~~ OFICJALNY PARTNER SEZONU OPERY WROCŁAWSKIEJ ~ TAURON AN OrnCIAl PAlRO Of WROCIA I OPLR ~E ON POLSKA ENERGIA OPERA WROCŁAWSKA ~ INSTYTUCJA KULTURY SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA DOLNO~l.ĄSKIEGO WSPÓŁPROWADZONA PRZEZ MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO EWA MICHNIK DYREKTOR NACZELNY I ARTYSTYCZNY BORYS GODUNOW MODEST MUSORGSKI INSTRUMENTACJA I ORCHESTRATION MIKOW RIMSKI-KORSAKOW OPERA W 4 AKTACH Z PROLOGIEM I OPERA I 4 ACTS ITH PRO LO GUE LIBRETIO - MODEST MUSORGSKI WG KRONIKI DRAMATYCZNEJ ALEKSANDRA PUSZKINA MODEST MUSSDRGSKY ACCORDING TO ALEXANDER PUSHKI N'S DRAMATIC CHRON ICLE PETERSBURG,'l874 - PRAPREMIERA I PR EVIEW LWÓW, 1912 - PREMIERA POLSKA I POUSH PREM IER E PREMIERA i PREM IER E SO I SA 24.04.2010· 19.00 NO I su 25.04.2010" 17.00 czw I TH 29.04.2010" 19.00 PT I FR 30.04.2010 19.00 'SPEKTAKL Z G W I AZDĄ I PERFORMANCE Wll H GUEST STAR CZAS TRWANIA SPEKTAKLU I DURATION : 180 MIN. 2 PRZERWY I 2 ll•TERVALS SPEKTAKL WYKONYWANY JEST W JĘZYKU ROSYJSKIM Z POLSKIMI NAPISAMI RUSSIAN lANGUAG EVERS IO N WITH POUSH SUBTITLES BOR YS GO DUNOW I ODE ST MUSORGS I REALIZATORLY I P RODUCfR~ REALIZATORZY I PRODUCERS EWA MICHNIK KIEROWN ICTWO MUZYCZNE, DYRYGENT I MU SIC DIR ECTION, CONDU CTO R WALDEMAR ZAWODZIŃSKI REŻYSER I A I SCE NOGRAFIA I STAG E DIR ECTION Et SET DESIGNS MAŁGORZATA SŁONIOWSKA KO STI UMY I COSTUM E DESIGN S JANINA NI ESOBSKA CHOREOGRAFIA I RUCH SC ENICZNY I CHOREOGRAP HY AND STAGE MOVEMENT ANNA GRABOWSKA-BORYS PRZYGOTOWANIE CHÓRU I CHORUS MASTER ANDRZEJ PĄGOWSKI PLAKAT I POSTER BASSEM AKIKI ASYSTE NT„ DYRYGENTA I AS SISTANT CONDUCTOR HANNA MARASZ ASY STENT REŻ YS ERA I ASSISTANT STAGE DIRE CTOR KATARZYNA ZBŁOWSKA ASY STENT SCENOGRAFA I ASSISTANT SE T DES IGNER MONIKA TROPPER ASYSTENT KI ER OWN IKA CHÓR U I ASS ISTAN T CHORU S MASTER PRZEMYSŁAW KLONOWSKI ASYSTENT REŻYS ER A - S TAŻY STA I ASS ISTANT STAGE DIRECTOR - TRAINEE BARBARA JAKÓBCZAK-ZATHEY, MARIA RZEMIENIECKA , JUSTYNA SKOCZEK . OLESYA TUTOVA KOREPETYTORZY SO LI STÓ W I SOLOI STS COACH ES ADAM FRONTCZAK . JULIAN ŻYCHOWIC Z INSPICJENT I DEPUTY STAG MANAG ER 3 BORYS GODUNOW MODE ST •AU SORG SKI OBSADA I CAST OBSADA I CAST BORYS GODUNOW DYMITR J DMITRY, PRETENDER MITIUSZA I MITYUKHA BORIS GODUNOV IWAN KIT JAROSŁAW BODAKOWS1<1 JANUSZ MONARCHA„ LEONID ZAKHOZHAEV"* MARCELO SAN MARTIN BOGUSŁAW SZVNALSKI* KARCZMARKA J HOSTESS PRISTAW KSENIA I XENIA ANNA BERNACKA JAROSŁAW BODAKOWSKI ANASTAZJA LIPERT DOROTA DUTKOWSKA ZBIGNIEW KRYCZKA IWONA RUTKOWSKA JANUSZ ZAWADZKI WARŁAAM [ VARLAAM FIODOR I FYODOR PIOTR NOWACKI* BLIŻN IJ BOJARIN SEBASTIAN KANIUK* BARTOSZ URBANOWICZ* BOYAR- IN-ATTENDANCE ALEKSANDER ZUCHOWICZ PIOTR WOŁOSZ ŁUKASZ GAJ RAFAŁ MAJZNER NIANIA J NURSE MISAIŁ I MISAIL BARBARA BAGIŃSKA EDWARD KULCZYK SOLIŚCI. ORKIESTRA, CHÓR BALET OPERY WROCŁAWSK I EJ ALEKSANDRA LEMISZKA RAFAŁ MAJZNER SOLOISTS, ORCHESTRA, CHOR US, BALLET OF W R O CŁAW OPER A ALEKSANDER ZUCHOWICZ „ MARYNA MNISZCHÓWNA SZKOŁA BALETOWA PRZY FUNDACJI CAPITOL MARINA MNISZECH RANG ONI BA LLET SC HOOL AT CA PITOL FOUND AT ION ANNA BERNACKA MARIUSZ GODLEWSKI* EVGENIYA KUZNETSOVA ŁUKASZ ROSIAK I RYNA ZHYTYNSKA JURODIWY [ YURÓDIVIY KN I AŹ SZUJSKI i SHUYSKY ANDRZEJ KALININ ŁUKASZ GAJ ZYGMUNT MAGIERA' PAWEŁ WUNDER* RAFAŁ MAJZNER ALEKSANDER ZUCHOWICZ SZCZEŁKAŁOW J SHCHE LKALOV PIMEN JACEK JASKUŁA DAMIAN KONIECZEK UJKASZ ROSIAK RAFAŁ SIWEK* TOMASZ RUDNICKI • GOSC INN IE I GU EST - GO S Ć SPECJALNY i SPECIAL GUEST 4 DYREKCJA ZASTRZ EGA SOBIE PRAWO DO ZMI AN OBSADACH 5 fHE CURRfN! rASl !) SUaJECT TO Ct-W.Gf BORYS GODUNOW MODE ST MU SORGS KI NIEUSTANNE KŁOPO TY Z BORYSEM GODUNOWEM I CONSIANI PROBI f~I') WITH BORIS GODUNOV NIEUSTANNE KŁOPOTY Z BORYSEM GODUNOWEM CONSTANT PROBLEMS WITH BORIS GODUNOV JACEK MARCZYŃSKI Przyjaciel Modesta Musorgskiego, kompozytor Aleksander Borodin, pisał do żony w 1871 r.: Jakże teraz piękny Borys. Po prostu wspaniały. Wierzę, że uzyska powodzenie, jeże/i tylko zostanie wystawiony. Jak się później okazało, miał rację, choć ta opera ciągle przysparza trudności inscenizatorom. Pomysł podsunął Musorgskiemu historyk literatury Władimir Nikolskij, wskazując dramat Aleksandra Puszkina Borys Godunow. W październiku 1868 r. kompozytor zabrał się do pracy nad pierws z ą sceną rozgrywającą się przed Klasztorem Nowodziewiczym. Był nie tylko pilny, lecz wprost niezmordowany - wspominał Dmitrij Stasow, widząc Musorgskiego zagłębiającego się w opraco­ wania historyka Nikołaja Karamzina, niezbędne do poznania mrocznych czasów panowania cara Borysa Godunowa (1598 - 1605). Zapał kompozytora nie zapowiadał jeszcze- dojścia do finału pracy. Miał wtedy prawie 30 lat i kilka nieukończonych pomysłów operowych. Z Króla Edypa pozostała pieśń chóru, z Salambo według Gustava Flauberta - trzy sceny, w Gogolowskim Ożenku ukończył cztery sceny pierwszego aktu. Borys Godunow miał być jedyną operą, jaką Modest Musorgski doprowadził do końca; nie zdołał tego uczynić z Chowańsz czyzną i Jarmarkiem w Sorocz yńcach. W grudniu 1869 r. partytura była gotowa, obejmowała cztery części składające się z siedmiu obrazów. Musorgski chciał ujrzeć Borysa Godunowa na scenie Teatru Maryjskiego w Petersburgu, więc przedstawił go komisji opiniującej utwory przewidywane do wystawieni a. W lutym 1871 r. kontrabasista Giovanni Ferrero odpisał dyrektorowi Teatru Maryjskiego w imieniu członków komisji: Zdecydowano jednomyślnie przeprowadzić głosowanie. Rzucono sześć gałek czarnych i jedną białą . Mam honor zwrócić załączoną partyturę Waszej Ekscelencji. Szkoła M oskiewska / Moscow srhool I Chrystus w Majestacie I M~Jescy of Chfls t I XV w. 6 BORYS GODUNOW I ODESf MU SORGS KI Nl[USTANNE KŁOPOTY Z BORYSEM GODUNOWEM I CON)IANI PROBU.MS WITH BORIS GODUNOV Musorgski boleśnie to przeżył, ale zdecydował się na przeróbki. Usunął scenę widłowości, niepotrzebne nagromadzenie dysonansów, częste płytkie naślado­ spotkania Borysa z Jurodiwym, Karczmarce dodał piosenkę o kaczorze, przerobił wania realnych głosów - stają się jeszcze nieprzyjemniejsze. Ale za to i zalety tej scenę w apartamentach cara, wzbogacając ją m.in. o piosenkę carewicza Fiodora, opery - siła myśli i natchnienia, żywotność, niezwykła wprost oryginalność, a przede wszystkim dopisał cały tzw. akt polski. W ten sposób Borys Godunow bogactwo fantazji, śmiałość, nowość (scena w karczmie i ostatni akt}, występują zyskał Marynę Mniszech, ważną postać kobiecą; jej brak był jednym z manka­ jeszcze bardziej wyraziście. Oryginalne rozwiązania harmoniczne Musorgskiego, mentów opery nie tylko w opinii komisji, ale i przyjaciół kompozytora. Dodał też jak widać, zdezorientowały nie tylko carskich urzędników. Także kompozytor wielką scenę w lesie pod Kramami. W tej wersji (cztery akty, dziewięć obrazów) Cui pozostawał wobec nich bezradny. Z Modestem Musorgskim, Milijem Bałaki­ Borysa Godunowa ponownie odrzuciła komisja w październiku 1872 r. Opera jednak riewem, Aleksandrem Borodinem i Mikołajem Rimskim-Korsakowem należał zaczynała przebijać się do słuchaczy, prezentowano jej fragmenty na koncertach, w latach 60-tych do tzw. Potężnej Gromadki, która chciała tworzyć muzykę, a w lutym 1873 r. naczelny reżyser Teatru Maryjskiego w Petersburgu, baryton sięgając do elementów typowo rosyjskich. Z owej piątki Musorgski okazał Giennadij Kondratiew zdecydował się wystawić na swój benefis scenę w karczmie się indywidualnością najsilniejszą i najbardziej odrębną. Nie tylko w Rosji, ale oraz akt polski. Droga na scenę dla całej opery nadal była jednak zamknięta. i w Europie. W momencie, gdy komponował Borysa Godunowa, Verdi miał za Wówczas do akcji wkroczyła primadonna Julia Płatonowa, która na benefisie sobą już Don Carlosa, a Richard Wagner kończył Pierścień Nibelunga. Musorgski Kondratiewa śpiewała Marynę Mniszech. Latem 7873 r. - donosiła w liście odrzucił zarówno operę włoską, jak i niemiecki dramat muzyczny, przeciwstawiając Stasowowi - gdy Giedieonow, dyrektor Teatrów Carskich, bawił w Paryżu i gdy im własne rozwiązanie. Nazwał je ludowym dramatem muzycznym. wypłynęła sprawa odnowienia mego kontraktu, napisałam do niego, określając W dramacie Puszkina w centrum znajduje się problem władzy oraz konflikt moje warunki, z których pierwszy przedstawił się następująco: „Borys Godunow dwóch indywidualności: zbrodniczego cara Borysa i uzurpatora Dymitra. Musorgski na mój benefis albo do widzenia! Nie podpisuję i odchodzę". Czegóż dyrektor skupił się na konflikcie wewnętrznym Borysa - między pożądaniem władzy prowa­ teatru nie zrobi dla swej primadonny? Stiepan Giedieonow rzucił na szalę swój dzącym do zbrodni a nakazem etycznym: nie zabijaj. Ale drugim bohaterem jest autorytet i 27 stycznia 1874 r. Borys Godunow doczekał się prapremiery. Julia rosyjski lud - świadek historii, który dochowuje wierności moralnym prawom. Płatonowa śpiewała Marynę, Borysem był Iwan Mielnikow. Podczas pierwszych To lud jest ostoją religii, a takie ujęcie tematu wynika nie tylko z przekonań kom­ wieczorów Musorgskiego i wykonawców wywoływano przed kurtynę po pozytora, wierzącego w wielkość prawosławnej Rosji. zakończeniu każdego aktu, po prapremierze Borysa Godunowa zagrano jeszcze Musorgski wierzył też w siłę muzyki rosyjskiej, którą przepełnił Borysa 25 razy. Godunowa od pierwszego, otwierającego operę tematu. Tradycja narodowa emanu­ je tu z każdej niemal frazy, śpiew o charakterze głównie recytatywnym związany BRAKI STAJĄ SIĘ JESZCZE NIEPRZYJEMNIEJSZE jest z intonacją mowy rosyjskiej. Musorgski nie wahał się sięgnąć po efekty wręcz naturalistyczne jak krzyk czy płacz, ale śpiew ma też charakter modlitewny, Premierowy sukces nie oznaczał, że wszyscy przyjmowali dzieło Musorgskiego archaizująca-prawosławny. Obrazowi świata