STRATEGIA EKOROZWOJU POWIATU CHOJNICKIEGO ZGODNIE Z ZAŁO śENIAMI AGENDY 21. Raport ko ńcowy TOM VII STRATEGIA ROZWOJU TURYSTYKI 2 1. Uwagi wstępne Rozwój turystyki w powiecie chojnickim stanowi ogromn ą szans ę zarówno dla zachowania przyrody, jak równie Ŝ dla ogólnego rozwoju społeczno-gospodarczego tego obszaru. Poszczególne segmenty funkcjonuj ącego obecnie przemysłu turystyczne- go w powiecie wymagaj ą jednak istotnego przekształcenia. Zmiany te i dalszy jego rozwój powinny zdecydowanie nawi ązywa ć do uwarunkowa ń przyrodniczych, ochro- ny podstawowych procesów ekologicznych i ochrony warto ści kulturowych, a zatem mie ć charakter rozwoju zrównowa Ŝonego - ekorozwoju. W tym podej ściu podkre śla si ę szczególnie podstaw ę uczestnictwa społeczno ści miejscowej w podejmowanych decy- zjach dotycz ących kierunków przewidywanego rozwoju turystyki, a nast ępnie aktywne jego wdra Ŝanie. Szczególne znaczenie dla rozwoju turystyki ma istnienie na tym terenie parku na- rodowego i parków krajobrazowych. Jest to jedna z najwa Ŝniejszych determinant mo Ŝ- liwo ści rozwojowych turystyki. Sprowadza si ę to do jak najszerszego udost ępnienia turystycznego parków z zachowaniem wszystkich ogranicze ń zwi ązanych z konieczno- ści ą maksymalnej ochrony ich warto ści przyrodniczych. Powiat chojnicki nale Ŝy - pod wzgl ędem potencjału turystycznego - do jednych z najbardziej atrakcyjnych turystycznie obszarów w Polsce. Istotne jest, Ŝe region Borów Tucholskich znany jest na rynku turystycznym i uto Ŝsamiany z wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą. Na terenie powiatu istnieje ju Ŝ obecnie rozbudowana baza turystyczna, lecz jej koncentracja jest wybitnie nierównomierna. Terenem o najwi ększym zag ęsz- czeniu bazy noclegowej jest otoczenie jez. Charzykowskiego, co pozostaje w du Ŝym kontra ście np. z terenem gminy Konarzyny oraz cz ęś ciowo gminy Czersk i Brusy. W sferze turystyki celem strategicznym ekorozwoju powiatu chojnickiego jest zwi ększenie obecnej wielko ści ruchu turystycznego i jego dekoncentracja – z wi ększym wykorzystaniem tych terenów powiatu, które s ą atrakcyjne turystycznie ale dot ąd słabo aktywne pod tym wzgl ędem. Wymaga to realizacji celów bezpo średnich i operacyjnych, którymi są: • rozwój bazy noclegowej • modernizacja istniej ących i tworzenie nowych obiektów zagospodarowa- nia turystycznego • utworzenie powiatowego centrum informacji, koordynacji i obsługi ruchu turystycznego przyjazdowego. 3 • przygotowanie pakietu ofert produktu turystycznego dla ró Ŝnego typu go- ści (oferty turystyczne: całoroczne, tygodniowe, weekendowe, przyrodni- cze, krajoznawcze, łowieckie, wodne, konne itp.) • stworzenie systemu terenowej informacji i bezpo średniej obsługi turys- tycznej w ł ączno ści z centrum powiatowym. Osi ągni ęcie celu strategicznego wymaga realizacji zada ń, których adresatami s ą: starostwo powiatowe, urz ędy miast i gmin, nadle śnictwa, O środek Doradztwa Rolni- czego, organizacje i stowarzyszenia turystyczne, podmioty obsługi ruchu turystyczne- go, gestorzy i wła ściciele bazy turystycznej, potencjalni inwestorzy itp. W szczególno- ści s ą to nast ępuj ące zadania: • opracowanie i dystrybucja oferty inwestycyjnej dla potencjalnych inwesto- rów w sferze turystyki • uzbrojenie terenów przeznaczonych do rozwoju turystyki • wprowadzanie instrumentów zach ęt dla inwestorów (np. ulg podatkowych) • kompleksowego zagospodarowanie istniej ących szlaków turystycznych • wyznaczenie i zagospodarowanie nowych szlaków turystycznych (pie- szych, rowerowych, konnych, wodnych) • budowa obiektów obsługi turystyki wodnej (np. stanice wodne) • modernizacja istniej ących oraz wyznaczenie i zagospodarowanie nowych terenów rekreacyjnych, w szczególno ści terenów przywodnych (głównie pla Ŝe i k ąpieliska). Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie strategii ekorozwoju powiatu chojnickiego w sferze turystyki pod k ątem realizacji celu strategicznego na tle ró Ŝnych uwarunkowa ń rozwoju tej sfery. Do analizowanych uwarunkowa ń nale Ŝą : • ocena walorów turystycznych • okre ślenie chłonno ści turystycznej powiatu • ocena istniej ącej bazy turystycznej, w szczególno ści bazy noclegowej • analiza planów zagospodarowania przestrzennego miast i gmin powiatu chojnickiego pod k ątem oceny terenów przeznaczonych do rozwoju funk- cji turystycznych • ocena wielko ści ruchu turystycznego. 4 2. Ogólna charakterystyka uwarunkowa ń rozwoju turystyki w powiecie chojnickim Rozwój turystyki w powiecie chojnickim warunkowany jest przede wszystkim: zasobami przestrzeni turystycznej (walory turystyczne środowiska przyrodniczego i historyczno-kulturowego oraz istniej ące zagospodarowanie turystyczne), cechami obecnego ruchu turystycznego, uwarunkowaniami ekologicznymi i społeczno gospo- darczymi, aktualnym układem organizacyjnym turystyki oraz uwarunkowaniami for- malno-prawnymi. Atrakcyjno ść turystyczna walorów środowiska przyrodniczego powiatu chojnic- kiego jest zró Ŝnicowana. Najwa Ŝniejszymi elementami środowiska przyrodniczego de- cyduj ącymi o atrakcyjno ści turystycznej tego terenu s ą: szata le śna, sie ć wodna i rze źba terenu. Teren powiatu charakteryzuje si ę znacznym urozmaiceniem szaty le śnej, która stanowi jeden z najwa Ŝniejszych walorów turystycznych środowiska przyrodniczego. Pod wzgl ędem własno ści s ą to przede wszystkim lasy pa ństwowe. Na omawianym te- renie zdecydowanie przewa Ŝaj ą lasy sosnowe z niewielk ą domieszk ą brzozy, buka, d ę- bu i świerka wykształcone na siedliskach boru świe Ŝego, boru suchego i mieszanego świe Ŝego. Lasy wykształcone na siedliskach boru świe Ŝego i mieszanego świe Ŝego zaliczane s ą do I kategorii przydatno ści turystycznej. Natomiast tereny le śne na siedli- sku boru suchego ze wzgl ędu na nisk ą odporno ść na antropopresj ę oceniane s ą jako mało korzystne do u Ŝytkowania turystycznego. S ą to tereny, które powinny by ć u Ŝyt- kowane turystycznie jedynie po ci ągach pieszych, rowerowych i konnych. Sprzyjaj ą- cym dla u Ŝytkowania turystycznego jest wiek drzewostanów, gdy Ŝ średnia wieku wy- nosi ponad 50 lat. Na terenie powiatu tereny le śne zajmuj ą około 51 % jego powierzch- ni, natomiast lesisto ść poszczególnych gmin przedstawia si ę nast ępuj ąco: • Chojnice - 32,6 % • Brusy - 57,0 % • Czersk - 63,0 % • Konarzyny - 53,8 % Wody powierzchniowe nadaj ące si ę do u Ŝytkowania turystycznego wyst ępuj ące na tym terenie to jeziora i rzeki. Najbardziej atrakcyjnymi akwenami dla ró Ŝnych form wypoczynku przy- i nawodnego s ą jeziora: 5 • w gminie Brusy: Kruszy ńskie (461,3 ha), Somi ńskie (433,1 ha), Dybrzk (216,5 ha), Trzemeszno (184,2 ha), Piecki (183,8 ha), Sk ąpe (132,2 ha), Ł ąckie (126,7 ha), • w gminie Chojnice: Charzykowskie (1363,8 ha), Karsińskie (ł ącznie z Długim - 888,0 ha), Ostrowite (280,7 ha), Śpierewnik (138,9 ha), Witoczno (101,2 ha), • w gminie Czersk: Wieckie (40,0 ha), Ostrowite (40,0 ha), Świdno (18,5 ha) oraz zbiornik retencyjny w Mylofie (120,0 ha), • w gminie Konarzyny: Nierostowo (66,5 ha), śycheckie (30,7 ha), Bory ń Wielki (25,3 ha), Kiełpi ńskie (22,5 ha), Zielone Wielkie (22,1 ha), Zielone Małe (12,0 ha) oraz poło Ŝone przy północnej granicy gminy jeziora Parszcze- nica (78,0 ha) i Śluza (76,1 ha). Wysok ą atrakcyjno ści ą turystyczn ą charakteryzuj ą si ę tak Ŝe doliny rzeczne i te- reny w s ąsiedztwie rzek: Brdy, Kulawej, Zbrzycy, Czerskiej Strugi, Wdy (Czarnej Wo- dy) i Chociny. Ze wzgl ędu na s ąsiedztwo lasów i wyst ępowanie słabych gleb s ą to po- tencjalnie atrakcyjne tereny do zagospodarowania turystycznego. Brda, Wda, Zbrzyca, Chocina i Wielki Kanał Brdy s ą równie Ŝ bardzo atrakcyjnymi szlakami kajakowymi, przy czym Brda i Wda maj ą znaczenie mi ędzynarodowe. W powiecie chojnickim na rzekach planowana jest budowa kilku retencyjnych zbiorników wodnych. Niew ątpliwie w przypadku budowy tych zbiorników wzro śnie atrakcyjno ść turystyczna powiatu, co wi ąza ć si ę b ędzie z mo Ŝliwo ści ą lokalizacji no- wych obiektów turystycznych. Atrakcj ą turystyczn ą środowiska przyrodniczego jest powołany 1.VII.1996 r. Park Narodowy Borów Tucholskich. Park ten obejmuje najcenniejsze przyrodniczo fragmenty Zaborskiego Parku Krajobrazowego. W południowej cz ęś ci powiatu poło Ŝo- ny jest fragment Tucholskiego Parku Krajobrazowego. Atrakcj ą turystyczn ą s ą rów- nie Ŝ wyst ępuj ące na tym terenie rezerwaty przyrody i pomniki przyrody. Nale Ŝy rów- nie Ŝ podkre śli ć, Ŝe powiat chojnicki jest bogaty w enklawy środowiska o charakterze zbli Ŝonym do naturalnego (u Ŝytki ekologiczne), zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (torfowiska, trzcinowiska, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, skarpy, jary, w ąwozy itp.) znacznie uatrakcyjniaj ące wiejsk ą przestrze ń turystyczn ą. Walory krajoznawcze środowiska kulturowego stanowi ą: zabytkowe obiekty sa- kralne, dwory, zabytkowe obiekty budownictwa ludowego oraz zabytkowe cmentarze. Zabytkowe obiekty sakralne - o du Ŝej warto ści krajoznawczej - wyst ępuj ą w Brusach, Chojnicach, Ciechocinie, Czersku, Konarzynach, Le śnie, Ł ęgu, Nowej Cerkwi, Odrach, 6 Ostrowitem i Rytlu. W Chojnicach bardzo atrakcyjnymi krajoznawczo s ą równie Ŝ: go- tycka Brama Człuchowska, mury obronne i baszty średniowieczne. Na terenie powiatu chojnickiego wyst ępuj ą te Ŝ zespoły folwarczne i dworki z za- bytkowymi parkami, które w przyszło ści mog ą by ć adaptowane na cele turystyczne. Tego typu obiekty wyst ępuj ą w miejscowo ściach: Brda, Kłodnia, Konarzynki, Korne i śychce Istotn ą rol ę dla rozwoju turystyki odgrywaj ą równie Ŝ zabytkowe obiekty bu- downictwa ludowego w Silnie, Choci ńskim Młynie, Konarzynach, Nierostowie, Parsz- czenicy,