Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Pelplin Na Lata 2017-2023

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Pelplin na lata 2017-2023

PELPLIN, LIPIEC 2 0 1 7 2

opracowanie na zlecenie Gminy Pelplin:

AMT Partner sp. z o.o. ul. Jaśkowa Dolina 16 lok. 3 80-252 Gdańsk www.amtpartner.pl

Spis treści

1. Wstęp ...... 4 2. Kontekst strategiczny ...... 5 3. Charakterystyka gminy ...... 14 4. Charakterystyka miasta ...... 17 5. Delimitacja obszaru zdegradowanego ...... 20 6. Diagnoza obszaru ...... 55 7. Wizja stanu pożądanego i planowanych efektów procesu rewitalizacji ...... 72 8. Cele szczegółowe rewitalizacji oraz założenia procesu ...... 74 9. Narzędzia realizacji celów...... 76 10. System monitoringu i oceny skuteczności działań rewitalizacyjnych ...... 83 11. System zarządzania realizacją programu rewitalizacji oraz system budowania i wspierania partnerstwa ...... 87 12. Mechanizmy zapewnienia komplementarności ...... 89 13. Mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup w proces rewitalizacji ...... 91 Załącznik nr 1 Indykatywny plan finansowy i zakres projektu zintegrowanego...... 93 Załącznik nr 2 Powiązanie programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi ...... 98 Spis Tabel ...... 101 Spis Rysunków ...... 101 Spis Map ...... 101

1. Wstęp

Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Pelplin na lata 2017-2023 stanowi zwieńczenie procesu planowania rewitalizacji na obszarze zdegradowanym w obrębie Miasta i Gminy Pelplin.

Dokument zawiera analizę struktury miasta w podsystemach społecznym, gospodarczym i przestrzennym, uwieńczoną wskazaniem obszarów zdegradowanych miasta, na których w sposób szczególny kumulują się negatywne zjawiska społeczno-gospodarcze.

Wskazane obszary przeznaczone zostaną do objęcia Lokalnym Programem Rewitalizacji, przedstawiającym rozwiązania konkretnych problemów zidentyfikowanych na obszarach zdegradowanych miasta, integrując jednocześnie różne źródła finansowania przedsięwzięć mogących oddziaływać na poprawę stanu istniejącego zarówno bezpośrednio, jak i w sposób pośredni, w tym:

• środki funduszy strukturalnych; • środki wsparcia krajowego; • środki własne miasta.

Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji stanowi wieloletni program operacyjny, przyjęty i koordynowany przez jednostkę samorządu terytorialnego (Miasto i Gminą Pelplin), mający na celu rewitalizację określonego obszaru zdegradowanego oraz realizowany zgodnie z określonym harmonogramem czasowym i finansowany z określonych źródeł.

2. Kontekst strategiczny

Rewitalizacja jest to kompleksowy, zaplanowany proces przemian społecznych, przestrzennych i gospodarczych, realizowany na obszarze dotkniętym zjawiskami kryzysowymi. Proces prowadzi do przywrócenia atrakcyjności tego obszaru dla mieszkańców, przedsiębiorców, pracujących lub odwiedzających (odbiorców usług dostępnych na tym terenie), z korzyścią dla całej społeczności miasta. Rewitalizacja rozumiana jako kompleksowy i skoordynowany proces przemian zachodzących na obszarach zdegradowanych miasta jest istotnym elementem jego polityki, której wyrazem jest programowanie operacyjne wyrażone zapisami Lokalnego Programu Rewitalizacji. Lokalny Program Rewitalizacji to wieloletni program operacyjny, podrzędny w stosunku do strategii rozwoju gminy, przyjęty i koordynowany przez jednostkę samorządu terytorialnego. Ma na celu rewitalizację określonego obszaru zdegradowanego lub obszarów zdegradowanych, realizowany jest zgodnie z określonym harmonogramem czasowym i finansowany z określonych źródeł. Lokalny Program Rewitalizacji przedstawia rozwiązania konkretnych problemów społeczno- gospodarczych zidentyfikowanych na obszarach zdegradowanych miasta. Integruje różne źródła finansowania przedsięwzięć mogących oddziaływać na poprawę stanu istniejącego zarówno bezpośrednio, jak i w sposób pośredni, w tym: środki wsparcia międzynarodowego, środki wsparcia krajowego i środki własne miasta. Kompleksowa rewitalizacja zdegradowanych obszarów miast stanowi jeden z głównych zakresów interwencji dedykowanej ośrodkom miejskim, skupiony wokół Celu Operacyjnego 2.2 Wysoki poziom kapitału społecznego Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 oraz Priorytetu 2.3 Przestrzeń dla aktywności Regionalnego Programu Strategicznego w zakresie aktywności zawodowej i społecznej Aktywni Pomorzanie. Realizowana na obszarach zdegradowanych szczególna interwencja o charakterze społecznym, gospodarczym i przestrzennym, będzie współfinansowana ze środków europejskich wzmacniając wysiłki zmierzające do wypełnienia zaleceń Wspólnoty i zobowiązań Polski względem Unii Europejskiej. Kompleksowa rewitalizacja zdegradowanych obszarów miast będzie realizowana w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 poprzez formułę projektu zintegrowanego, umożliwiającą łączenie komplementarnych przedsięwzięć realizowanych w ramach różnych osi priorytetowych. Projekt zintegrowany – są to co najmniej dwa projekty powiązane ze sobą tematycznie w ramach wspólnego celu, jaki ma zostać osiągnięty dzięki ich realizacji. Przyjęcie formuły projektu zintegrowanego ma na celu zapewnienie spójności i efektywności podejmowanych działań oraz zapewnienie komplementarności pomiędzy finansowanymi z EFS i EFRR przedsięwzięciami. Realizowane projekty winny stanowić odpowiedź na konkretne, indywidualne problemy społeczne, gospodarcze i przestrzenne zidentyfikowane na etapie obszarów zdegradowanych miasta. Działania społeczne mają decydujące znaczenie z perspektywy dokonywanych zmian infrastrukturalnych warunkując ich trwałość i akceptację przez mieszkańców obszarów zdegradowanych.

Lokalny program rewitalizacji w świetle dokumentów strategicznych poziomu krajowego i wojewódzkiego

Krajowa Polityka Miejska Podstawowym celem Krajowej Polityki Miejskiej jest wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania równoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawa jakości życia mieszkańców. Wszystkie miasta powinny być dobrym miejscem do życia, z dostępem do wysokiej jakości usług z zakresu ochrony zdrowia, edukacji, transportu, kultury i administracji publicznej. Podstawę prac nad KPM stanowią Założenia Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020, które Rada Ministrów przyjęła 16 lipca 2013 r. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju przedstawiło pierwszy projekt KPM w marcu 2014 r. Nowa polityka regionalna Polski (wyrażona w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010–2020: Regiony, miasta, obszary wiejskie) oraz polityka przestrzenna (wyrażona w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030) wprowadziły nowe podejście do rozwoju – tzw. zintegrowane podejście terytorialne. Podejście to integruje działania różnych podmiotów w różnych sferach, mówi także o potrzebie i korzyściach z dopasowywania polityk publicznych do potrzeb i potencjałów różnych obszarów. Wyrazem realizacji tego zintegrowanego podejścia terytorialnego wobec polskich obszarów miejskich jest Krajowa Polityka Miejska. Tematyka Koncepcji i jej cele stanowią rozwinięcie adekwatnych celów i treści polityki regionalnej i polityki przestrzennej. KPM koncentruje się na najważniejszych kwestiach i wyzwaniach. Pogrupowane są one w 10 wątkach tematycznych:

A. Kształtowanie przestrzeni; B. Partycypacja społeczna; C. Transport i mobilność miejska; D. Niskoemisyjność i efektywność energetyczna; E. Rewitalizacja; F. Polityka inwestycyjna; G. Rozwój gospodarczy; H. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu; I. Demografia; J. Zarządzanie obszarami miejskimi.

Cel strategiczny Krajowej Polityki Miejskiej 2023 to wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawy jakości życia mieszkańców. Jest on powiązany z celami dokumentów strategicznych wyższego rzędu. Cel strategiczny można opisać celami szczegółowymi, których realizacja ma sprawić, że polskie miasta będą:

I. Sprawne Stworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich, w tym w szczególności na obszarach metropolitalnych. Szczególną troską należy objąć wypracowanie optymalnych mechanizmów współpracy w miejskich obszarach funkcjonalnych, rozwijanie mechanizmów partycypacji i upowszechnianie partnerskiego udziału społeczeństwa w rozwoju miast.

II. Zwarte i zrównoważone Wspieranie zrównoważonego rozwoju ośrodków miejskich, w tym przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji. Miasto zwarte powinno być odpowiedzią na ważne wyzwanie stojące przed miastami, jakim jest żywiołowy i chaotyczny rozwój rozproszonej zabudowy. Idea miasta zwartego związana jest także z aspektami środowiskowymi (ochrona środowiska naturalnego, dbałość o zasoby ziemi i jakość krajobrazu).

III. Spójne Odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich. Odnowa i rewitalizacja obszarów najbardziej problemowych powinna stanowić element całościowej polityki miasta i powinna być prowadzona w oparciu o wypracowaną wizję jego stanu docelowego.

IV. Konkurencyjne Poprawa konkurencyjności i zdolności głównych ośrodków miejskich do kreowania rozwoju, wzrostu i zatrudnienia. Poprawie konkurencyjności, szczególnie dużych ośrodków miejskich służą przede wszystkim: stymulowanie wzrostu innowacyjności przedsiębiorstw (współpraca biznes-nauka), wzmocnienie sieciowej współpracy miast z innymi ośrodkami oraz obszarem regionu (otoczeniem).

V. Silne Wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich, przede wszystkim na obszarach problemowych polityki regionalnej, w tym na niektórych obszarach wiejskich poprzez wzmacnianie ich funkcji oraz przeciwdziałanie ich upadkowi ekonomicznemu. Konieczne jest wspieranie siły rozwojowej miast subregionalnych i lokalnych ośrodków wzrostu poprzez wzmacnianie siły gospodarczej z równoczesnym podnoszeniem jakości życia.

Tabela 1 Obszary realizacji celów szczegółowych polityki miejskiej – macierz wątków tematycznych.

Źródło: Krajowa Polityka Miejska 2023.

Najważniejsze kwestie, na które w dokumencie Koncepcji szczególnie zwraca się uwagę to:

• przeciwdziałanie tzw. żywiołowej suburbanizacji, czyli „rozlewaniu się miast”, przez promowanie idei miasta zwartego, • zrównoważone inwestowanie w miastach, z preferencją dla wcześniej zagospodarowanych terenów i duży nacisk na potrzeby kompleksowej rewitalizacji miast, składającej się z komponentów infrastrukturalnych, społecznych, gospodarczych i środowiskowych; • silne akcentowanie partycypacji społecznej i udziału mieszkańców oraz innych „użytkowników” miast w planowaniu i realizacji ich rozwoju; • potrzeba odpowiedzi w wielu sektorach na problemy demograficzne polskich miast; • konsekwentne dążenie do osiągnięcia zrównoważonej mobilności w obszarach miejskich; • rozwijanie wielopoziomowej współpracy w zarządzaniu obszarami miejskimi (miastami wraz z ich tzw. obszarami funkcjonalnymi); • dążenie do racjonalnego gospodarowania zasobami (ziemi, wody, środowiska, energii), poprawa środowiska w miastach i adaptacja do zmian klimatu, które w znacznym stopniu dotykają mieszkańców miast.

Narodowy Plan Rewitalizacji (założenia) Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju przygotowało założenia Narodowego Planu Rewitalizacji (NPR). Na ich bazie ma powstać pakiet rozwiązań systemowych, który sprawi, że rewitalizacja będzie kompleksowa i bardziej skuteczna.

W dokumencie rewitalizacja definiowana jest jako wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i prowadzone we współpracy z lokalną społecznością, w sposób zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji. Konieczne jest zerwanie z postrzeganiem rewitalizacji jako zbioru punktowych, oderwanych od siebie działań. Narodowy Plan Rewitalizacji wskazuje, że podstawowym instrumentem tworzącym ramy operacyjne i płaszczyznę koordynacji działań rewitalizacyjnych powinien być program rewitalizacji opracowany i uchwalony przez samorząd lokalny. Program rewitalizacji to wieloletni program działań zmierzający do wyprowadzenia obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju. Objęcie danego obszaru programem rewitalizacji będzie stanowiło podstawę wspierania go poprzez instrumenty/narzędzia dedykowane rewitalizacji (programy unijne i instrumenty krajowe) lub korzystania z preferencji w innych instrumentach, programach i działaniach sektorowych. Narodowy Plan Rewitalizacji wskazuje też kluczowe elementy charakteryzujące dobre i efektywne programy rewitalizacji tj.:

• Program rewitalizacji musi mieć charakter zintegrowany, wieloaspektowy, obejmujący zidentyfikowany na podstawie przeprowadzonej diagnozy obszar kryzysowy. • W procesie przygotowania programu konieczne jest także przygotowanie pogłębionej diagnozy społecznej dla określenia ewentualnych potrzeb podjęcia wyprzedzających działań o charakterze społecznym (pobudzającym aktywność lokalną) przygotowujących w kolejnym etapie do działań rewitalizacyjnych o bardziej złożonym, kompleksowym charakterze i oddziaływaniu. • Procesy rewitalizacji muszą być określane przy założeniu precyzyjnego skoncentrowania na najbardziej zdegradowanych (problemowych) obszarach. • Realizacja działań wynikających z programu powinna wiązać się z ich priorytetyzacją i identyfikacją przedsięwzięć koniecznych, a nie jednocześnie wszystkich możliwych do objęcia bez względu na ich efektywność. Działania rewitalizacyjne muszą koncentrować się na rozwiązaniu kluczowych problemów, które według diagnozy najbardziej przyczyniają się do powstania i trwania kryzysu danego obszaru. • Programy rewitalizacji muszą ujmować działania w sposób kompleksowy tak, aby nie pomijać kontekstu społecznego, ekonomicznego, środowiskowego związanego z tożsamością danego obszaru, a także jego społecznego i przestrzennego otoczenia. • Konieczne jest dążenie w realizacji programów rewitalizacji do koordynacji instrumentów wsparcia. • Konieczne jest angażowanie społeczeństwa i umożliwienie szerokiej partycypacji w procesie przygotowania, a potem ich realizacji/wdrażania programów, partycypacja społeczna musi być „wpisana” w proces rewitalizacji jako fundament wielu działań. • Ważne jest, aby programy rewitalizacji posiadały przejrzysty system monitoringu skuteczności działań i odpowiednio elastyczny system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany. Narodowy Plan Rewitalizacji promuje podejście kompleksowe, zakładające skoncentrowane wysiłki wielu podmiotów na rzecz wyprowadzenia ze stanu kryzysowego danego obszaru, obejmującego interwencję w sferach: społecznej, gospodarczej, przestrzennej oraz kulturowej. Niezbędne jest przy tym, aby rewitalizacja obszarów zdegradowanych była elementem całościowej wizji rozwoju miasta.

Koncepcja zrównoważonej polityki miejskiej województwa pomorskiego U genezy powstania dokumentu koncepcji leżała troska samorządu województwa o zapewnienie optymalnego rozwoju obszarów miejskich oraz świadomość znaczenia tego rozwoju dla całego regionu. Dokument w swoim wymiarze merytorycznym stanowi próbę określenia roli, jaką samorząd województwa może odgrywać we wspieraniu zrównoważonego rozwoju miast. Zrównoważona polityka miejska z poziomu regionu to polityka ukierunkowana na miasta, jako elementy pewnego spójnego systemu – miejskiej sieci osadniczej. Systemu, w którym istotną rolę powinien odgrywać zarówno obszar metropolitalny, jak i pozostałe ośrodki wraz ze swoimi obszarami funkcjonalnymi. Pierwszym priorytetem zdefiniowanym w części rekomendacyjnej Koncepcji jest „policentryczny, zrównoważony system osadniczy”. Polityka miejska, jako integralna część polityki rozwoju kreowanej przez samorząd województwa, realizowana musi być przede wszystkim zgodnie z ogólnymi zasadami prowadzenia polityki rozwoju regionu. Szczególnie istotną z uwagi na specyfikę środowiska zurbanizowanego jest zasada zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z nią, rozwój miast i ich obszarów funkcjonalnych to rozwój w poszanowaniu bogactwa historii, harmonijnie łączący środowisko zurbanizowane ze środowiskiem przyrodniczym, zapewniający odpowiednie warunki życia obecnym, jak i przyszłym pokoleniom. Wzmacnianie atrakcyjności miast powinno być nierozerwalnie związane z troską o poprawę jakości życia ich mieszkańców oraz świadomością ograniczonej dostępności zasobów i zagrożeń związanych ze zmianami klimatycznymi. Wszelkie działania związane z poprawą warunków społeczno-gospodarczych muszą zatem uwzględniać konsekwencje środowiskowo-przestrzenne, w duchu odpowiedzialności za szeroko rozumianą jakość życia dziś, jak i w przyszłości. Środkami do osiągania założonych celów rozwojowych miast jest szereg działań w różnych dziedzinach życia, które dla osiągnięcia wymiernych efektów muszą być silnie ze sobą powiązane, rozpatrywane jako całość, a decyzje, które w związku z tymi działaniami są podejmowane nie mogą zapadać bez udziału społeczności, których one dotyczą. W nawiązaniu do wyzwań rozwojowych pomorskich miast oraz zasad polityki miejskiej województwa pomorskiego zdefiniowany został priorytet nadrzędny prowadzenia tej polityki: wzrost konkurencyjności i spójności społecznej, gospodarczej oraz terytorialnej regionu przez zrównoważony rozwój miast i ich obszarów funkcjonalnych. Rozwinięciem priorytetu nadrzędnego są 3 priorytety wraz zarekomendowanymi w ich ramach celami (zaznaczone priorytety i cele w największym stopniu związane z rewitalizacją):

Priorytet Rekomendowane cele

1. Policentryczny i 1.1. Poprawa dostępności miast oraz wzrost efektywności systemów zrównoważony system transportu drogowego w miastach oraz w ich obszarach funkcjonalnych osadniczy 1.2. Rozwój efektywnych systemów transportu zbiorowego 1.3. Rozwój funkcji ośrodków, stosownie do ich znaczenia, potrzeb i skali oddziaływania 2. Wysoka jakość środowiska 2.1. Poprawa jakości środowiska miejskiego miejskiego oraz struktur 2.2. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych oraz wysoka jakość miejskich przestrzeni publicznych 2.3. Ograniczanie i kontrola procesów suburbanizacyjnych

3. Wszechstronne 3.1. Rozwój kapitału ludzkiego i kapitału społecznego miast wykorzystanie 3.2. Rozwój gospodarczego potencjału miast oraz wzmacnianie potencjałów miast procesów jego odbudowy 3.3. Ochrona, zachowanie i promocja walorów kulturowych i przyrodniczych miast i ich otoczenia Źródło: Koncepcja zrównoważonej polityki miejskiej województwa pomorskiego.

Wśród tak zdefiniowanych priorytetów wraz z rekomendowanymi celami, w kontekście procesów rewitalizacyjnych istotny jest zwłaszcza Priorytet 2 Wysoka jakość środowiska miejskiego oraz struktur miejskich, cel 2.2 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych oraz wysoka jakość przestrzeni publicznych, w zakresie którego rekomendowane kierunki działań na poziomie lokalnym to:

• Identyfikacja terenów zdegradowanych w strukturze miasta i określenie ich roli w dokumentach strategicznych i planistycznych miasta (strategia i studium). • Solidne przygotowanie (na podstawie szczegółowej analizy obszaru) i konsekwentna realizacja spójnych koncepcji nowego zagospodarowania na terenach rewitalizowanych, powiązanych z układem funkcjonalno-przestrzennym miasta oraz odpowiadających na lokalne potrzeby społeczno-gospodarcze. • Rewitalizacja zdegradowanych terenów śródmiejskich i mieszkaniowych (w tym: historyczne centra miast, kwartały zabudowy mieszkaniowo-usługowej, zdegradowane osiedla mieszkaniowe). • Rewitalizacja terenów poprodukcyjnych oraz takich, które utraciły dotychczasowe funkcje: przemysłowe, kolejowe, wojskowe, produkcji rolnej, obsługi techn. Itd. (w tym rekultywacja tych terenów). • Rewitalizacja zdegradowanych obszarów cennych przyrodniczo (w tym: tereny zbiorników wodnych, tereny nadbrzeżne, obszary lasów i innych terenów zieleni o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych). • Zapewnienie profesjonalnej kadry odpowiedzialnej za procesy rewitalizacyjne w mieście. • Zapewnienie przestrzeni publicznych o wysokim standardzie (funkcjonalnych, bezpiecznych, estetycznych, dostosowanych do potrzeb wszystkich użytkowników), m.in. poprzez wprowadzanie odpowiednich ustaleń w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz przejęcie przez gminę odpowiedzialności (wykonawczej bądź koordynacyjnej) za ich realizację, w tym zagwarantowanie montażu finansowego w wieloletniej prognozie finansowej. • Tworzenie i realizacja kompleksowych rozwiązań zmierzających do budowania spójnych systemów przestrzeni publicznych, powiązanych ciągami pieszymi o odpowiednim standardzie – spajających strukturę przestrzenną w centrach miast i wpływających na zmianę filozofii funkcjonowania miast - miasto przyjazne dla człowieka (w tym eliminacja ruchu tranzytowego w centrach miast). • Poprawa kondycji stref śródmiejskich oraz działania zmierzające do wykształcenia takich stref w miastach bez wyraźnie wyodrębnionego w swej strukturze centrum. • Wykorzystanie potencjału realizowanych prestiżowych inwestycji w zakresie rozwoju funkcji metropolitalnych do podniesienia jakości przestrzeni miasta – wpisanie ich w strukturę przestrzenną miasta i wzajemne powiązanie spójnym, czytelnym systemem przestrzeni publicznych.

• Wykorzystanie formuły konkursów studialnych i warsztatów przy szerokim udziale lokalnych społeczności, jako działań poprzedzających kolejne etapy realizacji inwestycji w przestrzeni publicznej. • Wykorzystanie formuły konkursów urbanistycznych i architektonicznych oraz współpracy z uczelniami wyższymi w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań koncepcyjnych i projektowych (w szczególności) dla najważniejszych elementów struktury przestrzennej miast. • Dbałość o wysoki poziom projektów i wykonawstwa inwestycji realizowanych w przestrzeni publicznej oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu partycypacji społecznej w procesie planowania i realizacji tych inwestycji. • Zachowanie równowagi pomiędzy tradycją i współczesnością przestrzeni miasta, poprzez m.in: o świadome odniesienia do tradycji architektonicznych i urbanistycznych miejsca, uwzględniające współczesne rozwiązania, w opozycji do realizowania obiektów i przestrzeni będących pastiszem substancji zabytkowej; o uznanie historycznej przestrzeni miejskiej, w pierwszej kolejności, za istotną przestrzeń życiową jej mieszkańców. • Mobilizacja do działania oraz wspieranie oddolnych inicjatyw lokalnych społeczności na rzecz poprawy wizerunku i funkcjonowania przestrzeni miejskiej w ich najbliższym otoczeniu m.in. przez wdrażanie formuły budżetu partycypacyjnego. • Wspieranie prywatnych właścicieli w działaniach renowacyjnych dotyczących substancji zabytkowej, w tym substancji mieszkaniowej, w miastach (np. konkursy dla wspólnot mieszkaniowych w zabudowie historycznej). • Podnoszenie poziomu świadomości społecznej na temat przestrzeni (w tym edukacja przestrzenna dzieci i młodzieży).

Lokalny program rewitalizacji jako program operacyjny miasta

Niniejszy program rewitalizacji stanowi wyraz troski samorządu lokalnego o zapewnienie zrównoważonej terytorialnie polityki rozwojowej na terenie Miasta i Gminy Pelplin. Stanowi on doprecyzowanie zapisów dokumentów strategicznych wyższego rzędu, w tym w szczególnie Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego dla Gminy Pelplin do roku 2020. Strategia stanowi długookresowy plan działania, określający strategiczne cele rozwoju gminy i przyjmujący takie cele i kierunki działania, które są niezbędne dla realizacji przyjętych zamierzeń rozwojowych. Jest to podstawa do właściwego zarządzania gminą, do ubiegania się o środki zewnętrzne, zwłaszcza z Unii Europejskiej. Ustalenia zawarte w Strategii stanowią podstawę do prowadzenia przez władze gminy długookresowej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego. Ponadto Strategia wskazuje jakie są najważniejsze do rozwiązania problemy gospodarcze, społeczne, infrastrukturalne i ekologiczne, na których powinna być skoncentrowana uwaga Rady Miejskiej w założonym horyzoncie czasowym. W proces tworzenia Strategii zostało włączonych kilkadziesiąt osób, będących reprezentantami środowisk społecznych, biznesowych, samorządowych i Rady Miejskiej.

Wszystkie zidentyfikowane priorytety i większość celów szczegółowych wyznaczonych w dokumencie strategii wykazuje wysoki poziom zbieżności z założeniami niniejszego dokumentu programu rewitalizacji (zaznaczenie):

Priorytet Cele szczegółowe

INFRASTRUKTURA 1.1. Budowa i przebudowa infrastruktury drogowej i okołodrogowej 1.2. Rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy 1.3. Rozwój infrastruktury sportowej i rekreacyjnej 1.4. Rozwój infrastruktury kulturalnej i oświatowej GOSPODARKA 2.1. Wykorzystanie położenia gminy dla pozyskania inwestorów i unowocześnienia gospodarki 2.2. Wykorzystanie atrakcyjnych turystycznie terenów pod potrzeby gospodarcze 2.3. Wspieranie rozwoju różnych form rolnictwa na terenie gminy 2.4. Działania wspierające rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy PRZESTRZEŃ 3.1. Odnowa obszarów wiejskich oraz rewitalizacja dóbr kultury i dziedzictwa kulturowego znajdujących się na terenie całej Gminy 3.2. Wykorzystanie istniejących walorów przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju turystyki 3.3. Usprawnienie komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej SPOŁECZNOŚĆ 4.1. Zmniejszanie bezrobocia i jego społecznych skutków 4.2. Wszechstronny rozwój edukacyjny dzieci i młodzieży z terenu gminy Pelplin 4.3. Zwiększenie aktywności społecznej i zawodowej oraz integracji mieszkańców gminy Pelplin 4.4. Tworzenie warunków w celu podnoszenia bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy Pelplin 4.5. Stworzyć zintegrowany system wsparcia osób niepełnosprawnych EKOLOGIA 5.1. Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy 5.2. Poprawa jakości ochrony środowiska na terenie gminy Pelplin Źródło: Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego dla Gminy Pelplin do roku 2020

Reasumując, niniejszy program rewitalizacji dla gminy Pelplin jest dokumentem operacyjnym, podrzędnym w stosunku do obowiązującej strategii rozwoju gminy. Stwierdzić należy, że dla obu dokumentów wspólne są elementy diagnozy problemów oraz priorytetów i celów rozwoju. Jednak zaplanowane działania rewitalizacyjne obejmą jedynie część terytorium gminy - pewien limitowany obszar miasta Pelplin, który w wyniku przemian społecznych, gospodarczych i przestrzennych utracił w pewnym zakresie swoje pierwotne funkcje i przeznaczenie. W związku z tym Program Rewitalizacji należy traktować jako kompleksowy program działań obejmujących m.in. modernizację zabudowy i przestrzeni publicznych, rewaloryzację zabytków, w powiązaniu z wprowadzeniem zmian gospodarczych i społecznych na danym obszarze.

3. Charakterystyka gminy

Gmina Pelplin to gmina miejsko-wiejska położona w południowej części województwa pomorskiego, w powiecie tczewskim, w pasie nadwiślańskim. Jednostka terytorialna graniczy z sąsiednimi gminami: Subkowy, Starogard Gdańskim (gm. w.), Bobowo, Morzeszczyn i Gniew. Od wschodu granice stanowi Wisła, po jej drugiej stronie zaś znajdują się gminy Miłoradz, Sztum. Na terytorium gminy składa się miasto Pelplin oraz obszar wiejski z 14 sołectwami. Ogólna powierzchnia gminy wynosi 141 km2.

Dane GUS wskazują na umiarkowanie trudną sytuację demograficzną (spadek liczby ludności, zwiększający się udział ludności w wieku nieprodukcyjnym) przy korzystnych zmianach na rynku pracy (spadek bezrobocia, ożywienie przedsiębiorczości) i spadku osób korzystających z pomocy społecznej.

Poniżej można zapoznać się z wybranymi danymi statystycznymi dla Miasta i Gminy Pelplin.

Rysunek 1 Wybrane dane statystyczne Miasta i Gminy Pelplin

Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca 2016, Urząd Statystyczny w Gdańsku.

4. Charakterystyka miasta

Położenie miasta oraz układ komunikacyjny Miasto położone jest w południowej części województwa pomorskiego, w powiecie tczewskim, nad rzeką Wierzycą. Geograficznie, gmina miejsko-wiejska Pelplin położona jest w obrębie dwóch mezoregionów fizyczno-geograficznych – Pojezierza Starogardzkiego (część centralna i zachodnia) oraz Doliny Kwidzyńskiej (część wschodnia), która jest częścią makroregionu Doliny Dolnej Wisły. Etnicznie Gmina należy do regionu zwanego Kociewiem. Największym wzniesieniem jest góra Jana Pawła II (dawniej Góra Biskupia), o wysokości 92,3 m n.p.m., a najniżej położony punkt to rów graniczny Wielki Garc – Małe Walichnowy – 7,8 m n.p.m.

Największe miasta w otoczeniu Pelplina to Starogard Gdański, Tczew, a po drugiej stronie Wisły – Malbork i Kwidzyn. Miasta o porównywalnej wielkości i znaczeniu do Pelplina, to w jego otoczeniu Gniew i Skórcz. Położenie miasta Pelplin na tle powiatu i województwa przedstawia poniższa mapa.

Mapa 1 Położenie miasta i gminy Pelplin w otoczeniu aglomeracji trójmiejskiej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://pl.wikipedia.org i www.pelplin.pl.

Pelplin znajduje się ok. 55 km na południe od Gdańska, 14 km od Starogardu Gdańskiego, 21 km od Tczewa, 70 km od Elbląga, 80 km od Gdyni. Najbliższy port lotniczy znajduje się w Gdańsku – ok. 70 km.

Otoczenie komunikacyjne miasta Pelplin prezentuje poniższa mapa.

Mapa 2 Otoczenie komunikacyjne miasta Pelplina

Źródło: Opracowanie własne na podstawie map z serwisu OpenStreetMap

Przez teren miasta przebiegają główne trakty kolejowe i drogowe. Znajduje się tu węzeł drogowy autostrady A1 (trasa międzynarodowa Trójmiasto – południe kraju) z drogą wojewódzką nr 229, która krzyżuje się też z drogą nr 230. Przez miasto biegnie magistrala kolejowa: Chorzów Batory – Tczew. W pobliżu wiedzie także ważna trasa komunikacyjna – droga nr 22, łącząca wschodnią i zachodnią granicę Polski. Sieć utwardzonych, asfaltowych dróg, o łącznej długości 132,6 km, łączy Pelplin z sołectwami.

Demografia

Miasto Pelplin zamieszkuje 8 065 mieszkańców. Gęstość zaludnienia na terenie miasta wynosi 1 813 osób/km2. Mieszkańcy miasta Pelplin stanowią obecnie 48,5% wszystkich mieszkańców gminy.

W ujęciu ogólnym liczba mieszkańców miasta, mimo wahań, utrzymuje się na stałym poziomie. Struktura ekonomiczna grup wiekowych w mieście Pelplin jest stosunkowo korzystna. Według danych Urzędu Miasta i Gminy Pelplin największą liczbę mieszkańców gminy stanowią osoby w wieku produkcyjnym – jest ich 5 222, co stanowi 64,7% ogółu mieszkańców miasta. Kolejną najliczniejszą grupa są mieszkańcy w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) – 1 580 osób, co daje 19,6% ogółu ludności. Najmniejszą, choć znaczącą grupę stanowią mieszkańcy w wieku poprodukcyjnym – 1 263 osoby, co stanowi 15,7% ogółu mieszkańców miasta. Na terenie miasta obserwowane jest występowanie trendu związanego ze starzeniem się społeczeństwa, co związane jest między innymi z odpływem ludności w wieku produkcyjnym do większych miast aglomeracji trójmiejskiej, Tczewa oraz na tereny wiejskie.

Gospodarka W Pelplinie na 1000 mieszkańców pracuje 179 osób. Jest to znacznie mniej od wartości dla województwa pomorskiego oraz całego kraju. 48,7% wszystkich pracujących ogółem stanowią kobiety, a 51,3% mężczyźni. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego, w 2015 r. 9,3% aktywnych zawodowo mieszkańców miasta Pelplin pracowało w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), 48,7% - w przemyśle i budownictwie, 7% - w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) i 7% - w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości). Zgodnie z opinią ekspertów Politechniki Gdańskiej i PAIiIZ w Warszawie, infrastruktura komunikacyjna, a także sąsiedztwo Tczewa ze specjalną Strefą Ekonomiczną, Starogardu Gdańskiego i Malborka sprawiają, że obszar gminy Pelplin stanowi atrakcyjne pole do inwestycji gospodarczych. Potencjalnym inwestorom gmina oferuje 19 działek inwestycyjnych o wielkości od 1 do 10 ha, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych. Na terenie miasta Pelplin działają instytucje okołobiznesowe: Bank Spółdzielczy w Skórczu o/Pelplin, Kredyt Bank w Pelplinie, Filia Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Tczewie.

O atrakcyjności turystycznej i możliwości rozwoju przemysłu turystycznego w mieście decyduje wiele zinwentaryzowanych obiektów zabytkowych. Miasto Pelplin kryje w sobie spory zasób skarbów kultury i sztuki wielu pokoleń. Co roku przyciąga turystów atmosferą sprzyjającą wędrówkom i zwiedzaniu. Największą atrakcją turystyczną jest średniowieczny pocysterski zespół zabytkowy, którego sercem jest Bazylika Katedralna z przełomu XIII i XVI w. Trójnawowa świątynia jest jednym z najlepiej zachowanych i najstarszych zabytków gotyku pomorskiego. Katedra może pomieścić 8000 wiernych i już w średniowieczu wzbudzała podziw. Bazylika kryje w sobie m.in. największy w tej części Europy ołtarz główny, 22 barokowe ołtarze boczne, piękny zespół gotyckich stalli, rzeźbionych w czarnym dębie. W ołtarzu głównym znajduje się relikwiarz, który zawiera relikwie m.in. św. Pawła, Maurycego, Jerzego, Barbary, Błażeja, 40 męczenników, 11 tysięcy towarzyszek św. Urszuli. Czaszki obszyte są ozdobnymi pokrowcami przez Cystersa z Gdańska Oliwy, Jana Flemminga (XVII w.). Obecnie relikwiarz otwierany jest tylko raz w roku podczas uroczystości Wszystkich Świętych (1 listopada).

Inne atrakcje Pelplina to Muzeum Diecezjalne, Archiwum Diecezji Pelplińskiej oraz Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego, w których zgromadzono skarby malarstwa i rzeźby Europy Środkowej powstałe na Pomorzu. Galeria sztuki średniowiecznej Muzeum Diecezjalnego prezentuje najwybitniejsze dzieła malarstwa i rzeźby gotyckiej oraz arcydzieła sprzętu i szat liturgicznych. Niemal zawsze prezentowane są wystawy oraz galerie sztuki współczesnej. Najcenniejszym eksponatem jest jedyny w Polsce egzemplarz Biblii Guttenberga (1453-1455), wyróżniający się, spośród 47 zachowanych na świecie, śladem przewróconej czcionki drukarskiej, w oryginalnej, skórzanej oprawie Henryka Costera z XV w.

Turystyczną atrakcją Pelplina i okolic jest niewątpliwie malowniczy przełom Wierzycy, kompleksy parkowe ogrodu Biskupiego i Seminaryjnego oraz liczne pomniki przyrody. Na uwagę zasługuje Góra Papieska, zlokalizowana tuż przy wyjeździe z Pelplina w stronę Starogardu Gdańskiego, miejsce, gdzie Papież Jan Paweł II 6 czerwca 1999 r. odprawił Mszę Świętą. Obecnie stanowi ona miejsce pielgrzymek wiernych. Na górze znajduje się 33-metrowy podświetlany krzyż pamiątkowy, droga krzyżowa oraz pomnik.

5. Delimitacja obszaru zdegradowanego

Metodyka delimitacji obszarów kryzysowych Obszary zdegradowane wyznaczane są w procesie porównywania stopnia zróżnicowania poszczególnych wskaźników cząstkowych oraz syntetycznych wskaźników degradacji. Klasyfikacja została skonstruowana tak, by łączyła w sobie trzy najważniejsze, w kontekście założonego celu, cechy terenów:

a) struktura tkanki miejskiej, b) uwarunkowania istniejące historyczne, c) funkcje terenu, d) fizjonomia terenu, ze szczególnym uwzględnieniem charakteru zabudowy, e) intensywność użytkowania. W procesie wyznaczania granic poszczególnych jednostek urbanistycznych wykorzystywane są różnego rodzaju źródła informacji przestrzennych, które pozwolą zbudować podział możliwie intuicyjny dla mieszkańców miasta. Stąd też niezbędne było wykorzystanie takich źródeł danych jak:

• istniejące i historyczne granice dzielnic, • jednostki GUS (obwody spisowe i obręby statystyczne), • kataster nieruchomości, • wszystkie dostępne mapy miasta (historyczne i topograficzne), • numeryczny model terenu, • struktura tkanki miejskiej, • wyniki badań literatury i inne.

Wyłonienie kluczowych obszarów predysponowanych do kompleksowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych jest niezbędne dla zapewnienia odpowiedniej koncentracji środków i działań w tym zakresie rewitalizacji.

W przedmiotowym przypadku za punkt wyjścia dla procesu wyznaczania jednostek urbanistycznych przyjęto podział na osiem jednostek na terenie miasta Pelplin (1-8) oraz kolejnych siedem w obrębie obszaru wiejskiego gminy (9-15), zgodnie z poniższą ilustracją.

Rysunek 2 Podział Gminy Pelplin na obszary problemowe

Źródło: Opracowanie własne. 22

Przyjęty podział na obszary na terenie miasta Pelplin opiera się zarówno na określeniu funkcji poszczególnych jednostek, typie występującej tam zabudowy, a także powszechnie przyjętym i funkcjonującym w społeczeństwie podziale miasta na jego części, głównie w oparciu o charakter zabudowy i czas powstania poszczególnych osiedli.

Wydzielono w ten sposób następujące obszary na terenie miasta Pelplin: (1) Południowy-wschód, (2) Północny-wschód, (3) Centrum i południe, (4) Północ, (5) Środkowy-zachód, (6) Północny-zachód, (7) Zachód, (8) Południowy-zachód.

Tak nakreślony obszar miejski zajmuje 3,17% terenu gminy, który zamieszkuje 48,5% ogółu mieszkańców jednostki terytorialnej.

Rysunek 3 Podział miasta Pelplin na obszary problemowe (mapa ortofotomapa)

Źródło: Opracowanie własne. Metodologię podziału na obszarze wiejskim gminy oparto o podział na jednomandatowe okręgi wyborcze w wyborach do rady gminy. Zaletą takiego podziału jest podobna liczba ludności na poszczególnych obszarach, a także fakt, iż grupują one sołectwa, przy czym granice obszarów przebiegają zawsze po granicach sołectw.

Charakterystyka wyznaczonych jednostek urbanistycznych

W tabeli poniżej zaprezentowano podstawowe dane dotyczące wyodrębnionych obszarów problemowych.

Tabela 2 Charakterystyka obszarów problemowych

Udział Udział Liczba osób Liczba osób Gęstość Nr Powierzchnia w ogóle Liczba w ogóle w wieku w wieku Obszar zaludnienia obszaru [ha] powierzchni mieszkańców mieszkańców produkcyj- poprodukcyj- [os./ha] gminy gminy nym nym

Miasto Pelplin 444,74 3,17% 8 065 48,49% 18,13 5 222 1 263

1 Południowy-wschód 157,53 1,12% 391 2,35% 2,48 298 39 2 Północny-wschód 77,33 0,55% 2 183 13,12% 28,23 1 211 529 3 Centrum i południe 49,97 0,36% 1 280 7,70% 25,62 937 101 4 Północ 29,04 0,21% 779 4,68% 26,83 583 82 5 Środkowy-zachód 36,88 0,26% 360 2,16% 9,76 291 28 6 Północny-zachód 36,73 0,26% 1 423 8,56% 38,74 898 173 7 Zachód 25,35 0,18% 1 059 6,37% 41,78 671 216 8 Południowy-zachód 31,91 0,23% 590 3,55% 18,49 333 95 Gmina Pelplin - 13 600,26 96,83% 8 568 51,51% 0,63 5 336 1 028 obszar wiejski Małe Walichnowy, 9 Międzyłęż, Wielki 2 363,54 16,83% 980 5,89% 0,41 622 125 Garc 10 Gręblin, Rudno 1 725,69 12,29% 1 524 9,16% 0,88 992 205 Lignowy Szlacheckie, 11 2 094,56 14,91% 1 053 6,33% 0,50 645 138 Pomyje 12 Rajkowy 2 275,20 16,20% 1 692 10,17% 0,74 1 032 202 13 Ropuchy, Rombark 2 691,20 19,16% 845 5,08% 0,31 522 115 14 Rożental, Janiszewko 1 894,55 13,49% 1 502 9,03% 0,79 901 122 15 Kulice 555,52 3,96% 972 5,84% 1,75 622 121

SUMA 14 045,00 100,00% 16 633 100,00% 1,18 10 558 2 291

Źródło: Opracowanie własne.

W kolejnych tabelach zaprezentowano skrócony opis poszczególnych obszarów, jego główne cechy i funkcje, a także zidentyfikowane zasoby.

Tabela 3 Obszar nr 1 - Południowy-wschód

OBSZAR NR 1

Południowy-wschód

Zakres obszaru Strzelnica, Mickiewicza (od granicy miasta do nr 29 – nieparzyste i od granicy miasta do nr 36 – parzyste), Wybudowanie, Plac Cukrowni Powierzchnia [ha] 157,53 Liczba mieszkańców 391 Funkcja obszaru Przemysł, usługi, zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna Krótka charakterystyka Obszar o charakterze przemysłowym, z rozproszoną zabudową mieszkaniową jednorodzinną. W granicach obszaru funkcjonuje m. in. fabryka styropianu „Swisspor”, składy węgla, hurtownia materiałów budowlanych „Dak – Bud”. Granicę obszaru wyznacza granica miasta od strony wschodniej oraz torowisko kolejowe przebiegające przez miasto

Tabela 4 Obszar nr 2 - Północny-wschód

OBSZAR NR 2

Północny-wschód

Zakres obszaru Kopernika, Dworcowa, Wybickiego, Świerkowa, Szkolna Powierzchnia [ha] 77,33 Liczba mieszkańców 2 183 Funkcja obszaru Zabudowa wielorodzinna, usługi Krótka Obszar o typowej zabudowie wielorodzinnej (w jego skład wchodzą 22 charakterystyka budynki wielorodzinne z co najmniej 24 lokalami mieszkalnymi. W granicach terenu znajduje się m. in. targowisko miejskie, ośrodek zdrowia „Pelmed”, komisariat Policji oraz dworce PKP i PKS. Obszar zamieszkiwany jest przez 27% ogółu mieszkańców, co nie wpisuje się w założenia wytycznych jednostek urbanistycznych dla obszarów mieszkalnictwa. Jest to jednak jednorodna i jednolita zabudowa mieszkalna z budynkami wielorodzinnymi, którą nie sposób dzielić. Wydzielenie bowiem tylko dwóch budynków zlokalizowanych przy ul. Kopernika niema racji bytu, tym bardziej podział Osiedla przy ul. Dworcowej budziłby jeszcze większe zastrzeżenia. Stąd postanowiono właśnie w taki sposób na podział tkanki miejskiej. Ponadto gęstość zaludnienia (w os./ha) jest przybliżona do innych

obszarów, co wskazuje na prawidłowy podział terenów miejskich na jednostki urbanistyczne

Tabela 5 Obszar nr 3 - Centrum i południe

OBSZAR NR 3

Centrum i południe

Zakres obszaru Mickiewicza (pozostała część), Plac Grunwaldzki, Kościuszki, Generała Maczka Powierzchnia [ha] 49,97 Liczba mieszkańców 1 280 Funkcja obszaru Zabudowa wielorodzinna (kamienice), usługi Krótka Ulice Mickiewicza i Kościuszki są m. in. najstarszymi ulicami charakterystyka w mieście o charakterze świeckich kamienic wielorodzinnych. W granicach obszaru funkcjonują między innymi: Urząd Miasta i Gminy Pelplin, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Miejski Ośrodek Kultury, Zespół Szkół Nr 2. Większość budynków z obszaru wpisanych jest do rejestru zabytków.

Tabela 6 Obszar nr 4 - Północ

OBSZAR NR 4

Północ

Zakres obszaru Sambora i Osiedle Młodych Powierzchnia [ha] 29,04 Liczba mieszkańców 779 Funkcja obszaru Zabudowa wielorodzinna (m. in. kamienice), edukacyjna, usługi Krótka Uwzględniając uwarunkowania historyczne, jest to obszar, w którym charakterystyka dawne majątki rolne (w tym popegeerowskie) łączą się z nowym osiedlem wielorodzinnym. W granicach terenu znajduje się m.in. Zespół Kształcenia i Wychowania Nr 1, Miejska Biblioteka Publiczna, Specjalny Ośrodek Szkolno–Wychowawczy Ochotnicza Straż Pożarna.

Tabela 7 Obszar nr 5 - Środkowy-zachód

OBSZAR NR 5

Środkowy-zachód

Zakres obszaru Przystań Jana Sobieskiego, Plac Mariacki, ul. Kanonicka, ul. Mestwina, Aleja Cystersów, Plac Wolności, ul. Bpa Dominika Powierzchnia [ha] 36,88 Liczba mieszkańców 360 Funkcja obszaru Religijna, turystyczna, kulturalna, edukacyjna Krótka Obszar znajduje się w ścisłej strefie konserwatorskiej. Jest to charakterystyka najcenniejsza pod kątem historyczno–kulturowym strefa, w której znajdują się obiekty sakralne i kultu religijnego (m. in. Bazylika Katedralna). Ponadto w granicach obszaru znajdują się: Muzeum Diecezjalne, siedziba diecezjalnej rozgłośni „Radio Głos”, liceum katolickie Collegium Marianum, Wyższe Seminarium Duchowne, ogrody biskupie

Tabela 8 Obszar nr 6 - Północny-zachód

OBSZAR NR 6

Północny-zachód

Zakres obszaru Ks. Sychty, Kochanowskiego, Reja, Kraszewskiego, Asnyka, Stefańskiego, Podgórna, Broniewskiego, Iwaszkiewicza, Ks. Twardowskiego, Prusa, Żeromskiego, Konopnickiej, Sienkiewicza, Słowackiego Powierzchnia [ha] 36,73 Liczba mieszkańców 1 423 Funkcja obszaru Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, usługi Krótka Jest to tzw. „Osiedle Leśne” – największe osiedle domów charakterystyka jednorodzinnych na terenie miasta. W granicy obszaru znajduje się m. in. cmentarz komunalny.

Tabela 9 Obszar nr 7 - Zachód

OBSZAR NR 7

Zachód

Zakres obszaru Starogardzka, Limanowskiego, Szpitalna, Pólko Powierzchnia [ha] 25,35 Liczba mieszkańców 1 059 Funkcja obszaru Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, usługi, przemysł Krótka Obszar częściowo popegeerowski, z charakterystyczną zabudową charakterystyka mieszaną (domy jednorodzinne, bloki mieszkalne). Przez teren przebiega m. in. tzw. Aleja Jana Pawła II, łącząca centrum miasta z Górą Jana Pawła II zlokalizowaną poza Pelplinem, gdzie w 1999 roku mszę świętą odprawił Papież Jan Paweł II

Tabela 10 Obszar nr 8 - Południowy-zachód

OBSZAR NR 8

Południowy-zachód

Zakres obszaru Żwirki, Wigury, Czarnieckiego, Gen. Dąbrowskiego, Gen. Hallera, Piłsudskiego, Ks. Pasierba (w granicach administracyjnych miasta), Dmowskiego, Parkowa, Sportowa Powierzchnia [ha] 31,91 Liczba mieszkańców 590 Funkcja obszaru Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, usługi, sport Krótka charakterystyka Obszar zabudowy jednorodzinnej ze stadionem miejskim w jego granicach. Granice tego obszaru, a zarazem miasta łączą się od południa z dynamicznie rozwijającą się miejscowością Rożental (zabudowa mieszkaniowa).

Tabela 11 Obszar nr 9 - Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc

OBSZAR NR 9

Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc

Zakres obszaru Sołectwa: Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc Powierzchnia [ha] 2 363,54 Liczba mieszkańców 980 Funkcja obszaru Rolnicza Krótka Obszar o zdecydowanym charakterze rolniczym zlokalizowany na charakterystyka zachodnim brzegu Wisły. W Małych Walichnowach funkcjonuje szkoła podstawowa, w Wielkim Garcu zlokalizowana jest OSP.

Tabela 12 Obszar nr 10 - Gręblin, Rudno

OBSZAR NR 10

Gręblin, Rudno

Zakres obszaru Sołectwa: Gręblin, Rudno Powierzchnia [ha] 1 725,69 Liczba mieszkańców 1 524 Funkcja obszaru Rolniczy Krótka Obszar o charakterze rolniczym położony na wchód i północny-wschód charakterystyka od Pelplina. Osią komunikacyjną obszaru jest DK91 oraz DW229 zbiegające się w miejscowości Rudno. W Rudnie znajdują się istotne dla lokalnej społeczności obiekty użyteczności publicznej i obiekty usługowe m.in. Zespół Kształcenia i Wychowania, kościół pw. Podwyższenia Krzyża, OSP, Centrum Kulturalne.

Tabela 13 Obszar nr 11 - Lignowy Szlacheckie, Pomyje

OBSZAR NR 11

Lignowy Szlacheckie, Pomyje

Zakres obszaru Sołectwa: Lignowy Szlacheckie, Pomyje Powierzchnia [ha] 2 094,56 Liczba mieszkańców 1 053 Funkcja obszaru Rolnicza Krótka Obszar o charakterze rolniczym położony na wchód i południowy- charakterystyka wschód od Pelplina. Przez teren obszaru przebiega DK91. W miejscowości Lignowy Szlacheckie znajduje się gotycki kościół św. Marcina.

Tabela 14 Obszar nr 12 - Rajkowy

OBSZAR NR 12

Rajkowy

Zakres obszaru Sołectwa: Rajkowy Powierzchnia [ha] 2 275,20 Liczba mieszkańców 1 692 Funkcja obszaru Rolnicza, leśna Krótka Obszar o charakterze rolniczym z udziałem powierzchni leśnych, charakterystyka położony na północ od Pelplina. Osią komunikacyjną obszaru jest DW230. W Rajkowach znajduje się Zespół Szkół, przedszkole, remiza OSP. Znajdujący się we wsi gotycki kościół pw. św. Bartłomieja został zbudowany w XIV wieku.

Tabela 15 Obszar nr 13 - Ropuchy, Rombark

OBSZAR NR 13

Ropuchy, Rombark

Zakres obszaru Sołectwa: Ropuchy, Rombark Powierzchnia [ha] 2 691,20 Liczba mieszkańców 845 Funkcja obszaru Rolnicza, leśna Krótka charakterystyka Obszar podzielony na dwie części przez przebiegającą południkowo autostradę A2. Część zachodnia o charakterze leśnym. Część wschodnia o charakterze rolniczym. Na terenie obszaru znajduje się węzeł autostradowy umożliwiający szybki dojazd do miasta Pelplina spoza gminy.

Tabela 16 Obszar nr 14 - Rożental, Janiszewko

OBSZAR NR 14

Rożental, Janiszewko

Zakres obszaru Sołectwa: Rożental, Janiszewko Powierzchnia [ha] 1894,55 Liczba mieszkańców 1 502 Funkcja obszaru Rolnicza Krótka Obszar położony na południe od Pelplina. Na zachodnim brzegu charakterystyka Wierzycy położony jest Rożental, natomiast po wschodniej stronie rzeki Janiszewko. Osią komunikacyjną wschodniej części obszaru jest DK230. Rożental pod względem urbanistyczno-funkcjonalnym stanowi południowe przedmieście Pelplina.

Tabela 17 Obszar nr 15 - Kulice

OBSZAR NR 15

Kulice

Zakres obszaru Sołectwa: Kulice Powierzchnia [ha] 555,52 Liczba mieszkańców 972 Funkcja obszaru Rolnicza, leśna Krótka Obszar zlokalizowany na południe od Pelplina graniczy od południa z charakterystyka Gminą Morzeszczyn. Obszar z udziałem terenów rolniczych i leśnych. W Kulicach zlokalizowany jest Zespół Kształcenia i Wychowania oraz remiza OSP.

Identyfikacja zróżnicowania w jednostkach urbanistycznych

Delimitacja obszarów kryzysowych uwzględnia przedstawiony w poprzednim punkcie podział gminy na poszczególne obszary i prowadzona jest na podstawie wskaźników wskazanych w poniższych tabelach, równolegle w obrębie pięciu grup kryteriów: (1) społecznych, (2) gospodarczych, (3) technicznych, (4) przestrzennych, (5) środowiskowych.

Ocena sytuacji kryzysowej odbywać się będzie w oparciu o wskaźniki.

Dane statystyczne przedstawione w dokumencie i zebrane we właściwych do ich zakresu instytucjach dotyczą 2016 roku. Stąd też, wartości referencyjne dla wskaźników są obowiązujące dla roku 2016.

Dla wskaźników za wartości referencyjne przyjmuję się średnią dla całej jednostki terytorialnej (Miasta i Gminy Pelplin).

Tabela 18 Wskaźniki – kryteria społeczne, gospodarcze, techniczne, przestrzenne i środowiskowe

WSKAŹNIKI 1 2 3 4 5

Liczba osób Udział długotrwale Liczba organizacji korzystających Wskaźnik bezrobotnych wśród Liczba przestępstw na 1 Liczba niebieskich kart pozarządowych z zasiłków pomocy osób w wieku tys. ludności w 2014 r. na 1 tys. mieszkańców na 1 tys. społecznej produkcyjnym mieszkańców na 1 tys. ludności

Źródło danych Miejski Ośrodek Pomocy Powiatowy Urząd Pracy w Komenda Powiatowa Miejski Ośrodek Pomocy Urząd Miasta wyznaczenia średniej Społecznej w Pelplinie Tczewie Policja w Tczewie Społecznej w Pelplinie i Gminy Pelplin dla gminy

wartość referencyjna – 63,43 3,47% 21,79 2,95 2,83 średnia dla gminy

Wartość dla obszarów Odchylenie powyżej Odchylenie powyżej Odchylenie powyżej Odchylenie powyżej Odchylenie poniżej objętych wsparciem wartości referencyjnej wartości referencyjnej wartości referencyjnej wartości referencyjnej wartości referencyjnej

Rekomendowane źródła Miejski Ośrodek Pomocy Powiatowy Urząd Pracy w Komenda Powiatowa Miejski Ośrodek Pomocy Urząd Miasta danych dla obszarów Społecznej w Pelplinie Tczewie Policja w Tczewie Społecznej w Pelplinie i Gminy Pelplin

WSKAŹNIKI (C.D.) 6 7 8 9

Odsetek osób Liczba zarejestrowanych Odsetek osób bezrobotnych z w wieku Wielkość dochodów gminy z Wskaźnik podmiotów wykształceniem gimnazjalnym poprodukcyjnym tytułu podatku od gospodarki narodowej lub poniżej w ogólnej liczbie w ogólnej nieruchomości na mieszkańca (na 100 osób) bezrobotnych liczbie ludności

Źródło danych wyznaczenia Urząd Miasta Urząd Miasta Powiatowy Urząd Pracy w Urząd Miasta średniej dla jst i Gminy Pelplin, CEIDG i Gminy Pelplin Tczewie i Gminy Pelplin wartość referencyjna – średnia 6,58 13,77% 55,91% 135,23 dla gminy

Wartość dla obszarów objętych Odchylenie poniżej wartości Odchylenie powyżej wartości Odchylenie powyżej wartości Odchylenie poniżej wartości wsparciem referencyjnej referencyjnej referencyjnej referencyjnej

Rekomendowane źródła Urząd Miasta Urząd Miasta Powiatowy Urząd Pracy w Urząd Miasta danych dla beneficjentów i Gminy Pelplin, CEIDG i Gminy Pelplin Tczewie i Gminy Pelplin

WSKAŹNIKI (C.D.) 10 11 12 13 14

Udział budynków generujących emisje niskie (posiadających piece węglowe, Liczba awarii Liczba obiektów Udział budynków Liczba publicznych miejsc koksowe, ogrzewanie infrastruktury w zabytkowych wpisanych mieszkalnych rekreacji Wskaźnik etażowe, itp.) oraz obszarze w okresie do gminnej wybudowanych przed i odpoczynku nieocieplonych, których rocznym na 1 ha ewidencji zabytków rokiem 1970 w ogólnej na 1 tys. główne drogi powierzchni obszaru (na 1 ha) ich liczbie (%) ludności ewakuacyjne są wykonane z materiałów palnych do ogólnej liczby budynków (w %)

Źródło danych Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta wyznaczenia średniej dla i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin jst wartość referencyjna – 0,160 0,010 50,15% 2,65 93,14% średnia dla gminy

Wartość dla obszarów Odchylenie powyżej Odchylenie powyżej Odchylenie powyżej Odchylenie poniżej Odchylenie powyżej objętych wsparciem wartości referencyjnej wartości referencyjnej wartości referencyjnej wartości referencyjnej wartości referencyjnej

Rekomendowane źródła Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta Urząd Miasta danych dla i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin i Gminy Pelplin beneficjentów

Wyniki analizy porównawczej obszarów problemowych

Wyniki delimitacji przeprowadzonej zgodnie z metodyką wskazaną w poprzednim rozdziale przedstawiono na kolejnych stronach. Poniższa tabela prezentuje zbiorcze porównanie obszarów pod kątem kryteriów społecznych, gospodarczych, technicznych, przestrzennych i środowiskowych. Pola zaznaczone czerwonym kolorem wskazują na wartość w odniesieniu do wartości referencyjnej, która wskazuje na degradację obszaru w danej dziedzinie. Wartość referencyjna stanowi wartość średnia wskaźnika dla gminy.

W dalszej części rozdziału zaprezentowano szczegółowe porównanie obszarów pod kątem wskaźników społecznych, gospodarczych, technicznych, przestrzennych i środowiskowych.

Tabela 19 Porównanie obszarów w ramach kryteriów społecznych, gospodarczych, technicznych, przestrzennych i środowiskowych

Dane ogólne Kryteria społeczne

Liczba osób korzystających Udział Liczba Liczba Liczba Liczba osób ze długotrwale Liczba Udział w ogóle Udział w ogóle Gęstość osób przestępstw organizacji Nr Powierzchnia Liczba w wieku świadczeń bezrobotnych niebieskich Obszar powierzchni mieszkańców zaludnienia w wieku na 1 tys. pozarządowych obszaru [ha] mieszkańców poprodukcyj- pomocy wśród osób kart na 1 tys. gminy gminy [os./ha] produkcyj- ludności na 1 tys. nym społecznej na w wieku mieszkańców nym w 2014 r. mieszkańców 1 tys. produkcyjnym ludności

Miasto Pelplin 444,74 3,17% 8 065 48,49% 18,13 5 222 1 263

1 Południowy-wschód 157,53 1,12% 391 2,35% 2,48 298 39 191,81 4,78% 43,50 10,23 2,56

2 Północny-wschód 77,33 0,55% 2 183 13,12% 28,23 1 211 529 21,53 3,06% 14,20 2,75 0,00

3 Centrum i południe 49,97 0,36% 1 280 7,70% 25,62 937 101 78,13 3,04% 34,40 0,78 2,34

4 Północ 29,04 0,21% 779 4,68% 26,83 583 82 38,51 2,79% 30,80 0,00 8,99

5 Środkowy-zachód 36,88 0,26% 360 2,16% 9,76 291 28 33,33 2,10% 11,10 0,00 11,11

6 Północny-zachód 36,73 0,26% 1 423 8,56% 38,74 898 173 18,97 0,94% 2,80 0,70 0,70

7 Zachód 25,35 0,18% 1 059 6,37% 41,78 671 216 91,60 4,83% 22,60 6,61 0,00

8 Południowy-zachód 31,91 0,23% 590 3,55% 18,49 333 95 61,02 2,26% 23,70 0,00 3,39

Gmina Pelplin - obszar wiejski 13 600,26 96,83% 8 568 51,51% 0,63 5 336 1 028

9 Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc 2 363,54 16,83% 980 5,89% 0,41 622 125 119,39 5,63% 27,10 9,18 4,08

10 Gręblin, Rudno 1 725,69 12,29% 1 524 9,16% 0,88 992 205 38,71 4,12% 25,40 1,97 1,31

11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 2 094,56 14,91% 1 053 6,33% 0,50 645 138 46,53 4,76% 28,80 0,95 4,75

12 Rajkowy 2 275,20 16,20% 1 692 10,17% 0,74 1 032 202 138,89 3,31% 15,70 4,73 3,55

13 Ropuchy, Rombark 2 691,20 19,16% 845 5,08% 0,31 522 115 49,70 4,02% 19,40 3,55 2,37

14 Rożental, Janiszewko 1 894,55 13,49% 1 502 9,03% 0,79 901 122 69,24 3,17% 22,30 1,33 3,99

15 Kulice 555,52 3,96% 972 5,84% 1,75 622 121 25,72 4,05% 29,30 4,12 4,12

SUMA 14 045,00 100,00% 16 633 100,00% 1,18 10 558 2 291

Wartość referencyjna 63,43 3,47% 21,79 2,95 2,83

Kryterium Kryteria gospodarcze Kryteria techniczne Kryteria przestrzenne środowiskowe

Udział budynków generujących emisje niskie (posiadających piece węglowe, koksowe, Odsetek osób Liczba awarii Liczba obiektów Liczba Wielkość Udział budynków ogrzewanie Odsetek osób w bezrobotnych z infrastruktury w zabytkowych Liczba Udział zarejestrowanyc dochodów gminy mieszkalnych etażowe, itp.) wieku wykształceniem obszarze w wpisanych do publicznych wskaźników Nr h podmiotów z tytułu podatku wybudowanych oraz Obszar poprodukcyjnym gimnazjalnym okresie rocznym gminnej miejsc rekreacji i o przekroczonych obszaru gospodarki od przed rokiem nieocieplonych, w ogólnej liczbie lub poniżej w na 1 ha ewidencji odpoczynku na 1 wartościach narodowej (na nieruchomości 1970 w ogólnej których gówne ludności ogólnej liczbie powierzchni zabytków (na 1 tys. ludności referencyjnych 100 osób) na mieszkańca ich liczbie [%] drogi bezrobotnych obszaru ha) ewakuacyjne są wykonane z materiałów palnych do ogólnej liczby budynków (w %) Miasto Pelplin 1 Południowy-wschód 18,92 9,97% 73,91% 1 248,31 2,050 0,090 17,95% 0,01 98,00% 57,14% 2 Północny-wschód 7,97 24,23% 63,24% 104,32 2,340 0,690 60,42% 1,37 15,00% 42,86% 3 Centrum i południe 12,73 7,89% 62,65% 333,72 2,120 0,100 83,48% 0,78 45,00% 64,29% 4 Północ 11,30 10,52% 59,09% 47,24 1,760 1,250 45,24% 2,57 65,00% 42,86% 5 Środkowy-zachód 9,44 7,77% 38,10% 129,19 1,980 0,000 88,00% 0,00 95,00% 35,71% 6 Północny-zachód 7,31 12,16% 48,98% 75,52 2,080 0,000 26,14% 0,70 92,00% 28,57%

7 Zachód 10,67 20,39% 67,95% 88,42 3,120 0,000 67,86% 0,94 96,00% 85,71%

8 Południowy-zachód 5,93 16,10% 60,87% 119,75 3,020 0,190 40,19% 0,00 96,00% 64,29% Gmina Pelplin - obszar wiejski 9 Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc 2,45 12,76% 48,84% 51,42 0,052 0,00 49,69% 6,12 100,00% 10 Gręblin, Rudno 5,18 13,45% 57,69% 94,21 0,133 0,006 45,45% 5,25 100,00% 11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 1,99 13,11% 46,94% 59,20 0,069 0,002 57,47% 4,75 100,00% Nie 12 Rajkowy 3,31 11,94% 53,25% 144,61 0,088 0,003 63,41% 1,77 100,00% dotyczy 13 Ropuchy, Rombark 1,30 13,61% 41,46% 51,85 0,111 0,000 41,32% 3,55 100,00% 14 Rożental, Janiszewko 5,46 8,12% 51,61% 92,17 0,090 0,000 43,86% 3,99 100,00% 15 Kulice 3,70 12,45% 48,72% 69,98 0,054 0,009 42,45% 5,14 100,00% SUMA Wartość referencyjna 6,58 13,77% 55,91% 135,23 0,160 0,010 50,15% 2,65 93,14%

Kryteria społeczne Porównania obszarów problemowych w obrębie kryteriów społecznych dokonano w oparciu o następujące wskaźniki odniesione do wartości referencyjnych:

• Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej na 1 tys. ludności • Udział długotrwale bezrobotnych wśród osób w wieku produkcyjnym • Liczba przestępstw na 1 tys. ludności w 2014 r. • Liczba niebieskich kart na 1 tys. mieszkańców • Liczba organizacji pozarządowych na 1 tys. mieszkańców Dane potrzebne do określenia wartości wskaźników pochodzą z zasobów Urzędu Miasta i Gminy Pelplin oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie.

Tabela 20 Analiza obszarów w zakresie kryteriów społecznych

Liczba osób korzystających Udział Liczba Liczba ze długotrwale Liczba przestępstw organizacji Nr świadczeń bezrobotnych niebieskich Obszar na 1 tys. pozarządowych obszaru pomocy wśród osób kart na 1 tys. ludności na 1 tys. społecznej w wieku mieszkańców w 2014 r. mieszkańców na 1 tys. produkcyjnym ludności

Miasto Pelplin 1 Południowy-wschód 191,81 4,78% 43,50 10,23 2,56 2 Północny-wschód 21,53 3,06% 14,20 2,75 0,00 3 Centrum i południe 78,13 3,04% 34,40 0,78 2,34 4 Północ 38,51 2,79% 30,80 0,00 8,99 5 Środkowy-zachód 33,33 2,10% 11,10 0,00 11,11 6 Północny-zachód 18,97 0,94% 2,80 0,70 0,70 7 Zachód 91,60 4,83% 22,60 6,61 0,00 8 Południowy-zachód 61,02 2,26% 23,70 0,00 3,39 Obszar wiejski Małe Walichnowy, Międzyłęż, 9 119,39 5,63% 27,10 9,18 4,08 Wielki Garc 10 Gręblin, Rudno 38,71 4,12% 25,40 1,97 1,31 11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 46,53 4,76% 28,80 0,95 4,75 12 Rajkowy 138,89 3,31% 15,70 4,73 3,55 13 Ropuchy, Rombark 49,70 4,02% 19,40 3,55 2,37 14 Rożental, Janiszewko 69,24 3,17% 22,30 1,33 3,99 15 Kulice 25,72 4,05% 29,30 4,12 4,12 Wartość referencyjna 63,43 3,47% 21,79 2,95 2,83

Analiza wskaźnikowa obszarów w ramach kryteriów społecznych w mieście Pelplin w sposób wyraźny wskazuje na obszar 7 (Zachód) jako najbardziej zdegradowany w kontekście społecznym. Obszar ten zlokalizowany jest w obrębie ulic Starogardzkiej, Limanowskiego, Szpitalnej i Pólko. Obszar wyróżnia się na tle innych obszarów dużym udziałem osób długotrwale bezrobotnych oraz osób korzystających z systemu pomocy społecznej, co świadczy o niskich dochodach mieszkańców i potencjalnie o szeregu innych czynników mających na to wpływ. Sytuację na tym obszarze dopełnia poziom występujących

patologii społecznych, czego emanacją są wysokie wartości wskaźników dotyczących wystawianych niebieskich kart i liczby przestępstw. Wszystkie przyjęte wskaźniki o charakterze społecznym uzyskują na terenie obszaru wartości przekraczające wartości referencyjne. Na terenie miasta sytuacja problemowa jest widoczna w analizie wskaźnikowej także na obszarach 3 (Centrum i południe) oraz 1 (Południowy-wschód), gdzie notowano przekroczenia wartości referencyjnych dla trzech z pięciu wskaźników. Szczególnie niepokojące są skrajnie wysokie wartości wskaźnikow dot. pomocy społecznej i dysfunkcji rodziny (niebieskie karty) w przypadku obszaru 1 (Południowy-wchód). Jest to jednak obszar, na terenie którego zamieszkuje jedynie 2,35% mieszkańców gminy.

Spośród obszarów zlokalizowanych na obszarze wiejskim w najtrudniejszej sytuacji pod względem społecznym jest obszar 9 (Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc) gdzie notowano przekroczenia wartości czterech z pięciu analizowanych wskaźników.

Kryteria gospodarcze Porównania obszarów problemowych w obrębie kryteriów gospodarczych dokonano w oparciu o następujące wskaźniki odniesione do wartości referencyjnych:

• Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej (na 100 osób) • Odsetek osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności • Odsetek osób bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym lub poniżej w ogólnej liczbie bezrobotnych • Wielkość dochodów gminy z tytułu podatku od nieruchomości na mieszkańca

Dane potrzebne do określenia wartości wskaźników pochodzą z Urzędu Miasta i Gminy Pelplin, Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie.

Tabela 21 Analiza obszarów w zakresie kryteriów gospodarczych

Odsetek osób Liczba Odsetek osób bezrobotnych Wielkość zarejestrowanych w wieku z wykształceniem dochodów gminy Nr podmiotów Obszar poprodukcyjnym gimnazjalnym lub z tytułu podatku obszaru gospodarki w ogólnej liczbie poniżej w ogólnej od nieruchomości narodowej ludności liczbie na mieszkańca (na 100 osób) bezrobotnych

Miasto Pelplin 1 Południowy-wschód 18,92 9,97% 73,91% 1 248,31 2 Północny-wschód 7,97 24,23% 63,24% 104,32 3 Centrum i południe 12,73 7,89% 62,65% 333,72 4 Północ 11,30 10,52% 59,09% 47,24 5 Środkowy-zachód 9,44 7,77% 38,10% 129,19 6 Północny-zachód 7,31 12,16% 48,98% 75,52 7 Zachód 10,67 20,39% 67,95% 88,42 8 Południowy-zachód 5,93 16,10% 60,87% 119,75 Obszar wiejski Małe Walichnowy, Międzyłęż, 9 2,45 12,76% 48,84% 51,42 Wielki Garc

10 Gręblin, Rudno 5,18 13,45% 57,69% 94,21 11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 1,99 13,11% 46,94% 59,20 12 Rajkowy 3,31 11,94% 53,25% 144,61 13 Ropuchy, Rombark 1,30 13,61% 41,46% 51,85 14 Rożental, Janiszewko 5,46 8,12% 51,61% 92,17 15 Kulice 3,70 12,45% 48,72% 69,98 Wartość referencyjna 6,58 13,77% 55,91% 135,23

Analiza wskaźników gospodarczych wskazuje na, typowe w polskich realiach, duże zróżnicowanie na linii miasto-wieś w zakresie poziomu przedsiębiorczości. Stosunkowo korzystna sytuacja na obszarach miejskich kontrastuje z wartościami wskaźników w sołectwach oddalonych od miasta Pelplin. Na terenie miasta jedynie w obszarze 8 (Południowy-zachód) notowane wartości wskaźnika oscylują poniżej wartości referencyjnej, wskazując na sytuację problemową. Analityczne spojrzenie na wartości wskaźników notowanych na obszarach wiejskich wskazuje na lepszą sytuację w obszarach 14 (Rożental, Janiszewko) oraz 10 (Gręblin, Rudno), tak więc na terenach bezpośrednich przedmieść Pelplina lub też w obrębie głównych osi komunikacyjnych wyznaczonych przez DK91 oraz DW229.

Niekorzystna struktura demograficzna charakteryzująca się relatywnie wysokim udziałem osób w wieku poprodukcyjnym została zidentyfikowana w mieście na obszarze 2 (Północny-wschód) oraz 7 (Zachód) i 8 (Południowy-zachód). Z kolei problemy związane z poziomem wykształcenia w grupie osób bezrobotnych okazały się stanowić niemalże powszechną charakterystykę stanu rynku pracy na obszarach miejskich (stosunkowo korzystna sytuacja notowana jest jedynie na obszarach 5 i 6).

Reasumując, analiza wskazuje, że najtrudniejsza sytuacja gospodarcza występuje na terenie obszarów miejskich 8 (Południowy-zachód) - gdzie notowano przekroczenia wszystkich czterech wskaźników gospodarczych, oraz 7 (Zachód) i 2 (Północny-wschód) – gdzie rejestrowano przekroczenia trzech z czterech wskaźników. Na obszarach lokalizowanych na terenach wiejskich stosunkowo najtrudniejsza sytuacja gospodarcza jest identyfikowana na obszarze 10 (Grąblin, Rudno).

Kryteria techniczne Porównania obszarów problemowych w obrębie kryteriów technicznych dokonano w oparciu o następujące wskaźniki odniesione do wartości referencyjnych:

• Liczba awarii infrastruktury w obszarze w okresie rocznym na 1 ha powierzchni obszaru • Liczba obiektów zabytkowych wpisanych do gminnej ewidencji zabytków (na 1 ha)

Dane potrzebne do określenia wartości wskaźników pochodzą z zasobów Urzędu Miasta i Gminy Pelplin.

Tabela 22 Analiza obszarów w zakresie kryteriów technicznych

Liczba awarii infrastruktury Liczba obiektów zabytkowych Nr Obszar w obszarze w okresie rocznym wpisanych do gminnej obszaru na 1 ha powierzchni obszaru ewidencji zabytków (na 1 ha)

Miasto Pelplin 1 Południowy-wschód 2,050 0,090 2 Północny-wschód 2,340 0,690 3 Centrum i południe 2,120 0,100 4 Północ 1,760 1,250 5 Środkowy-zachód 1,980 0,000 6 Północny-zachód 2,080 0,000 7 Zachód 3,120 0,000 8 Południowy-zachód 3,020 0,190 Obszar wiejski Małe Walichnowy, Międzyłęż, 9 0,052 0,001 Wielki Garc 10 Gręblin, Rudno 0,133 0,006 11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 0,069 0,002 12 Rajkowy 0,088 0,003 13 Ropuchy, Rombark 0,111 0,000 14 Rożental, Janiszewko 0,090 0,000 15 Kulice 0,054 0,009 Wartość referencyjna 0,160 0,010

Brane pod uwagę wskaźniki techniczne w sposób ewidentny wskazują na obszary miejskie, jako problemowe w kontekście potencjału do działań rewitalizacyjnych i zaradczych.

Wskaźnik dotyczący liczby awarii infrastruktury najwyższe wartości przyjmuje dla obszarów w mieście Pelplin: 7 (Zachód) oraz 8 (Połudnowy-zachód). Przekroczenia wartości referencyjnej wskaźnika notowane były także we wszystkich pozostałych obszarach miejskich.

Analiza wskaźników technicznych w zakresie wskaźnika związanego z liczbą obiektów zabytkowych wskazuje na najpoważniejszą potencjalną sytuację problemową w obrębie obszaru 4 (Północ). Wartość referencyjna jest dla tego wskaźnika przekroczona także na terenie miejskich obszarów: 2 (Północny- wschód), 8 (Południowy-zachód), 3 (Centrum i południe), 1 (Południowy-wschód). Na tych obszarach występują największe potrzeby związane z rewitalizacją i zachowaniem dziedzictwa kulturalnego.

Wśród obszarów zlokalizowanych na terenach wiejskich, podkreślić należy, że nie zidentyfikowano przekroczeń wartości wskaźników w zakresie kryteriów technicznych (w stosunku do wartości referencyjnych dla gminy).

Kryteria przestrzenne Porównania obszarów problemowych w obrębie kryteriów przestrzennych dokonano w oparciu o następujące wskaźniki odniesione do wartości referencyjnych:

• Udział budynków mieszkalnych wybudowanych przed rokiem 1970 w ogólnej ich liczbie [%] • Liczba publicznych miejsc rekreacji i odpoczynku na 1 tys. ludności

Dane potrzebne do określenia wartości wskaźnika pochodzą z zasobów Urzędu Miasta i Gminy Pelplin.

Tabela 23 Analiza obszarów w zakresie kryteriów przestrzennych

Udział budynków mieszkalnych Nr Liczba publicznych miejsc rekreacji Obszar wybudowanych przed rokiem 1970 obszaru i odpoczynku na 1 tys. ludności w ogólnej ich liczbie [%]

Miasto Pelplin 1 Południowy-wschód 17,95% 0,01 2 Północny-wschód 60,42% 1,37 3 Centrum i południe 83,48% 0,78 4 Północ 45,24% 2,57 5 Środkowy-zachód 88,00% 0,00 6 Północny-zachód 26,14% 0,70 7 Zachód 67,86% 0,94 8 Południowy-zachód 40,19% 0,00 Obszar wiejski Małe Walichnowy, Międzyłęż, 9 49,69% 6,12 Wielki Garc 10 Gręblin, Rudno 45,45% 5,25 11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 57,47% 4,75 12 Rajkowy 63,41% 1,77 13 Ropuchy, Rombark 41,32% 3,55 14 Rożental, Janiszewko 43,86% 3,99 15 Kulice 42,45% 5,14 Wartość referencyjna 50,15% 2,65

Analiza wskaźników przestrzennych wskazuje, iż najbardziej poważna sytuacja kryzysowa w mieście Pelplin jest notowana na terenie na terenie obszarów 5 (Środkowy-zachód) i 3 (Centrum i południe). W tych obszarach notowane są także najwyższe wartości wskaźnika związanego z liczbą budynków wybudowanych przed 1970 rokiem. W nieco mniejszej skali problemy przestrzenne związane z liczbą starszych budynków występują są na terenie obszarów 7 (Zachód) oraz 2 (Północny-wschód). Stosunkowo wysoki udział budynków mieszkalnych wybudowanych przed 1970 rokiem notowany jest także na obszarze wiejskim w obszarach: 12 (Rajkowy) oraz 11 (Lignowy Szlacheckie, Pomyje).

Analiza wskaźnika (Liczba publicznych miejsc rekreacji i odpoczynku na 1 tys. ludności) wskazuje na duże zróżnicowanie na linii miasto – wieś. Co do zasady, problem z dostępnością miejsc rekreacji i wypoczynku występuję na całym obszarze miasta Pelplin. Najniższą wartość analizowany wskaźnik uzyskiwał dla obszarów: 8 (Południowy-zachód), 5 (Środkowy-zachód) oraz 1 (Południowy-wschód).

Kryterium środowiskowe

Porównania obszarów problemowych w obrębie kryterium środowiskowego dokonano w oparciu o następujący wskaźnik odniesiony do wartości referencyjnej:

• Udział budynków generujących emisje niskie (posiadających piece węglowe, koksowe, ogrzewanie etażowe, itp.) oraz nieocieplonych, których główne drogi ewakuacyjne są wykonane z materiałów palnych do ogólnej liczby budynków (w %)

Dane potrzebne do określenia wartości wskaźnika pochodzą z zasobów Urzędu Miasta i Gminy Pelplin.

Tabela 24 Analiza obszarów w zakresie kryterium środowiskowego

Udział budynków generujących emisje niskie (posiadających piece węglowe, koksowe, Nr Obszar ogrzewanie etażowe, itp.) oraz nieocieplonych, obszaru których główne drogi ewakuacyjne są wykonane z materiałów palnych do ogólnej liczby budynków (w %)

Miasto Pelplin 1 Południowy-wschód 98,00% 2 Północny-wschód 15,00% 3 Centrum i południe 45,00% 4 Północ 65,00% 5 Środkowy-zachód 95,00% 6 Północny-zachód 92,00% 7 Zachód 96,00% 8 Południowy-zachód 96,00% Obszar wiejski 9 Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc 100,00% 10 Gręblin, Rudno 100,00% 11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 100,00% 12 Rajkowy 100,00% 13 Ropuchy, Rombark 100,00% 14 Rożental, Janiszewko 100,00% 15 Kulice 100,00% Wartość referencyjna 93,14%

Dogłębna analiza wskaźnika środowiskowego skłania do kilku wniosków.

Po pierwsze, należy uznać, że najbardziej poważna sytuacja notowana jest w Pelplinie w obrębie obszarów 1 (Południowy-wschód), 7 (Zachód), 8 (Południowy-zachód) oraz 5 (Środkowy-zachód). We wskazanych obszarach co najmniej 95% obiektów generuje niskie emisje wpływając negatywnie na stan środowiska naturalnego w zakresie czystości powietrza atmosferycznego. Na stan istniejący wpływają wysokie wartości niskiej emisji pyłów i szkodliwych gazów pochodzących z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób - najczęściej węglem o nieoptymalnej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych. Do produktów spalania wpływających na występowanie niskiej emisji zaliczyć można gazy: dwutlenek węgla CO2, tlenek węgla CO, dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu NOX,

wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne np. benzo(a)piren oraz dioksyny, a także metale ciężkie (ołów, arsen, nikiel, kadm) i pyły zawieszone PM10 i PM2,5. Występująca emisja nie tylko przyczynia się do zagrożeń ekologicznych, ale przede wszystkim wpływa negatywnie na zdrowie mieszkańców tych obszarów.

Po drugie, niekorzystne wartości analizowanego wskaźnika notowane są także na wszystkich obszarach wiejskich. W tym przypadku jednak należy pamiętać, że wpływ sytuacji faktycznej na stan środowiska przyrodniczego oraz zdrowie mieszkańców jest już znacznie mniejszy. Należy bowiem uwzględnić takie aspekty, jak położenie w okolicach powierzchni biologicznie czynnych oraz niższą gęstość zaludnienia, a przez to większe odległości między poszczególnymi emiterami niskiej emisji.

Podsumowanie Przeprowadzona analiza wskaźników w porównaniu z ich wartościami referencyjnymi w każdym z obszarów przedstawia tereny, które najbardziej narażone są na degradację. Poniższa tabela przedstawia podsumowanie liczby wskaźników powyżej wartości referencyjnej w każdym z badanych kryteriów.

Tabela 25 Liczba wskaźników, których wartości przekraczają wartości referencyjne

Liczba wskaźników o przekroczonych wartościach Udział w stosunku do wartości referencyjnych [ogółem 14] wskaźników o Nr Obszar przekroczonych obszaru społ. gosp. techn. przestrz. środ. wartościach [z 5] [z 4] [z 2] [z 2] [z 1] referencyjnych

Miasto Pelplin 1 Południowy-wschód 3 1 2 1 1 57,14% 2 Północny-wschód 0 2 2 2 0 42,86% 3 Centrum i południe 3 2 2 2 0 64,29% 4 Północ 1 2 2 1 0 42,86% 5 Środkowy-zachód 0 1 1 2 1 35,71% 6 Północny-zachód 1 1 1 1 0 28,57% 7 Zachód 5 3 1 2 1 85,71% 8 Południowy-zachód 1 4 2 1 1 64,29% Gmina Pelplin - obszar wiejski Małe Walichnowy, Międzyłęż, 9 4 2 0 0 1 Wielki Garc 10 Gręblin, Rudno 3 3 0 0 1 11 Lignowy Szlacheckie, Pomyje 2 2 0 1 1 Nie 12 Rajkowy 2 1 0 2 1 dotyczy 13 Ropuchy, Rombark 3 2 0 0 1 14 Rożental, Janiszewko 2 2 0 0 1 15 Kulice 3 2 0 0 1 Gmina Pelplin

Źródło: Opracowanie własne

W ujęciu kryteriów społecznych najbardziej zdegradowanymi obszarami są:

• obszar 7 (Północny-zachód) – przekroczenie wartości wszystkich 5 kryteriów (100%), • obszar 9 (Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc) - przekroczenie wartości 4 z 5 kryteriów (80%). Biorąc pod uwagę kryteria gospodarcze, najbardziej zdegradowane obszary to: • obszar 8 (Południowy-zachód) – przekroczenie wartości wszystkich 4 kryteriów (100%), • obszar 7 (Północny-zachód) – przekroczenie wartości 3 z 4 kryteriów (75%), • obszar 10 (Gręblin, Rudno) – przekroczenie wartości 3 z 4 kryteriów (75%). Analiza kryteriów technicznych skłania do wniosku, że najtrudniejsza sytuacja w tym względzie zidentyfikowana została w obrębie obszarów: • obszar 1 (Południowy-wschód) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 2 Północny-wschód) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 3 (Centrum i południe) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 4 (Północ) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 8 (Południowy-zachód) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%).

Rozważając kryteria przestrzenne, najwięcej wskaźników o przekroczonych wartościach względem wartości referencyjnych charakteryzuje obszary: • obszar 2 Północny-wschód) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 3 (Centrum i południe) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 5 (Środkowy-zachód) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 7 (Zachód) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%), • obszar 12 (Rajkowy) – przekroczenie wartości wszystkich 2 kryteriów (100%).

Kryterium środowiskowe uzyskało wartości przekraczające wartości referencyjne w przypadku 11 z 15 analizowanych obszarów terytorialnych (przekroczenia notowano we wszystkich obszarach wiejskich oraz w 4 obszarach miejskich). Podkreślić jednak należy, że analizowany wskaźnik środowiskowy związany z udziałem budynków generujących niskie emisje, właśnie na terenach miejskich charakteryzuje się większym wpływem na stan przyrody i środowiska życia człowieka. Reasumując, kompletna analiza wskaźnikowa zrealizowana na potrzeby niniejszego dokumentu, umożliwiła wyznaczenie obszarów charakteryzujących się największym poziomem zdegradowania w zakresie sfer społecznej, gospodarczej, technicznej, przestrzennej i środowiskowej. Przy czym otrzymana klasyfikacja obszarów odbywała się w oparciu o konkretne wystandaryzowane wskaźniki, tak więc ich porównanie spełniało wymóg obiektywności. W wyniku przeprowadzonej analizy określono trzy najbardziej zdegradowane obszary (w kolejności od najbardziej zdegradowanego):

OBSZAR NR 7 OBSZAR NR 3 OBSZAR NR 8 Zachód Centrum i południe Południowy-zachód

85,71% 64,29%

64,29%

Spośród wspomnianych obszarów w sposób zdecydowany najtrudniejsza sytuacja została zidentyfikowana na terenie obszaru 7 (Zachód), gdzie notowano przekroczenia wszystkich analizowanych wskaźników społecznych, przestrzennych i środowiskowych, oraz większości wskaźników gospodarczych. W związku z powyższym w toku przeprowadzonej analizy, jako obszar zdegradowany przeznaczony do działań rewitalizacyjnych, zidentyfikowano obszar 7 (Zachód), zlokalizowany w Pelplinie w obrębie ulic Starogardzkiej, Limanowskiego, Szpitalnej i Pólko.

6. Diagnoza obszaru

Przeprowadzony proces delimitacji obszarów problemowych oraz analizy zróżnicowania, dokonanej w oparciu o wskaźniki, umożliwiły wyznaczenie obszaru zdegradowanego przeznaczonego do rewitalizacji (obszar nr 7 Zachód). Dla uzyskania maksymalizacji efektów wdrażania dokumentu LPR, przed określeniem wizji rozwoju oraz wskazaniem katalogu działań rozwojowych (inwestycyjnych i pozainwestycyjnych), należy dokonać pogłębionej analizy obszaru zdegradowanego. Analiza ta powinna uwzględniać lokalną specyfikę i uwarunkowania, i powinna mieć charakter zarówno ilościowy, jak i jakościowy. Poniżej przedstawiono wyniki diagnozy w podziale na sfery: społeczną, gospodarczą, techniczną, przestrzenną i środowiskową.

Sfera społeczna

Miasto Pelplin zamieszkuje 8 065 mieszkańców. Gęstość zaludnienia na terenie miasta wynosi 1 813 osób/km2, a na terenie całej gminy 118 osób/km2. Statystyki demograficzne wskazują, że obszar zdegradowany zamieszkuje 1 059 mieszkańców, co stanowi 13,13% ogółu ludności miasta Pelplin oraz 6,37% ludności gminy. Gęstość zaludnienia na terenie obszaru jest wysoka i wynosi 4 178 os./km2.

W latach 2004-2014 ogólna liczba ludności w gminie Pelplin zwiększyła się nieznacznie o około 0,28%. Na uwagę zasługuje fakt, że na terenie samego miasta Pelplin w tym okresie czasu liczba mieszkańców zmniejszyła się o 4,12%%, natomiast na terenie wiejskim gminy wzrosła o 4,99%. Tak więc należy wskazać na występujące tendencje suburbanizacyjne o dość wyraźnym nasileniu.

Struktura demograficzna ludności obszaru zdegradowanego ulega niekorzystnym zmianom, podobnie jak na terenie całej gminy. We wspomniany okresie lat 2004-2014 na obszarze gminy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył się z 25,7% do 21,0%, podczas gdy udział ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększył się z 11,4% do 14,7%. Ze względu na notowane trendy demograficzne zbliżona dysproporcja w najbliższych latach będzie najprawdopodobniej się nasilać.

Sytuacji demograficznej nie poprawia ruch wędrówkowy. Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych dla gminy Pelplin w ostatnim okresie przyjmuje wartości ujemne (w 2014 roku: odpowiednio -60 i -24). Nieco korzystniej wyglądają natomiast dane demograficzne odnoszące się do przyrostu naturalnego, który w ostatnim czasie przyjmuje wartości dodatnie (w 2014 roku: +24).

Hierarchizacja i priorytetyzacja zakresu i katalogu problemów i zjawisk społecznych

Problemy społeczne występujące na terenie obszaru zdegradowanego mają charakter kompleksowy i wieloczynnikowy oraz wzajemnie się warunkujący. W związku z tym próba hierarchizacji problemów powinna uwzględniać podejście systemowe. Należy więc wyróżnić i wskazać główne uwarunkowania ubóstwa i wykluczenia społecznego, jednak przy określeniu także przyczyn mniej licznych w obrębie populacji, jednak równie istotnych z punktu widzenia konkretnego mieszkańca.

Tabela 26 Powody przyznania pomocy społecznej w 2012 roku.

Liczba rodzin Lp. Powód trudnej sytuacji Ogółem w tym m. Pelplin 1 Ubóstwo 468 205 2 Sieroctwo 0 0 3 Bezdomność 15 10 4 Potrzeba ochrony macierzyństwa 96 42 w tym: wielodzietność 62 23 5 Bezrobocie 326 131 6 Niepełnosprawność 175 95 7 Długotrwała lub ciężka choroba 192 105 Bezradność w sprawach opiekuńczo- 8 wychowawczych i prowadzeniu gosp. 74 13 domowego ogółem w tym: - rodziny niepełne 25 7 w tym: - rodziny wielodzietne 7 3 9 Przemoc w rodzinie 2 1 10 Alkoholizm 20 17 11 Narkomania 0 0 Trudności w przystosowaniu do 12 życia po opuszczeniu zakładu karnego 9 5 13 Zdarzenie losowe 6 0 14 Sytuacja kryzysowa 0 0 15 Klęska żywiołowa lub ekologiczna 0 0

Źródło: Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla Miasta i Gminy Pelplin na lata 2014-2018.

Dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pelplinie wskazują na główne problemy na terenie miasta Pelplin oraz obszaru zdegradowanego. Są nimi: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność i długotrwała choroba, potrzeba ochrony macierzyństwa.

Przyczyny niekorzystnej sytuacji w sferze społecznej na terenie obszaru zdegradowanego:

• bardzo znacząca liczba rodzin dotkniętych niepełnosprawnością oraz długotrwałą lub ciężką chorobą (wśród powodów tej sytuacji należy wymienić wypadki, nieprawidłowy styl życia, występowanie stresogennych sytuacji życiowych tj. śmierć bliskiej osoby czy utrata pracy), ludzie Ci borykają się nierzadko z bezradnością, wymagają stałej opieki oraz wsparcia w zaspokojeniu podstawowych potrzeb; • duża liczba osób samotnych z orzeczonym stopniem niepełnosprawności – sytuacja ta będzie się pogłębiała mając na uwadze zmianę struktury społecznej i proces starzenia się społeczeństwa; podkreślić należy, że osoby te funkcjonują w środowisku nieprzystosowanym do ich potrzeb (bariery architektoniczne, deficyty systemu opieki społecznej) i nie zawsze mogą liczyć na pomoc bliskich czy sąsiadów; • znaczna liczba rodzin, w których dorośli pozostają poza rynkiem pracy;

• bezrobocie wynikające z niedostatecznych kwalifikacji, braku umiejętności w poruszaniu się po rynku pracy oraz niedoboru ofert pracy skierowanych do zróżnicowanych grup potencjalnych pracowników; • występujący problem rodzin bezradnych w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz pojawiające się problemy dysfunkcji rodziny i patologii społecznych (alkoholizm, przemoc w rodzinie); to właśnie na obszarze „Zachód” notuje się najwięcej wystawionych „Niebieskich Kart” wśród wszystkich obszarów miejskich w Pelplinie; w gospodarstwach domowych dotkniętych tymi dysfunkcjami brakuje umiejętności tworzenia dobrych relacji i właściwego klimatu życia rodzinnego oraz nie ma fundamentalnego poczucia bezpieczeństwa; • wspomniane wyżej sytuacje i problemy w dużej mierze wpływają na młode pokolenie dzieci i młodzieży dorastającej na obszarze objętym rewitalizacją; problem ten jest szczególnie widoczny w obrębie osiedli bloków wielorodzinnych; młodzież jest narażona na zachowania ryzykowne oraz zachodzi niebezpieczeństwo wejścia w konflikt z prawem; • w efekcie mamy do czynienia ze spadkiem poczucia bezpieczeństwa publicznego w środowisku lokalnym oraz zagrożeniem wzrostem przedsiębiorczością (liczba przestępstw notowanych na obszarze „Zachód” jest relatywnie wysoka w porównaniu do sytuacji na pozostałych obszarach miasta i gminy).

Pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pelplinie podkreślają, że w rodzinach korzystających ze świadczeń pomocy społecznej występuje najczęściej więcej niż jedna dysfunkcja czy problem.

W obrębie sfery społecznej należy także wspomnieć o zidentyfikowanych brakach i deficytach na poziomie instytucjonalnym. Problemy stwierdzono zarówno w przypadku podmiotów publicznych (w tym samorządowych), jak i pozarządowych. Braki kadrowe, lokalowe, organizacyjne i nade wszystko finansowe przyczyniają się do spadku skuteczności działania podmiotów i instytucji na polu walki z ubóstwem i przeciwdziałaniem społecznym. Nie ulega wątpliwości, że bez aktywnego wsparcia podmiotów trzeciego sektora nie jest możliwe skuteczne działanie na polu: walki z problemami społecznymi, propagowania postaw społeczne odpowiedzialnych w środowisku lokalnym, promowani aktywności społecznej i obywatelskiej mieszkańców.

Identyfikacja i ocena zjawisk i procesów społecznych o charakterze zewnętrznym oddziałujących na obszary zdegradowane

Na sytuację społeczną w obrębie obszaru zdegradowanego wpływ mają nie tylko uwarunkowania endogeniczne, ale także czynniki egzogeniczne.

Wśród czynników zewnętrznych należy wspomnieć o:

• czynnikach gospodarczych – tendencje gospodarcze, dynamika rozwoju gospodarczego, sytuacja na europejskim i polskim rynku pracy, poziom innowacyjności gospodarki, • czynnikach finansowych – dostępność zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji oraz działań pozainwestycyjnych (fundusze UE, środki krajowe itp.); • czynnikach demograficznych – trendy demograficzne związane z ruchem naturalnym (przyrost naturalny) i wędrówkowym (migracje krajowe i zagraniczne, odpływ mieszkańców do

większych miast i na zachód Europy, napływ pracowników zza wschodniej granicy, możliwy wpływ niekontrolowanych ruchów migracyjnych o skali europejskiej) oraz wynikające z tego zmiany struktury wiekowej; • czynnikach systemowych – skuteczność organów prawodawczych oraz sądowniczych (tworzenie i egzekucja dobrego prawa), efektywność działania instytucji samorządowych i publicznych, stan finansów publicznych i poziom ściągalności podatków, funkcjonujący system szkolnictwa ogólnego i zawodowego.

Rozważając dostępne prognozy gospodarcze w czasie tożsamym z okresem wdrażania niniejszego programu rewitalizacji spodziewać się można umiarkowanie pozytywnej perspektywy wpływu analizowanych czynników gospodarczych i systemowych. Optymistyczne rokowania pozwala formułować notowany na poziomie kraju najniższy od okresu transformacji systemowej poziom bezrobocia, w połączeniu ze stabilnym wzrostem gospodarczym i podejmowanymi reformami. Znaczący wpływ na sukces działań zmierzających do włączenia społecznego ma polityka państwa w dziedzinie opieki społecznej i wsparcia rodziny. Sukces rewitalizacji zależeć będzie także w dużej mierze od zmian demograficznych, ukierunkowaniu rewitalizacji na sprostanie wyzwaniom związanym z procesem starzenia się społeczeństwa oraz z potencjalnie trudną do oszacowani skalą przyszłych ruchów migracyjnych. Wyzwania te są kluczowe nie tylko dla przyszłości Pelplina, ale także dla innych miast Polski i tej części Europy.

Analiza potencjału i aktywności podmiotów, działających na rzecz integracji społecznej i zawodowej oraz kultury i edukacji istniejących/funkcjonujących na obszarach objętych programem

By zaplanowane na terenie zdegradowanym działania rewitalizacyjne mogły przynieść sukces niezbędne jest zaplanowanie optymalnego współdziałania różnych podmiotów i instytucji działających na rzecz szeroko pojętej aktywizacji społecznej i zawodowej. Istotne jest więc określenie potencjału instytucji samorządowych, prywatnych i pozarządowych.

Ważniejsze podmioty i instytucje zlokalizowane na terenie obszaru nr 7 „Zachód”: • PELKOM Sp. z o.o. • Dom Pomocy Społecznej (DPS) w Pelplinie

Inne podmioty prowadzące działania na terenie obszaru nr 7 „Zachód” lub oferujące wsparcie kierowane do mieszkańców obszaru: • Urząd Miasta i Gminy Pelplin • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Pelplinie (MOPS) • Gminna Komisja ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych • Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie • Miejska Biblioteka Publiczna im. Księdza Bernarda Sychty w Pelplinie. • Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pelplinie • Miejski Ośrodek Kultury w Pelplinie • Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) w Tczewie

Instytucją kluczową dla przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu w mieście Pelplin jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (MOPS) w Pelplinie. Celem działania Ośrodka jest podejmowanie wszelkich działań umożliwiających osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwianie im życia w warunkach odpowiadających godność człowieka, a także podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Ośrodek realizuje własne i zlecone gminie zadania z zakresu pomocy społecznej polegające w szczególności na: przyznawaniu i wypłacaniu świadczeń, pracy socjalnej, prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej, analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej, realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych, rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb, współpracy z jednostkami organizacyjnymi i organizacjami w zakresie pomocy społecznej1.

Przy MOPS działa Gminna Komisja ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Główne zadania komisji to: zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu; udzielanie pomocy psychospołecznej i prawnej rodzinom; prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych w szczególności dla dzieci i młodzieży, wspomaganie działalności instytucji/ stowarzyszeń i osób fizycznych służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych oraz podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów.

W gminie funkcjonuje także Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Celem działania Zespołu jest skoordynowanie wszelkich działań instytucji i organów zaangażowanych w niesienie pomocy osobom krzywdzonym. Szybkie i skuteczne podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa oraz zatrzymania przemocy w rodzinie, a także planowanie i realizacja działań pomocowych. W skład Zespołu Interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele instytucji działających na rzecz dzieci i rodziny. Zespół interdyscyplinarny stanowi element gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i jest metodą pracy w tym obszarze, opartą na systemowej współpracy lokalnych instytucji, podmiotów i służb oraz na wielopłaszczyznowym podejściu do problemu przemocy.

Innym podmiotem o dużym znaczeniu z punktu widzenia rewitalizacji społecznej, jest położony na terenie obszaru zdegradowanego Dom Pomocy Społecznej (DPS). DPS w Pelplinie jest jednostką organizacyjną Powiatu Tczewskiego. Działa w formie jednostki budżetowej o zasięgu ponad gminnym. W latach 1993-2006 został całkowicie zmodernizowany, osiągając standardy unijne. Dom Pomocy Społecznej w Pelplinie powstał w 1974 r., na bazie byłego sanatorium, jako dom dla osób przewlekle somatycznie chorych. Obecnie placówka posiada 150 miejsc, w tym 55 dla osób przewlekle somatycznie chorych oraz 95 miejsc dla osób niepełnosprawnych fizycznie. DPS mieści się na skrzyżowaniu ulic Starogardzkiej oraz Szpitalnej. Kompleks tworzą: dwu kondygnacyjny budynek główny wyposażony w windę, nowy jednopiętrowy pawilon, także posiadający windę, parterowy budynek mieszkalny, kaplica oraz budynki techniczne. Placówkę otacza 1,2 ha terenu, zagospodarowanego ogrodem i stawem rybnym. Dom posiada zaplecze techniczne, umożliwiające samodzielne funkcjonowanie tj. pralnię, kuchnię, kaplicę, stołówki, ujęcie wodne, ogrzewanie gazowe.

1 Uchwała nr XIX/146/16 Rady Miejskiej w Pelplinie z dnia 30 marca 2016r. w sprawie nadania statutu Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pelplinie.

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Pelplinie (zlokalizowany na terenie obszaru nr 4 „Północ”) prowadzi oddziały dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu: lekkim, umiarkowanym i znacznym, głębokim, ze sprzężonymi niepełnosprawnościami, nauczanie indywidualne, wczesne wspomaganie rozwoju dziecka (dla dzieci w wieku od 0 do objęcia obowiązkiem szkolnym). Ośrodek prowadzi także Szkołę Specjalną Przysposabiającą do Pracy. Ośrodek posiada atrakcyjnie urządzone sale lekcyjne, dostosowane do potrzeb dzieci niepełnosprawnych, pracownię komputerową i inne pracownie specjalistyczne, świetlicę i bibliotekę, gabinety specjalistyczne, salkę integracji sensorycznej oraz dobrze wyposażoną- kuchnię i stołówkę szkolną. W okolicy obiektu jest także plac zabaw.

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) w Tczewie jest z kolei najważniejszym podmiotem wspierającym rozwój i zabezpieczenie społeczne na poziomie powiatowym. PCPR jako jednostka organizacyjna powiatu realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej (własne jak i zlecone), zadania z zakresu rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych, poradnictwo specjalistyczne (w tym w zakresie interwencji kryzysowej), a także inne działania wynikające z przepisów i potrzeb środowiska lokalnego. Ważnym zakresem kompetencji PCPR jest organizowanie opieki w ramach rodzinnej pieczy zastępczej, udzielanie pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci, a także przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym m.in. placówki opiekuńczo-wychowawcze. Wydział Interwencji Kryzysowej PCPR prowadzi grupy wsparcia dla ofiar przemocy, grupy wsparcia dla rodzin zastępczych, grupy edukacyjne dla rodziców, program korekcyjno-edukacyjny dla sprawców przemocy oraz spotkania profilaktyczne z młodzieżą szkół ponadgimnazjalnych. Przy PCPR funkcjonuje także Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności.2

Do aktywizacji społecznej i kulturalnej mieszkańców przyczynia się z kolei Miejski Ośrodek Kultury (MOK) w Pelplinie. Placówka jest samorządową instytucją kultury. Podstawowym celem Ośrodka jest włączenie społeczności gminy do aktywnego uczestnictwa w kulturze oraz jej współtworzenie przez organizację wydarzeń kulturalnych, edukację kulturalną, promocję kultury lokalnej i regionalnej, kształtowanie wzorców aktywnego uczestnictwa w kulturze, tworzenie warunków do rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego i zainteresowania sztuką. Cele Ośrodka realizowane są przez organizację imprez kulturalnych, w tym festynów, koncertów, festiwali, przeglądów twórczości, jarmarków, spektakli i innych wydarzeń o zasięgu lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Obecnie Ośrodek Kultury prowadzi stałe zajęcia: pracownię plastyczną dla dzieci, młodzieży i dorosłych, zajęcia haftu i szydełkowania, szkołę tańca towarzyskiego dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych, szkołę tańca nowoczesnego dla dzieci i młodzieży, aerobic dance, zajęcia muzyczne, warsztaty wokalne, orkiestrę dętą, koło teatralne, zespół folklorystyczny, zespoły muzyczne (młodzieżowe). Do najważniejszych wydarzeń kulturalnych w ciągu roku organizowanych w gminie i dostępnych także dla mieszkańców obszaru zdegradowanego, zaliczyć należą: inauguracja sezonu motocyklowego Kociewska Wiosna (organizowana w kwietniu), Dni Pelplina, Międzynarodowe Koncerty Organowe w Bazylice Katedralnej, Jarmark Cysterski, Dożynki Gminne itp.

Miejska Biblioteka Publiczna im. Księdza Bernarda Sychty w Pelplinie prowadzi szeroką działalność na polu krzewienia kultury wykraczającą daleko poza gromadzenie i udostępnienia zbiorów bibliotecznych. Placówka jest miejscem organizacji licznych wydarzeń kulturalnych, koncertów, festiwali, konkursów plastycznych i kulturalnych, projekcji filmów i spotkań autorskich. Przy Bibliotece funkcjonuje m.in. Uniwersytet Trzeciego Wieku, koło fotograficzne, dyskusyjny klub książki, lokalny

2 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Tczewskim na lata 2013-2017, grudzień 2012.

klub kodowania. Biblioteka prowadzi także działania edukacyjne np. organizuje kursy komputerowe dla seniorów.

Jednym z ważnych podmiotów zlokalizowanych na obszarze „Zachód” i będących potencjalnym partnerem rewitalizacji jest spółka PELKOM Sp. z o.o. Wśród zadań spółki komunalnej jest m.in.

• administrowanie zasobami mieszkaniowymi - bieżąca eksploatacja budynków gminnych, jak i zarządzanie wspólnotami mieszkaniowymi, • pobór, uzdatnianie i dystrybucja wody dla mieszkańców gminy i miasta Pelplin, • oczyszczanie ścieków dowożonych jak i dostarczanych kolektorem sanitarnym, bieżąca eksploatacja oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnej, • wywóz nieczystości płynnych ze zbiorników bezodpływowych i oczyszczalni przydomowych, usuwanie zatorów sieci kanalizacyjnej, • wywóz nieczystości stałych od przedsiębiorstw, zbiórka i transport odpadów segregowanych z pojemników do tego przystosowanych oraz koszy ulicznych, • utrzymanie dróg gruntowych oraz terenów zielonych na terenie miasta i gminy, • bieżące utrzymanie targowiska miejskiego oraz szaletu, obsługa inkasencka.

Charakterystyka zakresu i intensywności współpracy władz z partnerami społeczno-gospodarczymi w odniesieniu do obszaru objętego programem rewitalizacji

Ocena stanu istniejącego w zakresie podsystemu społecznego, w celu określenia uwarunkowań możliwych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, wymaga podjęcia diagnozy w zakresie rozwinięcia i potencjału sektora pozarządowego i szeroko pojętego partnerstwa z podmiotami społeczno- gospodarczymi. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu na terenie obszaru „……….” wymaga połączenia kompleksowych działań podmiotów i instytucji publicznych oraz organizacji społecznych o charakterze pozarządowym.

Do grona najaktywniejszych organizacji tego typu obejmujących swoim oddziaływaniem mieszkańców obszaru przeznaczonego do rewitalizacji zaliczyć należy takie podmioty, jak:

• Caritas Diecezji Pelplińskiej – Pelplin, • Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie – Pelplin, • Stowarzyszenie Miłośników Pelplina – Pelplin, • Stowarzyszenie Kociewskie Forum Kobiet – Lignowy Szlacheckie, • Stowarzyszenie Wesoła Stonoga – Pelplin, • Stowarzyszenie Prywatnych Właścicieli Taksówek Halo Taxi MITRA – Pelplin, • Stowarzyszenie Chrześcijańska Szkoła pod Żaglami – Pelplin, • Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko – Gminny – Pelplin, • Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów - Koło Pelplin, • Polski Związek Wędkarski - Koło Pelplin, • Klub Sportowy Centrum – Pelplin, • Klub Sportowy Wierzyca - Pelplin, • Parafialny Uczniowski Klub Sportowy – Pelplin, • Kociewski Oddział Esperantystów – Pelplin, • Pelpliński Związek Hodowców Gołębi Rasowych i Drobiu Ozdobnego – Pelplin, • Pelpliński Uniwersytet Trzeciego Wieku – Pelplin, • Towarzystwo Przyjaciół Zabytków Pelplina – Pelplin, • Uczniowski Klub Sportowy Jedynka – Pelplin, • Uczniowski Klub Sportowy Dwójka – Pelplin, • Fundacja Jedynka Dzieciom – Pelplin,

• Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział Kociewski – Pelplin, • Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Gdańsku – Rejonowe Koło Pelplin.

Samorząd Miasta i Gminy Pelplin od wielu lat z sukcesami prowadzi współpracę z organizacjami pozarządowym. Ustawa o Działalności Pożytku Publicznego i Wolontariatu zobowiązała samorządy do uchwalania rocznych programów współpracy z organizacjami pozarządowymi co jest realizowane corocznie przez Radę Miejską w Pelplinie. Samorząd uchwalając dokument uznaje działalność organizacji pozarządowych za cenne dopełnienie realizacji zadań miasta i gminy oraz docenia ich rolę w tworzeniu nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego. Treść uchwalanych programów współpracy wskazuje, że cele szczegółowe współpracy dotyczą takich kwestii, jak:3

1. podejmowanie i inicjowanie różnorodnych form współpracy Gminy z organizacjami; 2. zwiększenie zakresu realizacji nowych i innowacyjnych zadań publicznych w oparciu o dostępne mechanizmy wsparcia finansowego i pozafinansowego z różnych źródeł; 3. zaspokojenie potrzeb społecznych mieszkańców gminy oraz wzmocnienie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego poprzez budowanie i umacnianie partnerstwa pomiędzy gminą a organizacjami; 4. aktywizacja społeczności lokalnej i zwiększenie udziału mieszkańców w rozwiązywaniu lokalnych problemów; 5. objęcie współpracą możliwie najszerszych obszarów aktywności obywatelskiej; 6. poszerzanie i popieranie postaw proobywatelskich, przede wszystkim wolontariatu; 7. wzmacnianie świadomości społecznej i poczucia odpowiedzialności za dobro wspólnoty lokalnej; 8. uzupełnianie działań gminy w sferze zadań publicznych; 9. identyfikacja potrzeb społecznych oraz określenie sposobu ich zaspokajania.

Program wskazuje także, że współpraca gminy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami odbywa się w oparciu o zasady partnerstwa, pomocniczości, efektywności, jawności podejmowanych działań, uczciwej konkurencji oraz suwerenności stron. Program współpracy określa także zadania priorytetowe, do których w dokumencie na rok 2017 zaliczono:4

1. w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego: a) wzbogacenie życia kulturalnego Gminy poprzez projekty artystyczne, w tym festiwale, konkursy i warsztaty wykorzystujące lokalny potencjał kulturotwórczy, b) rozwój projektów wydawniczych (książki, czasopisma, wydawnictwa multimedialne) związanych z Gminą, c) kultywowanie pamięci o zasłużonych dla Gminy, regionu i kraju wybitnych postaciach, miejscach i wydarzeniach historycznych oraz ochrona i popularyzacja tradycji kulturowych mieszkańców, d) wzbogacenie obchodów roku 2017, ustanowionego przez Radę w odrębnej uchwale; 2. w zakresie wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu:

3 „Program współpracy Gminy Pelplin z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na rok 2016” przyjęty na mocy uchwały Nr XIV/99/2015 Rady Miejskiej w Pelplinie z dnia 23 listopada 2015r.

4 „Program współpracy Gminy Pelplin z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na rok 2017” przyjęty na mocy uchwały Nr XXX/220/2016 Rady Miejskiej w Pelplinie z dnia 29 grudnia 2016r.

a) organizacja zajęć sportowych, konferencji, zawodów, imprez sportowo - rekreacyjnych dla mieszkańców Gminy, w szczególności o charakterze otwartym, b) popularyzacja rekreacji ruchowej i aktywnych form spędzania czasu wolnego; 3. w zakresie działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym: a) poprawa stanu fizycznego i psychicznego seniorów m.in. poprzez warsztaty, działania profilaktyczne usprawniające i rehabilitacyjne, b) organizacja różnorodnych form wypoczynku, rekreacji i integracji dla seniorów; 4. w zakresie wypoczynku dzieci i młodzieży: a) organizacja różnych form wyjazdowych dla dzieci i młodzieży, b) organizacja wypoczynku stacjonarnego: półkolonie z wyżywieniem lub bez wyżywienia (stałe grupy dzieci uczęszczające na zajęcia w określonym czasie, realizujące program pod opieką wychowawcy), „otwarte drzwi” (oferta zajęć ogólnodostępnych dla dzieci i młodzieży realizowana pod opieką wychowawcy); 5. w zakresie ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego: a) edukacja ekologiczna – kształtowanie postaw przyjaznych środowisku (warsztaty, konkursy, prelekcje itp.), b) przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody w zakresie pielęgnacji terenów prawnie chronionych; 6. w zakresie działalności na rzecz osób niepełnosprawnych: a) organizacja zajęć rehabilitacyjnych, sportowych i rekreacyjnych (otwartych), b) organizacja różnorodnych form wypoczynku, wycieczek oraz spotkań rekreacyjnych i integracyjnych o charakterze otwartym.

Zgodnie z zapisami programu współpraca z organizacjami pozarządowymi odbywa się w dwóch podstawowych, określonych w ustawie formach tj. współpracy o charakterze finansowym i pozafinansowym. Podkreślić należy trend wzrostowy w zakresie wydatkowania środków publicznych na realizację założeń programu. Kwota przeznaczona na wsparcie organizacji pozarządowych w roku 2016 wyniosła 60 tys. zł, natomiast zaplanowana kwota na rok 2017 to już 125 tys. zł.

Doświadczenia dotychczasowej współpracy na linii samorząd – sektor pozarządowy wskazują na rosnącą po obu stronach świadomość konieczności budowania partnerskich relacji oraz wzajemnego uczenia się i profesjonalizacji działań. Zrealizowane z sukcesem działania i zadania zlecone świadczą o dużym znaczeniu aktywności trzeciego sektora dla zapewnienia rozwoju lokalnych społeczności, w tym także mieszkańców obszaru „Zachód”.

Warto wspomnieć o potencjale m.in. Caritas Diecezji Pelplińskiej, która służy społeczności lokalnej w na polu szeroko rozumianej dobroczynności. Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi Caritas są Parafialne Zespoły Caritas, Szkolne Koła Caritas, Placówki Specjalistyczne oraz inne jednostki wspomagające działalność lub strukturę Caritas. Caritas organizuje m.in. Tydzień Miłosierdzia, Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom, pobyty wakacyjne dla dzieci i młodzieży, a także świadczy pomoc indywidualną. Caritas prowadzi także Warsztaty Terapii Zajęciowej, których celem jest dążenie do uzyskania przez osoby niepełnosprawne niezbędnej sprawności umożliwiających niezależne, samodzielne i aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Cele realizowane są poprzez przygotowanie do życia w środowisku społecznych, ogólne usprawnienie fizyczne, medyczne oraz psychologiczne. Rozwijanie podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych, komunikowania się, samodzielnego dokonywania wyborów oraz decydowania o swoich sprawach, poprawę kondycji psychicznej.

Analiza poziomu zaangażowania mieszkańców w dotychczas podejmowane działania o charakterze przestrzennym, społecznym, gospodarczym oraz analiza skuteczności działań mających na celu niwelowanie problemów społecznych, które były dotychczas podejmowane na obszarze objętym programem.

Podkreślić należy istotne zróżnicowanie poziomu zaangażowania mieszkańców obszaru zdegradowanego w działania rozwojowe zarówno w dziedzinie integracji lokalnej, aktywizacji społecznej i gospodarczej, jak i realizacji zamierzeń inwestycyjnych o charakterze infrastrukturalnym.

Odbiór społeczny wobec działań prowadzonych przez gminny samorząd w zakresie aktywizacji i integracji społecznej, aktywizacji gospodarczej i zawodowej, był zróżnicowany.

Działania o charakterze miękkim na obszarze zdegradowanym spotykały się nierzadko z biernością mieszkańców i niedostatecznym poziomem zaangażowania, co wynikać może z występujących problemów społecznych (bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, bezradność życiowa, niskie poczucie odpowiedzialności za dobro wspólne).

Z drugiej jednak strony podkreślić należy pozytywne doświadczenia podczas realizowanych przez gminę w latach 202-2016 przedsięwzięć o charakterze społecznym i edukacyjnym współfinansowanych ze środków zewnętrznych:

• „Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I – III szkół podstawowych w gminie Pelplin” - Projekt polegał na przeprowadzeniu specjalistycznych zajęć edukacyjnych wspierających indywidualizację procesu dydaktycznego na poziomie właściwym dla nauczania w szkołach podstawowych w klasach I – III zlokalizowanych na terenie Gminy Pelplin, dostosowanych do zdiagnozowania potrzeb. Celem głównym jest wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez indywidualizację procesu kształcenia dzieci klas I – III. • „Edukacyjny Pelplin - równamy do najlepszych” - Projekt ukierunkowany jest na podniesienie jakości edukacji ogólnej, w szczególności poprzez: kształtowanie i rozwijanie u uczniów kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy, doskonalenie kompetencji zawodowych nauczycieli w zakresie stosowania nowych metod nauczania w kształtowaniu kompetencji kluczowych niezbędnych na rynku pracy oraz postaw i umiejętności (kreatywności, innowacyjności oraz pracy zespołowej) uczniów, wyposażenie/doposażenie bazy dydaktycznej szkół. • „Cyfrowy Pelplin – przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu na terenie miasta i gminy Pelplin” - W ramach projektu obiektom użyteczności publicznej oraz osobom fizycznym zapewniono dostęp do internetu wraz ze sprzętem komputerowym. Osoby fizyczne zostały także przeszkolone.

Potencjalne spektrum działań rewitalizacyjnych podejmowanych w przyszłości wymaga szerszego zaangażowania mieszkańców. Tak więc należy rozważyć podjęcie działań skierowanych na wzmocnienie poczucia odpowiedzialności za lokalną wspólnotę i upodmiotowienie obywateli. Rozwiązaniem wskazanym jest zaangażowanie podmiotów pozarządowych oraz podejmowanie działań o charakterze kompleksowym i systemowym. Reasumując, analiza dotychczasowych doświadczeń w zakresie aktywizacji obywatelskiej mieszkańców obszaru zdegradowanego wskazuje na umiarkowany sukces dotychczasowych działań. Potencjał rozwojowy w tej dziedzinie można wykorzystać w ramach przyszłych działań rewitalizacyjnych.

Sfera gospodarcza Obszar zdegradowany w Pelplinie cechuje się bardzo ograniczonym znaczeniem gospodarczym. Największym podmiotem gospodarczym działającym na tym terenie jest spółka PELKOM Sp. z o.o. Mieszkańcy obszaru podejmują pracę w firmach i instytucjach zlokalizowanych głównie w centrum miasta oraz na terenie obszaru „Południowy-zachód”.

Pogłębiona analiza sfery gospodarczej powinna zostać osadzona także w ujęciu liczbowym w szerszej perspektywie terytorialnej i procesowej. Dostępne dane GUS za lata 2004-2014 dla Gminy Pelplin (gmina miejsko-wiejska) wskazują na systematyczny, choć mało dynamiczny, wzrost liczby podmiotów gospodarczych z 1 137 do 1 303. W analizowanym przedziale czasowym liczba firm wzrosła więc o niespełna 15%. Struktura podmiotów gospodarczych wskazuje na duże znaczenie firm jednoosobowych i mikroprzedsiębiorstw, które w 2014 roku stanowiły prawie 96% wszystkich podmiotów gospodarki narodowej. W analizowanym okresie liczba spółek handlowych, czyli przedsiębiorstw w istotnym stopniu wpływających na liczbę miejsc pracy, wzrosła o ponad 80% z 41 do 74 podmiotów.

Poziom przedsiębiorczości w gminie w latach 2004-2014 systematycznie rósł na co wskazuje zmienność wartości wskaźnika podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności (wzrost z 685 do 783).

Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie stopa bezrobocia w powiecie tczewskim na koniec lipca 2016 r. wynosiła 8,2% (dla województwa pomorskiego 7,5%; dla całego kraju 8,6%). Na terenie Gminy Pelplin w połowie 2016 roku status bezrobotnego posiadało 528 osób (w tym 255 mieszkańców miasta Pelplin), podczas gdy na rok wcześniej liczba bezrobotnych wynosiła 669 osób (wśród których 333 stanowili mieszkańcy miasta Pelplin). Tak więc w ciągu roku notowana liczba bezrobotnych w Pelplinie spadła w tym czasie o ponad 23%. Podsumowując należy wskazać, że obserwowane w ostatnim czasie zmiany na rynku pracy w gminie wpływają na polepszenie perspektyw zawodowych mieszkańców. Analizujący sytuację na lokalnym rynku pracy wskazać jednak należy notowany na terenie obszaru „Zachód” stosunkowo duży udział długotrwale bezrobotnych wśród osób w wieku produkcyjnym (4,83%).

Sfera przestrzenno-funkcjonalna Powierzchnia obszaru „Zachód” wynosi 25,35 ha, co stanowi 5,7% ogółu powierzchni miasta.

Teren ten stanowi ważny obszar miasta zlokalizowany w jego zachodniej części. Osią komunikacyjną obszaru jest ul. Starogardzka umożliwiająca dojazd z centrum w kierunku obwodnicy i dalej do węzła autostradowego. Z obszarem sąsiaduje Bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia NMP, Diecezjalne Centrum Informacji Turystycznej, Muzeum Diecezjalne. Na obszarze „Zachód” dominuje funkcja mieszkaniowa i usługowa z przeważającym udziałem zabudowy wielorodzinnej (bloki 2-piętrowe w okolicach ul. Pólko oraz ul. Szpitalnej, oraz 1-piętrowe przy ul. Limanowskiego). Struktura zabudowy jest niejednorodna – obiekty wielorodzinne sąsiadują niejednokrotnie z budynkami jednorodzinnymi oraz starymi budynkami gospodarczymi, ciągami garaży oraz wymagającymi zagospodarowania podwórkami. Na terenie obszaru zlokalizowana jest także siedziba i baza spółki Pelkom Sp. z o.o. z parkingiem dla pojazdów użytkowych, terenami magazynowymi. W okolicy znajduje się stadion miejski przy ul. Sportowej. Obszar posiada umiarkowanie dogodne położenie komunikacyjne – jest oddalony

ok. 700 m od Urzędu Miasta i Gminy Pelplin oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Ponad kilometr muszą uczęszczać z terenu „Zachód” dzieci i młodzież do szkół na terenie Pelplina.

Do najważniejszych problemów na terenie obszaru zdegradowanego, zidentyfikowanych przy współudziale mieszkańców, na poziomie sfery przestrzenno-funkcjonalnej zaliczyć należy m.in.:

• Brak instytucji dysponujących obiektami kubaturowymi i zlokalizowanych na terenie obszaru, mogących stanowić znaczący potencjał realizacji działań rewitalizacyjnych;

• Braki w zakresie przestrzeni publicznych, obiektów i usług integrujących mieszkańców;

• Niska spójność przestrzenna i funkcjonalna obszaru;

• Stosunkowo duży ruch uliczny, szczególnie w obrębie ul. Starogardzkiej;

• Niedostateczna liczba miejsc parkingowych.

Sfera techniczna

Podstawowa infrastruktura techniczna

Miasto Pelplin posiada dobre wyposażenie infrastrukturalne, choć dane dla obszaru całej gminy wskazują na relatywnie niekorzystną sytuacje w stosunku do analogicznych statystyk powiatowych. Według danych GUS w 2015 roku ludność korzystająca z wodociągów stanowiła 94,8% mieszkańców gminy, podczas gdy w powiecie tczewskim dostęp do wodociągów miało 97,4% mieszkańców. Podobnie z sieci kanalizacyjnej korzysta 79,6% osób zamieszkujących w gminie Pelplin. Natomiast w powiecie podłączenie do kanalizacji miało 85,8% mieszkańców. Analiza wyposażenia w sieć gazową również ukazuje podobną dysproporcję – w gminie korzystało z niej jedynie 5,3% osób. W tym samy czasie gaz w domu posiadał co drugi mieszkaniec całego powiatu tczewskiego.

Stan infrastruktury technicznej jest bardzo zróżnicowany. Instalacje charakteryzują się najwyższym poziomem zużycia m.in. na terenach zurbanizowanych w centrum miasta. Producentem wody dostarczanej mieszkańcom obszaru zdegradowanego jest przedsiębiorstwo wodociągowe PELKOM Sp. z o. o. w Pelplinie. Ścieki komunalne z obszaru zdegradowanego, podobnie jak z pozostałego terenu miasta, odprowadzane są do komunalnej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Pelplinie. Oczyszczalnia jest oczyszczalnią mechaniczno – biologiczną.

Do najważniejszych problemów na terenie obszaru zdegradowanego zidentyfikowanych przy współudziale mieszkańców na poziomie sfery technicznej zaliczyć należy m.in.:

• Niezadowalający stan infrastruktury technicznej budynków. Budynki wielorodzinne są niedoinwestowane. Prawie 68% obiektów na obszarze zdegradowanym przeznaczonym do rewitalizacji stanowią budynki wybudowane przed rokiem 1970. Wymagają one pilnych inwestycji w zakresie przebudowy elewacji frontowych, instalacji wewnętrznych oraz charakterystyk związanych z efektywnością energetyczną.

• W niezadowalającym stanie są także miejskie nawierzchnie - ulice i chodniki. Powszechnym problemem jest występowanie licznych barier architektonicznych ograniczających dostępność przestrzeni miejskich dla osób z niepełnosprawnościami (wysokie krawężniki, ubytki w miejskich chodnikach, zły stan historycznego bruku, brak nawierzchni fakturowych).

• Ograniczone możliwości rozwoju przestrzennego związane z dostępnością wolnych terenów.

Sfera środowiskowa Na terenie gminy Pelplin występują następujące formy obszarowej ochrony: obszary Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu oraz pomniki przyrody. Występujące ukształtowanie terenu oraz stosunkowo mała powierzchnia terenów leśnych sprawiają, że krajobraz ma w przewadze charakter rozległych i sfalowanych panoram rolniczych.

Zgodnie z fizyczno-geograficzną regionalizacją Polski, wg J. Kondrackiego, w ogólnym podziale, obszar Miasta i Gminy Pelplin jest położony w obrębie następujących głównych jednostek: makroregion Wschodniopomorski - mezoregion Pojezierze Starogardzkie, makroregion Dolina Dolnej Wisły - mezoregion Dolina Kwidzyńska.

Na obszarze części gminy Pelplin znajduje się Gniewski Obszar Chronionego Krajobrazu, utworzony Rozporządzeniem nr 5 Wojewody Gdańskiego z dnia 08.11.1994 w celu ochrony obszarów cennych przyrodniczo. Obszar ten zajmuje powierzchnię 2586 ha i obejmuje końcowy odcinek doliny Wierzycy od Janiszewa do ujścia Wisły. Główną wartość przyrodniczą obszaru stanowi dolina rzeczna z całym zestawem elementów morfologicznych i ze zróżnicowanymi zbiorowiskami roślinności. Szczególnie istotna jest rola doliny jako tzw. korytarza ekologicznego.

Na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 229, poz. 2313 z późn. zm.) powołany został obszar specjalnej ochrony ptaków PLB040003 „Dolina Dolnej Wisły”. Jest to obszar o powierzchni 33559,04 ha zajmujący część obszaru doliny dolnej Wisły. Obszar charakteryzuje się wysoką wartością przyrodniczą, na którą składają się między innymi występujące w liczbie co najmniej 46 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 4 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Ponadto na obszarze tym gniazduje ok.180 gatunków ptaków. Jest to bardzo ważna ostoja dla ptaków migrujących i zimujących, a także bardzo ważny teren zimowiskowy bielika. W okresie lęgowym obszar ten zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: nurogęś, ohar (PCK), rybitwa białoczelna (PCK), rybitwa rzeczna, zimorodek, ostrygojad (PCK); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje derkacz, mewa czarnogłowa, sieweczka rzeczna. W okresie wędrówek ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach do 50 000 osobników. W okresie zimy występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego następujących gatunków ptaków: bielik, gągoł, nurogęś; stosunkowo licznie występuje bielaczek; ptaki wodnobłotne występują w koncentracjach do 40 000 osobników. Obszar charakteryzuje się ponadto bogatą fauną innych zwierząt kręgowych, bogatą florą roślin naczyniowych (ok.1350 gatunków) z licznymi gatunkami zagrożonymi i prawnie chronionymi, silnie zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym zachowane różne typy łęgów, a także cenne murawy kserotermiczne.

Na terenie gminy Pelplin zlokalizowany jest również obszar o znaczeniu dla Wspólnoty tzw. OZW Dolna Wisła kod PLH 220033. Obszar obejmuje fragment doliny Wisły w jej dolnym biegu, od południowej granicy woj. pomorskiego do Mostu Knybawskiego na południe od Tczewa. Poza tym w granicach ostoi znajduje się również górny odcinek Nogatu od śluzy w Białej Górze do śluzy pod Wielbarkiem. Wartość przyrodniczą stanowi fragment stosunkowo dobrze zachowanej doliny wielkiej rzeki, z układem roślinności nawiązującym miejscami do naturalnego. Na tym obszarze występują zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym - różne typy łęgów. Wyróżniono tu 9 rodzajów siedlisk z Załącznika I

Dyrektywy Rady 92/43/EWG i odnotowano 15 gatunków zwierząt z Załącznika II tej dyrektywy. Szczególnie bogata i cenna jest ichtiofauna. We florze roślin naczyniowych stwierdzono liczne gatunki zagrożone i prawnie chronione w Polsce. Jest to też fragment ostoi ptasiej o randze europejskiej. Na murawach kserotermicznych występują rzadkie i zagrożone gatunki owadów reprezentujących m.in. pontyjski element zasięgowy i / lub umieszczone na Polskiej Czerwonej Liście - m.in. żądłówka z rodziny grzebaczowatych chwastosz pluskwiakowiec, wardzanka, czy osiągające skrajnie północne stanowiska w Polsce: żądłówka smukwa kosmata, pasikonik wątlik paskowany i ślimak wstężyk austriacki Najbardziej cennymi oraz w niektórych przypadkach chronionymi siedliskami na tym terenie są: starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami, zalewane muliste brzegi rzek, ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe), murawy kserotermiczne - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków, ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne, niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, grąd subatlantycki, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, pomorski kwaśny las brzozowo - dębowy, łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, łęgowe lasy dębowo – wiązowo – jesionowe, ciepłolubne dąbrowy.

Na potencjał wodny gminy Pelplin składają się wody powierzchniowe oraz podziemne. System hydrologiczny Miasta i Gminy składa się z rzeki Wierzyca oraz Węgiermuca. Największą rzeką przepływającą przez gminę Pelplin jest Wierzyca, a jej długość w granicach gminy wynosi 10,2 km. Rzeka wykorzystywana jest gospodarczo – znajdują się na niej młyny, zastawki, jeziora zaporowe.

Od wschodu gmina położona jest także nad zachodnim brzegiem rzeki Wisły. Istotną potencjalną rolą Wisły jest funkcja transportowa. Wisła zaliczona została do wód śródlądowych żeglownych (zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 11 września 2001 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie granic wód, linii brzegu, urządzeń nad wodami oraz klas wód śródlądowych żeglownych (Dz.U. 2001 r., nr 106, poz. 1151)). Wody powierzchniowe często pełnią funkcję odbiorników oczyszczonych ścieków lub wód opadowych.

W gminie Pelplin występują duże zasoby wód podziemnych. Wody podziemne na obszarze gminy są źródłem zaopatrzenia ludności oraz obiektów gospodarczych w wodę. Rzeka Wisła może potencjalnie być wykorzystywana dla rozwoju żeglugi rzecznej i jachtingu, Wierzyca – jako źródło wody dla potrzeb przemysłu, dla stawów rybnych, nawadniania gruntów rolnych, a także jako szlak turystyki kajakowej. Na obszarze miasta i gminy nie stwierdzono przekroczeń standardów jakości środowiska, jak również występowania odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska.

Do najważniejszych problemów na terenie obszaru zdegradowanego zidentyfikowanych przy współudziale mieszkańców na poziomie sfery środowiskowej zaliczyć należy m.in.:

• Występowanie niskiej emisji związanej z emisją pyłów i szkodliwych gazów pochodzących z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób - najczęściej węglem o nieoptymalnej charakterystyce i niskich parametrach grzewczych. Występująca emisja nie tylko przyczynia się do zagrożeń ekologicznych, ale przede wszystkim wpływa negatywnie na zdrowie mieszkańców obszaru rewitalizacji.

• Ponad 96% obiektów na obszarze zdegradowanym przeznaczonym do rewitalizacji stanowią budynki generujące emisje niskie (posiadających piece węglowe, koksowe, ogrzewanie etażowe itp.) oraz nieocieplone, których główne drogi ewakuacyjne są wykonane z materiałów palnych.

• obszar rewitalizacji charakteryzuje się stosunkowo niską jakością przestrzeni biologicznie czynnych, w tym miejskich skwerów i parków pełniących funkcje rekreacyjne, istotnych także z punktu widzenia zapewnienia wysokiej jakości powietrza atmosferycznego.

Tabela 27 Karta obszaru zdegradowanego „Zachód”

Obszar zdegradowany Numer obszaru: 7

POWIERZCHNIA OBSZARU: 25,35 ha (5,70% pow. miasta) . LICZBA LUDNOŚCI: 1 059 osób (13,13% ludności miasta)

CHARAKTERYSTYKA OBSZARU: Obszar częściowo popegeerowski, z charakterystyczną zabudową mieszaną (domy jednorodzinne, bloki mieszkalne). Przez teren przebiega m. in. tzw. Aleja Jana Pawła II, łącząca centrum miast z Górą Jana Pawła II zlokalizowaną poza Pelplinem, gdzie w 1999 roku mszę świętą odprawił Papież Jan Paweł II.

PODSTAWOWE PROBLEMY SPOŁECZNE GOSPODARCZE I PRZESTRZENNE ZIDENTYFIKOWANE NA OBSZARZE Podstawowe problemy społeczne: • bardzo znacząca liczba rodzin dotkniętych niepełnosprawnością oraz długotrwałą lub ciężką chorobą • duża liczba osób samotnych z orzeczonym stopniem niepełnosprawności • znaczna liczba rodzin, w których dorośli pozostają poza rynkiem pracy • bezrobocie wynikające z niedostatecznych kwalifikacji • występujący problem rodzin bezradnych w sprawach opiekuńczo-wychowawczych • młodzież jest narażona na zachowania ryzykowne oraz zachodzi niebezpieczeństwo wejścia w konflikt z prawem • niskie poczucie bezpieczeństwa publicznego w środowisku lokalnym oraz zagrożeniem wzrostem przedsiębiorczością Podstawowe problemy gospodarcze: • Mała liczba znaczących podmiotów gospodarczych generujących nowe miejsca pracy

Podstawowe problemy przestrzenne, środowiskowe i techniczne: • Brak instytucji dysponujących obiektami kubaturowymi i zlokalizowanych na terenie obszaru, mogących stanowić znaczący potencjał realizacji działań rewitalizacyjnych • Braki w zakresie przestrzeni publicznych, obiektów i usług integrujących mieszkańców • Niska spójność przestrzenna i funkcjonalna obszaru • Stosunkowo duży ruch uliczny, szczególnie w obrębie ul. Starogardzkiej

• Niedostateczna liczba miejsc parkingowych • Niezadowalający stan infrastruktury technicznej budynków. Budynki wielorodzinne są niedoinwestowane • W niezadowalającym stanie są także miejskie nawierzchnie - ulice i chodniki. Powszechnym problemem jest występowanie licznych barier architektonicznych ograniczających dostępność przestrzeni miejskich dla osób z niepełnosprawnościami • Ograniczone możliwości rozwoju przestrzennego związane z dostępnością wolnych terenów. • Występowanie niskiej emisji związanej z emisją pyłów i szkodliwych gazów • obszar rewitalizacji charakteryzuje się stosunkowo niską jakością przestrzeni biologicznie czynnych, w tym miejskich skwerów i parków pełniących funkcje rekreacyjne

PROBLEMY UJAWNIONE W WYNIKU KONSULTACJI SPOŁECZNYCH Dzięki partycypacji społecznej w ramach procesu tworzenia założeń do rewitalizacji obszaru w rezultacie przeprowadzonych konsultacji społecznych oraz podczas spaceru studyjnego ujawniono problemy: • … • … W trakcie prowadzonych konsultacji mieszkańcy zwrócili uwagę na następujące miejsca problemowe: • … • .. MOCNE I SŁABE STRONY OBSZARU ORAZ JEGO POTENCJAŁ I ZAGROŻENIA Mocne strony: • lokalizacja i bliskość komunikacyjna do centrum Pelplina • bliskość terenów i obiektów atrakcyjnych turystycznie – bazylika katedralna, muzeum diecezjalne, Góra Jana Pawła II • zwartość terytorialna

Słabe strony: • występujące problemy w sferze społecznej • niska spójność terytorialna Szanse: • realizacja kompletnego pakietu działań rewitalizacyjnych w celu ożywienia społeczno- gospodarczego obszaru zdegradowanego • zmiana nastawienia mieszkańców w kierunku zwiększenia świadomości obywatelskiej i wzmocnienia poczucia lokalnej tożsamości • wykorzystanie lokalnych potencjałów rozwojowych Zagrożenia: • brak wystarczających środków finansowych dla prowadzenia działań inwestycyjnych • brak zaangażowania mieszkańców w działania rewitalizacyjne • małe zaangażowanie sektora pozarządowego LISTA POTENCJALNYCH PARTNERÓW WRAZ Z NAJWAŻNIEJSZYMI PODEJMOWANYMI DZIAŁANIAMI Potencjalni partnerzy społeczni – organizacje pozarządowe:

Caritas Diecezji Pelplińskiej – Pelplin, Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie – Pelplin, Stowarzyszenie Miłośników Pelplina – Pelplin, Stowarzyszenie Wesoła Stonoga – Pelplin, Stowarzyszenie Chrześcijańska Szkoła pod Żaglami – Pelplin, Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Miejsko – Gminny – Pelplin, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów - Koło Pelplin, Polski Związek Wędkarski - Koło Pelplin, Klub Sportowy Centrum – Pelplin, Klub Sportowy Wierzyca - Pelplin, Parafialny Uczniowski Klub Sportowy – Pelplin, Pelpliński Uniwersytet Trzeciego Wieku – Pelplin, Towarzystwo Przyjaciół Zabytków Pelplina – Pelplin, Uczniowski Klub Sportowy Jedynka – Pelplin, Uczniowski Klub Sportowy Dwójka – Pelplin, Fundacja Jedynka Dzieciom – Pelplin, Zrzeszenie Kaszubsko- Pomorskie Oddział Kociewski – Pelplin.

Potencjalni partnerzy gospodarczy (lokalizacja poza obszarem): Pelkom Sp. z o.o. Pozostali potencjalni partnerzy niesamorządowi (lokalizacja poza obszarem): Wspólnoty mieszkaniowe, Spółdzielnia Mieszkaniowa w Tczewie, Ośrodek Zdrowia – Zespół Opieki Zdrowotnej „Medical” Sp. z o.o., Pelplińskie Centrum Zdrowia. OGÓLNY OPIS PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ WRAZ Z OKREŚLENIEM WZAJEMNYCH POWIĄZAŃ Podejmowanie inicjatyw w kierunku ożywienia obszaru zdegradowanego, mając na uwadze rewitalizację społeczną i infrastrukturalną oraz aktywizację gospodarczą, powinno odbywać się w sposób partnerski, w odpowiedzi na precyzyjnie zidentyfikowane problemy. Warunkiem powodzenia jest synergia działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Szczegółowy opis proponowanych działań znajduje się w rozdziale Narzędzia realizacji celów. Źródło: Opracowanie własne

7. Wizja stanu pożądanego i planowanych efektów procesu rewitalizacji

Perspektywa czasowa realizacji wizji określonej dla niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji to 2023 rok. Poniższa wizja rozwoju obszaru 7 - Zachód stanowi docelowy obraz przyszłości i jako taka precyzuje planowane efekty działań rewitalizacyjnych. Ponadto stanowi swego rodzaju inspirację dla wszystkich interesariuszy procesu rewitalizacji oraz instytucji i podmiotów odpowiedzialnych za wdrażanie Lokalnego Programu Rewitalizacji. Wykreowana wizja uwzględnia konkluzje z diagnozy obszaru oraz bazuje na wnioskach z konsultacji społecznych, mając na uwadze priorytet zgodności z oczekiwaniami i ambicjami obecnych i przyszłych mieszkańców obszaru 7 – Zachód oraz pozostałych interesariuszy tego przedsięwzięcia.

WIZJA ROZWOJU OBSZARU 7 „ZACHÓD”

W PELPLNIE

Przyjazne i bezpieczne dla wszystkich miejsce, zapewniające integrację lokalną, umożliwiające rozwijanie aktywności społecznej i gospodarczej mieszkańców.

Obszar charakteryzujący się zmniejszającą się liczbą osób wykluczanych przez społeczeństwo, ulepszaną infrastrukturą i poprawą jakości środowiska, a w rezultacie rosnącą jakością życia mieszkańców.

Realizacja tak zakreślonej szeroko wizji rozwoju przyczyni się do osiągnięcia w przyszłości sytuacji, gdy na terenie 7 „Zachód”:

✓ Zmniejsza się skala dysfunkcji rodzin oraz obserwowanej bezradności życiowej. ✓ Wzrasta poziom bezpieczeństwa publicznego i spada liczba interwencji policji. ✓ Notowana jest większa dynamika rozwoju przedsiębiorczości wśród mieszkańców oraz pojawiają się nowi inwestorzy zewnętrzni zainteresowani obszarami rozwojowymi i terenami rewitalizowanymi.

✓ Rośnie poziom kwalifikacji zawodowych mieszkańców, a dzięki aktywizacji rynku pracy spada bezrobocie. ✓ Wzrasta poziom aktywności obywatelskiej, organizacje pozarządowe i grupy nieformalne we współpracy z samorządem rozwijają działalność angażując młodzież oraz dorosłych w inicjatywy i wydarzenia konsolidujące wspólnotę lokalną. ✓ Pomagają w tym dobrze wyposażone obiekty użyteczności publicznej oferujące nowe usługi dla mieszkańców oraz zmodernizowane przestrzenie miejskie i infrastruktura publiczna o wysokiej estetyce i dostępności. ✓ W efekcie standard życia systematycznie rośnie oraz zmniejsza się skala wykluczeń a mieszkańcy odczuwają, że ich sytuacja życiowa zmienia się na lepsze.

Realizacja powyższej wizji oraz uzyskanie oczekiwanego stanu docelowego będzie możliwe przy założeniu systematycznej i efektywnej realizacji celów i zadań procesu rewitalizacji określonych dla obszaru Zachodu. Powodzenia planowanych działań rewitalizacyjnych uzależnione jest od nawiązania współpracy na wielu poziomach, przy aktywnych udziale wszystkich mieszkańców oraz pozostałych interesariuszy procesu, w tym władz samorządowych, przedsiębiorców, organizacji społecznych, lokalnych liderów oraz podmiotów i instytucji zewnętrznych.

8. Cele szczegółowe rewitalizacji oraz założenia procesu

Konkretyzacja wizji rozwoju w postaci dookreślenia celów procesu rewitalizacji stanowi kolejny krok planowania procesu rewitalizacji. Konstrukcja celów dla Lokalnego Programu Rewitalizacji została przeprowadzona w zgodzie z metodologią SMART. W związku z tym przyjęto, że cele powinny być skonkretyzowane (zawierające zrozumiały i konkretny, jasny przekaz), mierzalne (możliwe do sprawdzenia stopnia realizacji przy pomocy wskaźników), realne (czyli możliwe do osiągnięcia), ambitne (wyznaczające interesujące wyzwania) oraz określone w czasie (wyznaczone dla konkretnej perspektywy – w tym przypadku dla roku 2023).

Realizacja celu głównego oraz celów szczegółowych stanowiących odpowiedź na zidentyfikowane problemy, będzie możliwa zarówno na poziomie sfery społecznej, jak i gospodarczej, przestrzenno- funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej.

CEL GŁÓWNY:

PELPLIN – MIASTO SKUTECZNIE PRZECIWDZIAŁAJĄCE WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU ORAZ SYSTEMATYCZNIE PODNOSZĄCE JAKOŚĆ ŻYCIA

MIESZKAŃCÓW TERENU OBJĘTEGO REWITALIZACJĄ

Realizacja celu będzie możliwa tylko przy założeniu realizacji kompleksowego pakietu działań. Zadania te powinny zmierzać do eliminacji lub zniwelowania przyczyn zidentyfikowanych problemów, jak również ich skutków. Wdrożenie spójnego wachlarza wzajemnie się warunkujących przedsięwzięć wymaga zaangażowania zróżnicowanego katalogu podmiotów (samorządowych, pozarządowych, gospodarczych i innych), współdziałających w ramach wspólnych idei przewodnich i wartości. Istotny jest także imperatyw związany z ukierunkowaniem interwencji na wszystkich interesariuszy, ze szczególnym uwzględnieniem grup najbardziej narażonych wykluczeniem społecznym (w tym dzieci i młodzież, seniorzy, osoby dorosłe borykające się z problemami życiowymi).

1 AKTYWIZACJA SPOŁECZNA I OBYWATELSKA MIESZKAŃCÓW

1.1. Kompleksowe wsparcie dla rodzin i osób zagrożonych przemocą, borykających się z problemami bytowymi oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym. 1.2. Wzrost poziomu integracji społecznej dzięki zwiększeniu dostępności zróżnicowanej oferty spędzania czasu wolnego dla mieszkańców. 1.3. Wspieranie aktywności obywatelskiej, społecznej odpowiedzialności mieszkańców oraz wzmacnianie postaw prospołecznych. 1.4. Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa publicznego i zdrowotnego.

2 WZROST PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I AKTYWIZACJA ZAWODOWA

2.1. Aktywizacja zawodowa oraz podnoszenie kwalifikacji i kompetencji zawodowych mieszkańców. 2.2. Rozwój zróżnicowanych form wsparcia przedsiębiorczości mieszkańców oraz działania mające na celu generowanie nowych miejsc pracy. 2.3. Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w grupie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. 2.4. Uwolnienie zasobów pracy poprzez zapewnienie optymalnego poziomu opieki nad dziećmi w wieku przedszkolnym.

3 WZROST DOSTĘPNOŚCI WIELOFUNKCYJNYCH PRZESTRZENI MIEJSKICH

3.1. Modernizacja i przebudowa ogólnodostępnych przestrzeni miejskich, w tym terenów zielonych w celu nadania im nowych atrakcyjnych funkcji o znaczeniu integracyjnym i oddziaływaniu na branże rozwojowe miasta. 3.2. Modernizacja i przebudowa obiektów kubaturowych w celu zwiększenia efektywności energetycznej, przeciwdziałania niskiej emisji oraz zapewnienia estetyki układu urbanistycznego. 3.3. Zwiększenie jakości i dostępności infrastruktury podstawowej z zakresu usług komunalnych. 3.4. Optymalizacja rozwiązań komunikacyjnych, drogowych i parkingowych, zwiększenie dostępności pieszej i eliminacja barier architektonicznych.

WYSOKIEJ JAKOŚCI USŁUGI SPOŁECZNE 4

4.1. Wzrost kwalifikacji i kompetencji kadr oraz zwiększenie potencjału organizacji pozarządowych i społecznych wspierających rozwój społeczny. 4.2. Wsparcie w rozwijaniu kwalifikacji i kompetencji kadr oraz optymalizacji struktury organizacyjnych instytucji świadczących usługi społeczne. 4.3. Wzrost potencjału instytucji oferujących usługi społeczne poprzez wsparcie działań infrastrukturalnych. 4.4. Działania informacyjne dla mieszkańców dotyczące możliwości wsparcia.

9. Narzędzia realizacji celów

Określenie wizji i wskazanie celów oraz konstrukcja założeń przedsięwzięć rewitalizacyjnych, to kluczowe działania zrealizowane podczas procesu planowania rewitalizacji. Jednak wdrożenie w życie ambitnych planów będzie możliwe jedynie przy określeniu stabilnych i wystarczających źródeł finansowania przedsięwzięć.

Drogą do zapewnienia skutecznego i efektywnego finansowania programu rewitalizacji jest uzyskanie wsparcia ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014- 2020 (RPO WP 2014-2020) a także z innych źródeł. Zgodnie z logiką interwencji w ramach funduszy strukturalnych, rewitalizacja jest kompleksowym, skoordynowanym procesem przemian społecznych, gospodarczych i przestrzennych zachodzących na obszarach dotkniętych zjawiskami kryzysowymi w przestrzeni miast. Na finansowanie zewnętrzne szanse mają w szczególności przedsięwzięcia partnerskie i kompleksowe oraz wynikające z Lokalnego Programu Rewitalizacji obejmującego obszar wyznaczony w oparciu o funkcjonujące zasady delimitacji obszarów zdegradowanych.

W niniejszej części Programu Rewitalizacji przedstawione zostały propozycje działań, obejmujących przede wszystkim działania o charakterze społecznym (tzw. działania miękkie) oraz uzupełniające je zadania infrastrukturalne (tj. inwestycyjne). Proponowane przedsięwzięcia składają się z pakietów działań służących rozwiązywaniu zidentyfikowanych problemów w sferze społecznej, gospodarczej i przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej na terenie obszaru zdegradowanego.

Szczegółowe zestawienie projektów znajduje się w załączniku nr 1.

Podejmowane działania mają na celu przede wszystkim poprawę jakości życia mieszkańców oraz aktywizację społeczną i zawodową mieszkańców wykluczonych społecznie lub zagrożonych wykluczeniem.

Spójność z działaniami realizowanymi w poprzedniej perspektywie i obecnej oraz planowane wykorzystanie doświadczeń z wcześniejszych zakończonych przedsięwzięć rewitalizacyjnych

W perspektywie unijnej na lata 2007-2013 (wdrażanej do 2015 roku) oraz już w nowej perspektywie 2014-2020 Gmina Pelplin realizowała lub jest w trakcie realizacji szeregu działań związanych pośrednio lub bezpośrednio z rewitalizacją sfery społecznej, gospodarczej lub przestrzenno-środowiskowej. Pozytywne rezultaty prowadzonych projektów wpłynęły na decyzję o kontynuacji działań i ukierunkowaniu ich w formie programu rewitalizacji. W okresie tym zrealizowano na terenie Gminy Pelplin inwestycje komplementarne do działań ujętych w niniejszym dokumencie.

Gmina Pelplin formułując planowane działania w ramach programu rewitalizacji wykorzystała doświadczenia związane z wdrażaniem następujących projektów:

• Cyfrowy Pelplin – przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu na terenie Miasta i Gminy Pelplin Projekt realizowany w ramach POiG 2007-2013 w latach 2014-2015. Koszt projektu wyniósł 605 880,00 zł przy dofinansowaniu 514 998,00 zł. Dzięki realizacji projektu 30 gospodarstw domowych otrzymało sprzęt komputerowy wraz z bezpłatnym dostępem do Internetu, a ich mieszkańcy uzyskali niezbędne przeszkolenie, mieszkańcy gminy otrzymali możliwość bezpłatnego korzystania z dwunastu pracowni komputerowych, wyposażonych w nowoczesny

sprzęt komputerowy, zlokalizowanych w: - świetlicach wiejskich w miejscowościach: Rudno, Kulice, Rożental, Gręblin, Bielawki, Pomyje, Janiszewo, Międzyłęż, - Miejskim Ośrodku Kultury w Pelplinie, - Miejskiej Bibliotece Publicznej w Pelplinie, - Zespole Szkół Nr 2 w Pelplinie, - Zespole Kształcenia i Wychowania w Kulicach.

• Edukacyjny Pelplin - równamy do najlepszych Projekt realizowany w ramach RPO WP 2014-2020 w latach 2016-2018. Koszt projektu wynosił 2 850 840,85 zł przy dofinansowaniu 2 423 214,72 zł. Celem głównym projektu jest rozwój kompetencji kluczowych, podniesienie wiedzy i umiejętności niezbędnych na rynku pracy oraz wyrównanie szans edukacyjnych i zmniejszenie dysproporcji w osiągnięciach uczniów w porównaniu do najlepszych w skali regionu. Grupa docelowa to uczniowie i nauczyciele uczący się, pracujący i mieszkający w Gminie Pelplin. Stanowi ją 1130 uczniów oraz 94 nauczycieli ze szkół: Gimnazjum nr 1 w Pelplinie, SP nr 1 w Pelplinie, Gimnazjum nr 2 w Pelplinie, SP nr 2 w Pelplinie, SP w Małych Walichnowach, Gimnazjum w Rudnie, SP w Rudnie. Gimnazjum w Rajkowych, SP w Rajkowych, Gimnazjum w Kulicach, SP w Kulicach.

• Przebudowa targowiska miejskiego w Pelplinie Projekt realizowany w ramach PROW 2007-2013 w latach 2012-2015. Wartość projektu wyniosła 3 215 835,00 zł, z czego dofinansowanie stanowiło 1 000 000,00 zł. Projekt polegał na wybudowaniu zupełnie nowego targowiska miejskiego na miejscu starego. W ramach zadania wybudowano m.in. kanalizację deszczową, kanalizację sanitarną, drogi dojazdowe, budynek sanitarny, parking, oświetlenie terenu, zadaszenie terenu handlowego.

• Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej na terenie gmin Pelplin i Krokowa Projekt realizowany w ramach RPO WP 2014-2020 w latach 2016-2018. Koszt projektu wynosi 511 851,00 zł, przy dofinansowaniu unijnym 435 073,00 zł. Projekt polega na całkowitej termomodernizacji obiektów użyteczności Gminy Pelplin w trybie zaprojektuj i wybuduj: budynek główny i budynek B Urzędu Miasta i Gminy Pelplin.

Ogólny opis podejmowanych działań wraz z określeniem wzajemnych powiązań

Nadrzędnym celem planowanych działań jest podnoszenie jakości życia mieszkańców i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz kreowanie Pelplina jako miejsca przyjaznego mieszkańcom. Wyrównywanie dysproporcji w szeroko rozumianym poziomie życia i eliminowanie zjawisk związanych z wykluczeniem społecznym stanowi także, obok działań nakierowanych na wspieranie zrównoważonego rozwoju gospodarczego i zatrudnienia, priorytet polityki społecznej w Unii Europejskiej i w poszczególnych krajach członkowskich.

Wykluczenie społeczne rozumiane jest jako proces kumulacji niekorzystnej sytuacji materialnej (ubóstwa) oraz braku lub ograniczonych relacji społecznych (izolacji społecznej). Najważniejszymi determinantami wykluczenia społecznego są: brak wykształcenia, bezrobocie oraz niepełnosprawność.

Dlatego konieczne jest szerokie spektrum skoordynowanych przedsięwzięć zmierzających do aktywizacji społecznej i zawodowej.

Tak szeroko określony cel wymagał opracowania spójnego pakietu zadań z różnych dziedzin, skierowanych do zróżnicowanych grup interesariuszy rewitalizacji, przy uwzględnieniu potrzeb zidentyfikowanych podczas diagnozy obszaru „7-Zachód”.

Tabela 28 Logika interwencji dla projektów podstawowych zidentyfikowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji dla obszaru „7 - Zachód”

Realizowane Problem na jaki Oczekiwane oddziaływanie Nazwa zadania cele odpowiada zadanie realizacji zadania szczegółowe Budowa kąpieliska miejskiego przy 1.2 Placu Wolności w 3.1 Pelplinie Pomorskie Szlaki Kajakowe - Wierzycą 1.2 po zabytkach Kociewia

Przebudowa Ograniczona oferta aktywnego Dopasowanie oferty aktywnej stadionu miejskiego spędzania wolnego czasu dla rekreacji do standardów i wymagań 1.2 na Powiatowy mieszkańców mieszkańców 3.1 Stadion

Lekkoatletyczny Budowa niewymiarowego 1.2 boiska osiedlowego 3.1 przy ul. Pólko Remont sali gimnastyczno- 3.1 rekreacyjnej przy ul. 3.3 Starogardzkiej Zwiększenie bezpieczeństwa oraz Modernizacja dróg 1.4 komfortu użytkowników gminnych 3.4 Zły stan nawierzchni dróg, niski infrastruktury drogowej Budowa poziom bezpieczeństwa Usprawnienie przejazdu na obszarze 1.4 południowej Pelplina i okolic 3.4 obwodnicy Pelplina Budowa mieszkań w Zbyt mała ilość mieszkań dla Zaspokojenie potrzeb 3.2 ramach programu średniozamożnych mieszkaniowych mieszkańców 3.1 Mieszkanie+ mieszkańców Pomoc rodzinom napotykającym 1.1 Funkcjonowanie Zbyt duża ilość rodzin trudności. Pomniejszenie się liczby 1.2 Centrum Wsparcia dotkniętych wykluczeniem osób, rodzin dotkniętych Rodzin społecznym wykluczeniem społecznym oraz 1.3 problemami społecznymi 4.4

Budowa budynku 1.1 Umożliwienie prawidłowego stanowiącego Brak miejsca przeznaczonego 1.2 funkcjonowania podmiotów usług siedzibę Centrum na usługi społeczne 1.3 społecznych Wsparcia Rodzin 3.1

Remonty części wspólnych budynków Wspólnot Poprawa stanu technicznego Nieodpowiedni stan techniczny Mieszkaniowych budynków mieszkalnych wraz z 3.2 budynków mieszkalnych wraz z zagospodarowaniem ich otoczenia zagospodarowaniem zdegradowanej przestrzeni Zagospodarowanie przestrzeni publicznej przy 1.2 osiedlach 1.3 Limanowskiego i Szpitalna Zagospodarowanie wskazanego Zagospodarowanie Zaniedbanie przestrzeni obszaru w stopniu umożliwiającym 1.3 terenów leśnych jego prawidłowe funkcjonowanie. publicznej, terenów leśnych, 3.1 przy ul. Pólko zdegradowane obszary, uboga Unowocześnienie rozwiązań Realizacja części zieleń, nieliczne elementy architektonicznych oraz działania zadań związanych z: małej architektury proekologiczne. zagospodarowaniem Budowa/przebudowa ciągów komunikacyjnych i uporządkowanie terenów leśnych zieleni przy ul. Pólko oraz 1.2 przestrzeni 3.1 publicznej przy osiedlach Limanowskiego i Szpitalna Źródło: Opracowanie własne

W ramach rozwoju usług społecznych zostaną przeprowadzone działania zmierzające do zmniejszenia skali wykluczenia społecznego na obszarze rewitalizacji poprzez inicjatywy wspierające rodzinę w prawidłowym pełnieniu jej funkcji, mające na celu pomoc w opiece i wychowaniu dzieci.

Rozwiązywanie zidentyfikowanych problemów zdegradowanego społecznie, przestrzennie i funkcjonalnie obszaru rewitalizacji realizowane będzie kompleksowo. Działania społeczne wsparte zostaną niezbędną, ze względu na osiągnięcie założonych w projekcie celów, modernizacją infrastruktury technicznej, dostosowaniem wspólnej mieszkańcom obszaru przestrzeni publicznej do przywrócenia jego funkcjonalności oraz spójności. Założeniem poszczególnych działań jest ścisła integracja przedsięwzięć społecznych skierowanych do mieszkańców obszaru rewitalizacji oraz przedsięwzięć infrastrukturalnych.

Procesy rewitalizacji obszaru zdegradowanego wymagają podejmowania kosztownych działań, konieczne jest więc zidentyfikowanie wszystkich dostępnych źródeł i instrumentów finansowania przedsięwzięć. Podstawowym elementem wdrażania postanowień Strategii jest określenie odpowiednich ram finansowych, źródeł finansowania z jakich możliwe będzie pokrycie planowanych inwestycji. Ograniczona pula środków finansowych wiąże się z koniecznością zapewnienia wsparcia ze środków zewnętrznych i próbą zmniejszenia ryzyka finansowego. Ważnym czynnikiem determinującym powodzenie realizacji LPR będzie zatem stworzenie odpowiedniego montażu finansowego, opartego głównie na środkach pochodzących z budżetu miasta oraz środkach dostępnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020, przy jednoczesnej próbie zaangażowania możliwie najszerszego portfela źródeł finansowania zewnętrznego.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego 2014-2020

Niezbędnym warunkiem w celu ubiegania się o środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 jest sporządzenie lokalnych programów rewitalizacji, zgodnie z zapisem, że: „realizowane będą wyłącznie przedsięwzięcia wynikające z lokalnych programów rewitalizacji zlokalizowane na obszarach zdegradowanych w miastach, wyznaczonych w oparciu o kryteria przestrzenne, ekonomiczne i społeczne uwzględniające stopień nasilenia problemów społecznych, związanych w szczególności z izolacją materialną i społeczną mieszkańców”. Dofinansowane będą wyłącznie przedsięwzięcia partnerskie i kompleksowe.

Skala projektów jakie uda się wdrożyć w ramach RPO WP 2014 – 2020 zależeć będzie przede wszystkim od możliwości finansowych i stopnia zaangażowania poszczególnych partnerów.

Inne źródła finansowania

Gmina Pelplin oraz inne podmioty zaangażowane w proces rewitalizacji mogą również ubiegać się o współfinansowanie projektów z innych źródeł niż RPO WP. Wspomnieć w tym przypadku należy o krajowych Programach Operacyjnych (PO Wiedza Edukacja Rozwój – POWER, PO Infrastruktura i Środowisko – POIiŚ, PO Inteligentny Rozwój – POIR, PO Polska Cyfrowa - POPC).

Przedsięwzięcia rewitalizacyjne mogą także być dofinansowane ze środków pochodzących z funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), środków programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT) czy też programów ramowych i innych programów Komisji Europejskiej. Istnieje także możliwość pozyskania wsparcia w ramach funduszy i dotacji celowych będących w dyspozycji odpowiednich Ministerstw (np. Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej itp.).

Ponadto, należy podkreślić znaczenie partycypacji podmiotów prywatnych w procesie rewitalizacji, które może objawiać się realizacją własnych zadań infrastrukturalnych i społecznych o znaczeniu komplementarnym do projektu zintegrowanego lub partycypacją finansową (wkład prywatny) w projektach współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych.

Lista ważniejszych interesariuszy podmiotowych

Planowanie, wdrożenie i realizacja procesu rewitalizacji wymaga współdziałania licznego grona podmiotów spoza struktury Urzędu Miasta i Gminy Pelplin.

Wśród potencjalnych interesariuszy projektów podstawowych planowanych do realizacji w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji oraz uzupełniających przedsięwzięć rewitalizacyjnych, można wskazać na takie podmioty zlokalizowane w gminie Pelplin, jak:

• organizacje pozarządowe i grupy nieformalne działające na terenie miasta – pomoc w realizacji przedsięwzięć, wsparcie w rekrutacji uczestników oraz w promocji i informacji o planowanych działaniach (szerokie współdziałanie możliwe dzięki potencjałowi osobowemu środowiska, wieloletniemu doświadczeniu oraz znajomości lokalnych uwarunkowań).

• przedsiębiorcy i podmioty ekonomii społecznej – wsparcie w zakresie umożliwienia odbycia staży lub stworzenie perspektywy przyszłego zatrudnienia dla osób uczestniczących w projekcie (współpraca istotna ze względy na potencjał finansowy i organizacyjny oraz wpływ na lokalny rynek pracy).

• Miejska Biblioteka Publiczna im. B. Sychty – w zakresie zaspokajania potrzeb i aspiracji kulturalnych społeczeństwa poprzez tworzenie, upowszechnianie i ochronę kultury, dziedzictwa i dorobku kulturalnego gminy i miasta. • Miejsko Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Pelplinie – w zakresie kultury fizycznej i rekreacji, tworzenia warunków do rozwoju sportu dzieci i młodzieży w tym sportu amatorskiego, wspomagania sportu wyczynowego, organizowania i wspomagania turystyki i wypoczynku, administrowania i zarządzania przekazanymi OSiR obiektami i urządzeniami sportowo rekreacyjnymi. • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej – w zakresie koordynacji działań społecznych w spójności z gminną polityką rozwiązywania problemów społecznych (kluczowy podmiot w zakresie kreowania, wdrażania i koordynacji współpracy, podmiot o bardzo dużym potencjale kadrowym, lokalowym i organizacyjnym).

• Wspólnoty mieszkaniowe i Administracja Domów Mieszkalnych – w zakresie zarządzania nieruchomościami (wspólne działanie mieszkańców przy zagospodarowaniu wspólnej przestrzeni stanowi formę aktywizacji i wzmocnienia więzi sąsiedzkich). • Miejska Komisja Przeciwdziałania problemom alkoholizmu i narkomanii – w zakresie udzielania rodzinom w których istnieją problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej oraz prowadzenia profilaktycznej działalności informacyjnej.

• szkoły podstawowe i gimnazjalne - współpraca i konsultacje w zakresie prowadzenia uczniów, organizowania zajęć wyrównawczych, pomocy w przygotowaniu dzieci uzdolnionych do udziału w konkursach i olimpiadach oraz w zawodach sportowych, doradztwo w wyborze optymalnych ścieżek rozwoju zawodowego (problemy związane z grupą dzieci i młodzieży oraz stosunkowo niskie wyniki nauczania wskazują konieczność uczestnictwa podmiotów w rewitalizacji).

• Komisariat Policji w Pelplinie – współpraca w zakresie organizowanych szkoleń z zakresu zagrożeń kryminalnych, zajęć praktycznych o bezpieczeństwie (istotny podmiot w zakresie zidentyfikowanych problemów związanych z bezpieczeństwem publicznym oraz poziomem przestępczości wśród nieletnich; pożądany podmiot przy realizacji zadań edukacyjnych skierowanych do młodzieży i innych grup zagrożonych występowaniem patologii społecznych). Warto także wskazać na możliwe współdziałanie z podmiotami zlokalizowanym poza miastem, jednak mających wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy Pelplina i analizowanych obszarów problemowych:

• Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie – współpraca w zakresie realizacji szkoleń, współpraca w zakresie bieżącej informacji o ofertach pracy, współpraca z przedsiębiorcami i organizacjami pozarządowymi (ważny podmiot konsultacyjny w ramach zadań związanych z aktywizacją zawodową). • szkoły zawodowe i podmioty realizujące kształcenie praktyczne i ustawiczne na terenie powiatu tczewskiego – współpraca i konsultacje, organizowanie dodatkowej pomocy dla uczniów mających trudności w nauce, doradztwo w wyborze optymalnych ścieżek rozwoju zawodowego. • Poradnia psychologiczno-pedagogiczna w Tczewie – pomoc psychologiczno-pedagogiczna, logopedyczna oraz w zakresie doradztwa edukacyjno–zawodowego dzieciom i młodzieży, ich rodzicom i nauczycielom.

• Centrum Terapii Uzależnień w Tczewie – pomoc osobom cierpiącym z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych użyciem substancji psychoaktywnych, w szczególności uzależnionym od alkoholu, narkotyków lub leków oraz członkom ich rodzin.

• Komenda Powiatowa Policji w Tczewie – zakres współpracy adekwatny do ww. współpracy z Komisariatem Policji w Pelplinie.

10. System monitoringu i oceny skuteczności działań rewitalizacyjnych

Warunkiem obligatoryjnym procesu programowania rewitalizacji przez Gminę Pelplin jest uwzględnienie koniecznych działań związanych z ewaluacją zadań/podprojektów oraz monitoringiem skuteczności wdrażanych przedsięwzięć pod kątem przeciwdziałania zidentyfikowanym problemom.

Skuteczny system monitorowania i ewaluacji procesu rewitalizacji przyniesie więc szereg korzyści. Po pierwsze urealni rzeczywiste skoordynowanie zarządzania poprzez wyposażenie w konkretne narzędzia. Po drugie uzyskane zostanie wzmocnienie wieloaspektowej współpracy oraz zapewnienie efektywnego i zgodnego z założeniami wykorzystania środków finansowych (w tym dotacji w ramach RPO WP) dla realizacji celów Programu. Nie bez znaczenia jest też postulat wygenerowania poczucia odpowiedzialności wszystkich partnerów.

Monitoring i ewaluacja realizacji Programu będą prowadzone na następujących poziomach:

POZIOM REALIZACJI PODPROJEKTU/ZADANIA Uwzględnienie wskaźników realizacji celów przypisane poszczególnym podprojektom, na podstawie danych pozyskanych od podmiotów odpowiedzialnych za realizację danego podprojektu/zadania.

POZIOM REALIZACJI PROGRAMU/LPR Analiza w ujęciu globalnym dotycząca obserwacji wskaźników realizacji celów określonych dla całego obszaru projektu zintegrowanego oraz badanie sytuacji społeczno-gospodarczej we wszystkich obszarach kryzysowych.

Fundamentalnym celem prowadzenia działań ewaluacyjnych Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Pelplin jest zapewnienie pełnego wdrożenia planowanych w dokumencie przedsięwzięć oraz osiągnięcie wskazanych celów.

Efektem ewaluacji będzie więc potwierdzenie, że Program jest realizowany zgodnie z założeniami lub też skonstruowanie wniosków i rekomendacji. Ewentualne wnioski powinny uwzględniać możliwość zaistnienia przesłanek do wdrożenia procedury aktualizacji Programu. Proces ewaluacji należy prowadzić poprzez sprawdzenie (potwierdzenie lub falsyfikację) przyjętych w Programie założeń, dotyczących poszczególnych zadań składających się na zintegrowany projekt rewitalizacyjny. Wskazując na zakres tematyczny ewaluacji należy wymienić: ocenę okresową efektywności i skuteczności, wpływu, odpowiedzialności, realności ekonomicznej i finansowej oraz trwałości Programu w kontekście określonych celów szczegółowych.

Za dokonywanie cyklicznego procesu ewaluacji odpowiedzialny będzie wyznaczony pracownik Urzędu Miasta i Gminy Pelplin, którego zadaniem będzie sporządzanie sprawozdań/raportów z realizacji Programu. Wśród zadań wspomnianego pracownika będzie utrzymywanie stałych relacji z koordynatorami odpowiedzialnymi za wdrożenie poszczególnych zadań/podprojektów. Osoby te przekazywać mu będą dane o postępach w realizacji zadania/podprojektu oraz o możliwych

opóźnieniach. W sprawozdaniu/raporcie określone zostaną wnioski i rekomendacje, za wdrożenie których odpowiedzialni będą przedstawiciele Urzędu Miasta i Gminy Pelplin lub też pozostałych partnerów określonych w Programie. Podkreślić należy, że część zaleceń wymagać będzie synchronizacji działań wszystkich partnerów procesu rewitalizacji, a także współudziału organów samorządowych (Burmistrz, Rada). Sytuacja taka będzie miała miejsce m.in. w przypadku zaistnienia konieczności aktualizacji Programu.

W ramach procesu ewaluacji dokonywana będzie ocena konkretnych zadań/podprojektów w oparciu o dotyczące ich wskaźniki. Fundamentem procesu ewaluacji jest dokonanie optymalnego wyboru kryteriów. Sugerowane jest wykorzystanie kryteriów przedstawionych przez Komisje Europejską:

1. Odpowiedniość - odpowiedniość celów LPR i poszczególnych projektów realizowanych w jego ramach dla problemów, jakie program miał rozwiązać, jak

również dla środowiska fizycznego i środowiska polityk, w ramach których funkcjonuje. 2. Przygotowanie - logika i kompletność procesu planowania programu oraz

wewnętrzna logika i spójność programu. 3. Efektywność - koszty, szybkość i efektywność zarządzania, przy wykorzystaniu których wkład i działania zostały przekształcone w wyniki oraz jakość osiągniętych

wyników. 4. Skuteczność - ocena wkładu osiągniętego dzięki wynikom w stosunku do osiągnięcia celów programu, oraz tego, jaki wpływ miały założenia na osiągnięcia

programu. 5. Wpływ - skutek, jaki wywiera program w szerszym środowisku, oraz jego wkład w rozwój i podniesienie konkurencyjności miasta. 6. Trwałość - prawdopodobieństwo, że strumień korzyści wynikających z programu będzie zapewniony w dłuższej perspektywie czasowej

Mając na uwadze cel główny Programu należy pamiętać, że monitoring jego realizacji wymaga dokonania oceny czy nakłady ponoszone w wyniku jego wdrażania przekładają się na rozwój społeczny, zwiększenie jakości życia mieszkańców i prowadzą do zniwelowania zidentyfikowanych problemów. Co więcej, w ramach zadań/podprojektów o charakterze „miękkim” (pozainwestycyjnym), kluczowych pod kątem realizacji Programu i realizowanych w dłuższym okresie czasu, dokonywanie oceny wpływu osiąganych rezultatów na sytuację społeczną jest nawet bardziej istotne niż w przypadku zadań/podprojektów związanych z realizacją robót budowlanych czy zakupem sprzętu i wyposażenia. To właśnie działania pozainwestycyjne stanowią też kluczowy i podstawowy element wdrażania Programu.

Krokiem wstępnym dla określenia procedury monitoringowej jest wybór zestawu wskaźników bazowych odnoszących się do sfery społecznej, gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej i środowiskowej.

Brane pod uwagę wskaźniki powinny być wiarygodne, określone w czasie i mierzalne; odpowiadać powinny poszczególnym zadaniom/podprojektom oraz danym celom szczegółowym. Tak więc w efekcie możliwe będzie dokładne wskazanie bezpośrednich korzyści będących następstwem wdrożenia zadań/podprojektów.

Monitoring realizacji programu będzie prowadzony na następujących poziomach:

WSKAŹNIKI PRODUKTU Odnoszą się do produktów, powstałych w wyniku realizacji przedsięwzięcia. Wskaźniki te są mierzalne, liczone w jednostkach materialnych (np. powierzchnia obszaru poddanego rewitalizacji, liczba zrealizowanych szkoleń, liczba beneficjentów itp.).

WSKAŹNIKI REZULTATU

Odpowiadają bezpośrednim efektom społeczno-ekonomicznym, wynikającym z realizacji przedsięwzięcia (np. spadek bezrobocia, wzrost poziomu przedsiębiorczości itp.)

Wskaźniki produktu: • Powierzchnia obszarów objętych rewitalizacją (RW) (ha) • Ludność mieszkająca na obszarach objętych zintegrowanymi strategiami rozwoju obszarów miejskich (CI 37) (os.) • Liczba obiektów infrastruktury zlokalizowanych w zrewitalizowanych obszarach objętych wsparciem (szt.) • Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w Programie (RW) (os.) • Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym objętych usługami społecznymi świadczonymi w interesie ogólnym w Programie (os.) • Liczba osób z niepełnosprawnościami objętych wsparciem w Programie (os.)

Wskaźniki rezultatu:

• Liczba osób, które skorzystały ze specjalistycznego wsparcia (os.) • Liczba udzielonych porad specjalistycznych (szt.) • Liczba użytkowników powstałej lub zmodernizowanej infrastruktury (os.) • Liczba potencjalnych użytkowników powstałej lub zmodernizowanej infrastruktury (os.) • Liczba osób podłączonych do infrastruktury sieciowej korzystających z produktów projektu (os.) • centr(szt.) • Liczba organizowanych wydarzeń kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych (szt.) • Liczba osób, które dzięki uczestnictwie w projekcie zwiększyły swoje możliwości na rynku pracy (os.) • Nośność drogi (kN/oś) • Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym pracujących po opuszczeniu Programu (łącznie z pracującymi na własny rachunek) (os.) • Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu Programu (os.) • Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym poszukujących pracy po opuszczeniu Programu (os.)

• Liczba wspartych w Programie miejsc świadczenia usług społecznych istniejących po zakończeniu projektu (szt.) • Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym poszukujących pracy, uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu, zdobywających kwalifikacje, pracujących (łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek) po opuszczeniu Programu (os.)

Weryfikacja wskaźników powinna odbywać się raz do roku i powinna obejmować dane uwzględnione dotyczących minionego roku kalendarzowego, na podstawie informacji własnych (UMiG w Pelplinie) oraz dostępnych danych statystycznych (np. GUS), a także danych partnerów rewitalizacji oraz innych podmiotów dysponujących odpowiednimi bazami danych. Monitoring obejmować powinien również analizę zgodności realizacji działań z przyjętym harmonogramem rzeczowym i finansowym. Postulowane jest także uwzględnienie badań opinii społecznej w zakresie przebiegu procesu rewitalizacji oraz osiąganych efektów (w tym badania ankietowe i/lub wywiady).

Ze względu na postępujący charakter dokumentu, jakim jest Program Rewitalizacji, system monitoringu i ewaluacji powinien być sprawnym narzędziem szybkiej i efektywnej informacji zwrotnej o rezultatach jego implementacji. Tak, by zarządzający Programem mogli w czasie rzeczywistym wpływać na trwający proces, mając na uwadze jego optymalizację.

Procedura aktualizacji programu

Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji powinna spełniać następujące zasady:

• musi być zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju; • musi powstawać i być weryfikowana w procesie społecznym przy aktywnym uczestnictwie lokalnych środowisk; • musi być spójna ze strategiami wojewódzkimi i krajowymi, a także uwzględniać normy obowiązujące w UE; • musi być dokumentem pragmatycznym, tj. określać jak przekładać „cele” na konkretne działania; • powinna być zgodna w warstwie realizacyjnej ze schematem SMART; • musi być dokumentem dynamicznym; • wszystkie zadania wyznaczone do realizacji przez jednostki zależne od samorządu gminy muszą być podporządkowane i zgodne ze strategią gminy.

Aktualizacja powinna być dokonywana co najmniej raz na trzy lata za pomocą weryfikacji w społecznym procesie, tzn. po uzyskaniu społecznej akceptacji. Podstawą działań jest:

• monitoring wdrażania programu rewitalizacji, • reakcja na zaistniałe potrzeby i aktualną sytuację (tj. zmiany prawne, gospodarcze, polityczne, społeczne), • zmiany i trendy społeczno-gospodarcze, • opinie środowiska lokalnego uzyskiwane z użyciem procedur partycypacyjnych, procesy ewaluacyjne.

11. System zarządzania realizacją programu rewitalizacji oraz system budowania i wspierania partnerstwa

Program rewitalizacji powinien stanowić jedno z najistotniejszych narzędzi wprowadzania zmian w obszarze Miasta. Niezbędne jest zatem osadzenie go w systemie zarządzania rozwojem i strukturze organizacyjnej w taki sposób, aby realizacja jego postanowień była weryfikowana i monitorowana.

Ze względu na znaczący stopień skomplikowania procesu rewitalizacji niezbędne jest stworzenie konkretnych i spójnych zasad zarządzania wdrażaniem Lokalnego Programu Rewitalizacji. W kroku pierwszym tworzenia systemu zarządzania należy dążyć do powołania jednostki odpowiedzialnej za kwestie związane z koordynacją działań wewnątrz struktury Urzędu Miasta i Gminy Pelplin lub podjęcie decyzji w zakresie delegowania zadań związanych z koordynacją konkretnemu pracownikowi Urzędu. Do zadań jednostki lub oddelegowanego pracownika należeć będzie kreowanie efektywnego współdziałania wszystkich interesariuszy procesu rewitalizacji partycypujących we wdrażaniu Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Pelplin, w tym:

• poszczególnych referatów i samodzielnych stanowisk funkcjonujących w ramach struktury Urzędu Miasta i Gminy (m.in. referaty: Organizacyjny, Rozwoju, Finansowy, ds. gospodarki komunalnej i mieszkaniowej; oraz samodzielne stanowiska: ds. planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz ochrony konserwatorskiej zabytków, ds. budowy, remontów, modernizacji urządzeń komunalnych oraz nadzoru nad inwestycjami gminnymi, ds. działalności gospodarczej, spraw mieszkaniowych oraz profilaktyki uzależnień), • jednostki budżetowe Miasta Pelplin: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Pelplińskie Centrum Sportu • instytucje kultury: Miejski Ośrodek Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna • organizacje pozarządowe, • pozostałe podmioty prywatne, w tym pracodawcy.

Niezbędne działania dla zapewnienia efektywnej realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Pelplin:

• stworzenie kompleksowego systemu zarządzania; • wyznaczenie osób/podmiotów odpowiedzialnych oraz osób do kontaktu w ramach poszczególnych zadań/podprojektów; • przeprowadzenie procesu przygotowanie dokumentu Lokalnego Programu Rewitalizacji oraz opracowanie zakresu zadań/podprojektów planowanych do realizacji; • przeprowadzenie negocjacji zakresu zadań/podprojektów planowanych do realizacji; • formalne uchwalenie Lokalnego Programu Rewitalizacji przez Radę; • stworzenie struktur organizacyjnych umożliwiających współpracę Urzędu Miejskiego w Pelplinie z innymi uczestnikami procesu w celu realizacji działań na obszarze rewitalizacji (Pełnomocnik Burmistrza, Zespół ds. zarządzania); • określenie systemu ewaluacji i monitoringu, wyznaczenie osób/podmiotów odpowiedzialnych za ewaluację i monitoring oraz opracowanie niezbędnych ankiet i formularzy.

Lokalny Program Rewitalizacji jest kluczowym dokumentem wpływającym na jakość życia nie tylko mieszkańców obszaru rewitalizacji, ale także pozostałych mieszkańców Pelplina i okolic. W związku z tym dla zapewnienia optymalnego poziomu informacji w lokalnym środowisku oraz mając na uwadze konieczność promocji założeń programu i jego efektów należy rozważyć powołanie Pełnomocnika Burmistrza ds. rewitalizacji oraz zorganizowanie punktu informacyjnego w ramach struktury Urzędu Miasta i Gminy Pelplin. Punkt informacyjny byłby miejscem dostępnym dla wszystkich mieszkańców, gdzie mogliby oni uzyskać wszelkie niezbędne informacje m.in. o dostępnych formach partycypacji w poszczególnych zadaniach Programu, w tym możliwościach skorzystania ze wsparcia unijnego. Punkt informacyjny powinien być zlokalizowany na obszarach poddawanych rewitalizacji, w miejscu pozbawionym barier architektonicznych.

Uzyskanie najbardziej efektywnej współpracy między poszczególnymi podmiotami zaangażowanymi w proces rewitalizacji wymagać powołania w trakcie wdrażania rewitalizacji struktury organizacyjnej obejmującej funkcje doradcze i zespoły robocze np. w formie zespołu ds. zarządzania programem rewitalizacji. Zespół zostanie powołany w drodze zarządzenia Burmistrza, którym zostanie określony dokładny zakres prac zespołu oraz skład osobowy, a także określona zostanie osoba stojąca na czele zespołu (Przewodniczący zespołu). W skład zespołu, prócz przedstawicieli Urzędu Miasta i Gminy i MOPS wejdą także przedstawiciele pozostałych instytucji samorządowych zaangażowanych w proces rewitalizacji, przedstawiciele pracodawców i sektora pozarządowego oraz przedstawiciel mieszkańców.

Członkowie Zespołu uczestniczyć będą w procesie rewitalizacji, szczególnie w zakresie:

• przygotowania i opracowania materiałów niezbędnych do monitorowania LPR; • współpracy z komórkami organizacyjnymi urzędu w zakresie monitorowania LPR; • czynnego udziału w konsultacjach i warsztatach, identyfikowaniu problemów i wskazaniu możliwości eliminacji przeszkód w realizacji zadań, opiniowaniu propozycji działań oraz inicjowaniu i zgłaszaniu konieczności aktualizacji LPR; • gromadzenia danych statystycznych i finansowych na temat postępów wdrażania oraz przebiegu realizacji projektów w ramach LPR; • współpracy z interesariuszami zgłaszającymi swoje zainteresowanie udziałem w procesie rewitalizacji miasta.

Zespół powinien spotykać się w ustalonych interwałach czasowych i obradować nad poziomem realizacji celów oraz zadań/podprojektów, analizując także dane związane z monitoringiem i ewaluacją. Inicjowanie spotkań i prowadzenie prac zespołu będzie w kompetencjach Przewodniczącego, który może uruchomić jego działania także na wniosek skierowany ze strony zarówno członków zespołu, jak i określonej grupy mieszkańców.

12. Mechanizmy zapewnienia komplementarności

Zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z sierpnia 2016 roku, wymogiem koniecznym dla wspierania projektów rewitalizacyjnych (a także szerzej: przedsięwzięć) jest zapewnienie ich komplementarności w różnych wymiarach. W szczególności dotyczy to komplementarności: przestrzennej, problemowej, proceduralno- instytucjonalnej, międzyokresowej oraz źródeł finansowania.

Tak więc analizując postulat konieczności zapewnienia komplementarności w ramach planowania i wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Pelplin na lata 2016-2023 należało uwzględnić następujące okoliczności:

Tabela 29 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020.

Komplementarność przestrzenna 1. Komplementarność przestrzenna oznacza konieczność wzięcia pod uwagę podczas tworzenia i realizacji programu rewitalizacji wzajemnych powiązań pomiędzy projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi zarówno realizowanych na obszarze rewitalizacji, jak i znajdujących się poza nim, ale oddziałujących na obszar rewitalizacji. 2. Zapewnienie komplementarności przestrzennej projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych ma służyć temu, by program rewitalizacji efektywnie oddziaływał na cały dotknięty kryzysem obszar (a nie punktowo, w pojedynczych miejscach), poszczególne projekty rewitalizacyjne wzajemnie się dopełniały przestrzennie oraz by zachodził między nimi efekt synergii. 3. Celem zapewnienia komplementarności przestrzennej interwencji jest także to, by prowadzone działania nie skutkowały przenoszeniem problemów na inne obszary lub nie prowadziły do niepożądanych efektów społecznych takich jak segregacja społeczna i wykluczenie. 4. Zadania rewitalizacyjne wpisane do programu rewitalizacji są zaplanowane na obszarze Starego Miasta i Podzamcza o największym potencjale rozwojowym. Zmodernizowana przestrzeń miejska oraz obiekty kubaturowe będą służyć także mieszkańcom innych części miasta i gminy. Zaplanowane w projekcie zadania są wzajemnie powiązane (np. w zakresie działań infrastrukturalnych i miękkich dotyczących Centrum Wsparcia Rodzin) dzięki czemu możliwe będzie uzyskanie efektu synergetycznego. Komplementarność problemowa • Komplementarność problemowa oznacza konieczność realizacji projektów rewitalizacyjnych/przedsięwzięć, które będą się wzajemnie dopełniały tematycznie, sprawiając, że program rewitalizacji będzie oddziaływał na obszar rewitalizacji we wszystkich niezbędnych aspektach (społecznym, gospodarczym, przestrzennofunkcjonalnym, technicznym, środowiskowym). • Zapewnienie komplementarności problemowej ma przeciwdziałać fragmentacji działań (np. tzw. „rewitalizacji technicznej”, „rewitalizacji społecznej” – określeń błędnie stosowanych, ponieważ rewitalizacja jest zawsze kompleksowa) koncentrując uwagę na całościowym spojrzeniu na przyczyny kryzysu danego obszaru. • W komplementarności problemowej konieczne jest określenie pożądanego stanu, do jakiego mają doprowadzić dany obszar projekty/przedsięwzięcia rewitalizacyjne oraz jego parametryzacja. Tak postawione zadanie ułatwi później wybór odpowiednich mierników/wskaźników osiągania celów programu rewitalizacji. • Skuteczna komplementarność problemowa oznacza konieczność powiązania działań rewitalizacyjnych ze strategicznymi decyzjami gminy na innych polach, co skutkuje lepszą koordynacją tematyczną i organizacyjną działań administracji. 5. Zadania rewitalizacyjne wpisane do programu rewitalizacji są zaplanowane na obszarze śródmieścia o największym potencjale rozwojowym. Zaplanowane w projekcie zadania wzajemnie się dopełniają i dotyczą wszystkich sfer rozwojowych istotnych z punktu widzenia rewitalizacji tj. aspekt społeczny (Centrum Wsparcia Rodzin), gospodarczy oraz techniczno-przestrzenny i środowiskowy (wymiana

sieci wodociągowej, kanalizacji sanitarnej i kanalizacji deszczowej, zagospodarowanie skwerków, modernizacja części wspólnych budynków mieszkalnych). Planowane działania powiązane są także z innymi działaniami rewitalizacyjnymi (np. działania zaplanowane przy współfinansowaniu ze środków UE będą wdrażane wspólnie z zadaniami realizowanymi ze środków własnych). Dla każdego z zadań określono wskaźniki rezultatu. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna • Komplementarność proceduralno-instytucjonalna oznacza konieczność takiego zaprojektowania systemu zarządzania programem rewitalizacji, który pozwoli na efektywne współdziałanie na jego rzecz różnych instytucji oraz wzajemne uzupełnianie się i spójność procedur. W tym celu niezbędne jest osadzenie systemu zarządzania programem rewitalizacji w przyjętym przez Gminę Pelplin systemie zarządzania w ogóle. 6. Zaplanowany system zarządzania (patrz Rozdział 13. System zarządzania realizacją programu rewitalizacji oraz system budowania i wspierania partnerstwa) został zaplanowany w zgodzie z obecnie funkcjonującymi zasadami zarządzania przy uwzględnieniu priorytetu efektywności LPR. Komplementarność międzyokresowa • wykorzystanie doświadczeń z poprzedniej perspektywy UE 2007-2013 • uzupełnianie przedsięwzięć już zrealizowanych w ramach polityki spójności 2007-2013 (np. o charakterze infrastrukturalnym) projektami komplementarnymi (np. o charakterze społecznym), realizowanymi w ramach polityki spójności 2014-2020. Zachowanie ciągłości programowej (polegającej na kontynuacji lub rozwijaniu wsparcia z polityki spójności 2007-2013) ma w procesach rewitalizacji kluczowe znaczenie. • Zmiany wprowadzane w programach rewitalizacji odpowiadają na te potrzeby zmian, które wynikają głównie z ich ewaluacji, opartej na systematycznym monitoringu. 7. Przygotowanie programu rewitalizacji poprzedziła analiza doświadczeń z wdrażania zadań rewitalizacyjnych współfinansowanych m.in. w ramach perspektywy UE 2007-2013. Komplementarność źródeł finansowania • Komplementarność źródeł finansowania, w kontekście polityki spójności 2014-2020, oznacza, że projekty/przedsięwzięcia rewitalizacyjne, wynikające z programu rewitalizacji opierają się na konieczności umiejętnego uzupełniania i łączenia wsparcia ze środków EFRR, EFS i FS z wykluczeniem ryzyka podwójnego dofinansowania. Silna koordynacja i synergia projektów rewitalizacyjnych finansowanych szczególnie w ramach EFS i EFRR jest konieczna dla uzyskania korzystnych efektów dla obszarów rewitalizacji. 8. Zadania rewitalizacyjne wpisane do programu rewitalizacji uwzględniają zróżnicowany wolumen źródeł dofinansowania ze środków RPO (EFRR i EFS) a także POWER, POIiŚ i innych środków UE. Zaplanowano także współfinansowanie ze środków własnych samorządu, zaangażowanie wkładu prywatnego oraz pozyskanie innych środków zewnętrznych np. WFOŚiGW. Różne formy finansowania mają charakter dopełniający i zgodnie z zasadami prawnymi nie zakładają tzw. podwójnego finansowania.

Źródło: Opracowanie własne

13. Mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup w proces rewitalizacji

Rewitalizacja to proces, w centrum którego są przede wszystkim ludzie – mieszkańcy i przedstawiciele wszystkich interesariuszy, w tym podmiotów samorządowych, pozarządowych, gospodarczych, grup nieformalnych i innych. Nie sposób przeprowadzić rzetelnej diagnozy prowadzącej do określenia obszarów kryzysowych bez udziału osób, dla których i wśród których ma być prowadzona rewitalizacja społeczna, gospodarcza, techniczna, przestrzenna i środowiskowa.

Co więcej, dokumenty prawne i strategiczne dotyczące rewitalizacji także podkreślają znaczenie zasady partnerstwa i partycypacji w procesie tworzenia i wdrażania programów rewitalizacji. Jedynie partycypacyjne podejście do rewitalizacji daje szansę na sukces i realizację celów określonych w Lokalnym Programie Rewitalizacji.

W związku z tym podczas przygotowanie programu rewitalizacji zdecydowano się na stworzenie wielu form partycypacji społecznej i udziału mieszkańców w tworzeniu dokumentu. Zrealizowano m.in. następujące działania.

1. Konsultacje społeczne założeń Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Pelplin na lata 2017-2023, przeprowadzone 7 kwietnia 2017 roku o godzinie 16.00 w świetlicy wiejskiej w Bielawkach – konsultacje zakładały przedstawienie wyników delimitacji obszaru zdegradowanego, prezentację i omówienie założeń programu rewitalizacji, warsztaty mające na celu ustalenie silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń obszarów problemowych. W konsultacjach uczestniczyło 15 osób 2. Założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji prezentowane były w trakcie zebrań wiejskich we wrześniu 2016 roku. Burmistrz Pelplina i pracownicy UMiG Pelplin prezentowali i dyskutowali z mieszkańcami poszczególnych sołectw cele i pomysły na zadania dla poszczególnych obszarów. Spotkania odbyły się w miejscowościach: o Janiszewo – 09.09.2016 r., godz. 18.00 o Bielawki – 13.09.2016 r., godz. 18.00 o Rożental – 21.09.2016 r., godz. 18.00 o Ropuchy – 22.09.2016 r., godz. 18.00 o Rajkowy – 22.09.2016 r., godz. 18.00 o Kulice – 22.09.2016 r., godz. 18.00 o Pomyje – 22.09.2016 r., godz. 18.00 o Janiszewko – 23.09.2016 r., godz. 18.00 o Wielki Garc – 23.09.2016 r., godz. 18.00 o Lignowy Szlacheckie – 23.09.2016 r., godz. 18.00 o Gręblin – 23.09.2016 r., godz. 20.00 o Międzyłęż – 26.09.2016 r., godz. 18.00 o Rudno – 27.09.2016 r., godz. 18.00 o Małe Walichnowy – 29.09.2016 r., godz. 18.00

Planuje się również:

• konsultacje projektu dokumentu Lokalnego Programu Rewitalizacji – lipiec 2017 roku,

• Zbieranie uwag w postaci papierowej i elektronicznej, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Projekt dokumentu był także zgodnie z odpowiednimi przepisami i wyłożony do publicznego wglądu oraz opublikowany na stronie internetowej gminy.

Mieszkańcy włączeni zostaną również w proces przygotowywania i realizacji projektu zintegrowanego. Oprócz konsultacji zakresu projektu zintegrowanego, niezwykle ważne będzie zapewnienie mieszkańców obszaru uczestnictwa w realizacji poszczególnych zadań. Zadanie w ramach instrumentu elastyczności zakłada w swojej specyfice udział mieszkańców danego terenu. W przypadku przestrzeni publicznej pozwala to na umożliwienie mieszkańcom kształtowania ostatecznego jego wyglądu, dbałości o jego jakość i poczucia partycypacji.

W działania rewitalizacyjne włączone zostaną także inne podmioty, jak organizacje pozarządowe, czy wspólnoty mieszkaniowe. Będą mogły realizować one swoje zadania w ramach projektu zintegrowanego. Nabór podmiotów będzie ogólnodostępny, otwarty i konkurencyjny.

W celu szerszej promocji form konsultacji informacje o ich formie i terminie publikowano wielokrotnie na stronach internetowych gminy, a także umieszczono na plakatach i ulotkach promocyjnych.

W trakcie prowadzenia działań rewitalizacyjnych mieszkańcy będą na bieżąco informowani o postępie prac i efektach realizacji działań. Stworzone zostaną do tego celu dedykowane kanały informacji (specjalne strony internetowe, w tym w mediach społecznościowych).

Zbliżone mechanizmy włączenia mieszkańców obszaru zdegradowanego w proces rewitalizacji będą realizowane w okresie wdrażania programu, a ich opis znalazł się w rozdziale 11 System zarządzania realizacją programu rewitalizacji oraz system budowania i wspierania partnerstwa.

Załącznik nr 1 Indykatywny plan finansowy i zakres projektu zintegrowanego

Zakres Planowany koszt w Zgodność Podmiot Lp. Nazwa przedsięwzięcia Opis przedsięwzięcia Wskaźniki realizacji czasowy zł i źródła z celami realizujący realizacji finansowania LPR 500 000,00 zł

Dofinansowanie ze środków EFFRROW Budowa kąpieliska miejskiego Budowa kąpieliska miejskiego na Gmina Pelplin/ Liczba użytkowników (osoby) 2017- w ramach PROW 1.2 1. przy Placu Wolności w rzece Wierzycy przy Placu Wolności w Urząd Miasta i – 0,00 (2016), 500,00 (2019) 2018 2014-2020: Pelplinie Pelplinie Gminy Pelplin 3.1 318 000,00 zł

wkład własny: 182 000,00 zł 1 064 088,00 zł

Budowa infrastruktury kajakowej Dofinansowanie ze wzdłuż rzeki Wierzycy w granicach środków EFRR w Pomorskie Szlaki Kajakowe - administracyjnych Gminy Pelplin: Gmina Pelplin/ Wybudowana powierzchnia 2017- ramach RPO WP 2. Wierzycą po zabytkach budowa przystani w Rajkowskim Urząd Miasta i infrastruktury kajakowej (hektary) 1.2 2019 2014-2020 Kociewia Młynie, budowa przenoski oraz Gminy Pelplin – 0,00 (2016), 1,28 (2019) 904 474,00 zł przystani w Pelplinie, budowa

przystani w Stockim Młynie wkład własny: 159 614,00 zł

Modernizacja dróg gminnych tj. ul. Gmina Pelplin/ Liczba przebudowanych dróg środki własne: Nowa i ul. Leśna w Kulicach (w roku 2017- 1.4 3. Modernizacja dróg gminnych Urząd Miasta i (kilometry) 550 000,00 zł 2019); ul. Jarzębinowa i ul. Świerkowa 2022 Gminy Pelplin – 0,00 (2016), 10,00 (2022) 3.4 w Rajkowach (w roku 2021)

3 200 000,00 zł Przebudowa dwóch boisk piłkarskich, (I etap) Przebudowa stadionu Gmina Pelplin/ budowa bieżni wraz z infrastrukturą Liczba użytkowników (osoby) 2017- 1.2 4. miejskiego na Powiatowy Urząd Miasta i lekkoatletyczną, budowa oświetlenia, – 0,00 (2016), 1000,00 (2020) 2020 dofinansowanie ze Stadion Lekkoatletyczny Gminy Pelplin 3.1 budowa nowych trybun środków Ministerstwa

Sportu, Starosty Tczewskiego: 1 950 000,00 zł

środki własne: 1 250 000,00 zł 80 000 000,00 zł

Dofinansowanie Samorządu Gmina Pelplin/ Liczba budowanych dróg Budowa południowej Planowana jest budowa drugiej części 2020- Województwa 1.4 5. Urząd Miasta i (kilometry) obwodnicy Pelplina obwodnicy od strony południowej 2023 Pomorskiego: Gminy Pelplin – 0,00 (2016), 4,00 (2023) 3.4 70 000 000,00 zł

środki własne: 10 000 000,00 zł 27 115 144,59 zł

Gmina Pelplin/ Liczba oddanych do użytkowania Budowa mieszkań w ramach Budowa 180 mieszkań w ramach 2017- Dofinansowanie z 3.2 6. Urząd Miasta i mieszkań (sztuki) programu Mieszkanie+ rządowego programu Mieszkanie+ 2019 BGK, inwestycja Gminy Pelplin – 0,00 (2016), 180,00 (2019) 3.1 rządowa: 27 115 144,59 zł - Liczba wspartych w Programie miejsc świadczenia usług społecznych istniejących po 1 000 000,00 zł zakończeniu projektu (sztuki) – 0,00 (2016), 26,00 (2019) Dofinansowanie z EFS w ramach RPO -Liczba osób zagrożonych WP 2014-2020: ubóstwem lub wykluczeniem 850 000,00 zł 1.1 Udzielanie specjalistycznego wsparcia Gmina Pelplin/ społecznym poszukujących pracy, Funkcjonowanie Centrum 2018- Dofinansowanie z 1.2 7. dla rodzin oraz funkcjonowanie Urząd Miasta i uczestniczących w kształceniu lub Wsparcia Rodzin 2019 budżetu państwa w placówki wsparcia dziennego Gminy Pelplin szkoleniu, zdobywających 1.3 ramach RPO WP kwalifikacje, pracujących (łącznie z 4.4 2014-2020: prowadzącymi działalność na 100 000,00 zł własny rachunek) po opuszczeniu

Programu (osoby) Wkład własny: – 0,00 (2016), 50,00 (2019) 100 000,00 zł

Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym

objętych usługami społecznymi świadczonymi w interesie ogólnym w Programie (osoby) – 0,00 (2016), 50,00 (2019) 650 000,00 zł Budowa parterowego, niepodpiwniczonego budynku na Dofinansowanie z 1.1 Budowa budynku terenie gminnym o łącznej Gmina Pelplin/ Powierzchnia wybudowanego 2017- EFRR w ramach RPO 1.2 8. stanowiącego siedzibę powierzchni ok. 350m2 wraz z Urząd Miasta i budynku (metry kwadratowe) 2018 WP 2014-2020: Centrum Wsparcia Rodzin wyposażeniem. Dodatkowo Gminy Pelplin – 0,00 (2016), ok. 350,00 m2 (2018) 1.3 552 500,00 zł planowane jest zagospodarowanie 3.1 terenu wokół budynku Wkład własny: 97 500,00 zł 500 000,00 zł Dofinansowanie z Zagospodarowanie Zagospodarowanie przestrzeni Gmina Pelplin/ Budowa pięciu nowych placów EFRR w ramach RPO przestrzeni publicznej przy publicznej wokół budynków 2018- 1.2 9. Urząd Miasta i zabaw (sztuki) WP 2014-2020: osiedlach Limanowskiego i mieszkaniowych wielorodzinnych 2019 Gminy Pelplin – 0,00 (2016), 5,00 (2019) 425 000,00 zł 1.3 Szpitalna wspólnot mieszkaniowych. Wkład własny: 75 000,00 zł 400 000,00 zł Dofinansowanie z W ramach zadania planuje się Gmina Pelplin/ Powierzchnia zagospodarowania EFRR w ramach RPO Zagospodarowanie terenów zagospodarować zniszczony i 2018- 1.3 10. Urząd Miasta i terenów leśnych (hektary) WP 2014-2020: leśnych przy ul. Pólko zaniedbany lasek o powierzchni 2,037 2019 Gminy Pelplin – 0,00 (2016), ok. 2,037 ha (2019) 340 000,00 zł 3.1 ha Wkład własny: 60 000,00 zł 840 000,00 zł Gmina Pelplin/ Remonty części wspólnych Dofinansowanie z Modernizacja wybranych elementów Urząd Miasta i Modernizacja budynków budynków Wspólnot EFRR w ramach RPO części wspólnych budynków Gminy Pelplin przynależących do minimum 7 2018- 11. Mieszkaniowych wraz z WP 2014-2020: 3.2 mieszkalnych zlokalizowanych w Minimum 7 wspólnot mieszkaniowych (sztuki) 2020 zagospodarowaniem 425 000,00 zł obszarze rewitalizacji Wspólnot – 0,00 (2016), 7,00 (2020) zdegradowanej przestrzeni Mieszkaniowych Wkład prywatny: 75 000,00 zł Remont sali gimnastyczno- Remont wnętrza Sali gimnastycznej Gmina Pelplin/ Wyremontowane obiekty rekreacji 500 000,00 zł 3.1 2019- 12. rekreacyjnej przy ul. oraz rekreacyjnych obiektów na Urząd Miasta i (sztuki) 2021 Dofinansowanie z 3.3 Starogardzkiej zewnątrz obiektu Gminy Pelplin – 0,00 (2016), 1,00 (2021) EFRR w ramach RPO

WP 2014-2020: 425 000,00 zł Wkład własny: 75 000,00 zł 500 000,00 zł Dofinansowanie z Budowa niewymiarowego Gmina Pelplin/ Boisko o wymiarach 20x40 m. EFRR w ramach RPO Budowę boiska niewymiarowego o 2018- 1.2 13. boiska osiedlowego przy ul. Urząd Miasta i (sztuki) WP 2014-2020: wymiarach 20x40m ze sztuczną trawą 2018 Pólko Gminy Pelplin – 0,00 (2016), 1,00 (2018) 425 000,00 zł 3.1 Wkład własny: 75 000,00 zł Zadanie będzie składało się z dwóch 63 800,00 zł Realizacja części zadań etapów. W pierwszym mieszkańcy związanych z: Dofinansowanie z zostaną zaangażowani w tworzenie zagospodarowaniem terenów Gmina Pelplin/ EFRR w ramach RPO nowej przestrzeni na terenie 2018- 1.2 14. leśnych przy ul. Pólko oraz Urząd Miasta i WP 2014-2020: zdegradowanego lasu. Drugi etap jest 2020 przestrzeni publicznej przy Gminy Pelplin 54 230,00 zł 3.1 analogiczny do etapu pierwszego, osiedlach Limanowskiego i różniący się miejscem realizacji - Wkład własny: Szpitalna Osiedlem Limanowskiego i Szpitalna 9 570,00 zł

Ramy finansowe Lokalnego Programu Rewitalizacji

Planowane finansowanie ze źródeł:

1. krajowych publicznych 111 798 828,59

2 krajowych prywatnych 75 000,00

3 funduszy UE 4 719 204,00

3a w tym EFRR 3 551 204,00

3b w tym EFS 850 000,00

3c w tym EFRROW 318 000,00

4 z innych źródeł 0,00

RAZEM 116 593 032,59

Załącznik nr 2 Powiązanie programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi

Poniżej przedstawiono zgodność celów oraz działań planowanych w ramach niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi Miasta i Gminy Pelplin. Analizie poddano zarówno przedsięwzięcia uwzględnione w projekcie zintegrowanym, jak i w nim nieujęte.

Lokalny Program Rewitalizacja Gminy Pelplin na lata 2017-2023

3. Wzrost dostępności Cele strategiczne dokumentów 1. Aktywizacja społeczna i 2. Wzrost przedsiębiorczości i 4. Zapewnienie wysokiej wielofunkcyjnych przestrzeni obywatelska mieszkańców aktywizacja zawodowa jakości usług społecznych miejskich

Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego dla

Gminy Pelplin do roku 2020

Gospodarka

Przestrzeń

Społeczność

Ochrona Środowiska Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla

Miasta i Gminy Pelplin na lata 2014-2018

Pomoc społeczna

Edukacja

Bezpieczeństwo publiczne

Ochrona zdrowia

Bezrobocie i rynek pracy

Zgodność w zakresie planowanych działań w zakresie projektu zintegrowanego Pomorskie Przebudowa Budowa Szlaki stadionu Budowa Budowa kąpieliska mieszkań w Funkcjonowanie Cele strategiczne dokumentów Kajakowe - Modernizacja miejskiego na południowej miejskiego przy Placu ramach Centrum Wierzycą po dróg gminnych Powiatowy obwodnicy Wolności w Pelplinie programu Wsparcia Rodzin zabytkach Stadion Pelplina Mieszkanie+ Kociewia Lekkoatletyczny Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego dla Gminy Pelplin do roku 2020 Gospodarka Przestrzeń Społeczność Ochrona Środowiska Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta i Gminy Pelplin na lata 2014-2018 Pomoc społeczna Edukacja Bezpieczeństwo publiczne Ochrona zdrowia Bezrobocie i rynek pracy

100

Zgodność w zakresie planowanych działań w zakresie projektu zintegrowanego Realizacja części zadań Remonty części związanych z: Budowa Zagospodarowanie wspólnych budynków Remont sali zagospodarowaniem budynku Budowa Cele strategiczne przestrzeni publicznej Zagospodarowanie Wspólnot gimnastyczno- terenów leśnych przy stanowiącego niewymiarowego dokumentów przy osiedlach terenów leśnych Mieszkaniowych wraz z rekreacyjnej przy ul. Pólko oraz siedzibę boiska osiedlowego Limanowskiego i przy ul. Pólko zagospodarowaniem ul. przestrzeni publicznej Centrum przy ul. Pólko Szpitalna zdegradowanej Starogardzkiej przy osiedlach Wsparcia Rodzin przestrzeni Limanowskiego i Szpitalna Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego dla Gminy Pelplin do roku 2020 Gospodarka Przestrzeń Społeczność Ochrona Środowiska Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta i Gminy Pelplin na lata 2014-2018 Pomoc społeczna Edukacja Bezp. publiczne Ochrona zdrowia Bezrobocie i rynek

pracy

101

Spis Tabel Tabela 1 Obszary realizacji celów szczegółowych polityki miejskiej – macierz wątków tematycznych. . 8 Tabela 2 Charakterystyka obszarów problemowych ...... 23 Tabela 3 Obszar nr 1 - Południowy-wschód ...... 24 Tabela 4 Obszar nr 2 - Północny-wschód ...... 25 Tabela 5 Obszar nr 3 - Centrum i południe ...... 26 Tabela 6 Obszar nr 4 - Północ ...... 27 Tabela 7 Obszar nr 5 - Środkowy-zachód ...... 28 Tabela 8 Obszar nr 6 - Północny-zachód ...... 29 Tabela 9 Obszar nr 7 - Zachód ...... 30 Tabela 10 Obszar nr 8 - Południowy-zachód ...... 31 Tabela 11 Obszar nr 9 - Małe Walichnowy, Międzyłęż, Wielki Garc ...... 32 Tabela 12 Obszar nr 10 - Gręblin, Rudno ...... 33 Tabela 13 Obszar nr 11 - Lignowy Szlacheckie, Pomyje ...... 34 Tabela 14 Obszar nr 12 - Rajkowy ...... 35 Tabela 15 Obszar nr 13 - Ropuchy, Rombark...... 36 Tabela 16 Obszar nr 14 - Rożental, Janiszewko ...... 37 Tabela 17 Obszar nr 15 - Kulice ...... 38 Tabela 18 Wskaźniki – kryteria społeczne, gospodarcze, techniczne, przestrzenne i środowiskowe ... 40 Tabela 19 Porównanie obszarów w ramach kryteriów społecznych, gospodarczych, technicznych, przestrzennych i środowiskowych ...... 44 Tabela 20 Analiza obszarów w zakresie kryteriów społecznych ...... 46 Tabela 21 Analiza obszarów w zakresie kryteriów gospodarczych ...... 47 Tabela 22 Analiza obszarów w zakresie kryteriów technicznych ...... 49 Tabela 23 Analiza obszarów w zakresie kryteriów przestrzennych ...... 50 Tabela 24 Analiza obszarów w zakresie kryterium środowiskowego ...... 51 Tabela 25 Liczba wskaźników, których wartości przekraczają wartości referencyjne ...... 52 Tabela 26 Powody przyznania pomocy społecznej w 2012 roku...... 56 Tabela 27 Karta obszaru zdegradowanego „Zachód” ...... 69 Tabela 28 Logika interwencji dla projektów podstawowych zidentyfikowanych w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji dla obszaru „7 - Zachód” ...... 78 Tabela 29 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020...... 89

Spis Rysunków Rysunek 1 Wybrane dane statystyczne Miasta i Gminy Pelplin ...... 15 Rysunek 2 Podział Gminy Pelplin na obszary problemowe ...... 21 Rysunek 3 Podział miasta Pelplin na obszary problemowe ...... 22

Spis Map Mapa 1 Położenie miasta i gminy Pelplin w otoczeniu aglomeracji trójmiejskiej ...... 17 Mapa 2 Otoczenie komunikacyjne miasta Pelplina ...... 18