Planomtale Kommunedelplan Tingvatn – Snartemo 2017 - 2027

PLANOMTALE KOMMUNEDELPLAN TINGVATN – SNARTEMO 2017 - 2027

01 27.10.2017 Revisjon Frans-Arne Stylegar Bjørn Andresen 00 17.10.2017 Utkast Frans-Arne Stylegar Bjørn Andresen REV. REV. DATO BESKRIVING UTARBEIDD AV KONTROLLERT AV GODKJENT AV

INNHALD 1. Samandrag ...... 5 2. Bakgrunn for planarbeidet ...... 5 2.1. Planområdet ...... 5 2.2. Moglegheitsstudie ...... 5 2.2.1. Snartemo ...... 6 2.2.2. Birkeland sør ...... 7 2.2.3. Birkeland nord ...... 8 3. Føremålet med planen ...... 8 3.1. Samfunnsdelen av kommuneplanen ...... 9 4. Noverande situasjon ...... 9 5. Planprosess ...... 9 5.1. Planprogram ...... 9 5.2. Medverknad ...... 9 5.2.1. Varsling om oppstart av planarbeid ...... 9 5.2.2. Framtidsverksted ...... 10 5.2.3. Born og unge ...... 10 5.3. Merknader ved oppstart av planarbeidet ...... 10 5.4. Politisk handsaming ...... 12 6. Planprosess ...... 12 6.1. Statlige føresegner, retningsliner og nasjonale forventningar...... 12 6.2. Regionale planar og føringar ...... 12 6.3. Kommunale planar og føringar ...... 13 7. Hovudinnhaldet i planen ...... 13 7.1. Framtidige arealføremål ...... 13 7.1.1. 7.1.3. Bustad ...... 13 7.1.2. 7.1.4. Forretning, næring og tenesteyting...... 14 7.1.3. 7.1.5. Fritids- og turistføremål ...... 14 7.1.4. 7.1.6. Kommunaltekniske anlegg ...... 14 7.1.5. 7.17. Jernbane ...... 14 7.2. Omsynssoner ...... 14 7.3. Naturmangfald ...... 14 7.4. ROS-analyse ...... 15

8. Konsekvensutgreiing ...... 15 8.1. Konsekvensutgreiing av enkeltforslag ...... 15 8.2. Samla vurdering av konsekvensar ...... 16 8.3. Verknader etter arealføremål ...... 16 8.4. Verknader etter utgreiingstema ...... 17 9. Vedlegg ...... 18

1. SAMANDRAG Målet med kommunedelplanen er å gjere området Tingvatn - Snartemo til eit attraktivt område i kommunen. Hægebostad kommune har som mål å auka folketalet, og denne planen legg difor til rette for attraktive og sentrumsnære bustadtomter. I tillegg skal planen legge til rette for auka næringsutvikling innan planområdet.

Planområdet har store samanhengande jordbruksareal, og store deler av planområdet kan definerast som eit viktig og flott kulturlandskap. Det er difor ei utfordring å balansere jordvernet og kulturlandskapet mot trong for framtidig utbygging. Hovudregelen i kommunen er at jordbruksjord ikkje skal takast i bruk til utbygging, men for å få til ei god utvikling av tettstadene er sentrumsnær dyrka mark omregulert til bustad- og næringsformål.

Det er lagt opp til god reserve av næringstomter. Utviding av området ved Hamran og Jåddan er vidareført frå arealdelen i kommuneplanen. Det er lagt ut eit nytt areal til industri i tilknytning til eksisterande industriområde på Snartemo. I Birkeland er områda til næring justert i høve til kommuneplanen.

Langs elva er det lagt til rette for enkle tiltak for friluftsliv og laksefiske.

Det er lagt til rette for gang- og sykkelveg langs fylkevegen heilt frå Snartemo til Birkeland.

2. BAKGRUNN FOR PLANARBEIDET

2.1. Planområdet Planavgrensinga går fram av kartet.

Planområdet ligg i dalføret som går i retning nord-sør gjennom den sørlege delen av Hægebostad kommune. Området har to tettstader; Birkeland og Snartemo. I tillegg er det større og mindre boligfelt i områda rundt Snartemo og Birkeland. Elva Lygne er eit sentralt karaktertrekk i dalføret. Vassdraget bind områda saman som en viktig, blå streng gjennom landskapet.

2.2. Moglegheitsstudie I 2013 vart Rambøll engasjert av Hægebostad kommune for å laga ein moglegheitsstudie området Tingvatn - Snartemo. Moglegheitsstudien tok utgangspunkt i utfordringar som er kjent for dei fleste småkommunar, nokre meir aktuelle for Hægebostad og då spesielt den sørlege delen av kommunen:

 Sosiale møteplassar  Gode og attraktive boligområde  Næringsinteresser  Barn og unge  Tilgjenge for alle  Folkehelse  Friluftsinteresser  Kulturmiljø  Landskap

Det er viktig å legge til rette for at sentrumsområda i sør og nord fungere på ein best mogleg måte. Det bør ikkje leggast opp til aktivitetar eller ei utvikling der dei må konkurrere med kvarandre.

Det vart fokusera på nokre område i denne studien. På Snartemo var det naturleg å samle aktivitetar kring sentrum. På Birkeland vart sentrum og oppvekstsenteret vald ut.

2.2.1. Snartemo Oversikt over moglegheiter i området:

Stasjonsområdet Snartemo stasjon har stort potensiale. Det ligg eit stort område med ubrukte areal kring stasjonsbygningen og jernbanelinja. Det er og ubrukte bygningar her som med fordel kan takast i bruk som ein del av utviklinga på Snartemo. Stasjonsområdet som ligg mellom dei to lange tunnelane er heilt særegen og gir stasjonen eit eige preg.

Næring Området mellom Snartemo Quality Products AS og Hægebostadtunellen er på rundt 10 mål og ligg i dag ubrukt. Her kan det bli plass til småindustri og håndverksverksemder. Området ligg fint til og vil fungere godt saman med andre funksjonar som kan etablerast på stasjonsområdet.

Hovudgata Øvre Snartemo Dette er ei særprega gate med unike murbygningar. Gata bør takast vare på og markedsførast som eit heilt unikt bygningsmiljø. Samstundes er det rom for ei viss fortetting for å bygga små bustader som rekkehus eller leiligheiter.

Snartemobekken I den fine sørvestvende hellinga ved Snartemobekken og Bergan kan det etablerast eit nytt boligfelt. Plasseringa er god med flott utsikt mot dalen og gode soltilhøve.

Snartemofjellet aktivitetsområde Det ligg eit flott naturområde ved Snartemofjellet. Den bratte fjellveggen kjem til syne når ein går innover den gamle gata i Øvre Snartemo. Her ligg det godt til rett for å utvikle eit variert aktivitetsområde.

2.2.2. Birkeland sør Oversikt over moglegheiter i området: Gybergsmyra industriområde På Gyberg ligg Hamran Snekkerverksted AS. Her ligg det godt til rette for å utvide industriområdet utan at det går vesentleg utover dyrka mark. Eit større industriområde her vil ha fleire fordeler.

Monen Monen ligg nær sentrum på Birkeland. Her er det skog, området er flatt og det er lett tilgjengelig. Her kan bygga organiserast i små tun kring skjerma uteområde. Infrastruktur kan knyttast opp mot

7 eksisterande bustader i området. Det går veg inn til området. Det ligg nær elva samstundes som det går ann å plassere bustader utanfor 100-meters beltet mellom elva og vegen.

Sentrum: Butikker, bensin med Gumpen Sentrum kan utviklast og strammast opp. Fokus på trafikktryggleik og mjuke trafikantar er viktig. Gumpen ligg midt i sentrum og er i kommuneplanen regulert til næring og bustader. Det er viktig å halde god kvalitet på bustadene og anlegge uteareal som fristar til bruk.

På vestsida av FV 43 er det og potensiale for utvikling. Dette er på dyrka mark, men plasseringa er god og ligg nær butikk og andre sentrumsfunksjonar.

2.2.3. Birkeland nord Oversikt over moglegheiter: Tjødnebakken bustadfelt Dette er eit område som ligg flott til i nærleiken av skule, barnehage og idrettsanlegg. Terrenget er slakt hellande mot sør og er lett tilgjengeleg. Monevegen kan brukast til atkomst.

3. FØREMÅLET MED PLANEN Føremålet med planarbeidet er å utvikle området frå Tingvatn til Snartemo i tråd med visjon og overordna målsetning i kommuneplanen. I samband med oppstart av dette planarbeidet vart det utført ein muligheitsstudie som tok tak i sentrale utfordringar for Hægebostad og då spesielt den sørlige delen av kommunen:

 Sosiale møteplassar  Gode og attraktive bustadområde  Næringsinteresser  Barn og unge  Tilgjengelegheit for alle  Folkehelse  Friluftsinteresser  Kulturmiljø  Landskap

Muligheitsstudiet er retningsgjevande for kommunedelplanen.

Planføresegnene knytast generelt til heile området eller til serlege arealføremål, og er saman med kartet juridisk bindande. Føresegnene klargjer vilkåra for bruk og vern av areala.

3.1. Samfunnsdelen av kommuneplanen Kommunestyret har sett ned satsingsområda som det skal arbeidast med i denne kommuneplanperioden. Utleidd av dette er den overordna målsetjinga:

Hægebostad skal gjennom målretta arbeid vera ein attraktiv tilflyttingskommune med minimum 2% befolkningsvekst kvart år, og med spesielt fokus på tilflytting av yngre kvinner.

Med bakgrunn i erfaringar frå tidlegare kommuneplanarbeid, statistikkar, stortingsmeldingar og regionale planar, samt at kommunestyret sjølv har vore engasjert, har ein kome fram til følgjande satsingsområde:

 Arbeidsplassar: Utvikla gründerånd og eit allsidig næringsliv i kommunen med fokus på kompetansearbeidsplasser  Omdømme: Hægebostad kommune skal bidra til at kommunen sitt omdømme vert utvikla positivt - både som tenesteytar med høg kvalitet og som attraktiv bukommune  Likestillinga: Utvikla ferdigheiter, kunnskap og haldningar som på sikt kan føra til like og auka moglegheiter for alle innanfor utdanning, arbeid, politikk og fritidsaktiviteter  Tenestetilbod: Kommunen skal tilby og levera tenester av høg kvalitet tilpassa utviklinga i samfunnet, innanfor vedtekne økonomiske rammer. Kommunen skal ligga på gjennomsnittet av kommunegruppe 5 i forhold til KOSTRA.

4. NOVERANDE SITUASJON Hægebostad er ein typisk innlandskommune i Vest-Agder. Kommunen skil seg ut ved å ha ein stor andel arbeidsplassar innan primærnæring og industri. Hægebostad er faktisk ein av dei mest industritunge kommunane i landet.

Kommunen har i likskap med heile Listerregionen utfordringar knytt til levekår. Hægebostad kjem svært dårleg ut på likestillingstabellane og har og utfordringar knytt til utdanning og unge uføre. Fråflytting av yngre kvinner blir sett på som ei særleg utfordring.

Kommunen er elles kjend for sine flotte kulturminne, særleg Snartemosverdet. Kommunen har og eit rikt organisasjonsliv og dugnadsånda i bygda er stor.

5. PLANPROSESS

5.1. Planprogram 30. oktober 2014 vedtok kommunestyret planprogram for kommunedelplan Tingvatn - Snartemo (K- sak 50/14). I ettertid er vedtak av planprogram varsla offentlige myndigheiter, lag og foreningar, samt på heimesida til kommunen.

5.2. Medverknad

5.2.1. Varsling om oppstart av planarbeid Varsel om oppstart vart kunngjort i avisa Lister, samt på websida til kommunen og på Facebook. Samstundes vart planprogram lagt ut på høyring og offentlig ettersyn. Aktuelle offentlege organ vart varsla om formål og viktige problemstillingar for planarbeidet.

5.2.2. Framtidsverksted Tidlig i prosessen heldt Rambøll i samarbeid med kommunen to «framtidsverksteder». Eitt på Snartemo og eitt på Birkeland. Alle innbyggarar, lag, foreiningar og andre interessenter vart invitert til å delta. Det var godt frammøte på begge møta. Innbyggarane som kom var engasjerte og gjorde ein stor innsats med å kome med konstruktive innspel, idear og tankar om bygda si. Framtidsverkstaden vart brukt for å få fram idear og moglegheiter som bygger på innbyggarane si oppleving av heimstaden sin.

5.2.3. Born og unge Sidan det ikkje er vanleg at det møter born og unge på framtidsverkstad, vitja kommunen skulen for å halda ein særskilt framtidsverkstad der. Borna jobba ein heil skuletime med området og det kom inn fleire innspel på område som er viktige for born og unge i dag, samt kva ynskjer dei har for framtida.

5.3. Merknader ved oppstart av planarbeidet Alf Skeime Peikar på at industriområdet på Jåddan er sers viktig for å oppretthalde busetting og fornying på Snartemo, slik at ein ikkje berre får feriehus på staden. Området på sørsida av Tippen bør brukast til næring, medan den austre delen av jernbanefyllinga bør verte friaeral/grøntområde. Når det gjeld den gamle Byvegen frå Snartemo til Mydland, bør han rustast opp som tursti med forgreining til Storafjell.

Kommentar: Industriområdet på Jåddan vert oppretthaldt i planforslaget, og det vert lagt til rette for fleire bustadhus på Snartemo. Delar av området sør for Tippen er i forslaget avsett til næringsføremål. Kommunen ser positivt på betre tilrettelegging av Byvegen.

Fylkesmannen i Aust- og Vest-Agder Trekk fram moglegheitsstudien for området, og at han vil vera retningsgjevande for kommunedelplanen. Elles peikar fylkesmannen på einskilde andre tilhøve:

 Arealpolitikken må ivareta friluftsinteresser, biologisk mangfold, omsyn til vann og vassdrag natur og landskap. Kommunen har verna vassdrag som det er viktig å ta omsyn til. Føresegner om verna vassdrag må inn i planen. Føresegner i gjeldande plan er eit utgangspunkt, men må reviderast.  Biologisk mangfald og miljøprinsipp i naturmangfaldlova (nml) §§ 8-12 må vurderast i planprosessen.  For fulldyrka mark gjeld strenge nasjonale føringar. Jordvern er eit av de overordna omsyn som skal tas i arealforvaltninga. Kommunane må begrense omdisponering av dei mest verdfulle jordressursane og redusera oppsplitting av viktige areal.

Kommentar:

Ein har utarbeida eigne føresegner om verna vassdrag.

Biologisk mangfald har vore tema i konsekvensutgreiinga.

Planområdet har store samanhengande jordbruksareal. Det er ei utfordring å balansere jordvernet og kulturlandskapet mot trong for framtidig utbygging. Hovudregelen i kommunen er at jordbruksjord ikkje skal takast i bruk til utbygging, men for å få til ei god utvikling av tettstadene, legg forslaget opp til at sentrumsnær dyrka mark i nokon grad vert omdisponert til bustad- og næringsformål.

Vest-Agder fylkeskommune Peikar på føringene i Listerplanen, og legg vekt på tettstadsutvikling og stadskvalitet. Kommunen må fokusera på dei eksisterande sentra og byggje vidare på lokale føresetnader, kvalitetar og sertrekk. Det er viktig at område vert utvikla med vekt på god byggjeskikk og respekt for natur- og landskapsverdiar. Konkret peikar ein på at delar av eksisterande bygningsmasse på Snartemo har eit særpreg som bør ivaretakast vidare, og visast med omsynssone i planen. Fylkeskommunen ynskjer elles at nye byggjeområde i større grad enn i moglegheitsstudien vert lokaliserte i tilknyting til noverande sentra, og gir konkret råd om at det planlagde bustadfeltet på Tjødnebakken nord for Kollemo ikkje vert tatt med. Vidare meiner ein mellom anna at kommunen må ta høgde for at vassdraget ovanfor Kvåsfossen no vil verte lakseførande, og at dette vil gje nye moglegheiter for reiselivet, og at ein bør vurdera å legge til rette for ein samanhangande tursti langs elva.

Kommentar: Planen tek utgangspunkt i moglegheitsstudien, og legg til rette for fortetting rundt tettstaden Birkeland og knutepunktet Snartemo, som ein vil utvikle vidare.

Tjødnebakken bustadfelt ligg om lag 500 meter frå skule og barnehage på Kollemo, og ligg slik sett i både sykkel- og gangavstand til for born og unge. Det er og eit ynskje om å binde Kollemo meir saman med Tingparken og Tjødnebakken ligg midt mellom desse to områda. Det er ønskeleg å legge til rette for tursti med brukryssing over Lygna for å binde saman området endå meir. Kommunen må ta omsyn til at dei mest sentrale bustadområda på Kollemo ikkje kan byggast ut på grunn av registrerte kulturminne. Tjødnebakken vil vere eit aktuelt område dersom dei mest sentrale felta ikkje kan byggast ut.

Verneomsyn på Snartemo vil måtte avklarast ved regulering.

Det ligg i dag tursti langs vestsida av Lygna frå Snartemo til Birkeland. I planen er det opna opp for etablering av turstiar og enkle tiltak for å fremme friluftslivet. Kommunen ser det som mest aktuelt å legge til rette for turstiar vidare nordover gjennom Kollemomoen med brukryssing over Lygna til Tingvatn nord i planområdet.

Jernbaneverket Stiller seg positivt til at ein legg opp til betre utnytting av areal ved Snartemo stasjon. Jernbaneverket utarbeidde i 2012 eit tidlegfasenotat for stasjonen, der hovudføremålet var å legge til rette for at to persontog kan krysse med av- og påstiging på Snartemo.

Statens vegvesen Har ingen merknader til planarbeidet.

5.4. Politisk handsaming Planarbeidet er organisert slik at formannskapet er styringsgruppe. Det har i oppstarten vore diskutert ulike problemstillingar. Det har og vore diverse avklaringar i saker der arbeidsgruppa ser at det er viktig med ei politisk avklaring undervegs.

Arbeidsgruppa har delteke på planforum for å presentere eit utkast til plankart for å få innspel tidleg i prosessen.

6. PLANPROSESS Under følger ei kort beskriving av kva for rammer og retningsliner som gjeld og som vert berørt av planen, inkludert slike som har serleg mykje å seie lokalt, og som det difor er tatt serleg omsyn til i planprosessen og i konsekvensutgreinga.

6.1. Statlige føresegner, retningsliner og nasjonale forventningar

Lov om planlegging og byggesaksbehandling (Plan- og bygningsloven) Forskrift om konsekvensutredninger for planer etter plan- og bygningsloven Lov om forvaltning av naturens mangfold (Naturmangfoldloven) Lov om jord (Jordlova) og lov om skogbruk (Skogbrukslova) Lov om kulturminner (Kulturminneloven) Lov om folkehelsearbeid (Folkehelseloven) Lov om vassdrag og grunnvann (Vannressursloven) Lov om vern mot forurensninger og om avfall (Forurensningsloven) Forskrift om vannforsyning og drikkevann (Drikkevannsforskriften) Statlig planretningslinje for bolig, klima- og energiplanlegging i kommunene Stortingsmelding 33 (2012-2013) "Klimatilpasning i Norge" Rikspolitisk retningslinje for samordnet areal- og transportplanlegging Forskrift om rikspolitiske retningslinjer for vernede vassdrag Rikspolitiske retningslinjer for å styrke barn og unges interesser i planleggingen Retningslinje for behandling av støy i arealplanlegging Retningslinje for Flaum- og skredfare i arealplanar Nasjonale forventninger til regional og kommunal planlegging

6.2. Regionale planar og føringar

Regionplan Agder 2020 Regional plan for vannforvaltning i vannregion Agder 2016-2021 Regional plan for idrett, friluftsliv og fysisk aktivitet 2014-2020 Kulturarv 2020 Regional plan for innovasjon og bærekraftig verdiskaping Agder 2015-2030 Regional transportplan Agder 2015-2027 Regionplan for samferdsel Vest-Agder 2015-2020

Temakart over regionalt viktige og svært viktige friluftsområde i Vest-Agder Risiko- og sårbarhetsanalyse for kommunene i Listerregionen 2012 (ROS Lister 2012) Strategisk næringsplan Lister (2009) Energi- og klimaplanen Lister (2009) Listerplanen (2006)

6.3. Kommunale planar og føringar

Kommunal planstrategi for Hægebostad kommune, 2016-2019 Kommuneplan for Hægebostad kommune, samfunnsdel, 2013-2023 Kommuneplanen arealdel – k.sak 40/99, videreført ved vedtak k.sak 40/03 Mulighetsstudie Snartemo – Birkeland (Rambøll, 2013) Hovudplan vatn og avlaup 2016-2036 Reguleringsplan for del av Kollemonen. Godkjent 02.07.1992. Planid:00800 Reguleringsplan for Birkeland bustadfelt/næringsområde. Godkjent 03.02.2005. Planid: 03800 Reguleringsplan for Snartemo – Jåddan området. Godkjent 06.02.1980. Planid: 00100 Tidligfasenotat Snartemo stasjon, utarbeidet av Jernbaneverket

7. HOVUDINNHALDET I PLANEN Hægebostad kommune har ambisjon om å auka folketalet og at kommunen må legge til rette for meir bustadbygging og næring. I denne kommunedelplanen er grunnlaget lagt for ei slik utvikling.

Kommuneplanens arealdel er utarbeidd etter gammal plan- og bygningslov (1999), og er difor ikkje i samsvar med gjeldande standard for utforming av plankart. Plan- og bygningslova gjer det mogleg å fastlegge, sikre og vise ulike omsyn og interesser på fleire måtar i kommuneplanens arealdel ved hjelp av arealføremål, omsynssoner, generelle planføresegner, føresegner til arealføremål og kartsymbol.

Arealføremåla viser kva for funksjoner som er tilletne innanfor eit areal og i bygningar og anlegg på arealet. I utgangspunktet vil eit føremål gjelde både på grunnen, i grunnen og over grunnen. Det krevs at framtidige tiltak faller innanfor ramma av arealføremålet og føresegnene på staden.

Reguleringsplanar vedtatt før kommunedelplanen gjeld så langt dei ikkje er i strid med kommunedelplanen, sjå planføresegnene.

7.1. Framtidige arealføremål

7.1.1. 7.1.3. Bustad Planforslag inneheld 9 nye bustadområde (IB01-IB09). I eit område på Bjærum (IB10) er det opna for spreidd bustadbygging.

To nye bustadområde (IB01 og IB03) på Snartemo er gjennom konsekvensutgreinga gitt samla negativ vurdering. Når ein likevel vel å ta dei med i planforslaget, skuldast det at ein ynskjer å fortette rundt knutepunktet, og at delar av Snartemo-området er utfordrande med omsyn til kulturminne.

7.1.2. 7.1.4. Forretning, næring og tenesteyting Det er avsett 3 nye næringsområde (IN01-IN03). Alle desse ligg i tilknyting til eksisterande næringsområde, og nært dei to tettstadene Birkeland og Snartemo.

Planforslaget inneheld og to område for anna tenesteyting (IO01 og IL01).

7.1.3. 7.1.5. Fritids- og turistføremål Eit område ved Lygne nord for Birkeland er vist som campingplass (IC01).

7.1.4. 7.1.6. Kommunaltekniske anlegg I tråd med Hovudplanen for vatn og avløp er to område (IKT01 og IKT02) avsett til utviding av eksisterande infiltrasjonsanlegg på Snartemo og Birkeland

7.1.5. 7.17. Jernbane I gjeldande kommuneplan er delar av det nedlagde sidesporet Snartemo – Jåddan avsett til jernbaneføremål. Planforslaget legg opp til å vidareføre dette fram til Jåddan. Heile traseen er for øvrig vist som jernbanespor i gjeldande, eldre reguleringsplan (1980). Kommunen ynskjer å sikre at eksisterande trasé ikkje vert teken i bruk til andre føremål.

7.2. Omsynssoner Aktsemdsområde for flaum og skred er vist som faresoner på plankartet.

7.3. Naturmangfald Det følger av naturmangfoldloven (nml) § 7 at prinsippa i loven sine paragrafar §§ 8 til 12 skal leggast til grunn som retningsliner ved utøving av offentleg mynde. Vurderinga etter første punktum skal framgå av avgjerda.

Av nml § 8 følger at offentlege avgjerder som berører naturmangfaldet, så langt det er rimeleg skal bygge på vitenskapeleg kunnskap om arters bestandssituasjon, utbreiinga av naturtypar og økologiske tilstand, samt effekten av påverknader. Kravet til kunnskapsgrunnlaget skal stå i eit rimeleg høve til sakas karakter og risiko for skade på naturmangfaldet.

Føresegna i nml § 9 handlar om «føre-var-prinsippet» og dei tilfelle der ein skal treffe ei avgjerd utan at det ligg føre nok kunnskap om kva for verknader ho kan ha for naturmiljøet.

Verknaden på eit økosystem skal vurderast ut frå den samla belastninga som økosystemet er eller vil verte utsett for (nml § 10). Gjennom planarbeidet har ein forsøkt å unngå inngrep innanfor leveområda til artar av regional og nasjonal verdi.

Kostnadene ved miljøforringing skal berast av tiltakshavar (nml § 11). Prinsippet inneber at det er tiltakshavar som må dekke kostnadene dersom det er nødvendig å hente inn meir kunnskap eller gjere avbøtande tiltak. Dette vil kunne vere aktuelt for byggeområde med plankrav, og for spreidde område som kan berøre naturmangfaldet negativt.

For å unngå eller begrense skade på natl ein ta utgangspunkt i driftsmetodar, teknikk og lokalisering som, ut frå ei samla vurdering av tidligare, noverande og framtidig bruk av mangfaldet og økonomiske tilhøve, gir dei beste samfunnsmessige resultata (nml § 12).

7.4. ROS-analyse I samband med kommunedelplanen er det ikkje utført eigen risiko- og sårbarheitsanalyse. ROS- analysen er i tråd med planprogrammet ein del av konsekvensutgreiinga. Det inneber at det er gjort ROS-analyse for kvart enkelt område, samstundes som det er vurdert samla i eige tema. Når det gjeld analysen, viser ein det til den vedlagde konsekvensutgreiinga.

Planforslaget er utfordrande med omsyn til flaumfare. Det finst ikkje eigne flaumsonekart for kommunen, så vurderingane er basert på NVE sine aktsemdskart Av dei 20 nye områda i planforslaget, er det berre eitt som ikkje kjem i berøring med aktsemdsområde for flaum. Ved regulering må ein sette krav om meir detaljert kartlegging.

Område med høg aktsemdsgrad for radon må takast omsyn til ved regulering og utbygging.

8. KONSEKVENSUTGREIING

8.1. Konsekvensutgreiing av enkeltforslag Krav om konsekvensutgreiing følger av plan- og bygningslova, kapittel 4. Konsekvensutgreiinga skal beskrive verknadene for miljø og samfunn av enkeltområde og av dei samla arealbruksendringane i planforslaget, dvs. kva for grad av konflikt som kan forventast mellom føreslått utbygging og berørte verdiar og interesser. Utgreiinga skal beskrive både dei verknadene som følger av sjølve arealbeslaget og dei verknadene utbygginga har for influensområdet.

For dei føreslåtte tiltaka og kvart enkelt tiltak er det gjennomført ei konsekvensutgreiing etter desse temaene, i tråd med planprogrammet:

 Landbruk og kulturlandskap  Kulturminne  Naturmangfald  Sentrumsutvikling og næring  Friluftsliv og folkehelse  Universell utforming  Barn og unge  Trafikk og infrastruktur  Tenestetilbod I tillegg har ein vurdert ulike problemstillingar der det er naturleg. Dette gjeld tema som tilkomst og avstand til hovudferdsleårer, transportbehov, trafikktryggleik og universell utforming, tilknyting til eksisterande gang- og sykkelvegar og kollektivtransport, nærleik til offentleg vatn og avlaup, helningsgrad og soltilhøve, og interessene til barn og unge.

Det samla resultatet av utgreiinga blir vist i følgjande tabellar med ulike innspel/ forslag nummerert og vist i venstre kolonne og anbefaling (ja/nei: grøn/rød) i kolonnen lengst til høgre.

Samla

Kulturminne

Barn Barn ungeog Tenestetilbod

Naturmangfald

Universell utforming

Trafikk og infrastruktur

Friluftsliv og folkehelse

Landbruk og kulturlandskap Nr Områdenavn Sentrumsutvikling og næring IB01 Snartemo (N. Snartemo) IB02 Snartemo (Øvregardsvegen) IB03 Snartemo (Bergan) IB04 Birkeland (N. Birkeland) IB05 Birkeland IB06 Birkeland IB07 Kollemo IB08 Kollemo IB09 Kollemo (Tjødnebakken) B10 Bjærum IN01 Snartemo IN02 Snartemo IN03 Birkeland IL01 Kollemo (Tinget) IC01 Birkeland IO01 Birkeland (Bedehuset) IKT01 Nedre Snartemo IKT02 Birkeland IFR01 Snartemo (Bautaparken) IST01 Snartemo-Jåddan (jernbane)

8.2. Samla vurdering av konsekvensar For å gjere den samla vurderinga oversiktleg og samtidig gjere ho nyttig som avgjerdsgrunnlag, er vurderinga delt i to: ei oppsummering og vurdering av utgreiingane for enkeltområde etter arealformål, og ei etter utgreiingstema.

8.3. Verknader etter arealføremål Bustad Dei føreslegne bustadområda er først og framst utfordrande for jordvernet, ettersom dei i vesentleg grad legg beslag på dyrka mark. For dei nye fortettingsområda på Snartemo (IB01 og IB02) har forslaga óg negative konsekvensar for kulturminne, men graden av konflikt er vanskeleg å avgjera utan at det er gjort arkeologiske registreringar. --Forslaget har likevel ikkje følgjer for dei viktige funnstadene på Øvre Snartemo (i arkeologisk samanhang kalt Snartemo I, II og V), som vert lagde ut som LNFR, og som etter kvart kan og bør få ei betre tilretteleggjing enn no. Når det gjeld flaumfare, er det berre IB09 (Tjødnebakken) som ikkje ligg innanfor NVE sine aktsemdsområde. Ein legg til grunn at meir detaljerte flaumkartleggjingar vert lagt til grunn ved regulering av desse områda. Berre eitt

16 område er avsett til spreidd bustadbygging, IB10 på Bjærumsgardane. Før ein gjev løyve til nye bustader i dette området, må ein sørge for at plassering og utforming av nye bygg tar omsyn til dei tilhøva som er omtalte i konsekvensutgreiinga og i ROS-analysen.

To område kjem ut med negativ tilråding i konsekvensutgreiinga: IB01 og IB03, båe på Snartemo. Når det gjeld IB01, skyldast den negative vurderinga først og framst omsynet til dyrka mark. IB03 får negativ vurdering i høve til flaum og ras, i tillegg til at forslaget inneber at ein utvid, i staden for å fortetta busetnaden i området.

Næring og tenesteyting Planforslaget inneheld tre nye næringsområde (IN01-03) og to område for annan tenesteyting (IO01 og IL01). Dei to nye områda på Snartemo har negative konsekvensar for landbruk (jordvern). Båe område ligg dessutan i tilknyting til eksisterande og nye bustadområde, og ein må vurdera støy- og forureiningsproblematikk når ein skal detaljregulere og avgjere kva slags verksemd det skal leggjast til rette for.

Fritids- og turistformål Eit område på 25 daa på Birkeland, mellom Lygna og Fv43, er foreslått som nytt campingområde. Arealet ligg innanfor aktsemdsområde for flaum, men det foreslåtte føremålet vert vurdert som mindre kritisk enn bustad el. andre faste installasjonar. Det er naudsynt med ny tilkomst frå fylkesvegen.

Kommunal-tekniske anlegg I tråd med Hovudplanen for vatn og avløp er to område (IKT01 og IKT02) avsett til utviding av eksisterande infiltrasjonsanlegg på Snartemo og Birkeland, slik at ein kan legge til rette for fleire bustadar. Forslaga har berre små konsekvensar.

Bane I gjeldande kommuneplan er delar av det nedlagde sidesporet Snartemo – Jåddan avsett til jernbaneføremål. Planforslaget legg opp til å vidareføre dette fram til Jåddan. Det ligg ikkje føre konkrete planar om ny jernbane. Kommunen ynskjer å sikre at eksisterande trasé ikkje vert teken i bruk til andre føremål. Forslaget vert vurdert å ha små konsekvensar. Evt. utbygging av jernbane krev reguleringsplan og eigen konsekvensutgreiing.

8.4. Verknader etter utgreiingstema Ei oppsummering og vurdering av utgreiinga av enkeltområde etter utgreiingstemaene har til hensikt å sjå på den samla belastninga av planforslaget for dei enkelte miljø- og samfunnstema. Ei slik samla vurdering etter tema vil gi ein indikasjon på om planforslaget for enkelte tema overskrider akseptabelt nivå for verknader, og slik vere eit viktig grunnlag for ein heilskapleg diskusjon av arealbruk og behov for endringar der vurderinga viser uakseptable verknader.

Landbruk og kulturlandskap 12 av dei 20 forslaga inneber negative verknader for landbruk/jordvern. Det skyldast først og framst ønsket om å legge til rette for fortetting i eksisterande sentra, dvs. Birkeland og Snartemo. Når det gjeld eitt av forslaga (IB01) er tilrådinga at ein ikkje tar det med vidare. For dei øvrige forslaga er det i stor grad mindre areal med dyrka mark det gjeld, og i dei fleste tilfelle óg areal som ligg inneklemt og til dels er vanskelege å nytte på ein effektiv måte.

17 et til kulturminne verte avklart gjennom regulering.

Naturmangfald Ingen av dei føreslåtte områda har vesentlege konsekvensar for naturmangfald.

Sentrumsutvikling og næring 15 av område vert vurdert til å ha positive konsekvensar for temaet, ettersom dei vil bidra til styrking og vidare utvikling av eksisterande tettstader. For to av desse område er tilrådinga at dei ikkje vert med vidare, på grunn av konflikt med andre omsyn.

Friluftsliv og folkehelse Planforslaget har ikkje store konsekvensar for friluftsliv og folkehelse. Åtte av forslaga kjem ut med positiv vurdering, mest fordi dei legg til rette for bustadfortetting i eksisterande område med god tilgang til natur- og friluftsliv. For to av desse område er tilrådinga at dei ikkje vert med vidare, på grunn av konflikt med andre omsyn.

Tre område har fått negativ vurdering når det gjeld dette temaet. IB07 legg til rette for bustadbygging i regulert friområde, medan to føreslåtte næringsområde på Snartemo (IN01 og IN02) kan ha negative konsekvensar med omsyn til støy.

Universell utforming Sju føreslåtte bustadområde har fått positiv vurdering med omsyn til universell utforming. Eitt (IB03) har fått negativ vurdering, først og fremst på grunn av bratt og ulendt terreng.

Barn og unge Berre eitt forslag (IB07) har negative konsekvensar for temaet. Det aktuelle området er avsett til bustadbygging, og er i dag regulert til friområde. Elles har dei fleste føreslåtte bustadområda små (positive) konsekvensar når det gjeld barn og unge.

Trafikk og infrastruktur Forslaget har få konsekvensar for temaet. To område (IC01 og IB03) kjem ut med negativ vurdering grunna tilkomst. For eitt av dei (IB03) er tilrådinga at det ikkje vert med vidare, på grunn av konflikt med andre omsyn.

Tenestetilbod Planforslaget har berre små konsekvensar for temaet.

9. VEDLEGG Konsekvensutgreiing, datert 18.10.2017