Download Download

31(1): 2738 T¹p chÝ Sinh häc 32009

Nh÷ng dÉn liÖu vÒ h×nh th¸I h¹t phÊn cña 120 loi thùc vËt t¹i v−ên quèc gia Nói Chóa, tØnh Ninh ThuËn

TrÞnh ThÞ L©m ViÖn Sinh häc nhiÖt ®íi

PhÊn hoa häc l ngnh khoa häc nghiªn cøu II. KÕT QU¶ nghiªn cøu vÒ h×nh th¸i, cÊu t¹o v ph©n lo¹i çc d¹ng h¹t phÊn v bo tö. §©y l ngnh khoa häc gióp 1. H×nh d¹ng cña h¹t phÊn ng−êi ta cã thÓ thu ®−îc mét l−îng th«ng tin to H¹t phÊn th−êng cã d¹ng h×nh cÇu di ®Õn lín tõ rÊt Ýt vËt liÖu trong mét thêi gian ng¾n. h×nh cÇu dÑt, hoÆc h¬i di ®Õn di, hiÕm khi cã H×nh th¸i phÊn hoa ®−îc øng dông trong nhiÒu h×nh cÇu hoÆc bÇu dôc, th−êng cã d¹ng tam gi¸c. lÜnh vùc nghiªn cøu nh− Cæ thùc vËt häc, Cæ sinh th¸i häc, Ph©n tÝch phÊn hoa, PhÊn hoa trong H¹t phÊn cña çc loi nghiªn cøu ®a phÇn cã kh«ng khÝ, Khoa häc h×nh sù, DÞ øng häc, D−îc d¹ng mét h¹t (monad), chØ cã 2 loi thuéc hä häc v ®Æc biÖt l Ph©n lo¹i thùc vËt cã hoa. Mimosaceae (16 h¹t) v 2 loi thuéc hä Asclepiadaceae thuéc d¹ng ®a h¹t. §Ó gãp phÇn vo nh÷ng nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ v−ên quèc gia (VQG) Nói Chóa, chóng t«i ® 2. KÝch th−íc cña h¹t phÊn tiÕn hnh kh¶o s¸t nghiªn cøu vÒ h×nh th¸i h¹t KÝch th−íc cña çc h¹t phÊn kiÓu 1 h¹t phÊn ë VQG Nói Chóa. Trong bi b¸o ny, µ µ chóng t«i giíi thiÖu çc ®Æc ®iÓm h×nh th¸i h¹t (monad) biÕn thiªn tõ 10 m ®Õn 49 m; ®a sè phÊn cña mét sè hä thùc vËt phæ biÕn trong çc loi nghiªn cøu cã kÝch thuíc lo¹i nhá (10 µ VQG, bæ sung vo c¬ së d÷ liÖu cho nh÷ng 25 m). nghiªn cøu vÒ tÝnh ®a d¹ng cña hÖ thùc vËt sau KÝch th−íc cña h¹t phÊn cña mçi loi kh«ng ny. biÕn ®éng nhiÒu; chØ cã h¹t phÊn cña çc loi cã kiÓu cöa d¹ng rnh nh− ë hä Verbenaceae l I. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU t−¬ng ®èi biÕn ®éng. Sö dông phÊn hoa cña 120 loi thùc vËt 3. TÝnh ph©n cùc v tÝnh ®èi xøng cña h¹t thuéc 47 hä thu thËp ë VGG Nói Chóa. Çc mÉu phÊn c©y v mÉu phÊn hoa cña cïng mét sè hiÖu ®−îc HÇu hÕt çc h¹t phÊn nghiªn cøu ®Òu ®¼ng b¶o qu¶n t¹i Phßng tiªu b¶n thùc vËt (VNM) cùc v cã ®èi xøng phãng x¹; ®èi xøng l−ìng thuéc ViÖn Sinh häc nhiÖt ®íi t¹i tp. Hå ChÝ tr¾c chØ gÆp ë h¹t phÊn kiÓu 2 lçora cña chi Minh. Streblus . Ngoi ra, cßn mét sè loi cã h¹t phÊn §Þnh danh çc mÉu thùc vËt b»ng ph−¬ng d¹ng kh«ng cùc (apolar) nh− ë hai hä Cactaceae ph¸p so s¸nh h×nh th¸i. v Malpighiaceae (cã nhiÒu cöa). Sö dông ph−¬ng ph¸p acetolyse cña 4. Cöa cña h¹t phÊn Erdtman (1952) ®Ó xö lý phÊn hoa. Çc kiÓu cöa hÇu hÕt l rnh ora; mét sè Ýt Sö dông kÝnh hiÓn vi quang häc OLYMPUS loi cã d¹ng rnh, lç v d¹ng kh«ng cöa. BX 41 víi ®é phãng ®¹i 10 × 40 v 10 × 100 ®Ó quan s¸t v ph©n tÝch cÊu tróc v h×nh th¸i cña Sè l−îng cöa trªn mçi h¹t phÊn còng kh«ng phÊn hoa. biÕn thiªn nhiÒu; phÇn lín çc loi cã sè cöa l 3, mét Ýt loi cã sè cöa 2 4 nh− ë hä Moraceae, Chôp h×nh phÊn hoa b»ng m¸y kü thuËt sè mét Ýt ë hä Rubiaceae hoÆc hä Meliaceae, hoÆc víi thÞ kÝnh x40 nhóng dÇu. kiÓu nhiÒu cöa nh− ë çc hä Malpighiaceae, §¬n vÞ ®o ®¹c ®−îc tÝnh b»ng micr«mÐt. Cactaceae v Euphorbiaceae. 27 §a phÇn h¹t phÊn cã vÞ trÝ cöa s¾p xÕp thnh hÖ thèng ph©n lo¹i thùc vËt h¹t kÝn cña Takhtajan vßng trªn xÝch ®¹o (P4), tuy nhiªn còng cã mét v Croquist. PhÊn hoa häc ® x¸c nhËn vÞ trÝ líp Ýt hä cã kiÓu s¾p xÕp trªn kh¾p bÒ mÆt. C«ng phô ny do cã nhiÒu kiÓu h¹t phÊn cña thùc vËt thøc h×nh th¸i cöa (NPC) cña hÇu hÕt çc loi h¹t kÝn nguyªn thñy nhÊt ë song tö diÖp nh− kiÓu nghiªn cøu ë ®©y l 345 v 346. §©y còng l rnh cùc trªn v kiÓu dÉn xuÊt tõ nã chØ cã ë çc c«ng thøc cöa ®Æc tr−ng cho phÇn lín thùc vËt thnh viªn cña líp phô ny. hai l¸ mÇm. Bé Magnoliales ®¹i diÖn mét nhãm gÇn 5. Exine cña h¹t phÊn nhau gåm çc thnh viªn cã mèi quan hÖ chÆt BÒ dy cña vá h¹t phÊn cña çc loi kh«ng chÏ bëi mét sè ®Æc ®iÓm cña h¹t phÊn. Trong thay ®æi nhiÒu, ®a sè trong kho¶ng tõ 11,5 ®Õn líp phô ny, Annonaceae l hä cã h¹t phÊn ®a d¹ng nhÊt víi sù hiÖn diÖn cña ®a sè kiÓu h¹t 2 µm; trõ 2 loi thuéc hä Verbenaceae cã kÝch µ phÊn cña líp phô nh− 1 rnh cùc trªn, rnh cùc th−íc ®Õn 3 m v thuéc hä Sterculiaceae ®Õn d−íi, kh«ng rnh... [10]. 3,5 µm. ë ®©y, chóng t«i chØ kh¶o s¸t mét sè ®¹i §a phÇn h¹t phÊn cã tÇng phñ hon ton diÖn cña hä Annonaceae; tÊt c¶ h¹t phÊn cña çc (tectate) hoÆc kh«ng hon ton (intectate); chØ loi nghiªn cøu ®Òu cã kiÓu kh«ng cöa. Theo trõ mét sè loi cã vá t−¬ng ®èi dy, ®a sè h¹t Walker J. W. [9], kiÓu kh«ng cöa cña hä phÊn cã tÇng cét m¶nh v khã quan s¸t. Annonaceae th−êng xuÊt ph¸t tõ h¹t phÊn cã KiÕn tróc bÒ mÆt cña h¹t phÊn t−¬ng ®èi ®a rnh cùc trªn (kiÓu rnh nguyªn thñy nhÊt cña d¹ng; ®a sè h¹t phÊn th−êng cã d¹ng l−íi líp phô Magnoliidae, còng nh− l cña kiÓu thùc (reticulate) hoÆc d¹ng tr¬n (psilate); mét sè loi vËt h¹t kÝn); ngoi ra, nã cã thÓ l kiÓu xuÊt ph¸t cã d¹ng nh¸m (scabrate) v d¹ng h¹t tõ kiÓu cöa d¹ng rnh cùc d−íi nh− mét sè loi (granulate); ngoi ra, mét sè loi thuéc hä Annona ; ®©y l kiÓu ph¸t sinh lÇn hai do rnh Anacardiaceae v hä Aceraceae cã d¹ng d¶i cùc d−íi chÝnh l dÉn xuÊt cña rnh cùc trªn. (striate), mét sè loi thuéc hä ë Malvaceae v Theo J. Walker v J. Doyle [10], çc ®¹i hä Sterculiaceae cã d¹ng gai. diÖn t−¬ng ®èi nguyªn thñy cña ph©n líp 6. NhËn xÐt b−íc ®Çu Hamamelididae cã h¹t phÊn kiÓu 3 rnh víi exine d¹ng l−íi v mng rnh d¹ng h¹t. Mét sè H¹t phÊn th−êng ®−îc ph©n lo¹i dùa trªn ®¹i diÖn thuéc Hamamelididae cã h¹t phÊn biÕn nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ h×nh d¹ng, kÝch th−íc, kiÓu ®æi tõ d¹ng 3 rnh sang 6 rnh. HÇu hÕt ®¹i diÖn cöa, tÝnh ®èi xøng, tÝnh ph©n cùc v kiÕn tróc bÒ Hamamelididae ë çc hä Betulaceae, mÆt cña vá. Tuy nhiªn, ®øng trªn quan ®iÓm tiÕn Myricaceae, Casuarinaceae, Moraceae v ho¸ v ph¸t sinh chñng lo¹i, th× kiÓu cöa, tÝnh Urticaceae cã kiÓu h¹t phÊn tiÕn bé 3 lç ®èi xøng, tÝnh ph©n cùc v kiÕn tróc cña vá h¹t (triporate) hay çc kiÓu dÉn xuÊt nh− 2 lç, nhiÒu phÊn l quan träng nhÊt. lç (diporate, polyporate). H¹t phÊn kiÓu 3 rnh Chóng t«i ® tiÕn hnh nghiªn cøu h×nh th¸i lç còng xuÊt hiÖn ë mét vi Hamamelididae. h¹t phÊn cña 120 loi thuéc 47 hä hai l¸ mÇm. H¹t phÊn cña mét sè ®¹i diÖn ë hä Moraceae VÞ trÝ cña çc hä trong çc bé theo hÖ thèng ®−îc chóng t«i nghiªn cøu ®Òu cã d¹ng 23 lç ph©n lo¹i cña Takhtajan [8]. Nh÷ng d÷ liÖu phÊn m theo Walker [9] l kiÓu dÉn xuÊt tõ h¹t phÊn hoa nghiªn cøu trªn thuéc 6 líp phô 3 lç t−¬ng ®èi tiÕn bé cña líp phô ny. Magnoliidae, Hamamelidae, Caryophyllidae, Dilleniidae, Rosidae v Asteridae. Ngoi çc líp Líp phô Caryophyllidae b¾t nguån tõ líp phô t−¬ng ®èi cã nhiÒu ®¹i diÖn nh− Asteridae, phô Ranunculiidae t¸ch ra, h¹t phÊn cã 3 rnh Dilleniidae v Rosidae, çc líp phô kh¸c nh− ora, nhiÒu lç, nhiÒu lç ora; ®iÒu ny chøng tá nã Magnoliidae, Hamamelidae v Caryophyllidae tiÕn ho¸ cao h¬n hä Ranunculaceae. chØ gåm mét Ýt ®¹i diÖn cho mét bé cña líp phô. Theo Perveen A. [6], mét khuynh h−íng tiÕn Do sè loi cã l−îng mÉu vËt kh«ng nhiÒu nªn ho¸ râ tõ tr¹ng th¸i rnh sang nhiÒu lç th«ng kÕt qu¶ ph©n tÝch còng cã giíi h¹n. qua tr¹ng th¸i nhiÒu rnh rÊt dÔ thÊy trong nhiÒu Líp phô Magnoliidae ®−îc xem l líp phô thnh viªn cña bé Caryophyllales; theo çch ®ã, nguyªn thñy nhÊt cña thùc vËt hai l¸ mÇm trong h¹t phÊn 3 rnh ®−îc t×m thÊy ë çc hä 28 Aizoaceae, Molluginaceae, Illecebraceae sinh tõ nh÷ng nhãm tæ tiªn gi÷a chóng. (Caryophyllaceae); h¹t phÊn nhiÒu lç l¹i ®−îc Líp phô Rosidae l mét líp phô t−¬ng ®èi ph¸t hiÖn ë hä Portulacaceae v ë chi tiÕn bé trong hÖ thèng ph©n lo¹i cña Takhtajan Spergularia thuéc hä Caryophyllaceae trong khi v Cronquist so víi líp phô Caryophyllidae v nh÷ng hä nh− Amaranthaceae, Chenopodiaceae, líp phô Dilleniidae. Nyctaginaceae v Cactaceae cã h¹t phÊn d¹ng nhiÒu lç −u thÕ. §©y l chuçi tiÕn ho¸ liªn tiÕp Víi líp phô Rosidae, chóng t«i ® tiÕn hnh (successiformy) vÒ biÕn ®èi cöa (3 rnh nhiÒu nghiªn cøu h×nh th¸i h¹t phÊn cña çc bé : rnh nhiÒu lç) trong bé Caryophyllales, mét Fabales, Myrtales, Rutales, Sapindales, trong 3 kiÓu tiÕn ho¸ m Van Campo ® ®Ò cËp Geraniales, Celastrales, Rhamnales v Oleales ®Õn [7]. H¹t phÊn kiÓu 3 rnh ora víi bê rnh phøc Trong ph¹m vi líp phô ny, chóng t«i kh¶o t¹p v ora ®iÓn h×nh ë çc bé Fabales (trõ hä s¸t hai hä thuéc bé Caryophyllales. H¹t phÊn Mimosaceae), Rutales, Sapindales, Oleales v cña hä Molluginaceae cã kiÓu 3 rnh, d¹ng h×nh Rhamnales. Mét vi kiÓu h¹t phÊn phæ biÕn bÇu dôc h¬i di trong khi h¹t phÊn cña hä kh¾p líp phô Rosidae nh−ng rÊt hiÕm ë líp phô Cactaceae cã kiÓu nhiÒu lç h×nh cÇu kh«ng cùc Dilleniidae, nhÊt l h¹t phÊn dÑt tam gi¸c víi cho thÊy çc kiÓu cöa giai ®o¹n ®Çu v cuèi cña cöa ë gãc v ®«i khi cã rnh nèi ë cùc gåm çc chuçi tiÕn ho¸ liªn tiÕp (successiformy) cña Van hä Myrtaceae, Loranthaceae, Sapindaceae v Campo [7]. Rhamnaceae. H¹t phÊn d¹ng d¶i th−êng thÊy ë hai hä Aceraceae v Anacardiaceae. Cuèi cïng, ë líp phô Dilleniidae, chóng t«i ® nghiªn gi÷a nh÷ng ®¹i diÖn cña hä Mimosaceae cã cøu h¹t phÊn cña ®¹i diÖn cña 7 bé nh− phÊn hoa kiÓu polyad, çc loi kh¸c cña hä Capparales, Dilleniales, Ebenales, Euphorbiales, Mimosaceae ( Entada ) cã d¹ng h¹t ®¬n víi 3 Malvales, Theales v Violales. rnh lç b×nh thuêng h¬n cho thÊy sù nèi kÕt gi÷a Kh«ng gièng nh− nh÷ng líp phô trªn, h¹t chóng víi hä Caesalpiniaceae v hä Fabaceae. phÊn 3 rnh ora trong líp phô Dilleniidae kh¸ Bé Myrtales kh«ng nh÷ng bao gåm vi th«ng th−êng, gåm çc ®¹i diÖn cña hai hä thnh viªn víi h¹t phÊn di kiÓu 3 rnh ora Capparaceae v Flacourtiaceae thuéc bé (Lythraceae, Rhizophoraceae) m cßn nhiÒu Violales, hä Hypericaceae thuéc bé Theales, chi kiÓu ®a d¹ng kh¸c, th−êng cã rnh gÆp nhau ë Sterculia cña hä Sterculiaceae v nhiÒu ®¹i diÖn cùc nh− ë hai hä Myrtaceae v Lythraceae; çc cña hä Euphorbiaceae... m theo Doyle [2] v kiÓu h¹t phÊn 3 rnh ora cïng víi 3 rnh gi¶ ë Muller [5], ®©y l kiÓu phÊn cã sè l−îng −u thÕ çc hä Combretaceae, Melastomataceae v trong hÖ thùc vËt hai l¸ mÇm hiÖn ®¹i v d−êng Lythraceae. §¹i diÖn ë hä Lecythidaceae cho nh− chuyªn biÖt h¬n líp phô tr−íc. Tuy nhiªn, thÊy cã 3 rnh dÝnh nhau víi ®−êng khÝa ®Æc còng cã sù hiÖn diÖn cña h¹t phÊn 3 rnh ®¹i biÖt ë bê rnh v dy lªn ë cùc, tr¹ng th¸i diÖn cña hä Dilleniaceae thuéc bé Dilleniales, syncolpate cã thÓ cho thÊy mèi liªn kÕt víi bé kiÓu lç ë hä Euphorbiaceae thuéc bé Myrtales. Euphorbiales v bé Malvales. Trong ph¹m vi líp phô Asteridae, chóng t«i Bé Malvales tiÕn bé bëi sù hiÖn diÖn cña h¹t ® kh¶o s¸t 4 bé: Gentianales, Polemoniales, phÊn nhiÒu lç cã gai nh− ®¹i diÖn cña hä Scrophulariales v Lamiales. Malvaceae, chi Helicteres cña hä Sterculiaceae. Tuy nhiªn h¹t phÊn cña hä Tiliaceae hÇu nh− Líp phô Asteridae l líp phô tiÕn bé nhÊt kh¸c víi 2 hä ny bëi sù hiÖn diÖn cña h¹t phÊn [1, 8]. §ã l líp phô thuéc c©y hai l¸ mÇm cã 3 rnh ora, kh«ng cã gai, cã d¹ng l−íi v hÇu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i x¸c ®Þnh râ rng nhÊt; hoa nh− t−¬ng thÝch víi h¹t phÊn cña hä th−êng ngò ph©n víi ®i hîp hoÆc gi¶m nhiÒu, Euphorbiaceae. Sù phï hîp bao gåm d¹ng di v trng hîp v ®èi xøng l−ìng tr¾c. H×nh th¸i cña h¬i di, cã kÝch th−íc tõ nhá ®Õn trung b×nh v h¹t phÊn còng chøng minh cho quan niÖm trªn, kiÕn tróc d¹ng l−íi m¶nh ®Õn l−íi th«. vÝ dô nh− h¹t phÊn kiÓu rnh chuyªn biÖt Takhtajan [8] cho thÊy hä Euphorbiaceae cã heterocolpate ë líp phô Rosidae (Lythraceae) nh÷ng ®Æc ®iÓm th«ng th−êng víi c¶ hai bé còng rÊt th«ng th−êng ë líp phô Asteridae (hä nguyªn thñy Violales v Malvales v cã thÓ ph¸t Acanthaceae). 29 PhÊn hoa cña hä Verbenaceae (Lamiales) ngoi çc h¹t phÊn kiÓu 3 rnh lç d−êng nh− l hÇu hÕt cã kiÓu 3 rnh, (rÊt Ýt loi cã d¹ng 3 nguyªn thñy, çc hä ny cho thÊy khuynh h−íng rnh ora); kiÓu h¹t phÊn ny còng thÊy ë hÇu hÕt t¨ng sè l−îng v thu ng¾n cöa l¹i, nguån gèc ®¹i diÖn cña hä Bignoniaceae (Scrophulariales) cña h¹t phÊn 3 v nhiÒu lç. chøng tá Bé Lamiales rÊt gÇn víi nguån gèc tõ 7. Danh s¸ch çc loi nghiªn cøu bé Scrophulariales [8]. Líp phô Asteridae cßn cho thÊy tÝnh ®a Çc mÉu nghiªn cøu ®−îc b¶o qu¶n t¹i d¹ng cña h¹t phÊn ngay c¶ trong ph¹m vi hä, vÝ Phßng tiªu b¶n thùc vËt (VNM) thuéc ViÖn Sinh dô nh− ë hai hä Rubiaceae v Acanthaceae; häc nhiÖt ®íi t¹i tp. Hå ChÝ Minh

B¶ng Danh s¸ch c¸c loi thùc vËt thu thËp t¹i VQG Nói Chóa Ng−êi Sè Ngy STT Tªn khoa häc §Þa ®iÓm thu mÉu thu mÉu hiÖu thu mÉu ACANTHACEAE Blepharis maderaspalensis V−ên thùc vËt VÜnh 1 L©m 437a 4/2/07 (L.) Heyne ex Roth Hy Cyclacanthus coccineus S. 2 L©m 465 B×nh Tiªn 28/8/07 Moore Suèi nuíc ngät B×nh 3 Justicia gendarussa Burm. f. L©m 442 26/8/07 Tiªn ACERACEAE 4 Acer laevigatum Wall. HLF 4246 Nói Chóa 27/3/04 ANACARDIACEAE 5 Buchanania reticulata Hance L©m 202 Bi Hâm Th¸i An 20/4/05 Lannea coromandelica (Hout.) 6 L©m 208 VÜnh Hy 21/4/05 Merr. Pentaspadon annamense Evr. Suèi n−íc ngät Th¸i 7 L©m 194 20/4/05 & Tard. An Pentaspadon poilanei (Evr. & Suèi n−íc ngät Th¸i 8 LS 14 17/8/04 Tard.) Phamhoang An ANNONACEAE 9 Desmos sp. HLF 4190 Nói Chóa 27/3/04 10 Mitrephora pallens Ast. L©m 228 Nói «ng GÜ Th¸i An 21/6/05 Uvaria cordata (Dun.) Wall. 11 L©m 142 Ao Hå VÜnh Hy ex. Alston APOCYNACEAE 12 Kopsia arborea Blume L©m 391 B×nh Tiªn 8/30/05 AQUIFOLIACEAE 13 Ilex umbellata (Wall.) Loesen HLF 4709 Nói Chóa 7/4/04 ASCLEPIADACEAE Sarcostema acidum (Roxb.) 14 L©m 439a GÇn bi ThÞt Th¸i An 4/2/07 Voigt

30 Streptocaulon kleinii Wight & 15 LS 42 Nói «ng GÜ Th¸i An 18/8/04 Arn. Toxocarpus wightianus H. & Suèi n−íc ngät Th¸i 16 LS 26 17/8/04 Arn. An BIGNONIACEAE GÇn v¨n phßng VQG 17 Campsis radicans (L.) Seem L©m 192 19/4/05 Nói Chóa Fernandoa collignonii (Dop.) ®−êng lªn suèi KiÒn 18 L©m 241 22/6/05 Steen . KiÒn ®−êng lªn Ao Hå 19 Radermachera boniana Dop. L©m 336 8/29/05 VÜnh Hy BORAGINACEAE Carmona microphylla (Lam.) 20 L©m 229 Nói «ng GÜ Th¸i An 21/6/05 G. Don Trichodesma zeylanicum 21 LS 76 Th¸i An 19/8/04 (Burm.f.) R.Br. BURSERACEAE v−ên Thùc vËt VÜnh 22 Garruga pierrei Guill. HM 306054 7/3/06 Hy CACTACEAE Opuntia dillenii (Ker Gawl) V−ên Thùc vËt VÜnh 23 L©m 207 21/4/05 Haw. Hy CAESALPINIACEAE Bauhinia cardinalis Pierre ex 24 L©m 396 B×nh Tiªn 8/30/05 Gagnep. Sindora siamensis Teijsm. ex c¹nh tr¹m ph¸t sãng 25 L©m 218 21/4/05 Miq. Th¸i An 26 Tamarindus indica L. L©m sno BØnh NghÜa 10/1/03 CAPPARACEAE Capparis annamensis (Baker 27 HM 306071 Th¸i An 7/3/06 f.) Jacob. 28 Capparis micrantha DC. L©m 434a Ao Hå VÜnh Hy 2/2/07 Capparis thorelii Gagnep. var. 29 L©m 201 Bi Hâm Th¸i An 20/4/05 pranensis Crataeva adansonii DC. subsp 30 L©m 200 GÇn bi Hâm Th¸i An 20/4/05 trifoliata 31 Nieburhria siamensis Kurz L©m 77 Nói «ng GÜ Th¸i An 3/2004 CELASTRACEAE Suèi Lå å, VÜnh Hy, 32 Salacia verrucosa Wight L©m 213 21/4/05 Nói Chóa COMBRETACEAE Combretum decidum Coll. & 33 L©m 224 GÇn bi ThÞt Th¸i An 21/6/05 Hemsley Suèi n−íc ngät Th¸i 34 Terminalia triptera Stapf. LS 29 17/8/04 An

31 CONNARACEAE 35 Rourea minor (Gaertn.) Aston L©m 401 Nói «ng GÜ Th¸i An 24/4/06 CONVOLVULACEAE Ipomoea pescaprae (L.) 36 L©m 466 Bi kinh B×nh Tiªn 28/8/07 Sweet DILLENIACEAE 37 Dillenia blanchardii Pierre L©m 379 B×nh Tiªn Nói Chóa 8/30/05 §−êng lªn Ao Hå 38 Tetracera indica Merr. L©m 140 22/3/04 VÜnh Hy EUPHORBIACEAE Acalypha siamensis Oliv. ex 39 L©m 327 An Ró Th¸i An 28/8/05 Goge §−êng ®Õn Suèi N−íc 40 Antidesma acidum Retz L©m 257 24/6/05 Ngät 1 B×nh Tiªn Antidesma ghaesembilla Suèi n−íc ngät Th¸i 41 L©m sno Gaertn. An 42 Breynia coriacea Beille L©m 441a Bi Hâm Th¸i An 5/2/07 V−ên thùc vËt VÜnh 43 Bridelia parviflora Kuntze L©m 438a 4/2/07 Hy Cladogynos orientalis Zipp. ex Däc suèi nuíc ngät 44 L©m 453 27/8/07 Span. B×nh Tiªn Cleistanthus sumatranus §−êng lªn Ao Hå 45 L©m 245 23/6/05 (Miq.) Muel. Arg. VÜnh Hy 46 Croton pontis Croizat L©m 234 GÇn bi ThÞt Th¸i An 22/6/05 47 Drypetes sp. L©m 399b B×nh Tiªn 3/2006 Epiprinus silhetianus (H. Däc suèi nuíc ngät 48 L©m 458 27/8/07 Baill.) Croiz B×nh Tiªn Erismanthus obliquus Wall. Suèi KiÒn KiÒn KiÒn 49 L©m 233 22/6/05 ex. Muell kiÒn Flueggea virosa (Roxb. ex V−ên Thùc vËt VÜnh 50 L©m 399 7/3/06 Willd.) Voight Hy Suèi n−íc ngät Th¸i 51 Homonoia riparia Lour. L©m 195 4/20/05 An Phyllanthus nhatrangensis Däc suèi nuíc ngät 52 L©m 452 27/8/07 Beille B×nh Tiªn Suèi n−íc ngät Th¸i 53 Phyllanthus reticulatus Poir. L©m sno An Phyllanthus welwischianus §−êng lªn Ao Hå 54 L©m 4 9/10/03 Muell. Arg. VÜnh Hy FABACEAE 55 Canavalia cathartica Thouars L©m 464 Bi r¹ng B×nh Tiªn 28/8/07 56 Dalbergia parviflora Roxb. LS 65 Bi Hâm Th¸i An 18/8/04 Dalbergia rimosa Roxb. (D. 57 L©m 211 Suèi Lå å VÜnh Hy 21/4/05 discolor Bl.ex.Miq.)

32 58 Dalbergia volubilis Roxb. L©m 82 Nói Chóa 3/2004 59 Derris elliptica (Wall.) Benth. L©m 72 Nói Chóa 3/2004 Desmodium unifoliatum Suèi n−íc ngät Th¸i 60 LS 15 17/8/04 (Merr.) Stehen An Milletia sericea Wight & Arn. Suèi n−íc ngät Th¸i 61 LS 63 18/8/04 ex. Hassk. An 62 Tephrosia villosa (L.) Pers. L©m 442a Bi Hâm Th¸i An 5/2/07 FLACOURTIACEAE Flacourtia indica (Burm.f.) §−êng lªn Ao Hå 63 L©m 373 29/8/05 Merr VÜnh Hy Flacourtia indica (Burm.f.) V−ên thùc vËt VÜnh 64 HM 306046 7/3/06 Merr Hy 65 Scolopia chinensis (Lam.) Clos L©m 375 B×nh Tiªn Nói Chóa 8/30/05 HYPERICACEAE Cratoxylum cochinchinensis 21/6/200 66 L©m 226 Nói ¤ng GÜ Th¸i An (Lour.) Bl. 5 LYTHRACEAE Lagerstroemia lecomtei 67 L©m 74 Nói ¤ng GÜ Th¸i An Gagnep. Lagerstroemia ovalifolia Däc suèi KiÒn KiÒn 22/6/200 68 L©m 237 Teijm. & Binn. Nói Chóa 5 MALPIGHIACEAE 69 Hiptage saigonense P.H.Ho LS 39 Suèi Lå å VÜnh Hy 17/8/04 MALVACEAE §−êng lªn Ao Hå 70 Sida rhombifolia L. var. retusa L©m 436a 3/2/2007 VÜnh Hy MELASTOMATACEAE 71 Memecylon chevalieri Guill. LS 67 Bi Hâm Th¸i An 18/8/04 MELASTOMATACEAE 72 Memecylon edule Roxb. LS 71 Bi Hâm Th¸i An 18/8/04 MELIACEAE Suèi n−íc ngät Th¸i 73 Melia azedarach L. L©m 199 20/4/05 An §−êng lªn Ao Hå 74 Walsura bonii Pell. L©m 360 29/8/05 VÜnh Hy 75 Walsura villosa Wall. L©m 414 Ao hå VÜnh Hy 25/4/06 MENISPERMACEAE Däc suèi nuíc ngät 76 Cissampelos pareira L. L©m 460 27/8/07 B×nh Tiªn MIMOSACEAE 77 Albizia myriophylla Benth. L©m 235 Däc Suèi KiÒn kiÒn 22/6/05 78 Entada glandulosa P. ex. LS 19 Suèi Lå å - VÜnh Hy 17/8/04 33 Gagnep. MOLLUGINACEAE 79 Glinus oppositifolia (L.) DC. L©m 364 Ao hå VÜnh Hy 29/8/05 MORACEAE §èi diÖn v¨n phßng 80 Streblus asper Lour. L©m 190 19/4/05 VQG Nói Chóa §−êng lªn suèi KiÒn 81 Streblus ilicifolia (Kurz.) Corn L©m 232 22/6/05 KiÒn MORINGACEAE GÇn tr¹m Th¸i An 82 Moringa oleifera Lamk. L©m 215 21/4/05 Th¸i An MYRSINACEAE Suèi n−íc ngät Th¸i 83 Ardisia expansa Pit. HM 306059 8/3/06 An Myrsine cochinchinensis 84 Lan sno Nói Chóa B×nh Tiªn A.DC. MYRTACEAE Syzygium ripicolum (Craib) Suèi n−íc ngät Th¸i 85 L©m 193 20/4/05 Merr. ex Perry An OLEACEAE §−êng ®Õn Suèi N−íc 86 Jasminum longisepalum Merr. L©m 251 24/6/05 Ngät 1 B×nh Tiªn 87 Osmanthus sp. HLF 4518 Nói Chóa 2/4/04 RHAMNACEAE §−êng lªn Ao Hå 88 Zizyphus oenoplia (L.) Mill L©m 5 9/10/03 VÜnh Hy RHIZOPHORACEAE 89 Carallia eugenioides King L©m 210 Suèi Lå å VÜnh Hy 21/4/05 RUBIACEAE Canthium dicoccum (Gaertn.) 90 Teijsm. & Binn. var. rostratum HM 306033 Bi Hâm Th¸i An 6/3/06 Thwaites ex. Pitard Catunaregam spinosa §−êng lªn Ao Hå 91 L©m 243 23/6/05 (Thunb.) Tirv. VÜnh Hy Catunaregam tomentosa (Bl. 92 LS 68 Bi Hâm Th¸i An 18/8/04 ex. DC.) Tirveng. Ixora diversifolia Wall. ex 93 L©m 212 Suèi Lå å VÜnh Hy 21/4/05 Hook. F. 94 Morinda tomentosa Heyne L©m 204 Dèc giã VÜnh Hy 21/4/05 95 Tarenna collinsae Craib L©m 227 Nói ¤ng GÜ Th¸i An 21/6/05 RUTACEAE 96 Clausena dimidiata Tan L©m 400 Nói ¤ng GÜ Th¸i An 24/4/06 Glycosmis pentaphylla (Retz) §−êng ®Õn suèi §«ng 97 L©m 31 11/10/03 Correa nha BØnh nghÜa

34 §−êng ®Õn suèi §«ng 98 Micromelum hirsutum Oliv. L©m 28 11/10/03 nha BØnh nghÜa SAPINDACEAE V−ên thùc vËt VÜnh 99 Dodonaea viscosa (L.) Jacq. L©m 206 21/4/05 Hy Lepisanthes rubiginosa Suèi n−íc ngät Th¸i 100 L©m 198 20/4/05 (Roxb.) Leenh. An SAPOTACEAE Manilkara hexandra (Roxb.) 101 L©m 470 Bi r¹ng B×nh Tiªn 28/8/07 Dubard 102 Mimusop elengi L. HM 306034 Bi Hâm Th¸i An 6/3/06 SCROPHULARIACEAE 103 Lindernia annamensis Yam. L©m 469 Bi Ch L B×nh Tiªn 28/8/07 SIMARUBACEAE Ailanthus triphysa (Denst.) Suèi n−íc ngät Th¸i 20/4/200 104 L©m 197 Alston An 5 Harrisonia perforata (Blanco) §−êng lªn Ao Hå 105 L©m 246 23/6/05 Merr. VÜnh Hy SOLANACEAE §−êng lªn Ao Hå 106 Solanum sp. L©m 7 9/10/03 VÜnh Hy STERCULIACEAE 108 Helicteres hirsuta Lour. L©m 48 Däc suèi KiÒn kiÒn 12/10/03 107 Sterculia foetida L. L©m 209 Suèi Lå å VÜnh Hy 21/4/05 TILIACEAE 109 Grewia astropetala Pierre LS 69 Bi Hâm Th¸i An 18/8/04 Suèi n−íc ngät Th¸i 110 Grewia calophylla Kurz LS 81 19/8/04 An Grewia paniculata Roxb. §−êng ®Õn Suèi N−íc 111 L©m 255 24/6/05 (Grewia tomentosa ). Ngät 1 B×nh Tiªn 112 Grewia polygama Roxb. LS 56 Nói «ng GÜ Th¸i An 18/8/04 113 Grewia urenifolia (P.) Gagnep. L©m 79 Nói Chóa 24/3 VERBENACEAE Callicarpa candidans §−êng lªn Ao Hå 114 L©m 346 29/8/05 (Burm.f.) Hochr. VÜnh Hy Clerodendron inerme (L.) 115 L©m 471 Bi r¹ng B×nh Tiªn 28/8/07 Gaertn. Trªn ®−êng ®Õn tr¹m 116 Gmelina asiatica L. L©m 225 21/6/05 ph¸t sãng Th¸i An GÇn tr¹m Th¸i An 117 Lantana camara L. L©m 221 22/4/05 Th¸i An Däc suèi KiÒn KiÒn 118 Premna chevalieri P. Dop L©m 238 22/6/05 KiÒn KiÒn 119 Vitex negundo L. LS 75 Th¸i An 19/8/04 Vitex pinnata var. ptilota §−êng lªn Ao Hå, VÜnh 120 L©m 1 9/10/03 (Dop) Phamh. Hy

H×nh 1. 1. Walsura bonii Pell. ; 2. Entada glandulosa P. ex Gagnep.; 3. Albizia myriophylla Benth.; 4. Ziziphus oenoplia (L.) Mill.; 5. Carallia eugenioides King; 6. Glycosmis pentaphylla (Retz.) DC.; 7. Micromelum hirsutum Oliv. 36

H×nh 2. 1. Tarenna collinsae Craib; 2. Canthium dicoccum (Gaertn.) Tinn. & Binn.; 3. Catunaregam tomentosa (Bl. ex. DC.) Tirveng.; 4. Catunaregam spinosa (Thunb.) Tirv.; 5. Ixora diversifolia Wall.; 6. Morinda tomentosa Heyn.; 7. Dodonea viscosa (L.) Jacq.; 8. Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh .. 37 TI LIÖU THAM KH¶O 6. Perveen A. , 1993: A Preliminary study of the Pollen Flora of Karachi, Thesis of 1. Cronquist A. , 1968: The Evolution and Doctor of Philosophy, University of Classification of Flowering Plants, 396pp., Karachi. Houghton Mifflin, Boston. 7. Van Campo M. , 1976: Patterns of pollen 2. Doyle J. A. , 1969: Journal of the Arnold morphological variation within taxa, In: Arboretum, 50:135. Ferguson IK, Muller J. (eds.) The 3. Erdtman G. , 1952: An introduction to Evolutionary Significance of the Exine. Academic Press, London. Palynology I. Pollen morphology and plant taxonomyAngiosperms. Almqvist & 8. Takhtajan A. , 1969: Flowering Plants Wiksell. Stockholm. (Origin and dispersal). Oliver & Boyd, 4. Kremp G. O. W. , 1965: Morphologic Edinburgh. Encyclopedia of Palynology. The University 9. Walker J. W. , 1974: American Journal of of Arizona Press, (185 p. & 38 plates). Botany, 61: 11121137. 5. Muller J. , 1970: Biological Review 10. Walker J. W. , Doyle J. A. , 1975: Annals of Cambridge Pilosoph Society, 45: 417450. the Missouri Botanical Garden, 62: 664723.

POLLENS OF 120 PLANT TAXA IN NUI CHUA NATIONAL PARK, NINH THUAN Province

Trinh Thi Lam

Summary

The pollen morphology of 120 species from Nui Chua national park, Ninh Thuan province belonging to 47 families of dicotyledons, angiosperms were examined using light microscope. Pollen samples were acetolysed following the technique of Erdtman [3]. Pollen grains are usually categorized largely on the basis of their shape, size, apertural types, symmetry, polarity and exine sculpturing. However, from a phylogenetic and evolution point of view, polarity, symmetry, apertural types and exine sculpturing are the most important characters. Dicotyledons are generally characterized by radially symmetrical, isopolar, colporate, colpate and porate pollen [6]. The pollen grains examined were usually monads, but tetrads and polyads were also found in Annonaceae, Mimosaceae and Asclepiadaceae. Pollen grains were radially symmetrical, isopolar rarely apolar and subisopolar. They were generally prolate spheroidal to oblate spheroidal or subprolate to prolate, rarely sphaeroidal. In apertural types mostly colporate, colpate and porate, rarely non aperturate grains were observed. Aperture differed in number, position and structure. From pollen grains examined, tricolporate grains were fairly common. According to Doyle [1] and Muller [5], they are in fact numerically dominant in the modern dicot flora. In some families as Lythraceae, Melastomataceae, more distinct heterocolpate grains were also found. Similarly, exine sculpturing was also varied, ranging from almost reticulate, psilate, granulate, striate, scabrate and echinate. Almost families were fairly uniform in their exine pattern. In contrast to this, some families viz. Anacardiaceae, Sterculiaceae showed great diversity in their exine pattern.

Ngày nhËn bi: 1512008