Izve[Taj Za Strategiska Ocena Na @Ivotnata Sredina

IZVE[TAJ NA STRATEGISKA OCENA ZA VLIJANIE NA @IVOTNA SREDINA

LUPD ZA GRADE@NA PARCELA GP_T.1. NA KP BR. 240/2 DEL, KO TAOR, OP[TINA ZELENIKOVO

N A C R T I Z V E [ T A J

Oktomvri, 2020 godina

So cel navremeno da se sogledaat mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto, kako i socio - ekonomskite aspekti od realizacija na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo i soglasno ~len 65, stav 2 od Zakonot za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18), se naloì potrebata za sproveduvawe na Strategiska ocena za vlijanie na ìvotnata sredina. Izve{tajot za Strategiska ocena e potpi{an od Ekspert za Strategiska ocena za vlijanieto na ìvotnata sredina (videno od Kopija na potvrda, dadeno vo prilog). Vo podgotovkata na Izve{tajot za Strategiska ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina u~estvuvaa: Emil Stojanovski, dipl. in`. po za{tita na ìvotna sredina, Qup~o Avramovski, dipl. ekonomist. Gorenavedeniot izve{taj za strategiska ocena na ìvotnata sredina soglasno ~len 66 stav (5) od Zakonot za ìvotna sredina e potpi{an od lice koe e vklu~eno vo listata na eksperti za Strategiska ocena za vlijanieto na ìvotnata sredina koja ja vodi Ministerstvototo za ìvotna sredina i prostorno planirawe. Kako dokaz za istoto vo prilog na izve{tajot e dadena kopija na Potvrdata so broj 07-10997/2 od 26.12.2012 godina dadena od strana na Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

Upravitel Emil Stojanovski

Koga se koristi ovoj dokument kako koristena literatura treba da se citira kako {to sledi: KD Enviro Resursi DOO Skopje, Nacrt izve{taj na strategiska ocena za vlijanie na `ivotna sredina za LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo . Dokumentot ne smee da se pe~ati i prezentira vo celina ili vo delovi bez soglasnost na KD Enviro Resursi DOO Skopje.

Imaj}i predvid potrebata od izrabotka na Izve{taj za Strategiska ocena za vlijanieto na `ivotnata sredina za LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo kako i odredbite od Zakonot za `ivotna sredina donesuvam:

R E [ E N I E Za opredeluvawe na ekspert za izrabotka na Izve{taj za strategiska ocena na `ivotnata sredina

Emil Stojanovski, diplomiran in`ener, se opredeluva za ovlasten Ekspert za izrabotka na strategiska ocena za vlijanie na `ivotna sredina za LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo.

Obrazlo`enie:

Emil Stojanovski, diplomiran inèner, gi ispolnuva uslovite propi{ani so ~len 68 stav (3) od Zakonot za ìvotna sredina na Republika Makedonija so toa {to ima poloèn ispit za Ekspert za strategiska ocena na ìvotnata sredina kako i e vklu~en vo Listata na eksperti za strategiska ocena vrz ìvotnata sredina {to ja vodi Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

Enviro Resursi, DOO Skopje Upravitel ______Emil Stojanovski

8 Sodr`ina:

Voved ...... 11 1. Celi na Planskiot dokument ...... 14 1.1 Celi na za{tita na ìvotnata sredina ...... 16 1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena ...... 18 1.3 Upotrebena metodologija ...... 21 1.4 Zakonodavna ramka ...... 23 1.5 Institucionalna ramka ...... 24 1.6 Sodrìna na Izve{tajot za Strategiska ocena na ìvotnata sredina ...... 26 1.7 Rezime ...... 27 2. Pregled na planskiot dokument ...... 28 2.1 Osnovi na Planskiot dokument ...... 28 2.2 Planski opfat ...... 28 2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba ...... 28 2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto ...... 29 3. Kratok opis i obrazloènie na planskite re{enija za izgradba na komunalna i soobra}ajna infrastruktura...... 31 3.1 Soobra}ajno infrastruktura ...... 31 3.2 Vodosnabditelna mreà ...... 32 3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija ...... 32 3.4 Elektroenergetska infrastruktura i PTT instalacii.... 32 Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so 4. ìvotnata sredina ...... 34 4.1 Karakteristiki na prostorot ...... 34 4.1.1 Geolo{ki karakteristiki ...... 34 4.1.2 Hidrolo{ki karakteristiki ...... 34 4.1.3 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot ...... 35 4.1.4 Demografski karakteristiki ...... 35 4.1.5 Stopanstvo ...... 36 4.1.6 Kulturno nasledstvo ...... 36 Opis na sega{nata sostojba so ìvotna sredina vo 4.2 planskiot opfat ...... 36 Sega{na sostojba so ìvotnata sredina vo i okolu 4.3 planskiot opfat ...... 42 5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument ...... 44 6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa ...... 45 Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na ìvotnata 7. sredina ...... 46 8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe na zna~ajnite vlijanija vrz ìvotnata sredina od implementacija na planskiot dokument ...... 51 9. Plan na merki za monitoring na ìvotnata sredina ...... 60 10. Netehni~ko rezime ...... 62 11. Prilozi ...... 69

9 Dodatok ...... 71 Koristena literatura ...... 76

10 Voved

Povr{inata na planski opfat za Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo iznesuva 0.88 ha. So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na vlijanijata. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na ìvotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e. Ocenata na vlijanieto na opredeleni strategii, planovi i programi vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto e postapka so koja se procenuvaat efektite vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto od sproveduvaweto na predloènite dokumenti. Celta e mo`nite efekti da bidat zemeni vo predvid vo ranata faza na podgotovkata na dokumentite vklu~uvaj}i gi i promenite na istite. Cel na Strategiskata ocena e da se integrira za{titata na ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto vo procesot na podgotvuvawe i donesuvawe na planskite dokumenti preku ekspertska procenka i procenka na javnosta pred donesuvawe na istite. Podgotovkata na planskiot dokument gi definira i jasno gi utvrduva osnovnite, a so tek na vreme i realnite celi i pravci vo domenot na zemjodelstvoto, {umarstvoto, energetikata, industrijata, turizmot, upravuvawe so otpadot, upravuvawe so vodite, prostornoto i urbanisti~ko planirawe i koristewe na zemji{teto, kako i Nacionalniot akcionen plan za ìvotna sredina i lokalnite akcioni planovi za ìvotna sredina koi ja nalaga potrebata soglasno ~len 65 od Zakonot za ìvotna sredina od sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto na ìvotnata sredina na ovie planski i programski re{enija i celi. Strategiskata ocena na vlijanieto na ìvotnata sredina se sostoi od nekolku fazi na planirawe: - proverka; - opredeluvawe na opfat; - osnovni podatoci na ìvotnata sredina; - ocena; - podgotovka na izve{tajot za ìvotna sredina; - konsultacija so zasegnatata javnost; - prifa}awe na strategijata, planot ili programata i - monitoring. Pri opredeluvawe na obemot i detalnosta na informaciite vo Izve{tajot za ìvotna sredina, op{tina Zelenikovo e dol`na da pobara mislewe od organite koi se zasegnati od planskiot dokument. Isto taka, spored Arhuskata Konvencija i Uredbata za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od

11 oblasta na `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11) ~len 8, op{tinata e dol`na da go vklu~i u~estvototo na javnosta preku: - }e treba da se utvrdi dinamikata i rokovite {to }e bidat realni za efikasno u~estvo na zasegnatata javnost; - nacrt-pravilata }e treba da bidat javno raspolo`livi, i - na javnosta }e treba da i se ovozmo`i da dade komentar.

Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe jasno gi definira osnovnite, a so vreme i ostvarlivite celi i pravci na razvojot, osobeno vo pogled na neophodnite kvalitativni strukturni promeni i za niv relevantni i adaptibilni re{enija i opcii. Neposrednata povrzanost i me|usebnata uslovenost pome|u planskiot opfat i vlijanieto na ìvotnata sredina nametnuva ednovremen, integralen tretman na prostorot i definirawe na dolgoro~na strategija za ureduvawe, opremuvawe i koristewe na prostorot i efikasna za{tita na ìvotnata sredina, prirodata i kulturno-istoriskoto nasledstvo vo regionot. Posebno vnimanie e posveteno na karakteristikite na koristewe na zemji{teto. Pravnata i administrativna ramka, koja gi opfa}a osnovnite zakoni, strate{ki planovi i standardi na ìvotnata sredina, kako i procedurite za Strategiska ocena na ìvotna sredina obraboteni se vo posebno poglavje od ovoj Izve{taj. Analizata na alternativite koi se opfateni so ovoj izve{taj ukaùva na potrebata od neminovno sproveduvawe na Strategiskata ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina vo procesot na planirawe zaradi

12 pravilna i poefikasna izbrana alternativa. O~ekuvanite rezultati vrz `ivotnata sredina, preporakite i merkite za namaluvawe na vlijanijata, kako i planot za monitoring se prika`ani i objasneti vo posebni delovi od ovoj Izve{taj.

13 1. Celi na Planskiot dokument

Celta na izrabotkata na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo e urbanizirawe na prostorot so definirawe na grade`na parcela i povr{ina za gradewe so osnovni klasi na nameni, soglasno Prostorniot plan na Republika Makedonija i celite postaveni vo Planskata programa. Ovaa lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija celta }e ja ostvari preku analiza na postojnata sostojba, analizata na postojnite elementi karakteristi~ni vo prostorot kako i prirodnite i sozdadeni ~initeli vo prostorot, so pomo{ na koi }e se definira osnovniot koncept za planirawe na povr{ini i izrabotka na konkretni prostorni, soobra}ajni i infrastrukturni re{enija. Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo }e se izraboti vrz osnova na metodologijata, koja proizleguva od odredbite utvrdeni so Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14) i Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 i 168/18) kako i podzakonskite akti {to proizleguvaat od nego: Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15) i Pravilnik za izmenuvawe i dopolnuvawe na Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18) i Pravilnikot za pobliska sodrìna, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan von naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko - planski dokumentacii i arhitektonsko - urbanisti~ki proekt i sodrìnata, formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15). Planskiot opfat so svojata mestopolo`ba e vo atar na selo Taor vo mesto vikano Golema livada, op{tina Zelenikovo. Opfatot se nao|a vo severniot del od atarot na selo Taor pokraj lokalen pat koj vodi od selo Taor kon selo R'àni~ino, vo neposredna blizina na regionalniot pat R1102 - Skopje (vrska so A2 - obikolnica Skopje) - Katlanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija (vrska so A1) i magistralniot pat A1 - Granica so Srbija (GP Tabanovci) - Kumanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija - granica so Grcija (GP Bogorodica) i delnica Gradsko - Prilep (vrska A2) preku koi grade`nata parcela se povrzuva so ostanatiot del od op{tinata, gradot Skopje, ostanatiot del od Republikata kako i po{iroko od nea. Planskiot opfat se nao|a na prose~na nadmorska viso~ina od 223 m. Granicata na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, pretstavuva zatvoren poligon koja se dviì po granicata

14 na katastarskata parcela 240/2 del vo katastarska op{tina Taor, koja mo`e da se ot~ita od digitaliziranata a`urirana geodetska podloga. Povr{inata na planski opfat za Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo iznesuva 0.88 ha. Granicata na planskiot opfat e pretstavena opisno so koordinatite po H i Y na sekoja prekr{na to~ka, ozna~ena so redni broevi od T1 do T10 i istite se dadeni vo tabelaren prikaz podolu:

Predmetniot prostor dosega e predmet na obrabotka na Prostoren plan na Republika Makedonija. Planiranoto podra~je pretstavuva ramni~arski teren, bez nekoi pogolemi osobenosti na kategorija na predel so prirodni, pejsa`ni karakteristiki. Soglasno dostavenite podatoci pod br. 17-974/2 od 27.02.2020 godina od Upravata za za{tita na kulturnoto nasledstvo, organ vo sostav na Ministerstvo za kultura na Republika Makedonija konstatira deka vo ramkite na planskiot opfat nema za{titeni dobra i dobra za koi osnovano se pretpostavuva deka pretstavuvaat kulturno nasledstvo. Vo ramkite na planskiot opfat, bidej}i nema izgraden objekt nema postojani ìteli. Planskiot opfat se nao|a vo severniot del od atarot na selo Taor pokraj lokalen pat koj vodi od selo Taor kon selo R'àni~ino, vo neposredna blizina na regionalniot pat R1102 - Skopje (vrska so A2 - obikolnica Skopje) - Katlanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija (vrska so A1) i magistralniot pat A1 - Granica so Srbija (GP Tabanovci) - Kumanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija – granica so Grcija (GP Bogorodica) i delnica Gradsko - Prilep (vrska A2) preku koi grade`nata parcela se povrzuva so ostanatiot del od op{tinata, gradot Skopje i ostanatiot del od Republikata kako i po{iroko od nea. Izgradeniot soobra}aj e asfaltiran i e so definiran soobra}aen profil. Vo ramkite na planskiot opfat nema postoe~ka vodovodna mreà. Vo ramkite na planskiot opfat nema postoe~ka fekalna kanalizacija. Vo ramkite na planskiot opfat nema postoe~ka atmosferska kanalizacija. Vo ramkite na planskiot opfat nema postoe~ka gasovodna mreà.

15 Soglasno dostavenite podatoci pod br. 10-1359/2 od 24.02.2020 godina, Elektrodistribucija DOOEL Skopje, izdava potvrda za postojni podzemni i nadzemni instalacii na distributivnata mreà na objekti vo ramkite na planskiot opfat i toa: srednonaponski kabelski vod, srednonaponski nadzemen vod i transformatorski stanici, deka vo ramkite na planskiot opfat ima postojna elektri~na mreà i soglasno dostavenite podatoci pod br. 11- 1510/1 od 25.02.2020 godina, MEPSO AD Skopje, izdava potvrda za postojni i planirani elektro energetski objekti, deka vo ramkite na planskiot opfat nema postojna elektri~na mreà vo nivna sopstvenost. Soglasno dostavenite podatoci od 20.02.2020 godina od Makedonski Telekom AD Skopje i soglasno dostavenite podatoci pod br. 11-1388/1 od 05.03.2020 godina od A1 Makedonija DOOEL Skopje i dostavenite podatoci pod br. 1404-877/2 od 10.03.2020 godina od Agencija za elektronski komunikacii izvestuva deka vo ramkite na planskiot opfat nema postojni podzemni elektronski komunikaciski instalacii. Pri~inata za izrabotka na planskata dokumetacija e urbanizacija na planskiot opfat koj dosega ne bil urbaniziran, kako i vr{ewe na parcelacija so odreduvawe na namena na zemji{teto i predviduvawe na povr{ina za gradewe, a vo soglasnost so zakonite i pravilnicite za urbanisti~ko planirawe. Celta na izrabotkata na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo e urbanizirawe na prostorot so definirawe na grade`na parcela i povr{ina za gradewe so osnovni klasi na nameni, soglasno Prostorniot plan na Republika Makedonija i celite postaveni vo Planskata programa. Ovaa lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija celta }e ja ostvari preku analiza na postojnata sostojba, analizata na postojnite elementi karakteristi~ni vo prostorot kako i prirodnite i sozdadeni ~initeli vo prostorot, so pomo{ na koi }e se definira osnovniot koncept za planirawe na povr{ini i izrabotka na konkretni prostorni, soobra}ajni i infrastrukturni re{enija. Povr{inata na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo iznesuva 0.88 ha.

1.1 Celi na za{tita na `ivotnata sredina

Za{titata na ìvotnata sredina podrazbira mnoèstvo na razli~ni postapki i merki koi go spre~uvaat zagrozuvaweto na ìvotnata sredina. Pod za{tita na ìvotnata sredina se podrazbira ne samo za{tita na ~ovekot tuku i za{tita na bilnata vegetacija i ìvotinskiot svet. Celite na za{titata na ìvotnata sredina se za{tita na zdravjeto na lu|eto, kvalitetot na ekosistemite, za{tita na rastitelniot i ìvotinskiot svet i kulturni dobra ~ij tvorec e ~ovekot, za~uvuvawe na ramnoteàta i ekolo{kata stabilnost na prirodata, racionalno i adekvatno koristewe na prirodnite resursi.

16 Deklaracijata za ìvotnata sredina e donesena na Svetskata konferencija na Obedinetite dràvi vo 1972 godina. Stokholmskata konferencija za ~ovekovata sredina, odràna 1972 godina ja razbudila svesta i go ozna~ila po~etokot na ekolo{kata era i istovremeno ja inicirala Pariskata konvencija na Pretsedateli na Dràvi i Vladi na zemjite od Evropskata ekonomska zaednica, odràna istata godina. Vo usvoenata deklaracija kako osnovna cel na ekolo{kiot razvoj se naveduva smaluvawe na rizikot vo pogled na uslovite na ìvot, podobruvawe na kvalitetot na ìveewe i da se vo ostvaruvawe na ovie celi posebno vnimanie obrati na za{titata na ìvotnata sredina. Spored toa, Evropskoto zakonodavstvo koe go ima usvoeno Sovetot na Evropskite ekonomski zaednici se naglasi garancijata na pravoto na sekoj gra|anin na ~ista i zdrava ìvotna sredina. Vo tekot na 1992 godina vo sila stapi Bazelskata Konvencija, ~ija {to cel e smaluvawe na supstanciite odredeni kako opasen otpad. Vo Maj 2004 godina stapi vo sila i Stokholmskata konvencija za perzistentni organski zagaduva~i, so koi gi definira 12 ekstremno otrovni organski zagaduva~i, baraj}i nivna redukcija ili nivno celosno eliminirawe. Me|unarodnata pravna za{tita na ìvotnata sredina se sveduva vo najgolem del na me|unarodno - pravna akcija protiv zagaduvaweto. Sepak, me|unarodnata regulativa vo oblasta na ìvotnata sredina seu{te ne dostignala na nivo koj bi ovozmoìl miren ìvot na site ìvi su{testva na na{ata planeta. Se donesuvaat razni protokoli, konvencii, deklaracii i dr. Republika Makedonija, vo ramkite na evrointegraciskite procesi vo ìvotnata sredina ima potpi{ano golem broj na me|unarodni konvencii, bilateralni dogovori i protokoli i koi zaedno so nacionalnite propisi ja so~inuvaat pravnata ramka koja go ureduvaat upravuvaweto so mediumite na ìvotnata sredina. Vo procesot na aprkosimacijata na EU zakonodavstvoto od oblasta na ìvotnata sredina preku transponirawe, Republika Makedonija gi ima doneseno slednite zakoni:  Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18);  Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11, 100/12, 163/13, 10/15 i 146/15);  Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15, 39/16, 63/16 i 31/20);  Zakon za upravuvawe i pakuvawe i otpad od pakuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 161/09, 17/11, 47/11, 136/11, 6/12, 39/12, 163/13, 146/15 i 39/16);  Zakon za upravuvawe so baterii i akumulatori i otpadni baterii i akumulatori („Sl. Vesnik na RM” br. 140/10, 47/11 i 148/11);  Zakon za elektri~na i elektronska oprema i otpadna elektri~na i elektronska oprema („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/11 i 6/12);

17  Zakon za za{tita od bu~avata vo ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15);  Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 164/15, 63/16 i 113/18) i dr. Procesot na usoglasuvawe so zakonodavstvoto na EU i vo sega{no vreme e vo tek, posebno vo tehni~kite barawa dadeni vo aneksite na EU Direktivite. Listata na relevantni zakoni i relevantni EU Direktivi i me|unarodni dogovori se dadeni vo to~kata 11 od ovoj Izve{taj. Site obvrski {to proizleguvaat od ovie zakonski i nacionalni strate{ki dokumenti, bea analizirani i zemeni vo predvid pri definirawe na osnovnite celi za za{tita na ìvotnata sredina vo planskiot opfat pri izgotvuvawe na ovoj Izve{taj. Kako generalni celi utvrdeni po ovie zna~ajni osnovi se slednite: - Obezbeduvawe na preventivni merki na za{tita na vodnite resursi-podzemnite vodi od mo`nite zagaduva~ki emisii na materii od realizirawe na planskiot opfat; - Vospostavuvawe na permanenten monitoring na kvalitetot na vodata, po~vata i vozduhot; - Zbogatuvawe na {umskiot fond preku zasaduvawe na pojas od soodvetni drvni rastenija; - Vospostavuvawe na permanentna sorabotka vo sledeweto na sostojbite vo oblasta na kvalitetot na vodata, po~vata i drugite mediumi vo ìvotnata sredina od strana na lokalnite i Republi~kite zdravstveni institucii od aspekt na so~uvuvawe na zdravjeto na naselenieto; - Vklu~uvawe na javnosta vo procesot na monitorirawe na sostojbite i donesuvawe na odluki za mediumite vo ìvotnata sredina; - Vospostavuvawe na baza na podatoci za sostojbata vo sekoj medium vo ìvotnata sredina po principot (dviè~ka sila-pritisok- sostojba na ìvotnata sredina-vlijanie-odgovor) na lokalno i regionalno nivo. Vo ovoj proces se predlaga pocelosno implementirawe na gore navedenite celi preku realizirawe sistem na predlog merki za za{tita, odbegnuvawe, namaluvawe, neutralizirawe ili kompenzacija na eventualnite vlijanija od realizacija na predvidenite sodrìni soglasno urbanisti~kiot plan. Za taa cel vo ponatamo{niot tekst na sodrìnata na ovoj dokument se predlagaat:  Tehni~ki merki koi treba da se prevzemat za vreme na sproveduvawe na planot;  Preporaki za podgotvuvawe, donesuvawe i dopolnuvawe na planovite i programite vo ramkite na sproveduvaweto na zakonskite obvrski vo ìvotnata sredina.

1.2 Specifi~ni celi na Strategiskata ocena

Specifi~nite celi na Strategiskata ocena na `ivotnata sredina se definirani soglasno nacionalnata i me|unarodna legislativa i se

18 prikaàni preku statusot na biolo{ka raznovidnost, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i predelot: - Za{tita na ìvotnata sredina so implementacija na planskiot dokument; - Podobruvawe na ekonomskite uslovi i zgolemuvawe na ìvotniot standard; - Pravilno upravuvawe so prostorot zaradi odrùvawe na postojanoto nivo na flora; - Obezbeduvawe na za{titni zeleni pojasi i formirawe na hortikulturni nasadi od aspekt na pojava na bu~ava; - Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot; - Za~uvuvawe na kvalitetot na vodata; - Integralno upravuvawe so otpadot i negova selekcija za za~uvuvawe na po~vata, a so toa i minimizirawe na otpadot; - Minimizirawe na pojavite od nesre}i i havarii; - Za~uvuvawe na karakteristikite na predelot i ìvotnata sredina. Vrska so drugi planski dokumenti: Prostoren plan na RM  Uvaùvawe na realnite faktori na razvoj;  Prevzemawe stimulativni merki od strana na dràvnite i drugi vidovi poddr{ka za programi na lokalnite zaednici i stopanskite akteri;  Vospostavuvawe na pazarni principi i formirawe soodvetna institucionalna ramka vo koja }e moàt da funkcioniraat pazarnite institucii;  Sozdavawe na regionalen diferenciran ambient za stopanisuvawe so pomo{ na soodvetna politika.

Nacionalen ekolo{ki akcionen plan:  Da se ovozmoì integrirawe na politikata za za{tita na ìvotna sredina vo ostanatite sektorski politiki;  Da se pottiknat industrijata, davatelite na uslugi i drugite subjekti vo oblasta na ìvotnata sredina kon pogolema odgovornost za za{titata na ìvotnata sredina;  Da se dadat nasoki za ekolo{ki odr`liv pristap;  Da se zgolemi stepenot na ispolnuvawe na obvrskite od regionalnite i globalnite dogovori vo oblasta na ìvotnata sredina. Planskiot opfat e usoglasen u{te so:  Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2010-2030;  Strategija za upravuvawe so podatoci za ìvotnata sredina, 2005;  Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005.

Nacionalnata trasportna strategija 2018-2030 godina Glavnite celi na Nacionalnata trasportna strategija se:

19  Promocija na ekonomskiot porast so gradewe, podobruvawe, upravuvawe i odrùvawe na transportnite uslugi, infrastrukturata i mreì za dobivawe na maksimalna efikasnost;  Promocija na integrirana i interkonektirana transportna mreà koja vospostavuva efektivni uslugi za korisnicite, kako i aktivnostite i oblastite vo Republika Makedonija na koi im sluì.  Promocija na socijalniot faktor so povrzuvawe na dale~nite i nerazvieni zaednici i zgolemuvawe na pristapnosta na transportnata mreà;  Za{tita na ìvotnata sredina i podobruvawe na zdravstvoto so gradewe i investirawe vo javniot transport i drugite vidovi efikasen i postojan transport koj ja namaluva emisijata i potro{uva~kata na resursi i energija;  Podobruvawe na bezbednosta na patuvaweto so namaluvawe na nesre}ite i podobruvawe na li~nata bezbednost na pe{acite, velosipedistite, voza~ite, patnicite, i  Podobruvawe na integracijata so olesnuvawe na planiraweto i izdavaweto integrirani bileti za patuvaweto i ovozmoùvaweto na redovna konekcija pome|u razli~nite formi na transport.

Programata za realizacija na Strategijata za razvoj na energetikata vo Republika Makedonija do 2030 godina  Modernizacija na postojnite i izgradba na novi benzinski stanici. Generalnite celi za za{tita na ìvotnata sredina zemeni vo predvid pri podgotovkata na urbanisti~kiot plan, odnosno {to se o~ekuva da se postignat so merkite za izbegnuvawe, ublaùvawe i/ili kompenzacija na potencijalnite vlijanija:  Za~uvuvawe, za{tita, obnovuvawe i unapreduvawe na kvalitetot na ìvotnata sredina;  Za{tita na kvalitetot na ambientniot vozduh, izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetni emisii vo vozduhot;  Dostapnost do dovolni koli~estva kvalitetna voda, za{tita, za~uvuvawe i postojano podobruvawe na raspolo`livite vodni resursi, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetni ispu{tawa, odveduvaweto i tretman na komunalnite otpadni vodi, tretman na otpadni industriski vodi od strana na samite subjekti;  Izbegnuvawe i namaluvawe na sozdadeniot otpad, negovo povtorno iskoristuvawe, otstranuvawe na prifatliv na~in;  Ramnomeren prostoren razvoj, racionalno ureduvawe i koristewe na prostorot;  Racionalno koristewe i za{tita na zemjodelskoto zemji{te;  Racionalno i odr`livo koristewe na prirodnite resursi;  Koristewe na obnovlivi izvori na energija;  Za~uvuvawe i za{tita na rastitelniot i ìvotinskiot biodiverzitet;  Izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na bu~avata.. Planskiot opfat e usoglasen u{te so:

20  Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2010-2030;  Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni, 2008;  Strategija za upravuvawe so podatoci za ìvotnata sredina, 2005;  Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005. Vo podgotovkata na izve{tajot zemeni se predvid celite na za{tita na ìvotnata sredina odredeni na nacionalno i me|unarodno nivo, a koi se relevantni za planskiot dokument. Generalnite celi za za{tita na ìvotnata sredina zemeni vo predvid pri podgotovkata na urbanisti~kiot plan, odnosno {to se o~ekuva da se postignat so merkite za izbegnuvawe, ublaùvawe i/ili kompenzacija na potencijalnite vlijanija predloèni vo ovoj izve{taj:  Za~uvuvawe, za{tita, obnovuvawe i unapreduvawe na kvalitetot na ìvotnata sredina;  Za{tita na kvalitetot na ambientniot vozduh, izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetni emisii vo vozduhot;  Dostapnost do dovolni koli~estva kvalitetna voda, za{tita, za~uvuvawe i postojano podobruvawe na raspolo`livite vodni resursi, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetni ispu{tawa, odveduvaweto i tretman na komunalnite otpadni vodi, od strana na samite subjekti;  Izbegnuvawe i namaluvawe na sozdadeniot otpad, negovo povtorno iskoristuvawe, otstranuvawe na prifatliv na~in;  Ramnomeren prostoren razvoj, racionalno ureduvawe i koristewe na prostorot;  Racionalno koristewe i za{tita na zemjodelskoto zemji{te;  Racionalno i odr`livo koristewe na prirodnite resursi;  Koristewe na obnovlivi izvori na energija;  Za~uvuvawe i za{tita na rastitelniot i ìvotinskiot biodiverzitet;  Izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na bu~avata. Benzinskata pumpna stanica e vo funkcija na zgolemuvawe na nivoto na funkcionalna i komunalna opremenost i plansko ureduvawe na selskite naselbi, podobruvawe na lokalnata infrastruktura i efikasna komunikaciska povrzanost so centrite od povisoko nivo.

1.3 Upotrebena Metodologija

Pri podgotovkata na Izve{tajot za strategiska ocena se kreira{e metodologija kompatibilna na karakteristikite na prostorot opfaten so planskiot dokument, planskata zada~a, dostapnite strategii i dokumenti.

Postapno se prevzedoa slednite ~ekori: – Se napravi prvi~en uvid na sega{nite sostojbi vo ìvotnata sredina vo analiziraniot planski opfat, negovata okolina i po{iroko; – Se ostvari razgovor so pretstavnici od lokalnata samouprava i se realizira razgovor za celite na investicionite aktivnosti i sodrìni koi }e bidat opfateni vo prostorot; – Podetalno se prou~ija sodrìnite {to se predvideni da se lociraat vo planskiot opfat, urbanisti~kiot proekt, namenata i kategorijata na zemji{teto; – Detalno se razgledaa tehni~kite re{enija predvideni za realizacija na proektnata zada~a; – Definirani se celite za za{tita na ìvotnata sredina utvrdeni vo strate{kite dokumenti na lokalno, nacionalno i me|unarodno nivo; – Sogleduvawe na mo`nite negativni vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so planot;

22 – Nadminuvawe na negativnite vlijanija po ìvotnata sredina od realizacija na sodrìnite predvideni so planot; – Nadminuvawe na eventualnite vlijanija ili nivno ublaùvawe i za taa cel predlagawe na preventivni i korektivni merki; – Predlagawe na sistem na permanenten monitoring na sostojbite; – Vklu~uvawe i zapoznavawe na site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot. Pri izgotvuvawe na Izve{tajot koristena e stru~na literatura od ovaa oblast, EU Direktivite, nacionalni strate{ki dokumenti, relevantnata zakonska regulativa, me|unarodni dogovori, prostorni i urbanisti~ki planski dokumenti, katastarski skici i drugi dokumenti relevantni za izrabotka na dokumentot.

1.4 Zakonodavna ramka

Izve{tajot za Strategiska ocena na `ivotnata sredina za LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo e izraboten soglasno postojnata zakonska regulativa vo `ivotnata sredina i prirodata vo Republika Makedonija:

Zakon za @ivotna sredina Zakon za `ivotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18).

Strategiska ocena na ìvotnata sredina 1. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 114/07); 2. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 3. Uredba za strategiite i programite, vklu~uvaj}i gi i promenite na tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapka za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07 i 45/11); 4. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08 i 45/11); 5. Pravilnik za formata, sodrìnata i obrazecot na Odlukata za sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na strategiska ocena i na formularite za potrebata od sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na strategiska ocena („Sl. Vesnik na RM” br. 122/11).

23 Za{tita na prirodata Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15, 63/16 i 113/18).

Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh Zakon za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 100/12- pre~isten tekst, 10/15 i 146/15).

Zakon za urbano zelenilo („Sl. Vesnik na RM” br. 11/18).

Upravuvawe so otpadot Zakon za upravuvawe so otpadot („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 143/08, 124/10, 51/11, 123/12, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15, 39/16, 63/16 i 31/20).

Za{tita od bu~ava Zakon za za{tita od bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15).

Zakon za voda Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14, 146/15 i 52/16).

Nacionalna strategija za upravuvawe so otpad (2008-2020) Nacionalen plan za upravuvawe so otpad (2009-2015)

Zakon za za{tita i spasuvawe Zakon za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14, 129/15, 71/16, 106/16 i 83/18).

Prostorno planirawe Prostoren plan na Republika Makedonija („Sl. Vesnik na RM” br. 39/04).

Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 i 168/18).

Pravilnik za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18). Pravilnik za pobliska sodr`ina, razmer i na~in na grafi~ka obrabotka na urbanisti~ki planovi („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15).

1.5 Institucionalna ramka

Zakonot za organi na upravata gi definira odgovornostite na Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno planirawe, kako {to sledi:

24  Podgotovka na re{enie vo onie slu~ai vo koi ne se soglasuva so odlukata za sproveduvawe, odnosno nesproveduvawe na SOV@S ili so opredeleniot obem na SOV@S vo odlukata;  Podgotovka na re{enie za soodvetnosta na izve{tajot na SOV@S za planskiot dokument, i;  Vospostavuvawe i a`urirawe na listata na eksperti za SOV@S.

Organi na dr`avnata uprava/edinicite na lokalna samouprava koi gi podgotvuvaat-usvojuvaat planskite dokumenti imaat obvrska za:  Podgotovka na izve{tajot za SOV@S;  Objavuvawe na informacii za otpo~nuvaweto na podgotvuvaweto na planskite dokumenti i za u~estvo na javnosta vo procesot na konsultacii;  Objavuvawe na informacii za nacrt planskiot dokument koj se podgotvuva i za predlog izve{tajot za SOV@S;  Podgotovka na izve{tajot od konsultacijata so javnosta vrz osnova na dobienite komentari i mislewa od javnite konsultacii;  Kompletirawe na izve{tajot za SOV@S i na planskite dokumenti so dobieni mislewa i komentari, i  Monitoring na vlijanijata od implementacijata na planskiot dokument i vo slu~aj na negativni efekti i informirawe na M@SPP. Ministerstvoto za nadvore{ni raboti e odgovorno za sproveduvawe na prekugrani~ni konsultacii za SOV@S vo odnos na

25 dostavuvawe na izvestuvawe do sosednata dràva koja moè da bide zasegnata od podgotovkata na planskiot dokument ili koga Republika Makedonija moè da bide zasegnata od podgotovka na planski dokument vo sosedna dràva. Drugi ministerstva i dràvni institucii so odredeni nadle`nosti na poleto na za{tita na ìvotnata sredina se:  Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo;  Ministerstvo za transport i vrski;  Republi~ki Zavod za zdravstvena za{tita;  Ministerstvo za zdravstvo;  Uprava za hidrometerolo{ki raboti i  Edinicite na lokalnata samouprava. Postoi i Parlamentarna komisija za ìvotna sredina, koja sorabotuva so Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

1.6 Sodr`ina na Izve{tajot za Strategiska ocena na `ivotnata sredina

Sproveduvaweto na Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e interaktiven proces koj treba da se sprovede paralelno so razvojot na planot ili programata. Strategiskata ocena na ìvotnata sredina e proces za da se osigura deka zna~itelen efekt vrz ìvotnata sredina {to proizleguvaat od politiki, planovi i programi se identifikuvaat, ocenuvaat i namaluvaat. Vaèn instrument za da im se pomogne vo postignuvawe na odr`liv razvoj i kreirawe na politikata e Strategiskata ocena na ìvotnata sredina. Posebni beneficii vo Strategiskata ocena vklu~uvaat: – Poddr{ka na odr`liviot razvoj; – Da se podobrat dokazite kako dobra osnova za strate{kite odluki; – Da se konsultiraat site zainteresirani strani vo procesot na izgotvuvawe na dokumentot i utvrduvawe na sostojbite vo ìvotnata sredina so realizacija na planot; – Da se naso~at na drugi procesi, kako {to se vlijanieto vrz ìvotnata sredina na ocenkite vrz oddelni razvojni proekti. Strategiskata ocena sledej}i gi odredbite za sodrìnata na ovoj Izve{taj, gi obrabotuva slednite sodrìni: – Karakteristiki na ìvotnata sredina vo oblastite koi bi bile zna~itelno zasegnati; – Problemi od oblastite koi se od posebno zna~ewe za ìvotnata sredina, a osobeno od aspekt na za{tita na divite ptici i habitatite; – Celite na za{tita na ìvotnata sredina, odredeni na nacionalno ili me|unarodno nivo, koi se relevantni za planskiot dokument i na~inot na koj ovie celi i site aspekti na ìvotnata sredina se zemeni vo predvid za vreme na nivnite podgotovki;

26 – Verojatnite zna~ajni vlijanija vrz `ivotnata sredina vo celina, vklu~itelno i vrz biodiverzitetot, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, vodata, vozduhot, po~vata, klimatskite faktori, kulturnoto nasledstvo, pejsa`ot i materijalnite pridobivki. Ovie vlijanija vklu~uvaat sekundarni, kratkoro~ni, dolgoro~ni, trajni i privremeno pozitivni i negativni efekti; – Rezime/kratok pregled na pri~inite na alternativite, opis za toa kako e napravena procenkata, vklu~uvaj}i gi site pote{kotii (kako {to se tehni~kite nedostatoci ili nedostigot na know-how) do koi se do{lo pri sobiraweto na potrebnite informacii; – Opis na predvidenite merki koi se odnesuvaat na monitoringot vo soglasnost so zakonskite obvrski; – Ne-tehni~ko rezime na informaciite dadeni vo soglasnost so barawata navedeni vo prethodnite to~ki.

1.7 Rezime

Vrz osnova na sprovedenata Strategiska ocenka na ìvotnata sredina za LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo organot e dolèn da gi sledi efektite vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto so cel vo ranata faza da se sogledaat eventualnite negativni vlijanija naporedno so izrabotkata na planskata dokumentacija pred da bide prifatliva za implementacija

27 2. Pregled na Planskiot dokument 2.1 Osnovi na Planskiot dokument

Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, se izrabotuva vrz osnova na ~len 46, od Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe (slu`ben vesnik na R.M. br. 199/14) i Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe (slu`ben vesnik na R.M. br. 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 i 168/18). Planskata dokumentacija e izrabotena soglasno Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15) i Pravilnikot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18) i Pravilnikot za pobliska sodrìna, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan von naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko - planski dokumentacii i arhitektonsko - urbanisti~ki proekt i sodrìnata, formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15).

2.2 Planski opfat 2.2.1 Geografska i geodetska mestopolo`ba

Taor e selo vo okolinata na gradot Skopje, a teritorijalno pripa|a n op{tina Zelenikovo. Selo Taor e smesteno vo Taorskata Klisura od levat strana na reka Vardar na 26 km oddale~enost od gradot Skopje vo isto~e pravec. Rekata Vardar go deli od selo Ore{ani koe se nao|a na sprotivnio desen breg. Planskiot opfat so svojata mestopolo`ba e vo atar na selo Taor vo mesto vikano Golema livada, op{tina Zelenikovo. Opfatot se nao|a vo severniot del od atarot na selo Taor pokraj lokalen pat koj vodi od selo Taor kon selo R'`ani~ino, vo neposredna blizina na regionalniot pat R1102 - Skopje (vrska so A2 - obikolnica Skopje) - Katlanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija (vrska so A1) i magistralniot pat A1 - Granica so Srbija (GP Tabanovci) - Kumanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija - granica so Grcija (GP Bogorodica) i delnica Gradsko - Prilep (vrska A2) preku koi grade`nata parcela se povrzuva so ostanatiot del od op{tinata, gradot Skopje i ostanatiot del od Republikata kako i po{iroko od nea. Granicata na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, pretstavuva zatvoren poligon koja se dvi`i po granicata na katastarskata parcela 240/2 del vo katastarska op{tina Taor. Planskiot opfat se nao|a na prose~na nadmorska viso~ina od 223 m.

Sintezen plan za LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo

2.2.2 Namena na upotreba na zemji{teto

Vo ramkite na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, se predviduva povr{ina za gradewe so osnovna klasa na namena za:  E2 - Komunalna suprastruktura (Benziska pumpna stanica); Generalniot koncept koj e koristen pri re{avawe na ovaa Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija se sostoi vo urbanizirawe na prostorot koj dosega ne bil urbaniziran, kako i vr{ewe na parcelacija so odreduvawe na namenata na zemji{teto i predviduvawe na povr{ina za gradewe, a vo soglasnost so zakonite i pravilnicite za urbanisti~ko planirawe. Kompatibilni klasi na namena na osnovnata klasa na namena se:

29  B1 - mali komercijalni i delovni nameni so maksimalen dozvolen % do 15%,  B2 - golemi trgovski edinici so maksimalen dozvolen % do 15%,  B3 - golemi ugostitelski edinici so maksimalen dozvolen % do 15% i  B4 - delovni prostori so maksimalen dozvolen % do 15%, Maksimalniot dozvolen % na u~estvo na zbirot na kompatibilnite klasi na nameni vo odnos na osnovnata klasa na namena e do 15%. Predviden e objekt so namena za komunalna suprastruktura (benziska pumpna stanica) na dr`avno i (ili) privatno zemji{te. Katnosta na predvidenata povr{ina za gradewe iznesuva P+1.

30 3. Kratok opis i obrazlo`enie na planskite re{enija za izgradba na komunalna i soobra}ajna infrastruktura

So planot se utvrduvaat i planskite re{enija za infrastrukturata. Na ovoj prostor uslovenosta od programskite barawa i postojnata sostojba zna~itelno gi diktira planskite re{enija za soobra}ajnicite, za fekalnite i atmosferskite infrastrukturni vodovi, kako i za elektri~nata i elektronsko-komunikaciskata infrastruktura, koi se vo direktna zavisnost od uli~nata mre`a, pored koja se vodat.

3.1 Soobra}aen plan

Soobra}ajniot koncept vo osnova se nadovrzuva na ve}e postojnite soobra}ajnici, kade novoplaniranite ulici se postaveni vo zavisnost od terenskite uslovi i potrebite za obezbeduvawe na pristap do grade`nite parceli. Planiranata soobra}ajna mre`a ovozmo`uva normalno odvivawe na soobra}ajot vo planiraniot prostor.

Planskiot opfat se nao|a vo severniot del od atarot na selo Taor pokraj lokalen pat koj vodi od selo Taor kon selo R'`ani~ino, vo neposredna blizina na regionalniot pat R1102 - Skopje (vrska so A2 - obikolnica Skopje) - Katlanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija (vrska so A1) i magistralniot pat A1 - Granica so Srbija (GP Tabanovci) - Kumanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija - granica so Grcija (GP Bogorodica) i delnica Gradsko - Prilep (vrska A2) preku koi grade`nata parcela se povrzuva so ostanatiot del od

31 op{tinata, gradot Skopje i ostanatiot del od Republikata kako i po{iroko od nea.

Parkiraweto e predvideno da se odviva vo sopstvenata grade`na parcela. Potrebniot broj na parking mesta i negovoto dimenzionirawe e vo soglasnot so ~lenovite 58 i 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15) i Pravilnikot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18). Analizata za potrebniot broj na parking mesta se utvrduva pri izrabotkata na Osnoven proekt. Obezbeduvaweto na potrebniot broj na parking mesta }e bide osnoven uslov za izgradba do maksimalno dozvolenata visina i povr{ina na gradbata.

3.2 Vodosnabditelna mre`a

Vo planskiot ofat se predviduva bunar preku koj predvideniot objekt }e se snabduva so voda.

3.3 Fekalna i atmosferska kanalizacija

Vo planskiot ofat ne se predviduva fekalna kanalizacija, fekaliite }e se odveduvaat vo septi~ka jama. Atmosferskite vodi se slevaat slobodno po povr{inata na terenot, odnosno nema organizirano prifa}awe i odveduvawe na atmosferskite vodi.

3.4 Elektroenergetska infrastruktura i PTT instalacija

Vo ramkite na planskiot opfat ima planirana elektri~na mre`a po osovinata na lokalniot pat. Vo ramkite na planskiot opfat predvidena e 1 stolbna trafostanica so ja~ina od 400KVA - 10/04KV. Vo ramkite na planskiot opfat se predviduva povr{ina za gradba so namena za komunalna suprastruktura (benziska pumpna stanica). Za komunalna suprastruktura (benziska pumpna stanica):  Za prose~no elektrificiran objekt, instalirana energija od 1kW / 10 m2;  Vkupna planirana povr{ina 9796 m2.  Vkupna ednovremena snaga e Re = 980 kW  Za uli~no osvetluvawe - okolu 25 kW

32 Vkupna ednovremena snaga na celiot opfat iznesuva: Re = 1005 kW, a na nivo na trafostanica so koeficient na ednovremenost 0.85, ednovremenata snaga e: Re = 854 kW Vkupna ednovremena snaga za prete`no omski potro{uva~i kakvi {to se vo ovoj opfat i so faktor na snaga od 0.9 e: Re = 905 kW Od dobienite presmetki proizleguva deka planskiot opfat mo`e da se napojuva od planiranite trafostanici. Niskonaponskoto napojuvawe se planira da se izvede so kabli postaveni vo rov vo zemja, za{titeni i obele`ani do priklu~ni ormani koi se postaveni na fasadite od objektite.

33 4.Karakteristiki na prostorot i sega{na sostojba so `ivotnata sredina

4.1 Karakteristiki na prostorot

Na okolu 25 km od Skopje, vo ju`niot del od Skopskata kotlina, po te~enieto na rekata Vardar, ramnomerno po prugata koja vodi kon Veles i na jug kon Gevgelija i Solun, se prostira op{tinata Zelenikovo. So svojot juèn del op{tinata Zelenikovo se grani~i so op{tinata Veles, na jugoistok so op{tinata â{ka, na sever so op{tinata Studeni~ani i na severoistok so op{tinata Petrovec. Do centralnata naselba na op{tinata od Skopje se stignuva po ne tolku {irok, no sovremen asfalten pat, prepoln so blagi i na mesta opasni krivini. Celiot pat vodi po ìvopisni predeli prepolni so zelenilo, koi patuvaweto go pravat prijatno i opu{teno. Teritorijata na op{tina Zelenikovo zafa}a povr{ina od 175 km2 ili 11,8% od vkupnata povr{ina na ruralnata sredina vo Skopskata Kotlina, odnosno go zazema pettoto mesto od osumte ruralni op{tini.

4.1.1 Geolo{ki karakteristiki

Geolo{kiot sostav na teritorijata na dene{nata op{tina Zelenikovo e zastapen so karpi od razli~ni vremenski periodi. Vrz baza na sostavot, sklopot i starosta na prekambriskite karpi, izdvoeni se dve serii, od koi sekoja za sebe pretstavuva posebna stratigrafska celina. Izdvoeni se: serija na gnajsevi i serija na mika{isti. Serijata na mermeri e izgradena prvenstveno od sivo - beli i beli mermeri. Vo pogled na karstnite oblici ima sosema malku tragi. Tie se razvieni vo kredni varovnici.

4.1.2 Hidrolo{ki karakteristiki

Celokupnata teritorija na op{tinata se karakterizira so golemi vodni potencijali. Pogolemiot hidropotencijal se zabeleùva so postoeweto na polnovodnata Kadina Reka vo dolìna od 32 km, koja apsorbira pove}e pritoki. Brojot na pritokite na desnata strana e pogolem (Mala, Pe{terska, Dikovska reka) od brojot na pritokite na levata strana. Golemiot hidropotencijal na teritorijata na op{tina Zelenikovo se dolì i na te~enieto na rekata Vardar vo pravec sever-jug so vkupna dolìna od okolu 15 km. Pokraj rekite Kadina Reka i Vardar, niz teritorijata na op{tina Zelenikovo pominuvaat i drugi reki - Zelenikovska reka, Darto{ama reka, Ore{anska reka, no ovie reki ne se so postojan vodotek.

34 4.1.3 Klimatski i mikroklimatski uslovi na regionot

Klimata pretstavuva mo{ne zna~aen faktor koj so svoite elementi pridonesuva za razvoj na hidrografijata, vegetacijata i vo odreden procent na erozijata na zemji{teto. Za teritorijata na op{tina Zelenikovo e karakteristi~no me{aweto na dve klimi: kontinentalnata i mediteranskata. Poradi me{aweto na ovie dve klimi - od sever kontinentalnata i od jug mediteranskata, ne e retkost na ova podra~je da se do`iveat ostri i sne`ni zimi i suvi i topli leta. Vetrovite prodiraat od okolnite kraevi ili od pobliskite planini. Naj~esti se vetrovite od severniot i ju`niot kvadrant. Poslabi spored duvaweto i silinata se zapadniot i isto~niot vetar. Ju`niot i zapadniot vetar doa|at od moriwata, odnosno od Jonskoto i Jadranskoto more.

4.1.4 Demografski karakteristiki

Vo sostav na op{tina Zelenikovo vleguvaat 14 naseleni mesta: Zelenikovo, Taor, Ore{ani, Vra`ale, Pako{evo, Novo Selo, Strahojadica, Smesnica, Gumalevo, Dobrino, Dejkovec, Tisovica, Paligrad i Gradovci.

Vo odnos na goleminata na naselbite po broj na ìteli, ovaa op{tina se karakterizira so pove}e mali sela. Takvi ima 11 naselbi so pomalku od 300 ìteli, sredni po golemina ima 3 sela, a samo edna naselba e so pove}e od 1000 ìteli. Spored Popisot na naselenieto od 2002 godina, vkupniot broj na ìteli vo op{tinata Zelenikovo iznesuva 4077 ìteli, koi ìveat vo 1014 doma}instva, od koi 2131 maì i 1946 èni.

35 4.1.5 Stopanstvo

Beleg na ekonomskite priliki vo op{tina Zelenikovo im davaat nekolkute pokrupni stopanski objekti podignati i zapo~nati so rabota vo poslednite desetina godini. Zna~aen stopanski objekt vo op{tina Zelenikovo, koj po svojot kvalitet i strate{ki proizvod e isklu~itelno cenet na svetskiot elektronski pazar e korporacijata "Hi-Tech", ~ija osnovna proizvodstvena programa se elektronskite pe~ateni kola nameneti isklu~ivo za stranskiot pazar i za poznati svetski kupuva~i. Svoj pridones vo razvojot na stopanskiot `ivot na op{tinata dava i firmata Spektar Komerc eksport-import Skopje. Osnovnata dejnost na firmata e trgovija na golemo i malo, konsignacisko rabotewe i reeksport na kozmeti~ki proizvodi. Vo vkupniot ekonomski mozaik, koj i dava beleg na ekonomskite priliki, iako vo pomal obem, u~estvuvaat i pove}eto trgovski kolonijalni prodavnici, kako i mlekarata Mlekoproizvod.

4.1.6 Kulturno nasledstvo

Od objekti na kulturata na teritorijata na op{tinata Zelenikovo postoi samo edna gradska biblioteka. Kako obele`ja na multietni~nosta i multikonfesionalnosta na op{tina Zelenikovo na nejzinata teritorija izgradeni se devet crkvi i eden manastir i devet xamii.

4.2 Opis na sega{nata sostojba so `ivotnata sredina vo planskiot opfat

Osnoven preduslov za identifikacija na problemite so ìvotnata sredina i postavuvawe na strate{ki celi za nadminuvawe i unapreduvawe na istite e identifikacijata i ocenata na sega{nata sostojba so mediumi na ìvotnata sredina (vozduh, voda, otpad, po~va, biodiverzitet, bu~ava), kako i so koristeweto na zemji{teto i prirodnite resursi vo op{tinata. So ogled na toa {to vo planiraniot prostor do sega ne se vr{eni merewa, sledewa i istraùvawa na osnovnite vitalni komponenti vozduhot, vodata, tloto, bu~avata i tvrdiot otpadok, poremetuvawata vo ekosistemot vo celost ne moàt da se otkrijat, a ocenkata za sostojbite proizleguva isklu~ivo od dejstuvaweto na ~ovekot i negovite aktivnosti vo ovoj prostor.

Kvalitet na vozduhot

Soglasno Direktivite na Evropskata Unija, zagaduvaweto e neposredno ili posredno vnesuvawe, kako rezultat na ~ovekovite dejstvija, na materii, vibracii, toplina ili bu~ava vo vozduhot, vodata ili vo po~vata, koi {to moàt da bidat {tetni po ~ovekovoto zdravje ili po kvalitetot na ìvotnata sredina, od koi {to moè da proizleze {teta po materijalniot imot ili koi {to gi naru{uvaat ili vlijaat vrz

36 prirodnite ubavini i drugite legitimni na~ini na koristewe na ìvotnata sredina. Kvalitetot na vozduhot e eden od pova`nite ~initeli na koi treba da se vnimava pri planirawe na prostorot zaradi spre~uvawe na degradacija na istiot so implementacija na planskiot dokument. Mestopolo`bata na op{tina Zelenikovo, nejzinata postavenost i vlijanieto na kontinentalnata klima, kako i nepostoeweto na industriski zagaduva~ki kapaciteti koi bi go zagaduvale vozduhot ovozmoùvaat da se pretpostavi deka po odnos na kvalitetot na vozduhot Zelenikovo pretstavuva relativno ~ista sredina. Opasnosta doa|a od zagadenosta na Gradot Skopje, koja e osobeno vidliva vo tekot na zimskiot period (pojava na magla i smog), a koja vo nekoi povolni situacii znae da dopre do op{tinata preku te~enieto na rekata Vardar. Najgolemi otstapuvawa vo odnos na maksimalno dozvolenite koncentracii ima vo zimskiot period od zgolemenata koncentracija na soobra}aj i zatopluvaweto na domovite. Vo op{tinata Zelenikovo 90% od naselenieto se zatopluva so drva, taka da o~ekuvano e zgolemuvaweto na koncentraciite na jaglerod monoksid kako posledica na nepotpolno i nesoodvetno sogoruvawe. Vo op{tina Zelenikovo ne postojat golemi industriski kapaciteti koi so svoeto proizvodstvo go zagaduvaat vozduhot. Kako pogolem kapacitet e fabrikata za pe~atewe na elektronski plo~i "Hi- Tech" Korporacija koja ima podneseno barawe za usoglasuvawe so operativen plan do op{tina Zelenikovo. Zagaduvaweto na vozduhot od soobra}ajot e rezultat na koristeweto na te~ni energensi pri ~ie sogoruvawe se emitiraat: azotni oksidi, sulfur dioksid, jagleroden monoksid, jagleroden dvooksid, pra{ina, aldehidi, olovo i organski kiselini. Nivoto na emisiite vo vozduhot od mobilnite izvori ne zavisi samo od stepenot na aktivnost, tuku postoi i direktna povrzanost so kvalitetot na gorivata {to se koristat, kako i starosnata struktura na vozniot park. Sepak, zagaduvaweto na vozduhot od soobra}ajot ne pretstavuva seriozen problem vo ruralnite sredini. Sogleduvaj}i gi problemite vo op{tina Zelenikovo kako prioritetni problemi koi negativno vlijaat vrz ìvotnata sredina se slednite: 1. Nedostatok na seopfatni i sigurni podatoci za emisiite na zagaduva~ki supstanci na lokalno nivo (industrija, mobilni izvori); 2. Upotreba na goriva so ~ie sogoruvawe se emitiraat zagaduva~ki supstanci vo vozduhot, osobeno kaj doma{nite loì{ta; 3. Zastaren vozen park i koristewe na oloven benzin; 4. Nedostatok na planovi i programi za namaluvawe na zagaduvaweto na vozduhot i unapreduvawe na kvalitetot na ambientniot vozduh na lokalno nivo.

Kvalitet na vodite

Kolku vodite vo odreden prostor mo`e da se smetaat za voden resurs zavisi od mo`nosta za nivno iskoristuvawe, odnosno od mo`nosta za realizirawe na vodostopanski re{enija so koi vodite }e se iskoristat

37 za pokrivawe na potrebite od voda za naselenieto, zemjodelstvoto, industrijata i za{titata na ìviot svet. Vodata kako resurs ja ima mnogu pomalku od prisutnite vodi {to treba da se ima sekoga{ vo predvid pri planiraweto za nejzino iskoristuvawe. Za podmiruvawe na potrebite na voda najzna~ajni se povr{inskite vodi, bidej}i tie se najrasprostraneti, najbliski se do mestata na ~ovekovata aktivnost, obezbeduvaat ìvot i razvoj na ekosistemot. Izda{nosta na podzemnite vodi zavisi od klimatskite, morfolo{kite i hidrogeolo{kite karakteristiki na prostorot. Ovie vodi poradi posebniot kvalitet se zna~ajni i moè da bidat korisni za pokrivawe na potrebite od voda. Republika Makedonija zafa}a del od slivovite na r. Vardar, r. Crn Drim i r. Strumica. Na celata nejzina teritorija 84% od vodite se domicilni, a samo 16% se nadvore{ni vodi koi doa|aat vo Republikata. Za podobro sogleduvawe na raspolo`livite i potrebni koli~ini na voda teritorijata na Republikata e podelena na 15 vodostopanski podra~ja vo osnovnite slivovi na rekite: Vardar, Crn Drim i Strumica. Planskata opredelba za za{tita na vodite e da se za~uva visokiot kvalitet na izvori{tata na voda, da se podobri kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi i da se dovedat vo zakonski propi{aniot kvalitet. Prioritet vo za{titata imaat vodite od 1 i 2 klasa od koi e predvideno da se vr{i vodosnabduvawe na naseleniete mesta. Za{titata na kvalitetot ne moè da se ostvari parcijalno, taa e splet na tehnolo{ki, vodostopanski i ekonomsko-organizacioni merki i kontinuirana rabota. Zagaduvaweto na vodite vo ìvotnata sredina se dolì na ispu{tawe na efluenti od doma}instvata, industrijata, rudarstvoto, zemjodelieto, neuredenite deponii i soobra}ajnicite. Koli~estvata na komunalni otpadni vodi se najgolemi vo gradovite i selata. Op{tina Zelenikovo se nao|a na okolu 20 kilometri od Skopje, vo ju`niot del od Skopskata kotlina. Se prostira od dvete strani po te~enieto na rekata Vardar, a od ju`nata strana prostorno se izdiga do srtot na planinata Gole{nica. Pokraj rekata Vardar na teritorijata na op{tina Zelenikovo ima pove}e postojani i nepostojani reki, potoci i vodoteci. Kako najgolema e Kadina reka, desna pritoka na rekata Vardar, a ostanatite kako Mala Reka, Dikovska Reka se pomali, dodeka Zelenikovska Reka, Simonica, Ore{anska Reka i drugi se so nepostojan vodotek. Ovie nepostojani vodoteci vo letniot period nemaat voda, dodeka vo proletniot i esenskiot period koga ima mnogu vrneì, ovie vodoteci imaat visok vodostoj poradi golemite povr{ini na slivnite podra~ja. Poradi toa golema koli~ina na voda od slivnoto podra~je se sobira za kratko vreme i se predizvikuvaat poplavi i izlevawa na vodata od re~nite korita, {to pretstavuva problem za mesnoto naselenie. @itelite rekite gi koristat voglavno za navodnuvawe na zemjodelskite povr{ini, a na mal del od niv e zastapen i ribolovot. Rekata Kadina raspolaga so golem, za àl se u{te neiskoristen hidropotencijal. U{te od minatoto postojat zalo`bi i zapo~nati se ispituvawa za izgradba na sistem od tri hidrocentrali po te~enieto na rekata Kadina, no seu{te ne se zapo~nati aktivnosti za realizacija na ovoj proekt. Ovaa reka e edna od naj~istite reki vo Republika

38 Makedonija, a kako najdobar dokaz za toa e prisustvoto na pastrmkata vo gorniot tek od rekata. Pogolemite naseleni mesta vo op{tina Zelenikovo vo izminative 5-6 godini se povrzani na Skopskiot gradski vodovod i gra|anite na ovie naseleni mesta se snabduvaat so ~ista i zdrava voda za piewe. Redovno edna{ mese~no se vr{i kontrola na ispravnosta na vodata za piewe od strana na JZO Zavod za zdravstvena za{tita Skopje i dosega ne se konstatirani nadminuvawa na zakonski propi{anite koncentracii na materiite vo vodata, nitu dosega ima prijaveno bilo kakvi zaboluvawa predizvikani od vodata za piewe. Kako najgolem problem se istaknuva golemata zaguba na voda koja dostignuva do 45%, a koja najverojatno e predizvikana vo najgolema mera od zastarenosta na vodovodnata mre`a, no i od divite priklu~oci. Kako problem, isto taka se javuvaat prekinite vo snabduvaweto so voda vo povisokite delovi na naselenite mesta vo letniot period koga gra|anite ja koristat vodata za navodnuvawe, bidej}i cevovodot vo najgolem del raboti so priroden pad, a ne so pumpi. @itelite na pomalite naseleni mesta, odnosno ridsko-planinskite sela za svoite potrebi za voda koristat bunari, selski ~e{mi ili reki i potoci ~ija voda e so neispitan kvalitet. Nekoi od niv mo`ebi ne gi zadovoluvaat osnovnite higiensko-tehni~ki uslovi, so istite se stopanisuva nestru~no i ne se vr{i nikakva kontrola.

Odveduvaweto i tretmanot na otpadnite vodi pretstavuva golem problem za op{tina Zelenikovo. Imeno, so kanalizacionen sistem za komunalni otpadni vodi e opfateno okolu 60% od naselenieto, odnosno pogolemite naseleni mesta kako {to se Zelenikovo, Ore{ani, Taor, Pako{evo, Novo Selo, skoro vo celost se opfateni, me|utoa otpadnite vodi od kanalizacijata direktno se izlevaat vo rekata Vardar bidej}i nema izgradeno nitu edna pre~istitelna stanica. Vo ostanatite naseleni mesta Strahojadica, Smesnica, Gumalevo, Dobrino, Dejkovec, Tisovica, Paligrad i Vraàle, kade {to nema izgradeno kanalizacionen sistem, naselenieto otpadnite vodi gi ispu{ta vo individualni septi~ki jami, me|utoa del ispu{ta direktno vo reki, nivi, dolovi, {to pretstavuva golema opasnost po zdravjeto na lu|eto. Atmosferskata otpadna voda pretstavuva problem bidej}i ne postoi sistem za nejzino odveduvawe. Vo nekoi naseleni mesta vo minatoto postoele kanali i brazdi za taa namena. Deneska kako rezultat na zemjodelskata aktivnost na naselenieto (orawe i zatrupuvawe na brazdite i kanalite) istite pove}e ne moàt da ja vr{at prvobitnata namenska funkcija. Rekite i voop{to vodotecite koi se nao|aat na teritorijata na op{tina Zelenikovo imaat pogolemi slivni podra~ja, i poradi toa za vreme na obilni vrneì se sliva ogromno koli~estvo voda

39 na edno mesto. Nepostoeweto na sistem za odveduvawe na atmosferskata voda doprinesuva do izlevawe na vodata od re~nite korita. Poradi nereguliranoto re~no korito rekata Vardar ~esto (na dve do tri godini) se izleva vo poleto vo proletniot i esenskiot period i pri~inuva zna~ajni materijalni {teti vrz obrabotlivoto zemji{te i posevite vo op{tina Zelenikovo. Sogleduvaj}i gi problemite vo op{tina Zelenikovo prioriteni problemi koi negativno vlijaat vrz `ivotnata sredina se pojavija slednite: 1. Nepostoewe na sistemi za vodosnabduvawe so zdrava i ~ista voda za piewe vo osum ridsko-planinski naseleni mesta; 2. Golema zaguba na voda do 45% predizvikana od zastarena mre`a, no i od kradewe na voda (divi priklu~oci); 3. Neracionalno koristewe na vodata vo letniot period; 4. Direktno izlevawe na komunalnite otpadni vodi od site naseleni mesta vo re~nite korita, dolovi, dvorovi ili pati{ta; 5. Nepostoewe na sistem za odveduvawe na atmosferski otpadni vodi; 6. Uni{teni i uzurpirani delovi od re~ni korita, kanali, dolovi, koi se mo`nost za izlevawe na vodata; 7. Nepostoewe na sistem za navodnuvawe; 8. Pojava na poplava na obrabotlivite povr{ini vo poliwata poradi izlevawe na rekata Vardar; 9. Nedovolen ~ove~ki i finansiski kapacitet na op{tinata i JKP za sproveduvawe na infrastrukturni proekti i svoite nadle`nosti.

Otpad

Na teritorijata na op{tina Zelenikovo ne postoi uredena deponija za deponirawe na komunalniot otpad sozdaden od naselenieto. Za taa namena se koristi regionalnata deponija Drisla koja se nao|a na okolu 15-20 km od op{tinata. Vo op{tina Zelenikovo postoi organizirano sobirawe na komunalniot otpad vo pette pogolemi naseleni mesta: Zelenikovo, Ore{ani, Taor, Pako{evo i Novo Selo, odnosno 70% od naselenieto vo op{tina Zelenikovo dobiva usluga za sobirawe na komunalen otpad. Sobiraweto i transportiraweto na komunalniot otpad go vr{i Javnoto komunalno pretprijatie Zelenikovo od Zelenikovo. Golem problem pretstavuva sozdavaweto na divi deponii kako vo naselenite mesta kade nema organizirano sobirawe na otpad, taka i vo naselenite mesta kade ima organizirano sobirawe na otpad. Bidej}i stanuva zbor za naselenie koe vo golem del se zanimava so zemjodelsko proizvodstvo, se producira golemo koli~estvo zemjodelski otpad koj od bav~ite, nivite, foliite i ostanatite zemjodelski povr{ini se isfrla naj~esto pokraj rekata Vardar ili drugi lokacii pokraj naselenite mesta, sozdavaj}i pritoa divi deponii. Postojanoto nekontrolirano sozdavawe na divi deponii ima golemo vlijanie na zdravjeto na lu|eto, kvalitetot na vozduhot, povr{inskite i podzemnite vodi, kako i na degradiraweto na zemji{teto. Od organskata frakcija na deponiraniot otpad na divite deponii se vr{i osloboduvawe na metan, a pri anaerobni procesi se javuva

40 samozapaluvawe na deponijata, osobeno vo letniot period. Ovie deponii ~esto se palat i od strana na samoto naselenie, bez pritoa da se znae deka pri sogoruvaweto na komunalniot otpad (bilo da e toa zaradi samozapaluvawe ili namera na ~ovekot) se osloboduvaat kancerogeni materii, kako {to se dioksinite i furanite. Isto taka, gra|anite otpad frlaat i vo re~nite korita na nepostojanite vodoteci {to predizvikuva poplavi za vreme na obilnite do`dovi vo esenskiot i proletniot period od godinata. [to se odnesuva do industriskiot opasen otpad, vo op{tina Zelenikovo nema kapaciteti koi sozdavaat opasen otpad, nema te{ka industrija, postojat samo nekolku kapaciteti ~ij otpad se sobira i transportira zaedno so komunalniot otpad. Sogleduvaj}i gi problemite vo op{tina Zelenikovo kako prioritetni problemi koi negativno vlijaat vrz ìvotnata sredina se slednite: 1. Ne e organizirano sobirawe na otpad vo 9 naseleni mesta; 2. Nedovolen broj na kontejneri i korpi za otpadoci vo naselenite mesta kade ima organizirano sobirawe na komunalen otpad; 3. Neopremenost na JKP Zelenikovo so vozila za sobirawe na otpad i nedovolna ekipiranost; 4. Nepostoewe na organiziran sistem za separirawe, reciklirawe i reupotreba na sobraniot otpad; 5. Nedovolni i nesoodvetni ~ove~ki resursi za decentralizirano sproveduvawe na nadle`nostite od oblasta na ìvotnata sredina (planirawe, kontrola i nadzor); 6. Nedovolna svesnost na gra|anite za problemite koj se javuvaat od negriàta za ìvotnata sredina.

Biodiverzitet

Prirodata i biolo{kata raznovidnost go opfa}aat bogatstvoto na ìviot svet i raznovidnite modeli {to istata gi oformuva. Tie sekoga{ bile pod mo`ni vlijanija na aktivnostite na ~ovekot, osobeno od aktivnostite na ekonomskite sektori. Ekonomskite sektori koi moè da imaat negativno vlijanie vrz prirodata i biodiverzitetot se: zemjodelstvoto i {umarstvoto, lovot i ribolovot, transportot (fragmentacija na ìveali{tata), energetika (izgradba na centrali i proizvodstvo na energija), industijata i rudarstvoto, turizmot (vikend naselbi so slaba komunalna infrastruktura), grade`ni{tvo (divi gradbi) i dr. Negativnoto vlijanie moè da bide direktno i indirektno. Od direktnite najzna~ajnite negativni efekti za stabilnosta na ekosistemite i degradacijata na biodiverzitetot vklu~uvaat gubewe, modifikacija i fragmentacija na ìveali{tata i prekumernoto iskoristuvawe na biolo{kite resursi (lov, ribolov, trguvawe so lekoviti i aromati~ni rastenija, polàvi, èlki, pe~urki i dr). [umite koi se nao|aat na teritorijata na op{tina Zelenikovo spa|aat vo {umsko stopanskata osnova Kitka i Kadina Reka. Vo ovaa [umsko stopanska osnova vkupnata povr{ina pod {umi iznesuva 10413 ha. Praven subjekt koj stopanisuva so {umite na ovaa teritorija e [.S.

41 Karaxica. Op{tinata raspolaga so 200 ha vkupna povr{ina pod {umi vo privatna sopstvenost. Kako rezultat na heterogenite uslovi na mestorastewe i razli~nite ekolo{ki uslovi kako i na antropogenite vlijanija vo ova podra~je se javuvaat razli~ni tipovi na {umski zaednici. Spored nivnata vertikalna zonalnost go imaat sledniot raspored:  Ass Querco-Carpinetum orientalis  Ass Orno-quercetum petraea  Ass Fagetum submontanum. Vo poslednite godini doa|a do zgolemeno se~ewe i zgolemena eksploatacija na drvnata biomasa, od strana na divose~a~i, a koja koli~ina na ise~ena drvna masa ne moè da se to~no da se utvrdi. Nasproti toa vo izminatiov period nema nikakvi aktivnosti vo odnos na po{umuvawe i obnovuvawe na {umskite nasadi. Postoi zgolemen trend na se~a na drvjata za zadovoluvawe na sopstvenite potrebi, no i za prodavawe na ogrevno drvo i toa od strana na site ~initeli, kako i [.S. Karaxica, taka i privatnite sopstvenici, a vo golem udel u~estvuvaat i drvokradcite. Ovaa pojava se odrazuva negativno na sostojbata so {umite, {to ponatamu moè da ima nesakani efekti kako {to se zgolemen obem na erozija, zaguba na za{titen pojas na vodotecite na podra~jeto itn. [umarstvoto kako dejnost od op{t interes se rakovodi na dràvno nivo, a lokalnata samouprava nema nikakvi ingerencii ili pak drugi direktni koristi. Zna~ajno e toa {to od selata vo ovoj kraj ima lu|e koi se vraboteni vo JP Makedonski [umi - podru`nica [S Karaxica - Skopje na razni rabotni mesta, no pred se kako {umski rabotnici ili prevoznici. So toa {umarstvoto ima pridones od socijalen i ekonomski aspekt za op{tinata.

Bu~ava

Problemot na bu~ava na ova podra~je dosega ne e analiziran i istra`uvan. Vo ovoj region izvorite na sozdavawe na bu~ava ne se od takov vid da ovoj problem vo `ivotnata sredina pretstavuva zna~itelna zakana za zdravjeto na lu|eto. Bu~avata proizleguva od urbanite aktivnosti i toa: - Soobra}aj; - Proizvodni i delovni procesi; - Bu~ava od enterierno poteklo (stanbeni zgradi, trgovsko delovni centri i sl). Bu~avata ne prestavuva seriozen problem vo op{tinata.

4.3. Sega{ni problemi so `ivotnata sredina vo i okolu planskiot opfat

Problemite so ìvotnata sredina vo op{tina Zelenikovo i predmetniot opfat, bea identifikuvani preku analiza na postoe~kata sostojba so ìvotnata sredina kade se evidentirani klu~nite problemi i predloèni se merki vo oblik na Akcionen plan za nivno nadminuvawe.

42 Najosetlivi elementi na `ivotnata sredina vo predmetniot opfat (Elementi na SO@S)

Vodi Vozduh Otpad Klimatski Naselenie Materijalni faktori dobra Elementi na SO@S

Problemite so generirawe na otpadot se razgleduvaat kako vlijanie vrz povr{inskite i podzemnite vodi, vlijanie na zagaduvaweto na po~vite i indirektno kako vlijanie vrz kvalitetot na vozduhot i po~vite i sozdavaweto na stakleni~ki gasovi (klimatski promeni). Vrz osnova na evidentirawe na najosetlivite elementi na ìvotnata sredina vo planskiot opfat koi se narekuvaat i elementi na Strategiska ocena na ìvotnata sredina (Elementi na SO@S) se vospostavuvaat celi na strategiska ocena na ìvotna sredina (Celi na SO@S) i se definirani mo`ni indikatori za sekoja cel. Vo procesot na Strategiska ocena na vlijanie na planskiot dokument vrz ìvotnata sredina va`no e da se vidi kako, na koj na~in, so koja ja~ina i intenzitet celite na planskiot dokument vlijaat vrz celite na SO@S so cel da se predvidat merki za spre~uvawe na vlijanijata i da se predloì soodveten plan za monitoring na indikatorite za sekoja cel na SO@S. Na slednata tabela se prikaàni sega{nite problemi so elementite na ìvotnata sredina:

Elementi na Strategiskata Problem Relevantno opften ocena na `ivotna sredina problem Naru{en kvalitet na vozduhot od postoewe na intenzivna emisija od upotreba na drva kako agens za Vozduh zatopluvawe, zgolemen soobra}aj h Ne koristewe na obnovlivi izvori na energija h Nekontrolirano ispu{tawe na otpadni vodi od doma}instvata koe {to e seu{te Voda na nisko nivo h Postoewe na septi~ki jami h Otpad Nizok stepen na svesta kaj naselenieto vo pogled na odnesuvaweto so otpadot h Naru{en kvalitet na po~vata kako Po~va rezultat na postoewe na divi deponii h Degradacija na po~vite h Zagaduvawe i zagrozuvawe na prirodnite Predel resursi h Nekontroliran urban razvoj na nesoodvetni mesta h Niska javna svest vo pogled na `ivotnata Naselenie sredina h Nevrabotenost h Koristewe na ogrevno drvo za Klimatski faktori zatopluvawe h Ne koristewe na obnovlivi izvori na energija h

Sega{nite problemi so elementite na `ivotnata sredina

43 5. Sostojba bez implementacija na planskiot dokument

Za zna~eweto na realizacija na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo treba da se zeme vo predvid i sega{nata sostojba so najosetlivite elementi na ìvotnata sredina na planskiot opfat. Isto taka, se razgleduva opcijata bez da se sprovede planskata aktivnost, odnosno rabotite da оstanat vo prvobitnata polo`ba. Vo konkretniov slu~aj, dokolku LUPD ne se sprovede se o~ekuvaat slednive posledici:  Neplansko iskoristuvawe na prostorot;  Pojava na nekompatibilni dejnosti;  Zemji{teto i ponatamu }e ostane zemji{te so pomala ekonomska vrednost;  Nekontrolirana izgradba na bespravni objekti;  Naru{uvawe na kvalitetot na mediumite vo ìvotnata sredina;  Intenzivno zagaduvawe so otpadni materii (cvrst, komunalen i drugi vidovi otpad) i postoewe na divi deponii;  Nema razvoj na stopanstvoto;  Namaleni prihodi vo buxetot;  Slab socio-ekonomski razvoj;  Naru{eno zdravje na naselenieto;  Namalena mo`nost za vrabotuvawe;  Porast na migracija kon pogolemite gradovi;  Namalen ìvoten standard;  Nerealizacijata na planskiot opfat }e se ispu{ti mo`nosta za ekonomski-odr`liv razvoj.

44 6. Alternativi i ~initeli za izbor na alternativa

Realizacijata na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo od osobeno zna~ewe za realizirawe namenski sodrìni i funkcionalna operacionalizacija za razvoj na planskiot opfat i op{tinata. Realizacijata na ovoj Planski dokument e od fundamentalno zna~ewe i pretstavuva osnova za negovo ekonomsko oìvuvawe. Sekako, osobeno zna~ajno e za izgotvuvawe na strate{ka ocena, {to e i voobi~aena postapka da se izanalizira opcijata od nesproveduvawe na planskoto re{enie so {to sostojbata bi ostanala onakva kakva {to e. Vo takviot slu~aj realno e da se o~ekuva da ne se promeni fakti~kata sostojba, odnosno da prodolàt trendovite na u{te pogolema pasivizacija na analiziraniot planski region. Vo slu~aj na nerealizirawe na planskiot opfat se o~ekuva da:  Socijalno-ekonomskiot status }e inicira pogolema stagnacija;  Prodolùvawe na trendot migracija;  Nevrabotenosta nema da se namali;  Namaluvawe na vrednosta na zemji{teto;  Uzurpacija na prostorot so divogradbi i drugi neplanski i nekompatibilni sodrìni;  Neplansko i neorganizirano ureduvawe na prostorot so {to negativno }e se odrazi vrz mediumite vo ìvotnata sredina;  Iskoristuvawe na slobodni povr{ini so nelegalni gradbi. So realizirawe na planskiot opfat se o~ekuvaat nekolku pozitivni aspekti:  Povolna geografska polo`ba;  Dobri mikroklimatski uslovi;  Otvarawe novi rabotni mesta;  Liberalizacija na pazarot so nafteni derivati;  Predvidenata sodrìna }e ovozmoì zgolemen stepen na urbanizacija so maksimalno iskoristuvawe na prostorot, ostvaruvawe na funkcii so direktni ili indirektni ekonomski efekti. Planot se pokaùva kako soodveten bidej}i se nao|a vo blizina na avtopat i sekoja druga namena bi bila nesoodvetna. So realizacija na planot se ovozmoùva lokacijata da prerasne kako edinstvena prostorna i funkcionalna celina ovozmoùva razvoj na ovoj i po{irokiot prostor koj }e dade golem doprinos za razvojot na lokalnata i nacionalna ekonomija, istovremeno imaj}i go za cel animiraweto na interesot na stranski investitori za realizacija na predloènata programa kako orientacija vo aktuelnite ekonomski tendencii na dràvata.

45 7. Pretpostaveni vlijanija vrz mediumite na `ivotnata sredina

Vakvite pojavi koi kako pretpostavka moè da se javat od implementacijata LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, moè da se analiziraat od negativen aspekt, kako i od aspekt na perspektivni, odnosno pozitivni vlijanija. Izve{tajot za strategiska ocena na ìvotnata sredina ne gi analizira poedine~nite razvojni proekti, tuku vlijanijata vrz mediumite na ìvotnata sredina od globalen aspekt. Zna~i, so izve{tajot se pravi samo procenka na mo`nite negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina, dodeka vo podocne`nite fazi, preku Studiite za ocena na vlijanie vrz ìvotnata sredina ili Elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska na osnova na ukaànite rizici se pravat detalni analizi i preporaki. Soglasno Zakonot za ìvotna sredina i Uredbata za opredeluvawe na kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocenka na vlijanijata vrz ìvotnata potrebno e da se utvrdi potreba za sproveduvawe na postapka za ocenka na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata sredina. Potrebata od ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina ja donesuva Organot na dràvnata uprava nadleèn za rabotite od oblasta na ìvotnata sredina. Soglasno Zakonot za ìvotna sredina, kako i Zakonot za za{tita na prirodata, pravnite ili fizi~kite lica koi vr{at dejnosti ili aktivnosti koi ne spa|aat vo proektite za koi se sproveduva postapka za ocena na vlijanieto vrz ìvotnata sredina se dol`ni da izgotvat Elaborat za za{tita na ìvotnata sredina, so cel da se oceni vlijanieto na dejnostite ili aktivnostite vrz ìvotnata sredina, pred da zapo~nat so sproveduvawe na proektot i istiot da go dostavat do organot nadleèn za odobruvawe na sproveduvaweto na proektot.

Vlijanie vrz demografskiot faktor

Realizacijata na predvidenata sodrìna od planskiot opfat ne samo {to }e ja zapre ekonomskata migracijata na lokalnoto naselenie tuku i }e pretstavuva pozitiven stimul za demografskiot razvoj. Isto taka, }e ima pozitivni vlijanija na dolgoro~na osnova i na zgolemuvawe na natalitetot, kako u{te eden pozitiven element na demografskiot razvoj. Ova od pri~ina {to investicionite vloùvawa za realizacija na ovaa planska sodrìna }e zna~at zgolemuvawe na ìvotniot standard i kvalitetot na ìveeweto.

Vlijanie vrz ~ovekovoto zdravje

Zaradi namenata na objektite na lokacijata nadvor od zonata na domuvawe i individualnite stanmbeni objekti ne se o~ekuva da se predizvika negativni vlijanija vrz zdravjeto na lokalnoto naselenie. So implementacijata na planot mo`e da se predizvikaaat eventualno odredeni negativni vlijanija vrz zdravjeto na lu|eto od aspekt na:

46  Nepravilno upravuvawe so ìvotnata sredina;  Nepravilno postapuvawe so otpadot i otpadnite vodi. Obezbeduvaweto na parkovsko i za{titno zelenilo i ostanato hortiklulturno ureduvawe na prostorot }e bide vo funkcija na podobruvawe na zdravjeto na lu|eto {to e opfateno i so planskata sodrìna vo planskiot opfat kade }e se implementira planot. Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz ~ovekovoto zdravje }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina od razli~ni aspekti na mediumite na ìvotnata sredina {to e i zakonska obvrska.

Vlijanie vrz socio-ekonomskata sostojba

Implementacijata na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo }e ima pozitivno vlijanie vrz socio-ekonomskiot razvoj na op{tinata i po{iroko vo stimulirawe na ekonomskite aktivnosti, zgolemuvawe na stapkata na ekonomskiot rast, zgolemuvawe na dohodot po glava na `itel, proektiraweto, komunalnite dejnosti, grade`ni{tvoto, trgovijata i sl., zgolemuvawe na prihodite na lokalnata samouprava, podobruvawe na komunalnata infrastruktura, podobruvawe na infrastrukturata i uredenost na prostorot i zgolemuvawe na kvalitetot na `iveeweto.

Vlijanie vrz kvalitetot na ambientniot vozduh

So LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo ne se o~ekuvaat osobeni vlijanija vrz ambientniot vozduh. Spored klasata na namena vo planot, ne se o~ekuva da se naru{i kvalitetot na vozduhot. Eventualnite vlijanija od ovoj vid }e bidat detalno analizirani pri izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina od site aspekti na ìvotnata sredina, kako bi se ostvarile povolni uslovi za ~ist vozduh, {to e i zakonska obvrska, koja treba da se realizira vo fazata na dobivawe na odobrenieto za gradba.

Vlijanie vrz klimatski promeni

So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodr`ina ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot vo po{irokiot region ili klimatski promeni. Vlijanieto na fugitivnite emisii vo vozduhot od izduvnite gasovi od vozilata }e se ubla`i so planiranoto za{titno zelenilo. Predvidenoto plansko re{enie so obezbeduvawe na za{titno zelenilo i bogato hortikulturno ureduvawe vo i okolu samiot kompleks }e pretstavuva osnova da se o~ekuva deka toa nema da pridonese kon zna~ajni naru{uvawa na

47 kvalitetot na vozduhot vo po{irokoto podra~je ili da dovede do klimatski promeni.

Vlijanie predizvikano od zgolemena bu~ava

Vo funkcionalnata faza na pumpnata stanica se o~ekuva zgolemeno nivo na bu~ava od rabotnite aktivnosti kako od zgolemeniot broj na vozila koi }e gravitiraat vo ovoj lokalitet. Dokolku pri implementacija na planskiot opfat se primenat merkite definirani soglasno Strategiskata ocena na vlijanijata vrz `ivotnata sredina od sekoja posebna aktivnost }e se namalat o~ekuvanite efekti od zgolemena bu~ava i }e se svedat na dozvolenite nivoa, vo soglasnost so Zakonot za bu~ava.

Vlijanie od vibracii

Vo planskata zada~a za realizacijata na planskiot opfat ne se predvideni dejnosti koj }e produciraat postojani izvori na vibracii.

Vlijanie vrz kvalitetot na vodite

Identifikuvani izvori na emisii na otpadni vodi vo opfatot se sanitarnite i otpadnite vodi. Ako nepravilno se upravuva so istite moè negativno da vlijaat vrz povr{inskite i podzemnite vodi i da go zagrozat kvalitetot na okolnoto zemji{te. Pri funkcioniraweto na pumpnata stanica kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi moè da bide naru{en od eventualno nepravilno upravuvawe so otpadot, nepravilnoto rakuvawe i skladirawe na surovinite, maslata i gorivata. Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz kvalitetot na povr{inskite i podzemnite vodi }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za ocenka za vlijanieto na ìvotnata sredina ili elaboratite za za{tita na ìvotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Vlijanie vrz po~vata

Eventualnite vlijanija vrz po~vata moè da proizlezat od nesoodvetna implementacija na proektot, generiraniot otpad, izduvnite gasovi od prevoznite sredstva i sl. Zna~ajni vlijanija vrz po~vata ne se o~ekuvaat, bidej}i vo Planot se predvideni merki i re{enija za komunalnata infrastrukturna mreà, upravuvawe so otpadnite vodi i otpadot koj }e se generira vo kompleksot. Komunalen otpad moè da se pojavi dokolku rabotnicite koi }e rabotat ne go otstranat. Eventualni vlijanija vrz po~vata moè da se o~ekuvaat vo slu~aj na nesoodvetno upravuvawe i rakuvawe so otpadnite masla i otpadnite vodi. Vo planskata dokumentacija se predvideni aktivnosti za pravilno upravuvawe so otpadnite vodi.

48 Podetalna analiza od eventualnite vlijanija vrz kvalitetot na po~vata }e se razgledaat vo ponatamo{nite fazi preku izrabotkata na studiite za Ocenka za vlijanieto na `ivotnata sredina ili elaboratite za za{tita na `ivotnata sredina {to se zakonska obvrska.

Vlijanie vrz predelot

Implementacijata na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo ne se o~ekuvaat negativni vlijanija vrz predelot.

Vlijanie vrz kulturnoto nasledstvo

Na samiot planskiot opfat ne se o~ekuvaat negativni vlijanija na kulturnoto nasledstvo, so ogled deka ne se evidentirani arheolo{ki ili kulturni spomenici. Spored zakonot, dokolku se pojavi nekoe arheolo{ko nao|ali{te }e se postapi soglasno so odredbite od ~len 65 od Zakonot za za{tita na kulturno nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16, 11/18 i 20/19).

Vlijanie vrz biodiverzitetot (flora i fauna)

Implementacijata na planot, moè da predizvika odredeni vlijanija vrz florata i faunata, zaradi degradirawe na ìveali{tata. Golem broj na aktivnosti koi bi se odvivale so realizacijata na planskiot opfat moè da predizvikaat naru{uvawe na biolo{kata ramnoteà vo oblastite kade {to tie se odvivaat i da imaat direktno ili indirektno vlijanie. Potencijalni vlijanija moàt da se javat kako rezultat na prekumernata urbanizacija, lo{ata komunalna infrasturktura, nesoodvetnoto deponirawe na otpadni materii i sl. Na predmetnata lokacija za koja se planira izrabotka na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, nema registrirano nitu evidentirano prirodno nasledstvo. Pocelosna analiza od site aspekti na eventualnite vlijanija vrz biodiverzitetot }e bidat predmet na posebni studii ili elaborati soglasno Zakonot.

Vlijanija vrz materijalnite dobra

Implementacijata na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo }e ja zgolemi ekonomskata vrednost na zemji{teto vo planskiot opfat i po{iroko.

49 Vlijanija po odnos na generirawe na otpad

Pri realizacija na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, za o~ekuvawe e genererirawe na komunalen otpad. So planskiot dokument predvideno e otpadot soodvetno da se sobira i prevzema. Isto taka, eventualnoto vlijanie vrz po~vata mo`e da se predizvika od nepravilnoto upravuvawe so otpadot, otpadnite masla kako i milta od tretmanot na otpadnite vodi. Primarnata selekcija na otpadot treba da se predvidi kako kontinuirana aktivnost pri realizacija na planot. Se prepora~uva site ovie aktivnosti da bidat opfateni so izrabotkata na Studiite ili Elaboratite soglasno Zakonot.

Vlijanija od nesre}i i havarii

Mo`ni nesre}i i havarii koi bi nastanale od implementacijata na ovoj planski opfat e pojava na poàr, elementarni nepogodi i drugi havarii. Vo planskiot opfat se razraboteni merki za za{tita na ~ovekot, materijalnite dobra i ìvotnata sredina od prirodnite katastrofi. Kako mo`ni predizvikuva~i na nesre}i i havarii vo planskiot opfat se transportot na gorivata, nivnoto preto~uvawe i skladirawe. Za uspe{no funkcionirawe na za{titata od nesre}i i havarii predvideni se merki za za{tita od poàri, odnosno site objekti se locirani taka da se pristapni za poàrnite vozila, a {irinata na pristapot ne smee da bide pomala od propi{aniot so {to }e se ovozmoùva lesna podgotovka i stavawe vo dejstvo na potrebnata oprema za borba protiv poàrot i spasuvawe na lu|eto. Ivi~nicite na pristapniot pat mora da bidat zakoseni poradi lesen pristap na poàrnite vozila do objektite. Planiraweto i izrabotkata na tehni~kata dokumentacija treba da e vo soglasnost so Zakonot za za{tita na poàr. Detalnata analiza na ovie vlijanija }e bide so Studiite ili Elaboratite soglasno Zakonot i se obvrska da se izgotvat vo podocne`nite fazi na realizacija na investicijata.

50 8. Merki za za{tita, namaluvawe i neutralizirawe na zna~ajnite vlijanija vrz `ivotnata sredina od implementacija na planskiot dokument

Za{titata i unapreduvaweto na ìvotnata sredina e temelna vrednost na Ustavot na Republika Makedonija (~len 8) i e regulirana so Zakonot za ìvotna sredina, kako i ostanatite zakoni i podzakonski akti koi se navedeni vo ovoj Izve{taj. Ovoj Izve{taj, koj se bazira na relevantnite podatoci od Prostorniot plan na Republika Makedonija, Nacionalniot Ekolo{ki Akcionen Plan, sektorski studii za odredeni oblasti, kako i podatoci utvrdeni na samiot lokalitet, predviduva i merki za za{tita na ìvotnata sredina od vlijanijata koi se o~ekuvaat so implementacijata na planskata dokumentacija, a koi e potrebno da se ispo~ituvaat vo tekot na podgotovkata na planskata dokumentacija. Za realizacija na sistemot za za{tita na ìvotnata sredina potrebno e da se po~ituva: - Selektirano i organizirano deponirawe na otpadot vo deponija; - Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na prostorot; - Izvedba na sovremena infrastruktura; - Soodveten tretman na otpadnite vodi; - Zagaduva~ot e dolèn da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe na opasnosta od zagaduvawe na ìvotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija ìvotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto; - Sproveduvawe na postojnite zakoni i propisi so koi se za{tituva prostorot, resursite i nacionalnoto bogatstvo; - Dosledno sproveduvawe na planot. Sekoe nekontrolirano istekuvawe na naftenite derivati vo ìvotnata sredina pretstavuva mo`nost za nejzino zagaduvawe. Pri takov slu~aj site mediumi na ìvotnata sredina }e bidat pogodeni. Vozduhot preku isparuvawe na derivatite, po~vata preku direkten kontakt so nea i povr{inskite i/ili podzemnite vodi preku izmivawe so do`dovi ili direktno preku isceduvawe na derivatite vo podolnite sloevi na po~vata. Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na drvoredi pokraj soobra}ajnicite kako i pokraj drugite infrastrukturni objekti koi moàt negativno da vlijaat na kvalitetot na ìvotnata sredina. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odrùvawe. Soglasno Zakonot za urbano zelenilo, procentualnata zastapenost na zelenata povr{ina da se definira so Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe zavisno od lokacijata, namenata i goleminata na grade`nata parcela. Vo zonata na bunarot se zabranuva servisirawe na motorni vozila, pasewe na stoka, zakopuvawe na umreni ìvotni, skladirawe na otpad,

51 ispu{tawe na materii koi po svojot sostav se opasni i {tetni, upotreba na agrohemiski sredstva, izgradba na septi~ki jami, kopawe na kanali, izveduvawe na zemjeni raboti i sl. Pri lociraweto na bunarite da se po~ituva Zakonot za vodi za odreduvawe na za{titnite zoni na bunarite. Bidej}i vodosnabduvaweto so tehni~ka voda se vr{i od podzemen bunar, potrebno e da se napravat ispituvawa so koi }e se utvrdi i kvalitetot na vodata, odnosno dali fizi~ko-hemiskite i bakteriolo{ki karakteristiki na vodata }e odgovaraat za soodvetnata namena.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz demografskiot faktor

Implementacijata na planskiot dokument pozitivno }e vlijae na demografskiot razvoj i zatoa ne se prepora~uvaat merki za za{tita.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ~ovekovoto zdravje

Realizacijata na planskiot opfat nema da predizvika vlijanija vrz ~ovekovoto zdravje. Vo delot na op{ti merki se prepora~uva vospostavuvawe na sistem na sobirawe i regularno otstranuvawe na otpadot, pojasi so za{titno zelenilo i hortikulturno ureduvawe i vo tekot na grade`nite postapki, istite da se planiraat soodvetno za da se reducira vremeto na koristewe na opremata koja sozdava zgolemena bu~ava. Primenata na site predloèni merki dadeni vo site fazi na planirawe i izvedba na proektite }e ovozmoì eliminirawe na eventualnite vlijanija vrz ìvotnata sredina i zdravjeto na ~ovekot. Cvrstiot otpad {to bi se javil vo ramkite na planiraniot opfat e potencijalna opasnost. Zatoa se predlaga (integrirano upravuvawe) organizirano sobirawe i transportirawe do mestoto nameneto za otpad, pojasi so za{titno zelenilo i hortikulturno ureduvawe, izvedba na vodovodni i kanalizacioni mreì i dr. So dosledno sproveduvawe na planot mo`nosta za zagrozuvawe na ~ovekovoto zdravje }e bide svedena na minimum.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz ambientniot vozduh

Vozduhot e eden od osnovnite elementi za ~ista i zdrava `ivotna sredina i za negov kvalitet neophodno e site zagaduva~i, odnosno site objekti koi ispu{taat {tetni materii da koristat uredi za pre~istuvawe. Za{titata na kvalitetot na atmosferata treba da se ostvaruva preku slednite merki:  Integralna kontrola na zagaduva~ite na atmosferata (me|u koi i izduvnite gasovi od motornite vozila) i nivnoto deluvawe i blagovremeno uka`uvawe na kriti~nite meteorolo{ki pojavi;  Primena na soodvetni tehni~ko-tehnolo{ki merki;  Obezbeduvawe uslovi za efikasno prirodno provetruvawe i koristewe na dominantni vozdu{ni struewa;  Podigawe i oformuvawe na za{titni zeleni pojasi (drvoredi);

52  Podobruvawe na sostojbata so zelenite povr{ini so pravilen raspored na zelenilo. Ovoj planski opfat nema negativno da vlijae vrz ambientalniot vozduh;  Monitoring na emisii na zagaduva~ki materii vo vozduhot;  Izbegnuvawe na koristeweto na fosilnite goriva kako energetski resurs za zagrevawe na objektite;  Koristewe na elektri~na energija kako energens za zatopluvawe pri {to nema da ima nikakvi zagaduva~ki emisii;  Upotrebata na ekolo{kite goriva koi momentalno se voveduvaat vo maloproda`ba so nafteni derivati drasti~no }e doprinese za namaluvawe na eventualnite vlijanija po `ivotnata sredina.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz klimatskite promeni

Vo domenot na za{titata na ìvotnata sredina osnovna cel e preku soodvetni planski postavki da se obezbedat uslovi za nepre~en razvoj so istovremeno ~uvawe na kvalitetot na sredinata za ìvot i rabota. Za ostvaruvawe na navedenata cel, postavkite i potrebite od za{tita na sredinata se vgraduvaat vo site domeni na urbanisti~koto planirawe preku proverka i izgotvuvawe na sovremeni standardi i normativi. So ogled na lokacijata na koja se predviduva realizacijata na ovaa planska sodrìna ne se o~ekuva deka }e ima naru{uvawe na kvalitetot na vozduhot na mikro plan i po{irokiot region ili klimatski promeni. Merkite za namaluvawe na vlijanijata se primena na nezagaduva~ki dejnosti, sovremeni tehniki i instalacii, upotreba na obnovlivi izvori na energija, upotreba na ekolo{ki goriva za prevoznite sredstva, podigawe na za{titni zeleni pojasi vo i okolu krugot na planskiot opfat.

- Merki za namaluvawe na bu~ava

Emisijata na bu~ava kon okolinata treba da bide vo ramkite na propi{anite grani~ni vrednosti. Pra{aweto za namaluvawe na problemite na bu~avata od avtopatot treba da se re{ava so obezbeduvawe na za{titni zeleni pojasi ili formirawe na zeleni koridori. Vo sklop na podobruvawe na uslovite za rabota i prestoj eden od bitnite faktori e podigaweto na zeleni nasadi vo lokalitetot i vo negovoto neposredno okru`uvawe. Dokolku vo vremeto na implementacija na planot se uvidi potreba od voveduvawe na dopolnitelni merki na za{tita od bu~ava, istite }e se sprovedat.

- Merki za za{tita od vibracii

Implementacijata na planskata dokumentacija nema da predizvika vibracii poradi {to vo ovaa faza nema da se vovedat nekoi posebni merki za za{tita od vibracii.

53 - Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kvalitetot na vodite

Vo smisol na za{tita na povr{inskite i podzemnite vodi potrebno e vodonepropusna kanalizacija za odvodnuvawe na otpadnite vodi. 1. Za{tita na proto~nite i podzemnite vodi ima prioritet i so soodvetno tehni~ko tehnolo{ki zafati (izgradba na kanalizacioni sistemi, soodveten tretman na otpadni vodi, redovna kontrola na sostojbite na vodata i nejziniot kvalitet i dr.); 2. Neutralizirawe na {tetnite otpadni materii pred ispu{tawe vo kanalizaciona mre`a. Potrebnite koli~ini na sanitarna voda }e bidat obezbedeni od bunar. Оtpadnite vodi se zafa}aat vo septi~ka jama vo ramki na grade`nata parcela. Imaj}i vo predvid deka so planot e definirana atmosferska i kanalizaciona komunalna infrastruktura ima garancii deka podzemnite i povr{inskite vodi }e bidat za{titeni od zagaduvawe. Sobiraweto i deponiraweto na otpadnite materii da se odlagaat vo najbliskata sanitarna deponija preku praven subjekt. Potencijalno zamastenite atmosferski vodi vo krugot na rabotnite zoni, manipulativnite povr{ini, soobra}ajnici, parkinzi, preto~uvali{ta preku slivni re{etki, preku posebni drena`ni sistemi da se sprovedat do talo`nikot (separatorot) na masla i posle niven predtretman da se ispu{tat vo kanalizacija. Sobiraweto i deponiraweto na otpadnite materii da se odlagaat vo najbliskata sanitarna deponija.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata

Soglasno ~len 7 od Zakonot za upravuvawe so otpad sozdava~ite na otpad se dol`ni vo najgolema mo`na mera, da go izbegnat sozdavaweto na otpad i da gi namalat {tetnite vlijanija na otpadot vrz ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto. - Tvrdiot otpad }e se sobira vo kontejneri, a potoa komunalnoto pretprijatie }e vr{i evakuacija; - Trajnoto deponirawe ili odlagawe na otpadot vo planiraniot opfat ili nadvor od predvidenite sadovi za odlagawe da bide najstrogo zabraneto. Za namaluvawe na vlijanijata vrz po~vata se predlagaat slednite elementi: - integralno upravuvawe so komunalniot otpad i negova selekcija; - sobiraweto na otpadnite vodi da se vr{i redovno; - potencijalno zamastenite vodi vo krugot na rabotnite zoni, koi {to imaat manipulativni povr{ini, soobra}ajnici i parkinzi, preku prelivni re{etki, so poseben drenaèn sistem da se sprovedat do talo`nik na separator na maslo i masti kade }e se izvr{i niven tretman;

54 - milta od ta`nicite, preku predviden i odreden vremenski interval da se iznese i da se postapi soglasno Glava V od Zakonot za upravuvawe so otpad. Za ~ista i nezagadena po~va treba da se obezbedi pogolema kontrola pri upotrebata na sredstvata, materijalite i surovinite koi }e se koristat vo prometot i raboteweto na objektite.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata

Vo planiraweto na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na prirodata i ìvotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata sredina. Za{titata na prirodata ja opfa}a i za{titata na biolo{kata raznovidnost. [to se odnesuva do izrabotkata na planot zaradi obezbeduvawe na zdrava ìvotna sredina }e bidat organizirani objekti soglasno propisite, normite i standardite koi }e pridonese za za{tita na vozduhot, vodite, zemji{teto i drugite elementi na ìvotnata sredina i priroda, so maksimalna za{tita na prirodnite vrednosti i retkosti vo planskiot opfat. Osnoven uslov za namaluvawe na vlijanijata vrz florata i faunata se primenata na predvidenite merki za pravilno upravuvawe so prostorot, otpadnite vodi, otpadot, bu~avata, po~vata, vozduhot i sl. Na prostorot koj{to e predmet na izrabotka na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, nema registrirano nitu evidentirano prirodno nasledstvo.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz predelot

Predvidenite aktivnosti vo planskata dokumentacija }e bidat vo nasoka na za~uvuvawe i podobruvawe na estetskite potencijali na predelot. Planskata realizacija so obezbeduvawe na za{titni pojasi so visoko i nisko zelenilo samo }e go nadopolni predelot vo pozitivna smisla. Zatoa ne se predvideni nikakvi merki.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz materijalnite dobra

Implementacijata na planskiot dokument ima pozitivno vlijanie vrz materijalnite dobra i zatoa ne se prepora~uvaat merki za vlijanijata.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata vrz kulturnoto nasledstvo

Soglasno Zakonot za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16, 11/18 i 20/19) se ureduvaat vidovite, kategoriite, identifikacijata, na~inot na stavawe pod za{tita i drugite instrumenti za za{tita i koristeweto na kulturnoto nasledstvo, pravata i dol`nostite na imatelite i ograni~uvawata na pravata na sopstvenost na kulturnoto nasledstvo vo javen interes.

55 Vo prostorot za koj se raboti ovoj opfat ne e evidentirano kulturno nasledstvo. Vo tekot na realizacija na predvidenite povr{ini od ovoj plan, dokolku se naide na arheolo{ki ostatoci zaradi prevzemawe na za{titni merki, potrebno e da se informiraat slu`bite nadle`ni za za{tita na kulturno-istoriskoto nasledstvo koi }e propi{at posebni uslovi i re`im za nivna za{tita.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata od upravuvawe so otpad

Soglasno Zakonot za upravuvawe so otpad sozdava~ite na otpad se dol`ni vo najgolema mera da go izbegnat sozdavaweto na otpad i da gi namalat {tetnite vlijanija na otpadot vrz ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto. Vo slu~aj na istekuvawe na maslo od mehanizacijata na okolnoto zemji{te, zagadenata po~va da bide otstraneta i soodvetno dislocirana, soglasno zakonskite propisi od oblasta na upravuvaweto so otpadot. Za cvrstiot otpad se predviduva sobirawe vo kontejneri za otpadoci, opredeluvawe na punktovi za sobirawe na otpadot. - Tvrdiot otpad da se sobira vo kontejneri, a potoa komunalnoto pretprijatie da vr{i evakuacija; - Trajnoto deponirawe ili odlagawe na otpadot vo planiraniot opfat ili nadvor od predvidenite sadovi za odlagawe da bide najstrogo zabraneto. Ovie elementi }e ovozmoàt spre~uvawe na zagaduvaweto na po~vite i na podzemnite vodi, a so toa i na ìvotnata i rabotnata sredina voop{to.

- Merki za namaluvawe na vlijanijata od nesre}i i havarii

Za namaluvawe na mo`nite vlijanija predizvikani od nesre}i i havarii se prepora~uva implementacija na merkite dadeni vo planskata dokumentacija, vo fazata na izgradba, {to }e ovozmo`at minimizirawe na eventualnite pojavi za nesre}i i havarii vo funkcionalnata faza.

- Merki za za{tita i spasuvawe

Merkite za za{tita i spasuvawe se ostvaruvaat preku organizirawe na dejstva i postapki od preventiven karakter, koi gi podgotvuva i sproveduva Republikata preku organite na dr`avnata uprava vo oblasta za koi se osnovani. Merkite za za{tita i spasuvawe zadol`itelo se primenuvaat pri planiraweto i ureduvaweto na prostorot, vo planovite kako i pri izgradba na objekti i infrastruktura, soglasno Uredbata za na~inot na primenuvawe na merkite za za{tita i spasuvawe, pri planirawe i ureduvawe na prostorot i naselbite, vo proektite i izgradba na objektite („Sl. Vesnik na RM” br. 105/05), kako i u~estvo vo tehni~kiot pregled. Merkite za za{tita i spasuvawe se odnesuvaat na za{tita od prirodni nepogodi i drugi nesre}i, vo mir i vo vojna i od voeni dejstvija.

56 - Merki za za{tita od po`ar

Vo objektite predvideni so planot vo smisla na merki na za{tita od poàr, odreden broj lica vr{at nekoja dejnost redovno ili vremeno i vo koi moàt da prestojuvaat podolgo ili pokratko vreme i drugi lica kako na primer posetiteli i drugi. Soglasno Zakonot za za{tita i spasuvawe („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14, 129/15, 71/16, 106/16 i 83/18), merkite i aktivnostite za za{tita na ìvotot i imotot na lu|eto od poàri, opfa}aat otstranuvawe na pri~inite za nastanuvawe na poàri, otkrivawe, spre~uvawe na {irewe i gasewe na poàri, utvrduvawe na pri~inite za nastanuvawe na poàr, kako i davawe na pomo{ pri otstranuvawe na posledicite predizvikani od poàr. Poradi toa, predvideni se slednite planski merki za za{tita od poàr:  Objektite vo ramkite na urbaniot opfat da se predvideni so ognootporni materijali;  Pri planiraweto da se vodi smetka za obezbeduvawe na dovolni rastojanija me|u objektite;  Site objekti se locirani taka da se pristapni za poàrnite vozila, a {irinata na pristapot ne smee da bide pomala od propi{aniot so {to se ovozmoùva lesna podgotovka i stavawe vo dejstvo na potrebnata oprema za borba protiv poàrot i spasuvawe na lu|eto;  Soobra}ajnicite da se so dovolna {irina, a potrebno e da se izvedat so zadovoluva~ki osovinski pritisok {to ovozmoùva nepre~eno i brzo dvièwe na protivpoàrnite vozila;  Dolìnata na razdelniot pojas (oddale~enosta na benzinskata stanicata od soobra}ajnicata) zavisi od klasata na patot, a minimalnoto rastojanie iznesuva 5 metri;  Rastojanieto od prese~nata to~ka na rabot na razdelniot pojas i oskata na pristapnata soobra}ajnica do najbliskiot tank na stanicata e minimum 10 metri, a koga postoi odvoen del za tovarni vozila - minimum 25 metri do najbliskoto mesto za to~ewe;  Pri planirawe na hidrantskata mreà potrebno e da e obezbedeno dovolno koli~ina na voda za gasnewe na poàri;  Potrebno e sekoj rabotnik za vreme na raboteweto striktno da go po~ituva vostanoveniot raboten proces i pri napu{taweto na rabotnoto mesto treba da vodi grià za redot i ~istotata na rabotnoto mesto;  Site otpadoci, posebno gorlivite treba da se otstranuvaat od prostoriite na objektite i da se sobiraat vo metalni zatvoreni ko{nici koi zadolìtelno treba da se praznat sekoj den po zavr{uvaweto na rabotnata smena;  Zapallivite te~nosti moàt da se smestuvaat i ~uvaat isklu~itelno vo sadovi izgradeni za taa namena;  Preto~uvawe na zapalivi te~nosti i gasovi moàt da vr{at samo stru~ni lica i so sredstva posebno opredeleni za taa namena;

57  Pogolema koli~ina zapalivi te~nosti moàt da se ~uvaat spored propi{ani normi samo vo za toa, posebno izgradenite skladi{ni rezervoari;  Otpadnite zapalivi te~nosti ne smeat da se ispu{taat vo kanalizacionata mreà;  Site izlezi i premini mora da bidat sekoga{ i vo sekoe vreme slobodni za nepre~eno pominuvawe. Popre~uvawe na ovie mesta e zabraneto;  Elektri~nite instalacii i uredi vo site delovi na skladot mora da bidat izvedeni spored tehni~kite propisi. Vo slu~ai na nastanuvawe gre{ki (defekti) na elektri~nite instalacii i uredi, popravka moàt da vr{at samo lica so soodvetna kvalifikacija i stru~na osposobenost;  Pristapnite pati{ta okolu objektot i rezervoarite, vo sekoe vreme treba da bidat proodni za nepre~en pristap na protivpoàrnata tehnika, vo slu~aj na potreba;  Rabota so napravi za se~ewe, zavaruvawe i lepewe moè da se vr{i otkako prethodno }e se izvr{at podgotovki i obezbeduvawe na rabotnoto mesto za izvr{uvawe na takov vid rabota;  Periodi~nite pregledi i ispituvawa na jakostrujnite elektri~ni instalacii, gromobranskata instalacija, sigurnosnite uredi od ma{inskite instalacii i site drugi sigurnosni uredi i instalacii da se vr{at spored tehni~kite propisi i pravilata usvoeni so pravilata na tehni~kata praktika;  Pri nastanuvawe poàr treba da se postapi spored upatstvata za dejstvuvawe, odnosno da dejstvuva lokalnata samouprava ili da se povika protivpoàrnite edinici na gradot Skopje, a do nivnoto doa|awe da se za~uvaat mirot i prisebnosta i da se prezemat merki za lokalizirawe na poàrot, spasuvawe na zagrozenite lica, za iznesuvawe na eksplozivni i na drugi opasni materii;  Uredite, opremata i sredstvata za gasnewe na poàri mora sekoga{ da se ispravni za da moàt vo slu~ai na potreba, brzo i efikasno da se upotrebat;  Napravite za gasnewe poàri ne smeat da se upotrebuvaat za drugi potrebi osven za gasnewe poàri, za obuka i za eventualni drugi elementarni nepogodi, a na niv treba da stoi upatstvo za upotreba i rakuvawe;  Vo site prostorii na objektite, aparatite za gasnewe poàri mora da bidat postaveni na voo~livi i lesno pristapni mesta, naj~esto do vlezno-izleznite vrati;  Sekoj rabotnik mora da bide zapoznat so opasnostite od poàr i merkite za za{tita od poàr i mora da e obu~en za upotreba na protivpoàrnite aparati, hidrantite i da rakuva so drugite uredi koi se koristat za gasnewe poàri. Vo odnos na za{titata od poàri potrebno e so proektite da se re{i gromobranskata instalacija so cel da nema pojava na zgolemeno poàrno optovaruvawe. Planiraweto i izrabotkata na tehni~kata dokumentacija treba da e vo soglasnost so Zakonot za za{tita i spasuvawe, Zakonot za

58 poàrnikarstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 36/04, 49/04, 86/08, 124/10, 18/11, 41/14, 129/15, 71/16, 106/16 i 83/18) i drugite pozitivni propisi so koi e regulirana ovaa oblast. Vo odnos na za{titata od poàri pri izrabotkata na Osnovniot proekt }e se re{i i gromobranskata instalacija so cel da nema pojavi na zgolemeno poàrno optovaruvawe. Soglasno Pravilnikot za izgradba na stanici za snabduvawe so goriva na motorni vozila i skladirawe i preto~uvawe na gorivata (Sl. list na SFRJ br. 27/71 i 29/71) izdvoeni se tri zoni za za{tita od poàr i eksplozii i zoni na opasnost:  I Zona, ja opfa}a vnatre{nosta na rezervoarot i oknoto vo koe se smesteni priklu~oci za polnewe;  II Zona, go zafa}a prostorot okolu oknoto so radius od 3 m i visina od 1 m nad terenot i prostorot okolu avtomatot za to~ewe na gorivo so radius od 2,5 m i viso~ina od 1 m nad terenot;  III Zona, go opfa}a prostorot nad okolniot teren so {iro~ina od 5 m mereno horizontalno od rabot na zonata II i visina 0,5 m mereno od po~vata.

- Merki za za{tita od prirodni katastrofi

Za{titata od urnatini kako preventivna merka se utvrduva vo urbanisti~kite planovi vo tekot na planiraweto na prostorot. Spored postojnite analizi i dobienite rezultati za seizmi~nost na mesnoto podra~je spored o~ekuvanite dejnosti na zemjotresi vo idnina, osnoven stepen na seizmi~ki itenzitet vo podra~jeto iznesuva 7° po MKS. Definirawe na seizmi~ki hazard vsu{ost pretstavuva definirawe na ekonomsko-tehni~ki kriteriumi za prifatlivo nivo na bezbedenost na grade`nata konstrukcija za razli~ni materijali na objektite. Za da se izbegne seizmi~kiot hazard potrebno e gradbata da se gradi spored parametrite i kriteriumite za seizmi~ka gradba. Vo slu~aj na mo`ni razurnuvawa bilo od zemjotres ili od vozdu{en voen udar, planiranoto re{enie na uli~nata mre`a obezbeduva: - brza i nepre~ena evakuacija na lu|eto (nema tesni grla); - brz pristap na ekipite za spasuvawe i nivnite specijalni vozila; - nepre~ena intervencija; - {tetite da se svedat na minimum; - brza sanacija na posledicite.

- Merki za za{tita od tehnolo{kite katastrofi

Pod tehni~ki katastrofi se podrazbiraat poàri, eksplozii, kontaminacija na vozduhot i vodata, hemiski zagaduvawa i drugi nesre}i i drugi pri~ini koi moàt da dovedat do masovni nesre}i, gubitoci na ~ove~ki ìvoti i materijalni bogatstva. Po odnos na za{tita od tehnolo{ki katastrofi treba da se prevzemat site merki za za{tita so izrabotka na proektna dokumentacija i izgotvuvawe na soodvetni elaborati za za{tita.

59 9. Plan na merki za monitoring na `ivotnata sredina

Za izrabotka na efektiven plan za upravuvawe, neophodno e najnapred da se sprovede ocena na statusot na site prirodni vrednosti vklu~uvaj}i go i zdravjeto na ~ovekot. Vo sledniot ~ekor se opredeluvaat celi i prioriteti za upravuvawe. Dali prevzemenite merki i aktivnosti gi davaat posakuvanite rezultati se utvrduva preku kontinuiran monitoring. Podatocite od monitoringot }e bidat osnova za izrabotka na sledniot plan za upravuvawe. Spored toa, monitoringot e sostaven del od kru`niot proces na planirawe na upravuvaweto. Osnovni celi na planot za monitoring se:  Podobruvawe na kvalitetot na ìveewe i zgolemuvawe na ìvotniot standard;  Za{tita na ìvotnata sredina so implementacija na Planot;  Odrùvawe na postojano nivo na flora i fauna;  Podobruvawe na kvalitetot na vozduhot;  Za~uvuvawe na kavalitetot na po~vata;  Minimizirawe na otpadot i negova selekcija;  Minimizirawe na pojavi od nesre}i i havarii. Sepak, toa naj~esto se postignuva niz osmisleni nau~ni istraùvawa ~ija glavna cel e da gi opi{at procesite na ekosistemite vklu~uvaj}i gi i zakonite koi vlijaat vrz niv. Ekolo{kiot monitoring se odnesuva na posledovatelni merewa vo ekosistemite so glavna cel opredeluvawe na trendovi vo komponentite, procesite ili funkciite. So sekoj predlog merki za za{titata na ìvotnata sredina potrebno e da se izgotvi plan za monitoring na predloènite merki i monitoring na ìvotnata sredina. Vo sovremenoto planirawe na prostorot, zada~ite na za{tita na prirodata se usmereni osobeno na aktivno ureduvawe i za{tita na prirodata i ìvotnata sredina, sanirawe na mo`nite {teti i povtorno vospostavuvawe na prirodnata sredina. [to se odnesuva do izrabotkata na LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, osobeno treba da se ima vo predvid blizinata na obrabotuvaniot prostor. Dokolku pri izrabotka na planot i ureduvaweto na prostorot se dojde do odredeni novi soznanija za prirodni retkosti koi moè da bidat zagrozeni potrebno e da se prezemat merki za za{tita soglasno Zakonot. Planot na monitoring predviduva sledewe na slednite parametri vo ìvotnata sredina: - Sledewe na kvalitetot i kvantitetot na vodite; - Sledewe na kvalitetot na vodite; - Sledewe na kvalitetot na po~vata; - Sledewe na bu~avata. So ovoj plan }e se ovozmoì:  Potvrda deka dogovorenite uslovi pri odobruvawe na proektot se soodvetno sprovedeni;

60  Upravuvawe so nepredvideni vlijanija i promeni;  Potvrda deka vlijanijata vrz mediumite na `ivotnata sredina se vo ramkite na predvideni ili dozvoleni grani~ni vrednosti;  Potvrda deka so primena na merkite se vr{i za{tita na `ivotnata sredina, odnosno namaluvawe na negativnite vlijanija.

61 10. Netehni~ko rezime

So samoto realizirawe na ovaa planska zada~a se dobivaat podatoci za po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, naselenieto, zdravjeto na lu|eto, materijalnite dobra i dr. i se sozdavaat uslovi za iznao|awe na pri~inite vrz osnova na koja se odbiraat alternativite i se predviduvaat merki za za{tita i namaluvawe na negativnite vlijanija. So identifikacijata na mo`nite problemi treba da se racionaliziraat tro{ocite i da se napravi najsoodveten izbor na merkite za za{tita na ìvotnata sredina. Rezultatot od u~estvoto na javnosta treba da se zeme {to e mo`no pove}e. Preku realizacija na planskiot opfat doa|a do podobruvawe na ekonomskite uslovi preku otvarawe na novi rabotni mesta, odnosno }e se sozdadat uslovi za ekonomsko angaìrawe na naselenieto, a so samoto toa vospostavuvawe na preduslovi za odr`liv ekonomski razvoj. Celta na izrabotkata na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo e urbanizirawe na prostorot so definirawe na grade`na parcela i povr{ina za gradewe so osnovni klasi na nameni, soglasno Prostorniot plan na Republika Makedonija i celite postaveni vo Planskata programa. Ovaa lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija celta }e ja ostvari preku analiza na postojnata sostojba, analizata na postojnite elementi karakteristi~ni vo prostorot kako i prirodnite i sozdadeni ~initeli vo prostorot, so pomo{ na koi }e se definira osnovniot koncept za planirawe na povr{ini i izrabotka na konkretni prostorni, soobra}ajni i infrastrukturni re{enija. Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo }e se izraboti vrz osnova na metodologijata, koja proizleguva od odredbite utvrdeni so Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14) i Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 i 168/18) kako i podzakonskite akti {to proizleguvaat od nego: Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15) i Pravilnik za izmenuvawe i dopolnuvawe na Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18) i Pravilnikot za pobliska sodrìna, forma i na~in na obrabotka na generalen urbanisti~ki plan, detalen urbanisti~ki plan, urbanisti~ki plan za selo, urbanisti~ki plan von naseleno mesto i regulaciski plan na generalen urbanisti~ki plan, formata, sodrìnata i na~inot na obrabotka na urbanisti~ko - planski dokumentacii i arhitektonsko - urbanisti~ki proekt i sodrìnata, formata i na~inot na obrabotka na proektot za infrastruktura („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15). Planskiot opfat so svojata mestopolo`ba e vo atar na selo Taor vo mesto vikano Golema livada, op{tina Zelenikovo. Opfatot se nao|a vo severniot del od atarot na selo Taor pokraj lokalen pat koj vodi od

62 selo Taor kon selo R'àni~ino, vo neposredna blizina na regionalniot pat R1102 - Skopje (vrska so A2 - obikolnica Skopje) - Katlanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija (vrska so A1) i magistralniot pat A1 - Granica so Srbija (GP Tabanovci) - Kumanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija - granica so Grcija (GP Bogorodica) i delnica Gradsko - Prilep (vrska A2) preku koi grade`nata parcela se povrzuva so ostanatiot del od op{tinata, gradot Skopje, ostanatiot del od Republikata kako i po{iroko od nea. Planskiot opfat se nao|a na prose~na nadmorska viso~ina od 223 m. Granicata na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, pretstavuva zatvoren poligon koja se dviì po granicata na katastarskata parcela 240/2 del vo katastarska op{tina Taor, koja moè da se ot~ita od digitaliziranata aùrirana geodetska podloga. Povr{inata na planski opfat za Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo iznesuva 0.88 ha. Granicata na planskiot opfat e pretstavena opisno so koordinatite po H i Y na sekoja prekr{na to~ka, ozna~ena so redni broevi od T1 do T10 i istite se dadeni vo tabelaren prikaz podolu:

63 Soglasno dostavenite podatoci pod br. 10-1359/2 od 24.02.2020 godina, ELEKTRODISTRIBUCIJA DOOEL Skopje, izdava potvrda za postojni podzemni i nadzemni instalacii na distributivnata mreà na objekti vo ramkite na planskiot opfat i toa: srednonaponski kabelski vod, srednonaponski nadzemen vod i transformatorski stanici, deka vo ramkite na planskiot opfat ima postojna elektri~na mreà i soglasno dostavenite podatoci pod br. 11- 1510/1 od 25.02.2020 godina, MEPSO AD Skopje, izdava potvrda za postojni i planirani elektro energetski objekti, deka vo ramkite na planskiot opfat nema postojna elektri~na mreà vo nivna sopstvenost. Soglasno dostavenite podatoci od 20.02.2020 godina od Makedonski Telekom AD Skopje i soglasno dostavenite podatoci pod br. 11-1388/1 od 05.03.2020 godina od A1 Makedonija DOOEL Skopje i dostavenite podatoci pod br. 1404-877/2 od 10.03.2020 godina od Agencija za elektronski komunikacii izvestuva deka vo ramkite na planskiot opfat nema postojni podzemni elektronski komunikaciski instalacii. Pri~inata za izrabotka na planskata dokumetacija e urbanizacija na planskiot opfat koj dosega ne bil urbaniziran, kako i vr{ewe na parcelacija so odreduvawe na namena na zemji{teto i predviduvawe na povr{ina za gradewe, a vo soglasnost so zakonite i pravilnicite za urbanisti~ko planirawe. Celta na izrabotkata na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo e urbanizirawe na prostorot so definirawe na grade`na parcela i povr{ina za gradewe so osnovni klasi na nameni, soglasno Prostorniot plan na Republika Makedonija i celite postaveni vo Planskata programa. Ovaa lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija celta }e ja ostvari preku analiza na postojnata sostojba, analizata na postojnite elementi karakteristi~ni vo prostorot kako i prirodnite i sozdadeni ~initeli vo prostorot, so pomo{ na koi }e se definira osnovniot koncept za planirawe na povr{ini i izrabotka na konkretni prostorni, soobra}ajni i infrastrukturni re{enija. Povr{inata na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo iznesuva 0.88 ha. Taor e selo vo okolinata na gradot Skopje, a teritorijalno pripa|a n op{tina Zelenikovo. Selo Taor e smesteno vo Taorskata Klisura od levat strana na reka Vardar na 26 km oddale~enost od gradot Skopje vo isto~e pravec. Rekata Vardar go deli od selo Ore{ani koe se nao|a na sprotivnio desen breg. Planskiot opfat so svojata mestopolo`ba e vo atar na selo Taor vo mesto vikano Golema livada, op{tina Zelenikovo. Opfatot se nao|a vo severniot del od atarot na selo Taor pokraj lokalen pat koj vodi od selo Taor kon selo R'àni~ino, vo neposredna blizina na regionalniot pat R1102 - Skopje (vrska so A2 - obikolnica Skopje) - Katlanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija – Gevgelija (vrska so A1) i magistralniot pat A1 - Granica so Srbija (GP Tabanovci) - Kumanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija - granica so Grcija (GP Bogorodica) i delnica Gradsko - Prilep (vrska A2) preku koi grade`nata parcela se povrzuva so

64 ostanatiot del od op{tinata, gradot Skopje i ostanatiot del od Republikata kako i po{iroko od nea. Granicata na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, pretstavuva zatvoren poligon koja se dviì po granicata na katastarskata parcela 240/2 del vo katastarska op{tina Taor. Planskiot opfat se nao|a na prose~na nadmorska viso~ina od 223 m. Vo ramkite na planskiot opfat na Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija za grade`na parcela GP_T.1 na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo, se predviduva povr{ina za gradewe so osnovna klasa na namena za:  E2 - Komunalna suprastruktura (Benziska pumpna stanica); Generalniot koncept koj e koristen pri re{avawe na ovaa Lokalna urbanisti~ka planska dokumentacija se sostoi vo urbanizirawe na prostorot koj dosega ne bil urbaniziran, kako i vr{ewe na parcelacija so odreduvawe na namenata na zemji{teto i predviduvawe na povr{ina za gradewe, a vo soglasnost so zakonite i pravilnicite za urbanisti~ko planirawe. Kompatibilni klasi na namena na osnovnata klasa na namena se:  B1 - mali komercijalni i delovni nameni so maksimalen dozvolen % do 15%,  B2 - golemi trgovski edinici so maksimalen dozvolen % do 15%,  B3 - golemi ugostitelski edinici so maksimalen dozvolen % do 15% i  B4 - delovni prostori so maksimalen dozvolen % do 15%, Maksimalniot dozvolen % na u~estvo na zbirot na kompatibilnite klasi na nameni vo odnos na osnovnata klasa na namena e do 15%. Predviden e objekt so namena za komunalna suprastruktura (benziska pumpna stanica) na dràvno i (ili) privatno zemji{te. Katnosta na predvidenata povr{ina za gradewe iznesuva P+1. So planot se utvrduvaat i planskite re{enija za infrastrukturata. Na ovoj prostor uslovenosta od programskite barawa i postojnata sostojba zna~itelno gi diktira planskite re{enija za soobra}ajnicite, za fekalnite i atmosferskite infrastrukturni vodovi, kako i za elektri~nata i elektronsko-komunikaciskata infrastruktura, koi se vo direktna zavisnost od uli~nata mreà, pored koja se vodat. Soobra}ajniot koncept vo osnova se nadovrzuva na ve}e postojnite soobra}ajnici, kade novoplaniranite ulici se postaveni vo zavisnost od terenskite uslovi i potrebite za obezbeduvawe na pristap do grade`nite parceli. Planiranata soobra}ajna mreà ovozmoùva normalno odvivawe na soobra}ajot vo planiraniot prostor. Planskiot opfat se nao|a vo severniot del od atarot na selo Taor pokraj lokalen pat koj vodi od selo Taor kon selo R'àni~ino, vo neposredna blizina na regionalniot pat R1102 - Skopje (vrska so A2 - obikolnica Skopje) - Katlanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija (vrska so A1) i magistralniot pat A1 - Granica so Srbija (GP

65 Tabanovci) - Kumanovo - Veles - Negotino - Demir Kapija - Gevgelija - granica so Grcija (GP Bogorodica) i delnica Gradsko - Prilep (vrska A2) preku koi grade`nata parcela se povrzuva so ostanatiot del od op{tinata, gradot Skopje i ostanatiot del od Republikata kako i po{iroko od nea. Parkiraweto e predvideno da se odviva vo sopstvenata grade`na parcela. Potrebniot broj na parking mesta i negovoto dimenzionirawe e vo soglasnot so ~lenovite 58 i 59 od Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 142/15) i Pravilnikot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 i 86/18). Analizata za potrebniot broj na parking mesta se utvrduva pri izrabotkata na Osnoven proekt. Obezbeduvaweto na potrebniot broj na parking mesta }e bide osnoven uslov za izgradba do maksimalno dozvolenata visina i povr{ina na gradbata. Vo planskiot ofat se predviduva bunar preku koj predvideniot objekt }e se snabduva so voda. Vo planskiot ofat ne se predviduva fekalna kanalizacija, fekaliite }e se odveduvaat vo septi~ka jama. Atmosferskite vodi se slevaat slobodno po povr{inata na terenot, odnosno nema organizirano prifa}awe i odveduvawe na atmosferskite vodi. Vo ramkite na planskiot opfat ima planirana elektri~na mreà po osovinata na lokalniot pat. Vo ramkite na planskiot opfat predvidena e 1 stolbna trafostanica so ja~ina od 400KVA - 10/04KV. Vo ramkite na planskiot opfat se predviduva povr{ina za gradba so namena za komunalna suprastruktura (benziska pumpna stanica). Za komunalna suprastruktura (benziska pumpna stanica):  Za prose~no elektrificiran objekt, instalirana energija od 1kW / 10 m2;  Vkupna planirana povr{ina 9796 m2.  Vkupna ednovremena snaga e Re = 980 kW  Za uli~no osvetluvawe - okolu 25 kW Vkupna ednovremena snaga na celiot opfat iznesuva: Re = 1005 kW, a na nivo na trafostanica so koeficient na ednovremenost 0.85, ednovremenata snaga e: Re = 854 kW Vkupna ednovremena snaga za prete`no omski potro{uva~i kakvi {to se vo ovoj opfat i so faktor na snaga od 0.9 e: Re = 905 kW Od dobienite presmetki proizleguva deka planskiot opfat moè da se napojuva od planiranite trafostanici. Niskonaponskoto napojuvawe se planira da se izvede so kabli postaveni vo rov vo zemja, za{titeni i obeleàni do priklu~ni ormani koi se postaveni na fasadite od objektite. Vo izve{tajot za Strategiskata ocena za ìvotna sredina se zemeni se detali od planot, programite i strategiite, kako i informaciite koi se utvrdeni pri izgotvuvaweto, a se od osobeno zna~ewe za mo`nite vlijanija za ìvotnata sredina. Izve{tajot na ovoj planski dokument gi opfa}a podatocite za:

66  Postojnata sostojba na planskiot opfat;  Potencijalnite vlijanija vrz naselenieto, zdravjeto na lu|eto, florata, faunata, po~vata, vozduhot, vodata, klimatskite faktori, materijalnite dobra, kulturnoto nasledstvo i dr.  Merkite za za{tita i namaluvawe na vlijanijata;  Sostojbata na ìvotnata sredina bez implementacijata na planot;  Planot za monitoring na ìvotnata sredina. Za realizacija na sistemot za za{tita na ìvotnata sredina potrebno e da se po~ituva: - Selektirano i organizirano deponirawe na otpadot vo deponija; - Za~uvuvawe na ambientalnite i estetskite potencijali na prostorot; - Izvedba na sovremena infrastruktura; - Soodveten tretman na otpadnite vodi; - Zagaduva~ot e dolèn da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe na opasnosta od zagaduvawe na ìvotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, kako i da ja stavi vo funkcija ìvotnata sredina vo sostojba kako pred o{tetuvaweto; - Sproveduvawe na postojnite zakoni i propisi so koi se za{tituva prostorot, resursite i nacionalnoto bogatstvo; - Dosledno sproveduvawe na planot. Sekoe nekontrolirano istekuvawe na naftenite derivati vo ìvotnata sredina pretstavuva mo`nost za nejzino zagaduvawe. Pri takov slu~aj site mediumi na ìvotnata sredina }e bidat pogodeni. Vozduhot preku isparuvawe na derivatite, po~vata preku direkten kontakt so nea i povr{inskite i/ili podzemnite vodi preku izmivawe so do`dovi ili direktno preku isceduvawe na derivatite vo podolnite sloevi na po~vata. Vo pogled na ozelenuvaweto, da se planiraat soodvetni profili na drvoredi pokraj soobra}ajnicite kako i pokraj drugite infrastrukturni objekti koi moàt negativno da vlijaat na kvalitetot na ìvotnata sredina. Izborot na zelenilo treba da se usoglasi so uslovite za za{tita i negova namena. Dispozicijata na visokite drvja da bide usoglasena so trasite na podzemnite instalacii, dodeka izborot na vidot na ozelenuvaweto da bide vo soglasnost so uslovite vo rabotnata sredina, odnosno sposobnosta na pove}e apsorpcija na {tetni gasovi i koi nemaat poseben tretman za odrùvawe. Soglasno Zakonot za urbano zelenilo, procentualnata zastapenost na zelenata povr{ina da se definira so Pravilnikot za standardi i normativi za urbanisti~ko planirawe zavisno od lokacijata, namenata i goleminata na grade`nata parcela. Vo zonata na bunarot se zabranuva servisirawe na motorni vozila, pasewe na stoka, zakopuvawe na umreni ìvotni, skladirawe na otpad, ispu{tawe na materii koi po svojot sostav se opasni i {tetni, upotreba na agrohemiski sredstva, izgradba na septi~ki jami, kopawe na kanali, izveduvawe na zemjeni raboti i sl. Pri lociraweto na bunarite da se po~ituva Zakonot za vodi za odreduvawe na za{titnite zoni na bunarite. Bidej}i vodosnabduvaweto so tehni~ka voda se vr{i od podzemen bunar, potrebno e da se napravat ispituvawa so koi }e se utvrdi i

67 kvalitetot na vodata, odnosno dali fizi~ko-hemiskite i bakteriolo{ki karakteristiki na vodata }e odgovaraat za soodvetnata namena. Koga stanuva zbor za monitoring za ìvotnata sredina se dava mo`nost za ispituvawe, ocenuvawe i sistemsko nabquduvawe na zagaduvaweto i sostojbata na mediumite vo ìvotnata sredina kako i identifikacija i registracija na izvorite na zagaduvawe. Planot na monitoringot pretstavuva alka pome|u site vklu~eni strani i pretstavuva osnova za nadle`nite institucii vo koj }e go kontroliraat procesot na sproveduvawe na zakonskata regulativa i da donesuvaat odluki. Najgolem benefit vo sproveduvaweto na strategiskata ocena na ìvotnata sredina e vo vklu~uvawe na aspektite od poleto na socijalata, ekonomijata i ìvotnata sredina, me|usebnata sorabotka, razvoj na regionalnite celi i celite za odr`liv razvoj i za{tita na ìvotnata sredina i lu|eto.

68 11. Prilozi

Lista na nacionalna zakonska regulativa

1. Zakon za ìvotna sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08, 83/09, 48/10, 124/10, 51/11, 123/12, 93/13, 187/13, 42/14, 44/15, 129/15, 192/15, 39/16 i 99/18); 2. Uredba za opredeluvawe na proektite i za kriteriumite vrz osnova na koi se utvrduva potrebata za sproveduvawe na postapkata za ocena na vlijanijata vrz ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 74/05); 3. Pravilnik za sodrìnata na barawata {to treba da gi ispolnuva studijata za ocena na vlijanieto na proektot vrz ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 33/06); 4. Uredba za strategiite, planovite i programite, vklu~uvaj}i gi i promenite na tie strategii, planovi i programi, za koi zadolìtelno se sproveduva postapkata za ocena na nivnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 5. Uredba za sodrìnata na izve{tajot za strategiska ocena na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 153/07); 6. Pravilnik za vospostavuvawe na listata na eksperti za SO@S, procedurata za sproveduvawe na ispitot za eksperti za SO@S, vospostavuvawe komisijata za ocenka na znaeweto na ekspertite za SO@S („Sl. Vesnik na RM” br. 129/07); 7. Uredba za kriteriumite vrz osnova na koi se donesuvaat odlukite dali opredeleni planski dokumenti bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz ìvotnata sredina i vrz zdravjeto na lu|eto („Sl. Vesnik na RM” br. 144/07); 8. Uredba za u~estvo na javnosta vo tekot na izrabotkata na propisi i drugi akti, kako i planovi i programi od oblasta na ìvotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 147/08); 9. Zakon za prostorno i urbanisti~ko planirawe („Sl. Vesnik na RM” br. 199/14, 44/15, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 i 168/18); 10. Zakonot za kvalitet na ambientniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 92/07, 35/10, 47/11 i 100/12-pre~isten tekst, 10/15 i 146/15); 11. Pravilnik za kriteriumite, metodite i postapkite za ocenuvawe na kvalitetot na ambientalniot vozduh („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04); 12. Zakon za vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 87/08, 6/09, 161/09, 83/10, 51/2011, 44/12, 23/13, 163/13, 180/14, 146/15 i 52/16); 13. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 14. Uredba za kategorizacija na vodotecite, ezerata, akumulaciite i podzemnite vodi („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99 i 71/99); 15. Uredba za klasifikacija na vodite („Sl. Vesnik na RM” br. 18/99); 16. Zakon za otpad („Sl. Vesnik na RM” br. 68/04, 71/04, 107/07, 102/08, 134/08, 124/10, 51/11, 123/12, 147/13, 163/13, 51/15, 146/15, 156/15, 192/15, 39/16, 63/16 i 31/20); 17. Lista na otpadi („Sl. Vesnik na RM” br. 100/05);

69 18. Zakon za za{tita od bu~ava vo `ivotnata sredina („Sl. Vesnik na RM” br. 79/07, 124/10, 47/11, 163/13 i 146/15); 19. Odluka za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava („Sl. Vesnik na RM” br. 64/93); 20. Zakon za za{tita na kulturnoto nasledstvo („Sl. Vesnik na RM” br. 20/04, 115/07, 18/11, 148/11, 23/13, 137/13, 164/13, 38/14, 44/14, 199/14, 104/15, 154/15, 192/15, 39/16, 11/18 i 20/19); 21. Zakon za za{tita na prirodata („Sl. Vesnik na RM” br. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15, 63/16 i 113/18); 22. Zakon za bezbednost i zdravje pri rabota („Sl. Vesnik na RM” br. 92/07, 136/11, 23/13, 25/13, 137/13, 164/13, 158/14, 15/15, 129/15, 192/15, 30/16 i 27/18).

Lista na relevantni EU direktivi

Direktivi na EU ipfateni vo Nacionalna strategija za aproksimacija vo `ivotnata sredina (2008). Relevantni se i nivnite izmeni i dopolnuvawa:

1. Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES) 2. Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES), dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003 3. Direktiva za ozon vo ambientniot vozduh 2002/3/ES 4. Direktiva za informirawe na korisnici (1999/94/ES) dopolneta so Direktivata 2003/73/ES 5. Ramkovna Direktiva za voda (2006/60/ES) dopolneta so Odlukata 2455/2001/ES 6. Direktiva za voda za piewe (98/83/ES) dopolneta so Regulativata (ES) 1882/2003 7. Direktiva za ispu{tawe na opasni supstancii vo vodite (76/464/EES) dopolneta so Direktivata (91/692/EES i 2000/60/ES) e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007, osven ~len 6, koj be{e otpovikan na 22.12.2000. 8. Direktiva za merewe na kvalitetot na vodata za piewe (79/869/EES) dopolneta so Direktivite 81/855/EES, 91/692/EES, i Regulativata (ES) 807/2003 }e bide otpovikana so Ramkovnata direktiva za vodi (2000/60/ES) od 22.12.2007) 9. Direktiva za podzemni vodi (80/68/EES) dopolneta so Direktivata 91/692/EES 10. Direktiva za Strate{ka ocena na `ivotna sredina (2001/42/ES) 11. Direktiva za pristap na informacii za `ivotnata sredina (2003/4/ES)

Dodatok

Izvestuvawa

75 Koristena literatura

 Prostorniot plan na RM, 2004;  Planska dokumentacija za LUPD za grade`na parcela GP_T.1. na KP br. 240/2 del, KO Taor, op{tina Zelenikovo;  Pregled na za{titni podra~ja vo RM (2008) i Izve{taj na me|unaroden konsultant za za{titeni podra~ja vo ramki na UNDP/GEF/M@SSP proektot: Zajaknuvawe na ekolo{kata, institucionalnata i finansiskata odr`livost na sistemot na za{titeni podra~ja vo Makedonija;  Nacionalna strategija za odr`liv razvoj, 2009;  Vtor Nacionalen izve{taj za klimatski promeni, 2008  Nacionalna strategija za mehanizmot za ~ist razvoj za prviot period na obvrski spored protokolot od Kjoto 2008-2012, 2007;  Vtor Nacionalen Ekolo{ki akcionen plan na RM, 2006  Nacionalna strategija za biolo{ka raznovidnost, 2004;  Strategija za upravuvawe so otpad vo RM 2008-2020;  Nacionalna transportna strategija za patniot prevoz, 2008;  Strategija za demografski razvoj na RM 2008-2015;  Nacionalna programa za usvojuvawe na pravoto na EU (NPPA II, 2007);  Nacionalna strategija za monitoring na ìvotnata sredina, 2004;  Strategija za upravuvawe so ìvotnata sredina, 2005;  Strategija za podigawe na javnata svest vo ìvotnata sredina, 2005;  Strategija i akcionen plan za implementacija na Arhuskata konvencija, 2005;  Nacionalen zdrastveno-ekolo{ki akcionen plan (NZEAP), 1999;  Ramkovna direktiva za voda (2000/60/ES);  Ramkovna direktiva za kvalitet na ambienten vozduh (96/62/ES);  Ramkovna direktiva za otpad (2006/12/ES);  Ramkovna direktiva za bu~ava (2002/49/ES);  Direktiva za strategiska ocena na ìvotna sredina (2001/42/ES);  EU [estiot Akcionen Plan za ìvotna sredina (2001/42/ES);  Dostapni iskustva i praktiki.