Nº 1.243 Pepe Carreiro Do 9 ao 15 Para o PP de novembro do 2006 O libro Ano XXIX - IV Xeira maldito do avó de Raxoi FUNDADO EN 1907

(Páx. 20) 1,75 euros

As estatísticas agoiran outro naufraxio semellante

QueQue pasaríapasaría catrocatro anosanos despoisdespois sese volvevolve outrooutro Prestige?Prestige?

PACO VILABARROS

O SUXEITO POSMODERNO “UN PASO ADIANTE E OUTRO ATRÁS GALIZA...”, dicía Xosé Mª Díaz Castro. Canta clarividencia teñen os poetas! ¿Que Rebeca Baceiredo sería Galiza sen os seus poetas, sen os seus escritores non só a loitar por unha lingua propia senón pola súa dignidade, dándolle voz a un pobo asoballado? Un paso adiante, medio paso aínda que sexa sen im- pulso, lastrados por anos de submisión e autonoxo. O exemplo desta 12 PÁXINAS DO semana, que comezou cunha sentenza do Tribunal Superior, a xustiza FORO DAS IDEAS E case sempre de costas á realidade, á sociedade, que nega o feito social DAS ARTES da lingua, o dereito que reclamar que cumpran as leis que defenden (minimamente) o noso idioma. E a folga dos estudantes, maioritaria, sen piquetes e case sen propaganda, “unha folga en estado puro”, de- PREMIO RAMÓN PIÑEIRO DE ENSAIO 2005 mandando que se cumpra a lexislación, coma se fose unha aposta re- O cumprimento da lei Orixinal combinación de disciplinas volucionaria, convertendo a utopía en necesidade, lastrando o voo cei- en materia lingüística non científicas, O suxeito posmoderno aborda be de futuro na conquista do día a día. Ao mesmo tempo que o gale- ampara o fallo xudicial desde Galicia cuestions estreitamente go se usaba por vez primeira no Consello de Ministros de Bruxelas, relacionadas coa sociedade contemporánea. por un conselleiro socialista, Ricardo Varela, mentres a maioría dos Sorprendente A análise da peculiaridade posmoderna xornais que destacan o feito recollen as súas palabras en español: permítelle á autora propoñer a diagnose xornalismo con responsabilidade... Seiscentos anos de loita. Batallas sentenza do dalgúns dos temas que forman parte do gañadas. Batallas perdidas. Mentres haxa pobo hai nación. Mentres debate actual, entre eles o efecto dos medios haxa nación hai esperanza. É imprescindíbel aumentar a concien- Tribunal Superior de comunicación na percepción da realidade. cia. ...E a loita. A lingua é a nosa patria, dixo tamén outro poeta.♦ (Páx. 14) Ano XXIX Catro anos despois, sen xuízo nin indemnizacións e co mesmo nivel de perigo Do 9 ao 15 de novembro do 2006 O Prestige en dique seco N¼ 1.243

H. VIXANDE

Catro anos despois do naufraxio e posterior afundimento do petroleiro Prestige, a única boa noticia é a recuperación dos niveis de captura na pesca, pois até o momento nin se produciu ningún xuízo nin chegaron as indemnizacións. Ademais, outro accidente semellante é posíbel.

Os científicos constatan que se seu momento. Non ten base en recuperou o nivel de capturas na Galiza un dos dous buques euro- pesca e que os bancos de peixes peos anticontaminación e só con- están en boas condicións. Son tamos cun barco polivalente para consecuencias positivas dun mar facer fronte ás catástrofes deste ti- moi dinámico que tanto trae tem- po, cando o Goberno considerara pestades como minimiza os efec- que dous eran imprescindíbeis. tos das mareas negras. Hai, iso si, un gran remolcador Mais o nivel de recuperación das que se reemprazará en breve por capturas non signifi- outro mellor e ha- ca a restitución das berá dúas novas condicións das cos- embarcacións tas galegas ao mo- ‘Cómpre seguir deste tipo pero de mento anterior ao menor tamaño accidente. Nalgúns a traballar para substituír ou- lugares os labores de para facer que tras das mesmas limpeza non con- características pe- cluíron, noutros, de as costas sexan ro xa obsoletas. cando en vez, aflora O presidente petróleo desprendi- o máis seguras do Goberno gale- do de depósitos go, Emilio Pérez ocultos. Ademais, posíbel’, Touriño ve o vaso centos de toneladas EMILIO PÉREZ TOURIÑO medio cheo e permanecen debai- considera que ho- xo da area nas praias xe hai “unha de todo o país. maior capacidade Cando o acci- de reacción” na dente en 2002, na Galiza para facer ría da Coruña aín- fronte a un sinis- da non se producira o saneamento tro semellante. O xefe do Executi- total dos seus fondos mariños, vo sinalou que xa se dispón dun gravemente afectados polo nau- “potente servizo” contra a conta- fraxio do petroleiro Urkiola en minación marítima e “un maior 1976. A persistencia dalgúns efec- grao de coordinación”. tos daquela marea negra dá idea Pérez Touriño sinalou no en- do que podemos agardar do Pres- tanto que no ámbito europeo e tige. Aínda que en moitas especies internacional cómpre seguir a pesqueiras a recuperación sexa traballar “para facer que as cos- notábel, gran número de praias es- tas sexan o máis seguras posí- tán inutilizadas para o cultivo de bel” e “tratar de previr e evitar bivalvos e outro tipo de mariscos. que volva a suceder” outro sinis- tro como o do Prestige. Preparación O presidente considera que o ante outro naufraxio esforzo que está a realizar Galiza en materia de dotación de recur- Tampouco o país está comple- sos e de formación do persoal de mente preparado para afrontar un salvamento é “moi importante” e novo Prestige. Ante un naufraxio sinalou que antes de rematar o e afundimento como o do petro- ano Galiza contará cun plano de leiro grego todos os medios son continxencias que “mellorará o sempre insuficientes, pero non se operativo e a coordinación” en dotou dos que indicaba a estima- caso de naufraxios de petroleiros.

ción de necesidades realizada no Continúa na páxina seguinte VILABARROS PACO

Redacción: Negro, V.M. Vázquez Portomeñe, López Pazos, X.M. Eyré Val, Xesús ÚLTIMA PÁXINA: X.R. Pousa, X.A. Redacción e Administración: Xan Carballa, Manuel Veiga, Horácio A. Gato Soengas, Suso de Toro, Lois Piñeiro, Manuel Vilar, Lupe Gómez, Gaciño, Fran Alonso, Manuel Cidrás. Príncipe 22, baixo. 36202 Vigo. Vixande, César Lorenzo Gil, Mar Barros, Diéguez, Antón Grande, Xavier López, Xavier Seoane, Adolfo Boado, Xosé Apartado 1371. 36200 Vigo Rubén Valverde, Paco Vila Barros Manuel Lugrís, Xosé M. Añel, Freire, Marcos Valcárcel, Rodolfo Fotografía: Xosé Marra. Edita: (Fotografía), Perfecto Conde. Manuel Rivas, Carlos Aymerich. Dacuña, Xesús González Gómez, Edición Electrónica: Promocións Culturais Galegas S.A. www.anosaterra.com Gonzalo Vilas, Franck Meyer, Heitor Ilustración: Edicións Especiais: SOCIEDADE: X. Vázquez Pintor, Xavier Mera Herbello, Xosé M. Buxán Bran, Xosé Lois, Pepe Carreiro, Calros Silvar, Consello de Administración: Xosé Enrique Acuña. Queipo, Henrique Harguindey. Teléfonos: Marta Dacosta, Xosé Valiñas, Damián Gonzalo Vilas, Suso Sanmartín, REDACCIÓN: PRESIDENTE: Deseño de Maqueta: ECONOMÍA: Manuel Cao, X.F. Pérez Oia, Villalaín, Xerardo Pardo de Vera, José Ana Pillado Vega, Hermo, Garrincha, 986 433 886 - 222 405. Xosé Fernández Puga. Xoselo Taboada. Xosé García. Viale Moutinho. Uxía e Brais, Roi Cagiao. Fax 986 223 101. VOGAIS: PENÍNSULA: G. Nuno de Faria, Manuel CORREO ELECTRÓNICO: Cesáreo Sánchez Iglesias, FIN DE SEMANA: Francisco Carballo, Xefe de Publicidade: Coordenación Humor Gráfico: Lombao, Daniel Álvarez, A. Marqués. [email protected] Xosé Mª Dobarro, Manuel Mera, Picho Suárez. Marga Romero, César Varela, Carlos Martínez Muñoz Manuel Veiga, Xan Carballa, Miguel MUNDO: Xulio Ríos, Moncho F. Leal, Francisco A. Vidal, Rudesindo Soutelo, [email protected] ADMINISTRACIÓN, SUBSCRICIÓNS E PUBLICIDADE: Barros e Bieito Alonso. Colaboradores: Gustavo Luca de Tena, Ignacio Irmandade dos Vinhos, Xosé Miranda. 986 433 830* Xefa de Administración: SECRETARIO: GALIZA: Bieito Iglesias, X.L. Franco Ramonet, Ramón Chao. Blanca Costas Imprenta: E.C. C-3 1958. Xan Piñeiro. Grande, Abelardo Vázquez, X.L. Muñoz LECER: Xesús Vaamonde Cid. DEPORTES: Xurxo G. Ledo. Portabales, Martina F. Bañobre, X.C. Subscricións: Depósito Legal: C-963-1977 . Director: Garrido Couceiro, X.M. Sarille, Miguel CULTURA: Ramiro Fonte, Vítor Vaqueiro, Lola Fernández Puga Afonso Eiré López. Barros, Xesús Veiga, M» Pilar Garcia Pilar Pallarés, Carme Vidal, Celso [email protected] ISSN: 0213-3105. N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Vén da páxina anterior só debido á insuficiencia de me- para evitar a intermediación de Ma- Xuízo sen data preito en Nova York contra a em- dios cos que o salvamento maríti- drid, coa conseguinte perda de tem- presa ABS, que se encargou da Perspectivas pesimistas mo estatal dota á Galiza; tamén hai po”, indicou o deputado nacionalis- Se a materia de seguridade maríti- inspección do Prestige e que lle ausencia total de capacidade de ta Bieito Lobeira. ma aínda ten lagoas importantes, outorgou o certificado de navega- Bastante máis critico que Touriño xestión política fronte a situacións Á marxe das reivindicacións o capítulo xurídico camiña a paso bilidade. Para fundamentar a súa amosouse o deputado do BNG Biei- de emerxencia. Os centros de deci- de competencias nesta materia, a máis lento. O avogado Pedro Tre- posición, o Estado español pre- to Lobeira, que se distinguiu duran- sión na loita contra a contamina- xuízo de Bieito Lobeira bótase pat, que representa a Plataforma sentou 40.000 folios como probas te toda a crise do ción están en Ma- en falta a existencia dun protoco- Nunca Máis, sinalou que a instru- que poñen de manifesto que a Prestige e os anos drid e o Instituto lo de actuación. “Necesitamos ción no xulgado de Corcubión compañía demandada actuou de seguintes por reali- Hidrográfico Es- un plano de continxencias que aínda non está finalizada. “Os su- forma irresponsábel. Eses docu- zar un seguimento ‘Reclamamos pañol en Andalu- inclúa todos os supostos, tanto os cesivos cambios de xuíces titula- mentos constitúen unha copia do ao día da catástrofe. cía. Mostra de que de terra-mar como os de mar-te- res atrasaron a instrución”, indi- sumario completo do proceso que Lobeira lembrou todas as Andalucía sitúase rra, que contemple a actuación cou Trepat. Na opinión deste re- se instrúe en Corcubión e para le- que o accidente competencias a unha distancia de todos os medios de todas as presentante legal a solución tería valos a Nova York o Estado tivo produciuse hai ca- inabordábel é que Administracións”, di Lobeira. pasado polo nomeamento dun que salvar a oposición da xuíza tro anos e que “se- en materia un dos principais xuíz especial dedi- interina nese xul- gue sen haber dun puntais informati- O PP cala cado ao caso e gado. Unha das buque específico de seguridade, vos durante a crise adscrito ao xulga- preocupacións do para a loita contra a do Prestige foi o A lentitude coa que o Goberno do de Corcubión, ‘A principal proba xulgado galego contaminación, salvamento e Instituto Hidrográ- central está a afrontar o reforza- que é onde se tra- era que a xustiza tampouco conta- medidas fico Portugués; o mento da seguridade marítima mita o caso. pericial do xuízo norte-americana mos coa cobertura Español non deu nun dos litorais máis expostos do O avogado de do Prestige está garantise que as de satélite para vi- anticontaminación’, sinais de vida. mundo como é o galego, non está Nunca Máis ta- dilixencias fosen xiar posíbeis mare- a aproveitala o Partido Popular, mén lembrou que por practicar’, confidenciais. as negras e sentina- BIEITO LOBEIRA Inverter que está na oposición. Os popula- “non se practicou A contía que sos, nin o radar cu- a situación res renunciaron a pedir un aumen- a principal proba PEDRO TREPAT, España lle recla- bre a maioría do es- to dos medios de salvamento para pericial, que está ma a ABS ascen- pazo marítimo. O debate do Esta- acomodalos ás necesidades do pa- relacionada coa avogado de a 1.000 mi- Tampouco hai unha escoita perma- tuto que ten lugar nos últimos meses ís que enunciaron o PSOE e o decisión de alon- de Nunca Máis llóns de dólares e nente na canle de emerxencia da ra- no Parlamento puxo encol da mesa a BNG cando estaban na oposición. xar o barco da a chegada do su- dio”. Entre outras das carencias que posibilidade de inverter esta situa- En troques, o Partido Popular costa e coa estru- mario a Nova denunciou Lobeira está o feito de ción e dotar o país de mecanismos insiste en reivindicar a constru- tura e resistencia York dá certo im- que “non se suprimiron as tarifas de decisorios. Foi unha reivindicación ción de infraestruturas que figu- do casco”. Ade- pulso a este prei- para remolcar os barcos en situación introducida polo BNG, que pretende raban no Plan Galiza. Este plan mais, esta proba non ten data no to, aínda que o de emerxencia, co que os capitáns que Galiza conte con competencias merecera a consideración de calendario, co que o xuízo oral volume do sumario tramitado na agardan até situacións extremas pa- propias e exclusivas neste campo do “propagandístico” por parte dos está moi lonxe de producirse. A Galiza e trasladado aos Estados ra solicitar axuda, ás veces cando o salvamento marítimo, incluídos o socialistas e os nacionalistas determinación das culpas e res- Unidos non fai concibir esperan- naufraxio xa é inevitábel, por non fa- mar territorial, as capitanías, os faros cando eran da oposición e agora ponsabilidades e o cobro de in- zas dunha rápida resolución. Pre- larmos dos helicópteros que precisa- ou as titulacións en materia de loita os populares reclámalle ao Go- demnizacións terá que agardar. cisaranse anos para unha sentenza mos e que non chegan...” contra a contaminación. “Mesmo berno central que invista 670 mi- Tampouco o plano da xustiza nun sistema xudicial moi comple- No noso país non hai mecanis- reclamamos capacidade de coordi- llóns de euros en infraestruturas internacional dá para expresións xo e cheo de mecanismos para mos para evitar outro Prestige non nación do salvamento con Portugal e rexeneración ambiental. de xúbilo. España mantén un atrasar calquera proceso.♦

Co lema ‘Outro Prestige aínda é posíbel: Evitémolo’ Nunca Máis convoca unha manifestación no cuarto aniversario da catástrofe

O domingo 12 de novembro ás menos, ao mesmo nivel que o tros cúbicos de capacidade de doce da mañá parte da Ala- risco real dunha nova catás- almacenamento e situar nas meda de Compostela unha trofe”. Esta falta de protec- costas galegas?” ou “cando se manifestación convocada pola ción faina extensíbel á Unión desprazará para Galiza o bu- Plataforma Nunca Máis que Europea nos capítulos compe- que da Axencia Europea que leva como lema “Outro Presti- tenciais que lle corresponden. hoxe está en Brest?”. ge aínda é posíbel: Evitémo- No relatorio de carencias lo”. Agárdase que milleiros de que detecta Nunca Máis figu- Centos de entidades persoas acudan a esta cita do ra a ausencia dun Plano de con Nunca Máis Día da Dignidade. Continxencias propio da Gali- Nunca Máis editou un díp- za, a falta de determinación A Plataforma Nunca Máis tico que está a repartir antes dos lugares refuxio dos bar- constituíuse o 21 de novembro da convocatoria e que tamén cos, a escaseza de medios de de 2002, unha semana despois distribuirá durante o acto. A loita contra a contaminación, do afundimento do Prestige, e Plataforma considera que unha falta de eficacia no con- está integrada por centos de en- “catro anos despois segue trol do Dispositivo de Separa- tidades de distinta índole. Aso- existindo un alto risco no ción de Tráfico de Fisterra, o ciacións de veciños, partidos tránsito marítimo, xa que ca- deterioro continuo do medio políticos, sindicatos, colexios da día transitan fronte ás cos- mariño galego que non se de- profesionais, clubs deportivos, tas galegas uns 35 buques con tén e a permanencia da débe- organizacións ecoloxistas ou co- mercadorías perigosas. Al- da histórica do Estado con munidades de montes forman gúns barcos presentan carac- Galiza en materia de protec- parte desta Plataforma. Nunca terísticas similares ás que tiña ción do litoral e a asunción de Máis celebrou a súa primeira o petroleiro Prestige cando responsabilidades polos nu- manifestación o primeiro de de- afundiu, en 2002, tras verter merosos accidentes acaecidos. cembro de 2002 en Compostela ao mar unhas 63.000 tonela- Entre as carencias mate- e é a responsábel da convocato- das de fuel”. riais enumeradas por Nunca ria das mobilizacións máis nu- E o perigo non só vén pola Máis figuran “buques anti- merosas na historia do noso pa- ameaza dun tránsito maríti- contaminantes con capacida- ís. O seu anagrama, a bandeira mo perigoso. A xulgar da Pla- de de almacenamento sufi- nacional tinxida de negro co le- taforma Nunca Máis, “nin os ciente e dun número de remol- ma “Nunca Máis” no centro, diferentes Gobernos autóno- cadores coa necesaria poten- estivo pendurada de moitas mos, nin o Goberno do Esta- cia de tiro para facer fronte a fiestras e balcóns galegos ao do, que ten as máximas com- este tipo de sinistros no mar”. longo de 2003 e 2004 en sinal de petencias neste eido, estabele- Isto leva á Plataforma a pre- protesta pola catástrofe do ceron aínda medidas de ca- guntar “cando se vai cons- Prestige e pola xestión realizada rácter preventivo e medios de truír o buque anticontamina- polas autoridades para paliar protección que estean, cando ción prometido, de 3000 me- os seus efectos.♦ PACO VILABARROS Ano XXIX Vivimos no mellor dos mundos posíbeis” As tres grazas do porto de Vigo Felipe González segundo Abel Caballero A seguridade social Do 9 ao 15 de novembro do 2006

cámbialle deseguido o GUSTAVO LUCA médico de cabeceira,

N¼ 1.243 iso fai que xa non se O autor do artículo reflexiona sobre o real compromiso coa sinta cómodo. Tiña un móbil de Amena, pero cidade de Vigo dos tres premiados pola Autoridade Portuaria. a compañía deixou de Autoridade Portuaria de Vigo outórga- proclamar que a cidade debía a súa existen- máis caros. “De Barcelona a un porto do Ca- chamarse así. Pechou lles medallas ao vello diario local, a cia a esta especializacion no exilio por mar. ribe custa 100 pesetas pero o mesmo traxecto a tenda de roupa á Aunha casa consignataria e á fabrica de Manuel Curros Enríquez usou só tres pala- dende Vigo está a un prezo de 150 pesetas” O automóbiles instalada na Zona Franca. O pre- bras para contalo dende outro lado: “aleve autor pregunta se a un emigrante galego non que levaba indo máis sidente socialista coida que estes tres fitos negreiro vapor”. Por esa sombra, lle sairía máis barato embarcar de trinta anos, simbolizan o máis importante da historia da se cadra, os consignatarios pro- en Barcelona. Claro que mello- puxeron unha óptica. institución que representa, de acordo coa filo- moveron en 1910 unha colosal ‘O presidente res prezos os de Xénova: un emi- sofía que el mesmo expresara na súa toma de escultura para perpetuar a me- grante daquel porto pagaba até Tamén desapareceu o posesión, que o porto e a cidade naceron sen moria do emigrante, un proxecto coida que estes Bos Aires a metade ca un emi- seu bar de sempre. enfrontamento e sen ningunha contradición. que se non puido realizar a cau- grante embarcado en Vigo. sa da Guerra do 14. Durante a tres fitos A terceira medalla da Autori- No café ao que vai “Vigo é o mar que subiu á montaña” di o presidente do porto e candidato a presidir o encarnizada Batalla do Atlánti- simbolizan o dade Portuaria é para Faro de agora cambian cada Concello, Abel Caballero. No caso de Citroën, co, os vendedores de billetes das Vigo, que se chama desta manei- tres ou catro meses os esta afirmación mal acae coa realidade porque poderosas compañías británicas máis importante ra porque nacera de feito como para atender o tránsito da multinacional de ra- instalados en Vigo xuraban que avisador de chegadas e saídas camareiros, non lles íz francesa a cidade houbo de renunciar ao ri- os seus barcos eran os máis se- da historia da dos barcos da emigración e foi dá aprendido o nome. quísimo pracer de Bouzas que foi aterrado e guros contra os submariños ale- institución que fundado polo consignatario José Síntese estraño na que hoxe é un estacionamento de máis de un máns. Non o eran, claro. Carvajal. Vendido nos 80, o millón de metros cadrados instalado sobre o A Autoridade Portuaria de di- representa, de máis antigo diario local de Vigo cidade na que que antes foi mar. A fábrica medrara sobre o rección socialista confirma a ten- (hai outro fundado hai 25 anos) naceu. val de Castrelos sen ningunha clase de planifi- dencia das institucións públicas de acordo coa deixou caír a famosa páxina Es- cación e deu lugar á medra cancerosa dun po- tempos de Alfonso XIII a outor- tación Marítima na que lanzaba lígono auxiliar que derramou a veiga do río garlles medallas aos emigrantes e filosofía de que diarios ditirambos aos trasatlán- Lagares. É obvio que a fábrica trouxo salarios aos que facían negocio da emigra- o porto e a ticos. Na vella etapa Faro non se Dous cidadáns pero tamén fagocitou un lindo anaco da ria e o ción. “Non hai ningunha contradi- andaba con requilorios e nomea- moi querido e vizoso treito urbano do seu río. ción” como di Abel Caballero. cidade naceron ba director un poderoso consig- chaman desde O monumento principal da cidade de Vigo Non a hai? A importante acu- natario como Manuel Otero Bár- Cataluña a unha é para os seguidores do abade de Valadares que mulacion producida pola venda sen ningunha cena que instalaba no corredor expulsaron as tropas francesas. A festa local es- de billetes a América formou un contradición” de entrada do xornal un mural tertulia radiofónica tá consagrada aos voluntarios que se botaron de grupo de presión que foi decisivo de anuncios de navieiras en azu- madrileña. “Antes machado contra os soldados da tricolor. O al- para o urbanismo das rías pero lexos policromados. O túnel votabamos ao PSC, calde Manuel Pérez, do PP, entregara a medalla especialmente da de Vigo. As lei- lousado en granito tiña unha al- da Reconquista de Vigo ao director de Citroën, ras hipotecadas mediante contra- tura de sete metros. O escorzo pero desta volta un enxeñeiro francés que ironizou sobre a gra- to de compravenda con pacto de retro para da proa colosal dun vapor abrumaba o visi- abstivémonos porque za viguesa de porlle unha vela a deus e outra ao pagar os billetes formaban áreas de reserva de tante dende a entrada. O xornal tiña enfados non nos gustou a diaño. “Deusiño é bon pero o diaño non é ma- solo urbanizábel. O emigrante pagaba o bille- esporádicos contra o centralismo pero a súa lo”, coma di Álvaro Cunqueiro. te e deixaba en prenda unha terra que serviu liña editorial defendia a emigración como fe- forma en que o PSOE Outro gran negocio do porto de Vigo foi para os consignatarios especularen. José Ma- nómeno necesario para trasvasar o que cha- quitou a Maragall”. a venda de billetes a emigrantes. Tan impor- ría Risquez observa nun tratado da emigra- maba poboación sobrante. Durante os anos tante comercio animou un consignatario en- ción, premiado en 1910 pola Unión Ibero altos da emigración transoceánica, o Faro Os tertulianos riquecido nos tempos da emigración altísi- Americana de Madrid, que os billetes de emi- coidaba coma Abel Caballero que non había contestan: “Anda, ma, no primeiro cuarto do século pasado, a grantes vendidos nos portos galegos son os contradición entre porto e cidade.♦ pois iso é algo no que non pensaramos”. Cartas Correo electrónico: [email protected] Eleccións CiU, con respecto ás eleccións de do Bloque, Francisco Jorquera, cación. Chamei a policía local e Un titular: “O PSOE hai tres anos. Só aumentaron os di que á luz dos resultados debe o garda non acudiu. Debíalle tan- recoñece que lle en Catalunya únicos que apostaron desde o pri- gobernar CiU? Á luz dos resulta- tos favores ao construtor que non meiro momento por unha política dos de xuño do 2005, debía go- se atrevía a incomodalo. Falei co gustaría outra 1) No programa de goberno, de esquerdas e pola repetición do bernar en Galiza o PP. concelleiro de Urbanismo, que Generalitat e agarda Convergència i Unió aposta(n) tripartito: Iniciatives per Catalun- Congratulámonos de que os ademais era avogado. Estaba que Montilla controle polos cheques: cheques gardarías ya; e a extrema dereita, que gozou dirixentes de ERC fosen respon- moi ocupado expropiando unhas –no canto de facer gardarías–, dunha cobertura informativa que sábeis e repitan o tripartito, por- vivendas. Tiña que desaloxar a Carod”. E unha cheques escolares, cheques sani- xa quixese para si, por exemplo, o que despois de 23 anos de gober- aquelas familias como fose pois frase de Felipe tarios, cheques de 1.000 euros Bloque, e o apoio de certos pro- no da dereita máis conservadora, estaba en xogo unha urbaniza- por cada fillo (a non ser que se- gres con mala conciencia. Naquel volvelos ver no poder é para ción. ¿Como ía desatender ese González: “Teño a xas un infeliz inmigrante; hai que 2003, os votos de CiU sumados aqueles que nos consideramos de gorentoso asunto e adicarse a co- miña opinión sobre o potenciar a raza branca, en franca aos de ERC, é dicir, os partidos esquerda, e até antonte, naciona- rrixir as infraccións dun empre- tripartito pero non a decadencia en Catalunya), dedu- nacionalistas, sumaban un 29% listas, peor que un torozón.♦ sario que ademais era o seu cións dun 20% a aqueles que do censo electoral. Nas eleccións cliente? O tenente de alcalde es- vou dicir”. O PSOE ademais da seguridade social dis- deste 2006 (un 6% máis de abs- XESÚS GONZÁLEZ GÓMEZ taba eufórico. A construción dun tumbou a Maragall. poñan de pólizas de cobertura sa- tención e menor censo electoral) FINA VILLAR senfín de adosados estaba a pun- Xa quere tumbar a nitaria complementaria e “medi- os votos dos dous partidos suman (BARCELONA) to de aprobarse nuns terreos pa- das necesarias para favorecer o un total do 26%. Votou Catalunya radisíacos que, casualmente, Montilla? Por que ás papel complementario ao sistema máis nación, como dixo un diri- eran da súa propiedade. O alcal- veces os socialistas se sanitario público que desenvol- xente do Bloque, paréceme que O soño de aconselloume que pintase o ven as entidades de seguranza li- foi Anxo Quintana? muro de branco. Varios partidos empeñan en bre (?)”. Durante a campaña, 3) Todos sabemos que nas Esta noite tiven un soño. Soñei políticos non puideron atender- confundirse co PP? ademais, prometeron carnés por democracias parlamentarias as que un construtor sen escrúpulos me. Estaban a celebrar a constru- puntos para os bos e os malos in- que adoitan gobernar son as ameazaba a miña familia e em- ción dunha planta de gas nunha migrantes. Isto é o que quere o maiorías parlamentarias, avala- paredaba a nosa vivenda. Pre- das rías máis belas de Europa. Bloque para Galiza? das polas maiorías electorais. De guntáballe a un aparellador se Cando espertei… cando espertei Cataluña é a que é 2) Todos os grandes partidos aí, por exemplo, que na Galiza era legal aquela obra e contestá- estaba en Ferrol.♦ bame que non. Mais non podía e ten o mapa de perderon votos nestas eleccións exista un goberno bipartito. Por ao parlamento de Catalunya. Uns que ten que ser diferente en Ca- seguir a falar porque estaba inha- FRANCISCO MACEIRA partidos que ten. máis, os socialistas, uns menos, talunya? Por que outro dirixente bilitado por un delito de prevari- (FERROL) N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

principal finalidade que se persegue Barcelona ten o río coa loita con métodos terroristas é Acoaccionar a autoridade para que O Estado coaccionado Llobregat e Madrid o non leve a cabo os obxectivos que planea. Manzanares. Resulta Dentro do proceso de paz no que estamos tan difícil de inmersos no Estado español coa banda ar- MIGUEL RODRêGUEZ mada ETA, que vén de cumprir catro anos aceptar? sen crimes, e polo tanto, sen exercer coac- Despois de catro anos sen violencia, a ETAdemostrou actitude de cam- ción ao Estado, atopámonos, desta volta de bio. O sector ultradereitista da xudicatura segue buscando conflito. xeito palmario, con que o lugar de onde vén agora a coacción, nun intento de cargarse Hai campañas na definitivamente o actual proceso pacifica- sé Luis Rodríguez Zapatero, votado pola texia seguida por eses mesmos xuíces que, televisión e folletos dor, é da dereita española. maioría do pobo español, refrendado polos en vez de toga, locen descaradamente a ca- Sabido é que a xudicatura neste país é parlamentos español e vasco, e a semana misola do PP, pasándose as leis por onde que veñen polo maioritariamente conservadora, e notorias pasada apoiado pola Comisión europea, queren con tal de pinchar a solución ao correo para que a son as veleidades que padecen moitos dos vai adiante no proceso de paz coa ETA; conflito terrorista con Euskadi, do que tan- seus altos integrantes por aparecer o máis pois iso doadamente se curtocircuíta polo ta tallada electoral e económica teñen sa- familia aforre auga e posíbel no pano- PP, facendo que os seus rapaces no Supre- cado e pensan sacar. apague a luz cando rama político, mo reactiven a execución dun expediente O artigo 3 do Código Civil, que impón non a precise. Os facendo uso de ‘A ultra- que durmía o sono dos xustos dende había o xeito no que deben ser aplicadas as leis, poder de que conservadora anos. dende logo por xuíces e maxistrados, di: pais dinlle aos fillos dispoñen, nada Véñeno facendo de acordo cos seus “As normas interpretaranse segundo (...) a que tomen nota, que menos que o ter- sala 61 partidistas intereses de modo pseudogol- realidade social do tempo no que han de xa ven o que di a ceiro poder do pista, e tivo que ser o goberno socialista, ser aplicadas (...)”. Cúmprano, señorías, Estado (lexisla- do Tribunal coa axuda do vasco, o que con moita man deixen a ideoloxía na casa, que para iso televisión. O avó tivo, executivo e esquerda, o corrixa. Sen ir máis lonxe o ca- lles pagamos e non para que coaccionen o cala. Iso xa o dicía el xudicial, en- Supremo so do preso Iñaki de Juana Chaos, que se- Estado.♦ sinounos Mon- guiu unha folga de fame que case o leva a desde hai ben anos e tesquieu na decide, a estas morte, e de seguro lle puido ocasionar da- MIGUEL RODRêGUEZ SÁNCHEZ ninguén lle facía Francia revolu- alturas, nos irreparábeis, como protesta pola estra- é avogado. cionaria) para caso. entrar de cheo a logo de tres facer contrapolí- Xosé Lois tica. A ultracon- anos coas servadora sala Alfonso Guerra, 61 do Tribunal actuacións Supremo decide paralizadas, entre bambalinas, a estas alturas, dirixe exposicións e logo de tres iniciar eventos sobre a anos coas actua- cións paraliza- a liquidación recuperación da das, iniciar a li- do partido memoria. Patrocina quidación do libros sobre a historia partido político político Batasuna, para da República e o min ilegal e ile- Batasuna” conflito bélico. Non o xitimamente de- clarado fóra da fixo durante os longos lei por unha in- anos nos que tivo constitucional Lei de Partidos Políticos e todo o poder. Acaba por unha sentenza de propio Tribunal Su- premo. Estes xuíces, nomeados e pagados de aparecer unha por todos, actúan ás toas, créndose en serio película sobre os que a cesión dunha función pública para que exerzan un poder do Estado, xulgando GAL. Os medios conforme ás leis que os cidadáns temos socialistas pasan por aprobado, correspóndelles como algo pro- ela en silencio. Quen pio e persoal, e bótanse a facer política do xeito máis descarado: que o goberno de Jo- escribirá a historia de Alfonso Guerra?

Morre Xosé Antón Arxona, fundador da UPG Condenan o etarra De Juana a doce anos O pasado 6 de novembro finou nomía de Galicia amosou o seu ca grupuscular propia daquel en Vigo, aos 72 anos de idade, enorme potencial teórico e o tempo, Arxona e Otero, non se por dous artigos de Xosé Antón Arxona de Santia- dominio da concepción marxis- sumaron á opción de Foz de su- prensa. Artigos que a go. Malia a importancía da súa ta da historia. marse a unha escisión do PCE varios xuices nin figura, en pleno franquismo, no Con todo, o seu paso pola m-l denominada “Movemento proceso fundacional do novo UPG foi breve. En 1965, xunto Comunista m-l”, e pasaron a sequera lle pareceran nacionalismo galego, a súa mor- a Luís G. Blasco Foz, foi capta- militar por un tempo no partido delitivos. Graves te pasou na práctica desaperci- do por Carlos Otero Pardo, matriz, á vez escindido do PCE. foron os pasados bida en círculos nacionalistas. membro do PCE, quen conven- Entre 1967 e 1968 desen- Nado nunha familia asenta- ceu aos dous dirixentes da nova volveron actividades paralegais crimes deste etarra da en Viveiro, comezou a de- organización nacionalista para se –que tiñan como eixo a Aso- polos que xa foi senvolver o seu activismo polí- inserir no PCE e tratar de gale- ciación Cultural de VigoÐ e ta- tico nos colectivos de naciona- guizar o partido de Carrillo. Un- mén clandestinas que levarían á castigado e cumpriu listas galegos en Madrid e, ha experiencia totalmente frus- detención de Otero e Natalia condena. Pero o que xunto a súa compañeira Natalia trada que levou a Arxona e Foz a Gómez, esposa de Arxona, que agora se cuestiona é Gómez, pasou a formar formou ensaiar un novo tipo de organiza- se viron procesados e condena- do pequeno grupo fundacional ción marxista-leninista indepen- dos polo TOP polo seu activis- a liberdade de prensa da Unión do Povo Galego. dente, distante tanto da UPG co- mo no grupúsculo marxista le- e aínda máis o Considerado nos primeiros mo do PCE e na que xa se inte- ninista. Deste afastado tempo populismo no que anos sesenta como o militante sión do poder político de Gali- graría, mesmo, Carlos Otero. provén o escurecemento inte- de maior capacidade política e za na Idade Media e traballos Nesa liña, crearon unha pla- lectual e político de Xosé Antón está a cair o Estado. de fonda formación marxista, sobre a evolución das linguas taforma estudantil en Compos- Arxona quen asinaba, na súa As leis e as condenas gozou asemesmo da confianza célticas ou o comportamento tela e aos poucos meses un gru- etapa como dirixente da UPG, de Francisco Fernández del político dos bretóns. Asimesmo púsculo ao que denominaron os seus escritos en Terra e Tem- van a golpe de Riego que puxo á súa disposi- foi tradutor do poeta ruso “Bandeira Roxa” que estivo, en po, voceiro da organización, telediario, a golpe de ción a revista Grial onde Arxo- Alieksandr T. Tvardovski. En colaboración con militantes da baixo o pseudónimo de Zutra.♦ titular sensacionalista, na deitou importantes ensaios. reseñas que escribiu tanto en UPG, detrás dos boletíns Gali- Entre eles unha anticipadora vi- Grial como na Revista de Eco- cia-Vietnam. Dentro da dinámi- X. ENRIQUE ACUÑA a golpe de prime time.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX xe do Vallés occidental.Opersona- lonés, oBaixoLlobregate cidade deBarcelona,oBarce- sete puntos,especialmentena cinto vermello Barcelona, antanochamada famosa áreametropolitanade catro puntosporcentuais,na xa quesenoconxuntobaixou deu máisondevotostiña, calquera outropartido.Eper- centaxe emáisescanosque perdeu máisvotos,por- eleccións anteriores,oPSC cial. Encomparanzacoas pótese daabstencióndiferen- Cataluña tiráronlleapoioáhi- eleccións aoParlamentode mas elecciónscatalás.“Estas papel dosinmigrantesnasúlti- en Josep M.Colomer cataláns cos confudiuse O zagante tenbrillanteselabora- El País PSOE charnego inmigrantes (3 denovembro)o , perdeuseise avispado ero- comenta lla mente enreferenciaa un ministrosocialista,precisa- troducida haiunsmesespor lario habitualatéquefoirein- siva, desapareceradovocabu- que adoitaconsiderarseofen- Mesmo apalabra peitosos deanticatalanismo. migrante éconverterseensos- parte doscatalánsdeorixein- que desexaríaainmensamaior cousa derradeira xenitores. A falar encasteláncosseuspro- como tales,aíndaquesigana mais equerenserrecoñecidos ranse tancatalánscomoosde- cados enCataluña,considé- xe. Osseusfillos,nadoseedu- voltaron ássúasterrasdeori- moitos retiráronseebastantes de cincuentaanosidade, os máisnovosteñenxa do restodeEspaña,poloque tualmente ningúninmigrante que nonchegaaCataluñavir- colectividade. Haitrintaanos gunha vezfoiunretratofielda ferentes actuais,seéqueal- dica quexanontenmoitosre- varios decenios,maistodoin- cións novelísticasdesdehai . Así pois,osabstencionis- charnego Monti- , turas. Moitosdelestraballan matanzas, degolamentosetor- sas, culpábeisdeviolacións, encheuse deasasinosma- a nosa que, entodosestesanosdesde diu asentenza.Oestrañoé alí. Nicolae Ceaucescu “ tumba, afirmaFiskeengade: dam Husein cibir oexpresidenteiraquí condena áforcaquevéndere- Vanguardia Robert Fisk ca nunca de Irak, cisamente poriso”. orixe andaluzoumáisbenpre- innovado cuncandidatode ocasións anteriores,peseater téndose, mesmomáisqueen tonómicas continuaronabs- cións xeraiseaselecciónsau- tas diferenciaisentreaselec- Wilhelm Keitel Slobodan Milosevic asasinos liberación máis cheo (7 denovembro)a . Parecequeiráá comenta en do país,Irak acabou alí. ♦ acabou elu- Sa- La vergoña”. do nosocinismo.Edanosa colgados. Tal éamagnitude eles nonseránxulgados.Nin ese gobernodemocrático.E nisterios quecreamosbaixo pagos pornósatravésdosmi- guerra, nalgúnscasos,están suposto. Eesescriminaisde democraticamente elixido,por agora apoiamos;ungoberno para ogobernoiraquíquenós dos complicidade cometidos coa Irán, despoisdeinvadiresta Irak estabaenguerracontra dor anteotribunal,mentres do apropiaversiónexdita- atentado contraSadam,segun- cidade deDujail,trasunfalido chiitas tivolugaren1982na tanza de148cidadánsiraquís ma- causa xaodicíatodo. A selecciónda xe martes?(...). A as elecciónslexislativasdeho- dos crearonefinanciaronante tribunal queosEstadosUni- za-salvavidas ditadaporun toda asúaforzaunhasenten- disimulase aoagarrarsecon o presidente dicial montadadespoisdeque gunha dúbidasobreafarsaxu- tar aunanimidade?,¿cabeal- humanidade quedebíaconci- como autordecrimescontraa denatoria deSadamHusein mundo porunhasentenzacon- tanto noIrakcomorestodo que oenfrotamentoprovocado fracaso dainvasióndeIrak dente, sefaltabaalgunha,do “¿Pode haberprobamáisevi- bro), acondenacontraSadam. mén, en Ernesto Ekaizer de Os Sadam Husein. Sadam crimes EE UU El País ♦ Bush (7 denovem- comenta ta- foran nin sequera contra o que capitalizouarevolución vía xadaquelaoréximechiita Unidos en1980. Washington país conapoiodeEstados tribunal deBagdad”. linchamento legalfoiavarado historia nosxulgarámañán sados hoxeéavaracoacal coa quexulgamosaestesacu- mos esquecernuncaqueavara xuizos conestafrase: en Nuremberg, abriuundos Jackson O fiscalnorteamericano canos enOrientePróximo?(...). era unhapezadosnorteameri- nunhaépocanaqueeste Sadam lacións entre Washington e poñen oriscodeaflorarasre- outros sumariospendentessu- Sadam cantoantes.¿Acasoos Estados Unidosérematarcon Bagdad. Maisoobxectivodos das causasqueseinstrúenen masacre deHalabjaéoutra de probas.Oprocesosobrea Nacións Unidasalegandofalta gouse acondenarIraknas Administración deReaganne- sete milsufrironferidas. A con armasquímicas;outros ataque daaviacióndeSadam mil iraquísmorreronporun apoiada porIrán.Unscinco Halabja, nonortedeIrak, lión kurdanacidadeiraquíde de Anfal paraaniquilararebe- ordenou achamadacampaña canto seguíaaguerra,Sadam en ambosbandos.En1988, provocou 1millóndemortes Irak-Irán guerra Sadam. A ticas dosEstadosUnidoscon zación dasrelaciónsdiplomá- hington, comenzouanormali- con ditador. Devoltaa Was- cribiu, unhafrancaconversa Defensa, mantivo,segundoes- viado eactualsecretariode gan polo presidente Donald Rumsfeld pois dasexecuciónsdeDujail, Xa en1983,unsmesesdes- representante doeixomal. a Bagdad.Ooutroraen- , queacusouosnazis Sha de Iráncomoun Ronald Rea- foi enviado ♦ Non debe- Robert . O Latexos N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX Contra a cidade da cultura, unha vez máis

X.L. FRANCO GRANDE

uixera saber como se compaxinan feitos ta- Qles como que a estas alturas aínda non se saiba que uso ou usos se lle vai dar á tal cidade (non se saberá até abril, consonte ao que lemos na prensa) na que se investiron moitos millóns (non se sabe ben para que) e que vai custar este pobre país máis millóns dos que se din, ademais dos que non se din, varias veces os orzamentos de Cultura Ðque supoño que tería que deixar de facer algunha cousas útiles e necesarias para o país. A tolería semella terse instalado nas autoridades e políticos desta terra, a todos os niveis. En Vigo, por exemplo, temos un centro cultural, ou que sexa, a “Casa das palabras”, ou “Verbum”, de investimento millonario, construído con fondos europeos pensados para outras urxencias, que ninguén sabe para que serve, Alberte Núñez Feixóo (PP) e Emilio Pérez Touriño (PSOE). P. FERRÍN / A.G.N. e que non parece que esperte a curiosidade de ninguén. Ou sexa, que seguimos me- tidos nunha realidade fantasmal O PSOE fía o desbloqueo autonómico en canto aos fins, nunha Santa Compaña que xa non cadra coa á entrevista entre Touriño e Feixóo do 15 de novembro iluminación actual das nosas corredoiras, nun camiñar de al- mas en pena camiño dun Purgatorio que xa non o hai. A lingua tamén atraganta o Estatuto Pero non importa: a ver se lle atopamos financiamento priva- do. ¿Un goberno que se di de A. EIRÉ “realidade nacional, por que Ga- PPdeG? Poucas sorpresas. Todo esquerdas pedindo O novo Estatuto semella estar nas súas horas decisivas. As liza non pode ser unha nación?”, o máis agardarán a unha entre- financiamento privado para al- polémicas recrudécense. As dificultades acrecéntanse. Ta- pregúntanse na liña autóctona. vista na que estea tamén Anxo go do que só sabemos que é mén as reunións entre partidos. É o ser ou non ser. O tem- Cuestión de táctica de Feixóo ou Quintana para escenificar un unha tolería senil que nos que- po tamén importa. O problema semella estar agora na lin- defensa de principios políticos? acordo se o PP opta por non dila- dou en herdo duns tempos que gua. O PP tece e destece coma unha debandoira coa mara- Galiza é o mesmo que Andalucía tar máis o proceso. Pero Feixóo todos quixeramos esquecer? ña en Madrid. O nó para que non corra está agora na lingua. para o PP? Deixarán a Galiza por vaille facer unha proposta de mí- ¿Pero imos poñer a debaixo do texto catalán ou só se nimos a Touriño que non poida cultura, ou semellante proxec- No PSOE son moi sentidos. Non ren é lograren un acordo que su- trata de enfrontar a PSOE e ser aceptada polo BNG para ten- to cultural –se así se lle pode gustaron nadiña de nada de que o poña un paso adiante, un novo BNG? Preguntas que nin no seu tar rachar o goberno. Touriño es- chamarÐ en mans privadas? BNG os emprazase desde as pá- Estatuto que pasa por recoñecer partido teñen respostas. tá avisado das consecuencias, ¿Para ser dirixido por quen? xinas d’A Nosa Terra a cumprir o carácter nacional de Galiza. proclive como é a admitir sem- ¿Baixo que criterios se vai de- os seus compromisos sen andar Aínda que sexa cunha fórmula O recoñecemento lingüístico pre as suxestións do seu interlo- senvolver o que aínda non sa- con cambadelas cara a fóra e me- con fasquía constitucional. Pero cutor e, logo, facer o que quere. bemos que é, se é algo ou non xericas cara a adentro. non pode pasar por menos. Por Mentres ollamos compracidos No financiamento non tería vai ser nada? Solución: xa di- Afirman que están a traballar ideoloxía. Por táctica. Por estra- ou compunxidos, segundo os ca- por que existir tanta disputa. O xemos noutra ocasión que non para que o Estatuto recolla o ca- texia. Por futuro. sos, para o debate do recoñece- PP propuxo o sistema catalán. O hai ningunha, ningunha de mí- rácter de Galiza como nación e mento nacional, estase a produ- BNG está de acordo no método, nima racionalidade, nin que non pasarán por menos. E o PP? cir outro enfrontamento, non me- pero non na fórmula. Os socialis- tampouco de oportunidade. Afirman que non saben a que ve- nos importante, pero co mesmo tas semellan compartir as fórmu- Por iso suxeriamos que o xa ñen as ameazas do BNG de ra- Sabemos que Núñez Feixóo non transfondo político, a respecto las nacionalistas. feito se deixase aos paxaros, char o goberno se o PSOE pacta- quere darlle ningunha baza a do recoñecemento lingüístico. Todo vai depender se na- para vergonza de todos. ra co PP unha fórmula estatutaria Touriño na súa entrevista do día A proposta do BNG de que o cionalistas e socialistas son ca- Porque isto, ao cabo, é o que semellante á andaluza. Seica no 15. É cuestión de política, pero novo Estatuto recolla un acordo paces de porse de acordo con an- menos lle vai custar ao país. contorno do presidente Emilio tamén de química persoal. De de mínimos que garanta o derei- terioridade non só no “espírito” Só hai unha maneira de Pérez Touriño pensaron tal cou- non ser así, non se entenden as to e o deber de coñecer o galego que debe conformar o novo Esta- acabar con estas tolerías “cul- sa. Todo se debe a malos enten- declaracións desta semana do lí- se atopa coa oposición do PP na tuto, senón xa nas fórmulas lite- turais”, moi propias da didos. Se cadra descoordinación der popular e, aínda menos, o de- comisión, que non quere ir máis rais que debería recoller, sen tra- ignorancia e da irresponsabili- entre os membros da comisión e bate no parlamento esta semana. alá do bilingüísmo harmónico sacordos nin marcha atrás. dade dos políticos, e non é ou- o partido. Non é o mellor xeito de prepa- actual. O PP non admite a igual- Un “tomalo ou deixalo” a un tra que a de esixirlles E os intentos de levar unha rar a entrevista nin de chegar a dade do galego en dereitos e de- PP que se vería obrigado a pro- responsabilidade, penal e civil, fórmula aberta para a entrevis- acordos lanzar acusacións de falta beres co español. O BNG non nunciarse no pleno parlamenta- en todos os seus actos. A mes- ta do presidente co líder do PP- de liderado e incapacidade para pode pasar por menos. E o rio logo de que PSOE e BNG ma responsabilidade que se deG Alberto Núñez Feixó o acadar acordos nin cos seus pro- PSOE, na súa “equidistancia” aprobasen o texto na comisión esixe en calquera profesión próximo día 15. pios socios, como as realizadas calculada, pretendendo que Tou- antes de fin de ano. para supostos de falta de Volvéronlle demandar o texto por Feixóo a Touriño. O presiden- riño se apunte o tanto, conforme O texto é importante, pero ta- dilixencia ou de culpa. E aca- ao BNG para procurar un “míni- te alporízase. Feixóo trebella. ao deseñado cando comezou o mén o tempo. Un tempo que co- bariamos con esta tolería “cul- mo común denominador”. Os so- Unha parte do PP desespéra- proceso. Un tanto que Feixóo rre contra o Estatuto galego, pero tural”, verdadeiro andazo que cialistas queren aparecer como se. Pensan que Feixóo non é ca- non lle vai regalar. tamén contra un PP que se avén a nos ameaza, a nós e ao país.♦ os conseguidores do acordo, con paz de enfrontarse a Madrid co- Así as cousas, que vai dar de incluír noutros textos estatutarios Touriño como o artífice. mo o fixo Javier Arenas en An- si a entrevista do día 15 entre os o que lle negan a Galiza entre re- Os nacionalistas o que que- dalucía. “Se Andalucía é unha dirixentes do PSdeG-PSOE e medos de galeguismo.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX Atentos Detrás da crise municipal de Cabanas a Ciutadans planea a especulación urbanística XOSÉ MANUEL SARILLE iutadans-Partido de los Ciudadanos entrou no PERFECTO CONDE para que Rey García puidese ser sabedor de case todo o que se Cparlamento catalán. Hai O caso aberto pola dimisión da alcaldesa de Cabanas, como conse- alcalde. En concreto, conside- veu facendo en Cabanas durante catro declaracións que serven cuencia da condena a oito anos de inhabilitación e multa de 5.400 rou que a expulsión da que era os últimos anos no que toca aos para situalos. A de Enric euros por un delito contra contra a ordenación do territorio, vai obxecto por parte do PSOE aín- numerosos problemas de urba- Sopena, que os considera a camiño de converterse nun episodio político de longa duración, da non era firme e até se permi- nismo que trouxeron como con- outra marca da FAES, a xa que a súa substitución polo tamén socialista, agora expulsado tíu case emitir unha sentenza secuencia que Modesta Anca e fundación de José María do PsdeG-PSOE, Xosé Casimiro Rey García non fixo máis que con estas palabras: “Esta suxec- un aparellador municipal substi- Aznar, xa que os medios de afondar na crise política que está vivindo este concello coruñés ción non é firme, así que en tuto, Xoán Xosé Rivera Gonzá- comunicación máis dereitistas principio se mantén o concellei- lez, fosen condenados por feitos apoiaron a nova alternativa. Rey García, un prexubilado de extraordinario urxente cando o ro destituído como representan- ocorridos en 1999. Outra de Josep Faulí, repetida Astano que forma parte da cor- resto dos concelleiros socialis- te do partido”. O especial interese mostrado por Josep Lluís Carod Rovira, poración cabanesa dende 1988, tas e os dirixentes do partido lle Grazas a este estrataxema, a por Rey para suceder a Anca po- bautizándoos como lerrouxis- procedente da UGT, e que leva pediron que renunciase a suce- candidata oficial do PSOE, Ma- dería estar relacionado coa inten- tas, dando a entender que se perto de 30 anos vencellado ao der a Modesta Anca. ría Xosé Cabana, terá que agar- ción de controlar unha situación sitúan como o vello partido traballo interno do PSOE, non Neste pleno, que tivo lugar o dar unha mellor ocasión para ser urbanística que en Cabanas é ca- de don Alejandro nun centro foi quen esta volta de gardar pasado día 3, o secretario do alcadesa e Rey García saíu eli- da vez máis complicada. Están con perfil demagóxico e con- fidelidade ao partido que fun- Concello, Antonio López Vila, xido polo procedemento de ser sen executar sentenzas coma que fuso, populista, agresivo, an- dou o seu paisano Paulo Igle- levoulle a auga ao seu muíño in- o candidato que representaba a obriga a derribar por ilegal o edi- tinacionalista, e con parcela sias. Polo que parece puideron terpretando o Regulamento de lista máis votada. Realmente ficio Elpidio, no lugar do Penso, cómoda para a manobra. Un- nel as ganas de ser alcalde de Organización e Funcionamento unha lea que non fixo máis que mentres que o Concello argu- ha terceira manifestación, Cabanas e tardou menos de me- e Réxime Xurídico das Entida- estrear unha das súas fases máis menta que non ten capacidade críptica esta, foi de Alfonso dia hora en convocar un pleno des Locais da mellor maneira polémicas. nin propia nin crediticia para fa- Guerra, que se referiu a unha cerse cargo de tal derrubamento. reunión da súa fundación on- Intereses de fondo Precisamente, neste predio é pro- de concluíron que os resulta- GONZALO pietaria dun andar María Xosé dos eran “moi interesantes, Se o feito de que o novo alcalde Cabana. No mesmo edificio ta- moi moi interesantes”. A últi- de Cabanas decidira ocupar o mén ten piso algún parente do ma valoración que recollemos cargo en contra da organización que agora é alcalde, que durante aquí é de Mariano Raxoi, di- política á que pertenceu moitos o mandato de Anca non puxo re- cindo que Ciutadans é anos, e lograra o seu propósito, paros para que se instalase unha esquerda laica, favorábel á xa é rechamente, non foi menos rede de sumidoiro de augas nun negociación coa ETA, descar- significativo o seu comporta- monte da súa propiedade planta- tando deste xeito que a nova mento e o dos concelleiros do PP do de eucaliptos con vistas a que forza afecte ao seu espazo. e de Iniciativa Veciñal Cabanesa puidese ser recualificado. Que podemos dicir? Que (ICV). Rey García sentou ao seu O caso é que a especulación todos levan parte de razón. A carón no pleno e pasou o tempo urbanística en Cabanas non é no- primeira conclusión é que falando animadamente co vocei- va. Xa nos tempos do desarro- non son extrema dereita, aín- ro desta última organización, llismo franquista se construíron da que á dereita extrema lle Luís Salgado, mentres que o re- edificios que nunca respectaron interese a emerxencia desta presentante do BNG, Xosé Ma- a contorna paisaxística nin o me- forza, porque é transversal en nuel Pérez Sardiña, expoñía os dio ambiente local. Foi famosa a determinadas negacións, seus motivos para rechazar a construción polémica do hotel como a do nacionalismo, e candidatura do expulsado do Sargas, un asunto que aínda co- porque pesca entre os PSOE. No remate do pleno, reci- lea hoxe, e a praia que leva o no- descontentos socialistas, ade- bíu os aplausos do PP e de ICV. me do concello hai moito tempo mais de que obriga a radicali- O caso é que agora Caba- que é lugar de veraneo de resi- zar a estratexia do PP no de- nas, un concello que ten un dentes en Madrid, Santiago, Lu- bate das identidades. censo de 3.300 habitantes, está go, Vilalba, etc. Pilar Franco, ir- A segunda, é que son só máis dividido ca nunca. Moita má do ditador, foi asidua verane- metropolitanos, os votos xente, incluída boa parte da mi- ante en Cabanas, onde tiña casa. están en Barcelona e no litancia socialista, di que este Polo tanto, este é un dos pun- primeiro cinto urbano e case home non é o seu alcalde e xa tos críticos da xeografía galega non teñen forza no segundo, se empeza a falar da necesida- da especulación urbanística. nin no resto de Cataluña, de de que alguén lle presente Máis da metade das casas e pisos agás en Tarragona, con carac- unha moción de censura. de Cabanas son segundas resi- terísticas sociolóxicas Xosé Casimiro Rey García, dencias. O prezo de adquisición semellantes á capital. Os seus máis coñecido por Pepe Rey, e aluguer de vivenda aquí é dos votantes non son por tanto era a man dereita da alcadesa máis caros de Galiza, e todos es- inmigrantes desarraigados, que tivo que dimitr, Modesta tán ao quite para ver como se po- senón segunda xeración de Anca, coa que traballou durante de facer algún “pelotazo”. Qui- cataláns, ou cataláns de sem- moitos anos como persoa de zais todo isto non é nada alleo ao pre, socialmente integrados, confianza. En consecuencia, era que está a pasar no Concello.♦ hostís á identificación nacional catalá e que aborre- cen a política tal como se de- senvolve, con corrupción, obscenidade e inestabilidade institucional. A terceira conclusión é Visita que, como bos netos de Lerroux son oportunistas e ambiguos no demais, porque anosaterra.com están verdes e porque o popu- lismo require de pouca concreción. Defínense liberais progresistas socialdemócratas, máis ou menos. De momento parece que pescaron sobre to- Novo FORO, totalmente reformado do no viveiro socialista, máis cívico e mundano, sen descar- tar que no futuro o fagan a Ampla Hemeroteca dos últimos números en formato PDF fondo no popular. Concorrerán a eleccións fóra de Cataluña e medrarán, E POR SUPOSTO, TODA A INFORMACIÓN DE GALIZA ACTUALIZADA CADA SEMANA porque o simple ten futuro.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Non estamos afeitos a ver unha poñer o seu nome xunta o noso vai- persoa como vostede, cunha lles ser beneficioso. Agora mesmo ampla e sólida carreira univer- estamos negociando en moitas sitaria, converterse en director Xabier Martínez Cobas frontes e nos próximos meses vai xeral dun club de fútbol. haber novidades neste aspecto. A É certo que eu desenvolvín a TVG xa é patrocinador e en breve meirande parte da miña carreira aparecerá o seu logotipo na manga na universidade. Na de Vigo fun ‘Cómpre recuperar o nome do Celta da nosa camiseta. R xa patrocina os vicerreitor con Domingos Do- petos de adestramento e tamén Es- campo. Pero a miña especialida- trella Galicia-Cabreiroá pasará a ser de é a empresa. Estudei moito a como expresión da identidade galega’ espónsor. É certo que os dereitos te- conxunción de educación, cultu- levisivos non son tan golosos, pero ra e I+D e participei no consello CÉSAR LORENZO GIL negociando ao xeito pódese obter de Galaxia. Eu son celtista de un bo rendemento. E finalmente, o sempre, así que cando Carlos Xabier Martínez Cobas (Vigo, 1968) é un caso atípico entre os xestores do fútbol europeo. Procede da noso desexo é aumentar o número Mouriño me ofreceu a posibili- universidade e antes de tomar as rédeas da dirección xeral do Celta xa formara parte do consello edito- de socios. Dito todo isto, coido que dade de traballar no club, foi fá- rial de Galaxia. O presidente do club, Carlos Mouriño, confiou nel para que aproveite todas as poten- no fútbol profesional se vive moi cil convencerme. Penso que é un cialidades dunha entidade apegada a Galiza desde a súa fundación. Tomou con paixón a súa tarefa. por riba das posibilidades reais e reto moi importante e que me va- nós temos que acabar con iso. Igual lerá para aplicar os meus coñece- “Hai tantas posibilidades de mellora e estamos tan ilusionados que é difícil non entusiasmarse día a día”. que a baixada de xuros propiciou o mentos nunha área fascinante. encarecemento brutal da vivenda, O fútbol tivo sempre mala no fútbol, o pago por visión inchou prensa nos círculos académicos. os prezos dos xogadores moi por ri- Iso é un prexuízo. Cando ba do seu valor. Perante isto, hai dú- Mouriño me explicou o seu pro- as filosofías, pagar só o razoábel ou xecto, incidiu en dous aspectos: empeñar un club para pagar o que facer todo o posíbel porque o pide un mercado artificioso. Seguro Celta medre e se converta nun que recibe máis aplausos o que fi- club modélico dentro de Europa cha sen control pero ollo porque a e chegar a conseguilo dun xeito Uefa vai empezar a facer auditorías honorábel. Esa palabra penso que e imos ver moitos clubs en graves é fundamental. Afeitos como es- problemas económicos. tamos a que no fútbol se refuxien Os pisos soben pero a xente tramposos e raposeiros, quere- non vai vivir na rúa. Se o Celta mos demostrar que se poden fa- non ficha coma o resto, o seu nivel cer as cousas doutro xeito, coa competitivo pode baixar de máis. lei, o dereito e a honra como va- Certo. Por iso nós queremos lores principais. E este comporta- manter o nivel de gasto. Sabemos mento tamén ha dar resultados. que cómpre facer un investimen- Cales son os principais re- to potente para ter un equipo de tos que asume na súa xestión? garantías. A idea non é reducir Hai unha parte inmediata, gastos senón aumentar ingresos que pasa polos números, polo até chegarmos a un equilibrio or- traballo financeiro e económico. zamentario. Agora resulta difícil Pero o principal é recuperar o pensalo porque hai débeda –algo nome do Celta como expresión común en todos os clubs– pero da identidade galega. Igual que penso que é viábel que nese hori- ocorre en todas as sociedades do zonte do 2010, as contas casen. mundo, Galiza exprésase futbo- Un cambio que xa se nota é a listicamente no campo de Balaí- maior presenza do galego, gra- dos. O noso país proxéctase ta- zas ao periódico A cor de Galicia. mén en cada partido e é unha Ese foi un primeiro paso para área que non hai que descoidar. darlle ao galego o lugar que mere- Dirán que o Celta é unha ce como lingua natural de Galiza sociedade anónima, nada máis. e do celtismo. Sabemos que non é O Celta nace no 1923, cando o a única, pero queremos que esa fa- funda Manuel de Castro, para re- la estea presente en todos os espa- presentar toda Galiza. Por iso es- zos do club. O seguinte que que- colleron ese nome, por iso leva a remos acometer é a renovación cruz de Santiago no emblema, por completa da páxina electrónica, iso viste de celeste e branco. Nace cunha edición trilingüe (en gale- como expresión da sociedade civil go, castelán e inglés) que no futu- xustamente en Vigo, unha cidade ro se ampliará con outras linguas. acostumada a que sexa o sector Pouco e pouco temos que norma- privado o que asuma expresións lizar o galego para que a xente da identidade que superan as limi- perciba que para o Celta é unha tacións. Isto pasou no fútbol pero fala en igualdade de condicións tamén pasou na empresa ou na que as outras, válida tamén para cultura. Se asumimos o papel di- nos representar en todos os niveis. namizador fundamental de Gala- E propiciar medidas como xia na nosa cultura, do mesmo a cláusula que mantén o Bar- xeito temos que tratar o Celta. celona nos contratos do com- Ninguén se sente alleo cando un- PACO VILABARROS promiso dos xogadores de ha empresa galega ten un éxito re- de audiencia cando xoga na TVG, mos ampliar esa base, facelos par- sa actitude non é pasota, máis ben o aprenderen catalán? coñecido. Igual sucede co fútbol. con sete puntos de diferenza sobre tícipes e que se sintan cómodos, os contrario. Por primeira vez en moi- Esa cláusula é simbólica por- E como concretar esa aposta? os partidos do Deportivo. E a se- resultados deportivos serán secun- tos anos, o tema do novo campo sa- que até onde eu alcanzo, non supón O Celta debe achegarse moito gunda camiseta desta tempada, a da darios. Loxicamente, se gañas na íu dos xornais para ocupar traballos nada no nivel práctico. Non me máis ao socio e ao celtista. A nosa cor da mandarina, xa é a segunda casa, aumenta a afluencia, pero o nunha comisión municipal que xa gustan eses xestos no papel, de ca- idea é que os celtistas se sintan ta- equipación máis vendida na histo- básico é unir xente ao proxecto, iniciou os trámites para que pronto ra á galería. Valoro máis o real e o mén donos do club. Ese é o único ria do Celta. Que quere dicir isto? con rigor e profesionalidade. o Celta poida xogar nun campo no práctico. Coido máis importante interese de Mouriño. O consello de Que a xente é consciente de que se Desde a chegada de Mouri- que todos nos atopemos mellor. poder cumprir o que ofrecemos que administración está composto por está a crear outra cousa e quere par- ño, o tema da reforma de Bala- Acabado o tempo da pros- aspirar ao imposíbel. Ten maior xente de toda Galiza con enorme ticipar. Estamos convencidos de ídos xa non é un tema de “gue- peridade no fútbol con aqueles credibilidade que no cotián os gale- prestixio persoal, chegado de dife- que o celtismo estaba aí pero nece- rra” do club. opíparos dereitos de televisión, gofalantes estean presentes na ruti- rentes sectores e con diferentes ide- sitaba que lle demostrásemos que é Nós non somos propietarios de que novas vías de financiamen- na do Celta que tentar ignorar a so- oloxías. Ampliando a base de deci- o propietario do club. Balaídos e non podemos impoñer to se poden procurar? ciedade viguesa. Eu tento conven- sión é posíbel formar un Celta con Dá a sensación de que nos nada. Só pedimos tres cousas: que O noso programa pasa por au- cer os brasileiros de que me falen moita maior envergadura da que dous últimos tres anos baixou o campo teña as comodidades do mentar nun 40 por cento os nosos en portugués e explicarlles por que arestora ten. E esa liña xa comezou moito a asistencia a Balaídos. século XXI, que sexa accesíbel e ingresos ordinarios de aquí ao falo en galego. Pero quen vai dicir- a dar froitos, sen que os resultados Se comparamos a situación con aparcadoiros suficientes e que 2010. Para iso necesitamos que lles a Matías Lequi ou a Fabián Ca- deportivos fosen até o de agora ex- con outras cidades de España, te- as bancadas estean próximas ao moitos empresarios e emprende- nobbio que falen en galego cando traordinarios. Nos últimos catro mos datos semellantes aos doutros céspede para que tanto o público dores galegos estean co Celta e o levan aquí máis de un ano e nunca meses, batemos a marca de novas lugares. O importante é acoller no como os xogadores se sintan próxi- apoien economicamente. Especial- ouviron un vigués dirixirse a eles altas de socios, tanto en termos ab- campo xentes celtistas agora mes- mos. A decisión sobre a localiza- mente, porque no Celta se van sen- na nosa lingua? O Celta non pode solutos como netos. O Celta é líder mo afastadas do campo. Se logra- ción depende do Concello. E a no- tir representados e van pensar que ignorar a sociedade que temos.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Lección de historia

CARLOS AYMERICH

Hai tempo merquei unha colección facsimilar da revista Fouce, editada polos esforzados patriotas da Sociedade Nazonalista Pondal (SNP) de Bos Aires entre mediados dos anos 20 e mediados dos 30 do século pasado. Lence e os demais membros da “Pondal” representan unha expe- rencia ben interesante e complexa de nacionalismo arre- dista e intransixente, de insubornábel compromiso coa nosa lingua e de reivindicación, nas difíciles circunstan- ‘É Castelao quen representa hoxe a coherencia e a lexitimidade do cias da diáspora galega na Arxentina de entreguerras, da nacionalismo galego, entanto que a SNP e Fouce non deixan de ser unha dignidade de Galiza e dos galegos. Mesmo rebentando obras de teatro onde se ridiculizaba os nosos compatriotas curiosidade para estudosos” na emigración cos tópicos prexuízos antigalegos que os porteños herdaron, directamente, dos españois. A lectura deralista e non arredista. Antes fóra obxecto de acedas dosos. O tempo descualificou as críticas da intransixencia de Fouce, oitenta anos após, é un exercicio ben proveito- descualificacións por ter o PG concorrido ás eleccións arredista a Castelao e a Bóveda e é a súa estratexia a que so, nomeadamente se se completa co magnífico estudo in- xunto coa Fronte Popular, fieis os da SNP á indeferenza guía o nacionalismo galego de hoxe. O mesmo que Caste- trodutorio que Núñez Seixas elaborou para a edición. risquiá por dereitas ou esquerdas. Ben é certo que á hora lao e Bóveda, o BNG está a traballar para conseguir un Es- Sempre que un volve á historia, á nosa historia, pode da verdade, despois do golpe de Estado de Franco, os so- tatuto de nación para Galiza, aínda desde o desacordo de tirar leccións e guías para os asuntos de hoxe. E é o caso cios da SNP abrazaron o antifascismo. Ben lonxe do fondo coa Constitución española de 1978. Tampouco o PG que nas páxinas de Fouce hai numerosos ataques ao Par- oportunismo doutros arredistas de aquén-mar que, como avalara a Constitución de 1931 mais que era o que lles cum- tido Galeguista e aos seus máis sobranceiros dirixentes, Das Casas, acabaron por recalar no franquismo. pría facer aos nacionalistas da altura? Renunciar ao Estatu- Alexandre Bóveda e, sobre todo, Castelao. A este último Mais mesmo a pesar desta coherencia o veredito da his- to e demandar a reforma ou a promulgación dunha Consti- se lle criticaba a súa defensa do Estatuto e, comentando toria foi claro. É Castelao quen representa hoxe a coheren- tución nova que recoñecese a República Federal? Ben sabe- algúns dos mitins pronunciados polo rianxeiro na campa- cia e a lexitimidade do nacionalismo galego, entanto que a mos que non foi esa, felizmente, a liña estratéxica seguida ña do referendo estatutario, que fixese profesión de fe fe- SNP e Fouce non deixan de ser unha curiosidade para estu- polo PG. Que cadaquén tire as súas propias conclusións.♦ Lugo

Conmemorábase así a primeira de actos de Caixa Galicia onde chegada de Federico García conferenciantes e músicos se Lorca a Lugo, no ano 1916, for- Lorca en Lugo mesturaron de novo na lembran- mando parte dunha excursión de za lorquiana. estudantes universitarios. Lorca Foi un acto entrañábel pero aínda voltaría a Lugo por segun- ANTÓN GRANDE tamén popular e moi seguido en da vez no ano 1932, invitado moitos intres nas rúas luguesas polo Comité de Cooperación In- O pasado día 2 de novembro Lugo converteuse na capital lor- por máis de trescentas persoas. telectual para pronunciar unha Non estaría de máis repetir actos conferencia sobre María Blan- quiana mundial grazas a unha inmensa homenaxe que encheu como este de cando en vez por- chard e aínda tería un terceiro que servirían para darlle vida a contacto máis coa provincia de rúas e salóns de actos coas numerosas actividades programadas. Lugo, para que os escritores se Lugo, neste caso con Ribadeo, vexan e para que a poesía, o tea- acompañado do grupo “La Ba- gurada ao mediodía e que lem- moitos dos poetas participantes durante perto de dúas horas, pa- tro e a literatura, volvesen encher rraca”. bra o paso de Lorca por Lugo, no libro leron os seus poemas ra buscar logo acubillo no salón as rúas lucenses. ♦ Na segunda visita foi na que realmente Lorca contactou coa intelectualidade lucense daquel entón: Álvaro Cunqueiro, Ánxel Guisa e Napo UXêA E BRAIS Subliñado Fole, Pepe Gayoso, Luís Mantei- ga, Lamas, que logo sería alcalde na República, ou Martínez Ló- pez entre outros, cos que partici- Existe pa nalgún recitado privado, mes- mo chega a recitar na catedral a súa “Oda ao Santísimo Sacra- LOIS DIÉGUEZ mento”, fai tertulia nunha cafeta- ría e pronuncia a súa conferencia A humildade, coherencia e traballo constante ante a nación son na Deputación Provincial. características raras hoxe, pois negan o ego ao que tantos altares Por todo iso, a mañá do día 2 se lle erguen cada hora. Xosé Mexuto, nesa longa e agradecida en- adicouse a facer un percorrido trevista que lle fai a Francisco Rodríguez no libro “A nación ga- lorquiano, a pasear por aqueles lega existe”, confírmao a respecto do noso amigo e compañeiro. lugares polos que paseara e esti- Necesitabamos esta análise obxectiva sobre a historia do na- vera Lorca, lembrando tales fei- cionalismo para contrastar outra clase de libros que basearon esa tos por parte de escritores, poetas historia nunha alta dose de subxectivación e individualismo ou e intelectuais chegados de toda mesmo na deformación interesada de feitos importantes. Libro, Galicia e cuxa lista faríase aquí pois, necesario para saber as actitudes que colectivamente se mos- moi longa de enumerar sen co- traron nestes anos ante a construción da nación ou ante os ataques rrer o risco de deixar alguén es- á que foi sometida. E necesario tamén se nos queremos achegar á quecido na memoria. personalidade e filosofía de Francisco Rodríguez. É un xeito de fi- O día de Lorca en Lugo tivo tar un sen que ollen por el. De sacarlle a foto real ao entrevistado tamén dúas publicacións: un li- e non ficar coa deformada ou manipulada coa que moitas veces o bro de Xesús Alonso Montero retratan. Coñecerémonos máis todos despois de ler estas fermosas sobre os seis poemas galegos de páxinas, e saberemos que, efectivamente, a nación coa que tanto Lorca e outro, editado polo Pen se xoga, existe, está, móvese. Serverá o libro para o debate nece- Club, no que un numeroso grupo sario, para a formación esquecida ou afastada das necesidades po- de poetas homenaxeaban cos líticas e humanas de hoxe. Para aclaracións de posturas tomadas seus versos ao poeta granadino. no seu momento polo colectivo. Sabemos que é un libro moi ven- Precisamente, esta última dido, mais notamos con certo amargor o silencio ao que tamén se publicación serviría como des- lle somete. Dá igual. A pesar diso fálase da nación e da nosa his- culpa para a primeira parte da toria, rómpense tabús e falsidades, e dialógase, en fin, co grande tarde. Xunto a unha placa inau- e lúcido protagonista desta magna obra nacional.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Están satisfeitos co reparto de poder que existe dentro do BNG? Nós, coma todos, aspiramos a máis. Penso que a nosa xenero- sidade quedou sempre patente en todas as asembleas e levounos a ter unha representación inferior á que cuantitativa e cualitativa- mente nos correspondería. Agar- damos que desta volta se produ- za doutro xeito. Mais sigo pen- sando que iso é importante pero non é o máis importante. Hai quen opina que o BNG debería converterse nun parti- do e non nunha fronte política. Que opina? Nesta asemblea non é un punto de discusión. Houbo un voto particular, que foi maiorita- riamente rexeitado pola militan- cia, de eliminar a cota no Conse- llo Nacional. Nós estamos ta- mén en contra desa proposta. Tanto pola esencia do BNG, co- mo polos seus estatutos e polo contido, como partido estamos en contra de que esa cota desa- pareza. Os colectivos deben ter voz e voto no Consello Na- cional. É unha das riquezas do nacionalismo galego. Custou moito tempo conseguir a unida- de e non sería bo nestes momen- tos rachar con esa pluralidade do A.G.N. BNG. Pero todo evoluciona e no seu momento podería estudarse, pero non é algo que agora sexa obxecto de debate. Como prepara o PNG as Iago Tabarés eleccións municipais dentro do Bloque? Como colectivo participará na confección das listas, pero o ‘A pluralidade externa de Catalunya, que máis nos interesa electoral- mente é que o BNG obteña un bo aquí témola internamente dentro do Bloque’ resultado. O noso obxectivo é acadar formar goberno na maior parte dos concellos de Galiza RUBÉN VALVERDE porque iso fará posíbel continuar co cambio que iniciamos dende Foi o cabeza de lista por Ourense nas pasadas eleccións galegas. Iago Tabarés (Ourense, 1969), vén de o Goberno galego. Pero non imos reclamar ningunha presen- saír elixido secretario xeral do Partido Nacionalista Galego (PNG), cargo que quedou baleiro tras a mor- za concreta nas institucións nin te en agosto de Xosé Henrique Rodríguez Peña. Segundo explica o deputado, que ademais é o presiden- nas listas, aínda que considera- mos que dentro da nosa organi- te da comisión de incendios do parlamento, “o obxectivo do PNG é reforzar o carácter plural do Bloque”. zación temos persoas moi váli- das, como tamén as hai dentro Que o levou a aceptar o cargo aquí en Galiza témola interna- e de seguir pelexando para que partidos que conforman a fronte. das demais organizacións. de secretario xeral do PNG? mente dentro do Bloque. Quere- este partido que empezaron Xo- Agora que asume a secreta- Que vencellos existen entre Cando un grupo de persoas mos potenciar que exista esa va- sé Henrique ou Gustavo teña un ría xeral, pensa en aumentar a o PNG actual e aquel que se deposita a súa confianza en ti, tes riedade e tamén servir como in- longo camiño. militancia do partido? formou na época do tripartito? que aceptar. Sobre todo naqueles terlocutor coa sociedade para Falou antes de que o PNG Talvez pensamos en aumen- Hai cadros que seguen mili- casos no que o reto é importane, medrar nós, o cal suporá a me- contribúe a darlle máis plura- tar a presenza do PNG dentro do tando no PNG que tiveron res- a responsabilidade que vas asu- dra do BNG e polo tanto do au- lidade ao BNG. Cales son as Bloque e tamén dentro da socie- ponsabilidade de Goberno da- mir gústache e a fin paga a pena. togoberno en Galiza. achegas a nivel ideolóxico que dade. Pero máis que incremen- quela. Teñen unha presenza mili- A responsabilidade é con carác- Como se atopa o partido fixo o PNG dentro do Bloque? tar a base social do PNG, sem- tante dende hai moitos anos. Hai ter transitoria, até que se celebre despois da morte de Gustavo Dentro do abano de ideoló- pre nos interesou aumentar máis outros que quedaron polo cami- o vindeiro congreso nacional, Docampo primeiro e recente- xico do Bloque temos un carác- a base social do Bloque porque ño e temos que facer o esforzo pero o obxectivo é traballar polo mente de Xosé Henrique Ro- ter propio, centrado, que a ci- pensamos que é o proxecto co- para recuperalos, como é o caso nacionalismo en Galiza. dríguez Peña? dadanía ten que percibir como mún. Entendemos que se per- de Paulo González Mariñas. Aín- Cal é o reto do PNG nestes Foron dúas perdas importan- tal. Porén, coido que o máis im- tencemos a unha organización da que neste caso coido que é un- momentos? tes. Ambas as dúas personalida- portante para nós, así como pa- superior, o primeiro e o princi- ha persoa que comparte gran Contribuír dentro do BNG a des eran moi representativas e ra o resto das persoas e colecti- pal é esa organización. O noso parte dos aspectos ideolóxicos reforzar ese carácter plural da polo tanto son irremprazábeis. vos que forman o BNG, é a de- obxectivo non son as cotas de nosos e coa que colaboramos formación e amosar que a plura- Pero o partido e as persoas que fensa dos intereses de Galiza. poder, nin intereses egoístas, se- asiduamente. Gustaríanos contar lidade externa que existe nou- o conformamos temos vontade Esa é a idea que nos une co nón o proxecto común do na- coa súa presenza, igual que coa tros países como Catalunya, de tirar para adiante co proxecto Bloque e polo tanto co resto de cionalismo. de moitas outras persoas.♦ ‘No 1992 houbo un plano forestal de consenso que o PP abandonou inmediatamente’ É vostede o presidente da co- único que quero destacar é que Como acolleron as críticas cións aos incendios? Falouse dos detidos e das misión de incendios. En que algo que resaltaron todos os das últimas semanas que rela- Non. Nas comparecencias causas que arrastraron os in- momento se atopa a comisión? comparecentes é que os partidos cionaban as inundacións cos non se puxo de manifesto que cendiarios a cometer os delitos? Vimos de rematar as compa- teñen que estar unidos, decatán- indencios? puidera ser unha causa evidente Si que se tocou porque nos recencias previstas o venres, 3 de dose que os incendios son un Do PP non se podía agardar ou- dos incendios. Os expertos apun- preocupa o alto número de in- novembro, e imos continuar co problema de país no que cómpre tra cousa. A oposición ten todo o taron causas como a ordenación cendios que houbo sen esclare- calendario previsto para que se facer políticas de longo percorri- dereito a criticar, pero tamén ten o do territorio e o mal uso do solo. cer aínda. O que non se saberá poidan considerar os traballos e do. O plano forestal do 1992 era deber de facer propostas e polo mo- Pero en calquera caso as inunda- até que non rematen os traballos elaborar un ditame. Non pode- de consenso e supoñíase que ía mento non se viron por ningures. cións non foron obxecto de dis- alá polo mes de decembro van mos anticipar as conclusións, ha- durar 40 anos, pero xa o PP o Na comisión algún compa- cusión, nin se relacionaron para ser as causas que levaron aos in- berá que deixalas para o final. O abandonou inmediatamente. recente vencellou as inunda- nada cos incendios. cendiarios a prender o lume.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX A unión de identidade e modernidade ben recibidas polos consumidores O éxito das campañas do operador R e a cervexa Estrella confirman o valor Galiza na publicidade

MARêA OBELLEIRO do uso do idioma na publicidade, O éxito das campañas publicitarias da compañía de comunicación “os empresarios déixanse levar R, realizadas integramente en galego, e de Estrella Galicia, compa- polos prexuízos contra a lingua ñía que aposta por transmitir os valores do país, chamaron a aten- galega”. Carlos Callón amósase ción entre os expertos. Para algúns a clave estaría no tandem iden- crítico co papel desenvolto pola tidade-modernidade, ben recibido entre os consumidores galegos. Xunta no que atinxe ao uso do ga- lego na publicidade, “a secretaría Henrique Castelló Mayo, profe- a nosa marca”. R sabe do valor xeral de Política Lingüística non sor de Publicidade e Relacións que lle transfire a lingua galega, “a aplica a normalización”. A Mesa Públicas da Universidade de aposta polo noso danos prestixio”. denuncia que os cartos que antes Santiago de Compostela, ve no Fernando Ramallo, profesor se destinaban á publicidade das uso do galego nos anuncios máis de Lingüística da Universidade empresas en galego, agora se des- unha manobra estratéxica que de Vigo, apunta que o caso de R tinan á Confederación de Empre- unha reivindicación: “a publici- “é un modelo a seguir dende o sarios de Galiza, o que non axuda dade está por riba de todo plante- punto de vista positivo. Non obs- neste sentido. “Moitas compañías xamento ideolóxico”. Castelló tante, é mellorábel, xa que o em- seguen a expresarse en castelán e desminte que o castelán sexa prego do galego non responde a as que o fan en galego cometen máis efectivo que o galego para unha planificación integral na in- erros de nenos de primaria”, reve- facer chegar un produto a un pú- teracción oral”. la o presidente da Mesa. blico determinado, “o emprego A empresa de comunicación Pola súa banda, Fernando dunha ou doutra lingua depende acadou un amplo público moi Ramallo, autor de varios estu- do target, do público obxectivo”. heteroxéneo. Os datos revelan dos sobre o galego, sinala a em- que a operadora galega non dei- presa privada e a publicidade O galego na publicidade xa de medrar cada ano e estase a como elementos centrais da re- converter nun referente en Gali- cuperación do idioma na fase Un caso paradigmático do uso za alcanzando unha rede de mer- actual. “O galego está ben adap- do galego na publicidade consti- cado moi extensa. tado á vida moderna, a visión do túeo a compañía galega de co- Outra das empresas que con- galego como a lingua do rural municación por cable de fibra tan cun modelo de comunicación mudou hai décadas”. Ramallo óptica R. Os comunicados inter- moi interesante é San Luís, un espera que o carácter visual da nos, a imaxe corporativa, a rotu- dos poucos centros de distribu- publicidade axude a facer exten- lación, as facturas, a revista, as ción que redactan os catálogos terra, apostan polo manexo de re- A imaxe do galego síbel a imaxe positiva do galego cuñas radiofónicas e a publicida- integramente en galego. ferentes propios de Galiza. Durante a todo o país. de na prensa escrita, na Internet e a crise do Prestige, a compañía cre- Non só as empresas do país optan No que atinxe ás axencias de na televisión adoptan o galego Galiza como referente ou a “Campaña con vida” en sinal por empregar o galego na súa co- publicidade, o lingüista é cons- como fío de transmisión. de apoio. Con motivo do centena- municación, compañías do Estado ciente do estancamento na nor- R comezou a establecerse nas Outras compañías, aínda que non rio, a empresa agradécelle aos gale- español, como Telepizza, escolle- malización do idioma que supo- grandes cidades galegas para ir se promocionan unicamente en ga- gos a súa fidelidade, “Estrella Gali- ron o galego como única lingua de ñen aquelas que cren que o gale- estendéndose ás demais vilas. No lego, apostan por Galiza como sím- cia non sería ninguén sen Galiza”. transmisión nos folletos publicita- go non é vendíbel en Galiza. “É canto do galego, un bo número bolo de indentidade. A empresa de “Estrella Galicia convertiuse rios e nos menús dos locais de Ga- evidente que o galego vende e de publicistas defenderían o uso cervexa Estrella Galicia é un dos nunha icona social, forma parte do liza. Existe un maior número de aporta certos beneficios. Non hai do español ao estar tradicional- produtos tradicionais que se identi- cotiá”, sinala a empresa. A com- compañías que consideran que o ningún tipo de argumento en mente vencellado coa urbe. Non fican coa terra na que se elabora. A pañía cervexeira considera vital o galego é un valor engadido e me- contra. En moitas ocasións, o obstante, R apostou polo galego pesar de que a publicidade de Es- apego á terra, “as campañas publi- llora a imaxe da empresa. uso do galego responde a unha na cidade e os resultados, en con- trella Galicia se acolle ao español, a citarias son concebidas en Galiza Publicidade e lingua alimén- estratexia estrictamente comer- tra das previsións dos detracto- compañía cervexeira adoptou o no- e deseñadas por creativos gale- tanse mutuamente. Os lingüistas cial, xa que o posúe un enorme res, foron óptimos. “Pretendemos me do país na etiquetaxe. gos”. Non obstante, en referencia consideran moi positiva a implan- valor económico en Galiza”. que o uso do galego no ámbito da Todas as campañas de Estrella ao uso do galego, Ramallo consi- tación do idioma galego na publi- Os galegos cada vez están innovación sexa algo natural”. Galicia fan uso do país como punto dera que a campaña de Estrella cidade, xa que contribúe eficaz- máis comprometidos co emprego A compañía decantouse dende de referencia. Os actores Nancho Galicia é desmotivadora, “Estrella mente á normalización da lingua. do galego na vida social. Caixa o primeiro momento polo idioma, Novo, Xabier Veiga ou Manuel Galicia podería facer máis do que Carlos Callón, presidente da Mesa Galicia vén de experimentar un “como decidimos desenvolver a Manquiña protagonizaron os anun- fai”. Ramallo considera que as pola Normalización Lingüística, cambio estratéxico con respecto nosa actividade en Galiza, quixe- cios de Estrella Galicia na televi- imaxes que Estrella Galicia ofrece apunta que, a pesar dos datos de ao idioma, “máis do 50% dos con- mos apostar polo galego como sión. A iconografía, as mensaxes e da terra son tópicos, “responden a diferentes estudos que sinalan que tidos son en galego grazas á pre- símbolo de identidade vencellado a idea remiten os receptores á nosa unha imaxe folclórica”. o 80% dos galegos son partidarios sión social”, apunta Ramallo.♦

e de todos cantos na Galiza seguen a man- bros en galego, tanto ten que os ríos estexan en circulación “Espana” ou “mananas”? To- ter, grazas á súa dedicación e esforzo, ini- limpos ou cheos de porcaría, tanto ten que tal, por unha letra arriba ou abaixo… Vese ciativas musicais, orquestrais, corais… de nos orzamentos públicos se garde unha mí- que, para os demais, os símbolos importan. que tanto ben deitamos os amantes da músi- nima equidade e proporción a respeito das Para nós, que debemos de ser xenética e vo- ca e da cultura de noso. A felicitación estén- necesidades, poboación e contributo fiscal cacionalmente pequenos, non. dese á boa idea da interpretación do Himno, galego… Ou tanto ten que teñamos promul- E así nos vai. Se nós mesmos limitamos ¿Tanto ten? acto cívico e patriótico da maior importan- gada desde hai máis de vinte anos unha Lei o autorrespeito, se seguimos a practicar a cia. Mais hai algo que nos apena profunda- de Símbolos en que, con toda clareza, se in- política do tanto ten, ¿que capacidade de re- mente e ao que atribuímos un profundo sim- clúen (como non pode ser menos) as catro clamación teremos perante aqueles de quen MARêA PILAR GARCêA NEGRO bolismo. Das tres interpretacións citadas, estrofes constitutivas do Himno e a súa par- dependemos? ¿Será moito pedir que os po- somente a primeira foi tal, no sentido de ser, titura correspondente. Se non hai lei, porque deres públicos galegos envíen a todas as or- En datas recentes, tiven ocasión de escoitar na letra e na música, a execución completa, non a hai; se a hai, desprézase olimpica- questras, bandas e corais da nación a letra e tres interpretacións públicas do Himno Ga- por tanto, a das catro estrofes que integran a mente. ¿Que mínima protección teñen os a partitura íntegras do Himno Galego? ¿Se- lego. Foi a primeira a cargo da coral da letra que escrebeu Eduardo Pondal e a parti- produtos culturais galegos non mutilados? rá moito pedir que se dé cumprimento a un- Agrupación Cultural da Coruña “Alexandre tura correspondente de Pascual Veiga. Nas ¿Ula? ¿Será tan grande e profunda a nosa ha iniciativa parlamentar neste sentido apro- Bóveda”, na súa estrea oficial como tal. A outras dúas, o Himno foi, como tantas ou- resignación como para consentirmos com- bada por unanimidade non hai tantos anos, segunda, após a estrea da magnífica peza tras veces, mutilado, impondo o remate en pracentemente ser galegos sempre a tempo da autoría de quen isto escrebe? ¿Será moi- “Oda aos precursores”, de Roxelio Groba, “Fogar de Breogán”, por tanto, o 50% do parcial, sempre (como moito) ao 50%, sem- to pedir que se lea o libro do profesor Ma- dedicada á Real Academia Galega. A tercei- texto-música total. pre mutilados, sempre conforme a unha tra- nuel Ferreiro, publicado hai máis de dez ra, no concerto que a Banda Municipal da Haberá quen pense e diga que tanto ten. dición que nos xibarizou? ¿Por que, acrati- anos, en que consta a letra íntegra e verda- Coruña celebrou, xunto coa coral “El Eco”, Ben; é unha posibilidade. Tanto ten que nos camente, nunca se lle aplica a “doutrina” do deira do Himno, corrixida nas deturpacións para celebrar os 125 anos desta veterana co- chamemos Galicia ou Galiza, tanto ten A “tanto ten” aos demais? ¿Por que non rimos que se lle adheriron co tempo? Se o que ha ral coruñesa, que tivo en Pascual Veiga o Coruña como “La Coruña”, tanto ten que se a cachón cando vemos, por exemplo, os es- de prevalecer é a política do “tanto ten”, que seu fundador e primeiro director. Vaian por fale máis ou menos galego en público, tanto forzos denodados do aparato académico- ninguén espere entusiasmos á hora de pedir adiantado os meus parabéns máis acesos pa- ten que haxa máis ou menos aulas en gale- mediático español por introducir a letra “ñ” un voto e unha participación popular male- ra o traballo e magnifica actuación de todas go, tanto ten que se lean máis ou menos li- na rede informática e así eliminar as formas ducada con tan ruín pedagoxía.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX Ano XXIX O paro fora convocado polas Mocidades pola Normalización Lingüística A Consellaría admite un seguimento

Do 9 ao 15 de novembro do 2006 do 44% na folga pola galeguización do ensino

H.V. tención da Administración de

N¼ 1.243 Aínda que as porcentaxes de “poder ofrecer unha partici- participación que deu a entida- pación máis baixa que a real”. de organizadora foron máis al- Por outra banda, as Mocida- tas, a Consellaría de Educa- des pola Normalización denun- ción admitiu que o 43,92% do ciaron algunhas intromisións por alumnado do ensino secunda- parte de directivas de centros, que rio participou na folga convo- chegaron a “desconvocar” o paro. cada polas Mocidades pola No resume das reclamacións Normalización para esixir o das Mocidades da Mesa, esta or- cumprimento da lei en materia ganización lembrou que “en de- de normalización no ensino. mocracia, os gobernos teñen que cumprir os acordos parlamenta- O paro estaba convocado para o rios e os tratados internacionais”, mércores 8 de novembro no se- en alusión á aprobación por parte gundo ciclo da ESO, nos bachare- de España da Carta Europea das latos e nos ciclos formativos tanto Linguas, que garante o dereito a do ensino público como privado. recibir o ensino na lingua propia. A razón, que a Consellaría de A pesar das intromisións de- Educación dea cumprimento á nunciadas polas Mocidades da Carta Europea das Linguas, que Mesa, a xornada de paro foi dis- “garante o dereito colectivo de to- tendida. Unha nota de cor púxoa dos os galegos a recibirmos o en- un vídeo difundido polas Mocida- sino na lingua de Galiza”. “Dillo a Laura”, un vídeo colgado en YouTube polas Mocidades pola Normalización. des na páxina www.youtube.com. Segundo as Mocidades da Me- rior á agardada polos convocantes. to en centros públicos como priva- Os datos ofrecidos pola Con- O mesmo, titulado “Dillo a Lau- sa pola Normalización Lingüísti- No entanto, a Consellaría de dos, pararon 66.031, o 43,92%. sellaría inclúen o alumnado do ra”, parodiaba a conselleira de ca, máis do 90% do alumnado do Educación ofreceu unhas cifras de Por provincias, na Coruña foi on- primeiro ciclo da ESO, que non Educación, Laura Sánchez Piñón, ensino público convocado secun- participación moito máis baixas. de se produciu o seguimento estaba chamado á folga. Sobre e consistía nunha versión do fa- dou a folga. A participación, no Dos 150.343 alumnos do ensino maior, o 61,57%, seguido do esta cuestión, Mocidades pola moso vídeo “Amo a Laura”. A privado, non atinxiu o 10%, aínda secundario, bacharelato e ciclos 36,97% de Lugo, o 26,65% de Ou- Normalización mostrouse “sor- media tarde do 8 de novembro ví- que foi unha porcentaxe moi supe- formativos que hai na Galiza, tan- rense e o 20,57% de Pontevedra. prendida” e achacou o erro á in- rase un total de 4.635 veces.♦

A reclamación fora presentada pola Mesa polo incumprimento da lei no ensino O Superior dita unha sentenza contra o galego que non se acolle a dereito

RUBÉN VALVERDE existe ningunha denuncia pre- lares dos dereitos lingüísiticos nar a administración, cando é o A Mesa podería presentar unha querela criminal contra a sentada polos alumnos ou pais non só son os pais e os alumnos, tribunal que está habilitado para sección primeira da sala do Contencioso-Administrativo contra os centros e profesores senón todos e cada un dos cida- isto, xustamente. Indica que “é do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia. Unha senten- presuntamente infractores, sendo dáns. Posibelmente a Mesa non inadmisíbel que se pretenda que za do pasado 30 de outubro desa mesma sala, interposta só os pais e alumnos os titulares poida solicitar que se sancionen a sala faga unha declaración de pola Mesa contra a administración autónoma por incurm- dos dereitos lingüísticos”. Porén, a profesores e inspectores, cou- reprobación da política lingüísti- pir o decreto de normalización lingüística no eido do ensi- segundo sinala Carlos Callón, a sa que ten que facer a adminis- ca da Xunta, función que non lle no, acabou por acusar a Mesa de persecución sobre os mes- súa asociación está formada por tración, pero si que pode denun- corresponde a este tribunal de tres, pais e alumnos en troques de entrar no fondo xurídico. pais e alumnos. “De feito, os ciar a administración por non xustiza”. Segundo Carlos Callón, alumnos que pertencen á Mesa facer cumprir a lei. Se non a “dicir que nós pedimos iso non se O contencioso foi presentado no polo que acorda o arquivo das convocaron paros estudantís pa- quen se lle ten que esixir ese axusta para nada ao que solicita- 2004 pola Mesa contra a Conse- actuacións”. O tribunal vai máis ra pedir ensino en galego”. cumprimento da normativa?”. mos na demanda, xa que o único llaría de Educación e Ordena- alá nas súas alegacións e chega a De todos os xeitos, segundo O máis chamativo da senten- que esixiamos é que o tribunal lle ción Universitaria por incumpri- facer unha sentenza interpretati- indican letrados consultados, za é que o Superior indica que diga á administración que está in- mento do decreto 247/95 de va sinalando que “o interese co- como Nemesio Barxa, “os titu- non está habilitado para sancio- cumprindo a lei”.♦ Normalización Lingüística no lectivo que ten que protexer a ensino, que desenvolvía a Lei de Mesa será a defensa do proceso 1983. Segundo a Mesa, o decre- de normalización do idioma, pe- to, que avoga pola inclusión de ro non perseguir profesores, ins- O tribunal datou a sentenza en La Coruña certas materias en galego e que pectores, alumnos e pais no ám- os textos tamén estean no noso bito educativo, nin substituílos”. A Mesa non está de acordo misíbel cando vén dun tribu- trámite e incluso sentenciou a idioma, foi incumprido sistema- Segundo indica o presidente coa sentenza e presentou un nal que se supón que ten que favor nun apartado dunha de- ticamente pola administración da Mesa, Carlos Callón, “consi- recurso aclaratorio para que o ser ponderado e imparcial”. manda interposta pola Aso- pública durante os anos de vi- deramos moi grave que o tribu- Tribunal lle explique as razóns De non ser satisfactoria a ciación Gallega para la Liber- xencia do anterior Goberno. Iso nal faga unha interpretación de- da súa decisión. Entre as de- resposta da súplica aclaratoria, tad del Idioma (AGLI), preci- levou a que a Mesa presentase se tipo, xa que na sentenza está mandas aclaratorias, Carlos a Mesa podería presentar unha samente presentada contra o unha denuncia pedíndolle que dicindo a que ten que dedicarse Callón sinala que “o superior querela criminal por trato dis- decreto de normalización do condenase a administración por a Mesa e tamén indica que non ten que aclarar o fundamento criminatorio e prexuízos con- ano 1995. A Mesa lamenta ta- non facer cumprir a lei. debemos perseguir a ninguén, xurídico utilizado para dicir tra o galego. Callón indica que mén que o tribunal non tivese A sentenza do Superior non algo que non sabemos de onde o que a Mesa persegue profeso- non é a primeira vez que este en conta os informes presenta- entra a debater os argumentos saca, porque nós o que lle pedi- res, inspectores, alumnos e tribunal se comporta deste xei- dos por organismos tan dispa- xurídicos presentados pola Me- mos na denuncia é unha conde- pais no ámbito educativo”, xa to ante unha reclamación lin- res como o Conselllo da Cultu- sa, senón que indica que a “enti- na á administración por incum- que devandita acusación é güística e pon como exemplo ra Galega, a Real Academia dade recorrente carece da lexiti- primento da lei”. gratuíta, excede dos argumen- que o maxistrado datou a sen- Galega e o propio parlamento mación para solicitar que se Máis adiante, a sentenza asi- tos tanto de feito como de de- tenza en La Coruña, incum- de Galicia. De feito, o órgano abran expedientes sancionadores nada polo maxistrado Francisco reito expostos polas partes e prindo a lei de toponimia. lexislativo galego mudou a lei aos inspectores e aos docentes, Javier Cambón, indica que “non constitúe unha verdadeira im- Callón tamén lembra que no 2004, quedando aquel de- putación de conduta, non ad- ese mesmo tribunal admitiu a creto en disputa xa obsoleto.♦ Ano XXIX E dálle

MANUEL CAO

Un día si e outro tamén levamos aturando unha campaña sis- temática do principal xornal herculino contra o proxecto da Cidade da Cultura debido ao despilfarro que supoñen os 400 millóns de euros que se van gastar. Sexa un editorial, un co- lumnista ou a redacción sempre hai forma de meter algunha alusión despectiva ao novo goberno para lembrarlle os 50 mi- Do 9 ao 15 de novembro do 2006 llóns que leva no orzamento para o 2007 para seguir coas obras deste proxecto. Máis, o titular do 25 de outubro no que

se facían eco das demandas da Confederación Estatal de Sin- N¼ 1.243 dicatos Médicos (CESM) indicando que Os médicos esixen investir na sanidade os fondos do Monte Gaiás representa un paso importante cara ao obxectivo de deslexitimar de calque- ra xeito a continuación do proxecto da Cidade da Cultura. Probabelmente, a maior parte da sociedade galega só co- ñece o proxecto do Gaiás pola insistencia do diario coruñés en destacar só o negativo con expertos ad hoc, resaltando os custos excesivos ou a inadecuación da cidade de Santiago para tanto investimento. Isto vén favorecido polas reticencias Mobilización sindical en Portugal. do BNG dende a aprobación do proxecto alegando que era un mausoleo para lembrar as actuacións do goberno do ante- rior presidente da Xunta. Tamén o PSdeG-PSOE mantivo re- sistencias globais procedentes do sector coruñesista pero A CIG, vetada por UGT e CC OO, máis atemperadas debido a que a parte socialista do goberno local de Santiago defendía claramente o proxecto. O paso do tempo, e a troca de roles dos partidos entre goberno e oposi- queda fóra da nova Confederación ción está a facer que o propio BNG defenda tamén a finali- zación da Cidade da Cultura talvez por razóns de oportuni- dade política (eleccións municipais e responsabilidades na Mundial de Sindicatos Consellaría de Cultura) mentres que o PP aínda mantén a inercia de apoiar unha iniciativa que, no seu momento, tivo poucos detractores dado o poder case omnímodo que deten- MARêA OBELLEIRO O grupo componse de sindi- cal, “a CIS debería ter un carác- taba o daquela presidente, Manuel Fraga. Nin o poderoso Co obxectivo de facer fronte catos con ideoloxías claramente ter aberto, que permitise a entra- diario herculino ousaba daquela en poñerlle chatas á consi- ás tiranías da globalización, antagónicas, comprende sindi- da de todos os sindicatos que así derada magna obra arquitectónica de Peter Eisenman. máis de 300 sindicatos de catos belgas cristiáns e mesmo o quixeran”. Considero globalmente axeitado o investimento do Gaiás distintos países da xeografía comunistas latinoamericanos. Rusia e Ucraína son os países polas vantaxes intrínsecas dun proxecto que podería vencellar mundial uníronse en Viena Suso Seixo amósase escéptico que aportan unha maior cantida- internamente o país arredor dunha tarefa común e proxectalo na maior central sindical da perante o futuro da CIS, “os ob- de de sindicatos. No que atinxe cara ao exterior con grandes posibilidades de éxito. Neste historia, a Confederación In- xectivos parécennos do máis ao Estado español, foron UGT, sentido, semella asombroso que non se saiba o que haberá que ternacional Sindical (CIS). positivo, pero non estamos con- CC OO, USO e o sindicato vas- meter nos vargardistas deseños de Eisenman nun país que ten vencidos do que encarna esta co ELA-STV os que pasaron a todo esparexido e abandonado dende o punto de vista cultu- A CIS, con sede en Bruselas, organización. Está por ver a ca- sumarse á central sindical inter- ral e onde o minifundismo mental da clase política e intelec- componse de 168 millóns de afi- pacidade de unir as diferentes nacional. tual ameaza con propostas semellantes ás da deslexitimación liados que representan 154 paí- ideoloxías e políticas”. dos medios de comunicación galegos (lémbrense da campaña ses. Dentro dos sindicatos que A temática a defender pola Os precedentes da telegaita) segundo a cal para que se quere Estatuto, para forman parte da CIS non se ato- CIS inclúe, ademais dos clásicos que se quere capital de Galicia –se non é a nosa cidade, cla- pa á CIG. O sindicato galego fo- dereitos puramente sindicais, A Federación Sindical Mundial, ro–, para que queremos ser unha nación, para que queremos ra convidado pola Confedera- asuntos relacionados coa socie- creada nos últimos anos da Se- unha selección galega, etc. Mellor que repartan os cartos por ción Mundial do Traballo ao ci- dade actual. A sida no ámbito la- gunda Guerra Mundial e com- cidades, vilas, concellos, sectores, empresas, familias ou in- clo de conversas que precederon boral, a inserción da muller e da posta por organizacións sindicais dividuos segundo o poder e influencia dos grupos de intere- á creación da CIS. Non obstante, xuventude no traballo, a inmi- próximas ao movemento obrei- ses e que nos deixen facer o que queiramos. Suso Seixo, secretario xeral do gración e os problemas medio- ro, perfílase como o primeiro A superficialidade e escaso apego que os grupos de intere- sindicato galego, denuncia a ac- ambientais son algúns dos temas precedente da confederación sin- ses políticos, económicos ou sociais mellor organizados teñen titude persecutoria que sofre a de carácter social que tratará o dical. Non obstante, a Federa- pola vertebración e futuro de Galicia como entidade diferen- organización sindical galega nas conxunto sindical. ción Sindical Mundial, só durou ciada e con proxectos globais pode albiscarse no sistemático relacións internacionais. “CC Os principios nos que se ba- 4 anos e pasou a escindirse na éxito destas visións localistas que configuran un modo de ser OO e UGT vetáronnos a entra- sea o ente internacional son o ca- Confederación Internacional de e actuar nas institucións tanto por parte do goberno bipartito da”, apunta Seixo. rácter progresista e a defensa dos Organizacións Sindicais Libres como pola oposición. Así, non é casualidade que o Estatuto dereitos dos traballadores e dos (CIOSL), de carácter occidental, galego apenas avance e, desta vez, xa será aprobado detrás do Ideoloxías dispares valores democráticos. No que e na Confederación Mundial do de Catalunya, Valencia, as Baleares, Andalucía e os que veñan. atinxe a este punto, a CIS amo- Traballo (CMT), vencellada ao Polo demais, se o obxectivo for acabar coa herdanza de Fraga Para evitar conflitos, as organiza- sou as súas intencións impedín- cristianismo. e do PP sobra que facer: reducir a burocracia, desmantelar a cións sindicais que pasaron a for- dolle a entrada aos sindicatos Os alicerces do proceso de rede clientelar, deixar sen coches oficiais os altos cargos, tra- mar parte da CIS decidiron pactar chineses e cubanos “por non reu- fusión da CIOSL e da CMT tive- tar de avanzar na mellora da xestión pública, etc.♦ un compromiso polo cal se com- nir as condicións democráticas”. ron lugar no 2004, durante a ce- prometeron a non establecer co- Suso Seixo destaca o carácter lebración do Foro Sindical Mun- rrentes de opinión diferentes. sectario da confederación sindi- dial en Porto Alegre.♦ Ano XXIX Os socialistas de Madrid suspiran por un goberno semellante ao galego As eleccións deixan unha importante ferida Do 9 ao 15 de novembro do 2006

na sociedade catalá

AFONSO EIRÉ tempo en Madrid. Cal é a razón?

N¼ 1.243 As eleccións catalás estanse Non hai outra que para actuar en a analizar maiormente con clave catalá, non pode existir un- prisma madrileño, esquecen- ha supeditación ao designio tác- do a súa realidade social, que tico de Ferrand. As reaccións está a deixar unha ferida na destes días, non fai máis que sociedade, empregando tópi- acentuar a autonomía do PSC. cos comenenciúdos ao uso. A fractura social “Catalunya fará o seu camiño”, afirmou o presidente da Genera- Mentres as eleccións catalás e a litat en funcións, Pasqual Mara- formación do goberno se analiza gall, logo de coñecer o pacto pa- en “clave madrileña”, coma se o ra reeditar o novo goberno tri- único importante é como prexu- partito que, agora, se chamará dica ou beneficia a Zapatero, en d’Entesa (entendemento). Catalunya estase a producir o que “O máis mal parado destes moitos analistas cualifican como acordos non é José Luis Rodríguez “profunda ferida na sociedade”. Zapatero senón CiU, que perde de A manifestación do próximo golpe todas as partidas”, escribiu sábado, 11 de novembro, as ban- Miquel Roca, que fora un dos má- deiras con crespóns negros, as ximos dirixentes desta formación. Josep Lluís Carod-Rovira, José Montilla e Joan Saura entre os deputados da nova maioría. cazoladas..., protestando por ter Estas dúas afirmacións de deixado a CiU fóra do goberno persoas tan destacadas da políti- Pero os estrategos propoñen Á vista dos resultados, Joa- unha e outra vez que “non se van son só unha mostra. ca catalá evidencian, ao noso e os cidadáns dispoñen. quim Nadal e Montilla movéron- cometer os erros da anterior etapa”. Pero máis perigosos son os ver, non só o que pasou nas elec- se ás présas, tentando pechar un Sería bo que explicase a que erros insultos polas rúas a xentes de cións, senón a polémica que se Nova situación acordo con ERC e Iniciativa can- se refire. Podía facer el ou a súa ERC e, mesmo, a persoas que instalou na sociedade catalá até to antes. Pretendían escapar todo man dereita dentro do partido Mi- non son desta organización, co- dividila en dous bandos, creando E os cidadáns cataláns volvéron- o posíbel ás presións e ás interfe- quel Iceta. Sobre todo se temos en mo nos contaba o director de De- unha profunda ferida de efectos lles dar maioría aos partidos que rencias que tentarían desbaratar conta que os episodios máis nega- bat Nacionalista, Miquel Sella- aínda difíciles de calcular. formaran o tripartito, aínda per- un proxecto que xa se viña xes- tivos para Maragall como presi- rés, que sufriu eses insultos en A conformación dun novo go- dendo dous escanos a respecto das tando con anterioridade. dente e para o tripartito viñeron carne propia na Rambla. berno tripartito non era da come- anteriores eleccións. CiU deseña- Mentres os socialistas en Ma- producidos, precisamente, pola li- Insultos que xa comezaron nencia da dirección socialista. ra unha campaña, con dvd incluí- drid aínda estaban analizando as ña do PSC comandada por Monti- cando CiU puxo en marcha o mi- Non hai máis que ler as declara- do, satanizando o anterior gober- consecuencias electorais e os po- lla e Iceta que non só cuestionaron llón de copias do seu famoso dvd cións de Manuel Chaves, José no e proxectando as eleccións co- síbeis interlocutores co PSC, es- o presidente publicamente, senón contra o tripartito. Agora recru- Bono, Juan Carlos Rodríguez mo un plebiscito. Perdeu a aposta tes camiñaban prontos cara ao que o presionaron e o desautoriza- décense porque, como recoñece Ibarra ou o senador guerrista Juan aritmética, malia aumentar en es- acordo. Cando se deron conta en ron, até conseguir o seu relevo. Roca, Mas perdeu todas as súas Barranco. Ou escrutar o silencio canos, e tamén a política, pois non Madrid, con Zapatero no Uru- Máis alá de que Carod non partidas nestas eleccións. cantareiro de Felipe González. logrou derrotar os seus inimigos guai e Xosé Blanco na Arxenti- medise que entrevistarse coa ETA CiU, non hai que esquecelo, Pero a principal razón non hai declarados. A gran realidade, aín- na, o acordo xa estaba pechado como membro dun goberno non é creouse como coalición de poder, que procurala nin no pacto nin no da que case ninguén a queira ver, en Catalunya. o mesmo que facelo como diri- que desfrutou durante 25 anos. programa de goberno nin tan se- é que Mas non é Jordi Pujol. Zapatero recoñecía que tal e xente dun partido, na súa aposta Moitos dos seus dirixentes pasa- quera na súa composición. O seu Montilla prevía esta situa- como se produciran os resulta- por convencer os etarras que exis- ron da universidade ao coche ofi- principal medo é “darlle muni- ción, afirman fontes próximas ao dos, o PSC tiña que apostar polo te un camiño para a independen- cial con soldos acorde co seu sta- ción ao PP”. Ninguén esquece que vai ser novo presidente cata- tripartito. O único que lle doe, cia sen armas, o problema de Ma- tus e agora non albiscan un futuro que cando Josep-Lluís Carod-Ro- lán. Tanto que chegou a un acor- segundo fontes socialistas, é apa- ragall era que apostou por un Es- lonxe da práctica política concibi- vira tivera que dimitir de conse- do con Zapatero de que se o tri- recer en fóra de xogo, cunha tatut que non quería Madrid. Os da como profesión. Esta é unha ller en cap, o PP estaba case em- partito gañaba as eleccións ree- imaxe de perda de liderado no resultados do PSC con Maragall das grandes eivas de CiU, así o patado cos socialistas en inten- ditaría a alianza. seu propio partido. terían sido moito mellores porque recoñecía o finado Pere Esteve ción de voto. Por iso no PSOE, Zapatero tiña que asentir, so- Montilla non deu mobilizado o cando era o seu secretario xeral. acreditando na propaganda da de- bre todo perante os argumentos Ollar cara a adiante sector “españolista” do electorado Pero o que semella ser unha reita española contra Carod, ao de que entregarlle o goberno de que apoia o PSC na xerais. Un práctica de autodefensa partida- que converteron en monicreque novo a CiU, existindo a alternati- Ao feito, peito. Agora na direc- electorado que vota contra o PP, ria, está esquecendo as normas para dispararlle a Zapatero, lle te- va do tripartito, sería o mesmo ción socialista devecen por que o pero que non vota contra CiU. máis elementais dunha democra- ñen un medo atávico-mediatico. que admitir que en Catalunya non goberno catalán siga o modelo O PSC sae agora máis en- cia parlamentaria: que non esta- Certamente que Zapatero tiña existía máis alternativa que de- galego: “un goberno reivindica- frontado ao PSOE, reforzando a mos nun sistema presidencialis- un deseño diferente para a políti- mocristiáns e converxentes deten- tivo ante Madrid, pero sen estri- súa autonomía. E faino cando o ta, senón que é o parlamento, cos ca catalá. Pretendía un goberno tasen a Generalitat permanente- dencias, qué é o que lle carga de sector catalanista non só perdeu votos dos seus deputados o que entre o PSC e CiU. Ou, mellor mente. Significaría, xa que logo, munición ao PP”, segundo unha o control do aparato partidario elixe o presidente. dito, un goberno de CiU co PSC, que Mas se perpetuase no poder fonte de Ferrand. senón tamén o institucional, co- Neste senso, CiU está a reac- con Artur Mas de presidente, Jo- tantos outros anos como Pujol. Mentres tanto, Montilla, afirma mo viñan demandando desde hai cionar do mesmo xeito que o PP.♦ sé Montilla de conseller en cap e Josep Antoni Durán i Lleida de ministro de Asuntos Exteriores. CiU necesita poder e as prin- Os tópicos sobre Esquerra cipais forzas económicas, incluí- da a maioría dos medios de co- O Carod-Rovira máis coñecido Non é o seu “rival” Joan lidade social. Que ERC se de- ra o PSC (Angel Colom e Pilar municación en Catalunya, apoia- é un político-monicreque, in- Puigcercós un moderado prag- clare independentista non quere Rahola...) e viceversa (Pere Es- ban esta alternativa, analizaban ventado polo PP e polos seus mático. A diferenza entre os dicir que sexa un partido radi- teve...). os socialistas españois. medios próximos para alancear dous líderes de ERC é que men- cal. Non o era no 1936, cando Nos próximos anos podere- Esta alianza permitiríalle es- a Zapatero. Foi esa a súa gran tres Carod se rodea de intelec- formou parte do goberno, nin o mos ollar a verdadeira cara dun- tabilidade a Zapatero para rema- fortaleza hai tres anos e agora é tuais e escapa das obrigas parti- é agora. Non o eran Lluís Com- ha ERC disposta a facerse co tar a lexislatura, desenvolver o a súa gran cruz. Tanto que está darias, Puicergcós vive e pensa payns nin Heribert Barrera, nin campo político dunha CiU que Estatut catalán sen sobresaltos e disposto a mudar esa imaxe co- para o partido, cultivando o o é Carod, que nunca gustou do ven desfeita e dun PSC ao que deseñar unha reforma do Estado mo vicepresidente. afecto dos militantes. Mentres comunismo. lle pretenden absorber o seu de xeito controlado que permiti- Non é Carod un político Carod deseña estratexias políti- Pode ser radical un partido sector catalanista. se, ao mesmo tempo, un acordo exaltado (non o foi nin na súa cas, Puigcercós engraxa a ma- no que un dos seus dirixentes, Estes son dous dos seus de paz en Euskadi. Un acordo xuventude) senón un intelec- quinaria para levalas a cabo. Joan Hortalá, pasa a ocupar a principais motivos da aposta po- que levaría á ruptura co PP (xa se tual apaixonado que, algunhas Canto tempo tardará Puigcercós presidencia da Bolsa de Barce- lo tripartito, pode comportarse vén de anunciar por parte do veces, pode semellar inxenuo en ser o malo para Madrid? lona? Un partido que ten tras- xa que logo como un partido ra- PSE) e un principio de entende- por crer que a naturalidade é un Un Madrid que sempre con- vase dos seus principais diri- dical esquerdista, tal e como o mento co PNV. capital político. funde nacionalismo con radica- xentes tanto para CiU como pa- pintan en Madrid?♦ O Irak xa fai perder Ano XXIX eleccións nos EE UU ROI CAGIAO

CÉSAR LORENZO GIL A perda da maioría republi- cana vai supoñer un revés nou- As consecuencias da invasión cana obrigará o presidente Ge- tras políticas de Bush, caso dos do Irak xa fan perder eleccións orge Bush a pactar practicamen- orzamentos (nos que se limitou nos EE UU. Se George Bush te todas as políticas que queira moito o gasto en protección so- salvara a situación revalidando impulsar nos dous últimos anos cial), os dereitos civís, espe- Do 9 ao 15 de novembro do 2006 o seu mandato presidencial hai do seu derradeiro mandato. A cialmente no caso do aborto ou dous anos malia as dificultades demisión de Rumsfeld parece das relacións homosexuais, o da guerra, nas lexislativas do 7 indicar que o propio Bush con- ambiente e sobre todo os im- N¼ 1.243 de novembro influíu decisiva- sidera necesario dialogar sobre postos, ultimamente moi favo- mente a ocupación e especial- o futuro do Irak para evitar que rábeis aos máis ricos, que apos- mente o aumento das baixas. a hostilidade do Congreso se taron, talvez demasiado arris- traduza nunha estrita investiga- cadamente, pola vitoria repu- A vitoria demócrata no Congreso ción das prácticas do exército blicana. Ðno Senado hai de momento em- no Irak. Algúns congresistas de- Outro factor de importancia pate, á espera que se resolva o es- mócratas esixen máis demisións que sinalar é o feito de que o pró- cano de Virginia, para alá para o e mostran centos de denuncias ximo candidato presidencial de- NadalÐ tivo unha consecuencia que pronto se converterán en mócrata moi posibelmente gaña- inmediata, a demisión de Donald comisións de investigación so- ra tamén esta elección. As apos- Rumsfeld, secretario de Estado e bre o gasto de guerra, a corrup- tas xa sinalan a Hillary Rodham principal xestor da ocupación mi- ción na xestión, os abusos sobre Clinton como posíbel número litar no Irak. O abandono do res- a poboación civil e a responsa- un, malia que os primeiros no- ponsábel de Defensa estadouni- bilidade dos oficiais no aumen- mes que se barallan acaban con- dense abre un novo escenario na to de baixas, entre outros asun- sumidos na fogueira dos medios guerra, que nos próximos dous tos espiñentos. de comunicación moito antes das anos podería mudar radicalmente. Asemade, a derrota republi- primarias.♦ Aquí fóra Nos arredores da mansión expropiada no ameazaron co embargo das remesas, con 1979 ao potentado banqueiro Jaime Mo- conxelar créditos.... non é polos malabaris- rales, fronte á sede do FSLN, as bandei- mos políticos no retorno ao poder de Orte- ras negras e vermellas ondeaban na gran Ave Fenix, Daniel Ortega ga, senón porque é o candidato máis acaído noite vitoriosa tras 16 anos na oposición. para que se posibiliten cambios na distribu- Transcorridas case tres décadas do de- ción da riqueza, porque representa un mo- rrocamento de Anastasio Somoza, o mun- LAUDELINO PELLITERO delo de poder que pode deixar de estar só ao do xa non é o mesmo; Daniel Ortega e o servizo dunha privilexiada elite, porque po- FSLN tampouco. Morales, aquel magnate tar con aliados antinatura, repartindo os o comandante da dirección nacional e mag- de pór en marcha programas sociais de im- ao que lle incautaran a súa casona, quen poderes da República... conseguiu rexur- nate dos negocios Bayardo Arce, o verti- pacto súpeto, porque vai ser un interlocutor máis tarde sería un dos dirixentes da gue- dir cando xa se daba por desazado. calismo, o caudillismo ou o “orteguismo”. privilexiado de Hugo Chávez ou porque é rrilla contrarrevolucionaria financiada po- Na longa travesía Non menos ácida é un borrancho no controlado mapa xeoestra- los EE UU, firme defensor do CAFTA na oposición, tivo que a valoración do ex-mi- téxico centroamericano. (TLC asinado cos EE UU), dos progra- padecer o distancia- ‘Ortega é o candidato nistro de cultura Er- Non vai ser tarefa doada afrontar o re- mas de estabilidade económica, do con- mento de seis dos nove nesto Cardenal, quen to de articular un goberno estábel en mi- trol da inflación, da libre convertibilidade, comandantes da outrora máis acaído para que se olla cara á revolución noría parlamentaria. Un executivo que da empresa privada como principal motor monolítica dirección posibiliten cambios na con máis ecuanimida- poida minguar os elevadísimos niveis de do país, das relacións co FMI... conver- nacional: tres integran a de: “Houbo de todo, pobreza no que moran o 80% dos nicara- teuse no futuro vicepresidente do goberno fractura no sandinismo distribución da riqueza, até que se frustrou coa guanos, sacar da miseria ese 60% que so- sandinista. Paradoxais alianzas propicia- que representa o Move- traizón aos nosos prin- brevive con menos dun dólar ao día, reac- das por Ortega no seu heterodoxo camiño mento Renovador San- porque representa un cipios, ao sandinismo, tivar a economía, tranquilizar os mercados de volta á presidencia da República. dinista, un faleceu, ou- ao pobo e ao mesmo e os investidores ou navegar no encrespa- Un Daniel Ortega metamorfoseado re- tro deixou a política e modelo de poder que Deus dos nosos princi- do mar das relacións diplomática interna- nacía das cinzas, logo de arder tres veces co seu irmán Humberto pode deixar de estar só ao pais dirixentes”. cionais, no que os EE UU axitan as augas. nas sucesivas eleccións presidenciais. As mantén unha enrabe- Pero se Ortega es- Ortega ten agora a oportunidade que azas coas que voa a nova ave fenix “Da- chada inimizade. servizo dunha perta fobias en Was- non tivo durante o etapa sandinista na dé- niel Ortega”, do grego phoinix que signifi- As críticas máis hington, se na embai- cada dos 80, poderá gobernar sen ter que ca vermello, ao contrario das da lendaria duras á metamorfose privilexiada elite” xada norteamericana dedicar recursos a unha guerra financiada ave, perderon a cor socialista para tornarse chegaron de persoas en Managua se premeu polos EE UU, que causou 50.000 vítimas, agora de cor rosa, como a bandeira na que máis achegadas como os partidos da dereita que arruinou o país e que incrustou o me- apareceu envolto na noite electoral. o seu ex-vicepresidente Sergio Ramírez, para que se unisen, se patrocinaron a Mario do nas entrañas dos nicaraguanos.♦ Cunha mensaxe menos ideoloxizada, quen afirma que da revolución só se lem- Vargas Llosa para que fose relator itineran- insistindo na reconciliación, achegándo- bran os fracasos: a corrupción, a rapina, o te das hipotéticas calamidades que aconte- LAUDELINO PELLITERO é vicedirector do IGADI. se á igrexa católica, esforzándose en pac- enriquecemento dos revolucionarios como cerían no caso de gañar os sandinistas, se www.igadi.org.

bombas fixeron campaña pola paz e gañaron as eleccións. subornada e cacarexada dende as tribunas do adversario, ten Foi no 90. Todo sucedeu con luz e taquígrafos e observa- máis credibilidade que toda unha biografía de compromiso. dores da UE que garantiron unhas eleccións libres. Póde- Despois estaba a rapañota (a piñata) do patrimonio pú- se votar en liberdade co cano dunha metralladora nas cos- blico da revolución. Daniel Ortega indígnase cando lle piden A fazaña tas? Si porque era Norteamérica a que gañaba. Os gober- contas polo que roubou o FSLN. E que roubou? Tráianme nos que viron detrás (Violeta Chamorro, Arnoldo Alemán, probas, di. Ten toda a razón. Que algúen escape coas mantas Enrique Bolaños) cortáronlle a auga, a luz e o crédito a to- quere dicir que o exército queira matar de frio os soldados? do o agrarismo sandinista para romperlle o espiñazo e E logo vén o das alianzas inconfesábeis. Despois de tantos sandinista ofrecerlle vías de escape na privatización e na traizón dos anos de guerra e levados ao límite da resistencia, os sandi- contratos cooperativos. Así chegaba, por fin, a liberdade nistas abríganse un anaco nunha sacristía e meten nas listas do capitalismo cunha parte propagandista importante: o catro desertores da contra. A algúns críticos ben acubillados GUSTAVO LUCA sandinismo non caía pola coación e polas bombas de sem- na calefacción central e nos salarios do Estado da socialde- tex contra as cooperativas senón porque os sandinistas mocracia cáelles o café da mesa perante semellante ignomi- sombra de bandeiras vermellas (algo destinxidas) da eran falsos e ladróns. Devorábanse entre eles. nia. Non contan que eles mesmo son monárquicos e atlantis- UE coméntase que o que acaba de pasar en Nicara- Cando os norteamericanos deitaron en paracaídas a Vio- tas por omisión. Delegaran a súa opinión en Javier Solana Agua é un desastre escuro e unha traizón. Rememo- leta Chamorro sobre Nicaragua (abril do 1990) alguén fixe- cando os avións da OTAN bombardearon a televisión serbia ran o combate anti-fascista, a limpeza da democracia, a po- ra dende estas mesmas páxinas a atrevida predicción de que e agora cégalles a vista dos cartaces do sandinismo porque breza compartida da década do 1980 e coidan que Daniel a Fronte Sandinista volvería gañar as eleccións. Estaba can- non dan atopado neles os símbolos da revolución. Ortega xa non os representa. Outros son máis enérxicos e tado que os da Chamorro farían o indicíbel por evitalo. Na En Nicaragua gañaron os sandinistas. Levan a cabeza acúsano de vender a capa do sandinismo aos seus adversa- operacion de embarre e contaminación da FSLN lanzada vendada de tantos golpes, o país desbandado e con miles rios clásicos. Por que logo no eixo de José Martí e Simón naquel momento gastaron unha millonada: Daniel Ortega de mortos e nas costas o pesado cadáver dos irmáns que Bolívar (Cuba, Venezuela, Bolivia e tamén o Brasil, o Uru- aparecía denunciado nas portadas das revistas europeas co- non aguantaron e se pasaron ao inimigo. Fagan o favor de guai e a Arxentina) celebran a vitoria dos sandinistas coma ma violador da súa filla. No mesmo programa da CIA metí- recoñecer que Daniel Ortega nunca variou de posición en se fose súa mentres os norteamericanos están que morden? an a Mao coma pederasta, a Bertolt Brecht coma exhibicio- defensa dunha alianza nacional contra a dependencia e a Despois de dez anos de guerra terrorista contra a de- nista, etc. A esquerda como reserva de desviados. Moitos explotacion (Sandino) e que acaba de tumbar os nortea- mocracia de Nicaragua, os mesmos que colocaban as aínda cren hoxe que unha acta de acusación, a todas luces mericanos a votos.♦ Ano XXIX É campión do mundo de triatlón e candidato a medallas en Pekín 08 Os seleccionábeis

Gómez Noia, home de ferro Trashorras. Ten só 25 anos pero xa é un veterano do fút- bol español. Medrou na can- CÉSAR LORENZO GIL Xabier Gómez Noia supón a gundos. Parte do segredo do teira do Barcelona pero deci-

Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Faltando aínda unha proba, o fe- confirmación súa e tamén de éxito de Noia reside no feito de diuse ir ao Madrid B cando rrolán Xabier Gómez Noia lo- Iván Raña como candidatos con- que foi primeiro nas probas de chegou á madurez. Sen sorte, grou o título de campión do mun- solidados para lograren unha Hamburgo (Alemaña) e Madrid, a tempada pasada xogouna do de triatlón tras a vitoria en medalla nos Xogos Olímpicos de alén de México.

N¼ 1.243 no Numancia, onde a pesar Cancún (México). Outro galego, Pekín, no 2008. Na carreira de Cancún, Noia de non contar para o adestra- Iván Raña, é décimo na xeral. A solvencia de Noia explíca- valeuse do apoio de Raña, que dor, deixou grandes tardes. se atendendo á última carreira lle axudou a tirar do pelotón du- Agora xoga para o Las Pal- Por primeira vez na historia, un de Cancún. O galego superou o rante a carreira atlética. Final- mas, que o fichou á última triatleta galego consegue a vito- seu perseguidor, o checo Filip mente, o de Ordes entrou na no- hora, cando o galego xa pen- ria na Copa do mundo deste du- Ospaly, con dez segundos de vena posición e mantense no dé- saba en marchar para Grecia rísimo deporte que aos poucos vantaxe na liña de meta. E dei- cimo posto da xeral, á espera do ou Turquía. O pasado 4 de vai gañando afección grazas ao xou un dos seus competidores que ocorra na proba do 12 de no- novembro debutou contra o titánico traballo de preparación polo título, o ucraíno Volodimir vembro en Nova Plymouth (No- Almería no Estadio Gran Ca- dos últimos anos. O triunfo de Polikarpenko, terceiro a 20 se- va Celandia).♦ naria, fixo dous goles e gañou o aplauso dunha afección de- sexosa de grandeza.♦ EXERCICIO E SAÚDE XURXO G. LEDO Xogos e deportes populares galegos

Todo xogo ou deporte implica adestramentos son duros pero a propias.e como aproveitar unhas ro que evidentemente existen. unha serie de condicións corpo- condición que se adquire é moi e minimizar as outras. Tamén cómpre considerar o rais nas que se inclúen paráme- completa. Asimesmo é conside- Na loita ao practicar cun manexo dunha certa estratexia tros físicos e mentais. Habitual- rábel o traballo coordinativo co compañeiro é necesario consi- en función de se xogamos indi- mente considéranse os primeiros resto de persoas que reman ao derar o respecto, o xogo limpo e vidualmente ou en grupo, co esquecéndose os segundos. O unísono, a un ritmo estábel nun o compañeirismo, tendo en con- que xa temos tamén incorpora- valor estabelécese en función das medio como é o mar que nunca ta que unhas veces gáñase e ou- da a relación social, tan impor- características físicas como a for- está nas mesmas condicións. tras pérdese. Isto aparentemente tante en moitas ordes da vida. za, a velocidade ou a resistencia. Para adestrar é necesario fa- non require preparación pero a Ao contrario que na chave, Nos xogos e deportes popu- cer un traballo complementario realidade é ben distinta. nos bolos ter un grao de forza lares que imos analizar aquí tra- de carreira e con pesas que será Vexamos agora cales son as maior que a media, axuda no Roberto Trashorras Gaioso taremos de dar unha visión o máis importante en pretempada características básicas da chave. agarre, na presión e no manexo Medio. máis ampla posíbel coa inten- e cando as condicións climato- Primeiramente, é manifesto que dos distintos momentos de for- Labade (Lugo) ción de afrontar a práctica con lóxicas son moi adversas. non son precisas unhas condi- za. Por iso debe facerse un 28 de febreiro do 1981 maior coñecemento e polo tanto Dende o punto de vista cións físicas destacábeis, pero si adestramento específico. 1,79 m / 71 kg maiores garantías. psicolóxico temos como máis cómpre posuír unha boa coordi- Xa para rematar farémolo coa Las Palmas Os deportes analizados son tra- destacada a tenacidade e a capa- nación óculo-manual, cun fino Billarda que require unha gran íñas, loita, chave, bolos e billarda cidade agónica que debe ser cálculo de distancia e non menos coordinación óculo-manual, ma- Conxuntamente, reúnen un moi alta. Ao ser un movemento puntería. O sistema nervioso xoga nexo de distancias e tempos con abano enorme de parámetros cíclico non hai requirimentos un papel determinante porque se gran velocidade. Tecnicamente é A selección condicionais que fan destes un- cognitivos importantes. necesita unha gran capacidade de a mais complexa e forma parte ha práctica completa. Empezan- Imos ver agora que acontece atención e concentración. Ade- dos mellores recursos para traba- dos lectores do polas traíñas temos as se- coa loita. Esta é unha actividade mais o sangue frío co respectivo llar integradamente, é dicir, o cor- guintes características: moi esixente dende a perspecti- control emocional, son decisivos. po como unidade e non como a Cada semana publicaremos Primeiramente, temos a forza va do rendemento. Nela conflú- A tendencia é a especiali- dualidade físico-mental. a convocatoria da selección de brazos e dos músculos dorsais. en requirimentos de forza, tanto zación, perfeccionando o xesto A forza debe ser unha forza galega dos lectores. Para A forza que é necesaria para mo- do tren superior como do infe- cun brazo, pero é moito máis en- con control na que intervén de- participar, envíanos a túa ver os remos na auga é importan- rior. A velocidade é tamén un riquecedora a práctica con ambos cisivamente o sistema nervioso. convocatoria (indicándonos, te, ademais debe considerarse as factor importante, desenvolvén- os dous xa que desta forma o ce- Os músculos das costas xogan se queres, o esquema de xo- condicións do mar que modifican dose sobre todo a de carácter rebro traballa de forma integrada un papel moi importante así co- go) da maneira que ti prefi- os requirimentos podendo impri- global pero coa segmentaria a e favorece o desenvolvemento mo os abductores dos ombros. ras. Por correo electrónico, mirlle á proba unha dificultade un nivel tamén moi alto. doutras habilidades, retardando o Todo iso nunha complexa cadea facendo un envío a engadida significativa. A flexibilidade articular e a proceso dexenerativo neuronal. cinética que empeza nos pés e [email protected] co te- O peso do corpo intervén de elasticidade muscular son funda- Cada movemento ou habili- remata nas mans. ma ‘A convocatoria’; deixan- forma paradoxal xa que por un la- mentais na loita. Moitas das posi- dade manual implica un desen- Outros aspectos significati- do unha mensaxe no foro de do favorece o movemento dos re- cións implican amplitudes máxi- volvemento, unha ximnasia cere- vos serían a capacidade de ob- www.anosaterra.com; no fax mos pero ao mesmo tempo au- mas ou submáximas que precisan bral que non se circunscribe uni- servación e por tanto de antici- 986223101 ou mediante o co- menta a resistencia que vencer po- un bo adestramento. Finalmente, camente ás capacidades cogniti- pación que permitirá adiantarse rreo postal: A Nosa Terra. ‘A la maior carga específica da traíña, a resistencia xoga un papel decisi- vas, por iso debe aproveitarse e a ou perder o menor tempo posí- convocatoria’. Apartado de por iso é fundamental buscar un vo. E unha resistencia na que de- chave é unha desas actividades bel naquelas accións rápidas de Correos 1.371. 36.200 Vigo. equilibrio entre ambos os factores. be manterse un nivel de forza ele- que facilita aquela, podendo e carácter alternante. Entre todos os que cola- As pernas teñen tamén un vado (forza-resistencia) durante debendo practicarse tanto por ca- En definitiva, pode dicirse boren sortearemos grandes papel destacábel aínda que infe- bastante tempo, así mesmo o con- tivos como por maiores. que o compendio destes xogos e premios en xaneiro. Aposta rior aos das embarcacións con sumo de osíxeno é elevado che- Imos cos bolos. Igual que na deportes reúne elementos de polos teus ídolos! As túas banco móbil. Mais importante gando en moitas ocasións á fatiga. chave, as características son moi abondo para una exercitación ideas contan.♦ que a forza, neste caso, é a fle- No aspecto psicolóxico os pa- similares, debendo ter en conta completa, onde o corpo funciona

xibilidade, que permite un mo- rámetros máis importantes serían que a recomendación de practi- integradamente, e no que conflú- Diego López vemento máis amplo. a concentración, a tenacidade, a car cos dous brazos é aquí, se en habilidades moi útiles para a R. Madrid A forza pode clasificarse de velocidade de reacción e a capa- cabe, máis importante, xa que o vida cotiá que xeralmente pasan Aspas Noguerol Capi Sito varias formas e no caso que nos cidade de anticipación, sendo a esforzo físico é maior e polo desapercibidas por valorarse máis Celta Albacete Murcia Ipswich ocupa é a forza resistencia. Esta coordinación e o equilibrio os as- tanto é fundamental desenvol- o rendemento puramente físico. Cabanas Trashorras implica un traballo continuado, pectos psicomotores básicos. O ver unha musculatura de forma A combinación de varias Colonia Las Palmas sostido, con picos de maior in- aspecto cognitivo é moi impor- simétrica e non como noutros prácticas como traiñas e chave, X. Álvarez Corredoira tensidade que teñen lugar fun- tante porque a incerteza é perma- casos que é totalmente asimétri- loita e bolos, etc, facilita un de- Numancia R. Ferrol Couñago Losada damentalmente na saída e na nente, necesitándose unha conti- ca coas correspondentes lesións senvolvemento harmónico e Málaga Valladolid parte final, en función da igual- nua adaptación aos movementos e problemas de costas. completo altamente recomenda- dade dos participantes. Cómpre da outra persoa. É necesario ob- Ao cálculo de distancias hai do tanto para os cativos, como dicir que o esforzo pode chegar servar e entender cales son as ca- que engadirlle a frición das su- para todo tipo de poboación, co- Suplentes: a ser agónico pola acumulación racterísticas do opoñente, o seu perficies en contacto e outros as adaptacións precisas. Unha Dani Mallo (Braga) (p.s.) de ácido láctico e a gran débeda comportamento e as debilidades elementos físicos nos que non gran fonte de recursos e de gozo Cabrejo (Cartagena), Deus (Terrassa), de osíxeno que se produce. Os e fortalezas, coñecendo tamén as reparamos conscientemente pe- que temos ao noso alcance.♦ D. Fernández (Kilmarnock) Lustres Rivas. Exposición de homenaxe á

Homenaxe DIGNIDADE a Lustres Rivas A asociación cultural Altofalante organiza en Ribeira o 11 de novembro unha xornada de homenaxe a figura do xornalista de principio do século pasado Manuel Lustres Rivas, asa- sinado en 1936. O programa ábrese coa des- cuberta dunha placa na que fora a súa casa ás 20 horas, que contará coa presenza de Mila- gres Lantes, delegada provincial da Conse- llaría de Cultura. Posteriormente o xorna- lista Gustavo Luca de Tena pronunciará unha conferencia sobre a vida do pensador ribeirense no auditorio do concello, lugar no que ademais se presentará a publicación Lustres Rivas xornalista e galeguista.♦

Fotografías no Barco Baixo o título Iconos a galería Sargadelos do Barco de Valdeorras reúne nunha exposición unha escolma da mellor fotografía galega contemporánea. Coa colaboración da Conse- llaría de Cultura, e dentro do programa do Ou- tono Fotográfico, a mostra dá cabida a obra de catorce artistas, entre eles, Xurxo Lobato, Va- ri Caramés, Xosé Lois Suárez Canal, Tono Arias, Fran Herbello, Xoán Piñón, Xulio Co- rrea, Andrea Costas, José Paz ou Manuel Sen- dón. Comisariada por Vítor Nieves, director N¼ 1.243 da galería, a mostra permanecerá no Barco até Do 9 ao 15 de novembro do 2006 o 21 de novembro. Posteriormente poderá Ano XXIX verse no Museo Municipal de Ourense.♦

Eva Veiga.

Desconcerto A represaliada e, posteriormente, guerrilleira Enriqueta Otero. tras as reixas té o 11 de novembro, Pontevedra adicado a este xénero en toda Asia. O filme acu- O cárcere de Teixeiro foi o escenario esco- acolle o congreso ‘Destecendo a mula con este 15 premios. Ademais, estreouse llido por Eva Veiga o pasado luns 6 de no- desmemoria’, que se ocupará de ho- nos EE UU, foi preseleccionado para os oscars vembro para presentar o seu último poe- mario Desconcerto, publicado por Biblos menaxear e dar a coñecer as vítimas e está entre os posíbeis premiados nos próximos Club dentro da colección Mandaio. O acto do franquismo. Amais das conferen- Premios Europeos de Cinema. E por aí fóra an- abriuse coa actuación do grupo Gran Para- A cias e as reflexións académicas, este congreso da tamén o trío musical Tri-Ez, composto por dela, integrado por reclusos. O escritor Francisco Fernández Naval foi o encarga- complétase coa actuación do contacontos Quico Baldo Martínez, Agustí Fernández e Ramón Ló- do de presentar a propia escritora, que es- Cadaval o día 10 e a proxección un día despois pez. Estes tres músicos decidiron “asociárense” tivo acompañada de Alfonso Costa, ilus- trador da obra, e por Antonio Xosé Váz- do filme A Patagonia rebelde. De memoria a fu- para dar o mellor de si como vangarda do jazz quez Prado, director do centro. A xornada turo. O documental A casa de miña avoa, produ- europeo e da música improvisada. Actuarán rematou co concerto do grupo En-Brass formado por alumnos dos conservatorios cido por IB Cinema, vén de gañar o primeiro pre- en París o 13 de novembro, durante a celebración de grao medio e superior da Coruña.♦ mio no festival de Taiwán, o máis importante do festival Jazzycolors da capital francesa.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

A Deputación de Pontevedra conxela a distribución dunha biografía do avó de Rajoy Rajoy Leloup foi secretario do Comité Central da Autonomía en 1936

XAN CARBALLA Aparece na páxina web da Deputación e ofrécese nal- gunhas librarías da rede, ten prezo de portada (30,05) eu- ros), consta 2005 como ano de edición e ISBN (84-8457-213- 7), pero está almacenado no Servizo de Publicacións “á es- pera de ser presentado”. En- rique Rajoy Leloup. Un prota- gonista do autonomismo gale- go, de Baldomero Cores Tras- monte non se distribúe á es- pera dunha decisión do presi- dente popular Rafael Louzán.

Ninguén ten unha explicación ao por que, pasados moitos meses desque foi impreso, non sae á venda o libro de Baldomero Co- res sobre un dos adaís do Estatu- to de Autonomía de 1936, o avo- gado Enrique Rajoy Leloup, avó Portada do libro de Baldomero Cores Trasmonte sobre Rajoy Leloup e a sinatura deste nun dos documentos do Estatuto do 36. do actual líder do Partido Popular. O traballo é unha biografía re- alizada por un dos meirandes es- pecialistas na historia do proceso autonómico de 1936, e durante Rajoy Leloup: ‘O que queira moitos anos, até a súa xubilación, Letrado Maior do parlamento ga- lego. Ofrecido á editora institu- enfrontarse con Galiza que veña dar a cara’ cional da deputación pontevedre- sa polo propio Cores, xunto con X.C. haustivo relatorio histórico e do- joy recorda o entusiasmo que joy non tiña a menor dúbida so- outros traballos pendentes aínda “Era un gran xurista, non un po- cumental sobre todo o proceso despertou no seu día a Asemblea bre o éxito da Asemblea que es- de publicación, o libro consta na lítico no sentido retórico, moi re- de reivindicación do primeiro Pro Estatuto, celebrado o 4 de taban a preparar, foran cales fo- páxina web da Deputación, aínda flexivo e estudoso como avoga- estatuto de autonomía co que xullo de 1931. Pero non esquen- ran os atrancos e abstencións. que á distribuidora dos libros da do. Falaba moi ben coloquial- contou Galiza e en Las polémi- ce que os inimigos da autono- Insistía en que o traballo fora institución, a Editorial Galaxia, mente e era un gran organizador. cas de Bóveda en la gestación mía, usando tácticas filibustei- planeado con rigor e que, por non lle consta que esteña nun Bóveda dixo que Rajoy era o úni- del estatuto de autonomía (Do ras, aproveitaban calquera cousa iso, tiña que dar necesariamente próximo servizo de novidades. co que podía levar adiante a or- Castro, 1986), aínda afondou ou calquera detalle, para desa- os seus froitos. Velaí as súas pro- De fontes próximas ao organis- ganización do Comité Central de máis na cuestión. lentar o esforzo autonómico(...). pias palabras: ‘Estamos ante un mo provincial soubemos que o li- Autonomía, e de feito foi o que No libro de 1998, Baldome- A moción de Enrique Rajoy foi labor meditado, serio, que res- bro leva moitos meses parado levou adiante a idea de poñer en ro Cores lembra que Rajoy Le- aceptada polo pleno do concello ponde a un plan cuxa realización nos armacéns á espera dunha de- marcha a Autonomía mediante a loup, “presentou o 19 de marzo compostelano. Na sesión do 27 metódica é precisa para que o cisión da presidencia do organis- asamblea municipal. Estivo en de 1932, unha iniciativa, perante de abril de 1932, Enrique Rajoy Estatuto sexa presentábel antes mo pero non se oferece unha ex- todo o proceso, desde o comezo o concello compostelano, na que explanou no pleno da corpora- as Cortes e adquira a eficacia plicación coherente que explique até o plebiscito. Fora concelleiro solicitaba dar un paso adiante na ción o seu contido, reforzando as dunha lei’. Pero fronte ás típicas a demora, nin tan sequera de pro- en Santiago e no 36 salvouse de tramitación do Estatuto de Auto- súas palabras cunha carta que fa- manobras e non menos típicas tocolo, toda vez que a presenza que o liquidaran porque se escon- nomía de Galicia mediante a cía días lle mandara Castelao”. conspiracións de silencio, Rajoy do seu neto é contínua en Ponte- deu. Aínda que o botaron como convocatoria dunha Asemblea No mesmo texto informa non deixaba sitio para os xogos vedra, onde ten domicilio. decano dos avogados e da uni- Rexional de Concellos. (...) Ra- Cores Trasmonte, “Enrique Ra- da politiquería: ‘nunha Asem- versidade, conseguiu manter un- blea como a de Santiago, non A figura de Rajoy Leloup, Baldomero Cores Trasmonte, autor do libro Enrique Rajoy Leloup. Un protagonista do verdadeiro campeón da autono- ha carteira de clientes e sair autonomismo galego. son posíbeis maquiavelismos mía do 36, é considerada polo adiante. É unha desas figuras que nin sorpresas’. Por se fose pou- propio Cores, xunto a Alexandre non se atribúe protagonismo per- co, o que dá idea da seguridade Bóveda, como verdadeiro motor soal, pero resultan imprescindí- que puxera no éxito da Asem- de todo o proceso estatutario de beis. Acadou por aclamación o blea, non tivo dúbida en formu- 1936. Secretario do Comité Cen- recoñecemento de todos para ser lar un reto a cara descoberta, con tral da Autonomía, Rajoy Leloup alma organizativa do proceso de palabras rotundas como estas: volveu de Madrid, logo de entre- Autonomía de 1936”. Estas pala- ‘O que queira enfrontarse con gar o Estatuto nas Cortes en xullo bras de Baldomero Cores resu- Galiza, que veña dar a cara’”. de 1936, xunto ao alcalde com- men o fondo da biografía, certa- Da contundencia coa que se postelán Ánxel Casal, que sería mente reivindicativa, que escri- expresaba Rajoy Leloup vale a asesinado en agosto. Rajoy Le- biu e ofereceu para editar á De- cita textual que Baldomero Co- loup tivo que agacharse e foi re- putación de Pontevedra. res recolle na pequena reseña presaliado, sendo expulsado do Cores, un auténtico especia- biográfica da Gran Enciclopedia decanato que ostentaba no Cole- lista no proceso estatutario, xa Galega. Dicía o avó do actual lí- xio de Avogados e da universida- ten varios títulos referidos á épo- der da dereita para resumir o se de santiaguesa, onde daba clases. ca, apoiándose singularmente na pensamento autonomista, “quen Con moita valentía, conservou documentación salvada con non ten liberdade para gobernar nos sotos da súa casa da Praza do afouteza por Rajoy Leloup. En a súa propia casa e rexir os seus Toral santiaguesa, toda a docu- O Estatuto de Autonomia de Ga- propios intereses, sexa povo, se- mentación do proceso autonómi- licia (1932-1936). Os documen- xa persoa humana, ou é un es- co, que hoxe custodian o propio tos oficiais (Foesga. Santiago, cravo, ou un incapaz, que preci- Baldomero Cores e o Instituto 1998) ou en El Estatuto de Gali- sa tutela, como os menores, os Padre Sarmiento. Rajoy Leloup cia. Actas y documentos (Libri- idiotas ou os tolos. Sempre, un faleceu o 23 de marzo de 1966.♦ gal, 1976), entregounos un ex- capitis diminuido”.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Camiliana Ano XXIX

RAMIRO FONTE

ntre a serie de hábitos con- traídos en Lisboa, uns ma- Etemáticos, outros venturei- Paula San Vicente e Xosé M. Maceira ros, apráceme encontrarme coa estatua de Camilo Castelo Bran- co, disposta nun xardinciño que gañan o XV premio Carvalho Calero anticipa a rúa dedicada ó grande autor. Xa estás aí, xenio atormentado, tranquilo na pedra M.B. que nada sente, dígome a min. A Paula San Vicente e Xosé Ma- monumental e excesiva, nuel Maceira resultaron gaña- grandiosa e irregular obra cami- dores do XV Premio Carvalho liana vale por toda unha literatu- Calero nas dúas modalidade ra. ÁQue afortunada a portuguesa que contempla o certame, a de por poder contar con varios creación literaria e a de investi- autores que, coa súa obra indivi- gación lingüística respectiva- dual, enchen as obras de moitos! mente. Fíos de contas, un rela- Hai anos que tiven esta to que reflexiona sobre a vida e intuición. A prosa de Camilo de- a morte a través de anécdotas be ser de lectura obrigatoria para sinxelas, escrito por Paula San calquera aprendiz de prosista en Vicente na norma reintegracio- galego. ÁGrandes tempos nista, foi seleccionado polo xu- aqueles cando os narradores rado por maioría, ao igual que lían! Deixei correr as cousas. o estudo Por un nacionalismo Ata que vin a Lisboa. Para ler a cívico e social, no que Maceira cidade. Para ler, entre outros, a revisa o contributo das Irman- Camilo. Certamente, situámonos dades da Fala da Coruña. O perante un deses prosistas a xurado decidiu conceder ade- quen lles está permitido que non mais un accésit a Begoña Fal corrixan o estilo. Pero, Áque esti- Rey pola obra de creación lite- lo!, Áque prosa literaria cando raria As mellores intencións. Paula San Vicente e Xosé Manuel Maceira. acertan! Castelo Branco non é tos, de anécdotas, só compre to- Concello de Ferrol en colabora- gas a terreos como a educación, un organizador do xénero por A sorte de pezas ensarilladas por par e seleccionar a cara máis ción coa Sociedade Cultural Me- a edición ou a prensa e mesmo as excelencia do século XIX, a no- un cordel nun colar, Paula San poética. Ademais a vida moitas dulio, tamén premiou a obra Por discrepancias con outros grupos. vela, no sentido en como o son Vicente enlaza en Fíos de contas veces non che permite escribir un nacionalismo cívico e social. Con este estudo Maceira quere Flaubert ou o mesmo Eça de pequenos relatos tirados da vida seguido. Vas elaborando peque- Investigación do contributo das “recuperar ese sentido de irman- Queiroz, o seu complementario cotiá, para compoñer unha sorte nas narracións e, co tempo, de- Irmandades da Fala da Coruña dade, fuxir de enfrontamentos e contrincante. Pero é xenial por de rosario literario que arranca cátaste de que casadas de xeito de Xosé Manuel Maceira Fer- crear un nacionalismo para a so- outros motivos. Como autor coa desolación de Erundina tras adecuado compoñen un libro”. nández. Nela o investigador, ciedade”. Ao seu ver “necesítase convértese nun dos personaxes a morte do seu home. Este feito Paula San Vicente, que par- pescudando na prensa da época, un nacionalismo activo pero protagonistas da súa obra, e con- lutuoso válelle á autora coruñesa ticipou en diferentes grupos en epistolarios e publicacións, pragmático, orientado cara os cédese licenzas que para si para reflexionar sobre a vida e a poéticos xuvenís relacionados revisa o labor desenvolvido no colectivos sociais”. quixesen os experimentalistas. A morte, os recordos, o amor pa- co reintegracionismo, recibiu primeiro terzo do século pasado O xurado valorou a calida- un novelista estalle permitido terno filial, e para facer desfilar en 2003 o premio Manuel Mur- polos primeiros galeguistas na de e a elección das fontes. absolutamente todo, incluso que polo relato a pais, fillos, netos, guía de Narracións Breves pola construción dunha “identidade Dotado en cada unha das introduza a súa vida real entre as personaxes anónimos ou emi- obra As idades dela, no que a nacional sen complexos”. A obra modalidades con 3.606 euros, o vidas imaxinarias dos seus grantes angolanos. autora tamén botaba man de tenta recuperar “todo o valor dos premio inclúe a publicación dos personaxes. Todo. Coa A autora, que foi escribindo pequenos relatos para artellar o pioneiros, practicamente sen es- traballos polo Concello de Fe- condición de que calibre ben as cada un dos relatos que compo- libro. En 1998 publicou coa tudar en profundidade no século rrol. Como se apunta nas bases, a frases. ñen a obra premiada en diferen- editorial Caminho en Portugal XXI”. Parte da análise está cen- entrega dos premios terá lugar en Creo entender que Ramón tes tempos, tirou as anécdotas o libro de poemas Gatos de lá- trada no labor das Irmandades da marzo, mes no que se conmemo- Otero Pedrayo sabía que a da realidade. “A vida tamén ten pis sem ponta. Fala da Coruña, na que o autor ra o aniversario do pasamento de renovación da prosa literaria un pouco esa estrutura de rela- O certame, organizado polo revisa o contexto, as súas ache- Ricardo Carvalho Calero.♦ galega se encontraba na lectura de autores portugueses que, co- mo Camilo Castelo Branco, crean un mundo estilístico e de- limitan un espazo narrativo moi familiar a nós. Teño a oportuni- dade de comprobalo cando estas semanas gozo coa lectura das novelas do Miño. Paréceme que estou lendo a certo Valle- Inclán, a certo Otero e, como non, ó xenuino Camilo. O outro día, para completar a homenaxe, visitei un dos máis grandes santuarios literarios da península Ibérica, a amarela ca- sa de São Miguel de Seide, que fica apenas a cincuenta minutos de Vigo. Non debe existir en Occidente outra casa onde un autor escribira tantas páxina. Casa tráxica, certamente, porque menciona o tiro do sui- cida. Pero para comprendermos a influencia de Castelo Branco na obra dos vellos mestres da prosa literaria galega non hai máis que debullar unha mostra significantiva de títulos entre os varios centos publicados en vi- da polo seu autor: O cego de Landim, A morgada de Romariz, O olho de vidro, O lo- bisomem…¿A que che soan es- tes títulos, amable lector, non afectado polo mal da hipocrisía? ¿A que che soan, mercenario teórico?♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX Buscando a Man A pegada de Man, de Xoán Abeleira, é un percorrido en palabras pero sobre todo a tra- vés de fotografías, do que queda da obra de Manfred Gnädinger, o alemán de Came- O home de pedra lle, faleci- do poucas semanas Xurxo Sierra publica Os mércores de Fra, premio Risco 2006 após o naufraxio do Título: Os mércores de Fra. Non diriamos isto se todo ese es- Prestige. Autor: Xurxo Sierra Veloso. pazo fose fértil en reflexións so- Imaxes do Edita: Sotelo Blanco. bre a vida, como a personaxe seu contorno na Costa da condicionante (e condicionada) Morte, das paisaxes, penedías suxire, e estivesen correctamente Xurxo Sierra Veloso dérase a co- e tamén embarcacións ou nós incardinadas na acción da trama. ñecer como narrador alá polo mariñeiros. Homenaxe a un A impresión é que a extensión se 1994 cunha novela (Os ollos do artista cuxa obra segue viva.♦ rei de copas) na que un mozo lle foi das mans ao narrador. non conseguía Mais este Premio Risco 2006 durmir e en Vi- O lector de creación literaria non é unha go desaparecía novela de reflexións, senón para As tripas do teatro o Cristo da Vi- ten diante facer reflexionar. O lector ten toria. Recente- unha ficción diante unha ficción (en certa me- Hiru, editorial vasca que atende mente foi fina- que lle dida estrañizante e tamén con as principais novidades teatrais, lista do Lueiro demanda doses paródicas) que lle deman- publica agora tres novos títulos. Rey de Novela interrogarse da interrogarse a cerca de como El extraño caso Curta con Licor a cerca de sería un mundo sen sentimentos. de los caba- llos blancos de abelá con como O narrador, curiosamente o mes- xeo, publicado Xurxo Sierra Veloso. mo Arturo Fra, é un narrador de tamén por So- sería un nais. Poida que a obra fose con- personaxes son tan inexpresivas prolixo ao que lle presta o cir- Rosmersholm telo Blanco mundo sen cebida como un espazo no que coma el, mais todas son igual de cunloquio, que se sente moi á é a última neste mesmo sentimentos analizar a vida desde os ollos vulgares e se comportan de xeito vontade contando (malia certas obra de Alfon- ano, novela de dunha personaxe, singular, que pouco habitual, moi frío, moi ce- lagoas) e que se vale da ironía e so Sastre. Tea- ton entre realis- se sabe condenada a morrer en rebral. A paixón déixase ver só o humorismo á hora de inducir tro de ta e paródico, de lectura compra- mércores. Poida, mais derivou en dúas ocasións; na liorta dos esa reflexión. Ironía e humoris- intervención é cente, que transgradía as lindes noutra cousa ben distinta. compañeiros de traballo de Fra e mo que sinalan un narrador en- un conxunto de da novela breve. Cun ton moi si- Ese resultado é froito da in- no cabo da novela. xeñoso que, non se esquenza, é o obras milar chega agora ás librarías Os mensa magnitude da atracción As personaxes femininas ta- mesmísimo protagonista, aquel “políticas” do mércores de Fra, na que se pre- que exerce a personaxe central, mén son apáticas. A irmá, a nai e ser que se confesaba inexpresi- grupo Konkret. senta unha personaxe insólita, que obriga a crear un clima no as sucesivas parellas sexuais, que vo, ao que nada (nin sequera a Unidad de producción Alcores. unha desas personaxes que alou- que a súa verosimilitude non se non amantes, salientan pola súa sanguiñenta traxedia dos seus La calle del teatro é un libro de miñan a curiosidade do lector pa- resinta. A ese clima adaptáronse ausencia de sentimento, pola compañeiros) inmuta. entrevistas que realizou Pasqual ra que este pase páxina tras páxi- unha serie de personaxes nove- frialdade coa que conducen os O discurso está relatado en Mas con persoas relacionadas na querendo ver como se densen- lescas curiosas, tanto as masculi- seus actos, así como pola dialécti- primeira persoa e o lector coñece co teatro de rúa.♦ volve o seu futuro. Xustamente nas como as femininas. Arturo ca brillante que exhiben. Dese a identidade do narrado desde o nese desenvolverse consiste a no- Fra, o eixo magnético, é un ser xeito os anos van pasando, as dé- inicio, producíndose unha pro- vela. O que fai de Arturo Fra, o inexpresivo porque carece de cadas e parellas sexuais acumú- blematización que non lle senta A guerra protagonista, unha personaxe in- emocións, aburrido, metódico, lanse, o lector agarda que por fin nada ben á novela, pois deixa no sólita é o feito infrecuente de que biógrafo de si mesmo que fai o algo revolucione ese clima estáti- lector a sensación de que, máis no cabaré coñeza o día en que vai morrer, amor como un animal e perdeu co, monótono, un clima e uns per- que a reflexión, máis que desen- non a data exacta, senón o día da (ou nunca tivo) a capacidade de sonaxes que lembran os da Nova volver unha trama, o único que Un grupo de personaxes vive semana, un mércores. Mais os que a vida o sorprenda, un ente Narrativa. Para o narrador é así lle interesa ao narrador é demos- entre fume, alcol e cancións mércores non teñen a importan- anódino polo que as cousas pa- todo un reto o conseguir que o trar o seu enxeño, exhibirse, can- os meses previos ao gol- cia capital que se lles presume, só san mais non deixan pegada por- lector manteña a atención. A tra- do o bon narrador caracterízase pe de no remate e no inicio se achegan que el non o permite, un auténti- ma vai esgotándose, vai afogán- precisamente por espertar o en- Estado a algo semellante. O centro da co home de pedra que case che- dose pouco a pouco e non pasaría xeño do lector con humildade e fascista do novela é Arturo Fra e o que o ro- ga a ser ridículo: traballa nunha nada se se resolvese cando Fra, o eficiencia narrativa.♦ 1936. Impe- dea a Arturo Fra, circunstancias biblioteca tamén ridícula (5000 protagonista, anda pola corentena rial: Café ocasionais, personaxes ocasio- exemplares). Non todas as outras en lugar de chegar a onde chega. XOSÉ M. EYRÉ cantante. Vi- go 1936, de Eduardo Tabela das letras Alonso, é un- ha obra de te- PRESENTACIÓN FICCIÓN NON FICCIÓN atro musical EN que relata as 1. SPAM. 1. A NACIÓN GALEGA EXISTE. ilusións e MADRID Francisco Castro. CONVERSAS expectativas de liberdade que Galaxia. CON FRANCISCO RODRêGUEZ. espertara en Galiza o tempo DE Xosé Mexuto. “A NACIÓN GALEGA EXISTE. 2. LUAR NO INFERNO. da república nunha cidade en A Nosa Terra. constante ebulición. Edita Es- CONVERSAS CON FRANCISCO RODRÍGUEZ” Miguel Anxo Fernández. Galaxia. 2. 1936. REPRESIÓN E piral Maior.♦ DE EDICIÓNS A NOSA TERRA ALZAMENTO MILITAR 3. OS LIBROS ARDEN MAL. EN GALIZA. Manuel Rivas. Carlos F. Velasco Souto. O MÉRCORES 15 DE NOVEMBRO Xerais. Paisaxe de versos NA CASA DE GALICIA A Nosa Terra. 4. TRES SEGUNDOS DE MEMORIA. Gustavo Pernas Cora reflexio- ÁS 20 H. COA INTERVENCIÓNDE 3. GUERRILLEIRO CONTRA FRANCO. Diego Ameixeiras. Francisco Martínez-López. na en Os ollos Xerais. A Nosa Terra. de Victorine OSÉ EXUTO e a constru- X M , 5. ARTHUR E GEORGE. 4. GALICIA EN GUERRA. ción da autor do libro, Julian Barnes. Eduardo Rolland. cuarta pare- PEPA NIETO, Rinoceronte. Xerais. de no poder presidenta da Asociazón de Mulleres Galegas da imaxe no 5. O MOVEMENTO LIBERTARIO teatro moder- no Exterior Rosalía de Castro e EN GALIZA. no e en como FRANCISCO RODRÍGUEZ, D. Pereira & E. Fernández. esa propia re- deputado polo BNG no Congreso. A Nosa Terra. volución (o naturalismo)

LIBRARêAS CONSULTADAS: Cartabón (Vigo). Couceiro (A Coruña). marcou o Michelena (Pontevedra). Pedreira (Santiago). Souto (Lugo). Torga (Ourense), traballo de dramaturgos e Central Libreira - Dolores 2. (Ferrol) actores. Edita Laiovento.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX O que contan os cadros Cando nos achegamos a un cadro, vemos moito máis ca uns personaxes ou paisaxes representados. Hai to- do un mundo detrás de ca- da obra. Axu- Cando Orwell darnos a des- cubrir esas claves é o que exerceu a crítica xornalística tenta facer Mi- rar a pintura a través dos Título: Artículos y reseñas en el Observer mente– a autores católicos fran- séculos, de Caroline Desnoëttes. 1942-1949. ceses como Bernanos e Mari- A través de 18 obras de todos os Autor: George Orwell. tain, que considera retóricos e tempos, a autora repara nos esti- Edita: Global Rhytm Press. innecesarios (é interesante a re- los, as técnicas, as cores e as seña sobre Maritain, onde de- mensaxes de cada pintura. Edita Coñecido sobre todo por tres mostra a voapruma que son Factoría K.♦ libros, Homenaxe a Cataluña, prescindíbeis os católicos pro- 1984 e A revolta dos animais gresistas; se non son unha im- (Edicións Positivas, 1992, tra- postura). Por outra parte, sabe Entre o pasado dución de X.A. López Dobao), identificar as boas novelas, co- George Orwell non foi nunca mo La forja de un rebelde, de Vivir na historia. Antropoloxía un creador de linguaxe. Nas sú- Arturo Barea. Mais Orwell re- do patrimonio urbano de Noia é as obras o que ten importancia seña tamén outros libros, sobre un traballo de investigación aca- é o tema. Contodo, tampouco é os Estados Unidos e fai pregun- démica sobre o un escritor desleixado, como, tas que o tempo respondería. proceso de por exemplo, Cando reseña o libro The ame- patrimoniali- Pío Baroja na rican problem, de D. W. Bro- zación da literatura espa- Orwell sabe gan, do que critica que non fale paisaxe urba- ñola. identificar do problema negro, escribe: na da vila ma- A apariciòn as boas “Estados Unidos, agora mes- riñeira. A pro- destes Artícu- novelas, mo, a maior potencia mundial los y reseñas fesora de An- como (1944), presumibelmente terá tropoloxía da en el Observer unha política exterior activa 1942-1949, La forja de tras a guerra; a pregunta é se se- Universidade un rebelde, de Salamanca permite descu- rá intelixente e xenerosa, mais María Xesús Pena Castro, refle- brir unha face- de Arturo o profesor Brogan non o men- xiona sobre o feito de vivir entre ta non moi co- Barea. ciona ou apenas o fai (...). Non o pasado. Edita Toxosoutos.♦ ñecida entre di case nada sobre o imperialis- nós, a do xor- mo estadounidense, o real e o nalista que du- potencial (...). Tampouco [...] di rante sete anos puxo o seu pres- nada sobre os problemas migra- Estética e tixo ao servizo da consolidación torios e, sobretodo, das migra- de The Observer. Eran os anos cións da xente de cor”. E hai re- liberdade da Segunda guerra mundial, ferenciados libros que tratan da anos nos que o fascismo é de- China, de Birmania, de autores Xosé Carlos Caneiro presenta rrotado e se decide, en Ialta, a George Orwell. completamente descoñecidos, n’Os dominios de Caín doce estrutura do mundo en dous blo- sobre antoloxías de poesía, so- ensaios sobre estética e ques antagónicos e se establece polo bando “nacional”, etc. Son nista padeceu tal cantidade de bre poetas, e outras que son, co- liberdade compostos de varias unha castradora guerra fría. moi interesantes os artigos dedi- interrupcións que parecían estar mo unha referencia a un libro partes. Nestes traballos, o O volume divídese en dúas cados á Alemaña vencida e ocu- organizadas”. que fala da organización dos di- autor repara en conceptos lite- partes, a propiamente xornalís- pada polos aliados, e ademais Esta compilaciòn de artigos ferentes tipos de formigas, un rarios como o do escri- tica, que son artigos sobre o de- instrutivos: as autoridades alia- tamén descubre un Orwell críti- pretexto para dar unha visión tor perfecto, senvolvemento da guerra, de das preocupábanse máis pola co literario –aínda que xa era ampla da sociedade o universo como se debería organizar o poboación alemá que polos de- coñecido sobre todo polos tra- E o Orwell anticomunista? literario de mundo unha vez acabe esta, do portados e desprazados. O sufri- ballos recollidos en O ventre da Evidentemente é anticomunis- Camilo Xo- que compriría facer con Alema- mento, a fame dos alemáns, di balea. Mais se o Orwell deste ta, mais como demostrou C. sé Cela ou a ña, de por que Gran Bretaña de- Orwell, é menor da que os pre- último libro se dirixía máis a Hitchens (A vitoria de Orwell) relación be descolonizar a India, Birma- sos e deportados polo nazismo; xente interesada pola literatura, e reafirmou Edward Said, o es- entre libros e nia e outros lugares, do antise- a política de Francia e a URSS nestas reseñas do Observer di- critor inglés é un intelectual de cinema. A mitismo. Ademais, tanto nos ar- con respecto a Alemaña com- ríxese ao lector do xornal, mós- esquerdas. E este libro mostra través das sú- tigos como nas referencias de préndese que sexa diferente que trase un lector perspicaz, agu- un Orwell que nos faltaba co- as reflexións, certos libros, recrimina o seu a dos anglosaxóns, estes non su- do, divertido, enfrontado a va- ñecer. Un Orwell que escribe este narrador país a política cara os estados friron a invasión e ocupaciòn cas sagradas como H.G. Wells, unhas intelixentes, concisas e explica o seu neutrais mais hostís á democra- nazi. Tamén acaba avisando do T.S. Eliot ou o crítico F.R. Le- agudas críticas sobre literatura xeito persoal de entender a es- ♦ cia, un deles a España de Fran- perigo do autoritarismo na vida vis. Mostra a súa admiración e libros. Unhas reseñas modelo crita. Edita Galaxia. co. Acusa á política do seu go- política inglesa, sobretodo a por Joyce ou Pound, reivindica para todos aqueles que face- berno de decantarse durante a partir do “rebentamento” de mi- a escritores desprezados daque- mos crítica.♦ guerra civil española, baixo a tíns e concentracións: “En Mile la como Katherine Mansfield, Memoria vilalbesa fachada de non-intervención, end, o venres, o orador comu- destroza Ðliteraria e politica- X.G.G. Xerais edita A memoria de Vi- lalba, de Carlos Díaz Martínez (responsábel das imaxes xunto ao Instituto de Estudos Chairegos) A lembranza inmóbil de Mª Victoria Moreno e José-Luís Novo Cazón, autor Título: Elexias de luz. moria e do so- Palabras íntimas, sensíbeis e dume acesa a angustia e a soidade cotián, dos textos Autora: María Victoria Moreno. ño: formas, fi- obvias, formas envisas e deses soños/ ilustrar con sons naturais e sin- Xerais. que recordan Edita: guras e sons estáticas e versos efémeros. incertos/ que xelos o rumor da distancia, o a vella Vilal- encerrados en tremecen feri- silencio e a ausencia, mais no ba e a súa Mostras perennes da dor e a moldes estri- dosÐ, a denun- canto de amosar a intuición, a evolución nos soidade, de palabras sinceras tos, fican na cia ritual ÐFa- imaxe do instante e o pouso da últimos anos. e versos espidos, estas Elexí- constante efusión e no ton ritual. chendoso, ruín, mal encarado,/ lembranza, ofrece o perfil in- Esta lembran- as de luz, de María Victoria Ao lado da indiferenza e a durmiñaba na lama da vagan- móbil da rutina: palabras ínti- za é un xeito de resume histó- Moreno (1941-2005), a miú- lonxanía –na impasible distan- cia/ e, iluso, cobizaba esa mas, sensíbeis e obvias, formas rico da vila en diversos aspec- do privadas de entoados per- cia do horizonte– está a luz, o abundancia/ dos que comen un envisas e estáticas e versos efé- tos como a literatura, o fís e anovadas imaxes, de in- fulgor vertical do mediodía, o pan ben traballadoÐ, a mono- meros, dubidosos e tristes.♦ asociacionismo ou a tuición e de instinto, son tena- enfeite inútil –céfiro lene/ no tonía e a receita. política.♦ ces esbozos á procura da me- cristal que escintila/ na certi- Moreno tenta aquí debuxar XOSÉ MARêA COSTA N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

A selección Ten unha bonita de novembro é un cor cereixa con excelente viño ribete púrpura e de Amandi, unha intensidade elaborado na aromática fina Adega Don e ben Bernardino, ensamblada. en Bolmente, Poderoso e Sober (Lugo), elegante, que acadou en boca bos o premio ao tánicos, ben novembro 06 mellor tinto estruturado na Feira de con capa e bo DON BERNARDINO Amandi, corpo, Viño tinto da Denominación de Orixe celebrada en definitiva Ribeirra Sacra. en Sober. un bo viño. PREZO EXCLUSIVO CLUB DE VIÑOS ANT (6 botellas) 54,48 euros IVA e transporte incluídos Os subscritores de A Nosa Terra terán un desconto especial do 10% sobre este prezo. Máis información no teléfono 986 207 317.

Cada mes pomos na súa casa unha selección de viños galegos de calidade e, sobre de todo, elaborados con castes autóctonas, coidando que a relación calidade / prezo sexa a máis axeitada.

de desconto para 10%os subscritores de A Nosa Terra

FÁGASE SOCIO E Descubra connosco os mellores viños de Galiza E outros produtos artesanais galegos

VIÑO TINTO DE AMANDI SEN COMPROMISO DE COMPRA NIN CUOTAS MENSUAIS

A compra de calquera viño ou produto ofrecido polo Club de Viños d’A Nosa Terra supón a incorporación dos seus datos ao ficheiro do Club de Viños d’A Nosa Terra, ubicado en Príncipe 22, baixo de Vigo, onde poderá exercer os dereitos da lei orgánica 15/1999. N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Memorial da Liberdade, unha reivindicación da resistencia A exposición estará aberta no Auditorio de Galicia até o 31 de xaneiro

A.N.T. cia pois, desde o ámbito da pri- Desde o 3 de novembro ao 31 de xaneiro de 2007 permane- vacidade ou o mero activismo cerá aberta no Auditorio de Galicia, a máis ambiciosa ex- cultural, tamén gozan de espazo posición deste Ano de Memoria. Unha mostra na que a nunha mostra que incide en to- Consellería de Cultura pon colofón reivindicativo a este das e cada unha das apostas en 2006 reunindo centos de pezas que xiran arredor de dous favor da cultura e a lingua ga- anos claves: 1936, cando se produce o golpe militar e 1977 legas, marxinadas e ocultadas ano das primeiras eleccións despois da morte do ditador. durante as longas décadas de franquismo. As experiencias da Un longo percorrido polo tem- tistas, tamén encadeados, que colectividade exiliada en Bue- po levará aos visitantes do Me- quixeron deixar constancia dos nos Aires e México, dialogan na morial da Liberdade por itine- días máis duros da represión es- exposición co agromar baixo a rarios que van desde a esperan- tá nas obras de Benito Prieto ditadura de novas editoras en za democrática de 1931 á dor Coussent no cárcere de Tui, de clave galeguista ou a propia op- da represión e o orgullo da re- Camilo Díaz Baliño na cadea ción de loita culturalista capita- sistencia. Concebida cronolo- de Santiago de Compostela ou neada por Ramón Piñeiro. xicamente, a mostra está chea de Mario Granell e Jorge Tell Non poucos aspectos da vi- de pezas orixinais e de alto sig- na prisión da Coruña aos que se da cotiá baixo o franquismo es- nificado emocional. Desde os suma a obra artística realizada tán igualmente presentes, des- orixinais do Sempre en Galiza en cárceres de fóra de Galiza de os primeiros meses de 1936, ás cascas do piñeiro contra o por artistas como Ángel Johán. nos que a leva e recruta obriga- que foi fusilado Alexandre Bó- Tamén contemplamos me- toria e o medo marcaban o veda, pasando morias manuscri- transcorrer dos días, ata a vixi- por documentos tas e diarios reco- lancia omnipresente do aparato sobre os campos lléndose obras ar- represivo e policial, soluciona- de concentración ‘Concebida tísticas e de com- do ás veces, con estratexias galegos (Cedei- bate de galegos clandestinas de comunicación ra, Camposan- cronoloxicamente, que loitaron no como a Radio Pirenaica, emi- cos, Rianxo...) a mostra exército da Repú- sora que queda plenamente ho- ou todo o expe- blica: esculturas menaxeada nesta mostra. diente de incau- está chea de de Compostela, tación dos bens carteis de Cristi- 1964, 1968, 1972 de Castelao e a pezas orixinais e no Mallo, debu- súa dona Virxi- de alto significado xos de Uxío Sou- Os derradeiros anos do fran- nia Pereira. Do- to son crónica quismo e a emerxencia de no- cumentos e tex- emocional” dunha epopea e vas organizacións políticas co- tos que guían ao dunha fronte de mo o Partido Socialista Galego visitante pola guerra que se ve ou a Unión do Povo Galego re- longa noite de retratada a partir presentan o tramo final dunha pedra que supu- de numerosos ob- exposición que á vez incide na xo a Ditadura, xectos ou foto- presenza galega no grupo nun tempo poli- grafías, caso das DRIL, autor do secuestro do ticamente atroz realizadas polos transatlántico Santa María, na pero tamén cheo ‘Hermanos Ma- aparición dun novo movemen- de resistencia, “son perto de yo’, e todos os xornais que cer- to estudiantil e un amplo con- mil pezas, para unha mostra tifican o compromiso que man- xunto de voceiros clandestinos. que pretende converter este tiveron políticos, como Santia- Mesmo a experiencia de Voces Memorial nun punto de partida go Álvarez e Enrique Lister, ou Jerónimo Rodríguez retratado por Antonio Prieto Coussent no cárcere de Tui en 1937. Ceibes, o asociacionismo cul- desde o que, con definitiva le- artistas, como Cándido Fernán- tural da resistencia e, nun apar- aldade institucional, honrar dez Mazas ou Eugenio Granell, pedra de toque da vontade dos vidade da guerrilla antifran- tado especial,os artistas ligados aos mártires da nosa liberda- durante todo o período bélico. deputados galegos exiliados, quista galega da que nidiamen- a nova combatividade. Casos de” explica o comisario de Me- por manter no exilio a legalida- te se ve reflectido o poderío da de López Bouza, Pérez Bellas, morial da Liberdade, Xosé En- Exilio e guerrilla de violentada, baixo a presi- súa loita cun amplo abano de Conde Corbal, Reimundo Pati- rique Acuña. dencia inicial de Castelao. publicacións clandestinas, fo- ño e, de novo,Luís Seoane. Ou Desde o limiar á exposi- Memorial da Liberdade reúne A derrota militar de 1939 e tografías de guerrilleiros e ob- como Xaime Quesada, tan im- ción, adiviñamos a esperanza e harmoniza traxectorias, e pre- o seu corolario de exilios reci- xectos tan sinalados como o plicado en movementos de so- republicana e a súa estela de senta testemuños gráficos ori- be un tratamento personalizado propio fusil utilizado por Be- lidariedade nos conflitos obrei- demandas políticas, sindicais e xinais da represión. As escasas para narrar o primeiro exilio nigno Andrade Foucellas. En- ros de 1972 en Ferrol e Vigo. sociais. Así como as conquistas fotografías que se puideron francés e a dureza dos campos tre os documentos cinemato- Os anos finais da ditadura, de xénero e a procura de liber- conservar das execucións su- de concentración do sur de gráficos inéditos amósase unha estreitamente unidos á brutali- dades nacionais para Galiza. marias e os rapados ás mulle- Francia. película propagandística feita dade policial, os consellos de Con todo, o terror exercido res. O compromiso de nais, co- Roteiros persoais e colecti- en Cuba en 1949 despois da guerra e as condenas a morte polos militares alzados e golpis- mo Cinta Rei, ou esposas, co- vos de derrota e morte que vi- execución dos guerrilleiros Se- quedan reflectidos no Memo- tas de xullo de 1936 vén ser o mo Amalia Álvarez, mulleres ven un rosario de exilios por oane e Gómez Gaioso en 1948. rial da Liberdade, desde a lem- protagonista tráxico que abre a que mantiveron a memoria de distintos países de Europa, Paralelamente, todas as branza das mortes de Moncho exposición a partir das testemu- Víctor Casas e Alexandre Bó- África e América. Dietarios, forzas políticas antifranquistas Reboiras e as execucións suma- ños biográficos, os debuxos car- veda ao gardar fotografías ou memorias e libros están pre- quedan representadas na mos- rias de Xosé Humberto Baena e cerarios, as derradeiras cartas lembranzas únicas desde os sentes para demostrar a enorme tra á conta das principais cabe- Xosé Luis Sánchez Bravo-So- dos condenados a morte e o ron- que salvagardar a súa memoria. tara que significou para o noso ceiras clandestinas editadas en lla. Logo, intimamente ligadas sel de fusilados e paseados que A mesma que se quere preser- país a perda da súa elite políti- moitos casos con multicopistas ao repunte das actividades de se ven homenaxeados na mostra var desde o exilio galego en ca e cultural. Tampouco falta a como a que se expón, ao lado oposición que conduciron, des- por medio da arte de denuncia América por medio dunha serie experiencia de galegos no de diferentes obxectos propios pois de morto o xeneral Franco de pintores coma Castelao, Fe- de publicacións e libros de de- exército vermello da Unión So- da insurxencia contra a ditadu- en 1975, a un continuo de loitas derico Ribas, Manuel Colmeiro nuncia que se amosan, por pri- viética na II Guerra mundial ra. Bandeiras, maletas de do- sociais, sindicais e políticas que (do que se recuperan por pri- meira vez en Galiza, tantos por medio das numerosas con- bre fondo ou material ocupado estouraron por toda Galiza pa- meira vez os seus debuxos de anos despois de cumprir o seu decoracións de guerra recibi- pola Garda Civil que se recu- ralelamente ás demandas de li- resistencia) ou Luís Seoane. cometido. Entre elas destaca o das por Enrique Lister. pera, por vez primeira, para es- berdade nacional e novos xeitos O mundo dos cárceres e a documento constitutivo do Un lugar especial e coidado te Memorial. de combatividade ligados á de- vida cotiá de tantos presos e ar- Consello de Galiza, auténtica da mostra é o que ocupa a acti- Todos os xeitos de resisten- fensa ecolóxica do territorio.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Fito Rodriguez de Euskal Idazleen Elkartea, Cesareo Sánchez Iglesias da Asociacion de Es- Foto de grupo dos asistentes á reunión de Galeusca 2006 critores en Lingua Galega e Jaume Pérez da Associació d´Escriptors en Llengua Catalana. A transgresión nos debates do Galeusca-06 Celebrouse en Iruña do 1 ao 4 de novembro

A.N.T. xión para analizar a historia e o se desenvolve a historia destes vos, estéticos, sociais e políti- políticas que intentan facer in- Do 1 ao 4 de novembro cele- presente dos tres respectivos vintetrés anos de Galeusca. A cos) para poderen superalos. visíbeis os escritores e, conse- brouse en Iruña, capital de sistemas literarios, co obxecti- organización vasca agasallou a Nos outros pontos do mani- cuentemente, prescindíbeis. Navarra, a reunión anual dos vo de descubrir as dinámicas galega coa proxección do docu- festan celebran e fan súa a apari- Finalmente no manifesto afir- escritores galegos, bascos e literarias e sociais que pexan o mental “ Trintxerpe”, barrio do ción de novas miradas e formas man, “constatamos como o Ma- cataláns. Neste Galeusca- avance dos mesmos, exercen- concello de Pasaia, en Guipus- de designar o mundo e, ao tem- nifesto de Poblet do ano 1984, 2006 o tema central da reu- do unha función revulsiva en- koa, que se toma como exem- po, denuncian a banalización da fundacional en moitos aspectos, nión foi o tabú na literatura. dóxena. plo do respecto mutuo entre a transgresión coa finalidade da continúa plenamente vixente, Ao longo dos catro días os emigración galega e a cultura súa asimilación polo sistema. posto que moitas das súas reivin- O Congreso Galeusca chegou congresistas tiveron oportunida- vasca que a acolleu. Tamén denuncian que na dicacións non foron resoltas, en á súa vixésimoterceira edición de de visitar o val do Baztán, actualidade se pretende ir cara concreto a que di respecto da “in- e o tema de debate elixido foi o tendo como guía ao escritor ga- Manifesto de Iruña o universal ocultando a realida- tensa inquedanza dos escritores, do “Tabú”, analizado en xeral lego residente en Oiartzun, Xosé de das nosas culturas nacionais tanto polo que atinxe á problemá- e en cada unha das literaturas e Estévez, auténtico embaixador Os escritores reunidos elabora- concretas, cando a literatura e a tica das nosas nacións sen estado, atendendo igualmente ás súas do noso país en Euskadi, e gran ron un manifesto de conclu- nación se teñen alimentado como tocante á defensa efectiva vertentes estética, ideolóxica, coñecedor de ambas culturas. sións no que reivindican o pa- mutuamente ao longo da histo- dos dereitos humanos; deste xei- afectiva..., considerado como Tamén se visionou un docu- pel dos escritores e as escrito- ria e que, malia o relativo grao to, constatamos o feito dunha re- un modelador, censor, freo ou mental elaborado expresamente ras como transgresores que, a de normalidade xa conseguido presión que tamén concerne a es- medida do proceso creador li- para a ocasión, no que baixo o través da creación, dan nome polas respectivas literaturas na- critores, tanto das nosas nacións terario. Tratábase dunha refle- lema “A vontade como ponte”, aos tabús (ideolóxicos, afecti- cionais, existen institucións como doutras do mundo”.♦ Ninguén ten culpa de nada

BIEITO IGLESIAS

En lugar de establecer un catálogo de diente de declaralos doentes: ludópatas, pecie -orneo universal, latido de can cos- seu carné de identidade a cualificación ideoloxías proscritas, precisamente por- sexoadictos... O matonismo nas aulas ate- mopolita-, pugnando por safarse desa es- do seu traballo para substituíla pola de que o son a título conxuntural e en rela- núase cun barallete pedagóxico confuso cala zoolóxica, serían vistos hoxe como “estudante”. Desde que empezaron a se ción a espazos xeopolíticos cambiantes, (conduta disruptiva). O opresor carece de rompepraceres (aguafiestas) e inimigos avergoñar da súa ignorancia comezaron examinaremos algúns tabús que xulga- face (a diferenza do Deus das Tempesta- da comunicación pechados nos seus cár- tamén a desprezar a cultura (caracterís- mos transversais ou, cando menos, moi des bíblicas, que se manifesta no Salmo ceres identitarios cainitas, por usar pala- tica pequenoburguesa que adquiriron de xeralizados na sociedade en que vivi- 27: Busca o meu rostro!), ocúltase baixo bras lidas un día si e outro tamén nos sotaque por mímese). Se os subproleta- mos, a da mundialización comercial e o o espectro exculpatorio do sistema; en grandes diarios capitalinos, El Mundo, El rios se aburguesaron, os burgueses, pa- capitalismo divertente. tanto que o oprimido se escoa de calque- País... Pensadores hai e bastante locua- ralelamente, subproletarizáronse. A cul- (A Diferenza). Nunca tanto se falou ra responsabilidade apelando ao vello mi- ces, que denuncian a insolidariedade de tura que eles producen, sendo de carác- de diversidade, multiculturalismo, etc, e to do año degolado portador da Salva- pobos obstinados en falar idiomas de ter tecnolóxico e estritamente pragmáti- xamais houbo un consenso social maior ción: as vítimas da inxustiza, precisamen- dous ou tres millóns de usuarios. Ah, eses co, impide o desenvolvemento do vello sobre os peares da vida colectiva, coa po- te por selo, poden perpetrar calquera fal- condenados finlandeses ou noruegueses, “home” que aínda existe dentro deles. sible excepción do período barroco, a pri- catrúa sen temor a un xuízo moral. que se resisten a substituír a parla local (Escritos corsarios, Pier Paolo Pasolini). meira sociedade de masas da historia. No Volvendo ao rego da diferenza, pare- por unha hiperlingua! Os malditos portu- Ata aquí un repaso a algúns tabús barroco o consenso gravitaba sobre a mo- ce claro que, entre nós, perdeu ensulla o gueses que se independizaron dúas veces desta hora e lugar, efectuado por un su- narquía absoluta e a Contrarreforma; as ideal de ser diferentes para sermos exis- dúas da España (xa é teima!) e, asombro- xeito que rexeita os eufemismos de deli- actualidades impoñen no seu canto o con- tentes. A globalización ignora aquela sen- samente, nunca pediron o reingreso. cadeza que pudesen corresponderlle sumismo e o individuo insular, irrespon- tencia inapelable de O. Henry: Adán e Mais non se trata só de diversidades (discapacitado, coma tal), e que adopta sable ou infantilizado. Con efecto, nin- Eva foron os primeiros e os últimos cida- étnicas, nos nosos ámbitos estréitase ta- sen melindre o seu feitío descrito pola guén ten culpa de nada intramuros da ci- dáns do mundo. Os campións de Babel, mén a diferenza cultural e idiosincrática linguaxe tradicional, valleinclanesca, co tania occidental. Desde nenos somos des- que desafiaron a soberbia divina preten- de clase, de paso que aumentan ou se exacto termo de baldadiño.♦ cargados dese peso que antes nos dendo alzarse á estatura de Deus, e que manteñen en semellante proporción as achombaba como a burros baixo a fardi- desafiaron igualmente a lingua única dos desigualdades económicas. Os raparigos Fragmento da ponencia de BIEITO ca. Os viciosos son exonerados co expe- animais que só coñece variacións de es- subproletarios -humillados- tachan do IGLESIAS Residuos polinesios As cidades asolagadas

M. BARROS

Campás que soan en San Xoán e galos que berran no fondo das augas, tellados que asoman na superficie, fontes inesgotábeis... Galiza está ateigada de cidades asolagas, vilas que, aínda sen ter existido, ocupan un lugar destacado dentro do maxín popular e do patrimonio tradicional galego.

A Lagoa de Antela en tempos. Veciños de Cardeita atravesan a lagoa polo areal da Auguiña Clara nos anos 50.

Antes de que a lagoa de Antela se coa publicación en Toxosoutos do lafitas e buscaba restos arqueoló- unha explicación que racha co sión da perfección do máis alá. convertera na despexada chaira da seu estudo As cidades asolagadas. xicos que demostrasen a existen- publicado. Desbotando as expli- Logo, o cristianismo botaría Limia a mediados do século XX, As augas e o Alén en Galicia. cia na realidade destes poboados, cacións arqueolóxicas e as histó- man destas ideas mitolóxicas pa- acolleu baixo as súas augas unha Partindo das teses expostas ou Monteagudo, que sinala como ricas, que vinculan estes poboa- ra dar unha lección moralizadora cidade asolagada. Polo menos iso é por investigadores como Mur- xermánica a súa orixe aínda que mentos con feitos concretos sobre o pecado e a caridade. Pa- o que dita a tradición e a mitoloxía guía, que defendía a vinculación cristianizada, o autor argumenta acontecidos no pasado, Balboa sada a peneira cristiá moitas das que rodea a este mar interior, reco- das cidades mergulladas coas pa- na monografía de Toxosoutos Salgado afonda na idea dunha lendas pasan a estar protagoniza- llida por diferentes investigadores orixe imaxinaria, considerando das por personaxes destacados da ao longo do tempo, fundamento A Lagoa de Antela en tempos. O Toural e a Ponte Vella a fins dos anos 50. as cidades asolagadas como un Biblia, que ante a falta de carida- ademais de diferentes teorías. Un símbolo mitolóxico do máis alá. de dos veciños ou a adoración a deles foi Taboada Chivite. O veri- “Materialmente estes poboa- deuses pagáns, vense na obriga nés asegura que o poboamento re- mentos non existiron”, explica o de asolagar os poboamentos. cibiu o nome de Antioquía e trans- investigador, “nin foron anegados cribe nos seus escritos esta tradi- por cataclismos. Pero existen ide- Cidades asolagadas atlánticas ción, que se veu transmitindo de almente. Son reminiscencias de xeito oral ao longo do tempo. Re- representacións mitolóxicas do Balboa Salgado, relaciona no seu colle que os veciños desta cidade outro mundo”. Así se conserva na estudo a tradición galega coa reco- asoballaban as xentes dos arre- memoria dos veciños das lagoas llida en Bretaña ou Irlanda topan- dores e que a lenda di que cando un de Sistao, en Cospeito, que falan do moitas similitudes e coinciden- esmolante pasou por Antioquía na da cidade de Vilaverde asolagada cias entre unhas e outras. Apunta procura de comida lle negaron por non darlle esmola a virxe, da ademais o dato de que a maioría axuda. O pobre achegouse a unha lagoa de Olveira en Ribeira, ou da destas cidades asolagadas apare- casoupa na que vivía unha vella de Carragal, a través de lendas tra- cen na zona noroeste de Galiza, que lle deu abrigo. A vella muxiu dicionais que aínda seguen vivas. especialmente na Coruña e en Lu- unha cabra e acendeu o lume para go, lugares onde as fontes clásicas que o home se quecese. Pola mañá, Fontes, música e berros de sitúan a presenza dos celtas. o esmolante, que era Xesucristo, animais No seu estudo, o investigador, asolagou a cidade da que tan só se tenta describir as características salvou a vella. Chivite recolle que Moitas das lendas sobre cidades destes poboamentos, rastrexa nas segundo a tradición na mañá de baixo as augas, que en Galiza fontes clásicas e fai fincapé en San Xoán, na lagoa albíscase o adoitan tomar o nome de Valver- elementos destacados da antigüi- campanario da igrexa e en Noite de ou Lucerna, falan de fontes, dade que teñen relación coa auga, Boa óense cantar os galos. de cantos de animais e mesmo de como as pedras formosas ou os A da lagoa de Antela é, xunto músicas que se poden escoitar diademas de Mones, para tentar coa de Doniños ou a de Cospeito, determinados días do ano. Para o explicar un fenómeno adulterado unha das lendas sobre cidades aso- investigador son elementos pa- co paso do tempo, que recolle ele- lagadas máis destacadas das que gáns xa que as fontes foron con- mentos medievais, xacobeos, ca- se conservan no país, pero non é a sideradas na antigüidade como rolinxios, artúricos e cristiáns. única. Galiza ten esparexidas pola vías de conexión co outro mundo “As cidades asolagadas non súa xeografía historias mitolóxicas e a música como a mellor expre- son cidades dos mortos nin luga- deste tipo e non hai lagoa de im- res onde moran fantasmas dos portancia que non artellase ao seu mergullados”, explica o investiga- redor historias fantásticas coa auga dor. “En si mesmas representan o como protagonista. último avatar de tradicións anti- Pero, existiron realmente estas quísimas e diversas, artelladas ao vilas? Que son exactamente as ci- redor das augas ou o campo verde, dades asolagadas? Até onde se re- símbolos e representacións privi- monta a tradición e que uso lle deu lexiadas do alén, ás que o paso do o cristianismo? Dar resposta a es- tempo modificou até facelas de- tas cuestións é a finalidade que sembocar no motivo que actual- persegue Antonio Balboa Salgado N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX mente coñecemos en Galiza”.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Polos Camiños da Terra Xesús Torres Regueiro A torre de Ferreira Na freguesía de Santa María de Lemos, que tiñan por brasón trece Ferreira, concello de Pantón, ató- roeis, colocados en tres paus de ca- pase o pazo e torre de Ferreira, bo tro, cinco e catro, respectivamente. exemplar esta de arquitectura feu- O máis sobranceiro dos persoeiros dal da baixa Idade Media galega, da casa dos Lopes de Lemos foi en verbas de don Ramón Otero Diego de Lemos, o segundo con es- Pedrayo. No dicionario de Pas- te nome, “señor da casa forte de Fe- cual Madoz, de arredor de 1845, rreira e dos Paços de Sober”, un dos dise que a freguesía de Ferreira grandes dirixentes da segunda re- non ten outra notabilidade que o volta irmandiña, a de 1466, xunto castelo e o convento de monxas con Alonso de Lanzós e Pedro Oso- bernardas. E logo, que máis que- rio. Curiosamente, o seu pai Alonso ría o señor Madoz ou o redactor loitara contra os revoltados da pri- da voz correspondente a Ferreira? meira irmandade, tres décadas an- Por 1977 ou 1978 visitamos tes. As operacións militares de Die- por primeira vez o couto da torre go de Lemos desenvolvéronse nas de Ferreira, que se anunciaba co- terras do Ulla e na Limia, ao man- mo “castillo de Masid”, por ser do dun exército numeroso para o propiedade dos Arias Sanxurxo tempo. En Monforte reuniu uns seis da casa de Maside, na inmediata mil irmandiños e perseguiu o conde parroquia de Deade. Á entrada de Lemos até as mesmas portas de do concello de Pantón, vindo de Benavente, sumándoselle a cada Monforte, campaba un vello le- paso máis mesnadas. Ademais to- treiro cos emblemas franquistas mou Lugo e destruíu o seu castelo que aínda botou algún tempo xa feudal. Porén, cando as cousas vi- entrada a democracia. ñeron mal dadas, recusou o ataque Xa no 1911, cando Ánxel del final e Alonso de Lanzós, que o Castillo dá noticia deste castelo, agardaba sitiado no castro de Gun- era coñecido como castelo de Ma- dián tivo que levantar campo. Por side. O traballo que publicou no iso Manuel María nas Cantigas e boletín da Academia Galega trae Cantos de Pantón (que lle apón a boas fotos da fortaleza, daquela to- un tal F. Maside Goián), logo de talmente libre de vexetación que cantar (Que alta e leda a bandeira!) hoxe a oculta, e tamén debuxos e as louvanzas do espello de xentile- planos de interese do propio autor. za e de valor, capitán, fidalgo e ca- A fortaleza, toda de cantaría, baleiro, valente e esforzado, rema- debía ter forma circular (ao xeito ta a súa “Cantiga de Diego de Le- da de Mens, en Malpica de Ber- mos” deste xeito: gantiños) e no seu centro a torre X.T. REGUEIRO da homenaxe, de base cadrada. Diego de Lemos, raposeiro e felón, Dá incluso o señor del Castillo, Fíxolle a xente do común gran traición. meticuloso que era, as súas di- ÐÁQue baixa e triste a bandeira! mensión, das que citaremos uni- 2006 camente a altura aproximada de Diego de Lemos, faltando á lealtade, 24 metros. Para o erudito coruñés Vendeu cobardemente a Irmandade. era obra de principios do século ÐÁQue baixa e triste a bandeira! XV. Posteriormente, á fortaleza circular primitiva adosáronselle Diego de Lemos xa cinza nun sartego obras para darlle carácter de resi- Non é meu caudel pois del renego. dencia pacega, destacando unha Diego de Lemos, fumeira: “bonita ventana de puro estilo re- ÐÁque baixa e triste a bandeira! nacimiento.” Hai anos tivemos ocasión de facer unha foto dela. Diego de Lemos, xa retirado de Situada nunha valgada, á beira liortas e batallas, outorgou testa- dun regato que o circunda, a torre mento “Ante as portas da fortale- apenas sobrancea e un non se de- za de Ferreira, dia sesta feira, a el paroxismo del triundo, cata até chegar ao seu carón, es- trinta y un dias del mes de maio de tando ademais como está cercada nobenta y dos”. Era o sonado por altos cipreses. “O castelo de 1492. Sonado sería despois, claro, ojeda (madrid 1976) sergio Maside, / metido nun arboredo, / cando Cristovo Colón partise cara semella un ser desvalido / que que- ás Indias e batese coas illas da mar re agachar o medo.” di Manuel océana. Para daquela xa o castelán do proxecto María na “Cancionciña do castelo de Sabela a Católica penetraba de Maside”. Xa Amor Meilán po- nos documentos galegos e produ- los anos vinte e tantos dicía que o cía esa sorte de castrapo primeiri- seu emprazamento, en pleno val, zo no notario Alonso de Moure. facía dubidar da súa importancia Moi próximo á torre, tanto que militar e estratéxica. Daquela era o case se poden ollar un do outro, seu propietario Xaquín Arias San- atópase o convento de San Salva- xurxo, estudoso e curioso persona- dor de Ferreira, de monxas bernar- xe que dedicou esforzos á recupe- das. Alí atópase soterrado Diego de make us prouder, ración e mellora deste seu feudo. Lemos, “no moymento nobo que Os visitantes que se achegan eu fice dentro no coro mayor que atraídos pola riqueza patrimonial esta a man sinestra quando ome que se publicita en folletos e ma- entra en o coro”. Á dereita está o pas municipais e doutras institu- sartego do seu fillo Lope Sancho cións, atópanse alí cun “Propie- Sanches de Ulloa e Lemos. Os dad privada. No visitable” que dous son de grande calidade artísti- campa nun letreiro á entrada do ca. Resulta curioso nun cenobio de muro. O mesmo pasa con outros monxas de clausura ver dous ho- pazos desta Ribeira Sacra dos mes soterrados na capela, un á de- que se alardea nos folletos turís- reita e outro á esquerda. Durante ticos. Esa privacidade anunciada cinco séculos as olladas e as ora- no propio folleto evitaría despra- cións das monxas bernardas des- zamentos e incomodos a moitos. viaríanse moitas veces do altar ant_art Pertenceu a fortaleza de Ferrei- maior, unhas veces cara á dereita e ra orixinariamente aos Lopes de outras cara á esquerda.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX Ruxe o bravú, os rockeiros da aldea xa son legais

M. BARROS lle pendurou a etiqueta bravú e en bio brutal, porque deixamos de O último grupo en activo do rock 1999 publicaron o seu primeiro estar no ostracismo. Non enten- bravú, Ruxe-Ruxe, presenta o disco, que tiña por título o nome demos porque se deixou de poñer seu traballo Comercial, “once ca- da banda. Agora, e con catro tra- a música de grupos coma o noso vilacións en venda” que saen a ballos editados ás costas, do bra- nas radios ou por que nos festi- rúa da man do selo Pai Música. vú pouco queda. “O bravú é unha vais nos que actuabamos o único etiqueta que se creou e que foi que se facía era poñer trabas, Cando semella que do movemen- importante porque grazas a ela fa- mentres que os grupos de fóra to bravú quedan as cinzas da ma- louse de moitos grupos e de moi- cobraban millonadas. Chegou un tanza dos Resentidos, as pirolas tas propostas”, sinala Víctor Nei- punto que a seca de concertos foi dos Heredeiros da Crus ou a repi- ra, cantante e compositor de todos brutal. Non iamos cambiar nada choca dos Diplomáticos de Mon- os temas deste novo traballo. “Ao na vida política de Galiza nin o te Alto, os rockeiros de seu abeiro me- pretendíamos sequera. Déronnos Ruxe Ruxe sa- téronse forma- unha importancia que non tiña- can peito no cións que em- mos”. Ao seu ver houbo “moita en directo seu último dis- Bravú pregaron o ga- autocensura á hora de programar co Comercial, lego para falar festivais, decidir as cancións que tela 5 decembro, na no que ferven Compos do que lles se emitían ou o que saía nos me- “once cavila- sala Capitol. acontecía, so- dios de comunicación”. “Máis cións en venda”, Bueu 17 de decembro, sala bre todo no que cambio político o que esta- coas que o grupo Aturuxo. rural e que mos agora é entrando na norma- dá unha labazada utilizaban lidade” sinala. aos tópicos que instrumentos propios do rock A sala Capitol de Compostela gobernan no mundo do rock, bur- and roll e do tradicional. Se ser será o escenario o 5 de decembro lándose xa no título dun dos ter- bravú é iso, somos os máis bravús no que Ruxe Ruxe presente en mos desterrados da música. que existen, pero non sei se o mo- directo os temas de Comercial, o O escritor Xavier Valiño for- vemento segue vivo”. punto de arranque dunha xira que mulou no libro A paixón que os levará por todo o país. queima no peito os principios do Ao grao Con estes concertos de de- bravú, que non era outra cousa cembro ponse fin a un ano “es- que “un rock sen capar” que se Dous anos despois de presentar o social... en definitiva, da realida- redor. Na medida na que cambia, traño para o grupo” no que se ba- comezou a xerar cando as guita- seu anterior traballo, Fervendo, de que os rodea. muda o grupo”. Tamén o cambio rallou a posibilidade de disolu- rras chegaron as aldeas. Un dos Ruxe Ruxe depura o seu estilo, “Cando fas algo que che sae político deixou a súa pegada nes- ción da banda. Neste senso, o capítulos está dedicado a Ruxe despréndese do acordeón, do das entrañas, tanto as letras como te traballo. “A mudanza política vocalista ve este disco como un Ruxe, os rapaces da aldea de piano e do violín e vai ao grao o xeito de enfocar o grupo, o que deixouse ver en todos os aspectos punto de inflexión, no que se re- Aríns que erguían as súas guita- nas once pezas coas que os de cambia son as circunstancias que da sociedade e esperamos que se afirmou o “gran compromiso co rras eléctricas e pandeiros ao re- Aríns dan outra volta polo seu te rodean e o que vives”, sinala o evidencie máis co paso do tem- grupo” e tamén como unha evo- bufo do Caimán do Río Tea, Xen- estilo de guitarras punk-rock e cantante. “Márcanos moito á ho- po”, comenta Neira. “No eido da lución dentro do estilo dunha reira, Os Papaqueixos ou Túza- gaitas tiradas da tradición para ra de tocar e de compoñer o esta- música e da vida dun grupo coma formación que leva máis de dez ros. Foron dos últimos aos que se falar de hipotecas, da seguridade do no que está o mundo ao noso o noso experimentouse un cam- anos sobre os escenarios .♦

Licenciado en Hip hop en Santiago Belas Artes pola Complutense de Madrid. A súa M.B. to o seu novo disco Un tipo cual- obra estivo en Violadores del Verso, ToteKing, quiera (Boa Music). Despois dos diversas mostras Juaninacka e Mucho Muchacho seus anteriores traballos Tu ma- colectivas como reúnense en Compostela na nova dre es una foca e Música para Generación 2003 edición do festival Microfest o enfermos, o artista sevillano saca e 2004 de Caja- madrid; Circuitos vindeiro 10 de novembro, unha o seu lado máis persoal neste no- XV Edición; cita que xa corre pola súa cuarta vo traballo, producido por Big Abierto 05; edición como escaparate das di- Hozone, no que colabora Vast Ai- Premi Miquel ferentes propostas do hip hop re, membro do grupo Cannibal Casablancas 03; que despuntan no Estado. Ox. Os inicios musicais de Tote- XL Certamen Inter- nacional de Artes Violadores del Verso é cabeza King están estreitamente relacio- Plásticas de do cartel deste ano. O multiusos nados ao de La Alta Escuela, gru- Pollença; Fontes do Sar será o escenario do po que fundou xunto con Juanma I Muestra de Arte primeiro concerto da xira presen- e Juaninacka. É precisamente es- Contemporáneo tación do seu novo traballo Vivir te último músico outro dos con- Feedback; FEM II, III e V. Tamén para contarlo que estará a venda o vidados na noite hiphopeira com- desenvolveu 2 de novembro. Desde o seu últi- postelá. Este mc sevillano, que varios ciclos de mo disco de estudio Vicios y virtu- ten colaborado en múltiples con- intervencións / des, pasaron cinco anos até que Lí- certos e gravacións, condensa accións: rico, Hate, Kase agora a súa ba- Propaganda, O e R de Rumba gaxe en Luces 2002 e 2003 e Valentine´s Day, enlataron os ca- ARTISTAS: Mucho Mu- de Neón, un 2004. Das expo- torce temas que chacho, Juaniancka, Tote- compacto que sicións individuais conforman o seu King e Violadores del Verso vén de editar destacamos: novo traballo. baixo a produ- Mecanismos de Entre mentres, LUGAR: Multiusos Fontes ción de Acción Domesticación, do Sar (Compostela) Córdoba; Valenti- editaron o dvd Sánchez, Jfe ne´s Day > Frau- en directo Tu DêA: 10 de novembro de la M, Coo- de, Espacio F, eres alguien / kin Soul e Ho- Madrid e Ecce Bombo clap e PREZO: anticipada 25 eu- zone. Homo 02 e 03, realizaron cola- ros e 28 euros en billeteira. A presenza Deputación de Málaga e Centro boracións para de Mucho de Arte Joven, outros artistas. Muchacho, un Madrid. En En Compostela, Violadores dos pioneiros do rap en caste- ant_art presenta ofrecerán un espectáculo de tres lán, completa o cartel de Micro- parte dun proxec- horas de duración, que contará fest. En Compostela ofrecerá un to que vén de amosarse en Are- con invitados como Sr Rojo e set ao pratos como presentación nas Movedizas de Xhelazz, unha posta en escena do seu mix The Hip Hop Institu- Xixón. que só se realizará en oito cida- te Vol.1. www.sergiojeda. des do estado. Esta é a terceira Ademais de música, o festi- com♦ vez que Violadores participan no val acollerá exhibición de graffi- festival compostelán. ti, bmx e campionato de basket ToteKing tamén se achegará 3x3 así como proxeccións de do- ao Microfest a presentar en direc- cumentais.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

A Carón do Lar. Contos de Lugris Freire en A Nosa Terra

Dous mariñeiros franceses dun derradeiras púxose de pé, e bo- navío de guerra foron unha mañá tando lume polos ollos, díxolles á praza de abastos da Coruña. O francés aos mariñeiros. Paráronse diante dunha cesta ÐSei que coidades que non acugulada de recendente froita, e E a boa da muller quedou mesmo, a desfacer a obra de li- Os dous mariñeiros franceses entendo a vosa fala, gandulos, un deles perguntou: convencida de que entendía moi berdade que fixeran os soldados emprenderon despois unha gran gabachos do demo? Eu son neta —Qu´est que ce ça? ben aquela fala estranxeira. de Napoleón 15 anos antes. Co- conversa. Un deles non contesta- de francés e xa sei que vos mete- —Estas peras barburiñas son Tiña por alcume A Francesa, mo por estas terras sempre face- ba mais que beaucoup!, que que- des comigo. Largade axiña de doces como risolio. Mérquenas. porque era neta de un dos cen mil mos as cousas ao revés, botamos re dicir moito, de abondo. aquí, se non douvos coa cesta —Comment s«appele? fillos de San Luís, que desertara chispas contra os primeiros inva- A Francesa era muller de bo- nos fociños. Vaia co demo dos —Si, señor, pélanse. do exército do duque de Angule- sores, mais nada dicimos contra as carnes, e con tan bon funda- homes que non saben máis ca di- —Comment? ma, que aló polo ano de 1823 vi- os que viñeron o ano 23, porque mento que mesmo semellaba un- cir bocú, bocú! Porcos!! —Non, musiú, coa man, non; ñeran a España implantar o go- eses si que merecían ben as repri- ha abadesa. Tantas veces ouviu a Así traducía a neta dun solda- pélanse cunha navalla. berno ausolutista, ou o que é o mendas das almas nobres e libres. ditosa palabra beaucoup, que ás do do duque de Angulema.♦

A Viñoteca ANTONIO PORTELA

Viño elaborado en Adegas Meli- descenso polas transparentes pa- llas no barrio da Coroa na Rúa. redes da copa, enorme volume Coñecín a Xoán Prada –que Lagar do Cigur Barrica en boca enmarcado por unha me- montou a adega e ampliou as vi- dida acidez, que se agradece, pa- ñas familiares co aforrado en tificou a sua presenza no Olimpo Barrica. Sinceramente, a miña nilladas entre os preponderantes ra equilibrar ese canón de tani- trinta anos de traballo na Suíza– vinícola, as conclusions deste primeira impresión foi de sorpre- aromas de froitos vermellos e os nos redondos e alcol. Longo fi- nun cursiño de cata de viños que feito serian obxecto doutro arti- sa, dúbidas que se esvaeron ao aromas máis especiados, cando nal de compota e tostados. dei na Rúa. El foi o único alum- go. Prometín unha visita ás súas mirar, ulir e saborear a copa que nos dispoñemos a degustar este Saboroso, ao cocido de anton- no que asistiu todos os días. Un viñas e a adega pero non foi até me serviu... Con este tinto o Lagar de Cigur Barrica xa te- te caeríalle como a seda, moito día dese maio de hai ano e medio este verán, na feira do viño de Olimpo dos viños acércase con mos unha idea das sensacions mellor que a estes canelóns de ten- fixemos unha comparativa entre Valdeorras, cando volvín atopalo seguridade. que impregnarán as nosas papi- reira cos que hoxe comparte mesa. o seu tinto novo do 2004 e un cunha gran sorpresa: o premio de De cor viva picota con beiras las, anunciadas pola cor profun- Para degustar a modo, os afamado tinto do Bierzo. Non mellor viño tinto da denomina- violetas, profunda e intensa, en da e por unha bágoa, case per- seus 14,5¼ fanse notar a pouco houbo discusión, o berciano xus- ción para este Lagar do Cigur nariz mostra lixeiras notas avai- manente, de lento e avioletado que aceleremos o ritmo.♦

Enxeños e criaturas Xosé Miranda Descoñecer que toda evolución vai deixando fósiles tro lado xa está no Dicionario dos seres míticos galegos). viventes, residuos que aínda teñen función, órganos ves- Por certo, Ceres é tamén a deusa dos cerdos. E de quen é tixiais, reliquias, é un erro monumental. Querer explicar fillo Dionisos, o deus do viño? a tradición oral, que foi incorporando novos temas e no- Agora é cando de verdade empeza o traballo: Imos Perséfone e vos símbolos, medrando, metamorfoseándose, mais non comparar as mouras con Ceres, coas súas primas as fadas renunciou ao anterior senón que o subsumiu, como un europeas, coa Cailleach celta, etc. É dicir, imos construír mero diálogo da literatura coa sociedade que a produce unha hipótese e imos comprobar se resiste a observación as mouras no presente (ou no inmediato pasado) é estar cego. Me- dos feitos ou se os feitos a contradín e temos que deixala. llor digamos que podemos atopar nela horizontes, perfís, Entre os filólogos, antropólogos e etnógrafos galegos coma nun solo, estratos diversos de épocas moi distintas, predominan os que son “materialistas” anti-mito. Mais Thomas Browne preguntábase que canción cantaban as desde a remota antigüidade (paleolítico, neolítico) ata a comprendamos ben que se trata dun materialismo errado. sereas e que nome tiña Aquiles cando se agochou entre rabiosa actualidade. Mais todo mesturado. Hai que saber Non dun verdadeiro materialismo. Pois o verdadeiro ta- as mulleres. “Aínda que sexan preguntas enigmáticas interpretalo. E para iso facerse moitas preguntas. mén debe explicar o mito, non refugalo. Vladimir Propp, non están por riba de toda conxectura”, dixo. É certo. Porque, ademais, a nosa sociedade nunca estivo illa- que era marxista, explicou os contos como reminiscen- Robert Graves atopou que Aquiles se chamaba Drodo- da do mundo, e as lendas, contos e mitos dos galegos te- cias do mito, do rito de paso da adolescencia, das probas essa (Rocío, Orballo) e que existen versións irlandesas ñen a súa correspondencia noutras áreas de Europa, de das sociedades primitivas. Algo de razón tiña. Marvin da canción das sereas. O mesmo Graves fíxose pregun- Asia, de África. Non se pode dicir “como o galego era Harris quere explicar o noxo ao porco dos xudeus e mu- tas como as que seguen: que comían os centauros, cal pobre, os mouros son ricos”. E non se pode dicir porque sulmáns por unha cuestión ecolóxica, meramente mate- era o nome de Dionisos entre as ménades, que oculta o non resiste a análise comparativo: hai mouros (ou equi- rial. O problema é que o nome do porco pode ter relación relato de Sansón e os trescentos raposos que ceibou nos valentes dos mouros) en todo o mundo. Tamén os tiñan directa co de Deus, que o mitos tipo Ceres (e Adonis, campos de trigo dos filisteos? os gregos ricos. E os ingleses ricos. E os alemáns e os ru- Osiris, etc) son orixinarios do Levante, que o porco foi Mentres os poetas se fan esas preguntas, na Galiza o sos, en fin. Son produtos dunhas “condicións de vida”. antes sagrado en Palestina. A explicación de Harris non é pensamento etnográfico (ou antropolóxico?) vai por vías Non cabe dúbida. Mais dunhas “condicións de vida” re- válida. Os partidarios deste tipo de explicacións que in- ben distintas. Mesmo os filólogos e os presuntos especia- fírese a un horizonte de civilización, a unhas condicións validan o factor tempo (a sociedade está quieta, non se listas en literatura oral tenden a interpretar os textos en materiais obxectivas. Noutras palabras: unha sociedade move, o tempo non se acumula) son, en última instancia, clave presentista, en clave sexista ou en clave “social”. urbanizada non crearía os mouros. Certo. Foi unha socie- unha nova xeira do evemerismo. Así, uns din que as mouras son lindas e loiras porque “son dade rural. Pero cal, cando? Non no século XV, nin no sé- En cambio, prefiro facer preguntas. Como estas: Por o ideal de beleza do pobre labrego que non pode ter acce- culo XII, aínda que logo se fosen adaptando. que son loiras as mouras? Por que se chaman mouras, se so a unha muller así”, en fin, que os mouros son “todo o O método científico está moi próximo á intuición po- son loiras? Por que a deusa dos indios Kali, é “a moura”? que os labregos non son”. Xa se ve: a imaxe contraria no ética. Verdadeiramente próximo. O método non parte da Por que os escoceses teñen a figura de Annis “a moura”? espello, os mouros teñen ouro porque os labregos teñen observación, se ben está é necesaria. Parte da intuición. Por que o nome das mouras é exactamente o mesmo que miseria.”Dáme da túa riqueza que eu che darei da miña Só observando non imos a ningún sitio. Da observación o das moiras gregas? Por que son coxas as mouras? Por pobreza”. Outros, que os mouros son unha imaxe real dos non nacen as ideas. Pódenos pasar como ao porco que que se peitean? Por que adoitan saír (e ás veces só saen) labregos, pois ningunha sociedade mitifica o que non co- observou que todos os días, a iso das doce, ián botarlle a o día de san Xoán? Por que comen porco, gardan e ali- ñece, noutras palabras, se un imaxina algo, imaxínao so- comida na maseira, de xeito que sacou a conclusión de mentan os porcos de outros, queren que lles paguen na bre o coñecido. Así, os mouros comen porco e beben vi- que era a súa hora feliz, e ás doce menos cinco xa se matanza cun porco ou cuns anacos de porco? Por que son ño porque os labregos comen porco e beben viño. achegaba ao ventano e deixábase tocar. Chegou o día de caníbales? Por que teñen ouro? Que son as tesouras que O problema de toda esta idea é que non explica nada. San Martiño e ás doce en punto viñeron por el, que esta- amosan? Por que teñen figura de cabalo? E de serpe? E Preguntas como as de Browne e Graves quedan sen res- ba exultante. Mais non lle traían comida. de galiña con pitos? Por que fían, lavan, tenden roupa? posta. Poden pretender que a moura é loira porque a la- Así, observando que as mouras son loiras ou rubias Que cociñan? Por que bailan, tocan música, teñen lindos brega é morena, que é rica porque a labrega é pobre, que (roxiñas do pelo) só chegamos á idea que que son loiras vestidos? Porque visten de branco, ou de “raxa parda”? come porco porque o come a labrega, que vai a misa por- ou rubias. Mais podemos, nun rauto, imaxinar que son Son negros ou son marróns, castaños, castañas? Os brow- que tamén a labrega vai. Ben. E que? A pregunta é outra. loiras porque as labregas non o son (o cal, por outro la- nies son mouros? As mouras, en realidade, son brancas? A pregunta é por que as mouras viven nas fontes. “As do, é ben relativo. Na Galiza hai moitos loiros), ou por É Mor un hidrónimo? Por que hai que botarlles bolos de mouras –din– son unha sublimación das galegas”. Para que esa cor é un símbolo do ouro (son oureanas) ou do pan? Por que ese pan ten cornos? Por que comer do pan que? Por que? Como pode unha sociedade crear un ar- sol (van asollar os tesouros) ou..... ou imaxinar que as dobra o encantamento? E por que están encantadas? Se quetipo que contén caracteres impropios desa sociedade? mouras teñen primas e ir ver de que cor teñen o pelo e oh! son magas, como están presas por un encantamento que Por que as mouras, que son lindas, son coxas? Por que vi- son todas loiras. E daquela dicir: son loiras porque o ce- as mantén no inframundo... ata a metade do verán? Son ven baixo terra? “A moura sublima o desexo sexual do real é loiro. Teñen a cor da cervexa ou a cor das cereixas. as mouras Perséfone? Cal é o nome da mouras? labrego. É obxecto da súa apetencia sexual”. A moura é E todas estas palabras comezan igual porque todas veñen As mouras, lector, son a Perséfone galega. O seu no- unha top-model da época, logo. En fin. de Ceres. As mouras son Ceres. É unha idea (que por ou- me é Moura. Afírmoo. Agora terei que demostralo.♦ N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX Músicos Populares de Quiroga Confederación Internacional O gaiteiro perdido de Sindicatos XOSÉ P. MONDELO aparecían animadas co trafego has iren máis recargadas de ro...” E desde Valdeorras chega- O gaiteiro perdido viña da parte das bestas dos caldelaos, que bombo que as outras, segundo ban os gaiteiros de Córgomo, co de Viana. Andaba só, sen banda, baixaban coas alforxas acugula- el mesmo graciosamente lle re- Leopoldo á fronte, e os Vueltas FRANCISCO CARBALLO a pedir esmola, un prato de cal- das de pan en grao e volvían re- trucaba aos que llo botaban en desde Larouco. E de par de do, unha palleira onde pasar a bordantes de patacas e viño e cara. El tocar só tocaba a gaita: Montefurado, os gaiteiros Vila- día un deste noite. Por alí todos tiñan ouvido outras mercadorías. a caixa e o bombo tocáballos ester, o Manuel Coutado e os novembro nace a del e coñecíano como o gaiteiro Estes eran os vellos camiños calquera (cando non era o seu compañeiros, sempre á man pa- OConfederación perdido ou o perdido, simple- que percorrían incansábeis os cativo, que adoitaba acompaña- ra un baile de domingo, nunha Internacional de Sindicatos mente. Contábase que se o mata- nosos músicos de tempos idos. lo nestes mesteres). E o requin- eira, á roda dunha cantina que (CSI), a maior sindical ran os lobos ao atravesar a serra. Como aquel cego violinista de to, se había quen llo tocase, va- axiña improvisaba un cantineiro mundial até hoxe. Xa no Mais non se sabe nada de certo, Trives, que suspiraba por ver as líalle tamén. O caso é que a xen- para vender un pouco de viño. 2000 crearan un foro de se o conto é verdade ou lenda, espigas do trigo e os cornos dos te divertíase e ría moito co Pe- Ben se vía que non eran músi- cooperación a CISL mesmo un caso de licantropía. bois. Apalpábaos e sempre dicía nelo. Daquela había moita nece- cos de festas grandes nin de pro- (sindicatos libres) e a Como o gaiteiro perdido, que moito lle gustaría poder ver sidade, pasábase moita fame, cesións. En definitiva, toda un- CMT(continuadora de FISC- desde a banda de Trives e Cal- aquilo. E os de Eixón, Ferreiros mais tamén había moita alegría ha santa compaña de ledos mú- federación internacional de delas, pola serra da Moá abaixo, e Outeiro. Ou aqueloutro da e ganas de se divertir, cadaquén sicos que foron conformando a sindicatos cristiáns). Esta CSI teñen chegado ao val de Quiro- parte de Monforte que andaba como mellor podía... E así, por poderosa herdanza musical do agrupa máis de 168 millóns ga, os Trintas e os Trabazos, as no tren a tocar o acordeón, eses nobres carreiros de antano pobo, un herdo que teimamos de sindicalistas. O nacemento mellores formacións musicais acompañado por un rapaciño seguían chegando ao longo do en rescatar de entre a néboa do da CSI en Viena é un do seu tempo. E, en sentido con- que din que cantaba como un pasado século moitos outros tempo. Foron músicos anóni- acontecemento relevante: trario, teñen andado ben veces xílgaro. O mesmo tren no que instrumentistas: da parte de mos na súa maior parte, como o sintoniza co FSM en análise e os Celtas de Paradaseca deica tempo despois había tocar o Pe- Lóuzara viña o Caxeno, un bon gaiteiro perdido, do que nin- substitución do as terras trivesas e caldelás. Era nelo, o noso máis recordado gaiteiro, un rapaz de maneiras guén acorda o nome, e mesmo neoliberalismo. esta unha rota natural de inter- gaiteiro, sempre disposto a acu- delicadas do que os máis atrevi- mendicantes a demandar carida- A CSI pretende tratar de ti cambio comercial e musical en- dir onde o reclamasen para facer dos deron en dicir se era isto ou de, mais dos que a xente garda a ti as multinacioanis e as tre as xentes dunha e doutra festa. Aló se presentaba coa súa estoutro. Do Courel, os músicos unha fecunda memoria. Unha institucións mundiais en xeral banda da serra. Nos días de fei- gorra de factor e un fardelo ao de Paderne, que tan popular fi- memoria que quereriamos man- para unha globalización do ra daba gloria ver chegar os ho- lombo onde metía gaita, caixa e xeran aquel valse da pastora con ter viva. En xusto pago. traballo fronte á globalización mes do val con fermosas pare- bombo, mesmo un requinto, e letra de Uxío Novoneyra, o seu Para todos estes músicos po- financieira. É froito dos foros llas de bois da montaña e aínda veña, a tocar, tanto tiña un paso- veciño poeta: “Teño unha noiva pulares que, desde a montaña ao sociais mundiais ou, mais hoxe se recordan con saudade doble como unha muiñeira, el pastora/delgada como un sal- val, espallaron tanta ledicia polo ben, dos propios sindicatos? os tempos nos que as rúas maio- tocaba da mesma maneira todas gueiro/como unha ablairiña no- pais quirogués, a nosa lembranza É un paso adiante na res de San Clodio e Quiroga as pezas, coa salvedade de un- va/ que dobla por onde eu que- agradecida.♦ liberación dos traballadores e da cidadanía. Mais a onde van os sindicatos en Europa? Desde o s. XIX o seu devalar foi sempre conflitivo, entre as diversas centrais sindicais e Guerrilleiro coa realidade política. Imos agora cara a un sindicalismo contra desde diversos puntos de partida a unha confederación única? Onde a realidade Franco política de cada país é O movemento cambiante Ðque se move do uniformismo imposto cara a confederacións opcionais ou Unha crónica da loita de libertario cara a outras formasÐ os Francisco Martínez-López, sindicatos teñen de ser Quico, na guerrilla antifran- intelixentes para non en Galiza obstruíren a fluidez política quista de Galiza e León. nin para impoñela. (1936-76) O sindicalismo inscríbese nas reivindicacións laborais para a dignificación humana e a adquisición da igualdade de A cargo dos historiadores cidadáns. Os sindicatos son Dionisio Pereira e autónomos na súa xeira e o Eliseo Fernández. mesmo os partidos políticos na súa. O ser humano moderno sabe actuar nos diversos niveis sociais sen invadir funcións. Un sindicalismo europeo non funciona coma un sindicalismo de países 1936. Represión e alzamento submisos en ditaduras, en réximes de castas etc. Neste caso toda organización militar en Galiza existente ten de asumir a fronte de loita cara ás liberdades básicas en todos os niveis. A CSI é unha magna Un libro tan agardado como escrito para responder confederación, unha á demanda das moitas preguntas que levaban facéndose plataforma de diálogo para a desde hai décadas a conta da represión franquista. análise e cambio do modo de De Carlos F. Velasco Souto produción neoliberal; tamén para a convivencia social e o respecto ás propostas de diferentes niveis de organización da modernidade.♦ A NOSA TERRA O Trinque O mellor cinema

Volta Cineuropa cun amplo e com- timas películas de Takeshi Kitano

pleto programa cinematográfico pa- (Takeshis’), Kim Ki Duk (Time) e ra todos aqueles amantes do celu- Aki Kaurismaki (Lights in the loide que non se degusta en centros dusk). Ademais, proxectaranse os comerciais. Até o 30 de novembro filmes premiados en Valladolid, Ano XXIX ♦ Coordinación: Xesús Vaamonde Cid

poderanse ver en Compostela as úl- Donosti e Sitges, entre outros. GUIEIRO DE CULTURA E ESPECTÁCULOS N¼ 1.243

Do 9 ao 15 de novembro do 2006 O Barco A Coruña niza este ciclo de conferen- tar unha mirada extensa po- cias para conmemorar o los títulos máis emblemáti- Microfest 4 XXX aniversario da Escola cos da época, cun diálogo a Microfest 4 TEATRO ACTOS Técnica Superior de Arqui- través dos traballos e apor- tectura, no que conta coa tacións e reflexións dos pro- O multiúsos Fontes do Sar de del Verso. Os asistentes tamén go- MACBETH ESPAZOS participación de arquitectos tagonistas. O mércores 15 SANTIAGO DE COMPOSTELA acolle zarán coas exhibicións de graffiti, Obra que representa Sara- O MACUF organiza unha de recoñecido prestixio. Es- ás 20 h. teremos o coloquio o vindeiro venres 10 unha nova bmx, campeonato de baloncesto bela este venres 10 ás 21 serie de conferencias cos te xoves 9 ás 20 h. na sede A música como protagonis- edición deste festival de hip hop 3x3 e proxeccións de documen- h. no teatro municipal fotógrafos participantes da fundación poderemos ta, con Antón Reixa, Mi- no que van participar destacadas tais. A entrada pode adquirirse an- Lauro Olmo. No mesmo nesta mostra. Este xoves escoitar a Juan Navarro chel Canadá e Julián Her- figuras estatais, como Rack Eter- ticipadamente por 25 euros, ou por lugar ollaremos o vindeiro xoves 9 ás 20 h. estará Ou- Baldeweg; e o martes 14 nández, e a proxección das no, Mucho Muchacho, Juani- 28 na billeteira. Máis información venres 17 A raíña da bele- ka Leele. Guillermo Vázquez Con- pezas Galicia sitio distinto, nacka, Tote King e Violadores en www.microfest.net.♦ za de Leenane da man de suegra impartirá a charla Rockin Chair, Galicia Ca- Teatro do Atlántico. BIEITO RUBIDO Biografía Urbana. níbal, Videoviolín, e Trán- O coñecido xornalista fala- sito. Máis información en Bueu rá este xoves 9 ás 20 h. no CINEMA www.macuf.es. Carme Chacón mostra as C.S. Caixanova sobre Acri- súas fotografías no Centro MÚSICA se do modelo da prensa es- DA ALEMAÑA EXPOSICIÓNS Torrente Ballester de FERROL. crita, dentro do ciclo Xor- Parello á exposición sobre HAIKU nalismo Século XXI. figuración alemana actual, DE LEIPZIG Este domingo 12 ás 21,30 que se encontra no MACUF, A DÜSSELDORF h. poderemos gozar do VISIÓNS DE desenvólvese un ciclo de ci- Mostra sobre figuración rock desta banda coruñesa ARQUITECTURA ne que mostra a contraposi- alemana contemporánea no no Aturuxo. A Fundación Barrié orga- ción de ideas, estilos de vida MACUF . e maneira de pensar do leste e oeste da Alemaña antes da DEBUXOS DE SIRO unificación. Comezou este Desde Picasso, no 125 ani- Cineuropa pasado martes 7 con Good versario do seu nacemen- bye Lenin!, de Wolfgang to. Pinturas e debuxos de Becker e continúa o martes Siro chámase a mostra que O festival SANTIAGO continúa este no yûhi de Takashi Yamazaki; e á 14 con Sendero en la noche podemos contemplar na xoves 9 coa proxección no Principal Aula Socio-Cultural Os catro primei- (1999), de Andreas Klei- Sala de Exposición do Pa- de Vivre sa vie de Jean-Luc Godard ros filmes curtas de João César ner. Todas as películas se zo Municipal. ás 16 h, El ciclo dreyer de Álvaro del Monteiro. O luns 13 proxéctase no proxectan na sala Picasso ás Amo ás 17,30 h, 2 Filhos de Fran- Principal ás 16 h. Workingman«s 20 h. con entrada libre até BURDEIS DE ASIA cisco. A historia de Zezé di Camargo Death de Michael Glawogger, ás completar aforo. As fotografías de Luis Ló- nacional, composta por Roy Lichtenstein, Sigmar & Luciano de Breno Silveira ás 18,15 h. Enduring love, ás 20,15 El pez Gabú exhíbense até o perto de 70 obras de 26 ar- Polke, Cindy Sherman ou 19,30, Derecho de familia de Daniel Camino de San Diego de Carlos So- CGAI domingo 19 na galería Par- tistas da sona de Francisco Nan Goldin, entre outros. Burman ás 22 h, e The Illusionist de rín, ás 22 h. L«Enfer, e ás 00 h. Mos- Dentro do ciclo adicado a do Bazán. Asorey, Manuel Colmeiro, Neil Burger ás 23,45 h; no Yago po- cow Zero; no Yago ás 16,30 Bubble David Cronenberg pode- Camilo Díaz Valiño, Laxei- deremos ollar ás 16 h. Ciudad en ce- de Steven Soderbergh, ás 18 h. El mos ollar este xoves 9 ás MANUEL PATINHA ro, Urbano Lugrís, Carlos lo de Hernán Gaffet, ás 18 h. Fic- crimen de una novia; ás 20 h. Coisa 20,30 h. Scanners (1981); o O escultor portugués ten un- Maside, Castelao, ou Luís Mon ción de Cesc Gay, ás 20 h. Time de ruim de Tiago Guedes e Frederico venres 10 á mesma hora pro- ha mostra da súa obra, baixo Seoane entre outros, que Kim Ki-duk, ás 22 h. Gue Mool de Serra, ás 22 h. Iklimler de Nuri Bil- xéctase Videodrome (1982); o título de O proceso da al- servirán para contextualizar Tras a disolución de Lombardi comeza a Bong Jooh-ho, e ás 00 h. 10 Rolling- ge Ceylan, e ás 23,45 Maria Bethâ- o sábado 11 ás 18 h. Stereo ma, na galería Ana Vilaseco, a concepción da pintura ga- carreira de Mon Cancela en solitario, ton Place de Richard Fleischer; na nia: Música e perfume; no CGAC ás (1969) e Crimes of the futu- onde poderemos contempla- lega na primeira metade do que compón as melodías e letras partindo Fundación Caixa Galicia temos ás 18 h. The Refugees All Stars e Peri- re (1970), e ás 20,30 h. La la até este sábado 11. século XX. dun estilo que fusiona o pop e o power 23 h. The Refugees All Stars de féricos, ás 20 h. Yeopgijeogin geun- zona muerta (1983); o luns pop. Poderemos escoitalo en directo este Zech Niles e Banker White e Peri- yeo de Jae-young Kwak, e ás 22,15 13 teremos Vinieron de den- ALBERTO CARPO SEN TêTULO xoves 9 ás 22,30 h. na sala Mardi Gras féricos de Xosé Holgado, Carlos h. Chinjeolhan Geumjassi de Chan- tro de...(1975); e o martes 14 A galería Arabesque pre- A Fundación Barrié pre- da CORUÑA; e o venres 10 ás 00,30 h. na Méndez e Tamara Blanco; e na Au- wook Park; na Fundación ás 23 h. Rabia (1977). En Julio Cor- senta, até o 3 de decembro, senta, nesta mostra de pro- Iguana Club de VIGO.♦ la Socio-Cultural Caixa Galicia á Standing in the shadows of motown tázar e o cine podemos ollar a obra do pintor. dución propia, un percorri- mesma hora A flor do mar de João de Paul Justman; e na Aula Socio- este venres 10 ás 18 h. o ví- do asíncrono pola historia César Monteiro. O venres 10 no Cultural Branca neve de João César deo A visita de Julio Cortá- NAZÓN DE BREOGÁN da arte contemporánea, a Principal 10 Rollington Place ás 16 Monteiro. O martes 14 no Principal zar (1985) dirixido por Erik O Museo de Belas Artes aco- través de 39 obras paradig- Ferrol h, Beyond the Sea de Kevin Spacey Red Road de Andrea Arnold ás 16 Van Zuylen. Máis informa- lle esta mostra sobre o Esta- máticas pertencentes á Co- ás 18 h, Palíndromes de Todd So- h. Coisa ruim ás 18 h. Iklimler ás 20 ción en www.cgai.org. tuto até o 26 de novembro. lección Berardo. Até o 26 ACTOS londz ás 20 h, Zui hao de shi guang h, Laitakaupungin Valot de Aki de novembro poderemos de Hou Hsiao Hsien ás 21,45 h, e Kaurismäki ás 22 h, e Chinjeolhan VÍDEOCREACIÓN, LUêS SEOANE admirar obras de Marcel FESTA-MAGOSTO Gue Mool ás 00 h; no Yago The Illu- Geumjassi ás 23,30 h; na sala Yago GALIZA ANOS 80 Esta fundación acolle, até o Duchamp, Andy Warhol, Organizado pola A.VV. O sionist ás 16, Derecho de familia ás con Laitakaupungin Valot ás 16,30, A sala Picasso do MACUF 12 de decembro, a magnífi- Joseph Beuys, Piero Man- Cruceiro de Valón este sá- 18 h, El ciclo dreyer ás 20, Enduring Moscow Zero ás 18 h., El Camino de acolle, até o xoves 30 de no- ca mostra Do primitivo na zoni, Yves Klein, Bruce bado 11 a partir das 19,30 love de Roger Michell ás 22 h, e El San Diego ás 20 h, Red Road ás 22 vembro, o ciclo Pioneiros arte galega até Luis Seoa- Nauman, Jeff Koons, coa actuación da Coral Po- crimen de una novia de Lola Gue- h, e Glastonbury de Julien Temple da videocreación, Galiza ne. Procesos de creación Juan Muñoz, Kasimir lifónica de Sta. Icía; ás rrero ás 23,45 h; na Fundación Cai- ás 00,15 h; no CGAC con Bubble ás Anos 80, que pretende apor- artística e de identidade Malevich, Piet Mondrian, 20,30 castañas, viño e leite; xa Galicia ás 23 h. a The White Dia- 18 h, Wang-Ui Namja de Jun-ik Lee mond de Werner Herzog; e á mes- ás 20 h, e Standing in the shadows of ma hora na Aula Socio-Cultural a Sil- motown ás 22,30 h; na Fundación vestre de João César Monteiro. O con The Refugees All Stars e Perifé- Carteleira sábado 11 temos no Principal ás 16 h. ricos ás 23 h; e na Aula Socio-Cultu- Carteleira Moscow Zero de Luna, ás 18 h. De- ral con Los suicidas de Juan Ville- recho de familia, ás 20 h. Gue Mool, gas. O mércores 15 chega á pantalla PEQUENA MISS actriz Betty Ann Short no 1947. máis caras do cinema español. mandar parar os ladridos do can, ás 22 h. Enduring love, e ás 23,45 h. do Principal ás 16 h. Laitakaupun- SUNSHINE. Comedia Baseado nunha novela de James acelerar as pelexas coa muller e The Refugees All Stars e Periféri- gin Valot, ás 17,30 h. Yeopgijeogin de estrada cunha familia prota- Ellroy, dirixe Brian de Palma. A MIÑA SÚPER EX volver atrás nos grandes mo- cos; no Yago ás 16 h. 10 Rollington geunyeo, ás 20 h. Glastonbury, ás gonista, os Hoover, que racha MOZA. Uma Thurman mentos. Comedia romántica. Place, ás 18,30 h. Beyond the Sea, ás 22,15 Requiem de Hans-Christian calquera tópico. A súa viaxe a FILLOS DOS HOMES. ten poderes e non leva ben que o 20,30 h. 2 Filhos de Francisco. A Schmid, e ás 00 h. Red Road; á do un concurso de beleza infantil No 2027 non nacen nenos seu mozo a deixe. Comedia esa- SALVADOR. Emocio- historia de Zezé di Camargo & Lu- Yago ás 16 h. Red Road, ás 18,15 acabará con sorpresa. por algunha estraña razón. Esta xerada sobre as consecuencias nante filme sobre os últi- ciano; ás 22,30 Maria Bethânia: Dans la peau de Jacques Chirac de circunstancia divide un mundo de namorar unha súper heroína. mos días de vida do activista Música e perfume de George Ga- Kart Zero e Michael Roger, ás 20 h. INFILTRADOS. Leo- desesperanzado pola suposta fin antifranquista Salvador Puig chot, e ás 00 h. Zui hao de shi L«Enfer, ás 21,40 h. El Camino de nardo di Caprio é un in- da especie. Pero entre os refuxia- O LABIRINTO DO Antich, derradeiro executado guang; na Fundación Caixa Galicia San Diego, e ás 23,45 h. Laitakau- filtrado da policía na banda ma- dos que tentan saír dunha Gran FAUNO. Historia fan- con garrote vil en España. Coi- ás 23 h. Nang Nak de Nonzee Nimi- pungin Valot; no CGAC ás 18 h. Ja- fiosa que dirixe Jack Nichol- Bretaña en guerra hai unha mu- tástica de Guillermo del Toro dado coas bágoas. butr; na Aula Socio-Cultural Vere- pón de Carlos Reygadas, ás 20,15 h. son. Matt Damon ascende rapi- ller que oculta un segredo. ambientada durante a loita do das de João César Monteiro; e no Rampo Jigoku de Akio Jissoji, At- damente na policía pero traba- exército franquista contra o O VENTO QUE SA- CGAC ás 18 h. Infernal affairs de sushi Kaneko, Hisayu Sato e Sugu- lla para o crime organizado. EU SON A JUANI. maquis. Segunda parte da trilo- CODE O ORXO. Novo Wai Keung Lau e Alan Mak, ás 20 ru Takeuchi, ás 23 h. The Flam- Nova fita de Martin Scorsese. Película de Bigas Luna xía española deste director de filme de Ken Loach. A guerra h. Infernal affairs 2 de Siu Fai Mak ming Ups: Fearless Freak de Brad- sobre unha moza do extrarra- culto. Só para convencidos. pola independencia de Irlanda e Wai Keung Lau, e ás 22,30 h. Dal- ley Beesley; á mesma hora na Fun- SCOOP. Nova pelícu- dio que pasa o tempo entre o e as consecuencias do plano de komhan Insaeng de Ji Won Kim. O dación Woody Guthrie: This machi- la de Woody Allen, pro- centro comercial e os talleres O DIAÑO VISTE DE división entre o Eire e Irlanda domingo 12 chega ao Principal ás 16 ne kill fascists de Stephen Gam- tagonizada por Scarlett Jo- de tuning, todo a ritmo de hip- PRADA. Comedia sobre do Norte provocaron unha es- h. Nang Nak, ás 18,30 h. Maria mond; e na Aula Socio-Cultural hansson, que interpreta unha hop. A Juani quere ser unha o mundo da moda, concreta- calada da violencia e o nace- Bethânia: Música e perfume, ás 20 Amarillo de Sergio Mazza. Locali- estudante de Xornalismo que nova icona de muller española. mente as revistas de tendencias. mento do IRA. Palma de ouro h. L«Enfer de Danis Tanovic, ás dades á venda en www.caixagali- recibe por boca dunha pantas- Andrea é a asistente de Miranda en Cannes. 21,45 h. 2 Filhos de Francisco. A cia.es ou nas billeteiras do Principal, ma a meirande exclusiva do OS BORJA. Antonio Priestly (Meryl Streep), unha historia de Zezé di Camargo & Lu- Yago, ou Salón Teatro. Hai abonos ano. O rico Peter Lyman Hernández leva ás panta- gurú chea de carraxe por baixo CORRUPCIÓN EN ciano, e ás 00 h. Palíndromes; ao Ya- para 10 filmes por 20 euros. Locali- (Hugh Jackman) é en realidade llas a historia do papa Alexan- da súa roupa de marca carísima. MIAMI. O director Mi- go ás 16 h. Beyond the Sea, ás 18 h. dades á venda no telf. 902 434 443, o asasino do tarot. dre VI e a súa familia, os valen- chael Mann adapta ao cinema a El ciclo dreyer, ás 20 h. Enduring lo- en www.caixagalicia.es ou nas bille- cianos Borja que chegaron a ter CLICK. Un arquitecto lendaria serie policíaca da dé- ve, ás 21,45 h. Moscow Zero, e ás teiras do Principal, Yago ou Salón Te- A DALIA NEGRA. Re- todo o poder de Roma. Intrigas que perdera o mando da cada do 1980. Acción de cali- 23,30 Zui hao de shi guang; á Fun- atro. Hai abonos para 10 películas a construción dun dos crimes pacegas, diplomacia e asasina- televisión, compra un control dade. Luís Tosar interpreta a dación ás 23 h. Always San-chôme 20 euros.♦ máis famosos de Hollywood, o da tos para unha das producións experimental que é capaz de un mafioso latinoamericano.♦ ás 21,30 liscos con pan de SAN FROILÁN: Pontevedra organiza a asociación San CINEMA no bar Liceum a actuacíon do broa; ás 22,30 festa-baile CULTO E FESTA Xurxo de MOSENDE. dúo de músicos e humoristas con Claudia Zurita e, a Até o 26 de novembro po- NEGRO CLÁSICO Os Fabulosos Cubatas, que

CINEMA Ano XXIX partir das doce da noite, io- deremos visitar esta ex- LÚA CON LUVAS Este xoves 9 ás 21 h. na Bi- integran no seu espectáculo gur con mel. Entrada libre. posición composta por Todos os xoves de 18,30 a blioteca, Cara de Anxo, di- elementos curiosos como va- SHADOWS 120 pezas que fan un per- 19,30 na nova sala infantil rixida por Otto Preminger. rios exemplares da revista DANZA O Cine-Club Pontevedra da Biblioteca Municipal Interviú, unhas Barbies, tra- corrido pola historia do proxecta esta fita, o mérco- este personaxe como pro- TEATRO xes de clientes asiduos aos N¼ 1.243 culto ao santo desde o res 15 ás 20,30 h. e ás 22,15 VALLE ROSA medievo até os nosos dí- posta didáctica e divertida prostíbulos, ou versións de A Compañía Galega de h. na Facultade de Ciencias para fomentar a lectura en- THE FOCKING BROTHERS temas famosos como The as. Na capela de San Froi- Sociais, dentro do ciclo Danza Contemporánea ac- lán da catedral e na carpa tre as crianzas. Este venres 10 ás 23 h. temos Wall de Pink Floyd ou Get

Historia do Cine. Do 9 ao 15 de novembro do 2006 túa este sábado 11 no Jofre. da Praza de Anxo Fernán- Up de James Brown. Máis información en www.barli- dez Gómez. EXPOSICIÓNS EXPOSICIÓNS ceum.com. MARTA NOGUEIRA VÉRTICES Outono Fotográfico GALIZA EN FOCO Até este domingo 12 pode- O grupo Pin-8 amosa o seu Redondela As imaxes do recoñecido mos admirar as súas foto- traballo na galería Sargade- certame xornalístico exhí- grafías no Arquivo Históri- los até este sábado 11. EXPOSICIÓNS bense na galería Sargadelos co Provincial. até este sábado 11, de luns a ESCOLA DE ARBIÇON SABELA ARIAS A B sábado, de 9 a 21 h. MÚSICA Até o domingo 26 exponse Xunto con Eduardo Regue- no C.S. Caixanova unha ra expón, até o xoves 30, no SU TA GAR magnífica selección de óle- Multiúsos da Xunqueira as DSK A banda máis recoñecida os pertencentes á escola súas pinturas e esculturas. do heavy metal en Euskadi paixasística francesa de fi- toca en directo este venres nais do século XIX. Até o 2 de decembro nos cines Filmax da 10 no Clavicémbalo. Ribadavia CORUÑA proxéctanse tres pezas realizadas en código ASCIIart, Despegue, Paisaxe e JULIO SANJURJO EXPOSICIÓNS DSK, dirixidas por este dúo artístico; tamén Ourense O pintor expón o seu traba- poderemos ollalas na sala Yago de SANTIA- llo na galería Jaime Trigo MIRADAS PINTADAS GO DE COMPOSTELA, até o luns 20.♦ EXPOSICIÓNS até finais de novembro. O Museo Etnolóxico presen- ta, até o 27 de novembro, es- WILDLIFE DE PROFUNDIS ta mostra das acuarelas de Até o 3 de decembro pode- ALOMA AÉN PHOTOGRAPHER Antonia Losada Sequeiros. P J mos visitar esta mostra na Mostra a súa pintura desde OF THE YEAR 06 Fundación Caixa Galicia. Para a este venres 3 até o mércores As obras do prestixioso Salvaterra inclusión 15 na sala de exposicións premio de fotografía de na- GARCÍA MERINO de informa- MÚSICA do Ateneo. tureza, o máis importante ACTOS ción nestas do mundo, organizado pola En OURENSE temos A lóxi- 30 de novembro temos páxinas CON VOZ PROPIA do Lecer CARME CHACÓN BBC Wildlife Magazine e o ca do suplemento, de Igna- Sentimentos, de Dolores XVII XEIRAS Museo de Historia Natural O Pazo da Cultura contará cio García Gómez del Va- Carretero Vaquer. En pregámos- Sin ellas chámase a mostra MICOLÓXICAS vos nolas de London, pódense admi- o vindeiro sábado 18 ás 21 lle en Alterarte do Campus CASTRO CALDELAS, no de fotografía analóxica ma- Este venres 10 celebrarase fagades rar até o domingo 19 no h. con Luz Casal, que pre- até o 30 de novembro; Una Centro Comarcal até o 30 nipulada dixitalmente até sentará os seus Pequeños, unha charla sobre Micolo- chegar C.S. Caixanova. pupila silvestre, de Pastor de novembro, Albiscando, antes dos convertilas en realidades de medianos y grandes éxitos, xía práctica, ás 20,30 h. no forte contido conceptual Outeiral na galería Visol de Alicia M. Piñeiro; ta- restaurante O Noso Eido, luns. EMILIO GLEZ. SÁINZ co que celebra os seus 25 até este venres 10; Sólidos, mén aquí durante novem- Pódese que podemos contemplar anos de carreira. Entradas á con degustación de cogu- no Centro Torrente Balles- Mi casa en el norte de Cas- nós, eles..., de Xacobe Me- bro poderemos ver as pro- melos ao remate; o sábado facer venda por 10 e 12 euros no a través ter até o 30 de novembro tilla y otros cuadros recien- léndrez Fassbender, no xeccións de Caldelas dixi- 11 ás 10,30 h. sairase da tes chámase esta mostra telf. 902 434 443 ou en edificio Xurídico-Empresa- tal e as fotos de María X. do correo, Casa da Cultura ao monte Aptdo. que podemos coñecer na www.caixagalicia.es. rial do campus até o 30 de Castro. No BARCO DE VIDAS PRIVADAS para recoller exemplares 1.371, galería Marisa Marimón novembro; A rapa das bes- VALDEORRAS, na sala de Na sede da Fundación Caixa que se exporán o domingo 36200 até o 17 de novembro. O Porriño tas, de José Quiroga, na Caixanova até este mérco- 12 desde ás 11 h. na Praza Vigo; por Galicia podemos admirar a galería Sargadelos até o 30 res 15, está Pedra-Madei- Colección Foto Colectánea. do Concello. Máis informa- Telf., 986 ESCOLMA ACTOS de novembro; Festimage ra-Pedra, de Francisco ción en www.adenco.org. 222 405, DE ESCULTURA na Casa da Xuventude até Menjivar; no Centro Co- por Fax Gondomar No Museo Arqueolóxico FESTA DA ORELLA este domingo 12; Ahora mercial de Valdeorras os 986 223 Ourense, no Museo Muni- traballos premiados no I San Sadurniño 101ou podemos gozar desta mos- Chega a 4ª edición da Fes- correo TEATRO tra até maio do 2007. ta da Orella de Porco que cipal até o 19 de novembro; Certame Internacional da MÚSICA electrónico Fotografía 05, na Casa da Muralla de Lugo, até o 30 info@ano- OBERTO Xuventude até o luns 13; de novembro e tamén, até o saterra.com R GUEZOS Peter VIDAL BODAÑO Camiñando xuntos cara 15, Fotoboi 06; e na galería Scheneider aos obxectivos do milenio, Sargadelos a colectiva Ico- Naceu en Ourense no 1999 O auditorio Lois Tobío acolle como grupo tradicional de- expón na neste festival, o sábado 11 ás no Politécnico do campus nas, até o martes 21. No Deputación até este domingo 12; I cer- CARBALLIÑO, na Casa do rivando, co tempo, cara ao de LUGO. 22,30, a Final de Película, folc. O nome está collido de Áncora Producións. tame Muralla de Lugo até Concello até este mércores o mércores 15 no Ateneo; X 15, Festa da Vendima, Lei- do barallete, a antiga lingua certame Viña do Campo ro 06. En LUGO, no edificio dos afiadores, e significa O Grobe até o 30 de novembro no Administrativo da Xunta nenos, rapaces, cativos. Xesteira café-teatro; Gali- até o mércores 15, Vida ur- Presentan a xira galega Tra- EXPOSICIÓNS cia en branco e negro na bana, de Fernando Gago gando asfalto na sala D-Zi- A.X. Amencer até o 30 de Ballesteros. En MACEDA, ne este sábado 11. GRAVADOS novembro; e o IX premio no Castelo até o 30 de no- Podemos visitar esta colec- Luis Valtueña na Funda- vembro, Con la cámara en Santiago tiva de artistas contemporá- ción Caixa Galicia até este la mochila, de José C. Ar- neos, até o venres 24, na mércores 15; Fachadas, de cos Campillo. En CHANTA- ACTOS galería Lembranza. Ignacio Pérez Jofre, nos DA, na Casa da Xuventude xardíns do Campus Norte, até o 17 de novembro, Co- A PINTURA DE MENCHU Lugo até o 30 de novembro; Un- lleita 05, da Escola de Ima- O CGAC desenvolve nas Lugomáxico ha película de pel XII, de xe e Son de Vigo. En PE- fins de semana unha intere- Chema Madoz, na galería REIRO DE AGUIAR, no Cen- EXPOSICIÓNS sante programación relacio- Marisa Marimón até o 12 tro Penitenciario até o 17 de nada coa pintora Menchu Remata en LUGO a IV edi- magos que sexan inteper- de decembro; Bienvenidos novembro, De dentro a Lamas. Este sábado 11 ás 17 PETER SCHNEIDER ción da Semana Interna- lados pola rúa coas verbas al otro lado, de José Rodrí- dentro, de Joaquín Balsa e h. teremos a visita comenta- A Deputación Provincial cional da Maxia. Este ano “pío, pío” terán que facer guez Romay, até o 30 de Alejandro Roquero. En da Na procura dos enigmas acolle a mostra de fotogra- as actuacións para escola- un truco no momento. novembro no Edificio Poli- BARBADÁS, na Casa da á mostra da artista e, o do- fía O país dos mil castros. res serán no Auditorio Ademais das galas noctur- técnico do campus univer- Cultura (en Valenzá) até o mingo 12 ás 12 h, celébrase o Gustavo Freire, nas facul- nas: o venres 10 e o sába- sitario; O Coloreado na fo- 30 de novembro, Rastros, taller para crianzas e adultos ARTURO SOUTO tades universitaris, nos do 11 ás 21 h. no auditorio tografía antiga, con exem- da A.C. Aula K. En MON- Sumérxete na Pintura, im- Na Fundación Caixa Galicia centros sociais de Fingoi e Gustavo Freire. Todas as plares da colección particu- FORTE os martes e xoves de partido por Mirari Urruzo- temos, até o 7 de xaneiro, es- Uxío Novoneyra, no Hos- actuacións son debalde lar de Joaquín Cabezas 20 a 22 h. na Casa da Cul- la. Para poder participar nes- ta mostra dos fondos da co- pital Xeral, na Praza non sendo as galas noctu- Rectoret, na Casa da Xu- tura haberá un Curso de tas actividades cómpre ins- lección da entidade, con 24 Maior, no Mesón do For- nas polas que hai que pa- ventude até o martes 28 e, Fotografía Creativa impar- crición previa en cgac.educa- cadros dos que 5 se amosan no e no Clavicémbalo. Os gar entre 7 e 3 euros.♦ os premios e traballos selec- tido por Xesús Rguez. [email protected] ou no teléfo- por primeira vez na Galiza. cionados no certame Gz- Montero (máis informa- no 981 546 602 / 631. crea, do luns 13 ao luns 27; ción no telf. 982 404 404); e a colectiva Pasos de Outo- tamén na Casa da Cultura e EXPOSICIÓNS Are More no no Centro de Maiores até o luns 27 a mostra Pai- Caixa Galicia do luns 13 ao saxes do río Cabe, de Jesús CARLOS BÓVEDA 30 de novembro; as imaxes Rodríguez Montero. En Até o 19 de novembro po- Continúa o Festival de Música de nema non sonoro con música en por Carlos Amat. O domingo 19 a grande tamaño do Revela RIBADAVIA exponse até o demos contemplar a mos- VIGO este venres 3 ás 20,30 h. no directo proxéctase o luns 13 ás ás 11,30 e 13 h. no MARCO te- 06, a partir do mércores 15 martes 21 na Casa da Cul- trade pintura O mundo da auditorio Martín Códax do Con- 20,30 h. no Auditorio do Concello, mos a Paulo Lameiro cos Con- no Parque de San Lázaro; tura Orgánico Inorgánico cor de Carlos Bóveda na servatorio Superior de Música, co por unha entrada de 2 euros, certos para bebés, dirixidos a Olladas dun Barrio, na de Simón López Fundación Araguaney. concerto As heroínas de Mozart, Stachka (1927), dirixida por S.M. crianzas de 3 meses a 5 anos e fa- A.V. As Eiroás, do 15 ao 30 Mígues.Na libraría Torga coa soprano Begoña Estévez e Eisenstein, coa actuación do pia- miliares, cunha entrada de 2 euros de novembro; ou a proxec- (Paz 12) de Ourense hai un- PHILIP WEST Alexis Delgado ao piano, dentro nista Christian Rannemberg. No por crianza até 5 anos con dous ción de diapositivas Pasos ha mostra de libros galegos A Fundación Granell ex- do ciclo Mozart en clave galeg@, teatro Fraga-Caixa Galicia pode- acompañantes. Entradas á venda cara ao descoñecido, entre de fotografía e os catálogos pón os seus óleos de até fi- con entrada debalde; o venres 10 remos gozar, este domingo 12 ás na billeteira telefónica 902 434 K2, Xinjiang e Amazonia, á venda do Outono Foto- nais de decembro. no mesmo lugar a Camerata Boc- 18 h., dentro do ciclo Formación 443, en www.caixagalicia.es, ou no Salón de Actos de Cai- gráfico. Máis información cherini presenta Integral dos de Públicos, co espectáculo musi- na billeteira do teatro Fraga-Caixa xanova, este venres 10 ás na Casa da Xuventude de MORITURI Cuartetos Arriaga. Dentro do ci- cal La ópera de los tres cerditos, Galicia. Información completa en 22 h. En ALLARIZ, na Fun- Ourense ou en www.outo- O escultor Rui Chafes clo Músicas para o silencio de ci- con música de Mozart, dirixida www.festivalaremore.com.♦ dación Vicente Risco até o nofotografico.com♦ amosa a súa obra na galería SCQ até este sábado 11. DESCUBERTOS Até o 14 de febreiro pode- mos visitar esta mostra no Convocatorias

Ano XXIX Parlamento de Galiza. OFTWARE IBRE (rúa do Pracer 19), adxuntando as letras dirixidas ao alumnado, familias e comu- Oleiros (sede do CEIDA) nas tardes do

S L coas que participa, antes do 30 de de- nidade educativa, impartidas por persoal 14 ao 17 de novembro, rematando o sá- NICOLÁS FRANCO O Concello do PORRIÑO e a Asociación Até o 9 de decembro, pode- de Usuarios de GNIX organizan o que cembro. Máis información en www.no- das consellarías implicadas no Plan Valo- bado 18 cunha saída ao monte. A matrí- remos contemplar na galería será o primeiro encontro de expertos do50.org/utopiaforo. ra, materiais e recursos didácticos, aseso- cula é gratuíta pero con prazas limitadas N¼ 1.243 DF a vídeo-instalación Psy- galegos, portugueses e brasileiros en ramento no ámbito do traballo, un espazo polo que hai que confirmar a asistencia chobuildings III, documen- software libre, que debaterán sobre di- PLAN VALORA no portal educativo no 981 630 618 ou no correo forma- tal que xustapón a realidade ferentes aspectos relacionados coa so- A Xunta crea unha liña de innovación www.edu.xunta.es/plan-valora, e unha [email protected]. Dan o curso A. Riguei- ciedade da información e cos progra- educativa para fomentar a formación en dotación económica de 3.000 euros para ro Rodríguez, da U. de Santiago; A. Ro- Do 9 ao 15 de novembro do 2006 e a ficción a través da mani- pulación das imaxes sumi- mas informáticos e sistemas operativos valores democráticos na vida dos centros o desenvolvemento das accións planifi- dríguez Fernández, xefe de servizo da nistradas pola policia chile- de código aberto. Os interesados en de ensino públicos, a educación ambien- cadas. As solicitudes dirixiranse á direc- Consellaría de Pesca e colaborador de na de escenarios de crimes. participar nestas xornadas, que se de- tal, viaria, para a saúde, o consumo, a tora xeral de Ordenación Educativa, no Lourizán; F.J. Fernández de Ana-Magán, senvolverán do 30 de novembro ao 3 igualdade, o lecer, a convivencia, etc. pa- rexistro da Consellaría de Educación e investigador-xefe de Fitopatoloxía e Mi- ra o que convoca 78 premios, aos que po- Ordenación Universitaria, nas distintas corrizas de Lourizán; E. Sinde Stompel, MIRADA DE OYA de decembro no C.C. Municipal, deben A G delegacións provinciais, ou polas canles biólogo de Hifa da Terra; e J. Gómez A Fundación Torrente Ba- anotarse na web www.agnix.org. derán optar os centros públicos de niveis establecidas na lei 30/1992, ou ben por Bragaña, xefe de grupo de Lourizán. llester acolle até o domingo non universitarios dependentes da Con- correo, presentándose na oficina en sobre 19 esta mostra na que se po- UTOPêA SON sellaría de Educación e Ordenación Uni- IGO aberto para que sexa datada e selada polo de admirar unha escolma dos O Foro Utopía e o café Uf de V or- versitaria, que presenten un proxecto no VILLA DE SAN ADRIÁN funcionario antes de que proceda á súa gravados do artista e o seu ganizan a II Mostra de Canción de Au- que se desenvolva algún dos ámbitos es- A asociación xuvenil El Tajador desta vi- certificación, incluíndose, ademais da primeiro autorretrato ao óleo. tor, cun 1¼ premio dotado con 600 euros tablecidos para cada categoría (Convi- la navarra convoca o XII Certame Pop para a canción máis votada, con letra vencia, cidadanía e cultura de paz; Igual- instancia correspondente, copia certifica- Rock no que poden participar todos os orixinal en galego e música orixinal; un dade; Educación viaria; Consumo; Lecer; da polo secretario do centro, das actas grupos que o desexen, enviando un CD EVELA R 2¼ de 300 euros para a mellor musica- Saúde; Medio Mariño; ou Ambiente e de- que recollan a aprobación do proxecto con un mínimo de 4 temas, xunto cos da- A mostra fotográfica Terri- ción dunha letra non orixinal; e un 3º, de senvolvemento sustentábel). Cada pro- por parte do Claustro e do Consello Es- dos persoais dalgún dos membros do gru- torios en conflito pode visi- 200 euros, para a canción con letra e xecto deberá responder a un único ámbi- colar, copia da notificación de partici- po, especificando o estilo de música que tarse até o 19 de novembro música orixinais en calquera idioma. to, podendo presentar cada centro un má- pación remitida ás respectivas delega- realizan, antes do 24 de novembro, ao na Alameda. Tanto a letra como a música dos temas ximo de dous, dos que se poderá premiar cións provinciais, o proxecto elaborado apartado de correos 140 31570 de San presentados ao 1º e 3º premio deberán un, serán coherentes co proxecto educati- conforme ao exposto nas bases dunha ex- Adrían (Navarra). A organización selec- JOSÉ CASTIÑEIRAS ser orixinais e non ter sido gravados vo do centro (PEC) e deberán contar coa tensión máxima de 33.000 caracteres cionará entre todos os CDs recibidos 5 O escultor mostra a súa anteriormente en soporte comercial, aprobación do Claustro e do Consello Es- (espazos incluídos), e un exemplar impre- grupos na categoría de pop e 5 na de rock, obra, até o 26 de novembro, condición que tamén se lle requerirá á colar, incluirán a realización de activida- so e o correspondente ficheiro informático que pasarán a unha fase final que se cele- na Fundación Araguaney. música que opte ao 2º premio. Os temas des ao longo de todo o curso académico para PC compatíbel. Información comple- brará do 2 ao 6 de xaneiro, tendo que du- que opten ao 1º e 2º premio deberán ser coa colaboración de toda a comunidade ta no portal www.edu.xunta.es/plan-valora. rar cada actuación entre 45 minutos e 1 NACHO ARTETA cantados en galego e, en calquer caso, educativa e, ao frente de cada un, figura- hora. Os gañadores en cada estilo recibi- Na galería Sol & Bartolomé todas as letras que se presenten deberán rá un docente como coordinador designa- O MUNDO DOS FUNGOS rán un premio de 2.400 euros en equipa- podemos admirar as pintu- estar escritas na nosa lingua. Cada con- do pola dirección do centro ao comezo do O Centro de Extensión Universitaria e mento, e ademais haberá un premio espe- ras, esculturas e gravados cursante, que poderá presentar un máxi- curso. Os centros premiados contarán pa- Divulgación Ambiental de Galicia (CEI- cial do público de 900 euros en equipa- deste artista internacional. mo de tres temas, deberá facilitar os seus ra o desenvolvemento dos proxectos cun DA) organiza un curso de micoloxía, co mento e unha actuación en xullo, durante dados persoais, estilo e instrumentos módulo de formación para o profesorado patrocinio e asesoría do Centro de Inves- as festas da Xuventude, polo que recibi- HABANA FACTORY empregados para a inscrición gratuíta en cunha duración máxima de 10 horas im- tigación e Información Ambiental de rán outros 900 euros. Información com- Na sala A Chocolataría ex- [email protected] ou no café Uf partido por persoal especializado, charlas Lourizan, no Castelo de Santa Cruz, pleta en www.elcertamen.com.♦ ponse unha magnífica se- lección de arte cubana.

LER IMAXES EXPOSICIÓNS No Pazo de Fonseca pode- Vigo mos visitar a mostra O ar- IGOR MITORAJ quivo fotográfico de Julio ACTOS O escultor polaco mostra a Cortázar. súa obra polas rúas céntri- X 4 MARCO cas da cidade até o 20 de O Museo de Arte Contem- GRANDES MESTRES novembro. Podemos ollar esta mostra de poránea organiza unhas xornadas de portas abertas arte dos séculos XIX e XX JUAN CARLOS MEANA na Galería (Praza do Toural). coincidindo co aniversario da súa abertura, do martes A mostra Extraña-entraña 14 ao domingo 19, nas que pode visitarse na galería ABAILAR! Bacelos. Os óleos de Philip West será gratuíto o acceso ás instalacións e a todas as ac- expóñense na Fundación FUCK CÓMICS Eugenio Granell até finais tividades previstas para eses días, incluído o xa clá- Na Casa da Xuventude po- de decembro. No mesmo demos ollar esta mostra de lugar temos o ciclo Xoves sico Maratón Art Futura no Salón de actos. banda deseñada cos traba- Poéticas Surrealistas adi- llos realizados polo colecti- cado a María Chenut. CINEMA vo de autores que integran o fanzine underground do VIAXE OBLICUA ROCK RADIKAL BASCO mesmo nome. Até final de ano temos esta Dentro do ciclo organizado colectiva na galería C5 Co- polo C.S. Revolta este do- SEARA lección. mingo 12 ás 20,30 h. pro- A súa obra gráfica pode ser xéctase Punkaren 25 Urte- contemplada na galería HISTORIA DA ko Historia Bizia, de R.I.P. PM8 até o 18 de novembro. Mostra FOTOGRAFêA EN ESPAÑA antolóxica Podemos contemplar na se- EVELA de Fernando ESTÉTICA DOS DADOS R Casás de da Fundación Caixa Ga- No Salón de Actos do MAR- A mostra fotográfica Terri- no C.C. licia esta mostra de fotogra- CO, até o domingo 26, torios en conflito pode visi- Caixanova fía, que forma parte do Fes- desenvólvese a nova edición tarse até o 19 de novembro de VIGO. tival Olladas 06. do Festival Art Futura, re- no paseo de Montero Ríos. ferencia en creación dixital e ESPêRITO DO CAMIÑO novos medios, que este ano MARêA PREGO As fotografías do mosteiro día, e vinculada a estas, Pa- MENCHU LAMAS res e máis coñecidos temas. se achega a terreos como a Esta galería de arte contem- de Saos, de Luis Alonso perback, ampla exposición O CGAC acolle a súa mos- visualización de dados, a poránea organiza unha Ocaña, poden admirarse no de libros de artista, que com- tra pictórica A sombra na TEATRO media-arquitectura, que pre- mostra colectiva da obra Museo das Peregrinacións bina a instalación dunha serie man. A viaxe das formas. tende integrar os fluxos de gráfica de recoñecidos ar- até o 26 de novembro. de obras de grande formato O REGRESO AO DESERTO datos nos espazos urbáns, e a tistas na que participan Jan titulada Paperworks, forma- INTRAMUROS O Centro Dramático Galego introdución nos espazos es- Hendrix, Richard Serra, PROXECTO EDICIÓN da por traballos de Erick Co gallo da celebración do representa esta peza de Ber- cénicos das dinámicas da re- Anish Kapoor, J.P. Croft, O CGAC acolle o Proxecto Beltrán, Pablo Pérez, Pauli- 15 aniversario do Real Pa- nard Marie Koltès, baixo a presentación da informa- Blanca Muñoz, Miquel Edición. O Futuro na actua- ne Fondevila, Joan Morey e tronato, o Consorcio e o dirección de Cristina Do- ción. Os pases serán os xo- Navarro, Maruja Mallo, lidade, no que diferentes ar- Julia Montilla, con tres es- Concello presentan esta mínguez, até o domingo 19, ves e venres ás 17 e 19 h., os Eduardo Chillida, Anto- tistas mostran as súas propos- pazos de consulta e lectura ti- mostra sobre A vida e o es- os xoves, venres e sábados sábados ás 12, 17 e 19 h. e os nio Saura ou Tapies. tas e reflexións ao redor do tulados Newspapers, Paper- pazo interior dos conventos ás 20,30 h. e os domingos ás domingos ás 12 h., e a entra- status da información hoxen- games e Paperfiles. de clausura en Compostela, 18 h. no Salón Teatro. da de 1 euro por sesión, can- A MOSTRA INVISêBEL que está aberta no emblemá- xeábel pola entrada ao mu- O MARCO presenta este tico edificio do Banco de Tui seo dese día. O programa achegamento á noción de España, na Praza das Prate- completo pode consultarse espazo como lugar físico, D.O.G. rías, en horario ininterrom- EXPOSICIÓNS en www.marcovigo.com. unha área na que o artista pido de 10 da mañá ás 12 da manipula o son coma se dun material dúctil se trata- a información sobre estas axudas. noite, até o 12 de novembro. XULIO GARCêA RIVAS DANZA CONSELLARêA DE POLêTICA O pintor expón na galería se. A mostra reúne unha TERRITORIAL, OBRAS MÚSICA Trisquel e Medulio até o 25. ENGADO coidada selección de pezas PÚBLICAS E TRANSPORTE CONSELLARêA No C.C. Caixanova pode- de artistas clasicos contem- DO MEDIO RURAL FANGORIA MÚSICA remos ollar este venres 10 poráneos, que nos convidan Convócanse axudas destinadas a O dúo formado por Alaska e ás 20,30 h. a segunda pro- a reflexionar sobre o espazo fomentar o abandono da profesión Convócanse axudas para facilitar Nacho Canut presenta o SON DE LEILêA posta escénica de Nova a partir do son. dos transportistas de idade avanza- o acceso á propiedade a titulares vindeiro venres 17 na sala Espectáculo creado polas Galega de Danza, que da do sector do transporte público de arrendamentos históricos e par- Capitol o seu novo traballo pandereteiras en colabora- afonda no camiño de fusio- CASÁS de mercadorías por estrada con do- zarías. As solicitudes deberán El extraño viaje. Ao mesmo ción con Ana Vallés co que nar en vivo a tradición fol- No C.C. Caixanova pode- micilio en Galiza. O prazo de pre- presentarse antes do 29 de novem- lugar chega o sábado 18 ás celebran os máis de 15 anos clórica galega coa danza mos visitar unha mostra an- sentación de solicitudes remata o 3 bro. A información completa refe- 21,30 h. a veterana banda de nos escenarios, este venres contemporánea. As entra- tolóxica do artista galego de decembro de 2006. O DOG de 3 rida a esta orde está recollida no rock Burning para facer un- 10 ás 21,30 no teatro Princi- das poden adquirirse antici- até o domingo 19, en hora- ♦ de novembro de 2006 recolle toda DOG de 30 de outubro de 2006. ha revisión en formato acús- pal. Máis información en padamente no 902 504 500 rio de 18 a 21,30 h. pola se- tico dalgúns dos seus mello- www.leilia.net. ou en www.caixanova.es. mana e de 11 a 14 h. os sá- The Homens toca no C.S. A Revolta de Anuncios de balde VIGO este sábado 11. Véndese aparador de castiñeiro plos con baño incorporado, cociña, nós, no telf. 986 291 722 ou no apdo. Ano XXIX con espello, de 60 anos de antigüida- calefacción e 10.000 m2 de finca, por 6068 36210 de Vigo. de aproximadamente (2 m. de alto x temporadas. Chamar ao 686 753 105. 1,85 de ancho x 0,56 de fondo), res- Alúgase casa en Penalva (No- taurado, por 120 euros negociabeis, Alúgase apartamento completa- gueira de Ramuín), en plena Ribeira en Vigo. Telf. 696 509 362. mente equipado (lavadora, televi- Sacra, por fins de semana ou vaca- N¼ 1.243 sión...) con dous cuartos, salón co- cións. Completamente equipada e Troco dormitorios novos ou por medor, cociña e inmellorábeis vistas con garaxe. Telf. 661 642 070 ou 986 partes, camas, mesiñas, etc. por ao mar no Penedo (Bueu). Telf. 986 376 022. dormitorios antigos e por todo tipo 320 837. Do 9 ao 15 de novembro do 2006 de antigüidades, mobles, louzas, re- Busco traballo como coidadora loxos, radios, lampadas... non im- Gústache falar en galego? Unha de crianzas, limpeza ou para cafeta- bados, domingos e festivos. sábado 11 na Iguana Club, porta o estado. Interesados chamar vez ao mes xuntámonos. Ambiente fa- ría. Con experiencia. 639 505 806. ao 605 791 711. miliar. Chamádeme, donas e cabalei- xunto cos de Rave Party ros, ao 986 378 608. Psicólogo especializado en modali- PINTURA MUTANTE Animals e CTRLER DJ. Compraría un par de caixas acús- dades de intervención para inmigran- Esta mostra amosa o traba- ticas de gama media/alta con bó uso. Ofrécese Enxeñeira Agropecua- tes. Posibilidade de prevención, refor- llo dalguns artistas que vi- THE HOMENS Tlf. 605 300 753. Preguntar por Carlos. ria para Galiza, de poder ser. Telf. 986 mulación ou resolución de conflitos ven- ven a crise e renovación do A banda de Compostela le- 298 640 ou 986 328 520. cellados a necesidades de integración Véndese piso en Vigo. Próximo á na cultura de acollida. Para particulares pictórico, nun permanente va o seu power pop ao C.S. proceso de transformación Revolta (Rua Real 32), este Praza de España, con salón, cociña, 2 Arréndase casa en Lira, (Carnota) e institucións da comunidade. Primeira dormitorios, 1 baño, 1 aseo, adega e con garaxe, a carón da praia, para 6 per- consulta de balde. Telf. 981 134 144. que mestura e contamina a sábado 11 ás 22,30 h. En- garaxe. Seminovo. Telf. 986 422 093. soas. Telf. 981 761 158. pintura con todo aquelo que trada solidaria de 2 euros. Inglés impartido por nativa bilingüe a rodea (cinema, fotografía, Alúgase casa en Dorneda (Olei- Ofrécese licenciado en Filoloxía diplomada pola Escola Oficial de Idio- deseño, arquitectura...). No MUSICALIA ros-A Coruña) con cociña equipada, Galega (apto no CAP) para taballar mas. Todos os niveis, conversa, apoio, Primeiro Andar do MAR- As bandas El Yuyo, Emma 2 salóns, 5 dormitorios, 3 cuartos de en traducións, editoriais, docencia recuperacións, tradución, fonética, cur- CO podemos admirar o tra- Placer e Esenia participan baño, soto-garaxe (70 m2) e calefac- non pública, revistas, corrector orto- sos para pequenas empresas/institu- ballo de Pablo Alonso, No- este venres 10 no I Concur- ción por 650 euros. Razón nos telf. gráfico, etec. Contactar no telf. 619 cións. Se queres aprender inglés de ver- 981 614 348 e 628 639 359. 991 876 (polas tardes). dade, chama ao 625 692 813. no Bandera, Toño Barrei- so de Pop Rock na Sala A! ro, Bosco Caride, Salva- Alúgase vivenda no 5¼ andar do Na frecuencia de zimmer103 Traspásase, por enfermidade lo- dor Cidrás, Din Matamo- SINFÓNICA DE GALIZA nº 34 na rúa Francisco Añón da Co- (www.zimmer103.blogspot.com) e cal comercial a pleno rendimento. ro, Eltono & Nuria, ou A orquestra presenta o vin- ruña. Cociña, salón, baño e 3 dormi- desde os estudos Grozni de Ribadeo Bazar, venda de caramelos e bom- Juan Rivas, entre outros. deiro xoves 16 no C.C. Cai- torios por 270 euros. Telf. 981 614 prodúcese o modesto e arrolador pod- bóns e libraría no centro de Ponteve- xanova un programa forma- 348 e 628 639 359. cast Ouveos na noite. Converte o teu dra. Telf. 886 208 703. RIVAGES do por composicións de C. ordenador nun moderno transistor do Impártense cursos de ruso e xa- século 21 para sentir os ouveos e mú- Ofrécese home de 57 anos para Na sede da Fundación Cai- Gluck e R. Strauss, baixo a drez na Asociación Máximo Gorki de sica contemporánea desta emisión su- coidar casas ou fincas na zona de xa Galicia podemos ollar, dirección de Carlo Rizzi. Vigo a partir do mes de outubro. Máis cedánea das emisoras árabes da AM. Vigo ou arredores, todo o ano e ta- até final de ano, as fotogra- información nos teléfonos 986 366 380 mén por temporada. Preguntar por fías de Harry Gruyaert, TEATRO (mañás) e 986 224 457 (tardes). O Comité de Defensa dos Presos Miguel no teléfono 629 905 525. da axencia Magnum. Concepción Arenal naceu en Vigo, UN DêA DE FORMIGA Alúgase casa a carón da praia en da sensibilidade dun grupo de perso- Coido crianzas, anciáns, tamén fa- MARTêN PENA Carnota, completamente equipada as cara a situación da poboación pe- go limpeza de casas. Telf. 666 627 459. Musical infantil que se es- para 4 persoas, con terraza, vista ao nitenciaria galega. Desde entón leva- Espazos de recreo titula a trea este sábado 11 e do- mar. Ponte do Pilar 200 euros. Dispo- mos desenvolvido actividades asis- Pensos e cereais de produción súa mostra que podemos mingo 12 ás 18 h. no teatro ñibel todo o ano. Telf. 981 761 144. tenciais e culturais na cadea, e ase- ecolóxica, certificados polo Consello contemplar no Espazo Ane- Arte Livre (Vázquez Varela sorando e orientado nos seus derei- Regulador da Agricultura Ecolóxica de xo do MARCO até o 3 de de- 19) por 10 euros (reservas Alúgase casa de campo comple- tos. Facemos un chamamento a quen Galiza, libres de transxénicos, correc- cembro. ou venda antecipada, telf. ta en Meira (Lugo), á beira do nace- queira colaborar (do xeito que sexa) tores, antibióticos e insecticidas. Telf. 986 114 444) e por 12 na mento do río Miño, con 3 cuartos du- para que se poña en contacto con 676 863 910 / 637 913 642♦ MÁIS ALÁ DO MITO billeteira. A Fundación Barrié presen- ta, até este domingo 12, un- ESPERANDO A GODOT Para coñecer o programa xoves 9 está Pedro Carnei- Música de Catalunya ha mostra sobre deseño es- Talía Teatro chega este do- Lisboa candinavo, producida polo completo ou solicitar máis ro quen estrea a súa obra de preséntase no Festival mingo 12 ás 20,30 h. ao información enviar un co- Percusión (música dos s. Harmos con este trío for- Museu Nacional de Arte, C.C. Caixanova para repre- EXPOSICIÓNS Arquitectura e Deseño de rreo a bib.agarret@cm- XX e XXI para marimba e mado por Laia Cagigal sentar esta obra de Samuel porto.pt. computador) dentro do ci- na voz, Jordi Berni no Oslo, na que podemos ato- Beckett, baixo a dirección par pezas internacionalmen- clo Novas Músicas ás piano e David González AFUNDAÇÃO de Roberto Salgueiro. te coñecidas de mobiliario, EXPOSICIÓNS 19,30; acompañada ao pia- no contrabaixo o martes Instalación de grandes dimen- no por Malcolm Martineau, 14 no ESMAE ás 22 h. sións de Pedro Cabrita Reis moda, cristalaría, tipografía, OLLARES DE PERFIL publicacións, iluminación VIII PORTOCARTOON estará a meio soprano Mag- Cotinuando coa progra- no CAMJAP en conmemora- O mito de Greta Garbo, Sob o tema Desertificação dalena Kozená o venres 10 mación deste festival ta- ción dos 50 anos da institu- ou tecnoloxía, desde os anos obra gañadora de 9 festivais 50 até a actualidade. e degradação da Terra ás 21 h; e as Client (Sarah mén poderemos escoitar o ción, pode visitarse até o 29 internacionais e premio ao máis de 250 obras poden Blackwood e Kate Hol- mércores 15 ás 21,30 no de abril de 2007, xunto cun mellor actor en London e ser apreciadas Ðos premia- mes) tamén o venres ás 23, teatro Helena Sá e Costa conxunto de pinturas da serie Madrid, xa leva dúas sema- dos, as mencións de honra e que apostan por un son neo- o Conservatorio Real de White Room; no mesmo lu- A Rede nas a ser representada no os mellores deseños– nesta electro e indie pop; o sába- Bruxelas; o xoves 16 nes- gar temos dúas esculturas e teatro Arte Livre con gran- mostra que se encontra no do 11 ás 18 h. Proxecto te mesmo lugar ás 16 h. o unha serie de gravados de Jo- de éxito. Roberto Cordo- Museu Nacional da Im- Guerrero Ensemble; o do- Royal College of Music sé Pedro Croft, até o 7 de xa- vani, Humy Donado, Leo- prensa até final de ano. mingo 12 ás 18 Steve (England) e, ás 21,30, os neiro. Mundos de Soño, gra- nel G. Laborde e Ricardo Reich and Musicians. Sy- Grupos de Cámara da vados xaponeses modernos L. Ivars interpretan esta MÚSICA nergy Vocals. ESMAE (Portugal); e o pertencentes a colección Ro- obra todos os venres e sába- venres 17 ás 21,30 h. a bert O. Muller, está na sala dos ás 22 h. e os domingos ‘CONSEQUENZA’ JAZZ TRIO Academia de Música e do museo Calouste Gulben- ás 20. Reserva de entradas Na Casa da Música este A Escola Superior de Teatro de Vilnius kian até o 7 de xaneiro.♦ no telf. 986 114 444, a 13 e 10 euros, ou na billeteira por 15 e 12. Máis informa- OBRADOIRO SEIVANE ción en www.tal2005.com Non vos riades que o conto é triste www.seivane.es

Desexa unha gaita? Cómprea en liña e confi- Vilagarcía gúrea como desexe, como se fai cos ordena- dores. O Obradoiro de Gaitas Seivane envia- EXPOSICICIÓNS ralla. Ademais deste servizo, a nova páxina de Seivane tamén inclúe información sobre o ta- BERTA ARES ller, datos das súas gaitas e da tenda, docu- A pintora exhibe os seus ca- mentación variada, noticias, un capítulo dedi- dros na galería Arcana até o cado á gaiteira Susana Seivane e contacto.♦ luns 13. ONIRIA A mostra Atrévete a soñar OS HERNÁNDEZ pode visitarse até o 30 de O museo Quiñones de Le- novembro na sala Antón Ri- ón, en Castrelos, presenta a vas Briones. mostra Ourives de Vigo, de- señados por estes antigos Porto construtores de alfaias, até o 30 de novembro. ACTOS MÚSICA ENCONTRO LUSO- GALAICO-FRANCÉS THE KENNY GARRET A biblioteca municipal Al- QUARTET meida Garret acolle, do O músico de Detroit, consi- mércores 15 ao venres 17, derado como un dos mello- a decimosegunda edición res saxofonistas do jazz na destas xornadas que teñen actualidade, toca o martes por tema Grandes autores 14 ás 20,30 h. no C.C. Cai- para pequenos leitores, e xanova. reúne a investigadores, es- critores, ilustradores e a to- MINIM Foto dun edificio de seis pisos nunha cidade galega, levantado sobre o leito dun río, un patrimo- dos aqueles que se intere- ♦ Os seus sons industriais e ci- san e promoven o libro pa- nio que non é exclusivo das pequenas vilas. Obérvese o detalle da tapa de alcantarilla a nivel. berpunks escoitaranse este ra a infancia e a mocidade. Nº 1.243 3 Do 9 ao 15 4 2

de novembro N¼ 1

do 2006 scribiuno hai xa anos o quín Almunia, comisario de cer vivendas suficientes e 0 economista norteameri- economía europeo, vén de asequíbeis ao peto dos com- 4

cano J. K. Galbraith e afirmar que o prezo dun piso pradores. Na sociedade tra- 0 O mal gusto E 1 segue a ser certo. O capita- en moitos dos países da UE dicional resolvíase mellor. 3 0

lismo resolveu moitos pro- multiplica por dúas veces e Cada quen facía a súa propia 3

1 FRAN ALONSO

blemas nas súas sociedades, media o seu valor razonábel. casa, coa súa sabiduría, sen 2 0

pero non o da vivenda. Joa- O capitalismo non sabe fa- endebedarse e non caían.♦ 0 0 ai uns días, cando 4 Ano XXIX. 8 comezaba a escure- IV Xeira. DIRECTOR: Afonso Eiré López. EMPRESA XORNALÍSTICA EDITORA: Promocións Culturais Galegas S.A. PRESIDENTE: Xosé Fernández Puga. Príncipe, 22, planta baixa (36202) Vigo. Telf.: Administración, Subscricións e Publicidade 986 433 830*. Redacción 986 433 886 - 22 24 05. Fax 986 223 101. cer, tiven a oportu- [email protected] H Impreso en papel reciclado Greenrecy 100 de 60 gr./m2 nidade de dar un paseo á beira do mar. Á miña es- querda, a serenidade da natureza, transmitindo a súa plácida enerxía vital. Á miña dereita, a deforme silueta do urbanismo. Ob- Manolo Pipas viando calquera considera- ción sobre a agresividade que produce a cercanía das ‘O goberno mexicano e as multinacionais edificacións sobre a liña de costa, a aquelas horas, o que máis me chamaba a queren roubarlles as terras aos indíxenas de Oaxaca’ atención, atraendo as mi- ñas pupilas para si coma H. VIXANDE e costumes e viven en equilibrio un imán, eran as deformes Forma parte do “Grupo de co medio. Traballan o necesario sombras do mal gusto. O Apoio a Indíxenas Magonis- para o autoconsumo e fan algo mal gusto, ese indefinible tas” de México, que participa de artesanía para vender. É a ten- concepto abstracto, exhi- no “Consello Indíxena Popular dencia natural contra o sistema. bindo o corpo insultante de Oaxaca” e tamén é autor e Conseguen vivir e, na súa preca- que ás veces adquire, esta- editor do libro “Viaxe ao país riedade, son felices. ba alí. Entre o lusco e fus- das nubes”. Non son estas as Como podemos axudar des- co, escachando o feitizo si- únicas facetas de Manolo Pipas, de aquí? lencioso da noitiña, sobre- pero di que prefire denunciar as Difundindo a súa loita e indo saían as pretensiosas –es- inxustizas que padecen os mis- por alá a compartila. E se alguén perpénticas– arquitecturas tecas e zapotecas, entre outros. quer enviar cartos, é de agradecer. do kitsch. E non eran casas López Obrador foi unha es- humildes, feitas con esfor- Hai varios meses estivo en Oa- peranza frustrada? zo, senón chalés e viven- xaca, México, non estará im- Foi un engado porque non é das construídas con recur- plicado no caso da perruqueira un esquerdista. Está máis á de- sos que, desde a súa prepo- de Arcade detida en Cancún? reita que os socialdemócratas e tencia, berraban por perpe- Sen comentarios... Veño a fa- en cuestións como represión e tuar a estética do feísmo. lar dunha traxedia. “A outra economía, é como os demais. Só Curiosamente, existe campaña” é un movemento xur- se distingue un pouco no aspecto un debate público sobre o dido da VI Declaración da Selva social. Non goberna porque hou- feísmo provocado polas Lacandona, que elaboraron dis- bo un pucheirazo. casas construídas (ou se- tintas organizacións indixenis- Iso de ir a México, con mi-construídas) con pou- tas, de labregos, estudantes e tantas praias que quedan por cos recursos, eses estraños ecoloxistas. Levan desde xaneiro limpar despois do Prestige... palafitos sen revestir que percorrendo México para escoi- Estiven varios anos en Car- medran como cogomelos tar a voz de todo o mundo. Eu nota limpando de forma furtiva. por toda a xeografía gale- estiven nos actos e reunións de Alí viñeron varios indíxenas a ga, ou por esas casas er- “A outra campaña” en Oaxaca. loitar contra o chapapote e con- guidas con recursos pero Iso que é, facer turismo de vidáronme a ir por alá. que responden a unha no- revolución? E que me di dos incendios? va e caótica tipoloxía ur- Non, máis ben facer a revolu- Fun ao monte co machete banística do medio rural. ción para que despois outros po- PACO VILABARROS que trouxen de México por se Con todo, apenas exis- dan facer turismo. aínda que ás veces non. Agora tán os magonistas, pregúntome había que limpalo e comprobei te debate público sobre o Parece que hai balbordo hai incidentes. Había un gober- que demo é iso. que hai moito que facer. feísmo vaidoso provocado por alí. nador corrupto e os colectivos Un movemento político anti- México, lumes, Prestige... polos chalés e as casas adi- Bastante. É un país moi com- sociais, con accións de desobe- sistema inspirado nos costumes parece Teresa de Calcuta! ñeiradas, que habitualmen- plexo e plural e fai fronteira co diencia civil, expulsárono. Pri- das culturas indíxenas, de traba- Sen comentarios te están estratexicamente Imperio. Os problemas iniciá- meiro o exercito meteu os para- llo e propiedade comunitarios, e E tamén é poeta. colocadas nos lugares máis ronse hai cincocentos anos. A militares, para dicir que había tamén no movemento libertario Escribo versos. visibles e nos espazos máis traxedia é que os pobos indíxe- un conato de guerra civil. Des- europeo. Agarra o nome de Ri- E insubmiso. Din as malas fermosos, exhibindo as sú- nas queren vivir con autonomía pois entrou o propio exército. cardo Flores Magón, que fixo a linguas que os da Asemblea as modernas columnas gre- na súa terra e o goberno e as Os colectivos que se agrupan revolución con Zapata. Nacional de Obxección de colatinas, os seus arcos is- multinacionais queren roubarlles na Asemblea Popular dos Po- Comunidades indíxenas Conciencia botárono da orga- lamizantes ou a súa gran- as terras e explotalos. bos de Oaxaca foron agredidos. autoxestionarias... interesante. nización por antimilitarista. diosa solemnidade falcon- Eles opóñense. Hai mortos, desaparecidos e Para que serve iso? Mellor non falo dese tema. crest. E, non obstante, su- Si. Case sempre con deso- centos de presos. Para manter o planeta vivo. Que aburrido! poñen unha perversión da bediencia civil non violenta, Oaxaca, por alí tamén es- Grazas a iso seguen os seus usos Xa falei bastante.♦ arquitectura moito máis grave, polo que ten de alti- vez e de fachenda, de ridí- cula ostentación. A nación galega existe Aínda que é certo que a desfeita urbanística se debe maiormente á especula- Conversas con Francisco Rodríguez ción, á depredación e a un- ha tradición de caos legal e Xosé Mexuto estrutural, tamén o é que desde as institucións públi- cas nunca se investiu nin Sempre se dixo que Francisco Rodríguez ten moito Non agacha opinións sobre calquer tema e, tempo nin diñeiro en com- que contar. Neste libro de conversas faino reflexiva menos aínda, sobre as máis espiñentas situacións bater o descoñecemento, a e abertamente desde unha óptica persoal e política e que lle tocou viver desde o liderado ignorancia e a falta de mo- mesmo con ánimo de trascender. do nacionalismo galego contemporáneo. delos e padróns que puide- sen educar a cidadanía na sensibilidade e na asunción dunha práctica urbanística e arquitectónica respectuo- sa co medio e capaz de se integrar no seu entorno con discreción.♦ NOVIDADE A NOSA TERRA N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro do 2006 Ano XXIX

Publicou a primeira novela moderna en éuscaro hai 50 anos J.L. Álvarez Enparantza, Txillardegi ‘O monolíngüe en castelán sempre se impón na conversa aínda que non queira’

XAN CARBALLA José Luís Álvarez Enparantza, Txillardegi, é coñecido pola súa militancia abertzale e tamén polo seu labor como sociolingüística. Recentemente estivo en Ferrol, para percorrer os lugares onde elaborou a primeira das súas sete novelas, Leturiaren egunkari ezkutua (O diario secreto de Leturia), escrita en 1956, e que os especialistas sitúan como ponto de inflexión da literatura vasca moderna.

ferrolán? 3 ‘Leturiaren A literatura basca anterior, en Infancia e egunkari euskera, pódese contar en poucas historia palabras, case nun 90% estaba es- de xénero ezkutua tiña o crita por curas, era de tipo pragmá- XAVIER fondo dunha tico, libros de misa. Había algúns CASTRO poetas que eran os máis intere- problemática santes pero non había nada en pro- 6 sa, apenas unha obra costumista. Estación de existencial e Trevinca: Cando o franquismo estaba todo as despois de proibido e no ano 50 comezou a montañas, moverse unha nova xeneración de os feitos, publicado foi autores entre os que me conto. Lía as verbas condenado por moito e estaba facendo a mili en ANXO ABELAIRA todas as Ferrol. A Koldo Mitxelena comen- teille que quería traducir Pan do 9 instancias do noruego Knut Hamsun, porque me O debalo gostaban moito os autores nórdi- do poder aparato oficial cos, aínda que só fose por alonxar- americano do PNV, pero foi me da hispanofilia reinante. El foi INMANUEL o que me dixo que escribise algo WALLERSTEIN un éxito entre a propio. Cheguei a Ferrol con ese xente nova” compromiso implícito. Nas sema- nas nas que me tocaba estar na ba- tería de costa escribía e mentres estaba en Ferrol, pensaba nos con- tidos dos seguintes capítulos. Esa é a historia de Leturiaren egunkari ezkutua. Tiña o fondo dunha pro- blemática existencial e despois de publicado foi condenado por todas as instancias do aparato oficial do PNV, pero tivo moi boa acollida entre a xente nova. A partir do éxi- to relativo da obra fun escollido académico correspondente, aínda que nunca cheguei a ser de núme- ro. Daquela a miña biografía está moi vinculada ao que escribín en Ferrol. Como seguiu a súa obra li- teraria? Aínda que moito do meu tra- ballo se centrou na política e na sociolingüística, teño escritas se- te novelas, pero nunca feitas á moda. Por exemplo en Exkixu, conto a historia dun membro de ETA que coñecín e Putzu refíre- se a historia da carlistada. A primeira novela era unha obriga imposta de romper co pa- sado? En que situación estaba o euskera como idioma literario? Non respondía a ningún plan establecido. Mitxelena estimulou- me porque ademais era un lector moi teimoso, pero escribín do que Que representou en 1956 a súa novela, escrita no seu periodo PACO VILABARROS N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro O FORO do 2006 DAS IDEAS E DAS ARTES Ano XXIX

quixen. Daquela non tiñamos o non se pode seguir todo o que se euskera batua [estándar ortográfi- ‘A militancia publica, como facíamos antes. É co], e fíxena en guipuscoano aín- lingüística e un acontecemento cuantitativo e da que con intención de escribir cualitativo. nun idioma algo unificado. Pero a recuperación Vostede elaborou un mode- Nota había unha chea de aspectos por de todos lo matemático sobre as posibi- definir e era un obstáculo moi im- lidades de futuro das linguas portante. Até a terceira novela estes anos en situación diglósica. biográfica non escribín en batua, que é un fe- son diques Nótase aí a miña deformación nómeno xeralizado a partir dos profesional, como enxeñeiro que anos 1968/1970. pero non son son. Traballei niso cando daba José Luis Álvarez Enparant- Quen definiu o batúa? abondo clases de sociolingüística na uni- za naceu no barrio do Anti- Foi a Academia basca. En versidade basca (de fonética e so- guo de San Sebastián, o 27 1964 houbo un congreso en para invertir bre aplicación da matemática na de setembro de 1929. Come- Baiona, no que fixamos as bases sociolingüística). Esquematica- zou a aprender a lingua vas- pola nosa conta, pero seguindo a situación” mente: se xuntas catro persoas ca, descoñecida no seo da tamén indicacións de Koldo monolingues e unha bilingue, im- súa familia, polos seus pro- Mixtelena, que daquela residía ponse sempre o criterio monolin- pios medios, en 1948. Ao en Salamanca e non consideraba titativa de Biscaia e Guipuscoa, gue. Ese estudo, a grande escala, mesmo tempo, nas súas épo- o asunto urxente. Cando se deca- sen esquecer o cultivo literario está feito e estadisticamente é fá- cas de estudante de enxeña- tou de que a mocidade reclamaba que se fixera no norte. cil de comprender. Os monolin- ría en Bilbao, participou en unha ortografía unificada el foise E cal é a evolución do uso gues impóñense aínda que non diversos movementos na- achegando. As normas do euske- do euskera? queiran. Por moita enerxía que cionalistas xuvenís, feito ra batua fíxanse en 1968, nunha De cativo, na miña casa en poña o bilingüe, no noso caso, co- que lle valeu a súa primeira reunión á que non puden asistir Donostia falábase español pero, mo sabe tamén o castellano, este tempada en prisión. por estar fuxido. Mitxelena é o por exemplo, a miña nai falaba acaba impóndose, sexa por renun- Xunto con outros estu- pai, porque ademais sabía máis basco coa leiteira. Iso chamábame cia ou por “educación”. Están aí dantes, que, como el, consi- que todos os demais xuntos e ta- a atención, e era a expresión clara os conceptos de anisotropía e ou- deraban estéril a actitude do mén por iso se impuxo o seu cri- da diglosia existente, ademais da tros que estudei que aclaran moi- Partido Nacionalista Vasco, terio. prohición franquista. A nova xera- to e demostran que a situación é fundou o grupo Ekin, o cal Unificou en batua as súas ción é moito máis vascófona. An- moito peor do que pensamos. Ta- daría lugar a ETA en 1958. obras anteriores ao acordo? tes da guerra a lingua era unha mén para os cataláns. Díxenllo a Un ano antes, empuxara á Iso foi motivo de polémica. parte máis do folclore, como o Carod-Rovira: non esquenzas que literatura vasca cara á senda O libro escrito en Ferrol tamén txistu e a conciencia aparece coa a lingua necesaria e suficiente en da modernidade, coa publi- foi publicado en batua, pero teño nova xeración abertzale, na que o Catalunya segue sendo o español. cación da novela existencia- dúbidas de se esa adaptación ten euskera se convirte en lingua nor- Dese modelo dedúcese un lista Leturiaren egunkari ez- sentido. Quizais unha obra ano- mal. Iso foi un paso enorme. futuro pesimista. kutua. Volveu ser detido po- tada é o mellor. En Egin fixéron- Acórdame que os discursos do As razóns estatísticas impó- la súa militancia, e en 1961 me unha edición dese estilo. exiliado presidente Aguirre, por ñense a calquer desexo, e iso va- marchou ao exilio. No País exemplo no Nadal, tiñan unha pe- le para toda sociedade. Tamén Vasco continental, en París Futuro incerto da lingua quena introdución en euskera pero no plano europeo podería levar a ou en Bruxelas, continuará despois xa ía todo en español. previsións sobre desaparición de fiel á súa faceta de escritor e Unha das súas facetas máis rele- A escolarización en euskera idiomas, pero sempre supoñendo ao seu compromiso político. vantes é a de sociolinguísta. Cal é cambiou as cousas? que os factores políticos non Entre outras moitas acti- a situación do euskera cando es- A verdade é que si, pero non cambien. A militancia e a recu- vidades, colaborou coa Aca- cribe a súa primeira novela? por mérito do PNV, que non ten peración de todos estes anos son demia da Lingua Vasca no Desde o ponto de vista prácti- ningún, eles actuaron por mor da diques pero non son abondo pa- proceso de creación da lin- co defínense dous dialectos, bis- presión popular. A presenza na ra invertir a situación. Se non se gua unificada común, da que caíno e guipuscoano, que non TV botou abaixo moitos prexuí- consegue que sexan linguas ne- sería un dos principais pro- coinciden cos límites administra- zos, pero son fenómenos novos e cesarias non hai nada que facer. motores. Abandonou ETA tivos, pero serve para entender- os efectos veranse a longo prazo. As condicións son independen- en 1967. En 1977, tralo seu nos. Despois está o navarro e os Por exemplo, a influencia de cia política e necesidade de uso. regreso ao País Vasco penin- dialectos de Euskadi Norte, que adopción do batúa empezou a A realidade non vai por aí. sular, metido de cheo na ac- numericamente representan pou- notarse nos anos 80. Hoxe publí- De momento non.♦ tividade política, participou co. Ocorréusenos buscar unha so- canse anualmente uns 800 libros na fundación do partido lución ortográfica de euskera es- en euskera, unha boa parte deles ESB. Anos máis tarde, che- tándar, que iso é o euskera batua, de tipo utilitario, e iso xa non é garía a ser senador polo gru- que tivese en conta a forza cuan- desprezábel,... desde logo xa po de Herri Batasuna. Talvez as súas opcións políticas sexan freo, en máis dunha ocasión, para o seu nomeamento como acadé- mico da lingua vasca; final- Fragmentos e comentarios mente, acabou por opoñerse voluntariamente a unha pro- Leturiaren egunkari ezkutua primeira novela de Saizarbito- séntanos unha novela totalmen- ou Putzu- serán temas recurren- posta de nominación. Na dé- ria, publicada case ao mesmo te atípica, que pretende axitar tes a loita armada e o compromi- cada dos 80, iniciou o seu (1957) tempo, a acción sitúase no es- os nosos sentidos e pensamen- so político.♦ itinerario universitario como tranxeiro e a heroe epónima da tos. O narrador, no ronsel do especialista en lingüística. No prólogo da novela, Koldo novela, Elsa, non ten aparente- Zaratustra nietzschiano, refle- Na actualidade, é catedrático Mitxelena enxalza a gran ache- mente vinculación algunha con xiona sobre a condición huma- Euskal kulturaren zapalketa emérito da UPV. ga que supón a obra ao daquela Euskal Herria. A Txillardegi in- na valéndose de recursos meta- 1956-1981. Elkar, 1984, p. 82-83 A súa produción biblio- “estreito campo de cultivo” da terésalle sobre todo a vida inte- fóricos obtidos de elementos da gráfica, na que se achan literatura vasca. Leturia é o pri- rior da protagonista. Con todo, natureza (sobre todo o Mar e o “O problema vasco, por supos- obras literarias, ensaios e meiro personaxe conflitivo na comparando esta novela co dia- Lago). Aínda que suscita un to, non é unha cuestión mera- obras académicas sobre lin- literatura vasca e o seu monólo- rio secreto de Leturia, nesta co- gran contraste estético coa súa mente cultural. Pretender redu- güística, é extensa. Algun- go interior tamén constitúe un- bra importancia o contexto e no anterior produción narrativa, no cir a cuestión vasca ao aspecto has das súas obras máis no- ha novidade técnica na narrati- seu trasfondo histórico-social fondo a novela continúa pro- cultural é dereitismo. Pero o tábeis son: novelas, Letu- va vasca; en definitiva, por es- plásmase unha problemática fundando nos eternos temas problema vasco si ten na súa riaren egunkari ezkutua tas e outras razóns, Leturiaren existencial. A narración, aínda txillardegianos. esencia unha dimensión cultu- (1957), Haizeaz bestaldetik egunkari ezkutua foi considera- así, é máis tradicional e técni- Entrevistado por Joxean Agi- ral, sen a cal non sería tal pro- (1979), Putzu (1999); en- da a primeira novela moderna camente fai caso omiso dos rre en 1996, Txillardegi bota un- blema vasco (podería ser un saios, Huntaz eta hartaz en euskera.♦ modernismos en boga naquela ha mirada retrospectiva á súa vi- problema social, pero non sería (1965), Hizkuntza eta pent- época.♦ da: como non podía ser doutra sakera (1972), Euskal He- ‘ un problema nacional). Até que forma, na ampla traxectoria que os revolucionarios vascos non rria helburu (1994); obras Elsa Scheelen (1968) percorre coa súa memoria ocupa atopen o angosto camiño que académicas, Euskal fonolo- Haizeaz bestaldetik (1979) un capítulo especial o proceso de une a ambos extremos, Euskal gia (1980), Euskal azen- Nesta novela, de notable exten- fundación da ETA, un de cuxos Herria non terá futuro”.♦ tuaz (1984), Elebidun gi- sión para a súa época, o autor Outra vez á marxe das tenden- actores protagonistas foi el mes- zartearen azterketa ma- volve adoptar como fonte de cias literarias imperantes na mo, até que decidiu deixar a or- Recollido da páxina web tematikoa (1984).♦ inspiración fundamental o exis- época entre as novas xeracións ganización no ano 1967. Tamén http://txillardegi.gipuzkoakultura.net tencialismo literario. Como na de escritores, Txillardegi pre- nas súas novelas -como Exkixu N¼ 1.243 Do 9 ao 15 O FORO de novembro DAS IDEAS E DAS ARTES do 2006 Ano XXIX Infancia e historia de xénero

XAVIER CASTRO

Nenas que facían de naiciñas

As mulleres labregas adoitaban estar sobrecargadas de traballo, isto non ten dúbida. Tiñan que organizar un sistema vicario con carácter permanente, podería- mos dicir estrutural, porque de- cote andaban agobiadas polas moitas faenas que tiñan que rea- lizar, e moi rara vez folgaban. Debían recurrir ás fillas, sen que constituíra un atranco o feito de que aínda foran ben pequenas, pois precisaban indefectible- mente da súa contribución labo- ral para dar conta do pesado far- do do laborío que lles corres- pondía, na casa e no campo. A contribución das nenas nas tare- fas do fogar resultaba particu- larmente perentoria cando a nai tiña que ausentarse da casa para ir á feira, ao muiño ou ao monte na procura de leña. Os primeiros fillos tiñan que quedar sós en moitas ocasións. Os que viñan despois tiñan máis sorte e podí- an quedar ao coidado das irmás máis vellas: “Non chores, meu irmanciño, / que a naíña está a chegar: / foi pola fariña ó muíño / e non nos ha de tardar”. Outra cantiga recolle o laio dunha ne- na que ten ao seu cargo os seus irmáns máis cativos: “Teño ao meu pai na forxa, / miña nai na sementeira, / teño tres irmaus pequenos. / ¡qué sorte máis pu- ñeteira!”. As neniñas atendían, polo tanto, aos irmáns máis no- vos: coidaban do seu aseo e da súa seguranza. Ocupábanse ta- RAMÓN CAAMAÑO mén da súa alimentación e, en bastante tempo, dada a impor- cos que reviste nos nosos días. taxas de falecemento que anda- Lavando suma, da crianza dos meniños, tancia que tiña este tubérculo na Manuel García Barros, culti- ‘Nas familias ban en moitas destas institucións o peixe. dándolles ao primeiro de comer, gastronomía campesiña. Ade- vador do xénero costumista, in- entre o setenta e o noventa por e logo más tarde xa os ían mais, levaban a merenda aos ho- dicaba que: “Nos tempos de no- labregas e cento. aprendendo a que comeran eles mes cando traballaban lonxe. En sos abós, e hastra de nosos pais, populares Polo demais, apréciase nesta sós. Tiñan que estar pendentes canto xa eran “un pouco maior- os nenos eran considerados co- cuestión unha salientable veta deles dúas ou tres veces o día, ciñas” facían elas case todo na- ma fulastriños que habia que a morte dun sexista. En efecto, a desvaloriza- como refería o informe de Mou- mentras as nais traballaban ou criar porque Diolo-os daba”. neno distaba ción das nenas parece que cons- relo: “Cando asoman os dentes e estaban ocupadas fóra. Non semella que se lles dera, tituíu un feito bastante xeral. Pó- o neno comeza a andar, xa se pois, aos nenos demasiada im- de ter dese ollar en diferentes países e abandona ao seu propio esforzo; Fulastriños e nenas que portancia, e para ilustrar isto Ba- os caracteres mesmo en distintos ámbitos de danlle de comer dúas ou tres ve- merecían escasa estimanza rros recurría a unha anécdota ti- civilización. En Galicia, esta ces durante o día, e déixano co rada da súa propia experiencia tráxicos mentalidade estaba ampliamente can e as galiñas revolverse e Despois de referir o antedito, persoal: “Cando se fixo a nosa que reviste espallada polo medio rural, pero manexarse segundo lle pareza, pode que resulte abraiante que escola de Rubin, conta o Mayes- tampouco se pode dicir que no sempre descalzo, a non ser os un historiador mencione que era tro qu’hoxe temos que viu él nos nosos días” espazo urbano contara con esca- domingos e na festa do lugar”. escasa a estimanza que a socie- xente que s’ademiraba vendo fa- sa aceptación. Efectivamente, Por esta función que desempe- dade rural Ðnomeadamente os cer un edeficio tan bo Ápra meter non ten dúbida que as nenas aín- ñaban, recibían as nenas a deno- petrucios- tiña polas nenas. Os rapaces dentro!”. Parecíalles da eran socialmente menos valo- minación de naiciñas, como nenos recibían un aprecio noto- moito para os cativos. radas que os cativos varóns. apuntaba Vicente Risco. riamente máis alto. Pero ben é Na Galicia de 1905 parecía Cando viña ao mundo un neno, Tampouco tiñan máis reme- verdade que, en conxunto, os ser maior preocupación social dicíase non poucas veces, con dio que cociñar, en moitas oca- infantes non gozaban dunha pola sorte dos vellos Ðmoi res- ledicia: “naceu un pan no for- sións, algo que había que facer consideración elevada. Hai que pectados antano en tanto que no”. Cando nacía unha nena, ca- de xeito ineludible: cando me- ter en conta que era aquela unha portadores dun saber experien- laban. nos tiñan que ter conta do lume, sociedade chea de nenos e rapa- cial que se valorabaÐ que pola Encontramos unha testemu- que era mester manter vivo para ces novos. Aínda que morría dos nenos, ao contrario do que ña que reflicte de xeito acaído que fervese o pote durante o unha porcentaxe elevada, a fins sucede actualmente. Dicía unha esta discriminación nunha obra tempo necesario na lareira. Con- do XIX máis do cincuenta por persoa informada, colaborador da autoría de Emilio Pardo Ba- vén ter presente que, polo regu- cento da pobación galega era dunha revista de difusión de co- zán, escrita coa intención de lar, as preparacións culinarias menor de 14 anos. Cada familia ñecementos agro-gandeiros, re- plasmar “un fragmento de vi- ordinarias Ðcaldo ou cocido, por tiña un promedio aproximado feríndose ás fundacións benéfi- da”: Trátase de Doña Milagros, exemplo– requerían varias horas de 5 nenos, o que implica que a cas, que: “Abundan más los asi- novela publicada en 1896. Co- de cocción. As nenas axudaban, atención que recibía cada crío los para ancianos que para ni- bra vida nela o probo e decaden- pois, dende moi noviñas, a coci- non podía ser moi grande. E a ños, como si nuestros filántro- te fidalgo Benicio Neira, rendis- ñar e a acender o lume na larei- súa estimanza difería moito da pos mirasen más para atrás que ta que malamente se amoldaba ra. Tamén tendían a roupa, pela- actual. Nas familias labregas e para el porvenir”. Por certo, as ás estreiteces dunha vivienda ban as patacas (tamén facían isto populares a morte dun neno dis- inclusas e hospicios antigos era moderna de Marineda, a quen os nenos), laboura que levaba taba de ter os caracteres tráxi- prácticamente matadeiros, con Deus outorgara unha fecunda N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro O FORO do 2006 DAS IDEAS E DAS ARTES Ano XXIX

descendencia na que predomi- naban abrumadoramente as fe- ‘Na Galicia mias. Pesaroso co seu sino, fa- de 1905 parecía cía a seguinte confesión: “Em- pecé a ver que lo que complica- ser maior ba la situación de mi familia, era a preocupación la fatalidad de que la naturaleza se empeñase en regalarme hem- social pola sorte bras y no varones. Son las hem- dos vellos bras, desde tiempo inmemorial, la plaga, la aflicción y el castigo –moi respectados de la fecundidad humana. He oí- antano en tanto do que en algunos países se acostumbra darlas muerte al na- que portadores cer; y aunque se me haga duro creer tan horrible crueldad, lo dun saber cierto es que aquí, si no las ma- experiencial tamos, renegamos de ellas”. Unha das causas primordiais que se valoraba– desta minusvaloración do sexo que pola feminino viña dada pola incerte- za económica das súas perspecti- dos nenos” vas de sostemento no futuro, e por mor do pouco rendibles que semellaban as fillas no presente para economía familiar (en parti- cular, no medio urbano): os rapa- ces podían traballar e, durante os primeiros anos de labor Ðcando obtiñan retribución- adoitaban achegar unha parte substancial dos seus ingresos aos pais. Coas mozas non acontecía outro tanto e mesmo compría prepararse pa- ra dotalas, se é que se quería que conseguisen un pretendente que estivese disposto a contraer ma- trimonio con elas e a mantelas. A súa saída da casa representaba un alivio financieiro. Esta orde de preocupacións aparece plasmada nas cavilacións que realizaba o atribulado proxenitor, tal como o concebiu Dona Emilia: “Once veía yo a mi alrededor, como los retoños de la oliva: cinco casade- ras, una que lo sería bien pronto, y las demás, pobres criaturitas indefensas, desarmadas para to- das las luchas, sin más apoyo que la protección de un hombre ya ‘As inclusas e entrado en años, con un pie en el hospicios antigos sepulcro. Si aparecían maridos, soberbio; pero si no aparecían, eran ¿qué iba a ser de mi prole? ¿Qué practicamente comerían hoy o mañana? ¡Como no echasen en el puchero el con- matadeiros, sabido aguilucho!...”. Situado en con taxas de tal tesitura, as súas esperanzas estaban cifradas no fillo varón, falecemento que ao que lle concedía oportunida- andaban, des privilexidas para que realiza- ra estudos, posto que: “Si Froi- en moitas destas lancito despuntaba, las ampara- institucións, Primeira ría... ¡Era preciso que Froilancito comuñón nos saliese una eminencia!“. Pe- entre o setenta e de Carmiña ro o rapaz resultou ser un lacazán Ramos o noventa arredor de e carecía ademais das necesarias 1914. luces. Unha das irmáns, en cam- por cento” bio, tiña unha intelixendcia des- RAMÓN GODAS perta e inquedanzas culturais. xa católica tiña constancia de tal cación, sinalábase a seguinte: to as Memorias dun neno labre- Pero o seu pai non consideraba proceder: pola vía privilexiada que os pais “no metan a sus hijos go, e non as dunha nena labrado- axeitado que unha rapaza estuda- do confesionario. Un dos proce- en la cama con ellos, si son muy ra. O feito reflicte a mentalidade ra. Iso non podía ser: no seu cri- dementos máis empregados para pequeños por el peligro de aho- dunha época na que resultaba terio, as mulleres non valían para acabar coa vida dun naipelo con- garlos, y si son grandes, es decir, patente a invisibilidade do sexo tal angueira. sistía en telo arrimado a nai no despues de los seis años, por el feminino na literatura testemu- Por outra banda, en tempos leito mentres durmía con el pola peligro de escandalizarlos. Con ñal e nos tratados de etnografía. recuados, ma non troppo, constá- noite, pois era moi habitual que mayor razón han de evitar que E tamén en outros moitos eidos, tase –no noso país e noutros do toda a familia descansara xunta. duerman juntos los hermanos de claro. noso entorno, como Francia, por Deste xeito, caseque como sen diferente sexo”. exemplo- que cando a natalidade querer, procedía a afogalo. Podía Pois ben, sábese que eran as Descoido dos nenos non cesaba de medrar e os recur- semellar así un accidente invo- nenas quen padecían con máis sos escaseaban, non era en abso- luntario. Tal era a excusa máis frencuencia tales agresións. As ocupacións intensivas no luto insólito que algunhas fami- habitual. Esta era unha das máis Temos, pois, que a discrimi- campo, en particular na época de lias recurrían non só a avorto, se- poderosas razóns polas que os nación da muller, daba comezo maior agobio, no verán, non lles nón mesmo tamén ao infantici- cregos adoitaban instar as nais a xa na etapa infantil. As nenas permitían aos pais atenderen dio. Hai que ter en conta que os durmir nun leito afastado dos fi- eran menos apreciadas e mesmo sempre debidamente os cativi- pais sentíanse moitas veces de- llos. Temos unha proba disto menos visibles. Quizais non se- ños. Se non había algunha ma- sesperados polo espantallo da fa- nun Manual de confesores, pu- xa improcedente unha observa- driña ou veciña á que poder re- me. Por suposto, perpetraban es- blicado no ano 1845, no que, en- ción a este respecto: é posible currir, os nenos pequenos tiñan te delicto dun xeito máis ou me- tre as cuestións primordiais que que non teña sido un feito casual que quedar sós: “O meu neno nos disimulado ou encuberto. os cregos deberían recordar máis que ao escritor Xosé Neira Vilas pequeniño / quen o ha de acalen- Pero nin que dicir ten que a Igre- a miudo aos fieles na súa predi- se lle ocurrira plasmar por escri- tar; / a súa nai vai no muiño / o N¼ 1.243 Do 9 ao 15 O FORO de novembro DAS IDEAS E DAS ARTES do 2006 Ano XXIX seu pai vaina buscar”. Ben é ver- luznante: “Miña meniña peque- dade que, se a faena o consentía, ‘O traballo na, / ¿Quén che vai dar de cando se trataba por exemplo de mamar? / Túa nai vai de vendima sementar ou apañar herba, a mu- intensivo / e teu pai saíu ao mar”. En tales ller labradora procuraba levar da muller circunstancias, non serían pou- consigo a crianza, metidiña nun- cos os nenos que choraran con ha cesta e protexida cunha man- ocasionaba desesperación, pasando fame au- ta. Cando non había máis reme- a desteta téntica, ata que a súa nai poidera dio que quedara soa na cociña retornar para darlles o peito. O (no mellor dos casos, baixo a vi- prematura, traballo intensivo da muller oca- xiancia relativa dunha irmá), on- como sinalaba sionaba ademais a desteta pre- de o lume estaba encendido matura, como sinalaba o informe arreo, e as veces o pote do caldo o informe de Mourelo, o que tivo unha re- quedaba sobre a trepia (cando de Mourelo, percusión desfavorable na nutri- non ía pendurado na gramallei- ción dos cativos. Isto foi un fac- A ra) o risco de accidente era con- o que tivo tor entre outros, que contribuiron participación siderable. Podía escaldarse, a erguer a alta taxa de mortalida- das crianzas unha repercusión nos traballos queimarse, cortarse con algúns de infantil. En efecto, indicaba o agrarios foi dos aparellos de labranza que desfavorable citado autor que: “Pouco tempo sempre moi adoitaba haber ciscados por alí, dura a lactancia, sobre todo se o intensa. Na na nutrición imaxe, ou recibir unha trabada do can. neno naceu ao comezar o verán; mallando no Ou, que era bastante máis grave dos cativos” porque ocupada a nai nas faenas ano 1935. e perigoso, dun porco. Non eran, propias da estación, non pode en efecto, poucos os casos de lles dar o peito con regularidade volcarse nun traballo máis inten- consagrarse a el enteiramente”. naipelos mordiscados ou devo- aos naipelos. Rosalía Castro glo- sivo e coa máxima celeridade - As campesiñas de casa farta po- rados por porcos, segundo cons- sou en “Cantares Gallegos” un- como sucedía na época da ven- dían dispoñer ao mellor dunha ta nas actas de numerosas proce- ha cantiga popular que alude a dima, a seitura ou a mallaÐ, nodriza que se ocupara da lactan- sos dos que quedou constancia esta problemática e desvelaba a apremados polo temor a que so- cia e dunha criada que atendera no arquivo da Real Audiencia de gravidade que en particular po- breviñese a chuvia. ao teren que as crianzas. Pero a maioría das Galicia, contra os pais por negli- día revestir para os cativos: acudir a angueira todos os mem- mulleres rústicas, de pobre con- xencia culposa. Nesta clase de “Ora, meu meniño, ora, / ¿quén bros útiles da familia –incluídos dición, non tiñan outra que con- traxedias debeuse inspirar Valle- vos ha de dar a teta, / si túa nai os irmáns maiores-, os naipelos fiar na providencia diviña cando Inclán para referir o caso do Bal- vai no muiño / e teu pai na leña e nenos pequenos non sempre se vían obrigadas a deixar sós dadiño, nunha das súas obras seca?”. A necesidade de ter que podían quedar debidamente aos seus fillos: “¡Vállache Dios, (Divinas palabras) quen, tras ir a muller periódicamente ata o atendidos. De xeito particular meu filliño, / que eu non che po- morrer, por descoido na súa muiño, cargada co grao, e agar- cando o pai tiña que gañar o pan do valer! / Que, si poidera, de to- atención cómeulle a cara un co- dar alí algunas horas ata que llo lonxe da casa, por ser xornalei- do, / de todo habías de ter”.♦ cho. O drama está tamén presen- deran moído (se cadra, tendo ro, legoeiro ou ben por ter que te nunha das novelas tremendis- que esperar previamente ata que andar no mar. E non digamos xa tas de Camilo José Cela: La fa- lle tocara a quenda) e facer o ca- se o pai marchara á seitura en milia de Pascual Duarte. miño de volta, implicaba unha Castela ou á emigración en Outra consecuencia da acu- ausencia prolongada. Este tipo América. A cuestión podía ser mulación de traballo que sopor- de situacións producíanse en moi grave para os lactantes, nun taban as nais, en particular no maior medida naqueles momen- tempo no que a mortalidade no verán, era a imposibilidade de tos nos que os adultos tiñan de primeiro ano de vida era espe- Novidades dos Bolechas

Os Bolechas Os Bolechas r r queren sabe queren sabe como se fai como se fan o cinema debuxos animados

Os Bolechas r queren sabe como se fai a televisión

PEPE CARREIRO A NOSA TERRA N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro O FORO do 2006 DAS IDEAS E DAS ARTES Ano XXIX

Despois de máis de dous anos falando de facer unha estación de montaña na serra de Trevinca, pode ser útil botarmos unha ollada atrás para avaliar o camiño percorrido, e voltar a cabeza para adiante e ver o que aínda nos queda por percorrer.

Pena Negra 2.119 m no centro- esquerda e Pena Trevinca 2.124 m no centro- direita. É aí mesmo onde o Concello da Veiga quere chantar os remontes. Creo que esa zona hai que deixala virxe e os remontes ir máis á direita, fóra da imaxe. Na foto, feita desde Trives, a neve está a partir dos 1.400 m. Abaixo pódese ver o Castelo do Bolo, a uns 30 km. de distancia da serra.

XAVIER FERNÁNDEZ COLMENERO Estación de Trevinca: as montañas, os feitos, as verbas

ANXO ABELAIRA

“Este vaise i aquel vaise / e todos, a falar dun número de empregos sano e fan manteiga, que nós te- a estación é pequena, cando eles a todos se van / Galicia, sin homes ‘Collan os indirectos e directos que é vital pa- mos os encoros e outros teñen a fixeron o primeiro que amañaron quedas / que te poidan traballar”. sistemas actuais ra a zona, de nova xente que vai sede social e cobran a luz, fale- foi chamar a expertos de La Mon- Cando Rosalía escrebeu Follas vir traballar e vivir aquí, de xente mos tamén de que nós temos os gie, daquela a mellor estación dos Novas aló polo 1880, o concello de tecnoloxía que vai deixar o seu salario nas nosos esquiadores marchando a Pirineus, para que lles dixeran có- d’A Veiga tiña uns 7.000 habitan- de produción e parroquias de aquí, de turistas que Castela-León porque aquí non mo a tiñan que facer. tes. No ano 1981 a poboación vei- van pasar polos negocios de aquí, hai instalacións axeitadas. Fale- Aquí o que se fixo coa Tre- guesa caíra ata 3.513 persoas. No conservación panadería, casa rural, ultramarinos mos dunha industria de calidade vinca d’A Veiga foi encargarlle ano 2004 quedaban só 1.318 al- de neve, e ou gasoliñeira. Estamos a falar de que move moito diñeiro e que no un estudo á Consellería de Fami- mas. Nas aldeas d’A Veiga hai ca- que onde hai xente é posíbel man- noso país está subdesenvolvida, lia da Xunta Ðcon todo o meu sas en ruinas e caindo a cachos demóstrennos ter negocios e servizos como un por baixo do seu potencial real. respeito, comprendan a miña in- porque hai anos que ninguén vive por qué non médico, banco, escola ou oficina credulidade ao perguntarme qué nelas. A media da idade da xente de correos. Estamos a falar de de- Estudos sobre Trevinca técnicos especializados no sec- que queda é pensionista. Non hai podemos ter senvolvimento local, de criar tor de estacións de esquí tería a relevo xeracional. Cando morran oportunidades para que ninguén Se lles estou a contar que unha es- Consellería de Familia, sobre to- os que quedan, acabouse. en Galicia o que teña que marchar a Vigo, Madrid tación de turismo de montaña na do cando a proposta saínte fala- A situación é urxente e n’A teñen outras ou Canarias. serra de Trevinca está xustificada ba de botar 58 millóns de euros a Veiga estanse a buscar solucións. Máis xenéricamente, tamén é porque así o creo, mais eu non edificar no máis alto da serra, a A solución vese na industria do tu- montañas estamos a falar de endireitar un- lles son porfiador incondicional a asfaltar unha estrada de acceso rismo de alta montaña, porque iso semellantes no ha industria galega: a industria prol duns ou doutros. O leitor público e un macro-aparcadoiro é o que ten AVeiga –alta montaña- galega de turismo de montaña. concordará conmigo en que, igual arriba de todo, e a chantar re- Ð e porque hai centos de exemplos resto do mundo” Lembren que na Galicia dos que Suiza ou Andorra non son pa- montes sobre o mesmo pico de no mundo onde esta actividade anos 70 o país espertou con dúas íses de mar especialistas en pesca Pena Trevinca, traéndonos por significa calidade de vida. Esta so- estacións: unha frente a Trevin- e construción naval, en Galicia riba un déficit anual de explota- lución conta co apoio doutros con- ca, na Fonte da Cova, e outra na non che estamos moi especializa- ción de 700.000 euros. Como es- cellos valdeorreses, asociacións, serra da Queixa, en Manzaneda. dos en asuntos alpinos. Porén, te estudo non tiña xeito ningún, e, o máis importante de todo, da A primeira terminou vandaliza- chisquen un ollo cando lles falen encargóuselle un novo á Deputa- maioría dos habitantes que que- da e abandoada, e a segunda, con en contra ou a prol do turismo in- ción de Ourense, que rebaixou o dan vivindo aquí, desa xente que graves defectos na súa estrutura vernal galego porque non sempre orzamento ata 37 millóns, e re- toda a súa vida traballou e viviu da de explotación, tivo que ser sal- abondan boas intencións para po- baixou o impacto ambiental ad- montaña. vada pola Xunta. Este asunto, der dar no cravo. mitindo que a zona residencial Todos concordan en que a es- que non se planeou ben no seu Os nosos viciños lusitanos te- tiña que estar abaixo, nas aldeas, tación de montaña vai salvar eco- día, segue ainda hoxe pendente ñen unha estación de esquí, Serra e non no curuto da montaña. Lo- nómica e demográficamente esas de solución. Se falamos de que da Estrela, que por certo, está den- go chegou outro cálculo máis aldeas. E abofé que así é. Estamos nós temos o leite e outros envá- tro dun parque natural. Ainda que feito pola Asociación de Empre- N¼ 1.243 Do 9 ao 15 O FORO de novembro DAS IDEAS E DAS ARTES do 2006 Ano XXIX

para encher tres estacións galegas: Mina de Pena Trevinca, Manzaneda e Fon- pizarra, das moitas te da Cova. existentes no concello de “Que Trevinca vai ser un fraca- Carballeda, vista desde so económico como Manzaneda”: a estrada É demagoxia pór na mesma saca que ascende á “estación dúas empresas diferentes. Rod- de Fonte man non é Navantia, aínda que as da Cova”. dúas constrúan barcos. O bar da Os picos de Trevinca esquina non é La Iguana Club, pódense ver ainda que os dous vendan alcool, e á esquerda da mina, a Manzaneda non é Trevinca nin pesares da San Isidro aínda que as tres se adi- poeira quen ao turismo de montaña. levantada Manzaneda é unha empresa mal pola mina. organizada. Os problemas de Manzaneda son os de Manzaneda, non os de Trevinca. Collan as du- sarios d’A Veiga, que retocou o “Que a estacion vai des- (2.100 m), Alto Campóo (2.100 cias de estacións que hai por todo da Deputación e reduciu o coste truir a serra de Trevinca” ou m), Leitariegos (1.800 m), Serra da ‘A estación no o mundo de características simila- a 31 millóns. Este último estudo “Que a estación non é compati- Estrela (1.900 m) ou Morredeiro val permite res a Trevinca que están a funcio- significou outro paso adiante, ble cun espazo natural”: As esta- (1.900 m). Collan os dados da esta- nar perfectamente e demóstrennos unha mellora do proxecto en ter- cións non destruen montañas. O ción meteorolóxica de Veiga do aforrar recursos, por qué non podemos ter en Gali- mos medioambientais e de via- seu negocio baséase na existen- Conde, detrás de Trevinca, e collan aproveitando as cia unha boa estación que sexa o bilidade, mais seguiu a repetir o cia de atractivos naturais. En os sistemas actuais de tecnoloxía orgullo do país. mesmo erro dos dous predece- vender natureza. Se non tes natu- de produción e conservación de ne- infraestruturas sores: querer asfaltar o alto da reza que vender, non tes negocio, ve, e demóstrennos por qué non existentes e evita Finalmente, lémbrolle aos leito- montaña cunha estrada e par- é unha lóxica bastante simples. podemos ter en Galicia o que teñen res que se acorden de ler a letra king, e chantar remontes sobre o Collan os centos de estacións por outras montañas de características o impacto pequena cando escoiten a cantine- pico de Pena Trevinca. todo o mundo que están integra- semellantes a Trevinca no resto do la do “Trevinca No”, porque se ca- Se dunha banda aparece unha das dentro de cadanseu parque mundo. ecolóxico dra é un “Trevinca Non (pero si)”. proposta con defectos, é normal natural ou nacional e demóstren- de intervencións Antes tiñamos o coro dos que can- que apareza unha reacción aos de- nos por qué non podemos facer “Que non hai xente abondo pa- taban que para que Manzaneda fectos da proposta. Agora ben, se en Galicia o que se está a facer ra dúas estacións galegas”: Esco- en ecosistemas sobrevivira era necesario cortarlle lles dixen antes que a proposta ac- no resto do mundo. cia ten 5 estacións. Eslovenia ten de altitude” os pés a Trevinca. Agora está a tual é imperfecta e mellorábel, é máis de 20. Franza ten arredor de xurdir un novo fanclub localista de xustiza que tamén lles diga que “Que non hai neve en Trevin- 300. A provincia de León ten San que canta que para botar adiante moitos dos argumentos citados ca”: É demagoxia dicir que o nivel Isidro, Leitariegos, Morredeiro, e Fonte da Cova é necesario afun- contra a imperfección desa pro- de neve das montañas do noroeste proxectos para San Glorio e La dirlle a cabeza a Pena Trevinca. Ingeborg posta son tamén total ou parcial- da península ibérica non serve no Cabrera. Fagan matemáticas e de- “Trevinca Non (pero si a Fonte da Bachmann. mente incorrectos. caso de Trevinca (2.100 m) mais si móstrenme que Galicia e Norte Cova)”. Amodo. Que cada un tra- Preguntas con resposta que lles serve aos outros para que Portugal con 6 millóns de persoas balle no seu e deixe traballar aos abran Pajares (1.800 m), San Isidro non teñen mercado dabondo como demáis que en Galicia temos mer- AXENDA A NOSA TERRA

25 euros

Da arte... da natureza ano galega. 07

Pedidos ao teléfono 986 433 830. Descontos para subscritores. Prezos especiais para empresas e institucións. N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro O FORO do 2006 DAS IDEAS E DAS ARTES Ano XXIX

cado para tres. Conclusión: amodo coa can- tinela do “Non” porque non sem- pre abondan boas intencións pa- ra falar con xeito sobre unha in- Seis propostas para seguir adiante dustria da que se sabe pouco en Galiza. E lembren tamén –aten- 1) Que non se asfalte a montaña a Maior beneficio social, maior repercu- prevé remontes aló, por tanto non se in- ción aos do gatillo lixeiro– que partir dos 1.100 m. O plano actual pro- sión económica para a zona, maior res- troduce nada novo. Aquí está outra opor- neste país temos un historial de pón asfaltar unha estrada que permitiría o pecto medioambiental, e maior aforro tunidade para dar un paso adiante na di- varios “Non’s” estrepitosos que acceso de automóviles e autocares ao co- para a estación. Isto na industria do es- rección correcta. o tempo demostrou que tiñan que razón de Trevinca, pasando diante das dú- quí chámanse “estacións de primeira 4) Fágase un estudo serio e profi- ter sido “Si’s”. as lagoas de alta montaña que temos en xeración”: vellas aldeas de montaña sional no que cadren as contas. Bús- Galicia, a Lagoa de Ocelo e a Lagoa da que se desenvolveron grazas ao turismo quese a rendabilidade do proxecto, Desenvolvemento Serpe, e terminando nun grande parking de inverno e de verao. porque a hai. Outras estacións simila- en áreas deprimidas no máis alto da serra. Isto non é correcto. 3) Que non se poñan os remontes res a Trevinca están a facer cartos. Primeiro, porque hai outros xeitos de ac- sobre o pico de Pena Trevinca. O plano Búsquese o negocio. E mentres que nós andamos a ceder á montaña sen ter que utilizar o co- actual pretende chantar remontes sobre o 5) Empécese a estudar a cuestión discutir sobre isto, seguimos a ter che. Segundo, porque a política de asfal- pico de Pena Trevinca. As cimas de Pena inmobiliaria, porque ata o de agora milleiros de esquiadores galegos tar ata as cunetas é un progreso mal en- Trevinca e Pena Negra deben continuar a falouse unicamente de esquiadores e e do norte de Portugal emigrando tendido, é cousa do pasado. Hai varias al- ser símbolos naturais de Galicia. Instalar estradas, mais non se sabe nada de on- en busca dun esquí decente, dei- ternativas, unha delas é conectar a base da remontes mecánicos sobre os picos máis de e cómo vai durmir toda esa xente, e xando os seus cartos en León, estación co dominio esquiábel por funicu- altos de Galicia sería como permitir o trá- onde, exactamente, van a estar locali- Santander, Huesca ou Andorra. lar ou tren de montaña. Estamos a falar fico diante da Catedral de Santiago ou zados os servizos turísticos. Moitos de Na estación dos nosos amigos dun activo turístico explotábel durante to- instalar un parque temático do fin do nós estaríamos menos inquedos se bercianos do Morredeiro, a carón do o ano e utilizado en moitas estacións mundo sobre o Cabo Fisterra. Temos ou- souberamos que o concello ten un pla- de Trevinca, calculan que un de Europa. Como ben sabe o leitor, o ca- tros picos de altitude superior aos 2.000 no de ordenamento na serra que non 40% dos seus clientes son gale- miño de ferro é o medio de transporte metros. Pódese esquiar a 2.000 m na se- permita odas ao feísmo ou constru- gos. Igual que San Isidro e Leita- máis ecolóxico que existe. Os promotores rra de Trevinca, sen necesidade de chan- cións urbanas de tres ou máis andares. riegos, a estación ponferradina están dispostos a estudar isto e velaquí te- tar remontes sobre Pena Trevinca. Sitúe- 6) Ábrase o proxecto a consulta segue a traballar na súa expan- mos outra oportunidade para dar un paso se a zona esquiable entre a Xurbia e o Al- pública, escóitese a todo o mundo, e sión, planeando novos remontes adiante na dirección correcta. to do Torno. Son zonas altas, manteñen búsquese o maior consenso posíbel. Nu- e novos servizos, co obxectivo de 2) A zona residencial da estación ben a neve, non son visíbeis desde Pena merosos apoios e boa publicidade avalan ser un centro turístico de referen- debe estar n’A Ponte, no val do Xares. Trevinca, e ademáis, o plano actual xa un bon produto e atraen clientes.♦ cia do noroeste español. Tamén na outra parte de Trevinca, o con- cello de Galende leva desde 2001 sumando apoios de alcaldes e empresarios da comarca, Junta de Castilla y León e Diputación de estación Zamora, incluido, por certo, un ‘A estudo feito en 1998 por un cate- necesita estar drático experto en climatoloxía nun parque que demostrou que na serra hai neve a esgalla. Ou sexa, que co- natural para mo dixo Arsenio, non se esque- atraer máis zan que “O contrario tamén xo- ga”. xente e o parque Nós por aquí imos amodo, natural necesita mais imos progresando. Logo da- quel estudo da Consellería de Fa- unha estación milia publiquei en www.Trevin- para non quedar ca.info que esa solución non era nin ecolóxica nin económicamen- reducido te satisfactoria. Anunciei que para Aldea da a unha reserva Ponte, no que o proxecto saíra adiante había concello da que baixar o núcleo residencial de pensionistas” Veiga, ao pé ata as aldeas do val do Xares. Ter da serra a 1.100 m de a base da estación no val permite altitude. Só aforrar recursos aproveitando as quedan varios vellos. existentes infraestruturas de sane- A maior amento, auga, electricidade e co- parte das municacións; evita o impacto casas están valeiras, ecolóxico de intervencións en moitas a cair ecosistemas de altitude; e integra en ruinas. É aquí onde a vida económica da estación no suxiro que seu entorno, rehabilitando vellas se faga vivendas deshabitadas ou en rui- a zona residencial nas, ou tendo ao pé da casa servi- da estación, zos como un bar onde poder to- recuperando as casas mar algo ou un médico da esta- existentes, ción. Como ocorre noutras esta- en vez de cións de tamaño similar en Euro- asfaltar o alto da serra. pa, Trevinca non sería simple- mente unha estación invernal, se- nón unha aldea que está viva todo o ano, que atrae traballo e xente natural necesita unha estación zación de recursos ata a cultura da para que se mellore o que ainda nova, e que pode soster servizos para non quedar reducida a unha empresa. Tamén é unha magnífica falta por mellorar. como unha piscina, un supermer- reserva de pensionistas. Nos úl- noticia a recente apertura das no- Unha estación de montaña no cado, conexións de autocar, etc. timos meses xa escoitamos aos vas instalacións de Fonte da Cova. parque nacional de Pena Trevin- Ben, grazas a Breogán xa se empresarios d’A Veiga estar da- Pouca xente se deu conta que Ga- ca? Certamente si. Sentemos a fa- abandonou a idea de edificar “à la cordo con isto. Velaquí outro pa- licia volve a ter oficialmente un lar e poñámonos a traballar.♦ Sanxenxo” no alto da montaña e o so adiante. xérmolo de segunda estación de O momento histórico é bon. esquí. Adiante Manzaneda, adian- concello d’A Veiga concorda fi- Anxo Abelaira é consultor en nalmente de que esa non é a vía a Existe unha vontade de facer ma- te Fonte da Cova, e agora adiante marketing e técnico en empresas seguir. Velaquí un paso adiante. durar a industria galega de turismo con Pena Trevinca. turísticas, con experiencia profisional Cando publiquei www.Tre- de montaña. O conselleiro de Me- En resumo: pouco a pouco a en varias estacións de esquí dos Alpes dio Ambiente anuncióu recente- cousa vai tirando para adiante, e Pirineos. Este artigo foi vinca.info anunciei que había previamente publicado no seu website que criar un parque natural Ðeu mente una reestruturación de Man- mais ainda faltan algúns pontos de opinión sobre o proxecto de apostaría mellor por un parque zaneda co fin de darlle unha “via- a mellorar. A solución non está estación de montaña en Pena nacionalÐ para complementar o bilidade clara”. Adiante. O proble- en botar todo abaixo para que Trevinca, www.trevinca.info proxecto da estación. A estación ma de Manzaneda non é só de irre- non se faga nada. O que máis be- necesita estar nun parque natural gularidade da neve, é máis com- neficia á xente e ao país é sentar para atraer máis xente e o parque plexo e vai desde a propria organi- arredor da mesa, falar, e traballar N¼ 1.243 Do 9 ao 15 O FORO de novembro DAS IDEAS E DAS ARTES do 2006 Ano XXIX O debalo do poder americano

INMANUEL WALLERSTEIN

Tres fases diferencian a situación política internacional a partir da II Guerra Mundial: a primeira está marcada polo do- minio hexemónico dos Estados Unidos e vai dende o remate da guerra en 1945 até a altura de 1970; na segunda, entre o 1970 e o 2001, comeza o tempo de debalo de Norteamérica, retardado a penas pola estratexia do goberno de Washing- ton para aprazar e minimizar a caída. A terceira fase iníciase despois de 2001 e nela os Estados Unidos procuran recu- perar a situación de dominio denanterior a medio dunha política unilateral que na realidade non fai senón acelerar a caída.

I) A hexemonía cemos coma II Guerra Mundial mérica conservaba intacta a súa Non lle foi difícil a Nortea- incontestada 1945-1970 na que pereceron poboacións en- industria, recrecida a maiores mérica transformar este esmaga- teiras de Europa e Asia e quedou pola demanda militar, o que lle dor dominio económico en pri- No remate da II Guerra Mundial derramado todo o equipamento garantía nos vinte anos a seguir macía política. Nova York ascen- finaliza unha loita de 80 anos en- industrial destes dous continen- unha eficiencia industrial supe- deu sobre París como referencia tre os Estados Unidos e Alemaña tes. rior e nunha clara avantaxe com- das artes e a universidade nortea- pola sucesión do poder hexemó- A rendición incondicional de petitiva dos seus produtos no mericana dominou todas as áreas nico da Gran Bretaña, en de- Alemaña resolveu a contenda a mercado interior e internacional. de investigación. Só o dominio cadencia dende 1873. A fase cul- prol dos Estados Unidos mercé a A destrución física de Europa e militar dos Estados Unidos pare- minante desta loita foi unha gue- contribución decisiva dos seus Asia foi tan importante que moi- cía exposto despois da esixencia rra de trinta anos, de 1914 a principais aliados, a Unión So- tos países requeriron a axuda política interna de drástica redu- 1945, na que se implicaron todas viética e o Reino Unido que so- dos Estados Unidos para afron- ción da tropa que fora organizada as potencias industriais. O seu freron perdas enormes. No final tar a escaseza de alimentos e a polo sistema de recluta universal. tempo derradeiro foi o que coñe- da guerra, en 1945, só Nortea- bancarrota. A forza militar norteamericana dependía do arsenal de armas nu- ‘A destrución cleares e do comando aéreo estra- A conquista téxico capaz de deitar as bombas de Iwo-Jima é unha física en todo o planeta. No mundo só das iconas quedaba outro poder militar com- do poderío de Europa e Asia americano parábel na Unión Soviética que, após a II foi con todo e sofrer imensas perdas Guerra tan importante durante a guerra, non desmobili- Mundial. zara o exército e logo contaba que moitos con armas nucleares que desafia- países requeriron ban o monopolio norteamerica- no. a axuda dos O único remedio asisado para Estados Unidos esta situación militar era un pac- to político entre os que de a pou- para afrontar co serían coñecidos coma super- a escaseza poderes. O acordo completouse en Ialta (Crimea) e tiña tres par- de alimentos e tes. A primeira repartía o mundo en zonas de influencia trazadas a bancarrota” sobre as áreas ocupadas polo Exército Vermello no remate da guerra: a liña trazada sobre o río Elba deica o Mediterráneo e o pa- ralelo 38 que parte Corea en duas metades. Os asinantes renuncia- ban tácitamente ao uso das armas para cambiar as áreas de dominio o que de feito non demorou en crear interpretacións contrapos- tas no conflito do Norte de Irán, na Guerra Civil Grega, no cerco de Berlín, na Guerra de Corea, na rifa de Quemoy-Matsu, nas dis- tintas revoltas do Leste de Euro- pa (1953, 1956, 1968 e 1980-81) e sobre todo na crise dos miseis de Cuba. A segunda cláusula de Ialta ocupábase do plano de reconstru- ción económica concebido por Washington para colocar os seus excedentes e asegurar a lealdade dos aliados. Entre as intencións dos norteamericanos non estaba a de amañar a derramada estrutura da Unión Soviética e aliados de xeito que os dous asinantes do pacto aproveitaron o bloqueo de Berlín para construiren un encoro entre as dúas zonas económicas. Os Estados Unidos usaron o blo- queo como arma de presión para o Congreso aprobar o Plano Mars- hall do mesmo xeito que máis adiante utilizou a Guerra de Corea para axudar ao Xapón, Taiwan e Corea do Sul. A Unión Soviética organizou na súa área o Comecon N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro O FORO do 2006 DAS IDEAS E DAS ARTES Ano XXIX

(ou Consello de Asistencia Eco- Os países excluídos dos de- tieff e arranque doutro ciclo de 30 feito, os 70 foron a morte das nómica Mutua) e trazou liñas de signios dos super-poderes e in- anos marcado pola recesión. De políticas de desenvolvemento. A cooperación económica con Chi- cluídos na definición de Terceiro 1966 a 1970 inzaron as revoltas economía en expansión atinxira na e Corea do Norte. Os países so- Mundo, comezaron a actuar de de obreiros e estudantes no que o límite da multiplicación de cialistas, unha terceira parte do xeito autónomo cando non en de- podemos chamar revolución produtores en industrias de cabe- mundo, deixaron de teren relación safío aberto contra do que pres- mundial porque de certo cruzou a ceira o que había provocar un económica significativa co resto cribían os dous bloques. Os co- división do mundo nesta altura: o forte descenso dos beneficios. Os da economia capitalista e entraron munistas chinos ignoraban as Oeste, o bloque comunista e o resultados deste fenómeno reco- nun proteccionismo colectivo. O presións de Stalin para que cerra- Terceiro Mundo. Un tempo avol- rrente eran ben coñecidos: des- contrato serveulles para acelerar a ran un acordo co Kuomintang; to no que se poden recoñecer prazamento de moitas destas in- industrialización e atinxir notabeis pola contra, marchaban sobre dous caracteres comúns: o pri- dustrias a países próximos con índices de crecimento neste perio- Shangai e proclamaban a Repú- meiro foi o desafío dos acordos de salarios máis baixos que recibían do. Os Estados Unidos construi- blica Popular de China. O Viet- Ialta, baixo a forma de denuncia as fábricas coma desenvolve- ron unha orde económica interna- minth non se consideraba obriga- do imperialismo norteamericano mento; desemprego crecente en cional que tiña o dólar por moeda do polo acordo con Franza, a e da colaboración soviética con todo o mundo, sobre todo nos pa- de referencia e na que prosperaron Unión Soviética e os Estados el; o segundo, a crítica da vella es- íses ricos e competencia entre os extraordinariamente as súas em- Unidos, asinado en Xenebra, e querda formulada polos novos re- Estados Unidos, Europa e o Xa- presas industriais e financeiras. iniciaba a guerra pola indepen- volucionarios. Dentro dos parti- pón por exportárense paro entre A terceira parte dos acordos denza total do Vietnam. Os alxe- dos comunistas e dos social-de- eles; fuga do capital de empresas de Ialta era ideolóxica de xeito ‘A terceira parte rianos recusaban a estratexia do mócratas, así como nos move- produtivas cara a especulación que admitia e mesmo instaba a Partido Comunista Francés e em- mentos populistas e de liberación financeira e aumento crítico do cada parte a denunciar ao contra- dos acordos prendían a guerra de liberación nacional, os máis novos critica- déficit público. Nos 70 chegaron rio. A retórica norteamericana de- de Ialta nacional. A participación do Par- ban a proposta gradualista. A es- tamén dúas grandes subidas do clarou inaugurado un mundo libre tido Comunista Cubano no go- tratexia de acceder aos gobernos petróleo que afectaron grave- en oposición aos estados totalita- era ideolóxica verno de Fulgencio Batista non democráticos e dende ali transfor- mente ao Terceiro Mundo. As rios. A retórica soviética dividía o de xeito que arredaba á guerrilla de Sierra mar o mundo, non dera cambiado rendas dos países petroleiros mundo entre burgueses e socialis- Maestra dirixida por Fidel Castro o esquema xerárquico dominante, acabaron nos bancos norteameri- tas. Nomes distintos pero atribu- admitia que baixou do monte para tomar antidemocrático e desigual. Para canos e alemáns que os empres- cións coincidentes porque ningún e mesmo instaba primeiro a Habana e despois o os protagonistas do 68, os vellos taron a países do Terceiro Mundo dos bandos recoñecía a lexitimi- Partido Comunista. partidos da esquerda do sistema e do bloque socialista. Estes non dade ou neutralidade do contrario a cada parte Os super-poderes aceptaron convertéranse no atranco princi- tardaron nada en vérense afoga- nesta guerra. As retóricas tiñan a denunciar tarde, mal e arrastro os move- pal para atinxiren o cambio que dos por uns vencimentos impa- por obxecto amarrar os disidentes mentos populares do Terceiro prometeran. gábeis e asi naceu a crise da dé- en cada campo e evitar a forma- ao contrario” Mundo o que pode dar razón ase- Dúas percepcións –a compli- beda do 80. ción de estados de opinión contra- made do desleigo dos movemen- cidade da Unión Soviética co im- A crítica das políticas de cre- rios aos compromisos xeopolíti- tos de liberación verbo dos gran- perialismo norteamericano e o cemento abriu paso á carga dos cos internacionais. des bloques. Claro que as gran- fracaso político da esquerda his- neoliberais, con Thatcher e Rea- Cos acordos de Ialta na man, des potencias comprenderon de- tórica– que minaban a potencia gan, o Fondo Monetario Interna- non tivo moitos problemas Norte- contado o fin da veda de Ialta pa- da oposición ao capitalismo. Per- cional e o Foro de Davos á cabe- américa para realizar unha orde ra o Sur e axiña procuraron alian- cibíase unha decepción xeral coa za. Foi así como chegou o Con- global acomodada aos seus inte- zas con líderes nacionalistas pró- idea de que o primeiro obxectivo senso de Washington ou camiño reses como cadra a todo poder he- ximos. Os Estados Unidos pro- dos movimentos populares fose novo para a terra prometida que xemónico. No escenario político vocaron con esta nova atitude a chegar ao poder. E despois da de- volvía do revés a maioria dos establecido por Ialta, os Estados indignación das vellas burguesí- cepción política viron as dúbidas dogmas da teoría do desenvolve- Unidos podían acadar o 95% do as coloniais e o cambio tácito de sobre as metas da economía. De mento. Nun verbo, a industria na- que se propuñan no 95% das oca- política sinalou o triunfo da Con- 1945 a 1970 foi un clamor o con- cional considerábase unha rouba- sións. Foi un periodo de rápida ferencia de Bandung no cumio ceito de desenvolvemento, a idea deira; as axudas dos países ricos, expansión económica e de xene- de 1955 co voto de 29 países de de que mediante unha política cartos estragados; os investimen- ral confianza no futuro do mundo. Asia e África. económica correcta calquera país tos en ensino e saúde unha cues- Dúas nubes, con todo, viron tol- O repunte económico de eu- podería chegar ao nivel de vida tion aprazábel. Antes que o be- dar o ceo craro destes anos que os ropeos e xaponeses, o desgaste dos máis ricos. Os Estados Uni- nestar, o mercado era a nova vara franceses lembran coma os trinta producido pola guerra do Viet- dos, a Unión Soviética e o Tercei- de medir para os Estados. Os pa- gloriosos. A primeira foi a recu- nam e a xeralizacion da ideoloxía ro Mundo usaron un vocabulario íses do Terceiro Mundo viviron a peración económica de Europa e da liberación (non só no Terceiro diferente para falaren de desen- hecatombe das súas condicións do Xapón, xunto coa dos Catro Mundo pero na Europa Occiden- volvemento pero os seus obxecti- de vida así que lles chegou a re- Dragóns que mediados os 60 xa tal e nos Estados Unidos) foron o vos básicos eran abofé semellan- cesión e no medio da conmoción renteaban a paridade económica punto de inflexión da xeopolítica tes: á prosperidade chegábase por política cederon ás demandas do cos Estados Unidos. Ao tempo, os da posguerra. A revolta do 68 unha agricultura máis eficiente, Consenso de Washington. O fura- Estados Unidos comezaron a im- marca a súa conclusión. mellor educación e proteccionis- cán atinxía mesmo ao Bloque So- portar produtos industriais de mo (sustitución de importacións) viético que veu cair os seus índi- Alemaña, Franza ou Xapón co II) En pendente 1970-2000 a curto prazo. ces de crecemento ao tempo que que deixaba de ser certa a preemi- perdía coerencia de goberno e au- nencia industrial norteamericana. A nova fase trae dous cambios Do desenvolvemento toridade nos países aliados. Meti- A distancia entre a economia dos maiores: as transformacións polí- á desregulación da de vez na reforma política e Estados Unidos e a dos aliados re- ticas e culturais xeneradas pola económica (perestroika e glas- ducíase tanto que obrigaba a revi- revolta do 68 e o remate do longo A fins dos 60, as Nacións Unidas nost) con Gorbachov, a Unión sar as cadras políticas e económi- periodo expansivo da economía, anunciaron que a década dos 70 Soviética coñeceu un remedio cas da posguerra. unha fase A nos ciclos de Kondra- seria a do desenvolvemento. De que foi brillante en moitos aspec- N¼ 1.243 Do 9 ao 15 O FORO de novembro DAS IDEAS E DAS ARTES do 2006 Ano XXIX

caida da Unión Soviética, tan de- ‘Na fronte sexada pola retórica de Reagan económica, que a definira coma “imperio do mal”. As sinceras iniciativas de os 90 desarme de Gorbachov e a elimi- institucionalizaron nación do Muro de Berlín deixa- ron aos Estados Unidos en esta- a orde global do de perplexidade. Sen Unión librecambista. Soviética, desaparecía a necesi- dade de os Estados Unidos e Eu- O seu ropa manteren unha alianza con- tra o inimigo común e perdíase instrumento tamén a coerción acordada en central, Ialta polos soviéticos sobre os países do Sur belixerantes contra a Organizacion os Estados Unidos. A invasión de Internacional Kuwait foi a representación viva deste risco. de Comercio, Na fronte económica, os 90 aseguraba institucionalizaron a orde global librecambista. O seu instrumento a apertura central, a Organizacion Interna- de fronteiras cional de Comercio, aseguraba a apertura de fronteiras dos países dos países do do Sur ás finanzas e comercio do Sur ás finanzas e Norte. A Thatcher lanzara o lema dez anos antes: “non existe outra comercio opción” (There is no Alternative). do Norte” Os países do bloque socialista en- traron na carreira de privatiza- cións e desregulacións que com- prometía sobre todo aos países do Sur. As consecuencias desta nova política non tardaron en aparecer: a economía en debalo nun elevado número de países coa voadura das redes de seguridade social, as ci- fras de paro disparadas e a perda de valor do seu diñeiro mentres os ricos se facían moito máis ricos. O Leste e Suleste asiáticos, que fo- ran apresentados coma exemplo de excelencia económica, foron obxecto dunha grave crise finan- A perda ceira no 97, logo continuada polas da guerra do Vietnam de Rusia e o Brasil, o que esten- é un antes e deu a desconfianza sobre a viabi- un despois no devir da lidade das fórmulas neoliberais hexemonía para solucionar os problemas eco- de nómicos do mundo. Na resistencia Washington. ao librecambismo repareceron tos non sendo que o paciente mo- xectivo non declarado: frear o nuncia imposta ao resto do mun- baixo capa social-democrata moi- rreu. baixamonte da hexemonía norte- do. India, Paquistán e Israel recu- tos partidos comunistas resoltos a Haberá quen coide que a dé- americana. A resposta foi ofrecer saron o tratado para disporen de- non se deixar levantar o que que- cada dos 70 foi un tempo doura- a europeos e xaponeses unha contado de armas nucleares. O daba dos sistemas de seguridade e do para os Estados Unidos. Todo alianza xeopolítica baixo o com- cambio do concepto de progreso protección dos traballadores. Fo- o contrario. Perdera unha guerra promiso de renunciaren a iniciati- polo Consenso de Washington ron sobre todo organizacións polí- encarnizada contra un pequeno vas militares que, dende o mo- convertía nun espléndido negocio ticas norteamericanas as que se país e non daba safado o síndro- mento en que se emanciparan a intervención financeira dos Es- deron cita no cumio da Organiza- me do Vietnam. Mais a derrota económicamente dos Estados tados Unidos no Terceiro Mundo cion Internacional de Comercio militar e a crise política (o proce- Unidos eran certamente previsi- e paliaba a recesión. O terceiro (OIC) en Seattle para faceren coas so e dimisión de Nixon) non eran beis. A alianza estaba pensada pa- elemento do acordo regulaba esta súas protestas fracasar o intento de tanta gravedade coma a perda ra confirmar a vantaxe militar nova actitude económica de cara de perfeccionar o decálogo do li- de superioridade económica ver- norteamericana mediante a alian- ao Sur. brecambismo internacional. Des- bo de Europa e o Xapón. Duran- za da sociedade nuclear (os cinco Os resultados deste esforzo pois seguiron as protestas de Xé- te trinta anos (de Nixon a Clinton con dereito a veto na ONU), un por trancar o debalo económico nova, Porto Alegre e Davos. pasando por Reagan) todos os acordo selectivo para a autoriza- dos Estados Unidos comezaban III) O descenso acelerado governos esforzáronse por un ob- ción de centrais nucleares e a re- a chegar cando se produciu a N¼ 1.243 Do 9 ao 15 de novembro O FORO do 2006 DAS IDEAS E DAS ARTES Ano XXIX

Foron os ben chamados neo-con- acción contra a revisión unilateral servadores (neo-cons) fichados da política exterior norteamerica- por George W. Bush no comezo da na por parte de Bush. Tanto Fran- súa presidencia de 2001, os que cia como Alemaña opuxéronse á aportaron as ideas de recambio pa- invasión do Iraq na intensa véspe- ra o programa de salvación neoli- ra de Marzo de 2003 e arrastraron beral que aparecía metido en vía tras deles outros países da UE. Ao morta. Bush non formaba parte tempo fóronse achegando a Rusia deste grupo formado nos 90 arre- para crearen o eixo París-Berlín- dor do Proxecto para un Novo Sé- Moscova que os Estados Unidos culo Norteamericano, pero nel es- compensaron mediante unha reac- taban o vice-presidente, o ministro ción que comprometía aos británi- e subsecretario do Pentágono, o cos e a maioria dos Estados euro- seu propio irmán e boa parte da peos do centro e do Leste aos que nómina do seu goberno. Os neo- Rumsfeld chamou Nova Europa cons vían os males do inferno na en oposición á Vella. política exterior de Clinton que de- O segundo acontecemento sertando o intervencionismo deci- foi a derrota da Constitución Eu- dido derramara a mesma esencia ropea nos referendos de Francia do plano de contención do debalo e Holanda sobre liñas non rela- norteamericano e deixara o vaso cionadas coa oposición á guerra As fotos do poder medio valeiro e non me- que manifestaban pola contra a do regreso dos mortos dio cheo. A decadencia norteame- oposición popular ao neo-libe- americanos ricana era real coma a vida mesma ralismo. Outros votos en contra no Iraq e non se debía, na súa interpreta- receaban a extensión da UE ao circulan clandestinas ción, a problemas estruturais (o fin Leste e o anunciado ingreso de por internet. da supremacía económica dos Es- Turquía. Todos os votos negati- tados Unidos e o ascenso europeo vos reclamaban unha UE con e asiático) senón ás torpezas e falla te e Irán concluíron que Norteamé- cións coa UE e Norteamérica. Es- máis autonomía e maior distan- de decisión de anteriores presiden- rica atacaba Iraq non porque tivese tados Unidos e a UE non acepta- cia dos Estados Unidos. Nos tes. Nin Reagan se salvaba desta armamento nuclear senón por ca- ron a reciprocidade comercial esi- anos a vir comprobarase se o condenación. Declaraban de ur- recer del. Senllos gobernos con- xida polo Sur contra o acordo de proxecto da UE pode ser relanza- xencia unha política unilateral e cluíron que a mellor defensa esta- patentes imposto polo Norte o do sobre fundamentos populares inapelábel como reemprazo do ría na disposición urxente de arse- que de feito deixaba en vía morta de máis alcance e se dá consoli- multilateralismo medroso ofrecido nal nuclear. Mentres Estados Uni- o programa de desregulación pro- dado un acordo con Rusia que por Washington aos seus aliados dos aseguraba que tanto Irán coma posto pola OIC. Pola contra, Bra- permita falar dun polo xeopolíti- entre 1970 e o 2000. Na picota Corea estaban a fabricar armas nu- sil, Arxentina e Venezuela rega- co Euro-Ruso. desta política de panos quentes co- cleares, Irán negábao por razóns ban con éxito a pranta do Merco- No que toca o Oriente o pano- locaban a retirada do Iraq e a con- tácticas e asumíano os comunistas sur (Mercado Común do Sur). rama é diferente porque compren- tinuidade de Saddam no poder coreanos. De por parte, a ocupa- A política exterior de Bush de só tres países: China, Corea e o despois da Guerra de 1991, lanza- ción do Iraq puña á Casa Branca serviu en suma para acelerar a de- Xapón. A división de dous deles da por Bush I. A primeira tarefa a nunha situación política e militar cadencia da hexemonía nortea- ten data de caducidade aínda que realizar sería o derrocamento do que non lle permitía se comprome- mericana e non para detela. O as reunificacións (de Corea do goberno iraquiano e a intervención ter nunha segunda fronte. As con- mundo accedeu a unha situación Norte e Sul e de Traiwan coa Re- contra os países que releaban a po- secuencias previsíbeis de usar con- xeopolítica relativamente deses- pública Popular China) non serán lítica de proliferación nuclear ao tra os dous países balística atómica truturada e de fragmentación mul- un camiño doado por moito que as tempo que os Estados Unidos se coma disuasorio eran estarrecedo- tilateral na que compiten unha se- coidemos probábeis no horizonte desembarazarían dos seus com- ras e tamén non estaban os nortea- rie de centros rexionais de dife- de 2025. Doutra parte, así coma a promisos internacionais de amorti- mericanos en situación de respal- rente influencia: norteameri- inimiga de Alemaña e Francia pa- zación do arsenal nuclear. dar as liñas de presión da UE ou canos, británicos, a UE, Rusia, sou á historia, as rivalidades entre É interesante notar que a frus- dos asiáticos para os iranianos e China, Xapón, India, Irán e Brasil o Xapón e China e Corea son de tración deste grupo chegou ao coreanos conxelaren os seus pla- entre outros. Non salientan su- grande calado e nunha futura máximo nivel nos oito primeiros ‘A política nos de armamento nuclear. Des- perioridades económicas, políti- unión está por ver quen dos tres meses da presidencia de Bush II pois de invadir Irak, en resumo, o cas, militares ou ideolóxicas en países terá a supremacía. Se os xa que unha parte importante da exterior de Bush goberno norteamericano tiña me- calquera destes centros nin hai atrancos son superados, a alianza administración republicana tomá- serviu en suma nos forza para intervir contra a alianzas poderosas polo de agora do Leste pode derradeiramente baos pola procesión dos tolos. Pe- proliferación nuclear, de maneira aínda que sexan de probábel pre- atraer ao Estados Unidos para o ro nestas chegou o ataque de Ben para acelerar a que se atopaba nas antípodas da cipitación. seu campo. Laden ás Torres Xémeas e ao decadencia da proposta neo-conservadora. Para Unha América Latina inde- Pentágono e, sen perda de tempo, os gobernos árabes, a invasión do O que está por vir pendente dos Estados Unidos po- Bush comprou todas as súas pro- hexemonía Iraq confirmaba que a ambigüida- de ser un xigante económico e postas. As propostas deste grupo norteamericana de política praticada durante déca- Unha ollada sobre os vinte anos político con forza para atraer ou- non podían seren máis sinxelas e das era a única acaida ao seu pro- por chegar permítenos ver o de- tras potencias, nomeadamente a directas: derrubar a Saddam res- e non para pósito de supervivencia. Horrori- rrube completo dos freos á proli- India, Irán, Indonesia e Suláfrica. tauraría a honra norteamericana e detela” zados polas consecuencias políti- feración nuclear e o debalo do Para que as reconfiguracións metería o medo no corpo a todos cas da guerra, tanto para Iraq como poder dos Estados Unidos no da política mundial podan ter lu- os que ameazaban a hexemonía para os seus propios Estados, rece- medio da competencia de pode- gar será preciso contar coas cha- norteamericana; as discrepancias aban xa que logo de todo proxecto res multipolares. Esta porfía en- ves da enerxía e da auga nun saltarían polos aires e abriríase norteamericano para Oriente Pró- tre varios poderes vai actuar co- mundo abourado por problemas camiño para o “novo século dos ximo. ma un disuasorio da interven- ecolóxicos e producindo por riba Estados Unidos”. Na fronte do librecambismo, ción militar en moitas áreas do das capacidades reais da acumu- Habia varios erros de cálculo. moitos países do Sul considerá- mundo e ao tempo fará máis pe- lación capitalista. Este podería Dando por feito que a conquista do ronse libres do compromiso do rigosas as consecuencias das ini- ser o asunto máis explosivo de Iraq sería un paseo militar, non se Consenso de Washington despois ciativas de armas. todos os citados porque para re- preveron os problemas subseguin- da perda de autoridade dos Esta- No panorama das finanzas é solvelo mal chegan as manobras tes. Despois dunha entrada expedi- dos Unidos como consecuencia probábel a chegada dun sistema xeopolíticas ou as concesións.♦ tiva en Bagdad, como de seu fora a da Guerra do Iraq. Os dous inten- con varias moedas de referencia de 2003, os norteamericanos non tos de Washington dentro da Or- no canto do dólar. O Euro e o INMANUEL WALLERSTEIN, sociólogo e deron gobernado o país no entanto ganización Internacional de Co- Yen serán previsibelmente as re- economista nado e Nova York, foi presidente da Asociación a guerrilla de resistencia do Baath mercio por recuperar o proxecto ferencias de cambio e reserva Internacional de Socioloxía e, na melloraba dia por día a súa presen- da ALCA (Área de Libre Comer- más usadas e, en todo caso, o actualidade, é profesor emérito da za en todo o territorio e a súa capa- cio das Américas) fracasaron po- ocaso do dólar coma valor re- Universidade de Yale e do Instituto cidade de ataque. Washington foi las reticencias do Brasil e doutros ferencial central complicará o Fernand Braudel, fundado e dirixido por el mesmo durante anos. Xunto logo un cazador cazado que non países do Sul. No cúmio da OIC problema da débeda exterior do con Noam Chomsky e Pierre Bordieu, sabía como se librar da peza perse- de Cancún, o Brasil contou cos país emisor ao que poderá su- Wallerstein é hoxe un referente do guida con tanto estrago de pólvora. votos de Sudáfrica, India e China marse o da redución do nivel de movimento contra a globalización. Por riba non se realizara o obxecti- para constituír grupo dentro do vida nos Estados Unidos. Este traballo sobre o debalo do poder hexemónico dos Estados Unidos vo de intimidar aos aliados xa que Grupo dos 20 (novo foro de mi- Tres áreas hoxe en crise recla- apareceu no número 41 da revista Franza e Alemaña desmarcábanse nistros de finanzas e de goberna- marán atención particular xa que New Left Review correspondente ao da nova campaña contra o Iraq e dores dos bancos centrais coñeci- delas poden vir cambios de alcan- mes de xullo pasado. Washington houbera de retirar a se- do coma G20 e fundado en se- ce para a xeopolítica: Europa, gunda resolución do Consello de tembro de 1999 polo Grupo dos Asia de Leste e América Latina. Seguridade mentres Corea do Nor- 7) e poderen negociar en condi- De Europa chegou a primeira re-