Huiszwaluwen (delichon urbica) in groot- in de periode 1981-2001

David Tempelman

inds 1981 worden in de regio Amsterdam de S nesten van de Huiszwaluw geteld. Dit uitge­ strekte gebied is in de meeste jaren voor het groot­ ste gedeelte vlakdekkend onderzocht, waardoor een nieuw overzicht gemaakt kon worden over een zeer lange onderzoeksperiode. Het meest recent gepubliceerde overzicht dateert alweer van 1992 (Vlek 1992) en bestrijkt praktisch heel Groot­ Amsterdam. Onderstaand artikel houdt bij benade­ ring de grenzen aan van het werkgebied van de Vogelwerkgroep Amsterdam, uitgebreid met Marken en Monnickendam. Het beschrijft de ont­ wikkeling van de populatie per deelgebied en maakt daarbij gebruik van de beschikbare gege­ vens uit het Vogelarchief van de Vogelwerkgroep, die inmiddels zijn gedigitaliseerd.

1. Havens-Oost en Amsterdam-Noord: en een ijzeren daklijst. Havens-Oost, en De Huiszwaluwen van , maxi­ Schellingwoude maal ongeveer 10 paar, verdwenen rond 1984. Dit gebied is sinds 1981 vrijwel jaarlijks afge­ Een bewoner merkte op dat de ze hun nestmate­ zocht. Alleen in de periode 1984-1988 ontbreken riaal, 'specie', betrokken van de in de sluizen nogal wat gegevens. afgemeerde zandschepen. De opmerking in Vlek (1992) dat de Huiszwaluw De Nieuwendamse Huiszwaluwen waren in 2001 achteruit gaat op plaatsen met voortgaande ver­ verdwenen. Tussen 1981 en 1993 broedden hier stedelijking, lijkt aardig te kloppen. In dit gedeel­ nog zo'n 20 tot 40 paren, onder dakoverstekken te van het onderzoeksgebied is anno 2001 nog van rond de 25 woonhuizen, meestal met één of maar één kolonie te vinden, namelijk de bekende enkele paartjes bij elkaar. Nadien namen de aan­ kolonie aan de Levantkade in Havens-Oost. Voor tallen geleidelijk af. In 2000 was nog slechts één zover de gegevens compleet zijn, vestigde de nest te vinden, in 2001 geen een. Verder herberg­ kolonie zich voorzichtig in 1992, met 5 paar, en de Nieuwendam begin jaren '90 een aardige waren de zwaluwen er vanaf 1994 bijna steeds kolonie aan de gevel van een fabrieksloods. met 20 tot 25 paar aanwezig. Bijna in de verge­ Daarvan was in 2000 nog één paartje over, hoog telheid geraakt is de opmerkelijke kolonie van de aan de daklijst. betonfabriek aan de Cruquiusweg. Hier noteerde In totaal nam de stand in dit gedeelte van Willem van der Waal begin jaren '80 maximaal Amsterdam in 20 jaar met ruim 50 procent af. zo'n 10 paar onder een betonnen transportband Gegevens van vóór 1981 zijn niet voorhanden.

De Gierzwaluw jaargang 40 nr 1, april 2002 13 {' POPULATIEONTWIKKELING VAN DE HUISZWALUW FIGUUR 1 -v. IN HAVENS-OOST EN AMSTERDAM-NOORD IN 1981-2001 60 -,------~ 55+--'1,------i 50 +-+------l 45 +---+--1>------,------i 40-+-~------1 35+-\,------+--==------1

]C: 30-+--+------+---I <(25-t---;------tt--",c----'t---t-""""';;---....,_::--;"'

20 +--~""'"""------tf---',=r-\1:-+-----,.._,.."------; -+- Havens-Oost, betonfabriek 15+------_.11----->,-+------i _.,_ Havens-Oost, Levantkade - h.- Nieuwendam, woonhuizen

-+f- Nieuwendam, fabrieken

5 -H'j,...... """';-'r----ç---7'------,-;t-,-,------1 -l:- Schellingwoude ....._ Totaal 0 +--,---,--,---,---,11--,---,--rlol-.,,.,...r+-,--;,--,--+-r"-'-,,-,,...,...... ,...... ,...... ,...c....,-=,--i '81 '83 '85 '87 '89 '91 '93 '95 '97 '99 '01 Jaartal

ll. Waterland-Oost entegen is het prima blijven doen, zowel in het Ook van de meeste dorpen in Waterland-Oost is dorp zelf als aan de gevel van een boerderij in de een mooie reeks inventarisatiegegevens beschik­ polder Blijkmeer. Begin jaren tachtig was de baar. Deze is verwerkt in Figuur 2. Van Marken stand zo'n 30 tot 70 paar, om daarna af te nemen en Monnickendam zijn gegevens beschikbaar maar vanaf 1991 weer uit te komen op tussen de vanaf ongeveer 1993. De dorpen liggen wel wat 70 en 110 paar. Over de Huiszwaluwen van het buiten het bekende VWGA-gebied maar worden beroemde witte kerkje bestond enige bezorgd­ hier toch besproken, omdat er veel flinke kolo­ heid, omdat dat grondig werd opgeknapt. nies aanwezig zijn. Vanaf 1997 zijn ook Broek in Inmiddels zijn enkele Huiszwaluwen terugge­ Waterland, Ilpendam, Watergang en 't Schouw keerd, maar het niveau van voor de schilder­ onderzocht. Met name in Ilpendam zijn veel werkzaamheden is nog niet bereikt. In Rans­ Huiszwaluwen te vinden. Maar vanwege de on­ dorp, waar de vogels in de jaren tachtig op ver­ volledigheid van de gegevens of een te korte schillende adressen broedden, is al een jaar of 10 gegevensreeks is van deze dorpen geen grafiek nog maar één kleine kolonie over. opgenomen. Zuiderwoude is een verhaal apart. In de hele De Huiszwaluwenstand in het gebied heeft nogal periode 1981-1996 waren er hier slechts drie tot geschommeld. In lagen de aantallen negen nesten. In 1997 en vooral 1998 nam het anno 2001 lager dan begin jaren tachtig en aantal plotseling spectaculair toe, doordat tien­ negentig, maar wel wat hoger dan de zeer slechte tallen Huiszwaluwen onder de hooikap aan een eind jaren tachtig. Schilderwerkzaamheden had­ boerderij vlakbij de Gouwzee hun intrek namen. den de vogels op één adres verdreven, waar voor­ Dit had alles te maken met de Huiszwaluw­ heen steeds ruim 15 paren broedden. De Huis­ kolonie van 50 tot 90 paar die tussen 1994 en zwaluwen van Uitdam en zijn na 1996 had gebroed in Monnickendam, een paar 1995 verdwenen. De Holyslootse populatie daar- honderd meter verderop. De kolonie is vanaf

14 De Gierzwaluw jaargang 40 nr 1, april 2002 1997 geweerd en kwam zo onder de groot deel van de tegenwoordige hooikap terecht. De maximaal 67 woningen was toen nog niet gebouwd. paren die hier in 1998 broedden, De zwaluwenstand moet in het verle­ maakten de sterke afname 'over de den flink hebben gewisseld, want grens' met Monnickendam bijna Huiszwaluwen werden vaak verjaagd. helemaal goed. In 1999 en 2000 Zo werden in 1990 aan het kerkver­ waren de aantallen onder de hooikap enigingsgebouw (Het Huis met de weer lager. Maar omdat zich ook elders in Zonnewijzer) 18 nesten tegelijk verwoest, een Zuiderwoude flink wat soortgenoten vestigden, kolonie die daar al tientallen jaren zat. Aan der­ telde het dorp nog steeds aardig mee. Na 2000 gelijke praktijken heeft de heer Commandeur zijn de meeste nieuwe vestigingen overigens weer destijds getracht een einde te maken, met een geleidelijk verdwenen. In Monnickendam broed­ beroep op Psalm 82, vers 2 dat aan het eind de den behalve de in 1997 verdwenen kolonie nog Huiszwaluw noemt als welkome bewoner: tientallen Huiszwaluwen, vooral in nieuwbouw­ " ... Het heil dat uw altaar omgeeft, beschermt en wijken uit de jaren zestig. koestert al wat leeft, De mus, de zwaluw vindt Op Marken broedde gemiddeld zo'n 100 paar. een woning, haar jongen zijn in veiligheid ... " Het beste jaar was 1997, met maar liefst 138 (schriftelijke mededeling I. Tessel en Noord­ paren. In 2001 waren er nog 71 over. De grootste Hollands Dagblad van 6 juli 1991). Ook nu kolonie is al jaren die aan een bakkerij in Kets. wordt de stand op Marken weer door verjaging Verder broeden de zwaluwen verspreid over veel bedreigd. Op veel adressen zijn sliertjes te zien verschillende adressen, steeds met enkele paren die de vogels weren. Bovendien is de bakkerij in tegelijk Van Marken zijn ook enkele historische Kets verkocht en schijnen de zwaluwen in 2002 gegevens bekend: in 1957 telde P. Benjamin er 72 bij de nieuwe eigenaar niet meer welkom te zijn. bezette nesten, in 1958 64 (schriftelijke medede­ Over de hele onderzoeksperiode bezien, lijkt het ling Martin Roos aan Ruud Vlek, 1994). Een totaal aantal Huiszwaluwen in heel Waterland ►

POPULATIEONTWIKKELING VAN DE HUISZWALUW IN HET ZUIDELIJKE DEEL VAN WATERLAND-OOST IN 1981-2001

200

175

150

125

] 100 C <( "' -+- Durgerdam 75 --- Holysloot~Blijkmeer _ ,,,__ •dorp 50 ~

-¼- Uitdam 25 -e- Zunderdorp --+- Totaal 0 '81 '83 '85 '87 '89 '91 '93 '95 '97 '99 '01 Jaartal

De Gierzwaluw jaargang 40 nr 1. april 2002 15 POPULATIEONTWIKKELING VAN DE HUISZWALUW FIGUUR 3 IN AMSTERDAM-WEST IN 1981-2001

180

160 ___._ Badhoevedorp-Nieuwe Meer 140 -+- Badhoevedorp-Sloterweg

120 Halfweg , 100 --+f- Landelijk West en Sloten ,.C 80 ----- Oude Meer <( ---- Rozenburg-Aalsmeerderbrug 60 -+-- 40 -- Westelijke Tuinsteden 20 -- Totaal 0 '81 '83 'BS '87 '89 '91 '93 '95 '97 '99 '01 Jaartal

een fraaie golfbeweging te vertonen. 1994 is hier geen nest meer gevonden. De meeste Opmerkelijk is, dat eind jaren negentig de stand nesten waren te vinden in het noordelijke gedeelte weer terug is op het niveau van begin jaren van . Een aantal nesten was uitzonder­ tachtig. lijk gesitueerd: aan de gevels van flatgebouwen, op 15 meter hoogte. Nergens anders in de regio 111. Amsterdam-West: Westelijke broedden Huiszwaluwen zo hoog. Tuinsteden, Nieuwe Meer, Oude Meer, In Landelijk West en Sloten, waar begin jaren 1990 Schiphol en omgeving, Sloten nog tientallen paren broedden, was anno 2001 Dit gebied beslaat een enorm landelijk areaal, nog maar één broedpaar over. Dat heeft waar­ dat in de loop der jaren voor een deel is volge­ schijnlijk te maken met de voortschrijdende ver­ bouwd. De gebieden waar Huiszwaluwen stedelijking. In de omgeving van Schiphol is spra­ broed(d)en, zijn jaarlijks onderzocht. Dit is, ke van een halvering. Schiphol breidt sinds eind gezien de omvang van het terrein, beslist een jaren negentig flink uit. Bovendien zijn nogal wat prestatie. De meeste tellingen zijn uitgevoerd huizen gesloopt, in Oude Meer met zwaluwnest door de heren Tak, Hazevoet, Bol en Van Dijk. en al. Hoopgevend is een toename in Rozenburg­ De grootste aantallen Huiszwaluwen zijn nog Aalsmeerderbrug. Verder handhaaft de forse kolo­ steeds te vinden in Badhoevedorp (Badhoeve­ nie aan de gebouwen van een voormalig militair dorp-Nieuwe Meer en Badhoevedorp-Sloter­ terrein bij het Nieuwe Meer zich goed. weg), langs de Ringvaart , ( maar eind jaren negentig betreft het nog maar zo'n 50 paar, ongeveer de helft van wat er in de IV. Zuid: Amsteldijk en Ouderkerk, jaren tachtig en begin jaren negentig broedde. Amstelveen, In verschillende gedeelten van het gebied zijn de De Huiszwaluwen in Ouderkerk aan de Amstel vogels verdwenen. In de Westelijke Tuinsteden, die en de boerderijen langs de Amstel worden sinds zelfs vanaf 1975 zijn onderzocht, is de stand gelei­ 1981 jaarlijks door het echtpaar Andriese geteld. delijk teruggelopen, van nog ruim 60 paar eind De aantallen zijn er over die periode jaar redelijk jaren zeventig tot niet meer dan 4 paar in 1994. Na constant. Het was aangenaam, om te vernemen

16 De Gierzwaluw jaargang 40 nr 1, april 2002 dat in 2001 aanmerkelijk meer nesten waren want mogelijk gaat het om enkele tientallen geteld: 55. In Amstelveen werden in 1983 voor paren. Slechts historisch onderzoek, bijvoor­ het laatst Huiszwaluwen aangetroffen, 6 paar. beeld interviews met oudere bewoners, kan wel­ Enkele jaren later bleek, dat de bewuste huizen licht nog gegevens achterhalen. Ook dit gebied waren gesloopt. In Amsterdam-Zuid werden tot kent trouwens een behoorlijke verstedelijking, in de tweede helft van de jaren 1970 nog 25 tot vooral door de nieuwbouw van Diemen-Noord 35 nesten aangetroffen (Vlek 1992). eind jaren negentig. Een opmerkelijke nestloca­ tie is een hijskraan te Overdiemen, waar begin V. Zuidoost: Diemen, Abcoude, jaren tachtig diverse Huiszwaluwen broedden, in Botshol en Gein 1983 zelfs een maximum van negen paar. Uit Dit gebied is het minst regelmatig geïnventari• Duivendrecht zijn tot 1981 enkele nesten seerd. Het is zeker niet het makkelijkste gebied bekend. De bebouwde kommen van Abcoude, om te tellen. De meeste Huiszwaluwen nestelen en , deel van de Bijlmer, aan boerderijen waarvan het erf moeilijk toe­ zijn pas in 2001 voor het eerst onderzocht, door gankelijk is. De gegevens zijn dan ook onvolle­ Fred Vogelzang. Hij trof geen nesten aan. Langs dig. Voorheen waren hier ook nesten in verschil­ het Gein vond hij er 16. Dit gebied is anno 2002 lende bebouwde kommen: in Diemen broedden kennelijk nog steeds landelijk genoeg om geschikt begin jaren 1980 maximaal 30 paren. Daarna te zijn voor Huiszwaluwen. Uit de omgeving van liep het aantal snel terug. In 1992 werden hier Botshol, aan de Winkeldijk, zijn ook enkele nes­ voor het laatst Huiszwaluwnesten gevonden: 2. ten bekend, maar ook hier zijn de gegevens Van het landelijke gebied rond de Diem zijn de onvolledig. Mogelijk is ook hier met interviews en gegevens nog zeer onvolledig. Dat is jammer, nieuw onderzoek veel eer te behalen. ►

POPULATIEONTWIKKELING VAN DE HUISZWALUW FIGUUR 4 -\- IN AMSTERDAM-NOORD EN WATERLAND IN 1981 -2001, MEDE OP GROND VAN GEiNTERPOLEEROE EN MET BEHULPVA N DE WATERLAN D-INDEX BEREKENDE AANTALLEN

750 ,------, 700 )-t"-=.,------l 6501---.------,'"<------t 600 l-- --'1------+--'~-l-;_-:o,,::..+----; 5501---+------1---+-1------'\-----I

500 ----+------+------~----__, --+- Waterland-Oost incl. Marken 450 t----t------,'------1--''<:l'--\------l

] 400 t--=--',---'<----;,O...::-:----:r---"-~_,,.J------'H"+--l _.,_ A'dam-Noord C & Havens-Oost : 350 1------''r----+------+-l 3001------'-i *' Amsterdam-West 250 1------,(------1 --M-- Amsterdam-Zuid 200 1------::...,,--:;;,At.=0L------1 & Ouderkerk 150 1----,------~~--,--,------1 _.,_ Amsterdam­ 100 1----·~----~·-_·•_-i.-_,,_ ,4_.' __·_11,:' _' -----,-, Zuidoost (incompleet) 50 --e-- Totaal 0

Jaartal

De Gierzwaluw jaargang 40 nr 1, april 2002 17 Populatieontwikkeling: jaren steeds meer bepaald wordt door het aantal grote fluctuaties in Waterland. Op Ouderkerk na nemen de tota­ Ondanks de vele tellingen is er nog geen volledig len in de rest van Groot-Amsterdam meestal af. beeld. Om toch één gebiedsdekkende trendlijn te Uit de gegevens blijkt dat de Huiszwaluwenstand verkrijgen, is flink wat geschat en veel gerekend. in Waterland de laatste jaren terug is op het Men zou verwachten dat de landelijke BMP­ niveau van 1981. De periode van medio jaren '80 index (Van Dijk et al., 2001) hierbij behulpzaam tot begin jaren '90 van de vorige eeuw mag als kon zijn. Maar wanneer je deze index vergelijkt een slechte periode voor de Huiszwaluwenstand met die van Groot-Amsterdam, blijken de ver­ worden beschouwd. schillen zo groot dat voor een schatting van de De hoge aantallen van de laatste jaren, eind aantallen de landelijke index helaas ongeschikt is. jaren negentig van de twintigste eeuw, komen op Zo was landelijk gezien de stand in 1990 op een rekening van steeds minder kolonies. Een flink hoogtepunt (1990 index 209, 1984 = 100), terwijl aantal kolonies is volkomen verdwenen. De laat­ hij in ons gebied juist de helft was van die in ste jaren met Huiszwaluwen in Amsterdam- rowel 1981 als2000.Middenjaren Noord en Waterland zijn, in histori­ negentig was de situatie omgekeerd: sche volgorde: Tuindorp-Oostzaan landelijk ging het veel minder dan in 1983, Schellingwoude 1984, Uitdam 1990 (dieptepunt is 1995 met index 1995, Zunderdorp 1995 en Nieuwen­ 78, 1984 = 100), bij ons ging het veel dam 2000. Verder zijn verdwenen: beter. Ook een regionale index (Leijs, Amsterdam-Zuid (eind jaren 1970), 1997), van grofweg de provincie Amstelveen (1983 ), Spaarndammer­ Noord-Holland, levert een beeld op buurt (1983), Oude Meer (1985), dat sterk van de Amsterdamse situatie afwijkt. bebouwde kom Diemen (1992) en Westelijke Daarom heb ik deze landelijke en regionale indi­ Tuinsteden (1994). ces niet gebruikt. Om toch een totaalbeeld te ver­ Ook binnen de kolonies neemt in verschillende krijgen, heb ik voor het bijna volledig getelde gevallen het aantal adressen af. Voorbeelden zijn gebied (Amsterdam-Noord & Havens-Oost en er in Ransdorp en nog opvallender in Durger­ het zuidelijke deel van Waterland-Oost) de aan­ dam. Oude locaties worden vrijwel nooit op­ tallen van de niet-getelde jaren geïnterpoleerd. nieuw bezet, eerder worden geheel nieuwe plek­ Wanneer bijvoorbeeld in 1986 het aantal voor ken betrokken. Het schilderen en repareren van een dorp 21 was en twee jaar later 31, heb ik in de dakgoten of dakoverstekken leidt er soms toe, onderstaande tabel het aantal voor 1987 geschat dat flinke kolonies verdwijnen en niet meer terug­ op 26. Deze interpolaties liggen waarschijnlijk komen. In Durgerdam kwamen de aantallen dichter bij de werkelijkheid dan ontleningen aan Huiszwaluwen in het hele dorp niet meer op het regionale of landelijke indices. Op deze manier niveau van vóór de werkzaamheden aan het huis wordt een vollediger beeld verkregen en kan van een flinke {15-20 paar) kolonie. :Één grotere bovendien voor dit deelgebied een index worden kolonie kan dus de hele dorpspopulatie beheer­ berekend. Voor de duidelijkheid wordt deze hier sen. Anderzijds blijken zwaluwen echte opportu­ de Waterland-index genoemd. Met deze index nisten, zoals de collectieve verhuizing naar de zijn vervolgens de ontbrekende gegevens van de hooikap bij de Gouwzee ten noorden van Zuider­ overige gebieden in Amsterdam-Noord en woude duidelijk maakt. Waterland-Oost berekend. Deze staan in Tabel 1. Een mogelijke negatieve factor zijn de milieuwetgeving en opruimwoede in Nederland, Conclusies die mestvaalten ernstig bedreigen. In Zeeland Uit Figuur 4 blijkt dat het totaal aantal Huis­ bijvoorbeeld waren open mestvaalten een be- zwaluwen in Groot-Amsterdam in de loop der langrijke voedselbron voor Huiszwaluwen. ►

18 De Gierzwaluw jaargang40 nr 1, april 2002 .. .•

Getelde nesten '81 '82 '83 '84 '85 '86 '87 '88 '89 '90 '91 '92 '93 ___'94 '95 '96 _j7'97 _ '99. •~ 'Ol t, Broek in Waterland 4 10· 8 "'C'l Durgerdam 71 49 45 29lf~ .. 29ti~ . 18 25 20 25 46 46 41 30 35 34 1<{ is, _27 ;;;· Haveus.Oost 11 5 12 7 8 6 7 4 0 ... ··•·· 19 22 23 ï:l 2 o sa,-~· 4 2s 24 23 ~ Holysloot-Blijktneer 5 5 5 5 5 3 6 5 11 10 20 21T 16 i: Holysloot-dorp 80 103 84 88 72 70 71 90'. 56 ~ Ilpendam 42 54 .4°' .. Marken 81 95 71 10 Monnickendam 56 ...s.f ' 47. ..::, Nieuwendam 6 2 0 "'.. Overleek 17 8 14 21 23 10 12 11 0 Ransdorp 9 10 8 1010 ::, 3 5 77 9 ~ Schellingwoude 3 11 0 0 0 0 0 0 0 0: 0 't Schouw 0 0 0 li 0 .. Uitdam 20 20 13 6 7 0 0 0 0 O' 0 "~ Watergang 2 55 "{)4 "'0 --- Zuiderwoude 7 9 0 O•tN OI .•i 4 5 3 3 6 6 7 6 7 34 84 . 56 44 20 0 · '"i!(fü!j\ilf'%%,~-fti~smc • •,Nf;\ · · • , . , "' Zunderdorp 9 3~~1i~ld:!8 ~Îl1! 3 1 3 3 1. 1 o 1 o o o_ o o o 457 462 384 256 245 243 217 192 220 237 330 428 449 393 439 5271 471 516 393 442' 332 - . ·. . -~ ' ., . . •···· .,... . . _,,_.___ .... Indices Waterlaud-index(l98l=l00) 100 290 242 161 154 153 137 121 139 149 207 269 283 247 276 331: 296 325 247 278' 209 Landelijke index (1984-=::100) 100 101 105 131 167 182 209 180 Ï66 149 142 . 78 100: 110 96 104 ' ... Waterland-index( 1990= 100) 201 585 486 324 310 307 275 243 279 100 417 541' 569 497 555 667 596 653 497 559 420 Landelijke index (1990=100) 48 48 50 63 80 87 100 86 79 7l 68 37 48 53 46°. 50 ' ... Noord-Hollandse index ( 1990=100) 88 100 95 114 103 88 77 8~

Tabel l. Populatie-ontwikkeling van de Huiszwaluw (Delidion urbica) in Amsterdam-Noord en Waterland, 1981 -2001. Lichtgrijs: aantallen geïnterpoleerd. Donkergrijs: aantallen berekend met de Waterland-index.

iö

L_ Tegenwoordig zijn ze er verboden. meest tot de verbeelding spreken die De aantallen Huiszwaluwen aan aan het kerkje in Holysloot, de Zeeuwse boerderijen zijn de laatste Levantkade en het voormalig militair vijf jaar gedecimeerd ( eigen onder- terrein aan het Nieuwe Diep. zoek), bijvoorbeeld van zo'n 40 naar Als algemene conclusie kunnen we 3 paar. Dat probleem is er in een heropleving van de Huiszwaluwen Waterland niet, want de rorid Amsterdam vaststellen, alleen op Huiszwaluwen kunnen hier ruim- minder locaties dan voorheen. Een schoots voldoende voedsel vinden langs herstel van de dorpspopulaties kan nagestreefd IJsselmeer en Gouwzee waar dansmuggen, ter worden door naar geschikte voorzieningen te kij­ plaatse zeemuggen genoemd, rijkelijk te vinden ken en de omstandigheden voor nestbouw te ver­ zijn (wetenschappelijke naam: Diptera - gemakkelijken. ■ Chironomidae, geslacht Chironomus en vermoe­ delijk ook Glyptotendipes; in Nederlands ook wel David Tempelman Bankastraat 53 - 3 vedermuggen genoemd). Nestplaatsen worden 1094 EC Amsterdam verder soms ongeschikt door toenemende tuin­ en straatbeplanting en met name op Marken weert men de vogels op verschillende adressen met sliertjes en dergelijke. Anderzijds onderne­ men steeds meer bewoners pogingen om zwalu­ Dankwoord Bij deze bedank ik degenen die de tellingen hebben verzorgd. wen te helpen met kunstnesten. In Zeeland komt Wanneer men eenmaal weet waar de vogels zitten, kost te~ het zelfs voor, dat boeren modder op het erf leg­ len per zomer misschien maar één of twee dagen werk. Maar gen om de vogels aan nestmateriaal te helpen. sommigen hebben dat tellen 20 jaar volgehouden. Dat is een Een boer bij Holysloot had wel erg veel over bijzondere prestatie, die bijzonder fraaie reeksen gegevens heeft opgeleverd. Hieronder noem ik in attabetische volgorde voor zijn Huiszwaluwen. Een oude dakgoot op allen waarvan ik weet dat zij hebben meegeteld: zijn erf, met daaraan zo'n 15 nesten, was nodig G. Andriese, J. Andriese, J.J. Bakhuizen, P. Benjamin, J. van aan vervanging toe. Gewoonlijk plaatst men een Blanken, S.J. Bol, M. Bon, G. van Duin, T. van Dijk, T. Eg­ goedkope, voor Huiszwaluwen ongeschikte genhuizen, R. Geene, F. van Groen, N. Groen, K. Hazevoet, metalen goot. Maar deze boer kocht een oud R. Hofmeester, E.J. van Huijssteeden, M. Huizinga, G.O. Keijl, J. Kips, H. Klumper, M. van der Pol, P. Scholten, P. model dakgoot, dat hij in het juiste seizoen Tak, D.J. Tang, D. Tempelman, 1. Tessel, H. Verhoeven, F. plaatste. Het kostte hem enkele duizenden gul­ Visbeen, R. Vlek, F. Vogelenzang, W. van der Waal, R. van dens extra - nu zo'n 1.500 euro - en bij het Westrienen, fam. Winter en P. Zomerdijk. plaatsen brak hij ook nog zijn sleutelbeen. Maar Ook eventueel niet genoemden da.nk ik hartelijk voor h1,m hulp bij het inventariseren. Ruud Vlek bedank ik voor het de Huiszwaluwen keerden terug. van commentaar voorzien van dit manuscript. Kunstnesten hebben een wisselend succes. In Monnickendam, langs de Amstel en aan de Utetatuur Levantkade broedt sinds midden jaren 1990 Van Dijk, AJ., L Oijksen, F, HUstings, D. Zoetebier en ongeveer 10 procent van de populatie in zulke C. Plate. SOVON Broedvogel Monitoring Project jaarverslag nesten. Maar de kunstnesten die hier en daar in 1998-99. Beek-Ubbergen 2001 . Schellingwoude en Driemond hangen, staan SOVON-monrroringsrapport 200113, SOVON, Beek­ Ubbergen 2001 leeg. Hier ontbreekt een moederkolonie. leijs, H. Broedvogelonderzoek 1996. Huiszwaluw en Gebruik makend van zulke inzichten, zouden in Oeverzwaluw. SOVON, Beek-Ubbergen 1997. ons gebied de populaties in 'ontvolkte' dorpen Vlek, R. Huiszwaluwen (Delichon urbica) rond Amsterdam misschien kunnen worden hersteld. 1981-1992. Een tussenbalans. De Gierzwaluw 30 (1992), pp. 85-93 . Al met al zijn er in Groot-Amsterdam nog steeds mooie kolonies Huiszwaluwen te vinden. Het

20 De Gierzwaluw jaargang40 nr 1, april 2002