Doe-het-zelf wandeling Europawijk De triomf van Leopold INFO

thema Wijkwandeling Startpunt Metrohalte Schuman UiTinBrussel is een initiatief van muntpunt.be Wijk Europawijk Eindpunt Metrohalte Merode duur 1u30 Bereikbaarheid Metrolijn 1 of 5 halte Schuman Doe-het-zelf wandeling 2 INFO De triomf van Leopold

St.-Joost- intro A12 ten-Node Het Jubelpark en de statige triomfboog vormen ANTWERPEN Evere Schaarbeek het hart van deze wandeling. De muzeumbezoeker kan op deze E19 Jette Brussel-Stad ANTWERPEN wandeling zijn hart ophalen. Je kan gratis het Legermuseum be-

Ganshoren BRUSSEL zoeken, en het park in uniek vogelaanzicht bekijken van bovenop NATIONALE LUCHTHAVEN E40 de triomfboog. Autoworld - tegen betaling - is de natte droom GENT OOSTENDE van iedere autoliefhebber, met zijn grote collectie oldtimers. Het

Koekelberg E40 LEUVEN loont de moeite om deze wandeling op de eerste woensdag van St.-Agatha Berchem St.-Lambrechts de maand te maken, want dan is het Koninklijk Museum voor Woluwe St.-Jans Kunst en Geschiedenis gratis te bezichtigen vanaf 13 uur. Het Molenbeek St.-Pieters Woluwe Cauchiehuis kan bogen op één van de prachtigste art nouveau- Anderlecht gevels van Brussel, en toont de 9 muzen in sgraffiti. Met heel

Etterbeek veel geluk kan je ook de Menselijke Driften bezichtigen. Dit gi- St.-Gillis Oudergem gantische kunstwerk van Jef Lambeaux veroorzaakte bij creatie Vorst E411 heel wat ophef en controverse, maar staat nu meestal achter NAMEN E19 gesloten deuren. En natuurlijk kan je gewoon genieten van het PARIJS Watermaal-Bosvoorde park.

Ukkel Elsene

PLAN © De Rouck Geocart

ON O S T ANGEL STRA ITIAAN STR. R. NO

ARCHIMEDESSTR MICHEL DU R. TELAAR ST AN T AT TR. E SQUARE SACRÉ- STRA NO E LLETIER OLN. VERONESER. EL LAAN RU PE NS RU T OSEVEL EL VERONESE O COEUR O- AT YE RU DERIC VERGOTE R TINTORET ECOLE ROYALE SS .R TELA RE R. TINT R PL. TH R. EF T ST RU O HEILIG HART LE RETTO- ENBERG MILITAIRE RAA E KA RANKLI STR. RT RUE PLEIN CORREG T WAPPERS DE STR. WA RUE GR KO PPERS T AT KON. MILITARE MASTRAA E RUEF STR. - PL. EVR TRAA LEF LINTHOUT MICHEL-ANG I SCHOOL V. STRA DE AV E . E STR . E ENUE REMBRANDTRUE RU CARREFOUR HOBBE RU VINC E RU N23 VINCIS VA E STEVIN J. MONNET NO MURILLO 143STR DE L'ORME 144 . A STAD VERGOT LINTHOUT DA L. E N297 DE BLD. KRUISPUNT E R. L. E ERGH R. STR. RU RLEMAGNE BERLAYMONTARCHIMED STEVINSTR. AV T CH ISPG RU .D R. T HA EL LE .D C E.U. TENB AR HOBBEM YS TRAA U.E. E OR ENAISSANCE E EGROUX CLINIQUE EUROPE LEYSSTRA OLMS RUE BERLAIMONT INFO EC RU D MOSKEE L. DE ST.-MICHEL LAAN POINT AT RT - SCHUMAN E - ONNA ENUE GRANDE MOSQUÉE . LANTSHEERESTR. TJ 3 N296 .L GEORGES-HENRI MURILLOSTRAA R AV UE LI LBER N RENAISSANCEL .D SQ. .A TEMPEL VAN HORTA ALERIE N AV AN TREE AV GE NS EV J. DE BURLET IO ROND-POINT LA THOU AT EN PAVILLON HORTA R ST CH NT OG R. SCHUMAN- 4 N. ARD PL. R. O SR N EM DE JARDIN DE LA RIDDERSCHAPS TR PLEIN COURS UL AV ENUE AGENLAA VALLEE DU MAELBEEK1 5 MUSEUM VAN HET LEGER MELIUS D'O TSTRAA R. KRUISD OYEUSE IJZERLAA R. RUE MAALBEEKDALHOF INKOMSTLAA JUBELPARK - AN EN DE KRIJGSKUNDE CH. H. DE RI LA OUDERGEMLAAN AJ EN 2 D BRAECKE MUSÉE DE L'ARMÉE LEER SH CONSEIL EUROPÉEN EL NTSTR. G EGROUX BLIJDE AV O STR.

6 .J T EORGE .D OHNK ET D'HISTOIRE ER .G EUROPESE RAAD ENNEDY N TREM A AV AV MILITAIREau UL LN. O RD D' S STR. N. RSCHAPLAAN AV TR PASSAGE A HL RT RUE N298 .D AT LINTHOUT STR. N3 BREYDEL ELISABET PASSAGE AV. RIDDE CLOS DU T-TWEELINDEN- R. J. LIPS EL STAFHOU E 9 TILLEULS S LBER J. LIPSIUSST 'YSE DER .A D. DEUX R. JUBELGAARDEap BR AV TRIOMFBOOG AF LN FROISSA BREYDEL PARC DU CINQUANTENAIRE P FO R ONGRE . ARCADE DU CINQUANTENAIRE RT . MERODE ST STR. BELLIARDSTR. al DE ao NGERENSTR.GAL. DU RU 7 AUTOWORLD R. ENAPIENSERSSTR R. CHIREC EBELLIAR PORTE DE TERVUEREN TO CINQUANTE- BA SM TO RT D ALERIE NNIE RU AV MUSÉES ROYAUX D'ART ET D'HISTOIRE NAIRE NAPI1= RUE DES TREVIRES PARC .D TERVURENPOORT DE E AV ES ME EGLISE JUBELGALERIJ R. TREVIERENSTR. RB SQ. CHEV LEOPOLD DE NERVIENS KON. MUSEA VOOR KUNST EN aq RAFF TOORTHODOXEREKENS OUDERGEMLAAN S 2= RUE DES MORINS 1 CH.-M. ENUE LA

MO SE 8 RUSSE GESCHIEDENIS MORINENSTR. OR FROISSARUED DE AV 2 WISER DEKENS GAULOI .D T

STW RUE R. T ES ET TOURELLE N295 . ERVUEREN EL TR ST SQ. STR. .D . AV A D'AUDERGHE NERVIERSL R. TERVURENLAAN RA VENUE D. ES SQ. A FRA LT CENTRE AT NCS EGLISE DE CE ENLAAN PR. J. DE MERODE R. A am R. U A LIERSLN. an BORSCHETTE ORTHODOXE ORNET T HOORNSTR. N L LT R UC TR FRAN PR R. P. ED R. ES GA MONT DU KE PL. DE GRECQUE RU DR. KENS KLOKTORENSTR C . CENTRUM ABBE S A JO CINQUANTENAIRE AV.DES ERE R. F. IE TRA T TRUI AT UY PL. HOORNSTRAA NN HA INST. ST.-JOSEPH JUBELBERG CHA ES DU STE.-GERER .JON . ATAV D.L DE AT PS R. P SB C DE RA JOURDAN CLOC IAUX R. BIESPUTSTR ERSS R. .-GE TR PIERRE UYPERS VIERENST .- PL. ST.-PIERRE DEKE TA PL. M ST . T BA DU

JOURDAN HER .S ST .-PIETERSSTE TR . ATELIER 210 CH ST.-PIETERSPL. ENWEG AT A.MEURIC PL. EE STICHTING EN MUSEUM . ESPACE ECSEDI-ISALT KEN S IQ R.DOYEN/DE N UE PL. SEDAR SENGHOR GEN. RU VAN MEYEL RENE CARCAN AT . S EN.LEMAN BOONESTR.BOERENSTRA NDRE T RUEG E STRA PLAATS LEMANSTRAA PL. AP RU XA R. N GR ERSSTR L'ARMADUA ST T TA E SH R. E TIEKER S L. ASSE D. E R. OT T. -PIETER G. LOUI TI DE TRAA S W T ST P R. STR RU AT .D . ERSST Z CH LA EH IONS S SSTW PIET EC AT S TOXANDRI .- UR BAROST HAP TR ER AV . AA STAT R. TE . G OL UIS T LA DE . CH.ST. -PIERRE A. LO FONDATION ET MERODE SB 0 (1/6.000) 100 m ./KOL.. I JACHTLAA E GSTR DE BO OLLANDISTE NL GAUTIERSTRAA R. MUSEE DE ARG LLANDISTEN RO . G REBA © De Rouck Geocart - a brand of De Rouck Geomatics TOMBE RAND ST DEKENS S Head office : Av. du Château Jaco, 1- 1410 Waterloo AMBERT R. CARCAN RU LA COURS Registered officesEE : Sint-Niklaas & Waterloo VA DU AV . STR. AT TENSTR N. Tel. 03/760 14 60N - 03/760 15 29 ED DE N P NG E mail: [email protected] 158 ACAD. DES R. ST.-MICHIEL 159ES ES EH

Site : www.derouckgeocart.comEG ETTERBEEK (0512) STR. EL HAMP BO ARTS ET EG REBA ES AI ST.-MICHIELS- ED

O RAAT EC E METIERS TR ST RU RUE LOUIS HAP T TR RS E AT P . KONINGSVELDSTRAARU WARANDE RU . WA LEGERLAA V A Doe-het-zelf wandeling 3 INFO De triomf van Leopold

Deze wandeling start aan het Schumanplein I 1. Als je met de metro komt, neem dan op perronniveau de uitgang ‘R. P. Schuman/Justus Lipsius’ en op de tussenverdieping ‘R. P. Schuman’. Bovenaan de roltrap neem je het zebrapad rechts, tot de middenberm. Stap dan links over de boordstenen van een verluchtingsrooster en vervolg je weg via het zebrapad naar het midden van het rondpunt.

Draai je om. Aan weerszijden zie je twee gebouwen van de Europese Unie: het Justus Lipsiusgebouw links en het Berlaymontgebouw rechts. Daarover verneem je meer in onze wandeling ‘In de Schaduw van Europa’. Tussen beide gebouwen kijk je op de Wetstraat richting centrum. Die vertoont een ‘put’ ter hoogte van de brug die de Maalbeekvallei overspant. Tot 1853 liep de Wetstraat slechts tot daar. De oostelijke valleiflank waar je nu staat, werd toen nog beheerst door het Linthoutbos. Wegens de aanleg van een nieuw militair oefenveld in het Linthoutbos werd de Wetstraat verlengd. Op het einde creëerde men een ver- keersscharnier, het ‘Rond Punt van de Wetstraat’, het huidige Schumanplein.

Verlaat het Schumanplein richting Triomfboog, die je van hier al ziet. Let op bij het over- steken, want de auto’s komen van achter de bocht en verwachten hier geen voetgangers. Loop op de middenberm van het laatste stukje Wetstraat tot het Jubelpark. Vlak voor het park moet je eerst de Blijde Inkomststraat oversteken. Let er links en rechts op hoe de ‘Blijde Inkomst’ voor auto’s – via de in- en uitgangen van de tunnel – ervoor zorgt dat er geen voetpad meer is en het fietspad zich met moeite tussen tunnel en parkhek moet wringen. Voor de ingang van het park staat een borstbeeld van Robert Schuman I 2, naar wie het rondpunt vanwaar je komt, genoemd is.

Schuman (1886-1963) was een Frans staatsman die het gemeenschappelijke kolen- en staalbeleid van Frankrijk en Duitsland promootte. Dit leidde tot de oprichting van de E.G.K.S., de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Schuman wordt beschouwd als de stichter van wat uiteindelijk uitgroeide tot de Europese Unie.

Ga het park binnen. Het militaire oefenveld moest hier na enkele jaren alweer verhuizen om plaats te maken voor de viering van vijftig jaar België met een nationale handels-, nijverheids- en kunsttentoonstelling. Vandaar de naam Ju- belpark (bejubelen van België), of in het Frans: Parc du Cinquantenaire (vijftig jaar). In 1888 werd hier een internationale industrietentoonstelling gehouden en in 1897 een wereldtentoonstelling.

Neem de eerste dwarsas naar links. Op het einde zie je twee opvallende gebouwen: een soort Grieks tempeltje en een groot zachtgeel rotondegebouw.

Het zijn overblijfselen van de wereldtentoonstelling van 1897. De rotonde was een paviljoen waarin een panoramaschilderij van Caïro tentoongesteld was. Dat 2 I Borstbeeld van Robert Schuman © BITC betekent daarom nog niet dat het ging om een Egyptisch paviljoen, zoals je op een wereldtentoonstelling zou verwachten. Er waren nogal wat Belgische inves- teerders actief in Egypte. Het Caïroschilderij moest deze belangstelling in de verf zetten. In de jaren 1970 werd het gebouw deels herbouwd en ingericht als hoofdmoskee van Brussel I 3. Het tempelachtige gebouwtje verbergt een reusachtig beeldhouwwerk. Loer even door het sleutelgat en je ontdekt de ‘Menselijke Driften’ I 4 van Jef Lambeaux. De eerste versie in gips was op Expo 1897 te bewonderen. De definitieve versie in carraramarmer was af in 1899 maar was slechts drie da- gen te zien. Er was discussie ontstaan tussen de beeldhouwer en de architect van het gebouw en tussen de publieke opinie en de overheid. Architect inspireerde zich op een klassieke Griekse tempel maar zocht naar een moderne, minder strakke uitvoering. Achter de zuilen stond aanvankelijk geen muur. Lambeaux eiste plots een muur om meer schaduweffecten op zijn werk te krijgen. De opdrachtgevende overheid liet van haar kant het gebouw sluiten wegens de negatieve reacties die geuit werden in sommige middens over de 4 I Menselijke Driften © BITC onbetamelijke verbeelding van de Menselijke Driften. Doe-het-zelf wandeling 4 INFO De triomf van Leopold

Tijdens de jaren 1970 zorgde koning Boudewijn ervoor dat de moskee en, bizar genoeg, ook het Hortapaviljoen in erfpacht werden gegeven aan Saoedi-Arabië. Het is doodjammer dat het tempeltje over het algemeen is afgesloten voor het publiek.

Ga met je rug naar het tempeltje staan en volg de dreef aan de rechterkant van de gras- strook. Neem dan de eerste dreef rechts, die schuin achterwaarts loopt.

Aan de rechterzijde ontdek je het Congomonument I 5, waaraan beeldhou- wer Thomas Vinçotte hier ter plaatse tien jaar werkte van 1911 tot 1921. Het monument moest het beschavingswerk van Leopold II en de eerste Belgische kolonisten in Congo verheerlijken. Getuige daarvan bijvoorbeeld het tafereel links met als tekst: ‘De Belgische heldenmoed verdelgt den Arabische slaven- dryver’. Let hoe men later geprobeerd heeft om het woord ‘Arabische’ weg te halen. Merkwaardig hoe men bij pogingen om wel politiek correct te zijn soms in het andere uiterste vervalt.

Neem de korte dreef tegenover het Congomonument. Je komt uit op een gebogen dreef. Neem rechts tot op de grote centrale middenberm, of wat het zou moeten zijn. Sinds de jaren 1970 is de centrale hoofdas verdwenen wegens de auto- tunnel I 6 onder het park. Een haag probeert die tunnel, deels een open sleuf, te verbergen. Aan het begin van de haag is er, aan de linkerkant – tussen de tweede en de derde kastanjeboom – een gat waarlangs je tot aan de beton- nen tunnelleuning kan. Hier merk je dat een constructie met houten latten de geluidsoverlast moet temperen.

Keer terug en steek de centrale as over. Loop verder langs het vervolg van de gebogen dreef. Hier staan drie beeldhouwwerken, o.a. ‘De Maaier’ van Constantin Meunier. Ga voorbij het derde beeldhouwwerk, ‘Samson’, naar rechts tot je links een merkwaardig torentje ziet. Ga tot daar. Deze zogenaamde ‘Doornikse toren’ I 7 is een overblijfsel van de nationale tentoonstelling van 1880. Het torentje diende als promotie voor Doornikse blauwe hardsteen. 7 I Doornikse toren Neem nu deze lengteas van het park die uitloopt op een gebouw met een beeld op het dak. Ga daar naar links tot de ingang van het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis I 8. Ga gerust binnen tot aan de rotonde. Dit museum bezit een enorme collectie, gaande van Oudegyptische kunst via laatmiddeleeuwse Vlaamse retabels tot oude filmapparaten. Tip: de eerste woensdagnamiddag van de maand zijn de vaste collecties gratis toegankelijk vanaf 13 uur. De doorgang helemaal links leidt tot een redelijk geprijsd restau- rant. De boekenwinkel, ook links, is vrij toegankelijk.

Ga buiten naar rechts, om de gebouwen heen, tot je de Triomfboog weer in zicht krijgt. Het gebouwencomplex rond de Triomfboog is symmetrisch van opzet. Oor- 8 I Koninklijk museum voor spronkelijk waren beide vleugels identiek, maar de rechtervleugel is in 1946 kunst en Geschiedenis afgebrand. Men sprak over de “wraak van de Egyptische goden”. De verantwoordelijke voor de afdeling Egyptologie, Jean Capart, was bij de eersten die het graf van Toetanchamon in 1923 betraden, na Howard Carter en Lord Carnavon (de Britse archeologen die beroemd werden als ontdekkers van het graf). Ook zij waren, volgens de volkslegende,­ na hun vondst in hun ongeluk gelopen. De vleugel werd herbouwd in een modernere stijl naar aanleiding van Expo 58 in Brussel.

Het sluitstuk van het hele complex, de Triomfboog I 9,was een van de stok- paardjes van koning Leopold II. Het werd echter een calvarietocht om deze afgewerkt te krijgen. In 1880 was slechts een voorlopige plaasteren Triomfboog te zien, evenals op de tentoonstellingen van 1888 en 1897. 9 I Triomfboog De verjaardag van 75 jaar België naderde en Leopold II wilde dat de Triomfboog Doe-het-zelf wandeling 5 INFO De triomf van Leopold

tegen 1905 eindelijk afgewerkt zou zijn. De staat treuzelde met het toeken- nen van budgetten en Leopold besloot de boog af te werken met geld van de Kroonstichting, de instelling die het fortuin beheerde dat hij in Congo gemaakt had. Vanaf 1904 werd o.l.v. architect Girault de nieuwe driedubbele boog ge- bouwd. Men bouwde dag en nacht en zeven dagen op zeven. Op 27 september 1905, dag op dag 75 jaar nadat de Hollandse troepen uit het Warandepark ver- jaagd werden, kon Leopold eindelijk zijn boog inhuldigen. Zijn doel was bereikt: een Triomfboog hoger dan die in Rome en Parijs. Aangezien de stad in die tijd tot hier was uitgebreid, was de boog ook een soort nieuwe stadspoort. Het verkeer van en naar de Tervurenlaan reed er onderdoor.

Ga dichterbij de Triomfboog.

Alle versieringen op en rond de boog staan in het teken van België. Beneden aan de pijlers bijvoorbeeld staan er stenen dames die de Belgische provincies voorstellen. Aangezien een West-Vlaamse qua uiterlijk eigenlijk niet verschilt van een Limburgse of een Naamse, zijn ze het best te herkennen aan de hand van hun attributen, al is dat bij de ene makkelijker dan bij de andere. In Antwer- pen bijvoorbeeld varen er veel boten, in de bossen van Luxemburg zijn er veel herten, en in wordt er veel fruit geplukt. Vier beelden aan weerszijden, dat maakt acht. En waar staat (het toenmalige) Brabant dan? Helemaal boven- aan! Brabant hijst de Belgische vlag achter een vierspan met paarden.

Ga onder de Triomfboog door en je komt op de esplanade van het Jubelpark. Links in de hoek waar kanonnen staan is de ingang van het Museum voor het Leger en de Krijgsgeschiedenis I au. Dit museum is gratis.

Wil je bovenop de Triomfboog lopen? Dat kan! Ga dan ook langs hier binnen. Een unieke kans om het park­ontwerp eens vanuit vogelperspectief te bekijken! Het is absoluut de moeite waard, en de sportieveling kan de klim van vier verdie- pingen aangaan met de trap, of je kan gebruik maken van de lift. De gietijzeren hallen achter de zuilengalerijen links en rechts zijn overblijfselen van de wereld- tentoonstelling in 1897. Enkele hallen werden later gebruikt voor handelsbeur- zen, een functie die de Heizelpaleizen overnamen na de wereldtentoonstelling van 1935 aldaar. De gebouwen hier kregen een uitsluitend museale functie. In de vleugel rechts, waar tot de jaren dertig het bekende­ Autosalon werd ge- organiseerd, is nu ‘Autoworld’ I al; een museum met een privé-collectie old- timers. Dit museum is betalend, maar loop gerust binnen tot het ticketloket. Daar kun je door de glazen muur de ijzeren hal met oldtimers bewonderen. Linksachter is een doorgang naar de winkel, gespecialiseerd in miniatuurauto’s en boeken over auto’s. Eveneens links is een doorgang tot een bar, waar je ’s middags een buffet kan eten. Spijtig dat het buitenterras zich van de esplanade lijkt af te sluiten in plaats van er zich uitnodigend naar te richten. au I Legermuseum © BITC Loop over de esplanade en neem op het einde in de rechterhoek de tarmacweg die rechts wegdraait. Ga door de tweede doorgang van de haag rechts en loop het park uit. Je kijkt uit op een opvallend versierd huis aan de overkant. Steek de straat over en ga ernaartoe.

Het Jubelpark was naast tentoonstellingspark ook gepland als een centraal stadspark voor de hele oostelijke stadsuitbreiding van eind 19de en begin 20ste eeuw. Er rond kwamen chique burgerhuizen. Dit opmerkelijk versierde pand was echter het huis en het atelier van een vakman: decorateur Paul Cauchie I am. Cauchie was gespecialiseerd in ‘sgraffiti’, een gevelversieringstechniek die veel gebruikt werd bij art-nouveaugevels. Zijn eigen huis was als het ware zijn visitekaartje. Hij creëerde dit sgraffito in 1905 naar aanleiding van een wedstrijd al I Autoworld © Autoworld ‘Kunst in de straat’ die was uitgeschreven in het kader van ‘75 jaar België’. Het hoofdtafereel toont negen muzen, beschermgodinnen van kunsten en weten- schappen in de Oudgriekse mythologie. Doe-het-zelf wandeling 6 INFO De triomf van Leopold

In 1970 wou Cauchies eigen dochter het huis laten slopen om te vervangen door een meer rendabel project: appartementen-met-zicht-op-park. Na enkele protesten van actiegroepen weigerde de gemeente Etterbeek de sloopvergun- ning. Tijdens de jaren 1980 kwam het in handen van nieuwe privé-eigenaars die wel oog hadden voor de esthetische waarde van het gebouw: Guy en Leo Dessicy. Onder hun impuls werd het huis gerenoveerd.

Loop verder door deze Frankenstraat. Neem vervolgens de eerste straat links, de Kel- tenlaan.

Hier, en in de Tongerenstraat verderop, zijn er heel wat horecamogelijkheden. am I Cauchiehuis © BITC Bij mooi weer staan mensen in de rij voor een artisanaal ijsje bij ‘Capoue’ (nr. 36) I an. Dit ijssalon is hier al sinds 1947 en verkoopt ijsjes in alle mogelijke sma- ken. Probeer bijvoorbeeld het typisch Belgische speculoosijs. De brasserieën met terras op de hoek met de Tervurenlaan zijn eveneens bijzonder geliefd.

Steek de Tervurenlaan over. Deze laan heeft haar ontstaan te danken aan de wereldtentoonstelling van 1897. Het Jubelpark herbergde slechts de hoofdsite van de Expo. Er was een neven- site in Tervuren, waar de koloniale afdeling was. Om de twee sites met elkaar te verbinden werd de Tervurenlaan aangelegd, ook onder impuls van Leopold II.

Vervolg je weg in de Tongerenstraat I ao aan de overkant. Dit is een van de winkel- straten van Etterbeek. Neem de eerste straat links, de Gerardstraat. Voorbij nr. 81 is er een groene doorgang. Neem ze. Deze groene doorgang I ap kwam ca. 2005 zwaar onder druk te staan, toen een promotor hier appartementsgebouwen bouwde. Er kwam protest wegens het rooien van de bomen en de vrees dat de doorgang geprivatiseerd zou wor- den omwille van de luxeappartementen. Uiteindelijk eiste de gemeente Etter- beek dat alvast een pad publiek toegankelijk bleef. Het privé-karakter wordt echter gewaarborgd door de hekjes.

Loop afwaarts en je komt uit vlakbij een ingang van het metrostation Merode I aq. Dit station ligt op dezelfde metrolijn als het station Schuman waar deze wandeling begon.

Goesting in meer Brussel? Op www.UiTinBrussel.be vind je naast een pak gratis downloadbare doe-het-zelf wandelingen ook de volledige cultuur- en vrijetijdsagenda van Brussel en een pak tips om de stad te ontdekken. UiTinBrussel is een INFO initiatief van Muntpunt. UiTinBrussel I 0800 13 700 I [email protected] I www.uitinbrussel.be I www.muntpunt.be

Voor deze wandellussen deed UiTinBrussel een beroep op de gidsenvereniging Brukselbinnenstebuiten. De gidsen van Brukselbinnenstebuiten tonen je de stad te voet, per bus of met de tram. Daarbij vertrekken ze steeds van de stedelijke realiteit, de vele tegenstellingen, uitersten en mogelijkheden van de stad. Bruksel keert de hoofdstad binnenstenbuiten en heeft aandacht voor kleine gevoeligheden. Brukselgidsen praten dus niet vrijblijvend, ze houden van hun stad en die liefde geven ze je graag mee.

Andere wandelingen in deze reeks: Maak kennis met volksbuurten zoals de Marollen of Oud-Molenbeek, de Europese instellingen in de Leopoldwijk of de TGV aan ’t Zuid. Luister naar boeiende verhalen over 19de-eeuwse grandeur onder Leopold II, de streling van de art nouveau bij de squares, of de charme van stedelijke parken. Maar hoor ook confronterende verhalen over sociale, politieke en economi- sche achtergronden en mechanismen.

Brukselbinnenstebuiten I 02 218 38 78 I [email protected] I www.brukselbinnenstebuiten.be

Eerste publicatiedatum: 10/09/2008 I herwerkte versie 31/07/2012 Alle foto’s vallen onder het copyright van Muntpunt, tenzij anders vermeld onder de foto.

Een initiatief van Muntpunt met de steun van de Vlaamse overheid en Vlaamse Gemeenschapscommissie