesus Jezus Was bekümmert ihr das Weib? Sie hat ein Waarom valt Gij deze vrouw lastig? Zij heeft gut Werk an mir getan. Ihr habet allezeit immers een goede daad aan Mij gedaan? Arme bei euch, mich aber habt ihr nicht al- Want de armen hebt gij altijd bij u, maar Mij lezeit. Dass sie dies Wasser hat auf meinen niet. Door dit reukwater over Mijn lichaam Leib gegossen, hat sie getan, dass man mich uit te gieten heeft ze Mijn begrafenis voor- begraben wird. Wahrlich, ich sage euch Wo bereid. Voor waar ik zeg u: overal ter wereld dies Evangelium geprediget wird in der waar dit Evangelie zal worden verkondigd, ganzen Welt, da wird man auch sagen zu zal ook tot haar gedachtenis gesproken ihrem Gedächtnis, was sie getan hat. worden over wat zij gedaan heeft.

5. Rezitativ Alt 5. Recitatief Alt Du lieber Heiland du, O liefdevolle Verlosser, Wenn deine Jünger töricht streiten, Terwijl uw leerlingen redetwisten. Dass dieses fromme Weib Omdat deze vrome vrouw Mit Salben deinen Leib Het teken stelt van de rouw Zum Grabe will bereiten, Die Uw dood spoedig brengen zal, So lasse mir inzwischen zu, Sta mij dan intussen toe Von meiner Augen Tränenflüssen Dat ik hetzelfde doe Ein Wasser auf dein Haupt zu gießen! Door met mijn tranen uw hoofd te zalven.

6. Aria Alt 6. Aria Alt Buß und Reu Boet en smart Knirscht das Sündenherz entzwei, Breken het zondige hart. Dass die Tropfen meiner Zähren Geef toch, dat de tranen van mijn ogen Angenehme Spezerei, voor u zoete balsem wezen mogen, Treuer Jesu, dir gebären. O trouwe Jezus.

7. Rezitativ 7. Recitatief Evangelist Evangelist Da ging hin der Zwölfen einer, mit Namen Toen ging een van de twaalf, Judas Iskariot

Matthäus Passion 2017 13 Judas Ischarioth, zu den Hohenpriestern genaamd, naar de opperpriester en zei: und sprach: Judas Judas Was wollt ihr mir geben? Wat is het u waard als ik Hem aan u Ich will ihn euch verraten. uitlever? Evangelist Evangelist Und sie boten ihm dreißig Silberlinge. Und En zij gaven hem dertig zilverlingen. von dem an suchte er Gelegenheit, dass er Vanaf dat moment zocht hij een gelegen- ihn verriete. heid om hem te verraden.

8. Aria Sopran 8. Aria Sopraan Blute nur, du liebes Herz! Bloed nu maar, o moederhart, Ach! ein Kind, das du erzogen, Ach, een kind dat gij hebt grootgebracht, Das an deiner Brust gesogen, Dat eens aan uw borst heeft gelegen Droht den Pfleger zu ermorden, Dreigt nu zijn Heer te gaan vermoorden Denn es ist zur Schlange worden. Want het is tot slang geworden

9a. Rezitativ 9a. Recitatief Evangelist Evangelist Aber am ersten Tage der süßen Brot traten Op de eerste dag van het feest der onge- die Jünger zu Jesu und sprachen zu ihm: desemde broden kwamen de leerlingen bij Jezus en vroegen:

9b. Chor I 9b. Koor I Wo willst du, dass wir dir bereiten, das Os- Waar wilt Gij dat wij voorbereidingen gaan terlamm zu essen? treffen om het paasmaal te gebruiken?

9c. Rezitativ 9c. Recitatief Evangelist Evangelist Er sprach: Hij zei: Jesus Jezus Gehet hin in die Stadt zu einem und sprecht Gaat in de stad naar degene die Ik u noe- zu ihm: Der Meister lasst dir sagen: Meine men zal en zeg tegen hem: de Meester Zeit ist hier, ich will bei dir die Ostern hal- zegt: Mijn tijd is nabij, bij u houd Ik met ten mit meinen Jüngern. mijn leerlingen het paasmaal. Evangelist Evangelist Und die Jünger täten, wie ihnen Jesus be- En de leerlingen deden zoals Jezus hun ge- fohlen hatte, und bereiteten das Oster- zegd had en zij maakten het paasmaal ge- lamm. Und am Abend satzte er sich zu reed. Toen het avond geworden was, ging Tische mit den Zwölfen. Und da sie aßen, Hij met de twaalf leerlingen aan tafel. En sprach er: terwijl zij aten zei Hij: Jesus Jezus Wahrlich, ich sage euch: Einer unter euch Voorwaar ik zeg u: een van u zal Mij wird mich verraten. verraden.

9d. Rezitativ 9d. Recitatief Evangelist Evangelist Und sie wurden sehr betrübt und huben an, Zij werden diep bedroefd en begonnen ie- ein jeglicher unter ihnen, und sagten zu ihm: der aan Hem te vragen:

14 Cantatrix 9e. Jünger chor 1 9e. Leerlingen koor 1 Herr, bin ich’s? Ben ik het, Heer?

10. Choral Chor I und II 10. Koraal Koor I en II Ich bin’s, ich sollte büßen, Ik ben het, ik zou moeten boeten, An Händen und an Füßen Aan handen en voeten Gebunden in der Höll. Gebonden in de hel; Die Geißeln und die Banden Want de boeien en de geselslagen Und was du ausgestanden, En alles wat Gij hebt gedragen Das hat verdienet meine Seel. Droeg gij, o Heer, om mij.

11. Rezitativ 11. Recitatief Evangelist Evangelist Er antwortete und sprach: Hij antwoordde hun: Jesus Jezus Der mit der Hand mit mir in die Schüssel Degene die zijn hand met Mij in de schotel tauchet, der wird mich verraten. Des Men- doopt, zal Mij verraden. De Mensenzoon schen Sohn gehet zwar dahin, wie von ihm gaat heen zoals van Hem geschreven staat, geschrieben stehet; doch wehe dem Men- maar wee de mens door wie de Mensen- schen, durch welchen des Menschen Sohn zoon verraden wordt. Het zou beter voor verraten wird! Es wäre ihm besser, dass hem zijn geweest als hij niet geboren was. derselbige Mensch noch nie geboren wäre. Evangelist Evangelist Da antwortete Judas, der ihn verriet, und Toen zei Judas, Zijn verrader: sprach: Judas Judas Bin ich’s, Rabbi? Ben ik het, Heer? Evangelist Evangelist Er sprach zu ihm: Hij zei tot hem: Jesus Jezus Du sagest’s. Gij zegt het. Evangelist Evangelist Da sie aber aßen, nahm Jesus das Brot, En terwijl zij aten, nam Jezus het brood, dankete und brach’s und gab’s den Jüngern zegende het, brak het en gaf het aan Zijn und sprach: leerlingen met de woorden: Jesus Jezus Nehmet, esset, das ist mein Leib. Neem en eet hiervan, dit is Mijn lichaam. Evangelist Evangelist Und er nahm den Kelch und dankte, gab ih- En Hij nam de beker, sprak een dankge- nen den und sprach: bed uit en reikte hem aan hen over met de woorden: Jesus Jezus Trinket alle daraus; das ist mein Blut des Drinkt allen hieruit, want dit is Mijn bloed neuen Testaments, welches vergossen van het nieuwe verbond, dat voor velen wird für viele zur Vergebung der Sünden. vergoten zal worden tot vergeving van de Ich sage euch: Ich werde von nun an ‘nicht zonden. En Ik zeg u: van nu af aan zal Ik niet mehr von diesem Gewächs des Weinstocks meer van de wijn drinken, tot op de dag dat trinken bis an den Tag, da ich’s neu trinken Ik ze hernieuwd met u zal drinken in het rijk werde mit euch in meines Vaters Reich. van Mijn Vader.

Matthäus Passion 2017 15 12. Rezitativ Sopran 12. Recitatief Sopraan Wiewohl mein Herz in Tränen schwimmt, Hoewel mijn hart bedroefd is Dass Jesus von mir Abschied nimmt, Nu Jezus afscheid neemt So macht mich doch sein Testament er­ Ben ik toch blij om wat hij mij geeft: freut: Zijn vlees en bloed, waarin Hij leeft Sein Fleisch und Blut, o Kostbarkeit, Laat hij na in mijn handen. Vermacht er mir in meine Hände. Zoals hij op aarde steeds de Zijnen Wie er es auf der Welt mit denen Seinen Omringde met een goedheid zo groot Nicht böse können meinen, Zo heeft Hij hen nu lief tot in de dood So liebt er sie bis an das Ende.

13. Aria Sopran 13. Aria Sopraan Ich will dir mein Herze schenken, Ik wil U mijn hart geven Senke dich, mein Heil, hinein! O Heer, vervul het van U Ich will mich in dir versenken; Ik wil slechts vanuit U leven Ist dir gleich die Welt zu klein, En helemaal opgaan in U. Ei, so sollst du mir allein En is deze wereld misschien te klein, Mehr als Welt und Himmel sein. Dan zult Gij mijn hemel en aarde zijn.

14. Rezitativ 14. Recitatief Evangelist Evangelist Und da sie den Lobgesang gesprochen hat- En na de lofzang gezongen te hebben, gin- ten, gingen sie hinaus an den Ölberg. Da gen zij op weg naar de Olijfberg. sprach Jesus zu ihnen: Toen zei Jezus tot hen: Jesus Jezus In dieser Nacht werdet ihr euch alle ärgern In deze nacht zult gij u allen aan Mij erge- an mir. Denn es stehet geschrieben: Ich ren, want er staat geschreven; ik zal de her- werde den Hirten schlagen, und die Schafe der slaan en de schapen der kudde zullen der Herde werden sich zerstreuen. Wenn verstrooid worden. Maar wanneer Ik zal zijn ich aber auferstehe, will ich vor euch hinge- verrezen, zal Ik u voorgaan maar Galilea. hen in Galiläam.

15. Choral. Chor I und II 15. Koraal. Koor I en II Erkenne mich, mein Hüter, Erken mij, mijn Behoeder Mein Hirte, nimm mich an! Mijn herder, neem mij aan. Von dir, Quell aller Güter, Door U, bron van al ’t goede, Ist mir viel Guts getan. Is mij veel goeds gedaan. Dein Mund hat mich gelabet Uw mond heeft mij gelest Mit Milch und süßer Kost, Met melk en zoete honing Dein Geist hat mich begabet Uw geest schonk mij de vreugde Mit mancher Himmelslust. Uit de heerlijke hemelwoning

16. Recitativ 16. Recitatief Evangelist Evangelist Petrus aber antwortete und sprach zu ihm: Petrus gaf Hem ten antwoord: Petrus Petrus Wenn sie auch alle sich an dir ärgerten, so Al zouden allen zich aan U ergeren, will ich doch mich nimmermehr ärgern. Ik nooit!

16 Cantatrix Evangelist Evangelist Jesus sprach zu ihm: Jezus sprak tot hem: Jesus Jezus Wahrlich, ich sage dir: In dieser Nacht, ehe Voorwaar, Ik zeg u: deze nacht, nog voor der Hahn krähet, wirst du mich dreimal de haan kraait zult gij Mij driemaal ver­ verleugnen. loochenen. Evangelist Evangelist Petrus sprach zu ihm: Petrus antwoordde: Petrus Petrus Und wenn ich mit dir sterben müßte, so Zelfs als moest ik met U sterven, will ich dich nicht verleugnen. Nooit zou ik U verloochenen. Evangelist Evangelist Desgleichen sagten auch alle Jünger. En zo spraken ook de andere leerlingen.

17. Choral Chor I und II 17. Koraal Koor I en II Ich will hier bei dir stehen; Ik wil hier bij U blijven, Verachte mich doch nicht! Verwerp mijn bijzijn niet. Von dir will ich nicht gehen, Ik wil U niet verlaten, Wenn dir dein Herze bricht. U, die mij nooit verliet. Wenn dein Herz wird erblassen Wanneer Uw hart zal breken Im letzten Todesstoß, In het uur van de dood, Alsdenn will ich dich fassen Zal ik Uw hoofd bergen In meinen Arm und Schoß. In mijn armen en mijn schoot.

18. Rezitativ 18. Recitatief Evangelist Evangelist Da kam Jesus mit ihnen zu einem Hofe, der Toen kwam Jezus met hen aan op een hieß Gethsemane, und sprach zu seinen plaats, Gethsemane geheten, en sprak tot Jüngern: zijn leerlingen: Jesus Jezus Setzet euch hie, bis dass ich dort hingehe Ga hier zitten, terwijl ik verderop ga bid­ und bete. den. Evangelist Evangelist Und nahm zu sich Petrum und die zween En hij nam Petrus en de twee zonen van Ze- Söhne Zebedäi und fing an zu trauern und bedeus mee en begon bedroefd en angstig zu zagen. Da sprach Jesus zu ihnen: te worden. Hij zei tot hen: Jesus Jezus Meine Seele ist betrübt bis an den Tod, blei- Mijn ziel is bedroefd tot stervens toe. bet hie und wachet mit mir. Blijft hier en waakt met Mij.

19. Rezitativ Tenor und Chor II 19. Recitatief Tenor en Koor II O Schmerz! O droefheid, Hier zittert das gequälte Herz; hoe beeft het bange hart, hoe krimpt het Wie sinkt es hin, wie bleicht sein Ange­ samen, hoe bleek wordt Zijn gezicht! sicht! Wat is de oorzaak van al deze kwellingen? Was ist die Ursach aller solcher Plagen? De rechter voert hem voor het gericht. Der Richter führt ihn vor Gericht. Er is geen troost, geen redding in zicht. Da ist kein Trost, kein Helfer nicht. Ach, mijn zonden hebben U geslagen! Ach! meine Sünden haben dich geschlagen;­ Hij moet helse pijnen lijden

Matthäus Passion 2017 17 Er leidet alle Höllenqualen, Om anderen van hun schuld te bevrijden. Er soll vor fremden Raub bezahlen. Ach Heer, om mijn schulden moet Gij dit Ich, ach Herr Jesu, habe dies verschuldet dulden. Was du erduldet. Ach, als toch mijn liefde, Ach, könnte meine Liebe dir, Heer, Uw angsten en plagen Mein Heil, dein Zittern und dein Zagen Verminderen kon of helpen dragen, Vermindern oder helfen tragen, Wat zou ik graag bij U blijven. Wie gerne blieb ich hier!

20. Aria. Tenor und Chor II 20. Aria. Tenor en Koor II Ich will bei meinem Jesu wachen, Ik wil bij mijn Jezus waken, So schlafen unsre Sünden ein. Dan slapen onze zonden in. Meinen Tod Omwille van mijn dood Büßet seine Seelennot; Is zijn lijden nu zo groot. Sein Trauren machet mich voll Freuden. Zijn droefheid brengt voor mij vreugde. Drum muss uns sein verdienstlich Leiden Daarom moet Zijn dienstbaar lijden Recht bitter und doch süße sein. Bitterzoet voor ons allen zijn. Ich will bei meinem Jesu wachen, Ik wil bij mijn Jezus waken, So schlafen unsre Sünden ein. Dan slapen onze zonden in.

21. Rezitativ 21. Recitatief Evangelist Evangelist Und ging hin ein wenig, fiel nieder auf sein En Hij ging een weinig verder, Angesicht und betete und sprach: Wierp zich voorover op de grond en bad: Jesus Jezus Mein Vater, ist’s möglich, so gehe dieser Mijn Vader, als het mogelijk is, laat dan Kelch von mir; doch nicht wie ich will, son- deze beker aan Mij voorbijgaan. Echter, niet dern wie du willt. Mijn wil, maar Uw wil geschiede.

22. Rezitativ Bass 22. Recitatief Bas Der Heiland fällt vor seinem Vater nieder; De Heer valt voor Zijn Vader neer, Dadurch erhebt er mich und alle Waardoor Hij mij en allen Von unserm Falle die waren gevallen Hinauf zu Gottes Gnade wieder. laat opstaan en in genade weer. Er ist bereit, Hij is bereid Den Kelch, des Todes Bitterkeit De bittere kelk van de dood Zu trinken, te drinken In welchen Sünden dieser Welt Waarin de zonden van de mensen Gegossen sind und hässlich stinken, Gegoten zijn; Hij zal hem drinken Weil es dem lieben Gott gefällt. Om te voldoen aan Zijn vaders wensen.

23. Aria Bass 23. Aria Bas Gerne will ich mich bequemen, Graag wil ik mij bereid verklaren Kreuz und Becher anzunehmen, Om het kruis en de beker te aanvaarden. Trink ich doch dem Heiland nach. Dan doe ik hetzelfde als mijn Heer. Denn sein Mund, Want Zijn mond Der mit Milch und Honig fließet, Die overstroomt van melk en honingvloed Hat den Grund Heeft de wrange Und des Leidens herbe Schmach Smaak van het lijden

18 Cantatrix Durch den ersten Trunk versüßet. Door de eerste teug reeds verzoet Gerne will ich mich bequemen, Graag wil ik mij bereid verklaren Kreuz und Becher anzunehmen, Om het kruis en de beker te aanvaarden. Trink ich doch dem Heiland nach. Dan doe ik hetzelfde als mijn Heer.

24. Recitativ 24. Recitatief Evangelist Evangelist Und er kam zu seinen Jüngern und fand sie Nu ging Hij terug naar Zijn leerlingen schlafend und sprach zu ihnen: En vond hen in slaap. Hij zei tot hen: Jesus Jezus Könnet ihr denn nicht eine Stunde mit mir Kunt gij dan niet een uur met Mij waken? wachen? Wachet und betet, dass ihr nicht Waakt en bidt, opdat gij niet in de verlei- in Anfechtung fallet! Der Geist ist willig, ding komt; de geest is wel gewillig, maar aber das Fleisch ist schwach. het vlees is zwak. Evangelist Evangelist Zum andernmal ging er hin, betete und Opnieuw ging Hij heen en bad: sprach: Jesus Jezus Mein Vater, ist’s nicht möglich, dass dieser Mijn Vader, als deze beker niet voorbij kan Kelch von mir gehe, ich trinke ihn denn, so gaan zonder dat Ik hem drink, dan geschie- geschehe dein Wille. de Uw wil.

25. Choral Chor I und II 25. Koraal Koor I en II Was mein Gott will, das g’scheh allzeit, Wat God wil, gebeurt altijd Sein Will, der ist der beste, Niets gaat Zijn hulp te boven. Zu helfen den’n er ist bereit, Hij is altijd tot hulp bereid Die an ihn gläuben feste. Voor degenen die in hem geloven Er hilft aus Not, der fromme Gott, Hij helpt in nood, Und züchtiget mit Maßen. De goede God. Wer Gott vertraut, fest auf ihn baut, En straffen doet hij met mate. Den will er nicht verlassen. Wie God vertrouwt, en vast op hem bouwt Die zal Hij niet verlaten.

26. Rezitativ 26. Recitatief Evangelist Evangelist Und er kam und fand sie aber schlafend, En toen Hij terugkwam vond Hij hen weer und ihre Augen waren voll Schlafs. Und er in slaap, want hun oogleden waren zwaar ließ sie und ging abermal hin und betete geworden. Nogmaals verliet Hij hen en zum drittenmal und redete dieselbigen ging heen, en bad voor de derde maal met Worte. Da kam er zu seinen Jüngern und dezelfde woorden. Toen keerde Hij bij Zijn sprach zu ihnen: leerlingen terug en sprak tot hen: Jesus Jezus Ach! wollt ihr nun schlafen und ruhen? Sie- Slaap nu maar en rust uit. Zie, het uur is na- he, die Stunde ist hie, dass des Menschen bij waarop de Mensenzoon wordt overgele- Sohn in der Sünder Hände überantwortet verd in de handen van de zondaars. Sta op, wird. Stehet auf, lasset uns gehen; siehe, er laten we gaan. Want hij die Mij verraden ist da, der mich verrät. zal is vlakbij.

Matthäus Passion 2017 19 Evangelist Evangelist Und als er noch redete, siehe, da kam Judas, En terwijl hij nog sprak, zie: daar kwam der Zwölfen einer, und mit ihm eine große Judas, een van de twaalf, vergezeld van een Schar mit Schwerten und mit Stangen von grote bende met zwaarden en stokken, ge- den Hohenpriestern und Altesten des Volks. stuurd door de opperpriester en oudsten Und der Verräter hatte ihnen ein Zeichen van het volk. De verrader had hun een te- gegeben und gesagt: »Welchen ich küssen ken gegeven en gezegd: Die ik zal kussen, werde, der ist’s, den greifet!« Und alsbald Hij is het. Grijpt Hem. En onmiddellijk liep trat er zu Jesu und sprach: hij op Jezus toe met de woorden: Judas Judas Gegrüßet seist du, Rabbi! Wees gegroet, Rabbi! Evangelist Evangelist Und küssete ihn. Jesus aber sprach zu ihm: En hij kuste Hem. Maar Jezus zei tot hem: Jesus Jezus Mein Freund, warum bist du kommen? Vriend, waartoe zijt gij gekomen? Evangelist Evangelist Da traten sie hinzu und legten die Hände an Nu kwamen ze toelopen en maakten zich Jesum und griffen ihn. van Jezus meester.

27a. Duett Sopran, Alt, Chor I und II 27a. Duet Sopraan, Alt Koor I en II So ist mein Jesus nun gefangen. Zo is mijn Jezus dan gevangen Laßt ihn, haltet, bindet nicht! Laat hem, hou op, bind Hem niet vast! Mond und Licht Het maanlicht is Ist vor Schmerzen untergangen, van droefheid ondergegaan, Weil mein Jesus ist gefangen. Omdat Jezus is gevangen. Laßt ihn, haltet, bindet nicht! Laat hem, hou op, bind Hem niet vast! Sie führen ihn, er ist gebunden. Ze voeren Hem weg, Hij is gebonden!

27b. Chor I und II 27b. Koor I en II Sind Blitze, sind Donner in Wolken ver­ Zijn bliksem en donder in wolken schwunden? Verdwenen? Eröffne den feurigen Abgrund, o Hölle, Open uw vurige afgrond, o hel! Zertrümmre, verderbe, verschlinge, zer­ Verbrijzel, verwoest, verslind en breek schelle Mit plötzlicher Wut Met een woedend gebaar Den falschen Verräter, das mördrische Blut! De valse verrader, de moordenaar!

28. Rezitativ 28. Recitatief Evangelist Evangelist Und siehe, einer aus denen, die mit Jesu En zie: een van hen die bij Jezus waren, waren, reckete die Hand aus und schlug strekte zijn hand uit, trok zijn zwaard en des Hohenpriesters Knecht und hieb ihm trof daarmee de slaaf van de hogepriester ein Ohr ab. Da sprach Jesus zu ihm: en sloeg hem een oor af. Maar Jezus zeide tot hem: Jesus Jezus Stecke dein Schwert an seinen Ort; denn Steek uw zwaard bij u, want allen die naar wer das Schwert nimmt, der soll durchs het zwaard grijpen zullen door het zwaard Schwert umkommen. Oder meinest du, omkomen. Of dacht gij dat Mijn Vader Mij dass ich nicht könnte meinen Vater bitten, niet onmiddellijk meer dan twaalf legioe-

20 Cantatrix dass er mir zuschickte mehr denn zwölf nen engelen zou sturen als Ik Hem daarom Legion Engel? Wie würde aber die Schrift vroeg? Maar hoe zouden anders de schrif- erfüllet? Es muss also gehen. ten in vervulling kunnen gaan, die zeggen dat het zo moet gebeuren. Evangelist Evangelist Zu der Stund sprach Jesus zu den Scharen: Nu sprak Jezus tot de bende: Jesus Jezus Ihr seid ausgegangen als zu einem Mörder, Als tegen een rover zijt gij uitgetrokken met mit Schwerten und mit Stangen, mich zu zwaarden en stokken om Mij gevangen te fahen; bin ich doch täglich bei euch geses- nemen. Dagelijks zat ik in de tempel te on- sen und habe gelehret im Tempel, und ihr derwijzen, en gij hebt Mij niet gegrepen. habt mich nicht gegriffen. Aber das ist alles Maar dit alles is gebeurd opdat de schriften geschehen, dass erfüllet würden die Schrif- der profeten in vervulling zouden gaan. ten der Propheten. Evangelist Evangelist Da verließen ihn alle Jünger und flohen. Toen lieten alle leerlingen Hem in de steek en vluchtten.

29. Choral Chor I und II 29. Koraal Koor I en II O Mensch, bewein dein Sünde groß, O mens, beween uw grote zonden, Darum Christus seins Vaters Schoß Waarom Christus naar Äußert und kam auf Erden; De aarde werd gezonden Von einer Jungfrau rein und zart En de schoot van Zijn Vader verliet. Für uns er hie geboren ward, Uit een maagd werd Hij geboren Er wollt der Mittler werden. Om voor ons, die waren verloren, Den Toten er das Leben gab Tot bemiddelaar te zijn. Und legt darbei all Krankheit ab, Doden riep Hij weer tot leven, Bis sich die Zeit herdrange, Zieken heeft Hij doen genezen Dass er für uns geopfert würd, Tot tenslotte kwam de tijd Trüg unsrer Sünden schwere Bürd Waarop Hij Zijn leven gaf voor allen Wohl an dem Kreuze lange. en tot het kruishout was bereid.

30. Aria Alt Chor II 30. Aria Alt Koor II Ach, nun ist mein Jesus hin! Ach, nu is mijn Jezus heen! Wo ist denn dein Freund hingegangen, Waar is uw vriend dan heengegaan, O du Schönste unter den Weibern? O gij schoonste onder de vrouwen? Ist es möglich, kann ich schauen? Is het mogelijk dit te aanschouwen? Wo hat sich dein Freund hingewandt? Waar is uw Vriend dan heengegaan? Ach! mein Lamm in Tigerklauen, Ach, mijn lam in tijgerklauwen, ach, Ach! wo ist mein Jesus hin? Waar is mijn Jezus heen? So wollen wir mit dir ihn suchen. Dan willen wij hem met u zoeken. Ach! was soll ich der Seele sagen, Ach, hoe kan mijn ziel verdragen Wenn sie mich wird ängstlich fragen? Dat zij angstig mij moet vragen: Ach! wo ist mein Jesus hin? Ach, waar is mijn Jezus heen?

Matthäus Passion 2017 21 31. Rezitativ 31. Recitatief Evangelist Evangelist Die aber Jesum gegriffen hatten, führeten Zij die Jezus gegrepen hadden, voerden ihn zu dem Hohenpriester Kaiphas, da- Hem weg naar Kaifas, de hogepriester, bij hin die Schriftgelehrten und Ältesten sich wie de oudsten en schriftgeleerden bijeen versammlet hatten. Petrus aber folgete gekomen waren. Petrus volgde Hem van ihm nach von ferne bis in den Palast des verre, tot in de voorhof van de hogepries- Hohenpriesters und ging hinein und satzte ter, en binnengekomen ging hij tussen de sich bei die Knechte, auf dass er sähe, wo es dienaars zitten om te zien hoe het af zou hinaus wollte. lopen. Die Hohenpriester aber und Ältesten und De opperpriester en heel de Hoge Raad der ganze Rat suchten falsche Zeugnis wi- zochten naar een valse aanklacht tegen Je- der Jesum, auf dass sie ihn töteten, und zus om Hem ter dood te brengen. Maar zij funden keines. vonden er geen.

32. Choral Chor I en II 32. Koraal koor I en II Mir hat die Welt trüglich gericht’ De wereld heeft mij ten onrechte Mit Lügen und mit falschem G’dicht, Door leugens en bedrog beschuldigd, Viel Netz und heimlich Stricke. Uit afgunst en misdadigheid. Herr, nimm mein wahr in dieser G’fahr, Heer, zie naar mij om in dit gevaar. B’hüt mich für falschen Tücken! Behoed mij voor valse aanklachten.

33. Rezitativ 33. Recitatief Evangelist Evangelist Und wiewohl viel falsche Zeugen herzutra- Hoewel vele valse getuigen naar voren ten, funden sie doch keins. Zuletzt traten kwamen, vonden zij niets. Maar tenslotte herzu zween falsche Zeugen und sprachen: traden er twee naar voren die verklaarden: Zeugen Getuigen Er hat gesagt: Ich kann den Tempel Gottes Hij heeft gezegd: Ik kan de tempel van abbrechen und in dreien Tagen denselben God afbreken en binnen drie dagen weer bauen. opbouwen. Evangelist Evangelist Und der Hohepriester stund auf und sprach De hogepriester stond op en zei tot Hem: zu ihm: Hoherpriester Hogepriester Antwortest du nichts zu dem, das diese wi- Geeft Gij geen antwoord op wat zij tegen der dich zeugen? U inbrengen? Evangelist Evangelist Aber Jesus schwieg stille. Maar Jezus bleef zwijgen.

34. Rezitativ Tenor 34. Recitatief Tenor Mein Jesus schweigt Mijn Jezus zwijgt Zu falschen Lügen stille, op valse aanklachten stil, Um uns damit zu zeigen, om ons daarmee te bewijzen Dass sein Erbarmens voller Wille dat Zijn liefdevolle wil Vor uns zum Leiden sei geneigt, voor ons tot lijden is bereid, Und dass wir in dergleichen Pein en dat wij, in dergelijke pijn, Ihm sollen ähnlich sein zijn navolgers dienen te zijn, Und in Verfolgung stille schweigen. door bij vervolging ook stil te zwijgen.

22 Cantatrix 35. Aria Tenor 35. Aria Tenor Geduld! Geduld! Wenn mich falsche Zungen stechen. Als onrecht van valse tongen mij tart. Leid ich wider meine Schuld Moet ik lijden zonder schuld. Schimpf und Spott, Laster en spot, Ei, so mag der liebe Gott O, dat de goede God Meines Herzens Unschuld rächen. De onschuld zal wreken van mijn hart! Geduld! Geduld! Wenn mich falsche Zungen stechen. Als onrecht van valse tongen mij tart.

36a. Rezitativ 36a. Recitatief Evangelist Evangelist Und der Hohepriester antwortete und De hogepriester zei tot Hem: sprach zu ihm: Hoherpriester Hogepriester Ich beschwöre dich bei dem lebendigen Ik bezweer U bij de levende God, dat Gij Gott, dass du uns sagest, ob du seiest Chris- ons zegt of Gij de Christus zijt, de Zoon van tus, der Sohn Gottes? God? Evangelist Evangelist Jesus sprach zu ihm: Jezus zei tot hem: Jesus Jezus Du sagest’s. Doch sage ich euch: Von nun Gij zegt het. Maar Ik zeg u: van nu af aan an wird’s geschehen, dass ihr sehen werdet zult gij de Mensenzoon zien zitten aan de des Menschen Sohn sitzen zur Rechten der rechterhand van Gods Majesteit en Hem Kraft und kommen in den Wolken des zien komen op de wolken des hemels. Himmels. Evangelist Evangelist Da zerriss der Hohepriester seine Kleider Toen scheurde de hogepriester zijn kleren und sprach: en zei: Hoherpriester Hogepriester Er hat Gott gelästert; was dürfen wir wei- Hij heeft God gelasterd! Waarvoor heb- ter Zeugnis? Siehe, itzt habt ihr seine Got- ben wij nog getuigen nodig? Zie, nu hebt teslästerung gehöret. Was dünket euch? gij de Godslastering gehoord. Wat denkt u ervan? Evangelist Evangelist Sie antworteten und sprachen: Zij antwoordden:

36b. Chor I und II 36b. Koor I en II Er ist des Todes schuldig! Hij is de dood schuldig!

36c. Rezitativ 36c. Recitatief Evangelist Evangelist Da speieten sie aus in sein Angesicht und Toen spuwden zij Hem in het gezicht en schlugen ihn mit Fäusten. Etliche aber sloegen Hem met hun vuisten. Weer ande- schlugen ihn ins Angesicht und sprachen: ren sloegen Hem in het gezicht en zeiden:

36d. Chor I und II 36d. Koor I en II Weissage uns, Christe, wer ist’s, der dich Profeteer ons, Christus: wie heeft U gesla­ schlug? gen?

Matthäus Passion 2017 23 37. Choral Chor I und II 37. Koraal Koor I en II Wer hat dich so geschlagen, Wie heeft U zo geslagen, Mein Heil, und dich mit Plagen Mijn Redder, en met plagen So übel zugericht’? U zoveel aangedaan? Du bist ja nicht ein Sünder Gij zijt geen zondaar zoals wij, Wie wir und unsre Kinder; Slechts liefde en geluk bracht Gij. Von Missetaten weißt du nicht. Geen enkel kwaad hebt Gij gedaan.

38a. Rezitativ 38a. Recitatief Evangelist Evangelist Petrus aber saß draußen im Palast; und es Terwijl Petrus buiten in de voorhof zat, trat zu ihm eine Magd und sprach: kwam er een dienstmeisje naar hem toe en Magd zei tot hem: Und du warest auch mit dem Jesu aus Dienstmeisje Galiläa. Jij was ook bij Jezus de Galileeër. Evangelist Evangelist Er leugnete aber vor ihnen allen und Maar hij ontkende ten aanhore van allen sprach: en zei: Petrus Petrus Ich weiß nicht, was du sagest. Ik weet niet waarover je het hebt. Evangelist Evangelist Als er aber zur Tür hinausging, sahe ihn Toen hij naar het portaal ging, merkte een eine andere und sprach zu denen, die da ander hem op en zei tot de aanwezigen: waren: Magd Dienstmeisje Dieser war auch mit dem Jesu von Naza­ Deze man was ook bij Jezus van Nazareth. reth. Evangelist Evangelist Und er leugnete abermal und schwur En opnieuw ontkende hij het met een eed: dazu: Petrus Petrus Ich kenne des Menschen nicht. Ik ken de man niet. Evangelist Evangelist Und über eine kleine Weile traten hinzu, Maar even later kwamen de omstanders die da stunden, und sprachen zu Petro: naar Petrus toe en zeiden:

38b. Chor II 38b. Koor II Wahrlich, du bist auch einer von denen; Zeker, ook jij hoort bij Hem, want je uit- denn deine Sprache verrät dich. spraak verraadt je.

38c. Rezitativ 38c. Recitatief Evangelist Evangelist Da hub er an, sich zu verfluchen und zu Toen begon hij te vloeken en te zweren: schwören: Petrus Petrus Ich kenne des Menschen nicht. Ik ken die man niet. Evangelist Evangelist Und alsbald krähete der Hahn. Da dach- En onmiddellijk kraaide er een haan. Toen te Petrus an die Worte Jesu, da er zu ihm herinnerde Petrus zich de woorden die

24 Cantatrix sagte: Ehe der Hahn krähen wird, wirst du Jezus had gesproken: nog voor de haan mich dreimal verleugnen. Und ging heraus kraait, zult gij Mij driemaal verloochenen. und weinete bitterlich. En hij ging naar buiten en weende bitter.

39. Aria Alt 39. Aria Alt Erbarme dich Heb medelijden, Mein Gott, um meiner Zähren willen! Heer, Omwille van mijn tranen. Schaue hier, Zie hoe hart en ogen Herz und Auge weint vor dir Bitterlich. Om u wenen zo bitter. Erbarme dich Heb medelijden, Mein Gott, um meiner Zähren willen! Heer, Omwille van mijn tranen.

40. Choral Chor I und II 40. Koraal Koor I en II Bin ich gleich von dir gewichen, Mocht ook ik van U afgedwaald zijn Stell ich mich doch wieder ein; Dan keer ik mij weer tot U. Hat uns doch dein Sohn verglichen Uw Zoon heeft alles goedgemaakt nu Durch sein’ Angst und Todespein. Door zijn angst en stervenspijn. Ich verleugne nicht die Schuld; Ik ontken niet mijn schuld, Aber deine Gnad und Huld Maar uw genade en geduld Ist viel größer als die Sünde, Zijn veel groter dan de zonden Die ich stets in mir befinde. Waarmee ik mij weet verbonden.

41a. Rezitativ 41a. Recitatief Evangelist Evangelist Des Morgens aber hielten alle Hohepriester Toen het morgen geworden was, namen und die Ältesten des Volks einen Rat über alle opperpriesters en oudsten van het volk Jesum, dass sie ihn töteten. Und bunden het besluit om Jezus te doden. Zij boeiden ihn, führeten ihn hin und überantworteten Hem, voerden Hem weg en leverden Hem ihn dem Landpfleger Pontio Pilato. uit aan Pilatus, de landvoogd. Da das sahe Judas, der ihn verraten hatte, Toen Judas, die Hem verraden had, zag dat dass er verdammt war zum Tode, gereuete Hij veroordeeld was, kreeg hij spijt, bracht es ihn und brachte herwieder die dreißig de dertig zilverlingen naar de opperpries- Silberlinge den Hohenpriestern und Ältes- ters en oudsten terug en zei: ten und sprach: Judas Judas Ich habe übel getan, dass ich unschuldig Ik heb gezondigd door onschuldig bloed te Blut verraten habe. verraden. Evangelist Evangelist Sie sprachen: Zij zeiden:

41b. Chor I und II 41b. Koor I en II Priester Priesters Was gehet uns das an? Wat gaat ons dat aan? Da siehe du zu! Dat is voor uw verantwoording.

41c. Rezitativ 41c. Recitatief Evangelist Evangelist Und er warf die Silberlinge in den Tempel, Maar hij wierp de zilverlingen in de tempel, hub sich davon, ging hin und erhängete vluchtte weg en hing zich op. sich selbst. Aber die Hohenpriester nah- De opperpriesters raapten de zilverlingen

Matthäus Passion 2017 25 men die Silberlinge und sprachen: op en zeiden: Hohepriester Opperpriesters Es taugt nicht, dass wir sie in den Gottes- Wij mogen dit niet in de offerkist doen, kasten legen, denn es ist Blutgeld. Want het is bloedgeld.

42. Aria Bass 42. Aria Bas Gebt mir meinen Jesum wieder! Geef mij toch mijn Jezus weer! Seht, das Geld, den Mörderlohn, Zie, het geld, het moordenaarsloon Wirft euch der verlorne Sohn Werpt nu de verloren zoon Zu den Füßen nieder! Voor uw voeten neer. Gebt mir meinen Jesum wieder! Geef mij toch mijn Jezus weer!

43. Rezitativ 43. Recitatief Evangelist Evangelist Sie hielten aber einen Rat und kauften ei- En zij besloten daarvoor het land van de nen Töpfersacker darum zum Begräbnis pottenbakker te kopen als begraafplaats der Pilger. Daher ist derselbige Acker ge- voor vreemdelingen. Daarom wordt die ak- nennet der Blutacker bis auf den heutigen ker tot op de dag van vandaag bloedakker Tag. Da ist erfüllet, das gesagt ist durch den genoemd. Zo werd vervuld wat de profeet Propheten Jeremias, da er spricht: »Sie ha- Jeremia gezegd had: en zij namen de dertig ben genommen dreißig Silberlinge, damit zilverlingen, de prijs waarop de kinderen bezahlet ward der Verkaufte, welchen sie van Israël Hem hadden geschat, en gaven kauften von den Kindern Israel, und haben die voor de akker van de pottenbakker, zo- sie gegeben um einen Töpfersacker, als mir als de Heer mij had opgedragen. Toen Jezus der Herr befohlen hat.« Jesus aber stund voor de landvoogd stond, ondervroeg deze vor dem Landpfleger; und der Landpfleger Hem en zei: fragte ihn und sprach: Pilatus Pilatus Bist du der Jüden König? Zijt Gij de koning van de Joden? Evangelist Evangelist Jesus aber sprach zu ihm: Jezus antwoordde hem: Jesus Jezus Du sagest’s. Gij zegt het. Evangelist Evangelist Und da er verklagt war von den Hohenpries- Maar op de beschuldigingen van de opper- tern und Ältesten, antwortete er nichts. Da priester en oudsten antwoordde hij niets. sprach Pilatus zu ihm: Toen zei Pilatus tot Hem: Pilatus Pilatus Hörest du nicht, wie hart sie dich verkla­ Hoort Gij dan niet, wat zij tegen U getui­ gen? gen? Evangelist Evangelist Und er antwortete ihm nicht auf ein Wort, Maar Hij antwoordde hem op geen enkele also, dass sich auch der Landpfleger sehr vraag, zodat de landvoogd zeer verwon- verwunderte. derd was.

44. Choral Chor I und II 44. Koraal Koor I en II Befiehl du deine Wege Leg gerust uw leven Und was dein Herze kränkt En al wat uw hart bezwaart Der allertreusten Pflege In de handen van Degene

26 Cantatrix Des, der den Himmel lenkt. Die hemel en aarde bewaart, Der Wolken, Luft und Winden Die wolken, lucht en winden Gibt Wege, Lauf und Bahn, Leidt in de goede baan, Der wird auch Wege finden, En die zeker de weg zal vinden Da dein Fuß gehen kann. Die uw voeten moeten gaan.

45a. Rezitativ 45a. Recitatief Evangelist Evangelist Auf das Fest aber hatte der Landpfleger Nu was het de gewoonte van de landvoogd Gewohnheit, dem Volk einen Gefangenen om op feestdagen een gevangene vrij te la- loszugeben, welchen sie wollten. Er hatte ten naar de keus van het volk. Zij hadden aber zu der Zeit einen Gefangenen, einen nu een beruchte gevangene, Barabbas ge- sonderlichen vor andern, der hieß Barra- naamd, en ondat ze nu toch bijeen waren, bas. Und da sie versammlet waren, sprach zei Pilatus tot hen: Pilatus zu ihnen: Pilatus Pilatus Welchen wollet ihr, dass ich euch losgebe? Wie wilt gij dat ik vrijlaat: Barabbas, Barrabam oder Jesum, von dem gesaget of Jezus die Christus genoemd wordt? wird, er sei Christus? Evangelist Evangelist Denn er wusste wohl, dass sie ihn aus Neid Want hij wist dat zij Hem uit afgunst überantwortet hatten. Und da er auf dem hadden overgeleverd. Terwijl hij nu op de Richtstuhl saß, schickete sein Weib zu ihm rechterstoel zat, zond zijn vrouw hem de und ließ ihm sagen: boodschap: Pilati Weib Pilatus’ vrouw Habe du nichts zu schaffen mit diesem Vergrijp u niet aan deze rechtvaardige, Gerechten; ich habe heute viel erlitten im Want ik heb vannacht in een droom veel Traum von seinetwegen! om Hem geleden. Evangelist Evangelist Aber die Hohenpriester und die Ältesten Maar de opperpriester en de oudsten hits- überredeten das Volk, dass sie um Barra- ten het volk op dat zij om Barabbas moes- bam bitten sollten und Jesum umbrächten. ten vragen en Jezus ter dood moesten laten Da antwortete nun der Landpfleger und brengen. Nu nam de landvoogd het woord sprach zu ihnen: en sprak: Pilatus Pilatus Welchen wollt ihr unter diesen zweien, den Wie van de twee wilt gij dat ik loslaat? ich euch soll losgeben? Evangelist Evangelist Sie sprachen: Zij zeiden: Das Volk Het volk Barrabam! Barabbas! Evangelist Evangelist Pilatus sprach zu ihnen: Pilatus zei tot hen: Pilatus Pilatus Was soll ich denn machen mit Jesu, von Wat moet ik dan doen met Jezus, die Chris- dem gesagt wird, er sei Christus? tus wordt genoemd? Evangelist Evangelist Sie sprachen alle: Allen riepen:

Matthäus Passion 2017 27 45b. Chor I und II 45b. Koor I en II Das Volk Het volk Laß ihn kreuzigen! Kruisig Hem!

46. Choral Chor I und II 46. Koraal Koor I en II Wie wunderbarlich ist doch diese Strafe! Hoe wonderlijk is toch deze straf Der gute Hirte leidet für die Schafe, De goede Herder lijdt voor Zijn schapen, Die Schuld bezahlt der Herre, der Gerechte, De rechtvaardige Heer betaalt de schuld Für seine Knechte. Van Zijn dienaars.

47. Rezitativ 47. Recitatief Evangelist Evangelist Der Landpfleger sagte: De landvoogd zei: Pilatus Pilatus Was hat er denn Übels getan? Wat voor kwaad heeft Hij dan gedaan?

48. Rezitativ Sopran 48. Recitatief Sopraan Er hat uns allen wohlgetan, Hij heeft ons allen welgedaan: Den Blinden gab er das Gesicht, Aan blinden gaf hij het gezicht, Die Lahmen macht er gehend, Lammen deed hij lopen, Er sagt uns seines Vaters Wort, Zijn Vaders woord heeft Hij ons gegeven, Er trieb die Teufel fort, Duivels heeft Hij uitgedreven, Betrübte hat er aufgericht’, Bedroefden heeft Hij opgericht, Er nahm die Sünder auf und an. Hij nam de zondenlast op zich. Sonst hat mein Jesus nichts getan. Verder heeft hij niets gedaan!

49. Aria Sopran 49. Aria Sopraan Aus Liebe, Uit liefde, Aus Liebe will mein Heiland sterben, Uit liefde wil mijn Verlosser sterven. Von einer Sünde weiß er nichts. Zelf onschuldig, is Hij gekomen Dass das ewige Verderben Opdat de eeuwige duisternis Und die Strafe des Gerichts En de straf bij het laatste oordeel Nicht auf meiner Seele bliebe. Van mijn ziel worden weggenomen Aus Liebe, Uit liefde, Aus Liebe will mein Heiland sterben, Uit liefde wil mijn Verlosser sterven. Von einer Sünde weiß er nichts. Zelf onschuldig, is Hij gekomen

50a. Rezitativ 50a. Recitatief Evangelist Evangelist Sie schrieen aber noch mehr und sprachen Zij schreeuwden echter des te harder:

50b. Chor I und II 50b. Koor I en II Laß ihn kreuzigen! Laat hem kruisigen!

50c. Rezitativ 50c. Recitatief Evangelist Evangelist Da aber Pilatus sahe, dass er nichts schaffe- Toen Pilatus zag dat niets baatte, maar dat te, sondern dass ein viel großer Getümmel de opschudding des te groter werd, nam hij

28 Cantatrix ward, nahm er Wasser und wusch die Hän- water, waste zijn handen ten aanschouwe de vor dem Volk und sprach: van de menigte en sprak: Pilatus Pilatus Ich bin unschuldig an dem Blut dieses Ge- Ik ben onschuldig aan het bloed van de- rechten, sehet ihr zu. ze rechtvaardige. Gij moet het zelf verant­ woorden.

Evangelist Evangelist Da antwortete das ganze Volk und sprach: Heel het volk antwoordde:

50d. Chor I und II 50d. Koor I en II Sein Blut komme über uns und unsre Zijn bloed kome over ons en onze kin­ Kinder. deren!

50e. Rezitativ 50e. Recitatief Evangelist Evangelist Da gab er ihnen Barrabam los; aber Jesum Toen liet hij Barabbas vrij, maar Jezus liet ließ er geißeln und überantwortete ihn, hij geselen en gaf Hem over om gekruisigd dass er gekreuziget würde. te worden.

51. Rezitativ Alt 51. Recitatief Alt Erbarm es Gott! Heb medelijden, God! Hier steht der Heiland angebunden. Hier staat de Redder vastgebonden; O Geißelung, o Schläg, o Wunden! O geseling, o slagen, o wonden, Ihr Henker, haltet ein! Gij beulen, houdt op! Erweichet euch Wordt uw hart dan niet verteerd Der Seelen Schmerz, Bij de aanblik van zoveel pijn? Der Anblick solches Jammers nicht? Ach, uw hart moet nog veel harder Ach ja! ihr habt ein Herz, Dan de martelpaal zelf zijn. Das muss der Martersäule gleich Hebt medelijden, Und noch viel härter sein. Houdt toch op! Erbarmt euch, haltet ein!

52. Aria Alt 52. Aria Alt Können Tränen meiner Wangen Als de tranen van mijn ogen nichts erlangen, niets vermogen, O, so nehmt mein Herz hinein! O, neem dan mijn hart erbij! Aber lasst es bei den Fluten, Laat het van de rode vloed Wenn die Wunden milde bluten, Van Zijn milde wondenbloed Auch die Opferschale sein! Dan de offerschotel zijn! Können Tränen meiner Wangen Als de tranen van mijn ogen nichts erlangen, niets vermogen, O, so nehmt mein Herz hinein! O, neem dan mijn hart erbij!

53a. Rezitativ 53a. Recitatief Evangelist Evangelist Da nahmen die Kriegsknechte des Land- Toen namen de soldaten van de landvoogd pflegers Jesum zu sich in das Richthaus und Jezus mee in het gerechtsgebouw en ver- sammleten über ihn die ganze Schar und zamelden de hele bende om Hem heen.

Matthäus Passion 2017 29 zogen ihn aus und legeten ihm einen Pur- Ze trokken Hem Zijn kleren uit en hingen purmantel an und flochten eine dornene Hem een purperen mantel om. Ze vloch- Krone und satzten sie auf sein Haupt und ten een kroon van doornen, zetten die op ein Rohr in seine rechte Hand und beuge- Zijn hoofd en gaven Hem een rietstok in ten die Knie vor ihm und spotteten ihn und de rechterhand. Toen vielen zij voor Hem sprachen: op de knieën en bespotten Hem met de woorden:

53b. Chor I und II 53b. Koor I en II Gegrüßet seist du, Jüdenkönig! Wees gegroet, Koning der Joden!

53c. Rezitativ 53c. Recitatief Evangelist Evangelist Und speieten ihn an und nahmen das Rohr En zij bespuwden Hem, namen de rietstok und schlugen damit sein Haupt. en sloegen daarmee op Zijn hoofd.

54. Choral Chor I und II 54. Koraal Koor I en II O Haupt voll Blut und Wunden, O Hoofd vol bloed en wonden, Voll Schmerz und voller Hohn, Met pijn bedekt en hoon! O Haupt, zu Spott gebunden O Hoofd tot spot omwonden Mit einer Dornenkron, Met een doornenkroon! O Haupt, sonst schön gezieret O Hoofd dat andere kronen Mit höchster Ehr und Zier, En glorie waardig zijt, Jetzt aber hoch schimpfieret, Ik wil U mijn hart tonen Gegrüßet seist du mir! En groet vU, die zo lijdt! Du edles Angesichte, O edel aangezicht, Dafür sonst schrickt und scheut Aanbeden en geschuwd Das große Weltgerichte, Door al wat leeft op aarde. Wie bist du so bespeit; Wat zijt Gij nu bespuwd! Wie bist du so erbleichet! Hoe arm is nu Uw Hoofd. Wer hat dein Augenlicht, Wie heeft het licht van Uw ogen Dem sonst kein Licht nicht gleichet, Dat elk licht ging te boven So schändlich zugericht’t? Zo schandelijk gedoofd?

55. Rezitativ 55. Recitatief Evangelist Evangelist Und da sie ihn verspottet hatten, zogen sie En toen zij Hem bespot hadden, trokken zij ihm den Mantel aus und zogen ihm seine Hem de mantel weer uit, deden Hem zijn Kleider an und führeten ihn hin, dass sie eigen kleren aan en voerden Hem weg om ihn kreuzigten. Und indem sie hinausgin- Hem te kruisigen. Terwijl ze de stad uittrok- gen, funden sie einen Menschen von Ky- ken, ontmoetten ze een man uit Cyrene, Si- rene mit Namen Simon; den zwungen sie, mon geheten, die zij dwongen het kruis te dass er ihm sein Kreuz trug. dragen.

56. Rezitativ Bass 56. Recitatief Bas Ja freilich will in uns das Fleisch und Blut Ja graag willen wij gedwongen zijn Zum Kreuz gezwungen sein; Om het kruis te dragen. Je mehr es unsrer Seele gut, Hoe zwaarder de last en hoe groter de pijn, Je herber geht es ein. Des te lichter zal onze ziel dan zijn.

30 Cantatrix 57. Aria Bass 57. Aria Bas Komm, süßes Kreuz, so will ich sagen, Kom, o zoet kruis, zo wil ik vragen Mein Jesu, gib es immer her! Mijn Jezus, maakt het voor mij klaar! Wird mir mein Leiden einst zu schwer, En wordt mij mijn lijden eens te zwaar, So hilfst du mir es selber tragen. Helpt Gijzelf het mij dan dragen. Komm, süßes Kreuz, so will ich sagen, Kom, o zoet kruis, zo wil ik vragen Mein Jesu, gib es immer her! Mijn Jezus, maakt het voor mij klaar!

58a. Rezitativ 58a. Recitatief Evangelist Evangelist Und da sie an die Stätte kamen mit Namen En zij kwamen aan een plaats, Golgotha Golgatha, das ist verdeutschet Schädelstätt, genaamd, dat betekent: Schedelplaats, en gaben sie ihm Essig zu trinken mit Gallen zij gaven Hem wijn vermengd met gal te vermischet; und da er’s schmeckete, wollte drinken. Maar toen Hij die proefde, wilde er’s nicht trinken. Da sie ihn aber gekreuziget hij niet drinken. Nadat zij Hem gekruisigd hatten, teilten sie seine Kleider und wurfen hadden, verdeelden zij Zijn kleren door er das Los darum, auf dass erfüllet würde, das om te loten, opdat vervuld zou worden wat gesagt ist durch den Propheten: »Sie haben door de profeet gezegd is: Zij hebben mijn meine Kleider unter sich geteilet, und über kleding onder elkaar verdeeld, en mijn bo- mein Gewand haben sie das Los geworfen.« venkleed hebben zij verloot. Terwijl zij daar Und sie saßen allda und hüteten sein. Und zaten bewaakten ze Hem, en boven Zijn oben zu seinen Häupten hefteten sie die hoofd brachten zij op schrift de beschuldi- Ursach seines Todes beschrieben, nämlich: ging tegen Hem aan: dit is Jezus, de koning »Dies ist Jesus, der Jüden König.« Und da der Joden. Er werden toen met Hem twee wurden zween Mörder mit ihm gekreuzi- rovers gekruisigd, een aan Zijn rechterzijde get, einer zur Rechten und einer zur Linken. en een aan Zijn linkerzijde. En de voorbij- Die aber vorübergingen, lästerten ihn und gangers belasterden Hem, schudden hun schüttelten ihre Köpfe und sprachen: hoofd en zeiden:

58b. Chor I und II 58b. Koor I en II Der du den Tempel Gottes zerbrichst und Gij, die de tempel afbreekt en in drie dagen bauest ihn in dreien Tagen, hilf dir selber! weer opbouwt, red nu Uzelf als Ge Gods Bist du Gottes Sohn, so steig herab vom Zoon zijt, en kom van het kruis af! Kreuz!

58c. Rezitativ 58c. Recitatief Evangelist Evangelist Desgleichen auch die Hohenpriester spot- Zo spotten ook de opperpriesters en de teten sein samt den Schriftgelehrten und schriftgeleerden en oudsten, en zij zeiden: Ältesten und sprachen:

58d. Chor I und II 58d. Koor I en II Andern hat er geholfen und kann sich sel- Anderen heeft Hij gered, maar Hij kan zich- ber nicht helfen. Ist er der König Israel, so zelf niet redden. Hij is de koning van Israël: steige er nun vom Kreuz, so wollen wir ihm laat hem nu van Zijn kruis afkomen, dan glauben. Er hat Gott vertrauet, der erlöse zullen wij in Hem geloven. Hij heeft Zijn ihn nun, lüstet’s ihn; denn er hat gesagt: vertrouwen op God gesteld: laat Die Hem Ich bin Gottes Sohn. nu verlossen als Hij Hem genegen is. Hij heeft immers gezegd: Ik ben Gods Zoon.

Matthäus Passion 2017 31 58e. Rezitativ 58e. Recitatief Evangelist Evangelist Desgleichen schmäheten ihn auch die Mör- Op dezelfde wijze bespotten ook de rovers der, die mit ihm gekreuziget waren. Hem die met Hem gekruisigd waren.

59. Rezitativ Alt 59. Recitatief Alt Ach Golgatha, unselges Golgatha! Ach Golgotha, onzalig Golgotha! Der Herr der Herrlichkeit muss schimpflich De Heer der heerlijkheid moet hier verderben Hier in schande sterven. Der Segen und das Heil der Welt De zegen en het heil van de wereld Wird als ein Fluch ans Kreuz gestellt. Wordt als een vloek aan het kruis gehan­ Der Schöpfer Himmels und der Erden gen. Soll Erd und Luft entzogen werden. De Schepper van hemel en aarde Die Unschuld muss hier schuldig sterben, Schijnt aan beide omwaardig te zijn. Das gehet meiner Seele nah; Hier moet de onschuld sterven. Ach Golgatha, unselges Golgatha! O, dat breekt mijn hart. Ach Golgotha, onzalig Golgotha!

60. Aria Alt Chor II 60. Aria Alt Sehet, Jesus hat die Hand, Zie hoe Jezus Zijn handen Uns zu fassen, ausgespannt, Naar ons uitstrekt. Kommt! – Wohin? – in Jesu Armen Kom! – Waarheen? – in Jezus armen. Sucht Erlösung, nehmt Erbarmen, Zoek verlossing, vraag vergeving, Suchet! – Wo? – in Jesu Armen. Vraag het! – Waar? – in Jezus armen. Lebet, sterbet, ruhet hier, Leef nu, sterf nu, rust nu maar, Ihr verlass’nen Küchlein ihr, Gij verlaten kinderen, Bleibet – Wo? – in Jesu Armen. Blijf maar – Waar? – In Jezus armen.

61a. Rezitativ 61a. Recitatief Evangelist Evangelist Und von der sechsten Stunde an war eine En van het zesde uur af viel er duisternis Finsternis über das ganze Land bis zu der over heel het land, tot het negende uur toe. neunten Stunde. Und um die neunte Stun- Omstreeks het negende uur riep Jezus met de schriee Jesus laut und sprach: luide stem: Jesus Jezus Eli, Eli, lama asabthani? Eli, Eli lama sabachtani? Evangelist Evangelist Das ist: Mein Gott, mein Gott, warum hast Dat is: Mijn God, Mijn God, waarom hebt du mich verlassen? Etliche aber, die da Gij Mij verlaten? Sommigen van de om- stunden, da sie das höreten, sprachen sie: standers echter die het hoorden zeiden:

61b. Chor I 61b. Koor I Der rufet dem Elias! Hij roept Elia.

61c. Rezitativ 61c. Recitatief Evangelist Evangelist Und bald lief einer unter ihnen, nahm ei- Onmiddellijk kwam een van hen naar vo- nen Schwamm und füllete ihn mit Essig ren, nam een spons, drenkte die in zure

32 Cantatrix und steckete ihn auf ein Rohr und tränkete azijn-wijn, stak hem op een rietstok en gaf ihn. Die andern aber sprachen: Hem te drinken. Maar anderen zeiden:

61d. Chor II 61d. Koor II Halt! lass sehen, ob Elias komme und ihm Wacht, laat ons zien of Elia Hem komt helfe? bevrijden.

61e. Rezitativ 61e. Recitatief Evangelist Evangelist Aber Jesus schriee abermal laut und Nogmaals riep Jezus met luide stem en gaf verschied. de geest.

62. Choral Chor I und II 62. Koraal Koor I en II Wenn ich einmal soll scheiden, Wanneer ik eens moet sterven, So scheide nicht von mir, Blijf dan heel dicht bij mij. Wenn ich den Tod soll leiden, Als ik doodangst moet lijden, So tritt du denn herfür! O, wees mij dan nabij. Wenn mir am allerbängsten Als mij het allerbangste Wird um das Herze sein, Om het hart zal zijn, So reiß mich aus den Ängsten Bevrijd mij van mijn angsten Kraft deiner Angst und Pein! Door uw eigen angst en pijn.

63a. Rezitativ 63a. Recitatief Evangelist Evangelist Und siehe da, der Vorhang im Tempel zer- En zie: het voorhangsel van de tempel riss in zwei Stück von oben an bis unten scheurde in tweeën, de aarde beefde en de aus. Und die Erde erbebete, und die Felsen rotsen scheurden, de graven openden zich zerrissen, und die Gräber täten sich auf, en vele lichamen van gestorven heiligen und stunden auf viel Leiber der Heiligen, verrezen. die da schliefen, und gingen aus den Grä- Zij verlieten de graven, en kwamen na Zijn bern nach seiner Auferstehung und kamen opstanding in de heilige stad, waar zij aan in die heilige Stadt und erschienen vielen. velen verschenen. Toen nu de hoofdman en Aber der Hauptmann und die bei ihm wa- degenen die met hem Jezus bewaakten de ren und bewahreten Jesum, da sie sahen aardbeving en wat er verder gebeurde za- das Erdbeben und was da geschah, erschra- gen, schrokken zij hevig en zeiden: ken sie sehr und sprachen:

63b. Chor I und II 63b. Koor I en II Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen. Waarlijk, Hij was de Zoon van God.

63c. Rezitativ 63c. Recitatief Evangelist Evangelist Und es waren viel Weiber da, die von ferne Veel vrouwen, die Jezus van Galilea af wa- zusahen, die da waren nachgefolget aus ren gevolgd om Hem te dienen, stonden Galiläa und hatten ihm gedienet, unter van verre toe te zien. Onder hen waren Ma- welchen war Maria Magdalena und Maria, ria Magdalena, Maria de moeder van Jako- die Mutter Jacobi und Joses, und die Mut- bus en Jozef, en de moeder van de zonen ter der Kinder Zebedäi. Am Abend aber kam van Zebedeus.

Matthäus Passion 2017 33 ein reicher Mann von Arimathia, der hieß Toen het avond geworden was, kwam er Joseph, welcher auch ein Jünger Jesu war, een rijk man uit Arimathea, Jozef geheten, der ging zu Pilato und bat ihn die eveneens een leerling van Jezus was. um den Leichnam Jesu. Da befahl Pilatus, Deze ging naar Pilatus en vroeg hem om man sollte ihm ihn geben. het lichaam van Jezus. Toen beval Pilatus het hem te geven.

64. Rezitativ Bass 64. Recitatief Bas Am Abend, da es kühle war, ’s Avonds in de koele tuin Ward Adams Fallen offenbar; Is Adam eens gevallen. Am Abend drücket ihn der Heiland nieder. ’s Avonds knielde de Verlosser neer, Am Abend kam die Taube wieder ’s Avonds keerde de vredesduif weer. Und trug ein Ölblatt in dem Munde. O weldaad na het zonnevuur, O schöne Zeit! O Abendstunde! O schone tijd, o avonduur. Der Friedensschluss ist nun mit Gott ge­ Nu is de vrede tot stand gebracht, macht, Want Jezus heeft zijn kruis volbracht. Denn Jesus hat sein Kreuz vollbracht. Zijn lichaam komt nu tot rust Sein Leichnam kömmt zur Ruh, Ach mijn hart, ga nu gerust Ach! liebe Seele, bitte du, U aan de dode Jezus schenken. Geh, lasse dir den toten Jesum schenken, Ontvang dit heerlijke aandenken. O heilsames, o köstlichs Angedenken!

65. Aria Bass 65. Aria Bas Mache dich, mein Herze, rein, O mijn hart, maakt u nu rein. Ich will Jesum selbst begraben. Ik wil Jezus zelf begraven. Denn er soll nunmehr in mir Voortaan zal hij bij mij zijn Für und für En rusten als in een veilige haven. Seine süße Ruhe haben. Maak u stil en rein van binnen, Welt, geh aus, lass Jesum ein! O mijn hart laat Jezus binnen. Mache dich, mein Herze, rein, O mijn hart, maakt u nu rein. Ich will Jesum selbst begraben. Ik wil Jezus zelf begraven.

66a. Rezitativ 66a. Recitatief Evangelist Evangelist Und Joseph nahm den Leib und wickelte En Jozef nam het lichaam en wikkelde het ihn in ein rein Leinwand und legte ihn in in zuiver linnen, en hij legde het in zijn sein eigen neu Grab, welches er hatte las- nieuwe graf, dat hij in een rots had laten sen in einen Fels hauen, und wälzete einen uithouwen. großen Stein vor die Tür des Grabes und En na de steen voor de ingang gewenteld te ging davon. hebben ging hij heen. Es war aber allda Maria Magdalena und die Daar waren ook Maria Magdalena en de andere Maria, die satzten sich gegen das andere Maria, en zij gingen tegenover het Grab. graf zitten. Des andern Tages, der da folget nach dem De volgende dag, dat is na de voorberei- Rüsttage, kamen die Hohenpriester und ding, kwamen de opperpriesters en de Fa- Pharisäer sämtlich zu Pilato und sprachen: rizeeërs bij Pilatus en zeiden:

34 Cantatrix 66b. Chor I und II 66b. Koor I en II Hohepriester Opperpriesters Herr, wir haben gedacht, dass dieser Ver- Heer, wij herinneren ons dat deze bedrie- führer sprach, da er noch lebete: Ich will ger toen Hij nog leefde en gezegd heeft: nach dreien Tagen wieder auferstehen. Da- Na drie dagen zal Ik verrijzen. Geef daarom rum befiehl, dass man das Grab verwahre bevel het graf te bewaken tot de derde dag, bis an den dritten Tag, auf dass nicht seine anders kunnen leerlingen Hem komen ste- Jünger kommen und stehlen ihn und sagen len en tot het volk zeggen: Hij is opgestaan zu dem Volk: Er ist auferstanden von den uit de dood, en dat laatste bedrog zou nog Toten, und werde der letzte Betrug ärger erger zij dan het eerste. denn der erste!

66c. Rezitativ 66c. Recitatief Evangelist Evangelist Pilatus sprach zu ihnen: Pilatus zei tot hen: Pilatus Pilatus Da habt ihr die Hüter; gehet hin und Hier hebt gij een wacht. Ga en bewaak het verwahret’s, wie ihr’s wisset! graf, zoals het u goeddunkt. Evangelist Evangelist Sie gingen hin und verwahreten das Grab Zij gingen heen, verzegelden de steen en mit Hütern und versiegelten den Stein. lieten het graf door de wacht bewaken.

67. Rezitativ Bass Tenor Alt Sopran Chor II 67. Bas Tenor Alt Sopraan Koor II Bass Bas Nun ist der Herr zur Ruh gebracht. Nu is de Heer tot rust gebracht. Mein Jesu, gute Nacht! Mijn Jezus goede nacht. Tenor Tenor Die Müh ist aus, die unsre Sünden ihm Het leed is voorbij dat onze zonde Hem gemacht. bracht. Mein Jesu, gute Nacht! Mijn Jezus goede nacht. Alt Alt O selige Gebeine, O heilig lichaam, Seht, wie ich euch mit Buß und Reu be­ Zie hoe ik om u ween omdat mijn zonde u weine, zoveel lijden bracht. Dass euch mein Fall in solche Not ge­ Mijn Jezus goede nacht. bracht! Mein Jesu, gute Nacht! Sopran Sopraan Habt lebenslang Dank U voor Uw lijden Vor euer Leiden tausend Dank, Dank U duizendmaal Dass ihr mein Seelenheil so wert geacht’. Dat U dit voor mij hebt volbracht. Mein Jesu, gute Nacht! Mijn Jezus goede nacht.

68. Chor I und II 68. Koor I en II Wir setzen uns mit Tränen nieder Wij knielen wenend voor U neer Und rufen dir im Grabe zu: En houden bij Uw graf de wacht. Ruhe sanfte, sanfte ruh! Rust in vrede, rust nu zacht. Ruht, ihr ausgesognen Glieder! Rust nu, moegeleden lichaam. Euer Grab und Leichenstein Rust in vrede, rust nu zacht.

Matthäus Passion 2017 35 Soll dem ängstlichen Gewissen Uw graf zal voortaan toevlucht zijn Ein bequemes Ruhekissen Voor ons angstige geweten, Und der Seelen Ruhstatt sein. Dat er een rustplaats zal weten. Höchst vergnügt schlummern da Het zal voorgoed geborgen zijn die Augen ein. Waar U nu slaapt, bevrijd van pijn. Wir setzen uns mit Tränen nieder Wij knielen wenend voor U neer Und rufen dir im Grabe zu: En houden bij Uw graf de wacht. Ruhe sanfte, sanfte ruh! Rust in vrede, rust nu zacht.

36 Cantatrix Cantatrix / Concerto d’Amsterdam Koor I Koor II Sopranen Sopranen Susanne Weber Trix Hiemstra Carla Noor Jantine Zijl Gretha Hoekstra Eline Jongsma Claudia Jonkman Janine Raguse Lotte Veltman Bethany Shepherd

Alten Alten Mirjam Leentvaar Hester Westra Jelly de Vries Bianca Rekker Yteke Kamminga Aukje v.d. Woude Wiske Beuker Ria van Laar Cora Dijk Henney Venema

Tenoren Tenoren Martin Pilkes Klaas Woudstra Jan Hooghiemstra Johan Berkhof Andre Cruz Cor Sipma Laurent Nadal Niek van den Dool Gijs Bos Roelof Polinder Deel 38a Bassen Bassen Ancilla II: Trix Hiemstra Enrique Löpez Cortón Patrick Vanreckem Ancilla II: Bethany Shepherd Ruben Olthof Bauke Hoekstra Peter Paul van Beekum Inne Hoekstra Deel 45a Jappie de Vries Jan Veenstra Uxor Pilati: Eline Jongsma Orkest I viool I Stefano Rossi, Jiska ter Bals, Louella Alatiit viool II Hans Lub, Ruth Noyon altviool Niek Idema cello Saskia van der Wel contrabas Jan Hollestelle fluit Marion Moonen, Clare Beesley blokfluit Renata Duarte, Stephan Esmeijer hobo Daniel Lanthier, Renata Duarte fagot Wouter Verschuren orgel Vincent van Laar

Orkest II viool I Elisabeth Ingen Housz, Arwen Bouw, Seojin Kim viool II Noortje Zanen, Marleen Zoutman altviool Rachael Yates cello/viola da gamba Wilma van der Wardt contrabas Tis Marang fluit Frédérique Chauvet, Annette den Heijer hobo Elise Sluiman, Stephan Esmeijer orgel Vincent van Laar

Matthäus Passion 2017 37 Subsidiënten

Het Nieuwe Stads Weeshuis Pollema-Tromp Stichting Old Burger Weeshuis Herbert Duintjer fonds Provincie Friesland

Sponsors

Accountantskantoor Van der Elst en Oosterbaan Raadsma IJzerhandel BV Dalstra Reizen Makelaardij Roos RABO-bank

38 Cantatrix Colofon

Lay-out en opmaak Kees Dijkstra Omslag Jonge Aanplant, Dokkum Drukwerk Andeko Graphic, Dokkum Productieleiding Ilse te Wies

Contact Volg ons op Inet www.cantatrix.nl Mail [email protected] Mob 06 512 13 471

Matthäus Passion 2017 39