Algemene Financiële Beschouwingen Doorschiet? Het Is Geen Wet Van Meden En Perzen Dat De Rente Laag Blijft
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Voorzitter. De overheidsschuld stijgt rap. We kunnen daarin 8 gelukkig ver gaan, ook wat overheidsgaranties betreft. Maar waar ligt de tippingpoint waarbij de staatsschuld te zeer Algemene Financiële Beschouwingen doorschiet? Het is geen wet van Meden en Perzen dat de rente laag blijft. Wat betekent prudent begrotingsbeleid tij- Aan de orde is de voortzetting van de Algemene Financiële dens een crisis van deze omvang? De Europese SGP-nor- Beschouwingen, men zijn in het voorjaar gedeactiveerd. Mijn fractie begrijpt en de behandeling van: dat. We hebben ook in dit huis veel gesteggeld — het ging - de nota over de toestand van 's Rijks financiën (35570). daar vandaag ook al over — over de 60%-schuldnorm en de 3%-tekortnorm. Toch ging er wel een disciplinerende De voorzitter: werking van uit. Ook de Raad van State wijst daarop. De Aan de orde is de voortzetting van de eerste termijn van gezaghebbende Studiegroep Begrotingsruimte adviseert de Kamer van de Algemene Financiële Beschouwingen. vooral vast te houden aan het trendmatig begrotingsbeleid. Het gaat ons er niet om dat de optimale omvang van onze staatsschuld wordt bepaald. Het gaat ons wel om de vraag De beraadslaging wordt hervat. welke begrotingsankers de minister in deze barre tijden wil hanteren. De staatsschuld beweegt zich na de tweede De voorzitter: virusgolf in de richting van 75% tot 80% van het bbp. Onder Ik geef het woord aan mevrouw Bikker, die zal spreken welke voorwaarden, zo vraag ik de minister, gaan we de namens de fractie van de ChristenUnie. begrotingsregels weer aantrekken? Er zijn plafondeffecten aan het laten stijgen van de EMU-schuld en het EMU-saldo, ook met het oog op de jongste generatie. Onno Ruding, een verre voorganger van deze minister, sprak zelfs van "een hoge staatsschuld als moreel probleem". De MLT- Mevrouw Bikker (ChristenUnie): raming laat daarbij een verslechtering van het houdbaar- Helaas kan mijn collega Peter Ester hier niet zijn en moet heidssaldo zien, naar -3%. Linksom of rechtsom gerede- u het met mij doen. Gelukkig heb ik hier wel zijn bijdrage. neerd wijst dat op de noodzaak van toekomstige bezuinigin- gen of lastenverzwaringen. Welke positie neemt de minister Voorzitter. Het coronavirus heeft onze economie als een in dit spanningsveld in? En hoe weegt hij daarbij de belan- mokerslag getroffen. Vooral bedrijven die geconfronteerd gen van de komende generaties? worden met snelle vraaguitval zitten in de gevarenzone. Alleen al dit kwartaal is meer dan 10 miljard nodig om Voorzitter. Niet alleen onze staatsschuld, maar ook onze bedrijven en hun werknemers door de crisis te helpen. private schulden lopen op. Gevreesd moet worden voor Gelukkig beschikt ons land over de nodige buffers om de ophoping van problematische schulden door de coronacrisis omvangrijke steunmaatregelen te kunnen financieren. Onze onder toch al kwetsbare huishoudens. Een op de vijf huis- triple A-status en de lage rente op de kapitaalmarkt helpen houdens heeft moeite om de rekeningen te betalen. Het daarbij. De miljardeninjecties van de steunpakketten kunnen kabinet heeft extra geld uitgetrokken voor schuldhulpverle- rekenen op grote politieke steun. Ook die zegening mogen ning. Deze problematiek gaat de minister na aan het hart, wij tellen. zo blijkt ook uit zijn publieke optredens. Ik vraag de minister wat zijn verwachtingen zijn en welk beleid het kabinet gaat Als we de afgelopen maanden iets geleerd hebben, is het inzetten om kwetsbare groepen die nauwelijks over buffers wel hoe broos ons maatschappelijk bouwsel is én hoe beschikken, verder bij te staan. Hoe voorkomen we het belangrijk veerkrachtige gemeenschappen zijn. De nieuwe, oplopen van armoede? inspirerende pauselijke encycliek, Fratelli Tutti, houdt ons voor dat de coronacrisis onze valse zekerheden aan de Het plaatje wordt nog dramatischer als we wereldwijd kijken oppervlakte brengt: "Niemand kan het aan om in eenzaam- naar armoedeprognoses. De Wereldbank schat dat door de heid te leven. We hebben allemaal een gemeenschap nodig COVID-19-epidemie alleen al dit jaar tussen de 88 en 115 die steun en hulp biedt." Het coronavirus bepaalt ons ook miljoen mensen in extreme armoede zullen vervallen. Vol- bij de vraag wat het goede leven nu eigenlijk is. Premier gend jaar schiet dat opgeteld door tot maar liefst 150 mil- Rutte zei het scherp tijdens zijn Hervormingsdaglezing: het joen slachtoffers, waaronder veel kinderen. Dat zijn nauwe- leven draait niet om contanten of consumptie; het draait lijks te bevatten cijfers. En het ging juist de goede kant op om contact, om echt menselijk contact. met het verkleinen van de armoede. De ChristenUniefractie wil de minister vragen of het kabinet in deze ontluisterende Als de minister met deze encycliek en de Hervormingsdag- cijfers aanleiding ziet om extra middelen vrij te maken voor lezing in zijn handen naar ons financieel-economisch stelsel internationale noodsteun. kijkt, tot welke reflecties brengt hem dit dan? Is het zijn missie om in de kortst mogelijke tijd ons bbp weer stevig Voorzitter. De ChristenUniefractie deelt de filosofie achter op te pompen, liefst voorbij precoronahoogte? Of is dit ook het Groeifonds. We moeten tijdig nadenken over hoe we, het moment om het stelsel en de onderliggende waarden ook in de toekomst, in Nederland ons brood willen en kun- zelf tegen het licht te houden? Moeten we als leidraad voor nen verdienen, voor en door komende generaties. In het hervormingen ook niet een economie voor ogen houden postfossiele tijdperk krijgen we te maken met een wezenlijk waarin de menselijke maat centraal staat? Is dat niet ook ander palet van economische activiteiten en innovatie is een les die we uit deze verwoestende coronacrisis moeten daarbij de sleutelopgave. Het is goed dat de overheid hierbij trekken? De minister stelde in de Tweede Kamer dat dit het de portemonnee trekt en de regie neemt. Het baanbrekende decennium van transitie moet worden. Dat is een mooi onderzoek van de Londense econome Mariana Mazzucato, beeld. Duidt hij daarmee ook op een reset van onze econo- vandaag al eerder genoemd, toont glashelder aan hoe mische waarden? belangrijk de aanjaagfunctie is van een ondernemende 17 november 2020 Eerste Kamer Algemene Financiële Beschouwingen EK 10 10-8-1 overheid rond succesvolle innovatie. Het is een mythe om De voorzitter: te denken dat alle innovatie van de markt komt. Meer dan Rondt u uw verhaal af. 80% van de innovaties in uw en mijn iPhone is met publieke middelen gefinancierd. Het is juist daarom jammer dat de politieke discussies vrijwel direct in uitvoeringskwesties Mevrouw Bikker (ChristenUnie): belanden, zoals het fondsmanagement, de bemensing van Ja, ik ga door. de beoordelingscommissie, de bestuurlijke optuiging, enzovoorts. Dat vertroebelt de meest basale vraag: op welke Voorzitter. Het brexitdrama is wat op de achtergrond geraakt projecten, welk type projecten, richt het fonds zich eigenlijk door de coronacrisis. De urgentie is echter onverminderd. en welke opbrengsten verwacht de minister, ook maatschap- Het is krap zes weken tot de brexitdatum van 1 januari pelijk? aanstaande. Hoe staan we er nu voor, zo vraag ik de staatssecretaris. Recente berekeningen laten zien dat een Het Groeifonds gaat om grote publieke investeringen en harde brexit ons land 10% van onze export naar het Vere- kansrijke technologieën die anders niet van de grond zou- nigd Koninkrijk kan kosten. Dat is om en nabij de 5 miljard. den komen. De pot telt op tot 20 miljard. Dat is groot geld. Een zachte brexit kost ruwweg de helft. Hebben ons Ook daarom hecht mijn fractie aan een meer fundamenteel bedrijfsleven en vooral ons mkb deze doorwerking scherp betoog. Ik reik een paar gedachten aan. Moderne innovatie- op het netvlies? En hoe houden we koers te midden van de theorieën beklemtonen de noodzaak van gerijpte ecosyste- coronapandemie? Veel ondernemers hebben nu immers men willen technologieën tot ontwikkeling komen en suc- wel andere dingen aan hun hoofd. Hoe schat de staatsse- cesvol vermarkt worden, ofwel ecosystemen die zich ken- cretaris de komende ontwikkelingen in? Hoe beperken wij merken door een hechte combinatie van ondernemend de dreiging van een logistieke ontsporing? En is de Belas- talent, groeikapitaal, een proactieve overheid, fiscale en tingdienst paraat? juridische stimulering en een professionele ondersteunings- structuur en dat alles op basis van een cultuur die onderne- Voorzitter, ik sluit af. Dit zijn geen normale Algemene merschap koestert. Al deze wissels zijn essentieel. Is het Financiële Beschouwingen. De coronaonzekerheden zijn Nederlandse ecosysteem wat dat betreft op orde en wat dermate groot dat de gebruikelijke discussie over koop- zijn onze mindere kanten? Grote investeringen in technolo- kracht en verschillen tussen groepen weinig zin heeft. Sta- gieontwikkeling werken alleen binnen een goed opgeleid tische koopkrachtplaatjes bieden nauwelijks houvast. Veel ecosysteem. Moeten we niet ook energie en geld steken in ramingen kunnen de prullenbak in, zeker als zich nieuwe het wegwerken van onze zwakke kanten? Denk aan het coronagolven aandienen. Dat maakt de maatschappelijke toekomstbestendig maken van onze maakindustrie, het impact natuurlijk niet minder. Mijn fractie spoort het kabinet opleiden van bètatalent en van vaktechnici. Is het niet slim aan om te zorgen dat de sociale ongelijkheid niet uit de rails om een deel van het fonds te bestemmen voor het upgraden loopt en wij groepen niet aan hun lot overlaten. Of, zoals van ons ecosysteem als zodanig? Kan de minister hier eens de eerdergenoemde encycliek Fratelli Tutti het zo mooi zegt: op reflecteren? "Niemand wordt alleen gered. We kunnen alleen samen gered worden." De ChristenUniefractie hanteert een brede welvaartsdefinitie in de beoordeling van de activiteiten van het Groeifonds. De ChristenUniefractie wenst de bewindslieden in deze Kortom, een duurzame economie. Het kan daarbij niet zo moeilijke tijden van harte Gods zegen en wijsheid. zijn dat alleen gevestigde spelers aan tafel zitten. Ook start- ups en scale-ups, nieuwe mkb-bedrijven en jonge bedrijven die sociaal ondernemerschap hoog in het vaandel hebben De voorzitter: staan, moeten een plek hebben. Zij zijn de nieuwe generatie Dank u wel, mevrouw Bikker.