01_Cover_01 31-05-12 12:02 Pagina 1 DeVoetbalTrainer 29 e JAARGANG | JUNI 2012 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer 186

Trainerscongres 2012

Benitez-assistenten De counteraanval

Jan Zoutman Counter voorkomen

Edwin Petersen C-junioren leren storen

Roger Reijners Performance Training

Toon Gerbrands Geen compromissen

Middenkatern: De JeugdVoetbalTrainer

De JeugdVoetbalTrainer

2e JAARGANG | JUNI 2012 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer 9

Aanname trainen Michel van Oostrum

De C-junior Voorzeggen of loslaten?

‘Plezier boven winnen’ Coachdag bij PSV Masterclass aanvallen EBM 2012 | 01 Stopper VBT 183 CBV 1/1_75 22-05-12 15:35 Pagina 75

COACHES BETAALD VOETBAL

Coaches Betaald “Voetbal is van iedereen Voetbal en voor iedereen.”

De CBV wil zich manifesteren als een vaste bij discussies met andere entiteiten in het Trainer/coaches, werkzaam in het Betaald en betrouwbare waarde in de wereld van Betaald Voetbal. Door deze stelling wordt Voetbal in Nederland of in het buitenland het Betaald Voetbal. Ze wil een volwaardig vastgesteld dat het voetbal in zijn totaliteit zijn lid van de CBV. gesprekspartner zijn van de KNVB en andere belangrijker is dan de individuele belangen belangenorganisaties. Ze biedt zich aan als van spelers, trainers, scheidsrechters en adviesorgaan voor overheid en bedrijfsleven andere professionals. Natuurlijk is het ook en als goed belangen behartiger van haar zo, dat wanneer het goed gaat met het leden en haar sponsors. Nederlandse voetbal, het ook goed gaat met alle mensen die in het voetbal MISSIE CBV werkzaam zijn. Dan is er voldoende De CBV vertegenwoordigt haar leden in werkgelegenheid en veel vraag naar in diverse organisaties ten behoeve van Nederland opgeleide Trainer/coaches. de professionaliteit en het verder professionaliseren van het vak Naast het verhogen van de kwaliteit van CBV trainer/ coach Betaald Voetbal. het voetbal heeft de CBV nog twee Postbus 1 8000 AA Zwolle doelstellingen. Het behartigen van de Bezoekadres: DE CBV, DE VAKVERENIGING VOOR DE belangen van haar leden en het vergroten Hogeland 10 8024 AZ Zwolle PROFESSIONELE TRAINER/COACH! van het imago van het vak Trainer/coach. Telefoon: 088 850 8610 Bij de CBV gaat het in de eerste plaats om Dat vele Trainer/coaches het daarmee Fax 088 850 8613 de kwaliteit van het voetbal te verhogen. eens zijn wordt bevestigd door het E-mail: [email protected] Als uitgangspunt is dit uitermate belangrijk ledenaantal van de CBV. Meer dan 480 Website: www.coachesbv.nl

Onze partners 03_Inhoud_03 31-05-12 12:13 Pagina 3

In dit nummer Van de redactie

Masterclass aanvallen 4 Ron Jans Vrijdag 18 mei werd het tiende Neder­ Bij het aanvalsspel van het Heerenveen van landse Trainerscongres georganiseerd. Ron Jans sprongen het afgelopen seizoen De Voetbaltrainer is medeorganisator vooral de voorhoedespelers in het oog. Ous- en de redactie voelt zich al tien jaar sama Assaidi, en topscorer zeer betrokken bij alles dat met het zijn keer op keer doorslaggevend ge- trainerscongres te maken heeft. Zo wa­ weest bij de Friezen. Jans legt in een heuse ren ook wij heel benieuwd hoe de nieu­ Paul Geerars masterclass over ‘aanvallen’ uit dat een team we locatie zou bevallen. Het moet ge­ Hoofdredacteur niet kan aanvallen met alleen maar drie goe- zegd, op de faciliteiten in Zwolle was de aanvallers. weinig aan te merken. Zo lang het mooi weer is, beschouwen we de dubbele verplaatsing van Landstede naar het stadion zelfs als een welkome afwisseling. Actieve rust, noemen we Dossier Individuele periodisering (6, slot) 18 dat toch?

Ron Vlaar, Craig Bellamy e.a. Tijdens de inleiding van Toon Gerbrands kwam onder meer Tijdens het afgelopen seizoen heeft u als aan de orde in hoeverre een trainer zich tegenwoordig moet lezer een kijkje in de keuken gekregen bij de aanpassen aan de kenmerken van de nieuwe generatie spelers. topamateurs van IJsselmeervogels. In dit dos- Elke voetbaltrainer van nu heeft te maken met spelers die op­ sier heeft trainer samen met groeien met computergames, social media en tatoeages. Waar Raymond Verheijen laten zien hoe hij binnen moet je je nu als trainer druk om maken? Gerbrands legt de zijn teamperiodisering maatwerk levert per grens bij die zaken die de prestatie van een speler direct beïn­ individuele speler. In het laatste deel van de- vloeden. Zet je als speler negatieve berichten op Twitter, dan ze serie laten we specialisten en spelers aan ondermijnt dat mogelijk het teamproces of de autoriteit van het woord over individuele periodisering. de trainer. Dat gaat dus te ver. Laat je als speler een zesde ta­ toeage plaatsen, dan ga je daar doorgaans niet slechter door voetballen. Dat moet dus kunnen. En zo kun je alles op de Redelijk, duidelijk en geen compromis 70 weegschaal leggen. Daar kan de redactie zich wel in vinden.

Toon Gerbrands In dat licht is de redactie een gesprek bijgebleven dat we had­ Toon Gerbrands opende het trainerscongres in den met Michel Preud’homme, tijdens de lunch in Zwolle. De Zwolle met een inspirerende presentatie over De winnaar van de Award van vorig seizoen is tegen­ Coach van de Toekomst. Aansluitend sprak De woordig werkzaam bij het Saoedi­Arabische Al Shabab. Met Voetbaltrainer met hem over de principes van deze club werd hij landskampioen. We konden ons voorstellen topsport, het bijhouden van nieuwe ontwikkelin- dat het voor de Belgische trainer een enorme cultuurshock ge­ gen en informatiestromen door de coach en de weest moet zijn om ‘daar in de woestijn’ te werken. We vroe­ vraag in hoeverre de coach zich anno 2012 moet gen hem of hij zich flink heeft moeten aanpassen. Tot op zeke­ aanpassen aan de nieuwe generatie spelers. re hoogte heeft hij inderdaad moeten wennen aan de lokale ge­ bruiken. Aan de andere kant is Preud’homme heel bewust de De JeugdVoetbalTrainer strijd aangegaan om de belangrijke zaken naar zijn hand te zet­ 2e JAARGANG | JUNI 2012 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer 9 ten. Een van de voornaamste spelers heeft, aldus de voormali­ De JeugdVoetbalTrainer: ge Twentetrainer, nauwelijks gevoetbald omdat hij almaar te laat kwam. Preud’homme hield voet bij stuk. Vlak voor het ein­ de van het seizoen kwam deze speler naar de trainer toe om te Het trainen van de aanname 36 Aanname trainen Michel van Oostrum

De C-junior De C-junior: voorzeggen of loslaten 40 Voorzeggen of loslaten? vragen of hij weer kans zou maken op speelminuten nadat hij al

‘Plezier boven winnen’ Coachdag bij PSV: plezier boven winnen 46 Coachdag bij PSV drie weken op tijd was gekomen. Van de is­situatie maakte de trainer dus een eis­situatie, zou zeggen.

Verder: Een nieuw seizoen is in aantocht. Nieuwe ronde, nieuwe kan­ Aan de zijlijn: nuttige links en tips voor voetbaltrainers 27 sen. Stel je grenzen als trainer en bewaak ze consequent. On­ Nederlands Trainerscongres 2012 28 dertussen helpt het wel als je als trainer enigszins op dezelfde Benitez-assistenten: de counteraanval 30 golflengte zit als je spelers. Enige kennis van straattaal, social C-junioren leren storen vanuit goede organisatie 51 media en computergames kan dan geen kwaad. Wellicht levert De counter voorkomen begint voorin 58 het een gelukkiger huwelijk tussen trainer en spelersgroep op. Performance Training en teamtactische training vrouwenvoetbal 64 De liefde moet immers wel van twee kanten komen. De Rinus Michels Awards 2012 78 De Verlenging 80

2 3 De Voetbalt rainer 186 2012 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 4

PROFVOETBAL Tekst: Paul Geerars

Ron Jans, Masterclass aanvallen

Bij het aanvalsspel van het Heerenveen van Ron Jans sprongen het afgelopen seizoen vooral de voorhoedespelers in het oog. , Luciano Narsingh en topscorer Bas Dost zijn keer op keer doorslaggevend geweest bij de Friezen. Jans legt uit dat een team niet kan aanvallen met alleen maar drie goede aanvallers: ‘Zodra alle spelers aan elkaar gewend zijn en op elkaar en elkaars acties kunnen rekenen, begint een team goed te draaien.’

Dit artikel gaat over aanvallen. Aan- het middenveld en de verdediging. hem dan ook vooral als de eerste man vallen begint waar opbouwen op- Daarom nemen we eerst met Ron in de opbouw na de achterhoede. Hij houdt. Dat is meestal op de helft van Jans in hoofdlijnen de karakteristie- is ook in staat om een beslissende de tegenpartij. Tegenwoordig gebrui- ken van deze linies door. pass te geven. Daarop moet voorin ge- ken trainers op de cursus de term Ron Jans: “We zijn dit seizoen gestart anticipeerd worden. Elm ging wat ‘teamfunctie’ om aan te geven waar- met Filip Djuricic op het middenveld meer links op het middenveld spelen over ze het hebben: opbouwen, aan- in de punt naar voren. was en Djuricic rechts. Voor de eerste be- vallen of verdedigen. Ron Jans ge- de meest verdedigende middenvelder. tekende dit dat hij afwisselend met bruikt op zijn flip-overs naar eigen Sven Kums speelde daar dan tussen- Djuricic voor het doel van de tegen- zeggen steevast de termen ‘bb’ en in. Dat functioneerde niet zoals wij partij kon gaan openen. Voor Djuricic ‘bbt’, hetgeen staat voor balbezit res- dat voor ogen hadden. De eerste re- betekende de wijziging dat hij meer pectievelijk balbezit tegenstander. sultaten waren slecht. We zijn beter met zijn gezicht naar het doel van de ‘Het is maar net waarmee je bent op- gaan voetballen toen we vooral op het tegenpartij kwam te spelen. En dan is gegroeid en zo lang je spelers je maar middenveld een aantal veranderingen hij op z’n best. Op dat moment in het begrijpen, is het goed’, aldus de nieu- hebben doorgevoerd. Kums ging in de seizoen kon hij nog onvoldoende sa- we trainer van Standard Luik. punt naar achteren spelen. Juist daar menwerken met zijn medespelers om kon hij in zijn kracht spelen, omdat bijvoorbeeld de lijnen naar spits Bas Middenveld hij zicht heeft op wat er om hem Dost open te maken. Zo aan het eind Volgens goed Nederlands gebruik heen gebeurt op het veld en omdat van het seizoen kunnen we vaststel- traint ook Ron Jans op basis van de hij een prima aanname heeft, goed len dat Kums en Djuricic garant heb- speelwijze die hij voor ogen heeft. De kan loskomen van de tegenstander en ben gestaan voor heel wat assists aanvalslinie kan daarbij niet zonder goed kan opendraaien. Ik beschouw vóór de assist.

www.devoetbaltrainer.nl 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 5 Foto: Pro Shots Pro Foto: ‘ is een bijzondere voetballer.’

leggen. Hij lijdt niet heel veel balver- lies, maar die keren dat het gebeurt, is het wel van belang om het daar- achter goed te hebben staan. Aan de rechterkant hebben we veel met Daryl Janmaat gespeeld. Ik was aanvankelijk benieuwd hoe dat zou gaan met Luciano Narsingh voor z’n neus. Deze buitenspeler wil immers graag de actie aan de zijlijn maken en bij hem moet je de ruimtes niet dicht- lopen door op het verkeerde moment in te schuiven. Vanaf november vorig jaar verliep deze samenwerking uit- stekend. Janmaat wist goed het mo- ment van inschuiven te bepalen en Narsingh vroeg op het juiste moment de ballen schuin naar binnen. Zo kon het gebeuren, bijvoorbeeld in de be-

Foto: Pro Shots Pro Foto: kerwedstrijd tegen Vitesse, dat Nar- singh zelf niet geweldig speelde aan de bal, maar door het creëren van Met onze middenvelders hebben we veld bleek hierbij een zeer leergierige ruimte voor de prima spelende Jan- zowel op het trainingsveld als met be- groep te zijn. Het voordeel van kleine maat toch enorm belangrijk was. hulp van videobeelden gewerkt aan groepjes is dat de spelers ook daad- Aan het begin van het seizoen was het positie kiezen ten opzichte van el- werkelijk in discussie durven te gaan. Jeffrey Gouweleeuw geblesseerd. Pas kaar. Als een aanval zich over rechts In een gehele groep wordt dit toch als na een wedstrijd of vier kwam hij er afspeelt, moet de linkerverdediger lastiger ervaren. Individueel of in klei- centraal achterin bij. Hij is een bijzon- niet te vroeg naar binnen komen om nere groepjes krijg ik veel meer feed- dere voetballer. Hij wil en kan zelf in- de verdedigende organisatie te bewa- back, waardoor ik zelf ook weer beter schuiven en zal dus niet enkel ballen ken. De bal kan immers nog ‘uitge- gerichte feedback kan geven.” inspelen. Wij hebben die eigenschap haald’ worden en naar links komen. willen stimuleren, maar we moesten Pas als duidelijk is dat de aanval zich Achterhoede hem ook bijbrengen om het inschui- echt over rechts doorzet, moet hij dit Ron Jans: “Als we kijken naar de ver- ven vooral op de juiste momenten te doen. Vooral aan het begin van het dediging, dan verwacht je vooral aan doen. Als centrale verdediger moet je seizoen kwam het nogal eens voor de linkerkant een vleugelverdediger je bewust zijn van het moment in de dat we in balbezit met alle drie de die graag mee wil opkomen. Onze wedstrijd, van de stand, van het spel- middenvelders aan de balkant ston- linksbuiten Assaidi trekt immers vaak beeld om dit te kunnen bepalen. Daar den. Het spel verplaatsen werd zo wel van buiten naar binnen en dan komt heeft Gouweleeuw een heel goede heel lastig. Op het trainingsveld kun er dus ruimte in de hoek. Aan de an- ontwikkeling in gemaakt. Hij heeft je daarvoor het spel stilleggen. Met de dere kant brengt het ook wel weer het vermogen getoond om met name video erbij hebben we dit soort din- een gevaar met zich mee als de back tegen tegenstanders die inzakten op gen vooral in kleine groepjes, name- achter Assaidi opkomt, aangezien on- de goede momenten zelf op te ko- lijk de linies, besproken. Het midden- ze linksbuiten risico in zijn spel mag men, of spits Bas Dost in te spelen en

4 5 De Voetbaltrainer 186 2012 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 6

PROFVOETBAL

Fragment uit Heerenveen­. De uitwedstrijd in was voor de Friezen de omslag in dit seizoen. Foto: Pro Shots Pro Foto:

er dan onder te komen voor de kaats bal van keeper 1 via positiespel naar gende organisatie goed hebben staan. om daarna eventueel te openen naar keeper 2 en dan weer via positiespel Dit was toen nodig, om van daaruit een zijkant. Juist de buitenaanvallers naar keeper 1 gaat, is het een punt.” aan te kúnnen vallen. Ook lieten we moeten aangespeeld worden vanuit Narsingh en Assaidi wisselen van po- de as, zodat ze daadwerkelijk iets Start seizoen sitie. Hoewel wij de wedstrijd eindig- kunnen dóen met de bal. Krijgen ze Ron Jans: “Aan het begin van dit sei- den met negen man door twee rode de bal van bijvoorbeeld de back, dan zoen hadden we als staf een bepaalde staan ze vrijwel altijd opgesloten en manier van spelen voor ogen. We zijn moeten ze vooral geen balverlies lij- echter niet direct op het trainingsveld den. Dat is een verkeerd gevoel, zo begonnen met het intrainen daarvan. moet je niet op het veld staan. We hebben eerst energie gestoken in Tot slot nog iets over Brian Vanden- de teamgeest. Op stenen kun je geen bussche, onze keeper. Hij keept een gras laten groeien. Dit proces verliep goed seizoen. Hij is een keeper die het snel en goed. We hadden een prima meevoetballen niet van jongs af aan voorbereidingsperiode. We konden heeft meegekregen. We zouden hem ons al redelijk vlot met de inhoud niet in zijn kracht laten spelen, als we gaan bezighouden. In aanvallend op- dit wel van hem zouden verlangen. zicht maakten we duidelijk wat wij Hij mag best voor de voetballende op- graag zouden willen met ons team: lossing kiezen als er geen druk is en combinatievoetbal door de as en over als hij ruimte heeft. Onder druk zal er de flanken, spelers in een 1:1-situatie met Brian dus wat vaker een lange krijgen, de voorzetten vanaf de flan- bal volgen waarna je ‘uit de tweede ken en de afronding. Dat zijn de ge- bal’ komt te spelen. Ik vind dat niet bruikelijke hoofdlijnen als we het zo erg op het moment dat we daar- hebben over ‘aanvallen’, maar wel voor een goede keeper in het veld heel belangrijk voor het team van hebben staan die zijn eerste taak Heerenveen omdat hier juist de meer dan voldoende uitvoert. kracht ligt. De eerste resultaten in de Het meevoetballen door de keepers competitie waren niet geweldig en trainen we nu en dan door middel van verloren onder meer met 5-1 van zo- Fragment uit Groningen­Heerenveen. een positiespel waarbij de keepers aan wel Ajax als FC Twente. Voor de vierde Assaidi wordt gedubbeld. Hij geeft een de korte zijden achter een lijn bewe- wedstrijd, uit tegen Feyenoord, heb- steekpass op de diepgaande Djuricic gen. Ze hebben dan twee keer raken ben we de taken per positie nog eens die kan voorzetten waarna de 0­1 wordt en de bal mag niet stilliggen. Als de benadrukt. We wilden onze verdedi- gescoord.

www.devoetbaltrainer.nl 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 7

1 2

kaarten en we een 1-2 voorsprong dat er loopacties in de diepte worden nen wij de zogenaamde sjabloontrai- verspeelden tot 2-2, hielden wij een gemaakt richting de hoek van het ningen, een onderdeel waar Henk heel goed gevoel over aan deze wed- veld (zie tekening 3). Als mensen gaan Herder de leiding over had. En verder strijd. De spelers hadden hun taken lopen, moeten er tegenstanders mee. hebben we gebruik gemaakt van de prima uitgevoerd. Ze hadden het ge- Gebeurt dit daadwerkelijk, dan kan aanvalsvormen (aanval tegen verdedi- voel dat ze, zelfs in ondertal, niet te onze buitenspeler makkelijker een ging) en partijvormen om ons aan- veel hoefden te lopen omdat ze sim- voorzet geven omdat hij dan een te- valsspel trainbaar te maken. Belang- pelweg goed stonden en hard werk- genstander minder in zijn buurt rijk uitgangspunt bij aanvallen is om ten. Dan krijg je een sneeuwbaleffect: heeft. Wordt er niet meegelopen, dan niet alleen te trainen om iets béter te ‘Ik werk voor jou, jij werkt voor mij’. is onze speler die de hoek in is ge- maken, maar vooral ook te trainen In de volgende wedstrijd, thuis tegen gaan vrij. Dit seizoen is dit een aantal om iets goeds goed te houden. We Groningen, wonnen we met 3-0. Vanaf keer gebeurd. Met name Viktor Elm of hebben per trainingsweek bijvoor- dat moment hebben we ons veel Filip Djuricic ging de hoek in en er ont- beeld minimaal één keer een oefen- meer kunnen richten op het aanval- stond dan een kans of zelfs een doel- vorm waarin voorzetten worden gege- lende gedeelte van ons spel.” punt, zoals uit tegen Groningen toen ven vanuit de positie. Oftewel, de Assaidi vlak voor de 0-1 gedubbeld Tegenstander werd, maar een steekpass de hoek in Ron Jans: “In het eerste deel van dit kon geven. Dat zijn belangrijke mo- seizoen speelden de meeste tegen- menten: Assaidi ziet dat er iets met standers wat aanvallender tegen ons zijn pass gedaan wordt en de diep- dan in de tweede helft van het sei- gaande speler - in dit geval Djuricic - zoen. Scoorden we aanvankelijk een neemt een actieve rol aan. Bij de aan aantal keer uit de counter omdat de de bal dominante of dwingende Assai- tegenpartij ruimte liet achter de ver- di is dat dit seizoen niet voor iedere dediging, later in het jaar moesten we medespeler vanzelfsprekend geweest.” steeds vaker zelf het spel maken. Door middel van een goed positiespel Training willen wij graag dat onze buitenspe- Ron Jans: “Tijdens onze trainingen bij lers in een 1:1-situatie komen. Tegen- Heerenveen trainen we altijd het aan- standers willen dat liever niet en vallen en verdedigen gecombineerd. daarom worden onze buitenspelers Je kunt het een ook niet los zien van vaak ‘gedubbeld’. Dat kan zijn vanuit het ander. Hoe dan ook, wij besteden de as (zie tekening 1) met een centra- op verschillende manieren aandacht le verdediger, of vanuit de flank met aan het thema aanvallen. Ten eerste een middenvelder of buitenspeler (zie is daar de wat meer geïsoleerde (tech- 3 tekening 2). Als een van deze situaties niek)training die door Jeffrey Talan is zich voordoet, is het juist van belang gegeven (zie kader). Vervolgens ken-

6 7 De Voetbaltrainer 186 2012 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 8

PROFVOETBAL

Techniektraining Achtvoudig international Jeffrey Talan is dit seizoen assistent-trainer bij de A1 van Heerenveen, techniektrainer bij an- dere jeugdteams en iedere woensdag- ochtend betrokken bij de training van het eerste team van Heerenveen. Onder zijn leiding wordt vooral op de techni- sche vaardigheden getraind, waarbij het de bedoeling is dat de spelers klaar worden gemaakt om daarna onder weerstand te gaan trainen.

Jeffrey Talan: “Ik ben wat betreft de eer- Shots Pro Foto: ste selectie vrijwel altijd bezig met het verbeteren van de handelingssnelheid en technische vaardigheden aan de bal. De passing, de aanname, de actie, het moment van de voorzet, de voorzet, de doelbezetting en de afwerking. Ik ben vooral bezig met de aanvallers en aanvallende middenvelders, terwijl Henk Herder dan met de verdedigend ingestelde spelers aan de gang gaat. Ron, vroeger zelf linksbuiten, is dan meestal bij mijn groep te vinden. In deze trainingsvormen hoef ik niet met verdedigers te werken. We kunnen als trai- ‘Assaidi kan ook een voorzet met links ner zelf voor enige weerstand zorgen, maar soms vind ik het niet nodig bij geven.’ deze oefeningen. Als we kijken naar Narsingh, dan is het mooi dat ik hem al jarenlang heb Scoren uit voorzet kunnen volgen vanuit de eigen jeugdopleiding. Dit is een speler die zijn snel- Ron Jans: “Vooral met Jeffrey Talan heid beter heeft leren gebruiken. In de A- en B-jeugd was hij vaak sneller dan heb ik een aanvalsvorm gedaan waar- zijn tegenstander en kon hij hem eruit lopen bij een dieptepass. Nu moet hij bij van die zwartwitte poppen of des- veel vaker de actie met de bal aan de voet maken. Nu moet hij beter dan noods palen als ‘weerstand’ dienden, voorheen het moment van diepgaan herkennen. Vaak is dit het moment van ter vervanging van echte verdedigers. je eigen kaats. Je legt de bal terug en je vertrekt zelf direct de diepte in. Ook De poppen bewegen dan misschien is het half opengedraaid staan een belangrijk aandachtspunt geweest voor niet, maar ze bepalen wel waar en Narsingh. Daarmee werd hij ineens een stuk gevaarlijker. Met de rug naar de wanneer je een voorzet kunt geven, of tegenstander kun je veel minder. waar de voorzet wel of niet kan ko- Luciano geeft nu ook bewuster de voorzet dan voorheen. Een buitenspeler men. Ik zet ze dan ook heel bewust moet je bewust laten worden van het moment en richting van de voorzet. Je op een bepaalde plek neer. De mid- moet namelijk de medespeler(s) voor het doel de kans geven om te scoren. denvelder die de bal opent naar de Daarvoor is het dus nodig om te kijken wat er voor het doel gebeurt. Soms zijkant, begint niet met de bal maar heb je daar geen tijd voor omdat je onder grote druk staat. In dat geval mag krijgt ‘m na een vooractie aange- je blind voorgeven. Dat moment moeten de mensen voor het doel juist her- speeld, in dit geval van een andere kennen en daarop anticiperen. middenvelder. Daarmee train je direct Luciano heeft geleerd om zijn snelheid (wapen) te gebruiken. Vaker diepte een functionele aanname op het mid- kiezen: verhouding zeven keer diep en drie keer in de voeten. Niet alleen denveld, in de richting waar je heen vanuit zijn eigen kaats maar ook bijvoorbeeld van de spits of als Djuricic wilt. Aan de zijkant maak je een voor- opendraait. De actie met de bal aan de voet is meer voor Assaidi. Luciano kan actie en passeer je de ‘verdediger’ en daarin verbeteren.” geef je voor. Dat moet een logische voorzet zijn, op basis van de loopac- ties voor het doel en het obstakel dat vleugelaanvallers staan aan de zij- er wel voor dat de spelers onbewust in de weg staat. De bal kan voorlangs kanten en geven om beurten voor. De allerlei vaardigheden inslijpen. Het is gespeeld worden, maar dan moet een spitsen staan voor het doel en ronden eigenlijk een cooling-down trainings- aanvaller absoluut eerste paal komen. om beurten af (zie tekening 21 op vorm. Er is veel beleving, er wordt De bal kan ook over de pop heen en pagina 17). met punten gewerkt dus er valt wat dan kom je bij de tweede paal uit. te winnen. Er zijn dan twee partijen Ook is mogelijk om de bal terug te We herhalen deze oefening best vaak, en we spelen in dat geval niet vanuit leggen op de zestienmeterlijn, als ie- omdat de spelers er een goed gevoel de vaste positie. Iedereen geeft voor, mand zich daar aanbiedt. We willen bij hebben. En ondertussen zorgen wij iedereen rondt af.” dat er één middenvelder, in samen-

www.devoetbaltrainer.nl 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 9

4a

4b

3

2 1

5

= pop of paal Foto: Pro Shots Pro Foto:

werking met de spits, voor het doel over de afstemming van het moment naar het sterkere rechterbeen, maar komt bij de voorzet. Gaat de aanval van de voorzet op de beweging voor dat is in de wedstrijd niet altijd een over rechts, dan komt de middenvel- het doel. Maakt de buitenspeler nog optie. Een variatie op de vorige oefe- der van links en vice versa (zie teke- een (dribbel)actie terwijl de mensen ning is de volgende: de rechtermid- ning 4). voor het doel al positie kiezen, dan denvelder speelt de vragende spits in Bij ons is een belangrijk aandachts- gaat dit mis. de voeten, die kaatst op de andere punt geweest dat Luciano Narsingh Met de rechtsbenige spelers op links middenvelder. Vervolgens komt er een na de passeeractie nog een stuk door- hebben we veel geoefend om ook met steekpass op de inlopende buitenspe- dribbelde, terwijl een ‘snelle voorzet’ links een voorzet te kunnen geven. ler die direct voorzet. Die voorzet kan een betere oplossing was. Nu gaat dit Assaidi kan dit en Van La Parra in- alleen met links gegeven worden, een stuk beter. We hebben het dan middels ook. Alternatief is afkappen waarbij de buitenspeler gebruik kan

3b 5a

3a 5b

4

3 2 2 1 1

4 6

= pop of paal = pop of paal

8 9 De Voetbaltrainer 186 2012 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 10

PROFVOETBAL

maken van de snelheid van de pass. thuis heb ik hiervoor de training nog De aanval gaat over links in dit voor- eens stilgelegd. Het mooie was dat beeld, dus de rechter middenvelder ons doelpunt tegen Vitesse precies de- gaat mee voor de afronding zie teke- ze situatie was: Narsingh vraagt de bal ning 5, op pagina 9). De directe voor- in de voeten, krijgt een steekbal diep, zet kun je ook trainen na een een- geeft na één tussentik de voorzet en tweecombinatie tussen de middenvel- Djuricic rondt af bij de eerste paal. der en de buitenspeler (zie tekening 6 op pagina 9). Een laatste variatie is Verder hebben we in dit seizoen tij- dat de bal van de rechterkant van het dens de afsluitende training voor een middenveld naar links wordt ge- wedstrijd het aanvallen over de flan- speeld. De bal wordt doorgespeeld ken gedaan. We maakten dan koppel- naar de linksbuiten die een eentwee- tjes met de vleugelverdediger en de combinatie aangaat met de spits. De vleugelaanvaller. In verschillende va- vleugelaanvaller dribbelt naar voren riaties lieten we deze tweetallen, bij- maar kapt de bal op het juiste mo- voorbeeld Breuer en Assaidi enerzijds ment af om daarna een voorzet te ge- en Schmidt en Narsingh aan de ande- ven. Een rechtsbenige speler op links re kant, op elkaar ingespeeld raken. komt dan voor zijn sterke been uit, Dat kan zijn met een eentweecombi- terwijl bijvoorbeeld Luciano Narsingh natie waarbij de back voorgeeft (teke- vanaf rechts zijn linkerbeen kan oefe- ning 8). Of een pass door de back in nen (zie tekening 7). Alle variaties de loop van de vleugelaanvaller die hebben gevolgen voor de timing van voorgeeft (tekening 9). Of we begin- alle acties. Wie moet haast maken, nen uit een dribbel, met een individu- wie heeft veel tijd, wie moet juist Fragment uit Heerenveen­Vitesse. Nar­ ele actie waarna de voorzet volgt (te- even inhouden? Dat is in iedere situ- singh vraagt in de voeten en krijgt de kening 10). En bij alle variaties kan er atie anders. Door dit veel te trainen, bal diep. Uit de voorzet scoort Djuricic dan steeds worden afgerond door een krijgen de spelers hier steeds beter de 1­0. of twee spits(en) voor het doel, die of- gevoel voor. wel samenwerken ofwel elkaar afwis- moest doorkrijgen dat Luciano de bal selen. En, niet onbelangrijk, we willen Je moet dus aan elkaar wennen. diep wil als hij hem in de voeten ook dat de buitenspeler die niet de Rechtsback Doke Schmidt speelt nog vraagt en andersom. In de trainings- voorzet geeft, meedoet aan de aanval niet zo lang samen met Narsingh. Hij week voor de wedstrijd tegen Vitesse (tekening 11). Dat is bij ons geen van-

3 5 4

2 4

Assaidi 3 Narsingh 1

2 Breuer 1 Schmidt

7 8

= pop of paal

www.devoetbaltrainer.nl 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 11

2 3

1

Fragment uit Heerenveen­Feyenoord. Assaidi zet voor. Narsingh wordt dan ge­ acht naar binnen gekomen te zijn om eventueel af te ronden.

het doel bij een voorzet. Bas Dost is een speler die je niet als opdracht moet meegeven om altijd naar de eer- 9 ste of altijd naar de tweede paal te gaan. Hij heeft dit seizoen niet voor niets 32 maal gescoord. Hij heeft het juiste gevoel voor het doel. Daarnaast word je voorspelbaar voor de tegen- zelfsprekendheid gebleken, terwijl je flank. Het doelpunt tegen Vitesse was stander als je altijd naar de eerste of zou denken dat ze als aanvaller ook een mooi voorbeeld: Djuricic scoorde altijd naar de tweede paal gaat. Dit graag zouden moeten willen scoren. na een voorzet van Narsingh. Als bei- betekent dat een andere speler moet Hoewel we er dus aan werken, weten de middenvelders gáán, schuilt hier reageren op Dost door het tegenover- we dat het blijkbaar niet in de natuur natuurlijk ook een gevaar in wat be- gestelde te doen. We kunnen ervan zit van Narsingh of Assaidi om voor treft de verdedigende organisatie. Dus uitgaan dat de tegenpartij veel aan- het doel te komen als de ander de hun onderlinge samenwerking hierbij dacht zal hebben voor Bas Dost in voorzet geeft. In die wetenschap heb- is van groot belang.” verdedigend opzicht. Het kan niet an- ben we onze middenvelders Elm en ders of dat schept mogelijkheden Djuricic verteld dat zij dus actief Doelbezetting voor een andere speler aan onze kant moeten meedoen met de bezetting Ron Jans: “Wij hebben geen vaste af- wanneer Dost als bliksemafleider voor het doel bij een voorzet vanaf de spraken over de doelbezetting voor dient, zoals tegen Vitesse gebeurde.

2 3 1 2

1

10 11

10 11 De Voetbaltrainer 186 2012 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 12

PROFVOETBAL

Op trainingen is Dost dit seizoen een of 4:3+k. In die laatste variant train je echte inspirator geweest voor zijn eigenlijk het moment dat je in overtal medespelers. Ook al miste hij de in de aanval staat. Bijvoorbeeld na kans, bij een goede voorzet laat hij een snelle omschakeling bij een coun- het duidelijk merken aan de voorzet- ter. Dan komt het er op aan of er in ter. Ook na een training wil hij nog hoog tempo goede keuzes gemaakt wel eens op een constructieve manier worden: al dan niet doordribbelen terugkomen op de samenwerking tus- met de bal, moment van afspelen en sen hem en een medespeler. Gerald de loopacties zonder bal die het de te- Sibon en Bas Dost werken ook veel genpartij zo lastig mogelijk maken. samen op de training. We delen ze Dit soort oefenvormen monden altijd ook altijd bij elkaar in bij de afrond- uit in een grotere partijvorm waarbij vormen. We zien dat ze onderling je hoopt terug te zien wat je daarvoor contact hebben en dat Dost gebruik in kleinere aantallen geoefend hebt. maakt van de ervaring van Sibon. Wij Wij trainen gedurende het seizoen hoeven daar verder niet tussen te zit- één keer per week 11:11 waarbij de ten.” basis van de volgende wedstrijd speelt tegen een ploeg die voetbalt Aanval centrum volgens de verwachte karakteristie- Ron Jans: “Omdat we met Heerenveen ken van de komende tegenstander. zo veel goede buitenspelers hebben, Deze nabootsing blijf ik lastig vinden. praten we nu veel over het aanvallen In het B-team spelen, zeker in het be- over de flank en het scoren uit de gin van het seizoen, toch een aantal voorzet. Dat is terecht, maar het is teleurgestelde spelers aan wie je niet zo dat we geen aandacht hebben vraagt om in dienst van de basiself voor het aanvallen door de as van het een opdracht uit te voeren. En in hoe- veld. Met Bas Dost hebben we immers verre kan dat team de tegenstander

een spits die ook als aanspeelpunt daadwerkelijk nabootsen? Henk Her- Shots Pro Foto: kan dienen om van daaruit verder der geeft voor die partijvorm op- Assistent­trainer Henk Herder. aan te vallen of zelfs direct af te ron- drachten mee om dit zo goed moge- den. Dost is dit seizoen beter aan- lijk te doen. Deze tactische 11:11 is tijd dit onderdeel voor zijn rekening. speelbaar dan hiervoor. Bij het aan- niet voor iedere speler geschikt, ook Henk Herder: “Als staf hebben we na- valsspel door het centrum zijn de al staan ze in de basis. Zij hebben tuurlijk een bepaald beeld van hoe we loop- en passlijnen van belang. Door moeite om de aandacht erbij te hou- als team willen voetballen. Het helpt een paar stappen opzij te doen op het den. Dat is geen onwil, dat hoort bij als je dan kunt uitgaan van een aan- middenveld, komt zomaar de passlijn hun persoonlijkheid. Daarom leg ik tal vaste patronen in balbezit. Voordat van de opbouwende centrale verdedi- het spel ook niet vaak minutenlang spelers echter aan elkaar en aan de ger naar de spits vrij te liggen. En stil om iets uit te leggen. Omdat ver- patronen gewend zijn, gaat er heel zodra deze pass gegeven is, moet je schillende ploegen in de wat tijd overheen. Daarom hebben we als middenvelder dóórbewegen om ongeveer dezelfde speelwijze erop na- de sjabloontrainingen regelmatig la- eventueel onder de bal te komen. Al- houden, komen in de 11:11-partij ook ten terugkomen gedurende dit sei- tijd in onderlinge samenwerking: het wel eens dezelfde en dus voor de spe- zoen. In de voorbereiding zijn we daar is vaak voldoende als Viktor Elm of Fi- lers herkenbare situaties voor om te al mee begonnen. De bedoeling is om lip Djuricic onder de bal komt. Ik vind trainen. We spelen soms korte blokjes automatismen te creëren, een van- met name de samenwerking tussen met iedere keer een ander accent zelfsprekende samenwerking tussen Bas Dost en Djuricic enorm verbe- naar de komende wedstrijd toe. Voor spelers omdat ze van elkaar op aan terd.” (zie trainingsvormen op pagina de wedstrijd tegen Vitesse hebben we kunnen. Als de flankaanvaller naar 16 en 17) ons bijvoorbeeld voorbereid op de si- binnen trekt, geeft dit ruimte aan een tuatie dat Vitessespits Wilfried Bony opkomende back. Bij een voorzet Aanval vs verdediging ook op tien zou komen te spelen.” moeten de posities voor het doel goed Ron Jans: “Om het aanvallen te verbe- bezet zijn. Daar moet de speler die de teren hebben we dit seizoen ook aan- Sjablonen voorzet geeft op kunnen vertrouwen. val tegen verdediging gespeeld. Het Bij Heerenveen maakt de trainersstaf Dat soort dingen. Bas Dost heeft bij- spel begint dan bij de keeper die een gebruik van zogenaamde sjabloon- voorbeeld veel uit de voorzet ge- lange bal geeft op een van de aanval- trainingen om juist aanvalspatronen scoord. Hoewel dit onderdeel tijdens lers. Die spelen dan 3:2+k, 3:3+k, 3:4+k in te slijpen. Henk Herder neemt al- het seizoen al heel goed liep, hebben

www.devoetbaltrainer.nl 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 13

In het vorige interview met Ron Jans in dit vakblad (VT140) vertelde hij dat noch de trainer, noch de club de speelwijze van het eerste team bepaalt. De kwaliteiten van de spelersgroep zijn hier bepalend in, aldus de toenmalige trainer van FC Groningen. Ron Jans: “Maar dat een club wel de- gelijk de speelwijze kan beïnvloeden door middel van de eigen opleiding, is duidelijk bij Heerenveen. Behalve de in het oog springende aanvallers van Heerenveen, beschikt de club over een behoorlijk aantal jongere spelers die in aantocht zijn. en bijvoorbeeld. Ook dáárachter heeft Heerenveen Luciano Slagveer en Arsenio Valpoort in de ge-

lederen. En is een aan- Shots Pro Foto: vallende speler aan de linkerkant die Quenten Martinus aan de bal tegen VVV. net een contract bij de club heeft ge- tekend. Buitenspelers in overvloed dus. Dit betekent dat Dat is belangrijk, want anders kun je ofwel die trai- we in specifieke aanvalsvormen altijd de vleugels kun- ningsvorm niet doen of je moet er spelers neerzetten nen bezetten met spelers die daar ook echt thuishoren. die eigenlijk middenvelder of centrale spits zijn.”

we tijdens sjabloontrainingen juist middenveld altijd goed moet zijn. De- • Dit seizoen heeft de staf aan- bijgehouden. Wat goed is, moet goed ze sjabloontraining kan gedaan wor- vankelijk de energie gestoken blijven. den met elf spelers, maar je kunt ook in de teamgeest. Op stenen kan Als trainers zitten we er altijd wel bo- voor een dubbele bezetting kiezen geen gras groeien. venop, maar we benadrukken juist bij waarin er een bepaalde mate van • Tijdens de trainingen bij ons aanvalsspel dat de spelers onder- weerstand komt.” (zie trainingsvor- Heerenveen traint Jans altijd ling moeten overleggen. Narsingh men op pagina’s 14 en 15) het aanvallen en verdedigen moet aan de spelers achter hem dui- gecombineerd. delijk maken hoe hij de ballen wil Samenvatting: • Specifieke aandacht voor het hebben. We geven spelers dan ook de • Het spel van Heerenveen begon aanvalspel was er door middel ruimte om kort, een paar seconden is dit seizoen pas écht te lopen van sjabloontrainingen, tech- genoeg, te overleggen tijdens de aan- vanaf de wedstrijd bij Feye- niektrainingen, aanvalsvormen valsvormen. Deze trainingsvormen noord. en partijspelen vanuit de positie. vergen veel concentratie en zijn be- langrijk om automatismen te krijgen. De kwaliteiten van de spelers onder- ling herkennen is nu van groot be- lang. Waar creëren we ruimte en hoe benutten we deze? Hoe spelen we de bal in? Het passen en trappen is in Online deze training dan ook van groot be- Beelden van Groningen-Heerenveen (‘dubbelen’) lang . Ook de manier van positie kie- http://iturl.nl/snrfe zen is belangrijk. Altijd zó staan dat de bal meteen diep gespeeld kan wor- Beelden van Heerenveen-Vitesse (in voet vragen en diep krijgen) den door de middenvelders. Sven http://iturl.nl/snHjt Kums en Filip Djuricic hebben een uitstekend gevoel om op het juiste Trainingsvormen van Heerenveen op de website van De Voetbaltrainer moment de steekbal te geven. Voorin http://devoetbaltrainer.nl zijn de vleugelspitsen het meest ge- vaarlijk als de bal vanaf het midden- veld komt. Ik vind het dan ook be- langrijk dat de veldbezetting op het

12 13 De Voetbaltrainer 186 2012 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 14

PROFVOETBAL

Sjabloontrainingen sc Heerenveen

16 Henk Herder: “Lange bal begint bij Vandenbussche die passt op

1 6 Zomer die Gouweleeuw aanspeelt die daarna de bal speelt naar de aanbiedende Bas Dost. Sven Kums die ruimte heeft gemaakt komt daarna als derde man en speelt de bal op de diepgaande Luciano Narsingh. Voor de goal worden de posities bezet door Dost eerste 9 5 of tweede paal, Djuricic eerste of tweede paal, Assaidi tweede paal 11 4 7 en Viktor Elm komt voor de keeper langs. Dost neemt positie in 1 en Djuricic reageert hierop door de andere looplijn te nemen. Mooi 10 voorbeeld was de eerste goal tegen Vitesse waar Djuricic scoort bij 8 6 de eerste paal.” 3 5 2

4 2 3

12

16 Henk Herder: “Lange bal begint bij Vandenbussche die passt op 1 9 Zomer, waarna de bal naar Assaidi gespeeld wordt en via Breuer ook weer terug naar Zomer. Zomer zet de aanval weer op via Gou- weleeuw die daarna de bal speelt naar de aanbiedende Narsingh die ruimte heeft gemaakt voor Janmaat die als derde man opkomt 9 8 11 7 en de voorzet geeft. Voor de goal worden de posities bezet door 1 Dost eerste of tweede paal , Djuricic eerste of tweede paal, Assaidi 7 10 tweede paal en Viktor Elm komt voor de keeper langs. Bas Dost 3 2 8 neemt positie in en Djuricic reageert hierop door de andere loop- 6 lijn te nemen. Door links te beginnen en daar de bal eruit te halen, 5 6 2 creëren we over de rechterkant ruimte die benut wordt door Jan- 4 maat of door Narsingh zelf die ook de ruimte heeft om zelf weg te 4 3 5 draaien.”

13

www.devoetbaltrainer.nl 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 15

16 Henk Herder: “Lange bal begint bij Vandenbussche die passt op

8 1 Gouweleeuw, waarna de bal naar Narsingh gaat en via Janmaat ook weer terug naar Gouweleeuw die daarna de aanval weer opzet via Zomer. Zomer passt naar de naar binnen komende Assaidi. Viktor Elm die ruimte heeft gemaakt komt daarna als derde man 7 9 erbij en gaat diep. Assaidi heeft nu twee opties: hij kan naar bin- 11 7 nen of de bal meegeven aan Elm die dan de voorzet geeft. Voor de 1 goal worden de posities bezet door Dost eerste of tweede paal, 10 Djuricic eerste of tweede paal, Narsingh tweede paal en Kums die 6 8 3 6 2 de zestienmeter ‘pakt’. Bas Dost neemt positie in en Djuricic re-

5 2 ageert hierop door de andere looplijn te nemen.”

4 4 5 3

14

16 Henk Herder: “Lange bal begint bij Vandenbussche die passt op 1 Zomer, waarna de bal naar Assaidi gespeeld wordt. Via Breuer gaat 8 de bal weer terug naar Zomer die daarna de aanval opzet via Gou- weleeuw die de bal speelt naar de zich aanbiedende Djuricic die

9 met zijn gezicht naar voren de bal steekt op de naar binnen ko- 11 7 mende Narsingh. Als voorbeeld noem ik de 2-3 tegen FC Twente. 7 1 Door links te beginnen en daar de bal eruit te halen, creëren we 10 over de rechterkant ruimte die benut wordt door Janmaat of door 3 2 8 Narsingh zelf die ook de ruimte heeft om zelf weg te draaien.” 6 6 5 2

4 4 5 3

15

14 15 De Voetbaltrainer 186 2012 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 16

PROFVOETBAL

Trainingsvormen sc Heerenveen

Aanvallen door het centrum Doel • accent op de passing in combinatie met de aanname en het af- Doel werken • accent op de passing in combinatie met de aanname en het af- werken Organisatie • ruimte tussen pylonen is 10 meter Organisatie • ruimte tussen pylonen is 10 meter Inhoud • vorm 1: inspelen, opendraaien, doorspelen naar speler 3 die Inhoud aanneemt en doorspeelt naar speler 4 die van buiten naar bin- • begin is het inspelen van de keeper over de grond en daarna nen een loopactie maakt, aanneemt en afwerkt door de lucht • de oefening gaat zowel over de linkerkant als over de rechter- • speler krijgt de bal van de keeper terug kant • vorm 1: inspe- • bij het len, open- doordraai- 5 5 draaien, door- en loop je 4 4 spelen naar je eigen bal speler 3 die achterna 4 4 aanneemt en 3 3 doorspeelt 3 3 2 2 naar speler 4 2 2 1 die opendraait 1 en afwerkt 1 1 • de oefening gaat zowel over de linker- kant als over de rechterkant • bij het door- draaien loop 16 17 je je eigen bal achterna

5 Doel

• accent op de passing in combinatie met de aan- 4 name en het afwerken 4

3 3 Organisatie 2 2 • ruimte tussen pylonen is 10 meter 1

1 Inhoud • vorm 2: inspelen op speler 2 die opendraait en passt op speler 3 die de bal kaatst naar speler 2 die op zijn beurt weer passt op speler 4 die af- werkt na de aanname en die van buiten naar Bekijk de videobeelden van de binnen gaat trainingsvormen van Heerenveen 18 via de website van De Voetbal­ trainer.

www.devoetbaltrainer.nl 04-17_Jans_04-17 31-05-12 12:16 Pagina 17

Doel Doel • accent op de passing in combinatie met de aanname en het af- • accent op het afleggen op de derde man die direct afwerkt werken Organisatie Organisatie • ruimte tussen pylonen is 10 meter • ruimte tussen pylonen is 10 meter Inhoud Inhoud • vorm 2: inspelen op speler 2 die kaatst op speler 1 die de bal • vorm 2: inspelen op speler 2 die kaatst op speler 1 die de bal passt naar speler 3. Speler 3 draait open en speelt speler 4 aan, passt naar speler 3, die draait open en speelt speler 4 aan. Spe- die de bal aflegt op 5 die direct afwerkt ler 4 kaatst de bal op 3 die de bal in de ruimte speelt waarna • binnen deze oefening kun je bijna eindeloos variëren in vormen, speler 4 direct afwerkt maar wat steeds terugkeert is afwerken na de aanname, direct afwerken na de steekpass of afleggen op de derde man

7 6

4 5 6 4 5 4 4

5 3 3 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1

19 20

Doel 2 3 • verbeteren van het aanvallen 4

1 Organisatie • groot doel met keeper(s) • pylonen op de posities waar de spelers starten

Inhoud • afwerken op doel na de voorzet • twee teams spelen tegen elkaar • de keepers wisselen elkaar af • vanaf de buitenkant inspelen, kaatsen en voorzet geven door de bijkomende derde man • alle ballen moeten door de lucht afgewerkt worden • de speler die de bal kaatst, komt voor het doel en degene die voorzet wordt kaatser 21 • elke speler werkt tweemaal af en gaat daarna naar de zijkant • 10 keer scoren is wisselen van kant

16 17 De Voetbaltrainer 186 2012 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:39 Pagina 18

VOETBALCONDITIE

Dossier Individuele Periodisering (6, slot)

Tijdens het afgelopen seizoen heeft u als lezer van De Voet­ dan is het moeilijk om de individuele periodisering toe te passen. Als een baltrainer een kijkje in de keuken gekregen bij de topamateurs trainer ten koste van alles wil winnen en niet naar de langere termijn kijkt van IJsselmeervogels. In het Dossier Individuele Periodisering door spelers soms gas terug te laten nemen, zijn overbelastingsblessures heeft trainer Jan Zoutman samen met Raymond Verheijen in vaak een kwestie van tijd.”

alle openheid laten zien hoe hij binnen zijn teamperiodisering Hoe kijk je terug op het afgelopen seizoen en in het bijzonder het rende- maatwerk levert per individuele speler. In het laatste deel van ment van de individuele aanpak? Kohei Sagara: “Wij zijn heel tevreden deze serie laten we specialisten en spelers aan het woord over over wat de individuele periodisering ons heeft opgeleverd. Dit seizoen heb- het fenomeen Individuele Periodisering. ben we nog minder last gehad van blessures dan in het vorige seizoen. Na de winterstop stond de blessureteller bijna op nul. En die paar blessures die De specialist ga ik dan zitten met de hoofdtrainer we hebben opgelopen, hadden we Als assistent van hoofdtrainer Jan om eventuele aanpassingen te maken vaak nog kunnen voorkomen als we Zoutman was Kohei Sagara dit sei- binnen de individuele periodisering samen nog scherper waren geweest. zoen verantwoordelijk voor het sa- van een of meerdere spelers. Het mooiste voorbeeld van dit seizoen menstellen van de individuele perio- Omdat ik ook op het trainingsveld de zijn twee spelers die vorig seizoen disering bij IJsselmeervogels. Kohei revalidatieperiodisering begeleid, ben veel wedstrijden hebben gemist door heeft zich de afgelopen jaren ontwik- ik er naast dinsdag ook op zaterdag, blessures. Met dank aan hun indivi- keld als specialist op het gebied van omdat dit de twee dagen zijn waarop duele programma zijn ze dit seizoen het periodiseren van voetballen. revaliderende spelers hun voetbalcon- basisspeler geweest en hebben ze ditionele prikkel hebben.” vrijwel geen wedstrijd gemist. Dat is Wat is precies jouw rol binnen de precies waar de individuele periodise- technische staf van IJsselmeervogels? Hoe verloopt jouw samenwerking met ring voor bedoeld is.” Kohei Sagara: “Zoals gezegd ben ik de hoofdtrainer? binnen de staf verantwoordelijk voor Kohei Sagara: “Heel erg goed. Jan Accepteren spelers de individuele pe- het samenstellen van de individuele heeft natuurlijk al meer dan tien jaar riodisering of levert dat soms proble- periodisering. Ik ben elke dinsdag- ervaring met het periodiseren op het men op? avond op de club. Dan overleg ik altijd hoogste amateurniveau. Ik kan daar- Kohei Sagara: “In z’n algemeenheid als eerste met de medische staf om te om veel van hem leren. Wat ik vooral vinden de spelers deze manier van horen of er spelers zijn die blessures of heel knap vind, is dat hij ondanks al werken prima. Dat komt ook omdat kleine pijntjes hebben opgelopen in de zijn ervaring ook heel veel naar mij de hoofdtrainer altijd alles duidelijk wedstrijd zaterdag. Vervolgens spreek en anderen luistert. Dat is niet altijd uitlegt naar de spelers, zodat iedereen ik soms ook met een aantal spelers het geval bij trainers die al wat langer ook weet waarom we het op deze ma- zelf om te horen hoe ze zich precies meelopen. nier doen. Toch zijn er altijd een paar voelen. Omdat ik zelf ook fysiothera- Bij een vorige club was de samenwer- spelers die het niet leuk vinden om peut ben, kan ik de verschillende king veel moeizamer. De trainer en ik eerder uit de training te worden ge- klachten goed inschatten. Uiteindelijk hadden vaak een andere mening en haald. Maar uiteindelijk legt iedereen

www.devoetbaltrainer.nl 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:39 Pagina 19

balspecifieke variaties zullen worden geïntroduceerd. Dat is een goede zaak.”

Wat heb je zelf geleerd? Kohei Sagara: “Mijn belangrijkste leermoment dit seizoen is dat ik voor aanvang van de voorbereiding nog be- ter het vertrekpunt voor iedere speler moet bepalen. Goed screenen hoe el- ke speler er voorstaat en nog beter in kaart brengen hoe de blessurege- schiedenis van een speler er precies uitziet en niet alleen maar globaal. Wat ik ook lastig blijf vinden, is het inschatten van de onderbelasting bij wisselspelers. Omdat zij minder wed- strijdminuten maken, is het voor ie- dereen duidelijk dat zij minder belast worden maar wanneer wordt dit een probleem en hoe kun je dit in een vroegtijdig stadium tackelen? Mis- schien dat we komend seizoen nog meer gebruik moeten maken van meetgegevens. Tenslotte zullen we in de toekomst nog beter het trainingsprogramma van het eerste en tweede elftal op el- kaar af moeten stemmen. Dat hebben Kohei Sagara we dit seizoen onvoldoende gedaan

Foto: Pro Shots Pro Foto: waardoor we ook tegen die spierbles- sure aanliepen. Het is onze taak om de individuele periodisering van een zich erbij neer, omdat de resultaten anderingen. Daarnaast lijkt het mij speler beter te communiceren naar de duidelijk zijn. We hebben dit jaar verstandig om ook de bal eerder te trainer van het tweede elftal zodat hij maar één spierblessure gehad en zelfs gebruiken binnen deze vormen. Ik goed rekening kan houden met deze die had voorkomen kunnen worden. heb van Raymond Verheijen begrepen speler. Gelukkig blijven we elk jaar En mocht een speler echt vinden dat dat er binnenkort een hele serie voet- weer leren.” hij meer aankan dan zijn individuele periodisering voorschrijft dan gaan we altijd met hem om de tafel zitten om te overleggen. Het is een paar keer De revalidatietrainer fenomeen periodiseren in 2006 werd voorgekomen dit seizoen dat we in Mikael Kuijpers heeft als hoofd fysio- geïntroduceerd? overleg met de speler hebben beslo- therapie binnen de Feyenoord Jeugdop- Mikael Kuijpers: “Toen ik in 1998 als ten om de trainingsbelasting te ver- leiding aan de basis gestaan van het fysiotherapeut begon in de jeugdoplei- hogen. Dat is in de praktijk ook iedere ontwikkelen van de revalidatieperiodi- ding van Feyenoord was er nog geen keer goed gegaan.” sering. In 2006 werd door Raymond Ver- sprake van periodiseren. Iedere trainer heijen de teamperiodisering geïntrodu- had zijn eigen trainingsschema waar- Wat is binnen de revalidatieperiodi- ceerd binnen de Rotterdamse opleiding. door het heel lastig was om spelers na sering volgens jou nog voor verbete- Vervolgens heeft de medische staf on- een blessure terug te brengen naar de ring vatbaar? der leiding van Kuijpers op basis van groepstraining. Het gebeurde soms Kohei Sagara: “Ik denk dat het goed dezelfde principes het periodiseren bin- zelfs dat een training vooraf werd be- zou zijn om binnen de intervalloop- nen de voetbalrevalidatie ontwikkeld. sproken en dat de trainingsinhoud op vormen meer variatie aan te brengen. weg naar het trainingsveld nog werd Op een gegeven moment is een reva- Hoe was de situatie binnen de Feye- veranderd. Op die manier is het bijna liderende speler toe aan richtingsver- noord jeugdopleiding voordat het onmogelijk om een speler op een uit-

18 19 De Voetbaltrainer 186 2012 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:40 Pagina 20

VOETBALCONDITIE

gebalanceerde manier te revalideren. Tot 2006 hadden we in de jeugdoplei- ding dan ook veel te veel last van blessures. Dit waren veelal overbelas- tingsblessures. Daarnaast waren er flink wat zware blessures zoals kruis- bandletsel. Vaak bij de grootste talen- ten omdat die vervroegd werden doorgeschoven en ook wedstrijden speelden met meerdere teams. Daar- naast zagen we tussen 1998-2006 kruisbandblessures bij steeds jongere spelers.”

Wat betekent het voor een medische staf als de trainingsprogramma’s van teams een onsamenhangend geheel zijn? Mikael Kuijpers: “Als er geen sprake is van een teamperiodisering dan zijn de groepstraining en de revalidatie- training twee totaal verschillende we- relden die op een gegeven moment in het revalidatieproces op een gekun- stelde manier aan elkaar geplakt moeten worden. Als de trainer niet gestructureerd werkt, dreigt het ge- vaar dat een speler al snel te veel ar- beid moet leveren op het moment dat Mikael Kuijpers tijdens het WK 2010. hij weer (deels) met de groep mee- traint. In zo’n situatie is het natuur- dat wij van dag tot dag en van week voor ruim honderd jeugdspelers een lijk niet zo vreemd dat het regelmatig tot week precies wisten welke trai- individuele periodisering gemaakt. misgaat en een speler wordt gecon- ningsinhoud en –belasting we konden Hoe ging dat in zijn werk? fronteerd met een terugslag of zelfs verwachten. We hoefden niet meer te Mikael Kuijpers: “Op donderdag ont- een nieuwe blessure. werken in de waan van de dag maar wikkelde iedere trainer zijn teampe- De technische en medische staf moe- konden ruim vooruit plannen. Per sal- riodisering voor de volgende week. ten beseffen dat ze hetzelfde doel na- do konden spelers daardoor ook snel- Vervolgens werd per individuele spe- streven. Het gaat er niet om hoe snel ler al delen van de groepstraining ler voor iedere training bepaald aan iemand revalideert maar hoe goed hij meedoen. welke trainingsvormen wel/niet werd terugkomt na een blessure. Niemand Kuijpers: “Vanaf dat moment konden meegedaan. Dit proces vond plaats op is er bij gebaat dat een speler heel wij spelers revalideren binnen de basis van allerlei specifieke kenmer- snel weer bij de groep aansluit maar teamperiodisering van de trainer. We ken van spelers zoals leeftijd, bles- een paar weken later alweer in de wisten precies aan welk belastingsni- suregeschiedenis, lichaamsbouw, etc. lappenmand zit. Je revalideert niet al- veau een speler moest voldoen aan Ten slotte werden op maandagoch- leen een blessure maar ook een car- het einde van zijn revalidatie omdat tend met de trainers de individuele rière.” deze reeds stond beschreven in de periodiseringen voor de komende teamplanning. Er was dus geen spra- trainingsweek doorgesproken.” Wat waren de consequenties voor de ke meer van twee losse werelden. De medische staf van de Feyenoord Aca- technische en medische staf werkten Dit klinkt als een arbeidsintensief demy toen in 2006 het periodiseren vanaf dat moment in een en hetzelf- proces waar allerlei mensen veel tijd werd ingevoerd? de kader waardoor de communicatie in moeten steken. Wat leverde dit in Mikael Kuijpers: “Vanaf het seizoen en samenwerking ineens perfect ver- de praktijk op? 2006/2007 werd voor ieder jeugdteam liepen.” Mikael Kuijpers: “Het zal geen verras- een teamperiodisering ontwikkeld. sing zijn dat binnen de kortste keren Als medische staf werd het werk Op basis van de teamperiodisering het aantal spier- en overbelastings- daardoor ineens veel makkelijker om- werd vervolgens binnen de Academy blessures binnen de jeugdopleiding

www.devoetbaltrainer.nl 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:40 Pagina 21

drastisch omlaag ging. Daarnaast ring. Met andere woorden, ook tijdens te trainen maar met behoud van fris- hadden we van de ene op de andere het revalideren hebben we de team- heid, blijken de meeste blessures te dag geen last meer van zware bles- periodisering als vertrekpunt geno- voorkomen. sures zoals het scheuren van kruis- men. Met behulp van een groot aantal Ons is overigens opgevallen dat er in banden. Door het uitgebalanceerde metingen hebben we drie interval- het amateurvoetbal nog heel veel trai- trainingsprogramma en het individu- loopvormen ontwikkeld die een spe- ners zijn die zeggen dat ze periodise- ele maatwerk werden jeugdspelers ler voorbereiden op de specifieke ar- ren, maar die in de praktijk met name niet meer overbelast. Zij stapelden beid binnen respectievelijk de voet- de voetbalconditionele prikkels op de geen vermoeidheid meer op. Veel balconditionele partijvormen verkeerde momenten blijken te plan- blessures zijn het gevolg van een ver- 11v11/8v8, 7v7/5v5 en 4v4/3v3. De be- nen. Ook schrikken we af en toe van minderde coördinatie (lichaamscon- lasting binnen de drie verschillende het aantal trainingssessies in de voor- trole) door overtraining.” voetbalconditionele partijvormen bereiding. Dat is vaak veel hoger dan staat duidelijk beschreven in de tijdens het seizoen. Dus na een va- Toch zullen er soms nog blessures teamperiodisering. Aan het begin van kantie van 6-8 weken met relatieve zijn geweest. Hoe gingen jullie daar een revalidatie weet je dus precies inactiviteit moeten amateurspelers mee om? naar welk belastingsniveau een speler ineens veel harder trainen dan gedu- Mikael Kuijpers: “Spierblessures wa- moet toewerken binnen de drie inter- rende het seizoen. Onze ervaring is ren vrijwel verleden tijd. Maar bij een valloopvormen om uiteindelijk te dat trainers op de een of andere ma- contactsport als voetballen, loop je kunnen aansluiten bij de voetbalcon- nier bang zijn dat ze te weinig trai- altijd het risico een schop te krijgen. ditionele groepstraining. Vervolgens nen. Wij proberen uit te leggen dat Deze blessures hebben we in 2007 hebben we een methodiek ontwikkeld het vooral gaat om de kwaliteit van aangegrepen om het periodiseren ook zodat geblesseerde spelers vanuit de de training. Vergeet niet dat je in het binnen de voetbalrevalidatie te per- intervalloopvormen geleidelijk weer amateurvoetbal te maken hebt met fectioneren. Net als bij het ‘periodise- gaan meedoen aan de voetbalcondi- spelers die overdag gewoon werken. ren van voetballen’ hebben we ook tionele partijvormen.” Daarnaast is er een enorme diversiteit voor de revalidatieperiodisering de in werk. De ene doet zittend werk ter- kenmerken van het voetbalspel als Inmiddels wordt de revalidatieperio- wijl de ander de hele dag fysiek uitgangspunt genomen.” disering ook binnen het amateurvoet- zwaar werk doet. In het topamateur- bal toegepast. voetbal heb je daarnaast te maken Dat klinkt heel mooi maar wat bete- Mikael Kuijpers: “Een aantal jaar gele- met spelers die na hun werk nog een kent dit in de praktijk? den zijn we gestart met het Voetbalre- uur in de auto zitten naar de training Mikael Kuijpers: “Ook binnen de reva- validatiecentrum Rotterdam (VRCR). en onderweg bij het tankstation even lidatie dien je de kenmerken van het Het VRCR is helemaal opgebouwd op snel een broodje halen. Dit zijn alle- voetballen als vertrekpunt te nemen. basis van de principes zoals ik die maal zaken die juist binnen het ama- In het geval van de voetbalconditio- met Raymond Verheijen heb ontwik- teurvoetbal een individuele aanpak nele opbouw tijdens de revalidatie keld tussen 2006 en 2009. Binnen dit vereisen. Ook bij de amateurs kan je staat bijvoorbeeld het intervalprincipe centrum worden amateurspelers dus niet iedereen over een kam scheren. centraal. Helaas zien we in de voet- gerevalideerd als een profvoetballer. Als Voetbalrevalidatiecentrum Rotter- balwereld nog heel vaak dat spelers Daarnaast hebben we intensief con- dam gaan we met trainers en medi- in de beginfase van hun revalidatie tact met de regionale amateurclubs sche staf in gesprek om alle bovenge- duurwerk moeten doen in één tempo. en –trainers over het plannen en pe- noemde aspecten uit te werken op Dat wordt dan de basisconditie ge- riodiseren van de trainingsavonden. teamniveau en per individu. Het uit- noemd. Maar een voetballer heeft he- In de afgelopen anderhalf jaar hebben eindelijke doel is dat de trainer een zo lemaal geen cyclische basisconditie we namelijk duidelijk gemerkt dat het fris mogelijk team heeft om te kun- nodig. In het voetballen gaat het om periodiseren de meest krachtige ma- nen trainen en spelen en het aantal een a-cyclische basisconditie en dat nier is van blessurepreventie. Door in blessures tot een minimum beperkt ontwikkel je met intervalarbeid. Dit is het (amateur)voetbal weliswaar goed blijft.” een van de belangrijkste voetbalspeci- fieke pijlers onder de revalidatieperio- disering.” De amateurspeler Hoe hebben jullie de revalidatieperio- In het topamateurvoetbal is Martijn minimaal 150 goals in de Top- en disering vervolgens ontwikkeld? Gootjes een bekende naam. Als spits . In die periode heeft hij Mikael Kuijpers: “Het revalideren van van onder andere ADO’20, sv Huizen zich als speler uit pure interesse een speler is in feite een bijzondere en Rijnsburgse Boys is Gootjes het af- verdiept in het hoe en waarom van vorm van de individuele periodise- gelopen decennium goed geweest voor het periodiseren.

20 21 De Voetbaltrainer 186 2012 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:40 Pagina 22

VOETBALCONDITIE

Als amateurspeler heb je de opkomst Martijn Gootjes: “Vorig seizoen voel- van het fenomeen periodiseren van den wij in iedere wedstrijd dat wij het dichtbij meegemaakt. Hoe heb jij dit beste team waren in de Zaterdag Top- ervaren? klasse. We hebben lange tijd bovenaan Martijn Gootjes: “In 1999 maakte ik gestaan maar in de slotfase liep het de overstap van de jeugd van Haar- bij ons als een ballon leeg en verspeel- lem naar ADO’20 dat net was gepro- den we de titel aan IJsselmeervogels. moveerd naar de Hoofdklasse. Precies In de eerste twee perioden haalden op dat moment werd bij ADO’20 het we 20 punten uit 10 wedstrijden. In de periodiseren voor het eerst geîntrodu- laatste periode leverde 10 wedstrijden ceerd in het amateurvoetbal door slechts 11 punten op. Ik voelde mijzelf Raymond Verheijen. Hoewel toen nog als een krant in de laatste maanden sprake was van een experimentele fa- en zag om mij heen dat ik niet de eni- se heb ik er als jeugdspeler wel ge was. Dat heeft bij mij voor de nodi- enorm van geprofiteerd. Normaal ge- ge frustratie gezorgd. Toen ik vervol- sproken is de stap van het jeugdvoet- gens allerlei slappe excuses hoorde bal naar de Hoofdklasse een flinke voor het missen van de titel vond ik overgang die regelmatig gepaard gaat het tijd om aan de bel te trekken. Ik met een terugslag of zelfs een bles- wilde per se voorkomen dat hetzelfde sure. Ik heb daar echter helemaal zou gebeuren in het nieuwe seizoen. geen last van gehad. Door de uitgeba- Toen heb ik dat interview in de VI lanceerde periodisering heb ik geen aangegrepen. De journalist vroeg mij moment het gevoel gehad dat ik op naar het wegzakken van Rijnsburg en mijn tenen moest lopen. toen heb ik open kaart gespeeld.” Ik moet wel eerlijk zeggen dat ieder- een erg moest wennen aan deze nieu- Wat ging er volgens jou dan precies we aanpak. Wij waren in die tijd ge- fout? wend om altijd maar keihard te trai- Martijn Gootjes: “Bij Rijnsburgse Boys nen en dat iedereen ook altijd ge- hebben we een heel ervaren team dat Martijn Gootjes in actie voor Rijnsburg­ woon meedeed. Pas toen wij geduren- een beetje op leeftijd begint te ko- se Boys de het seizoen merkten dat we steeds men. Niet alle spelers hebben meer sterker werden ten opzichte van onze een maximale belastbaarheid. Daar aan de voorzitter en de trainer. Zij tegenstanders vond een omslag moet je als trainer gewoon rekening hadden er geen bezwaar tegen. Ik had plaats binnen de selectie. Tussen 1999 mee houden binnen de periodisering. mijn bezorgdheid immers al een paar en 2001 speelden we ieder seizoen Echter, iedereen werd vorig seizoen keer intern geuit. Ook vanuit de spe- om het kampioenschap en wonnen over een kam geschoren. Bij ons vond lersgroep werd positief gereageerd. we de landelijke beker. We hebben geen maatwerk in trainingsbelasting Niet alle spelers begrijpen uiteraard toen echt geprofiteerd van het feit dat plaats, terwijl sommige spelers best de principes van het periodiseren niemand nog zo werkte in het ama- zwaar werk hebben of veel moeten maar de meesten voelden wel dat er teurvoetbal. reizen. Daarom was het zo voorspel- iets moest veranderen. Daarom heeft Later hebben we met sv Huizen en baar dat bij een aantal spelers de pijp de spelersgroep zich uiteindelijk ach- Rijnsburgse Boys alles gewonnen wat leeg was op het moment dat de prij- ter mijn interview geschaard.” er te winnen viel in het amateurvoet- zen werden verdeeld. Het ging als een bal. Toen was het periodiseren al veel nachtkaars uit. Dat had voorkomen Sommige mensen zagen jouw inter- meer ingeburgerd bij de amateurs, kunnen worden.” view als een directe aanval op de maar bleek dat mijn trainers Roy trainer. Hoe heeft de trainer het dit Wesseling en Ted Verdonkschot de Hoe is er binnen de club gereageerd seizoen opgepakt? materie simpelweg beter beheersten op het aanzwengelen van deze dis- Martijn Gootjes: “De trainer is er heel dan de meeste van hun collega’s.” cussie? knap mee omgegaan. Hij heeft het Martijn Gootjes: “De mensen die geen niet als iets persoonlijks ervaren Vorig seizoen gaf je een interview in verstand van deze materie hebben, maar als een poging om kampioen te Voetbal International waarin je aan- begrepen het uiteraard niet. Maar worden. Met een groep spelers en de gaf dat jullie de titel in de Topklasse over het algemeen heb ik geen nega- trainer zijn we om de tafel gaan zit- waren misgelopen door een gebrek tieve reacties ontvangen vanuit de ten om het nut van een individuele aan individuele periodisering. Waar- club. Om te beginnen heb ik het inter- periodisering te bespreken. We heb- om heb je dat gedaan? view ruim van te voren laten lezen ben toen afgesproken dat in het nieu-

www.devoetbaltrainer.nl 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:40 Pagina 23

als zij zich helemaal ingroeven. Zijn er voor komend seizoen nog pun- Daarnaast hebben we ook minder last ten voor verbetering vatbaar binnen gehad van blessures waardoor we jullie periodisering? veel meer wedstrijden met ons sterk- Martijn Gootjes: “Zoals gezegd is de ste team hebben kunnen spelen. Ik individuele periodisering dit seizoen weet zeker dat dit grotendeels te ma- een enorme verbetering gebleken. Die ken heeft met het individuele maat- lijn moeten we zeker doorzetten vol- werk in trainingsbelasting.” gend jaar. Als ik heel kritisch terug- kijk naar afgelopen seizoen dan denk Jullie eindigden tweede op een punt ik dat we binnen de teamperiodise- achter Spakenburg. Met 64 punten ring misschien met een iets te hoge word je normaal gesproken kam- stap zijn begonnen tijdens de voorbe- pioen in de Topklasse. Ben je toch te- reiding. Bijvoorbeeld binnen de voet- vreden? balconditionele partijvormen Martijn Gootjes: “We hebben dit sei- 11v11/8v8 zijn we gestart met 3x12 zoen dertien punten meer gehaald minuten. Mijn suggestie is om ko- dan vorig seizoen. Met name in de mende juli op een iets lager belas- tweede competitiehelft hebben wij tingsniveau in te stappen. Maar zo- onze slag geslagen. Het is bij ons fout lang de trainer en spelers hierover gegaan tijdens een aantal wedstrijden goed met elkaar blijven communice- waarin we met tien man kwamen te ren, heb ik er alle vertrouwen in dat spelen door een domme rode kaart en het goed komt.” de voorsprong in die wedstrijden als- nog verloren ging.”

Foto: Pro Shots Pro Foto: De profvoetballer groep hebben we vrijwel geen bles- In de periode 2007-2011 had sures gekend. Daarnaast voelden wij regelmatig last van blessureleed. Twee ons vlak voor de winterstop en in de kruisbandblessures en een aantal slotfase van de competitie duidelijk we seizoen meer rekening gehouden hamstring- en kuitblessures leidden sterker dan de meeste tegenstanders. zou worden met de tijdelijk of struc- ertoe dat de aanvoerder van Feye- Juist in die fasen hebben we onze tureel lagere belastbaarheid van som- noord grote delen van het seizoen sterkste series neergezet. In november mige spelers. Uiteindelijk is dat ook moest missen. Er werd zelfs openlijk en december versloegen we PSV, gebeurd afgelopen seizoen. Ik heb te- getwijfeld of het lichaam van Vlaar Twente en Vitesse overtuigend, terwijl gen de trainer gezegd dat ik het grote wel geschikt was voor profvoetbal. Af- we in de laatste elf wedstrijden van klasse vind hoe hij het heeft opge- gelopen seizoen kwam de ommekeer het seizoen negen keer hebben ge- pakt.” en bleek er lichamelijk niets mis met wonnen en twee keer gelijkspeelden. de international. Bij Feyenoord werd We hebben vrijwel het hele seizoen Wat heeft de individuele periodise- het periodiseren geïntroduceerd waar- met min of meer hetzelfde team kun- ring jullie dit seizoen uiteindelijk op- door het team een geleidelijke condi- nen spelen en trainen waardoor we geleverd? tionele opbouw kende in de voorberei- heel veel aan onze teamorganisatie Martijn Gootjes: “Om te beginnen ding zonder blessures. Daarnaast werd hebben kunnen werken. Aan het einde hebben we een veel beter seizoen ge- voor een aantal spelers waaronder van het seizoen stond het team echt draaid dan vorig jaar. In de drie perio- Vlaar een individuele periodisering als een huis. Dat is het grote voordeel den haalden we respectievelijk 21, 20 ontwikkeld. Gevolg was dat Vlaar voor als je weinig blessures hebt. Daarnaast en 23 punten uit 10 wedstrijden. We het eerst geen competitiewedstrijd heb ik me het hele seizoen fris en waren aan het einde van het seizoen miste voor Feyenoord dit seizoen. sterk gevoeld en dat komt volgens mij nog redelijk fit en fris waardoor we door de rustige conditionele opbouw lastige wedstrijden nu wel in de Hoe kijk je nu terug op het eerste sei- tijdens de voorbereiding.” slotfase in ons voordeel konden zoen bij Feyenoord waarin het perio- beslissen. In tegenstelling tot het diseren van voetballen werd toege- Kun je je nog herinneren hoe je aan- vorige seizoen hadden we nu wel in past? vankelijk tegen het periodiseren in z’n de laatste maanden nog de kracht Ron Vlaar: “De methode heeft voor het algemeenheid en het individueel pe- om de kleine teams kapot te spelen hele team goed gewerkt. Als spelers- riodiseren in het bijzonder aankeek?

22 23 De Voetbaltrainer 186 2012 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:40 Pagina 24

VOETBALCONDITIE

viseert hij hoofdcoach Ronald Koe- man wanneer we trainen en wat we precies gaan doen. Binnen de teampe- riodisering maakt Jean-Paul ook voor iedere speler een individuele periodi- sering. Daarbij werkt hij heel nauw samen met fysiotherapeut René Dan- nenburg en revalidatietrainer Marcel Cas. Onze medische staf heeft zich ook helemaal gespecialiseerd in het periodiseren van voetballen. Samen bepalen zij voor iedere speler wat ze wel en niet meedoen binnen de team- training.”

Samen met Tadic van FC Groningen was je lange tijd de enige veldspeler in de Eredivisie die nog geen speelmi- nuut had gemist. Totdat je in een van de laatste competitiewedstrijden in

Foto: Pro Shots Pro Foto: de 89e minuut een publiekswissel Ron Vlaar (l) in actie tegen van AZ. kreeg. Ron Vlaar: “Ja, dat kreeg ik op een ge- Ron Vlaar: “Aanvankelijk moest ik niemand raakt vermoeid of overtraind geven moment ook te horen. Daarom wennen aan de individuele aanpak. Ik en er zijn heel weinig blessures. Wat baalde ik aanvankelijk toen ik mijn was het niet gewend om eerder met wil je nog meer?” rugnummer op het wisselbord zag een training te stoppen dan mijn staan. Ik wilde er helemaal niet uit. teamgenoten. Normaal gesproken wil Hoe zag jouw individuele periodise- Maar al snel realiseerde ik mij dat het ik juist het goede voorbeeld geven in ring er concreet uit dit seizoen? een publiekswissel was en daar moet de training. Ik ben van nature juist Ron Vlaar: “Ik heb mijn individuele je natuurlijk gewoon van genieten. een speler die houdt van veel en hard periodisering als heel prettig ervaren. Hoe vaak maak je het mee dat een trainen. Tegelijkertijd kan ik me ook Het trainingsprogramma werd afge- volle Kuip gaat staan om voor jou te herinneren dat ik met die traditionele stemd op mijn individuele behoeften applaudiseren? Dan maar geen re- aanpak in de voorbereiding vaak met in plaats van dat ik mij moest aan- cord.” zware benen aan een wedstrijd ben passen aan het trainingsprogramma begonnen. Toen dacht ik dat dat nor- zoals dat normaal gesproken gebeurt. Na een lang seizoen met Feyenoord maal was. Nu weet ik wel beter.” Met name tijdens de voetbalconditio- moest je je vrijwel direct weer mel- nele trainingen werd er maatwerk ge- den bij het Nederlands elftal ter Ondanks dat je moest wennen, liet je leverd voor mij. Tijdens de voetbal- voorbereiding op het EK 2012 komen- je in de voorbereiding al vrij snel en- conditionele partijvormen deed ik de zomer. Veel spelers hebben moeite thousiast uit in de media over de aanvankelijk slechts 50% mee. Later om weer op gang te komen na een nieuwe aanpak. in het seizoen hebben we dat opge- zwaar seizoen. Ron Vlaar: “Dat kwam omdat ieder- bouwd naar 75%.” Ron Vlaar: “Ik heb daar totaal geen een in het team al snel het verschil De voetbalsprints deed ik in eerste in- last van. Eerlijk gezegd, voel ik me voelde met de traditionele manier stantie zelfs helemaal niet mee. Na beresterk. Door de uitgebalanceerde van werken in de voorbereiding. Met verloop van tijd werd ik binnen deze training heb ik helemaal geen ver- name in de oefenwedstrijden voelde voetbalconditionele trainingsvorm moeidheid opgebouwd tijdens het ik mij veel frisser dan voorheen. Ik geïntegreerd en deed ik een serie mee.” seizoen. Uiteraard speelt ook mee dat had ineens geen zware benen en kon we met Feyenoord een droomseizoen daardoor negentig minuten gas blij- Met wie communiceerde jij over jouw hebben gehad. Voor een speler die ven geven zonder vermoeidheid. Voor individuele periodisering en de even- een rotseizoen heeft gehad, zal het het eerst voelde ik mij gedurende een tuele aanpassingen? ongetwijfeld anders zijn. Maar ik ben voorbereiding steeds sterker worden. Ron Vlaar: “Assistent-trainer Jean- er van overtuigd dat mijn individuele Het blijkt gewoon dat een keer trai- Paul van Gastel is bij ons verantwoor- periodisering er zeker voor heeft ge- nen per dag in de voorbereiding heel delijk voor de teamperiodisering. Op zorgd dat ik beter voorbereid aan het goed werkt. Spelers worden topfit, basis van het periodiseringsmodel ad- EK kan beginnen.”

www.devoetbaltrainer.nl 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:40 Pagina 25

re raakte ik in de aanloop naar de De topvoetballer ceerde een methode die haaks stond competitie niet geblesseerd. Dat gold Jarenlang werd Craig Bellamy in de op hoe normaal gesproken gewerkt overigens voor het hele team. Gedu- beschouwd als een wordt in Engeland. Achteraf gezien rende de hele voorbereiding raakte van de meest geblesseerde spelers. De heeft deze methode mijn carrière ge- maar één speler geblesseerd. En tij- 32-jarige aanvaller van Liverpool red. Door deze specifieke aanpak dens onze eerste competitiewedstrijd heeft vrijwel elke blessure zowel links voetbal ik drie jaar later nog steeds op tegen Blackburn Rovers voelden wij als rechts gehad. In zijn eerste twaalf topniveau.” als team dat we in de tweede helft jaar als prof is het hem nooit gelukt veel sterker waren. We wonnen onze om meer dan vijftien wedstrijden Toch moest jij aanvankelijk helemaal eerste vijf competitiewedstrijden en achtereen blessurevrij te spelen. Een niks weten van Verheijens methode. uit de statistieken bleek dat wij als triest record voor een topspeler als Bellamy. Maar sinds de aanvoerder van Wales in 2009 in aanraking kwam met het individueel periodiseren is hij vrijwel blessurevrij gebleven en maakte hij in de zomer van 2011 zelfs een toptransfer naar Liverpool.

Hoe komt het volgens jou dat je zo veel blessures hebt opgelopen? Craig Bellamy: “Ik ben opgegroeid in een cultuur waarin iedereen altijd riep dat harder trainen goed voor mij was. Dus als ik niet in vorm was of mij lichamelijk niet goed voelde, ging ik nog meer trainen. Achteraf gezien is dat de belangrijkste reden waarom ik zoveel blessures heb gehad. Ik ben heel vaak overtraind geweest.”

Hoe heeft zoiets kunnen gebeuren in de grootste competitie ter wereld? Craig Bellamy: “Het probleem is dat er in de voetbalwereld heel veel condi- Craig Bellamy tijdens een training van Wales onder toeziend oog van toenmalig tietrainers werkzaam zijn die hele- staflid Raymond Verheijen. maal niks snappen van voetballen en van spelers. Bij vrijwel alle clubs zijn Craig Bellamy: “Dat klopt. Als spelers- team de meeste sprints maakten per er mensen werkzaam die helemaal groep waren wij heel sceptisch over wedstrijd. Vanaf dat moment was ie- niet in de voetbalwereld thuishoren. deze nieuwe aanpak. We hebben de dereen overtuigd van deze aanpak.” Ik heb de meest belachelijke kracht- hele voorbereiding slechts één keer training op de meest rare momenten per dag getraind. We waren bang dat Begreep jij waarom je eerder uit de van de dag moeten doen onder lei- we niet genoeg arbeid zouden leveren training werd gehaald dan jouw ding van mensen die er zogenaamd in de aanloop naar de eerste Premier teamgenoten? voor gestudeerd hadden. Ik heb regel- League-wedstrijd uit tegen het fysiek Craig Bellamy: “Mij werd uitgelegd matig mijn hamstring gescheurd op sterke Blackburn Rovers. Maar de ma- dat ik als explosieve speler een spe- momenten dat ik al vermoeid aan een nager Mark Hughes wilde per se dat ciale aanpak nodig had omdat ik veel training of wedstrijd begon omdat ik we op deze manier zouden gaan wer- meer kracht verbruik tijdens mijn onvoldoende hersteld was van de vo- ken en dus hebben we uiteindelijk voetbalacties. Raymond gebruikte rige training of wedstrijd.” met tegenzin ingestemd.” daarbij het voorbeeld met een auto. Hij vergeleek mij met een auto met Wat is voor jou de ommekeer ge- Achteraf gezien heeft manager Mark een 2.0 motor terwijl de meeste van weest? Hughes dat goed ingeschat. mijn teamgenoten ‘slechts’ een 1.2 Craig Bellamy: “In 2009 werd bij Man- Craig Bellamy: “Absoluut. Na een aan- motor hadden. Een auto met een 2.0 chester City de voorbereiding begeleid tal weken voelde ik mij steeds sterker motor trekt veel sneller op bij het door Raymond Verheijen. Hij introdu- worden. Voor het eerst in mijn carriè- stoplicht omdat hij een grotere hap

24 25 De Voetbaltrainer 186 2012 18-26_Dossier ind Per_18-26 31-05-12 13:40 Pagina 26

VOETBALCONDITIE

benzine uit zijn brandstoftank neemt. had in mijn contract laten opnemen delijk miste ik de belangrijkste wed- Maar daardoor is zijn tank wel sneller dat Raymond mijn revalidatieperiodi- strijd van het seizoen door een bles- leeg. Datzelfde geldt voor explosieve sering kon begeleiden. Later heeft hij sure en misten wij promotie naar de voetballers. Die verbruiken ook meer ook mijn individuele periodisering Premier League. Heel zuur natuurlijk energie tijdens hun acties waardoor binnen de teamtraining van Cardiff maar wel het ultieme bewijs dat ik een hun tank sneller leeg is. Daarom is begeleid. Ik heb dankzij zijn hulp individuele periodisering nodig heb.” het belangrijk dat de trainingsomvang ruim 35 competitiewedstrijden voor voor deze spelers beperkt wordt in Cardiff kunnen spelen.” Uiteindelijk verdiende je een mooi vergelijking met minder explosieve contract bij Liverpool en maakte jij spelers. Als dat niet gebeurt, wordt Het is duidelijk dat je aanvankelijk jouw rentree in de top van de Premier een explosieve speler langzaam maar heel sceptisch was maar dat je in- League. Je werd zelfs een van de lei- zeker uitgeput en is een blessure middels volledig overtuigd bent van ders van het team. slechts een kwestie van tijd.” de trainingsmethoden van Verheijen. Craig Bellamy: “Ik heb altijd geweten Betekent dit dat je je daarom ook al- dat ik dat niveau nog makkelijk aan Hoe zag jouw individuele periodise- tijd volledig houdt aan zijn princi- kan zolang ik fit zou blijven. Van Li- ring eruit? pes? verpool heb ik dit seizoen de vrijheid Craig Bellamy: “Om te beginnen train- Craig Bellamy: “Meestal wel (lachend). gekregen om helemaal mijn eigen de ik maximaal één keer per dag. Maar ik blijf een eigenwijs mannetje. programma te volgen. Tijdens de on- Daarnaast deed ik tijdens de voetbal- Dus soms bepaal ik zelf dat het beter derhandelingen gingen zij direct ak- conditionele trainingen slechts voor is om het anders aan te pakken. En koord met mijn individuele periodise- de helft mee tijdens de voetbalsprints daar betaal ik dan meestal de rekening ring. Daar ben ik de club zeer dank- en partijvormen. Als we twee dagen voor. Een goed voorbeeld waren de baar voor.” voor de wedstrijden underload partij- play-offs met Cardiff City in 2011. We vormen deden dan werd ik daar hele- moesten toen zeven wedstrijden spe- In februari 2012 vestigde je zelfs een maal uit gehouden. Ten slotte was het len in negentien dagen met soms nieuwe Premier League record voor een regel dat ik slechts een wedstrijd slechts 48 uur rust tussen wedstrijden. het aantal sprints in een wedstrijd. per week speelde. In de praktijk bete- Ik wilde in al die wedstrijden belang- Niet slecht voor een speler die een kende dit meestal dat ik de midweek- rijk zijn voor het team omdat ik mij paar jaar geleden nog werd afge- se wedstrijden op de bank zat.” had voorgenomen om ze naar de Pre- schreven. mier League te brengen. Raymond Craig Bellamy: “Die statistieken zeg- In december 2009 werd manager voorspelde dat het fout zou gaan maar gen mij niet zoveel. Het gaat in het Mark Hughes ontslagen en kreeg je ik hield mij niet aan het principe van voetballen namelijk om het winnen weer te maken met de traditionele een wedstrijd per week. Het duurde van prijzen. Maar het is wel een be- trainingsmethoden. Wat betekende vervolgens niet lang alvorens ik ham- vestiging dat de individuele periodise- dat voor jou? stringklachten begon te krijgen. Uitein- ring mij veel heeft gebracht.” Craig Bellamy: “We waren de fitste ploeg van de Premier League met ver- uit de minste blessures maar onder het nieuwe regime gingen we weer Conclusie liever dan elke week te trainen en twee keer per dag trainen en iedereen Eind jaren negentig heeft Raymond spelen met zijn sterkste team omdat werd over één kam geschoren. Ik Verheijen het fenomeen ‘periodiseren er nauwelijks blessures zijn. voelde mijzelf steeds slechter worden van voetballen’ geïntroduceerd binnen Net als aan het einde van de vorige en uiteindelijk raakte mijn knie zwaar de trainerscursussen van de KNVB. eeuw zal het ook nu zeker tien jaar overbelast. Van specialisten kreeg ik Ruim tien jaar later kunnen we con- duren alvorens het gros van de trai- te horen dat ik moest vrezen voor het cluderen dat de meeste prof- en ama- ners bereid en in staat is om deze stap einde van mijn carrière.” teurtrainers inmiddels uitstekend in te zetten. Met het ‘Dossier Individuele staat zijn om een teamperiodisering te Periodisering’ hebben Raymond Ver - Vervolgens ben je een stapje lager ontwikkelen. Daarom is nu het mo- heijen en Jan Zoutman een eerste gaan spelen bij Cardiff City in de ment aangebroken om binnen het pe- aanzet gegeven. Tevens hebben spe- Championship. riodiseren de volgende stap te maken. cialisten en spelers in deze laatste af- Craig Bellamy: “Om mijn carrière te Het is tijd voor de Individuele Periodi- levering hun ervaring op het gebied redden, ben ik bij mijn jeugdliefde sering. Voetballers hebben er recht op van de individuele periodisering met u Cardiff City gaan spelen. Het was een dat hun trainers maatwerk leveren in gedeeld. Laten we deze kans aangrij- bewuste keuze om een stapje lager te belasting op basis van leeftijd, bles- pen om als Nederlands trainersgilde gaan spelen, zodat ik kon trainen op suregeschiedenis, lichaamsbouw, etc. andermaal een voorloper te zijn in het een manier die goed is voor mij. Ik Daarnaast wil elke trainer toch niks internationale voetbal.

www.devoetbaltrainer.nl 27_Aan de zijlijn_27 31-05-12 12:26 Pagina 27

AAN DE ZIJLIJN

Crosspass in de opbouw Toine’s tips

De opmars van Vitesse resulteerde dit Toine van de Goolberg is sinds seizoen in het bereiken van de Europa 2009 aan zijn tweede periode bij League via de play-offs. Doordat de Feyenoord bezig als conditie- en ploeg van beter hersteltrainer van het eerste ging presteren, besloten steeds meer team. Via zijn eigen website tegenstanders in te gaan zakken wan- voorziet hij trainers van hulp via neer Vitesse balbezit had. De equipe uit Toine’s Tips. Met een zekere re- Arnhem wist dit op te lossen door mid- gelmaat verstuurt Van de Gool- del van de crosspass. berg mailingen met commentaar http://youtu.be/zZbQbD_9Trs over actuele sportgebeurtenissen en andere informatie op het ter- rein van training. Tevens zijn er voor degenen die zich via zijn website aanmelden (dit is gratis) trainingsprotocollen, artikelen en Versterk je enkel app videoclips te vinden op een afge- schermde website. Na aanmel- Heb je een speler met een enkelblessure of zwakke enkels? Spelers kunnen zelf aan de slag ding ontvangt u hiervoor een in- om hun enkels te versterken. Met een aantal oefeningen, die slechts een paar minuten tijd in logcode. beslag nemen, kunnen veel problemen worden voorkomen. Via de ‘versterk je en- http://bit.ly/K6WOMp kel app’ krijgt een speler een oefenschema van acht weken. Daarnaast worden duidelijke instructies gegeven hoe een enkel in te tapen. http://bit.ly/nE4Mww

Voorkom welles­nietes spelletjes

Alex Pastoor ging in het Radio1-programma De Perstribune in op de manier waarmee hij omgaat met de pers. En dan met name direct na afloop van wedstrijden. “Ik vertegenwoordig de club en communiceer via de diverse media met de supporters. Dan neem ik me dus vooraf wel voor welk verhaal ik wil verkondigen. Dan zijn er ook wel eens zaken waarvan ik me vooraf voorneem om het niet over te gaan hebben.” In interviews na afloop van wedstrij- den deponeren interviewers steeds vaker een stelling of me- ning in plaats van het stellen van een vraag. “Ik antwoord dan letterlijk dat ik geen vraagteken aan het einde van de zin heb gehoord en er dan dus ook niets aan toe te voegen heb. Een verslaggever heeft alle recht op een mening, maar volgens mij is het zijn taak om naar mijn mening te vragen. Je moet uitkij- ken dat je niet in een welles-nietes spelletje terechtkomt. Voor- al met het gevaar dat je nog vol in de emotie van een wedstrijd jezelf gaat staan te verdedigen en dat is natuurlijk niet de be- doeling. Alles wat je tijdens een wedstrijd doet is met alle goe- de bedoelingen om het beste resultaat te boeken. Sommige be- slissingen pakken goed uit en sommige minder.”

Foto: Pro Shots Pro Foto: http://iturl.nl/snMpv (Bondscoach en de pers)

26 27 De Voetbaltrainer 186 2012 28-29_Congres_28-29 31-05-12 12:28 Pagina 28

TRAINERSCONGRES Tekst: Gerjos Weelink

Tiende Nederlandse Trainerscongres Nieuwe inzichten door discussie

Michels Awards, zijn op de schermen in het FC Zwolle-stadion de hoogte- punten van de gewonnen EK-finale in 1988 tegen de Rusland te zien. Na- tuurlijk met Rinus Michels zelf in een hoofdrol, maar ook de 2-0 van spreekt iedereen nog bijna 25 jaar later enorm aan. Een doelpunt waarin het belang van een snelle om- schakeling wordt onderstreept. onderschept de bal op het middenveld en leidt hiermee de 2-0 van Marco van Basten in. De om- schakeling van verdedigen naar aan- vallen is derhalve belangrijk, maar hetzelfde geldt voor de omschakeling van aanvallen naar verdedigen. Of misschien is dat moment nog wel be- langrijker. Jan Zoutman, trainer van IJsselmeervogels, geeft in het stadion een demonstratie bij dit omschakel-

Foto’s: Pro Shots Pro Foto’s: moment. “Het dominante voetbal dat Nederlandse teams veelal willen spe- len, houdt in dat er veel op de helft In Zwolle ligt ter hoogte van het sta- internationale inbreng en daardoor van de tegenstander gespeeld wordt. dion van FC Zwolle aan de snelweg onmiskenbaar optredende verschil- Achter de eigen verdediging ontstaat A28 een vierkante kilometer die lou- len in trainingsopvattingen, stof gaf ter (top)sport ademt. FC Zwolle, Be tot discussie tussen de bezoekers. Quick’28, vv Berkum, Sportcentrum Voetbal is geen wiskunde, in de zin Landstede en het Centre for Sports dat er geen absolute waarheden be- and Education (CSE) maken van de- staan. Juist door met elkaar te pra- ze vierkante kilometer dé plaats in ten over hetgeen wordt aangeboden, Nederland om op topniveau met komt de trainer tot nieuwe inzich- sport bezig te zijn. Het is dan ook ei- ten: meteen een van de belangrijk- genlijk niet meer dan logisch dat het ste doelstellingen van het Trainers- trainerscongres, georganiseerd door congres. de CBV, de VVON, de KNVB en het vakblad De Voetbaltrainer hier zijn Omschakelmoment tweede lustrum viert. Een dag met In deze tiende editie is er speciaal een gevarieerd programma, boeien- aandacht voor het omschakelmo- de sprekers en demonstratietrainin- ment. Aan het begin van de middag, gen. Een dag bovendien, die door de kort voor het uitreiken van de Rinus

www.devoetbaltrainer.nl 28-29_Congres_28-29 31-05-12 12:28 Pagina 29

Nederlands Trainerscongres: Over topsport en het belang van omschakelen “Als coach ben je altijd op zoek naar een aanpak waarmee het team zo opti- maal mogelijk kan functioneren. Veel kennis wordt opgebouwd door erva- ring. Je loopt tegen zaken aan en leert van deze situaties. Door middel van gesprekken met collega-coaches hoop je te horen wat het beste werkt. De ul- tieme oplossing blijkt er echter niet te zijn, maar deze gesprekken helpen je wel verder tijdens je zoektocht.” (Uit: De lerende winnaar. Toon Gerbrands)

vaak ruimte. Zodra er balverlies wordt relle van Rijbroek een demonstratie. mogelijkheid geweest die we de deel- geleden, is het zaak gelijk om te scha- Aan de andere kant van de Boeren- nemers hebben geboden om in het kelen, om de counter van de tegen- danserdijk, bij vv Berkum, geeft Edwin ochtendprogramma te kiezen uit ver- partij te voorkomen.” Petersen een training aan de C1 van schillende demo’s. We hebben maat- de FC Twente Academie. De meeste werk geleverd door de deelnemers te Maatwerk deelnemers aan het congres nemen laten kiezen tussen vrouwenvoetbal, Arnold Westen, voorzitter van de echter plaats op de tribune van het jeugdvoetbal en seniorenvoetbal. En VVON, heet de deelnemers van harte Oosterenk stadion voor de demon- ik ben blij dat we Toon Gerbrands be- welkom in het Sportcentrum Landste- stratie van Jan Zoutman. Deze trainer reid hebben gevonden in een plenair de. Er wordt een moment stilgestaan van IJsselmeervogels wordt geassi- gedeelte zijn visie op topsport met bij oud-bondscoach en voormalig steerd door zijn vaste rechterhand Jo- ons te delen. Paco De Miguel en Edu- Ajax-trainer , die op Be- han de Man en Gert-Peter de Gunst, ardo Parra, de assistenten van Rafael vrijdingsdag op 89-jarige leeftijd over- de trainer van FC Zwolle A1. De deel- Benitez, hebben in de middag een pri- leed in zijn geboorteplaats Roosen- nemers krijgen een volledige training ma training gegeven over het om- daal. Westen legt uit waarom het ver- te zien over het omschakelmoment schakelmoment van verdedigen naar trouwde Tilburg is ingeruild voor van aanvallen naar verdedigen. aanvallen. Al met al een gevarieerd, Zwolle. “Met name facilitaire redenen kwalitatief sterk programma.” Naast liggen ten grondslag aan de wijziging. Tevreden het inhoudelijke deel staat het Neder- In de ochtenden kunnen we nu maat- Gerard Marsman, directeur van het lands Trainerscongres ook in het te- werk leveren, door drie verschillende CBV, kijkt tevreden terug: “Het is altijd ken van ontmoeten en met elkaar demonstraties aan te bieden.” afwachten wat een wijziging van lo- over voetbal praten. Marsman: “Je ziet , sinds 1 november 2010 catie teweegbrengt. In Tilburg hebben dat het congres ook op sociaal vlak bondscoach van het Nederlands vrou- we prima congressen gehad, maar in een functie heeft. De verbroedering wenelftal, geeft op de velden van Be Zwolle lagen er net wat meer moge- tussen verenigingen, de contacten die Quick’28 samen met zijn assistenten lijkheden. Volgens mij is de meer- her en der worden gelegd. Ook dat is Ed Engelkes, Marleen Wissink en Mi- waarde van dit congres absoluut de waardevol op zo’n dag.”

28 29 De Voetbaltrainer 186 2012 30-34_Spanjaarden_30-34 31-05-12 12:30 Pagina 30

TRAINERSCONGRES Tekst: Ruud Doevendans en Paul Geerars

Benitez­assistenten geven voeding aan discussie Het trainen van de counter

Paco De Miguel fungeert al jarenlang als assistent­coach van Rafael Benitez. Zowel tijdens zijn verblijf bij Valencia, Liver­

pool als Internazionale werd de fameuze Spaanse coach terzij­ waar zij ingingen op de visie en werk- wijze van Rafael Benitez en spraken de gestaan door deze trainer. Op het Trainerscongres, waar over de trainingsdemonstratie die zij later die dag zouden verzorgen. Die de- Benitez zelf verstek moest laten gaan, liet hij zich dan ook monstratie gaf na afloop stof tot dis- cussie onder de aanwezigen. vertegenwoordigen door De Miguel, die op zijn beurt geassis ­ Rafael Benitez teerd werd door Eduardo Parra. Na afloop waren de meningen Rafael Benitez is door de jaren heen een zeer succesvol trainer-coach ge- verdeeld over de demonstratietraining die zij met Feyenoord weest. Wat zijn de voornaamste speerpunten in zijn werkwijze? A1 verzorgden. Paco De Miguel: “Rafael Benitez is het type trainer dat volledig in beslag ge- nomen wordt door voetbal. Hij is door- Na een moeizaam begin van zijn loop- Een jaar later maakte Liverpool een 2-0 lopend bezig om zijn spelers en het baan, waarin hij tegen ontslagen aan- én 3-2 achterstand goed in de finale team te verbeteren. Dat is ook de reden liep bij Real Valladolid en Osasuna en van de FA Cup tegen West Ham United, dat spelers die met hem gewerkt heb- promoveerde én degradeerde met Ex- om opnieuw de strafschoppen beter te ben, erg positief over hem spreken. tremadura, besloot Rafael Benitez in benutten. In 2007 verloor Liverpool on- Veel trainers hebben problemen om in zijn carrière te investeren. Hij nam een der Benitez’ leiding een hernieuwde fi- de pauze van een wedstrijd op een rus- jaartje vrijaf en nam een kijkje in de nale om de Champions League van AC tige manier met hun spelers over de keuken bij internationaal vooraan- Milan. Benitez verliet Liverpool in 2010 wedstrijd te praten. Juist hierin heeft staande clubs als Manchester United na diverse aanvaringen met het be- Benitez enorme kwaliteiten. Hij is altijd en Arsenal. In 2000 hervatte hij zijn stuur, als een trainer die evenmin als kalm en analyseert scherp. Terwijl ie- trainersactiviteiten bij Tenerife, waarna zijn voorgangers in staat was geweest dereen druk is of in paniek, kan hij weer een jaar later de opkomst van Be- de Reds de titel te bezorgen maar die zeggen: ‘Oké, we hebben een probleem nitez gestalte kreeg bij Valencia. Met toch beschouwd kon worden als uiter- in deze wedstrijd. Ik zal je nu vertellen deze club werd hij in 2002 kampioen mate succesvol. Een verblijf bij Interna- hoe we het kunnen oplossen.’ Daarmee van Spanje. Twee jaar later herhaalde zionale, waar hij José Mourinho opvolg- hij dit huzarenstukje en veroverde met de, was vervolgens van korte duur. zijn club bovendien de UEFA Cup. Weliswaar won Benitez met Inter de Met Liverpool won Benitez daarna in wereldbeker voor clubs, na een half 2005 de Champions League door op jaar stond hij op straat. sensationele wijze van een vroege 3-0 De Voetbaltrainer trof zijn assistenten achterstand terug te komen tot 3-3 en Paco De Miguel en Eduardo Parra tij- AC Milan na strafschoppen te verslaan. dens het Trainerscongres in Zwolle,

www.devoetbaltrainer.nl 30-34_Spanjaarden_30-34 31-05-12 12:30 Pagina 31

maken van de ruimte die ontstaat ach- nodig is om goed te functioneren. ter hun verdediging. Tegen Arsenal Soms echter moeten we een speler kun je nog steeds in dezelfde formatie bijsturen. Dan kan het voorkomen dat spelen en dezelfde uitgangspunten we hem bij ons roepen en hem de ge- hanteren, maar niet op dezelfde plaats volgen van zijn handelingen op het op het veld. Je zult vanwege hun pas- veld tonen. In die gevallen is het ook sing game hoger druk moeten zetten nodig dat we met hem over de alterna- dan tegen Chelsea. Zo is Benitez altijd tieven praten. Dat lukt niet als we hem bezig om de manier van spelen te vin- met een dvd naar huis sturen, reden den die tegen die specifieke tegenstan- waarom we dit dan gezamenlijk achter der de beste kans op het gewenste re- een laptop doen. In een enkel geval sultaat biedt.” doen we dit met meer spelers tegelijk, als een handeling van een speler ook Zodra de speelwijze is bepaald, op van belang is voor het functioneren welke wijze wordt deze met de spe- van die anderen.” lers besproken en getraind? Eduardo Parra (links) en Paco De Miguel Paco De Miguel: “Als uitgangspunt fun- Speelwijze

Foto’s: Pro Shots Pro Foto’s: geren de rapporten die we over de ko- In Nederland worden vrijwel alle mende tegenstander hebben en de jeugdspelers opgeleid binnen een kweekt hij veel respect en vertrouwen speelwijze die we daar tegenover wil- 1:4:3:3 formatie. Wat is de visie hier- binnen de hele organisatie. len zetten. We proberen de trainings- op in Spanje? Benitez houdt van een goed georgani- week een week van tevoren uit te stip- Paco De Miguel: “In de Spaanse jeugd- seerde speelwijze. Hij verwacht van de pelen. Teams van Benitez spelen vaak opleiding zien we vooral 1:4:4:2 en spelers dat ze uitermate gefocust zijn tweemaal per week, dus we kunnen 1:4:2:3:1. Ik weet dat in Nederland en alle elementen binnen het spel be- pas kort vóór een wedstrijd met de 1:4:3:3 het uitgangspunt is. Ik vind die heersen. Bij Benitez is het niet vol- voorbereiding beginnen. Sterker nog, speelwijze goed passen bij teams die doende om uit te blinken in slechts eerst hebben we nog te maken met de voetballend door middel van passing één of twee aspecten. Je moet all- zojuist gespeelde wedstrijd die nabe- tot een aanval willen komen. Wij noe- round zijn. Daarnaast hanteert hij een sproken moet worden. Pas daarna men dat ‘building play’. En Nederland speelwijze die het noodzakelijk maakt komt de komende wedstrijd aan bod. staat bekend om het verzorgde voetbal dat de spelers fysiek veel inhoud heb- Veelal zien de spelers dus pas video- van achteruit, dus dat komt overeen. In ben en negentig minuten kunnen beelden van de komende tegenstander die speelwijze moet je in staat zijn een ‘gaan’. De formatie waarin gespeeld op de dag voor de wedstrijd. Daarbij goed positiespel te spelen, waarbij je wordt, is vrijwel altijd 1:4:2:3:1. Het is wordt de speelwijze natuurlijk op het geduldig rondspeelt om de opening te een speltype dat op alle vlakken, zowel trainingsveld zo goed als mogelijk uit- vinden. tactisch als fysiek, veel van de spelers gewerkt. Het luistert bij profvoetballers Tijdens de demonstratie die wij in vergt. vaak erg nauw, op welke wijze je hen Zwolle met Feyenoord A1 geven, staat op een wedstrijd voorbereidt. We beste- de snelle tegenaanval, oftewel de coun- Tekenend voor de opvattingen van Be- den daar veel aandacht aan: wie moet ter, centraal. In Spanje spelen de mees- nitez is de tactische veelzijdigheid die de informatie via video hebben, wie te clubteams 1:4:2:3:1. Wij denken dat de spelers moeten hebben. Benitez moeten we het op het veld laten zien.” deze formatie ideaal is om op de coun- past zich vrijwel altijd aan de tegen- teraanval te spelen. In Spanje zie je dit stander aan. Hij probeert gebruik te Op welke wijze wordt binnen de terug bij onder meer Atletico Madrid, maken van de zwakke eigenschappen werkwijze van Rafael Benitez gebruik Valencia, Levante en Real Madrid in van de tegenstander. Je speelt dus vrij- gemaakt van videoanalyse? uitwedstrijden. Binnen deze formatie wel nooit op dezelfde manier. Daarbij Paco De Miguel: “Video-analyse neemt kun je veel driehoekjes maken en goed lijkt het vaak alsof er verdedigend ge- een belangrijke plaats in binnen de tussen de linies spelen. Ook heb je al- speeld wordt, maar Benitez probeert werkwijze van Benitez. In de meeste tijd minimaal één aanspeelpunt in de juist op balbezit te spelen en in aan- gevallen geven we de speler een dvd diepte en is er ruimte aan de flanken vallend opzicht voordeel te halen uit met de momenten die voor hem het om diep te gaan door de buitenspelers. zijn opvattingen. Speel je bijvoorbeeld meest belangrijk zijn. In vrijwel alle ge- Dat kunnen aanvallers zijn, maar ook tegen Chelsea, dan weet je dat zij snel vallen zijn dat beelden waarop hij iets de vleugelverdedigers. Er kan vanuit de aanvallers zoeken. Als je op de goed doet. Wij vinden het belangrijk die positie worden aangevallen omdat plaats waar de bal terechtkomt, veel om de spelers vooral met positieve er ruimte ligt én omdat de verdedigen- mensen rond de bal hebt en de bal beelden te benaderen. Daaruit gene- de middenvelder altijd de positie kan kunt veroveren, kun je daarna gebruik reert een speler het zelfvertrouwen dat overnemen.”

30 31 De Voetbaltrainer 186 2012 30-34_Spanjaarden_30-34 31-05-12 12:31 Pagina 32

TRAINERSCONGRES

Counter vorm moeilijker voor de middenvelders voor Nederlandse begrippen onnatuur- Als we ons concentreren op het trai- en aanvallers door vier verdedigers toe lijk aan en droeg in ieder geval niet bij ningsthema ‘counteren’, wat zijn dan te voegen. Om ruimte te maken voor aan de uitdaging voor de spelers. de belangrijkste aandachtspunten? de counteraanval moet het zestal goed Daarmee komen we aan bij de inhoud Paco De Miguel: “Bij de counteraanval inzakken. De vier verdedigers kunnen van de training. Waar De Miguel en vinden wij de eerste pass van cruciaal scoren in twee kleine doeltjes. Op die Parra doorlopend hamerden op snel- belang. Daarom is de eerste trainings- manier raken zij soms automatisch on- heid en accuratesse in de passing, viel vorm 5:2+3 (zie trainingsvorm 1) be- georganiseerd wat betreft hun veldbe- op dat juist deze doelstellingen lang wust gekozen. Wanneer het tweetal de zetting en dat is nu juist het moment niet altijd gehaald werden. Bovendien bal afpakt, moet een van die spelers de om snel te profiteren als het zestal de bleef de aanvallende partij (de partij bal spelen naar het drietal in het ande- bal verovert. waar het spel begon) vaak langdurig in re vierkant. Dat moet een gerichte, balbezit waardoor het countermoment zelden voorkwam. Te vaak kwam de aanvallende ploeg ook tot scoren. Dit betekent dus dat de bal door de partij die geacht werd te counteren, niet ver- overd werd. Een Nederlandse trainer zal in zo’n situatie al snel ingrijpen ‘Bij de counteraanval vinden wij de eer­ door het aantal spelers bij de aanval- ste pass van cruciaal belang.’ lende partij te verminderen of in de Daarna spelen we 5:4+k (zie trainings- methodiek af te dwingen dat er sneller strakke pass zijn met de juiste snel- vorm 3). Het te coachen team (zonder balverlies geleden wordt. De Miguel en heid. Deze oefening is bedoeld als war- keeper) speelt in de formatie 1:3:1 en Parra beperkten de schade door gaande ming-up, maar wel met een duidelijke mag de bal alleen veroveren op eigen het spel opeens een andere bal in het relatie naar het thema dat we willen helft. Om dit te bereiken is van belang veld te werpen, waarop dan gereageerd trainen. En na de eerste pass moet het dat er geen druk gezet wordt op de diende te worden met een tegenaanval. tweetal bijsluiten om in het andere helft van de tegenstander. Immers, dan Desalniettemin was het interessant om vierkant 5:2 te spelen. Dat bijsluiten zal wordt er geen ruimte gelaten voor een kennis te nemen van de wijze waarop later, over grotere afstanden in de vol- counteraanval. Na balverovering scoort in een uiterst succesvol voetballand als gende trainingsvormen en natuurlijk in het vijftal op het doel met keeper. Tot Spanje en door een trainer die veel de echte wedstrijd een belangrijke rol slot ‘verdubbelen’ we deze trainings- prijzen gewonnen heeft, een onderdeel spelen. vorm naar 10:10+k (zie trainingsvorm van het spel dat in Nederland niet al- 4). Het te coachen team zakt in op ei- tijd evenveel aandacht krijgt, benaderd gen helft.” wordt. Met name positioneel droegen De Miguel en Parra interessante ele- menten aan. En soms kan een trainer ook leren door te kijken naar een de- monstratie waarbij je de conclusie trekt dat je bepaalde aspecten anders De tweede trainingsvorm (zie trai- zou hebben ingevuld! ningsvorm 2) is bedoeld voor de mid- denvelders en aanvallers. Zij stellen Samenvatting: zich op rond de middencirkel. Het spel Vanuit Nederlandse perspectief viel ten • Door te analyseren en oplossin- begint bij de keeper. De spelers rond de aanzien de uitvoering van deze de- gen te bieden voor voetbalproble- middenlijn (6 of 8) verwerken de lange monstratietraining het een en ander op men wint de coach aan respect. bal van de keeper en starten een snelle te merken. Allereerst viel de geringe • Benitez probeert voordeel te ha- aanval, met een beperkt aantal passes. beleving en het matige tempo bij de len uit de kwetsbaarheid van de Er is nog geen weerstand van verdedi- trainingsgroep op. Wellicht werd dit tegenstander. gers. Ook hier gaat het weer om nauw- mede veroorzaakt door het feit dat de- • Om succesvol te kunnen counte- keurigheid en snelheid in de uitvoering ze training aan het einde van het sei- ren moet je binnen je speelwijze van met name de passing. De spelers zoen plaatsvond, doordat de trainers positioneel ruimte creëren voor hebben de vrije keus naar wie ze pas- en de groep ‘vreemd’ voor elkaar wa- de snelle tegenaanval. sen. Ze moeten dan wel logische keu- ren en er van tijd tot tijd zichtbaar pro- • Accuratesse en snelheid in de zes maken, dus met als doel om zo blemen met de communicatie waren. passing zijn van doorslaggevend snel mogelijk tot scoren te komen. Echter, ook de gekozen vorm 6:0+k belang voor een succesvolle Vervolgens maken we deze trainings- (zonder enige verdere weerstand!) deed counter.

www.devoetbaltrainer.nl 30-34_Spanjaarden_30-34 31-05-12 12:31 Pagina 33

Trainingsvormen Paco De Miguel en Eduardo Parra

1. Warming­up

Doel • warming-up • verbeteren passing en aansluiten

Organisatie • veld 20 x 10 m, verdeeld in twee gelijke delen van 10 x10 m 1 • vijf gele en rode hesjes 2 • zes pylonen • voldoende ballen 3

Inhoud • 5:2 in ruimte 10 x 10 m, indien het tweetal de bal verovert, speelt het de bal naar het andere vak waarna ook daar 5:2 wordt gespeeld

Methodiek • vrij spel • maximaal tweemaal raken

Coaching - ‘Strakke passes.’ - ‘Zuivere passes.’ - ‘Na balverovering, direct diepte zoeken naar het andere vak.’ - ‘Beide partijen direct nabewegen zodra de bal naar het andere vak is gespeeld.’

2. Passing 5 6 Doel 1 4 • verbeteren van de counter • verbeteren van de passing 3 9 7 Organisatie 11 • half veld, verdeeld in twee gelijke delen 2 10 • 1 groot doel, 2 kleine doeltjes 6 8 • zes pylonen • voldoende ballen

Inhoud • 6:0+k • keeper brengt de bal in het spel, zestal moet zo snel mogelijk tot scoren komen

Coaching - ‘Kom steeds snel terug in je verdedigende positie.’ - ‘De eerste pass moet goed zijn.’ - ‘Kies de logische oplossing.’ - ‘Ga in zo weinig mogelijk passes richting het doel.’ - ‘Snelle en strakke passes.’

32 33 De Voetbaltrainer 186 2012 30-34_Spanjaarden_30-34 31-05-12 12:31 Pagina 34

TRAINERSCONGRES

3. Counteroefening

Doel • verbeteren van de counter

Organisatie • half veld, verdeeld in twee gelijke delen • 1 groot doel, 2 kleine doeltjes • zes pylonen • voldoende ballen 9 7 11 10 Inhoud • 5:4+k 6 • viertal bouwt op, vijftal moet na balverovering zo snel mogelijk tot scoren komen

Methodiek • na balverlies mogen van de opbouwende partij slechts twee spelers verdedigen • alle spelers mogen verdedigen

Coaching - ‘Kom steeds snel terug in je verdedigende positie.’ - ‘De eerste pass moet goed zijn.’ - ‘Kies de logische oplossing.’ - ‘Ga in zo weinig mogelijk passes richting het doel.’ - ‘Snelle en strakke passes.’

4. Partijspel

Doel • verbeteren van de counter

Organisatie • heel veld • 2 grote doelen Ga voor de animaties van deze • voldoende ballen trainingsvormen naar de website van De Voetbaltrainer. Inhoud • 11:11 incl. twee keepers 9 11 • niet te coachen ploeg bouwt op, coachploeg moet de bal 10 7 veroveren en zo snel mogelijk tot scoren komen

8 Coaching 6 - ‘Kom steeds snel terug in je verdedigende positie.’ - ‘De eerste pass moet goed zijn.’ 5 2 - ‘Kies de logische oplossing.’ 4 3 - ‘Ga in zo weinig mogelijk passes richting het doel.’ 1 - ‘Snelle en strakke passes.’

www.devoetbaltrainer.nl 35_JVT_35 31-05-12 12:32 Pagina 35

De JeugdVoetbalTrainer

2e JAARGANG | JUNI 2012 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer 9

Aanname trainen Michel van Oostrum

De C-junior Voorzeggen of loslaten?

‘Plezier boven winnen’ Coachdag bij PSV 36-39_Oostrum_36-39 31-05-12 12:33 Pagina 36

De JeugdVoetbalTrainer Tekst: Gerjos Weelink

Michel van Oostrum traint op technische details Het trainen van de aanname

Michel van Oostrum doorloopt vanaf zijn twaalfde de jeugd­ opleiding van Ajax. Na er twee jaar als prof gespeeld te heb­ ben, vervolgt hij zijn carrière in Nederland onder andere bij FC Zwolle, Telstar, SC Cambuur, en FC Emmen. Bij die laatste club wordt hij twee keer topscorer van de (1996 en 1997) en wordt hij door zijn collega’s tot twee

keer toe verkozen tot beste voetballer van de Eerste Divisie ders vind ik een absolute meerwaar- de. Van mijn kant geef ik aan wat er (1995 en 1996). al heel goed gaat, maar ook wat er nog verbeterd kan worden. Vaak komt mijn beeld overeen met het beeld van Zo’n anderhalf jaar geleden is hij ge- Blijkbaar werkt het, want de spelers de speler en de ouders. start met een eigen voetbalschool. En trainen hier met veel plezier en wor- met succes, want zonder reclame te den beter. En daardoor groeit hun De eerste training komen die manne- maken stijgt het aantal aanmeldingen zelfvertrouwen. Ik wil de groepen tjes van acht of negen jaar doorgaans enorm. Inmiddels trainen er ongeveer klein houden, zodat je veel aandacht heel schuchter binnen. Ze durven niet vijftig spelertjes bij VoetbalAcademie kunt geven aan de spelers. We trainen veel te zeggen en zijn verlegen. Lo- Van Oostrum-Mercuur. Mercuur is een nu in twee groepen, die zijn ingedeeld gisch, maar dat beeld verandert snel. opleidingscentrum (www.academie- op niveau. De reden daar- mercuur.nl) waar Van Oostrum zelf Voor elke spe- voor is vooral een aantal opleidingen heeft gevolgd. ler maken we ‘We prikkelen dat ze oefenin- een plannetje gen onder de Groei en is er een spelers om knie krijgen, Michel van Oostrum: “Voor iedereen tussentijdse ook al gaat dat die bij onze voetbalschool komt spe- evaluatie met in beweging stapsgewijs. We len, betekent de training een extra de ouders. Hoe leren spelers voetbalmoment. Dus naast de eigen wordt het be- te blijven’ vanaf het begin trainingen bij de club. Ik vind dat de leefd? Hoe kij- al aan dat ze trainingen vooral leuk moeten zijn. ken de speler en de ouders tegen de medespelers coachen zodra ze een Tegelijkertijd kun je de spelers binnen trainingen aan? Welke punten kun- bal gepasst hebben. Of de ontvanger dat leuke heel veel bijbrengen. En dat nen er nog verbeterd worden? Het van de bal tijd heeft, of moet kaatsen is het doel van onze voetbalschool. evalueren met de spelers en de ou- of draaien. Dat is een kwestie van er-

www.devoetbaltrainer.nl 36-39_Oostrum_36-39 31-05-12 12:33 Pagina 37

De JeugdVoetbalTrainer

B

1 2

A C 1

Methodiek • oefeningen zowel links­ als rechtsom laten uitvoeren • spelers zowel met de buiten­ als de

Foto’s: Erik Eilering Fotografie Foto’s: binnenkant laten kappen

in slijpen, maar als je dat kunt door- zaal is dat misschien prima, maar op weging. Ook hij begint met een zetten wordt het een automatisme. het veld kun je dat niet steeds doen. schaarbeweging.” Beetje bij beetje groeit dat vertrouwen Als je snelheid in het spel wilt hou- en worden spelers beter. Naast alle den, moet je zorgen dat je niet kwets- Tekening 2a en 2b technische oefeningen, spelen we ook baar bent. Bij iedere pass- en trap- Michel van Oostrum: “Het valt me op positiespelletjes. In die vormen willen vorm of positiespel prikkelen we de dat spelers die een bal inspelen, vaak ze elkaar vooral heel graag helpen. spelers om in beweging te blijven. in een rechte lijn die bal achterna lo- Hartstikke goed natuurlijk, alleen ver- Ook tijdens een aanname. Alles met pen (zie 2a) Ook als ze daarna iemand geten ze dat op het moment dat ze de binnenkant aannemen en dan ge- aan de zijkant aan willen spelen. Ik naar een medespeler toelopen, er ook lijk de bal voor je uit duwen.” maak spelers duidelijk dat ze juist een tegenstander meegaat. Dat kun je ze niet kwalijk nemen, maar je kunt Tekening 1 ze er wel op wijzen.” Michel van Oostrum: “Dit is een sim- pele basisoefening, maar wel heel Balaannames nuttig. Ik laat spelers altijd beginnen Michel van Oostrum: “Voor mij begint vanuit een beweging. Dus ook het in- alles bij een goede balaanname. Ik spelen. Speler A maakt eerst een vind dat echt een van de belangrijkste schaarbeweging en speelt in op speler 3 2 technische vaardigheden. Vaak ne- B. Speler B neemt de bal met binnen- men spelers een bal aan, kijken om kant rechts aan en duwt de bal in één zich heen en voordat ze het doorheb- beweging naar links. Hij dribbelt naar 1 ben is de bal al weer afgepakt. Veel de pylon en kapt met links af. Hij spelers hebben de neiging om de bal moet er dan voor zorgen dat de bal in onder de voet aan te nemen. Een één keer goed ligt om terug te spelen beetje zoals je vroeger zelf op plein- naar speler C. Speler C staat niet te 2a tjes deed. Op die pleintjes en in de wachten op de bal, maar is al in be-

36 37 De Voetbaltrainer 186 2012 36-39_Oostrum_36-39 31-05-12 12:33 Pagina 38

De JeugdVoetbalTrainer

B 3 2 C 1 1 A

4 2b 3

Methodiek Methodiek schuin een bal achterna moeten lo- • verdediger moet de bal binnen 30 se­ • tien keer overspelen is een punt pen, omdat ze dan gemakkelijker een conden afpakken • na een aantal keer overspelen laten bal naar de zijkant kunnen spelen. • aanvaller kan scoren door over de lijn scoren in een doeltje Bovendien staat de buitenspeler dan te dribbelen • na een aantal keer overspelen laten ook gelijk in je gezichtsveld. Ik zet in • aanvaller kan scoren in een doeltje scoren door een lijndribbel een pass- en trapvorm dan ook vaak een pylonnetje op het veld (zie 2b). Door dat soort kleine zaken steeds len? En hoe staan jullie verdedigend? Het scheelt eigenlijk maar twee meter maar weer aan te geven en te herha- Werken jullie samen? Voor jochies lopen, maar het positiekiezen is gelijk len wordt het schuin weglopen een van acht is dat knap lastig, maar door goed. Zodra automatisme en kiezen spelers beter veel te herhalen worden ze steeds be- we positie- positie.” ter.” ‘Spelers moeten spelletjes gaan spelen, Tekening 3 Tekening 5 schuin een bal gaan spelers Michel van Oostrum: “Het wegduwen Michel van Oostrum: “Ik vind dit een in eerste in- van de bal bij een aanname train ik in van de leukste vormen om te doen, achterna lopen’ stantie gelijk een simpele vorm. Zodra speler A de weer in een bal speelt naar speler B, mag speler C rechte lijn de bal achterna lopen. En starten met druk geven op speler B. dan vraag ik gewoon aan ze wat we En die laatste moet het dan eigenlijk ook al weer vooral niet moesten doen. maar uitzoeken. Wegdraaien, afscher- Dan kijken ze je even gek aan, maar men of kappen? Je kunt er vervolgens 4 3 1 daarna snappen ze het. “Niet recht gemakkelijk een 1:1 duel van maken. achter een bal aanlopen, trainer.” Ik let er dan vooral op hoe een speler 2 de bal aanneemt en wegduwt naar de vrije ruimte.” C B 2

Tekening 4 4 3 Michel van Oostrum: “In positiespe- 1 A D len komt al het geleerde samen. We spelen wel eens een vorm 5:5 plus drie neutrale spelers. Af en toe leg ik 5 het spel dan stil en bevraag ze. Want in eerste instantie hebben spelers de neiging in de hoeken van het veld te Methodiek gaan staan. “In de hoek staan doe je • laat spelers variëren in hun acties maar op school”, zeg ik dan. Maar hoe langs de lijn (kappen binnenkant/bui­ sta jij nu ten opzichte van degene die tenkant, links en rechts) de bal heeft. Kun je je laten aanspe- • afstanden groter of kleiner maken

www.devoetbaltrainer.nl 36-39_Oostrum_36-39 31-05-12 12:33 Pagina 39

De JeugdVoetbalTrainer

want met relatief weinig materiaal pylon een actie. Bijvoorbeeld een kap- kun je een goede, diverse en vooral op of een schaarbeweging.” techniek gebaseerde oefenvorm ma- ken. Bij de senioren kun je dit als con- Samenvatting ditievorm geven, met een afstand van • De aanname is een zeer belang- ‘Door veel ongeveer veertig meter tussen de bui- rijke basistechniek. tenste pylonen. Bij jeugdspelers ver- • Spelers moeten altijd in bewe- te herhalen worden klein ik de afstanden. Tijdens de uit- ging zijn, ook bij een balaan- voering let ik op de manier van inspe- name. spelers beter’ len (binnenkant wreef), het kaatsen en • Zelfvertrouwen helpt om beter het aannemen en wegduwen van de te worden. bal. Zodra speler D de bal heeft, drib- • Het is belangrijk om na een belt hij langs de lijn en maakt bij elke pass schuin weg te lopen.

38 39 De Voetbaltrainer 186 2012 40-45_Mulder C-jeugd_40-45 31-05-12 12:34 Pagina 40

De JeugdVoetbalTrainer Tekst: Gerjos Weelink

De C­junior Balanceren tussen voorzeggen en loslaten

Volgens Peter Jeltema, Hoofd Opleidingen van de RVO FC Groningen/Cambuur, komen alleen al in de Jupiler League mo­ menteel 28 spelers uit, die bij de groen­witten zijn opgeleid. Is dit alleen een kwestie van opleiden of is men in het noorden ook juist sterk in het herkennen van talent? En hoe wordt in het noorden met de specifieke leeftijdsgroepen omgegaan? De Voetbaltrainer sprak met C1­trainer Rick Mulder van de RVO FC Groningen/Cambuur over de C­junior.

Rick Mulder: “C-junioren zijn over het in de aanname al de volgende juiste mogelijk uit de C-junioren zélf te ha- algemeen heel open jongens, erg leer- keuze kunnen maken. Kijkt een spe- len. Anders gezegd: je kunt als trainer gierig en nog niet helemaal bewust ler op als hij een bal aanneemt? Blijft veel achter je spelers aan zitten, of je waar ze mee bezig zijn. Als trainer hij rustig aan de bal? Tijdens trainin- kunt het loslaten. Op dit moment vind ik de C-jeugd een prachtige leef- gen zijn we in blokken van vier tot vind ik dat ik nog redelijk veel achter tijdsgroep om mee te werken, omdat zes weken bijvoorbeeld bezig met het de spelers aan zit, ze veel moet hel- het jongens zijn die nog niet precies doorschuiven van 3 en 4 in samen- pen. Zowel óp als búiten het veld. In weten waar het naartoe moet. Ze heb- werking met het middenveld (zie trai- de coaching bijvoorbeeld zeg ik nog ben aan de ene kant nog leiding no- ningsvormen 3 en 4). Hierbij is het best wat voor. Een stapje naar rechts, dig, maar tegelijkertijd kunnen ze ook uitzakken van bijvoorbeeld een mid- een stapje naar links. Dat wil ik wat al heel veel zelf oplossen.” denvelder in schuine lijnen belang- meer loslaten. De C-junior kan zelf rijk, want dan kunnen we vooruit prima ontdekken wat er goed en min- Voetbalhandelingen voetballen. Hoe snel pakt een speler der goed gaat in een wedstrijd. Als In hoeverre kun je bij een C-junior de zoiets op? Dat is potentie.” trainer kun je gerust wat afstand be- potentie zien? waren, om spelers zelf te laten erva- Rick Mulder: “Ik kijk vooral naar voet- Benadering ren wat hun keuzes in het veld te- balhandelingen. Sommige spelers Hoe benader jij je spelers? weegbrengen. De C-junior moet geen kunnen een bal zó aannemen, dat ze Rick Mulder: “We proberen zoveel robot worden.”

www.devoetbaltrainer.nl 40-45_Mulder C-jeugd_40-45 31-05-12 12:34 Pagina 41

De JeugdVoetbalTrainer

Rick Mulder liep drie jaar geleden stage bij FC Groningen. Daarvoor trainde hij bij FC Emmen de C1 en de B1. Na twee jaar bij de dames van sc Heerenveen de scepter ge- zwaaid te hebben, stapte hij over naar RVO FC Groningen/Cambuur C1.

Hoe ver kun je qua aanwijzingen spreek deze manier van benaderen probeer ik er wel uit te halen. C-ju- gaan met de C? echter wel vooraf met mijn spelers- nioren moet je vertrouwen geven.” Rick Mulder: “In de C1 spelen de groep. Door je manier van coachen te tweedejaars C-junioren. Het is een bespreken met de groep wordt het Waar maak je de C-junior nog meer leeftijd die zoekende is, behoefte voor iedereen eenvoudiger. Spelers bewust van? heeft aan houvast. Ook zeker tac- weten dat ze de ruimte krijgen om Rick Mulder: “Eigenlijk van alles tisch gezien: ‘Wat wordt er nu ook al- fouten te maken, maar begrijpen te- eromheen. Het regent buiten, dus weer van mij verwacht als ik indrib- gelijkertijd ook dat je ze beter wilt hoeveel ondershirtjes neem je mee? bel?’ Sommige trainers zijn daar heel maken door de juiste keuze te be- We hadden in de zomer een trai- druk mee bezig en rekenen spelers er noemen. Typerend voor de C-junior ningskamp in Ruinen, waarbij we ook op af als ze het niet goed doen. vind ik wel dat ze beïnvloedbaar zijn twee keer trainden op één dag. Dan Ik reken spelers er niet op af als ze door wat er in de wedstrijd gebeurt. zijn er genoeg jongens die je op hun een verkeerde keuze maken, maar ik Krijgt een tegenstander in de eerste voeding moet wijzen. Zaken als voe- benoem wel steeds hoe ze het an- paar minuten gelijk een goede kans ding en kleding zijn voor C-junioren ders hadden kunnen doen. Ook daar- of schieten ze een bal op de lat, dan niet altijd vanzelfsprekend en als trai- in balanceer je als trainer van de C- zie je jongens ineens minder initia- ner moet je daar dan wel op letten. En junioren volgens mij steeds tussen tief nemen. Ze bouwen niet meer op, dan is er natuurlijk ook nog de groei- het loslaten en voorzeggen. Ik be- doordat er onzekerheid insluipt. Dát spurt. We doen voorafgaand aan de

40 41 De Voetbaltrainer 186 2012 40-45_Mulder C-jeugd_40-45 31-05-12 12:34 Pagina 42

De JeugdVoetbalTrainer

training core-stabilityoefeningen in de kleedkamer, gewoon op een matje. Rug- en buikspieroefeningen. Mijn spelers gaan geregeld een kwartier voordat de training begint al naar bui- ten om aan zwakke punten te wer- ken. Spelers moet je hier in het begin nog wel eens op wijzen, maar na een tijdje wordt het vanzelfsprekend. En daar moet je eigenlijk naar toe, dat zaken vanzelfsprekend worden.”

Proces Je bent als trainer dus ook veelal pro- cesmatig bezig? praat over het proces ook wel bezig In verband met de groeispurt komen Rick Mulder: “C-junioren komen met met het resultaat. Wij kunnen name- we doorgaans niet tot veel oefenwed- veel zaken voor het eerst in aanra- lijk degraderen en willen wel op dit strijden, dus het is niet altijd mogelijk king. Neem bijvoorbeeld het tactische niveau blijven spelen. Dus het proces exact aan die 1050 minuten te komen. aspect. In de D-pupillen spelen ze is leidend, maar ook de punten zijn Ook omdat spelers fysiek soms ge- voor het eerst op een groot veld, maar belangrijk. Ik moet er als trainer voor woon nog niet klaar zijn om te spelen. in de C-junioren maken ze de volgen- zorgen dat elke C-junior 1050 minuten Na de winterstop werken we wel toe de stap. Welke taken zijn er als indivi- kwalitatieve speelminuten krijgt dit naar het best mogelijke team.” du, als linie en als team? Zowel verde- seizoen. Onder kwalitatieve minuten digend als aanvallend. Ik vind de C-ju- verstaan we wedstrijden in de compe- Hoe houd je het proces in de gaten bij nioren juist een leeftijd om ze tactisch titie of op een toernooi tegen sterke C-junioren? te scholen. Net als bij het loslaten en tegenstanders. Zo bieden we elke spe- Rick Mulder: “Dit doen we op meer- voorzeggen ben je als trainer als je ler een kans om zich te ontwikkelen. dere manieren. We maken drie tot

www.devoetbaltrainer.nl 40-45_Mulder C-jeugd_40-45 31-05-12 12:34 Pagina 43

De JeugdVoetbalTrainer

schreven wat beter kan. Soms komen we daar met een speler over in ge- sprek, maar dit gebeurt lang niet al- tijd. Dat kan ook te maken hebben met het feit dat een persoonlijke eva- luatie erg dichtbij de speler komt. Ik leg hun eigen spel als het ware bij hen zelf neer. In evaluaties staan wel eens vier of vijf keer achter elkaar dezelfde opmerkingen. Wat ga je er als speler dan aan doen om het beter te maken? Daar zullen de jongens over moeten gaan nadenken. Die zelfreflectie bij C-junioren is erg be- langrijk. Ik merk dat spelers over hun eigen spel niet altijd uitgebreid kun- nen vertellen. Op de vraag hoe ze gespeeld hebben hoor je dan vaak al- leen: goed. Maar wát ging er dan goed? Of zijn ze gewoon snel tevre- den? Daarover ga je dan weer in gesprek. Uiteindelijk zit je met elke speler in een proces. Door tijdig ge- sprekken met speler en ouders in te plannen en veel te evalueren, kun je duidelijk en tijdig communiceren hoe een speler er voorstaat.”

• Bij C-junioren is de balans tus- sen voorzeggen en loslaten be- langrijk. • C-junioren hebben veel behoef- te aan vertrouwen. • Via enquêtes probeert Mulder meer informatie over zijn spe- lers te krijgen. • Het is belangrijk om veel te communiceren met C-junioren.

vier keer per jaar gebruik van video- spelers elkaar evalueren, kiezen we beelden, die we in de week erna be- voor spelers die op dezelfde positie spreken. Door beelden te laten zien, spelen. Dus een linksbuiten evalueert GOOGLEDOCS krijgt de speler een goed beeld van een linksbuiten. Hoe vond je dat hij Rick Mulder verstuurt zijn spelers via Googledocs hoe hij tijdens een wedstrijd zijn ta- speelde? Wat deed hij goed? De door een link naar een enquête, met daarin open of ken uitvoert en of de keuzes die hij mij gemaakte evaluaties deel ik de meerkeuzevragen. Deze vragen variëren van hoe maakt de juiste zijn. Gedurende het eerste trainingsdag na de wedstrijd het met de speler gaat, tot vragen over hoe ze seizoen hebben we ook schriftelijke uit. Spelers mogen deze evaluaties zichzelf vinden functioneren in het team. In sep- evaluaties. Spelers evalueren aan het onderling bespreken, maar het hoeft tember en december heeft Mulder POP-gesprek- begin van het seizoen in eerste in- niet. Ik zie deze evaluaties zelf vooral ken met zijn spelers en de input die de spelers stantie zichzelf, daarna evalueren ze als middel om aan te geven hoe ik leveren in enquêtes kunnen hiervoor als leidraad een medespeler en vanaf medio sep- een speler vind functioneren. De spe- dienen. tember schrijf ik de evaluaties. Als lers krijgen een cijfer en er staat be-

42 43 De Voetbaltrainer 186 2012 40-45_Mulder C-jeugd_40-45 31-05-12 12:34 Pagina 44

De JeugdVoetbalTrainer

Trainingsvormen voor C­junioren

3

2

2 1 1

1. Techniekvorm in vierkant 2. Naar de goal

Doel Organisatie • verbeteren van de opbouw op de eigen helft door de 3 en 4 in • een groot doel samenwerking met het middenveld om tot aanvallen te komen • drie pylonen

Organisatie Inhoud • het veld is 30 bij 30 meter • spelers maken steeds een vooractie en lopen schuin weg • vier pylonen • de spelers reageren op elkaar, zodat de balbezitter twee afspeel- • voldoende ballen bij spelers buiten het vierkant mogelijkheden heeft (driehoek maken) • elke bal moet schuin ingespeeld worden Inhoud • een speler mag de bal maximaal twee keer raken • spelers buiten het vierkant hebben de bal in het bezit • er mag uit een rebound gescoord worden • de spelers in het vierkant vragen de bal en kaatsen de bal terug • aannames bij de middenvelder zijn open of binnendoor • met rechts kaatsen is ook rechts wegdraaien en vice versa • aannames bij de spits zijn binnendoor of open • de spelers aan de buitenkant krijgen een opdracht mee, bijvoor- beeld het opvangen van de bal met het hoofd, borst en wreef Coaching • spelers moeten de oefening goed afmaken en attent zijn - ‘Speel elkaar hard in.’ - ‘Speel elkaar op het verste been in.’ Coaching - ‘Zak uit en maak ruimte voor jezelf.’ - ‘Vanaf het begin af aan elke bal goed willen geven.’ - ‘Druk de aanname vooruit van je af.’ - ‘Vraag duidelijk om de bal.’ - ‘Vraag duidelijk om de bal.’ - ‘Wees explosief in je actie.’ - ‘Wees explosief in je actie.’ - ‘Eerst je kaats afmaken en dan doorbewegen.’ Methodiek Methodiek • er een wedstrijdvorm van maken, wie heeft het eerste acht pun- • hoge kaats ten (individueel of als team) • knie + hoge kaats - goede uitvoering en binnen de zestienmeter afronden is één • borst + wreef punt • knie + wreef - rebound in één handeling is twee punten • borst + knie + wreef - buiten de zestienmeter afronden is drie punten • knie + hoofd / zijkant opgevangen = borst + knie • knie + wreef / zijkant opgevangen = wreef + borst

www.devoetbaltrainer.nl 40-45_Mulder C-jeugd_40-45 31-05-12 12:34 Pagina 45

De JeugdVoetbalTrainer

9 10

11 7 10 6

8 2 2 8 6

3 4 4 3 1

3. Positiespel 4. Partijvorm

Organisatie Organisatie • twee grote doelen • twee grote doelen • het veld is 40 meter breed en 60 meter lang • voldoende hesjes • vier pylonen • voldoende ballen • vijf hesjes Inhoud Inhoud • partijspel 8:7 plus 2 keepers • positiespel 5:4 plus 2 keepers • de te coachen ploeg speelt 1:2:3:3 • elke bal start bij de keeper • de tegenpartij speelt 1:3:3:1 • 3 en 4 moeten proberen de spits van de tegenpartij uit te spelen • 3 en 4 moeten proberen de spits van de tegenpartij uit te • 6 en 8 lopen weg om in een schuine lijn te komen met 3 en 4 spelen • 10 blijft diep weg om in een schuine lijn te komen met 3 en 4 • 6 en 8 lopen weg om in een schuine lijn te komen met 3 en 4 • 10 blijft diep weg om in een schuine lijn te komen met 3 en 4 Coaching - ‘Denk aan je positie ten opzichte van elkaar.’ Coaching - ‘Speel elkaar op het juiste been in.’ - ‘Denk aan je positie ten opzichte van elkaar.’ - ‘Vraag duidelijk om de bal.’ - ‘Bewaak de organisatie.’ - ‘Wees explosief in je actie.’ - ‘3 en 4 probeer samen de spits uit te spelen.’ - ‘Neem als 3 of 4 initiatief door de ruimte voor je aan te vallen in - ‘Vraag duidelijk om de bal.’ je aanname.’ - ‘Wees explosief in je actie.’ - ‘Middenvelders beweeg weg als 3 of 4 indribbelt, zodat je ruimte - ‘Beloon jezelf door een voorhoedespeler via een steekbal weg te maakt.’ sturen en te laten scoren.’ - ‘Probeer als 3 of 4 een 2:1 situatie te creëren met een middenvelder.’ - ‘Probeer in balbezit steeds twee spelers naast je te hebben en Methodiek één speler in de diepte te kunnen aanspelen (driehoek).’ • maximaal aantal keer raken instellen - ‘Probeer in je aanname met je gezicht naar de goal van de tegen- • met buitenspel spelen op helft tegenstander stander te komen.’ • regels van het spel bewaken (ingooi, overtredingen etc.) • zodra de bal uit is op de eigen helft, start het spel bij de keeper Methodiek van de te coachen ploeg • tegenstander wat in laten zakken of verder vooruit te laten ver- • tegenstander met een 10 (punt naar voren), laten spelen om het dedigen moeilijker te maken

44 45 De Voetbaltrainer 186 2012 46-49_Plezier_JVT 31-05-12 12:35 Pagina 46

De JeugdVoetbalTrainer Tekst: Qasim Hakim

KNVB­coachdag bij PSV ‘Plezier staat boven winnen’

Plezier in het voetbal. Dat is de basis om uiteindelijk tot goede resultaten te komen. Hoe doe je dat? Door zoveel mogelijk met de bal bezig zijn. Tijdens de KNVB­coachdag op sport­ complex De Herdgang voor de regio Zuid I stonden de facto­ ren plezier, beleving, geborgenheid en veiligheid centraal. Hoe zorgt een amateurclub voor voldoende aantrekkings­ kracht zodat kinderen zorgeloos kunnen voetballen? De Voet­ baltrainer was aanwezig bij deze Coachdag bij PSV en luister­ de onder meer naar Bastiaan Riemersma, jeugdtrainer van de Eindhovense club.

Bastiaan Riemersma: “De vraag is wat len geleerd op straat. Toen speelden je gaat doen bij de jongste jeugd. Ei- de ouderen vaak tegen de jongeren. genlijk is het verschil tussen de trai- De ouderen waren de leermeesters, ningen bij een BVO en een amateur- het voorbeeld voor de kleinsten. Hun vereniging niet zo groot. Het gaat om balbehandelingen werden nagebootst wat zij ook willen leren. Dit zijn de het aanleren van de basis. Wat willen door de jongeren en zo leerden zij belangrijkste trainers, belangrijker we spelers aanleren? Hoe leren we van hen. Dit kopieergedrag proberen dan die van de A1. Want als je in de spelers dit aan? En waarom leren we we terug te brengen door bij PSV lou- hogere jeugdelftallen tactisch iets wilt spelers dit aan? We willen de spelers ter voor jonge trainers, die zelf nog uitvoeren maar je mist de basis daar- technische vaardigheden bijbrengen voetballen, te kiezen met een goede voor - de technische bagage - dan zal en de liefde voor het spel overbren- technische bagage waarvan de jeugd- het niet lukken. Vaak hoor je trainers gen, door middel van het terugbren- spelertjes kunnen leren. Nabootsen roepen tegen kinderen hoe ze vrij gen van de straatelementen. Het gaat en herhalen van oefeningen met de moeten lopen, puur een tactisch punt dan om zowel techniek als lichaams- bal zijn in dit geval het belangrijkste. om de wedstrijd te winnen. Maar coördinatie. Op straat kun je niet val- Bij de amateurclub zou het een goede nooit hoe ze een bal aan moeten ne- len en moet je auto’s, hekjes, bomen zaak zijn om bijvoorbeeld technisch men zodat het kind technisch beter et cetera ontwijken, dus je traint au- vaardige speler uit de A1 of de selec- wordt. Daar gaat het om. Coaches zul- tomatisch je lichaamscoördinatie. tie als jeugdtrainer aan te stellen. Dat len nooit coachen op zaken die ze zelf Vroeger kon je als kind op je zesde of zijn goede voorbeelden voor de kinde- niet beheersen. Kinderen hebben van- zevende levensjaar niet bij een club ren. Het stimuleert om een ouder ie- af het begin dus recht op goed voet- gaan voetballen en werd het voetbal- mand iets te zien doen met de bal balonderwijs. Daarin zijn de uitgangs-

www.devoetbaltrainer.nl 46-49_Plezier_JVT 31-05-12 12:36 Pagina 47

De JeugdVoetbalTrainer Foto’s: Erik Eilering Fotografie Foto’s:

punten dat kinderen een gevarieerd Tijdens trainingen proberen we de ob- Geleidelijk zal het individuele niveau aanbod krijgen voorgeschoteld waarin stakels zoals spelers die bij partijspe- ook stijgen. Naast de technische prin- alle spelbedoelingen zitten. Daarbij len vroeger op straat tegenkwamen, cipes zijn tactische en persoonlijke moet met de zoals bomen principes aan de orde. Onder tacti- meest belang- en auto’s, terug sche principes wordt de ontwikkeling rijke elemen- ‘Coaches zullen te brengen. Dat van het spelinzicht van de spelertjes ten rekening doen we door verstaan. Bijvoorbeeld: hoe en wan- gehouden wor- nooit coachen op pylonnen op neer loop je vrij? Het zien van de vrije den: het her- het speelveld ruimtes. Bij de persoonlijke principes halen van oe- zaken die ze zelf neer te zetten gaat het om ontwikkelen van sociale fenvormen, de die spelers met vaardigheden zoals samenwerken tijdsduur moet niet beheersen’ en zonder bal met je leeftijdsgenoten en de omgang overeen ko- dus moeten kinderen uit een andere cultuur, het men met het concentratievermogen ontwijken. De moeilijkheidsgraad is houden aan afspraken en het hante- van een kind en het werken in kleine dan hoger, omdat de ruimtes kleiner ren van normen en waarden. Dat ver- groepen zodat er niet lang gewacht worden. Dan komt tot uiting in hoe- liep op straat van vaak als een na- hoeft te worden. verre iemand technisch onderlegd is. tuurlijk proces.”

46 47 De Voetbaltrainer 186 2012 46-49_Plezier_JVT 31-05-12 12:36 Pagina 48

De JeugdVoetbalTrainer

Voorbeeldoefening Partijspel 6:6 met vliegende keeper

Tactische voetbalprincipes: Spelregels: • positiewisselingen • vliegende keeper • veel linies, linies overslaan • drie corners = penalty • overtalsituaties • geen directe vrije trappen • vooruit verdedigen • niet scoren vanaf eigen helft • schuine passes, driehoeken • vrijlopen

Bastiaan Riemersma: “Een partijspel delijk aan tot steeds betere oplossin- dat veel weg heeft van het spelen op gen komen. Je kunt als ze ouder en straat is een partijvorm 6:6. Daar zit beter worden bijvoorbeeld ook de re- alles in van technische, tactische en gel hanteren dat ze de bal slechts persoonlijke principes. Je kunt meer twee keer mogen raken. De afmetin- een beroep op creativiteit doen door gen van het veld hangen af van het het nemen van alleen maar indirecte niveau en van je doelstelling. Ik zou vrije trappen zodat er niet ‘doelloos’ de ruimte wat groter maken bij jonge- geschoten wordt. Er wordt veel ge- re jeugd waardoor ze goed het spel le- vraagd van spelers, maar je zult zien ren lezen. Meestal neem ik een dub- dat ze op een natuurlijke wijze gelei- bele zestien als veldafmeting.”

www.devoetbaltrainer.nl 46-49_Plezier_JVT 31-05-12 12:36 Pagina 49

De JeugdVoetbalTrainer

Elementen Straatvoetbal

Wat is nu waardevol Stellingen: als jeugdtrainer? 1. Iedere jeugdspeler verdient een vei- Kinderen zoveel mogelijk oefeningen lige en goed verzorgde training. met de bal laten doen, zoveel mogelijk in kleine partijvormen. Het belang- 2. Elke vereniging dient evenveel aan- Technisch principes: rijkste is dat het kind baas over de bal dacht te geven aan ieder team en - balaanname wordt door continu technische basis- iedere jeugdspeler. - traptechniek principes te trainen. - passeerbeweging Uitgangspunten Waarom het trainen • Een gevarieerd aanbod: alle spel- van de basistechnie- bedoelingen komen aan bod Tactische principes: - vrijlopen ken? • Herhaling van veel gelijksoortige Omdat deze vaardigheden de basis voetbalsituaties en -vormen - moment van passen - omschakelen vormen van het voetbalspel, onge- • De tijdsduur per vorm komt over- acht leeftijd of niveau. een met het concentratievermo- gen van het kind Persoonlijk principes: • Werken in kleine groepen is het - omgang Hoe leren we dit aan? Door jonge trainers met een goed uitgangspunt - normen en waarden eigen voorbeeld, in dit geval on- - afspraken maken derlegd met een goede voetbal- techniek, en het straatvoetbal na- bootsen.

48 49 De Voetbaltrainer 186 2012 De 5 voordelen van De VoetbalTrainer Als abonnee van De Voetbaltrainer profiteert u direct van vele voordelen.

DeVoetbalTrainer 28e JAARGANG | JUNI 2011 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer 178

Ronald Koeman analyseert de finale De Voetbaltrainer, het

Trainerscongres: Inclusief nieuw katern Trainingsdemonstraties en workshops vakblad voor en door ‘De Jeugdvoetbaltrainer’. Tactiek: Het vierkant op het middenveld coaches 8 x per jaar op

Oranje Onder 17: Beïnvloeden van De JeugdVoetbalTrainer Tekst: Gino van den Broecke De JeugdVoetbalTrainer voetballers de mat.

Nick van Aart, keeperstrainer bij AZ Indirect gevaar Een van de eindtermen waarop de keepers van de Middenkatern: onderbouw en met name bovenbouw bij AZ Alk- maar worden beoordeeld is bijvoorbeeld INDIRECT De JeugdVoetbalTrainer Gevaar. De keeper moet de bal kunnen onderschep- ‘Teamtrainer pen bij indirect gevaar, zoals bij voorzetten en steekballen. Nick van Aart: “Het zogenoemde indirect gevaar fase 4 is een eindterm waarop we keepers beoordelen én ook situatief trainen. Daar gebruiken we verschillen- De JeugdVoetbalTrainer 1 1e JAARGANG | JUNI 2011 | www.devoetbaltrainer.nl moet er ook voor de vormen voor. Indraaiende en wegdraaiende voor- nummer zetten, hoge strakke ballen, lage voorzetten en ga zo maar door. We proberen onze keepers daarin zo goed mogelijk voor te bereiden op situaties zoals die zich in de wedstrijd kunnen voordoen. Enkele voor- keeper zijn’ beeldvormen daarvan zijn de trainingsvormen 1, 2 en 3. Daarbij wordt geïsoleerd getraind met keepers en verder uitgebouwd naar positie- en partijvormen. Dit is een manier van trainen die we binnen AZ suc- FC Twente jeugd Een goed WK van Maarten Stekelenburg deed de angst voor een waardige cesvol toepassen. Elementen zoals voetenwerk, Vierkant op het middenveld

coaching, timing, techniek en een goede spelvoort- A-jeugd Maik Angenent opvolging van Edwin van der Sar vorige zomer definitief verdwijnen. Maar zetting komen daarbij ruimschoots aan de orde.” B-jeugd Marco Baars en Bart van Rooijen hebben we verder nog veel jonge en vooral goede keepers rondlopen in het C-jeugd ³ Jeroen van der Geest

D-jeugd topvoetbal? De kenners verbazen zich over het grote aantal buitenlandse Ton van der Leeden keepers op de Nederlandse velden. Waar ligt nou de oorzaak? Volgens keeperstrainer en keepersscout Nick van Aart (34) van AZ zit het

hem vooral in de opleiding bij jeugdkeepers én de hoge eisen die aan de leid in Nederland is hier vaak een ge- volg van. Ook omdat coaches denken moderne keeper worden gesteld. Foto: VI Foto: Images te weinig kennis over de keeper te hebben. Ik vind dat wel erg gemakke- lijk gedacht. Die coach moet er ook Een keeper moet kunnen meevoetbal- Keuzes van hoofdtrainers zijn vaak De wedstrijd is daarom binnen AZ onze keepers met techniek als voor- en dan zinvol zijn, maar het heeft voor zijn keepers zijn. Vaak hoor je len, goed zijn bij hoge ballen, de tus- gericht op de korte termijn, maar er ook altijd leidend om spelers op de naamste uitgangspunt.” toch meer effect wanneer de linksbui- dat ze daar ‘geen verstand van heb- senruimte goed kunnen bespelen, zijn niet veel hoofdtrainers die een juiste manier voor te bereiden en te ten of de aanvallende middenvelder ben’ of ‘vraag maar aan de keepers- goed kunnen trappen, atletisch en jonge keeper de kans geven in het trainen, zo ook de keeper. Waar in de Eigen visie de ballen op of voor het doel brengt trainer’. Dat is in mijn ogen onzin, snel zijn, leiderschapskwaliteiten be- eerste elftal. Ze kiezen in het alge- jongste jeugd de aandacht voorname- In De Voetbaltrainer hebben al eerder zoals in de wedstrijd ook het geval is. zéker bij een profclub. Daar moet de zitten én hij moet toch ook nog een meen voor meer zekerheid door een lijk is gericht op de techniek van het onder meer Frans Hoek, Maarten Arts Op die manier wedstrijdsituaties na- trainer/coach iedereen van informatie bal kunnen tegenhouden. keeper te selecteren op basis van er- keepen, daar ziet men naarmate een en Edwin Susebeek een eigen filosofie bootsen heeft voor keepers op jonge en nuttige tips kunnen voorzien. Bin- Nick van Aart: “Al komt dat tegenhou- varing in plaats van potentie. Dus keeper langer in de opleiding zit de over het opleiden van keepers voor maar ook op latere leeftijd vaak veel nen AZ besteden we daar met onze den van de bal soms helemaal onder- moet er voor een jonge talentvolle verschuiving steeds verder gaan naar het voetlicht gebracht. Ook Van Aart meer effect. Ze leren zo een wedstrijd teamcoaches heel veel aandacht aan. aan het rijtje, lijkt het wel. Voor mij is keeper een op maat gemaakt plan tactiek en wedstrijdsituaties. Bij de E- heeft als voormalig (jeugd)keeper van of situatie ‘lezen’ en daarop anticipe- Hoe? Door met hen te praten over dat echter nog altijd basistaak nummer worden samengesteld, waarmee hij pupil trainen we niet specifiek op bij- Ajax en AZ, met zijn tien jaar erva- ren. Het probleem is echter dat voor situaties in de wedstrijd, waar in hun 1. Wat eveneens in mijn ogen van groot zich uiteindelijk kan doorontwikkelen voorbeeld flankballen want die ko- ring als teamtrainer en keeperstrai- deze situatieve trainingen trainers ogen keepers aan moeten voldoen, en belang is, is het mentale aspect dat bij tot keeper van het 1e team. Hoe ga je men daar nog niet veel voor. Wel le- ner/scout, een eigen visie ontwikkeld hun veldspelers vaak niet lenen. Ze uiteraard ook hoe zij daar als coaches · een keeper hoort. Het is mede daar- bijvoorbeeld om met een jonge ta- ren we de functionele handelingen als het om keepers gaat. nemen de keeper mee in het geheel mee omgaan.” door dat keepers op latere leeftijd hun lentvolle A-junior die gaat aansluiten die belangrijk zijn en veel voorkomen Nick van Aart: “De wedstrijd moet het van de training met alle beperkingen beste niveau halen. Ze zijn dan beter bij de selectie? Wat en hoe wil je ver- per leeftijdscategorie bij Balbezit, In- uitgangspunt zijn. Geïsoleerd trainen qua coaching en training van keepers Ontwikkelingsplan bestand tegen bepaalde druk tijdens der ontwikkelen in trainingen en direct gevaar en Direct gevaar. Die is leuk, links en rechts tien ballen in tot gevolg. Nick van Aart: “We hebben binnen de wedstrijden. Het mentale aspect, erva- wedstrijden en op welk niveau gaat vaardigheden maken we met leuke de hoek schieten en de keeper laten Dat er volgens de ‘kenners’ te weinig AZ Jeugdopleiding een zogenaamd ring en persoonlijkheid is belangrijk. hij zijn wedstrijden spelen? technische vormen begrijpbaar voor werken. Natuurlijk kan dat ook zo nu echte keeperstalenten worden opge- Ontwikkelingsplan beschreven. Daar- Onbeperkt toegang tot de online www.devoetbaltrainer.nl 32 33 De Voetbaltrainer 179 2011 mediatheek met € 20,- korting. ¿

Altijd 7,5% korting op alle producten uit de Voetbaltrainer webshop.

»

Toegang tot Talento, ´ hét online spelersvolg- systeem.

Nog geen abonnee? Ga naar devoetbaltrainer.nl www.devoetbaltrainer.nl/abonnementen 51-57_Petersen_51-57 31-05-12 13:21 Pagina 51

TRAINERSCONGRES Tekst: Hans Nijboer

Edwin Petersen, coach Onder 15 C-junioren leren storen vanuit goede organisatie

Tijdens het Trainerscongres in Zwolle verzorgde Edwin Peter­ Op het hoofdveld van zaterdaghoofd- klasser Berkum werkten de C-junio- sen samen met zijn assistent Antal Vergeer voor talrijke ren vier oefenvormen af. Petersen startte in de oriëntatiefase met een jeugdtrainers een bijzonder goed opgebouwde trainings­ grote partijvorm 11:11. In de oefen/leerfase schotelde hij zijn spe- demonstratie. De coach van Nederland Onder 15 ging met de lers een 6:5, een 7:6 en 9:9 oefenvorm voor om in de toepassingsfase weer enthousiaste, maar wat druistige C­junioren van FC Twente terug te keren naar een partijvorm 11:11. aan de slag. Het ging om het storen van de opbouw van de te­ Edwin Petersen: “Bij de eerste, meest pure vorm hield ik me vooral bezig genpartij door een goede samenwerking tussen de spitsen en met observeren in relatie tot het laten ontstaan van het voetbalprobleem en de middenvelders. het begeleidend coachen om het spel

50 51 De Voetbaltrainer 186 2012 51-57_Petersen_51-57 31-05-12 13:21 Pagina 52

TRAINERSCONGRES

op gang te houden. Bij de tweede oe- fening probeerde ik door middel van vragen stellen, voorbeelden geven en oplossingen aandragen het verdedi- gende inzicht van de spelers te ver- groten. Bij de vierde vorm was ik vooral aan het observeren. Ik keek naar welke keuzes er gemaakt wer- den in de opbouw door het aanvallen- de team. Ik had vooral oog voor de middenvelders en de centrale verde- digers. Ook hier wilde ik door het stellen van vragen en het voorbeelden geven het inzicht van de spelers ver- beteren. Bij de laatste vorm in de toe- passingsfase coachte ik vooral bege- leidend op de uitvoering van de han- delingen die horen bij de gekozen op- lossingen in het verdedigen. Af en toe probeerde ik door gerichte coaching nog een situatie te beïnvloeden.” belangrijkste. Lukt het om via 3 en 4 het voorkomen van de dieptepass wil- het spel in gang te zetten? Creëren ze den we de bal al over de middenlijn Observeren kansen? Worden er doelpunten ge- afpakken om uiteindelijk tot aanval- Edwin Petersen: “Om goed te kunnen maakt? Als dat niet gebeurt dan moet len te komen.” oefenen moet je snel de teamorgani- je de bedoelingen nog een keer duide- saties benoemen en de basistaken lijk maken, want het gaat wel om Kans geven meegeven. Daarnaast moet je de spe- winnen! Bij je eigen partij let je op za- Edwin Petersen: “Het moeilijkste voor lers bewust maken door middel van ken als: waar zakken ze in? Maken ze spelers in deze leeftijdsgroep is, dat wedstrijdechte situaties wat de be- de ruimte klein? Wanneer zetten ze ze eigenlijk zo gretig zijn en steeds uit doelingen zijn van beide teams. Van- druk op 3 en 4? Lopen de verdedigers de organisatie willen lopen met het daag moest het rode team opbouwen niet te ver achteruit? Kunnen ze de idee dat ze zo snel mogelijk weer de vanaf de eigen helft en proberen de bal veroveren, zo ja, waar? Komen ze bal moeten hebben. In de eerste par- diepste middenvelder of spits in te aan scoren toe? Goed observeren is tijvorm 11:11 was dat heel goed zicht- spelen. De blauwe tegenpartij moest dus enorm belangrijk.” baar. Iedereen wilde snel druk zetten als team inzakken tot de voorkant en de nummer 10 ging meteen naar middencirkel en compact gaan spelen Storen de andere centrale verdediger. Het rond de middencirkel om de diepte- Edwin Petersen: “We hebben vandaag kwam heel snel één op één te staan. pass naar de spits te voorkomen. De het verbeteren van het storen van de Je zag dat het spel bij de rode partij spits moest wachten met druk zetten opbouw van de tegenpartij laten zien. niet op gang kwam. Bij de blauwe totdat 3 of 4 indribbelde. Dat kan door een goede samenwer- partij zag je daardoor ook dat hetgeen king van de drie spitsen (7, 9, 11) en geleerd zou moeten worden, namelijk Ook moet je als coach de regels ken- de drie middenvelders (6, 8, 10). Door het verdedigen, niet uit de verf kwam. baar maken. We speelden met alle het kleiner maken van het speelveld Verdedigen kun je immers oplossen normale regels. Corners hebben we en door de ruimte tussen de bal en in de lengteas van het veld of in de eruit gehaald. In plaats daarvan werd het eigen doel te verdedigen wordt breedte. Wij hebben dat laatste aan de er gestart bij de eigen keeper. Als voorkomen dat de tegenstander snel orde gesteld en daarbij een groot be- coach moet je goed kijken wat er ge- tot scoren kan komen. Dat waren de roep gedaan op de inzichtelijke com- beurt om het voetbalprobleem aan de verdedigende basistaken van deze zes ponent, want er moet meer afge- orde te kunnen laten komen. Klopt de spelers. Zij moesten hun handelingen stemd worden tussen spelers. Daar- teamorganisatie niet dan moet je goed op elkaar afstemmen. De tegen- om vroegen wij aan deze jongens om bijsturen door middel van stopzetten stander moest gedwongen worden wat verder terug te gaan staan en te en de spelers opnieuw neerzetten. Je om in een kleine ruimte op te bou- beginnen met ruimtes tussen de bal dient de ruimtes in de gaten te hou- wen en mocht niet ver op de andere en het doel weg te nemen of af te den en te kijken of de linies te ver uit speelhelft komen. De as van het veld schermen. elkaar komen te spelen. De rol van de moest dichtgezet worden om de pass Om spelers te laten leren moet je heel tegenpartij bij het opbouwen is het door het midden te voorkomen. Naast bewust voorwaarden creëren om het-

www.devoetbaltrainer.nl 51-57_Petersen_51-57 31-05-12 13:21 Pagina 53

van de centrale verdedigers aan te voor de spelers duidelijker wat er ver- spelen. Dat liep niet meteen naar dedigd moest worden. De praktijk is wens. De rol van de tegenstander is hierbij altijd leidend.” bij dit soort vormen heel belangrijk. Doordat de vleugelverdedigers hoog- Speelwijze op speelden, werden de vleugelspit- Edwin Petersen: “Bij de derde vorm, sen gedwongen om terug te gaan en het partijspel 9:9, startte de opbouw speelden ze bijna op lijn met de twee steeds bij de keeper. Hij speelde een middenvelders. Daardoor konden we van de centrale verdedigers in, waar- het kantelen en het druk zetten naar na het spel kon beginnen. Het te de zijkanten niet voldoende oefenen. coachen team schermde de ruimte in We hebben daarom de tegenpartij de de as van het veld af en dwong de te- opdracht gegeven om de backs wat genstander om de bal naar 2 of 5 te vlakker te laten spelen, zodat onze spelen. Dus eerst moest er een gedul- buitenspelers niet te ver terug hoef- dige verdedigende teamorganisatie den te spelen. De centrale verdedigers neergezet worden, waarin ruimtes in van de opbouwende partij stonden de as van het veld klein gemaakt voor de keuze indribbelen of passen. moesten worden. Door het vrijlaten Daar moest de verdedigende partij re- van de opbouw moesten spelers hier- kening mee houden. De stap die daar- op anticiperen en handelen binnen geen je wilt trainen mogelijk te ma- aan voorafging, was de afstemming drie linies. Van hen werd gevraagd si- ken. Dat was bij de eerste vorm van- op elkaar van de twee middenvelders. tuaties uit eerdere stappen te herken- zelfsprekend nog niet zichtbaar, maar Zij moesten elkaar aan de kant van nen. Als de bal beweegt dan beweegt bij de tweede oefening was het wel de bal rugdekking geven. Ze mochten het totale team. Spelers dienen mee heel duidelijk. We hadden kunnen niet langer vanuit de eigen man blij- te schuiven met de bal. In voorwaart- kiezen om met grote vakken of met ven spelen. Je ziet in de landelijke se richting is de spits degene die aan- pylonen aan te geven waar ze zich competitie bij de C-junioren vaak dat geeft wanneer hij de centrale verdedi- moesten laten terugvallen. Dat heb- ze overal één tegen één creëren. We ger onder druk gaat zetten. Daarna ben we bewust niet gedaan. Wij vin- willen dat spelers op basis van inzicht wordt er op een dwingende manier den, dat als je met jongens in deze keuzes gaan maken. Dat ze hun eigen bepaald waar het team de bal wil leeftijdsgroep op een groot veld man los durven te laten, dat ze elkaar gaan veroveren. Dat was bij deze oe- speelt, je niet te veel afleiders moet rugdekking geven, dat ze misschien fenvorm voornamelijk aan de zijkant. hebben. We kiezen ervoor om zo veel wel een twee tegen één situatie creë- Spelers moeten dan echt in duel ko- mogelijk de echte situatie te laten ren of dat ze in ieder geval de ruimte men. Ze dienen ook te beseffen dat je ontstaan, maar de jongens wel een richting hun eigen doel afschermen. niet altijd de bal hoeft af te pakken. richtpunt mee te geven. Dat was van- Deze manier van verdedigen kan al- Als de tegenstander gedwongen daag de kop van de cirkel. Als je je leen succesvol zijn als er een goede wordt om terug te spelen, heb je het daarop richt, heb je een houvast.” afstemming op elkaar is. Door het als verdedigende partij ook goed ge- vrijlaten van de opbouw moeten spe- daan en kun je als team weer wat Afstemming lers hierop anticiperen en handelen verder naar voren opschuiven. In deze Edwin Petersen: “Bij de tweede vorm binnen twee linies. De backs moesten oefenvorm werden ook de twee cen- zijn we gestart met drie spitsen om wat knijpen en de spits mocht niet te trale verdedigers en de 10 bij de te duidelijk te maken hoe ze onderling diep spelen. Anders zouden ze wor- coachen partij er nadrukkelijker bij moeten samenwerken. Het te den uitgespeeld. Door de doeltjes wat betrokken. Het inpassen van een aan- coachen team moest de ruimte in de verder uit elkaar te zetten, worden speelpunt bij de tegenpartij maakt de as van het veld afschermen en de te- hogere eisen gesteld aan het druk afstemming tussen drie linies nog genstander dwingen om de bal naar 2 zetten door 7 en 11 aan de zijkant van complexer. Belangrijk facet bij deze of 5 te spelen. Ze moesten dus eerst, het veld. Als je de ruimte nog groter oefenvorm is dat de rol van de tegen- een beetje tegen hun natuur in, een maakt, wordt het nog complexer en partij aandacht blijft krijgen om goed geduldige verdedigende teamorgani- worden spelers nog meer gedwongen te leren verdedigen. Wij hebben de satie neerzetten, waarin ruimtes in de om na te denken en om in verschil- betere opbouwers tegenover de ster- as klein gemaakt moesten worden. Je lende linies in samenhang met elkaar kere spitsen gezet om een optimaal kunt het wat makkelijker maken door druk te zetten. In de praktijk hebben leerklimaat te bewerkstelligen. het veld al in het begin wat smaller te we deze vorm laten zien met twee Coaches kunnen veelal winst boeken maken. De bedoeling was dat de grote doelen omdat we twee keepers door spelers op de juiste manier ten keeper het spel in gang zette door een beschikbaar hadden. Hierbij was het opzichte van elkaar te zetten.”

52 53 De Voetbaltrainer 186 2012 51-57_Petersen_51-57 31-05-12 13:21 Pagina 54

TRAINERSCONGRES

aanvallend de zaken niet goed gere- geld zijn, valt er verdedigend niets te verbeteren, niets te leren.”

Samenvatting: • De trainer moet bewust voor- waarden creëren om datgene dat je wilt trainen mogelijk te maken. • Als trainer moet je constant kij- ken wat er gebeurt tussen spe- lers om het voetbalprobleem op een goede manier aan de orde te kunnen laten komen. • C-junioren zijn gretig en heb- ben een drang naar voren. Zij willen direct weer de bal heb- ben en lopen daardoor snel uit de organisatie . • Goede samenwerking en af- stemming van de handelingen bij de spitsen en middenvelders Rugdekking basisvorm 5:2 met doeltjes kunnen zijn in eerste instantie voor- Edwin Petersen: “In de eindvorm met spelen. Het accent daar zou dan ook waarden voor het succesvol sto- drie linies hebben we laten zien hoe moeten liggen op het samenwerken ren. Daarna komen de midden- we de 10 van de tegenpartij nog beter van de beide verdedigers, op het rug- velders in samenwerking met op kunnen laten pakken. Wat je in die dekking geven en op het kantelen. de verdedigers. vorm goed zag, is dat ze achterin heel Het kan zijn dat je dat doet met de • Door te vereenvoudigen breng snel geneigd zijn om in de as door te spits en de 10, of met de twee mid- je spelers in herkenbare voet- stappen. Met als gevolg dat de mid- denvelders 6 en 8. balsituaties. denvelders niet meer gaan kantelen. • Verdedigen in de breedte in Die gaan ook geen rugdekking meer Als je verdedigend traint, is de rol van plaats van in de lengteas vraagt geven, want die mogelijkheid is al de aanvallende partij zo verschrikke- om meer inzicht van spelers om weggenomen. We willen dat zo lang lijk belangrijk. Het op de juiste ma- de juiste keuzes te maken. mogelijk uitstellen zodat je altijd een nier positiekiezen van centrumverde- • Alleen de ruimte klein maken is overtal houdt in het verdedigen. Om- digers en de vleugelverdedigers is es- niet voldoende. Het in duel ko- dat bij sommige vormen niet alle spe- sentieel. Daar moet je mee kunnen men en de bal afpakken is een lers mee kunnen doen, zou je voor de spelen. Een paar meter naar voren of belangrijk leerpunt bij de C-ju- spelers die moeten wachten een alge- terug kan al het verschil maken of je nioren. meen positiespel, bijvoorbeeld een verdedigend goed kunt trainen. Als

www.devoetbaltrainer.nl 51-57_Petersen_51-57 31-05-12 13:21 Pagina 55

Trainingsdemonstratie Edwin Petersen

Algemene doelstelling: Doelstellingen alle trainingsvormen: • verbeteren van het storen van de opbouw van de tegenpartij • klein maken van het speelveld en hierbij de ruimte tussen de door een goede samenwerking van de drie spitsen (9, 7, 11) bal en het eigen doel verdedigen moet duidelijk gemaakt wor- en de drie middenvelders (6, 8, 10) den door een goede afstemming van basistaken. • de tegenstander moet gedwongen worden om in een kleine Teamfunctie: verdedigen (vanuit teamorganisatie 1:4:3:3) ruimte op te bouwen en mag niet ver op de andere speelhelft Teamtaak: storen en het verstoren van de opbouw van de komen. tegenpartij • de as van het veld zal dichtgezet moeten worden om de pass Speelveldgedeelte: helft van de tegenpartij door het midden te voorkomen. Rol van de tegenpartij: opbouwen eigen helft met als doel de • naast het voorkomen van de dieptepass willen we de bal af- middenvelders of de spitsen aan te spelen pakken (over de middenlijn) om uiteindelijk tot aanvallen te komen.

1. Partijspel 11:11 Oriënteerfase

Doel Coaching • spelers laten wennen aan de situatie en de spelbedoelingen Verdedigen: en in deze fase vooral het spel laten spelen - ‘Laat eerst alle spelers in juiste positie komen.’ - ‘Speel compact.’ Organisatie - ‘Schuif als team mee als de bal in de breedte van het veld wordt • heel veld verplaatst.’ • 20 ballen - ‘Loop niet te snel uit je positie en bewaar je geduld.’ • 20 hoedjes - ‘Als je goed staat dan pas het duel om de bal aangaan.’ • 2 grote doelen • 2 kleuren hesjes

Inhoud • formatie van beide teams 1:4:3:3 tegen 1:4:3:3 (beide punt naar voor op middenveld) • eigen partij zakt eerst in rond de middencirkel en maakt daar de ruimtes in diepte en breedte klein • de spits start met druk zetten op het moment dat een cen- trale verdediger gaat indribbelen • het team schuift mee naar de bal en probeert de diepte uit het spel te halen • er wordt steeds opgebouwd vanaf de keeper die het spel in gang zet via een van de centrale verdedigers 3 of 4 • beide teams kunnen scoren op groot doel

Coaching Opbouw: - ‘Probeer op te bouwen via de centrale verdedigers 3 en 4.’ - ‘Houd het speelveld zo groot mogelijk.’ - ‘Middenvelders, kom niet te snel in de bal.’ - ‘Middenvelders, houd driehoekje groot.’ - ‘Probeer vrij te komen tussen de linies.’ - ‘Probeer onder de druk uit te voetballen door verzorgd en doelmatig positiespel.’ - ‘Zoek de kortste weg naar de spits (9) of het doel.’

54 55 De Voetbaltrainer 186 2012 51-57_Petersen_51-57 31-05-12 13:21 Pagina 56

TRAINERSCONGRES

Trainingsdemonstratie Edwin Petersen

2. Oefenvorm 7:5 Oefen/leerfase

Doel • het vijftal bewust maken van hun verdedigende taak en positie en hoe dit onderling moet worden afgestemd

Organisatie • speelveld 65 x 45 meter • 2 kleuren hesjes • 20 ballen • 20 hoedjes • 1 groot doel • 2 kleine doeltjes

Inhoud • formaties 2:3 tegen 1:4:2 • eigen partij zakt eerst in rond de middencirkel en maakt daar de ruimtes in diepte en breedte klein • de spits start met druk zetten op het moment dat een centrale verdediger gaat indribbelen • het team schuift mee naar de bal en probeert de Coaching linies diepte uit het spel te halen Middenvelders: • de tegenpartij speelt de opbouw met vier verdedigers in de ach- - ‘Zak in tot rond de middenlijn.’ terste lijn, waardoor de opbouw altijd tegen drie spitsen kan - ‘Bewaak samen met de spits en de verdedigers de ruimte.’ plaatsvinden - ‘Maak het veld niet te groot.’ • normale spelregels d.w.z. met buitenspel vanaf zestienmeterlijn - ‘Zet druk in de buurt van de bal.’ • de te coachen partij (TCP) kan scoren op een groot doel en de - ‘Kantel naar de kant van de bal en zorg voor onderlinge rugdek- andere partij op twee kleine doeltjes king.’

Coaching team Spitsen: Verdedigen: - ‘Zak eerst tot halverwege de helft van de tegenpartij.’ - ‘Speel compact in twee linies.’ - ‘Laat 3 of 4 opkomen en zet deze op vijf meter onder druk, zo- - ‘Zorg voor goede samenwerking tussen de voorste linie en de dat de andere centrale verdediger niet meer aangespeeld kan middenlinie.’ worden.’ - ‘Beperk de ruimte in de as richting diepste middenvelder.’ - ‘Zet snel druk.’ - ‘Kantel als de bal breed wordt gespeeld.’ - ‘Sluit daarna 3 of 4 in en houd ruimte klein.’

3. Partijspel 9:9 Oefen/leerfase • eigen partij zakt eerst in rond de middencirkel en maakt daar Doel de ruimtes in diepte en breedte klein • de spelers bewust maken van het creëren van oplossingen in • de spits start met druk zetten op het moment dat een centrale het verdedigen verdediger gaat indribbelen • het team schuift mee naar de bal en probeert de diepte uit het Organisatie spel te halen • speelveld 80 x 55 meter • de tegenpartij speelt de opbouw met vier verdedigers in de ach- • 2 kleuren hesjes terste lijn waardoor de opbouw altijd tegen drie spitsen kan • 20 ballen plaatsvinden • 20 hoedjes • 2 grote doelen Coaching team Verdedigen: Inhoud - ‘Speel compact in drie linies.’ • formaties 1:4:3:1 tegen 1:2:3:3 - ‘Zorg voor goede samenwerking tussen de voorste linie en de • beide teams kunnen scoren op een groot doel middenlinie.’

www.devoetbaltrainer.nl 51-57_Petersen_51-57 31-05-12 13:21 Pagina 57

- ‘Beperk de ruimte in de as richting diepste middenvelder.’ - ‘Kantel als de bal breed wordt gepeeld.’

Coaching linies Middenvelders: - ‘Zak in tot rond de middenlijn.’ - ‘Bewaak samen met de spits en de verdedigers de ruimte.’ - ‘Maak het veld niet te groot.’ - ‘Zet druk in de buurt van de bal.’ - ‘Kantel naar de kant van de bal en zorg voor onderlinge rugdekking.’ - ‘Probeer een 2:1 situatie te creëren.’

Spitsen: - ‘Zak eerst tot halverwege de helft van de tegenpartij.’ - ‘Laat 3 of 4 opkomen en zet deze op vijf meter onder druk, zodat de andere centrale verdediger niet meer aangespeeld kan worden.’ - ‘Zet snel druk.’ - ‘Sluit daarna 3 of 4 in en houd met het team de ruimte klein.’

4. Partijspel 11:11 Toepassingsfase

Doel Coaching • spelers de aangereikte verdedigende oplossingen laten uitvoeren en - ‘Probeer op te bouwen via de centrale verdedigers 3 en 4.’ toepassen in complexe situaties - ‘Houd het speelveld zo groot mogelijk.’ • het herkennen wanneer je ruimtes moet afdekken en wanneer je - ‘9 van de TCP, wacht op het juiste moment om een van de kort moet dekken om de bal te veroveren/in duel te komen centrale verdedigers onder druk kan zetten en leid deze naar een kant.’ Organisatie - ‘7 en 11, herken het moment wanneer de bal naar een van • heel veld de vleugelverdedigers wordt gespeeld.’ • 20 ballen - ‘7 en 11, kom niet te vroeg want dan kan het middenveld • 20 hoedjes worden aangespeeld.’ • 2 grote doelen - ‘10, kantel naar de balkant en scherm de ruimte af naar • 2 kleuren hesjes het middenveld. Hierdoor kunnen 6 en 8 rugdekking ge- ven op de middenvelders en als het moet zeer kort dek- Inhoud ken als een van de middenvelders aan de bal gaat ko- • formatie van beide men.’ teams 1:4:3:3 tegen - ‘2 of 5, dek aan de balkant altijd door op de 7 of 11.’ 1:4:3:3 (beiden - ‘3 of 4, zorg voor evt. rugdekking waarbij het dekken van punt naar voor op de spits niet vergeten mag worden.’ middenveld) - ‘Keeper, speel wat verder uit je doel om de ruimte in de • voor de tegenpar- rug van je verdedigers te bewaken.’ tij geldt dat zij - ‘7, 9 en 11, werk goed samen om de pass door het midden proberen via in eerste instantie goed af te schermen.’ goed positiespel - ‘6, 8 en 10, stem met de spitsen goed af in welke ruimte zij de spits aan te komen te verdedigen en waar rugdekking nodig is.’ spelen om tot doelkansen te komen. - ‘2, 3, 4 en 5, herken hoe lang het veld wordt gemaakt in • de TCP partij zakt eerst in rond de middencirkel en maakt daar de het verdedigen, dus het compact houden samen met de ruimtes in diepte en breedte klein middenvelders is belangrijk.’ • de spits start met druk zetten op het moment dat een centrale ver- dediger gaat indribbelen • het team schuift mee naar de bal en probeert de diepte uit het spel te halen

56 57 De Voetbaltrainer 186 2012 58-63_Zoutman_58-63 31-05-12 13:23 Pagina 58

TRAINERSCONGRES Tekst: Gerjos Weelink

Jan Zoutman, IJsselmeervogels Voorkomen van de counter begint voorin

Op het tiende Nederlandse Trainerscongres in Zwolle gaf Jan Zoutman (trainer IJsselmeervogels) samen met zijn assis­ tent Johan de Man en Gert­Peter de Gunst, trainer van FC Zwolle A1, een demonstratie van het voorkomen van de counter. In deze demonstratie begonnen de trainers met het duel 1:1 en bouwden dat via 1:2, 2:3, 4:4+2 uit naar 11:11. Nadrukkelijk werd derhalve de methodiek ‘van makkelijk naar moeilijk’ gevolgd.

Het uithalen van de counter, bij wie Maar in de praktijk blijkt dat lastig. ler teruggefloten worden door de an- begint dat? Stel dat een aanvaller het moment dere spelers. Waar het mij om gaat, is Jan Zoutman: “Op het moment dat er herkent om druk te zetten na balver- dat als je 3, 4, 6 of 10 laat beslissen, balverlies wordt geleden op de helft lies, dan moet hij worden gesteund het seconden duurt voordat er daad- van de tegenstander, is het vaak de 3, door de rest van de ploeg. Is het mo- werkelijk door iedereen druk wordt 4, 6 of 10 van de eigen ploeg die be- ment niet juist, dan moet de aanval- gezet. Want 3, 4, 6 of 10 zal eerst spe- paalt wanneer er weer druk wordt ge- zet. Veel Nederlandse teams laten die spelers beslissen. In mijn ogen moe- ten dat de spitsen zijn, of in ieder ge- “Ik herinner me ook nog goed de kleine finale tijdens het WK’94 in Amerika val de speler die het dichtst bij de bal tussen Zweden en Bulgarije. De Zweden begonnen zeer gemotiveerd aan dit staat. Ook in de top van het amateur- duel. De Bulgaren waren al heel tevreden met het reeds behaalde resultaat voetbal merk je dat je eigenlijk gelijk en hadden behoorlijk gefeest. Ongeacht de uitslag van het duel om de derde druk moeten zetten na balverlies, om- en vierde plaats was het WK voor de Bulgaren geslaagd. Vanaf het begin zag dat de tegenstander er anders gevaar- je dat vooral de spitsen nauwelijks aan hun defensieve taken wilden denken lijk uit kan komen.” bij balbezit van de Zweden. De libero van de Bulgaren werd daar zo kwaad over, dat hij op een gegeven moment zelfs gewoon het veld uitstapte. De Waarom de spitsen of de speler die Zweden wonnen heel eenvoudig met 4-0 en die uitslag had veel hoger kun- het dichtst bij de bal staat? nen uitvallen. Als het hele team niet meedenkt bij balbezit van de tegenstan- Jan Zoutman: “Het mooiste is natuur- der, verlies je in de top gegarandeerd de wedstrijd. Zeker als de tegenstander lijk dat iedereen het moment herkent wel scherp is.” (Uit: Rinus Michels, Teambuilding als route naar succes) waarop druk gezet moet worden.

www.devoetbaltrainer.nl 58-63_Zoutman_58-63 31-05-12 13:23 Pagina 59

je bij het omschakelmoment van aan- vallen naar verdedigen niet goed staat, speelt een sterke tegenstander zo iemand vrij tussen de linies en wordt gelijk gevaarlijk. Tijdens het aanvallen zul je een aantal spelers moeten hebben die al bezig zijn met het moment dat er balverlies geleden kan worden. Veel doelpunten ont- staan vanuit dit omschakelmoment. Je bent zelf aan het aanvallen, raakt de bal kwijt en binnen tien tellen heb je een kans tegen. Het probleem in re- latie tot het trainen van dit omscha- kelmoment, is dat je in de wedstrijd niet kunt voorspellen waar dat mo- ment van balverlies ontstaat. Het is voor trainers dus goed er bewust mee om te gaan en er voor zover mogelijk Gert­Peter afspraken over te maken.” de Gust

Communicatie Jan Zoutman: “Bij het omschakelmo- ment van aanvallen naar verdedigen is de communicatie tussen de spelers heel belangrijk. Zoals al eerder aange- geven gaat het in eerste instantie al om de speler die het eerste druk zet. Maar overal op het veld zul je tijdens Johan de Man het druk zetten moeten communice-

Foto's: Pro Shots Pro Foto's: ren. Het overgeven van tegenstander aan elkaar, durven loslaten et cetera. De achterste spelers zullen de mid- lers die dichter bij de bal zijn in bewe- denvelders en aanvallers ook moeten ging moeten krijgen. En die seconden coachen in het lopen. Een stapje links kun je niet missen op topniveau. In of rechts kan betekenen dat een spits sommige gevallen zijn dat soort situ- van de tegenpartij niet aangespeeld aties zelf cruciaal voor het wedstrij- kan worden.” dresultaat. Druk zetten begint dicht bij de bal. De rest volgt.” In het stadion van FC Zwolle behande- len Zoutman, De Man en De Gunst in Zijn Nederlandse spelers en trainers drie vormen de elementen die van be- in staat dit op te pakken? lang zijn bij het uithalen van de coun- Jan Zoutman: “Ik denk dat men wel ter. Zoutman noemt de relatie met het zal moeten. En dan heb ik het over KNVB-opleidingsidee over trainingsin- Jan zowel het omschakelmoment van deling en geeft tekst en uitleg: Zoutman aanvallen naar verdedigen als omge- keerd. We willen in Nederland door- Tekening 1 gaans dominant en attractief voetbal Jan Zoutman: “De eerste drie vormen de tegenstander, zonder snel uitge- spelen, hetgeen betekent dat je dik- beschouwen we als verlengde van de speeld te worden (zie 1a). De verdedi- wijls met veel ruimte achter je laatste warming-up. Ik noem deze vormen ger probeert ook de ballijn naar de linie speelt. Het is zaak dat op het ook wel passen en trappen met weer- vrijstaande speler eruit te halen en moment dat je balverlies lijdt, achter- stand. Spelers maken alvast kennis toch druk te zetten. In je eentje pro- in toch goed staat. De restverdediging met de doelstelling van de training. beer je als het ware twee spelers af te zal dus op orde moeten zijn. Want als Het accent ligt op het benaderen van stoppen (zie 1b). Belangrijk hierbij is

58 59 De Voetbaltrainer 186 2012 58-63_Zoutman_58-63 31-05-12 13:23 Pagina 60

TRAINERSCONGRES

ten die de trainers leggen. Ook me- thodisch gezien nemen ze stappen. N Bijvoorbeeld door te zeggen dat de neutrale spelers de bal niet meer naar 2 2 3 1 2 elkaar mogen spelen. Een 6:4 wordt 1 2 2 3 dan dus een 5:4, waardoor de kans op 1 een balverovering voor het verdedi- 1b 1a 4 gende viertal groter geworden is. Trai- 1 1 3 4 ners focussen zich nog steeds op het- geen er gebeurt op het moment dat er 1c 4 N balverlies wordt geleden, maar coachen nu meer op het uithalen van 2 de dieptepass. Het uithalen van de dieptepass is bij deze trainingsvorm essentieel. De trainers geven nadruk- kelijker aan dat op het moment van dat wanneer je als verdediger een- lijk van wat de tegenstander doet, de balverlies iedereen mee moet doen.” maal goed staat, je een aanval op de diepte eruit halen.” bal moet doen. Je moet niet achteruit De achterste man lopen. Een juiste lichaamshouding, Variabele afmetingen Jan Zoutman: “De rol van de tegen- het staan op de voorvoeten en het Jan Zoutman: “De afmetingen van het partij krijgt ook aandacht. De manier opengedraaid staan zijn belangrijk. veld zijn eigenlijk variabel. Dat wil waarop de tegenpartij speelt, is een De ballen worden steeds vanuit de zeggen: de demo is gehouden met voorwaarde om aan deze doelstelling hoek ingespeeld. Als de verdediger spelers van FC Zwolle A1. Dat zijn te werken. Hun positiespel zal wel vanuit de hoek moet inlopen, is dat technisch en tactisch sterke spelers. verzorgd moeten zijn, anders blijf je voor de trainer een extra coachmo- Als ik het veld dus té groot maak, aan het omschakelen. Trainers geven ment. Hij kan dan namelijk aangeven komt het verdedigende viertal amper dus de niet te coachen partij ook aan- dat de verdediger in een boogje moet aan balveroveringen toe. De spelers wijzingen, teneinde het positiespel lopen en niet in een rechte lijn.” zijn in balbezit namelijk te bekwaam beter te spelen. De training gaat van in het positiespel. Het veld moet gemakkelijk naar moeilijk. Niet alleen Tekening 2 de speler of spelers in de buurt van Jan Zoutman: “Deze vorm is de oriën- de bal worden gecoacht. De achterste tatiefase, waarin het trainingsdoel ‘De kwaliteit man van het verdedigende viertal duidelijk moet worden bij de spelers. moet ook naar voren lopen. Zijn rol is Er wordt een vorm 4:4 gespeeld, met van je groep is bij balverlies ontzettend belangrijk. twee neutrale mensen. De ploeg die Hij moet in de as van het veld komen de bal verovert, probeert zo snel mo- medebepalend om de dieptepass eruit te halen.” gelijk de neutrale speler op de andere helft aan te spelen. De ploeg die de voor de grootte Tekening 3 bal verliest, probeert dat te voorko- Blok 1: het organiseren van de rest- men door collectief met zijn vieren van het veld’ verdediging (organisatie ver van de druk te zetten.” bal af ) echter ook weer niet te klein worden Blok 2: het onmiddellijk druk zetten Opbouw in coaching gemaakt, omdat spelers na balverlies bij balverlies (dicht bij de bal ) Jan Zoutman: “Er wordt in blokjes van dan amper in beweging hoeven te ko- Blok 3: de toepassingsfase waarin het vier minuten gespeeld. In het eerste men om druk te zetten. Natuurlijk zijn voorgaande door de trainers bewaakt blokje gaat het om het kennismaken er wel richtlijnen qua grootte bij een moet worden (het partijspel) met de doelstelling en het wennen aan positiespel 4:4 + 2, maar belangrijker Jan Zoutman: “We eindigen de demo de organisatie. In het eerste blokje zijn is het nog voor een trainer om goed te met een vorm 11:11, waarbij er veel trainers attent op het moment dat er kijken naar het gedrag van de spelers. aandacht is voor de restverdediging. balverlies wordt geleden. Dáár gaat het Kom je toe aan je doelstelling?” Er wordt gespeeld in drie blokken. De om. Trainers controleren of spelers die eerste twee blokken vormen geza- de bal verliezen niet stil blijven staan. Verschuiven van accenten menlijk de oefen-/leerfase. Er moet Gelijk reageren. Bij het viertal betekent Jan Zoutman: “Naarmate de oefen- zichtbaar aan het voetbalprobleem het dat de voorste twee spelers druk vorm vordert en we in het tweede worden gewerkt, zodat de spelers we- geven en de achterste twee, afhanke- blokje komen, verschuiven de accen- ten welke oplossingen er gekozen

www.devoetbaltrainer.nl 58-63_Zoutman_58-63 31-05-12 13:23 Pagina 61

een voorwaarde voor het bereiken een middenvelder of een verdediger. 1 van de doelstelling.” Het feit dat de tegenpartij de bal te- rugspeelt op de keeper betekent dat 2 3 4 5 9 de counter is afgeslagen. De 9 moet in 11 6 7 “Belangrijk is de afspraak die een dat geval ‘teruggefloten’ worden door 10 11 8 10 3 2 coach moet maken over wat ik de de 3, 4, 6 of 10. Eerst hergroeperen 7 1 8 9 6 2 ‘restverdediging’ noem. Wie blijven voordat er druk wordt gezet.” er consequent achter de bal als je 5 4 3 opbouwt en vooral als je aanvalt? Hetzelfde moment Wanneer te weinig spelers achter Jan Zoutman: “Trainers geven het be- de bal blijven, wordt dat in de top lang aan van het reageren op hetzelf- genadeloos afgestraft. Je vraagt als de moment. Zeker in omschakelmo- 3 1 het ware om een tegengoal uit een menten worden beslissingen in frac- snelle counter.” ties van secondes genomen. Eén spe- ler die niet op tijd reageert, stelt een (Uit: Rinus Michels, Teambuilding als tegenstander in staat een gevaarlijke gaan worden. Beide teams worden ge- route naar succes) dieptebal te geven. Als trainer hamer coacht. De trainer van de te coachen je dus op het belang van het reageren partij richt zich op het hebben van op hetzelfde moment. Iedereen moet een goede organisatie, om bij balver- Rest verdediging mee doen. De trainer besteedt veel lies geen counter tegen te krijgen. De Jan Zoutman: “Tijdens het eerste blok tijd aan het bewaken van een organi- trainer van de niet te coachen partij legt de coach een accent op de rest- satie. Pas in blok drie wordt er meer laat zijn team wat inzakken en com- verdediging. Wie blijft er constant overgegaan op begeleidend coachen pact spelen. Op die manier is de kans achter de bal, zowel bij aanvallen als en kun je dus spreken van de toepas- dat de te coachen partij balverlies verdedigen? Daarnaast moet men singsfase.” lijdt groter en dat is conform de doel- zorgen dat centrale verdedigers niet stelling. Er staan vrijwel zeker veel beiden steeds achter de spits van de Samenvatting: spelers aanvallend opgesteld en er tegenpartij staan, maar dat een van • De speler die het dichtst bij de ligt ruimte achter de verdediging. Bij de twee er ook naast of zelfs vóór bal staat, bepaalt het moment het trainen van het omschakelmo- durft te komen. De spits van de te- van drukzetten. ment moet je goed nadenken over het genpartij kan dan niet aangespeeld • Bij het trainen van het omscha- belang van de tegenpartij. De manier worden. De restverdediging heeft als kelmoment is de rol van de te- waarop de tegenpartij speelt, vormt taak om rekening te houden met het genpartij belangrijk. onverwachte. Dus ook tijdens het • De restverdediging moet reke- aanvallen moet er al verdedigend ning houden met het onver- worden gedacht. Hoe staan we als er wachte. “Over dit teamtactische onderdeel nu balverlies wordt geleden? Welke • Het verdedigen begint al voorin. bestaan veel misverstanden. Het ruimtes dekken we af?” • Spelers moeten proberen op achter de bal blijven van een aan- hetzelfde moment te reageren. tal spelers wordt verward met het Verdedigen begint voorin idee dat twee of zelfs meer spe- Jan Zoutman: “De trainer geeft in de lers slechts één tegenstander dek- demo aan dat de aanvallers gelijk een ken, terwijl het team de aanval rol hebben op het moment dat de opbouwt. De restverdedigers dek- keeper van de tegenpartij de bal in ken veelal meer operationele bezit krijgt. De keeper gooit namelijk ruimtes dan die één of twee over- snel de diep staande 5 of 6 van de te- gebleven aanvallers. Dus ruimtes genpartij aan, die gelijk tussen de li- waar de afgeslagen bal komt of nies vrij staan. Als de 6 van de tegen- waarvan de snel omschakelende partij vrij kan opendraaien, terwijl de verdedigers van de tegenstander achterhoede van je eigen ploeg nog gebruik maken. Deze ruimte niet volledig georganiseerd is, zijn er moet worden gedekt.” voldoende mogelijkheden voor de dieptebal. De trainer geeft in deze fa- (Uit: Rinus Michels, Teambuilding als se aan dat het soms juist goed is om route naar succes) niet door te jagen op de keeper, wan- neer die een bal heeft gekregen van

60 61 De Voetbaltrainer 186 2012 58-63_Zoutman_58-63 31-05-12 13:23 Pagina 62

TRAINERSCONGRES

Trainingsvormen Jan Zoutman 2 2 1 1. Duel 1:1 1

Doel • verbeteren van het verdedigen (tekening 1a) in een ondertal - 1b 1A situatie (tekening 1b en tekening 1c)

Organisatie • het veld is 12 meter lang en 8 meter breed 1C • voldoende ballen bij de trainer • vier pylonen • voldoende hesjes in twee kleuren

Inhoud • duel 1:1 (tekening 1a), uitgebouwd naar respectievelijk positie- spel 1:2 (tekening 1b) en 2:3 (tekening 1c) • de niet te coachen partij kan scoren door een lijndribbel • degene die de bal inspeelt, kan scoren door de bal af te pakken of te onderscheppen Methodiek • bij 2:3 coacht de achterste verdediger de voorste. De keuzes zijn: • laat de vorm eerst starten totdat iedere speler twee keer aan de doorjagen of rugdekking geven indien de achterste verdediger beurt is geweest zelf uitstapt • het doordraaien van de spelers vooraf goed uitleggen • de dieptepass moet voorkomen worden • de verdediger laten scoren in een doeltje of een punt toekennen zodra een bal uit is Coaching • de beide aanvallers verplichten tot maximaal twee keer raken - ‘Probeer door pressie op de juiste momenten de bal te veroveren.’ • tijdslimiet instellen waarbinnen gescoord moet worden - ‘Sta op je voorvoeten.’ • als de verdedigers het goed doen, ga je de aanvallers coachen - ‘Als je eenmaal goed staat, ga dan naar de bal toe.’ om tot scoren te komen

2. Positiespel 4:4+2

Doel • verbeteren van het druk zetten nadat balverlies is geleden • verbeteren van het uithalen van de dieptebal • verbeteren van het afschermen van de centrale aanvaller van de N tegenpartij 2 3 2 Organisatie 2 3 • het veld is 22 meter lang en 14 meter breed 1 4 • voldoende ballen bij de trainer • vier pylonen 1 1 3 4 • voldoende hesjes in drie kleuren 4 N Inhoud • positiespel 4:4 + 2 neutrale spelers • beide teams kunnen scoren door de neutrale man op de andere helft aan te spelen • zodra de bal wordt veroverd, start het spel weer met een pass van de trainer op een speler van de te coachen partij

www.devoetbaltrainer.nl 58-63_Zoutman_58-63 31-05-12 13:23 Pagina 63

• in eerste instantie probeert de te coachen partij de bal gelijk te- - ‘Probeer na het veroveren van de bal zo snel mogelijk de spelers rug te veroveren op de andere helft aan te spelen.’ • lukt dit niet, dan wordt de lijn naar de neutrale speler zo goed - ‘Houd de ballijn naar de neutrale speler open.’ mogelijk afgeschermd - ‘Reageer onmiddellijk als de bal wordt verloren.’ - ‘De twee spelers die het dichtst bij de bal zijn zetten gelijk druk.’ Coaching - ‘De twee achterste spelers zorgen ervoor dat de neutrale man - ‘Probeer door pressie op de juiste momenten de bal te ver - niet aangespeeld kan worden.’ overen.’ - ‘Wacht het juiste moment af, bijvoorbeeld na een slechte aan- Methodiek name, een moeilijke bal of zodra de bal in een hoek is.’ • spelers maximaal aantal keer laten raken

3. Partijspel 11:11 1 Doel • de spelers van de aanvallende partij beter te leren samenwer- ken om de counter van de tegenpartij te voorkomen met daarbij 2 3 4 5 als uitgangspunten: de restverdediging organiseren, de diepte- 9 6 pass voorkomen en snel weer in balbezit komen 11 7 10 11 3 8 Organisatie 10 2 7 1 • er wordt gespeeld op een groot veld 8 9 6 2 • twee grote doelen • voldoende ballen bij de doelen 5 4 3 Inhoud • partijspel 11:11 • beide teams kunnen scoren op het grote doel • het partijspel wordt verdeeld in drie blokken van zes minuten • in de rustpauzes tussen de blokken wordt er begeleidend ge- coacht 1 • tijdens de partijspelen kan er situatief worden gecoacht • coach van de tegenpartij stimuleert het zoeken van diepte in het spel • tegenpartij verdedigt op eigen helft en maakt de ruimte klein in de breedte en in de lengte • bij het veroveren van de bal wordt er door de tegenpartij - ‘Middenvelders ondersteun op het juiste moment de aanvallers getracht zo snel mogelijk diepte te zoeken en tot een goede bij het druk zetten.’ counter te komen - ‘Middenvelders stel je tactisch goed op om de dieptepass te kunnen verdedigen.’ Coaching - ‘Middenvelders denk aan de restverdediging.’ - ‘Zodra balverlies geleden wordt, zet de dichtstbijzijnde speler onmiddellijk druk op de bal.’ Methodiek - ‘Spelers in de buurt van de dichtstbijzijnde speler: help en • tijdens blok 1 beginnen alle spelhervattingen op eigen helft met ondersteun.’ de opbouw - ‘10 schuif door als centrale verdedigers breed naar elkaar spelen.’ • tijdens blok 2 houdt de tegenpartij de bal in hun voordeel - ‘6 of 8 schuif door op de verdedigende middenvelder van de • tijdens blok 3 worden de normale regels gehanteerd tegenpartij.’ • bij spelhervattingen van de tegenpartij krijgt de te coachen par- - ‘3 of 4 dek door op het middenveld.’ tij balbezit bij de keeper - ‘Spelers die niet meedoen in de opbouw zorgen ervoor dat de spit- sen van de tegenpartij nooit direct aangespeeld kunnen worden.’ - ‘6 en 8 let op elkaar. Zodra de één bijsluit, houdt de ander de Voor de trainer: stappen om verbeterpunten aan te geven controle.’ • Het gedrag van de spelers op het moment van balverlies - ‘Keeper kies zodanig positie dat je niet verrast wordt door een observeren boogbal, maar wel de ruimte voor je kunt bespelen.’ • Situatief coachen om aan te geven hoe de coach het wil hebben - ‘Verdedigers zorg voor een restverdediging, waardoor de spitsen • Begeleidend coachen om de juiste uitvoering te bewaken van de tegenpartij de dieptepass niet vrij aan kunnen nemen.’

62 63 De Voetbaltrainer 186 2012 64-69_Reijners_64-69 31-05-12 13:28 Pagina 64

TRAINERSCONGRES Tekst: Gino van den Broecke

‘Samenwerken en keuzes maken is elementair binnen onze speelwijze’

Binnen het Nederlandse voetbal hebben meisjes en vrouwen tegen zes om dan in partijvormen ge- richt opdrachten mee te geven. Bij- een steeds belangrijkere plaats. Ook binnen de KNVB wordt voorbeeld het positiekiezen van mid- denvelders en komen tot aanvallen heel veel energie gestoken in de ontwikkeling van het meisjes­ bij balbezit van de eigen verdedigers. We willen vanuit onze speelwijze do- en vrouwenvoetbal. Tijdens het Nationaal Trainerscongres in minant zijn en tegenstanders dwin- gen tot keuzes. Door daar op de weke- Zwolle gaven de bondscoaches Roger Reijners en Ed Engelkes lijkse trainingsdagen aan te werken en veel te herhalen zie je vanzelf au- samen met Marleen Wissink, keeperstrainer Jan­Willem van tomatismen ontstaan. In het interna- tionale topvoetbal draait het altijd om Ede en fysiotherapeute Kim Blewanus een demonstratie van het maken van de juiste keuze. Daar- in maken we nog wekelijks stappen hun werkwijze en visie. en zie je dat speelsters groeien. Be- langrijk is het steeds weer wijzen op zaken en de taken die daarbij horen, Mirelle van Rijbroek, verantwoordelijk Keuzes maken bepaalde patronen en vooral het ma- binnen de KNVB voor voetbal- en ta- Alles draait uiteindelijk ook bij vrou- ken van de goede keuze op het juiste lentontwikkeling van het meisjes- en wenvoetbal om het resultaat in de moment. Leren inzien wanneer je als vrouwenvoetbal, gaf in De Voetbaltrai- wedstrijden elf tegen elf. Daar wordt centrale verdedigster moet indribbe- ner nummer 179 al een heldere uit- door alle selectieteams tijdens de we- len of wanneer je als verdedigster eenzetting van het meerjarenplan. In kelijkse trainingssessies gefaseerd en moet uitzakken om in balbezit te ko- Zwolle gaf ze samen met bondscoach vanuit een heldere speelwijze hard men. Hoe maken de middenvelders Roger Reijners daarover tekst en uit- aan gewerkt. Nederland wil volgens ruimte en wat voor positie moeten de leg tijdens en na de demonstratietrai- de bondscoaches dominant zijn in aanvalsters kiezen? Wedstrijden wor- ning aan de belangstellende trainers. balbezit en zelf meer het initiatief den tegenwoordig steeds vaker op de- De bondcoaches en hun begeleidings- nemen tijdens wedstrijden. tails beslist en dat is in het vrouwen- team toonden diverse trainingsvor- Ed Engelkes: “Daarom bieden we oe- voetbal niet anders.” men waarbij samenwerken en het fenvormen aan die ze daarin beter maken van keuzes in teamtactisch maken. Dat kunnen pass- en trapvor- Focus opzicht, individuele Performance Trai- men zijn waarbij het gaat om de juis- Roger Reijners: “En wat dan vooral ning, voetenwerk en valtechniek wer- te balsnelheid, aanname en hande- opvalt, is de enorme focus die de mei- den belicht. lingssnelheid. Of een positiespel acht den hebben om zichzelf in alles te

www.devoetbaltrainer.nl 64-69_Reijners_64-69 31-05-12 13:28 Pagina 65

Roger Reijners Ed Engelkes Jan­Willem van Ede Mirelle van Rijbroek Kim Blewanus

verbeteren. Op dinsdag is onze weke- nancieel nagenoeg niets voor. Dat zegt Kim Blewanus: “Met dit individueel lijkse trainingsdag waar we werken ook iets over de intrinsieke motivatie. geïntegreerde performanceprogramma aan fitheid en ontwikkeling van onze Die is ongemeen groot.” hebben we duidelijke doelen. Uiteraard speelwijze. En die focus hebben ze blessurepreventie bieden, maar ook over de gehele lijn en zien we ook te- Performance Training het verhogen van de belastbaarheid. rug in speltechnische vormen, team- Alle speelsters die bij de nationale Dit bereiken we door het aanbieden tactische trainingen of andere oefe- jeugdselecties actief zijn, werken met van een op maat gesneden trainings- ningen. Heel leergierig en constant een door de FIFA geïntroduceerde programma, wat door mij wekelijks met de drive om beter te worden.” warming-up, de 11+. Deze warming- voor het individu wordt aangepast. Op Ed Engelkes: “Je ziet dat er een enorme up is in eerste aanleg bedoeld om die manier kunnen ze een hogere trai- drang is om tot het uiterste te gaan. Of preventief te zijn wat blessures be- ningsintensiteit verwerken. Daarbij dat nu de meisjes bij Onder 15 zijn of treft. Bij het Nationale Vrouwenelftal wordt gewerkt naar een belastbaarheid de A-internationals, dat maakt geen hebben de speelsters overigens alle- die speelsters het vermogen biedt om verschil. De wil is groot omdat ze van maal nog te maken met een individu- beter te presteren tijdens wedstrijden het spelletje genieten. Ze moeten er eel preventief en ontwikkelingspro- op internationaal niveau.” heel veel voor doen en krijgen er fi- gramma, de Performance Training.

64 65 De Voetbaltrainer 186 2012 64-69_Reijners_64-69 31-05-12 13:28 Pagina 66

TRAINERSCONGRES

Componenten van Performance Training:

• flexibiliteitstraining • snelheid- en agilitytraining • stabiliteitstraining • krachttraining (gericht op bewe- • sprongtraining (plyometrie) gingspatronen)

FLEXIBILITEITSTRAINING KRACHTTRAINING (GERICHT OP BEWEGINGSPATRONEN)

SPRONGTRAINING (PLYOMETRIE)

SPRONG­, SNELHEID­ EN AGILITYTRAINING Voor de videobeel­ den van deze oefeningen: zie de website van De Voetbaltrainer.

Oefeningen worden individueel geko- • systematiek • van bekend naar onbekend zen aan de hand van het risicoprofiel, • proprioceptieve uitdaging • van stabiel via gecontroleerd naar uitslagen van testen en op de volgen- • beweging specifiek dynamisch de kenmerken: • van lage naar hoge krachten • veiligheid Opbouw in progressie van performan- • van correcte uitvoering naar ver- • uitdaging ce training: hoogde intensiteit • progressie • van langzaam naar snel

www.devoetbaltrainer.nl 64-69_Reijners_64-69 31-05-12 13:28 Pagina 67

Risicofactoren wanneer dat noodzaak wordt. Daarom zijn. Bij het nationale team beschik- De training bevat alle componenten moet het voetenwerk goed ontwikkeld ken we daar wel over en dat is na- die nodig zijn om op het hoogste ni- zijn. Verder is het van groot belang dat tuurlijk prima. veau te kunnen presteren, waarbij te- ze leren op beide kanten te kunnen Het feit dat Ajax en wellicht ook PSV gelijkertijd een aantal belangrijke ri- vallen. In die basisvaardigheden wordt nu het belang ook inziet van meiden- sicofactoren specifiek gericht op vrou- vanaf de jongste keepsters veel tijd ge- en vrouwenvoetbal maakt de Eredivi- wen worden beïnvloed. stoken. De fysieke ontwikkeling van de sie en de aandacht voor meiden- Kim Blewanus: “Je moet dan denken benen dient extra aandacht te krijgen vrouwenvoetbal alleen maar groter. aan de ratio tussen de hamstring en bij Kim in de performanceprogram- Gelukkig is er de Eredivisie als podium de quadriceps, de musculaire ver- ma’s, maar het functioneel vallen en waarop meiden en vrouwen zich kun- moeidheid en het landings- en afzet- weer oprichten doen we met heel een- nen profileren. Ook het feit dat er nu mechanisme bij vrouwen. Die zijn fy- voudige oefenvormen. Vaak zie je voor het eerst op het Nationaal Trai- siologisch anders dan bij mannen en keepers tijdens een training ballen te- nerscongres ook meiden- en vrouwen- daar dienen we gericht rekening mee ruggooien, omdraaien en weglopen. voetbal op de agenda staat, zegt iets te houden om blessures te voorkomen. Dat willen we juist niet! Altijd moet over de groeiende status. Daar zijn we Het programma is individueel opge- het gezicht gericht zijn op het veld, heel erg blij mee en we hopen dat we steld aan de hand van testen en een achteruit lopen is van groot belang en kunnen toegroeien naar het niveau blessure-risicoprofiel. De oefeningen in mijn ogen prima trainbaar. De val- waar we heen willen. Het doel van de zijn gericht op functionele kracht en techniek is ook belangrijk. Weten hoe KNVB is om met alle teams bij de bes- neuromusculaire efficiëntie, wat zo- te vallen en direct weer positie kunnen te tien van de wereld te horen, dus veel wil zeggen als het trainen van het kiezen. Negentig procent van de keep- ook met het meiden- en vrouwenvoet- centrale zenuwstelsel op het aanstu- ershandelingen zijn met de voet en bal. We zitten nu dicht tegen de sub- ren van de samenwerking tussen de tien procent met de handen, maar die top aan, dus er is nog een hoop winst diverse spiergroepen tijdens sportspe- beslissen vaak over winst of verlies. te boeken. Elke wedstrijd maken we cifieke dynamische activiteiten. Bij- Goed voetenwerk, op het juiste mo- progressie en komen we dichter bij voorbeeld sprinten, springen, duel- ment insnijden en naast vallen ook onze doelstelling. We zijn er als kracht, balans, wendbaarheid enzo- snel reageren zijn zaken die wij bij bondscoaches heilig van overtuigd dat voorts. Functionele kracht wordt ge- Oranje op alle leeftijden trainen om we daarin ook zullen slagen.” traind op het vermogen van het spier- het uiteindelijk te maken tot automa- en zenuwstelsel om efficiënt en effec- tismen. Een keepster moet bovendien Samenvatting: tief kracht te produceren of reduceren. functionele tweebenigheid hebben om • Keuzes maken wordt bij het Ne- Bovendien wordt door de Performance in uiterste nood de ballen weg te kun- derlands team getraind door Training het gehele bewegingssysteem nen werken. Zo wordt er nogal wat ge- veel herhalingen van positie- gestabiliseerd tijdens functionele be- vraagd. Dus om de jonge meiden op spelvormen en toepassingen wegingen. Met name in de stand van het niveau van de keepsters van het A- binnen 11: 11. Dit is ingegeven de knieën, maar ook de heupen moe- elftal brengen wordt daar flink in door de nieuwe speelwijze ten we zeer gericht trainingsvormen geïnvesteerd tijdens de wekelijkse trai- waarin dominantie in balbezit aanbieden omdat dit qua kniebles- ningsdagen.” centraal staat. sures belangrijke indicatoren zijn. De • De Performance Training is bij Performance Training helpt de speel- Winstpunten vrouwen extra gericht om speci- sters daarbij.” Het vrouwenvoetbal zit momenteel fieke fysieke risicofactoren aan overduidelijk in de lift. De belangstel- te pakken en de belastbaarheid Voetenwerk en vallen ling van betaald-voetbalclubs voor per individu te verhogen. Naast de Performance Training, die het opzetten van een vrouwenteam • De keeperstraining is veelal ook ook doordeweeks bij de Eredivisie- neemt weer toe en ook bij de KNVB gericht op trainen van voeten- clubs én in het buitenland door de wordt hoog ingezet op talentontwik- werk, valtechniek en functione- speelsters wordt gedaan, krijgen de keling. Volgens bondscoach Reijners le tweebenigheid. keepsters ook nog extra training in een goede zaak, al is er volgens hem • Vrouwenvoetbal voor het eerst voetenwerk en vallen. Van jong tot nog wel winst te halen. op het Nationaal Trainerscon- zelfs de A-internationals is daar nog Roger Reijners: “Dan bedoel ik bijvoor- gres zegt veel over de groeiende veel winst te behalen. beeld de trainingsmomenten bij de ei- status van het vrouwenvoetbal Jan-Willem van Ede: “Met onze manier gen clubs, maar ook in de medische in Nederland, evenals het for- van spelen willen we dat de keepsters begeleiding of door andere specialis- meren door Ajax van een vrou- fungeren als een extra aanspeelpunt ten die niet altijd overal aanwezig wenteam.

66 67 De Voetbaltrainer 186 2012 64-69_Reijners_64-69 31-05-12 13:28 Pagina 68

TRAINERSCONGRES

Trainingsvormen (teamtactisch) KNVB meisjes onder 15

1. partijspel 8:6

Doel • verbeteren van de samenwerking tussen de posities 6, 8 en 10 op het moment dat de bal op de eigen helft is bij 3 of 4

Organisatie • veld van 60 meter lang en 50 meter breed • 8 pylonen/hoedjes in 2 kleuren 6 8 • 1 groot doel 10 • 7 oranje en 6 gele hesjes 10 6 • voldoende ballen 8 7 11 Inhoud 9 2 5 • te coachen partij speelt in formatie 1:4:3 (punt naar voor) 3 • niet te coachen partij speelt 3:3 (punt naar voor) 4 • voorwaarde in speelwijze tegenpartij = te coachen partij op laten bouwen 1 • bal uit bij zijlijn: ingooi • bij hoekschoppen: keeper te coachen partij start opbouw • beide partijen scoren op groot doel • Rol coach: incidenteel situatief stopzetten, maar vooral begelei- dend coachen op het uitvoeren van de handelingen die horen bij handelingen zonder bal (individu): de gekozen oplossingen in het opbouwen posities 3 en 4: - ‘Zorg dat je in beweging bent. Keuze maken tussen vrijlopen, aan- Coaching bieden of wegblijven en aansluiten.’ handelingen mét bal (individu): - ‘Maak het veld groot door uit te zakken of naar achter te bewegen.’ posities 3 en 4: posities 6, 8 en 10: - ‘Zorg dat de passing over de grond of door de lucht zuiver is.’ - ‘Vrijlopen, aanbieden of wegblijven.’ - ‘Stevig inspelen op het juiste been van je medespeelster.’ - ‘Maak waar nodig de speellijn open voor je centrale verdedigers.’ - ‘Kies het goede moment van indribbelen richting middenveld.’ - ‘Als de ruimte er ligt maak de loopactie in de diepte.’ - ‘Kijk bij het dribbelen ‘over de bal’ naar je medespeler.’ - ‘Kies in aanvallend opzicht goed positie voor een van de doeltjes.’ - ‘Probeer soms geduld op te brengen, niet geforceerd de aanval zoe- - ‘Kijken naar en anticiperen op elkaar.’ ken.’ posities 6, 8 en 10: Methodiek - ‘Kom ‘in de bal’ om de pass te verwerken.’ • coachen opbouw 3 en 4 en positie 9 tegenpartij wachten - ‘Houd na de controle snelheid.’ • coachen opbouw 3 en 4 en rol 9 en 10 tegenpartij beïnvloeden - ‘Na je controle de juiste keuze maken tussen doordraaien of kaat- • vastzetten opbouw door 7, 9, 10 en 11 tegenpartij sen.’ • omschakelen van aanval naar verdedigen beïnvloeden door ver- - ‘Kijk goed welke positie je kiest in het veld.’ plichting om bal binnen vijf seconden te heroveren.

2. Partijspel 11:11

Doel Coaching • verbeteren van de samenwerking tussen de posities 6, 8 en 10 op handelingen mét bal (individu): het moment dat de bal op de eigen helft is bij 3 of 4 posities 3 en 4: - ‘Zorg dat de passing over de grond of door de lucht zuiver is.’ Organisatie - ‘Stevig inspelen op het juiste been van je medespeelster.’ • heel speelveld - ‘Kies het goede moment van indribbelen richting middenveld.’ • 10 oranje en 10 gele hesjes - ‘Kijk bij het dribbelen ‘over de bal’ naar je medespeler.’ • 4 pylonen - ‘Probeer soms geduld op te brengen, niet geforceerd de aanval zoe- • 2 grote doelen ken.’ • voldoende ballen

www.devoetbaltrainer.nl 64-69_Reijners_64-69 31-05-12 13:28 Pagina 69

posities 6, 8 en 10: - ‘Kom ‘in de bal’ om de pass te verwerken.’ 1 - ‘Houd na de controle snelheid.’ - ‘Na je controle de juiste keuze maken tussen doordraaien of kaatsen.’ - ‘Kijk goed welke positie je kiest in het veld.’ posities 7, 9 en 11: 2 3 4 - ‘Let op bij de balaanname dat je direct kunt handelen.’ 5 11 - ‘Goed anticiperen in de wedstrijd door een keuze te maken tussen 7 zelf schieten, passen of voorzet geven.’ 9 handelingen zonder bal (individu): posities 3 en 4: 6 8 10 - ‘Zorg dat je in beweging bent. Keuze maken tussen vrijlopen, aanbie- 6 den of wegblijven en aansluiten.’ 8 10 - ‘Maak het veld groot door uit te zakken of naar achter te bewegen.’ 7 11 posities 6, 8 en 10: 9 2 5 - ‘Vrijlopen, aanbieden of wegblijven.’ 3 - ‘Maak waar nodig de speellijn open voor je centrale verdedigers.’ 4 - ‘Als de ruimte er ligt, maak de loopactie in de diepte.’ - ‘Kies in aanvallend opzicht goed positie voor één van de doeltjes.’ - ‘Kijken naar en anticiperen op elkaar.’ 1 posities 7,9 en 11: - ‘Kijk goed naar je medespelers bij het positie kiezen.’ - ‘Dwing je tegenstander tot het maken van keuzes.’ - ‘Durf ook weg te bewegen van de bal om ruimte te maken.’

Methodiek • coachen opbouw 3 en 4 en positie 9 tegenpartij wachten • tegenpartij speelt in formatie 1:4:3:3 (punt naar achter) • coachen opbouw 3 en 4 en rol 9 en 10 tegenpartij beïnvloeden • omschakelen van aanval naar verdedigen beïnvloeden door • vastzetten opbouw door 7, 9, 10 en 11 tegenpartij verplichting om bal binnen vijf seconden te heroveren.

Trainingsvormen voor keepers

1.Vallen en opkomen Coaching - ‘Rechtop zitten op de knieën.’ Doel - ‘Zorg dat je snel reageert op de bal.’ • verbeteren van het - ‘Zo snel mogelijk rechtkomen.’ vallen en opkomen - ‘Goed het lichaam achter de bal brengen.’ - ‘Bij het verwerken van de bal niet de benen naar voor gooien.’ Organisatie • ruimte van 7 meter Methodiek breed • variatie in ruimte en afstand • 6 gele hoedjes • variatie in snelheid van schieten • 10 voldoende ballen • variatie in aantal herhalingen • variatie (onvoorspelbaarheid) in welke kant de bal komt Inhoud • met name: vooral aandacht schenken aan de ‘mindere’ valzijde • keeper zit op de knieën tussen de hoedjes • keeper trapt afwisselend links en rechts de ballen over de grond • keeper duikt/valt en pakt de bal Voor de videobeelden Voor de videobeelden • de bal wordt verwerkt en teruggegooid van deze oefening: van de oefening 'Voe­ • keeper komt op zónder met de handen af te zetten zie de website van tenwerk en vallen/in­ • series links en rechts verwerken De Voetbaltrainer. snijden': zie de website van De Voetbaltrainer.

68 69 De Voetbaltrainer 186 2012 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:30 Pagina 70

TRAINERSCONGRES Tekst: Ruud Doevendans

Toon Gerbrands (AZ), directeur met topsportgenen Redelijk, duidelijk en geen compromis

Toon Gerbrands maakte in de jaren negentig naam als volley­ balcoach die vier landskampioenschappen haalde, de Europese titel met de Nederlandse herenploeg veroverde en een plaats op de Olympische Spelen afdwong. Daarna was hij onder meer manager van de DSB­schaatsploeg en tegenwoordig is hij alge­

meen directeur van AZ. Gerbrands opende het Trainerscongres currentie doet. Het is zaak om je als trainer te richten op die negentig pro- 2012 met een inspirerende presentatie over De Coach van de cent, die je wél kunt beïnvloeden. Presteren kent geen compromissen. Toekomst. Aansluitend sprak De Voetbaltrainer met hem. Het is goed of het is slecht. Een tus- senweg is er niet. Toch zijn we in Ne- derland heel bedreven in het oprek- Ton Boot, een andere coach uit de bo- Stelling 1: De principes van de top- ken van de grenzen. Als een mara- vencategorie, omschreef Toon Ger- sport zitten niet in de genen van de thonloper de limiet voor de Olympi- brands ooit als volgt: ‘Hij is open, in- Nederlander. sche Spelen op acht seconden mist, novatief, loyaal, origineel, energiek, Toon Gerbrands: “Succes is voor een dan proberen we die kwalificatie vaak leergierig, emotioneel, bot, duidelijk, groot deel maakbaar. Het overige deel, toch nog af te dwingen op een manier intelligent, logisch, geestig, positief, laten we zeggen tien procent, zit in van ‘het waren toch maar acht secon- aanwezig, kundig, rechtlijnig, kwets- zaken die we als trainer niet kunnen den, dat maakt toch niet zo veel uit?’ baar, strijdlustig, creatief, uitdagend. beïnvloeden. Je moet dan bijvoorbeeld Terwijl een limiet toch heel duidelijk Hij is een bijzonder mens en dat is denken aan pech, scheidsrechterlijke is: het is een limiet. Blijf je erbinnen, hij.’ Gerbrands is een van de zeer wei- beslissingen, blessures en wat de con- dan zit je goed. Haal je hem niet, jam- nige sportcoaches en –bestuurders die mer dan. Missie mislukt. Bespreekge- in twee sporten succesvol zijn ge- vallen horen daar niet bij. weest. Tijdens de presentatie ging hij Door onze regels zo rekbaar te ma- in op succesvol coachen, presteren en ken, vertonen we een bepaald gedrag samenwerken, de rol die de trainer dat niet bijdraagt aan het bedrijven hierbij in de toekomst zal innemen en van ware topsport. Het kan ook an- de aspecten die daarop van invloed ders. Charles van Commenée, die zijn. Hij deed dit aan de hand van een technisch directeur is bij de Britse at- viertal stellingen, ingeleid door inter- letiekbond, heeft een duidelijke doel- viewer Herman Hobert. stelling in zijn contract: hij moet bij

www.devoetbaltrainer.nl 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:31 Pagina 71

afspraken niet, dan vervagen ze en zullen de sporters niet hun maximale prestaties kunnen leveren. In de sport heb je met allerlei invloedssferen te maken. Het is jouw keuze of je ener- gie steekt in al die frustrerende rand- zaken, of in je team. Talent is niet veel meer dan beginners- geluk. Tegenwoordig hebben we niet voor niets de stelregel dat je wel tien- duizend uur zult moeten trainen om je hoogste niveau te bereiken. Hij die vol- hardt, die redt het. Dat geldt voor spor- ters én voor coaches. Daarbij is het niet zo belangrijk wat je overkomt, maar vooral hoe je erop reageert. Bij AZ hebben we onze dreunen in de af- gelopen jaren ook wel gehad. We kwa- men tien seconden te kort om de UEFA Cup-finale te bereiken. We verloren het landskampioenschap op de laatste speeldag door van Excelsior te verlie- zen. Onlangs nog weer verloren we tweemaal achtereen in de laatste fase van een wedstrijd. De winnaars hou- den dan ondanks die tegenslag toch vast aan hun visie en gaan door.” Foto’s: Pro Shots Pro Foto’s:

de Olympische Spelen van 2012 min- Als je iets doet, dan moet je dat goed stens zeven medailles halen. Lukt dat doen. Je gaat er alle mogelijke tijd in- niet, dan wordt zijn contract niet ver- steken, je haalt de beste mensen bin- U stelt dat de basisvoorwaarden voor lengd. En dan speelt het ook geen ver- nen de organisatie, je steekt er geld topsport niet in de genen van de Ne- zachtende rol wanneer de laatste lo- in. Presteren doet iedereen op zijn ei- derlanders zitten. Hoe komt dat? En per op de 4x100 meter estafette in de gen niveau, maar de wetten van de belangrijker nog: hoe kunnen we dit bocht het stokje uit zijn handen laat sport gelden overal. Het is als trainer beïnvloeden? vallen. Presteren is onvoorwaardelijk. zaak dat je de grenzen duidelijk Toon Gerbrands: “Als je topsporter Een andere regel is dat je ontzettend maakt en die dan strikt bewaakt. Ui- bent, dan moet je de grens zoeken. hard moet werken om de laatste pro- teraard lig- Als je die centen verbetering te halen: de wet gen die grens wilt van de afnemende meeropbrengst. grenzen bij ‘Topsport kent geen vinden, dan Verbeteren gaat in het begin heel topsport er- moet je er snel, daarna steeds langzamer. Daar- gens an- compromissen, het is eerst over- door vinden veel sporters het moeilijk ders dan heen gaan. om ook die laatste stappen nog te bijvoor- goed of slecht’ Anders weet zetten die nodig zijn om de echte top beeld bij je ook niet te bereiken. In sport werkt dat niet. jeugdsport. dat dit de Als je vlak voor het einde denkt ‘laat Op welk niveau je ook actief bent, je grens is. Nederlanders blijven vaak de rest maar zitten’ dan verlies je. krijgt wat je accepteert. Bewaak je de net onder die grens. Als we er wél

70 71 De Voetbaltrainer 186 2012 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:31 Pagina 72

TRAINERSCONGRES

overheen gaan, dan krijg je als trainer had moeten trainen en of je het alle- meestal een stempel opgeplakt. Neem maal anders had moeten organiseren. bijvoorbeeld een aantal turntrainers. Het is aan jou persoonlijk hoe je er- Die staan nu onder druk, omdat ze mee omgaat. Zijn het leermomenten, vooral mentaal de grens hebben ge- dan kom je verder. Zo niet, dan ben je zocht met een aantal van hun pupil- niet geschikt voor de top.” len. Kijken we naar onze maatschappij, Toch valt op dat van tijd tot tijd Ne- dan valt op dat wij het eigenlijk ook derlandse sporters wél de keuze ma- nooit nodig hebben om die grens te ken om compromisloos voor topsport zoeken. Groei je op in de favela’s van te kiezen. Denk maar aan de water- Brazilië en speel je je dagelijkse par- polodames die na een imponerend tijtje voetbal op een vuilnisbelt, dan trainingstraject Olympisch goud zoek je dus dagelijks je grenzen op. haalden. Waaruit valt dit te verkla- Spelers uit Argentinië die de top wil- ren? len halen, moeten enorme barrières Toon Gerbrands: “Dat team heeft in- slechten alvorens ze zo ver zijn. In derdaad in alle opzichten de grens ge- Nederland worden we opgehaald zocht en is tamelijk uitzonderlijk ge- met busjes. Om maar eens wat te weest: een project van mensen die noemen. Mijn ervaring is dat we gezamenlijk hebben besloten om voor sporters pas weer tegen die muren het schijnbaar onhaalbare te gaan. kunnen laten aanlopen in de laatste Heel belangrijk in het project van de vijf procent van hun loopbaan. In de waterpolodames is geweest, dat ze weg daarnaartoe slagen trainers vanaf het eerste moment volstrekt daar onvoldoende in. De enige gren- duidelijk zijn geweest. Ze hebben ge- zen die we tegenkomen zijn luxe zegd: wij willen naar de Olympische grenzen. Spelen toe, dat kost vier jaar van ons leven. We gaan in Zeist wonen en ons Als trainer heb ik zeker een grens hele leven inrichten voor dat doel. Wil meegemaakt, bijvoorbeeld toen ik de je dat niet, dan hoor je niet bij de wa- EK-finale moest coachen. Alles zat te- terpoloploeg. Dat is duidelijk. Dat past ‘Bij straatvoetbal zoek je gen: er zaten achtduizend mensen in bij de wetten van de topsport. dagelijks je grenzen op.’ de zaal, er was live televisie, mijn as- In teamsporten heeft Nederland daar- sistent raakte de weg kwijt, mijn bes- bij een voordeel. Als je slimmer bent te speler wilde opgeven. Dat is voor en het strategisch goed aanpakt, dan een coach de échte eenzaamheid. We kun je van een betere ploeg winnen. betere spelers hebben. Alleen wij heb- ben door dat het om het beste team ‘Het gaat niet om wat je overkomt, gaat.” Stelling 2: De voetbalsport moet meer maar hoe je erop reageert’ tijd en energie steken in nieuwe ont- wikkelingen. Toon Gerbrands: “Onmiskenbaar moesten door. Ik heb toen twee minu- Dat is bij veel andere sporten onmo- voetballen we tegenwoordig in een ten nagedacht en besloten bikkelhard gelijk. Bij atletiek wordt de 100 meter heel andere omgeving dan vroeger. De door te gaan en de grens op te zoe- sprint gewonnen door de snelste wereld was vroeger erg groot maar is ken. Die topspeler heb ik toen ten deelnemer. Bij gewichtheffen wint de- nu een soort dorp geworden waarin overstaan van iedereen snoeihard de gene die het sterkst is. In Nederland iedereen alles van elkaar weet. Dat waarheid verteld, zelfs waar de came- hebben we veel beter opgeleide trai- heeft natuurlijk grote invloed op het ra bij stond. Het pakte goed uit. We ners dan in veel andere landen en we functioneren van een coach, zowel als werden kampioen. Maar het kan ook kunnen relatief goed samenwerken. het gaat om zijn kennis als om de de andere kant op gaan. We verloren Onze koopmansgeest zorgt er ook manier waarop mensen met elkaar de kwartfinale van de Olympische voor dat we slim zijn. Die eigenschap- omgaan. Spelen op één bal. Dat zijn grenzen. pen helpen ons om in de voetbalwe- Vroeger was het allemaal vrij simpel. Dan kom je jezelf tegen. Je vraagt je reld een vooraanstaande rol te spelen, Een speler kwam naar de club toe, je dan echt af of je die laatste bal anders hoewel andere landen misschien vaak maakte een aantal afspraken, je ging

www.devoetbaltrainer.nl 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:31 Pagina 73

met 10 miljoen euro dan doen we iets halen door eigenschappen die nu al spectaculairs, maar spelen we ten op- meetbaar zijn, dan gaat het feest niet zichte van Ajax en PSV nog geen en- door: jij wordt geen piloot. Die kant kele rol van betekenis. Tegelijkertijd gaan we binnen de voetbalwereld on- hebben die clubs weer een soortgelij- getwijfeld ook op. ke positie in vergelijking met de gro- Clubs zijn in zekere zin afhankelijk tere clubs in het buitenland. En die van spelers. Maar we zullen een ver- verschillen worden alsmaar groter, schuiving zien waarin clubs steeds ook als we het vergelijken met clubs meer de eisende partij zullen worden. in de Rusland, de Oekraïne en Turkije. In dat opzicht heeft de voetbalwereld Nederland zal daarom zijn keuzes nog veel in te halen. Ik vergelijk het moeten maken in welk opzicht het met mijn tijd als coach van het Ne- wil presteren. Wij kunnen niet in alle derlands herenvolleybalteam. Toen sporten goed zijn. Nederland beschikt heb ik tegen mijn spelers gezegd: ‘Het over bovengemiddeld goede trainers. is allemaal leuk en wel, maar ik ver- Wij hebben ook prima voorzieningen wacht dat je ervoor zorgt dat je tij- en uitstekende trainersopleidingen. dens de Spelen geen vader wordt.’ Het Nederland is daarom primair geschikt kan toch niet zo zijn dat je maanden als opleidingsland. of jaren werkt met elkaar en vervol- De rol van de technologie wordt gens niet in optimale omstandighe- steeds groter. Moderne trainingskam- den de wedstrijden kunt spelen waar- pen worden laboratoria. Alles wordt om het allemaal draait?” gemeten en geregistreerd. We komen straks het veld af en weten hoeveel U stelt dat Nederland in de toekomst versnellingen er zijn geweest, wat de een opleidingsland zal zijn. Indien we hartslag is geweest, welke afstanden hiervoor kiezen, dan betekent dit dat zijn afgelegd. Om dit alles te kunnen we dus niet in staat zullen zijn om managen zal de topsport gaan sa- aan de echte prestaties op topniveau menwerken met onderzoeksinstitu- toe te komen. ten. Zij onderzoeken welke factoren Toon Gerbrands: “Dat is waar, maar in de topsport het verschil maken. binnen dat model kun je toch tot prestaties komen. En daar moet je Topsport zal steeds meer een oplei- dan je voldoening uit halen. Bij AZ dingskeuze worden. Het wordt dus bieden wij spelers in een bepaalde fa- een vak. De club zal ook zorgen voor se van hun carrière de kans om te trainen en spelen en het was klaar. een stuk opleiding, maar de gebieden groeien naar een hoger niveau: een Het is nu allemaal veel complexer. waarop je opgeleid wordt, moeten een grotere club, een grotere competitie, Kijk maar naar de hoeveelheid spe- relatie hebben tot de sport. Denk dan een nationaal team. Als ons dat maar cialismen waarmee een trainer te ma- aan bijvoorbeeld biologie, waarbij je voldoende blijft lukken, dan komen ken krijgt: conditioneel, krachttrainin- kennis van je lichaam en voeding op- dergelijke spelers in steeds grotere gen, voor specifieke posities, maar doet. Maar zaken als wiskunde of na- getale naar AZ. De opvolger van Ni- ook zaakwaarnemers et cetera. Ook tuurkunde spelen dan geen grote rol klas Moisander speelt al bij AZ. Nie- op amateurniveau komt dat voor. De meer. mand kent hem, maar hij is er wel. voorzitter wil zich profileren, de ou- Clubs kunnen zich niet meer permit- Over drie à vier jaar gaat ook hij weer ders bemoeien zich ermee. En met die teren om een zwaarbetaald contract weg bij AZ. Dan zitten we niet met complexiteit neemt ook de turbulen- aan te bieden aan een speler die het een probleem, want ook zijn opvolger tie toe. met de levensstijl niet zo nauw hebben we dan in huis. Voor dat mo- Topsport zal in de toekomst efficiënt neemt. Daarom zal de controle hierop del hebben we bewust gekozen. moeten zijn. Het moet iets opleveren. sterk geïntensiveerd worden. Hebben We bieden veel, we vragen veel. Er Het kan niet meer zo zijn dat je iets spelers verslavingen? Hoe gaan zij om wordt negen of tien keer per week ge- langdurig gaat proberen in de hoop met hun rustpatroon? In de piloten- traind, op allerlei vlakken: krachttrai- dat het rendement oplevert. Verschil- opleiding in Engeland is dat nu al ning, videomateriaal bekijken, bege- len in begrotingen worden immers heel normaal. Daar worden miljoenen leidende processen, testen, altijd met steeds groter. Het gaat er dan om wat besteed aan de vorming van die pilo- hartslagmeters, fysiek flink aan de je met dat geld doet. Als AZ een ver- ten. Als er ook maar één procent kans bak. Dat is ook AZ. En dat is natuur- hoging van het budget zou realiseren is dat iemand die opleiding niet gaat lijk ook een vorm van presteren: spe-

72 73 De Voetbaltrainer 186 2012 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:31 Pagina 74

TRAINERSCONGRES

lers die binnen een bepaalde periode een stap kunnen maken naar het vol- gende level. Zo leiden wij op voor clubs in Nederland die vanwege hun prestatie-eisen meer senioriteit in hun selectie nodig hebben. Maar tege- lijkertijd leiden zij weer op voor gro- tere clubs in Europa. In Nederland lei- den we dus op voor de Engelse en Spaanse competitie. En daar heeft Ne- derland dan weer voordeel van. In die competities word je een grote jongen en zo hebben wij een sterk nationaal team. Wij pakken een stuk van de markt, een deel van de loopbaan van een speler. Als je geluk hebt, tref je een keer een mooie generatie en dan kun je een keer kampioen worden. Je kunt ook vijfde worden. Spelers be- ginnen bij level 1, als ze nog veel moeten leren. Wij proberen level 2 te regelen. Daarna kunnen ze, als ze het goed doen, door naar level 3.”

Stelling 3: De moderne coach krijgt zo veel informatie via internet, dat bijblijven niet meer mogelijk is. Toon Gerbrands: “Er is sprake van een zekere ‘infobesitas’, een overvloed aan informatie op alle denkbare ter- reinen. Alleen op medisch gebied zijn het afgelopen jaar twee miljoen arti- kelen verschenen. Wil je ze allemaal lezen, dan moet je er bijna zesdui- zend per dag tot je nemen. Kortom, een kansloze zaak. Je moet het ook niet willen, want er is berekend dat Er is wel een oplossing denkbaar. contact blijven over dat onderwerp. van mensen die de hele dag in beslag Dat is het zgn. T-profiel dat beschre- We moeten er dus voor zorgen dat genomen worden door e-mails, sms’- ven is door de bedrijfskundige en or- we in de diepte op de hoogte zijn jes, internet en telefoontjes het IQ ge- ganisatieadvsieur Mathieu Wegge- van de zaken die essentieel zijn voor middeld met tien punten afneemt. man. Het betekent dat je een onder- ons vakgebied, en in de breedte van de rest. Daarvoor hebben we de spe- ‘Een stap maken in je ontwikkeling cialisten.” is ook een vorm van presteren’

Als je dan beseft dat je IQ door het scheid maakt in breed leren en diep gebruik van marihuana met maar vijf leren. Dat wil zeggen dat je een be- punten afneemt, dan is wel duidelijk wuste keuze moet maken voor de hoe schadelijk ‘infobesitas’ is. De onderwerpen waarvan je alles wilt knapste professor weet ongeveer één weten, en de onderwerpen waarover biljoenste procent van alles. De ge- je niet alles hoeft te weten maar middelde mens nog vele malen min- waarvan je wel de basis nodig hebt. der. Zo kun je toch met de specialisten in

www.devoetbaltrainer.nl 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:31 Pagina 75

Stelling 4: De coach moet zich aan- passen aan de kenmerken van de nieuwe generatie spelers. Toon Gerbrands: “Er is een aanmerke- lijk verschil tussen jonge mensen en wat oudere mensen. Jongere mensen filteren de informatie die zij binnen- krijgen: wat kan ik gebruiken, wat kan ik niet gebruiken? Onderzoek wijst uit dat de speler van de 21ste eeuw op veel vlakken een hoger ni- veau van vaardigheden heeft dan de vorige generaties. Spelers accepteren en respecteren alleen de beste trai- ners en coaches. De eisen die aan de trainer gesteld worden, zijn op alle vlakken dus ook veel hoger. Er is ook een groot verschil als we kijken naar de situatie waaruit zij komen. Denk maar eens aan gezinssituaties. Ik merk het aan de gesprekken die we voeren bij AZ. Veel meer dan vroeger komen spelers uit gebroken gezinnen. Daarnaast is er veel meer te beleven en er is veel meer te kiezen, wat leidt tot de nodige lifestyleproblemen. Ze zijn ook veel gevoeliger voor conflic- ten, die kunnen ze niet goed accepte- ren. Vaak wordt dan het woord ‘res - pect’ gebruikt: als je het niet met hen eens bent, dan heb je geen respect voor ze. Dat hoort bij deze generatie, evenals een andere vorm van loyali- teit. Die gaat beduidend minder ver dan in vroegere tijden. Als ze het er- gens anders beter kunnen krijgen dan doen ze dat. Rivaliteit tussen clubs, commitment dat ze hebben afgege- ven, bestaande contracten, het telt dan allemaal veel minder. Dan komt omdat ze veel minder volgzaam zijn dan vroeger, veel meer onafhankelijk en meer uitsluitend met zichzelf be- zig. Ze willen uniek en herkenbaar ‘Een tattoo hoort bij zijn. Het gaat om wie en hoe je bent: deze generatie en de identiteit is topprioriteit. Daaruit het beïnvloedt naar valt het aantal tattoos ook te verkla- mijn mening niet ren. Aloude deugden als sparen of ge- hun functioneren.’ woon doen hebben helemaal niets meer met deze generatie te maken. Ik heb geleerd me over dat soort zaken en ook over tattoos en oorbellen niet Als we goed gaan analyseren, dan games. En bij die computergames heb meer druk te maken. Het is een kans- komt het voor een groot deel neer op je alleen maar te maken met beloning loze missie. Het hoort bij deze genera- het feit dat deze generatie veel zelf- en niet met tegenslag. Goed, je kunt tie en het beïnvloedt naar mijn stelli- vertrouwen heeft. Hun wereld is voor er doodgaan maar daarna speel je ge- ge mening niet hun functioneren. een groot deel die van de computer- woon weer verder alsof er niets ge-

74 75 De Voetbaltrainer 186 2012 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:31 Pagina 76

TRAINERSCONGRES

beurd is. Doe je het goed, dan stijg je ‘Bert van Marwijk vindt exact de balans een level. Doe je het slecht, dan blijf tussen ontspanning en werken.’ je gewoon waar je was. Deze mensen hebben dus niet met tegenslag te ma- ken. In de voetbalpraktijk levert dit vaak problemen op.”

Hoe kan de trainer de lifestyle van de huidige generatie beïnvloeden? Toon Gerbrands: “Ik heb al verteld dat we bepaalde zaken contractueel gaan vastleggen: jij wilt veel verdienen? Akkoord, maar dan willen wij bepaal- de zaken weten. Niet om te controle- ren, maar om het optimale rende- ment uit jou te halen. Een soort whe- reabouts binnen voetbal, maar dan niet met controle als doelstelling maar rendement. Op een lager niveau komt het neer op het maken van volstrekt heldere af- spraken. Als voorbeeld neem ik stap- gedrag. Als jij niet wilt dat de spelers de avond voor een wedstrijd gaan stappen, dan maak je daarover kraak- heldere afspraken: op de avond vóór de wedstrijd ga je niet stappen. En ook niet eventjes, nee: helemaal niet. Misschien houd je niemand over. Maar je moet je als trainer ook afvra- gen of je wel trainer wilt zijn van ie- mand die nog met drank in zijn li- chaam een wedstrijd moet spelen. En stel dat het wél gebeurt, wat doe je daar dan mee? Voor mij is het heel duidelijk. Als het mij als coach over- komt, dan trek ik mijn conclusie. Ik wil daar als trainer niet bij horen. Ik denk dat het voor iedere trainer die een bepaalde norm stelt, essentieel is vóór de wedstrijd worden die biertjes snel toe leiden dat een speler af- om die norm strikt te bewaken. dus niet gedronken. Duidelijker kun- haakt. Hoe vindt die trainer de ba- maakt heel redelijke nen we het niet maken. lans tussen wat hij nodig acht en afspraken met spelers. Als AZ een Eu- Je kunt deze generatie het best berei- wat haalbaar is? ropese wedstrijd heeft gehad dan we- ken met duidelijkheid en kortlopende Toon Gerbrands: “Wat de waterpolo- ten wij dat pas vier uur na het eind- projecten. Uitgebreide verhalen over dames hebben gedaan, moet je in het signaal de adrenaline uit de lichamen ‘wat over een jaar moet zijn’, spreken klein ook toepassen bij de jeugd. Stel is. In die tijd worden ze verzorgd en totaal niet aan. Dat kunnen ze niet dat je bijvoorbeeld vindt dat een ver- ze gaan eten. Daarna kunnen ze een overzien. Je hebt meer aan projecten hoging van de trainingsfrequentie no- uur een biertje met elkaar drinken. van pakweg zes weken. Kies daarbij dig is om een hoger niveau te halen, Dat zijn er dan twee of drie. We pro- voor voldoende afwisseling, zorg voor dan leg je dat uit. En dan communi- beren dat soort zaken transparant te een bepaalde mate van risico en pres- ceer je dat vooral ook richting de ou- regelen. Het gaat om redelijkheid in tatiebeloning.” ders. Dan hebben zij de keuze: willen het leven. We moeten geen dronken ze dat, geweldig. Willen ze dat niet, mensen hebben en ze hoeven ook De amateurtrainer heeft doorgaans dan kunnen ze er niet bij horen. Dan niet alleen Spa Rood te drinken. Daar minder te kiezen. Het creëren van loop je natuurlijk het risico dat er te maak je afspraken over. En de avond duidelijkheid kan op dat niveau er al weinig spelers overblijven. Dan klopt

www.devoetbaltrainer.nl 70-77_Gerbrands_70-77 31-05-12 13:31 Pagina 77

zijn kamertje kan vereenzamen. Alles was ingevuld. Het enige dat ik in vier jaar bondscoachschap aan mijn spe- lers heb ‘weggegeven’, is dat ze een keer naar de film mochten. Dat was alles. Als Bert van Marwijk dat twee weken moet doen, dan lukt dat nog wel. Maar hij heeft zijn groep veel langer onder zich. Hij doet dat zeer goed. Hij vindt exact de balans tussen ontspanning en werken. Zo kiest hij in de eerste dagen ook voor een aanpak die eigen- lijk niet productief lijkt. Zo mogen de dames en de kinderen erbij, er wordt gegolft. Maar aan de andere kant pakt hij wel de momenten waarop de trai- ning helemaal perfect moet zijn. Ik vind de uitspraak van heel mooi en die klopt ook. Topsport is bewust moeilijk doen. Maar bij spelers die de top al hebben aangeraakt, moet je wel de balans aanbrengen. De pro- blematiek waarmee Van Marwijk wordt geconfronteerd, is een andere dan die van een ploeg in opbouw. Van Marwijk moet vooral draagvlak creë- ren. Hij krijgt het voor elkaar dat ze al- lemaal voor hetzelfde doel gaan, dat ze op een voor iedereen duidelijke ma- nier spelen en dat iedereen zich daar- aan ondergeschikt maakt. Daarvoor in de plaats geeft hij begrip. Het is geven en nemen. Het vergt bijzondere kwali- teiten om dat te kunnen.”

Samenvatting: • Een topsporter moet over gren- zen gaan om die grens te leren er iets bij de club niet en hebben ze je topspeler weerstanden moet onder- kennen. opgezadeld met een opdracht die niet vinden alvorens de top te kunnen ha- • Door nadrukkelijk te kiezen realistisch bleek te zijn. Dan heeft len. Hoe vertaalt u dit in relatie tot voor een deel van de markt kan zo’n organisatie primair een recre- het Nederlands elftal bij de mannen? een organisatie succes hebben atieve doelstelling. Dat kan ook best Toon Gerbrands: “Het managen van ondanks schijnbaar nadelige natuurlijk, maar dan passen de coach een groep vergt nu een heel andere omstandigheden. en de club wellicht niet bij elkaar. Het aanpak dan vroeger. Ik kan als voor- • Bepaal als trainer welke infor- gaat dus om vooraf duidelijkheid beeld geven de manier waarop we het matie voor jou essentieel is, en creëren zodat je er niet gaandeweg Nederlands herenvolleybalteam heb- het deel waarvan je slechts de achterkomt dat het allemaal niet ben begeleid tijdens de Olympische basis hoeft te weten. matcht.” Spelen. Nergens is het risico op aflei- • Kruip in de huid van je spelers ding zo groot als daar. We hebben ook en benader hen op een wijze In een interview in De Voetbaltrainer daar weer echt grenzen op moeten die bij hun belevingswereld 165 stelde voormalig bondscoach bij zoeken. Alles hebben we met elkaar past. de dames Vera Pauw dat topsport een afgesproken, en het is allemaal nét • Zorg altijd voor volstrekte dui- kwestie is van ‘bewust moeilijk gelukt. Afspraken over samen eten, delijkheid vóóraf en bewaak de doen’. Zij bedoelde daarmee dat een afspraken maken zodat niemand op afspraken strikt.

76 77 De Voetbaltrainer 186 2012 78-79_Awards 2012_78-79 31-05-12 13:33 Pagina 78

TRAINERSCONGRES Tekst: Gino van den Broecke

Rinus Michels Awards 2012 beste trainer

Met twee stemmen verschil werd Ronald Koeman in het sta­ dion van PEC Zwolle gekozen tot de beste trainer van het af­ gelopen voetbalseizoen. Hij versloeg daarmee , terwijl ook (), (PEC Zwolle) en Gertjan Verbeek (AZ Alkmaar) waren genomineerd. van Achilles’29 won de voor beste amateurtrainer en Feyenoord/Excelsior voor beste jeugdopleiding betaald voetbal. De Stimuleringsprijs Jeugd­ opleiding amateurs ging naar HHC Hardenberg.

Ronald Koeman Ronald Koeman: “Deze prijs is een hebben we met Feyenoord stappen Door met een heel jonge ploeg als tweede fantastische waardering van de colle- gemaakt. Alles bij elkaar heeft dat ge- te eindigen verzekerde zich Ronald Koe- ga’s. Deze Rinus Michels Award is ove- zorgd voor een schitterend seizoen. man met Feyenoord van de voorronde van rigens niet alleen een waardering Maar als je ziet dat de jeugdopleiding Champions League. Ook de collega-trai- voor mij, maar voor het werk van de van Feyenoord/ Excelsior voor de der- ners vonden dit blijkbaar een ongekende hele technische staf. Samen met Gio- de keer op rij tot beste wordt gekozen prestatie, want tijdens het Nationaal Trai- vanni van Bronckhorst, Jean Paul van dan geeft dat aan we op de goede weg nerscongres kozen zij de Feyenoord-coach Gastel en Patrick Lodewijks zijn we zijn.” tot Trainer van het Jaar. Een erkenning met het beschikbare talent aan de waar hij enorm blij mee is. Michel Preud’- slag gegaan, wat heeft geleid tot een Feyenoord/Excelsior homme, winnende coach van vorig jaar, mooi seizoen met Champions League- Voor de derde keer op rij werd de jeugd- reikte aan Koeman de award uit. voetbal als uiteindelijke beloning. We opleiding van Feyenoord/Excelsior geko- realiseren ons wel, dat voor komend zen tot beste van Nederland. Het is een seizoen de verwachtingen weer hoog- prijs waarmee Hoofd Opleidingen Stanley gespannen zullen zijn, maar dat is de Brard erg in zijn nopjes is. uitdaging die we graag met zijn allen Stanley Brard: “Het zegt iets over het aangaan. Dat er binnen de opleiding werk dat we met een hele groep en in de selectie een hoop talent mensen dagelijks doen. Er komen is rondliep, dat was bekend. Maar door vaak één, er blijven is meestal moei- de financiële situatie zijn er dit jaar lijker. Om succes te continueren is heel veel jongens komen bovendrij- vaak heel erg lastig en dan is het win- ven of hebben zich doorontwikkeld. nen van deze award voor de derde Spelers zijn gegroeid en ook als team keer in successie een heel mooie

www.devoetbaltrainer.nl 78-79_Awards 2012_78-79 31-05-12 13:33 Pagina 79

mezelf als een trainer die innovatief tracht te zijn. De wil om te winnen koppelen aan elementen zoals aan- vallend en verzorgd voetbal in een hoog tempo én een goede sfeer. Alle- maal zaken waar ik als trainer heel veel waarde aan hecht. We zijn op een zeer gedreven en professionele manier bezig om het maximale eruit te halen en dat doe ik met veel ple- zier.”

HHC Hardenberg Na een eerdere nominatie twee jaar gele- den zag HHC Hardenberg zich dit jaar op- nieuw terug tussen de genomineerden voor de Stimuleringsprijs Jeugdopleiding amateurs. De Topklasser uit Overijssel won tot grote blijdschap van voorzitter Louis Breukelman nu wel de Rinus Mi- chels Award. Louis Breukelman: “De nominatie op zich is natuurlijk al schitterend, maar hem uiteindelijk winnen geeft toch net nog iets extra. Daar zijn we als club erg trots op. Het is een beloning voor een traject dat we in 2004 zijn gestart toen we aangaven voor een KNVB opleidingsster te willen gaan. Inmiddels hebben we een tweede ster

Foto’s: Pro Shots Pro Foto’s: gekregen, wat aangeeft dat we progressie hebben geboekt. We heb- ben geïnvesteerd in trainers, facilitei- waardering. Een unieke prestatie ook Eric Meijers ten en ga zo maar door. De resultaten in mijn ogen. We zijn echter nog niet Hoofdcoach van Achilles’29 Eric Meijers zorgen er ook voor, dat steeds vaker tevreden, dat mag je ook niet zijn. Je werd gekozen tot beste amateurtrainer. betaald-voetbalclubs de weg naar ons moet altijd de wil en drang hebben ‘Derde keer goede keer’ is zeker van sportpark weten te vinden. Daar door te groeien. Dat er nu zoveel ei- toepassing op Meijers, die in Zwolle voor staan we ook open voor, iedereen is gen jeugd in het eerste elftal staat of de derde keer was genomineerd en nu dus bij ons welkom. In het kader van dit jaar al heeft geproefd van het de award won. Al tien jaar lang is Meijers ‘Voetballen in Nederland’ werken we niveau is natuurlijk mooi. Nu is het werkzaam bij de club uit Groesbeek en samen met FC Twente en de KNVB echter zaak om dat structureel te hij won de twee afgelopen seizoen alles aan een structuur waarbij ‘kleinere’ maken. Het winnen van deze award is wat er te winnen valt: de landelijke beker, amateurverenigingen worden meege- mooi, maar de ultieme waardering de districtsbeker, een landstitel in de nomen in een proces van clubontwik- van onze inspanningen als opleiders Topklasse zondag en de Super Cup. Nu keling. Daarbij willen wij als HHC zien we nu terug wanneer die jongens krijgt Meijers dus in de vorm van een Hardenberg fungeren als regionaal in op het veld staan. En die Rinus Michels Award ook een persoonlijke voetbalsteunpunt. Bovendien willen ontwikkeling is bovendien nog eens prijs. we ook graag opleiden om zoveel mo- heel prettig voor de club en zorgt Eric Meijers: “Het is heel erg mooi na- gelijk jongens uit eigen jeugd in de ervoor dat je niet langer om de eigen tuurlijk om deze award te winnen. selectie bij ons eerste team af te leve- opleiding én het grote belang ervan Het is een waardering voor het werk ren. Deze prijs geeft enorm veel drive heen kunt. Het is de situatie waarin van de afgelopen jaren. We zijn bij om door te gaan op de ingezette Nederlandse clubs zich bevinden Achilles’29 uitstekend bezig en beha- koers. Het eindigt hier zéker niet, ei- en daar plukt Feyenoord nu op een len goede resultaten. We laten zien genlijk begint het nu pas! Deze Rinus heel positieve manier de vruchten dat aanvallend voetbal in hoog tempo Michels Award is daarvoor een extra van.” loont en tot succes kan leiden. Ik zie stimulans.”

78 79 De Voetbaltrainer 186 2012 80_Verlenging_80 31-05-12 13:34 Pagina 80

Colofon

Uitgave: Eisma Businessmedia bv Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden De Verlenging Bezoekadres: Celsiusweg 41 Telefoon: 088-2944800 | Fax: 088-2944810 E-mail: [email protected]

Directie: Het kan niet anders of deze editie van dit vakblad levert, naast een grote hoe- Egbert van Hes, algemeen directeur Bouke Hoving, financieel directeur veelheid praktische informatie en vooral oefenstof, weer voldoende discussie- Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur

materiaal op. We trapten af met een ons inziens zeer geslaagd artikel over Uitgever: slechts één thema: aanvallen. Ron Jans was bereid om de redactie aan het ein- Gerbert Tiecken de van het seizoen meerdere dagen een kijkje in de Heerenveense keuken te Hoofdredactie: Paul Geerars (hoofdredacteur) geven. Daarbij zagen en bespraken we veel meer zaken dan alleen het thema Telefoon: 088-2944826 | 06-51904854 Fax: 088-2944810 | E-mail: [email protected] ‘aanvallen’. Zo waren wij getuige van de dagelijkse praktijk van de Omegawave Tjeu Seeverens (adjunct-hoofdredacteur) in de catacomben het stadion. Ook maakten we de trainingsvoorbereiding mee Telefoon: 043-4502304 | 06-23941973 in de trainerskamer. Vanwege een aantal onverwachte blessuregevallen werd E-mail: [email protected] het geplande positiespel ineens een stukje kleiner. Improviseren komt dus ook Adviseur: Henny Kormelink in het betaald voetbal voor. Op het trainingsveld van de Friezen was er, naast Telefoon: 06-50686964 | E-mail: [email protected]

ons, welgeteld één toeschouwer. Deze Zwitser had maar liefst 1500 kilometer Redactiemedewerkers: gereden en ging voldaan naar huis met een shirt vol handtekeningen. Vervol- , Gino van den Broecke, Yves Brokken, Ruud Doevendans, Theo Ducaneaux, Pieter Fischer, gens zagen we tijdens de lunch dat steen-papier-schaar anno 2012 dé methode Qasim Hakim, Henk Mariman, Hans Nijboer, Alex van Vogelpoel, Gerjos Weelink, Ron Weinbrecher is om uit te maken wie van de spelers de tafel moet afruimen. Dit laatste is na- Aan dit nummer werkten verder mee: tuurlijk een goed voorbeeld van verantwoordelijkheid bij de spelersgroep neer- Craig Bellamy, Kim Blewanus, Stanley Brard, Louis Breukelman, Jan-Willem leggen. In meer of mindere mate kan iedere voetbaltrainer daar bij zijn eigen van Ede, Ed Engelkes, Toon Gerbrands, Martijn Gootjes, Henk Herder, Ron Jans, Ronald Koeman, Mikael Kuijpers, Gerard Marsman, Eric Meijers, Paco De Mi- groep invulling aan geven. Ook bij de jongste jeugd. Hoe trainer Rick Mulder dat guel, Rick Mulder, Michel van Oostrum, Eduardo Parra, Edwin Petersen, Roger Reijners, Bastiaan Riemersma, Mirelle van Rijbroek, Kohei Sagara, Jeffrey Ta- bij de C-junioren van de RVO FC Groningen/Cambuur doet, heeft u kunnen le- lan, Raymond Verheijen, Ron Vlaar, Jan Zoutman

zen in de achtste editie van De JeugdVoetbalTrainer. Foto’s: Judith Bogaardt, Erik Eilering Fotografie, GvdB-Freelancing, Hans Nijboer, Erwin Otten, Pro Shots, Jan Westman Voor een goed contact tussen trainer en speler helpt het als de trainer zo veel Redactie-adres: mogelijk de taal van de speler spreekt. Het is niet voor niets dat we bij F-pupil- De Voetbaltrainer, Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden

len graag met tekenfilmfiguren en voetbalidolen werken in onze uitleg. Diezelf- Lay-out en productiebegeleiding: ZeeDesign, Postbus 13 - 8748 ZL Witmarsum de lijn kunnen we doortrekken naar het omgaan met voetballers in andere leef- Telefoon: 0517-531672 | E-mail: [email protected] tijdsgroepen. Na de presentatie van Toon Gerbrands tijdens het trainerscongres Druk: in Zwolle over onder meer de kenmerken van de huidige generatie voetballers, Veldhuis Media, Raalte

vroeg de redactie een reactie aan Gerrie Benes. De trainer van vv Drenthina uit Boekbestellingen: Jolanda Bloem Emmen behoorde tot de genomineerden in de categorie Beste Trainer/Coach Telefoon: 088-2944865 I E-mail: [email protected] van het Amateurvoetbal 2011/2012. Abonnementen voor Nederland en België: Nieuwe opgaven, adreswijzigingen en correspondentie over abonnementen: Gerrie Benes: “In de levens van de meeste spelers is een grote rol weggelegd Abonneeservice Eisma Businessmedia Postbus 2238 - 5600 CE Eindhoven voor social media. Als je daar als trainer geen kennis van neemt, kom je verder Telefoon: +31 088-2266648 | E-mail: [email protected] van je spelers af te staan en spreek je steeds minder hun taal. Je hoort de laatste Abonnementsprijs: jaren meer en meer dat er, ook in het amateurvoetbal, trainers worden wegge- De Voetbaltrainer verschijnt 8 keer per jaar. De abonnementsprijs voor Nederland en België bedraagt voor jaargang 2012 stuurd omdat de ‘chemie’ met de groep verdwenen is en de trainer zijn groep (loopt van juli tot juli) € 95,- incl. 6% btw en is bij vooruitbetaling verschuldigd. Andere landen op aanvraag. Abonnementen kunnen niet meer kan motiveren. Dat gegeven wil echter niet zeggen dat je maar moet ieder moment ingaan. Opzegging dient schriftelijk en minimaal een accepteren dat de jeugd van tegenwoordig anders met afspraken en regels om- maand voor het einde van de abonnementsperiode te geschieden; u ontvangt een schriftelijke bevestiging van uw opzegging. gaat dan dat pakweg twintig jaar geleden het geval was. Je hoeft niet je eigen Marketing: principes overboord te gooien, want meestal heb je zelf ook een beeld bij be- Heleen Rodenhuis Telefoon: 088-2944863 | E-mail: [email protected] paalde zaken die met betrekking tot afspraken en regels relevant zijn. Je mag Marleen Jaarsma-Teuling spelers gerust confronteren met gemaakte afspraken en ze daar op aanspreken.” Telefoon: 088-2944866 | E-mail: [email protected] Advertentieverkoop: Binnendienst Accountmanager Nynke Miedema Eddy Hoornstra Telefoon: 088-2944852 Telefoon: 06-31768830 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

Traffic, ZeeDesign Telefoon: 0517-531672 | Fax: 0517-531810 E-mail: [email protected]

Bankrelatie: Geheel in stijl van deze tijd nodigen wij onze lezers en andere geïnteresseerden Friesland Bank 29.80.05.298

op om via onze website en bijbehorende kanalen informatie te delen of menin- © 2012, Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op gen uit te wisselen. De Voetbaltrainer is te vinden op Twitter, Facebook, YouTube enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit en LinkedIn. Zie daarvoor de rechter kolom op www.devoetbaltrainer.nl. Op Lin- blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. kedIn is zo langzamerhand een stevig netwerk aan het ontstaan van collega’s Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade van wel- ke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die ge- van u. Geregeld wordt er ook een inhoudelijke discussie gevoerd. De redactie baseeerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar voorziet dat daaruit artikelen zullen ontstaan, zoals onlangs bij het verhaal af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. over de wedstrijdvorm 9:9 bij de eerstejaars D-pupillen. Inspireer en word Leveringsvoorwaarden: zie www.eismamediagroep.n geïnspireerd, ook online!

80 81 De Voetbaltrainer 186 2012 INTERNATIONAL INSTITUTE FOR TRAINING I.I.T.VOF OUDE BAAN 19 5854 PJ NIEUW BERGEN (L) NEDERLAND TEL 0031-(0)485 34 34 26 E-MAIL [email protected] HOMEPAGE www.toinevandegoolberg.nl

ALLROUND CURSUS WORKSHOPS CONDITIE / HERSTELTRAINER FYSIEKE TRAINER VOETBAL • Duur: 3 uur op locatie • Datum, tijdstip en groepsgrootte in overleg • Erkend door het NGS (35 studiepunten) • Erkende methode Betaald Voetbal ® en Korps Mariniers, Atletiekunie (8 studiepunten) - NEC-Nijmegen 1ste team • Accreditatie KNGF voor RRS/KRS/ARS/HRS/FWS/RB • 12 avonden van 19.30 – 22.30 uur, - Feyenoord-Rotterdam 1ste team Keuze uit de thema's: ca. 50% praktijk • Erkend door Atletiekunie (2 studiepunten) • Rug Revalidatie Systeem (RRS) • Hoofdthema’s zowel voor individuele sport • 4 dagdelen: • Kracht Revalidatie Systeem (KRS) als teamsport: - Dag 1 14.00 – 21.00 uur • Aeroob Revalidatie Systeem (ARS) - Revalidatie, conditieopbouw, kracht-, - Dag 2 09.00 – 16.00 uur • Heart Rate System (HRS) / Polar Team2 System snelheid- en uithoudingsvermogen volgens • Hoofdthema’s: • Free-Weight System (FWS) / FitroDyne De Rehaboom® en trainingsprogramma’s - Opbouw loopvermogen • De Rehaboom® schrijven - Opbouw kracht • Onderwerp naar keuze - Transfer naar voetbal • Cursus start maandag 17 september 2012 • Cursusdata: Groepsprijs per workshop op aanvraag • Cursus start woensdag 14 november 2012 - 10 + 11 augustus 2012 • Cursus start maandag 28 januari 2013 • Locatie NSC Papendal Arnhem DOCENT • Cursusprijs € 375,00 • Locatie NSC Papendal te Arnhem TOINE VAN DE GOOLBERG, IIT • Cursusprijs € 875,00 • Fysieke trainer 1ste team Feyenoord Rotterdam seizoen 2009-2012 • Kerndocent Masteropleiding Sportfysiotherapie Avans+ te Breda / NPi

U kunt voor aanvullende informatie ook contact opnemen:

Telefoon 0485-34 34 26 www.toinevandegoolberg.nl Alle genoemde activiteiten kunnen, bij voldoende deelname, Fax 0485-53 09 54 E-mail in overleg ook op locatie worden aangeboden Mobiel 06-53 33 2678 [email protected] DeDeVoetbalTrainerTrainer

De Voetbaltrainer mediatheek, de online bibliotheek voor trainers die het beste uit hun team willen halen

Voordelen van de Gratis online mediathee proberen? k Ga naar devoetbaltrainer.nl/ ✓ Onbeperkt en overal toegang tot de mediatheek mediatheek ✓ Handige en snelle zoekfunctie (per categorie, thema of leeftijdsgroep) ✓ Snel te printen pdf.files van oefenstof ✓ Inloggen via computer, smartphones en tabloids Nu volop ✓ Speciaal voor abonnees geldt een korting van €20,-. nieuwe video's U betaalt dan geen €55,- maar €35,- per jaar en trainings - vormen!

Ga voor een online abonnement op de mediatheek naar devoetbaltrainer.nl/mediatheek devoetbaltrainer.nl - advertorial - NVA NIEUWS WWW.NVACADEMIE.NL ‘Topcoaches zijn levenslang studenten van het spel!’

NVA: voor coaches, stafleden en voetballers

De Nederlandse Voetbal Academie is een eigentijdse organisatie die coaches, stafleden en voetballers de mogelijkheid biedt om zich te verdiepen in alle voetbalgerelateerde vakgebieden. Hiervoor organiseert de NVA regelmatig congressen, cursussen en workshops. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Vincent van Driel, Operations Manager van de NVA.

WFA presenteert baanbrekend onderzoek Aankomende events

Twee hersteldagen tussen wedstrijden resulteert in unfair play. WFA Periodisation Nieuw onderzoek toont aan dat spelersvermoeidheid het Europese Expert Meeting 2012 voetbal verstoort. Er is een duidelijk prestatietekort bij teams die na Eind juni zal de internationale top op slechts twee dagen herstel opnieuw spelen. Bovendien zijn de resul- het gebied van voetbalconditietraining taten m.b.t. de landstitel en Europese kwalificatie hierdoor beïnvloed. in Amsterdam bijeenkomen voor een Onderzoeker Raymond Verheijen verzoekt daarom om een verplichte vijfdaagse meeting over het periodise- driedaagse break tussen twee wedstrijden in. Inmiddels heeft de ren van voetballen. De 60 deelnemers internationale spelersvakbond FIFPro zich publiekelijk achter het zijn door de World Football Academy onderzoek geschaard. Ook de UEFA heeft inmiddels contact met geselecteerd en vertegenwoordigen Verheijen opgenomen om de consequenties van de resultaten nader te bespreken. tezamen maar liefst 50 landen. De onderzoeksresultaten kunt u bekijken op: www.worldfootballacademy.com. MasterClass ‘Football Movement Screening’ Verheijen met Russen naar EK 5 september 2012, De Kuip Rotterdam Eendaags event waarbij 3 experts De oprichter van de NVA, Raymond Verheijen, gaat opnieuw gedetailleerd ingaan op bewegings- met de nationale voetbalploeg van Rusland naar het Europees analyse in voetbal. kampioenschap voetbal. Bondscoach wil dat zijn landgenoot de spelers aan de hand van een uitgebalanceerd 3e Nationale Voetbal Symposium trainingsprogramma zo fit mogelijk aan de aftrap laat verschij- 28 november 2012 nen. Verheijen maakte tijdens het vorige EK ook al deel uit van de Na het succesvolle symposium in 2011 technische staf van Rusland, dat destijds - onder leiding van Guus over de psychologie binnen het voet- Hiddink - het Nederlands elftal in de kwartfinale uitschakelde. bal, zal het thema dit jaar zijn: ‘Het Beide ploegen kunnen elkaar volgende maand opnieuw in die analyseren van voetballen’. fase tegenkomen. Verheijen staat voor zijn zevende eindronde op rij. Hij is sinds Euro 2000 actief op alle grote toernooien voor landenteams. Contact

Nieuwe website: nvacademie.nl Nederlandse Voetbal Academie Contactpersoon: Vincent van Driel Onlangs is de vernieuwde website van de NVA online Burg. Stramanweg 102T gegaan. Hier vindt u actuele informatie over het cur- 1101 AA Amsterdam susaanbod en nieuws aangaande de NVA. Postbus 48 1190 AA Ouderkerk a/d Amstel Wilt u uitgenodigd worden voor events van de NVA of direct op de hoogte blijven van nieuws? Bezoek dan T: +31 (0)20 472 1992 de website en geef uw emailadres aan ons door. E: [email protected]

NEDERLANDSE VOETBAL ACADEMIE voor coaches, stafleden en voetballers

Video analyse nu voor iedereen bereikbaar.

Nacsport is een innovatief video analyse programma met diverse versies, van de Nacsport Basic tot de Nacsport Elite Voor iedere gebruiker, van de beginnende trainer tot de meest ervaren trainer, is er dus een passende oplossing.

Bij de Nacsport Basic kan o.a. al gebruik worden gemaakt van tekenen, het maken van presentaties en er kunnen op een eenvoudige manier filmpjes worden gemaakt om aan de spelers te laten zien of online te delen.

Nacsport werkt op Windows ( XP, Vista en Windows7 ) en op een Apple computer als daar ook Windows op geïnstalleerd is via Bootcamp of in een virtuele omgeving.

Voor meer informatie, het aanvragen van een test versie of het maken van een afspraak voor een vrijblijvende presentatie, kunt u contact met ons opnemen per email of ons telefonisch benaderen:

www.nacsport.com

Carlo Daniels : 06 - 41 40 28 82 Jan Willem Neuberg : 06 - 54 74 64 47

[email protected] 00_Scoor nu 3 nummers_VT_Adv-basis_2011 24-05-12 12:07 Pagina 1

DeVoetbalTrainer 29 e JAARGANG | APRIL 2012 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 185

Inclusief katern De JeugdVoetbalTrainer

De JeugdVoetbalTrainer Tekst: Ruud Doevendans De JeugdVoetbalTrainer

Willem II/RKC benadert jeugdspelers naar type Peter Maes Hein Vanhaezebrouck Jung voor Bekerfinale België jongeren De keeper Remco Oversier Recht op mental coach? Remco Oversier is Hoofd Jeugdopleiding binnen de RJO Wil‐ tegen elkaar en iedereen heeft hoge verwachtingen van het seizoen. Kort- lem II/RKC. Op de KNVB Landelijke Coachdag leidde hij een om, een en al positivisme. Maar dan komen de eerste tegenslagen. Er wor- inspirerende workshop. Bij Willem II/RKC gebruikt men de in‐ den wedstrijden verloren, spelers spe- len minder dan verwacht, ouders Verdedigen zichten van psycholoog Carl Jung om de talenten op een zo ef‐ gaan zich roeren. Het team bereikt de stormfase, de periode waarin het on- Methodische leerlijn ficiënt mogelijke wijze aan te sturen. Voor de trainers is het rustig in rondom het team. De rol van de trainer trainer wordt nu elemen- zaak om de kennis om te zetten in een praktische werkwijze. tair: wat is toegestaan, wat is niet toe- gestaan. Hierbij spelen de waarden Oversier zorgde voor de theorie, trainer/coach Erwin van Breu‐ van het team en de club, en op basis Psychologie in voetbal hiervan de ontstane normen en be- gel van Willem II/RKC B1 voor aanvulling vanuit de praktijk. langrijke rol. Na verloop van tijd, als en Fons dit allemaal op zijn plaats is gevallen, treedt de normfase in, de situatie zo- Remco Oversier: “Coachen zie ik als weinige – tijd waarin we de spelers bij zelfde informatie. Deze mensen ver- wedstrijd, maar …’ Zo ligt in feite al- cent van hoe wij als mensen overko- als jij die als trainer wilt hebben. Dat Groenendijk een totaalplaatje. Dat doe je in elke ons op de club hebben, nog beter te schillen van elkaar. Het wordt een tijd de nadruk op het negatieve. Het is men, afhangt van de woorden die we moet dan leiden tot de laatste fase rol, tijdens wedstrijden, trainingen en kunnen benutten en de spelers en kwestie van gedifferentieerd coachen, wetenschappelijk bewezen dat spe- zeggen. Veel meer invloed hebben de waarin de prestaties geleverd gaan tijdens alle andere werkzaamheden hun leerproces nog beter te kunnen gericht op de individuele persoon. Als lers meer leren van positieve kritiek. intonatie, dus de toon waarop we het worden.” daaromheen. Alles is gericht op spe- beïnvloeden. De methode is ook ge- je je aanpak op maat kunt snijden per Dit betekent niet dat je geen aan- zeggen, en de lichaamstaal. De wijze Middenkatern: lers wedstrijden leren winnen, maar presenteerd in het boek ‘Totaal- speler, dan worden alle spelers zich dacht moet besteden aan de zaken waarop de trainer langs de kant iets Concentratie hoe bereik je je spelers? Wij doen dat coachen’, geschreven door oud-volley- beter bewust van hun taken en zal de die niet goed gaan. Maar beter behan- roept (de intonatie én de lichaam- Remco Oversier: “Juist het coachen en aan de hand van de Jungian Type In- ballcoach Peter Murphy samen met uitvoering ook beter zijn, met een be- del je die terloops zonder ze te na- staal) bepaalt voor negentig procent benoemen van de goede dingen komt De JeugdVoetbalTrainer dex (JTI). Deze methode is ontwikkeld sportpsycholoog Jan Huijbers. Hierin ter totaalresultaat als gevolg. Essen- drukkelijk te benoemen. Tachtig pro- hoe de speler in het veld de bood- goed binnen bij spelers waardoor ze door de Noorse psychologen Hallvard wordt beschreven hoe sporters in een tieel is dan echter wel dat je goed in cent van wat de coach zegt, zou be- schap ontvangt. Het moge duidelijk ook het vertrouwen krijgen. Een gevolg Ringstad en Thor Ödegaard, op basis voor hen belangrijke staat van ‘onbe- beeld hebt, met welke persoonlijkheid trekking moeten hebben op dingen zijn dat dit voor iedereen anders is. van vertrouwen kan zijn dat spelers De JeugdVoetbalTrainer van de theorie van psycholoog Carl wust handelen’ kunnen komen. De je te maken hebt. Het werken volgens die juist goed gaan. Binnen de RJO Dat is een reden temeer om goed te goed geconcentreerd met hun wed- Jung. Wij verkiezen deze methode bo- trainer is meestal gericht op het pro- het principe van ‘Totaalcoachen’ en Willem II/RKC zijn we er steeds meer weten tegen wie je iets zegt, en welke strijd bezig zijn. Vaak hoor je een trai- 1e JAARGANG | APRIL 2012 | www.devoetbaltrainer.nl

nummer nummer 8 ven andere omdat deze meer op sport ces van ‘hoe gaan we spelen’. In de de JTI helpt ons hierbij.” op gericht spelers vooral de dingen te manier je daarbij kiest. ner roepen ‘Doe nu eens een beetje ge- is toegesneden. De methode biedt in- praktijk echter is dit niet het enige laten doen die ze goed kunnen. We concentreerder!’ Concentratie is echter zichten in hoe spelers als mens in el- waarover hij zich moet buigen. Ieder- Tachtig procent zetten hen zo veel mogelijk in hun Als coach heb je de taak om je spelers een absoluut begrip, je bent het of je Mediatheek kaar zitten en hoe we het beste met een herkent de speler die na het aan- Remco Oversier: “Als trainers zijn we kracht. In het proces nemen we dan zo goed mogelijk te verbinden met bent het niet. Maar je kunt het niet af- Digitaal passeren hen kunnen communiceren. De RJO horen van een tactische bespreking in beginsel altijd geneigd om te pra- de zaken mee die verbeterd moeten het team waarin ze spelen en je team lezen aan het uiterlijk van een speler. Willem II/RKC-jeugd Willem II/RKC is daar afgelopen sei- opeens strak staat van de spanning. ten over de dingen die niet goed gin- worden. zo goed mogelijk in te passen in de De ene speler zit met zijn hoofd naar Jung voor jongeren zoen mee begonnen. De reden om ons Andere spelers lopen fluitend naar gen. We zetten de training stil om Het is niet voldoende om alleen de omgeving waarin het functioneert. In beneden te luisteren, de ander kijkt verder te willen verdiepen is deze ma- buiten en vervullen hun opdracht. fouten te benoemen. Ouders zeggen juiste woorden te kiezen. Ook is na- het begin gaat dat nog prima. Er ont- vrolijk om zich heen. Dat zegt echter terie was de behoefte om de – relatief Niet iedereen reageert identiek op de- het ook vaak: ‘Je speelde een goede melijk bekend dat slechts zeven pro- staat een vormfase, iedereen is aardig niets over hun concentratie.

www.devoetbaltrainer.nl 32 33 De Voetbaltrainer 185 2012

A-jeugd Jan de Hoon

B-jeugd Jesper van den Berg

C-jeugd Jan Berkhout

D-jeugd Roel van der Klugt Shakhtar Donetsk

DeVoetbalTrainer devoetbaltrainer.nl