Komunikacja Kolejowa Na Polsko-Niemieckim Pograniczu
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Husarz EU44-005 (producent – Siemens) z pociągiem EC do Warszawy na stacji Berlin Hbf. (20.10.2012 r.) Marek Graff Komunikacja kolejowa na polsko-niemieckim pograniczu Obecnie pomiędzy Polską i Niemcami funkcjonuje kilka kole- stały się stacjami peryferyjnymi, zbyt rozbudowanymi w nowej rze- jowych przejść granicznych, czy raczej punktów stycznych sieci czywistości. Niepewna przyszłość tych ziem (np. Dolnego Śląska, kolejowej obu krajów. W odróżnieniu od Czech i Słowacji, w Niem- Pomorza Zachodniego, itp.), mimo oficjalnej propagandy państwo- czech stosuje się inne napięcie w sieci trakcyjnej w porównaniu wej, spowodowała zahamowanie modernizacji infrastruktury na z Polską, zatem konieczne jest stosowanie elektrycznych loko- długie lata. Po zachodniej stronie Odry panowała także niezbyt motyw dwusystemowych. Do niedawna pomiędzy PKP i DB tylko dobra atmosfera dla rozwoju kolei – przez długi czas elektryfika- jedno przejście funkcjonowało jako zelektryfikowane, tj.: Rzepin– cja sieci kolejowej DR była hamowana z przyczyn politycznych (na Frankfurt nad Odrą, jednak dynamicznie rozwijająca się wymiana niektórych liniach wręcz zdemontowano sieć trakcyjną), a część li- handlowa pomiędzy oboma krajami powoduje, iż modernizacja nii z dwutorowych stała się jednotorowa, itp. Problematyczna kwe- dotychczasowych przejść granicznych w kierunku zwiększenia stia stosunków polsko-niemieckich po 1945 r., mimo oficjalnej ich przepustowości często oznacza także elektryfikację. Obecnie retoryki spowodowała, iż komunikacja kolejowa pomiędzy oboma poziom wymiany handlowej pomiędzy oboma krajami jest na krajami nie mogła się swobodnie rozwijać. Poza tym, odbudowa tyle znaczny, iż Niemcy dla Polski są pierwszym partnerem han- obu krajów ze zniszczeń wojennych, pochłaniała znaczne środki, dlowym, a Polska dla Niemiec – siódmym. Polska po uzyskaniu zatem takie zagadnienia jak poprawa komunikacji z sąsiadami członkostwa w UE w 2004 r. uzyskała dostęp do funduszy pomo- były odsuwane na dalszy plan. Nie bez znaczenia był fakt, iż go- cowych, co wykorzystano m.in. w programie szerokiej moderni- spodarki Polski i Niemiec Wschodnich, z powodu narzuconego zacji kolei (remont infrastruktury i zakup nowoczesnego taboru). systemu komunistycznego znajdowały się w stanie permanent- nego kryzysu (system nakazowo-rozdzielczy, czyli prymat ideologii nad ekonomią). Przykładowo, import nowoczesnych technologii Rys historyczny czy pojazdów nowej generacji w obu krajach był utrudniony z po- Wraz ze zmianą granic w 1945 r., część dotychczasowych linii wodu braku wymienialnej waluty. Symbolem swoistego zacofania kolejowych na nowym polsko-niemieckim pograniczu została za- technologicznego na tle krajów zachodnioeuropejskich było utrzy- mknięta (ewentualnie rozebrana), a ruch utrzymywano tylko przez mywanie trakcji parowej w Polsce czy Niemczech Wschodnich dłu- nieliczne przejścia graniczne (przeważnie towarowy, rzadziej pa- go po zakończeniu wojny (jeszcze w latach 80., choć w Polsce sażerski). Istotny był fakt, iż do potencjalnego uruchomienia linii na większą skalę). Choć wschodnioniemiecki przemysł wytwa- po zakończeniu wojny często konieczna była odbudowa mostu rzający tabor szynowy znacznie szybciej wdrażał innowacje niż na Odrze lub Nysie Łużyckiej, rzekach, wzdłuż których wytyczono polski (m.in. opanowano impulsowy rozruch silników trakcyjnych), nową granicę polsko-niemiecką. Poza tym, dotychczasowe węzły a także potrafił produkować pojazdy szynowe w znacznie szer- kolejowe, np. Żagań czy Lubsko, z dawnych stacji leżących w przy- szym asortymencie, to na tle produktów pochodzących z Niemiec bliżeniu pomiędzy Berlinem a Wrocławiem na linii magistralnej, Zachodnich wyroby te nie były klasyfikowane jako nowoczesne. 22 3 /2017 Frankfurt (Oder) Czerwieńsk Gubin Guben Gubinek Cottbus Lubsko Cottbus Zasieki Forst Lubsko Tuplice Jankowa Żagańska Łęknica Bad Muskau Weisswasser Żary Lodenau Weisswasser Analizy Węgliniec Horka Bielawa Legnica Morze Bał tyckie Hoyerswalda Horka Gbf. Z ü ssow Linie zelektryfikowane 3 kV DC Linie zelektryfikowane 15 kV 16,7 Hz Linie niezelektryfikowane Seebad Heringsdorf Linie jednotorowe / dwutorowe Kamień Pom. Ahlbeck Grenze Wolin Linie jednotorowe (wcześ niej dwutorowe) Świnoujście Centrum Uznam Linie nieczynne Świnoujście Linie rozebrane Görtlitz Polska Niemcy Zgorzelec Lubań Śląski Wysoka Kamieńska Drezno Zalew Szczeciński Jelenia Góra Leśna Hagenwerder Nowe Warpno Ręczyn Zawidów Frankfurt (Oder) Krzewina Zgorzelecka Černousy Trzebież Szczeciński Liberec Hirschfelde Turoszów Czerwieńsk Koł obrzeg Zittau Police Bogatynia Gubin Goleniów Czechy Drezno Kopaczów Guben Hrá dek nad Nisou Gubinek Cottbus Pasewalk, Lubeka Lö knitz Liberec Doł uje ł ą Szcz. G ówny Stargard Grambow Szcz. D bie Lubsko Szcz. Gumieńce Szcz. Podjuchy Cottbus Tantow Zasieki Gryfino Forst Lubsko Sobieradz Gartz (Oder) Chwarstnica Stargard Tuplice Angerm ü nde, Passow Berlin Pyrzyce Angerm ü nde Schwedt Swobnica Jankowa Żagańska Łęknica Bad Muskau Weisswasser Myślibórz Godków Cedynia Żary Lodenau Weisswasser Węgliniec Horka Bielawa Legnica Krzyż Hoyerswalda Wriezen Horka Gbf. Linie zelektryfikowane 3 kV DC Linie zelektryfikowane 15 kV 16,7 Hz Linie niezelektryfikowane Linie jednotorowe / dwutorowe Linie jednotorowe (wcześ niej dwutorowe) Linie nieczynne K ü strin-Kietz Kostrzyn Werbig Linie rozebrane Görtlitz Polska Berlin Niemcy Zgorzelec Lubań Śląski Drezno Jelenia Góra Leśna Hagenwerder Ręczyn Zawidów Międzyrzecz Krzewina Zgorzelecka Černousy F ü rstenwalde (Spree) Rzepin Kunowice Poznań, Warszawa Berlin Frankfurt (Oder) Liberec Hirschfelde ü Zielona Góra Turoszów Oderbr cke Zittau Bogatynia Czechy Drezno Kopaczów Kö nings Wusterhausen Beeskow Cybinka Hrá dek nad Nisou Eisenh ü ttenstadt Liberec L ü bben (Spreewald) Guben, Cottbus Cottbus Rys. 1. Sieć kolejowa na polsko-niemieckim pograniczu 3 /2017 23 Analizy 16,7 Hz, zatem konieczne jest stosowanie elektrycznych lokomo- tyw dwusystemowych. Są to dawne przejścia: ¡ Ahlbeck Grenze–Świnoujście Centrum, jednotorowe niezelek- tryfikowane, obecnie odcinek Ahlbeck Grenze–Świnoujście Centrum nie jest bezpośrednio połączony z siecią PKP PLK; ¡ Szczecin Gumieńce–Tantow (–Angermünde)/Grambow (–Pa- sewalk), jednotorowe niezelektryfikowane, przy czym stacja Szczecin Gumieńce jest zelektryfikowana (3 kV DC), podob- nie jak stacje Angermünde i Pasewalk (15 kV 16,7 Hz), leżą- ce na linii magistralnej z Berlina do Stralsundu, dwutorowej, zelektryfikowanej; ¡ Kostrzyn–Küstrin Kietz, jednotorowe niezeletryfikowane, przy czym stacja Kostrzyn jest stacją dwupoziomową, jeden z po- ziomów (północ-południe) jest zelektryfikowany (3 kV DC), a odcinek Kostrzyn–Küstrin Kietz jest fragmentem dawnej dwutorowej linii magistralnej Berlin–Krzyż–Piła–Bydgoszcz– ET22: 625 i 224 na stacji Frankfurt Oderbrücke (22.09.2007 r.) Toruń–Olsztyn–Korsze–Wystruć (niem. Insterburg, ros. Czerniachowsk); Poprawa komunikacji Polski z zachodnim sąsiadem nastąpiła ¡ Rzepin–Frankfurt nad Odrą, przejście dwutorowe zelektryfiko- na początku lat 70., gdy m.in. zliberalizowano przepisy wizowe1, wane, przy czym styk obu systemów zasilania (3 kV DC; 15 kV a w kolejnych latach nabrała dynamizmu – po 1989 r. (przemia- 16,7 Hz) znajduje się na stacji Frankfurt Oderbrücke; ny polityczno-ekonomiczne w obu krajach) oraz po przystąpieniu ¡ Gubin–Guben, dwutorowe niezelektryfikowane, przy czym sta- Polski do UE w 2004 r., czy zniesieniu kontroli na granicach pod cja Guben jest zelektryfikowana (15 kV 16,7 Hz); koniec 2007 r. Obecnie komunikacja polsko-niemiecka, w tym ¡ Zasieki–Forst, jednotorowe niezelektryfikowane, jest to frag- kolejowa, utrzymuje się na stabilnym poziomie z lekką tendencją ment dawnej linii magistralnej Wrocław–Legnica–Żagań– wzrostową. Dodatkowo, oba kraje są połączone dwoma liniami Cottbus–Berlin; o przebiegu wschód–zachód zakwalifikowanymi jako elementy ¡ Węgliniec–Horka/Zgorzelec–Görlitz, dwutorowe niezelektryfi- sieci TEN-T (ang. Trans-European Transport Networks), przy czym kowane, przy czym prace elektryfikacyjne są zaawansowane po przystąpieniu do UE, Polska może korzystać z funduszy pomo- po polskiej stronie (odcinek Węgliniec–Horka); cowych w ramach TEN-T. Zatem są to ciągi transportowe: ¡ Hagenwerder–Ręczyn–Krzewina Zgorzelecka–Trzciniec–Hir- E 20: Kunowice–Poznań–Warszawa–Terespol; schfelde, jednotorowe niezelektryfikowane. E 30: Zgorzelec–Legnica–Wrocław–Opole–Gliwice–Katowice– Kraków–Przemyśl–Medyka. Rzepin–Frankfurt nad Odrą Poza liniami E 20 i E 30 o przebiegu wschód–zachód należący- Pobieżna analiza stanu przejść kolejowych na polsko-niemieckim mi do sieci TEN-T, przez Polskę przebiegają także linie o przebie- pograniczu przed 1989 r. pokazuje, iż ten region był raczej niedo- gu północ–południe: E 59, C-E 59, E 65, C-E 65, E 75, biegnące inwestowany: na granicy wschodniej funkcjonowały wówczas 3 ze- w przybliżeniu, od granicy z Czechami/Słowacją do miast porto- lektryfikowane przejścia graniczne (Kuźnica Białostocka–Bruzgi, wych nad Bałtykiem (Świnoujścia i Gdyni), ew. na Litwę (E 75). Terespol–Brześć, Medyka–Mościska 2), a na południowej 5 (Cha- łupki–Bohumín, Zebrzydowice–Petrovice u Karviné, Cieszyn–Český Charakterystyka sieci kolejowej na polsko-niemieckim pograniczu Těšín, Zwardoń–Skalité, Muszyna–Plaveč). Osobnym zagadnie- W odróżnieniu od Czech i Słowacji, w Niemczech stosuje się niem jest wspomniana różnica stosowanych napięć pomiędzy inne napięcie w sieci trakcyjnej w porównaniu z Polską – 15 kV Polską i Niemcami, a także fakt, iż dawna sieć DR w dużej części była niezelektryfikowana. Przykładowo, linie magistralne takie jak