Biographisch Woordenboek Der Nederlanden
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
BIOGRAPHISCH WOORDENBOEK DER NEDERLANDEN. VIJFDE DEEL. BIOGR APHIsCH WOORDEN OEK DER NEDERLANDEN, Bevlttmde de Levensbefehrijvingen van voornaine STAATSMAN- NEN-, KRTGSHELDEN , GELEERDEN in allerleije vakken van, Wetenyzappen, DIGTERS, SCHILDERS tn andere KONSTENAREN: EN VERDE R, Zohi7ige r010 ,7e77, die door c'e ene of andere daad, zig beroeind, of a:in den Vaderlande tierdien f elijk liebben gemaakt; veelal ver- zeld van hunne Karakted-chetzen, zeldzame Anekdoten die tne3 elders to verge,el's zal naffporen , onpai t7dige beoirdeiing l;wzner Daden, optelling Inlnner Schrif-en, en aanivij- zing der Schrifvers Welke van bun gehande;d liebben. OrGEMAAKT„ Uit Handfchriften, een groot aantal van de beste Schrijvers in verfeheidene Talen over die onderwer. pen handelende, en medegedeelde Berigten. VAN DE OUDSTE TUDEN AF TOT HEDEN TOE, DOO K J. A. DE CHALMOT. Pourtraitten en Plaaten. n•n•••nn VIJFDE DEEL. TE AMSTERDAM, ET J 101-IANNES ALLAR T. BIOGRAPHISCH WOORDENBOEK DER NED ERLAN DEN. YTEDE DEEL. B. BROUWER (ADRIAAN), Konstichilder, zeer waarfchijn- lijk te Haarlem in het jaar 1608 geboren, nit eerlijke doch door de fortuin fchiaal bedeelde ouders, was van der jeugd, of aan .een geestige knaap. Zijn wader vroeg verliezende, leerde hij door eigen vernuft naar modellen, allerleij rank. werk , bloemen, en vogeltjes op lapies Iinnen zeer aardig met een iosre vlugge hand tekenen, die zijn moeder dan met de naald overilikte, en daar nit borstlappen en mutzen naaide, Welke zij aan de boerinnen verkogt. Het gebeurde eens toe- vailig; dat de Schilder FRANS HALS , het huis daar ADRIAAN woonde voorbijgaande, hem voor het vender zag zitten teke- nen, en zulks zijne aandagt vestigde; hij loerde door het glasraam, en wierdt zodanig bekoord door deez' jongeling zijn onbedwongene en bevallige behandeling, dat hij, door konst- drift veivoerd, binncn trad, ADRIAAN enige ogen'a!ikken zag tekenen, en zodanig verrukt wierdt, dat hij hem vroeg: „ of „ hij wel zin zou hebben , om een Schilder te word'en, en ., die konst bij hem te Term?" DG ionge belied zig niet V. DEEL. A iri-,- 61 ZIZOtTWER:. 2g, en sttmordtie hem , dat hij daar toe mei. genes 1,,ws doch zutks it kond?, don , zondei dat alvolens zij. , ne „Triamier zulks bath goedgekeurd.'" FRANZ veryo4-cle oii bij die vrouw, die daar geredeiijk in toeflernda, rioov.vandeti ;,7 namelijk „ dat ADITAAN ZOLL 'vervolgtri n voor haa; patronen op linnets te tekenen , en datFiu pifgt oid zijn, Naa r n vam kost, kiederen en ve,ciele t Ioorzien... De. Schilder beICORie Wt nt ru:- rrc mod d )Cfl voided daar aan fobertjes, zo ais .‘tv3 ztflien zien, OnLe jonge maat Warn zo verwondellijk in dc: toc, tinder het beftier van FRANS HALS dat het nauwelij'ks te ge. oven is; zulk.1 tadt tot gevoig, dat zijnn• meester hem aileen trfl zoidertj aFgeicheiden van de andeie leerlin- s gctt, noel zijne rnan.r.r, s , (boy nieuwsgici igheid behropen GIP ci reden van' die afzondering te weten ki,.)mmen nu en fluipswilze nearen daar zij met de uiterfle verwcn- &ring zagen, dat die ongeagte jongen een aardig Seirder rfqs geworJen, die de ondey'werpen zc geestrijk en giappig op tet paneel bragt, dat zij tar nauvrer flood Inane ogen dull- den betrouwen, Een van lustfeedde hem ter fluik de viiizinten voor een dubbeitje het ftuk • 't welk hij zo kiugtig otdonneerde en uitvaerde, dat een tweede rnakker hem de twaalf maanden voor den zelvden vrijs, aanbeffeedde; en deze iin ook zo geia•tkig nit, en waien zo geestig en lustig op- gefincerci, dat zij hem aanfpoorden cm 'er wat 'anger over te zitten, met belofte om het loon te veibeteren. Ducharme Bnouwaa wierdt zo onvermocid door rEANS hAts nageipoord en aan 't werk gekluisterd, dat hi) tehiie fnipperuren over halt om voor zijn makkerc, hat ca tc hiinnen behandelen; daar bij was de ke:i1s_en van FRAYS elogi ci i-tlic gierigheid van zijn potig wijf zo ongeciicen dat the jongeling zo mager gevoed wierdt, dat men ii tihhe'i kon tellen dwars door bet gieinen rokje been, 't verkleutnd lighaam pn hongerigen bulk. bedekte; di onopho.;delijk moetende werken en weinig te eten en- BROUWER.. (ADRIAAN) gende, raa.kte hem de kop op hol, en hij befloot, op aanraden van zijn mede discipels, waar van ADRIAAN VAN °STADE wel de vurigne aanhitzer was , om zijn paspoort onder tae hielen te netnen, en elders zijn fortuin te gaan zoeken. Ingevolge bier van, loop hij ftilletjes ter deur nit, maar niet wetende, naar dat hij de Itad doorkruist hadt, waar te zullen belanden, want zijn moeder was reeds geflorven, en hij bath vriend nech kennis , liep hij met het vallen van den avond naar de kerk , en zette zig onder 't orgel, daar men des winters avonds tot vermaak der burgers gewoon is op te fpelen , bedroefd en radeloos neer; doch het duurde niet hang, of iemaiid die hem rneermalen aan 't huis van FRANS gezien hadt , en hem herken= de , kreeg hem in 't oog, en vermerkende, dat hij bediukt was, doordien hem de tranen langs de konen biggelden , fprak deze hem aan , en vroeg, wat hem deerde. BROUWER biegtte aan hem openhartig den benarden toeftand, waar in hij zig beyond, hem teffens tonende, hoe wc inig. hij om en aan hadt, en be- tulgende , dat het van binnen nog fchraalder met hem gefteld was, zijnde zuiks de teden , dat hij zijn meester was onticpen, dat hij nu niet moist waar na toe te gaan, en egter niet weder dorst t'huis te komen, uit vrees voor een pak Hagen. De goe- de man, met den jongen yerlegen , bood zig ten middelaar aan, en bewoog hem onder zijn geleicte weder naar 't huis van zijn meester te gaan, die reeds aan alle hoeken van de ftad naar hem hadt doen zoeken, om hem wederoni tot zig te lokken; doordien hij reeds grout voor&el van hem trok; want de lief- hebbers waren gietig am een ftukje fehildelij van lien vreein- den meester te hebben , zo als FRANS den maker docpte. I3RouwER dan met hangende pootjes weder in huis komen. de, wie dt door FRANS met een nagebootst fluurs geiaat ont- vangen, verzeld van een rekel (cheer u naar bove7i, en ene be. dreiging om hem dit en dat te zeen !e'en, indien hij immer weer harken op fpeelde. Na dat ADRIAAN ' s leithman FRAN3 hadt laten uitbulderen, bragt hij hem onder 't cog, dat de behandeling die hij ten aanzien van den jongeling held, al. Jerwreedaartigst en onzeoilloofd was; waar can Fr,AN4 beloof- A z 4 ElOtrtivtilt, (4DRIAA) db iat eat 111-1 bet fl 't vervoig betet zou frakeq , n e jongen pect ats cal prim zsou gekleod en gelpijsa wordeo, Oo ipautimder anderendaags met BRouwER naar d mide. ztaakt,t er/ kgt: hem eon pak kleyen zo nieuwerwets, of het tiedi,tig k oor eel] paste van HAMAN bath verftrekt; en hem het t : ein *V al Rat= rag , paste het zo wel als DAVID litnaas van‘ GOTH ; met zwoer FRANS ITALs, dat bet hetu o wei flond als of het au zijn lijf was gefchildemid; en, liDtriVAN bekreunde 'er zig weinig over. Hk door deze plunjo wat te vrede g-efteld, en ook enigzins, Leiter van liiftogt voorzien wordende, boon, weer imaarftig ichildomen, en Fict?iivs vulde riikelijk zijn beurs met de winfteri die N van des jcmgelings penfeelwerk bekwam, want hij derdo aardig, en do ilukken die hij vervaardigcle, waren bij,, zonder grappig en ongemeen wet gekleurd, zo dat, gelijk ccLis hebbenngenierkt, vele liefhebbors ongemeen gmelig waxen, om van dien nieuwen meester , daar FRANS alleen de bezitter van was, fchilderflukken te bolcomen. Doch dit was van geen langen duur, doordien fommige laer mede-lcemlingen, den geheimen handel ontdekt hobbende, -dien FRANS Met BROUWER'S ftukken dreef, en den pais dien hi)'er voor trok , hem dagelijks de omen vol t)liezen, zeg. gender t hij een giote zot zou zijn, indien hij zig dus langer door FRAINs Hot ringelO'ren en om den tuin leiden; „ dat, te grote meester in de konst was, en to rijkolill: voordeel aanbragt, om zo flegt behandeld to worden;." 14: rieden hem in cen woord, om op nieuw zijne flavernki to 6rOlieden, en zig naar Anilieldam to begeven, alwaar Iij wisten dat zijne fchilderilukken tot Gen hogen prijs verkogt BRouw.r.R reeds aan 't wankelen, wierdt door goftaTe aanpormingen van zijn medgezellen overgehaald, em z*jn meester zonder vaarwel te zeggen, te verlaten; hi] nain bier toe zijn flag waar, dat deze volgens gewoonte, in do eon of andere kroeg zat te dminken, en veer met do trekfchuit raft!. Amfieldam. Hier gekomen zijnde, zonder enig addres 3.2r- dc).n cm' of ande.n konFtrninraoz t hebben; vernam hij kii ErotIVii;IL tt.n. kru'rier of deze hem 'Diet znig berigt vat tell &Walt. koper, of iemand die in fchilderijenhandel dreef, z6lattnzen gever“ 'zulks was van dien uitflag) dat deze Ten j 'VAN ZOMEREN bragt, tcen ter 'tijd kastelein in het &hid Verif Fran/01k , die in zijn jeugd de konst-hadt beceirend, nur41 noon hack, HENDRIK VAN ZOMEREN genaaind-, di fragjetigto., iien landfehappen en bloernen fchilderde. Deze =aft boa in huis, en zette hem aan werk. Bier krceg WESt en vetter keuken lan hij bjj FRANSFRA HALS gewoan t welk hem waive Nvel -gefeek-; 3ook rduurde 'het zijnn own wier,den -de tegte wagthe van -4 a penfeeikonst te kunnen fehatten. IVIcestal fchilderde -BRouwER kleinc ittikjes, en zuiks Ina grown last en ijveri; zijn huisivaard dat dit :ze inakkelijk ging, ,imaktc daar flit het beatlit op ,•dat hij tot gra, ter ondememingen bek-waam was. Des ried hi het, it s von incercler beflag op een koperen plaat te fchilderen, ojdaat Inede te doen wat hij in de konst verrnogts, volgde dezen Taal-, en fchilderde eon ,gevegt ttsfert boeren ,en foldaten, -ontftaan, zo 'c felecn, door 't fpeen rat 4iye -kaart-, waar van 'de bladen veelvuldig over d* growl veil, thooid lagen.