48 European Invertebrate Survey Nederland
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
issn 0169 - 2402 februari 2009 48 european invertebrate survey nieuwsbrief nederland 2 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey – Nederland, 48 (2009) NIEUWSBRIEF van de EUROPEAN INVERTEBRATE SURVEY – NEDERLAND Nummer 48 - februari 2009 Contactorgaan voor de medewerkers van de Van de redactie werkgroepen van de European Invertebrate Survey – Nederland Deze extra nieuwsbrief, in kleur uitgegeven, is geheel gewijd aan het EIS-jubileum. De lezingen die Menno Schilthuizen en Informatie: Matthijs Schouten op de jubileumdag hebben gegeven kunt u Bureau EIS-Nederland, hier nog eens nalezen. Postbus 9517, 2300 RA Leiden tel. 071-5687670 / fax 071-5687666 Verder sluiten we de succesvolle inventarisatie van Naturalis- e-mail [email protected] terrein af. Het totaal aantal van 1569 soorten is al indrukwek- website www.naturalis.nl/eis kend, de grote hoeveelheid bijzonderheden is nog verbazing- wekkender. Het lijkt er op dat half-verwaarloosde terreinen in Wordt aan medewerkers gratis toegezonden. de stad een paradijs zijn voor schildwespen. Op deze plek wil ik alle personen bedanken die op een of andere manier hebben bijgedragen aan de soortenlijst. Tevens worden de fotografen Redactie: John T. Smit & Roy Kleukers bedankt voor het ter beschikking stellen van hun foto’s. Bij de soortenlijst worden zij met name genoemd, de beelden van de jubileumdag zijn voornamelijk van Berry van der Hoorn © copyright 2009 Stichting European Invertebrate Survey (Naturalis) en EIS-medewerkers. – Nederland, Leiden. Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar Na zo’n mal jubileum van 33,3 jaar is het natuurlijk de vraag gemaakt door middel van fotokopie, microfilm of welke andere wijze wanneer het volgende feestje zal plaatsvinden. We hebben al dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uit- 44,4 en 66,6 jaar als suggestie gekregen. We gaan daar over gever. nadenken. Veel leesplezier, Bijdragen kunnen worden gezonden aan de redactie: Bureau EIS-Nederland, Postbus 9517, Roy Kleukers 2300 RA Leiden, e-mail [email protected]. Bij voorkeur als bestand (op cd of per e-mail) in Word of een andere veel- gebruikte tekstverwerker. DTP: André van Loon Drukwerk: Offsetdrukkerij Nautilus - Leiden INHOUD Jubileumdag 6 september 2008 . 3 ‘Al wat wemelt’ – Evertebraten in cultuurhistorische context . 8 En dan nu: het ecologisch weerbericht . 10 Zit er leven in Naturalis? – 1569 soorten op 7 hectare stads- grond. 11 De soortenlijst van het Naturalis-terrein. .16 Jubileumdag 6 september 2008 3 Jubileumdag 6 september 2008 Naast de uitreiking van het jubileum- De jubileumdag vormde het hoogtepunt van de feestelijkheden boekje werd ook van het 33,3-jarig jubileum van stichting EIS-Nederland. Er ‘Het Naturalis- waren ruim 150 bezoekers. Tijdens het ochtenddeel waren er Natuur plan’ aan- twee lezingen, waar in beide een maatschappelijke aspect van geboden aan Bert de entomofauna belicht werd. Matthijs Schouten, hoogleraar Geerken. Dit boek- aan de Wageningen Universiteit en verbonden aan Staatsbos- je bevat enkele be- beheer, verhaalde over het cultuurhistorische aspect binnen de heeraanbeve lingen entomologie. De toehoorders zullen na zijn lezing de gaspel- voor het terrein doorn voorgoed met andere ogen bezien. Menno Schilthuizen, rondom Na tu ra lis onderzoeker bij Naturalis, blikte naar de toekomst en gaf zijn welke direct voort visie op ecologische voorspellingen. Van beide lezingen is een kwa men uit de on- samenvatting opgenomen in deze nieuwsbrief. verwacht succes- vol le resultaten van de inventarisatie van het Naturalis- terrein, zie verderop in deze nieuws- brief. Naar aanleiding van deze inventari satie werd een vitrine ingericht in de tentoonstelling van Naturalis. Tijdens het middagdeel werd de inventarisatie van het Naturalis- terrein voortgezet. Het aanvankelijke streven van 1000 soorten planten, schimmels en dieren werd al eerder achterhaald en op 5 september stond de biodiversiteitsmeter op 1135 soorten. Het streefgetal was daarom ambitieus bijgesteld tot 1500! Na de lunch trokken de aanwezige specialisten het nauwkeurig afgebakende terrein van Naturalis in om zoveel mogelijk soorten aan de lijst toe te kunnen voegen. Met allerhande hulpmiddelen Daarnaast werd het boekje ‘Passie voor kleine beestjes’ en methoden werd de strijd aangegaan; insec ten netten, waternet - uitgereikt aan Bert Geerken, directeur van het museum ten, exhausters, ze ven, omge bouw de bladblazers en er waren Naturalis. zelfs mensen die met lieslaarzen het water instapten om ook nog Dit boekje geeft een inzicht in de activiteiten en ontwikkeling die ene ont brekende water kever te vangen die vanaf de kant niet van de stichting EIS-Nederland. De hoofdmoot wordt gevormd verschalkt kon wor den. door 25 bijdragen van specialisten die aan EIS verbonden zijn, Voor het aanwezige publiek en de pers werd bij verschil len de met als thema ‘vreemde beestjes op rare plekken’. Een methoden uitleg gegeven. Een van de meest in het oog inhoudsopgave en de pdf’s zijn te vinden op www.naturalis.nl/ springende me tho den, en voor zover bekend de eerste keer dat jubileumboekje. deze is toegepast in Nederland, was de zeppelin. Deze was 4 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey – Nederland, 48 (2009) Jubileumdag 6 september 2008 5 voorzien van een enorm net om zo luchtplankton te vangen. worden. Het uiteindelijke aantal is uitgekomen op 1569! Onder grote belangstelling werd de zeppelin naar beneden Verderop in de nieuwsbrief wordt deze lijst gepresenteerd, met gehaald om de oogst te kunnen bekijken. Hij is in totaal slechts een korte analyse en besprekingen van enkele van de opvallende drie dagen operatief geweest dus de bijdrage aan de soortenlijst dingen, zoals twee streng beschermde soorten vermeld op de is niet heel substantieel, maar toch interessant eens te zien wat Habitatrichtlijn, maar liefst 13 nieuwe soorten voor Nederland, daar zoal in terecht komt. waaronder zelfs een nog onbeschreven soort. Menno Reemer had de schone taak om de lijst up-to-date te Op de volgende pagina’s is een korte foto-impressie van de houden. Hij kon aan het eind van de dag een totaal aantal van jubileumdag te bewonderen. Voor meer foto’s gaat u naar de 1402 soorten presenteren. Met alle achterstallige determinaties jubileumwebsite http://science.naturalis.nl/eisjubileum. was de algemene overtuiging dat ook die 1500 wel gehaald zou 6 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey – Nederland, 48 (2009) Pers logische Berichten. Vroege Vogels heeft een rapportage gemaakt Zowel de jubileumdag als enkele resultaten van de inventarisatie over de zeppelin en op www.nu.nl is een filmpje te vinden over leverden veel publiciteit. Met name de vondst van de nieuwe de jubileumdag. Hieronder enkele van de ‘headlines’ uit de springstaart voor Nederland, het eerste onverwachte succes van verschillende media. de inventarisatie, en de nieuwe schildwesp voor de wetenschap zijn breed uitgemeten in de media, zowel regionaal als landelijk John T. Smit en Roy Kleukers (o.a. NRC, Trouw en Reformatorisch Dagblad). Daarnaast heeft er ook een groot artikel gestaan in Bionieuws en in Ento mo- Jubileumdag 6 september 2008 7 Noorderlicht nu.nl Trouw Vroege Vogels 8 Nieuwsbrief European Invertebrate Survey – Nederland, 48 (2009) ‘Al wat wemelt’ – Evertebraten in cultuur historische context U hebt allen een bijzondere passie: u bestudeert evertebraten. U hebt allen, zo neem ik aan, echter ook gemerkt dat uw passie niet door iedereen gedeeld wordt. Zelfs in natuur- beschermingskringen doen de ongewervelden vaak alleen maar op de achtergrond mee. Afgezien van enkele opvallende en breed aansprekende groepen zoals vlinders en libellen, worden in het natuurbeheer en -beleid de evertebraten nogal eens verwaarloosd. Vogels, zoogdieren, plantengemeenschappen staan vaak veel meer voor het voetlicht. Toen ik zo’n vijftien jaar geleden bij Staatsbosbeheer in dienst trad, was zich daar het denken in termen van natuurdoeltypen volop aan het ontwikkelen. Het was, zo vond men, nodig de Matthijs Schouten doelen in het natuurbeheer scherper te formuleren. Dit hing samen met een ontwikkeling die nogal kenmerkend geworden is voor het Nederlandse natuurbeheer en die nu ook in andere is in het natuurbeheer. Ten slotte, ongewervelden doen het ook landen zichtbaar begint te worden. Het gaat bij ons al decennia minder goed bij het grote publiek; ze zijn minder aaibaar, lang niet meer zozeer om klassiek natuurbeheer in de zin van spreken minder tot de verbeelding en als ze dat wel doen, dan is instandhouden en continueren van wat van oudsher in onze het vaak in negatieve zin. natuurgebieden aanwezig is. Door de vérstrekkende invloed U hebt allen, zo neem ik aan, wel gemerkt dat uw passie in het van veel vormen van modern landgebruik hebben onze gewone sociale verkeer niet altijd het enthousiasme oproept dat natuurgebieden allemaal te lijden van externe schadelijke in uzelf leeft. ‘Ik ben expert in aasvliegen’ is niet de beste invloeden, zoals verzuring, verdroging en vermesting. Dit heeft openingszin op een receptie buiten uw eigen vakkring. En dan tot gevolg gehad dat de natuurbeheerder veel meer dan vroeger zijn er de etentjes waarbij de gastheer of –vrouw gepoogd heeft allerlei maatregelen moet nemen om de natuur te doen een interessant gezelschap samen te stellen. Nadat de overleven. Reguliere beheersmaatregelen moeten worden bergbeklimmer zijn avonturen verteld heeft, de archeoloog zijn geïntensiveerd en daarnaast zijn in veel gevallen herstel- onlangs uitgegraven schatten kleurrijk beschreven heeft, de maatregelen nodig.