Verslag 1000-Soortendag Haringvliet 2017 Verslag 1000-Soortendag Haringvliet

EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Stichting EIS is het kenniscentrum voor insecten en andere ongewervelden. De stichting doet onderzoek en geeft adviezen over beleid en beheer. Daar- naast houden we ons bezig met voorlichting en educatie. We hebben een brede kennis over de ecologie, verspreiding en bescherming van ongewervelden. Het bureau werkt samen met ruim 1400 vrijwilligers verdeeld over meer dan 50 werkgroepen, elk gericht op een specifieke diergroep. Door dit netwerk van specialisten en vrijwilligers hebben we naast goede kennis over populaire groepen zoals libellen en sprinkhanen ook ruime expertise met betrekking tot andere insecten en ongewervelden. EIS Kenniscentrum Insecten is daardoor in staat om projecten uit te voeren met betrekking tot een grote diversiteit aan diergroepen. John T. Smit

Verslag 1000-soortendag Haringvliet 2017 Verslag 1000-soortendag Haringvliet

maart 2017 tekst John T. Smit Met medewerking van Matty Berg, Christophe Brochard, Ed Colijn, Gerrit & Yvonne van Duuren, Maurice Frans- sen, Steven IJland, Bram Koese, Ad Mol, Jinze Noordijk, Niels Schrieken, Jan Smit, Laurens Sparrius, David Tempelman. productie EIS Kenniscentrum Insecten, Leiden rapportnummer EIS2017-004 opdrachtgever ARK Natuurontwikkeling contactpersoon opdrachtgever Marieke Riesinger contactpersoon EIS John T. Smit foto’s voorpagina Hoofdfoto: Natuurvisie het Haringvliet. Bron: Bureau Stroming in opdracht van Wereld Natuur Fonds. Inzet: Zandhommel Bombus veteranus, een soort die vrijwel uitsluitend nog rond het Haringvliet voorkomt. Foto John Smit. foto achterkant Schorzijdebij Colletes halophilus, Een karakteristieke soort van de Nederlandse Delta met een grote populatie in het dorp Ooltgensplaat. Foto Sandra Lamberts. Inhoudsopgave

Samenvatting 2

Dankwoord 2

Inleiding 3

Resultaten 4 Enkele opvallende soorten 4 Typische deltasoorten 4

Literatuur 6

Bijlage 1 Totaallijst aangetroffen soorten Haringvliet. 7

Bijlage 2 Lijst van waarnemers. 26 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Samenvatting In 2016 is er een 1000-soortendag georganiseerd in en rond het Haringvliet. Dit heeft 1.828 soorten opgeleverd, waarvan één soort graafwants nieuw voor Neder- land en de motmug Panimerus goetghebueri was slechts één keer eerder waargenomen en recent pas nieuw voor Nederland gemeld (Ciliberti et al. 2017).

Dankwoord Wicher Pen en Kees van der Vaart van Staatsbosbeheer en Gert de Groot van Na- tuurmonumenten worden hartelijk bedankt voor het openstellen van hun gebieden. Nationaal Landschap Centrum in Numansdorp wordt bedankt voor de gast- vrijheid tijdens de aftrap op zaterdag 17 september. Bas Roels van het Wereld Natuurfonds en Marieke Riesinger van stichting ARK Natuurontwikkeling worden hartelijk bedankt voor hun bijdrage aan de totstandkoming van de 1000-soortendag. De volgende personen worden hartelijk bedankt voor het aanleveren van, dan wel controleren van, een deel van de soortenlijst: Matty Berg, Christophe Bro- chard, Ed Colijn, Gerrit & Yvonne van Duuren, Maurice Franssen, Hans Groene- woud, Dick van Houwelingen, Hans Huijbregts, Steven IJland, Wim Klein, Roy Kleukers, Thijs Knol, Ad Littel, Ad Mol, Jinze Noordijk, Joop Prijs, Niels Schrieken, Jan Smit, Laurens Sparrius en David Tempelman.

Figuur 1 Kaart van de Haringvliet met de ligging van de opengestelde gebieden van Natuurmonumenten (rood) en Staatsbosbe- heer (blauw en groen), waarbij de groene gebieden alleen toegankelijk waren per boot en op inschrijving. Namen van de deelgebieden in de tabel hiernaast.

2 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Inleiding Het weekend van 16-18 september 2016 is er een 1000-soortendag georganiseerd in en rond het Haringvliet. Diverse terreinen van zowel Staatsbosbeheer als Natuurmonumenten zijn opengesteld (fig. 1) voor een klein legertje aan specialisten. De aanleiding hiervoor is dat het oer-Hollandse getijdenlandschap in de Haringvliet de komende jaren hersteld gaat worden. Een bijzonder project geïnitieerd door het Wereld Natuur Fonds, in samenwerking met Natuurmonumenten, ARK Natuurontwikkeling, Sportvisserij Nederland, Staatsbosbeheer en Vogelbescherming Nederland. Het doel is om robuuste natuur terug te brengen in de Delta van de Haringvliet waar iconen als de zeearend, steur, bruinvis en witsnuitdolfijn zich kunnen vestigen. Om een beeld te krijgen van de reeds aanwezige natuurwaarden is op verzoek van het Wereld Natuurfonds en stichting ARK Natuurontwikkeling deze 1000-soortendag georganiseerd.

De dag viel rijkelijk laat in het seizoen, waardoor de omstandigheden niet optimaal waren voor een 1000-soortendag. De planning viel zo uit omdat er eerder dat jaar ook al een 1000-soortendag georganiseerd was in de stad Amersfoort in april. Desalniettemin heeft het toch een leuke lijst opgeleverd, met enkele opvallende soorten, waaronder één soort nieuw voor Nederland.

Naast deze 1000-soortendag is er ook een analyse uitgevoerd naar de karakteristieke soorten van de Nederlandse Delta aan de hand van diverse databestanden van een grote verscheidenheid aan organismen (Smit 2016a). Deze analyse was breder dan uitsluitend de Haringvliet en omvatte de gehele delta van Zuidwest- Nederland omdat het aantal records van de Haringvliet te laag is voor een zinvolle analyse. De resultaten geven en belangrijke indicatie van de bijzondere elementen van onze Deltanatuur.

Tabel 1 Namen en beheerders van de deelgebieden weergegeven in de kaart hiernaast No Gebied beheerder 1 Quackstrand NM 2 Quackgors NM 3 Beninger slikken NM 4 Korendijksche slikken NM 5 Tiendgorzen NM 6 Westerse laagjes NM 7 Oosterse laagjes NM 8 Ventjagersplaten SBB 9 Tiengemeten NM 10 Stadsgorzen SBB 11 Meneerscheplaat SBB 12 Westplaat buitengronden SBB 13 Slijkplaat SBB 14 Scheelhoek NM

3 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Resultaten Tijdens de 1000-soortendag zelf zijn een kleine 800 soorten waargenomen, ver- moedelijk omdat deze rijkelijk laat in het seizoen plaatsvond (16-18 september). Gedurende het hele jaar zijn er 1.828 soorten waargenomen. Hiervan zijn er 1.376 daadwerkelijk gevalideerd op basis van bewijsmateriaal, van de overige 453 is geen bewijs aangevoerd, bijvoorbeeld in de vorm van een foto. Door de ruime begrenzing van het gebied op de projectpagina op waarneming.nl is er ook een deel van het mondingsgebied aan de westkant van de sluizen meegenomen waardoor een deel van de mariene soorten die op de lijst terecht is gekomen niet uit de Haringvliet zelf komen. De mariene soorten zijn als zodanig aangemerkt in de lijst.

Enkele opvallende soorten De vogellijst bevat diverse bijzondere tot zeer bijzondere soorten, er wordt dan ook fanatiek in het gebied gevogeld, zeker in de vogeltrektijd, waardoor weinig aan de aandacht ontsnapt. Tijdens het weekend van de 1000-soortendag is verspreid over het hele gebied een zeearend waargenomen. Deze lijkt zelfs te gaan nestelen op Tiengemeten, aldus Natuurmonumenten. Verder is zowel in het gebied de Tiendgorzen als bij Scheelhoek zijn diverse malen Ceti’s zangers gehoord en gezien. In de Haringvliet zelf zijn twee bijzondere waterplanten waargenomen: rivierfonteinkruid en Vallisneria. Deze laatste is een soort die oorspronkelijk in Zuid Europa voorkomt, maar tevens een gewilde aquariumplant. Rivierfonteinkruid is een soort die recent zich in de grote rivieren aan het uitbreiden is. Over beide vondsten is een natuurbericht verschenen Dijkhuis et al. (2016). Er is één soort aangetroffen die nieuw is voor Nederland, het gaat om een wants uit de familie graafwantsen (Hemiptera: Cydnidae). Dit betreft een Atlantisch- mediterrane soort die langs de kust van Portugal, Spanje, Frankrijk en België voorkomt en nu dus ook in ZW-Nederland en in de Haringvliet is aangetroffen op de Meneersche plaat. Voor de motmug Panimerus goetghebueri (Diptera: Psychodi- dae) geldt dat het pas de tweede waarneming in Nederland betreft, aangetroffen op Stadse Gors en recent pas voor het eerst gemeld (Ciliberti et al. 2017).

Typische Deltasoorten In het rapport over de analyse van de karakteristieke soorten van de Nederlandse Delta (Smit 2016a) worden in totaal 75 soorten behandeld, hiervan zijn er 12 in het Haringvliet aangetroffen, zie tabel 2. Uit de analyse is gebleken dat van onder- staande soorten het merendeel een voorkomen in het Deltagebied heeft dat niet hoger ligt dan 50%, zie Smit (2016a) voor een uitleg van de methode en een be- spreking van de soorten. Alleen voor vier bijensoorten geldt dat dit percentage aanzienlijk hoger ligt: schorzijdebij (63%), grashommel (69%), zandhommel (87%) en de schorviltbij (93%). Voor de grashommel geldt dat er alleen een waarneming gedaan is zonder bewijsmateriaal, maar gezien de verspreiding in Zee- land is het aannemelijk dat hij hier wel voorkomt. Voor de schorzijdebij geldt dat er een grote populatie aanwezig is in Ooltgensplaat, waar ook de schorviltbij voorkomt, die als nestparasiet leeft bij de schorzijdebij. De zandhommel is een soort die hede ten dage uitsluitend nog voorkomt in het Haringvliet gebied. De enige bekende populaties bevinden zich op Tiengemeten, waar de soort floreert, op de Tiendgorzen, de Beninger Slikken en tijdens de 1000-soortendag is een nieuwe populatie ontdekt op de Korendijkse slikken (Smit 2016b).

4 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Figuur 2-4 2 Mannetje zandhommel. 3 Landelijke verspreiding, met de dramatische achteruitgang duidelijk zichtbaar. 4 Huidige bekende populaties van de zandhommel rond het Haringvliet.

Tabel 2 Karakteristieke soorten van de Nederlandse Delta die in de Haringvliet zijn aangetroffen.

Groep Genus Soort Nederlandse naam Boorvliegen Merzomyia westermanni Jacobskruiskruidboorvlieg Bijen en hommels Bombus ruderarius Grashommel Bijen en hommels Bombus veteranus Zandhommel Bijen en hommels Colletes halophilus Schorzijdebij Bijen en hommels Epeolus tarsalis Schorviltbij Garnalen Palaemonetes varians Brakwatersteurgarnaal Harders Chelon labrosus Diklipharder Schollen Platichthys flesus Bot Zeehondachtigen Halichoerus grypus Grijze zeehond Zeehondachtigen Phoca vitulina Gewone zeehond Bruinvissen Phocoena phocoena Bruinvis Muizen en ratten Microtus oeconomus arenicola Noordse woelmuis

5 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Literatuur

Ciliberti, P., N.-J. Dek & G. Mikalsen Kvifte 2017. Three species of moth flies (Dip- tera: Psychodidae) new for the Netherlands. - Entomologische Berichten 77(2): 62-65.

Dijkhuis, E., R. Beringen, P. van der Wiel, S, Ploegaert & A. de Bruin 2016. Go with the flow: over de opmars van Rivierfonteinkruid en Vallisneria. – https:// www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=22991

Smit, J.T. 2016a. Analyse karakteristieke soorten van de Nederlandse Delta. – EIS2016-06, EIS Kenniscentrum Insecten, Leiden

Smit, J.T. 2016b. Nieuwe populatie van de zandhommel ontdekt langs het Haringvliet. - https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/ message/?msg=22988

6 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Bijlage 1. Totaallijst aangetroffen soorten Haringvliet. (J): gevalideerde waarneming; (marien): in mariene habitat voorkomend.

Bacteriën Peltigeraceae Proteobacterien Peltigera canina – Groot leermos Pseudomonadaceae Pezizaceae Pseudomonas syringae – Bacteriekanker Peziza ammophila – Zandtulpje (J) Peziza boltonii – Violette duinbekerzwam Eencelligen Physciaceae Dinoflagellaten Amandinea punctata – Vliegenstrontjesmos (J) Noctilucaceae Buellia aethalea – Steenstrontjesmos (J) Noctiluca scintillans – Zeevonk Diploicia canescens – Kauwgommos (J) Phaeophyscia orbicularis – Rond schaduwmos (J) Schimmels Physcia adscendens – Kapjesvingermos (J) Ascomyceten Physcia aipolia – Gemarmerd vingermos (J) Acarosporaceae Physcia caesia – Stoeprandvingermos (J) Acarospora fuscata – Bruin steenschubje (J) Physcia dubia – Bleek vingermos (J) Ascobalaceae Physcia tenella – Heksenvingermos (J) Ascobulus stercorarius – Gewoon spikkelschijfje (J) Physconia grisea – Grauw rijpmos (J) Candelariaceae Rinodina oleae – Donkerbruine schotelkorst (J) Candelaria concolor – Vals dooiermos (J) Porpidiaceae Candelariella aurella – Kleine geelkorst (J) Porpidia soredizodes – Dunne blauwkorst (J) Candelariella medians – Gelobde geelkorst Ramalinaceae Candelariella vitellina – Grove geelkorst (J) Ramalina farinacea – Melig takmos (J) Cladoniaceae Rhizocarpaceae Cladonia fimbriata –Kopjes-bekermos (J) Rhizocarpon reductum – Donker landkaartmos Cladonia furcata – Gevorkt heidestaartje (J) Rhytismataceae Cladonia rangiformis – Vals rendiermos (J) Rhytisma acerinum – Inktvlekkenzwam (J) Collemataceae Sclerotiniaceae Collema tenax – Dik geleimos (J) Encoelia fascicularis – Populiereschijfzwam (J) Lecanoraceae Sporormiaceae Lecanora albescens – Kalkschotelkorst (J) Delitschia marchalii Lecanora campestris – Kastanjebruine schotelkorst (J) Stereocaulaceae Lecanora chlarotera – Witte schotelkorst (J) Lepraria incana – Gewone poederkorst Lecanora dispersa – Verborgen schotelkorst (J) Teloschistaceae Lecanora expallens – Bleekgroene schotelkorst Caloplaca citrina – Gewone citroenkorst (J) Lecanora muralis – Muurschotelkorst (J) Caloplaca flavescens –Gelobde citroenkorst Lecanora polytropa – Geelgroene schotelkorst (J) Caloplaca lithophila – Kleine citroenkorst Lecanora semipallida – Witrandschotelkorst Caloplaca teicholyta – Witte citroenkorst Lecidella elaeochroma – Gewoon purperschaaltje (J) Xanthoria calcicola – Oranje dooiermos (J) Lecidella scabra – Grijsgroene steenkorst (J) Xanthoria candelaria – Kroezig dooiermos (J) Lecidella stigmatea – Steenpurperschaaltje (J) Xanthoria parietina – Groot dooiermos (J) Leptosphaeriaceae Xanthoria polycarpa – Klein dooiermos (J) Leptosphaeria acuta – Brandnetelvulkaantje (J) Trapeliaceae Leptosphaeria doliolum – Kruidenvulkaantje (J) Trapelia placodioides – Wit sterschoteltje (J) Megasporaceae Verrucariaceae Aspicilia contorta – Rond dambordje (J) Verrucaria nigrescens – Gewone stippelkorst (J) Morchellaceae Xylariaceae Morchella esculenta – Gewone morielje (J) Xylaria hypoxylon – Geweizwam Parmeliaceae Steeltjeszwammen > Basidiomyceten Evernia prunastri – Eikenmos (J) Auriculariaceae Flavoparmelia caperata – Bosschildmos (J) Auricularia auricula-judae (J) Flavoparmelia soredians – Groen boomschildmos (J) Boletaceae Hypogymnia physodes – Gewoon schorsmos (J) Xerocomus declivitatum (J) Hypogymnia tubulosa – Witkopschorsmos (J) Fomitopsidaceae Hypotrachyna revoluta – Gebogen schildmos (J) Piptoporus betulinus – Berkezwam (J) Melanelixia fuliginosa – Glanzend schildmos (J) Geastraceae Melanelixia subaurifera – Verstop-schildmos (J) Myriostoma coliforme – Peperbus (J) Parmelia sulcata – Gewoon schildmos (J) Gomphaceae Parmotrema perlatum – Groot schildmos (J) Chlorophyllum rhacodes – Knolprarasolzwam Punctelia subrudecta – Gestippeld schildmos (J) Meruliaceae Chondrostereum purpureum – Paarse korstzwam (J)

7 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Phallaceae Ulvaceae Phallus hadriani – Duinstinkzwam (J) Ulva compressa (J) Polyporaceae Ulva lactuca – Zeesla (marien) (J) Polyporus ciliatus – Zomer- en Voorjaarshoutzwam Kranswieren Tyromyces chioneus – Sneeuwwitte kaaszwam Characeae Sclerodermataceae Chara vulgaris – Gewoon kransblad Scleroderma verrucosum – Wortelende aardappelbovist Levermossen Steccherinaceae Aneuraceae Diplomitoporus flavescens –Duindennezwam Aneura pinguis – Echt vetmos (J) Steeltjeszwammen > Basidiomyceten > Plaatjeszwammen Conocephalaceae Agaricaceae Conocephalum conicum – Kegelmos Lepiota erminea – Duinparasolzwam Marchantiaceae Bolbitiaceae Marchantia polymorpha – Parapluutjesmos (J) Conocybe albipes – Izabelkleurig breeksteeltje (J) Metzgeriaceae Coprinaceae Metzgeria furcata – Bleek boomvorkje Coprinellus ephemerus – Vluchtige inktzwam (J) Ricciaceae Coprinellus heptemerus – Bruine mestinktzwam (J) Riccia cavernosa – Sponswatervorkje (J) Coprinellus micaceus s.l., incl. pallidissimus, saccharinus, Mossen > Bladmossen truncorum (J) Brachytheciaceae Coprinus comatus – Geschubde inktzwam (J) Brachythecium albicans – Bleek dikkopmos (J) Parasola plicatilis s.l., incl. galericuliformis, hercules, kuehneri, Brachythecium rutabulum – Gewoon dikkopmos (J) leiocephala, megasperma, schroeteri (J) Homalothecium lutescens – Smaragdmos Cortinariaceae Kindbergia praelonga Crepidotus mollis – Week oorzwammetje (J) Pseudoscleropodium purum – Groot laddermos Inocybe dulcamara s.l. – Gewone viltkop s.l. (J) Bryaceae Inocybe serotina – Grote duinvezelkop (J) Bryum argenteum – Zilvermos (J) Hydnangiaceae Bryum capillare – Gedraaid knikmos (J) Laccaria amethystina – Amethistzwam (J) Ditrichaceae Lycoperdaceae Ceratodon purpureus – Gewoon purpersteeltje Bovista aestivalis – Melige bovist Encalyptaceae Marasmiaceae Encalypta streptocarpa – Groot klokhoedje (J) Flammulina velutipes – Fluweelpootje Fissidentaceae Strobilurus esculentus s.l., incl. stephanocystis, tenacellus Fissidens adianthoides – Groot vedermos Sparrenkegelzwam Funariaceae Pluteaceae Funaria hygrometrica – Gewoon krulmos (J) Amanita muscaria – Vliegenzwam (J) Grimmiaceae Amanita phalloides (J) Grimmia pulvinata – Gewoon muisjesmos (J) Tricholomataceae Schistidium crassipilum – Muurachterlichtmos (J) Clitocybe nebularis – Nevelzwam Hylocomiaceae Hemimycena cucullata – Gipsmycena Rhytidiadelphus triquetrus – Pluimstaartmos (J) Hygrocybe conica (J) Hypnaceae Lepista irina – Geurige schijnridderzwam Hypnum cupressiforme – Gesnaveld klauwtjesmos Mycena haematopus – Grote bloedsteelmycena (J) Mniaceae Mycena rosea – Heksenschermpje (J) Plagiomnium undulatum – Gerimpeld boogsterrenmos (J) Tulostomataceae Orthotrichaceae Tulostoma brumale – Gesteelde stuifbal Orthotrichum anomalum – Gesteelde haarmuts (J) Tulostoma melanocyclum – Donkerstelige stuifbal (J) Orthotrichum diaphanum – Grijze haarmuts (J) Steeltjeszwammen > Urediniomyceten Orthotrichum pulchellum – Gekroesde haarmuts (J) Coleosporiaceae Polytrichaceae Coleosporium tussilaginis – Gemene oranje roest (J) Atrichum undulatum – Groot rimpelmos Melampsoraceae Pottiaceae Melampsora larici-populina – Lork-populierroest (J) Barbula unguiculata – Kleismaragdsteeltje (J) Pucciniaceae Cinclidotus fontinaloides – Gewoon kribbenmos (J) Puccinia calcitrapae – Distelroest (J) Phascum cuspidatum – Gewoon knopmos Puccinia convolvuli – Winderoest Syntrichia ruralis var. Arenicola – Daksterretje Puccinia glechomatis – Hondsdrafroest Tortella flavovirens –Duinkronkelbladmos Puccinia magnusia – Boterbloem-rietroest (J) Tortula muralis – Gewoon muursterretje (J) Puccinia poarum – Beemdgrasroest Vaatplanten Adoxaceae – Muskuskruidfamilie Planten Sambucus nigra – Gewone vlier (J) Groenwieren Sambucus nigra var. laciniata (J) Chlorococcaceae Viburnum opulus – Gelderse roos (J) Hydrodictyon reticulatum

8 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Alismataceae – Waterweegbreefamilie Artemisia biennis – Rechte alsem (J) Alisma plantago-aquatica – Grote waterweegbree (J) Artemisia maritima – Zeealsem (J) Baldellia ranunculoides subsp. ranunculoides (J) Artemisia vulgaris – Bijvoet (J) Amaranthaceae – Amarantenfamilie Aster lanceolatus – Smalle aster Amaranthus albus – Witte amarant (J) Aster tripolium – Zulte (J) Atriplex glabriuscula – Kustmelde Bellis perennis – Madeliefje (J) Atriplex laciniata – Gelobde melde (J) Bidens cernua – Knikkend tandzaad (J) Atriplex patula – Uitstaande melde Bidens frondosa – Zwart tandzaad Atriplex prostrata – Spiesmelde (J) Carduus crispus – Kruldistel Chenopodium rubrum – Rode ganzenvoet Carduus nutans – Knikkende distel (J) Corispermum intermedium – Smal vlieszaad (J) Carlina vulgaris – Driedistel (J) Salicornia europaea – Kortarige zeekraal (J) Centaurea cyanus – Korenbloem Salicornia europaea + Salicornia procumbens (J) Centaurea jacea s.l. – Knoopkruid (J) Salsola kali – Stekend loogkruid (J) Centaurea stoebe – Rijncentaurie (J) Suaeda maritima – Klein schorrenkruid Cichorium intybus – Wilde cichorei (J) Amaryllidaceae – Narcisfamilie Cirsium arvense – Akkerdistel Allium ursinum – Daslook (J) Cirsium oleraceum – Moesdistel (J) Allium vineale – Kraailook (J) Cirsium vulgare – Speerdistel (J) Galanthus nivalis – Gewoon sneeuwklokje (J) Conyza bonariensis – Gevlamde fijnstraal (J) Galanthus nivalis plenus (J) Conyza sumatrensis – Hoge fijnstraal (J) Leucojum vernum – Lenteklokje (J) Cotula coronopifolia – Goudknopje (J) Apiaceae – Schermbloemenfamilie Crepis capillaris – Klein streepzaad Ammi majus – Groot akkerscherm Doronicum pardalianches – Hartbladzonnebloem Ammi visnaga – Fijn akkerscherm Erigeron acer – Scherpe fijnstraal (J) Angelica archangelica – Grote engelwortel (J) Erigeron annuus – Zomerfijnstraal (J) Angelica sylvestris – Gewone engelwortel (J) Eupatorium cannabinum – Koninginnekruid (J) Anthriscus caucalis – Fijne kervel (J) Galinsoga quadriradiata – Harig knopkruid Anthriscus sylvestris – Fluitenkruid (J) Gnaphalium luteoalbum – Bleekgele droogbloem (J) Apium graveolens – Selderij (J) Gnaphalium uliginosum – Moerasdroogbloem (J) Berula erecta – Kleine watereppe Hieracium aurantiacum – Oranje havikskruid Bupleurum tenuissimum – Fijn goudscherm (J) Hieracium pilosella – Muizenoor (J) Daucus carota (J) Hypochaeris radicata – Gewoon biggenkruid (J) Eryngium campestre – Kruisdistel (J) Inula conyzae – Donderkruid Eryngium maritimum – Blauwe zeedistel (J) Jacobaea aquatica – Waterkruiskruid (J) Heracleum mantegazzianum – Reuzenberenklauw Jacobaea erucifolia – Viltig kruiskruid (J) Heracleum sphondylium – Gewone berenklauw Jacobaea paludosa – Moeraskruiskruid Hydrocotyle vulgaris – Gewone waternavel (J) Jacobaea vulgaris – Jakobskruiskruid (J) Oenanthe lachenalii – Zilt torkruid (J) Lactuca serriola – Kompassla Pastinaca sativa – Brandpastinaak Lapsana communis – Akkerkool Pastinaca sativa subsp. sativa (J) Leontodon autumnalis – Vertakte leeuwentand Sium latifolium – Grote watereppe (J) Leucanthemum vulgare – Gewone margriet (J) Smyrnium olusatrum – Zwartmoeskervel (J) Matricaria chamomilla – Echte kamille Torilis japonica – Heggendoornzaad (J) Matricaria discoidea – Schijfkamille (J) Torilis nodosa – Knopig doornzaad (J) Mycelis muralis – Muursla (J) Apocynaceae – Maagdenpalmfamilie Onopordum acanthium – Wegdistel (J) Vinca major (J) Petasites hybridus – Groot hoefblad (J) Aquifoliaceae – Hulstfamilie Picris echioides – Dubbelkelk (J) Ilex aquifolium – Hulst (J) Pulicaria dysenterica – Heelblaadjes (J) Araceae – Aronskelkfamilie Pulicaria vulgaris – Klein vlooienkruid (J) Arum italicum – Italiaanse aronskelk (J) Senecio inaequidens – Bezemkruiskruid (J) Araliaceae – Klimopfamilie Senecio viscosus – Kleverig kruiskruid (J) Hedera helix Klimop (J) Senecio vulgaris – Klein kruiskruid (J) Asparagaceae – Aspergefamilie Solidago canadensis – Canadese guldenroede Asparagus officinalis –Liggende asperge (J) Solidago gigantea – Late guldenroede (J) Asparagus officinalis subsp. officinalis (J) Sonchus arvensis – Akkermelkdistel (J) Convallaria majalis – Lelietje-van-dalen (J) Sonchus arvensis var. maritimus – Zeemelkdistel (J) Polygonatum multiflorum –Gewone salomonszegel (J) Sonchus asper – Gekroesde melkdistel (J) Scilla siberica – Oosterse sterhyacint (J) Sonchus oleraceus – Gewone melkdistel Asteraceae – Composietenfamilie Sonchus palustris – Moerasmelkdistel (J) Achillea millefolium – Duizendblad (J) Tanacetum vulgare – Boerenwormkruid (J) Achillea ptarmica – Wilde bertram Taraxacum officinale s.l. (incl. alle sec.) – Paardenbloem (J) Arctium lappa – Grote klit Tephroseris palustris – Moerasandijvie (J) Arctium minus – Gewone klit Tripleurospermum maritimum – Reukeloze kamille (J)

9 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Tripleurospermum maritimum + Matricaria chamomilla (J) Lonicera periclymenum – Wilde kamperfoelie (J) Tussilago farfara – Klein hoefblad (J) Valeriana officinalis –Echte valeriaan (J) Xanthium strumarium – Late stekelnoot (J) Valerianella locusta – Veldsla (J) Balsaminaceae – Balsemienfamilie Caryophyllaceae – Anjerfamilie Impatiens capensis – Oranje springzaad (J) Arenaria serpyllifolia – Gewone zandmuur (J) Impatiens glandulifera – Reuzenbalsemien (J) Cerastium arvense – Akkerhoornbloem (J) Berberidaceae – Berberisfamilie Cerastium fontanum – Gewone hoornbloem Berberis aquifolium – Mahonie (J) Cerastium fontanum subsp. vulgare (J) Berberis vulgaris – Zuurbes (J) Cerastium glomeratum – Kluwenhoornbloem Betulaceae – Berkenfamilie Cerastium semidecandrum – Zandhoornbloem (J) Alnus glutinosa – Zwarte els Dianthus barbatus – Duizendschoon Betula pubescens – Zachte berk Dianthus superbus – Prachtanjer (J) Carpinus betulus – Haagbeuk Honckenya peploides – Zeepostelein (J) Corylus avellana – Hazelaar (J) Sagina nodosa – Sierlijke vetmuur (J) Boraginaceae – Ruwbladigenfamilie Saponaria officinalis –Zeepkruid (J) Anchusa arvensis – Kromhals (J) Silene dioica – Dagkoekoeksbloem (J) Anchusa officinalis –Gewone ossentong (J) Silene flos-cuculi –Echte koekoeksbloem (J) Cynoglossum officinale –Veldhondstong (J) Silene latifolia – Avondkoekoeksbloem Echium vulgare – Slangenkruid Silene latifolia subsp. alba (J) Lithospermum officinale –Glad parelzaad (J) Silene nutans – Nachtsilene (J) Myosotis arvensis – Akkervergeet-mij-nietje Spergularia media – Gerande schijnspurrie (J) Myosotis laxa subsp. cespitosa – Zompvergeet-mij-nietje Spergularia salina – Zilte schijnspurrie (J) Myosotis scorpioides – Moeras- / Weidevergeet-mij-nietje (J) Stellaria media – Vogelmuur (J) Myosotis scorpioides subsp. scorpioides – Moerasvergeet-mij- Stellaria pallida – Duinvogelmuur (J) nietje Stellaria uliginosa – Moerasmuur Pentaglottis sempervirens – Overblijvende ossentong (J) Celastraceae – Kardinaalsmutsfamilie Symphytum officinale –Gewone smeerwortel (J) Euonymus europaeus – Wilde kardinaalsmuts (J) Brassicaceae – Kruisbloemenfamilie Ceratophyllaceae – Hoornbladfamilie Alliaria petiolata – Look-zonder-look (J) Ceratophyllum demersum – Grof hoornblad Armoracia rusticana – Mierikswortel (J) Convolvulaceae – Windefamilie Brassica napus – Koolzaad Convolvulus arvensis – Akkerwinde Brassica rapa – Raapzaad (J) Convolvulus sepium – Haagwinde (J) Brassica spec. + Sinapis spec. Convolvulus soldanella – Zeewinde (J) Cakile maritima – Zeeraket (J) Cuscuta lupuliformis – Hopwarkruid (J) Camelina sativa – Zaadhuttentut (J) Cornaceae – Kornoeljefamilie Capsella bursa-pastoris – Herderstasje (J) Cornus sanguinea – Rode kornoelje Capsella rubella – Rood herderstasje Crassulaceae – Vetplantenfamilie Cardamine hirsuta – Kleine veldkers (J) Sedum acre – Muurpeper (J) Cardamine pratensis – Pinksterbloem (J) Sedum album – Wit vetkruid (J) Cochlearia danica – Deens lepelblad (J) Sedum telephium subsp. maximum Cochlearia officinalis (J) Cucurbitaceae – Komkommerfamilie Coronopus squamatus – Grove varkenskers (J) Bryonia dioica – Heggenrank (J) Diplotaxis tenuifolia – Grote zandkool (J) Cyperaceae – Cypergrassenfamilie Erophila verna – Vroegeling (J) Bolboschoenus maritimus – Heen (J) Erucastrum gallicum – Schijnraket Bolboschoenus maritimus + B. laticarpus Erysimum cheiranthoides – Gewone steenraket Carex arenaria – Zandzegge Hirschfeldia incana – Grijze mosterd Carex caryophyllea – Voorjaarszegge (J) Isatis tinctoria – Wede Carex distans – Zilte zegge (J) Lepidium campestre – Veldkruidkers (J) Carex extensa – Kwelderzegge Raphanus raphanistrum – Knopherik (J) Carex flacca –Zeegroene zegge Rorippa amphibia – Gele waterkers (J) Carex hirta – Ruige zegge (J) Rorippa sylvestris – Akkerkers (J) Carex oederi – Geelgroene + Dwergzegge Sisymbrium altissimum – Hongaarse raket Carex otrubae – Valse voszegge (J) Sisymbrium officinale –Gewone raket Carex pseudocyperus – Hoge cyperzegge Thlaspi arvense – Witte krodde Cladium mariscus – Galigaan (J) Butomaceae – Zwanenbloemfamilie Eleocharis acicularis – Naaldwaterbies (J) Butomus umbellatus – Zwanenbloem Schoenoplectus lacustris – Mattenbies Cannabaceae – Hennepfamilie Schoenoplectus tabernaemontani – Ruwe bies (J) Humulus lupulus – Hop (J) Schoenoplectus triqueter – Driekantige bies Caprifoliaceae – Kamperfoeliefamilie Scirpus sylvaticus – Bosbies (J) Cephalaria gigantea (J) Elaeagnaceae – Duindoornfamilie Dipsacus fullonum – Grote kaardenbol (J) Hippophae rhamnoides – Duindoorn (J) Knautia arvensis – Beemdkroon (J)

10 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Euphorbiaceae – Wolfsmelkfamilie Juncaceae – Russenfamilie Euphorbia helioscopia – Kroontjeskruid Juncus alpinoarticulatus – Rechte rus Euphorbia paralias – Zeewolfsmelk (J) Juncus articulatus – Zomprus (J) Euphorbia peplus – Tuinwolfsmelk Juncus effusus – Pitrus Fabaceae – Vlinderbloemenfamilie Juncus gerardii – Zilte rus (J) Lathyrus latifolius – Brede lathyrus Juncus inflexus –Zeegroene rus (J) Lathyrus pratensis – Veldlathyrus (J) Juncus maritimus – Zeerus (J) Lathyrus tuberosus – Aardaker (J) Juncus tenuis – Tengere rus Lotus corniculatus – Rechte rolklaver (J) Luzula campestris – Gewone veldbies (J) Lotus glaber – Smalle rolklaver (J) Juncaginaceae – Zoutgrasfamilie Medicago arabica – Gevlekte rupsklaver (J) Triglochin maritima – Schorrenzoutgras (J) Medicago falcata – Sikkelklaver (J) Triglochin palustris – Moeraszoutgras (J) Medicago lupulina – Hopklaver (J) Lamiaceae – Lipbloemenfamilie Medicago sativa – Luzerne (J) Ajuga reptans – Kruipend zenegroen (J) Medicago x varia (M. falcata x sativa) Clinopodium acinos – Kleine steentijm Melilotus albus – Witte honingklaver (J) Galeopsis tetrahit – Gewone hennepnetel (J) Melilotus altissimus – Goudgele honingklaver Glechoma hederacea – Hondsdraf (J) Melilotus officinalis –Citroengele honingklaver Lamiastrum galeobdolon – Gele dovenetel Ononis repens (J) Lamium album – Witte dovenetel (J) Ononis repens subsp. repens – Kruipend stalkruid (J) Lamium amplexicaule – Hoenderbeet Ononis repens subsp. spinosa – Kattendoorn (J) Lamium maculatum – Gevlekte dovenetel (J) Robinia pseudoacacia – Robinia Lamium maculatum s.l. Securigera varia – Bont kroonkruid (J) Lamium purpureum – Paarse dovenetel (J) Trifolium arvense – Hazenpootje Lycopus europaeus – Wolfspoot (J) Trifolium campestre – Liggende klaver Mentha aquatica – Watermunt (J) Trifolium fragiferum – Aardbeiklaver (J) Mentha x gracilis (M. arvensis x spicata) Trifolium hybridum – Basterdklaver Mentha x verticillata (M. aquatica x arvensis) Trifolium pratense – Rode klaver (J) Nepeta cataria – Wild kattenkruid (J) Trifolium repens – Witte klaver Origanum vulgare – Wilde marjolein (J) Vicia cracca – Vogelwikke Prunella vulgaris – Gewone brunel (J) Vicia hirsuta – Ringelwikke Scutellaria galericulata – Blauw glidkruid (J) Vicia lathyroides – Lathyruswikke Stachys palustris – Moerasandoorn (J) Fagus sylvatica – Beuk (J) Stachys sylvatica – Bosandoorn (J) Quercus cerris – Moseik Thymus pulegioides – Grote tijm (J) Quercus robur – Zomereik (J) Lentibulariaceae – Blaasjeskruidfamilie Gentianaceae – Gentiaanfamilie Utricularia australis – Loos blaasjeskruid (J) Blackstonia perfoliata Linaceae – Vlasfamilie Blackstonia perfoliata subsp. serotina – Herfstbitterling (J) Linum catharticum – Geelhartje (J) Centaurium erythraea – Echt duizendguldenkruid (J) Lythraceae – Kattenstaartfamilie Centaurium littorale – Strandduizendguldenkruid Lythrum salicaria – Grote kattenstaart (J) Centaurium pulchellum – Fraai duizendguldenkruid (J) Malvaceae – Kaasjeskruidfamilie Gentiana cruciata – Kruisbladgentiaan (J) Alcea rosea – Stokroos Gentianella amarella – Slanke gentiaan (J) Althaea officinalis –Heemst (J) Geraniaceae – Ooievaarsbekfamilie Malva moschata – Muskuskaasjeskruid Erodium cicutarium – Reigersbek (J) Malva neglecta – Klein kaasjeskruid Geranium dissectum – Slipbladige ooievaarsbek Malva sylvestris – Groot kaasjeskruid (J) Geranium molle – Zachte ooievaarsbek (J) Oleaceae – Olijffamilie Geranium pratense – Beemdooievaarsbek Fraxinus excelsior – Es Geranium robertianum – Robertskruid (J) Ligustrum ovalifolium – Haagliguster Grossulariaceae – Ribesfamilie Ligustrum vulgare – Wilde liguster (J) Ribes rubrum – Aalbes (J) Onagraceae – Teunisbloemfamilie Haloragaceae – Vederkruidfamilie Chamerion angustifolium – Wilgenroosje (J) Myriophyllum spicatum – Aarvederkruid (J) Circaea lutetiana – Groot heksenkruid (J) Hydrocharitaceae – Waterkaardefamilie Epilobium ciliatum – Beklierde basterdwederik (J) Elodea nuttallii – Smalle waterpest Epilobium hirsutum – Harig wilgenroosje Vallisneria spiralis – Vallisneria (J) Epilobium montanum – Bergbasterdwederik Hypericaceae – Hertshooifamilie Epilobium palustre – Moerasbasterdwederik Hypericum perforatum – Sint-Janskruid Epilobium parviflorum –Viltige basterdwederik Hypericum tetrapterum – Gevleugeld hertshooi (J) Epilobium tetragonum – Kantige basterdwederik Iridaceae – Lissenfamilie Ludwigia grandiflora –Waterteunisbloem (J) Crocus tommasinianus – Boerenkrokus Ludwigia peploides – Kleine waterteunisbloem (J) Crocus vernus – Bonte krokus Oenothera oakesiana – Duinteunisbloem Iris pseudacorus – Gele lis (J)

11 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Orchidaceae – Orchideeënfamilie Calamagrostis epigejos – Duinriet (J) Dactylorhiza incarnata – Vleeskleurige orchis Catapodium marinum – Laksteeltje (J) Dactylorhiza maculata subsp. fuchsii – Bosorchis (J) Corynephorus canescens – Buntgras Dactylorhiza majalis – Brede orchis Dactylis glomerata – Kropaar Dactylorhiza praetermissa (J) Danthonia decumbens – Tandjesgras (J) Dactylorhiza praetermissa subsp. junialis – Gevlekte rietorchis Deschampsia cespitosa – Ruwe smele Dactylorhiza praetermissa subsp. praetermissa – Gevlekte Echinochloa crus-galli – Europese hanenpoot rietorchis Elytrigia atherica – Zeekweek Epipactis helleborine – Duinwespenorchis (J) Elytrigia juncea – Biestarwegras Epipactis palustris – Moeraswespenorchis (J) Elytrigia juncea subsp. boreoatlantica – Biestarwegras (J) Liparis loeselii – Groenknolorchis (J) Elytrigia repens – Kweek Neottia ovata – Grote keverorchis (J) Festuca arundinacea – Rietzwenkgras Ophrys apifera – Bijenorchis (J) Festuca brevipila – Hard zwenkgras Orobanchaceae – Bremraapfamilie Festuca gigantea – Reuzenzwenkgras (J) Euphrasia stricta s.l. – Stijve ogentroost (J) Holcus lanatus – Gestreepte witbol Odontites vernus – Akkerogentroost (J) Hordeum secalinum – Veldgerst (J) Orobanche minor – Klavervreter (J) Leymus arenarius – Zandhaver (J) Parentucellia viscosa – Kleverige ogentroost (J) Lolium perenne – Engels raaigras Pedicularis palustris – Moeraskartelblad (J) Parapholis strigosa – Dunstaart Rhinanthus angustifolius – Grote ratelaar (J) Phleum arenarium – Zanddoddegras (J) Rhinanthus minor – Kleine ratelaar Phragmites australis – Riet (J) Oxalidaceae – Klaverzuringfamilie Poa annua – Straatgras Oxalis corniculata – Gehoornde klaverzuring Spartina anglica – Engels slijkgras (J) Papaveraceae – Papaverfamilie Polygalaceae – Vleugeltjesbloemfamilie Chelidonium majus – Stinkende gouwe (J) Polygala vulgaris – Gewone vleugeltjesbloem (J) Corydalis solida – Vingerhelmbloem (J) Polygonaceae – Duizendknoopfamilie Fumaria officinalis –Gewone duivenkervel Fagopyrum esculentum – Boekweit Glaucium flavum –Gele hoornpapaver Fallopia convolvulus – Zwaluwtong (J) Papaver rhoeas – Grote klaproos (J) Fallopia dumetorum – Heggenduizendknoop Parnassiaceae – Parnassiafamilie Persicaria amphibia – Veenwortel (J) Parnassia palustris – Parnassia (J) Persicaria bistorta – Adderwortel Paulowniaceae – Paulowniafamilie Persicaria hydropiper – Waterpeper (J) Paulownia tomentosa – Anna Paulownaboom (J) Persicaria maculosa – Perzikkruid Pinaceae – Dennenfamilie Polygonum aviculare – Gewoon varkensgras Pinus nigra – Oostenrijkse den Rumex acetosa – Veldzuring (J) Pinus pinaster – Zeeden (J) Rumex conglomeratus – Kluwenzuring (J) Pinus sylvestris – Grove den Rumex hydrolapathum – Waterzuring (J) Plantaginaceae – Weegbreefamilie Rumex maritimus – Goudzuring (J) Callitriche stagnalis – Gevleugeld sterrenkroos (J) Rumex obtusifolius – Ridderzuring Limosella aquatica – Slijkgroen (J) Rumex palustris – Moeraszuring Linaria vulgaris – Vlasbekje (J) Rumex sanguineus – Bloedzuring Plantago arenaria – Zandweegbree (J) Portulacaceae – Posteleinfamilie Plantago coronopus – Hertshoornweegbree (J) Claytonia perfoliata – Winterpostelein (J) Plantago lanceolata – Smalle weegbree (J) Potamogetonaceae – Fonteinkruidfamilie Plantago major – Grote weegbree Potamogeton crispus – Gekroesd fonteinkruid (J) Plantago major subsp. major – Grote weegbree Potamogeton nodosus – Rivierfonteinkruid (J) Plantago maritima – Zeeweegbree Potamogeton pectinatus – Schedefonteinkruid (J) Veronica agrestis – Akkerereprijs Primulaceae – Sleutelbloemfamilie Veronica anagallis-aquatica – Blauwe waterereprijs (J) Anagallis arvensis – Rood / blauw guichelheil Veronica beccabunga – Beekpunge Anagallis arvensis subsp. arvensis – Rood guichelheil (J) Veronica catenata – Rode waterereprijs (J) Anagallis tenella – Teer guichelheil (J) Veronica chamaedrys – Gewone ereprijs (J) Glaux maritima – Melkkruid (J) Veronica hederifolia – Klimopereprijs (J) Lysimachia nummularia – Penningkruid (J) Veronica longifolia – Lange ereprijs Lysimachia vulgaris – Grote wederik (J) Veronica persica – Grote ereprijs (J) Primula vulgaris – Stengelloze sleutelbloem (J) Veronica serpyllifolia – Tijmereprijs Samolus valerandi – Waterpunge (J) Poaceae – Grassenfamilie Ranunculaceae – Ranonkelfamilie Agrostis stolonifera – Fioringras (J) Caltha palustris – dotterbloem (J) Alopecurus aequalis – Rosse vossenstaart Caltha palustris subsp. araneosa – Spindotterbloem (J) Ammophila arenaria – Helm (J) Caltha palustris subsp. palustris – Gewone dotterbloem (J) Avena sativa – Haver Clematis vitalba – Bosrank (J) Briza media – Bevertjes (J) Eranthis hyemalis – Winterakoniet (J) Bromus hordeaceus – Zachte dravik Ficaria verna – Gewoon speenkruid (J)

12 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Ficaria verna subsp. verna – Gewoon speenkruid Typha latifolia – Grote lisdodde (J) Helleborus foetidus – Stinkend nieskruid Urticaceae – Brandnetelfamilie Ranunculus acris – Scherpe boterbloem Parietaria judaica – Klein glaskruid (J) Ranunculus bulbosus – Knolboterbloem (J) Parietaria officinalis –Groot glaskruid Ranunculus flammula –Egelboterbloem (J) Urtica dioica – Grote brandnetel (J) Ranunculus repens – Kruipende boterbloem Urtica urens – Kleine brandnetel Ranunculus sardous – Behaarde boterbloem (J) Violaceae – Viooltjesfamilie Ranunculus sceleratus – Blaartrekkende boterbloem Viola arvensis – Akkerviooltje Thalictrum flavum –Poelruit (J) Viola curtisii – Duinviooltje (J) Rhamnaceae – Wegedoornfamilie Viola riviniana – Bleeksporig bosviooltje (J) Rhamnus cathartica – Wegedoorn (J) Viola rupestris – Zandviooltje Rhamnus frangula – Sporkehout Vaatplanten > Varens en paardenstaarten Rosaceae – Rozenfamilie Aspleniaceae – Streepvarenfamilie Aphanes australis – Kleine leeuwenklauw (J) Asplenium ruta-muraria – Muurvaren (J) Cotoneaster divaricatus Asplenium scolopendrium – Tongvaren (J) Crataegus monogyna – Eenstijlige meidoorn Dennstaedtiaceae – Adelaarsvarenfamilie Filipendula ulmaria – Moerasspirea (J) Pteridium aquilinum – Adelaarsvaren (J) Geum urbanum – Geel nagelkruid (J) Dryopteridaceae – Niervarenfamilie Potentilla anserina – Zilverschoon (J) Dryopteris affinis –Geschubde mannetjesvaren (J) Potentilla supina – Liggende ganzerik (J) Dryopteris carthusiana + Dryopteris dilatata (J) Prunus domestica – Pruim Dryopteris dilatata – Brede stekelvaren (J) Prunus serotina – Amerikaanse vogelkers Dryopteris filix-mas –Mannetjesvaren (J) Rosa balsamica – Beklierde heggenroos Equisetaceae – Paardenstaartenfamilie Rosa canina s.l. – Hondsroos Equisetum arvense – Heermoes Rosa rugosa – Rimpelroos Equisetum fluviatile –Holpijp (J) Rosa spinosissima – Duinroos Salviniaceae – Vlotvarenfamilie Rubus armeniacus Azolla filiculoides –Grote kroosvaren (J) Rubus caesius – Dauwbraam (J) Rubus fruticosus – Gewone braam Dieren Rubus phoenicolasius – Japanse wijnbes (J) Geleedpotigen > Duizendpoten Sorbus aucuparia – Wilde lijsterbes (J) Henicopidae Rubiaceae – Sterbladigenfamilie Lamyctes emarginatus – Eenoogje (J) Galium aparine – Kleefkruid (J) Lithobiidae Galium palustre – Moeraswalstro Lithobius forficatus –Gewone steenloper (J) Galium verum – Geel walstro (J) Geleedpotigen > Insecten > Elzenvliegen Sherardia arvensis – Blauw walstro (J) Sialidae Salicaceae – Wilgenfamilie Sialis lutaria – Elzenvlieg Populus alba – Witte abeel (J) Geleedpotigen > Insecten > Gaasvliegen Salix alba – Schietwilg Chrysopidae – Gaasvliegen Salix repens – Kruipwilg (J) Chrysoperla carnea s.l. (J) Sapindaceae – Zeepboomfamilie Geleedpotigen > Insecten > Haften Acer platanoides – Noorse esdoorn (J) Baetidae Acer pseudoplatanus – Gewone esdoorn (J) Cloeon simile (J) Saxifragaceae – Steenbreekfamilie Geleedpotigen > Insecten > Kevers Saxifraga tridactylites – Kandelaartje (J) Brentidae – Spitsmuisjes Scrophulariaceae – Helmkruidfamilie Holotrichapion pisi – Grote wikkesnuitkever (J) Scrophularia nodosa – Knopig helmkruid (J) Nanophyes marmoratus – Dwerg-kattenstaartsnuitkever Scrophularia umbrosa – Gevleugeld helmkruid (J) Perapion hydrolapathi Scrophularia vernalis – Voorjaarshelmkruid (J) Protapion fulvipes Verbascum densiflorum –Stalkaars (J) Stenopterapion meliloti – Honingklaverspitsmuisje (J) Verbascum thapsus – Koningskaars (J) Carabidae – Loopkevers Solanaceae – Nachtschadefamilie Agonum marginatum – Geelrandsnelloper Datura stramonium – Doornappel Amara curta – Korte glimmer Nicandra physalodes – Zegekruid (J) Amara familiaris – Akkerroodpootglimmer Solanum dulcamara – Bitterzoet (J) Amara ovata – Ovale glimmer Solanum lycopersicum – Tomaat Bembidion aeneum – Bronzen priemkever (J) Solanum triflorum –Driebloemige nachtschade (J) Bembidion articulatum – Vlekpriemkever (J) Sparganiaceae – Egelskopfamilie Bembidion bipunctatum – Tweepuntpriemkever (J) Sparganium erectum – Grote egelskop Bembidion guttula – Weidepriemkever Tamaricaceae – Tamariskfamilie Bembidion minimum – Kwelderpriemkever (J) Tamarix gallica – Franse tamarisk (J) Bembidion pallidipenne – Duinpriemkever (J) Typhaceae – Lisdoddefamilie Bembidion quadrimaculatum – Viervlekpriemkever (J) Typha angustifolia – Kleine lisdodde Bembidion tetracolum – Gewone viervlekpriemkever

13 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Bembidion varium – Gevlekte kwelderpriemkever (J) Nedyus quadrimaculatus – Viervlekbrandnetelsnuitkever Carabus granulatus – Kettingschallebijter (J) Otiorhynchus sulcatus – Gegroefde lapsnuitkever Cicindela hybrida – Basterdzandloopkever Sitona cylindricollis (J) Cicindela maritima – Strandzandloopkever Sitona hispidulus Clivinia fossor – Roodbruine graver Sitona humeralis Demetrias atricapillus – Gele rietklimmer Sitona lateralis Dyschirius thoracicus – Zandgravertje (J) Sitona lineatus – Bladrandkever Elaphrus riparius – Gewone oeverloopkever Thryogenes nereis (J) Harpalus anxius – Variabele kruiper Tychius stephensi (J) Loricera pilicornis – Borstelspriet (J) Dytiscidae – Waterroofkevers Notiophilus biguttatus – Tweevlekspiegelloopkever Acilius sulcatus – Gegroefde haarwaterroofkever Omophron limbatum – Kogelloper Agabus bipustulatus – Tweepuntbeekkever (J) Paradromius linearis – Smalle schorsloper (J) Agabus nebulosus (J) Poecilus cupreus – Koperen kielspriet (J) Colymbetes fuscus – Bruine duiker Poecilus versicolor – Veelkleurige kielspriet (J) Cybister lateralimarginalis – Tuimelaar Pterostichus vernalis – Groeftarszwartschild Dytiscus circumflexus –Gevlekte geelgerande waterroofkever (J) Cerambycidae – Boktorren Dytiscus marginalis – Gewone geelgerande waterroofkever Grammoptera ruficornis –Gewone bloesemboktor (J) Graphoderus cinereus Paracorymbia fulva – Zwarttip-smalboktor Hydroporus memnonius (J) Stictoleptura rubra – Gewone smalboktor (J) Hygrotus decoratus (J) Chrysomelidae – Bladhaantjes Hygrotus versicolor (J) Agelastica alni – Elzenhaantje (J) Hyphydrus ovatus – Eirond watertorretje Altica lythri – Kattenstaartaardvlo (J) Laccophilus hyalinus – Kleine geelrand (J) Aphthona lutescens (J) Laccophilus minutus (J) Chrysolina graminis – Grote goudhaan Liopterus haemorrhoidalis (J) Chrysolina oricalcia – Voorjaarsgoudhaantje (J) Rhantus frontalis Chrysolina polita – Moertje (J) Rhantus suturalis – Bepoederde waterroofkever (J) Chrysomela populi – Grote populierenhaan Geotrupidae – Mesttorren Crepidodera plutus (J) Geotrupes stercorarius – Gedoornde mestkever (J) Crepidodera spec. Haliplidae – Watertreders Crioceris asparagi – Blauwe aspergekever (J) Haliplus fluviatilis (J) Crioceris duodecimpunctata – Rode aspergekever Haliplus laminatus (J) Longitarsus jacobaeae – Jakobskruidaardvlo (J) Heteroceridae – Oevergraafkevers Neocrepidodera transversa (J) Heterocerus fenestratus – Slijktorretje (J) Oulema obscura (J) Histeridae – Spiegelkevers Podagrica fuscicornis – Stokroosaardvlo Atholus duodecimstriatus (J) Coccinellidae – Lieveheersbeestjes Hydraenidae – Waterkruipers Adalia bipunctata – Tweestippelig lieveheersbeestje (J) Hydraena riparia (J) Anisosticta novemdecimpunctata – Negentienstippelig Ochthebius marinus (J) lieveheersbeestje (J) Hydrophilidae – Spinnende waterkevers Coccidula rufa – Ongevlekt rietkapoentje (J) Anacaena bipustulata (J) Coccidula scutellata – Gevlekt rietkapoentje (J) Cercyon impressus (J) Coccinella septempunctata – Zevenstippelig lieveheersbeestje Cercyon lateralis (J) (J) Cercyon littoralis – Stranddwergmesttor Coccinella undecimpunctata – Elfstippelig lieveheersbeestje (J) Cercyon melanocephalus (J) Exochomus quadripustulatus – Viervleklieveheersbeestje (J) Cercyon pygmaeus (J) Harmonia axyridis – Aziatisch lieveheersbeestje (J) Cercyon quisquilius (J) Harmonia axyridis f. conspicua (J) Cryptopleurum crenatum (J) Harmonia axyridis f. spectabilis (J) Enochrus quadripunctatus (J) Harmonia axyridis f. succinea (J) Helochares lividus (J) Hippodamia tredecimpunctata – Dertienstippelig Helophorus nubilus (J) lieveheersbeestje (J) Laccobius minutus (J) Hippodamia variegata – Ruigtelieveheersbeestje (J) Latridiidae – Dwergspektorren Propylea quatuordecimpunctata – Schaakbordlieveheersbeestje Cartodere bifasciata (J) (J) Cortinicara gibbosa (J) Psyllobora vigintiduopunctata – Citroenlieveheersbeestje (J) Paelobiidae – Pieptorren Rhyzobius litura – Graslandnepkapoentje (J) Hygrobia hermanni – Slijkzwemmer (J) Tytthaspis sedecimpunctata – Zestienstippelig lieveheersbeestje Ptiliidae – Veervleugelkevers (J) Acrotrichis spec. (J) Cryptophagidae – Harige schimmelkevers Scarabaeidae – Bladsprietkevers Atomaria spec. (J) Aphodius haemorrhoidalis (J) Curculionidae – Snuitkevers Phyllopertha horticola – Rozenkever Mononychus punctumalbum – Lissnuitkever (J)

14 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Silphidae – Aaskevers Geleedpotigen > Insecten > Oorwormen Nicrophorus vespillo – Krompootdoodgraver (J) Forficulidae Nicrophorus vespilloides – Gewone doodgraver (J) Apterygida media – Parkoorworm (J) Phosphuga atrata – Slakkenaaskever (J) Forficula auricularia –Gewone oorworm (J) Staphylinidae – Kortschildkevers Labiduridae Anotylus inustus (J) Labidura riparia – Zandoorworm (J) Anotylus rugosus – Kartelhalskortschildkever (J) Geleedpotigen > Insecten > Rotsspringers Bledius fergussoni – Zandgraafkortschildkever (J) Machilidae Carpelimus corticinus (J) Petrobius brevistylis (J) Gabrius breviventer (J) Geleedpotigen > Insecten > Schietmotten Gyrohypnus angustatus (J) Hydroptilidae Lathrobium fovulum (J) Agraylea multipunctata (J) Megarthrus denticollis (J) Oxyethira flavicornis (J) Ochthephilum fracticorne (J) Leptoceridae Oxytelus piceus (J) Mystacides longicornis (J) Philonthus decorus (J) Oecetis ochracea (J) Philonthus quisquiliarius (J) Limnephilidae Philonthus rectangulus (J) Enoicyla pusilla Philonthus varians (J) Glyphotaelius pellucidus (J) Platystethus alutaceus (J) Grammotaulius nigropunctatus (J) Stenus fulvicornis (J) Limnephilus affinis (J) Stenus melanarius (J) Limnephilus flavicornis (J) Stenus pusillus (J) Limnephilus lunatus (J) Sunius cf. bicolor (J) Phryganeidae Xantholinus longiventris (J) Agrypnia varia (J) Tenebrionidae – Zwartlijven Psychomyiidae Cteniopus sulphureus – Zwavelgele bloemenkever (J) Tinodes waeneri (J) Lagria hirta – Ruigkever (J) Geleedpotigen > Insecten > Schorpioenvliegen Geleedpotigen > Insecten > Libellen en waterjuffers Panorpidae – Schorpioenvliegen Aeshnidae – Glazenmakers Panorpa communis – Schorpioenvlieg Aeshna cyanea – Blauwe glazenmaker (J) Panorpa germanica (J) Aeshna grandis – Bruine glazenmaker Panorpa vulgaris (J) Aeshna isoceles – Vroege glazenmaker (J) Geleedpotigen > Insecten > Sprinkhanen en krekels Aeshna mixta – Paardenbijter (J) Acrididae – Echte veldsprinkhanen Anax imperator – Grote keizerlibel (J) Chorthippus albomarginatus – Kustsprinkhaan (J) Brachytron pratense – Glassnijder (J) Chorthippus biguttulus – Ratelaar (J) Coenagrionidae – Waterjuffers Chorthippus brunneus – Bruine sprinkhaan (J) Coenagrion puella – Azuurwaterjuffer (J) Myrmeleotettix maculatus – Knopsprietje (J) Coenagrion pulchellum – Variabele waterjuffer (J) Oedipoda caerulescens – Blauwvleugelsprinkhaan (J) Enallagma cyathigerum – Watersnuffel (J) Pseudochorthippus parallelus – Krasser (J) Erythromma najas – Grote roodoogjuffer (J) Tetrigidae – Doornsprinkhanen Erythromma viridulum – Kleine roodoogjuffer (J) Tetrix ceperoi – Zanddoorntje (J) Ischnura elegans – Lantaarntje (J) Tetrix subulata – Zeggedoorntje (J) Ischnura pumilio – Tengere grasjuffer (J) Tettigoniidae – Sabelsprinkhanen Pyrrhosoma nymphula – Vuurjuffer (J) Conocephalus dorsalis – Gewoon spitskopje (J) Gomphidae – Rombouten Conocephalus fuscus – Zuidelijk spitskopje (J) Gomphus flavipes –Rivierrombout (J) Leptophyes punctatissima – Struiksprinkhaan (J) Lestidae – Pantserjuffers Meconema meridionale – Zuidelijke boomsprinkhaan (J) Chalcolestes viridis – Houtpantserjuffer (J) Phaneroptera falcata – Sikkelsprinkhaan (J) Lestes barbarus – Zwervende pantserjuffer (J) Pholidoptera griseoaptera – Bramesprinkhaan (J) Lestes dryas – Tangpantserjuffer (J) Tettigonia viridissima – Grote groene sabelsprinkhaan (J) Lestes virens – Tengere pantserjuffer (J) Geleedpotigen > Insecten > Stofluizen en echte luizen Libellulidae – Korenbouten Caeciliusidae Crocothemis erythraea – Vuurlibel Valenzuela atricornis (J) Libellula depressa – Platbuik (J) Valenzuela flavidus (J) Libellula quadrimaculata – Viervlek (J) Ectopsocidae Orthetrum cancellatum – Gewone oeverlibel (J) Ectopsocus briggsi (J) Sympetrum fonscolombii – Zwervende heidelibel (J) Ectopsocus petersi (J) Sympetrum sanguineum – Bloedrode heidelibel (J) Philotarsidae Sympetrum striolatum – Bruinrode heidelibel (J) Philotarsus parviceps (J) Sympetrum vulgatum – Steenrode heidelibel (J) Stenopsocidae Stenopsocus immaculatus (J) Stenopsocus stigmaticus (J)

15 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Trogiidae Helina reversio (J) Cerobasis guestfalica (J) Hydrotaea armipes (J) Geleedpotigen > Insecten > Vliegen en muggen Hydrotaea dentipes (J) Agromyzidae – Mineervliegen Hydrotaea ignava (J) Agromyza flaviceps Limnophora tigrina (J) Calycomyza artemisiae Lispe litorea (J) Liriomyza amoena – Vliermineervlieg Mesembrina meridiana – Meridiaanvlieg (J) Liriomyza erucifolii Morellia aenescens (J) Liriomyza eupatorii Morellia hortorum – Tuinvlieg (J) Liriomyza strigata Musca autumnalis – Herfstvlieg (J) Phytomyza eupatorii Muscina levida (J) Phytomyza ilicis – Hulstvlieg (J) Muscina prolapsa (J) Phytomyza lycopi (J) Mydaea urbana (J) Phytomyza spondylii + pastinacae Myospila meditabunda (J) Asilidae – Roofvliegen Neomyia cornicina (J) Philonicus albiceps – Zandroofvlieg (J) Phaonia errans (J) Bombyliidae – Wolzwevers Phaonia fuscata (J) Exhyalanthrax afer – Kleine bretelrouwzwever (J) Phaonia palpata (J) Calliphoridae – Bromvliegen Phaonia rufipalpis (J) Bellardia pandia (J) Phaonia tuguriorum (J) Bellardia viarum (J) Phaonia valida (J) Bellardia vulgaris (J) Polietes lardarius (J) Cynomya mortuorum – Lijkenvlieg (J) Polietes meridionalis (J) Lucilia bufonivora – Groene paddenvlieg (J) Stomoxys calcitrans – Stalvlieg (J) Lucilia caesar – Keizersvlieg (J) Opomyzidae – Grasvliegen Lucilia illustris (J) Opomyza germinationis (J) Lucilia sericata (J) Piophilidae Lucilia silvarum (J) Stearibia nigriceps (J) Melinda viridicyanea (J) Psychodidae – Motmuggen Pollenia griseotomentosa (J) Panimerus goetghebueri (J) Pollenia pediculata (J) Paramormia ustulata (J) Pollenia rudis (J) Psychoda setigera (J) Stomorhina lunata (J) Psychoda trinodulosa (J) Cecidomyiidae – Galmuggen Scathophagidae – Drekvliegen Contarinia scrophulariae – Springende helmkruidgalmug Scathophaga stercoraria – Strontvlieg (J) Cystiphora sonchi – Melkdistelpokgalmug Sciomyzidae – Slakkendoders Dasineura acrophila – Essenbladplooigalmug Dichetophora obliterata (J) Dasineura crataegi – Meidoornrozetgalmug (J) Ilione albiseta (J) Dasineura lithospermi – Parelzaadgalmug Renocera striata (J) Dasineura rosae – Rozenbladgalmug Sepedon sphegea (J) Jaapiella veronicae – Gewone ereprijsgalmug (J) Sepsidae – Wappervliegen Obolodiplosis robiniae – Robiniagalmug (J) Themira lucida (J) Rabdophaga heterobia – Gewone wilgrozetgalmug Stratiomyidae – Wapenvliegen Rondaniola bursaria – Hondsdrafbeursjesgalmug Chloromyia formosa – Prachtwapenvlieg (J) Conopidae – Blaaskopvliegen Nemotelus pantherinus – Zwartwitte snuitwapenvlieg (J) Sicus ferrugineus – Roestbruine kromlijf (J) Oplodontha viridula – Kleine moeraswapenvlieg (J) Fanniidae Syrphidae – Zweefvliegen Fannia genualis (J) Cheilosia bergenstammi – Kruiskruidgitje (J) Fannia glaucescens (J) Cheilosia grossa – Wilgengitje Fannia sociella (J) Cheilosia pagana – Kervelgitje (J) Muscidae – Echte vliegen Cheilosia vernalis – Kustgitje (J) Azelia cilipes (J) Episyrphus balteatus – Snorzweefvlieg (J) Azelia triquetra (J) Eristalinus sepulchralis – Weidevlekoog (J) Coenosia agromyzina (J) Eristalis arbustorum – Kleine bijvlieg (J) Coenosia atra (J) Eristalis horticola – Bosbijvlieg (J) Coenosia femoralis (J) Eristalis intricaria – Hommelbijvlieg (J) Coenosia tigrina (J) Eristalis nemorum – Puntbijvlieg (J) Graphomya maculata (J) Eristalis pertinax – Kegelbijvlieg (J) Hebecnema nigra (J) Eristalis tenax – Blinde bij (J) Hebecnema umbratica (J) Eumerus sogdianus – Duistere bollenzweefvlieg (J) Hebecnema vespertina (J) Eupeodes corollae – Terrasjes-kommazweefvlieg (J) Helina evecta (J) Eupeodes latifasciatus – Gele kommazweefvlieg (J) Helina lasiophthalma (J) Helophilus hybridus – Moeraspendelvlieg (J)

16 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Helophilus pendulus – Gewone pendelvlieg (J) Lasioglossum zonulum – Glanzende bandgroefbij (J) Helophilus trivittatus – Citroenpendelvlieg (J) Megachile leachella – Zilveren fluitje (J) Melanostoma mellinum – Gewone driehoekszweefvlieg (J) Melitta nigricans – Kattenstaartdikpoot (J) Merodon equestris – Grote narcisvlieg Nomada flavopicta –Zwartsprietwespbij (J) Myathropa florea –Doodskopzweefvlieg (J) Nomada sheppardana – Geeltipje (J) Neoascia podagrica – Gewone korsetzweefvlieg (J) Sphecodes albilabris – Grote bloedbij (J) Neoascia tenur – Tengere korsetzweefvlieg (J) Sphecodes reticulatus – rimpelkruinbloedbij (J) Platycheirus angustatus – Slank platvoetje (J) Argidae – Argusbladwespen Platycheirus clypeatus – Gewoon platvoetje (J) Aproceros leucopoda – Iepenzigzagbladwesp (J) Pyrophaena granditarsa – Klompvoetje (J) Arge ochropus – Gele rozebladwesp (J) Rhingia campestris – Gewone snuitvlieg (J) Cimbicidae – Knotssprietbladwespen Scaeva pyrastri – Witte halvemaanzweefvlieg (J) Cimbex luteus – Gele knotssprietbladwesp (J) Sphaerophoria scripta – Grote langlijf (J) Crabronidae – Graafwespen Sphaerophoria taeniata – Graslanglijf (J) Bembix rostrata – Harkwesp (J) Syritta pipiens – Menuetzweefvlieg (J) Crossocerus wesmaeli (J) Syrphus ribesii – Bessenbandzweefvlieg (J) Ectemnius continuus (J) Syrphus vitripennis – Kleine bandzweefvlieg Mellinus arvensis – Gewone vliegendoder Tropidia scita – Moeraszweefvlieg (J) Nysson trimaculatus (J) Volucella bombylans – Hommelreus (J) Philanthus triangulum – Bijenwolf Volucella zonaria – Stadsreus (J) Psenulus pallipes (J) Tabanidae – Dazen Cynipidae – Galwespen Chrysops relictus – Gewone goudoogdaas (J) Andricus inflator –Knotsgalwesp Tabanus autumnalis – Grijze runderdaas (J) Andricus quercuscalicis – Knoppergalwesp (J) Tephritidae – Boorvliegen Biorhiza pallida – Aardappelgalwesp Acidia cognata – Hoefbladboorvlieg Diastrophus rubi – Bramentakgalwesp Campiglossa absinthii – kleine bijvoetboorvlieg (J) Neuroterus albipes – Plaatjesgalwesp (J) Dioxyna bidentis – Tandzaadboorvlieg (J) Neuroterus anthracinus – Oestergalwesp (J) Merzomyia westermanni – Jacobskruiskruidboorvlieg (J) Neuroterus numismalis – Satijnknoopgalwesp Sphenella marginata – Gebandeerde kruiskruidboorvlieg (J) Neuroterus quercusbaccarum – Lensgalwesp Tethinidae Formicidae – Mieren Tethina albosetulosa (J) Lasius flavus –Gele weidemier (J) Therevidae – Viltvliegen Lasius fuliginosus – Glanzende houtmier (J) Acrosathe annulata (J) Lasius niger – Wegmier (J) Tipulidae – Langpootmuggen Myrmica rugulosa – Kleine steekmier (J) Tipula varipennis Temnothorax nylanderi – Bosslankmier (J) Tipula vittata (J) Tetramorium caespitum – Zwarte zaadmier (J) Geleedpotigen > Insecten > Vliesvleugeligen Ichneumonidae – Gewone sluipwespen Apidae – Bijen en hommels Rhyssa persuasoria Andrena bicolor – Tweekleurige zandbij (J) Mutillidae – Mierwespen Andrena vaga – Grijze zandbij (J) Smicromyrme rufipes –Gewone mierwesp (J) Apis mellifera – Honingbij (J) Pompilidae – Spinnendoders Bombus campestris – Gewone koekoekshommel (J) Aporinellus sexmaculatus – Duinspinnendoder (J) Bombus hortorum – Tuinhommel (J) Episyron rufipes (J) Bombus hypnorum – Boomhommel (J) Evagetes crassicornis (J) Bombus lapidarius – Steenhommel (J) Evagetes pectinipes (J) Bombus muscorum – Moshommel (J) Pompilus cinereus – Grijze spinnendoder (J) Bombus pascuorum – Akkerhommel (J) Sphecidae – Langsteelgraafwespen Bombus pascuorum moorselensis (J) Ammophila sabulosa – Grote rupsendoder (J) Bombus pratorum – Weidehommel (J) Tenthredinidae – Bladwespen Bombus ruderarius – Grashommel Athalia rosae – Knollebladwesp (J) Bombus terrestris – Aardhommel (J) Nematus melanocephalus Bombus terrestris/lucorum (J) Pontania proxima – Blaasgalbladwesp (J) Bombus veteranus – Zandhommel (J) Tiphiidae – Keverdoders Colletes daviesanus/fodiens – Wormkruidbij / Duinzijdebij Tiphia femorata – Gewone keverdoder Colletes halophilus – Schorzijdebij (J) Vespidae – Plooivleugelwespen Dasypoda hirtipes – Pluimvoetbij (J) Ancistrocerus nigricornis Epeolus tarsalis – Schorviltbij (J) Ancistrocerus trifasciatus (J) Epeolus variegatus – Gewone viltbij (J) Polistes dominulus – Franse veldwesp (J) Lasioglossum calceatum – Gewone geurgroefbij (J) Vespa crabro – Hoornaar (J) Lasioglossum leucozonium – Matte bandgroefbij (J) Vespula germanica – Duitse wesp (J) Lasioglossum morio – Langkopsmaragdgroefbij (J) Vespula vulgaris – Gewone wesp (J) Lasioglossum pauxillum – Kleigroefbij (J) Lasioglossum semilucens – Halfglanzende groefbij (J)

17 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Geleedpotigen > Insecten > Vlinders Hesperiidae – Dikkopjes Acrolepiidae Ochlodes sylvanus – Groot dikkopje (J) Acrolepia autumnitella (J) Thymelicus lineola – Zwartsprietdikkopje (J) Adelidae – Langsprietmotten Thymelicus lineola/sylvestris – Zwartspriet-/geelsprietdikkopje Nematopogon swammerdamella – Bleke langsprietmot Lasiocampidae – Spinners Arctiidae – Beervlinders Euthrix potatoria (J) Arctia caja – Grote beer (J) Lasiocampa quercus (J) Eilema griseola – Glad beertje (J) Lycaenidae – Blauwtjes en vuurvlinders Eilema sororcula – Geel beertje (J) Aricia agestis – Bruin blauwtje (J) Phragmatobia fuliginosa – Kleine beer (J) Celastrina argiolus – Boomblauwtje (J) Spilosoma lubricipeda – Witte tijger (J) Lycaena phlaeas – Kleine vuurvlinder (J) Tyria jacobaeae – Sint-jacobsvlinder (J) Polyommatus icarus – Icarusblauwtje (J) Bucculatricidae Lymantriidae – Donsvlinders Bucculatrix frangutella – Vuilboomooglapmot Euproctis chrysorrhoea – Bastaardsatijnvlinder (J) Choreutidae Orgyia antiqua – Witvlakvlinder (J) Prochoreutis sehestediana – Zuidelijke glidkruidmot (J) Nepticulidae – Dwergmineermotten Cossidae – Houtboorders Ectoedemia septembrella – Hertshooimineermot Cossus cossus – Wilgenhoutrups (J) Stigmella catharticella – Wegedoornmineermot Crambidae – Grasmotten Stigmella centifoliella – Gelijnde rozenmineermot Evergestis extimalis – Aangebrande valkmot (J) Noctuidae – Uilen Nomophila noctuella – Luipaardlichtmot (J) Abrostola triplasia – Donker brandnetelkapje (J) Pyrausta aurata – Muntvlinder (J) Acronicta rumicis (J) Pyrausta despicata – Weegbreemot (J) Agrochola lychnidis (J) Depressariidae Agrotis puta – Puta-uil (J) Agonopterix heracliana Aporophyla australis (J) Drepanidae – Eenstaartjes Autographa gamma – Gamma-uil (J) Thyatira batis – Braamvlinder (J) Cryphia algae – Donkergroene korstmosuil (J) Gelechiidae – Tastermotten Cucullia verbasci – Kuifvlinder (J) Aroga velocella – Zuringpalpmot Diachrysia chrysitis – Koperuil (J) Chrysoesthia drurella – Gloriemot Diarsia rubi – Gewone breedvleugeluil (J) Metzneria aestivella (J) Euclidia glyphica – Bruine daguil (J) Scrobipalpa atriplicella – Ganzenvoetzandvleugeltje Heliothis peltigera – Vlekdaguil Geometridae – Spanners Hoplodrina ambigua – Zuidelijke stofuil (J) Abraxas grossulariata – Bonte bessenvlinder (J) Hypena proboscidalis – Bruine snuituil (J) Campaea margaritaria – Appeltak (J) Lacanobia oleracea – Groente-uil (J) Camptogramma bilineata – Gestreepte goudspanner (J) Mesoligia furuncula – Zandhalmuiltje (J) Chiasmia clathrata – Klaverspanner Mythimna albipuncta – Witstipgrasuil (J) Chloroclysta truncata (J) Mythimna impura – Stompvleugelgrasuil (J) Dysstroma truncata – Schimmelspanner (J) Mythimna straminea – Spitsvleugelgrasuil Ectropis crepuscularia – Gewone spikkelspanner (J) Noctua comes – Volgeling (J) Epirrhoe alternata – Gewone bandspanner (J) Noctua fimbriata –Breedbandhuismoeder (J) Eupithecia absinthiata – Egale dwergspanner Noctua interjecta – Kleine huismoeder (J) Eupithecia icterata – Oranje dwergspanner (J) Noctua pronuba – Huismoeder (J) Gandaritis pyraliata – Gele agaatspanner (J) Ochropleura plecta (J) Idaea biselata – Schildstipspanner (J) Phlogophora meticulosa – Agaatvlinder (J) Lomaspilis marginata – Gerande spanner Rhizedra lutosa – Herfst-rietboorder (J) Opisthograptis luteolata – Hagedoornvlinder (J) Rivula sericealis – Stro-uiltje (J) Peribatodes rhomboidaria – Taxusspikkelspanner (J) Scoliopteryx libatrix – Roesje Perizoma albulata – Ratelaarspanner (J) Simyra albovenosa – Kleine rietvink (J) Scopula imitaria – Ligusterstipspanner (J) Subacronicta megacephala – Schilddrager (J) Scopula immutata – Bosspanner (J) Trachea atriplicis – Meldevlinder (J) Selenia dentaria – Herculesje (J) Xanthia icteritia – Gewone gouduil (J) Timandra comae – Lieveling (J) Xestia c-nigrum – Zwarte-c-uil (J) Xanthorhoe designata – Koolbandspanner (J) Xestia xanthographa – Vierkantvlekuil (J) Xanthorhoe ferrugata – Vierbandspanner (J) Nolidae – Visstaartjes Xanthorhoe fluctuata –Zwartbandspanner (J) Earias clorana – Kleine groenuil (J) Xanthorhoe spadicearia – Bruine vierbandspanner Notodontidae – Tandspinners Gracillariidae – Mineermotten Cerura vinula – Hermelijnvlinder (J) Caloptilia fidella Notodonta dromedarius – Dromedaris Parectopa ononidis – Stalkruidmineermot (J) Nymphalidae – Schoenlappers, parelmoervlinders en Phyllocnistis xenia – Printplaatmot zandoogjes Phyllonorycter geniculella – Gewone esdoorn-vouwmot Aglais io – Dagpauwoog (J) Aglais urticae – Kleine vos (J)

18 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Aphantopus hyperantus – Koevinkje (J) Edwardsiana crataegi – Appelbladcicade (J) Araschnia levana – Landkaartje (J) Edwardsiana rosae – Rozecicade (J) Coenonympha pamphilus – Hooibeestje (J) Edwardsiana ulmiphagus (J) Hipparchia semele – Heivlinder (J) Empoasca vitis – Fuchsiacicade (J) Issoria lathonia – Kleine parelmoervlinder (J) Eupteryx atropunctata – Chrysantecicade (J) Lasiommata megera – Argusvlinder (J) Eupteryx aurata (J) Maniola jurtina – Bruin zandoogje (J) Eupteryx urticae (J) Pararge aegeria – Bont zandoogje (J) Iassus lanio (J) Polygonia c-album – Gehakkelde aurelia (J) Idiocerus vicinus Pyronia tithonus – Oranje zandoogje (J) Limotettix striola (J) Vanessa atalanta – Atalanta (J) Macropsis prasina (J) Vanessa cardui – Distelvlinder (J) Macrosteles sexnotatus (J) Pieridae – witjes Paramesus obtusifrons (J) Anthocharis cardamines – Oranjetipje (J) Ribautiana tenerrima (J) Colias croceus – Oranje luzernevlinder (J) Coreidae – Randwantsen Colias hyale – Gele luzernevlinder Coreus marginatus (J) Gonepteryx rhamni – Citroenvlinder (J) Coriomeris denticulatus Pieris brassicae – Groot koolwitje (J) Syromastus rhombeus (J) Pieris napi – Klein geaderd witje (J) Corixidae – Duikerwantsen Pieris rapae – Klein koolwitje (J) Corixa affinis (J) Plutellidae – Koolmotten Corixa panzeri Plutella xylostella – Koolmotje (J) Corixa punctata – Gestippelde duikerwants Sphingidae – Pijlstaarten Paracorixa concinna (J) Agrius convolvuli – Windepijlstaart (J) Sigara lateralis (J) Deilephila elpenor Sigara striata Mimas tiliae – Lindepijlstaart (J) Cydnidae – Graafwantsen Smerinthus ocellata (J) Legnotus limbosus (J) Tischeriidae Delphacidae – Spoorcicaden Tischeria ekebladella – Gewone eikenvlekmot Euconomelus lepidus (J) Tortricidae – Bladrollers Kelisia guttula (J) Celypha cespitana – Oranjegele lijnbladroller Hydrometridae – Vijverlopers Celypha lacunana – Brandnetelbladroller (J) Hydrometra stagnorum Cochylis dubitana – Blauwe distelbladroller (J) Lygaeidae – Bodemwantsen Epiblema costipunctana – Kruiskruidzadelmot Heterogaster urticae – Brandnetelwants (J) Notocelia uddmanniana – Bramenbladroller (J) Kleidocerys privignus (J) Pandemis heparana – Leverkleurige bladroller Kleidocerys resedae (J) Zygaenidae – Bloeddrupjes Nysius senecionis (J) Zygaena filipendulae –Sint-jansvlinder (J) Peritrechus geniculatus (J) Geleedpotigen > Insecten > Waaiervleugeligen Scolopostethus affinis Xenidae Stygnocoris sabulosus (J) Xenos vesparum Trapezonotus arenarius Geleedpotigen > Insecten > Wantsen, cicaden, bladluizen en Miridae – Blindwantsen schildluizen Adelphocoris lineolatus (J) Acanthosomatidae – Kielwantsen Apolygus lucorum (J) Elasmostethus interstinctus (J) Deraeocoris lutescens (J) Elasmucha grisea (J) Deraeocoris ruber (J) Anthocoridae – Bloemwantsen Dicyphus epilobii (J) Anthocoris nemoralis (J) Liocoris tripustulatus – Brandnetelprachtwants (J) Anthocoris nemorum – Gewone bloemwants (J) Lygocoris pabulinus – Groene appelwants (J) Orius majusculus (J) Lygus maritimus (J) Orius niger (J) Lygus pratensis (J) Aphididae – Bladluizen Lygus rugulipennis – Behaarde wants (J) Eriosoma lanuginosum – Perenbloedluis (J) Notostira elongata (J) Aphrophoridae Orthops basalis (J) Aphrophora alni (J) Orthops kalmii (J) Aphrophora salicina (J) Pachytomella parallela (J) Philaenus spumarius – Schuimbeestje (J) Pantilius tunicatus (J) Cercopidae – Schuimcicaden Plagiognathus arbustorum (J) Cercopis vulnerata – Bloedcicade (J) Stenodema calcarata (J) Cicadellidae Trigonotylus caelestialium (J) Alebra wahlbergi Nabidae – Sikkelwantsen Balclutha punctata Himacerus apterus (J) Cicadella viridis – Groene rietcicade (J) Himacerus mirmicoides (J)

19 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Nabis lineatus (J) Gammarus duebeni (marien) Naucoridae – Platte waterwantsen Talitridae Ilyocoris cimicoides – Platte waterwants Orchestia cavimana (J) Nepidae – Waterschorpioenen Geleedpotigen > Kreeftachtigen > Maxillopoden Nepa cinerea – Waterschorpioen Argulidae Ranatra linearis – Staafwants Argulus foliaceus – Karperluis Notonectidae – Bootsmannetjes Geleedpotigen > Miljoenpoten Notonecta glauca – Gewoon bootsmannetje Julidae Notonecta viridis – Tenger bootsmannetje Allajulus nitidus – Knikstaartje (J) Pentatomidae – Schildwantsen Cylindroiulus latestriatus – Zandkronkel (J) Aelia acuminata – Mijterschildwants (J) Cylindroiulus punctatus – Knotskronkel (J) Dolycoris baccarum – Bessenwants (J) Julus scandinavius – Grote knotspoot (J) Eurydema oleracea – Koolwants (J) Geleedpotigen > Spinachtigen > Hooiwagens Palomena prasina – Groene schildwants (J) Nemastomatidae – Aardhooiwagens Troilus luridus – Buikspitsschildwants (J) Nemastoma dentigerum (J) Pleidae – Dwergbootsmannetjes Phalangiidae – Echte hooiwagens Plea minutissima – Dwergbootsmannetje Dicranopalpus ramosus (J) Rhopalidae – Glasvleugelwantsen Leiobunum rotundum (J) Corizus hyoscyami (J) Lophopilio palpinalis (J) Saldidae – Oeverwantsen Mitopus morio (J) Saldula pallipes (J) Oligolophus tridens (J) Tingidae – Netwantsen Opilio canestrinii (J) Dictyla humuli (J) Opilio saxatilis (J) Veliidae – Beek- en dwerglopers Paroligolophus agrestis (J) Microvelia pygmaea (J) Phalangium opilio (J) Geleedpotigen > Kreeftachtigen > Echte kreeftachtigen > Rilaena triangularis (J) Kreeften, krabben & garnalen Geleedpotigen > Spinachtigen > Mijten Atyidae Eriophyidae Atyaephyra desmaresti – Zoetwatergarnaal (J) Aceria campestricola – Iepenknobbelmijt Cambaridae Aceria cephalonea – Esdoornknobbelmijt Orconectes limosus – Gevlekte Amerikaanse rivierkreeft (J) Aceria megacera – Watermuntbloesemmijt (J) Cancridae Geleedpotigen > Spinachtigen > Spinnen Cancer pagurus – Noordzeekrab (marien) (J) Araneidae – Kruisspinachtigen Grapsidae Araneus diadematus – Kruisspin (J) Eriocheir sinensis – Chinese wolhandkrab (marien) (J) Araneus quadratus – Viervlekwielwebspin Palaemonidae – Garnalen Argiope bruennichi – Wespspin (J) Palaemon elegans – Gewone steurgarnaal (marien) (J) Larinioides cornutus – Rietkruisspin (J) Palaemon longirostris – Langneussteurgarnaal (marien) (J) Larinioides patagiatus – Vale wielwebspin (J) Palaemonetes varians – Brakwatersteurgarnaal (marien) (J) Larinioides sclopetarius (J) Portunidae Larinioides sericatus – Brugspin (J) Carcinus maenas – Strandkrab (marien) (J) Nuctenea umbratica – Platte wielwebspin Geleedpotigen > Kreeftachtigen > Echte kreeftachtigen > Clubionidae – Zakspinnen Pissebedden Clubiona phragmitis – Rietzakspin (J) Armadillidiidae Clubiona stagnatilis – Moeraszakspin (J) Armadillidium vulgare – Gewone oprolpissebed (J) Gnaphosidae – Bodemjachtspinnen Oniscidae Micaria pulicaria – Gewone mierspin Oniscus asellus – Kelderpissebed (J) Linyphiidae – Hangmatspinnen Philosciidae Diplocephalus cristatus (J) Philoscia muscorum – Mospissebed (J) Gnathonarium dentatum (J) Platyarthridae Linyphia triangularis – Herfsthangmatspin Platyarthrus hoffmannseggi – Mierenpissebed (J) Microlinyphia impigra – Zweephangmatspin (J) Porcellionidae Neriene clathrata – Kruidhangmatspin (J) Porcellio scaber – Ruwe pissebed (J) Oedothorax fuscus (J) Trichoniscidae Tenuiphantes tenuis – Bodemwevertje (J) Haplophthalmus danicus – Veenribbel (J) Lycosidae – Wolfspinnen Haplophthalmus mengii – Kleiribbel (J) Alopecosa barbipes – Paaspanterspin Hyloniscus riparius – Oeverpissebed (J) Alopecosa cuneata – Dikpootpanterspin Trichoniscoides sarsi – Zeekleipissebedje (J) Arctosa leopardus – Moswolfspin Trichoniscus pusillus – Paars drieoogje (J) Trochosa ruricola – Veldnachtwolfspin (J) Geleedpotigen > Kreeftachtigen > Echte kreeftachtigen > Philodromidae – Renspinnen Vlokreeftjes Philodromus fallax – Kustrenspin (J) Gammaridae Pholcidae – Trilspinnen Dikerogammarus villosus (J) Pholcus phalangioides – Grote trilspin

20 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Pisauridae – Kraamwebspinnen Esocidae – Snoeken Pisaura mirabilis – Kraamwebspin Esox lucius – Snoek (J) Salticidae – Springspinnen Gasterosteidae – Stekelbaarzen Euophrys frontalis – Gewone zwartkop Gasterosteus aculeatus – Driedoornige stekelbaars (J) Heliophanus auratus – Moerasblinker (J) Gasterosteus aculeatus f. leiurus – Driedoornige stekelbaars (J) Marpissa muscosa – Schorsmarpissa Pungitius pungitius – Tiendoornige stekelbaars (J) Salticus scenicus – Huiszebraspin (J) Gobiidae – Grondels Segestriidae – Zesoogspinnen Neogobius fluviatilis –Pontische stroomgrondel (J) Segestria florentina –Kerkzesoog (J) Neogobius melanostomus – Zwartbekgrondel (J) Tetragnathidae – Strekspinnen Pomatoschistus microps – Brakwatergrondel (marien) Metellina mengei – Zomerwielwebspin (J) Mugilidae – Harders Metellina segmentata – Herfstspin (J) Chelon labrosus – Diklipharder (marien) (J) Pachygnatha clercki – Grote dikkaak (J) Percidae – Zoetwaterbaarzen Pachygnatha degeeri – Kleine dikkaak (J) Perca fluviatilis –Baars (J) Tetragnatha extensa – Gewone strekspin (J) Sander lucioperca – Snoekbaars (J) Theridiidae – Kogelspinnen Pleuronectidae – Schollen Episinus angulatus – Gewone kabelspin Limanda limanda – Schar (marien) (J) Steatoda grossa – Grote steatoda Platichthys flesus –Bot (J) Thomisidae – Krabspinnen Pleuronectes platessa – Schol (marien) (J) Ozyptila praticola – Gewone bodemkrabspin Gewervelde dieren > Kraakbeenvissen Xysticus cristatus – Gewone krabspin Scyliorhinidae – Hondshaaien Geleedpotigen > Spinachtigen > Teken Scyliorhinus canicula – Hondshaai (marien) (J) Ixodidae – Schildteken Gewervelde dieren > Reptielen > Slangen en hagedissen Ixodes ricinus – Schapenteek Lacertidae – Echte hagedissen Geleedpotigen > Springstaarten Lacerta agilis – Zandhagedis (J) Entomobryidae Gewervelde dieren > Vogels Orchesella cincta Accipitridae – Sperwers Neanuridae Accipiter gentilis – Havik (J) Neanura muscorum (J) Accipiter nisus – Sperwer (J) Tomoceridae Buteo buteo – Buizerd (J) Pogonognathellus flavescens (J) Buteo lagopus – Ruigpootbuizerd (J) Geleedpotigen > Zeepokken Circus aeruginosus – Bruine kiekendief (J) Balanidae Circus cyaneus – Blauwe kiekendief (J) Balanus crenatus (marien) Circus pygargus – Grauwe kiekendief (J) Gewervelde dieren > Amfibieën Haliaeetus albicilla – Zeearend (J) Bufonidae – Echte padden Milvus migrans – Zwarte wouw (J) Bufo bufo – Gewone pad (J) Milvus milvus – Rode wouw (J) Bufo calamita – Rugstreeppad (J) Pernis apivorus – Wespendief (J) Ranidae – Echte kikkers Acrocephalidae – Rietzangers Pelophylax kl. esculentus – Bastaardkikker Acrocephalus paludicola – Waterrietzanger (J) Rana temporaria – Bruine kikker (J) Acrocephalus palustris – Bosrietzanger Salamandridae Acrocephalus schoenobaenus – Rietzanger (J) Lissotriton vulgaris – Kleine watersalamander (J) Acrocephalus scirpaceus – Kleine karekiet (J) Gewervelde dieren > Beenvissen Hippolais icterina – Spotvogel (J) Acipenseridae – Steuren Aegithalidae – Staartmezen Acipenser baerii baerii (J) Aegithalos caudatus – Staartmees (J) Anguillidae – Palingen Alaudidae – Leeuweriken Anguilla anguilla – Paling (J) Alauda arvensis – Veldleeuwerik (J) Bothidae – Tarbotten Eremophila alpestris – Strandleeuwerik (J) Scophthalmus rhombus – Griet (marien) Lullula arborea – Boomleeuwerik (J) Clupeidae – Haringen Alcedinidae – IJsvogels Clupea harengus – Haring (marien) (J) Alcedo atthis – IJsvogel (J) Sprattus sprattus – Sprot (marien) Alcidae – Alken Cyprinidae – Karpers Alca torda – Alk (J) Abramis brama – Brasem (J) Uria aalge – Zeekoet (J) Aspius aspius – Roofblei (J) Anatidae – Eenden Cyprinus carpio – Karper (J) Aix sponsa – Carolina-eend (J) Cyprinus carpio var. ‘scale’ – Karper (J) Aix sponsa x Anas platyrhynchos f. domestica – Carolina-eend x Leuciscus idus – Winde (J) Soepeend Leuciscus idus f. melanotus – Winde (J) Alopochen aegyptiaca – Nijlgans (J) Rutilus rutilus – Blankvoorn (J) Anas acuta – Pijlstaart (J) Scardinius erythrophthalmus – Ruisvoorn (J) Anas clypeata – Slobeend (J) Tinca tinca – Zeelt (J) Anas crecca – Wintertaling (J)

21 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Anas discors – Blauwvleugeltaling Egretta garzetta – Kleine zilverreiger (J) Anas penelope – Smient (J) Nycticorax nycticorax – Kwak Anas platyrhynchos – Wilde eend (J) Bombycillidae – Pestvogels Anas platyrhynchos f. domestica – Soepeend (J) Bombycilla garrulus – Pestvogel (J) Anas querquedula – Zomertaling (J) Certhiidae – Boomkruipers Anas sibilatrix – Chileense smient (J) Certhia brachydactyla – Boomkruiper (J) Anas strepera – Krakeend (J) Cettiidae – Struikzangers Anser / Branta spec. – gans spec. Cettia cetti – Cetti’s zanger (J) Anser albifrons – Groenlandse kolgans (J) Charadriidae – Plevieren Anser anser – Grauwe gans (J) Charadrius alexandrinus – Strandplevier (J) Anser anser forma domestica – Soepgans (J) Charadrius dubius – Kleine plevier (J) Anser anser x Branta canadensis – Grauwe gans x Canadese Charadrius hiaticula – Bontbekplevier (J) gans Charadrius hiaticula tundrae – Bontbekplevier (J) Anser brachyrhynchus – Kleine rietgans Charadrius morinellus – Morinelplevier (J) Anser caerulescens – Sneeuwgans (J) Pluvialis apricaria – Goudplevier (J) Anser canagicus – Keizergans (J) Pluvialis squatarola – Zilverplevier (J) Anser serrirostris – Toendrarietgans (J) Vanellus vanellus – Kievit (J) Aythya collaris – Ringsnaveleend Ciconiidae – Ooievaars Aythya ferina – Tafeleend (J) Ciconia ciconia – Ooievaar (J) Aythya ferina x Aythya nyroca – Tafeleend x Witoogeend Ciconia nigra – Zwarte ooievaar (J) Aythya fuligula – Kuifeend (J) Columbidae – Duiven Aythya fuligula x Aythya ferina – Kuifeend x Tafeleend (J) Columba livia f. domestica – Stadsduif Aythya marila – Topper (J) Columba oenas – Holenduif (J) Branta bernicla – Rotgans (J) Columba palumbus – Houtduif (J) Branta canadensis – Grote Canadese gans (J) Streptopelia decaocto – Turkse tortel (J) Branta canadensis / Branta hutchinsii – Grote x Kleine Canadese Streptopelia turtur – Zomertortel (J) gans Corvidae – Kraaien Branta canadensis/hutchinsii x Branta leucopsis – Canadese gans Corvus cornix – Bonte kraai (J) x Brandgans Corvus corone – Zwarte kraai (J) Branta hutchinsii – Kleinste Canadese gans Corvus frugilegus – Roek Branta hutchinsii x Branta leucopsis – Kleinste Canadese gans x Corvus monedula – Kauw (J) Brandgans Corvus monedula monedula – Noordse kauw Branta leucopsis – Brandgans (J) Garrulus glandarius – Gaai (J) Branta leucopsis x Anser caerulescens – Brandgans x Pica pica – Ekster (J) Sneeuwgans Cuculidae – Koekoeken Branta leucopsis x Anser rossii – Brandgans x Ross’ gans Cuculus canorus – Koekoek (J) Branta ruficollis –Roodhalsgans (J) Emberizidae – Gorzen Bucephala clangula – Brilduiker (J) Calcarius lapponicus – IJsgors (J) Cairina moschata – Muskuseend Emberiza citrinella – Geelgors Clangula hyemalis – IJseend (J) Emberiza schoeniclus – Rietgors (J) Cygnus atratus – Zwarte zwaan (J) Plectrophenax nivalis – Sneeuwgors (J) Cygnus bewickii – Kleine zwaan Falconidae – Valken Cygnus cygnus – Wilde zwaan (J) Falco columbarius – Smelleken (J) Cygnus olor – Knobbelzwaan (J) Falco peregrinus – Slechtvalk (J) Melanitta fusca – Grote zee-eend (J) Falco subbuteo – Boomvalk (J) Melanitta nigra – Zwarte zee-eend (J) Falco tinnunculus – Torenvalk (J) Mergellus albellus – Nonnetje (J) Falco vespertinus – Roodpootvalk Mergus merganser – Grote zaagbek (J) Fringillidae – Vinken Mergus serrator – Middelste zaagbek (J) Acanthis cabaret – Kleine barmsijs Netta rufina –Krooneend (J) Carduelis carduelis – Putter (J) Somateria mollissima – Eider (J) Chloris chloris – Groenling (J) Tadorna cana – Kaapse casarca Coccothraustes coccothraustes – Appelvink (J) Tadorna ferruginea – Casarca (J) Erythrina erythrina – Roodmus Tadorna tadorna – Bergeend (J) Fringilla coelebs – Vink (J) Apodidae – Gierzwaluwen Fringilla montifringilla – Keep Apus apus – Gierzwaluw (J) Linaria cannabina – Kneu (J) Ardeidae – Reigers Linaria flavirostris –Frater Ardea alba – Grote zilverreiger (J) Loxia curvirostra – Kruisbek Ardea cinerea – Blauwe reiger (J) Pyrrhula pyrrhula – Goudvink (J) Ardea purpurea – Purperreiger (J) Pyrrhula pyrrhula pyrrhula – Noordse goudvink Ardeola ralloides – Ralreiger (J) Serinus serinus – Europese kanarie Botaurus stellaris – Roerdomp (J) Spinus spinus – Sijs (J) Bubulcus ibis – Koereiger (J)

22 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Gaviidae – Duikers Muscicapa striata – Grauwe vliegenvanger (J) Gavia arctica – Parelduiker (J) Oenanthe oenanthe – Tapuit (J) Gavia immer – IJsduiker (J) Phoenicurus ochruros – Zwarte roodstaart (J) Gavia stellata – Roodkeelduiker (J) Phoenicurus phoenicurus – Gekraagde roodstaart (J) Gruidae – Kraanvogels Saxicola rubetra – Paapje (J) Grus grus – Kraanvogel Saxicola rubicola – Roodborsttapuit (J) Haematopodidae – Scholeksters Turdus iliacus – Koperwiek (J) Haematopus ostralegus – Scholekster (J) Turdus merula – Merel (J) Hirundinidae – Zwaluwen Turdus philomelos – Zanglijster (J) Delichon urbicum – Huiszwaluw (J) Turdus pilaris – Kramsvogel (J) Hirundo rustica – Boerenzwaluw (J) Turdus torquatus – Beflijster (J) Riparia riparia – Oeverzwaluw (J) Turdus viscivorus – Grote lijster (J) Laniidae – Klauwieren Oriolidae – Wielewalen Lanius excubitor – Klapekster (J) Oriolus oriolus – Wielewaal (J) Laridae – Meeuwen Pandionidae – Visarenden Chlidonias hybrida – Witwangstern (J) Pandion haliaetus – Visarend (J) Chlidonias leucopterus – Witvleugelstern (J) Panuridae – Baardmannen Chlidonias niger – Zwarte stern (J) Panurus biarmicus – Baardman (J) Chroicocephalus ridibundus – Kokmeeuw (J) Paridae – Mezen Hydrocoloeus minutus – Dwergmeeuw (J) Cyanistes caeruleus – Pimpelmees (J) Hydroprogne caspia – Reuzenstern (J) Lophophanes cristatus – Kuifmees Larus argentatus – Zilvermeeuw (J) Parus major – Koolmees (J) Larus cachinnans – Pontische meeuw (J) Periparus ater – Zwarte mees Larus canus – Stormmeeuw (J) Poecile montanus – Matkop (J) Larus fuscus – Kleine mantelmeeuw (J) Passeridae – Mussen Larus fuscus graellsii – Kleine mantelmeeuw Passer domesticus – Huismus (J) Larus fuscus intermedius – Kleine mantelmeeuw Passer montanus – Ringmus (J) Larus marinus – Grote mantelmeeuw (J) Phalacrocoracidae – Aalscholvers Larus melanocephalus – Zwartkopmeeuw (J) Phalacrocorax aristotelis – Kuifaalscholver Larus michahellis – Geelpootmeeuw (J) Phalacrocorax carbo – Aalscholver (J) Rissa tridactyla – Drieteenmeeuw Phasianidae – Hoenders Sterna hirundo – Visdief (J) Coturnix coturnix – Kwartel Sterna paradisaea – Noordse stern (J) Gallus gallus f. domestica – Kip (J) Sterna sandvicensis – Grote stern (J) Pavo cristatus – Blauwe pauw (J) Sternula albifrons – Dwergstern (J) Perdix perdix – Patrijs (J) Locustellidae – Sprinkhaanzangers Phasianus colchicus – Fazant (J) Locustella luscinioides – Snor (J) Phoenicopteridae – Flamingo’s Locustella naevia – Sprinkhaanzanger (J) Phoenicopterus chilensis – Chileense flamingo Meropidae – Bijeneters Phoenicopterus roseus – Flamingo Merops apiaster – Bijeneter (J) Phylloscopidae – Boszangers Motacillidae – Piepers en kwikstaarten Phylloscopus collybita – Tjiftjaf (J) Anthus campestris – Duinpieper Phylloscopus collybita / trochilus – Tjiftjaf / Fitis Anthus cervinus – Roodkeelpieper Phylloscopus inornatus – Bladkoning (J) Anthus petrosus – Oeverpieper (J) Phylloscopus tristis – Siberische Tjiftjaf Anthus pratensis – Graspieper (J) Phylloscopus trochilus – Fitis (J) Anthus richardi – Grote pieper (J) Picidae – Spechten Anthus spinoletta – Waterpieper (J) Dendrocopos major – Grote bonte specht (J) Anthus spinoletta / petrosus – Waterpieper / Oeverpieper Dendrocopos minor – Kleine bonte specht Anthus trivialis – Boompieper (J) Jynx torquilla – Draaihals (J) Motacilla alba – Witte kwikstaart (J) Picus viridis – Groene specht (J) Motacilla alba / yarrellii – Witte kwikstaart / Rouwkwikstaart (J) Podicipedidae – Futen Motacilla alba leucopsis ? – Amoerkwikstaart ? Podiceps auritus – Kuifduiker Motacilla yarrellii – Rouwkwikstaart (J) Podiceps cristatus – Fuut (J) Motacilla cinerea – Grote gele kwikstaart (J) Podiceps grisegena – Roodhalsfuut Motacilla flava –Gele kwikstaart (J) Podiceps nigricollis – Geoorde fuut (J) Motacilla flavissima –Engelse kwikstaart (J) Tachybaptus ruficollis –Dodaars (J) Motacilla thunbergi – Noordse kwikstaart (J) Procellariidae – Stormvogels Muscicapidae – Vliegenvangers Puffinus griseus –Grauwe pijlstormvogel Erithacus rubecula – Roodborst (J) Prunellidae – Heggemussen Ficedula hypoleuca – Bonte vliegenvanger (J) Prunella modularis – Heggenmus (J) Luscinia megarhynchos – Nachtegaal (J) Psittacidae – Papegaaien Luscinia svecica – Blauwborst (J) Myiopsitta monachus – Monniksparkiet Luscinia svecica cyanecula – Witsterblauwborst (J)

23 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Rallidae – Rallen Threskiornithidae – Ibissen Fulica atra – Meerkoet (J) Platalea leucorodia – Lepelaar (J) Gallinula chloropus – Waterhoen (J) Threskiornis aethiopicus – Heilige ibis Porzana porzana – Porseleinhoen Troglodytidae – Winterkoningen Rallus aquaticus – Waterral (J) Troglodytes troglodytes – Winterkoning (J) Recurvirostridae – Kluten Tytonidae – Kerkuilen Himantopus himantopus – Steltkluut (J) Tyto alba – Kerkuil (J) Recurvirostra avosetta – Kluut (J) Gewervelde dieren > Zoogdieren > Evenhoevigen Regulidae – Goudhanen Bovidae – Holhoornigen Regulus ignicapilla – Vuurgoudhaan (J) Bos taurus var. heck – Heckrund (J) Regulus regulus – Goudhaan (J) Bos taurus var. highland – Schotse hooglander (J) Remizidae – Buidelmezen Cervidae – Herten Remiz pendulinus – Buidelmees (J) Capreolus capreolus – Ree (J) Scolopacidae – Strandlopers Gewervelde dieren > Zoogdieren > Haasachtigen Actitis hypoleucos – Oeverloper (J) Leporidae – Hazen en konijnen Arenaria interpres – Steenloper (J) Lepus europaeus – Haas (J) Calidris alba – Drieteenstrandloper (J) Oryctolagus cuniculus – Konijn (J) Calidris alpina – Bonte strandloper (J) Gewervelde dieren > Zoogdieren > Insecteneters Calidris bairdii – Bairds strandloper Erinaceidae – Egels Calidris canutus – Kanoet (J) Erinaceus europaeus – Egel (J) Calidris falcinellus – Breedbekstrandloper (J) Soricidae – Spitsmuizen Calidris ferruginea – Krombekstrandloper (J) Crocidura russula – Huisspitsmuis (J) Calidris maritima – Paarse strandloper Sorex araneus – Gewone bosspitsmuis Calidris melanotos – Gestreepte strandloper (J) Sorex araneus/coronatus – Gewone / Tweekleurige Calidris minuta – Kleine strandloper (J) bosspitsmuis (J) Calidris pugnax – Kemphaan (J) Sorex minutus – Dwergspitsmuis (J) Calidris pusilla – Grijze strandloper (J) Talpidae – Mollen Calidris subruficollis –Blonde ruiter Talpa europaea – Mol (J) Calidris temminckii – Temmincks strandloper (J) Gewervelde dieren > Zoogdieren > Knaagdieren Gallinago gallinago – Watersnip (J) Castoridae – Bevers Limosa lapponica – Rosse grutto (J) Castor fiber –Bever (J) Limosa limosa – Grutto (J) Muridae – Muizen en ratten Limosa limosa islandica – IJslandse grutto (J) Apodemus sylvaticus – Bosmuis (J) Limosa limosa limosa – Grutto Arvicola amphibius/scherman – Woelrat / Molmuis Lymnocryptes minimus – Bokje (J) Micromys minutus – Dwergmuis (J) Numenius arquata – Wulp (J) Microtus agrestis – Aardmuis (J) Numenius phaeopus – Regenwulp (J) Microtus arvalis – Veldmuis (J) Phalaropus lobatus – Grauwe franjepoot (J) Microtus oeconomus arenicola – Noordse woelmuis (J) Scolopax rusticola – Houtsnip (J) Mus musculus – Huismuis (J) Tringa erythropus – Zwarte ruiter (J) Myodes glareolus – Rosse woelmuis Tringa flavipes –Kleine geelpootruiter (J) Rattus norvegicus – Bruine rat (J) Tringa glareola – Bosruiter (J) Sciuridae – Eekhoorns Tringa nebularia – Groenpootruiter (J) Sciurus vulgaris – Eekhoorn (J) Tringa ochropus – Witgat (J) Gewervelde dieren > Zoogdieren > Onevenhoevigen Tringa totanus – Tureluur (J) Equidae – Paardachtigen Tringa totanus robusta – IJslandse Tureluur Equus caballus var. konik – Konikspaard (J) Sittidae – Boomklevers Gewervelde dieren > Zoogdieren > Roofdieren Sitta europaea – Boomklever (J) Canidae – Hondachtigen Strigidae – Uilen Vulpes vulpes – Vos Asio flammeus –Velduil (J) Felidae – Katten Asio otus – Ransuil Felis catus – Huiskat (J) Athene noctua – Steenuil (J) Felis silvestris / catus – Wilde kat / Huiskat Strix aluco – Bosuil Mustelidae – Marterachtigen Sturnidae – Spreeuwen Mustela erminea – Hermelijn (J) Pastor roseus – Roze spreeuw (J) Mustela nivalis – Wezel (J) Sturnus vulgaris – Spreeuw (J) Mustela nivalis/erminea – Wezel / Hermelijn Sulidae – Jan-van-genten Mustela putorius – Bunzing (J) Morus bassanus – Jan-van-gent (J) Phocidae – Zeehondachtigen Sylviidae – Grasmussen Halichoerus grypus – Grijze zeehond (land / marien) (J) Sylvia atricapilla – Zwartkop (J) Phoca vitulina – Gewone zeehond (land / marien) (J) Sylvia borin – Tuinfluiter (J) Gewervelde dieren > Zoogdieren > Vleermuizen Sylvia communis – Grasmus (J) Vespertilionidae – Gladneuzen Sylvia curruca – Braamsluiper (J) Eptesicus serotinus – Laatvlieger

24 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Pipistrellus nathusii – Ruige dwergvleermuis Limacidae – Aardslakken Pipistrellus pipistrellus – Gewone dwergvleermuis Limax maximus – Grote aardslak (J) Pipistrellus pipistrellus/pygmaeus – Gewone / Kleine Lymnaeidae – Poelslakken e.a. dwergvleermuis Lymnaea stagnalis – Gewone poelslak Gewervelde dieren > Zoogdieren > Walvisachtigen Radix auricularia – Oorvormige poelslak (J) Phocoenidae – Bruinvissen Radix balthica – Ovale poelslak Phocoena phocoena – Bruinvis (marien) (J) Stagnicola palustris – Moeraspoelslak Holtedieren > Hydroïdpoliepen Oxychilidae – Glansslakken e.a. Hydridae Aegopinella pura – Kleine blinkslak Pelmatohydra oligactis – Bruine zoetwaterpoliep (J) Nesovitrea hammonis – Ammonshorentje (J) Holtedieren > Kwallen Oxychilus alliarius – Lookglansslak Pelagiidae Patulidae Chrysaora hysoscella – Kompaskwal (marien) (J) Discus rotundatus – Boerenknoopje (J) Mosdiertjes Physidae – Blaashorens e.a. Fredericellidae Physa fontinalis – Bronblaashoren Fredericella sultana (J) Physella acuta – Puntige blaashoren Ribkwallen Planorbidae – Schijfhorens e.a. Mnemiidae Anisus vortex – Draaikolkschijfhoren (J) Mnemiopsis leidyi – Amerikaanse langlob-ribkwal (marien) (J) Bathyomphalus contortus – Riempje Ringwormen > Bloedzuigers Planorbis planorbis – Gewone schijfhoren (J) Glossiphoniidae Pristilomatidae Theromyzon tessulatum – Eendenbloedzuiger Vitrea contracta – Kleine kristalslak (J) Ringwormen > Borstelwormen Punctidae – Dwergpuntjes Nereididae – Zeeduizendpoten Punctum pygmaeum – Dwergpuntje (J) Hediste diversicolor – Veelkleurige duizendpoot (marien) (J) Pupillidae – Tonnetjes Sponzen Pupilla muscorum – Mostonnetje (J) Spongillidae Valloniidae – Jachthorenslakken e.a. Spongilla lacustris (J) Acanthinula aculeata – Stekelslak (J) Stekelhuidigen > Zee-egels Vallonia costata – Geribde jachthoornslak (J) Fibulariidae Vallonia excentrica – Scheve jachthoornslak (J) Echinocyamus pusillus (marien) (J) Vertiginidae – Korfslakken Weekdieren > Inktvissen Columella edentula – Tandloze korfslak (J) Ommastrephidae Vertigo angustior – Nauwe korfslak (J) Todarodes sagittatus – Grote pijlinktvis (J) Vertigo pygmaea – Dwergkorfslak (J) Weekdieren > Slakken Weekdieren > Tweekleppigen Bithyniidae – Diepslakken Cardiidae – Hartschelpen e.a. Bithynia leachi – Kleine diepslak (J) Cerastoderma edule – Gewone kokkel (marien) (J) Bithynia tentaculata – Grote diepslak (J) Corbiculidae Buccinidae – Noordhorens e.a. Corbicula fluminea –Aziatische korfmossel (J) Buccinum undatum – Wulk (marien) (J) Dreissenidae – Driehoeksmossels e.a. Hydrobiidae – Wadslakjes e.a. Dreissena bugensis – Quaggamossel (J) Potamopyrgus antipodarum – Jenkins’ waterhoren (J) Dreissena polymorpha – Driehoeksmossel (J) Valvatidae – Pluimdragers Mactridae – Strandschelpen e.a. Valvata piscinalis – Vijver-pluimdrager (J) Mactra stultorum cinerea – Grote strandschelp (J) Viviparidae – Moerasslakken Myidae – Gapers Viviparus viviparus – Stompe moerasslak (J) Mya arenaria – Strandgaper (marien) (J) Weekdieren > Slakken > Longslakken Mytilidae – Mossels e.a. Clausiliidae Mytilus edulis – Mossel (marien) Alinda biplicata biplicata – Grote clausilia (J) Pharidae – Zwaardscheden e.a. Helicidae – Tuinslakken e.a. Ensis directus – Amerikaanse zwaardschede (marien) (J) Arianta arbustorum – Heesterslak (J) Pholadidae – Boormossels Cepaea nemoralis – Zwartgerande tuinslak (J) Barnea candida – Witte boormossel (marien) (J) Cornu aspersum – Segrijnslak (J) Zirfaea crispata – Ruwe boormossel (marien) (J) Helix pomatia – Wijngaardslak (J) Sphaeriidae – Erwtenmossels e.a. Hygromiidae – Loofslakken e.a. Musculium lacustre – Moerashoornschaal Candidula intersecta – Grofgeribde grasslak (J) Tellinidae – Platschelpen e.a. Cernuella virgata – Bolle duinslak (J) Macoma balthica – Nonnetje (marien) (J) Monacha cantiana – Grote karthuizerslak Unionidae – Zoetwatermossels Monacha cartusiana – Kleine karthuizerslak (J) Unio crassus – Dikke stroommossel Trochulus hispidus – Geewone haarslak (J) Unio tumidus – Bolle stroommossel (J) Lauriidae Veneridae – Venusschelpen e.a. Lauria cylindracea – Genaveld tonnetje (J) Petricolaria pholadiformis – Amerikaanse boormossel (marien) (J)

25 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

Bijlage 2. Lijst van waarnemers

A. Denis, A. Thierry, A. vd Grond, A. Barendregt, A.N. Keheha, A.R. van Klinken, A. Roodink, A.J.M. van Brunschot, A.L. Engelhard, A.M. Kaper, A.M. Sillevis Smitt, Aad Hoogesteger, Aad van der Ent, Ad Hamers, Ad Littel, Ad Maas, Ad van Benten, Ad van den Berge, Ad van der Linden, Ad van der Zee, Adri Clements, Adri Mulder, Adri van Oudenaren, Adriaan Seynaeve, Adriaan Weststrate, Adrian Johnston, Adrie van Heerden, Adrie Vink, Age Niels Holstein, Albert de Jong, Albert Molenaar, Albert van der Wulp, Albert van Gulijk, Albert Vliegenthart, Alexis De Munck, Alfred Pellemans, Alice van der Helm, Alma Leegwater, Alrik Hoven, Amber vd Giessen, André de Baerdemaeker, André de la Sencerie, André Geelhoed, André Hannewijk, André Lagendijk, André Leegwater, André Nagelhout, André Strootman, André van Dam, André van der Mark, André van Loon, André van Roon, André Velthuizen, Andrea de Vries, Andreas Toschki, Angelique Belfroid, Angelique Noordhuis, Angelique Schaar, Anita de Bruijn, Anne Vlot, Annelies Marijnis, Annelot Esbeukman, Annemieke Spoelman, Ans Meeuwsen, Antoine Cubaixo, Anton Schortinghuis, Anton Sijbers, Anton van Meurs, Ardjan Stroo, Arend Vermaat, Aria van Ballegoie, Arie Buurman, Arie de Lint, Arie den tuinder, Arie Dorsman, Arie Kolders, Arie van der Linden, Arie v-t Hof, Arie Zoeteman, Arie-Willem van der Wal, Arij M. van Waart, Arjan Blok, Arjan de Bakker, Arjan Dwarshuis, Arjan Janssens, Arjan Loeve, Arjan Miete, Arne van Wingerden, Arno van Stipdonk, Arnold Wierda, Arnoud van den Berg, Aron Huijser, Arris Jan van Ekris, August van Rijn, August van Steensel, Auke Jansen, Auke Lever, Axel Bak, B. van Bommel, B.J.H.M. Possen, Barry van den Ende, Bart Bamps, Bart Beekers, Bart de Ruiter, Bart Dijkstra, Bart Hereijgers, Bart Hoekstra, Bart Hoeymans, Bart Huijzers, Bart Royens, Bart van Beerendonk, Bart Vastenhouw, Bas Buenen, Bas de Bruijn, Bas de Bruin, Bas Kooijman, Bas Spée, Bas vd Burg, Bas Verhoeven, Bea Koetsier, Ben Gaxiola, Ben Mattheij, Ben Selten, Ben Smit, Ben van den Broek, Bénédicte Amory, Benny Endevoets, Benoît Forget, Benoit Van Damme, Bep teWinkel, Beren van Duijn, Berend Stam, Bernard Goslings, Bernard Hanus, Bert Batenburg, Bert de Jong, Bert Haamberg, Bert Heeres, Bert Lamers, Bert Peters, Bert van Dijk, Bert-Jan Luijendijk, Berto van Dam, Bertus de Lange, Betsy Hokke, Bob de Vries, Bob Rodenburg, Bob Woets, Bram Brinkman, Bram Roobol, Bram ter Keurs, Bram Ubels, Bram Vroegindeweij, Brigitte Van Passel, Bryan Rietveld, C. Jacobs, C. Westerduin, C.C.G. Visser, C. Mesker, C. van Lieshout, Carel de Vink, Carien S., Carl Vertommen, Carla Noordman (ZWG-HW), Carlo van Hal, Carlo van Seggelen, Carlos van de Ginste, Caroline Tas, Caroline Walta, Caspar Dullaart, Casper Quist, Casper Zuyderduyn, Castelijns, Crista, Cees Bosman, Cees Struijk, Cees Witkamp, Cel van Hooydonk, Chantal Deschepper, Chiel Kleisen, Chris de Nooijer, Chris Rosmalen, Chris van der Heijden, Christa Zwaanenburg, Christiaan Boer, Christiaan Knaap, Christiaan van der Hoeven, Christian Brinkman, Chrit van Ewijk, Clarie Tanis, Clemens Heijmen, Clemens Theunisse, Clements Radenborg, Co Dooms, Cock Blouw, Coen en Thijs van Nieuwamerongen (birdpictures. simplesite.com), Coen van Tuijl, Conny Leijdekker-Winthorst, Cor Borghouts, Cor Moens, Cor Treels, Cora de Groot & Ruud Versijde, Cora Henebiens, Corne Roobol, Corné Stam, Cornelis Fokker, Corstiaan Beeke, C.P.M. Jacobs, C.S. Roselaar, Cyril J. E., D. Be, D. Tiedema, Daan Drukker, Daan van der Groef, Daan van der Hoeven, Dalen I., Daniël Benders, Daniël Beuker, Daniël Huis, Daniël Wingerden, Danny Laponder, Dave van der Spoel, David Janssens, den Exter W, Dennis Heijnens, Dennis Hermans, Dennis Meeuwissen, Dennis Rensen, Dick Bekker, Dick Groenendijk, Dick Hoek, Dick van Houwelingen, Dick Wassenaar, Diederik Kok, Diego Jansen, Dimitri Mulder, Dirk Eykemans, Dirk G. Dekker, Dirk Karreman, Dirk M., Dirk van Straalen, Dirk werbrouck, D.J. van Roest, Dominique Verbelen, Don Lage Maat, Douwe de Boer, Dylan Verheul, E. de Bree, E. de Maré, E. Ketting, E. Nagel, E. Roumen, Ed Hauser, Ed van der Es, Ed van Loon, Ed Veling, Eddie Tijl, Eddy De Taey, Edial Dekker, Eduard Vink, Edwin Schuller, Egbert Nauta, Ejo Smit, Eldon, Elke Massa, Ellen en Bob Luijks, Elly & Wim Schumm, Elly Visser, Elma Vonk, Els Luijkx, Els Marijs, Els Velzing, Elwin Koning, E.R. de Groot, Eric Stockx, Eric vd Brugge, Eric Wisse, Erik Blommestijn, Erik de Waard, Erik Ernens, Erik Holscher, Erik Lam, Erik Pomp, Erik Sanders, Erik Slootweg, Erik van Beers, Erik van der Welle, Erik Verlind, Erik Zandboer, Erik-Jan Barten, Erik-Jan Beenackers, Ernest Briët, Ernest Prins, Ernst Schuurman, Ernst-Jan van Haaften, Erwin Reinstra, Esther de Jong, Esther Linnartz, Esther van Rooijen, Evelien van Doorn, Eveline van der Jagt, Evert Froon, Ewoud Benschop, familie van Zanten, Ferry van der Lans, Ferry van Jaarsveld, Filip Christiaens, Floor Arts, Flor Rhebergen, Folkert de Boer, Folkert Draaisma, Fr. en R. Simons-De Roeck, Franc Henebiens, Frank Dröge, Frank Haring, Frank Haven, Frank Jellema, Frank Oelmeijer, Frank Oling, Frank Regeer, Frank Roos, Frank Sidler, Frank van der Meer, Frank van Duivenvoorde, Frank van Gessele, Frank van Groen, Frank vd Knaap, Frans Lokker, Frans van Antwerpen, Frans van Egmond, Fred Hoorn, Fred Scholte, Frederik Naedts, Frits Hoogeveen, G. Ros, G. van der Vegt, G.B. Kortleve, Garry Bakker, Gary Weller, Geert Custers, George Tanis, Ger Maatkamp, Ger Peulen, Ger van Laarhoven, Gerald Driessens, Gerard de Jong, Gerard Dumaij, Gerard Groeneveld, Gerard krijnen, Gerard Langedijk, Gerard Ouweneel, Gerard van de Wouw, Gerard van der Kroef, Gerard Visser, Gerben Oosterwijk, Gerjan Petter, Gerjon Gelling, Germain Collinet, Gerrian Tacoma, Gerrie Brinkman, Gerrit Gerritsen, Gerrit Hijbeek, Gerrit J.G. Dommerholt, Gerrit Rozeboom, Gerrit Stam, Gerry Heyrman, Gert Bouwmeester, Gert Gouman, Gert Huijzers, Gert Jager, Gert Jan van Pelt, Gert Jan Versteeg, Gert Messelink, Gert Snijders, Gert Veurink, Gertjan Bohms, Gert-Jan Kloppenburg, Gideon Vreeman, Giel Feddes, Gilbert Houtekamer, Gilbert Loos, Gilbert Smet, Greet Delaunois, Guido Borghijs, Guido Janze, Guido Keijl, Guido Klerk, Guido Lafeber, Guido Quaghebeur, Guido Rappé, Guus Jenniskens, Guy Janssens, H.H.J. Simons, H. vd Velde, H. Groenewoud, H. Huijbregts, H. Schouwenburg, H. van Es, H.G. Kreeftenberg, H.J. Baijens, H.J. Prijs, Han Benard, Han Blankert, Han Meerman, Han van Yperen, Han Wansink, Han Zevenhuizen, Hanna Borren, Hans Boekhout, Hans Bossenbroek, Hans Diepstraten, Hans Houps, Hans Kouwenberg, Hans Luijten, Hans Meijer, Hans Molenaar, Hans Sanders, Hans Susan, Hans ter Steege, Hans Tetteroo, Hans van der Elst, Hans van der Steen, Hans van Kersbergen, Hans van Loon, Hans van Oosterhout, Hans vd Meulen, Hans Vermeer, Hans Vrolijk, Hans Westerlaken, Hans Willemsen, Hans Zevenbergen, Hans & Elza van Driel, Harm Blom, Harm Schoten, Harrie de With, Harry Riemens, Harry Wouda, Hein Masseling, Hein Prinsen, Heine van Maar, Hemme Batjes, Hendrik Jan van Dijk, Henk de Hoog, Henk de Waard, Henk Eland, Henk Gazan, Henk Hendriksen, Henk Schut, Henk Sierdsema, Henk Swinkels, Henk van der Leest, Henk van der Sluis, Henk van der Veen, Henk Visser, Henk Zevenbergen, Henk-Jan van der Kolk, Hennie Wien, Henry Noorman, Herman Bouman, Herman Esschendal, Herman H. de

26 Smit Verslag 1000-soortendag Haringvliet

Jongh (ZWG-HW), Herman Pieter Duiven, Herman Poorters, Herman Princen, Herman van de Voorde, Herman vd Brand, Hisko de Vries, H.J. vd Zee, Hugo Wieleman, Hugues Dufourny, HWL Hoekschewaards Landschap, Ies Goedbloed, Ingrid Vaane, Ingrit Raven, Irene Schuller, Irma Hornsveld, Ismael Wind, Ivan Leroy, Ivar Langedijk, Izak Weststrate, J. Spaans, J. Breugelmans, J. Joven van Sluijs, J. Smit, J.T. Smit, Jaap Engberts, Jaap Hamelink, Jaap Jan Leeuwenburgh, Jaap Kolijn, Jaap Lokker, Jaap van der Linden, Jaap van Diggelen, Jaap van Steensel, Jack de Vlieger, Jack Nuijten, Jaco Walhout, Jacob Bijl, Jacob Lotz, Jacob Molenaar, Jacques van der Neut, Jacqui Koker-Badenhorst, Jako van Gorsel, Jan Aalders, Jan Andries Post, Jan Benoist, jan celis, Jan Cuppen, Jan De Vos, Jan de Waard, Jan Ekke Wigboldus, Jan Erik Kikkert, jan haverkamp, Jan Koen, Jan Peekstok, Jan Plaisier, Jan Schellekens, Jan Utberg, jan van der ree, Jan van Harten, Jan van Leeuwen, Jan van Soest, Jan Vinkenborg, Jan Willem de Jong, jan willem dekker, Jan-Jaap Spaargaren, Janneke van der Heide, Jannie de Jong, Jannie Monhemius, Janus Verkerk, JanWillem Griffioen, Jasper Rennen, Jeanne van Dommelen, jefta leeuwis, Jelle Ronsmans, Jelle van der Kruk, Jelle van Dijk, Jeltje Berendsen, Jens D’Haeseleer, Jerker Spits, Jeroen Bekker, Jeroen Bes, Jeroen Brandjes, Jeroen de Bruijn, Jeroen Helmer, Jeroen van der Giessen, Jeroen van Vianen, Jerry de Blok, JH van Steenis, Jillis Roos, Jinze Noordijk, jj den Exter, jo polak, Joachim Bertrands, Joachim van Gessel, Joas Sels, Job Kerssies, Jochem Völlm, Joep Hooymans, Joep Vermaat, Joey Bom, Joey Braat, Johan Batist, Johan Benjert, Johan Bink, Johan en Karin Steuperaert-Mels, johan engels, Johan Everaers, Johan Giglot, Johan Gouweloos, Johan Rouwenhorst, Johan ‘t Hooft, Johan Tuls, Johan van den Kieboom, Johan Van Heulebrouck, johan van laerhoven, Johan van ‘t Bosch, Johannes Buitenwerf, John Colfoort, John Stigters, John Talen, John van der Woude, John van Wensveen, John van Zuijlen, Jolanda Wannet, Jonas Pottier, Jonathan Janse, jonathan leeuwis, Jonathan Reijnen, Joop Scheijbeler, Joop van Ardenne, Joop van der Lee, Joost de Jong, Joost den Houdijker, Joost Lommen, joost Merjenburgh, Joost Simons, Joost van der Sluijs, Joram de Gans, Jordy van der Beek, Jorg Lambrechts, Jorie Francke, Joris Duivenvoorden, Jos Bontemps, Jos Boot, Jos de Vries, Jos de Wit, Jos Kuijpers, jos mensing, Jos Schreiner, Jos Swinkels, Jos van der Vaart, jos van hofwegen, Jos Zonneveld, Josee van Oers, Josephine Beijer, Josien Schenkels, JP Mollema, Judith Droog, Julian Bosch, Julian de Frel (birdphotography.nl), Julian Overweg, Jürgen Prell, Jurriën van Deijk, K&A dolpeb, K.K.Rijsdijk en P.J.Rooij, Karel van der Mark, Karel Boey, Karel Gort, Karel Hoogteyling, Karel Leeftink, karina samyn, Kas Koenraads, Kasper Hendriks, katelein Goderis, Katie van der Wende, Kees de Leeuw, kees de rooij, Kees Dijkstra, Kees Goudsmits, Kees Koese, Kees Mostert, Kees Pols, Kees Rosenbrand, Kees Smeding, Kees van der Wind, Kees van Leenen, Kees van Rij, Kees van t Zelfde, Kerstin Monsanto, Kim Lotterman, Kjell Nilsen, Klaas Bouwmeester, KNNV Leiden, Koen Leysen, Koen Lock, Koos Dansen, Koos Overwater, Koos van der Vlies, Krijn Tanis, Kris De Keersmaecker, Kris De Rouck, Kristien van Acker, Kurt Geeraerts, Lammert Heine, Laura Pezzoli, Laurens van de Hoef, Laurens van der Padt, Laurens van der Wind, Leen Schuilenburg, Len Bruining, Leo Apon, Leo Boon, Leo Linnartz, Leo van Beest, Leo van Zanten, Leo, Tromper, Leon Kleinjan, Leonard van Heel, Lieke de Boer, Lies van der Wal, Linda Aandeweg, Lisa Jelle, Lisette van Kolfschoten, Loes Willebrand, Lonnie Bregman, Louis van Wingerden, Louis-Philippe Arnhem, Luc de Bruijn, Luc Vandecruys, Luc Vandeghinste, luc vanpaemel, Luca Ilahiane, Ludo Cuypers, Ludo Van Dorst, Luiken en Dinie Swiers, Luk Smets, Luud Baas, Luuk Punt, M AJA, M. bij de Vaate, M. Franssen, M. Korpel, M. Tenebrata, M. van Santen, M. van Soest, M.A.H. Schoenmakers, M.A.M. van Holsteijn, M.J van der Zijden, Maaike de Koff, Maarten Bosman, Maarten Costerus, Maarten Jacobs, Maarten Langbroek, Maarten Schurmans, Maarten Sluijter, Maarten van Vuurde, Maarten Vervoort, Maarten Visser, Maartje Bakker, machiel verhagen, Maikell Verkade, Marc De Ceuninck, Marc Dentener, Marc Kolkman, Marc Mangelschots, Marc Nollet, marc smits, Marcel Bingley, Marcel Capello, Marcel Hospers, Marcel Kelfkens, Marcel Klootwijk, Marcel Maas, Marcel Slooff, Marcel Verhaart, Marcel Wasscher, Marco lodder, Marco Witte, Marcus Briët, Margaux Boeraeve, Margo Harmsen, Maria v amstel, Marian Sponselee, Marianne Ottervanger, Marianne Tück, Marie-Jose Verbeeten, Marieke en Dolf, marieke smit, Marijn van Oss, Mariken K, Marinus Dieleman, Marion Br, marius bolck, Marius Teeuw, Marja de Lange-van Buren, Marja Jager-Vreugdenhil, Mark Bos, Mark Collier, Mark Gal, Mark Groen, Mark Hoekstein, Mark van Galen, Mark van Leeuwen, Mark Zevenbergen, Marko Oudenaarden, Marnix Jonker, Mart Janse, Marten Hoefakker, Marten Vogelaar, Martijn Benard, Martijn de Jonge, Martijn Helmerhorst, Martijn Meijer, Martijn Renders, Martijn van der Meij, Martijn van der Neut, Martijn van Etten, Martijn van Schie, Martin Benard, Martin Edelman, Martin Heinen, Martin Koster, Martin Prins, Martin van de Zande, Martin van der blom, Martin van der Schalk, Martin Verbeeten, Martin Westra, Mary van der Es, Mary van der Plank, Math Bouts, Matthias Koster, Matthieu Plaisier, Matthijs Bootsma, Matthijs Broere, Matthijs Zwanziger, Matty Berg, Maurice de Graaf, Maurice La Haye, Max Berlijn, Max Laeremans, Max Ossevoort, Mayro Pattikawa, Meindert Boskma, Menno jensma, Menno Korbijn, Menno Kuiper, Menno Reemer, Menno van den Bosch, Menno van Duijn, Menno van Zuijen, Merel Verheul, Merel Weigand, Merijn Loeve, Merijn van den Hoogenhoff, Mia Noyens, Michael Gan, Michel Emmers, Michel Gieskens, Michel Kapoen, Michel Nieuwelink, Mick Vos, Mieke Kranstauber, Mike Chung, Minie Ackerman, Miranda Stolk, Miranda Zutt, Mitchell Krijnen, Morrison Pot, N. Kroese, N.J. Snoeij, Neeltje Busink, Nelleke de Weerd, Nick Janssen, Nick Peeters, Nick Van den Bempt, Nico de Kroon, Nico Feller, Nico Schrans, Nicolas Vanermen, Nicole Gardenier, Niek Eilander, Niek Schrier, Niels Godijn, Niels Schrieken, Niels Van Doninck, Niels van Houtum, Nijs Stam, Nittert van de Water, NLGO/VWG Goeree-Overflakkee, Noor Mather, Norbert van de Grint, Olivier Hendrick, Olivier Van Aelst, Olmo van Herwaarden, Olvin van Keeken, P. Koeleman, P.W. van Hulst, Patrick Keirsebilck, Patrick Schuurmans, Patrick Welling, Paul Cools, Paul de Jong, Paul Groeneweg, Paul Nap, Paul Prinsen, Paul Sattler, Paul Scheltus, Paul Schrijvershof, Paul Tuerlinckx, Paul van Agthoven, Paul van den Berk, Paul van Pelt, Paul van Tuil, Paul van Veen, Paul Voorhaar, Paul Wagenaars, Paul Willem, Paulus den Hollander, Peter Bierens, Peter Boymans, Peter de Rouw, Peter Elfferich, Peter Esselink, Peter Fleurke, Peter Ganzeboom, Peter Goedbloed, Peter Gouman, Peter Hoppenbrouwers, Peter Krijnen, Peter Lindeboom, Peter Meininger, Peter Planken, Peter Schaft, Peter Soer, Peter van Baarle, Peter van der Meer, Peter van Santbrink, Peter Vermaas, Peter-Paul Schets, Pierre van der Wielen, Piet Gravestein, Piet Mout, Piet van Iersel, Pieter Baalbergen, Pieter Beeke, Pieter Boone, Pieter Claes, Pieter Doorn, Pieter Dreef, Pieter Drenth, Pieter Hendrickx, Pieter Hilgeman, Pieter van Dam, Pieter van Franeker, Pieter van Veelen, Pieter Vanormelingen, Pieter vd Giessen, Pieterjan Vervecken, Pim Lemmers, Pim Wolf, Pleun Hooijmeijer, Pochelon Alexis, R van der post, R. van Tigchelen, R. de Jongste, R. Honing, R. Morsink, R. Reinders, Ragna Marckmann, Ralph Smits, Raymond van Breemen, Regis Nossent, Reinier Krom, Reinoud Vermoolen, Remco Bisschop, Remco

27 Rapport: EIS Kenniscentrum Insecten

den Hoed, Remco Hofland, Remco Ploeg, Remco van Beest, Remco van Daalen, Remko Ivens, René Alma, Rene de Ruijter, Rene Lenting, Rene Los, René van Loo, René v-d Giessen, René Vromans, Renie van der Werf, Rens Penninx en Trinet Hansen, Ria en Sjaak, Ria van Minnen, Richard de Jonckheere, Richard Notenboom, Richard van Benthem, Rick van der Weijde, Ridjeska Froon, Rien Peekstok, Rien Sluijs, Rijmenans G, Rik Beukers, Rik Brouwer, Rik Theuws, Rik Vinke, Rik Wever, Rinke van Brenkelen, Rinse van der Vliet, Rinus van der Reest, Rita Colliers, Rita Niland, Rixte Boskma-Buitenwerf, Rob Aarts, Rob Belterman, Rob Berkelder, Rob Brinkhof, Rob Burgmans, Rob de Waijer, Rob de Witte, Rob & Henny Gorissen, Rob Hoeben, Rob Krol, Rob Kuyken, Rob Martens, Rob Portielje, Rob Rossel, Rob Schrijvershof, Rob Sjouken, Rob Sponselee, Rob ter Ellen, Rob ter Horst, Rob Tolk, Rob v Dorland, Rob van Bemmelen, Rob van de Haterd, Rob van Hattem, Rob Wurster, Robbert van Hiele, Robbin van Dijk, Robert Kraaijeveld, Robert Kwak, Robert Middelveld, Robert van der Meer, Robert van Haaren, Robert van Tiel, Roderick Zagt, Roel Janssen, Roel Oost, Roger Geudens, Rogier van Viegen, Roland Wantia, Ron Berkhout, Ron Coppenrath, Ron Leeuwis, Ron Noordman (ZWG-HW), Ron Stok, Ronald Sunnotel, Ronald van Eenige, Ronny Daems, Roy Kleukers, Roy Morssinkhof, Roy Verhoef, Ruben Cornelisse, Ruben Fijn, Rudy Lenaerts, Rudy Schippers, Rutger Plaisier, Rutger Rotscheid, Rutger Wilschut, Ruud Lekkerkerk, Ruud van Beusekom, Ruud van Middelkoop, Ruurd Boonstra, S. IJland, Sabrina Bakker, Sam Gobin, Samuel De Rycke, Sander de Borst, Sander Elzerman, Sander Haak, Sander Lilipaly, Sander P., Sander Schagen, Sander Terlouw, Sander van der Linde, Sander van IJsseldijk, Sander van Vliet, Sandrijn van den Oever, Sanne Koolwijk, Saskia Verberne, Sem Jongeling, Ser Kievit, Servaas Kievit, Siem Klaver, Silvia van den Muijsenberg, Simon Molenaar, Simon Post, Simon van Brunschot, Simon Vink, Sjaak Krombeen, Sjaak van Tiel, Sjek venhuis, Sjoerd Radstaak, Sjors de Kort, Stef Strik, Stef van Walsum, Stefaan Anseeuw, Stefan Hageman, Stefan van Ettinger, Steven Geurts, Steven Sels, Steven van de Woestyne, Steven Wytema, Stijn Leestmans, Suzan Örsçek, Sven Prins, Sven V., Sven Valkenburg, Swen Rijnbeek, Tamar Braaksma, Ted C.J. Sluijter, Ted Overmeer, Ted van der Knaap, Teun Spaans, Theo Admiraal, Theo Briggeman, Theo Muusse, Theo Strik, Theo van Rijn, Thijs Baan, Thijs Fijen, Thijs Haustraete, Thijs Knol, Thomas Los, Thomas Luiten, Thomas van der Es, Thomas van Haaster, Thyrza Boskma, Tijn Stolwijk, Tim Asbreuk, Tim Caers, Tim de Boer, Tim den Outer, Tim en Talitha, Tim Langerak, Tim van der Torre, Tim van Oerle, Tim Vochten, Titia van Heusden, Tjarda de Koe, Tjeerd Burger, Tobi Koppejan, Tohar Tal, Tom Visbeek, Ton de Groot, Ton Elzerman, Ton Lakeman, Ton Mullink, Ton Pouwe, Ton van Leeuwen, Tonny Bakker, Tony Hoekstra, Toy Janssen, Trudy Winthorst, Tup Naring, Twan Teunissen, Valérie Goethals, Victor Eggenhuizen, Vincent Kalkman, Vincent van der Spek, Vincent Vuik, Violet & Remco, Vivian Loon, VWG Goeree-Overflakkee, .W de Frel, W. Klein, W. Schot, Walter Appels, Walter De Block, Walter Van Spaendonk, Wesley Overman, Wesley Poelman, Wijndeldt Boelema, Wil Makkinje, Wilbert Kerkhof, Willem Prins, Willem Renema, Willem Sloof, William de Jong, William van de Pol, Willy Vangeel, Wilma de Ruijter, Wilma Kapoen, Wilma van der Pols, Wilson Westdijk, Wim Coene, wim eshuis, Wim Geelhoed, Wim Kleefstra, wim klein, Wim Kolber, Wim Rubers, Wim van Zwieten, Winfried van Meerendonk, Wolbert Hermus, Wolter van den Berg, Wout van Brouwershaven, Wouter Boer, Wouter Bosgra, Wouter de Quant, Wouter Monster, Wouter van der Ham, Wouter Van Gasse, Wouter van Pelt, Wouter van Turenhout, Wytze de Jong, Xanja Andriesse, Yente De Maesschalck, Yolanda Moret, Youp van den Heuvel, Yvonne & Gerrit van Duuren, Yvonne de Geus, Yvonne van der Werk, Zeehondencentrum Pieterburen, Zeezoogdierenhulp Kop van Goeree, Zeezoogdierenhulp Zuidwest.

28 EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden Stichting EIS is het kenniscentrum voor insecten en andere ongewervelden. De stichting doet onderzoek en geeft adviezen over beleid en beheer. Daar- naast houden we ons bezig met voorlichting en educatie. We hebben een brede kennis over de ecologie, verspreiding en bescherming van ongewervelden. Het bureau werkt samen met ruim 1400 vrijwilligers verdeeld over meer dan 50 werkgroepen, elk gericht op een specifieke diergroep. Door dit netwerk van specialisten en vrijwilligers hebben we naast goede kennis over populaire groepen zoals libellen en sprinkhanen ook ruime expertise met betrekking tot andere insecten en ongewervelden. EIS Kenniscentrum Insecten is daardoor in staat om projecten uit te voeren met betrekking tot een grote diversiteit aan diergroepen. John T. Smit

Verslag 1000-soortendag Haringvliet 2017