Concentratiekampen in Nederland En in Het Protectoraat Bohemen En Moravië Concentration Camps in the Netherlands and in the Protectorate of Bohemia and Moravia
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Univerzita Palackého v Olomouci Filozofická fakulta Katedra Nederlandistiky Concentratiekampen in Nederland en in het Protectoraat Bohemen en Moravië Concentration camps in the Netherlands and in the Protectorate of Bohemia and Moravia Koncentrační tábory v Nizozemsku a v Protektorátu Čechy a Morava Bakalářská diplomová práce Nizozemština pro hospodářskou praxi Auteur: Jiří Lokvenc Begeleider: prof. dr. Wilken Engelbrecht, cand. litt. Olomouc 2014 Prohlašuji, že jsem svou bakalářskou práci vypracoval samostatně a uvedl v ní veškerou použitou literaturu a ostatní zdroje. V Olomouci dne Jiří Lokvenc Ik verklaar hiermee dat ik deze scriptie zelfstandig heb geschreven en alle gebruikte literatuur en andere bronnen in de lijst van bronnen heb ik vermeld. Olomouc, Jiří Lokvenc Dankbetuiging Ik wil graag van harte mijn dank betuigen aan prof. dr. Wilken Engelbrecht, cand. litt. voor zijn geduld en waardevolle adviezen. Tevens aan mevrouw Eva Zelená voor haar tijd en bereidwilligheid. Inhoud INLEIDING .................................................................................................................................. 7 1. DE TWEEDE WERELDOORLOG - ALGEMEEN ................................................................ 9 1.1. Europa na de Eerste Wereldoorlog – Organisatie ......................................................... 9 1.2. De Tweede Wereldoorlog - een korte beschrijving .................................................... 11 2. DE TWEEDE WERELDOORLOG IN TSJECHIË – ALGEMEEN .................................. 13 3. DE TWEEDE WERELDOORLOG IN NEDERLAND – ALGEMEEN ........................... 16 3.1. Nederland onder Duitse bezetting – algemeen ............................................................ 17 4. CONCENTRATIEKAMPEN IN HET ALGEMEEN ........................................................ 19 5. CONCENTRATIEKAMPEN IN HET PROTECTORAAT BOHEMEN EN MORAVIË 20 5.1. Theresienstadt ............................................................................................................. 20 5.1.1. Formatie .............................................................................................................. 20 5.1.2. Theresienstadt tijdens de Tweede Wereldoorlog - het Kleine Fort ..................... 21 5.1.3. Theresienstadt tijdens de Tweede Wereldoorlog - Het concentratiekamp en het getto Theresienstadt ............................................................................................................ 23 5.1.4. Concentratiekamp Litoměřice ............................................................................. 24 5.1.5. Bevrijding van Theresienstadt ............................................................................. 24 5.1.6. Theresienstadt na de oorlog ................................................................................ 25 6. CONCENTRATIEKAMPEN IN NEDERLAND ............................................................... 26 6.1. Kamp Schoorl ............................................................................................................. 26 6.2. Kamp Vught ................................................................................................................ 28 6.3. Kamp Erika ................................................................................................................. 32 6.4. Kamp Westerbork ....................................................................................................... 36 6.5. Kamp Amersfoort ....................................................................................................... 41 7. INTERVIEW MET MEVROUW EVA ZELENÁ ............................................................. 46 8. CONCLUSIE ...................................................................................................................... 48 LITERATUURLIJST .................................................................................................................. 49 WEBPAGINA’S ......................................................................................................................... 50 BIJLAGEN.................................................................................................................................. 54 RESUMÉ IN HET TSJECHISCH .............................................................................................. 58 ABSTRACT IN HET ENGELS.................................................................................................. 59 ANNOTATIE.............................................................................................................................. 60 INLEIDING De Tweede Wereldoorlog, het fascisme, het nazisme, de genocide zijn tragische ogenblikken in de geschiedenis van Europa maar ook van de hele wereld. De Tweede Wereldoorlog beïnvloedde echt tragisch vele naties en veranderde het lot van miljoenen mensen. Het is heel triest om herinneringen aan dit tijdperk op te halen maar zeer noodzakelijk om niet te vergeten. Op het thema van de Tweede Wereldoorlog kwam ik dankzij de films, de documenten, de literatuur en vooral omwille van het verhalen en de herinneringen van mijn opa en ook van mijn persoonlijk bezoek van concentratiekampen in Polen – Oświęcim (Auschwitz) en Birkenau en in Nederland – Amersfoort en Vught. Het oorspronkelijke idee – de Tweede Wereldoorlog is voor mij als historisch thema zeer interessant, nu studeer ik Nederlandse taal dus besloot ik om als het thema van mijn scriptie een verhandeling over de concentratiekampen in NL (voornamelijk Schoorl, Amersfoort, Westbork, Ommen en Vught) en Tsjechië (voornamelijk Theresienstadt) te kiezen. Helaas is het een heel triest onderwerp. Concentratiekampen zijn misschien wel de treurigste en de meeste tragische plaats, waar veel mensen stierven. Soldaten stierven aan beide zijden van het front in de strijd van man tegen man, tijdens zware tankgevechten, tijdens luchtaanvallen, op de zee, maar niet alleen soldaten stierven. De oorlog heeft zelfs de burgerbevolking niet gespaard, die leed aan honger, totaal gebrek aan alles, maar gewoon helaas alleen in concentratiekampen verloren de mensen meer - verlies van persoonlijke vrijheid, identiteit, respect, waardigheid, de mensheid. Er waren mensen uitgeleverd aan de ongenade van de Duitse soldaten, zij verloren al hun rechten en in de meeste gevallen eindigden hun levens daar maar het kon ook een bevrijding van het zo ellendig en wreed leven in het concentratiekamp zijn. Maar wie gaf Hitler het recht om mensen als dieren te behandelen? Over hoe mensen in de Nederlandse en de Tsjechoslowaakse concentratiekampen werden behandeld, welke voorwaarden ze hadden voor 'leven', wat was de volgorde van deze faciliteiten, wat de gevangenen moesten doen, hoe ze overleefden van dag tot dag, wie waarheen werd gedeporteerd en wat was het doel van elk een kamp. Dat is alles waarover wil ik in mijn scriptie schrijven. De concentratiekampen Vught en Amersfoort heb ik persoonlijk bezocht en ik heb besloten om dit onderwerp te verwerken. In het begin zal ik elk kamp afzonderlijk introduceren en aan het eind zal ik een vergelijking maken. 7 Het concentratiekamp Theresienstadt en de concentratiekampen in Nederland zijn ver van elkaar ongeveer duizend kilometer, maar toch zijn de kampen zeer vergelijkbaar of zelfs identiek en er zijn ook bepaalde verbindingen tussen hen. Het gekozen thema is helaas triest, verschrikkelijk maar ook interessant en informatief voor iedereen die zich deze periode niet kan voorstellen en ik zou willen dat het meer al beschrijven. 8 1. DE TWEEDE WERELDOORLOG - ALGEMEEN 1.1. Europa na de Eerste Wereldoorlog – Organisatie Na de Eerste Wereldoorlog werd er in 1918 een nieuwe orde in Europa opgebouwd. Al in januari 1918 werd de Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek (USSR) opge- richt. De nederlaag van Duitsland heeft bijgedragen aan de ineenstorting van de Oostenrijks- Hongaarse monarchie, er werden enkele landen geboren: Tsjechoslowakije, Oostenrijk, Polen, de Hongaarse Sovjetrepubliek (1920 uitgeroepen tot het Koninkrijk van Hongarije) en het Koninkrijk van Serviërs, Kroaten en Slovenen (in 1929 omgedoopt tot Joegoslavië). Op 28 juni 1919 werd het Verdrag van Versailles ondertekend en de 1920 in Genève werd gevestigde internationale organisatie Volkenbond. Duitsland leed de grootste verliezen als gevolg van de Eerste Wereldoorlog. In het land was chaos en wanorde, de economie werkte niet. Duitsland werd gezien als de belangrijkste boosdoener van de oorlog en vooral Frankrijk vroeg harde herstelbetalingen. In 1920 werd de fascistische partij NSDAP in Duitsland opgericht, onder leiding van Adolf Hitler. Het symbool van partij was een rode vlag met een hakenkruis (swastika). Rusland en Duitsland vergaven elkaar de herstelbetalingen. Op 16 april 1922 ondertekenden zij het Verdrag van Rapallo. Sovjet-Unie zoals Duitsland had ook inspanningen om meer grondgebied in Europa te verkrijgen en in andere landen te domineren. Europa herstelde zich na de oorlog echt moeilijk en in 1929 sloeg de wereldwijde economische crisis toe en de werkloosheid en inflatie groeiden, er ontstonden sociale onrust, demonstraties, stakingen. Hitler bereidde de natie op de oorlog voor. Hij gaf werk aan vele mensen door de bouw van autowegen en het opbouwen van het leger. Hij had grote steun en goedkeuring van de bevolking. Hij was de voorstander van: - De afschaffing van het Verdrag van Versailles vanwege de slechte positie van Duitsland - Aan alles wat slecht is in Duitsland zijn de Joden schuldig, daarom is het noodzakelijk om hen te vernietigen