Strategia Ekorozwoju Powiatu Chojnickiego, Tom

STRATEGIA EKOROZWOJU POWIATU CHOJNICKIEGO ZGODNIE Z ZAŁO śENIAMI AGENDY 21.

Raport ko ńcowy

TOM VII

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI

1. Uwagi wstępne

Rozwój turystyki w powiecie chojnickim stanowi ogromn ą szans ę zarówno dla zachowania przyrody, jak równie Ŝ dla ogólnego rozwoju społeczno-gospodarczego tego obszaru. Poszczególne segmenty funkcjonuj ącego obecnie przemysłu turystycznego w powiecie wymagaj ą jednak istotnego przekształcenia. Zmiany te i dalszy jego rozwój powinny zdecydowanie nawi ązywa ć do uwarunkowa ń przyrodniczych, ochrony podstawowych procesów ekologicznych i ochrony warto ści kulturowych, a zatem mie ć charakter rozwoju zrównowa Ŝonego - ekorozwoju. W tym podej ściu podkre śla si ę szczególnie podstaw ę uczestnictwa społeczno ści miejscowej w podejmowanych decy- zjach dotycz ących kierunków przewidywanego rozwoju turystyki, a nast ępnie aktywne jego wdra Ŝanie.

Szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki ma istnienie na tym terenie parku narodowego i parków krajobrazowych. Jest to jedna z najwa Ŝniejszych determinant mo Ŝ- liwo ści rozwojowych turystyki. Sprowadza si ę to do jak najszerszego udost ępnienia turystycznego parków z zachowaniem wszystkich ogranicze ń zwi ązanych z konieczno- ści ą maksymalnej ochrony ich warto ści przyrodniczych.

Powiat chojnicki nale Ŝy - pod wzgl ędem potencjału turystycznego - do jednych z najbardziej atrakcyjnych turystycznie obszarów w Polsce. Istotne jest, Ŝe region Borów Tucholskich znany jest na rynku turystycznym i uto Ŝsamiany z wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą. Na terenie powiatu istnieje ju Ŝ obecnie rozbudowana baza turystyczna, lecz jej koncentracja jest wybitnie nierównomierna. Terenem o najwi ększym zag ęsz- czeniu bazy noclegowej jest otoczenie jez. Charzykowskiego, co pozostaje w du Ŝym kontra ście np. z terenem gminy Konarzyny oraz cz ęś ciowo gminy Czersk i Brusy.

W sferze turystyki celem strategicznym ekorozwoju powiatu chojnickiego jest zwi ększenie obecnej wielko ści ruchu turystycznego i jego dekoncentracja – z wi ększym wykorzystaniem tych terenów powiatu, które s ą atrakcyjne turystycznie ale dot ąd słabo aktywne pod tym wzgl ędem. Wymaga to realizacji celów bezpo średnich i operacyjnych, którymi są:

• rozwój bazy noclegowej • modernizacja istniej ących i tworzenie nowych obiektów zagospodarowania turystycznego • utworzenie powiatowego centrum informacji, koordynacji i obsługi ruchu turystycznego przyjazdowego. 3

• przygotowanie pakietu ofert produktu turystycznego dla ró Ŝnego typu go- ści (oferty turystyczne: całoroczne, tygodniowe, weekendowe, przyrodnicze, krajoznawcze, łowieckie, wodne, konne itp.) • stworzenie systemu terenowej informacji i bezpo średniej obsługi turystycznej w ł ączno ści z centrum powiatowym.

Osi ągni ęcie celu strategicznego wymaga realizacji zada ń, których adresatami s ą: starostwo powiatowe, urz ędy miast i gmin, nadle śnictwa, O środek Doradztwa Rolni- czego, organizacje i stowarzyszenia turystyczne, podmioty obsługi ruchu turystycznego, gestorzy i wła ściciele bazy turystycznej, potencjalni inwestorzy itp. W szczególno- ści s ą to nast ępuj ące zadania:

• opracowanie i dystrybucja oferty inwestycyjnej dla potencjalnych inwesto- rów w sferze turystyki • uzbrojenie terenów przeznaczonych do rozwoju turystyki • wprowadzanie instrumentów zach ęt dla inwestorów (np. ulg podatkowych) • kompleksowego zagospodarowanie istniej ących szlaków turystycznych • wyznaczenie i zagospodarowanie nowych szlaków turystycznych (pieszych, rowerowych, konnych, wodnych) • budowa obiektów obsługi turystyki wodnej (np. stanice wodne) • modernizacja istniej ących oraz wyznaczenie i zagospodarowanie nowych terenów rekreacyjnych, w szczególno ści terenów przywodnych (głównie pla Ŝe i k ąpieliska).

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie strategii ekorozwoju powiatu chojnickiego w sferze turystyki pod k ątem realizacji celu strategicznego na tle ró Ŝnych uwarunkowa ń rozwoju tej sfery. Do analizowanych uwarunkowa ń nale Ŝą :

• ocena walorów turystycznych • okre ślenie chłonno ści turystycznej powiatu • ocena istniej ącej bazy turystycznej, w szczególno ści bazy noclegowej • analiza planów zagospodarowania przestrzennego miast i gmin powiatu chojnickiego pod k ątem oceny terenów przeznaczonych do rozwoju funkcji turystycznych • ocena wielko ści ruchu turystycznego.

2. Ogólna charakterystyka uwarunkowa ń rozwoju turystyki w powiecie chojnickim

Rozwój turystyki w powiecie chojnickim warunkowany jest przede wszystkim: zasobami przestrzeni turystycznej (walory turystyczne środowiska przyrodniczego i historyczno-kulturowego oraz istniej ące zagospodarowanie turystyczne), cechami obecnego ruchu turystycznego, uwarunkowaniami ekologicznymi i społeczno gospo- darczymi, aktualnym układem organizacyjnym turystyki oraz uwarunkowaniami for- malno-prawnymi.

Atrakcyjno ść turystyczna walorów środowiska przyrodniczego powiatu chojnickiego jest zró Ŝnicowana. Najwa Ŝniejszymi elementami środowiska przyrodniczego decyduj ącymi o atrakcyjno ści turystycznej tego terenu s ą: szata le śna, sie ć wodna i rze źba terenu.

Teren powiatu charakteryzuje si ę znacznym urozmaiceniem szaty le śnej, która stanowi jeden z najwa Ŝniejszych walorów turystycznych środowiska przyrodniczego. Pod wzgl ędem własno ści s ą to przede wszystkim lasy pa ństwowe. Na omawianym terenie zdecydowanie przewa Ŝaj ą lasy sosnowe z niewielk ą domieszk ą brzozy, buka, d ę- bu i świerka wykształcone na siedliskach boru świe Ŝego, boru suchego i mieszanego świe Ŝego. Lasy wykształcone na siedliskach boru świe Ŝego i mieszanego świe Ŝego zaliczane s ą do I kategorii przydatno ści turystycznej. Natomiast tereny le śne na siedli- sku boru suchego ze wzgl ędu na nisk ą odporno ść na antropopresj ę oceniane s ą jako mało korzystne do u Ŝytkowania turystycznego. S ą to tereny, które powinny by ć u Ŝyt- kowane turystycznie jedynie po ci ągach pieszych, rowerowych i konnych. Sprzyjaj ą- cym dla u Ŝytkowania turystycznego jest wiek drzewostanów, gdy Ŝ średnia wieku wynosi ponad 50 lat. Na terenie powiatu tereny le śne zajmuj ą około 51 % jego powierzchni, natomiast lesisto ść poszczególnych gmin przedstawia si ę nast ępuj ąco:

• Chojnice - 32,6 % • Brusy - 57,0 % • Czersk - 63,0 % • Konarzyny - 53,8 %

Wody powierzchniowe nadaj ące si ę do u Ŝytkowania turystycznego wyst ępuj ące na tym terenie to jeziora i rzeki. Najbardziej atrakcyjnymi akwenami dla ró Ŝnych form wypoczynku przy- i nawodnego s ą jeziora: 5

• w gminie Brusy: Kruszy ńskie (461,3 ha), Somi ńskie (433,1 ha), Dybrzk (216,5 ha), Trzemeszno (184,2 ha), Piecki (183,8 ha), Sk ąpe (132,2 ha), Ł ąckie (126,7 ha), • w gminie Chojnice: Charzykowskie (1363,8 ha), Karsińskie (ł ącznie z Długim - 888,0 ha), Ostrowite (280,7 ha), Śpierewnik (138,9 ha), Witoczno (101,2 ha), • w gminie Czersk: Wieckie (40,0 ha), Ostrowite (40,0 ha), Świdno (18,5 ha) oraz zbiornik retencyjny w Mylofie (120,0 ha), • w gminie Konarzyny: Nierostowo (66,5 ha), śycheckie (30,7 ha), Bory ń Wielki (25,3 ha), Kiełpi ńskie (22,5 ha), Zielone Wielkie (22,1 ha), Zielone Małe (12,0 ha) oraz poło Ŝone przy północnej granicy gminy jeziora Parszcze- nica (78,0 ha) i Śluza (76,1 ha).

Wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą charakteryzuj ą si ę tak Ŝe doliny rzeczne i tereny w s ąsiedztwie rzek: Brdy, Kulawej, Zbrzycy, Czerskiej Strugi, Wdy (Czarnej Wo- dy) i Chociny. Ze wzgl ędu na s ąsiedztwo lasów i wyst ępowanie słabych gleb s ą to potencjalnie atrakcyjne tereny do zagospodarowania turystycznego. Brda, Wda, Zbrzyca, Chocina i Wielki Kanał Brdy s ą równie Ŝ bardzo atrakcyjnymi szlakami kajakowymi, przy czym Brda i Wda maj ą znaczenie mi ędzynarodowe.

W powiecie chojnickim na rzekach planowana jest budowa kilku retencyjnych zbiorników wodnych. Niew ątpliwie w przypadku budowy tych zbiorników wzro śnie atrakcyjno ść turystyczna powiatu, co wi ąza ć si ę b ędzie z mo Ŝliwo ści ą lokalizacji nowych obiektów turystycznych.

Atrakcj ą turystyczn ą środowiska przyrodniczego jest powołany 1.VII.1996 r. Park Narodowy Borów Tucholskich. Park ten obejmuje najcenniejsze przyrodniczo fragmenty Zaborskiego Parku Krajobrazowego. W południowej cz ęś ci powiatu poło Ŝo- ny jest fragment Tucholskiego Parku Krajobrazowego. Atrakcj ą turystyczn ą s ą rów- nie Ŝ wyst ępuj ące na tym terenie rezerwaty przyrody i pomniki przyrody. Nale Ŝy rów- nie Ŝ podkre śli ć, Ŝe powiat chojnicki jest bogaty w enklawy środowiska o charakterze zbli Ŝonym do naturalnego (u Ŝytki ekologiczne), zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (torfowiska, trzcinowiska, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, skarpy, jary, w ąwozy itp.) znacznie uatrakcyjniaj ące wiejsk ą przestrze ń turystyczn ą.

Walory krajoznawcze środowiska kulturowego stanowi ą: zabytkowe obiekty sakralne, dwory, zabytkowe obiekty budownictwa ludowego oraz zabytkowe cmentarze. Zabytkowe obiekty sakralne - o du Ŝej warto ści krajoznawczej - wyst ępuj ą w Brusach, Chojnicach, Ciechocinie, Czersku, Konarzynach, Le śnie, Ł ęgu, Nowej Cerkwi, Odrach, 6

Ostrowitem i Rytlu. W Chojnicach bardzo atrakcyjnymi krajoznawczo s ą równie Ŝ: gotycka Brama Człuchowska, mury obronne i baszty średniowieczne.

Na terenie powiatu chojnickiego wyst ępuj ą te Ŝ zespoły folwarczne i dworki z zabytkowymi parkami, które w przyszło ści mog ą by ć adaptowane na cele turystyczne. Tego typu obiekty wyst ępuj ą w miejscowo ściach: Brda, Kłodnia, Konarzynki, Korne i śychce Istotn ą rol ę dla rozwoju turystyki odgrywaj ą równie Ŝ zabytkowe obiekty budownictwa ludowego w Silnie, Choci ńskim Młynie, Konarzynach, Nierostowie, Parsz- czenicy, Łukowie i Zap ędowie. Ju Ŝ obecnie obserwuje si ę rosn ące zainteresowanie tu- rystów, w tym turystów zagranicznych, zarówno zwiedzaniem tych obiektów, jak rów- nie Ŝ mo Ŝliwo ściami dłu Ŝszego pobytu, w poł ączeniu z poznawaniem Ŝycia codziennego mieszka ńców.

O atrakcyjno ści turystycznej powiatu chojnickiego decyduj ą m.in. imprezy orga- nizowane na tym terenie. S ą to imprezy turystyczne, sportowo-rekreacyjne, kulturalne i folklorystyczne.

Atrakcj ą turystyczn ą powiatu na skal ę mi ędzynarodow ą jest rezerwat archeologiczno-przyrodniczy „Kr ęgi kamienne” w Odrach. Znacz ą atrakcj ą jest tak Ŝe akwedukt Fojutowo wyst ępuj ący na granicy z gmin ą Tuchola.

3. Chłonno ść turystyczna

Okre ślenie chłonno ści turystycznej obszarów obecnie u Ŝytkowanych turystycznie ma istotne znaczenie z punktu widzenia ochrony środowiska przyrodniczego przed nadmiern ą wielko ści ą ruchu turystycznego. Umo Ŝliwia to tak Ŝe sterowanie ruchem turystycznym, co ma du Ŝe znaczenie w u Ŝytkowaniu turystycznym obszarów.

Chłonno ść turystyczna oznacza zdolno ść środowiska przyrodniczego do przyj ę- cia takiego obci ąŜ enia przez turystów, które zapewni optymalne warunki wypoczynku i nie spowoduje zachwiania równowagi biocenotycznej w środowisku. Chłonno ść świadczy wi ęc o mo Ŝliwo ści u Ŝytkowania turystycznego obszarów bez okre ślenia ich funkcji i sposobu zagospodarowania.

Chłonno ść turystyczna obszarów jest uzale Ŝniona od odporno ści poszczególnych ekosystemów na u Ŝytkowanie turystyczne. Zale Ŝno ść ta jest wprost proporcjonalna, im wy Ŝsza odporno ść tym wy Ŝsza chłonno ść .

Dla omawianych obszarów okre ślono chłonno ść turystyczn ą lasów i jezior traktuj ąc te elementy jako obszary chłonno ściowe. Dla powierzchni le śnych – ze wzgl ędu na fakt, Ŝe zdecydowanej wi ększo ści s ą to tereny chronione - zastosowano wska źnik chłonno ści 0,9 osoby/ha 1. Dla okre ślenia chłonno ści turystycznej jezior za- sto-sowano dwa wska źniki: 20 m 2/osob ę dla stref k ąpielisk otwartych oraz 0,8 osoby/ha dla tzw. wód otwartych. W przypadku wód otwartych oznacza to u Ŝytkowanie 5 ha powierzchni wodnej przez dwie 2-osobowe łodzie Ŝaglowe, kajaki, rowery wodne itp 2. Wielko ść ta informuje o ilo ści jednostek pływaj ących, które mog ą pływa ć jednocze- śnie na jeziorach.

Okre ślon ą warto ść chłonno ści turystycznej lasów i jezior dla poszczególnych gmin przedstawiono w tabeli 1. Chłonno ść turystyczna lasów powiatu wynosi 62,3 tys. osób, natomiast chłonno ść wód 44,8 tys. osób, w tym wód otwartych 4,3 tys. osób. Oznacza to, Ŝe na wodach powierzchniowych powiatu mo Ŝe jednorazowo pływa ć 2 150 jednostek pływaj ących dwuosobowych. Najwi ększ ą chłonno ści ą turystyczn ą powierzchni le śnych charakteryzuj ą si ę gminy: Czersk (21,2 tys. osób) i Brusy (20,6 tys. osób). Chłonno ść turystyczna jezior jest generalnie mniejsza ni Ŝ chłonno ść lasów. Najwi ększ ą warto ści ą chłonno ści jezior charakteryzuj ą si ę gminy: Chojnice (23,2 tys. osób) i Brusy (17,7 tys. osób).

Tabela 1. Chłonno ść turystyczna powiatu chojnickiego (w osobach)

L.p. Gmina */ Chłonno ść jezior Chłonno ść lasów Razem ogółem w tym wody otwarte 1. Brusy 17 700 1 700 20 600 38 300 2. Chojnice-gmina 23 200 2 200 15 600 38 800 3. Czersk 1 800 200 21 200 23 000 4. Konarzyny 2 100 200 4 900 7 000 Razem 44 800 4 300 62 300 107 100 */ bez uwzgl ędnienia miasta Chojnice (teren zurbanizowany)

Okre ślaj ąc chłonno ść turystyczn ą danej gminy zsumowano chłonno ść turystyczn ą lasów i jezior. Chłonno ść gminy stanowi warto ść progow ą jednorazowej wielko ści uŜytkowania turystycznego. Stosuj ąc powy Ŝsze kryteria obliczono ł ączn ą jednorazow ą chłonno ść turystyczn ą poszczególnych gmin. Najwy Ŝsz ą warto ści ą chłonno ści turystycznej charakteryzuj ą si ę gminy Chojnice (38,8 tys. osób) i Brusy (38,3 tys. osób). Natomiast sumaryczna chłonno ść turystyczna powiatu wynosi 107,1 tys. osób.

1 Wska źniki i normy u Ŝytkowania turystycznego obszarów, miejscowo ści, obiektów, szlaków, Instytut Turystyki, Warsza- wa 1978. 2 Op. cit. 8

Porównuj ąc warto ść chłonno ści turystycznej poszczególnych gmin oraz w cało- ści powiatu z wielko ści ą bazy noclegowej (tabele 1 i 2) wyra źnie wida ć, Ŝe chłonno ść turystyczna jest wykorzystana w niewielkim stopniu, od 2,3 % na terenie gminy Kona- rzyny do 24,6 % w gminie Chojnice. W całym powiecie wska źnik ten wynosi około 13 %. Powy Ŝsze dane świadcz ą dobitnie, Ŝe na terenie powiatu chojnickiego istniej ą jeszcze znaczne mo Ŝliwo ści rozwoju infrastruktury turystycznej bez naruszenia równowagi w środowisku przyrodniczym.

4. Diagnoza stanu istniej ącego infrastruktury turystycznej

Charakterystyka infrastruktury turystycznej obejmuje elementy bazy noclegowej oraz pozostałe elementy zagospodarowania turystycznego (baza gastronomiczna, baza towarzysz ąca, urz ądzenia turystyczne i rekreacyjno-sportowe), które oceniane były jako dodatkowy element wyposa Ŝenia bazy noclegowej. Oceniano równie Ŝ inne obiekty zagospodarowania turystycznego, takie jak: o środki wypoczynku świ ątecznego, wi ększe kąpieliska i pla Ŝe oraz beznoclegowe obiekty obsługi ruchu drogowego.

Baza noclegowa

W przypadku bazy noclegowej charakterystyka obejmuje nast ępuj ące cechy po- szczególnych obiektów: rodzaj obiektu, ilo ść miejsc noclegowych całorocznych i sezonowych, standard, odnosz ący si ę do ogólnego stanu technicznego obiektu oraz jego wyposa Ŝenia, stan środowiska obiektów powierzchniowych (o środki wypoczynkowe, campingi, pola namiotowe, obozowiska), który odnoszono do tzw. stadiów degradacji turystycznej oraz wyposa Ŝenie w zakresie ochrony środowiska.

Stan środowiska obiektów powierzchniowych (o środki wypoczynkowe, campingi, pola namiotowe, obozowiska) jest odzwierciedleniem wielko ści presji turystycznej i odporno ści środowiska na ruch turystyczny. Wyst ępuj ące zniszczenia środowiska w tych obiektach maj ą charakter liniowy i powierzchniowy. Liniowy charakter zniszcze ń wyst ępuje w obiektach o środowisku odpornym na degradacj ę turystyczn ą i gdzie ruch turystyczny jest stosunkowo niewielki. Natomiast zniszczenia powierzchniowe obserwuje si ę na terenach mało odpornych na degradacj ę (najcz ęś ciej o podło Ŝu piaszczy- stym). W tych obiektach zniszczenia powierzchniowe przewa Ŝaj ą nad liniowymi lub wyst ępuj ą tylko zniszczenia powierzchniowe, a zatem wyst ępuje najwi ększe prze- kształcenie środowiska. Sprzyjaj ące z punktu widzenia dalszego u Ŝytkowania turystycznego jest to, Ŝe na tych terenach turystycznych powiatu przewa Ŝaj ą obiekty cha- 9 rakteryzuj ące si ę stosunkowo niewielkimi przekształceniami. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe środowisko przyrodnicze na obszarach budownictwa letniskowego (nie wliczaj ąc w to ośrodków wypoczynkowych funkcjonuj ących po prywatyzacji jako tereny letniskowe) jest w bardzo małym stopniu zdegradowane. Obszary te charakteryzuj ą si ę środowi- skiem, gdzie przewa Ŝaj ą jedynie zniszczenia o charakterze liniowym.

W analizowanych jednostkach administracyjnych zinwentaryzowano i oceniono poszczególne rodzaje obiektów. S ą one przedstawione według poszczególnych jednostek administracyjnych. Z przedstawionego zestawienia (tabela 2) wynika, Ŝe na terenie powiatu chojnickiego obiekty bazy noclegowej największ ą ilo ści ą miejsc noclegowych dysponuj ą w gminie Chojnice (9,5 tys. miejsc), mie ście i gminie Brusy (2,8 tys. miejsc) oraz w mie ście i gminie Czersk (1,1 tys. miejsc). W całym powiecie zdecydowanie przewa Ŝa baza noclegowa sezonowa (76,0 %), natomiast baza całoroczna stanowi tylko 24,0 %. Odsetek bazy sezonowej w poszczególnych gminach waha si ę od 33,8 % w mie ście Chojnice do 93,0 % w mie ście i gminie Brusy. W przypadku obiektów sezonowych s ą to przede wszystkim: o środki wczasowo-wypoczynkowe, campingi, pola namiotowe, obozowiska, cz ęść domków letniskowych i schroniska młodzie Ŝowe.

Całoroczne obiekty noclegowe to głównie: hotele, pensjonaty, pokoje go ścinne (najcz ęś ciej s ą to kwatery agroturystyczne) oraz w cz ęś ci o środki wypoczynkowe i zabudowa letniskowa. Najwi ększy odsetek tego typu bazy wyst ępuje w Chojnicach (66,2 %) oraz mie ście i gminie Czersk (51,9 %).

Standard infrastruktury noclegowej - okre ślony na podstawie ogólnego stanu technicznego obiektów oraz ich wyposa Ŝenia w takie dodatkowe elementy jak: obiekty i urz ądzenia gastronomiczne, sale konferencyjne, urz ądzenia sportowo-rekreacyjne, wypo Ŝyczalnie sprz ętu sportowo-rekreacyjnego, parkingi, gara Ŝe – w powiecie chojnickim jest bardzo zró Ŝnicowany. Wszystkie obiekty całoroczne charakteryzuj ą si ę standardem wysokim, a niektóre z nich nawet bardzo wysokim. Najcz ęś ciej wysokim standardem charakteryzuj ą si ę tak Ŝe nowopowstałe obiekty budownictwa letniskowego W grupie obiektów sezonowych przewa Ŝaj ą natomiast obiekty o standardzie średnim i niskim. Na- le Ŝy tak Ŝe doda ć, Ŝe w o środkach wypoczynkowych (s ą to głównie byłe o środki zakła- dowe) obserwuje si ę w ostatnich latach wiele zmian. W wielu przypadkach zakłady pracy odsprzedaj ą te obiekty (w cało ści, lub jako pojedyncze domki letniskowe) lub wy- dzier Ŝawiaj ą osobom prywatnym.

W ostatnich latach zauwa Ŝa si ę stosunkowo du Ŝą dynamik ę rozwoju obiektów agroturystycznych. Poza pokojami do wynaj ęcia powstaj ą tak Ŝe cz ęsto małe (zwykle do 20 miejsc noclegowych) prywatne pensjonaty o wysokim standardzie. 10

Tabela 2. Ilo ść miejsc w bazie noclegowej powiatu chojnickiego w układzie rodzajowym według gmin L.p Gmina Rodzaj obiektu Miejsca noclegowe

całoroczne sezonowe 1. Brusy ośrodki wypoczynkowe 100 75 zabudowa letniskowa 35 665 schroniska młodzie Ŝowe 0 44 stanica w ędkarska 0 25 pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki 65 8 camping 0 30 pola namiotowe 0 1 150 obozowiska 0 640 Razem 200 2 637 Ogółem 2 837 2. Chojnice-miasto hotele 137 0 schronisko młodzie Ŝowe 0 70 Razem 137 70 Ogółem 207 3. Chojnice-gmina ośrodki wypoczynkowe 615 1367 ośrodki szkoleniowo-Ŝeglarskie 171 231 ośrodek sportów wodnych 147 370 ośrodek kolonijny 0 40 zabudowa letniskowa 75 2 159 zabudowa letniskowa i pensjonatowa 1 129 805 pensjonaty 94 0 dom wycieczkowy 0 124 stanica harcerska 0 120 stanica wodna 0 80 ośrodek rekreacji konnej 0 100 pokoje go ścinne 20 0 pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki 87 56 campingi 0 344 pola namiotowe 0 1 160 obozowisko 0 180 inne (szkolne pomieszczenia noclegowe, ośrodek rehabilitacyjny Krojanty) 60 55 Razem 2 398 7191 Ogółem 9 589 11

4. Czersk hotel 22 0 motel 8 0 ośrodek wypoczynkowy 30 0 pokoje go ścinne/obiekt agroturystyczny 4 5 pokoje go ścinne 22 10 ośrodek turystyki konnej 20 0 zabudowa letniskowa 590 0 stanica wodna z autocampingiem 0 420 Razem 696 535 Ogółem 1 231 5. Konarzyny pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki 20 6 zabudowa letniskowa 24 12 obozowisko 0 100 Razem 44 118 Ogółem 162 RAZEM POWIAT 3 475 10 551 OGÓŁEM POWIAT 14 026

Pod wzgl ędem wyposa Ŝenia obiektów noclegowych w urz ądzenia ochrony śro- dowiska zwi ązane z gospodark ą ściekow ą i odpadami stałymi nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe wyst ępuj ą w tym wzgl ędzie du Ŝe zaniedbania. W przypadku gospodarki wodno-ściekowej najkorzystniej sytuacja przedstawia si ę w przypadku obiektów zlokalizowanych w Chojnicach i Swornychgaciach. Obiekty te podł ączone s ą do systemu oczyszczania ścieków. W pozostałych przypadkach obiekty dysponują szambami, suchymi dołami chłonnymi lub kabinami ekologicznymi. Pod wzgl ędem wyposa Ŝenia w urz ądzenia ochrony środowiska obserwuje si ę w ostatnich latach wyra źną popraw ę. Na terenie powiatu planuje si ę podł ączenie szeregu miejscowo ści turystycznych do istniej ących i budowanych oczyszczalni ścieków.

Pod wzgl ędem gospodarki odpadami najkorzystniej jest w miejskich obiektach turystycznych, w obiektach wczasowo-wypoczynkowych, na campingach i na terenach zabudowy letniskowej. Najgorzej pod tym wzgl ędem sytuacja przedstawia si ę na polach namiotowych i obozowiskach, gdzie cz ęsto odpady stałe zakopywane s ą do gleby.

Obiekty gastronomiczne

W powiecie chojnickim w ostatnim dziesi ęcioleciu nast ąpiły bardzo du Ŝe prze- kształcenia w zakresie bazy gastronomicznej. W latach 70-tych i 80-tych istniała bardzo mała ilo ść obiektów gastronomicznych ogólnodost ępnych. Podstawow ą rol ę od- 12 grywała baza Ŝywieniowa o środków wypoczynkowych, przeznaczona przede wszystkim do obsługi swoich go ści. Obecnie cz ęść nierentownych obiektów uległa likwidacji, zacz ęły natomiast na wi ększ ą skal ę funkcjonowa ć niezale Ŝne obiekty gastronomiczne nie zwi ązane bezpo średnio z poszczególnymi obiektami bazy noclegowej. Ze wzgl ę- dów ekonomicznych zlikwidowano cz ęść stołówek w o środkach wypoczynkowych, natomiast te, które pozostały maj ą charakter ogólnodost ępny. Wi ększo ść spo śród obiektów restauracyjnych wyst ępuje jako sprz ęŜ one z noclegowymi obiektami turystycznymi, takimi jak: hotele, zajazdy, pensjonaty. Standard tego typu obiektów (przewa Ŝnie wysoki) nawi ązuje do standardu obiektów noclegowych.

Spo śród obiektów gastronomicznych wyst ępuj ą: restauracje, kawiarnie, karczmy, bary, stołówki w o środkach wypoczynkowych. Obiekty te s ą zró Ŝnicowane pod wzgl ę- dem wielko ści, rodzaju i świadczonych usług. W sezonie letnim na obszarach turystycznych powiatu czynne s ą punkty gastronomiczne. Punkty te funkcjonuj ą szcze- gólnie w miejscowo ściach o charakterze turystycznym (np. Charzykowy, Męcikał, Swornegacie, Rytel). W sumie w obiektach gastronomicznych na terenie powiatu chojnickiego mo Ŝliwa jest jednorazowa obsługa w sezonie około 2,5 tys. osób.

Szlaki turystyczne

Wa Ŝną rol ę w obsłudze turystów na terenie powiatu pełni ą szlaki turystyczne, trasy turystyczne i ście Ŝki dydaktyczne, stanowi ąc jedn ą z podstawowych form turystyki aktywnej. S ą to szlaki: piesze, wodne (kajakowe), rowerowe, konne i motorowe. Szlaki turystyczne stanowi ą najczęś ciej fragmenty szlaków długodystansowych, gdzie wyst ępuj ące w powiecie tereny chronione stanowi ą ich najwi ększ ą atrakcj ę turystyczn ą. Bardzo po Ŝyteczn ą rol ę, szczególnie dla dzieci i młodzie Ŝy szkolnej, odgrywaj ą ście Ŝki dydaktyczne, b ędące równie Ŝ specyficznymi szlakami pieszymi.

Stopie ń zagospodarowania turystycznego szlaków jest obecnie niewielki. Poza szlakami pieszymi, pozostałe szlaki turystyczne nie s ą oznakowane. Oznakowania wymagaj ą atrakcyjne trasy rowerowe o znaczeniu ogólnopolskim, które w znacznej cz ęś ci przebiegaj ą przez teren powiatu chojnickiego (Bydgoszcz – Tuchola – Chojnice – Charzykowy – Swornegacie), regionalnym (Tuchola – Zap ędowo – Czersk – Odry – Wiele – Brusy – Drzewicz – Swornegacie – Dzi ęgiel – Nierostowo – Nowa Karczma - Zbeniny – Chojnice) oraz lokalnym (Chojnice – Charzykowy).

Obsługa w ędrówek wodnych odbywa si ę głównie w o środkach zwi ązanych z turystyk ą wodn ą (Drzewicz, Pł ęsno, Funka) oraz z wypoczynkiem pobytowym (Charzy- kowy, Swornegacie). W o środkach tych oferowany jest szeroki wachlarz usług, takich 13 jak np.: noclegowe, gastronomiczne, handlowe i zaopatrzeniowe. Stanowi ą one rów- nie Ŝ zaplecze sanitarne, wypo Ŝyczalnie sprz ętu wodnego, itp. Mimo poprawy w ostatnich latach w tym zakresie brakuje jednak Ŝe na szlakach wodnych odpowiednio zago- spodarowanych miejsc postojowych dla kajakarzy (stanice wodne i miejsca odpoczyn- kowe wyposa Ŝone w nast ępuj ące elementy zagospodarowania: uj ęcie wody, obiekt sa- nitarny, pojemnik na odpady itp. urz ądzenia).

Urz ądzenia sportowo-rekreacyjne

Du Ŝe znaczenie w obsłudze turystyki maj ą - najcz ęś ciej ogólnodost ępne - urz ą- dzenia sportowo-rekreacyjne. W ostatnim czasie obserwuje si ę zjawisko powi ększania si ę ilo ści tych urz ądze ń. Do dyspozycji turystów s ą przede wszystkim: boiska piłkar- skie, boiska do siatkówki, koszykówki, piłki r ęcznej, itp. Na terenach turystycznych intensywnie rozwija si ę baza do uprawiania turystyki i rekreacji konnej. W obiektach tych, poza jazd ą konn ą, oferowane s ą równie Ŝ przeja ŜdŜki bryczkami, kuligi, rajdy i wypo Ŝyczanie koni. W sezonie letnim kilka obiektów noclegowych o wy Ŝszym standardzie powi ększa swoj ą ofert ę turystyczn ą równie Ŝ o nauk ę jazdy konnej oraz przeja ŜdŜki bryczkami wypo Ŝyczaj ąc konie z pobliskich stajni.

5. System obsługi ruchu turystycznego

W systemie organizacyjnym turystyki w powiecie chojnickim brak jest obecnie jednostki organizacyjnej koordynuj ącej cało ściowo obsług ę ruchu turystycznego, pocz ąwszy od inwestycji turystycznych, poprzez informację, promocj ę, a Ŝ do bezpo śred- niej obsługi turysty.

Obecnie na terenie powiatu nie wykształcił si ę w wystarczaj ącym stopniu spójny system organizacyjny turystyki. Istniej ące elementy obsługi, informacji i promocji funkcjonuj ą w formie 4-stopniowego układu:

• główne o środek obsługi i rozrz ądu ruchu turystycznego - Brusy, Chojnice i Czersk - z szerokim programem usług: biura podró Ŝy i obsługi ruchu turystycznego, hotele, pokoje go ścinne, pensjonaty, restauracje, bary, sie ć małej ga- stronomii, punkty informacji turystycznej, punkty usług motoryzacyjnych, rekreacyjno-sportowych i kulturalno-rozrywkowych, • lokalne o środki obsługi i rozrz ądu ruchu turystycznego , którymi s ą przede wszystkim miejscowo ści o du Ŝej koncentracji zagospodarowania i ruchu turystycznego, takie m.in. jak: Charzykowy, Swornegacie, M ęcikał, Rytel. W pro- gramie zagospodarowania tych o środków najwa Ŝniejszymi elementami s ą: 14

ośrodki wypoczynkowe, pola namiotowe, campingi oraz elementy infrastruktury sportowo-rekreacyjnej i kulturalno-rozrywkowe, • wsie turystyczne , do których zaliczy ć nale Ŝą m. in.: Funka, Małe Swornegacie, Czernica, Mylof, Ostrowite. We wsiach tych zlokalizowana jest podstawowa baza bytowa dla turystów, • punkty bezpo średniej obsługi turystyki , do których nale Ŝą takie elementy jak: pojedyncze o środki wczasowo-wypoczynkowe, o środki wypoczynku świ ą- tecznego, wi ększe zespoły zabudowy letniskowej, stanice wodne oraz miejsca wypoczynkowe na szlakach turystycznych, k ąpieliska, pla Ŝe, pomosty itp.

W systemie obsługi turystyki na terenie powiatu istotn ą rol ę odgrywaj ą tak Ŝe – omówione powy Ŝej - szlaki turystyczne: wodne, piesze, rowerowe, konne oraz trasy motorowe.

Działania promocyjne skoncentrowane s ą obecnie przede wszystkim w jednostkach administracyjnych samorz ądów lokalnych. Działania promocyjne prowadzone s ą w postaci wydawania materiałów informacyjnych, map, folderów itp. Niektóre gminy uczestnicz ą w targach i giełdach turystycznych.

Obecnie w powiecie chojnickim działa szereg podmiotów gospodarczych zajmu- jących si ę działalno ścią zwi ązan ą turystyk ą i rekreacj ą (obiekty noclegowe, obiekty gastronomiczne, Biuro Turystyczne „Tur” w Chojnicach, Miejsko-Gminny O środek Kultury i Turystyki w Czersku, O środek Kultury i Sportu w Rytlu, punkty informacji turystycznej, PTTK i inne jak np. o środek rehabilitacyjny w Krojantach).

Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe turysta korzystaj ąc z usług jednego z podmiotów ma ograniczone mo Ŝliwo ści korzystania z ofert proponowanych przez innych organizatorów obsługi ruchu turystycznego. Dla przykładu: hotelarz udziela noclegu i nie jest zwykle w stanie zapewni ć tury ście, w ramach pobytu w Chojnicach, realizacji wszystkich oczekiwa ń (np. organizacja wyjazdu na polowanie, wyjazd na teren parków krajobrazowych, czy parku narodowego, uczestnictwo w jakiejś specjalnej atrakcji itp.).

W tej sytuacji istnieje potrzeba powołania na terenie powiatu chojnickiego specjalnego podmiotu gospodarczego do pełnej obsługi ruchu turystycznego oraz prowadzenia całokształtu spraw zwi ązanych z rozwojem i funkcjonowaniem turystyki, współdziałaj ącego ści śle z poszczególnymi usługodawcami w powiecie i w rejonie Bo- rów Tucholskich. Celowo ść powołania powiatowej jednostki koordynuj ącej działania promocyjne i informacyjne wynika z do świadcze ń jednostek samorz ądowych w rejo- 15 nach turystycznych Polski. Jako przykłady słu Ŝyć mog ą takie jednostki administracyjne jak miasta Kraków i Toru ń oraz powiat Hajnówka.

Informacja turystyczna w Krakowie i Toruniu jest w gestii władz samorz ądo- wych. W Toruniu – w eksponowanym punkcie miasta, w średniowiecznym ratuszu, znajduje si ę o środek informacji turystycznej finansowany z bud Ŝetu miasta. W Krako- wie, w Wydziale Rozwoju Miasta Urz ędu Miejskiego wyodr ębniono Wydział Promocji i Gospodarki Turystycznej, w ramach którego funkcjonuje Centrum Informacji i Pro- mocji Gospodarczej oraz Turystycznej (ze szczegółowymi informacjami dotycz ącymi struktury organizacyjnej tej jednostki mo Ŝna zapozna ć si ę pod adresem: www.krakow.pl ).

Szczególnie wa Ŝny mo Ŝe by ć przykład organizacji „Białowieskiego Centrum Tu- rystyki” w Hajnówce, co wynika z poło Ŝenia tego o środka powiatowego w bezpo śred- nim s ąsiedztwie Białowieskiego Parku Narodowego. Jest to analogiczna sytuacja do ośrodka powiatowego Chojnice stanowi ącego o środek rozrz ądu i obsługi ruchu turystycznego na teren Borów Tucholskich i Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. W 2000 r. został podpisany w Hajnówce list intencyjny przez jednostki administracji samorz ądowej i ró Ŝne podmioty działaj ące w obsłudze ruchu turystycznego. W zwi ązku ze szczególn ą pozycj ą w regionie Białowieskiego Parku Narodowego instytucja ta powinna mie ć szczególn ą pozycj ę w projektowanym Centrum.

Bior ąc pod uwag ę powy Ŝsze przykłady nale Ŝy zaproponowa ć, aby na terenie powiatu chojnickiego rol ę o środka koordynuj ącego spełniało CHOJNICKIE CEN- TRUM TURYSTYKI . Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe Centrum powinno wi ąza ć i godzi ć inte- resy wszystkich partnerów uczestnicz ących w procesie rozwojowym zarówno sektora publicznego jak i prywatnego od pocz ątkowych działa ń animatorskich i stymuluj ących inicjatywy poprzez przej ęcie strategii rozwojowej a Ŝ do sterowania jej realizacj ą.

Omawiane Centrum, mo Ŝe przyj ąć ró Ŝne formy organizacyjne jak np.: • spółka z o. o, • konsorcjum, • stowarzyszenie.

W przypadku spółki lub konsorcjum Centrum powinno by ć nastawione na osi ą- gni ęcie zysku ze swej działalno ści, natomiast w przypadku stowarzyszenia jest mo Ŝliwe korzystanie ze środków pomocowych np. na rozwój infrastruktury. Po kilku latach działalno ści stowarzyszenie mo Ŝe przekształci ć si ę np. w spółk ę.

W ka Ŝdym z przypadków Centrum powinno zostać utworzone przez podmioty gospodarcze, instytucje oraz osoby fizyczne zainteresowane rozwojem turystyki na ob- szarze powiatu. W szczególno ści powinny to by ć nast ępuj ące podmioty:

• urz ędy administracji samorz ądowej, • touroperatorzy, stowarzyszenia agroturystyczne i biura podró Ŝy, • gestorzy bazy noclegowej i gastronomicznej, • organizatorzy atrakcji turystycznych, • firmy i przedsi ębiorstwa funkcjonuj ące w powiecie i regionie, • osoby fizyczne.

Do głównych zada ń Centrum nale Ŝeć powinny:

• obsługa ruchu turystycznego i rekreacyjnego na terenie powiatu chojnickiego • prowadzenie bazy danych z pełnym pakietem informacji oraz rezerwacji turystycznej • promocja turystyczna powiatu • prowadzenie bada ń marketingowych • stałe monitorowanie zjawisk turystycznych • prowadzenie działalno ści doradczej i szkoleniowej w zakresie turystyki • tworzenie i promocja ofert produktów turystycznych (np. pakiet weekendo- wy, pakiet turystyki przyrodniczej, pakiety okoliczno ściowe itp.) • zaprojektowanie i wdro Ŝenie kanałów sprzeda Ŝy tych produktów • zaprojektowanie i wdro Ŝenie systemu rezerwacji i dystrybucji usług turystycznych • współdziałanie z animatorami imprez • przygotowywanie ofert inwestycyjnych i odpłatna ich promocja • wspieranie ze środków własnych inwestycji turystycznych realizowanych na terenie powiatu chojnickiego • oznakowanie tras turystycznych (we współpracy z PTTK) • pozyskiwanie środków finansowych krajowych i zagranicznych • współdziałanie ze wszystkimi podmiotami funkcjonuj ącymi w dziedzinie turystyki, w tym z organizacjami i instytucjami zewn ętrznymi • współpraca z s ąsiednimi terenami turystycznymi.

6. Typy produktu turystycznego

Na terenie powiatu chojnickiego warunki naturalne oraz istniej ące i planowane zagospodarowanie turystyczne pozwalaj ą obecnie na oferowanie nast ępuj ących typów produktu turystycznego:

• wypoczynkowy • krajoznawczy • specjalistyczny • mieszany.

Typ wypoczynkowy produktu turystycznego nawi ązuje do walorów natural- nych powiatu (jezior, rzek i lasów) i istniej ącego zagospodarowania turystycznego. S ą to najcz ęś ciej nast ępuj ące produkty turystyczne:

• wczasy w o środkach wypoczynkowych z programem usług sportowo-rekreacyjnych zwi ązanych przede wszystkim z formami wypoczynku nadwodnego, • wczasy w siodle, • pobyty zdrowotne, • pobyty w obiektach letniskowych, • pobyty w obiektach agroturystycznych, • pobyty szkoleniowe zwi ązane z nabywaniem specjalistycznych umiej ętno ści np. w zakresie Ŝeglarstwa.

Typ krajoznawczy wi ąŜ e si ę przede wszystkim z w ędrówkami po szlakach turystycznych i zwiedzaniem miast i obiektów krajoznawczych, dla przykładu:

• zwiedzanie Chojnic • wędrówki piesze szlakami turystycznymi z noclegami na polach namiotowych we własnym namiocie lub domkach campingowych, zwiedzanie rezerwatów przyrody, podgl ądanie Ŝycia zwierzyny le śnej, zwiedzanie wyłuskarni szyszek w Klosnowie przy granicy Parku Narodowego „Bory Tucholskie” • zwiedzanie rezerwatu archeologiczno-przyrodniczego „Kr ęgi Kamienne” w Odrach, • spływy kajakowe, • wędrówki konne i rowerowe szlakami turystycznymi.

Typ specjalistyczny zwi ązany jest z mo Ŝliwo ści ą w ędkowania w jeziorach, organizacj ą polowa ń, Ŝeglowaniem w okresie letnim i uprawianiem sportów bojerowych zim ą.

Znaczn ą ilo ść ofert produktów turystycznych mo Ŝna przygotowa ć w typie mie- szanym . Wi ąŜ e si ę to z mo Ŝliwo ści ą oferowania szeregu ł ącz ących si ę ze sob ą pro- duktów turystycznych w formie tzw. pakietów dotycz ących np.:

• pobytu w o środku wczasowo-wypoczynkowym lub pensjonacie z mo Ŝliwo- ści ą: uczestnictwa w wycieczce krajoznawczej, w ędkowania w jeziorze, uczestnictwa w w ędrówkach konnych lub rowerowych, • pobytu w obiekcie agroturystycznym z mo Ŝliwo ści ą uczestnictwa: w imprezie folklorystycznej, w przeja ŜdŜce bryczk ą, pływania Ŝaglówk ą lub kajakiem po jez. Charzykowskim, nauk ą gwary kaszubskiej, • wielodniowej w ędrówki konnej z mo Ŝliwo ści ą pobytu w stanicy w ędkarskiej, pobytu w gospodarstwie agroturystycznym itp.

Z wymienionych powy Ŝej typów produktu turystycznego podstawowe znaczenie promocyjne powinny mie ć produkty markowe, które nale Ŝy rozwija ć w najbli Ŝszym czasie. Produkty te powinny stanowi ć „koła nap ędowe” rozwoju turystyki w gminach powiatu chojnickiego. W działaniach promocyjnych nale Ŝy zwróci ć uwag ę na rozwija- nie znanej i cenionej marki jak ą jest „wypoczynek w Borach Tucholskich”. Typami produktów markowych powinny by ć:

• wypoczynek aktywny, w tym zwłaszcza spływy kajakowe, Ŝeglarstwo w oparciu o du Ŝe akweny wodne (w konkurencji z Mazurami) • ekoturystyka, w tym głównie formy turystyki kwalifikowanej oraz formy tury- styczno-edukacyjne w oparciu o o środki turystyki przyrodniczej, a tak Ŝe formy edukacyjno-turystyczne w oparciu o obiekty kolonijne w Chojnicach i Konarzynach, szkolne pomieszczenia noclegowe w Swornychgaciach, o śro- dek edukacji ekologicznej w Choci ńskim Młynie i ”zielone szkoły” w Nowej Karczmie, Kiełpinie, Łukowie i Kwiekach, • pobyty w o środku rehabilitacyjnym w Krojantach poł ączone z formami wypoczynku aktywnego, • agroturystyka na terenach wiejskich.

Formy wypoczynku aktywnego nale Ŝy preferowa ć głównie na szlakach wodnych zwi ązanych z Brd ą i Wd ą oraz jeziorami, gdzie przy odpowiednim istniej ącym i proponowanym zagospodarowaniu na szlakach tych mo Ŝna urz ądza ć ró Ŝnego typu w ędrówki 19 wodne z ró Ŝnymi trasami przebiegu. Pobyty w tych obiektach uzupełnione powinny by ć o inne formy wypoczynku aktywnego; turystyka konna, w ędrówki piesze, inne formy turystyki kwalifikowanej. Sprzyja ć temu powinien układ szlaków turystycznych na terenie powiatu. Szlaki te tworz ą układ wi ąŜą cy ze sob ą rejony koncentracji zagospodarowania turystycznego oraz najatrakcyjniejsze walory turystyczne w formie kilku pętli. P ętle te składaj ą si ę z ró Ŝnych rodzajowo szlaków umo Ŝliwiaj ąc tworzenie odpowiednich pakietów produktu turystyki aktywnej.

Jednym ze strategicznych celów rozwoju ekoturystyki na terenie powiatu chojnickiego jest wydłu Ŝenie sezonu turystycznego. Takie mo Ŝliwo ści zwi ązane s ą przede wszystkim z wypoczynkiem aktywnym, gdzie istniej ą szerokie mo Ŝliwo ści przygoto- wania oferty produktów turystycznych oferowanych turystom w ci ągu całego roku. Ko- niecznym warunkiem jest przygotowanie odpowiedniej bazy noclegowej, atrakcji turystycznych, urz ądze ń sportowo-rekreacyjnych. Przykładowo s ą to jesienne turnusy dla grzybiarzy w oparciu o obiekty agroturystyczne, zimowe imprezy bojerowe (Charzy- kowy), imprezy kulturalne i okoliczno ściowe itd.

Na terenie powiatu bardzo wa Ŝny kierunek działalno ści turystycznej powinna stanowi ć ekoturystyka. Dotyczy to w szczególno ści obszarów przyrodniczych chronionych, parku narodowego i parków krajobrazowych oraz rezerwatów przyrody. Nale Ŝy ponadto podkre śli ć, Ŝe u Ŝytkowanie i zagospodarowanie środowiska przyrodniczego i kulturowego powinno by ć prowadzone w taki sposób, aby zapewnione było utrzymanie równowagi w systemach ekologicznych i nie nast ępowała degradacja warto ści przyrodniczych i kulturowych na tym terenie. Nale Ŝy wi ęc propagowa ć i organizowa ć takie formy turystyki, których rozwój (baza, sprz ęt, u Ŝytkownicy) nie zakłóci sprawno ści funkcjonowania przyrody i zachowane zostan ą warto ści kultury materialnej i duchowej tych obszarów. W odniesieniu do istniej ącego zagospodarowania i u Ŝytkowania turystycznego wymagane jest podj ęcie działa ń ekologizacyjnych. Istotn ą rol ę w tym procesie odgrywa eliminacja agresywnych dla środowiska form turystyki, budowa oczyszczalni ścieków w istniej ących obiektach, kanalizacja obiektów i miejscowo ści turystycznych, wywóz zanieczyszcze ń i odpadów itp działania.

Dla rozwoju ekoturystyki istotne jest podj ęcie działa ń organizacyjnych i promocyjnych w kierunku edukacji ekologicznej mieszka ńców i turystów. Dobrym przy- kładem jest organizacja tzw. "zielonych szkół" i o środki turystyki przyrodniczej. W wyniku działalno ści „zielonych szkół” ro śnie zarówno świadomo ść ekologiczna przy- je ŜdŜaj ących, jak i odwiedzanych. Niesie to ze sob ą wymierne skutki promocyjne oraz korzy ści finansowe dla organizatorów.

W powiecie chojnickim tak silnie zwi ązanym z terenami chronionymi w celu ak- tywizacji gospodarczej terenów wiejskich znacznie wi ększ ą rol ę, ni Ŝ dotychczas, nale- Ŝy przypisa ć współdziałaniu sfer rolnictwa i turystyki. St ąd te Ŝ w powiecie powinien by ć preferowany rozwój agroturystyki. Z przeprowadzonej oceny wiejskiej przestrzeni rekreacyjnej wynika, Ŝe na tym terenie wyst ępuj ą bardzo korzystne warunki do rozwoju tej formy turystyki.

7. Mocne i słabe strony oraz szanse i zagro Ŝenia

MOCNE STRONY

• Bory Tucholskie - jeden z najcenniejszych kompleksów le śnych w Polsce i jednocze śnie jeden z najatrakcyjniejszych turystycznie rejonów w kraju, • znana i ceniona w Polsce i za granic ą marka turystyczna „wypoczynek w Borach Tucholskich” • wyst ępowanie terenów o atrakcyjnych walorach turystycznych, w tym zwłaszcza przyrodniczych, • stosunkowo du Ŝa ilo ść zabytków kultury, • korzystne poło Ŝenie komunikacyjne w stosunku do głównych źródeł ruchu turystycz-nego w Polsce oraz głównych tras tranzytu turystycznego kraju, • du Ŝe nat ęŜ enie turystycznego ruchu tranzytowego drogowego (trasy: Berlin - Choj- nice - Czersk - Elbl ąg - Królewiec, Warszawa - Chojnice - środkowe wybrze Ŝe Bał- tyku, Pozna ń - Chojnice - Brusy - Trójmiasto), • coraz bardziej przychylne nastawienie ludno ści do rozwoju turystyki, w tym form aktywnych, rekreacyjnych i specjalistycznych, • coraz wi ększy udział miejscowej ludno ści w rozwoju turystyki przez inwestycje turystyczne (np. budowa pensjonatów, przygotowanie kwater, organizacja wypo Ŝy- czalni sprz ętu turystycznego, organizacja atrakcji turystycznych itp.), • stosunkowo dobrze rozwini ęta sie ć usług noclegowych i gastronomicznych w miejscowo ściach o funkcjach obsługi ruchu turystycznego (Chojnice, Charzykowy, Swornegacie), • działania promocyjne s ą ju Ŝ obecnie podejmowane (ale wobec braku centrum koordynuj ącego te działania, przez co s ą one mało skuteczne),

SŁABO ŚCI : • niewystarczaj ący jeszcze poziom zagospodarowania turystycznego, zwłaszcza dla obsługi form turystyki aktywnej, 21

• dysproporcje w rozmieszczeniu i standardzie elementów infrastruktury turystycznej w poszczególnych cz ęś ciach powiatu, co uniemo Ŝliwia przedstawienie pełnych pa- kietów produktów turystycznych dla terenu całego powiatu, • niedostatecznie ukształtowany system promocji i informacji turystycznej, • brak koordynacji działa ń w sferze turystyki mi ędzy poszczególnymi podmiotami zajmuj ącymi si ę obsług ą ruchu turystycznego oraz brak jednostki koordynuj ącej działania w sferze turystyki na szczeblu powiatu, • niewystarczaj ąca oferta inwestycyjna w dziedzinie zagospodarowania turystycznego, • niewystarczaj ące wyeksponowanie atrakcyjnych walorów Borów Tucholskich oraz miejscowo ści krajoznawczych i podkre ślenia ich indywidualnych cech, • niewystarczaj ąca intensywno ść rewaloryzacji obiektów zabytkowych i przysto- sowywania ich do pełnienia funkcji turystycznych, • zaniedbania w sferze komunalnej miejscowo ści turystycznych i o środków obsługi turystycznej, • niewystarczaj ąco rozwini ęta sie ć szlaków turystycznych i zwi ązanych z nimi pun- któw (obiektów) obsługi, • zbyt mała liczba przewodników turystycznych oprowadzaj ących po terenie Parku Narodowego „Bory Tucholskie” posługuj ących si ę j ęzykami obcymi, • słabe oznakowanie dróg i słaba jako ść techniczna niektórych dróg • brak specjalnych jednostek organizacyjnych (referaty, stanowiska ds. turystyki) w administracji samorz ądowej oraz specjalnego zespołu ds. turystyki (lub podkomisji w ramach komisji, w której gestii znajduje si ę sfera turystyki) w radach miast i gmin poszczególnych jednostek administracyjnych powiatu zajmuj ących si ę problematyk ą turystyki.

MO śLIWO ŚCI :

• przy odpowiednim zagospodarowaniu i podj ęciu działa ń promocyjnych obszar powiatu chojnickiego stanowi ć mo Ŝe wa Ŝniejszy, ni Ŝ obecnie, teren obsługi ruchu turystycznego w skali Polski i w skali mi ędzynarodowej, • rozwój turystyki daje mo Ŝliwo ść tworzenia nowych miejsc pracy i uzyskiwania nowych zawodów, zwłaszcza dla osób młodych, • rozwój turystyki mo Ŝe wyzwala ć w lokalnej społeczno ści przedsi ębiorczo ść , • inwestowanie w rozbudow ę infrastruktury technicznej i komunalnej miejscowo ści turystycznych jest szans ą na popraw ę ich wizerunku i przez to zwi ększenia popytu na usługi turystyczne, 22

• podwy Ŝszanie i kształtowanie świadomo ści turystycznej społeczno ści lokalnych poprzez organizowanie licznych spotka ń i szkole ń jest szans ą na jej zaktywizowanie w kierunku rozwoju turystyki.

ZAGRO śENIA :

• w przypadku braku podj ęcia działa ń w celu rozwoju turystyki w powiecie ruch turystyczny mo Ŝe zosta ć przyci ągni ęty przez inne rejony turystyki; np. konkurencj ą dla ośrodków nadjeziornych s ą inne tereny turystyczne w strefie pojeziernej (głównie Mazury) • brak działa ń ekologizacyjnych w u Ŝytkowaniu turystycznym oraz restrukturyzacyjnych obecnego zagospodarowania turystycznego doprowadzi ć mo Ŝe do zmniejszenia ruchu turystycznego, • brak koordynacji działa ń w sferze turystyki mi ędzy poszczególnymi podmiotami zajmującymi si ę obsług ą ruchu turystycznego w powiecie osłabi ć mo Ŝe rozwój turystyki.

8. Propozycje modernizacji i rozbudowy infrastruktury turystycznej

8.1. Modernizacja i restrukturyzacja

Istniej ące w powiecie chojnickim zagospodarowanie turystyczne wymaga podj ę- cia szeregu działa ń modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych, spo śród których najwa Ŝ- niejszymi s ą działania ekologizacyjne oraz wprowadzanie nowych elementów zagospodarowania turystycznego. Wynika to zarówno z oceny istniej ących uwarunkowa ń, jak równie Ŝ z ogólnej sytuacji na rynku usług turystycznych w Polsce. Strategicznym kierunkiem restrukturyzacji jest przystosowanie istniej ących elementów zagospodarowania turystycznego do funkcjonowania na rynku turystycznym w warunkach coraz silniejszej konkurencji. Propozycje kierunków działa ń modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych s ą nast ępuj ące:

1. likwidacja lub dyslokacja obiektu

Proponuje si ę likwidacj ę lub dyslokacj ę obiektu (lub jego cz ęś ci) na inny teren z takich wzgl ędów jak: niski standard, niekorzystne warunki fizjograficzne lub inne uwarunkowania np. prawne (obiekty zbudowane nielegalnie). Po likwidacji konieczna 23 jest pełna rekultywacja terenu. Proponowana likwidacja lub dyslokacja obiektu powinna zosta ć przeprowadzona przez u Ŝytkowników i na ich koszt pod nadzorem odpowiednich słu Ŝb gminnych lub powiatowych.

PRZYKŁADY : • ośrodek wypoczynkowy „Spedrapid” Gdynia w Czernicy (gm. Brusy), o środek wypoczynkowy „Chojniczanka” w Swornychgaciach (gm. Chojnice) • zabudowa letniskowa w Charzykowach, Funce i Starym Młynie (gm. Chojnice)

2. wył ączenie obiektu z u Ŝytkowania turystycznego w celu regeneracji środowiska

Proponuje si ę wył ączenie na okres 2-3 lat obiektów lub ich cz ęś ci z u Ŝytkowania turystycznego. W tym czasie konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich działa ń rekultywacyjnych i rewaloryzacyjnych w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego. Proponowane wył ączenia z u Ŝytkowania turystycznego dotycz ą obszarów o najwi ększej degradacji środowiska.

PRZYKŁADY: • obozowiska ZHP w Czernicy (gm. Brusy) i Małych Swornychgaciach (gm. Chojnice)

3. rekultywacja i rewaloryzacja elementów przyrodniczych zdegradowanych w wyniku u Ŝytkowania turystycznego

Proponuje si ę przeprowadzenie prac rekultywacyjnych podło Ŝa, zwłaszcza w obr ę- bie najbardziej zdegradowanych zboczy, bruzd ście Ŝkowych itp., wprowadzenie zabez- piecze ń w obr ębie najbardziej zagro Ŝonych stref funkcjonalnych (np. zej ścia do wody), rekultywacj ę warstwy glebowej oraz zieleni wraz z jednoczesnym wprowadzeniem jej nowych elementów. Proponowane działanie odnosi si ę przede wszystkim do o środków wczasowo-wypoczynkowych i pól namiotowych oraz w niektórych przypadkach do terenów zabudowy letniskowej. Rekultywacja i rewaloryzacja elementów przyrodniczych na terenach zabudowy letniskowej jest konieczna głównie w przypadku, gdy na obiekty letniskowe zaadaptowano domki campingowe po zlikwidowanych o środkach wczasowo-wypoczynkowych, gdzie wyst ępuj ą du Ŝe i bardzo du Ŝe przekształcenia ele- mentów przyrodniczych.

PRZYKŁADY: • ośrodek wypoczynkowy ZSR S ędziejowice w Charzykowach • ośrodek wypoczynkowy MZK Bydgoszcz w Babilonie (gm. Chojnice) • camping w Charzykowach

4. przekształcenie obiektów sezonowych w całoroczne

Działanie to zwi ązane jest z zasadnicz ą przebudow ą obiektów, a wi ęc zmian ą ich trwało ści i przystosowaniem do u Ŝytkowania turystycznego całorocznego. Wyma- ga to w wielu przypadkach zastosowania nowych materiałów budowlanych, zmian w instalacjach (np. elektrycznej) i zwi ązane jest zwykle z ogólnym wzrostem standardu obiektów. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe w niektórych przypadkach zmiana proporcji udziału miejsc całorocznych i sezonowych ł ączy si ę z proponowan ą zmian ą funkcji obiektu. Proponowane działanie odnosi si ę przede wszystkim do o środków wczasowo- wypoczynkowych dysponuj ących ju Ŝ obecnie niewielk ą liczb ą miejsc noclegowych całorocznych.

PRZYKŁADY: • dom wycieczkowy w Charzykowach • ośrodek szkoleniowo-Ŝeglarski w Charzykowach • ośrodki wypoczynkowe w Charzykowach

5. zmiana funkcji u Ŝytkowania turystycznego istniej ących obiektów

Proponowane zmiany - odnosz ące si ę do niewielkiej ilo ści istniej ących obiektów - są najcz ęś ciej wynikiem zachodz ących przemian własno ściowych (np. prywatyzacja ośrodków wypoczynkowych poł ączona z wykupieniem przez indywidualnych u Ŝyt- kowników poszczególnych obiektów o środków i wykorzystaniem ich np. jako indy- widualne obiekty letniskowe) lub konieczno ści ą wprowadzenia nowych, mniej agresywnych dla środowiska form u Ŝytkowania turystycznego, co jest szczególnie wa Ŝne na obszarach chronionych. Nale Ŝy doda ć, Ŝe proponowane zmiany funkcji u Ŝytkowania turystycznego obiektów zwi ązane są najcz ęś ciej ze zmian ą ich pojemno ści turystycznej.

PRZYKŁADY: • istniej ące pole namiotowe w stanic ę wodn ą w miejscowo ści Laska (gm. Brusy) • istniej ącą nielegalnie zabudow ę letniskow ą w stanic ę wodn ą (lokalizacja zgodna z planem ogólnym gminy) w M ęcikale (gm. Brusy) 25

6. podniesienie standardu obiektów

Proponowane działania powinny sprowadza ć si ę do: • eliminacji elementów substandardowych w obiekcie (np. likwidacja zdekapita- lizowanych domków campingowych i zast ąpienie ich nowymi, wy- sokostandardowymi), • podniesienia estetyki obiektów (np. kolorystyka), • wprowadzania nowych, estetyzuj ących elementów, np. małej architektury itp., • wprowadzania nowych elementów zieleni; s ą to elementy decyduj ące nie tylko o wzmo Ŝonej ochronie środowiska (przez wprowadzanie pasów zieleni izoluj ącej, wprowadzanie nowych, odpornych na degradacj ę gatunki traw itp.), ale tak Ŝe podnosz ące ogólny komfort wypoczynku, • budowy zaplecza rekreacyjno-wypoczynkowego (np. ogólnodost ępne miejsca rekreacyjne dla zespołów zabudowy letniskowej, obiekty rekreacyjne w s ą- siedztwie hotelu), • budowy przystani wodnych wraz z zapleczem u Ŝytkowym, • ulepszenia dojazdu, budowa parkingów, gara Ŝy, • wyznaczania stanowisk na polach namiotowych, caravaningowych, campingach i obozowiskach przez wprowadzanie pasów zieleni izoluj ącej.

Proponowane podniesienie standardu odnosi si ę przede wszystkim do: wi ęk- szo ści istniej ących pól namiotowych i obozowisk, o środków wypoczynkowych; w przypadku niektórych pól namiotowych proponuje si ę wprowadzenie podstawowych urz ądze ń (np. sanitariaty, punkty poboru wody, zadaszenia, kuchnie polowe) oraz innych elementów obsługi (dojazdy, parkingi).

PRZYKŁADY: • ośrodek wypoczynkowy TP S.A. Bydgoszcz w Charzykowach • ośrodek wypoczynkowy Zakładu Energetycznego Bydgoszcz w Charzykowach

7. zmiany własno ściowe

Dotyczy to przede wszystkim prywatyzacji obiektów, nie tylko zakładowych ośrodków wypoczynkowych przekształcanych np. w zespoły o funkcjach letniskowych, ale tak Ŝe innego rodzaju obiektów jak np: zakładowe pola namiotowe. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe w wi ększo ści przypadków proponowane zmiany wynikaj ą z zamierze ń obecnych wła ścicieli. 8. zmiana pojemno ści turystycznej obiektu 26

Działania sprowadzaj ące si ę do zwi ększenia pojemno ści turystycznej obiektu przez wprowadzanie nowych elementów zagospodarowania lub nowych funkcji obiek- tów zgodnie z predyspozycjami środowiska przyrodniczego umo Ŝliwiaj ących zwi ęk- szenie ilo ści wypoczywaj ących na danym terenie lub ograniczenia ilo ści miejsc, poprzez takie działania, jak np. likwidacj ę obiektów substandardowych i wprowadzanie na ich miejsce elementów zieleni. Zmiany pojemno ści dotycz ą tak Ŝe terenów o funkcjach turystycznych, rekreacyjnych a zwłaszcza terenów budownictwa letniskowego, wyznaczonych w planach ochrony i planach zagospodarowania przestrzennego gmin. Zmiany pojemno ści zwi ązane s ą w tym przypadku ze zwi ększeniem powierzchni dzia- łek. W przypadku małych obiektów, zwłaszcza gospodarstw agroturystycznych licz ą- cych obecnie 3-5 miejsc noclegowych proponowano zwiększenie pojemno ści do przy- najmniej 8 -10 miejsc noclegowych ze wzgl ędu na opłacalno ść inwestycji. W niektó- rych przypadkach zmiana pojemno ści obiektu wi ąŜ e si ę z proponowanym poszerzeniem oferowanych usług, np. przygotowanie pola namiotowego w gospodarstwie agroturystycznym.

Zmniejszenie pojemno ści turystycznej proponuje si ę głównie dla istniej ących ośrodków wczasowo-wypoczynkowych obozowisk i pól namiotowych. W wielu przypadkach ze wzgl ędu na du Ŝą koncentracje zabudowy w obiektach tych ograniczone s ą mo Ŝliwo ści wła ściwego wypoczynku. Ponadto z uwagi na znaczne nat ęŜ enie ruchu w obiektach tych obserwuje si ę znaczn ą degradacj ę elementów przyrodniczych (głównie wydeptywanie runa, przekształcenia rze źby terenu).

PRZYKŁADY: • ośrodek wypoczynkowy PKP Chojnice w Charzykowach • pole namiotowe w Pokrzywnie (gm. Brusy) • pokoje go ścinne w Kaszubie Le śnej (gm. Brusy) • obozowisko ZHP i pola namiotowe w Czernicy (gm. Brusy)

Na terenie powiatu chojnickiego znajduje si ę szereg obiektów o stosunkowo wysokim standardzie i jako ści świadczonych usług przy jednoczesnym braku zniszcze ń środowiska. Obiekty te proponuje si ę utrzyma ć w dotychczasowym stanie. Pod wzgl ę- dem rodzajowym do tej grupy nale Ŝą przede wszystkim takie obiekty jak: pokoje go- ścinne (obiekty agroturystyczne), pensjonaty, wi ększo ść obiektów zabudowy letniskowej, hotele oraz cz ęść o środków wczasowo-wypoczynkowych. Gestorzy i wła ściciele tych obiektów powinni nadal utrzymywa ć lub podnosi ć ich standard i wzbogacanie atrakcji oferowanych turystom. 27

PRZYKŁADY : • hotele „Roal” w Czersku, „Piast” w Chojnicach • pensjonaty w Charzykowach i Swornychgaciach (gm.Chojnice), • zabudowa letniskowa w miejscowo ściach: M ęcikał, Peplin, Windorp (gm. Brusy), • ośrodek rehabilitacyjny w Krojantach,

8.2. Nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego

Propozycje rozbudowy infrastruktury turystycznej wynikaj ą głównie z nast ępuj ą- cych przesłanek:

• uwarunkowa ń przyrodniczych, • sankcji ochronnych w parkach, • konieczno ści uzupełnienia istniej ącego zagospodarowania turystycznego, • zainteresowania społeczno ści lokalnych rozwojem turystyki, • aktualnych trendów w turystyce na obszarach chronionych.

Na podstawie przedstawionych uwarunkowa ń rozwoju turystyki na terenie powiatu chojnickiego proponowane s ą w odniesieniu do poszczególnych jednostek administracyjnych nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego (tabela 3).

Tabela 3. Lokalizacja proponowanych nowych obiektów bazy turystycznej w powiecie chojnickim (w nawiasach podano proponowan ą pojemno ść turystyczn ą obiektów noclegowych w osobach)

Lp. Rodzaj Brusy Chojnice – Chojnice – Czersk Konarzyny obiektu miasto gmina 1. hotel - Chojnice - - - (100) 2. motel - Chojnice (20) - - - 3. sezonowe - Chojnice - - Konarzyny obiekty kolonij- (500) (50) ne (szkolne pomieszczenia noclegowe) 4. wielofunkcyjne - - Swornegacie - - ośrodki wypo- (400) czynkowo-tury- Charzykowy 28

styczne (150) 5. ośrodek wypo- - - Babilon (200) - - czynkowo- rehabilitacyjny 6. zabudowa letni- Gapowo (220) - Kopernica Klonowice Bory ń (50) skowa Le śno (155) (20) (50) Kiełpin (100) Męcikał (10) Małe Sworne- Kurcze (50) Nowa Karcz- Męcikał-Da- gacie (140) Łąg-Złe Mi ę- ma (50) brówka (290) Swornegacie so (50) Parszczenica Milachowo (150) Młynki (50) (50) (50) Mylof-Klonia Zielona Cho- Okr ęglik (75) (50) cina (50) Orlik (50) Lutomski Rolbik (50) Most (50) Skoszewko Ostrowite (50) (100) Widno (30) Pustki (100) Windorp Rytel (300) (145) Wieck (200) Wojtal (200) Zawada (100) 7. zabudowa letni- Mecikał (70) - Charzykowy - - skowa rezy- Mecikał-Dą- (440) dencjonalna brówka (140) Pł ęsno (50) Milachowo Swornegacie (180) (35) Peplin (25) Swornegacie- Pokrzywno Owink (100) (150) Skoszewko (105) Skoszewo (90) 8. całoroczne Męcikał (390) - Charzykowy Gotelp (20) - obiekty letni- Męcikał- (630) Kameron (20) skowo-pensjo- Dąbrówka Swornegacie Klonowice natowe (336) (570) (20) Wieck (20) Wojtal (20) Zawada (20) 9. pokoje go- Broda (16) - Gockowice Malachin (8) Nierostowo ścinne/obiekty Dąbrówka (8) (30) Odry (8) (8) agroturystyki Kaszuba Le- Loty ń (30) Wick (8) Parszczenica śna (20) Objezierze Złotowo (8) (8) Kosobudy (30) 29

(16) Silno (50) Laska (8) Swornegacie Małe Gli śno (200) (16) Milachowo (8) Parzyn (8) Peplin (16) Pokrzywno (8) Przymuszewo (16) Rolbik (30) Skoszewo (30) Widno (8) Windorp (16) 10. pokoje go ścinne - Chojnice (50) - - - 11. pensjonaty Chojnice (50) Swornegacie Rytel (50) (100) 12. pola caravanin- Kruszyn (200) - Charzykowy - Nierostowo gowe i campin- Męcikał (200) (300) (100) gi Funka (200) 13. pola namiotowe Czernica - Charzykowy - Zielona Cho- (240) (100) cina (100) Młynek (20) Józefowo (25) Windorp Małe Sworne- (100) gacie (20) 14. ośrodki turysty- - - Małe Sworne- - - ki wodnej gacie (200) 15. stanice wodne Kaszuba Le- - - Rytel (30) Korne (30) śna (20) śukowo (30) Laska (30) 16. Ŝeglarska wio- Gapowo (400) - - - - ska wakacyjna 17. ośrodki i bazy Broda (20) - Funka (20) Pustki (20) Dzi ęgiel (20) turystyki konnej Giełdo ń (28) Kamionka Lamk (20) (20) Męcikał-Dą- Klosnowo brówka (20) (20) Młynek (20) Kopernica Warszyn (28) (20) Widno (20) Windorp (20) 30

18. ośrodki turysty- Broda (20) - - - - ki przyrodniczej Kubianowo (10) Kruszyn (50) Lamk (20) 19. ośrodek eduka- - - Choci ński - - cji ekologicznej Młyn (40) 20. „zielone szko- - - - Łukowo (50) Nowa Karcz- ły” Kwieki (50) ma (50) Kiełpin (50) 21. rybaczówki Lamk (10) - Józefowo (10) Mylof (10) Nierostowo Lubnia (10) (10) Windorp (10) 22. ośrodki łowiec- Kaszuba Le- - - Kameron (10) Zielona Cho- kie śna (10) cina (10) 23. stacje tury- Czernica (18) - - Kosowa Niwa Bory ń (18) styczne Laska (18) (18) śychce (18) Okr ęglik (18) Olszyny (18) Popówka (18) Plecno (18) Rytel (18) 24. ogólno dost ępne Giełdo ń - teren nad jez. Kameron (nad Konarzyny tereny usług Le śno Nied źwiedzim jez. Okr ągłe) Nowa Karcz- rekreacyjnych Męcikał Wieck ma (w tym pla Ŝe i Męcikał-Dą- Kiełpin kąpieliska) brówka Nierostowo Milachowo Zielona Cho- cina Parszczenica 25. Inne obiekty - - Charzykowy: - - promenada nadjeziorna, parking centralny

Jak wynika z powy Ŝszego zestawienia proponowane nowe elementy bazy turystycznej obejmuj ą zró Ŝnicowane formy obiektów noclegowych oraz urz ądze ń turystycznych. Wynika to nie tylko z uwarunkowa ń rozwoju poszczególnych form turystyki na terenie powiatu, ale tak Ŝe z potrzeby stworzenia sieci obiektów bazy noclegowej pod kątem obsługi turystów. W szczególno ści spo śród proponowanych obiektów wymieni ć nale Ŝy:

• hotel i motel do obsługi ruchu krajoznawczego oraz tranzytowego 31

• sezonowe obiekty kolonijne (z wykorzystaniem szkolnych pomieszcze ń noclegowych) do obsługi form kolonijnych • obiekty zabudowy letniskowej, w tym zabudowy rezydencjonalnej (wakacyjna zabudowa willowa) • całoroczne obiekty zabudowy letniskowo-pensjonatowej oraz pensjonaty • pokoje go ścinne w obiektach agroturystyki, w tym obiekty zabudowy wiejskiej adaptowane dla turystyki oraz pokoje go ścinne w o środkach miejskich (kwatery prywatne) • campingi, pola caravaningowe oraz pola namiotowe • stanice wodne oraz o środki turystyki wodnej a w jednym przypadku o środek obsługi sportów wodnych w formie Ŝeglarskiej wioski wakacyjnej • ośrodki i bazy turystyki konnej, w tym o środki jazdy konnej • obiekty obsługi turystyki kwalifikowanej i form przyrodniczych, takich jak: ośrodki turystyki przyrodniczej oraz o środek edukacji ekologicznej Parku Na- rodowego Borów Tucholskich • obiekty obsługi specjalistycznych form turystyki jak np. rybaczówki i o środki łowieckie • tzw. „zielone szkoły” z wykorzystaniem budynków po likwidowanych szko- łach wiejskich • stacje turystyczne, głównie w oparciu o le śniczówki (pomieszczenia noclegowe oraz niewielkie pola namiotowe w obr ębie lub w s ąsiedztwie obiektów le- śnych) • inne obiekty zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego jak: pla Ŝe i k ą- pieliska oraz parkingi i promenady nadjeziorne zwi ązane głównie z obsług ą wi ększych jednostek osadnictwa turystycznego.

Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe szczególn ą rol ę w sferze zagospodarowania turystycznego powiatu odgrywaj ą szlaki turystyczne, zwłaszcza szlaki wodne, piesze, rowerowe i konne. Opracowanie przebiegu szlaków oraz ich wytyczenie znajduje si ę w gestii PTTK.

Łącznie proponuje si ę na terenie powiatu chojnickiego wprowadzenie 25 rodza- jów nowych obiektów bazy noclegowej o około 12 tys. miejscach noclegowych. Sta- nowi to prawie podwojenie istniej ącej bazy noclegowej (tabela 4). Na terenach, gdzie obecnie istnieje stosunkowo słabo rozwini ęta sie ć obiektów bazy noclegowej nowe propozycje wprowadzenia bazy noclegowej s ą znacz ące w stosunku do stanu istniej ą- cego, np. prawie 5-krotny wzrost bazy w gminie Konarzyny i prawie 2-krotny wzrost w gminie Brusy. 32

Tabela 4. Ilo ść miejsc noclegowych (w osobach) w istniej ącej i projektowanej bazie noclegowej w powiecie chojnickim według jednostek administracyjnych

L.p. Gmina Baza noclegowa istniej ąca projektowana Razem 1. Brusy 2 837 4 433 7 270 2. Chojnice – miasto 207 720 927 3. Chojnice – gmina 9 589 4 300 13 889 4. Czersk 1 231 1 774 3 005 5. Konarzyny 162 772 934 Razem 14 026 11 999 26 025

9. Ruch turystyczny

Tereny turystyczne powiatu stanowi ą miejsce realizacji ró Ŝnych form turystyki i wypoczynku przede wszystkim dla: • mieszka ńców województwa pomorskiego oraz województw s ąsiednich zwłasz-cza kujawsko-pomorskiego, w tym miast poło Ŝonych w odległo ści około 2 godzin jazdy samochodem do powiatu, a wi ęc Bydgoszczy i Torunia, • mieszka ńców miast poło Ŝonych w wi ększej odległo ści od powiatu, np. War- szawa, Łód ź oraz miasta Górnego Śląska, • uczniów szkół podstawowych i średnich z terenu całej Polski, • turystów zagranicznych, głównie z Niemiec, Holandii, • naukowców i studentów zajmuj ących si ę problematyk ą przyrodnicz ą, w tym zwłaszcza uczestników konferencji, seminariów naukowych, wycieczek naukowych, kieruj ących si ę głównie na teren obszarów przyrodniczych chronionych.

Ocenie podlegała wielko ść ruchu turystycznego pobytowego oraz krajoznawcze-go, codziennego i świ ątecznego w formach beznoclegowych. Wielko ść ruchu pobytowego szacowano w oparciu o dane o wykorzystaniu obiektów bazy noclegowej, na podstawie obserwacji i bada ń terenowych oraz przyj ętych zało Ŝeń wynikaj ących z ob- serwowanych od lat realiów ruchu turystycznego w o środkach wypoczynkowych, polach namiotowych, obiektach letniskowych i obiektach agroturystycznych.

Wielko ść ruchu turystycznego krajoznawczego, świ ątecznego i codziennego w formach beznoclegowych okre ślono na podstawie obserwacji terenowych i wywiadów przeprowadzonych z gestorami bazy turystycznej oraz organizatorami wypoczynku i ró Ŝnego typu imprez.

Tabela 5. Aktualna wielko ść ruchu turystycznego w powiecie chojnickim wg gmin (w tys. osobodni)

L.p. Gmina Ruch turystyczny pobytowy świ ąteczny razem 1. Brusy 130 20 150 2. Chojnice – gmina 670 40 710 3. Chojnice – miasto 30 150 180 4. Czersk 70 20 90 5. Konarzyny 10 5 15 Razem 910 235 1 145

Z analizy wielko ści ruchu turystycznego wynika, Ŝe tereny turystyczne powiatu są obci ąŜone głównie przez ruch pobytowy (tabela 5). Coraz cz ęś ciej obserwuje si ę łączenie róŜnych form ruchu turystycznego, np. uczestnicy wypoczynku pobytowego bior ą udział w wycieczkach krajoznawczych, imprezach turystyki kwalifikowanej, ku- racjusze w o środku rehabilitacyjnym (Krojanty) zwiedzaj ą park narodowy oraz uczestnicz ą w imprezach organizowanych w Charzykowych itp. Ruch ten korzysta przede wszystkim z obiektów hotelowych, o środków wypoczynkowych, domków letniskowych oraz pól namiotowych i campingów.

Ruch turystyczny na terenie powiatu wynosi rocznie ponad 1,1 mln osobodni, w tym około 910 tys. osobodni to ruch turystyczny pobytowy. Najwi ększe obci ąŜ enie przez ruch turystyczny obserwuje si ę w gminie Chojnice (około 710 tys. osobodni rocznie).

Wielko ść potencjalnego ruchu turystycznego na terenie powiatu chojnickiego oszacowano na podstawie przewidywanego wykorzystania zaproponowanych w strategii nowych obiektów zagospodarowania turystycznego. W poszczególnych jednostkach administracyjnych potencjaln ą i docelow ą wielko ść ruchu turystycznego przedstawiono w tabeli 6.

Tabela 6. Aktualna, potencjalna i docelowa wielko ść ruchu turystycznego w powiecie chojnickim wg gmin (w tys. osobodni)

L.p. Gmina Ruch turystyczny aktualny potencjalny docelowy wzrost w % 1. Brusy 150 325 475 220 2. Chojnice – gmina 710 410 1 120 60 3. Chojnice – miasto 180 230 410 130 4. Czersk 90 210 300 230 5. Konarzyny 15 70 85 470 Razem 1 145 1 245 2 390 110

Realizacja zaproponowanych nowych elementów zagospodarowania turystycznego mo Ŝe spowodowa ć wzrost wielko ści ruchu turystycznego w powiecie o ponad 1,2 mln osobodni w ci ągu roku. Docelowo wi ęc na tym terenie rocznie ruch turystyczny mo Ŝe wynosi ć 2,4 mln osobodni.

10. Podsumowanie i wnioski

1. Analiza uwarunkowa ń rozwoju turystyki w powiecie chojnickim wykazała, Ŝe wyst ępuj ą tu mo Ŝliwo ści dalszego rozwoju turystyki. Turystyka - obok rolnictwa - powinna stanowi ć wiod ącą funkcj ę gospodarcz ą powiatu. 1. Obecnie na terenie powiatu w bazie noclegowej jest w sumie 14 026 miejsc noclegowych, głównie sezonowych. 2. Aktualnie wielkość ruchu turystycznego mo Ŝna oszacowa ć na ponad 1,1mln osobodni rocznie. Obecnie ruch ten ma charakter wybitnie sezonowy. 3. Analiza chłonno ści turystycznej powiatu wskazuje, Ŝe wyst ępuj ą tu warunki do znacznego zwi ększenia istniej ącej bazy noclegowej. 4. Proponuje si ę przeprowadzenie modernizacji i restrukturyzacji istniej ącego zagospodarowania turystycznego, które obejmuj ą m.in. zmiany funkcjonalne, podwy Ŝszanie standardu obiektów, propozycje likwidacji obiektów substandardowych i o standardzie niskim oraz wprowadzanie na to miejsce całorocznych obiektów wysokostandardowych oraz ekologizacj ę zagospodarowania i u Ŝyt- kowania turystycznego np. przez zmniejszenie pojemno ści niektórych obiektów, rekultywacj ę zniszczonego podło Ŝa itp. 35

5. Równolegle z prowadzon ą modernizacj ą i restrukturyzacj ą istniej ącego zagospodarowania turystycznego, na tym terenie proponuje si ę wprowadzenie szeregu nowych elementów zagospodarowania turystycznego. Po restrukturyzacji docelowo baza noclegowa w powiecie chojnickim powinna dysponowa ć ponad 26 tys. miejsc noclegowych. 6. Wdro Ŝenie proponowanych w pracy działa ń powinno doprowadzi ć docelowo do wzrostu ruchu turystycznego do około 2,4 mln osobodni rocznie. Mo Ŝna b ędzie to osi ągn ąć pod warunkiem wydłu Ŝenia sezonu turystycznego. 7. W ramach tworzenia systemu organizacyjnego turystyki w powiecie koniecznym jest powołanie Chojnickiego Centrum Turystyki, jako specjalnego podmiotu gospodarczego do pełnej obsługi ruchu turystycznego oraz prowadzenia cało- kształtu spraw zwi ązanych z rozwojem i funkcjonowaniem turystyki, współdzia- łaj ącego ści śle z poszczególnymi usługodawcami w powiecie i w rejonie Borów Tucholskich. 8. W administracji samorz ądowej koniecznym jest powołanie jednostek organizacyjnych (referaty, stanowiska ds. turystyki), natomiast w radach miast i gmin ze- społu ds. turystyki (lub podkomisji) zajmuj ących si ę problematyk ą turystyki. Ze- spół ten powinien docelowo przekształci ć si ę w Lokaln ą Organizacj ę Tury- styczn ą (LOT) - jako organ grupuj ący wszystkie instytucje maj ące zwi ązek z turystyk ą w powiecie. Podstawowym zadaniem LOT powinien by ć lobbying na rzecz rozwoju turystyki w powiecie chojnickim.

ZAŁ ĄCZNIK NR 1

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI DLA GMINY CHOJNICE

1. Walory turystyczne. Chłonno ść turystyczna

Najwa Ŝniejszymi elementami środowiska przyrodniczego decyduj ącymi o atrakcyjno ści turystycznej s ą: szata le śna, sie ć wodna i rze źba terenu. Podstawow ą rol ę pod tym wzgl ędem odgrywaj ą jednak jeziora i szata le śna. Na terenie gminy znajduje si ę 22 jezior o powierzchni ponad 10 ha, w tym 5 jezior zajmuj ących powierzchni ę ponad 100 ha.

Najbardziej atrakcyjnymi akwenami dla ró Ŝnych form wypoczynku przy- i nawodnego s ą jeziora: Charzykowskie /1363,8 ha/, Karsi ńskie /ł ącznie z Długim - 888,0 ha/, Ostrowite /280,7 ha/, Śpierewnik /138,9 ha/, Witoczno /101,2 ha/ i Śluza /76,1 ha/. Wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą charakteryzuj ą si ę tak Ŝe doliny rzeczne Brdy i Zbrzycy . Ze wzgl ędu na s ąsiedztwo lasów i wyst ępowanie słabych gleb doliny te stanowi ą potencjalnie atrakcyjny teren do zagospodarowania turystycznego. Brda i Zbrzyca s ą równie Ŝ bardzo atrakcyjnymi szlakami kajakowymi, przy czy Brda ma znaczenie mi ędzynarodowe.

Znacznie urozmaicona jest w gminie szata le śna, która stanowi jeden z najwa Ŝ- niejszych walorów turystycznych środowiska przyrodniczego. Tereny le śne zajmuj ą znaczn ą powierzchni ę gminy /14.950 ha/, co stanowi 32,6 % jej obszaru. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe centralna i południowa cz ęść gminy charakteryzuje si ę niewielk ą lesisto- ści ą, przez co odznacza si ę mniejsz ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą.

Atrakcj ą turystyczn ą środowiska przyrodniczego w gminie Chojnice jest powo- łany 1.VII.1996 r. Park Narodowy Borów Tucholskich. We wschodniej cz ęś ci gminy poło Ŝony jest fragment Tucholskiego Parku Krajobrazowego. Atrakcj ą turystyczn ą s ą równie Ŝ wyst ępuj ące na terenie gminy rezerwaty przyrody: "Jezioro Małe Łowne", "Struga Siedmiu Jezior" i "Jeziora Rynnowe" oraz pomniki przyrody - 75 obiektów przyrodniczych.

Walory krajoznawcze środowiska kulturowego stanowi ą: zabytkowe obiekty sakralne, dwory, zabytkowe obiekty budownictwa ludowego oraz zabytkowe cmentarze. Zabytkowe obiekty sakralne - o du Ŝej warto ści krajoznawczej - wyst ępuj ą w miejscowo ściach: Ciechocin, Ostrowite i Nowa Cerkiew. Na terenie gminy wyst ępuj ą pała- ce i dworki z zabytkowymi parkami, które w przyszło ści mog ą by ć adaptowane na cele turystyczne. Istotn ą rol ę dla rozwoju turystyki odgrywaj ą te Ŝ zabytkowe obiekty budownictwa ludowego (m. in. w Silnie, Choci ńskim Młynie). Ju Ŝ obecnie obserwuje si ę rosn ące zainteresowanie turystów, w tym turystów zagranicznych, zarówno zwiedzaniem tych obiektów, jak równie Ŝ mo Ŝliwo ściami dłu Ŝszego pobytu, w poł ączeniu z 38 poznawaniem Ŝycia codziennego mieszka ńców. Chłonno ść turystyczn ą gminy okre śli ć mo Ŝna w podziale na chłonno ść turystyczn ą jezior i lasów, co przedstawia si ę nast ępu- jąco:

• chłonno ść turystyczna jezior: 23,2 tys. osób • chłonno ść turystyczna lasów: 15,6 tys. osób • łączna chłonno ść turystyczna gminy: 38,8 tys. osób.

2. Diagnoza stanu istniej ącego infrastruktury turystycznej

Baza noclegowa

Tabela 1. Ilo ść miejsc w bazie noclegowej w gminie Chojnice w układzie rodzajowym

Rodzaj obiektu Miejsca noclegowe całoroczne sezonowe ośrodki wypoczynkowe 615 1367 ośrodki szkoleniowo-Ŝeglarskie 171 231 ośrodek sportów wodnych 147 370 ośrodek kolonijny 0 40 zabudowa letniskowa 75 2 159 zabudowa letniskowa i pensjonatowa 1 129 805 pensjonaty 94 0 dom wycieczkowy 0 124 stanica harcerska 0 120 stanica wodna 0 80 ośrodek rekreacji konnej 0 100 pokoje go ścinne 20 0 pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki 87 56 campingi 0 344 pola namiotowe 0 1 160 obozowisko 0 180 inne (szkolne pomieszczenia noclegowe, o środek rehabilitacyjny Krojanty) 60 55 Razem 2 398 7191 Ogółem 9 589

Baza gastronomiczna to: restauracje, kawiarnie, bary, stołówki w o środkach wypoczynkowych oraz sezonowe punkty gastronomiczne, z mo Ŝliwo ści ą jednorazowej obsługi w sezonie około 800 osób.

3. Propozycje modernizacji i rozbudowy infrastruktury turystycznej

Modernizacja i restrukturyzacja

Istniej ące na terenie gminy Chojnice zagospodarowanie turystyczne wymaga podj ęcia szeregu działa ń modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych, spo śród których najwa Ŝniejszymi s ą działania ekologizacyjne oraz wprowadzanie nowych elementów zagospodarowania turystycznego. Wynika to zarówno z oceny istniej ących uwarunkowa ń, jak równie Ŝ z ogólnej sytuacji na rynku usług turystycznych w Polsce. Strategicz- nym kierunkiem restrukturyzacji jest przystosowanie istniej ących elementów zagospodarowania turystycznego do funkcjonowania na rynku turystycznym w warunkach coraz silniejszej konkurencji. Propozycje kierunków działa ń moderniza-cyjnych i restrukturyzacyjnych s ą nast ępujące:

1. likwidacja lub dyslokacja obiektu

Proponuje si ę likwidacj ę lub dyslokacj ę obiektu (lub jego cz ęś ci) na inny teren z takich wzgl ędów jak: niski standard, niekorzystne warunki fizjograficzne lub inne uwarunkowania np. prawne (obiekty zbudowane nielegalnie). Przykładem do podj ęcia omawianego działania jest likwidacja niektórych obiektów letniskowych ze wzgl ędu na ich niski standard, np. w Charzykowych i Małych Swornychgaciach oraz likwidacja ośrodka wypoczynkowego „Chojniczanka” w Swornychgaciach. Po likwidacji konieczna jest pełna rekultywacja terenu. Proponowana likwidacja lub dyslokacja obiektu powinna zosta ć przeprowadzona przez u Ŝytkowników i na ich koszt pod nadzorem odpowiednich słu Ŝb gminnych lub powiatowych.

2. wył ączenie obiektu z u Ŝytkowania turystycznego w celu regeneracji środowiska

3. rekultywacja i rewaloryzacja elementów przyrodniczych zdegradowanych w wyniku u Ŝytkowania turystycznego

Proponuje si ę przeprowadzenie prac rekultywacyjnych podło Ŝa, zwłaszcza w obr ę- bie najbardziej zdegradowanych zboczy, bruzd ście Ŝkowych itp., wprowadzenie zabez- piecze ń w obr ębie najbardziej zagro Ŝonych stref funkcjonalnych (np. zej ścia do wody), rekultywacj ę warstwy glebowej oraz zieleni wraz z jednoczesnym wprowadzeniem jej nowych elementów. Proponowane działanie odnosi si ę przede wszystkim do o środków wczasowo-wypoczynkowych (np. o środek wypoczynkowy ZSR S ędziejowice w Cha- rzykowych, o środek wypoczynkowy MZK Bydgoszcz w Babilonie i pól namiotowych i campingów (np. camping w Charzykowych) oraz w niektórych przypadkach do tere- nów zabudowy letniskowej. Rekultywacja i rewaloryzacja elementów przyrodniczych na terenach zabudowy letniskowej jest konieczna głównie w przypadku, gdy na obiekty letniskowe zaadaptowano domki campingowe po zlikwidowanych o środkach wczasowo-wypoczynkowych, gdzie wyst ępuj ą du Ŝe i bardzo du Ŝe przekształcenia elementów przyrodniczych.

4. przekształcenie obiektów sezonowych w całoroczne

Działanie to zwi ązane jest z zasadnicz ą przebudow ą obiektów, a wi ęc zmian ą ich trwało ści i przystosowaniem do u Ŝytkowania turystycznego całorocznego. Wyma- ga to w wielu przypadkach zastosowania nowych materiałów budowlanych, zmian w instalacjach (np. elektrycznej) i zwi ązane jest zwykle z ogólnym wzrostem standardu obiektów. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe w niektórych przypadkach zmiana proporcji udziału miejsc całorocznych i sezonowych ł ączy si ę z proponowan ą zmian ą funkcji obiektu. Proponowane działanie odnosi si ę przede wszystkim do o środków wczasowo- wypoczynkowych (np. w Charzykowych) dysponuj ących ju Ŝ obecnie niewielk ą liczb ą miejsc noclegowych całorocznych oraz do innych obiektów np. dom wycieczkowy w Charzykowych.

5. zmiana funkcji u Ŝytkowania turystycznego istniej ących obiektów

Proponowane zmiany - odnosz ące si ę do niewielkiej ilo ści istniej ących obiektów - są najcz ęś ciej wynikiem zachodz ących przemian własno ściowych (np. prywatyzacja ośrodków wypoczynkowych poł ączona z wykupieniem przez indywidualnych u Ŝyt- kowników poszczególnych obiektów o środków i wykorzystaniem ich np. jako indy- widualne obiekty letniskowe) lub konieczno ści ą wprowadzenia nowych, mniej agresywnych dla środowiska form u Ŝytkowania turystycznego, co jest szczególnie wa Ŝne na obszarach chronionych. Nale Ŝy doda ć, Ŝe proponowane zmiany funkcji u Ŝytkowania 41 turystycznego obiektów zwi ązane s ą najcz ęś ciej ze zmian ą ich pojemno ści turystycznej. Przykładem mo Ŝe by ć zmiana funkcji terenu budownictwa letniskowego w Małych Swornychgaciach na ogólnodost ępny teren rekreacyjny (pla Ŝa, k ąpielisko).

6. podniesienie standardu obiektów

7. zmiana pojemno ści turystycznej obiektu

Działania sprowadzaj ące si ę do zwi ększenia pojemno ści turystycznej obiektu przez wprowadzanie nowych elementów zagospodarowania lub nowych funkcji obiek- tów zgodnie z predyspozycjami środowiska przyrodniczego umo Ŝliwiaj ących zwi ęk- szenie ilo ści wypoczywaj ących na danym terenie lub ograniczenia ilo ści miejsc, poprzez takie działania, jak np. likwidacj ę obiektów substandardowych i wprowadzanie 42 na ich miejsce elementów zieleni. Zmiany pojemno ści dotycz ą tak Ŝe terenów o funkcjach turystycznych, rekreacyjnych a zwłaszcza terenów budownictwa letniskowego, wyznaczonych w planach ochrony i planach zagospodarowania przestrzennego gmin. Zmiany pojemno ści zwi ązane s ą w tym przypadku ze zwi ększeniem powierzchni dzia- łek. W przypadku małych obiektów, zwłaszcza gospodarstw agroturystycznych licz ą- cych obecnie 3-5 miejsc noclegowych proponowano zwiększenie pojemno ści do przy- najmniej 8 -10 miejsc noclegowych ze wzgl ędu na opłacalno ść inwestycji. W niektó- rych przypadkach zmiana pojemno ści obiektu wi ąŜ e si ę z proponowanym poszerzeniem oferowanych usług, np. przygotowanie pola namiotowego w gospodarstwie agroturystycznym.

Zmniejszenie pojemno ści turystycznej proponuje si ę głównie dla istniej ących ośrodków wczasowo-wypoczynkowych, obozowisk, pól namiotowych oraz terenów zabudowy letniskowej. W wielu przypadkach ze wzgl ędu na du Ŝą koncentracje zabudowy w obiektach tych ograniczone s ą mo Ŝliwo ści wła ściwego wypoczynku. Ponadto z uwagi na znaczne nat ęŜ enie ruchu w obiektach tych obserwuje si ę znaczn ą degradacj ę elementów przyrodniczych (głównie wydeptywanie runa, przekształcenia rze źby terenu). Przykłady tego typu działa ń dotycz ą: o środka wypoczynkowego PKP Chojnice, domu wycieczkowego w Charzykowych

Na terenie gminy Chojnice znajduje si ę szereg obiektów o stosunkowo wysokim standardzie i jako ści świadczonych usług przy jednoczesnym braku zniszcze ń środo- wiska. Obiekty te proponuje si ę utrzyma ć w dotychczasowym stanie. Pod wzgl ędem rodzajowym do tej grupy nale Ŝą przede wszystkim takie obiekty jak: pokoje go ścinne (obiekty agroturystyczne), pensjonaty, wi ększo ść obiektów zabudowy letniskowej, hotele oraz cz ęść o środków wczasowo-wypoczynkowych. Gestorzy i wła ściciele tych obiektów powinni nadal utrzymywa ć lub podnosi ć ich standard i wzbogacanie atrakcji oferowanych turystom.

4. Nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego

Na podstawie przedstawionych uwarunkowa ń rozwoju turystyki na terenie gminy Chojnice proponowane s ą nast ępuj ące nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego (tabela 2).

Tabela 2. Lokalizacja proponowanych nowych obiektów bazy turystycznej w gminie Chojnice (w nawiasach podano proponowan ą pojemno ść turystyczn ą obiektów noclegowych w osobach) 43

Lp. Rodzaj obiektu Lokalizacja 1. wielofunkcyjny o środek wypoczynkowo-turystyczny Swornegacie (400), Charzykowy (150) 2. ośrodek wypoczynkowo-rehabilitacyjny Babilon (200) 3. zabudowa letniskowa Kopernica (20), Małe Swornegacie (140) Swornegacie (150) 4. zabudowa letniskowa rezydencjonalna Charzykowy (440), Pł ęsno (50), Swornegacie (35), Swornegacie-Owink (100) 5. całoroczne obiekty letniskowo-pensjo- Charzykowy (630), Swornegacie (570) natowe 6. pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki Gockowice (30), Loty ń (30), Objezierze (30), Silno (50), Swornegacie (200) 7. pensjonat Swornegacie (100) 8. pola caravaningowe i campingi Charzykowy (300), Funka (200) 9. pola namiotowe Charzykowy (100), Józefowo (25), Małe Swornegacie (20) 10. ośrodek turystyki wodnej Małe Swornegacie (200) 11. ośrodki i bazy turystyki konnej Funka (20), Kamionka (20), Klosnowo (20) Kopernica (20) 12. ośrodek edukacji ekologicznej Choci ński Młyn (40) 13. rybaczówka Józefowo (10) 14. ogólno dost ępny teren usług rekreacyjnych teren nad jez. Nied źwiedzim 15. inne obiekty Charzykowy: promenada nadjeziorna, parking centralny

Łącznie na terenie gminy Chojnice proponuje si ę wprowadzenie 4 300 nowych miejsc noclegowych, wobec prawie 9,6 tys. miejsc noclegowych istniej ących. Po restrukturyzacji baza noclegowa na tym terenie liczy ć powinna prawie 13,9 tys. miejsc noclegowych.

5. Ruch turystyczny

Ruch turystyczny na terenie gminy Chojnice wynosi obecnie rocznie około 710 tys. osobodni, w tym około 670 tys. osobodni to ruch turystyczny pobytowy a około 40 tys. osobodni ruch świ ąteczny. Realizacja przedstawionych w strategii obiektów turystycznych, odpowiednia promocja turystyki oraz inne działania mog ą przyczyni ć si ę do wzrostu ruchu turystycznego o około 60 %. Docelowo ruch turystyczny w gminie Chojnice mo Ŝe wynosi ć 1 120 tys. osobodni rocznie.

ZAŁ ĄCZNIK NR 2

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI DLA MIASTA I GMINY BRUSY

1. Walory turystyczne. Chłonno ść turystyczna

Najwa Ŝniejszymi elementami środowiska przyrodniczego decyduj ącymi o atrakcyjno ści turystycznej gminy s ą: szata le śna, sie ć wodna i rze źba terenu. Podsta- wow ą rol ę pod tym wzgl ędem odgrywaj ą jednak jeziora i szata le śna. W gminie znaj- duj ą si ę 23 jeziora o powierzchni ponad 10 ha, w tym 7 jezior zajmuj ących powierzchni ę ponad 100 ha. S ą to jeziora Kruszy ńskie (461,3 ha), Somińskie (433,1 ha), Dybrzk (216,5 ha), Trzemeszno (184,2 ha), Piecki (183,8 ha), Sk ąpe (132,2 ha), Ł ąckie (126,7 ha). Wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą charakteryzuj ą si ę tak Ŝe doliny rzeczne i tereny w s ąsiedztwie rzek: Brdy, Kulawej i Zbrzycy, Ze wzgl ędu na s ąsiedztwo lasów i wyst ępowanie słabych gleb s ą to potencjalnie atrakcyjne tereny do zagospodarowania turystycznego. Brda i Zbrzyca s ą równie Ŝ bardzo atrakcyjnymi szlakami kajakowymi, przy czym Brda ma znaczenie mi ędzynarodowe. Lasy w gminie zajmuj ą w sumie 57,0 % jej powierzchni.

• chłonno ść turystyczna jezior: 17,7 tys. osób • chłonno ść turystyczna lasów: 20,6 tys. osób • łączna chłonno ść turystyczna gminy: 38,3 tys. osób.

Walory krajoznawcze w gminie to przede wszystkim: zabytkowe obiekty sakralne, zabytkowe obiekty budownictwa ludowego oraz zabytkowe cmentarze. Zabytkowe obiekty sakralne - o du Ŝej warto ści krajoznawczej - wyst ępuj ą w Brusach i Le śnie. Istotn ą rol ę dla rozwoju turystyki odgrywaj ą te Ŝ zabytkowe obiekty budownictwa ludowego. Atrakcją turystyczn ą jest rezerwat archeologiczny w Le śnie, przedstawiaj ą-cy pozostało ści grodziska z XIII wieku oraz fragmenty siedziby rycerskiej z XV wieku.

2. Diagnoza stanu istniej ącego infrastruktury turystycznej

Baza noclegowa

Tabela 1. Ilo ść miejsc w bazie noclegowej w mie ście i gminie Brusy w układzie rodzajowym

Rodzaj obiektu Miejsca noclegowe całoroczne sezonowe ośrodki wypoczynkowe 100 75 zabudowa letniskowa 35 665 schroniska młodzie Ŝowe 0 44 stanica w ędkarska 0 25 46

pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki 65 8 camping 0 30 pola namiotowe 0 1 150 obozowiska 0 640 Razem 200 2 637 Ogółem 2 837

Baza gastronomiczna to: restauracje, bary, stołówki w o środkach wypoczynkowych oraz sezonowe punkty gastronomiczne, które umo Ŝliwiaj ą jednorazowa obsłu- gę w sezonie około 500 osób.

3. Propozycje modernizacji i rozbudowy infrastruktury turystycznej

Modernizacja i restrukturyzacja

Istniej ące na terenie miasta i gminy Brusy zagospodarowanie turystyczne wymaga podj ęcia szeregu działa ń modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych, spo śród których najwa Ŝniejszymi s ą działania ekologizacyjne oraz wprowadzanie nowych elementów zagospodarowania turystycznego. Wynika to zarówno z oceny istniejących uwarunkowa ń, jak równie Ŝ z ogólnej sytuacji na rynku usług turystycznych w Polsce. Strate- gicznym kierunkiem restrukturyzacji jest przystosowanie istniej ących elementów zagospodarowania turystycznego do funkcjonowania na rynku turystycznym w warunkach coraz silniejszej konkurencji. Propozycje kierunków działa ń moderniza-cyjnych i restrukturyzacyjnych s ą nast ępuj ące:

1. likwidacja lub dyslokacja obiektu

Proponuje si ę likwidacj ę lub dyslokacj ę obiektu (lub jego cz ęś ci) na inny teren z takich wzgl ędów jak: niski standard, niekorzystne warunki fizjograficzne lub inne uwarunkowania np. prawne (obiekty zbudowane nielegalnie). Przykładem do podj ęcia omawianego działania jest o środek wypoczynkowy „Spedrapid” Gdynia w Czernicy. Po likwidacji konieczna jest pełna rekultywacja terenu. Proponowana likwidacja lub dyslokacja obiektu powinna zosta ć przeprowadzona przez u Ŝytkowników i na ich koszt pod nadzorem odpowiednich słu Ŝb gminnych lub powiatowych.

2. wył ączenie obiektu z u Ŝytkowania turystycznego w celu regeneracji środowiska

Proponuje si ę wył ączenie na okres 2-3 lat obiektów lub ich cz ęś ci z u Ŝytkowania turystycznego. W tym czasie konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich działa ń rekultywacyjnych i rewaloryzacyjnych w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego. Przykładem do podj ęcia omawianego działania jest obozowisko ZHP w Czerni- cy. Proponowane wył ączenia z u Ŝytkowania turystycznego dotycz ą obszarów o najwi ększej degradacji środowiska.

3. rekultywacja i rewaloryzacja elementów przyrodniczych zdegradowanych w wyniku u Ŝytkowania turystycznego

4. przekształcenie obiektów sezonowych w całoroczne

5. zmiana funkcji u Ŝytkowania turystycznego istniej ących obiektów

Proponowane zmiany - odnosz ące si ę do niewielkiej ilo ści istniej ących obiektów - są najcz ęś ciej wynikiem zachodz ących przemian własno ściowych (np. prywatyzacja ośrodków wypoczynkowych poł ączona z wykupieniem przez indywidualnych u Ŝyt- 48 kowników poszczególnych obiektów o środków i wykorzystaniem ich np. jako indy- widualne obiekty letniskowe) lub konieczno ści ą wprowadzenia nowych, mniej agresywnych dla środowiska form u Ŝytkowania turystycznego, co jest szczególnie wa Ŝne na obszarach chronionych. Nale Ŝy doda ć, Ŝe proponowane zmiany funkcji u Ŝytkowania turystycznego obiektów zwi ązane s ą najcz ęś ciej ze zmian ą ich pojemno ści turystycznej. Przykładami podj ęcia omawianego działania jest przekształcenie istniej ącego pola namiotowego w stanic ę wodn ą w miejscowo ści Laska oraz przekształcenie istniej ącej nielegalnie zabudowy letniskowej w stanic ę wodn ą w M ęcikale (lokalizacja zgodna z planem ogólnym gminy).

6. podniesienie standardu obiektów

Proponowane działania powinny sprowadza ć si ę do:

• eliminacji elementów substandardowych w obiekcie (np. likwidacja zdekapita- lizowanych domków campingowych i zast ąpienie ich nowymi, wy- sokostandardowymi), • podniesienia estetyki obiektów (np. kolorystyka), • wprowadzania nowych, estetyzuj ących elementów, np. małej architektury itp., • wprowadzania nowych elementów zieleni; s ą to elementy decyduj ące nie tylko o wzmo Ŝonej ochronie środowiska (przez wprowadzanie pasów zieleni izoluj ącej, wprowadzanie nowych, odpornych na degradacj ę gatunki traw itp.), ale tak Ŝe podnosz ące ogólny komfort wypoczynku, • budowy zaplecza rekreacyjno-wypoczynkowego (np. ogólnodost ępne miejsca rekreacyjne dla zespołów zabudowy letniskowej, obiekty rekreacyjne w s ą- siedztwie hotelu), • budowy przystani wodnych wraz z zapleczem u Ŝytkowym, • ulepszenia dojazdu, budowa parkingów, gara Ŝy, • wyznaczania stanowisk na polach namiotowych, caravaningowych, campingach i obozowiskach przez wprowadzanie pasów zieleni izoluj ącej.

7. zmiana pojemno ści turystycznej obiektu

Na terenie gminy znajduje si ę szereg obiektów o stosunkowo wysokim standardzie i jako ści świadczonych usług przy jednoczesnym braku zniszcze ń środowiska. Obiekty te proponuje si ę utrzyma ć w dotychczasowym stanie. Gestorzy i wła ściciele tych obiektów powinni nadal utrzymywa ć lub podnosi ć ich standard i wzbogacanie atrakcji oferowanych turystom. Przykładem do podj ęcia omawianego działania jest zabudowa letniskowa w miejscowo ściach: M ęcikał, Peplin, Windorp.

4. Nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego

Na podstawie przedstawionych uwarunkowa ń rozwoju turystyki na terenie miasta i gminy Brusy proponowane s ą nast ępuj ące nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego (tabela 2).

Tabela 2. Lokalizacja proponowanych nowych obiektów bazy turystycznej w mie ście i 50

gminie Brusy (w nawiasach podano proponowan ą pojemno ść turystyczn ą obiektów noclegowych w osobach)

Lp. Rodzaj obiektu Lokalizacja 1. zabudowa letniskowa Gapowo (220), Le śno (155), M ęcikał (10), M ęcikał-Dabrówka (290), Milachowo (50), Okr ęglik (75), Orlik (50), Rolbik (50), Skoszewko (50), Widno (30), Windorp (145) 2. zabudowa letniskowa rezy- Mecikał (70), Mecikał-Dąbrówka (140), Mila chowo (180), Peplin dencjonalna (25), Pokrzywno (150), Skoszewko (105), Skoszewo (90) 3. całoroczne obiekty letni- Męcikał (390), M ęcikał-Dąbrówka (336) skowo-pensjonatowe 4. pokoje go ścinne/obiekty Broda (16), D ąbrówka (8), Kaszuba Le śna (20), Kosobudy (16), agroturystyki Laska (8), Małe Gli śno (16), Milachowo (8), Parzyn (8), Peplin (16), Pokrzywno (8), Przymuszewo (16), Rolbik (30), Skoszewo (30),Widno (8), Windorp (16) 5. pola caravaningowe i cam- Kruszyn (200), M ęcikał (200) pingi 6. pola namiotowe Czernica (240), Młynek (20), Windorp (100) 7. stanice wodne Kaszuba Le śna (20), Laska (30) 8. Ŝeglarska wioska wa kacyjna Gapowo (400) 9. ośrodki i bazy turystyki Broda (20), Giełdo ń (28), Lamk (20), M ęcikał-Dąbrówka (20), konnej Młynek (20), Warszyn (28), Widno (20), Windorp (20) 10. ośrodki turystyki przy- Broda (20), Kubianowo (10), Kruszyn (50), Lamk (20) rodniczej 11. rybaczówki Lamk (10), Lubnia (10), Windorp (10) 12. ośrodek łowiecki Kaszuba Le śna (10) 13. stacje turystyczne Czernica (18), Laska (18), Okr ęglik (18),Popówka (18) 14. ogólno dost ępne tereny Giełdo ń, Le śno, M ęcikał, M ęcikał-Dąbrówka, Milachowo usług rekreacyjnych (w tym pla Ŝe i k ąpieliska)

Łącznie na terenie miasta i gminy Brusy proponuje si ę wprowadzenie 4 433 nowych miejsc noclegowych, wobec 2 837 miejsc noclegowych istniej ących. Po restrukturyzacji baza noclegowa na tym terenie liczy ć powinna ponad 7,2 tys. miejsc noclegowych.

5. Ruch turystyczny

Ruch turystyczny na terenie miasta i gminy Brusy wynosi obecnie rocznie około 150 tys. osobodni, w tym około 130 tys. osobodni to ruch turystyczny pobytowy a oko- ło 20 tys. osobodni ruch świ ąteczny. Realizacja przedstawionych w strategii obiektów 51 turystycznych, odpowiednia promocja turystyki oraz inne działania mog ą przyczyni ć si ę do wzrostu ruchu turystycznego o 325 tys. osobodni. Docelowo ruch turystyczny w mie ście i gminie Brusy mo Ŝe wynosi ć 475 tys. osobodni rocznie.

ZAŁ ĄCZNIK NR 3

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI DLA MIASTA I GMINY CZERSK

1. Walory turystyczne. Chłonno ść turystyczna

Najwa Ŝniejszymi elementami środowiska przyrodniczego decyduj ącymi o atrakcyjno ści turystycznej miasta i gminy Czersk s ą: szata le śna i sie ć wodna.

Wody powierzchniowe nadaj ące si ę do u Ŝytkowania turystycznego wyst ępuj ące na tym terenie to jeziora i rzeki. Najbardziej atrakcyjnymi akwenami dla ró Ŝnych form wypoczynku s ą jeziora: Wieckie (40,0 ha), Ostrowite (40,0 ha), Świdno (18,5 ha) oraz zbiornik retencyjny w Mylofie (120,0 ha). Wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą charakteryzuj ą si ę tak Ŝe doliny rzeczne i tereny w s ąsiedztwie rzek: Brdy, Czerskiej Strugi i Wdy (Czarnej Wody). Ze wzgl ędu na s ąsiedztwo lasów i wyst ępowanie słabych gleb s ą to potencjalnie atrakcyjne tereny do zagospodarowania turystycznego. Brda, Wda, i Wielki Kanał Brdy s ą równie Ŝ bardzo atrakcyjnymi szlakami kajakowymi, przy czym Brda i Wda maj ą znaczenie mi ędzynarodowe. W gminie Czersk lasy zajmuj ą 63,0 % powierzchni tej jednostki.

Chłonno ść turystyczna gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco: • chłonno ść turystyczna jezior: 1,8 tys. osób • chłonno ść turystyczna lasów: 21,2 tys. osób • łączna chłonno ść turystyczna gminy: 23,0 tys. osób.

Walory krajoznawcze w gminie to przede wszystkim: rezerwat archeologiczno- przyrodniczy „Kr ęgi Kamienne” w Odrach, akwedukt Fojutowo (na granicy z gmin ą Tuchola), ko ścioły parafialne w Czersku, Ł ągu, Odrach i Rytlu, zespoły dworskie w Brdzie i Kłodni oraz drewniane chałupy w Łukowie i Zap ędowie.

2. Diagnoza stanu istniej ącego infrastruktury turystycznej

Baza noclegowa

Tabela 1. Ilo ść miejsc w bazie noclegowej w mie ście i gminie Czersk w układzie rodzajowym

Rodzaj obiektu Miejsca noclegowe całoroczne sezonowe hotel 22 0 motel 8 0 ośrodek wypoczynkowy 30 0 pokoje go ścinne/obiekt agroturystyczny 4 5 54

pokoje go ścinne 22 10 ośrodek turystyki konnej 20 0 zabudowa letniskowa 590 0 stanica wodna z autocampingiem 0 420 Razem 696 535 Ogółem 1 231

Baza gastronomiczna to: restauracje, karczmy, kawiarnie, bary oraz sezonowe punkty gastronomiczne, które w sezonie mog ą w sumie jednorazowo obsłu Ŝyć około 800 osób.

3. Propozycje modernizacji i rozbudowy infrastruktury turystycznej

Istniej ące na terenie miasta i gminy Czersk zagospodarowanie turystyczne wymaga podj ęcia działa ń modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych. Przykładami tego typu działa ń s ą: zwi ększenie pojemno ści turystycznej terenów zabudowy letniskowej (Woj- tal, Wieck, Zawada, Pustki), utrzymanie standardu hotelu „Roal” w Czersku i dalsza piel ęgnacja środowiska przyrodniczego w zespołach zabudowy letniskowej w Mylofie i Rytlu.

4. Nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego

Na podstawie przedstawionych uwarunkowa ń rozwoju turystyki na terenie miasta i gminy Czersk proponowane s ą nast ępuj ące nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego (tabela 2).

Tabela 2. Lokalizacja proponowanych nowych obiektów bazy turystycznej w mie ście i gminie Czersk (w nawiasach podano proponowan ą pojemno ść turystyczn ą obiektów noclegowych w osobach)

Lp. Rodzaj obiektu Lokalizacja 1. zabudowa letniskowa Klonowice (50), Kurcze (50), Ł ąg-Złe Mi ęso (50), Młynki (50), Mylof-Klonia (50), Lutomski Most (50), Ostrowite (100), Pustki (100), Rytel (300), Wieck (200), Wojtal (200), Zawada (100) 2. całoroczne obiekty letniskowo- Gotelp (20), Kameron (20), Klonowice (20), Wieck (20), Wojtal (20), pensjonatowe Zawada (20) 3. pokoje go ścinne/obiekty agro- Malachin (8), Odry (8), Wick (8), Złotowo (8) turystyki 55

4. Pensjonat Rytel (50) 5. stanice wodne Rytel (30), śukowo (30) 6. ośrodek turystyki konnej Pustki (20) 7. „zielone szkoły” Łukowo (50), Kwieki (50) 8. rybaczówka Mylof (10) 9. ośrodki łowieckie Kameron (10) 10. stacje turystyczne Kosowa Niwa (18), Olszyny (18), Plecno (18), Rytel (18) 11. ogólno dost ępne tereny usług rekreacyj- Kameron (nad jez. Okr ągłe), Wieck nych (w tym pla Ŝe i k ąpieliska)

Łącznie na terenie miasta i gminy Czersk proponuje się wprowadzenie 1 774 nowych miejsc noclegowych, wobec 1 231 miejsc noclegowych istniej ących. Po restrukturyzacji baza noclegowa na tym terenie liczy ć powinna ponad 3 tys. miejsc noclegowych.

5. Ruch turystyczny

Ruch turystyczny na terenie miasta i gminy Czersk wynosi obecnie rocznie oko- ło 90 tys. osobodni, w tym około 70 tys. osobodni to ruch turystyczny pobytowy a oko- ło 20 tys. osobodni ruch świ ąteczny. Realizacja przedstawionych w strategii obiektów turystycznych, odpowiednia promocja turystyki oraz inne działania mog ą przyczyni ć si ę do wzrostu ruchu turystycznego o 230 %. Docelowo ruch turystyczny w mie ście i gminie Czersk mo Ŝe wynosi ć 300 tys. osobodni rocznie.

ZAŁ ĄCZNIK NR 4

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI DLA GMINY KONARZYNY

1. Walory turystyczne. Chłonno ść turystyczna

Najwa Ŝniejszymi elementami środowiska przyrodniczego decyduj ącymi o atrakcyjno ści turystycznej gminy s ą: szata le śna i sie ć wodna. Zalesienie gminy jest wysokie i wynosi 53,8 %. Najwa Ŝniejszymi jeziorami w gminie s ą: Nierostowo (66,5 ha), śycheckie (30,7 ha), Bory ń Wielki (25,3 ha), Kiełpi ńskie (22,5 ha), Zielone Wiel- kie (22,1 ha), Zielone Małe (12,0 ha) oraz poło Ŝone przy północnej granicy gminy jeziora Parszczenica (78,0 ha) i Śluza (76,1 ha). Wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą charakteryzuj ą si ę tak Ŝe doliny rzeczne i tereny w s ąsiedztwie rzek: Brdy i Chociny. Ze wzgl ędu na s ąsiedztwo lasów i wyst ępowanie słabych gleb s ą to potencjalnie atrakcyjne tereny do zagospodarowania turystycznego. Brda i Chocina s ą bardzo atrakcyjnymi szlakami kajakowymi, przy czym Brda ma znaczenie międzynarodowe. Chłonno ść turystyczna gminy przedstawia si ę nast ępuj ąco: • chłonno ść turystyczna jezior: 2,1 tys. osób • chłonno ść turystyczna lasów: 4,9 tys. osób • łączna chłonno ść turystyczna gminy: 7,0 tys. osób.

Do najwa Ŝniejszych walorów krajoznawczych w gminie nale Ŝą przede wszystkim: zabytkowe budynki mieszkalne, głównie z 2 połowy XIX w. (Konarzyny, Niero- stowo, Parszczenica) oraz zespoły folwarczne (Konarzynki, Korne, śychce)

2. Diagnoza stanu istniej ącego infrastruktury turystycznej

Tabela 1. Ilo ść miejsc w bazie noclegowej w gminie Konarzyny w układzie rodzajowym

Rodzaj obiektu Miejsca noclegowe całoroczne sezonowe pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki 20 6 zabudowa letniskowa 24 12 obozowisko 0 100 Razem 44 118 Ogółem 162

Baza gastronomiczna to bar i kawiarnia w Konarzynach.

3. Nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego

Na podstawie przedstawionych uwarunkowa ń rozwoju turystyki na terenie gminy Konarzyny proponowane s ą nast ępuj ące nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego (tabela 2).

Tabela 2. Lokalizacja proponowanych nowych obiektów bazy turystycznej w gminie Konarzyny (w nawiasach podano proponowan ą pojemno ść turystyczn ą obiektów noclegowych w osobach)

Lp. Rodzaj obiektu Lokalizacja 1. sezonowy obiekt kolonijny (szkolne pomiesz- Konarzyny (50) czenia noclegowe) 2. zabudowa letniskowa Bory ń (50), Kiełpin (100), Nowa Karczma (50), Parsz- czenica (50), Zielona Chocina (50) 3. pokoje go ścinne/obiekty agroturystyki Nierostowo (8), Parszczenica (8) 4. camping Nierostowo (100) 5. pole namiotowe Zielona Chocina (100) 6. stanica wodna Korne (30) 7. baza turystyki konnej Dzi ęgiel (20) 8. „zielone szkoły” Nowa Karczma (50), Kiełpin (50) 9. rybaczówka Nierostowo (10) 10. ośrodek łowiecki Zielona Chocina (10) 11. stacje turystyczne Bory ń (18), śychce (18) 12. ogólno dost ępne tereny usług rekreacyjnych Konarzyny, Nowa Karczma, Kiełpin, Nierostowo (w tym pla Ŝe i k ąpieliska) Zielona Chocina, Parszczenica

Łącznie na terenie gminy Konarzyny proponuje si ę wprowadzenie ponad 770 nowych miejsc noclegowych, wobec 162 miejsc noclegowych istniej ących. Po restrukturyzacji baza noclegowa na tym terenie liczy ć powinna ponad 930 miejsc noclegowych.

4. Ruch turystyczny

Ruch turystyczny na terenie gminy Konarzyny wynosi obecnie rocznie około 15 tys. osobodni, w tym około 10 tys. osobodni to ruch turystyczny pobytowy a około 5 tys. osobodni ruch świ ąteczny. Realizacja przedstawionych w strategii obiektów turystycznych, odpowiednia promocja turystyki oraz inne działania mog ą przyczyni ć si ę do prawie 5-krotnego wzrostu ruchu turystycznego. Docelowo ruch turystyczny w gminie Konarzyny mo Ŝe wynosi ć około 85 tys. osobodni rocznie. 59

ZAŁ ĄCZNIK NR 5

STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI DLA MIASTA CHOJNICE

1. Walory i atrakcje turystyczne

Najwa Ŝniejszymi walorami turystycznymi miasta Chojnice są zabytki sakralne, spo śród których najbardziej atrakcyjnymi s ą: bazylika p.w. Ści ęcia Św. Jana Chrzci- ciela, gotycka Brama Człuchowska, mury obronne i baszty średniowieczne. Na terenie miasta organizowanych jest szereg imprez stanowi ących atrakcj ę dla turystów przeby- waj ących w mie ście i na terenie powiatu. S ą to przede wszystkim imprezy kulturalne, sportowe, rozrywkowe i rekreacyjne.

2. Diagnoza stanu istniej ącego infrastruktury turystycznej

Tabela 1. Ilo ść miejsc w bazie noclegowej w Chojnicach w układzie rodzajowym

Rodzaj obiektu Miejsca noclegowe całoroczne Sezonowe hotele 137 0 schronisko młodzie Ŝowe 0 70 Razem 137 70 Ogółem 207

Baza gastronomiczna to: restauracje, kawiarnie, bary oraz sezonowe punkty gastronomiczne umo Ŝliwiaj ące jednorazow ą obsług ę w sezonie około 700 osób.

3. Nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego

Na podstawie przedstawionych uwarunkowa ń rozwoju turystyki na terenie miasta Chojnice proponowane s ą nast ępuj ące nowe obiekty i tereny zagospodarowania turystycznego: • hotel -100 miejsc noclegowych • motel - 20 miejsc noclegowych • sezonowe obiekty kolonijne (szkolne pomieszczenia noclegowe) – 500 miejsc noclegowych • pokoje go ścinne – 50 miejsc noclegowych • pensjonaty – 50 miejsc noclegowych.

4. Ruch turystyczny

Ruch turystyczny w Chojnicach wynosi obecnie rocznie około 180 tys. osobodni, w tym około 30 tys. osobodni to ruch turystyczny pobytowy a około 150 tys. osobodni ruch świ ąteczny. Realizacja przedstawionych w strategii obiektów turystycznych, odpowiednia promocja turystyki oraz inne działania mog ą przyczyni ć si ę do wzrostu ruchu turystycznego o 230 tys. osobodni. Docelowo ruch turystyczny w Chojnicach mo- Ŝe wynosi ć 410 tys. osobodni rocznie.