ID Redaktor naczelny / Chief Editor – Łukasz Guzek KRS 0000328118 Redaktor sekcji / Section Editor – Sekcja 1 / Section 1: „Badania inspirujące NIP 7252005360 się sztuką: sztuka i humanistyka” / „Art Based Research: Arts and Humanities” http://www.doc.art.pl 4 – Marta Kosińska; Sekcja 2 / Section 2: „Performowanie relacji. Transdyscyplinarność współczesnych działań artystycznych” / „Performing Druk / Print relations. Transdisciplinarity in contemporary artistic practices” – Łukasz Guzek DRUKARNIA B3PPROJECT, ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk i TomaszS Załuski http://www.b3project.com Sekretarz Redakcji / Managing Editor – Anka Leśniak Dystrybucja / Distribution Redakcja / Editorial Board - Józef Robakowski, Aurelia Mandziuk-Zajączkowska, e-mail: [email protected] Adam Klimczak 1 Wydanie pisma Sztuka i Dokumentacja w wersji papierowej jest wersją Rada Naukowa / Board of Scholars – Ryszard W. Kluszczyński, Kristine Stiles, pierwotną (referencyjną) Anna Markowska, Slavka Sverakova, Leszek Brogowski, Bogusław Jasiński, Kazimierz Piotrowski, Tomasz Załuski, Tassilo von Blittersdorff , Tomasz Majewski, Zapraszamy do współpracy wszystkich zainteresowanych. Propozycje Cornelia Lauf. tematów i tekstów prosimy nadsyłać na adres siedziby redakcji. Prosimy zapoznać się z założeniami redakcyjnymi i edytorskimi znajdującymi się Korekta w języku polskim / Polish proofreading – Beata Śniecikowska na stronie internetowej pisma. Artykuły w piśmie Sztuka i Dokumentacja Korekta w języku angielskim / English proofreading – Anne Seagrave są recenzowane. Lista recenzentów i zasady recenzowania znajdują się na stronie internetowej pisma. Projektowanie, skład / Design, typesetting – Norbert Trzeciak http://www.journal.doc.art.pl http://www.norberttrzeciak.com All interested in collaboration are welcome. Suggestions of topics and Siedziba / Offi ce texts should be sent to the e-mail address of the editor. We also kindly ul. Wschodnia 29/3, 90-272 Łódź / Poland ask to read the notes on style that can be found on our journal’s web site. tel./fax: +48 42 634 86 26, e-mail: [email protected] Art & Documentation is a peer-reviewed journal. The list of peers and http://www.journal.doc.art.pl the peer-review process are available on our web site. http://www.journal.doc.art.pl Wydawca / Publisher Stowarzyszenie Sztuka i Dokumentacja (SiD) nakład 300 egz. / circulation 300 copies Art & Documentation Association ul. Wschodnia 29/3, 90-272 Łódź / Poland ISSN 2080-413X Spis treści / Table of Contents Sekcja 1 / Section 1 Sekcja 2 / Section 2 Badania inspirujące się sztuką: sztuka i humanistyka Performowanie relacji. Transdyscyplinarność współczesnych / Art Based Research: Arts and Humanities Red./Ed. by działań artystycznych / Performing relations. Marta KOSIŃSKA Transdisciplinarity in contemporary artistic practices Red. / Ed. by Łukasz GUZEK Marta KOSIŃSKA i / and Tomasz ZAŁUSKI Wstęp / Introduction 5-10 Tomasz ZAŁUSKI Wstep / Introduction Marta KOSIŃSKA 114-116 Między autonomią a epifanią. Art based research, badania jakościowe i teoria sztuki / Between autonomy and Ula ZEREK epiphany. Art based research, Taniec jako sztuka relacji / Dance - the art of relations qualitative research and the theory of art 118-143 12-27 Katarzyna SŁOBODA Dariusz BRZOSTEK Potencjalność relacji. Choreografi a w muzeum / Potentialities of Black Science – Black Magic. Czy afrofuturyzm jest narracją relations. Choreography in the Museum poznawczą / Black Science – Black Magic. Afrofuturism, 144-150 narrative and cognition 28-37 Piotr OLKUSZ Awangarda i socrealizm. W 65 lat po powstaniu Teatru Nowego Dorota ŁUCZAK w Łodzi. Uwagi po wydarzeniu / Avant-garde Ikonologia zdjęć rentgenowskich / The Iconology of X-Ray and socialist realism. 65 years after creation of the Images Nowy Theatre in Łódź. 38-47 Refl ectons after the birthday event 151-156 Adam DZIDOWSKI D Sztuka i estetyka organizacji w ujęciu formującym - rola wizualizacji Katarzyna URBANIAK i rysowania w rozwoju organizacyjnym / The formative role Muzeum i archiwum. O obiektach scenografi cznych Jerzego of art and organisational aesthetics – visualisation and Grzegorzewskiego / Museum and archive. On Jerzy drawing in organisational development Grzegorzewski’s scenography objects 48-62 157-167 Joanna BIELECKA-PRUS i Aneta PEPAŚ-SKOWRON Joanna GLINKOWSKA I Dynowskie doświadczenia badań tradycji weselnej z zastosowaniem Jak się rzeczy mają? / How are things going? etnografi i performatywnej / Using performative ethnography 168-171 of the Dynów wedding tradition: research experience 63-73 Performowanie relacji: bibliografi a zbiorcza / Performing Relations: General Bibliography Karolina SIKORSKA 172-174 4 Artystki w pracy i o pracy. Poznawcze wymiary sztuki / Female artists in work and about work. The cognitive dimensions of art Książki / Books 74-83 Karolina KOLENDA Paula MILCZARCZYK Powtarzam, ironicznie. Recenzja książki Wojciecha Szymańskiego S Omnis natura artifi ciosa est. Projekt Symbiotyczność tworzenia Argonauci. Postminimalizm i sztuka po nowoczesności w świetle teorii wartości paraartystycznych / Omnis natura / Repeating, ironically. Argonauci. Postminimalizm artifi ciosa est. Project The Symbiosity of Creation in the i sztuka po nowoczesności by Wojciech Szymański, 1 light of the theory of paraartistic values a book review 84-91 178-185 Sebastian DUDZIK i Marek GLIKOWSKI Joanna GLINKOWSKA Uchwycić nowoczesność. Recenzja książki Konstelacje. Grafi ka jako narzędzie badawcze. Dwugłos o matrycy Sztuka i doświadczenie nowoczesności pod redakcją Daniela / The graphic art as a cognitive tool. Muzyczuka i Pawła Polita / Grasping modernity. A review of The two voices about the matrix Constellations: Art and the Experiences of Modernity 92-104 edited by Daniel Muzyczuk and Paweł Polit 186-189 Badania inspirujące się sztuką: bibliografi a zbiorcza / Art Based Research: General Bibliography 105-111 English Summaries 192-201 GALERIA IM. ANDRZEJA PIERZGALSKIEGO / ANDRZEJ PIERZGALSKI GALLERY Mieczysław GRYZA Atak na legnicki Ratusz – list otwarty 204-205 Sekcja 1 BADANIA INSPIRUJĄCE SIĘ SZTUKĄ: SZTUKA I HUMANISTYKA red. Marta KOSIŃSKA Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Kulturoznawstwa Sekcja 1 red. Marta KOSIŃSKA Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Kulturoznawstwa Wstęp Współczesna dyskusja na temat ujęć z zakresu art based research dla badań jakościowych ba zuje na już zaakceptowanym przekonaniu o tym, że sztuka jest także praktyką poznawczą. Rozmowę o praktykach artystycznych jako praktykach badawczych należałoby więc przesunąć o kilka kolejnych pól na szachownicy i zapytać o konkretne przykłady synergii praktyk artystycznych i badań jakościowych, o pożytki z nich płynące oraz sprawdzić w jakim stopniu tego rodzaju poznawcze złożenia opierają się na rzeczywistej demokratycznej równorzędności narzędzi artystycznych i humanistycznych. Jak rozkładają się akcenty kompetencji i ról w projektach artystyczno-badawczych? Czy można o nich mówić jako o art based, czy też może ostrożniej asekurować się określeniem arts informed research? Czy można myśleć o nich jako o najbardziej eksperymentalnym i krytycznym przyczółku badań jakościowych, czy może bardziej jako o „branżowym” nurcie profesjonalistów? Czy należy traktować je jako przykłady działań interdyscyplinarnych, czy też może jako spełnienie idei transdyscyplinowej analizy kulturowej? To właśnie ta ostatnia stanowić będzie dla nas oś rozważań: z perspektywy analizy kulturowej przyjrzymy się zarówno obszarowi badań jakościowych, jak i miejscu i roli sztuki w naukach społecznych. Teksty zebrane w niniejszej sekcji prezentują szeroki wachlarz możliwych podejść w obrębie badań inspirujących się sztuką. Wprowadzający artykuł mojego autorstwa, „Między autonomią a epifanią. Art based research, badania jakościowe i teoria sztuki,” podejmuje próbę analizy tendencji badawczych z rodziny badań inspirujących się sztuką w teminach historycznych, metodologicznych oraz estetycznych. Zarysowuje historyczną koincydencję w naukach społecznych oraz humanistyce, która sprzyjała wyłonieniu się badań opartych na sztuce, podkreślając w tym kontekście w szczególności wagę zwrotu narratywistycznego. Pokazuje szczeliny w analizie kulturowej oraz w polu badań jakościowych, które okazały się możliwe do zagospodarowania przez działalność badawczo-artystyczną. Odsłania uwikłanie tego rodzaju podejść w dychotomie ufundowane na modernistycznych teoriach sztuki i analizuje najważniejszą z nich: pomiędzy autonomią artystycznych form symbolicznych a epifaniczną ewokatywnością sztuki. Ta ostatnia powstaje na fundamencie obecności i doświadczenia i w konsekwencji otwiera społeczne możliwości dla etyki troski. Tekst Dariusza Brzostka „Black Science - Black Magic. Czy afrofuturyzm jest narracją poznawczą?” to przykład wręcz klasycznej analizy kulturowej uprawianej w duchu semiotyczno-krytycznym, a więc dokładnie w tej wersji studiów kulturowych, która wyjątkowo sprzyjała 6 umacnianiu się tendencji art based research. Analiza afrofuturyzmu jako narracji poznawczej, speculative fi ction – formatywnej dla określonych grup społeczno-kulturowych, realizuje założenie Paula Willisa o poszukiwaniu sztuki twórczego działania w praktykach życia codziennego. Demokratyzujący impet cultural studies osłabiał historyczny ciężar autonomii sztuki traktując ją jako jedną z wielu praktyk kulturowych, jako miejsce produkcji istotnych społecznie znaczeń, zaś żmudne praktyki uprawiania codzienności wzmacniał, podkreślając ich twórczy aspekt jako sztuki życia. W analizie kulturowej Brzostka, którą możnaby określić