Polskie Towarzystwo Nautologiczne Polish Nautological Society Gdynia
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
POLSKIE TOWARZYSTWO NAUTOLOGICZNE POLISH NAUTOLOGICAL SOCIETY GDYNIA Rok LII · 207 · Nr 54 NAUTOLOGIA POLSKIE TOWARZYSTWO NAUTOLOGICZNE 1957–2017 Przed sześćdziesięciu laty Polskie Towarzystwo Nautologiczne rozpoczęło swoją działalność, wpisując się na trwałe w pejzaż Trójmiasta. Pierwszym krokiem na tej drodze było powołanie w 1952 r. z inicjatywy dra Władysława Drapelli Podkomisji Nautologicznej wchodzącej w skład Komisji Morskiej Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku. Wśród zwolenników, którzy poparli jego starania byli m.in.: prof. Aleksander Rylke, kmdr Karol Zagrodzki, doc. Witold Urbanowicz. Tak doszło do utworzenia Komitetu Organizacyjnego PTN, który przygotował konstytucyjne zebranie (12.03.1957 r.). Powołano 13-osobową Radę Główną, na czele której stanął Witold Urbanowicz, a funk- cję sekretarza generalnego objął W. Drapella. Równocześnie powołano oddziały PTN: szczeciński, (13.01.1957 r.), gdański (25.04.1957 r.), poznański (23.10.1957 r.), krakowski i komitet organizacyjny warszawskiego (5.02.1957 r.). Kierowali nimi: dr Przemysław Smolarek, Włady- sław Drapella, prof. dr Ludwik Zabrocki i mgr inż. Hieronim Janczewski. Zapoczątkowano prace wydawnicze: „Materiały z zakresu historii, techniki, gospodarki i terminologii morskiej” (3 roczniki, 1955–1957), „Biuletyn Nautologiczny” (8 roczników z lat 1958–1965). Począwszy od roku 1965 działały komisje problemowe, przygotowujące zebrania i sesje naukowe. Były to: Komisja Historii i Żeglugi – przewodniczący prof. dr Maciej Krzyżanowski, Historii Portów – przewodniczący prof. dr Bolesław Kasprowicz, Historii Okrętownictwa – przewodniczący prof. Witold Urbanowicz, Historii Rybołówstwa – przewodniczący dr Kazimierz Siudziński, Historii Środowisk Nautycznych – przewod- niczący prof. dr Kazimierz Kubik. W miarę rozwoju działalności PTN przybywały nowe, a niektóre z nich ulegały przekształceniu. Na początku 1971 r. rozpoczęła działalność Komisja Kultury Morskiej pod kierownictwem doc. dra Andrzeja Piskozuba, późniejsza Komisja Kultury Morskiej i Marynistyki pod przewodnictwem Jana Tuczyńskiego i Barbary Skuratowicz. Równie ważną rolę odgrywały wchodzące w ich skład zespoły badawcze, w tym poza trójmiastem: Zespół Pomorza Środkowego w Koszalinie – przewodniczący Edwin Rozenkranz, Zespół Żeglugi Śródlądowej – przewodniczący Jerzy Danielewicz, natomiast w ramach Komisji Środowisk Nautycznych – Zespół Historii Ligi Morskiej. Przewodniczącym Komisji Historii i Okrętownictwa został dr inż. Jerzy Litwin, a Komisji Żeglugi i Portów dr Jan K. Sawicki (1984 r.). Ta ostatnia z inicjatywy J. K. Sawickiego doprowadziła do opracowania i realizacji programu badawczego pt. „Historia Marynarki Handlowej”, przyjętego przez Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Wyższą Szkołę Morską w Gdyni. W 1989 r. należy od- notować wydanie przez PTN pierwszej książki, publikacji J. K. Sawickiego Podróże polskich statków 1939–1945. Udaną kontynuację tematyki stanowi cykl „Kadry Morskie Rzeczypospolitej”, t. 1–6 i wielotomowa seria „Księgi Floty Ojczystej”. Towarzystwo współpracuje ze Stowarzyszeniem Kapitanów Żeglugi Wielkiej, Stowarzyszeniem Starszych Mechaników, Towarzy- stwem Pamięci Józefa Piłsudskiego, Towarzystwem Przyjaciół Nauk, Ligą Morską i Rzeczną, Związkiem Towarzystw Gdyni, Towarzy- stwem Miłośników Gdyni, Towarzystwem Upiększania Miasta Pucka, Narodowym Muzeum Morskim, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Marynarki Wojennej, Muzeum Ziemi Puckiej, Muzeum Piśmiennictwa w Wejherowie. Na szczególne wyróżnienie zasługuje współpraca z Polskim Towarzystwem Geograficznym, z którym corocznie organizowano Olimpiadę Geograficzną i Nautologiczną. Pracą wśród młodzieży zajmowali się: Elżbieta Marszałek, Witold Bublewski, Waldemar Pater, Daniel Duda. Od 2008 r. PTN jest członkiem Ogólnopolskiej Kapituły Zasłużonych Ludzi Morza w Kosakowie, reprezentuje je prof. Daniel Duda. Na podstawie złożonych przez PTN wniosków uhonorowano „Gwiazdami” w Ogólnopolskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie: kmdra mgra inż. Antoniego Garnuszewskiego, kmdra prof. Józefa Urbańskiego, Augustyna Krauzego, prof. Andrzeja Ropelewskiego (wspólnie z MIR), kpt. ż.w. Zygmunta Deyczakowskiego. Odsłonięto postumenty „Lwowa”, „Daru Pomorza”, ORP „Iskra”, „Zewu Morza” oraz obelisk gen. bryg. Stanisława Dąbka i tablicę poświęconą udziałowi załóg PMH w drugiej wojnie światowej. 23.09.2011 r. Zarząd PTN ustanowił nagrodę w dziedzinie nawigacji im. kmdra prof. Józefa Urbańskiego. Pierwszą laureatką została ppor. mar. mgr inż. Patrycja Jurdzińska za pracę magisterską pt. „Żegluga w Cieśninie Gibraltarskiej”. Początkami „Nautologia” sięga lat 1958–1965, kiedy to ukazywał się „Biuletyn Nautologiczny”. W miarę rozwoju działalności Towa- rzystwa, w kwietniu 1966 r. wydano pierwszy numer kwartalnika „Nautologia”, od roku 2005 rocznik. Nadal to jedyne w Polsce czasopismo o tematyce morskiej. Do końca 2016 r. ukazały się 153 zeszyty, w których przedstawiono prob- lematykę dotyczącą pracy człowieka na morzu. Pełny obraz dają dwie opublikowane w 1986 i 2001 r. bibliografie zawartości, obejmujące okresy 1958–1985 i 1987–2001. Redaktorzy Naczelni: dr Władysław A. Drapella do 1973 r., prof. Zbigniew Machaliński 1973–2004 r., prof. Bolesław Hajduk od 2004 r. Przewodniczący PTN: doc. dr inż. Witold Urbanowicz 1957–1964, prof. dr Ludwik Zabrocki 1964–1969, prof. dr Bolesław Kasprowicz 1969–1976, prof. dr Maciej Krzyżanowski 1977–1988, prof. dr Witold Urbanowicz 1989–1992, prof. dr kpt. ż.w. Daniel Duda 1992–2000, prof. dr Marcin Pliński 2000–2004 r., prof. dr Daniel Duda 2004–2016, dr hab. Marek Grzybowski, prof. AM od 2016 r. Nautologia 2017, nr 154 Gdynia, 15 grudnia 2016 r. Stanisław Kosko w 1925 roku walnie przyczynił się do powsta- porucznika marynarki. Ranny 2 września w nalocie bombowym, nia Związku Oficerów Marynarki Handlowej, którego tradycje zmarł po kilku dniach w szpitalu w dniu 8 września 1939 r. Został Wójt Gminy Kosakowo w okresie powojennym przejęło i kontynuuje gdyńskie Stowarzy- pochowany na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni, kondukt po- Mgr inż. Jerzy Włudzik szenie Kapitanów Żeglugi Wielkiej. Był ponadto członkiem Ligi grzebowy był niezmiernie mały, bowiem odprowadzała Go garstka ul. Żeromskiego 69 Morskiej i Kolonialnej, głównie pracował społecznie w Wydziale profesorów, uczniów i pracowników Szkoły Morskiej. Po śmierci 81-198 KOSAKOWO Morskim i Wydziale Marynarki Wojennej Ligi Morskiej i Rzecz- jego żony w 1989 r. dr Jadwigi Titz Kosko, na wniosek zarządu nej. Minister Przemysłu i Handlu powołał go na ławnika Izby Mor- Spółdzielni Mieszkaniowej „Za Falochronem” prochy kapitana skiej w Gdyni. zostały złożone do wspólnego grobu na Cmentarzu Witomińskim Kpt. ż.w. Stanisław Kosko posiadał szereg odznaczeń, w tym: w Alei Zasłużonych. WNIOSEK medal pamiątkowy „Za wojnę 1918–1921” z napisem na rewersie „Polska swemu obrońcy”, Krzyż Niepodległości, srebrny Krzyż Bibliografia: o nadanie tytułu „Zasłużony Człowiek Morza” wraz z odsłonięciem tablicy pamiątkowej w Alei Zasługi, srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury, Medal Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie, gmina Kosakowo, woj. pomorskie. Niepodległości, francuski Order de Etoile Noire du Benin, za dłu- Daniel Duda, Światowy zjazd absolwentów Szkoły Morskiej (14–17 VI I Zgłaszający: Daniel Duda, Polskie Towarzystwo Nautologiczne, Gdynia ul. 3 Maja 12 A m. 7 goletnią służbę został uhonorowany brązowym medalem. W okre- 1980), Seria Księgi Floty Ojczystej, Gdynia 2010. II Dane o osobie zgłaszanej do tytułu „Zasłużony Człowiek Morza” sie powojennym jeden ze statków Polskich Linii Oceanicznych Daniel Duda, Zbigniew Urbany’i, „Lwów” pierwszy w sztafecie, wyda- 1. Imię i nazwisko: kpt. ż.w. Stanisław Kosko otrzymał nazwę m.s. „Kapitan Kosko”, a dnia 6 maja 1976 r. Szko- nie II poprawione, Gdynia 2013. 2. Data urodzenia: 13 listopada 1898 [dowódca ORP „Gdynia”, zmarł z odniesionych ran 8 września ła Podstawowa w Gdyni nr 35 obrała sobie za patrona tę piękną Stanisław Kosko, Przez trzy oceany, Wydawnictwo „Glob” Szczecin, 1939 r.] postać. W czasie uroczystości małżonka kapitana dr Jadwiga Titz- 1985. 3. Miejsce zamieszkania ustalonych spadkobierców: Brak Kosko odsłoniła tablicę pamiątkową. Państwowa Szkoła Morska (zarys monografii), Instytut Wydawniczy 4. Uzasadnienie: Stanisław Kosko został zmobilizowany 25 sierpnia 1939 r. Szkoły Morskiej, Tczew 1929. Stanisław M. Piaskowski, Kroniki Polskiej Marynarki Wojennej 1918– Podejmuje najważniejsze decyzje – „Dar Pomorza” ma żeglować 1946, Tom 2, Sigma Press, Albany, N.Y. 1987. Stanisław Kosko (1898–1939), oficer marynarki handlowej, kapitan żeglugi wielkiej (1935), dy- przy szwedzkich brzegach, przekazuje telegraficznie zaliczkę dla rektor Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, porucznik Marynarki Wojennej, publicysta, dowódca Ewa Ostrowska, Dama polskiej medycyny, (Opowieść biograficzna o dr fregaty na pobory załogi, wyżywienie i skromną rezerwę. Podej- Jadwidze Titz-Kosko) Oficyna Wydawnicza „Miniatura”, Gdynia ORP „Gdynia”. muje decyzję o skierowaniu „Daru” do „najbliższego” szwedzkiego 2002 Urodził się 13 listopada 1898 roku w Wojciechowicach w powiecie ostrołęckim. Był synem Fran- portu. Promuje ostatnich absolwentów, w tym 16 obecnych w Gdy- Zbigniew Rokiciński, „Darem Pomorza” naokoło świata, Instytut Wy- ciszka, z zawodu felczera, i Heleny z d. Zimińska. Ucząc się od 1909 roku w Gimnazjum Rządowym ni i 14 znajdujących się poza Gdynią. Przygotowuje pomieszcze- dawniczy „Bibljoteka Polska”, Warszawa 1935. w Pułtusku uczestniczył w pracy kółek samokształceniowych i był współorganizatorem tajnego nia Szkoły Morskiej na szpital wojenny, słuchaczy