~~ OFICJALNY PARTNER SEZONU OPERY WROCŁAWSKIEJ ~ TAURON AN OrnCIAl PAlRO Of WROCIA I OPLR ~E ON POLSKA ENERGIA OPERA WROCŁAWSKA ~

INSTYTUCJA KULTURY SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA DOLNO~l.ĄSKIEGO WSPÓŁPROWADZONA PRZEZ MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO EWA MICHNIK DYREKTOR NACZELNY I ARTYSTYCZNY BORYS GODUNOW MODEST MUSORGSKI

INSTRUMENTACJA I ORCHESTRATION MIKOW RIMSKI-KORSAKOW

OPERA W 4 AKTACH Z PROLOGIEM I OPERA I 4 ACTS ITH PRO LO GUE

LIBRETIO - MODEST MUSORGSKI WG KRONIKI DRAMATYCZNEJ ALEKSANDRA PUSZKINA MODEST MUSSDRGSKY ACCORDING TO ALEXANDER PUSHKI N'S DRAMATIC CHRON ICLE

PETERSBURG,'l874 - PRAPREMIERA I PR EVIEW LWÓW, 1912 - PREMIERA POLSKA I POUSH PREM IER E

PREMIERA i PREM IER E SO I SA 24.04.2010· 19.00 NO I su 25.04.2010" 17.00 czw I TH 29.04.2010" 19.00 PT I FR 30.04.2010 19.00

'SPEKTAKL Z G W I AZDĄ I PERFORMANCE Wll H GUEST STAR

CZAS TRWANIA SPEKTAKLU I DURATION : 180 MIN. 2 PRZERWY I 2 ll•TERVALS

SPEKTAKL WYKONYWANY JEST W JĘZYKU ROSYJSKIM Z POLSKIMI NAPISAMI RUSSIAN lANGUAG EVERS IO N WITH POUSH SUBTITLES BOR YS GO DUNOW I ODE ST MUSORGS I REALIZATORLY I P RODUCfR~

REALIZATORZY I PRODUCERS

EWA MICHNIK KIEROWN ICTWO MUZYCZNE, DYRYGENT I MU SIC DIR ECTION, CONDU CTO R

WALDEMAR ZAWODZIŃSKI REŻYSER I A I SCE NOGRAFIA I STAG E DIR ECTION Et SET DESIGNS

MAŁGORZATA SŁONIOWSKA KO STI UMY I COSTUM E DESIGN S

JANINA NI ESOBSKA CHOREOGRAFIA I RUCH SC ENICZNY I CHOREOGRAP HY AND STAGE MOVEMENT

ANNA GRABOWSKA-BORYS PRZYGOTOWANIE CHÓRU I CHORUS MASTER

ANDRZEJ PĄGOWSKI PLAKAT I POSTER

BASSEM AKIKI ASYSTE NT„ DYRYGENTA I AS SISTANT CONDUCTOR HANNA MARASZ ASY STENT REŻ YS ERA I ASSISTANT STAGE DIRE CTOR

KATARZYNA ZBŁOWSKA ASY STENT SCENOGRAFA I ASSISTANT SE T DES IGNER

MONIKA TROPPER ASYSTENT KI ER OWN IKA CHÓR U I ASS ISTAN T CHORU S MASTER

PRZEMYSŁAW KLONOWSKI ASYSTENT REŻYS ER A - S TAŻY STA I ASS ISTANT STAGE DIRECTOR - TRAINEE

BARBARA JAKÓBCZAK-ZATHEY, MARIA RZEMIENIECKA , JUSTYNA SKOCZEK . OLESYA TUTOVA KOREPETYTORZY SO LI STÓ W I SOLOI STS COACH ES

ADAM FRONTCZAK . JULIAN ŻYCHOWIC Z INSPICJENT I DEPUTY STAG MANAG ER

3 BORYS GODUNOW MODE ST •AU SORG SKI OBSADA I CAST

OBSADA I CAST

BORYS GODUNOW DYMITR J DMITRY, PRETENDER MITIUSZA I MITYUKHA IWAN KIT JAROSŁAW BODAKOWS1<1 JANUSZ MONARCHA„ LEONID ZAKHOZHAEV"* MARCELO SAN MARTIN BOGUSŁAW SZVNALSKI*

KARCZMARKA J HOSTESS PRISTAW KSENIA I XENIA ANNA BERNACKA JAROSŁAW BODAKOWSKI ANASTAZJA LIPERT DOROTA DUTKOWSKA ZBIGNIEW KRYCZKA IWONA RUTKOWSKA JANUSZ ZAWADZKI WARŁAAM [ VARLAAM FIODOR I FYODOR PIOTR NOWACKI* BLIŻN IJ BOJARIN SEBASTIAN KANIUK* BARTOSZ URBANOWICZ* BOYAR- IN-ATTENDANCE ALEKSANDER ZUCHOWICZ PIOTR WOŁOSZ ŁUKASZ GAJ RAFAŁ MAJZNER

NIANIA J NURSE MISAIŁ I MISAIL BARBARA BAGIŃSKA EDWARD KULCZYK SOLIŚCI. ORKIESTRA, CHÓR BALET OPERY WROCŁAWSK I EJ ALEKSANDRA LEMISZKA RAFAŁ MAJZNER SOLOISTS, ORCHESTRA, CHOR US, BALLET OF W R O CŁAW OPER A ALEKSANDER ZUCHOWICZ „ MARYNA MNISZCHÓWNA SZKOŁA BALETOWA PRZY FUNDACJI CAPITOL MARINA MNISZECH RANG ONI BA LLET SC HOOL AT CA PITOL FOUND AT ION ANNA BERNACKA MARIUSZ GODLEWSKI* EVGENIYA KUZNETSOVA ŁUKASZ ROSIAK I RYNA ZHYTYNSKA JURODIWY [ YURÓDIVIY KN I AŹ SZUJSKI i SHUYSKY ANDRZEJ KALININ ŁUKASZ GAJ ZYGMUNT MAGIERA' PAWEŁ WUNDER* RAFAŁ MAJZNER ALEKSANDER ZUCHOWICZ

SZCZEŁKAŁOW J SHCHE LKALOV PIMEN JACEK JASKUŁA DAMIAN KONIECZEK UJKASZ ROSIAK RAFAŁ SIWEK* TOMASZ RUDNICKI • GOSC INN IE I GU EST - GO S Ć SPECJALNY i SPECIAL GUEST

4 DYREKCJA ZASTRZ EGA SOBIE PRAWO DO ZMI AN OBSADACH 5 fHE CURRfN! rASl !) SUaJECT TO Ct-W.Gf BORYS GODUNOW MODE ST MU SORGS KI NIEUSTANNE KŁOPO TY Z BORYSEM GODUNOWEM I CONSIANI PROBI f~I') WITH BORIS GODUNOV

NIEUSTANNE KŁOPOTY Z BORYSEM GODUNOWEM CONSTANT PROBLEMS WITH BORIS GODUNOV

JACEK MARCZYŃSKI

Przyjaciel Modesta Musorgskiego, kompozytor Aleksander Borodin, pisał do żony

w 1871 r.: Jakże teraz piękny Borys. Po prostu wspaniały. Wierzę, że uzyska

powodzenie, jeże/i tylko zostanie wystawiony. Jak się później okazało, miał rację,

choć ta opera ciągle przysparza trudności inscenizatorom.

Pomysł podsunął Musorgskiemu historyk literatury Władimir Nikolskij,

wskazując dramat Aleksandra Puszkina Borys Godunow. W październiku 1868 r.

kompozytor zabrał się do pracy nad pierws z ą sceną rozgrywającą się przed

Klasztorem Nowodziewiczym. Był nie tylko pilny, lecz wprost niezmordowany

- wspominał Dmitrij Stasow, widząc Musorgskiego zagłębiającego się w opraco­

wania historyka Nikołaja Karamzina, niezbędne do poznania mrocznych czasów panowania cara Borysa Godunowa (1598 - 1605). Zapał kompozytora nie zapowiadał jeszcze- dojścia do finału pracy. Miał wtedy prawie 30 lat i kilka

nieukończonych pomysłów operowych. Z Króla Edypa pozostała pieśń chóru,

z Salambo według Gustava Flauberta - trzy sceny, w Gogolowskim Ożenku

ukończył cztery sceny pierwszego aktu. Borys Godunow miał być jedyną operą,

jaką Modest Musorgski doprowadził do końca; nie zdołał tego uczynić

z Chowańsz czyzną i Jarmarkiem w Sorocz yńcach. W grudniu 1869 r. partytura

była gotowa, obejmowała cztery części składające się z siedmiu obrazów.

Musorgski chciał ujrzeć Borysa Godunowa na scenie Teatru Maryjskiego

w Petersburgu, więc przedstawił go komisji opiniującej utwory przewidywane do

wystawieni a. W lutym 1871 r. kontrabasista Giovanni Ferrero odpisał dyrektorowi

Teatru Maryjskiego w imieniu członków komisji: Zdecydowano jednomyślnie

przeprowadzić głosowanie. Rzucono sześć gałek czarnych i jedną białą . Mam

honor zwrócić załączoną partyturę Waszej Ekscelencji. Szkoła M oskiewska / Moscow srhool I Chrystus w Majestacie I M~Jescy of Chfls t I XV w.

6 BORYS GODUNOW I ODESf MU SORGS KI Nl[USTANNE KŁOPOTY Z BORYSEM GODUNOWEM I CON)IANI PROBU.MS WITH BORIS GODUNOV

Musorgski boleśnie to przeżył, ale zdecydował się na przeróbki. Usunął scenę widłowości, niepotrzebne nagromadzenie dysonansów, częste płytkie naślado­ spotkania Borysa z Jurodiwym, Karczmarce dodał piosenkę o kaczorze, przerobił wania realnych głosów - stają się jeszcze nieprzyjemniejsze. Ale za to i zalety tej scenę w apartamentach cara, wzbogacając ją m.in. o piosenkę carewicza Fiodora, opery - siła myśli i natchnienia, żywotność, niezwykła wprost oryginalność, a przede wszystkim dopisał cały tzw. akt polski. W ten sposób Borys Godunow bogactwo fantazji, śmiałość, nowość (scena w karczmie i ostatni akt}, występują zyskał Marynę Mniszech, ważną postać kobiecą; jej brak był jednym z manka­ jeszcze bardziej wyraziście. Oryginalne rozwiązania harmoniczne Musorgskiego, mentów opery nie tylko w opinii komisji, ale i przyjaciół kompozytora. Dodał też jak widać, zdezorientowały nie tylko carskich urzędników. Także kompozytor wielką scenę w lesie pod Kramami. W tej wersji (cztery akty, dziewięć obrazów) Cui pozostawał wobec nich bezradny. Z Modestem Musorgskim, Milijem Bałaki­

Borysa Godunowa ponownie odrzuciła komisja w październiku 1872 r. Opera jednak riewem, Aleksandrem Borodinem i Mikołajem Rimskim-Korsakowem należał zaczynała przebijać się do słuchaczy, prezentowano jej fragmenty na koncertach, w latach 60-tych do tzw. Potężnej Gromadki, która chciała tworzyć muzykę, a w lutym 1873 r. naczelny reżyser Teatru Maryjskiego w Petersburgu, baryton sięgając do elementów typowo rosyjskich. Z owej piątki Musorgski okazał

Giennadij Kondratiew zdecydował się wystawić na swój benefis scenę w karczmie się indywidualnością najsilniejszą i najbardziej odrębną. Nie tylko w Rosji, ale oraz akt polski. Droga na scenę dla całej opery nadal była jednak zamknięta. i w Europie. W momencie, gdy komponował Borysa Godunowa, Verdi miał za

Wówczas do akcji wkroczyła primadonna Julia Płatonowa, która na benefisie sobą już Don Carlosa, a Richard Wagner kończył Pierścień Nibelunga. Musorgski

Kondratiewa śpiewała Marynę Mniszech. Latem 7873 r. - donosiła w liście odrzucił zarówno operę włoską, jak i niemiecki dramat muzyczny, przeciwstawiając

Stasowowi - gdy Giedieonow, dyrektor Teatrów Carskich, bawił w Paryżu i gdy im własne rozwiązanie. Nazwał je ludowym dramatem muzycznym.

wypłynęła sprawa odnowienia mego kontraktu, napisałam do niego, określając W dramacie Puszkina w centrum znajduje się problem władzy oraz konflikt moje warunki, z których pierwszy przedstawił się następująco: „Borys Godunow dwóch indywidualności: zbrodniczego cara Borysa i uzurpatora Dymitra. Musorgski na mój benefis albo do widzenia! Nie podpisuję i odchodzę". Czegóż dyrektor skupił się na konflikcie wewnętrznym Borysa - między pożądaniem władzy prowa­ teatru nie zrobi dla swej primadonny? Stiepan Giedieonow rzucił na szalę swój dzącym do zbrodni a nakazem etycznym: nie zabijaj. Ale drugim bohaterem jest autorytet i 27 stycznia 1874 r. Borys Godunow doczekał się prapremiery. Julia rosyjski lud - świadek historii, który dochowuje wierności moralnym prawom. Płatonowa śpiewała Marynę, Borysem był Iwan Mielnikow. Podczas pierwszych To lud jest ostoją religii, a takie ujęcie tematu wynika nie tylko z przekonań kom­ wieczorów Musorgskiego i wykonawców wywoływano przed kurtynę po pozytora, wierzącego w wielkość prawosławnej Rosji. zakończeniu każdego aktu, po prapremierze Borysa Godunowa zagrano jeszcze Musorgski wierzył też w siłę muzyki rosyjskiej, którą przepełnił Borysa

25 razy. Godunowa od pierwszego, otwierającego operę tematu. Tradycja narodowa emanu­

je tu z każdej niemal frazy, śpiew o charakterze głównie recytatywnym związany

BRAKI STAJĄ SIĘ JESZCZE NIEPRZYJEMNIEJSZE jest z intonacją mowy rosyjskiej. Musorgski nie wahał się sięgnąć po efekty wręcz

naturalistyczne jak krzyk czy płacz, ale śpiew ma też charakter modlitewny,

Premierowy sukces nie oznaczał, że wszyscy przyjmowali dzieło Musorgskiego archaizująca-prawosławny. Obrazowi świata rosyjskiego przeciwstawiony jest zaś entuzjastycznie. Nawet n ie którzy przyjaciele zachowa Ii dystans. Gdy w 187 4 r. świat polski; kreśląc go odwołał się Musorgski do rozwiązań tonalnych, rytmi­ ukazał się drukiem wyciąg fortepianowy, Cezar Cui pisał: Można teraz bliżej cznych czy harmonicznych mazurka i kujawiaka. Najbardziej znanym fragmentem przypatrzeć się tej operze. W następstwie czego jej braki - gramatyczne niepra- jest polonez tańczony na dworze sandomierskim - symbolizujący dumę i zakła-

8 9 BORYS GODUNOW I MODfST MUSOR GSKI NIWSTANNE K Ł OPOTY l 60RYSEM GODUNOWEM I CONSTANJ PROBLE~ IS WITH BORIS GOOUNOV

NADAĆ JEJ ROZMACH SYMFONICZNY

Musorgski jako dziewięcioletni chłopiec grał koncert fortepianowy Johna Fielda,

cztery lata później skomponował pierwszy utwór, Polkę podchorążacką. Był

słuchaczem Szkoły Gwardyjskich Podchorążych w Petersburgu, którą ukończył

w 1856 r. i w wieku 17 lat został oficerem Pułku Prieobrażeńskiego. W 1865 r.

objął posadę urz ędn iczą w Głównym Zarządzie Inżynieryjnym Ministerstwa Dróg

Publicznych, z której zrezygnował dopiero na kilkanaście miesięcy przed śmiercią .

Nigdy nie odbył systematycznych studiów muzycznych, lekcji kompozycji udzielał

mu przyjaciel, Milij Bałakiriew. Był samotnikiem, miał problemy z alkoholem,

żył na skraju nędzy, zdarzały mu się okresy załamania nerwowego. Kiedy zmarł

w 1881 r., wkrótce po 42-gich urodzinach, przyjaciele postanowili zająć się jego

spuścizną. Najistotniejszą rolę odegrał w tym Mikołaj Rimski-Korsakow.

Obaj z Głazunowem byliśmy pod ogromnym wrażeniem wagnerowskiego

sposobu traktowania orkiestry - wspominał Rimski-Korsakow - i natychmiast

zaczęliśmy przyswajać sobie metody, jakimi posługiwał się w sztuce orkiestracji. Moją pierwszą pracą z wagnerowska zorientowanym sposobem traktowania

Jezus Chrvstus Pantokrator / Jesus Chris/ Pantocralor orkiestry i wzmocnioną na wzór Wagnera obsadą dętych blaszanych była instru­ mentacja poloneza z „Borysa Godunowa" na wykonanie koncertowe. Polonez ten manie polskiej szlachty, co silnie skontrastowane jest ze szczerą, religijną żarliwością był, jeśli chodzi o część orkiestrową, najsłabszym punktem całej opery, Musorgski rosyjskiego ludu. Tworząc operę mas, Musorgski nie zapomniał o jej tytułowym zinstrumentował go na wykonanie polskiego aktu w 1873 r. prawie wyłącznie na bohaterze. Z wyczuciem reg uł dramaturgii pokazał rozterki Borysa, który chciał smyczki. Jeszcze za życia kompozytora jego przyjaciele uważali, że miał kłopoty być dobrym władcą, ale c~I osiągnął dokonując zbrodni, za którą musiał zapłacić z orkiestracją utworów. Skłoniło to Rim skiego-Korsakowa, znacznie bardziej n ajwyższą cenę. Kulminacyjna scena śmierci Borysa ma wymiar szekspirowskiej biegłego w tej sztuce, do zajęc ia się całym Borysem Godunowem i w 1896 r. tragedii. Towarzyszą jej cerkiewne chóry i dzwon odmierzający ostatnie chwile ukończył swoją wersję, dokonując zmian i skrótów, a nawet dopisując fragmenty. cara. Na tym tle - pisał Bohdan Pociej - toczy się przedśmiertny monolog: urywane W akcie polskim stonował poczynania jezuity Rang oniego, a scenę śmierci Borysa słowa, frazy wydłużające się w śpiew pełen patetycznego bólu, wreszcie - wygasanie przesunął na finał opery. W istotny sposób wypaczyło to zamysł Musorgskiego, mowy. Genialny, jedyny w swoim rodzaju, obraz muzyczny śmiertelnego udrę­ który drugą wersję swego dzieła zakończył sceną pod Kramami, chcąc ukazać czenia władzą, ciężarem władzy, jej fatalną, przytłaczającą siłą. dramat nie tylko jednostki, ale i całego narodu . Rimski-Korsakow dokonał

10 11 BORYS GODUNOW I MODE ST MUSOR GSKI NIEUSTANN E KŁOPO TY Z BORYSE M GODUNOW EM CONS TAN T PROB I [MS WITH BOR IS GODUNO

licznych korekt harmonicznych, porządkując i uładzając to wszystko, co wydało ZRYW CAŁEGO ZESPOŁU NASZEJ OPERY mu się zbyt szorstkie, rozwichrzone i szokujące. W przeciwieństwie do Musorg­ skiego nie miał w sobie nic ze zbuntowanego samotnika, który nie wahał się iść Losy Borysa Godunowa na polskich scenach rozpoczyna premiera w 1913 r. we pod prąd. Swój charakter Musorgski potrafił zawrzeć w muzyce, więc choć wersja Lwowie, w partii tytułowej wystąpił Adam Didur. Dwa lata później zaśpiewał

Borysa Godunowa w opracowaniu Rimskiego-Korsakowa zyskała uznanie i dzięki Borysa podczas pierwszego wystawienia dzieła Musorgskiego w Metropolitan niej opera zaczęła zdobywać popularność w świecie, nie brakowało głosów Opera w Nowym Jorku. W Teatrze Wielkim w Warszawie premiera odbyła sic; domagających się powrotu do oryginału. W 1928 r. Paul Lamm zaczął pracę nad dopiero w marcu 1926 r., z Tadeuszem Ordą jako Borysem. Inscenizacja była grana redakcją dzieł Musorgskiego w oparciu o jego manuskrypty. Wydanie autorskiej do maja 1937 r., kiedy to w ostatnim przedstawieniu wystąpił Fiodor Szalapin. wersji Borysa Godunowa wywołało zainteresowanie. Jej rozpowszechnieniem nie W marcu 1927 r. opere; wystawił Teatr Wielki w Poznaniu w reżyserii Karola byli jednak zainteresowani śpiewacy, a przede wszystkim, najsłynniejszy odtwórca Urbanowicza, także odtwórcy głównej roli. Poznań był też pierwszym polskim roli Borysa, Fiodor Szalapin, który w opracowaniu Rimskiego-Korsakowa teatrem, który pokazał Borysa po li wojnie światowej (maj 1950 r., w roli występował od 1901 r. tytułowej Edmund Kossowski).

W 1939 r. na zamówienie moskiewskiego Teatru Bolszoj pracę nad Borysem Do historii przeszła inscenizacja Aleksandra Bardiniego, pod dyrekcją Jerzego Godunowem rozpoczął Dymitr Szostakowicz. Chciałem opracować tę operę inaczej. Semkowa w Operze Warszawskiej w styczniu 1960 r., z wielką kreacją Bernarda

- wspominał po latach - Chciałem jej nadać rozmach symfoniczny, chciałem, Ładysza, który powtórzył ją na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie w grudniu

żeby orkiestra robiła coś więcej, nie tylko akompaniowała śpiewakom. Wojna 1972 r. w spektaklu w reżyserii Jana Świderskiego. W tym teatrze we wrześniu uniemożliwiła prezentację pracy Szostakowicza; jego wersja trafiła na scenę 1983 r. opere; Musorgskiego z Anatolijem Koczergą w partii tytułowej zrealizował dopiero w 1959 r. gdyż praktyka wykonawcza wykorzystująca partyturę Rimskiego­ Marek Weiss-Grzestński, a w listopadzie 1996 r. wystawił ją też w Teatrze Wielkim

Korsakowa była tak silna, że nie zmieniła przyzwyczajeń teatrów. w Poznaniu (Borys Godunow - Romuald Tesarowicz). Do zestawu dopisać należy

Obecnie Borys Godunow w opracowaniu Szostakowicza cieszy się mniejszym realizację w Gdańsku (listopad 1970 r.) i w Operze Śląskiej w Bytomiu (czerwiec zainteresowaniem niż autorska wersja Modesta Musorgskiego, której chropawe 2004 r.). Reżyserem tej ostatniej był Wiesław Ochman, Borysa Godunowa zaśpiewał rozwiązania harmoniczne traktuje sic; nie jako dowód warsztatowych braków Zbigniew Wunsch. Jedyna premiera w Operze Wrocławskiej odbyła sic; 11 marca kompozytora, lecz jako jego celowy zamysł. Do tej wersji dodaje sic; czc;sto scenę 1972 r. Kierownictwo muzyczne sprawował Andrzej Rozmarynowicz, reżyserował przed Soborem Wasyla w ,Moskwie, którą Musorgski skreślił, przerabiając opere; Bogusław Jankowski, scenografie; zaprojektowała Teresa Roszkowska. Premierę w 1872 r. Ma ona istotne znaczenie dla wymowy całości, w niej bowiem, bc;dący „Borysa Godunowa" należy uznać za zryw całego zespołu naszej Opery do solidnej, głosem ludu Jurodiwy odrzuca prośbę cara Borysa, by modlił sic; za niego. Nadal dokładnej, efektywnej pracy - pisała Ewa Kofi n, chwaląc jednocześnie chór pro­ najpopularniejsza jest jednak wersja Mikołaja Rimskiego-Korsakowa, ukoń c z ona wadzony przez Lucjana Laprusa. Ryszard Bukowski komplementował zaś Piotra w 1896 r., z tym jednak, że szanuje sic; dziś wole; kompozytora i Borys Godunow llkowskiego: Zastajemy go w szczytowej formie wokalnej. Przyznajemy mu także z reguły kończy sic; sceną pod Kromami. poważne osiągnięcia aktorskie. Jego „Borys" autentycznie wzrusza i przejmuje.

12 13 BORYS GODUN OW i MODF ST MUSORGSKI NIEUSTANNE KŁOPOTY Z BORYSEM GODUNOWEM CONSTANT PROBLEMS WITH BORIS GODU O'

Th e idea to write an opera was presented to by the historian of literature Vladimir Nikolsky who suggested 's drama Boris Godunov The composer started his work in October 1868, he was nearly 30 then. Bons Godunovwas to be th e only opera that Modest Mussorgsky would complete. In December 1869 the score was ready and it encompa ssed four parts consisting of seven scenes. Mussorgsky wished to see his opera performed on the stagc of the Mar iinsky Thca tre in Saint Petersburg, so he submitted Boris to the committee pro­ nouncing opin ions on the compositions to be staged there. His proposa l was rejected, thus Mussorgsky decided to revise the work. He removed the scene at the Cathedra! ofVasiliy the Blessed (the meeting of Bor is and Jurodivy), he added a song about the drake to the Hostess' role, improved the scene in Tsar's apartments and above all he added a whole, so called Polish act. Th us Boris Godunov gained Marina Mniszech, an important female role. He also appended a great Kromi Scene. Howeve1·, the revi­ sed version (four acts, nine scenes) was again reJected by the committee 1n October Andrej Rublow / Chrystus Pankrator Andrej Rublow / Matka Boska Włodzimiersk a 1872. Neve rthe less, the opera started reaching the viewers, its parts were bei ng pre­ Jcsus C hri~ r Pan aerator/ 1410 Ho ly Ma ry of Vla di mi r / 1408 sented at the concerts, but the means to perform the who le wo1'k on stage were sti li unavai lable. lt wa s on ly after the interference of the prima donna Yu li ya Platonova German music drama contradicting it with his own so lutions. He ca ll ed it a folk

that Stepan Gedeonov agreed to the stag ing. Boris Godunov had its fi rst perfor­ music drama. The n~ti o nal tradition emanates from nearly each phrase and si nging mance on 27 January 1874. Yuliya Platonova perfo1·med the part of Marina has a recitative character related to the 1ntonation of Russian speech. The Polish Mniszech and lvCJn Me lnikov performed the part of Bori s. During the first eve nings world, on the other hand, with references to the mazurka and kujawiak is put of pcr formances Mussorg sky and the perform ers had curtain calls after each act. 1n contrast to the Russian world. After the premiere Boris Godunov had 25 more spectac les Mussorgsky attended the Cadet School of the Guards in Saint Petersburg, which In the center of Pushkin's drama th re is a problem of power and a conflict of two he graduated in 1856 and received a commission with the Preobrazhensky Regiment. persona lities: the sinister Tsa r Boris and the Pretender Dimitriy Mussorg ky concen- In 1865 he assumed a position of a clerk in the En gineering Headquarters of the ' tra ted on the interna ! conflict of Boris between the desire to attain po wer leading to Publ ic Roads Ministry which he gave up on ly a few months be fore his death He had a crime and the eth ical fundamental: do not kil/ He prese nted the dilemmas of Boris, never CJ ttended systemat ic music stud ies and only his friend Mi ly Balakirev gave him who wished to be a good ruler, however reached his goa l by committing a crime The lessons on composition . He was a loner and had problems with alcohol. Mussorgsky Russian peop le play an impmtant rol e in t he opera - they are the witn esses of history lived 1n abJect poverty and experienced periods of nervous breakdown s. When keeping fai th to th e mora I rights and remai n the mainstay of religion. he died in 1881, his friends decided to attend to his legacy. Then the most important Mussorgsky bel ieved in th e power of Russian music that filled Boris Godunov role was played by Nikola i Rimsky-Korsakov, who made numerous harmony corre c­ He reached for elem en ts typi cal of his country's music, rej ected the ltal ian opera and tions in Boris Godunov ordering and ar rang in g ever ything that seemed harsh,

14 15 BORYS GODUNOW I MOOESf MUSORGSK I NIEUSTANNE KI OPOTY Z BORYSEM GODUNOWE: M i CONSł/\N I PROBLEMS WllH BOR IS GODUNO

dishevelled and even shock ing. In 1896 he comp leted his adap tati on of th e work including new parts in to it. In the Polish act, the actions of the jesuit Rangoni were gradated and the scene of Boris's death was moved to the finale of the opera. This had seriously mi srepre se nted the author's intenti on who fini shed his second, revi sed version with the Kromi Scene wishing to reveal the drama of not only the 1ndividu al but of the whole natio n. In 192 8 Paul Lamm began wo rkin g on editin g the works of Mussorgsky based on his manuscripts. Publishing thi s va riant of Boris Godunov evoked much interest. In 1939 upon th e com mi ss ion from th e Bolshoy Th eater in Moscow Dmitri Shostakovich began working on the opera. The war had prevented him from presen ­ ting his interpretation which was staged only in 1959 Presently, Boris Godunov elaborated by Shostakovich is less of interest than the author's version of Modest Mussorgsky, which harsh so lutions in harmon y are rather treated as purposeful intentions of the composer than the shortcomings in his co mp os in g techniques. The Scene at the Ca th edra ! of Vas iliy th e Blessed , whi ch was cut out by Mussorgsky in 1872, is often added to this version of the wo rk Ho weve r, the most pop ul ar va riant is st ili that of Nikolai Rimsky-Korsa kov, with the reservaticm that the author's wi ll is respected and the op era ends with the Kromi Scene The history of Boris Godunov in Polish the aters had begun with the 1913 pre­ miere in Lvov where the title part was played by Adam Didur In The Great Th eatre in Warsaw the premiere took place only in March 1926 with Tadeusz Orda perfor­ ming the part of Boris. Thi s production was staged until Ma y 1937. The Great Theatre

in Poznań was the fi rs t theatre in that presented Boris Godunov after World Wa r li (in May 1950 - the title ro le performed by Edm und Kossowsk i) Th e stag ing of Alexander Bardini, conducted by Jerzy Semkow in 1960 in the Warsaw Opera went

down in history together with a great role of Bernard Ł adysz. The only premiere

in the Wrocław Opera was held on 11 March 1972. Andrzej Rozmarynowicz wa s the

music director, Bogusław Jankowski was directin g and the stag e design was created by Teresa Roszkowska .

Szkoła Moskiewska I Mosc:ow rhool I Ukrzyżo wanie / Cruclfixion / XIV w

16 17 BORYS GODUNOW ' MODEST MU SO RGSKI SI RESLCZENIE LIBRETIA I LIBRUIO ~UMMARY

STRESZCZENIE LIBRITTA LIBRETIO SUMMARY AKT li Komnata na Kremlu. Córka cara, Ksenia, rozpacza po śmierci narzeczonego, jej JACEK MARCZYŃSKI brat Fiodor studiuje mapę Rosji. Niania stara się ich rozweselić piosenką o komarze.

PROLOG Przybywa Borys, który z synem, wspomina okres sześcioletnich rządów. Nie przy­

Dziedziniec Klasztoru Nowodziewiczego w Moskwie. Oficer zapędza tłum do niosły one szczęścia ani jemu, arii Rosji, którą nękają klęski, a lud przeklina cara. modlitwy. Szczełkałow oznajmia, że choć Duma wybrała Borysa Godunowa nowym Słychać głosy, Fiodor biegnie sprawdzić, co się stało. Bojar anonsuje Wasyla carem, on nie chce przyjąć korony. Trzeba prosić Boga, by zmienił zdanie. Do Szujskiego, donosząc jednocześnie, że potajemnie spotkał się on z wysłannikiem klasztoru ściągają pielgrzymi, błagają o ratunek przed szerzącą się zarazą. z Krakowa. Ale Szujski nie ma dobrych wiadomości, na Litwie pojawił się pretendent

Plac na Kremlu. Uroczyście biJą dzwony. Kniaź Wasyl Szujski wzywa do złożenia do tronu, podaje się za zmarłego Dymitra, zyskał poparcie polskiego króla, szlachty hołdu nowemu carowi Borysowi. Na jego cześć wznoszą okrzyki bojarzy i lud. i papieża. Car pyta Szujskiego, czy w Ugliczu rzeczywiście został zamordowany

Ukazuje się Borys Godunow, dręczą go złe przeczucia. Udaje się do Soboru, by prosić Dymitr, kniaź opisuje ze szczegółami tę zbrodnię. Borysowi wydaje się, że w kącie

Najwyższego o łaskę dla swego panowania. komnaty widzi ducha carewicza. AKT I AKT Ili

Cela w klasztorze Czudowskim. Stary Pimen pisze kronikę dziejów kraju, jego Zamek Wojewody Sandomierskiego. Dwórki zabawiają Marynę Mniszech. Znudzona praca dobiega końca. W celi budzi się młody mnich Grigorij. Miał dziwny sen: stał wojewodzianka nie chce słuchać piosenek o miłości, woli opowieści o bohaterskich na szczycie wieży, obserwował u swych stóp Moskwę, ale w dole szydził z niego czynach. Marzy o tym, czego może dokonać książę Dymitr. Jezuita Rangoni namawia tłum . Pimen uspokaja go, a Grigorij zaczyna pytać o okoliczności śmierci carewicza ją, żeby dla chwaryKościoła oczarowała Dymitra.

Dymitra. Pimen jest przekonany, że zbrodni dokonał Borys Godunow. Dymitr Ogród w Zamku Sandomierskim. Noc. Z dala od gości Dymitr Samozwaniec zginął, gdy miał siedem lat, teraz byłby w wieku Grigorija. Mnich ma nadzieję, marzy o ukochanej . Rangoni zapewnia, że Mniszchówna też go kocha i podąży

że w przyszłości Grigorij będzie kontynuował pisanie kroniki, ale on myśli o tym, za nim do Rosji. Z zamku wychodzą goście (polonez). Dymitr chce wyznać miłość

że Borys nie powinien uniknąć kary za zbrodnię. Marynie, ona radzi poczekać, aż zdobędzie tron rosyjski. Dymitra najpierw złości

Karczma przy granicy litewskiej. Trafili tu dwaj wędrowni mnisi, Warłaam duma polskiej szlachcianki, potem ulega i obiecuje spełnić jej żądania. i Misaił oraz Grigorij w przebraniu wieśniaka. Karczmarka proponuje wino, AKT IV ' Grigorij nie może doczekać się, kiedy przekroczy granicę . Gdy Warłaam śpiewa Przed Soborem Wasyla Błażennego w Moskwie. Tłum dyskutuje o tym, że cerkiew pieśń o zdobyciu Kazania, nie przyłącza się do zabawy lecz wypytuje Karczmarkę, ekskomunikowała byłego mnicha Griszkę Otrepiewa i dochodzi do wniosku, że którędy iść na Litwę. Straż bada przybyszy, wysłano bowiem list gończy za carewicza niewiele to powinno obchodzić. Jego wojska są już pod Kramami, zbiegłym z Moskwy heretykiem Griszką Otrepiewem. Odczytania listu podejmuje dotrą do Moskwy. Może Dymitr uwolni Rosję od Borysa. Dzieci śmieją się z na się Grigorij, a widząc, że to on jest poszukiwany, zmienia szczegóły rysopisu, by wpół obłąkanego Jurodiwego, zabierają mu pieniądze . Wszyscy padają na kolana, rzucić podejrzenie na Warłaama. Straż chce aresztować mnicha, on wyrywa pojawił się car ze świtą. Jurodiwy zwraca się do Borysa: niech zabije niegrzeczne dokument i dukając, odczytuje jego prawdziwą treść. Grigorij ucieka. dzieci, tak jak carewicza. Borys prosi, by się za niego modlił. Jurodiwy odmawia.

18 19 BORYS GODUNOW I MODE ST MUSOR GS KI STRESZCZENIE LIBRETTA I LIBRETTO SUMMARY

Sala na Kremlu. Wielka rada bojarów za ocznie wydaje wyrok śmierci na Dymitra he sends daughter and so n away and rece ives his shifty adviser, Prince Shuisky, who Samozwańca. Kniaź Szujski opowiada, że car wciąż odpędza od siebie duchy. reports an insurrection from Poland led by someone in the guise of Dimitri. This,

Nadchodzi Borys, z jego ro zkaz u rada ma wysłuchać starego pielgrzyma . To Pi men, combined with Boris's own guilty dreams, drives the tsar to a raging, frenzied hallu­ który opowiada o pewnym ślepcu. We śnie ukazał mu się duch carewicza, kazał cination. He "sees" the ghost of the intended heir to hi s . iść na swój grób w Ugliczu i tam ślepiec odzyskał wzrok. Przera żo ny Borys odprawia ACT Ili bojarów. Żegna się z Fiodorem, powierzając mu tron. Chc e iść do klasztoru, The castle of the Sandomir Vóyevoda. Maidens entertain Marina Mniszech. by pokutować za swe czyny, a le jest za pó ź no. Borys umiera. Voyevoda's daughter is bored and does not want to liste n to love songs, she prefers hero ic so ngs of chi va lry She drea ms of prince Dmitriy's future ac hievements. Th e PROLOG UE Jesu it Rangoni enco urages her to cha rm Dmitriy for the glory of th e Ca th ol ic In the snowy courtyard of the Novodyevichy Monastery near Moscow, Russian pea­ Ch urch. sants are goaded by police into demonstrating for Boris Godunov's ascension to the The Garden of the Sandomir Castle. A moonlit night. Far away from the guests vacant throne of Russia. Shchelkalov, sec retary of the Dum a (Council of Boyars). Dmitriy, the Pretende r dreams about his loved one. Rangon1 assures h1m that Mar in a annou nces that Boris refuse s. Fin all y, Boris agrees to accept the crown and ackno­ loves h1m as well and will follow him to Ru ssia . Th e guests issue from the cast le wledges the acclai m of all Moscow, but in his heart he is haunted by a strange fore­ dancing (polonaise). Dmitriy wishes to declare his love to Marina, but she advises bod ing. him to wa it until he conq uers the Russian throne. ACT I At first Dmitriy is aggrava ted by the pride of the Polish nob le wo man, but then In a dark ce ll of the Ch ud ov monastery, th e old monk Pim en is in his ce ll finishing yield s and prom ises to sa ti sfy her demands. his histo ry of Russia. The novice Grigori awakens frorn a nightmare and asks Pirnen ACT IV about the dead Tsare vich Dimitri. Pimen recounts how Bor is ordered the Outside the St. Basil Cathedra ! 1n Moscow, starving Russian peasants, now disen­ murder of the boy (who would by now have been Grigori's age) so that he could chanted with Boris, argue whether or not Ts are vich Dimitri stil I lives. VVhen Boris become tsar, himself Alone, Grig ori fumes over Boris's crime, and devises a plan to comes out of the ch urch, a simpleton, who has been robbed by a group of urchins, take justice into his own hands. asks the tsar to kill them the way he killed Dimitri Boris protects the man from On th e Lith ua nian border, an lnn keeper we lcomes three guests - two noisy drun ke n Shu isky's order for arrest and asks him to pra y for him, but the si mpl eton says he friars, Var laa m and Missail, and Gri gor i, disgu ised as a fugitive renegacie When an can not intercede for a child's mu rderer. Th e Coun cil of Boya rs holds a specia l session illiterate border guard enters with a wa rran t fo r Grigori's arrest, th e disgu ised man in the ir Granovitaya Hall in the Kreml i n to draw up an edict against th e false Dimitri. reads it, pretendin g it describes Varlaam As the besotted monk arduously reads the The council does not believe Shu isky's tale of Boris's hysteria until the tsar h1mself true description, Grigori escapes through a window. sta ggers in, protesting his innocence in Dimitri's death . The monk Pimen enters to ACT Il tell how a blind sheph erd was healed after making a pilgrimage to pray at Dimitri's In his stud y in the tsar's pal ace, Boris comfo rts his bereav ed daughter, who has lost grave. Boris senses that his death is near and sends for his so n, whom he bid s farewell her fiance. His son Fyod or is studying a map and Boris encourag es him with a reminder and councils to rule wisely, uphold ing the Orthodox faith. To the solem n toi ling of bel Is, that th e land he seeks to know on pape r wil l one day belong to him. Grow ing pensive, he prays and begs forg iveness. Pointing to his son as the new Tsa r, he co ll apses and dies.

20 21 BORYS GODUNOW I MODFST MUSORGSKI REALIZATORZY . PRODUCERS

22 23 BORYS GODUNOW I MODEST MU SO RGSK I SPECJALN I GOŚC I E OPERY WROCŁAWSKIEJ PCCIAL GUlST5 Of THI: WROCŁAW OPrn

24 25 BORYS GODUNOW ! MODE ST MU SORGSKI SOLIŚC I I SOLOISTS

26 27 BORYS GODUNOW I ODES T MU SORG SKI SOLISC I I SOLOISTS

28 29 BORYS GODUNOW I MO DEST MUSORG SKI DYREKCJA I ZESPOŁY I MANAG[MINT /INO 51/\H

DYREKCJA, KIEROWNICTWO I ZESPOŁY OPERY WROCŁAWSKIEJ MANAGEMENT AND STA FF OFT HE WROCŁAW OPERA SOLIŚCI ŚPIEWACY I SOLOISTS

Dyrektor na czelny i artys tyczn I General an d Artistic Directo r Ewa Michnik Soprany I Soprano s Ewa Czermak I Aleksandra Kubas Evgeniya Kuzn etsova I Aleksandra Lemiszka Z a s t ~pc a dyrek tora I Dep uty Director Janusz Słoniowski Anna Lichorowicz I Anastazja Lipert Joanna Moskowicz I Iwona Rutkowska Petnom ocn ik dyrekt ora ds. finansowych -Gtówny Ksir;gowy Kazimierz Zalewski Aleksandra Szafir I Ewa Vesin I Jolanta Żmurko The Chief Accountant Meuosoprany I 1euo-sopranos Barbara Bagińska I Anna Bernacka Dorota Dutkowska I Elżbieta Kaczmarzyk-Janczak Dyry genci I Cond uctors Ewa Michnik Iryna Zhytynska Tomasz Szreder Te nory I Ten ors Łukasz Gaj I Andrzej Kalinin Tadeusz Zathey Ivan Kit I Edward Kulczyk Bassem Akiki Rafał Majzn er I Aleksander Zuchowicz Barytony I Bari ton es Jarosław Bodakowski I Jacek Jaskuła Kie rownik muzycz ny I Musi c Director Tomasz Szreder Zygmunt Kryczka I Maciej Krzysztyniak Łukasz Rosiak Sceno graf I Set Designer Matgorzata Słoniowska Basy I Ba ssc s Wiktor Gorelikow I Damian Konieczek Piotr Wołos z I Janusz Zawadzki I Radosław Żukowski Pe ł no mo cn ik dy rektora ds. doko nywania c zynn o ś c i prawnych Marzena Malinowska B 8s -~ a ryton I Bass-baritone Tomasz Rudnicki w 1akresie z wy kłe go zarządu - Głó wn y spe cjali ~ rn ds. prawnych Asso cia tc Counsel

Pe ł no mocn ik dyrek to ra ds. inwestycyjnych Kazimierz Budzanowski ARTYŚCI GOŚCINN I I GUESTS Opera Direc tor's Proxy of lnv estm en t

Głów n y specjali sta ds. marketingu I Mar ketin g Manager Marek Pieńkowski Soprany I Sopran os Magdalena Barylak I Barbara Kubiak Aleksandra Kurzak Maja Słoniowska Kie row nik d 1 iału koordynacji pracy artystycznej Krystyna Preis Dorota Wójcik Artis tic Operat 1o ns Mana ger Mezzoso pran I Mezzo-so pran o Edyta Kulczak Tenor I Tenors Alexandru Badea I Rafał Bartmiński Gł ó w ny specjali st a ds. im presa riatu Paweł Marzec Krzysztof Bednarek I Steven Harrison Internationa l Artis t1c VVo rk Mana ger Karol Kozłowski I John Horton Murray Janusz Ratajczak I Arnold Rutkowski Kierownik d zia ł u promocj i i obs!ug i wid1ów Anna Leniart Adam Sobierajski I Marek Szymański Aud ience and Promotion Servi ce Ma na ger Leszek Świdziński I Paweł VVunder Mario Zha ng I Ada m Zdunikowski K1erow mk d ziału > l u żby pracowniczei I Per sonnd Department Grażyna Lis-Galasi1iska Ba rytuny I Bantone, Mariusz Godle wski I Adam Kruszewski Jerzy Mechli1iski I Maciej Ogórkiewicz Ki erownik cfli;i ł u p ł ac i ubelp1 eC7 eń sp ołe c rn yc h I Hu man Resou rces Manager Halina Głodek-Zadka Artur Ruciński I Rafał Son ga n Nabil Suliman I Bogusła w Szynalski Rzeczni k prasowy I Press Spo eswoman Elżbieta Szczucka Ba oy I Bass <' Andrzej Klimczak I Piotr Miciński Janu sz Monarcha I Piotr Nowacki lnsp1qenc1 I Deputy Stage M ana g~r s Adam Frontczak Kontratenor I Countertenor Sebastian Kaniuk Julian Żychowicz

Asysten t r e żysera I Ass1-.tan t S(age Director Hanna Marasz Adam Frontczak' Pedagoclt wo kalni I Vocal rcacher s Ewa Czermak I Jolanta Żmu rk o Ko repetytor ty sol istów I Solo1s1 s Coaches. Barbara Jakób cza k-Zathcy' I Maria Rzemieniecka Justyna Skoczek I Olesya Tutova

• coopera tion 30 współpraca I · sp ó ł praca I eoopera1 1ori 31 BORYS GODUNOW I MODE.Sl MUS ORG SKI DYREKCJA I ZESPOŁY . MANAGf.MtNf AND '.>lAff

ORKIESTRA I ORCHESTRA CHÓR I CHORUS

Koncertm is tr z I Concert Master Stanisław Czermak Kiero wnik chór u I Chorus Master Anna Grabowska-Borys Z-cy konc er1.m 1>t u a Igor Solone n ko Asystent kierowni ka chóru Assio;tan ts Concert Maste r Assistanl Chorus Ma w Monika Tropper Tomasz Stocki Akompan1ato1 chóru I Coach Katarzyna Pawłowicz So pra n I Sopra nos Alicja Grabowy I Ewa Jaskuła I skrz .' PCC I 1s t V101i n Joanna Bryła I Karolina Cel Agnieszka Józefczyk I Maria Kamyczek Agata Krauz-San Martin I Michał Krzyżosiak Katarzyna Ko zd rowska-Kordyjak Henryk Kozioł I Anna Maj ewska I Jan Szczerek Kinga Krzywda I Beata Marciniak-Kozłowiecka Il sk r Lyp ce I 2nd V1olln liona Borek I Katarzyna Łozowska Kinga Mazurkiewicz-Pala I Paulina Pobłocka Justyna Nawrat I Rafał Olszewski I Estera Piec Katarzyna Słowińska I Bronisława Sobierajska Justyna Pi~koś I Anna Szczerbińska I Andrzej Tom Katarzyna Szafarska ! M ałgorzata Walczyk-Cegiełkowska Al tówki I V1olas Andrzej Jakimowicz I Marek Kamiński Beata Wiszniewska I M ałgorzata Węgrzyn-Krzyżosiak Elżbieta Siedlecka I Andrzej Szykuła Alty I .111t os Urszula Czupryńska' I Beata Gąsior Barbara Żarejko I Romuald Żarejko Jolanta Górecka I Joanna Grabowska-Piekarska \Ni olonczel e I Cr llos Anna Dynda I Krystyna Marchel Beata Kaczmarska-Stasza k I Monika Kusz Maciej Miłas z e wicz I Lidia Młodawska Jolanta Michalak-Lechowska I Ryszarda Nawdziun Jakub Myślak I Dariusz Piecha I Agnieszka Szykuła Ewa Wadyńska-Wąsikiewic z I Anna Wojciechowska Kontrabo sy I Double Basses Dariusz Kaczorowski I Wiesław Kaczmarczyk Teno rv I renor; Iwan Andrynuk I Sławomir Baranowski Krzysztof Kafka I Ireneusz Szykuła Piotr Bunzler I Oleksandr Gerasymyuk fortepian I Klawesyn I Organ I Celes ta Barbara Jakóbcz ak -Zathey· I Maria Rzemieniecka L e sław Kija s I Marcin Klarman Keyboard lnstru me ms Justyna Skoczek I Olesya Tutova Robert Kopa I Łukas z Łukaszka r1e1 I Flutes Małgorzata Dani el e wicz-Borzęcka Bolesław Słowiński i Woj cie ch Stasik Dorota lmieniriska I Monika Ledwolorz Basy I Basses Andrzej Adrianowicz i Miec z ysł a w Chodaczek Izabela Rzepka I Tadeusz Witek Marek Ciepły I Ma rcin Grzywaczewski Ob oje I Oboe s Krzysztof Olearczyk I Maciej Strasiriski „ Mare k Klim cza k I Marek Kłosows k i Konrad Wojtowicz Marcelo Sa n Marti n I Jerzy Szlac hcic Rożrk angirlsk i I Eng lish Ho rri Mirosław Wiąc ·k l nsp~ktor chóru I Chorus lnspenor Katarzyna Słowi ri ska Kla rnet I Clarm crs Mariusz Bałdyga I Rafał Dynda I Mateusz Maszyriski Przemysław Polak I Jadwiga Rymarczuk fa goty I Basoons Dariusz Bator I Józe f Czichy Andrzej Kuprianowicz i Tomasz Wieczorek BALET I BALLET Waltornie I Frenc h Horn Paweł Ficoń I Andrey Ko ntorin I Jerzy Porębski Krzysztof Proskie ri I Adam Szybiak Sławomir Trojanowski. I Sławomir Wagner Kierownik baletu I Ballet Mast er Bożena Klim czak Adam Wolny Pedagog baletu I Tearher Ałła Abesa d1.e T r ąbh I Trumpets Paweł Spychał a I Arkadiusz Tabiś A' ompaniator baletu I Coach St an isław Gal Mirosław Wenc l Tancerka I 1s Dancer Nozo mi lno ue Pu 10ny I Trombones Jacek Makowski I Paweł Maliczowski I Fryderyk Mizersk i 1 Tancerz I ts t Danc~r Sergii Oberemok Wiktor Rakowski I Grzegorz Rymarczuk S oliś ci I Soloim Oleksa ndr Apanasenko I Tomasz K ~cz kowski Tuba I Tuba Grzegorz Pastuszka Marta Kuliko ws ka de Na ł~ c z I Piotr Ole ksiak Pe rku>Ja I Percu>>1on Karol Papała I Jarosław Paszko I Zbigniew Wojciechowski P a we ł Ol eksi ak I Aleksand ra Piotrowska Ha rfa I Harp Magdalena Czopka I Bożena Trendewicz Anna Szopa I Paul in a W oś ln sp rktor ork irstr I Orrhestra ln spector Wiktor Rakowski Daj ana Al -Makosi I Kami la Dyk ta Anna Gancarz I An atolij lvanov Liliya lvanova I Jarosła w Józefczyk Ne da Kalember I Zofia Knetki Ko ri> tanti n Kushchenko I Łukasz Ożga Adam Piątek I Sylwia Piotrowicz

• współprJ c;i I toop~rar1on 32 33 BORYS GODUNOW I MODESl USORGS KI SPONSORlY . SPONSORS

Z rsp ó ł I Corps de ba llet Aleksandra Fiet I Paula Krawczyk Magd alena Lis I Martyna Muskała I Mon ika Wyrębska Inspekt r bal etu I Balle t lnspec tor Paweł Oleksiak ~'- )1' TA UR O N OFICJALNY PARTNER SEZONU OPERY WROCŁAWSKIEJ POLSKA ENERGIA ĄN OFrlOAL PAIR ON Ol ROCŁAW OPF RA SEASON KIEROWNI CTWO TECHNI CZNE I TECl-IN ICAL CREW

Kierow nik tech niczny I lech ical Ma nager Henryk Lidtke

Kiera ik ze spoi praco ni dekoracj i lostiu rnó / Zb igni ew Francuz Decora uons and Co,turne s teher Ma nage r MfCf Al PAIROI AGl Kicrow 1ik rn agazynu ko,t1umó w 1gar derobianych Krystyna Baros Sto ragc (Costurnes) and Dressing Roo m Ma nager INSTYTUCJA KULTURY Kiero wni k se kcji oś wietl enia scen I Stage I ighting Ma na ger Andrzej Matuszak DOLNY SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA Kierowni k sekcji akustycz nej I Acou stic Manage r Jerzy Gał e k SLĄSK DOLNOŚLĄSKIEGO Asystent scen og rafa ds. technirznych Jan Romanows ki Te rhnical 1sta nt to Set De, igner Minister two WrOcfilW iero wnik praco wni mal arskiej I Sceruc Painting Man age r El żbieta Kocowska Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 20 16 Kierownik praco wni raw iec k1 cj męs 1rj Wa ldemar Krawczyk en's Cos tumes Atelier anager „

Kierownik praco wni kraw1eck1e1 dam ski ej Zofia Dud ek orncn' s Co stu es Atel ier Man ager SPONSORlY I Sl'ONSOks Ki erow nik pra cowni per ukarsk1rj 1 r haraktery1ato rs 1ej Grażyna Matuszak W1gs and Ma eu p Atelier Manager Q Qubus Holel' Brygad1i <. a pracowni modystycznej I M1łline r Atelier Maria Grzes iak Sean die Green House ****V.ROCLĄW WROC Ł AW Restaurant & Bar Brygadz1s1a pra cown i szrwskicJ I Shoes Ateli er B og u s ław Nowicki

Zdjęcia I Photos Marek Grotowsk i

PA1RONI MlOIALNI MASS MCDIA PAIAOl~S Projdt i opraco wa nie graficzne I Gra phic Desig n Angelika Siwon Pr 1yg towan ie i dr uk Desk Top Publ ishing PUH SEMATA Sp. z o.o. I ' THVDsifoit . „„ ...... „ . • • . „. \ ydawra I Publi shed by Opera Wrocławska 2010

Nak ł adem Opery rocła> skiej tl. k-ul turaonlinep1 e>Opera Wrocławska ·- 34 35 rucDWUTYGODNIK mu1u(znu

Grupa TAURON jest liderem sprzedaży ~'- energii elektrycznej w Polsce i drugim pod -,_ TAUR O N POLSKA ENERGIA względem wielkości jej producentem. Firmy holdingu wspierają polską kul t urę i twórców. Wśród wielu naszych partnerów są Opera Wrocławska i Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach. W 2009 roku sponsorowaliśmy m.in. awangardowy festiwal Tauron Nowa Muzyka oraz Międzynarodowy Festiwa l Pianistyczny Królewskiego Miasta Krakowa. www.tauron-pe.pl