Tussenrapport April Gronings Perspectief #12016 De Rijksuniversiteit Groningen onderzoekt gezondheid, veiligheids gevoelens en toekomstperspectief van Groningers in alle 23 gemeenten. Dit levert veel kennis op over de aardbevingen en over de staat van de Groningers in het algemeen. Perspectief op Groningen
Groningers zijn (zeer) tevreden met de • De overgrote meerderheid (86%) is woonomgeving. Over het geheel genomen tevreden of zeer tevreden met de buurt of is de belangrijkste reden om de eigen het dorp waar men woont. woonomgeving ‘bijzonder’ te vinden dat men de eigen woning hoog waardeert. Ook • Woontevredenheid in het gebied met voelt men zich geworteld in Groningen: veel aardbevingsschade is niet significant velen voelen zich Groninger en noemen in lager dan in andere delen van de provincie hun antwoord de saamhorigheid, nabijheid Groningen. De tevredenheid met de buurt van familie of afkomst. In het Ommeland of het dorp is dus overal even hoog. roemt men de rust en de Groningse natuur. In de stad Groningen en Haren vindt men de • Als we de provincie in vier gebieden voorzieningen bijzonder goed. Het cultureel opdelen dan zien we verschillen in erfgoed wordt het meest gewaardeerd in het wat men bijzonder vindt aan de eigen noorden en noordoosten van de provincie. woonomgeving (zie figuur). In de stad Groningen en Haren worden voorzieningen zeer hoog gewaardeerd. In Noord-, Oost- én Zuid- Groningen hecht men waarde aan de Groningse “roots”. Het (cultureel) erfgoed wordt het hoogst gewaardeerd in Noord-Oost Groningen.
Wat maakt woonomgeving bijzonder?
huis voorzieningen natuur saamhorigheid roots erfgoed
2 Tussenrapport Gronings Perspectief We vroegen respondenten om één punt te • De vermindering van aardbevingen en/ noemen dat het leven in hun buurt of dorp of gaswinning wordt vaker genoemd door (nog) prettiger zou maken. Voorzieningen en bewoners met schade: 6% van de mensen onderlinge saamhorigheid worden in de hele die één keer schade heeft gehad noemt provincie vaak genoemd als verbeterpunt. het. Onder bewoners met meervoudige schade noemt 15% het. • 24% denkt dat hun woonomgeving zou verbeteren door meer voorzieningen. Voor een respondent in Slochteren is het belangrijkste verbeterpunt: ‘Dat er geen • 8% vraagt om meer verbondenheid, aardbevingen meer komen zodat je niet bij participatie en saamhorigheid in de buurt. elke beving je huis hoeft te inspecteren op eventuele schade.’ Een inwoner van Delfzijl • In Noord-Oost Groningen noemt 10% van schrijft ‘als de aardbevingsproblematiek de respondenten als verbeterpunt voor serieus wordt genomen en de kans op hun woonomgeving de vermindering van aardbevingen verdwenen is, zou dat een aardbevingen en/of gaswinning. rustiger gevoel geven, en daarmee een prettigere leefomgeving creëren.’
Tevredenheid met de woonomgeving
geen schade
1x schade meervoudige schade
1 2 3 4 5
3 Gezondheid
De meerderheid van respondenten geeft wijkt niet af. De ervaren gezondheid van aan een goede of zeer goede gezondheid te bewoners met (meervoudige) schade hebben. Dit percentage is gelijk aan landelijke is even goed als de gezondheid van cijfers. Groningers bezoeken ook niet bewoners zonder schade. vaker de huisarts. Maar er is een duidelijk verschil in het aantal bewoners dat kampt • Het huisartsbezoek verschilt niet van met specifieke gezondheidsklachten en met landelijke cijfers: 71% van de respondenten geestelijke (on)gezondheid: bewoners van het bezocht het afgelopen jaar de huisarts. getroffen gebied rapporteren meer klachten. Bewoners met (meervoudige) schade De slechtere gezondheid treft met name de bezoeken even vaak de huisarts. In het bewoners die meerdere keren schade aan gebied met meer aardbevingsschade ligt hun woning hadden. huisartsbezoek een fractie hoger, maar er is geen overtuigend statistisch bewijs dat • Ervaren gezondheid wordt in landelijk dit significant is. onderzoek gemeten met de vraag: ‘hoe is over het algemeen uw gezondheid?’ De • In postcodegebieden met veel meerderheid van respondenten geeft aan aardbevingsschade rapporteren een goede of zeer goede gezondheid te respondenten meer specifieke hebben (77%). Dit percentage is gelijk aan gezondheidsklachten en hebben zij een landelijke cijfers. De ervaren gezondheid minder goede geestelijke gezondheid. in het gebied met veel aardbevingsschade
Percentage respondenten dat altijd, meestal of vaak last heeft van specifieke gezondheidsklachten
geen schade
1x schade
meervoudige schade
0 3,75 7,5 11,25 15
4 Tussenrapport Gronings Perspectief • De gezondheid van respondenten die één • Onder respondenten met meervoudige keer schade hebben gehad (801 personen) schade heeft een groter deel een slechte verschilt niet statistisch significant van die geestelijke gezondheid (13% tegen 9%). van respondenten zonder schade (1529 personen). • De klachten van mensen met meervoudige schade zijn specifiek. Hoesten of • Onder respondenten met meervoudige keelklachten komen nauwelijks vaker voor schade (1089 personen) heeft een groter en ook eenzaamheid is niet groter. deel klachten dan onder respondenten zonder schade (14% tegen 9%): ongeveer • De verklaring voor de verschillen in anderhalf keer zoveel mensen heeft gezondheid tussen gebieden met veel regelmatig last van prikkelbaarheid schade en weinig of geen schade is dat of irritatie, moeheid en geheugen- of met name bewoners met meervoudige concentratieproblemen, hoofdpijn, buik- schade vaker gezondheidsklachten of maagklachten, en overgevoeligheid hebben. voor licht of geluid. Ook slaapproblemen, duizeligheid, spier- of gewrichtsklachten en hartkloppingen worden vaker gerapporteerd bij deze groep.
Percentage respondenten met een slechte geestelijke gezondheid
geen schade
1x schade meervoudige schade
0 3,5 7 10,50 14
5 Veiligheid in verband met gaswinning
• Gevoelens van (on)veiligheid en • Van de respondenten die geen schade aan waargenomen risico komen sterk overeen hun huis hebben voelt 83% zich veilig. Van met objectieve cijfers over schade in de de respondenten met één keer schade is omgeving. De beleving van bewoners komt dit 61%. Van de mensen met meervoudige dus overeen met de feiten. schade voelt 40% zich veilig. Schade veroorzaakt door gaswinning reduceert het veiligheidsgevoel in en om huis.
• Groningers met aardbevingsschade hebben een somberder toekomstperspectief: ze verwachten in de toekomst (nog) meer last te hebben van Uithuizermeeden de gevolgen van gaswinning. Uithuizen Warffum
Middelstum Loppersum Winsum Delfzijl Appingedam Bedum
Ten Boer Grijpskerk Aduard Siddeburen Zuidhorn
Groningen Grootegast Hoogkerk Harkstede Slochteren Midwolda
Tolbert Scheemda Haren Sappemeer Leek Zuidbroek Hoogezand Winschoten Marum Muntendam Blijham Bellingwolde Veendam Oude Pekela
Wildervank Nieuwe Pekela Gevoel van veiligheid
Vlagtwedde Hoe veilig heeft u zich de afgelopen 1 - 1,5 Zeer onveilig vier weken gevoeld op de plek waar u Stadskanaal 1,5 - 2 woont - in verband met de gaswinning? 2,0 - 2,5
Musselkanaal 2,5 - 3 3,0 - 3,5 3,5 - 4
Ter Apel 4,0 - 4,5 4,5 - 5 Zeer veilig
GEODIENST
Gegevensbronnen: CBS, Kadaster, Gronings Perspectief Bewerking: Geodienst Rijksuniversiteit Groningen
6 Tussenrapport Gronings Perspectief Wetenschappelijke verantwoording
Gronings Perspectief onderzoekt drie Voor dit onderzoek hebben zich veel onderwerpen: gezondheid, veiligheid en bewoners aangemeld en de respondenten toekomstperspectief. Op 25 februari 2016 zijn voldoende representatief om een goed werd een vragenlijst uitgezet onder de beeld te schetsen van de ervaringen van respondenten. Hierin kwam met name de Groningers en hun perspectief op de gezondheid uitgebreid aan bod. De toekomst. De respondenten wonen goed onderwerpen veiligheid en toekomst- gespreid over de hele provincie Groningen. perspectief kwamen korter aan bod. Een uitgebreidere onderzoeksverantwoording staat op groningsperspectief.nl Dit tussenrapport geeft een overzicht van de belangrijkste resultaten van de eerste • Op basis van een steekproef werden onderzoeksfase. Het gaat hier om een eerste 25000 Groningers benaderd. analyse van de meest in het oog springende en urgente resultaten. Verdiepende analyses • Daarvan schreven zich 4562 in (ruim 18%). zijn nog niet uitgevoerd. In het najaar 2016 Van hen retourneerden 3778 de vragenlijst verschijnt een uitgebreide wetenschappelijke tijdig en compleet: hun antwoorden rapportage van de onderzoeksresultaten. zijn opgenomen in de analyses voor dit Hierin gaan we gedetailleerd in op de tussenrapport. resultaten van de eerste twee vragenlijsten (februari en juni) en doen we uitgebreid verslag van analyses en statistieken.
Ervaren veiligheid Waargenomen risico: kans om slachtoffer te worden van een aardbeving geen schade geen schade
1x schade 1x schade meervoudige meervoudige
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
7
Vooruitblik
• De informatie in dit tussenrapport is • Ten eerste zullen we meer vragen naar een samenvatting van de meest in het toekomstperspectief wat bewoners het oog springende resultaten van voor Groningen hebben. Er zijn bij de eerste vragenlijst. Onze taak is nu voorbeeld meerdere initiatieven van zowel om nog uitvoeriger analyses uit te instanties als bewoners: in hoeverre voeren en deze te beschrijven in een zien de bewoners dit als manieren om wetenschappelijke rapportage. In deze de toekomst te verbeteren? En hebben rapportage beschrijven we in meer bewoners het gevoel dat ze zelf kunnen details de onderzoeksuitkomsten en onze bijdragen aan de toekomst? interpretatie van de resultaten. Deze rapportage wordt in september verwacht • Ten tweede gaan we kijken naar en plaatsen we op onze website de beleving van bewoners. We zijn www.groningsperspectief.nl benieuwd naar hoe het leven van Groningers is veranderd door de • De informatie in dit tussenrapport is gaswinningsproblematiek. Ook gaan gebaseerd op de eerste van in totaal zeven we specifieker in op bijvoorbeeld vragenlijsten. De tweede vragenlijst wordt afhandelingsprocedures. eind juni 2016 afgenomen. Deze zal dieper in gaan op onder andere de volgende • Als laatste besteden we ook aandacht aan onderwerpen: de sociale netwerken die iemand heeft: wie helpen elkaar? Hoe belangrijk zijn buren?
Contactgegevens onderzoeksleiding Opdrachtgever
Prof. Dr. T. Postmes en dr. K. Stroebe Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Rijksuniversiteit Groningen
Bezoekadres Telefoon (050) 363 7610 (op werkdagen tussen 8.30 en 16.30) Grote Kruisstraat 2/1 [email protected] 9712 TS Groningen www.groningsperspectief.nl Twitter: Gro_Perspectief Dorèl Extra Dorèl Bold Ontwerp