Mchy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej W Obliczu Antropogenicznych Przemian Szaty Roślinnej

Title: Mchy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w obliczu antropogenicznych przemian szaty roślinnej

Author: Barbara Fojcik

Citation style: Fojcik Barbara. (2011). Mchy Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej w obliczu antropogenicznych przemian szaty roślinnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Mchy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w obliczu antropogenicznych przemian szaty roślinnej NR 2800 Barbara Fojcik

Mchy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w obliczu antropogenicznych przemian szaty roślinnej

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2011 Redaktor serii: Biologia Iwona Szarejko

Recenzenci Halina Bednarek-Ochyra, Jan Żarnowiec

Publikacja będzie dostępna — po wyczerpaniu nakładu — w wersji internetowej:

Śląska Biblioteka Cyfrowa www.sbc.org.pl

Na okładce: okolice Trzyciąża (fot. B. Fojcik), wychodnia skalna na Górze Zborów (fot. A. Rostański), Syntrichia ruralis (fot. Vitěslav Plášek)

Redaktor: Barbara Todos-Burny Wydawca Projektant okładki: Tomasz Gut Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Redaktor techniczny: Barbara Arenhövel ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice Korektor: Mirosława Żłobińska www.wydawnictwo.us.edu.pl e-mail: [email protected] Copyright © 2011 by Wydanie I. Ark. druk. 14,5. Ark. wyd. 19,5. Papier Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego offset kl. III, 90 g Cena 24 zł (+VAT) Wszelkie prawa zastrzeżone Łamanie: Pracownia Składu Komputerowego Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego Druk i oprawa: PPHU TOTEM s.c. ISSN 0208-6336 M. Rejnowski, J. Zamiara ISBN 978-83-226-1969-8 ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław

4. Wyniki 3. Metodyka badań 2. Historiabadańflorymchów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej 1. Ogólna charakterystyka Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej Wstęp treści Spis 4.7. Zróżnicowanie ekolo 4.6. Gatunki rzadkie 4.5. Gatunki g 4.4. Elementykierunkowe 4.3. Elementygeo 4.2. Zróżnicowanie prz 4.1. 1.8. Wpływ człowiekanastanśr 1.7. Szata r 1.6. Klimat 1.5. Hydr 1.4. Gleby 1.3. Geologia 1.2. Rzeźba ter 1.1. Położenie i Ogólna statystyka florymchów

4.7.2. 4.7.1. -Częstoc ografia

oślinna 4.7.2.3. Szuwary 4.7.2.2. Bagna i 4.7.2.1. Siedliskawodnei Charakterystyka brioflorysty 4.7.1.3. Zróżnicowanie florypodwzględemwilg 4.7.1.2. Zróżnicowanie florypodwzględempHpodłoża 4.7.1.1. Zróżnicowanie florypodwzględemświa Pref howskiej órskie enu erencje ekologiczne gatunków

gr graficzne anice estrzenne muskoflory giczno-siedliskowe florymchów Wyżyny Krakowsko-

torf owiska odowiska przyrodniczego

nadwodne czna siedlisk ociolubności tłolubności 34 25 23 30 30 54 36 12 50 45 56 49 58 39 39 19 13 13 55 52 59 10 51 11 14 9 9 7

5 6 Zusammenfassung Summary Literatura W 6. Podsumowanie wynikówi 5. Dyskusja

ykaz mchów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej 4.11. Waloryzacja briolo 4.10. Modelerozmiesz 4.9. Tendencje d 4. 4.12. Ochr 8. Wpływ antropopresji na florę mchów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

4.12.6. Obszarygodne objęciaoc 4.12.5. Brioflora obszar 4.12.4. Siedliskaważnedlautrzymaniaróżnor 4.12.3. Gatunki za 4.12.2. Gatunki za 4.12.1. Gatunki c 4.9.3. 4.9.2. 4.9.1. 4.7.4. 4.7.3. ona muskoflory na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

4.7.2.4. 4.7.2.5. 4.7.2.6. 4.7.2.7. 4.7.2.8. 4.7.2.9. Mch wania Mch Mch -Częstoc mc Udział 4.7.3.2. Mch 4.7.3.1. Ogólne zr -Częstoc zr Analiza 4.7.2.12. Siedliskaantropo 4.7.2.11. Siedliskaspecjalne 4.7.2.10. Mursz 4.12.5.2. OjcowskiPark N 4.12.5.1. Rezerwa y rozprzestrzeniające się występo- swego znacząco niezmieniające prawdopodobnie y y zanikające ynamiczne w

howskiej howskiej Łąki i Murawy psammofilne Murawy naskalnei Lasy i Skały 4.7.2.12.6. Innesiedliskaantropo 4.7.2.12.5. Spaleniska 4.7.2.12.4. Skarpy 4.7.2.12.3. Betonowemury 4.7.2.12.2. Pola upr 4.7.2.12.1. Dro Kor óżnicowania siedliskowegoWyżynyóżnicowania mchówKrakowsko- ó w hów czenia mchów naWyżynie Krakowsko-Częstochowskiej hronione grożone naWyżynie Krakowsko-Częstochowskiej grożone w giczna Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej y siedliskantropogenicznych a drzew

ejące drewno pastwiska zar ów chronionych

óżnicowanie siedliskowe

brioflorz zbiorowiskac ośla wnioski ty przyrody

P olsce i gi i geniczne e Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej hroną arodowy

przy

awne i kser

Eur rśinc Wżn Krakowsko- Wyżyny roślinnych h droża otermiczne opie

nieużytki por odności florymchów geniczne olne 230 122 125 125 207 227 108 154 102 121 103 103 103 112 159 142 145 118 141 114 114 80 84 84 60 94 65 63 83 79 82 82 82 78 67 78 78 93 59 61 76 lizy flory mchów i flory lizy wieloaspektowejana- do materiały zebrać pozwalających Wyżynę, całą jących potrzeba przeprowadzenia sięuzasadniona dziła więc prac terenowych obejmu- z W wielunotowań mchów antropogenicznych aktualność przemian podkrakowskie. zachodzących dolinki czy Olsztyna Potoku, Złotego Ojcowa, okolice jak najatrakcyjniejsze, miejsca wszystkim przede przyciągały badaczy Uwagę fragmentaryczne. pozostawały mchów dotyczące dane florystów, nych wybit- wielu terenie tym na działało Chociaż briologicznych. badań sowych komplek-obiektem pory tej do była nie Krakowsko-Częstochowska Wyżyna wychna korzyść gatunków przystosowujących się do siedlisk wtórnych. koryguje jednak ich występowanie, ograniczając obecność elementów stenotopo- światłolubne). cieniolubnych Antropopresja po od kserofityczne, po wodnych roślino nerowanych lasów gospodarczych. Różnorodność siedlisk sprzyja występowaniu nych, kontrastujące z 1986). Tylko1974b;Wika lokalnie zachowały się enklawy roślinności o Michalik 1972; przekształconej(Szafer roślinnejsilnieszacie chociaż naczyniowych. roślin padku w jak obcych, gatunków napływem rekompensowane to jest Nie 1997). Stebel 1992; During 1990; i prowadząc do znaczącego jej (Jędrzejko ubożenia zróżnicowanie W 2002). na negatywnie wpływa zwykle antropopresja Medwecka-Kornaś Kornaś, 1972; (Kornaś z związanych ukształtowały przemian oraz które roślinność, pierwotną historycznych, procesów naturalnych wypadkową gatunkówjest większości rozmieszczenie Aktualne lokalnych. flor struktury wej na ilościowejzmiany i wpływa roślinnej znacząco szaty przekształceń Wstęp

upływem czasu stanęła pod znakiem zapytania, zwłaszcza tych z zwłaszcza zapytania, pod znakiem stanęła czasu upływem W Wyżyna Krakowsko-Częstochowska obejmuje obszar o antropogenicznych dynamika większa coraz współcześnie Obserwowana

przeciwieństwie do innych makroregionów przeciwieństwie Śląsko-Krakowskiej, Wyżyny

ró żnychpreferencjach ekologicznych (od acydofilnych od kalcyfilne, po

j syntezy.j og romnymi powierzchniami terenów rolniczych czy zdege-

dz iałalnością gospodarczą gospodarczą iałalnością

pr rdzo zróżnicowanej, zypadku mszaków zypadku

chach natural- za

XI oy flory, soby X w. Zro-

ja as kościo- pekcie

pr zy-

7 8 kowo Pan Arthur Copping (Roydon, Wielka Brytania). Brytania). Wielka (Roydon, Copping Pankowo Arthur języ- zweryfikował które pracy, mojej streszczenia angielski język na tłumaczenie w pomoc za wdzięczna także jestem (któremu Wąsowicz Paweł dr Pan oraz Bzdęga rzyna Kata- dr Pani Palowska, Maria mgr Pani mi pomoglibardzo ilustracyjnego riału z — — — podziękowania. serdeczne im składam co za — Żarnowca Jana i Plášek Vitezslav dr Pan Stebel, Adam hab. dr Pan mi służyli pomocą cenną nów W zielnikowych. alegatów nienie udostęp- za Babczyńskiej-Sendek Beacie hab. dr Pani także Dziękuję nikowych. Graniszewskiej (WA)ziel- wdzięczna za jestem pomoc podczas rewizji materiałów Mai dr Pani oraz (KRAM-B) Cykowskiej Beacie dr Pani(LODZ), Staniaszek-Kik Monice dr Pani (SOSN), Steblowi Adamowi hab. dr. Panu sko-Częstochowskiej. z florystycznych mi niepublikowanych materiałów udostępnienie moich briologicznych orazzainteresowań rze wdzięczna za jestem ukierunkowanie i życzliwość za dziękuję zik Tokarskiej-Gu- Barbarze hab. dr Pani oraz Rostańskiemu Krzysztofowi hab. dr. prof. monografii. Panu niniejszej przygotowywania podczas pomocne mi były sób — — — —

redakcyjne recenzentów — Pani dr hab. Haliny Bednarek-Ochyry i — Pani recenzentów dr hab. Haliny Bednarek-Ochyry redakcyjne Os

analiza reakcji na antropopresjęanaliza w wskazanie najważniejszych zagrożeń, powodujących znaczące zmiany zmiany znaczące powodujących zagrożeń, najważniejszych wskazanie określenie głównych współczesny warunkujących obrazczynników brioflory i gatunkowego bogactwa przedstawienie sp stochowskiej, op w zasięgowychi nychzmian oraz różnych ekologicznychgrup mchów, a przyczyn, ich określenia oraz pr poszczególnych gatunków,rozmieszczenie oraz Krakowsko-Częstochowskiej, terenieWyżyny Na ostateczną formę monografii duży wpływ miały cenne uwagi merytoryczne uwagi merytoryczne cenne miały wpływ monografiiduży Naformę ostateczną w które osobom, wszystkim podziękowania złożyć Pragnę to: badań celepodjętych Główne cjonowaniamuskoflory omawianego obszaru. trawy i trawy

óba podsumowania aktualnych tendencji w aktualnych óbapodsumowania recyzowanie, jakie obszary i obszary jakie recyzowanie, strukturze ilościowej i strukturze racowanie czerwonej listy mchów racowaniezagrożonych czerwonej listy Krakowsko-Czę- Wyżyny

Pa konaniu analiz statystycznych). Dziękuję Pani dr Alicji Barć za prze- za Barć Alicji dr Pani statystycznych).Dziękuję analiz konaniu n dr Jan Kučera z Kučera Jan dr n

mo ja

mo kościowejbrioflory, yaj. au rf d. a. yzroi Ochy- Ryszardowi hab. dr. prof. Panu tywację.

Cz tr deli aktualnego rozmieszczenia gatunków, rozmieszczenia aktualnego deli

si akcie weryfikacji oznaczeń niektórych takso- niektórych oznaczeń weryfikacji akcie eskich Budziejowic. W Budziejowic. eskich edliska mają kluczowe znaczenie dla funk- dla znaczenie kluczowemają edliska

od niesieniu do poszczególnych gatunków

zr ta żioai foy có na mchów flory óżnicowania kże wynikających z wynikających kże

dy namice analizowanej flory flory analizowanej namice

pr zygotowaniu mate- zygotowaniu

Wy ja iowe spo- kikolwiek

żyny Krakow- żyny Pa

na dr.na hab. te go lokal- 1988) 1. Fig. 1988) (Kondracki Krakowsko-Częstochowskiej 1. Ryc. 2 około obejmującKraków,powierzchnię po makroregion Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Jej teren rozciąga się od Częstochowy 1.1. i Położenie 1. c wCętcoa pad (Kon Upland ow-Częstochowa

Wyżyna Krakowsko-Częstochowska stanowi najdalej na wschód wysunięty najdalej stanowi Krakowsko-Częstochowska wysunięty wschód na Wyżyna W Ogólna charakterystyka

oain n rgos f h Cra- the of regions and Location Położenie i regionalizacja Wyżyny Wyżyny regionalizacja i Położenie yżyny Krakowsko-Częstochowskiej yżyny

granice granice dr a ck i

61 5 km 5 2 (Kondracki 1988). Od (Kondracki

9 10 Olkuska (820 km (820 Olkuska liste wzgórza o wzgórza liste a dopływów), ich i (Pilicy rzecznymi dolinami krasowymi rozcięta lokalnie ona Jest jurajska). (kuesta progiem wyraźnym zachodowi ku opadająca nocnym, o wierzchowina 1939/1946). mezoregionom cych (Klimaszewski jednostek odpowiadają-krajobrazowych, kilku wyróżnienia się podstawą stało nowic)i (w n.p.m. m 502 do dochodzą wzgórz ze Najwyższe nymi. wapien- wzgórzami wyżej się wznoszącymi urozmaicone n.p.m., m 350—450 wysokości na zrównane wierzchowiny, tereny pofałdowane równinne, nują powało głównie modelowanie1958). istniejących już form terenuzachowały(Klimaszewski sięwspółczesnejwe morfologii tegoobszaru. W dolinyrzeczneorazpowstałe w dziły do skrasowienia i ocenui podlegałaerozji, powodującej odsłonięcie skałstarszego podłoża. W wać już w terenu Rzeźba 1.2. Tenczyńskiego Garbu (270 km (225Krzeszowickiego km Wyżyna (1 Częstochowska obejmuje Wolbrom, po Częstochowy od obszary, Północne 1988). w odzwierciedlenie znalazło tektoniczne. krawędzie wyznaczają także ską z granicę Kraków.— południu cice Na Wyso- — Jeziorowice — Lelów — Skrzydlów linia ją oddziela Miechowskiej z rajskich górnoju-utworów kontaktu strefa głównie ją stanowi umowna; bardziej jest i Czyżówkę przez nicą i przez Żarki Częstochowy od biegnącym tektonicznym, progiem wyraźnym długości jej całej na prawie nek Warty (ryc. 1). Od zachodu sąsiaduje z z graniczy północy yya Częstochowska Wyżyna Głównerysy rzeźby Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej zaczęły się kształto- Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny zróżnicowanie fizjograficzne Wyraźne We współczesnym krajobrazie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej domi- Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny krajobrazie współczesnym We

trzeciorzędzie. Wyniesiona u cenuintensywne wietrzenie chemiczne i kr 4 m n.p.m.m 4 (w edowymi (Dylikowa 1973). Od Niecki Włoszczowskiej i Włoszczowskiej 1973).Niecki Od (Dylikowa edowymi

ró wy

żnorodnej formie, często zwieńczone wychodniami wapien- wychodniami zwieńczone często formie, żnorodnej ), którą w którą ), ta 30

sokości 330—450 m n.p.m., sokości sięobniżająca 330—450 w Wy kże uskokami tektonicznymi. Miejscami wznoszą się ska- się wznoszą Miejscami tektonicznymi. uskokami kże 0 km 0

żyną Wieluńską, od którejWieluńską, jąoddziela żyną przełomowy odci- Tr równania powierzchni Wyżyny. Rysujące się w

zebinię do Wygiełzowa. Granica wschodnia Wyżyny Wyżyny wschodnia Granica Wygiełzowa. do zebinię 2 ok

). do należą WyniesioneWyżyny krańce południowe 2 Og ). Na południe od Wolbromia rozciąga się Wyżyna Wyżyna się Wolbromia rozciąga od południe Na ). olicy Ogrodzieńca). olicy lokalnej rzeźby Zróżnicowanie

. Główny element krajobrazu stanowi tu falista falista tu stanowi krajobrazu element Główny . ok je rodzieniec do Olkusza, i dorodzieniec Olkusza, 2

). j podziale na cztery mezoregiony (Kondracki (Kondracki mezoregiony cztery na podziale j mi olicach Krzeszowic ogranicza obniżenie Rowu obniżenie ogranicza Krzeszowic olicach ocenierowyzapadliskowe i

hyłku kredy monoklina śląsko-krakowska Ko

tliną Oświęcimską i Oświęcimską tliną Wy żyną Śląską, granicą wyznaczoną wyznaczoną granicą Śląską, żyną

pr ocesydenudacyjne doprowa-

da lej mniej wyraźną gra- lej mniej wyraźną

wartorzędzienastę- ok

Br olicach Jerzma- olicach ębytektoniczne

Wi ki amą Krakow- amą

ok erunku pół- erunku ercicy oraz oraz ercicy

resiepale- ol

Wy igocenie żyny żyny rsw, yceae wereią kł uasih i jurajskich skał zwietrzeliną wyściełane i krasowe, zapadliskowe obniżenia oraz dolin szerokich dna głównie pokrywają i erozyjnych sów z oczyszczona została wierzchowiny z utwory tym Poza Częstochowskiej. Wyżyny dla jest charakterystyczna piasków nych fluwioglacjal- warstwa Powierzchniowa Wyżyny. skraju północnym na tylko 1939/1946). (Klimaszewski melafirom skim i wapieniom triasowym — podłoża starszego skałom i 1.3. Geologia 1972). 1939/1946; Czeppe itp.) Dół (Klimaszewski Zimny i północ na uskokowymi progami opadającejn.p.m., m 350—380 wysokości na nanej 1939/1946). doliną (Klimaszewski Rudawy przecięte zapadliskowe obniżenie charakterystyczne tworząc n.p.m., m 230—300 do tu TerenopadaTrzebinię. po Krakowa od równoleżnikowym z jedne to 1988). Są widokowoKrakowsko-Częstochowskiej.okolic Wyżyny Kondracki 1972; (Gilewska zachodnie i i strome asymetrią: się charakteryzują te Doliny Kluczwody). Bolechowicka, Kobylańska, Będkowska, Racławki, (Eliaszówki, w urozmaicone skoncentrowane skalne, wyjątkowo formy charakteryzują mezoregionu tego 1972).Połu- obrzeże 1939/1946;dniowe Czeppe (Klimaszewski wapiennymi wąwozami nym i m n.p.m. wzgórzatu spotykamy wapienneRzadziej okołowysokości 400—460 i Olsztyna Mirowa, Bobolic, Kroczyc, Smoleńsko-Niegowonickie,Pasmo(m.in.:okoliceOgrodzieńca, nymi jurajskich. W jurajskich. opada ona w ona opada wolbromskiego, obniżenia ją tektoniczna krawędź ogranicza południu na nocy krajobraz. tonnylokalnie ostańcowe, urozmaicające mono-pojedyncze skały także są Charakterystyczne

marglami kredowymi. Na południowym zachodzie utwory jurajskieustępują utwory zachodzie południowym Na kredowymi. marglami śródpolne ostańce (głównie w (głównie ostańce śródpolne ounoowcone a południowo-wschodnie, toy zatręoe ahwł sę w się zachowały czwartorzędowe Utwory z głównie jest zbudowana Krakowsko-Częstochowska Wyżyna Garb Tenczyński zrębu . tektonicznegoMa charakter o w się rówtektoniczny, wąski toJest ciągnący . RówKrzeszowicki Olkuska Wyżyna

tego okresu zachowały się fragmentarycznie, gdyż większa część część większa gdyż fragmentarycznie, się zachowały okresu tego łudnie. Lokalnie rozcinają ją krótkie, skaliste doliny (Mnikowska, (Mnikowska, doliny skaliste krótkie, ją rozcinają Lokalnie łudnie.

ki cz erunku Rowu Krzeszowickiego wyraźnym progiem, porozcina- progiem, wyraźnym Krzeszowickiego Rowu erunku ęści północno-wschodniej wapienie pokryte są piaskowcami są pokryte wapienie północno-wschodniej ęści

de nudacyjnych. Przeważnie piaszczysto-żwirowe materiały materiały piaszczysto-żwirowe Przeważnie nudacyjnych. . Ma formę pofałdowanej wierzchowiny, zrównanej na na zrównanej wierzchowiny, pofałdowanej formę Ma .

łag Go

de i odne ok rzkowa) (Sosnowski 1949; Michalik 1974b). Michalik 1949; (Sosnowski rzkowa)

olicach Czubrowic i Czubrowic olicach re jonie jarowych dolinek podkrakowskich podkrakowskich dolinek jarowych jonie

po adów lodowcowych na skutek proce- skutek na lodowcowych adów zbawione skałek — lessowe zbocza zbocza lessowe — skałek zbawione

sk po aliste są ściany wschodnie wschodnie ściany są aliste staci wyraźnej pokrywy pokrywy wyraźnej staci

do Je edowych. Wschodnie Wschodnie edowych.

rzmanowic). Od pół- Od rzmanowic). lomitom oraz perm- oraz lomitom wi erzchowinie zrów-erzchowinie

na jpiękniejszych

ki wa erunku erunku

ko pieni tły tły

11 12 gospodarczej i gospodarczej działalności wieloletniej skutek na przekształceniu uległ charakter ich chociaż gleb Udział hydrogenicznych jest na największy terenie Rowu Krzeszowickiego, się różnego gleby typu bagienne i całej na Wyżyny.obszarze W Tenczyńskiego). Garbu krańcach na (zwłaszcza piaszczy- do 1952).stego bielice podłoża Wyżyny Przywiązane występują tylko na obrzeżach części południowej (Medwecka-Kornaś wapiennych wychodni i dolin zboczach skalistych na zwykle powierzchniach, szych mniej- na tu 1974b). są spotykane Typowe rędziny (Michalik brunatne gleby bielicesach powstały niecałkowite. Terenyles- o głębokich Na lessowe. utwory pokrywają obszarach znacznych na skiej) 1974b). (Michalik Wyżyny nicy na utworach ichkredowych występują— płaty niewielkie gra- przy wschodniej się tworzące mają rędziny charakter Odmienny typowe. po skalistym, podłożu stadiów — od rozwijających stopień inicjalnych, ich wykształcenia się na także i wilgotne po wych terenu — ukształtowania od skrajnie suchych i w charakter, różny podłożu one wapiennym Mają1993). Na rędziny. się tworzą wierzchowiny 1974b;Hereźniak stokach na (Michalik najczęściej wierzchowiny się pojawiają brunatnych gleb płaty Lokalne terenu. a wierzchowinie, na piaszczystego łoża w one Powstały bielicowe. gleby ubogie W w stochowska), podłoża rozwijały. one typu się różnego którym na występowaniem skalnego, wszystkim przede jest runkowane 1.4. Gleby 1972; (Czeppe Nidziańskiej Niecki do nawiązujący element stanowiąc wice, Chrząsto- — Myślachowice linii szczególnie od wschód na jest lessowej (do miąższości) 10 m wyraźna pokrywy Obecność lessy. pokrywają powierzchni i Olkuskiej Wyżyny wierzchowiny obszary Dylikowa 1973). Dylikowa Mułowo-bagienne gleby o Olku- Wyżyny (zwłaszcza regionówWyżyny południowych Wierzchowinę uwa- Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny terenie na gleb Zróżnicowanie

du aczącego zaburzenia pierwotnych stosunków zaburzenia aczącegowodnych. żej mierze pokrytej utworami plejstoceńskimi, przeważają plejstoceńskimi, utworami pokrytej mierze żej

si ne rcncn n zozc płonc. ón jest Różny północnych. zboczach na próchniczne lnie

lo ch kalnych obniżeniach i kalnych obniżeniach arakterze mad arakterze dolinywyściełają rzek większych

to rfowe (Michalik 1974b; Hereźniak 1993). 1974b; Hereźniak rfowe (Michalik

ta mi kże w kże

ejscach zalegania głębokiego pod- głębokiego zalegania ejscach ci

cz eńszej pokrywie lessowej zajmują eńszej pokrywie Ga

ci śi ónce (yya Czę- (Wyżyna północnej ęści epłych na południo- zboczach epłych

rbu Tenczyńskiego na dużej dużej na Tenczyńskiego rbu za piaszczonych obniżeniach obniżeniach piaszczonych

za padliskach wytworzyły padliskach wytworzyły

w za

leżności od od leżności są siedztwie siedztwie sza w sza 1992). 1974b; Partyka mezoregionach (Michalik nich dobową 5°C)i 200—210 dni powyżej trwa temperaturą średnią (ze wegetacyjny Sezon –2,8°C). średnią ze luty 8°C (najcieplejszym miesiącem jest lipiec 18,5°C, ze średnią najchłodniejszy zaś w kontynentalne, przedewidoczne wszystkim zaznaczają się Wyraźnie wpływy tu o Śląsko-Krakowskiej Krainy do -Częstochowską 1.6. Klimat 2005). (Galas 7—8,3) (pH alkaliczna 7—10°C, temperaturze wyraźnie 1974b). (Michalik z spływające Rudawy dopływy przecinają- i wąwozy malowniczo głębokie cych krasowych, potoków charakter mają cieki tutejsze z Prądnik Szreniawa, z Pilica głównie: dopływami, z swymi ze razem odwadniają, wody Wiercica) (głównie i Środkowa dopływami swymi zbierająca torfowiskkołoWolbromia w bagien zanik czy w zmian drastycznych wiele sobą za 1993).stosunkówwodnych pociągnęły Zaburzenia 1993; Nowak 1981; Hereźniak górniczą (leje depresyjne)działalnością (Górka celówa komunalnych, dla wód poborem odwadniającymi, melioracjami systematycznego skutek się obniżania poziomu wód na gruntowych, spowodowanego m.in.: pogłębia prowadzonymi się stale wody deficyt 1974b). Lokalny je sieć cieków zasilanych wodą opadową bezpośrednio okresowych, (Michalik potoków źródeł, stosunkowosystem stałych i słabo rozwinięty w głównie się gromadzą opadowe Wody wodnym. deficytem się charakteryzuje chowskiej 1.5. Hydrografia hrke wsęuąyh u rdik Wpya z Wypływa źródlisk. tu występujących charakter terenie różni się lokalnie, ogólnie wzrastając z wzrastając ogólnie lokalnie, się różni terenie

dużej rocznej amplitudzie temperatur. Średnia roczna temperatura wynosi wynosi temperatura roczna Średnia temperatur. amplitudzie rocznej dużej yyn kia ozirida i w się odzwierciedla klimat Wyżynny Krakowsko- Wyżynę zalicza (1949) Romera klimatyczna Regionalizacja wywierzyskowy cechuje zwykle Krakowsko-Częstochowską Wyżynę w leży Wyżyny część Północna Z

uwagi na krasowy charakter większa część Wyżyny Krakowsko-Często- Wyżyny część większa charakter krasowy na uwagi porównaniu z porównaniu

śr odowisku przyrodniczym, np.: górnego zanik odowisku biegu przyrodniczym, Białej Przemszy,

gł łudniowa część Wyżyny należy do dorzecza Wisły. Obszar ten ten Obszar Wisły. dorzecza do należy Wyżyny część łudniowa ębokich, podziemnych poziomach wodonośnych,zasilających poziomach podziemnych ębokich,

są Są siednimi regionami. Wielkość opadów na omawianym omawianym na opadów Wielkość regionami. siednimi spówką, Rudawa, Chechło i Chechło Rudawa, spówką,

do liny jurajskie (zwłaszcza Prądnik z Prądnik (zwłaszcza jurajskie liny

st o łudniowej krawędzi Wyżyny Olkuskiej) Olkuskiej) Wyżyny krawędzi łudniowej dor

zeczu Odry, do której wpada Warta, Warta, wpada której do Odry, zeczu ok

oło 2 tygodnie krótszy niż w niż krótszy oło 2 tygodnie il śi pdw kóa et u więk- tu jest która opadów, ości

Pu pó

szczy Dulowskiej. szczy kl łnocy na południe (ze wzro- (ze południe na łnocy

imacie wyżyn środkowych. wyżyn imacie ni

Bi h oa o woda ch ała Przemsza. Nierzadko Nierzadko Przemsza. ała

rz ztynią i ztynią

ty Są

ek. Uzupełnia ek. Uzupełnia ni h terenów. ch spówką czy czy spówką emal stałej stałej emal

Bi są

ta ałką, ałką, sied- kże kże

13 14 lasów liściastych. Ekspansja gatunków ciepłolubnych została zahamowana zahamowana została ciepłolubnych gatunków Ekspansja liściastych. lasów ciepłolubnych później szpilkowych, początkowo lasów, się rozprzestrzenienie 1974b). kontynentalnej(stepotundry)(Michalik tundry zlodowaceniaostatniego koniec pod Wyżyny terenie na się wykształcającej do z cjału, intergla- drugiego od się pojawiały stepowe Rośliny południowo-wschodnich. umiarkowanego,z w górski, element niż na schodzący przez urozmaicana tundrowa, roślinność wkraczała w — glacjały roślin Kolejne migracje wahadłowe powodowały plioceńskiej. do zbliżonej roślinności powracającej ustąpić z wraz by Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżyny obszary antropogenicznegoWyżyny.roślinnego krajobrazu zdecydowanie obecnego, powstania do doprowadziły człowieka, działalnością spowodowane Gwałtowne przemiany środowiska przyrodniczego, charakterze. zdominowaną roślinną przez lasy, z i klimatycznych historycznych, z wynikające naturalne, czynniki miały sko-Częstochowskiej 1.7. roślinna Szata 1974a). 1967; Michalik (do(Klein różnicy) śniegu miesiąca opadów otrzymywanych ścią (nawet o i się zakresem radykalnie różnią są np.w widoczne kontrasty Duże roślinnej. szaty współczesnej obraz specyficzny z powiązana oraz trza powie- wilgotności nasłonecznienia, warunków zmienność lokalnie wowana i mezo- zróżnicowanie 1974b). z wiatry Przeważają wierzchowiny(Michalik mm rocznie,cach dochodząc 700—800 do 850 mm/r. na zachodnich obrzeżach opadowegojurajskiej).(efektcieniawschódw kuesty się wahają Opady wysokościstembezwzględnej i rakterze tundrowym. Opanowała ona odsłonięte przez cofający się lodowiec się cofający przez odsłonięte o ona Opanowała roślinność tundrowym. rakterze czołem jego przed trzeciorzędowej, wędrującą sprowadzając flory jednocześnie ciepłolubnej wycofanie spowodował lądolód podnóża po Karpat Sięgający krakowskiego. zlodowacenia koniec pod nastąpił nie oic pk ldwoe i lodowcowej epoki Koniec tere- omawianym na roślinności współczesnej się kształtowania Początek Krakow- Wyżyny roślinnej szaty obraz współczesny na wpływ Pierwotnie duże jest Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny cechą Charakterystyczną

rejonieOjcowskiego Narodowego,Parku o zbocza gdzie

czasem lokalnie wnikając do zbiorowisk tundry glacjalnej, zwłaszcza zwłaszcza glacjalnej, tundry zbiorowisk do wnikając lokalnie czasem

trakcie interglacjalnych ociepleń zaś powracała roślinność klimatu klimatu roślinność powracała zaś ociepleń interglacjalnych trakcie

co raz wyraźniejszym udziałem kserotermicznych gatunkówkserotermicznych udziałem wyraźniejszym raz

ty kroklimatyczne, związane z związane kroklimatyczne, m długość zalegania pokrywy śnieżnej warunkują warunkują śnieżnej pokrywy zalegania długość m

ozmaiceniarzeźby) orazmalejąc z si st

bowym wahaniem temperatury, wahaniem a bowym edliskowych. Ukształtowały one pokrywę pokrywę one Ukształtowały edliskowych. ni opniowe ocieplanie klimatu umożliwiły umożliwiły klimatu ocieplanie opniowe ewielkimi enklawami zbiorowiskenklawami ewielkimi o

10 0 mm rocznie) czy długością zalegania 0 zalegania rocznie)mm długością czy

ok resach ochłodzeń z ochłodzeń resach

je ki j bogatą rzeźbą. Obser- bogatąj rzeźbą. erunków zachodnich. erunków

oc iepleniem klimatu klimatu iepleniem

ró

uw żnej wystawie wystawie żnej

arunkowań arunkowań za

ta choduna

pó kże ilo- kże

in gr łnocy łnocy

nym nym ch ani- a- 1986). Na wilgotniejszych siedliskach, głównie w wilgotniejszychgłówniesiedliskach, Na 1986). 1977; Michalik 1972a, 1974b, 1980; Drużkowski, Dubiel 1994i Dubiel 1972a,1974b, Drużkowski, 1980; 1977;Michalik trzcinnikowego 1993). Sporadycznie notowano obecność 1974;bagiennego Hereźniak boru nek Molinio-Pinetum Krajobrazowego „Stawki” i suchy bór śródlądowy się borów.W typy inne sięwykształcają niach z mniejszymudziałemborów mieszanych Częstochowskiej dominują ubogie bory sosnowe terenieprzeważająWyżynyNacałej zbiorowiska borowe,z w się odzwierciedla terenu wianego 2008). An. synantropijnych(Urbisz i rodzimych się torfowiskowych) rozprzestrzenianie cza oraz (zwłasz- siedliskowe zmiany na wrażliwych roślin zanikanie — krajową florę główne tendencjewspółczesne rysują charakteryzujące się także tu dynamiczne nych i i północnych zarówno geograficznych, różnorodnychmająprzedstawicieleelementów udział naczyniowych roślin rze dują z i górski element Oligotermiczny trastowość. i mezo- różnic nych z wynikającą -Częstochowskiej, 1974b). czynni- (Michalik człowieka od działalność niezależnie gospodarcza mieć zaczęła roślinnej, ków naturalnych, szaty kształt na wpływ klimatu, zasadniczy jednak kontynentalizacja dziś do postępująca to okres Późniejszy gatunków leśnych. cieniolubnych głównie — górskich roślin fala kolejna niż na wała z bukowo-jodłowych, lasów wkraczaniu to Sprzyjało klimatu. w losae-Fagetum i skiej 1974b). Olku-cienistychpółnocnychWyżynyzboczachNa (Michalik górskie Durak 1987; 1986, Wika 1978; Wika 1999). Celiński, 1952; Medwecka-Kornaś niżowa dąbrowa acydofilna także jest spotykana często niezbytkwaśnych siedliskach mieszanegojodłowegonegoboru oraz różne typy lasów bukowych. Reliktowy charakter mają żyzne buczyny buczyny żyzne mają charakter Reliktowy bukowych. lasów typy różne oraz grądy pują

kolei wyraźnie wzrasta na południu. Tylkoi południu.lokalnie na wzrasta koleiwyraźnie okresie subborealnym, charakteryzującym się oziębieniem i oziębieniem się charakteryzującym subborealnym, okresie Odmienne zróżnicowaniesiedliskoweOdmiennei północnej Krakowsko- Wyżyny roślinnej szaty współczesnej charakterystyczną Cechą a ynesyh idikc Wżn KaosoCętcosij wystę- Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny siedliskach żyźniejszych Na

gatunkami o gatunkami Garbu TenczyńskiegokarpackaGarbu buczynazachowała się kontynentalnych (Michalik 1972a, 1974b; Urbisz An. 2008). Wyraźnie 2008). Wyraźnie An. 1972a, 1974b; Urbisz kontynentalnych (Michalik Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petreae góne w (głównie betuli cordatae-Carpinetum Tilio (Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Medwecka-Kornaś 1952, 1963;Medwecka-Kornaś Kornaś (Medwecka-Kornaś, Calamagrostiovillosae-Pinetum oraz sosnowy bór bagiennybórsosnowy oraz

mi arakterze kserotermicznym. W kserotermicznym. arakterze kroklimatycznych), jest jej duża różnorodność i różnorodność duża jej jest kroklimatycznych),

Pu Cladonio-Pinetum szczy Dulowskiej, rośnie śródlądowy bór wilgotny

uw Abietetum polonicumAbietetum arunkowań siedliskowych (głównie lokal- (głównie siedliskowych arunkowań

utre olnoc, wazz lasów. zwłaszcza roślinności, rukturze Quercoroboris-Pinetum po łudniowych, jak również oceanicz- również jak łudniowych,

Vacciniouliginosi-Pinetum śr

(Michalik 1972a, 1981; Wika Wika 1981; 1972a, (Michalik re odkowej części Wyżyny pojawiaWyżyny odkowej części (Wika 1983, 1986) czy wyżyn- czy 1986)1983, (Wika likty glacjalne nierzadko sąsia- nierzadko glacjalne likty Leucobryo-Pinetum

(m.in. Sokołowski 1928; (m.in. Sokołowski li mpleksach leśnych Parkuleśnychmpleksach po czącej czącej 1 (Hereźniak 1993).Na (Hereźniak

na łudniowej części oma- łudniowej części

małych powierzch-małych ty

śi południowej) ęści ob m że na Wyżynie na że m D

43 zw , których, udział kt cych gatunków cych entario glandu- entario órymi migro- órymi 3 gatunki flo- 3 gatunki ilgotnieniem ilgotnieniem , ze znacznie

in .).Z (Zema-

ko ko lei n-

15 16 tae (np.:rzadko dzo bar- była obserwowana większość szuwarowych zespołów Wyżynie na nych z wary 2005). Malewski 2001; Białek 1986; Stebel, nek)(Wika polonica (źródliska Wiercicy kołoaria Złotego Potoku i polonicae arietum i alternifolium amara-Chrysosplenium Cardamine źródliskowe, zespoły w 1986,1987). 1993; Wika Hereźniak 1980; 1974; Michalik Zemanek Salici-Franguletum łozowe zarośla są spotykane zdegenerowaneformy. siedliskach podobnych Na skutek lokalnychzaburzeń stosunków wodnychzachowały się tylko ichzwykle jesionowo-olszowy łęg Fraxino-Alnetum się wykształca najczęściej madach nadrzecznych Na się, w często wia (zwłaszcza wych w zastoisko- terenach tu spotykanych rzadko Na obniżeniach. bezodpływowych z Wika, 1991; 1979c, 1974b, i Michalik 1986,1989; Wika 1963; 1985; Wika Kornaś Szczypek Medwecka-Kornaś, trwała miesiącznica tu się w z jaworzyna sta w stoki Kamieniste 1993). 1987;Hereźniak loidis-Fagetum ( niżowej — kwaśnychbuczyn Maćko- tum Celiński, 1999; „pomorskiego” typu niżowa buczyna żyzna się wykształca Durak 1993; w podłożu uboższym Na 1997). Hereźniak 1990; wiak Szczypek Wika, convallarietosumCarici-Fagetum 1993; bogataflorystycznie należyciepłolubna terenie storczykowa, buczyna omawianym dawniejopisywana jako na najcenniejszych zbiorowiskHereźniak 1990; Do 1999). Szczypek Durak 1987;1986, Wika, 1983;Wika 1979c, 1981;Wika Babczyńska-Sen- dek, 1978; Michalik Wika 1928; Celiński, łowski li-Fagetum CzęstochowskiejWyżyny dla typowasudecka jestbuczyna on z wodne

reguły na obszarach źródliskowych, w źródliskowych, obszarach na reguły postaci niewielkich płatów. Wyjątkowo także wykształcają się interesujące się wykształcają także płatów.Wyjątkowo niewielkich postaci pła czy czy pseudocyperi , Cicuto-Caricetum W typowo zbiorowiska mają udział niewielki nieleśnej roślinności Wśród występują leśnych zbiorowisk higrofilnych dla odpowiednie Siedliska mają charakter Górski sporadycznie lasy występującejaworowe. na Wyżynie (Wika 1986; Hereźniak 1993; Durak 1999). Lokalniepojawiają siępłaty 1993;Durak 1986;Hereźniak (Wika

ah eo booik mj gtni elw, .n lcne pojawiająca licznie m.in. reglowe, gatunki mają zbiorowiska tego tach st

klasy klasy refie przybrzeżnej potoków i przybrzeżnej refie

, zajmującaSoko- siedliskachłodne,(m.in.: mniejanalogiczne,ale tu kla sy sy P ) (m.in.: Sokołowski 1928; Celiński, Wika 1978; Wika 1986, Wika 1978; Wika Celiński, 1928; Sokołowski (m.in.: ) hragmitetea

czy czy minoris Lemnetea iai-leu minoris Ficario-Ulmetum wiązowo-jesionowy rzadziej , fo , ten ostatni w ję Acoretum calami Acoretum

rmie zdegenerowanej,rmie ols porzeczkowy zycznikiem zwyczajnym zwyczajnym zycznikiem Pa i

ok Sa rku „Stawki” Krajobrazowym i olicach Smolenia, Ryczowa, Jaroszowca i Jaroszowca Ryczowa, Smolenia, olicach (Medwecka-Kornaś 1952; (Medwecka-Kornaś pentandro-cinereae licetum , rzadko torfowiska niskie. Wśród wielu odnotowa- wielu Wśród niskie. torfowiska rzadko , (Medwecka-Kornaś 1952, 1977;1952, (Medwecka-Kornaś rediviva Lunaria Luzulo pilosae-Fagetum Luzulo

mi (m.in.: Michalik 1972a, 1974b,1981;1979c,1972a, Michalik (m.in.: ejscach introdukcji warzuchy polskiej Caricetum appropinquatae Caricetum ,

Typhetum angustifoliae ek zwykle występują różnego typu szu- typu różnego występują zwykle ek ok Potametea

olicach ZłotegoolicachPotokusporadycznie do

in linach rzecznych lub w lub rzecznych linach . Duży udział udział Duży . Phyllitido-Aceretum . 1989). . , pojawiające się lokalnie, lokalnie, się pojawiające ,

Pu ) i )

Ce szczy Dulowskiej)szczy poja-

gó nturii koło Hutek-Ka-nturii Ribeso nigri-Alnetum Dentario enneaphyl-Dentario Galio odorati-Fage-Galio rskiej ( rskiej ). Do pospolitych Caricetum ela- Caricetum ,

Oj Luzulo luzu- Luzulo cowa pora- cowa

kalnych Co Cochle- Na . chle- .

nitkowatą ska-Sendek 1998; Stebel, Białek 2001; Białek 1998; Stebel, ska-Sendek i z i oleracei co-Cirsietum w także występowały torfowisk 2 Mchy…2 i uboższe są te wiska pienne z nawa- murawy krajobrazu jurajskiego dla charakterystyczne są florystycznie glaucae psammophilae-Koelerietum Festuco zespoły zwarte szczotlichowe murawy canescentis z psammofilnych zbiorowisk odmiany różne są obszaru jej części północnej dla Charakterystyczne murawy. są skiej 1996). 1998; Dubiel 1986;Babczyńska-Sendek 1980; Wika na roli terenie nie większej odgrywają (Michalik Wyżyny theretea moliniowych głównie nych, wilgot- łąk płaty zachowane dobrze występują rzadziej coraz użytkowania cji i wodnych stosunków zmian lokalnych skutek Na . caespitosa sia cowe bardziej rozpowszechnionerajgrasowe są łąki 1972; (Dąbrowska stopniowyzanik spowodowałyich zaś gospodarcze zabiegi leśne „Oblaszki”), rezerwat (projektowany ochroną ich objęcia plany kreśliła typu 1998).tego Fragmenty 1976b; Babczyńska-Sendek Michalik 1923; ska i Przemszy Białej źródliskowym terenie na Wolbromia, torfowiskobyłokołonieistniejące z zlokalizowane już dziś Duże, . co-Sphagnetea wysokie torfowiska niegdyś należały sko-Częstochowskiej i 1967; Hereźniak diandrae płaty liczne niezbyt przez reprezentowane niskie, torfowiska ficzne spotkać dobrze zachowane torfowisk.płaty Są to na ogół mezotroficzne i kowy i źródeł zimnych także są podawane należą terenie omawianym na lobio-Juncetum effusi lobio-Juncetum sitowiowe pastwiska żyzne się wykształcają zatorfionychpodmokłych lub rających większe domieszki wtrętów wapiennych) (Kornaś 1957; Hereźniak 1957; Hereźniak (Kornaś wapiennych) wtrętów domieszki większe rających 1974). Zemanek i

in Ca re yoy słdiim olnoc Wżn Krakowsko-Częstochow- Wyżyny roślinności składnikiem Typowym w zwykle powstały łąk powierzchnie Większe Krakow- Wyżyny roślinnej szaty elementówinteresujących najbardziej Do . 1970; Babczyńska 1978; Michalik 1980; Wika 1986).O Wika 1980; 1978;Michalik Babczyńska 1970; . guły zajmowane są przez zespół zespół przez zajmowanesą guły ieu davallianae ricetum i pratensis Alopecuretum Cardamino amarae-Beruletum erecti amarae-Beruletum Cardamino

, klasy klasy aii aecni-goteu caninae canescentis-Agrostietum Carici należą tu do rzadkości (Siedlecka-Binder (Siedlecka-Binder rzadkości do tu należą lasiocarpae Caricetum (na południu pojawiają się rzadko). Są to albo ubogie, luźne luźne ubogie, albo to Są rzadko). się pojawiają południu (na F . Na północy (Wyżyna Częstochowska) zbioro-(Wyżyna . Na północy estuco-Brometea inh-reitm elongatae Diantho-Armerietum

in toków krasowych o toków krasowych Caricetum rostratae Caricetum . Inne półnaturalne zbiorowiskaz półnaturalne Inne .

. 1970; Ławrynowicz 1973, 1977; Wika 1986; 1973,Babczyń- 1977; Wika . 1970; Ławrynowicz ni

Cir erzadko specyficznie wykształcone, jak np. opisywana opisywana np. jak wykształcone, specyficznie erzadko Troik pzjcoe w przejściowe Torfowiska . sietum rivularis sietum pruo vernalis-Corynephoretum Spergulo oraz ostrożeniowych ostrożeniowych oraz caeruleae Molinietum i gracilis Caricetum

mn Pu szczy Dulowskiej; budowa autostrady prze- autostradybudowaDulowskiej; szczy e wrocoe booik z zbiorowiska wartościowe iej Lolio-Cynosuretum

do . Systematycznie wypasane pastwiska pastwiska wypasane Systematycznie . Malewski 2005) Malewski i asy asy

. Coraz rzadziej na Wyżynie można można Wyżynie na rzadziej Coraz . Ca ść bystrym nurcie jest szuwar poto- szuwar jest nurcie bystrym ść (ten ostatni na siedliskach zawie- siedliskach na ostatni (ten Arrenatheretum elatioris Arrenatheretum ricetum acutiformis ricetum Koelerio glaucae-Corynephoretea glaucae-Corynephoretea Koelerio , , ,

ieo otitis-Festucetum Sileno

Ca do flavae Valeriano-Caricetum

po linach dużych rzek. Naj- rzek. dużych linach ricetum vesicariae ricetum

tc mzr z mszaru staci , jednak na siedliskach siedliskach na jednak , kla

Sz . sy sy reniawy (Kozłow- reniawy Molinio-Arrhena- , albo bardziej bardziej albo ,

wi kla . Typowy dla dla Typowy .

ele bogatsze ele in sy sy De Caricetum Caricetum tensyfika- , wyczyń-

schamp- Oxycoc- tu , często często , Angeli-

eu rzycą rzycą lub Epi- tro-

17 18 ii-aaeu vulgaris misio-Tanacetum i przydrożach na spotykane często np. to vulgaris misietea czy neglectae tum przez: m.in. wane z zespoły należą typowych Do tropijną. siedlisk ruderalnych, zasiedlanych mozaiki synan- przez różnorodną roślinność 1989). 1986;Wnuk z terofitów drobnych zbiorowisk dla siedliskiem także bywają ścierniska, przez zwłaszcza pola, zachwaszczane są zaś rędziny występują zwykle czystych W Miechowskiej. Wyżynie dującej w — zubożałej się serido-Scleranthetum pojawiają południu na niż częściej skiej zespół mediae z nicza, Medwecka-Kornaś mszaków. zwłaszcza zarodnikowych, 1963; 1985), Kornaś a Szczypek 1977; Wika, (Medwecka-Kornaś, robertiani pietum nowe szczeli- zespoły terenie tym na spotykane m.in. to Są roślinnych. zbiorowisk i ska-Sendek fruticosa Cerasus w zachowane nie spinosae czyżnie należą: opisywanych liścia- najczęściej lasów Do stych. siedliskach na zastępcze zbiorowiska lub muraw zarastania sie Michalik z Bąba, miczne 1990; Micha- 1978; Mierzeńska i 2002/2003 Towpasz, 1986; 1974/1975; Babczyńska Wika Wika 1980; 1975, lik Celiński, 1928; (Kozłowska z murawy zwarte zaś scami rupicolae -Festucetum chypodietum naskalne murawy reprezentują w inicjalne się rozwijają murawy typowo naskalna dziej murawa endemiczna jako (1984) z Babczyńską-Sendek przez stąd rędzinowy zespół zespół rędzinowy

pięciornikiem wiosennym wiosennym pięciornikiem Działalność gospodarcza przyczyniła się do stworzenia na terenie Wyżyny Wyżyny terenie na stworzenia do się przyczyniła gospodarcza Działalność w to Krakowsko-Częstochowska Wyżyna specyficznych występowania siedliskiem jest wapienne podłoże Skaliste z rumowiskowe czy trichomano-rutae-murariae Asplenietum . W . . Na piaszczystych polach Wyżyny Częstochow- Wyżyny polach piaszczystych Na . tetraspermae Vicietum

, zarośla ligustru i ligustru zarośla , czym wiąże się duży udział roślinności segetalnej z segetalnej roślinności udział duży się wiąże czym

upr kl asy asy

. Zwykle na płytkich rędzinach wykształcają się zespoły zespoły się wykształcają rędzinach płytkich na Zwykle . in

asy asy in awach zbożowych na całym obszarze najczęściej wykształca się się wykształca najczęściej obszarze całym na zbożowych awach .).W

. 1998).. por Rhamno-Prunetea (Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Wika 1986; Babczyń- 1986; Wika 1963; Kornaś (Medwecka-Kornaś, Chenopodietum stricti Chenopodietum

Isoëto-Nanojuncetea Caucalido-Scandicetum Oj Galinsogo-Setarietum ównaniu z ównaniu

są oraz cowskim Parku Narodowym zarośla z zarośla Narodowym Parku cowskim , , Inuletum ensifoliae Inuletum siedztwie muraw często pojawiają się zarośla kserote zarośla się pojawiają często muraw siedztwie , Spergulo-Veronicetum dillenii Spergulo-Veronicetum

ta enr-alttm nigrae Leonuro-Ballotetum

Digitarietum ischaemi Digitarietum rniny rniny prz L

ibanoti-Potentilletum tabernamontani ibanoti-Potentilletum

ty ta ewagą traw traw ewagą kże bardzo charakterystyczne skupiska roślin charakterystyczne bardzo kże powymi płatami obserwowanymi na sąsia- na obserwowanymi płatami powymi . Stanowią one stadia sukcesyjne w sukcesyjne stadia one Stanowią . Pruno-Ligustretum

upr (Kornaś 1950; Michalik 1980; Wika Wika 1980; Michalik 1950; (Kornaś . Zbiorowiska ziołoroślowe z . Wilgotne Wilgotne . politae Lamio-Veronicetum

, awach okopowych na glebach piasz- glebach na okopowych awach

po kla , , Sisymbrietum sophiae Sisymbrietum notowany jest tu rzadko i rzadko tu jest notowany Festucetum pallentis Festucetum Thalictro-Salvietum pratensis Thalictro-Salvietum łudniowej części Wyżyny. Stadia Stadia Wyżyny. części łudniowej sy sy pinnati Adonido-Brachypodietum

aaeeu argemones Papaveretum wi Stellarietea mediae Stellarietea ększości kraina typowo rol- typowo kraina ększości i

Rubo fruticosi-Prunetum fruticosi-Prunetum Rubo Ec , a , , . Interesujący, typowo typowo Interesujący, . hinochloo-Setarietum sylvestris Antriscetum

kże fragmentarycz- kże pr

zypłociach: zypłociach: kl i , śnią karłowatą karłowatą śnią asy asy

Urtico-Malve- Or , reprezento- ,

Gymnocar- Stellarietea Stellarietea kla igano-Bra-

w . Najbar- . Koelerio-

sy Arte- , ,

po , miej- , pro Arno- Arte- staci staci ce- r- , 2* 1952). Wieloletnia nie- Kornaś 1960; Medwecka wiający się grab) (Wojewoda (np. w strukturą z równowiekowe, są często Drze- także mieszane. liściaste wostany bory zwykle to są tym poza sosnowe, monokultury ważają i strukturze rzonej o gospodarcze drzewostany wszystkim przede 9%). — tu nia Spotykamy 10% żej i (np. Wieś Wielka gminy 44%).— Janów Olsztyn 50%, — gminy W 2000; Otałęga 1993;2005). Dziewolski Hereźniak 1986; Wika 1976; Zaręba 1974b,1979a; lasów w areału tego Efektem zmniejszanie było dalsze stosowaćzaczęto zupełne. zrębyskalę gdyzwłaszcza na dużą rolnictwa, fikacją z wraz postępował ten Proces drzewny). węgiel i buki dęby, zwłaszcza trzebiąc liściaste, drzewostany w już leśnych nych głównie w występowały a zwarty, charakter w Jeszcze Wyżynę. całą wtedy porastały które i lokalny charakter miały te przemiany Początkoworoślinnej. szaty naturalnej przekształcanie zapoczątkowały nictwa z już pochodzą przyrodniczego środowiska na stan człowieka 1.8. Wpływ postępujące.toprocesy są — i obraz jej zmieniły nieodwracalnie gospodarcze działania kowe Wielokierun- życzenia. do dużo pozostawia zachowania jej stan jednak wana, 1986). Wika się wykształca zajmuje zespół dywanowy 1990). Szczypek 1986; Wika, Wika 1980; 1950; Michalik (Kornaś tum podagrariae co-Aegopodietum w z okrajkowe zbiorowiska także są terystyczne kolejowychterenach na zwykle obserwowany czy rozpoczęły się rozpoczęły w

postaci przydrożnychpostaci płatów Obecnie lesistość gmin położonych rzadkolesistość 30% Obecnie na przekracza gmin (np.Wyżynie Ślady człowieka obecności na terenach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i bogata jest Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny roślinna Szata w Na terenach otwartych, Prunello-Plantaginetum

(Kornaś 1952; Michalik 1980; Michalik 1952; (Kornaś procumbentis Bryo-Saginetum pa

XI gr II i II leolitu, jednak dopiero neolityczne osadnictwo i osadnictwo dopieroneolityczne jednak leolitu, Lolio-Polygonetum arenastri Lolio-Polygonetum ądach warstwę drzew buduje niemal wyłącznie łatwoodna- buduje wyłącznie drzew niemal warstwę ądach

V w., doprowadzając do widocznej fragmentacji kompleksów

sk op

XV ładzie gatunkowym. W gatunkowym. ładzie rócz lokalnych osad, większe powierzchnie pól upraw- pól powierzchnie większe osad, lokalnych rócz III w. Wycinano głównie rosnące na dobrych glebach dobrych na rosnące głównie w.Wycinano III

, lub nadrzecznych połaci połaci nadrzecznych lub , do mi S linach Wisły linach i Wisły ejscach wydeptywanych, pospolicie ejscachpojawia wydeptywanych, się W . ambucetum ebuli ambucetum

łoszowa — 7%, czy Jerzmanowice-Przegi- czy łoszowa 7%, — sz

czelinach płyt chodnikowych często często chodnikowych płyt czelinach wi

ązały się głównie z głównie się ązały sk rajnychspada poni- przypadkach

Ru . Analogiczne siedliska w siedliska Analogiczne .

pó

XI ro kla dawy. Znaczniejsze wylesienia , łnocnej części regionu prze- regionu części łnocnej zwojem przemysłu i przemysłu zwojem I w. pokrywa leśna miała tu tu miała leśna pokrywa w. I Torilidetum i japonicae Echio-Melilotetum sy sy

Galio-Urticenea XI gr docznie przekształconą przekształconą docznie Rudbeckio-Solidagine- aby (przetwarzane na na (przetwarzane aby X i X

XX XX

wy w. (Michalik w.(Michalik

cinką lasów, cinką — c —

. Charak- . zr zwój rol-zwój , zwykle zwykle ,

o gorsza o in óżnico-

las

tensy- za

Ur ach bu- ti-

19 20 nia roślinności. Na ogromną skalę zanikają zbiorowiska uzależnione od wyso- od zbiorowiskauzależnione zanikają skalę ogromną Na roślinności. nia siedliskowe zmiany i to sobą nieodwracalne za Pociąga jąc prowadzenie gospodarki łąkarskiej. Zanikanie większości areałów wcześniej większości jąc prowadzenie Zanikanie łąkarskiej. gospodarki umożliwia- wylewy,okresowe wstrzymała szuwarowej oraz rozwójroślinności w mokradeł i ska-Sendek w są przesuszenie na w zmiany wrażliwe Nieodwracalne torfowiska. Szczególnie 1986). Wika 1974; Zemanek 1980; królewskiego długosza wyginięcie wadzenie prac odwadniających w sów i łąk cennegoosuszenie bardzo torfowiska koło Wolbromia, zmeliorowanie komplek- w i zbiorowisk typu tego areału się kurczenie dokumentując tematycznie i mokre szuwary, torfowiska, wszystkim: przede wodonośnego,poziomu kiego i 1993;Motyka 1981; Nowak 1979a;Górka 1972b;Michalik ski a górniczych, prac w odpompowywaniem ich oraz komunalnychcelów dla podziemnych spowodowane głównie zostało przeprowadzanymi melioracjami, poborem wód co gruntowych, wód poziom uległ obniżeniu Znacznemu wodnych. sunków form antropopresji sto- zmiany Krakowsko-Częstochowskiej należą na Wyżynie 1938). 1934; Hyla 1928; Kulesza 1978; Sokołowski Wika (Celiński, w już właścicieli ówczesnych przez wstrzymane zostały wyręby gdzie najmniej przekształconych drzewostany na terenienależą „Parkowe”,rezerwatu — z czyńskim w o roślin o 1974b).lasówkompleksy wiele Większe czy epifity np. fitoklimatu, i cienio- gatunki mszaków.są flory,zwłaszcza narażone Najbardziej składników liwych wraż- wielu zanikanie sobą za pociągają fitosocjologicznych układów zmiany 1976). (Zaręba zacją cespity-lub fruticetyzacją ubożeniem, jegoprzejawiającej się często runa, racji melioracje)siedliskowedegene- (zwłaszcza doprowadzą Zaburzenia liści. stwy powodującana skutek runa wolno zalegania zanik szybki rozkładającej się war- czerwonego dębu domieszka duża zwłaszcza jest Niekorzystna (neofityzacja). drzewostanów do gatunków się zadomawiających obcych, nie i monotypizacja 1974). zarówno są Powszechne (Olaczek leśnych fitocenoz degeneracji formy zdefiniowane wszystkie można obserwować terenie omawianym na że sprawiła, leśna gospodarka właściwa

wilgotne łąki oraz lasy łęgowe i łęgowe lasy oraz łąki wilgotne

ok związanej z związanej ci Oprócz odlesiania, do najbardziej widocznych i widocznych najbardziej do odlesiania, Oprócz i się Zmniejszanie ągu zaledwie kilku lat (przykład torfowiska w torfowiska (przykład lat kilku zaledwie ągu olicach SokolichZłotegoOjcowaPotoku,Gór,Smolenia,i olicach

wilgociolubne, uzależnione od stabilnego w stabilnego od uzależnione wilgociolubne, torfowisk w

uż

in re ni ytki zielone. Także regulacja koryt rzek i rzek koryt regulacja Także zielone. ytki . 1992). Melioracje szeroko stosowano w stosowano szeroko Melioracje1992). . guły na obszarach współcześnie objętych prawną. na ochroną Do obszarach współcześnie guły mi florze. Do najbardziej spektakularnych przykładów należy należy przykładów spektakularnych najbardziej Do florze. mi

kże mniejszym ich zasilaniem przez opady (Kleczkow- opady przez zasilaniem ich mniejszym kże do

linie Rudawy (zwłaszcza linie koło Zabierzowa) przepro- czy fr getca oircn lsw rz niekorzystne oraz lasów powierzchni agmentacja

bo Osmunda regalis Osmunda

szczy Dulowskiej szczy torfowisk(zanik i ce ry bagienne. Botanicy biją na alarm, sys- alarm, na biją Botanicy bagienne. ry

st chach naturalnych zachowały się m.in. m.in. się zachowały naturalnych chach rukturze tego typu fitocenoz zachodzą zachodzą fitocenoz typu tego rukturze

arakterze górskim (Michalik (Michalik górskim arakterze pi

netyzacja, jak i jak netyzacja, Go ) (Michalik 1974b,1976b, (Michalik )

lczowicach — Babczyń- — lczowicach wa

astycznych w astycznych ra

dykalne przekształce- dykalne runkach naturalnych naturalnych runkach po

ce toków ograniczyła ograniczyła toków lu przekształcenia przekształcenia lu

na na Quercus rubra Quercus

wp Garbie Ten-Garbie

in rowadza- sk

. 2006). 2006). .

19 ba utkach utkach tr

st akcie gien, gien, 07 r. 07 raty raty , ogromną skalę zaprzestanie gospodarowania, co skutkuje obecnością dużych dużych obecnością skutkuje co gospodarowania, zaprzestanie skalę ogromną na widoczne 1989). niekorzystnychdochodzi zjawiskdo Obecnie 1983;Wnuk i segetalnych zagęsz- chemizacja, czony siew szybkie przeorywanie), zbóż, co prowadziło do zbiorowiskubożenia (mechanizacja, intensyfikacja jej głównie była wowana kęó grolsig, zsohwkeo i częstochowskiego górnośląskiego, okręgów w w jest położony rolniczy, typowo że mimo stochowskiej, i powietrza zwłaszcza zanieczyszczenia, z średnich w poprawiła się trochę w nieużytków powierzchni Mirek 1974; Michalik 1976a, 1990b, c; Babczyńska-Sendek i 1976a, Babczyńska-Sendek 1990b,c; 1974; Michalik 1971; Mirek Dubiel 1967; (Dąbrowski florystycznej różnorodności ichzachowanie możliwejest koszenie)nie lub ingerencji(wypas ekstensywnej regularnej, Bez zagrożonych na omawianym terenie, także w nego spadku pogłowia bydła). Zespoły kserotermiczne należą dziś do najbardziej zarastajązaś lub zalesianesą (skutek załamaniagospodarki pasterskiej i kadłubowowykształconych, zielonych,ubogichużytków murawyniewypasane tych zbiorowisk i 1974).Obser- użytkowania)degeneracji doprowadziły Skalski zaniechanie do struktury lub syfikacja Hereźniak, 1954; wowanew Drzał 1952; (Medwecka-Kornaś w i łąk florystycznie i temugospodarkaekstensywnawiekurolnadoprowadziła pół wykształceniado w się ciedla 1981). Dynowska 1981; Drzał, 1947; Amirowicz dewastacyjny(Kornaś zagospodarowywaneźródliska. W rzecznychdawnozatraciła swój naturalny charakter, podobnie jakniewłaściwie roślinność, negatywnie odbija się także na lokalnym krajobrazie. Większość dolin 1998). (Babczyńska-Sendek flory ich ubożenia procesu pogłębianie powoduje wypas) podsiewanie, (nawożenie, i 1973). łąk użytkowanie Systematyczne, intensywne 1970, 1973; Ławrynowicz Hereźniak 1881; (Karo fitosocjologiczne stosunki lokalne się zmieniły i starorzeczy zanik nastąpił rzeki koryta regulacji po gdzie stochową, te dobrze Czę- obrazuje pod doliny Przemiany przykład Warty rzek. większych podtapianych, zabagnionych i łwe rda msi Grolsi kę Pzmsoy zoaioae ą od są Przemysłowy) zlokalizowane Okręg (Górnośląski emisji źródła Główne

kraju emisji pyłów i pyłów emisji kraju kr Wraz z Wraz Stopniowym zmianom uległa także gospodarka rolna. Do niedawna obser- niedawna Do rolna. gospodarka także uległa zmianom Stopniowym Krakowsko-Częstochowskiej odzwier- Wyżyny charakter rolniczyTypowo na wpływa niekorzystnie tylko nie wodnych cieków koryt Regulowanie rwaleniaspecyficznej roślinności półnaturalnej, głównie w ajobrazie Wyżyny niemałą rolę, co widoczne jest na starych fotografiachstarych na jest widoczne co rolę, niemałą ajobrazieWyżyny

fu os intensyfikacją gospodarki coraz większym problemem stawały się stawały problemem większym coraz gospodarki intensyfikacją

do nduszy Unii Europejskiej. Unii nduszy tatnichdziesięcioleciach zmiany form ich wykorzystywania (inten-

wy minacji kulturowej roślinności nieleśnej. Prowadzona tu jeszczenieleśnej.kulturowejroślinnościminacji Prowadzona tu

za mierania rzadkich chwastów (Babczyńska-Sendek, Wika Wika (Babczyńska-Sendek, chwastów rzadkich mierania

mu burzenia kompozycji gatunkowej. częstoŁąki mają charakter raw kserotermicznych. Zwłaszcza te ostatnie odgrywały odgrywały ostatniekserotermicznych. terawZwłaszcza

ga zw zów przemysłowych, pochodzących z pochodzących przemysłowych, zów

iązku z iązku mi

za ejscu dawnychi pól ejscu torfionychwidoczne w zwłaszcza jest

wp eluprzypadkach zmianymająte charakter rowadzeniem rolniczych dopłat bezpo- dopłat rolniczych rowadzeniem

wo dy. Krakowsko-Czę- Obszar Wyżyny

zerwatach i kr akowskiego (Otałęga 2000). 2000). (Otałęga akowskiego

łą k (Dubiel 1996). Sytuacja (Dubiel k

pa za rkach narodowych. sięgu najwyższych najwyższych sięgu

in stacibogatych są . 1992).. siadujących

mo linach linach dykal- cno cno

in .

21 22 wód źródlanych. Silnie zanieczyszczone są praktycznie wszystkie większe rzeki rzeki większe wszystkie praktycznie są zanieczyszczone Silnie wód źródlanych. chronionym (Dąbrowski 1967; Dubiel 1971; Partyka 1987). 1971; Partyka 1967; Dubiel (Dąbrowski chronionym obszarom tam zlokalizowanym zagraża Wolski”,co „Las czy podkrakowskie dolinki Narodowy, Park Ojcowski należą turystyką obciążonych najbardziej Do wtórnej. sukcesji procesy naturalne bowiem powstrzymuje strony, dobre w 1994). Chociaż okolice w zamku a na powierzchniowo, niewielkich zwłaszcza obiektów terenie to jest Widoczne turystyce. towarzyszące zjawiska negatywne z żenia interesujące Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej zakątki narażone są na zagro- i 1981; Amirowicz 1972a; 1986; Babczyńska-Sendek Wika (Kleczkowski cieki lokalne niewielkie, zwłaszcza w wiejskich, terenach z Na mineralne. nawożenie przemysłowe, oraz ścieki komunalne są zagrożeniem Największym Rudawa). Pilica, (Warta, bytowe) ścieki i przez (m.in. powierzchniowymi wodami zanieczyszczonymi z szkodliwych substancji infiltracja wpływa nych i jak powierzchniowych, 1993). Partyka wo-wschodniejzaś cechowały niższewartości pH (Leśniok, lekko podwyższone wartości (około 5,9), opady cyrkulacji północno- i tremalnymi 3,1 i i Notowanew Babczyńska-Sendek 1980; zakwaszająclubalkalizując(Świeboda i alepośrednio, SO stężenia roczne obserwowanej Mimo 2006). w 1993;Medwecka-Kornaś Gawroński 1990a; Medwecka- -Kornaś, 1987; Michalik Partyka borów mieszanych (Juszkiewicz, niegdyś lasów zwartych jodłowychdo i przerzedzenia SO nia terenach na także chronionych. W ale 1968), (Markiewicz sosnydegenerację drzewostanów w tylko nie wiekuto okres gwałtownego obumierania drzew szpilkowych). Widoczne jest to sześćdziesiątei (lata lasy na niekorzystniewpływają żające z stronyzachodniej, cosprzyja nawiewaniu stamtądgazów i aż wmei ndire żtoai trsyze Złsca najbardziej Zwłaszcza turystyczne. użytkowanie nadmierne wymienić także

os gruntu (np. gruntu stosowane w Wśród negatywnych oddziaływań człowieka na lokalną przyrodę należy należy przyrodę lokalną na człowieka oddziaływań negatywnych Wśród Niekorzystnym wód, zarówno zjawiskiem jest powszechne zanieczyszczenie bez- tylko nierośliny na negatywnie wpływają powietrzaZanieczyszczenia akiem kanalizacji, problemem są ścieki bytowe, łatwo zanieczyszczające zanieczyszczające łatwo bytowe, ścieki są problemem kanalizacji, akiem tatnich latach poprawie jakości powietrza, nadal przekraczane są średnie średnie są przekraczane nadal powietrza, jakości poprawie latach tatnich 2

tym związane. Wydeptywanie roślinności i roślinności Wydeptywanie związane. tym te przekraczały normy do ponad 200%, co niewątpliwie przyczyniło się przyczyniło niewątpliwie co 200%, ponad do normy przekraczały go kierunku wiatry. Zwłaszcza przekroczone stężenia dwutlenku siarki

są

ok siedztwie emitorów,obserwowanoCzęstochowa,siedztwiegdzieHuta jak olicachOjcowa pH opadów wahało się wartościamimiędzy eks-

Oj 7, Ol

pr 8, przy czym opady cyrkulacji zachodniej (znad GOP-u) miały 2 średnio, zmieniając właściwości fizykochemicznezmieniającwłaściwościgleby, średnio, np. cowskim Parku Narodowym w Parku cowskim Narodowym i sztynie czy „Góra Zborów” (Babczyńska 1978; Michalska 1978; Michalska „Góraczy Zborów”sztynie (Babczyńska zypadku tamtejszych muraw kserotermicznych ma to swe to ma kserotermicznych muraw tamtejszych zypadku

CO 2

(Jamrocka, Szymańska-Kubicka 2002). Szymańska-Kubicka (Jamrocka, gr

untowych. Na pogorszenie jakości wód podziem- wód jakości pogorszenie Na untowych. ro lnictwie nawozy). się to w lnictwie Odzwierciedla

in . 1992; Siwek 2006). 2006). 1992;Siwek .

ma mi op

si esiącach zimowych stęże- zimowych esiącach sowo odwiedzanych, jak odwiedzanych, sowo adami atmosferycznymi, atmosferycznymi, adami za śmiecanie to najczęstsze najczęstsze to śmiecanie edemdziesiąteubiegłego niku 80% powierzchni 80% powierzchni niku

py łówprzezprzewa-

po in

zw . 1992)..

łudnio- ja iązku iązku kości kości w (Żmuda, Wiśniewski 1930; Wiśniewski 1935). Poza tym informacjekach z o 1930; Wiśniewski Wiśniewski (Żmuda, wałi Późniejwieletaksonów z gatunków28 z opublikowaćświatowej Antoniego zdążył m.in. prace przerwała Żmudy, który z i (Hryniewiecki wtórny. Prawdopodobnie obaj ci autorzy z korzystali leń. W ski.Zwiedzałm.in.:także on Olsztyn,Złoty Potok, Ogrodzieniec, Mirówi w i Chałubińskiego— w okresupochodzi takżeopracowanie Kazimierza Filipowicza siostrzeńca— Tytusaczający w 1879). Podobne okolice penetrował inny krakowski jącbotanik — liczbęJózef Krupa,odnalezionych przyta- na omawianym terenie 1865, gatunków do 128 (Rehmann AntoniRehmann, który w logiczne z zainteresowaniawielu florystów. Z 2. Mnikowa, Czernej i Królestwa Polskiego… 1864).Kolejne notowania kowskich”głównie— z (Rehmann waniamchów zawierają pracetakże fitosocjologiczne z 1923, 1928; Sokołowski 1928). 1923,1928; Sokołowski

obszaru Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Śmierć na froncie pierwszej wojny oiy ękwke (iioiz 81. ic pźij aai briologiczne badania później Nieco 1881). BędkowskiejDoliny (Filipowicz

okolicachCzęstochowy rozpoczął warszawski lekarz i pr

W Pierwszaw.obfitujepołowanieXX w Okolice Krakowa i acach Steinhausa (1877) i Steinhausa acach W mchów flory badań Historia

okolic Ojcowa, Częstochowy i sw teraturze z teraturze ublikowałpracujący Uniwersyteciena Warszawskim Tadeusz Wiśniewski yżyny Krakowsko-Częstochowskiej yżyny

ych pracach podał z terenu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Prekursorem tych badań był swych zapiskach 169 1877, taksonów 1878, (Krupa 1882, 1885). Z

iższychi in

te Du . 1937;. 1959a). Kuc

kt go okresu dane briologicznez dane okresu go Cz autorstwa Zygmunta Wójcickiego (1913a, 1914).b, autorstwaNoto- Zygmunta Wójcickiego bia — autor ten opublikował w órymznajdujemy m.in. notowania 166 gatunków z ęstochowy już w

pr da go zbiorów,go w acyz lszych okolic Krakowa (Żmuda 1911, 1912, 1916).1911,1912, lszychokolic Krakowa (Żmuda

ch1889, terenów1890a, b). 142 mchy (Błoński Je

18 te lenkina (1901), charakter któremająjednak lenkina gookresu pochodzą także pierwsze dane brio- 64r. podał 113 mchów „z

Ol sztyna znajdujemy w

ty ugiej połowie XIX w. były przedmiotem dz m 51z m ieła zawierająceieła notowania mchów

om Wy

ma tach 1865 i

awianegoterenu, opraco- te żyny pojawiają się także pojawiają także siężyny bo teriałów K. Filipowicza go okresu (Kozłowska gookresu (Kozłowska tanikFranciszek Błoń-

ok Kr razach roślinności olicwapieni kra- akowa,Ojcowa,

18 79, zwiększa-

Oj gatun-

Sm cowa

te go o-

23 24 k, uil 94 Mcasa 94 Bbzńk-edk 98 Babczyń- 1998; Babczyńska-Sendek 1994; Michalska 1994; Dubiel ski, lik S., Michalik R. 2002/2003; Michalik, Szary 2002/2003; Malewski Malewski 2002/2003; Szary Michalik, 2002/2003; R. Michalik S., lik 1994a—c). 1985a—g, 1988a—i, 1990a—d, 1992a—c; Bednarek-Ochyra i Bednarek-Ochyra 1992a—c; 1990a—d, 1988a—i, 1985a—g, briologicznych,zaowocowało363cogatunków mchów. łącznie publikacją i Bed- 1991; Ochyra 1996; Blom Brylska 1989;1998; 1995, Żarnowiec narek-Ochyra Dąbrowska 1960; Karczmarz, 1981; Wojewoda 1957; Amirowicz 1972; Wiśniewska 1957; waniach(Jasnowski Ponadto2005). danedoomawianej flory można znaleźć w i ska-Sendek i Wika 1989; 1983, Wika 1974/1975,1978;1976b,1972a, 1978;Babczyń- Wika ska 1967; Michalik 1973; Celiński, 1981, Medwec- 1991; Ławrynowicz 1957; 1963;Siedlecka-Binder Kornaś Kornaś 1952; ka-Kornaś, (Medwecka-Kornaś naukowych ośrodków notowaniamchówzawierają równieżpracefitosocjologiczne autorów z i niaka dujemytakżew i Stebel z zielnikowe wydawnictwo i i Żarnowiec 1992; i 1992; Jędrzejko 1994/1995;Żarnowiec b, 1992a, Ziober 1990; Jędrzejko, Jędrzejko w Medycznej Akademii skiej i Żarnowcem Janem — pracownikami współ- swymi ze Jędrzejko Krzysztof się włączył Krakowsko-Częstochowskiej w zarodnikowych roślin Bed- nia kolejnychzeszytów oraz 1987, 1990a—d) Ochyra, 1984; 1981, b, narek-Ochyra 1980a, b 1978a, (Ochyra Exsiccati Poloniae z i autorem także z florystycznych materiałów cję (1959). W ska Wacław- miechowskiej, opracowywania okazji Zofia ziemi przy podaje, skiej opublikował który 1961), 1957,z 1955, (1948, Szafrana Bronisławapracom rystówkrakowskich. Wiedzao p 1987, 1997a—f; Jędrzejko, Żarnowiec 1982a, b; Jędrzejko i Jędrzejko b; 1982a, Żarnowiec 1987,Jędrzejko, 1997a—f; Stebel i Stebel

onad230gatunków. Stanowiska 98mchów z in. 1999). Wraz z 1999).Wraz in. niej ponad 170 (1956, gatunków, 1958, Kuca 1959a,oraz Mariana b, 1964) — Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej — wydawnictwa zielnikowego wydawnictwa — Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny li zyi lgtm mhw z mchów alegatami cznymi W Wyżyna Krakowsko-Częstochowska była więc częstym obiektem badań badań obiektem częstym więc była Krakowsko-Częstochowska Wyżyna Informacje briologiczne z Podrugiej wojnie światowej prężnie podjęło działalność kolejne pokolenie flo-

lat

Filipiak (1992), Stebla i (1992), Stebla Filipiak in. 1997a—c; Stebel 2002a—d, 2003a—e). 2002a—d, 1997a—c; Stebel in. in ach osiemdziesiątych minionego wieku do badań na terenie Wyżyny Wyżyny terenie na badań do wieku minionego osiemdziesiątych ach . 2008). .

in lat

pu ws 19; ihlk-edk 98 Drk 99 Micha- 1999; Durak 1998; Michalska-Hejduk 1998; . c seedisąyh bełg weu opcą publika- rozpoczął wieku ubiegłego siedemdziesiątych ach blikacjach: Hereźniaka i blikacjach:Hereźniaka

półautorem opracowań, w opracowań, półautorem Ad amem Steblem zespół ten systematycznie przygotowuje systematycznie ten zespół Steblem amem uc Mcoein Mrdoai ooie Exsiccati Poloniae Meridionali Macroregioni Musci

ob Ka

(Ochyra, Szmajda 1983a, b; Ochyra i Ochyra b; 1983a, Szmajda (Ochyra, lsce br zr Wyżynyszaru Krakowsko-Częstochowskiej znaj-

towicach (Jędrzejko, Wika 1989, 1991, 1992; Wika (Jędrzejko, towicach

ioflorze Wyżyny znacznie wzbogaciła dzięki się om

te Fo go terenu Ryszard Ochyra (1976). Jest on (1976).Jest Ochyra Ryszard terenu go waeo eeu Żroic i (Żarnowiec terenu awianego jcik (2003) oraz Fojcik i (2003) oraz Fojcik jcik

94 eena 19; Drużkow- 1993; Hereźniak 1984; . He

rke Kaą z Klamą, nrykiem in

. (1973), Olech (1981), Hereź- (1973),Olech . kt órych znajdujemy notowaniaznajdujemy órych żynyKrakowsko-Częstochow-

in . 1999; Melosik 2000; 2000; Melosik 1999; .

in . 1992; Jędrzejko i . 1992; Jędrzejko

. 1994/1995; Klama 1994/1995;Klama . wi Atlasu rozmieszcze- Atlasu eluinnych opraco-

. (2007). Liczne ów

in in zse Ślą- czesnej . 1997a—c; . . 1990a—c, 1990a—c, .

ró 1986, . Mu żnych

in in sci , . . A ATMOS grid squares grid ATMOS Fig.2. 2. Ryc. i 1981).Pod- stawoweo kwadraty Szmajda Ochyra, — (ATMOSbriologicznych badań do wanymi w naczyniowych roślin rozmieszczenia Zastosowano zgodnie z metodę kartogramu, (1988), prowadzono granicach w przyjętych za Kondrackim badań 3. Metodyka

TMOS w

Badania florystyczne na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, w Krakowsko-Częstochowskiej, terenie na Wyżyny florystyczne Badania obrębie 114 takich pól badawczych prowadzono obserwacje florystyczne. florystyczne. obserwacje prowadzonobadawczych pól 114takich obrębie

Teren badań na tle siatki kwadratów kwadratów siatki tle na badań Teren netgtd ra n eain to relation in area Investigated

bo ku 10 km (ryc. 2) podzielono na mniejsze o mniejsze (ryc.2) na 10 podzielono ku km

Po — ATPOL (Zając 1978)dostoso- (Zając ATPOL — lsce

za łożeniami metodycznymi łożeniami

lat ach 2002—2008. ach 2002—2008.

bo ku 5 ku Atlasu Atlasu

km km

je j

25 26 1. gatunku: każdego jącdla 159).opra-(zob. s. Następnie 2008) z danych, bazę cowano Stebel Ochyra, 2004; (Smith zmianami i Ochyrą za przyjęto gatunków, nomenklaturę jak nie towanoz i F.np. dane z sko-Częstochowskiej, Błońskiego Krakow- spozaWyżyny notowania mogąterenu pochodzić (chociażfaktycznie podawane z stanowiska Uwzględniono w zdeponowanenikowe oraz stanowisk nówwątpliwych zrewidowano dostępnekrytycznych ziel- okazy dostępnych weryfikacji podczas materiałów zielnikowych). W z pochodziły (np. gatunki wane z prawdopodobne)(mało siedliska, nietypowe na ze względu np. wątpliwości, duże budzących literaturowych notowań uwzględniono i literaturowymi danymi uzupełnione w skiego(KTU) i Biologii Wydziału Systematycznej w złożono — torebek w — zielnikowe.zielnikową Dokumentację materiały rano i mikrosiedliska rodzaj (uwzględniające interesują- ostojom W gatunków. potencjalnym cych jako przyrody Krakowsko-Czę- rezerwatom Wyżynie na stochowskiej utworzonym także poświęcono uwagi więcej Narodowego; Parku Ojcowskiego terenie na przeprowadzono badania gółowe i wiosny okresu gatunków wielu rozwoju dla ności od zróżnicowania rzeźby i w przynajmniej pokrywała nie z porównań pracy W dr V. dr z Plášek

eu węsei oikynśi rerwdayh w przeprowadzanych obiektywności zwiększenia celu gatunek był kiedykolwiek notowany, przyjęto następujące klasy częstości częstości klasy następujące notowany,przyjęto kiedykolwiek był gatunek n pdtwe izy wdaó, w kwadratów, liczby podstawie na — występowania Częstość — — — — — gatunków: Kolejnym etapem było opracowaniektórej florystycznej, podob- układ, listy zostały następnie którewłasnych, notowań 17tys. ponad ogółem Zebrano Każdy z Każdy Krupy z Krupy

ga ga ga ga ga

tunek bardzo częsty — obecny w obecny — częsty bardzo tunek w obecny — częsty tunek w obecny — częsty niezbyt tunek w obecny — rzadki tunek w obecny — rzadki bardzo tunek uz

nanymi briologami, jak: prof. dr hab. R. Ochyra, dr hab. Stebel, prof.dr briologami, jak: A. hab. Ochyra, dr nanymi R. wy Kr

pr Os akowa).W znaczonych kwadratów odwiedzany był 1—3-krotnie, w 1—3-krotnie, był odwiedzany kwadratów znaczonych

ac fitosocjologicznych (wątpliwości te często potwierdzały się potwierdzały często te (wątpliwości fitosocjologicznych ac Ch trawy i trawy

re orzowie.

ze skał wapiennych), zwłaszcza gdy dane dane gdy wapiennych),zwłaszcza skał ze ciliata Hedwigia tr guły nie uwzględniano kwadratów, których powierzchnia kwadratów, powierzchnia których uwzględniano nie guły

akcie prac terenowych wykonywano spisy florystyczne florystyczne spisy wykonywano terenowych prac akcie Pr

dr dr acowni Dokumentacji Botanicznej Zakładu Botaniki Botaniki Zakładu Botanicznej Dokumentacji acowni zi

pr órej korzystano w korzystano órej elnikach krajowych (KRAM-B, LODZ, SOSN, WA). SOSN, LODZ, (KRAM-B, krajowych elnikach J. KučeraJ.z zypadku niektórych gatunków oznaczenia konsul- oznaczenia gatunków niektórych zypadku

20 sz aty aty roślinnej (z % terenu % badań.

21 6—

—50 kwadratach, —50 Cz

og 10kwadratach,

ty rn Śooik Uiestt Ślą- Uniwersytetu Środowiska hrony eskich Budziejowic. eskich zi ólną lokalizacją na granicy badanego na granicy lokalizacją ólną p otaczającej roślinności) oraz zbie- oraz roślinności) otaczającej p

lioyi nyh uoó. Nie autorów. innych elnikowymi po 1— 11

pó nad 50kwadratach.nad —20 kwadratach, —20

Cz 5 kwadratach, 5 źniejszej analizie flory, określa- analizie źniejszej pó

uw ęstochowy czy A. Rehmanna Rehmanna A. czy ęstochowy nj ein) Brze szcze- Bardziej jesieni). źnej zględnieniem optymalnego optymalnego zględnieniem

in . (2003) z (2003) .

kt li cz czbie ponad 7 tys. tys. czbie7 ponad

órych były poda- były órych pr ęści analitycznej analitycznej ęści zypadku takso- zypadku

kt obnymi obnymi

órych órych za leż- II. I. 2.

— — — — — — — — Si — 6. 4. 5. 3. 2. 1. Si siedlisk: następującetypy (1986). mszakówHübschmanna (2001)), zbiorowiskpod uwagę klasyfikację wzięto także Matuszkiewiczem zbiorowiska typ oraz drewno) za fitosocjologiczną zbiorowiskprzyjęto roślinnych (klasyfikację roślinnego murszejące drzew, kora skalne, podłoże — uwzględniającą typ mikrosiedliska (gleba, (gleba, mikrosiedliska typ uwzględniającą siedliskową— Charakterystykę edliska antropogeniczne: edliska edliska naturalne i naturalne edliska

Si Si Si Si Si Si — — — — — — — — — — — — si da to sp sk si si dr dr ayi yi ołgwn sę w się posługiwano tymi Danymi edliska wodne i wodne edliska edliska epiksyliczne: edliska edliska naskalne: edliska edliska epifityczne: edliska edliska inne: inne: edliska edliska naziemne: edliska edliska inne (guma, metal, wapno). metal, (guma, inne edliska edliska skałopodobnei (betonowe ściany edliska porolne), nieużytki ścierniska, (pola, segetalne edliska

rowiska, arpy, aleniska, ogi i ogi ogi i ogi chy, ko od mu mu i skarpy borowesosnowe zarośla (głównie oraz i bory i lasy dr dr gła sk le murawy naskalne i naskalne murawy psammofilne, murawy i łąki szuwary, i bagna ni wo wo śne: eleśne: ały i ały zewa wolnozewa stojące. leśne, zewa ści. ści. chody, dy płynące (źródliska, strumienie i strumienie (źródliska, płynące dy stojącedy (stawyi zy narzutowe. zy rszejące drewno na terenachnieleśnych. na rszejącedrewno w rszejącedrewno

pr pr

pa za

zydroża na terenachnieleśnych, na zydroża zydroża na terenachleśnych, na zydroża gła

to rośla liściaste (głównie buczyny,i (głównie grądy liściaste rośla stwiska, stwiska, in rfowiska, zy wapienne, zy ne siedliska inicjalne (wykroty, buchtowiska). inicjalne siedliska ne

na pó dwodne: łnaturalne:

erotermiczne; oc le sie, zka wodne), zka

sz zgłwj nlze obejmującej analizie, czegółowej

eki). mu ry),

eszane), łę gi),

27 28 7. 6. 8. 9. 5. 4. 3.

St Düll 1994a, b; Stebel 1997, 2006). Stebel 1994a,b; Düll — przy- — Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na zagrożenia Kategorię — przynależność gatunków do poszczegól- do gatunków przynależność — geograficznego elementu Typ Lisowski, Kornaś 1966; Düll, Meinunger 1989; Ochyra 1982 (1984); 1982 Ochyra 1989; Meinunger Düll, 1966; Kornaś Lisowski, 1964; autorówróżnychprac (Kuc podstawie na arbitralnie dokonanowięc gatunków wyboru dyskusyjna, jest grupy tej domchów niektórych leżność Ty — zpoooao ogólną zaproponowano — apofityzacji stopnia wskaźnika Wartość Wartość wybranych ekologicznychwskaźników na — 9-stopniowejopartą — mchy spotykane stosunkowo często na różnych siedliskach wtór- siedliskach różnych na często stosunkowo spotykane mchy — antropogenicz- siedliskach na występujące sporadycznie gatunki — — — — skalę; 4-stopniową — — — 2006): Stebel 2006; (Fojcik analizę ich ułatwia zaś jednocześnie gatunków, grup poszczególnych ekologiczne zróżnicowanie ogólne ciedla odzwier- dobrze dostatecznie ten podział — parametrów rozpatrywanych wartości na względu ze gatunków podział 3-stopniowy syntetyczny, także i wilgotności tła, określającejskali, preferencje danegow gatunku klimatycznych. stref układzie na system oparty rozmieszczenia, hierarchiczny typów tworzą te grupy b);(1994a, Dülla (1989) oraz gera i Dülla prac podstawie na określono geograficznych grup nych jęto kryteria klasyfikacji gatunków według wytycznych Światowej Unii Unii Światowej wytycznych według gatunków klasyfikacji kryteria jęto (1995). nym i Żarnowca Ka 168,(Dz.U. 1764). nr poz. ochroną w r. 2004 lipca 9 — zgodnie z zgodnie — ochrony atus

p zasięgu wysokościowego w — zasięgu p tegorię zagrożenia w tegorięzagrożenia — mchy często i mchyczęsto — 3

2 1 ( wilgotność ( podłoża pH nych, ale wyraźnie preferujące określony typ podłoża, preferujące określony typ wyraźnie nych, ale nych, hydrofilne. gatunki — 7—9 mezofilne; kalcyfilne; gatunki — neutrofilne; 7—9 światłolubne; gatunki 7—9— znośne; 0 światło ( światło — gatunki niewystępujące na siedliskach antropogenicznych, siedliskach na niewystępujące gatunki — L

) in : stopnie 1—3 — gatunki cieniolubne; 4—6 — gatunki : cienio- stopnie— gatunki 1—3cieniolubne; — gatunki 4—6 . (2004), w F

R od )

: stopnie 1—3 — gatunki kserofilne; 4—6 — gatunki — gatunki 4—6 kserofilne; gatunki — 1—3 stopnie : ) sp : stopnie 1—3 — gatunki acydofilne; 4—6 — gatunki gatunki — 4—6 acydofilne; gatunki — 1—3 stopnie : czynu podłoża (Düll 1992); w (Düll podłoża czynu rawie gatunków dziko występujących roślin objętych roślin występujących dziko gatunków rawie

ficie rosnące na różnych siedliskach wtórnych. różnychna rosnące siedliskach ficie Po

sk lsce ali europejskiej — za Schumackerem i europejskiejali — za Schumackerem

Ro i zporządzeniem Ministra Środowiskaz Ministra zporządzeniem

pr — dla kraju według opracowania krajuwedług ropiedla — zypadku gatunków górskich; przyna- gatunkówgórskich; zypadku

niesieniu m.in. do: świa- ni niejszej pracy przyjęto

Ma inun-

dn rti- ia Ochrony Przyrody (IUCN 2001), z uwzględnieniem zaleceń odnoszących się do opracowań regionalnych (Gärdenfors i in. 2001) oraz specyfiki roślin zarodnikowych (Hallingbäck i in. 1998; Hodgetts 2000): — RE — gatunki regionalnie wymarłe (zaliczono tu taksony niepotwierdzone po 1960 r., wcześniej obserwowane na nielicznych stanowiskach), — CR — gatunki krytycznie zagrożone (po 1960 r. notowane w 1—2 kwadratach, podobna liczba notowań wcześniejszych), — EN — gatunki zagrożone (po 1960 r. notowane w 3—5 kwadratach, podobna liczba notowań wcześniejszych), — VU — gatunki narażone (po 1960 r. notowane w 6—20 kwadratach, wcześniej obserwowane częściej, zwłaszcza taksony przywiązane do siedlisk wrażliwych na antropopresję).

Przy waloryzacji terenu korzystano ze wskaźnika waloru florystycznego Wf , stanowiącego sumę współczynników rzadkości Wr wszystkich gatunków odnotowanych w danym kwadracie badawczym (Géhu 1979; Loster 1985):

N− n WW= = , f ∑r ∑ N gdzie: N — ogólna liczba kwadratów badawczych; n — liczba kwadratów, w których odnotowano obecność danego gatunku.

Do obliczeń statystycznych (test korelacji Spearmana, analiza skupień UPGMA) użyto programu STATISTICA 6.0, wykresy graficzne zaś wykonano w programie Microsoft Excel 2002. Dla wybranych gatunków sporządzono kartogramy obrazujące ich rozmieszczenie na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Uwzględniają one kilka przedziałów czasowych, w których dokonywano notowań: — dane publikowane do 1900 r., — dane z lat 1900—1945, — dane z lat 1946—1970, — dane datowane po 1970 r. W przypadku danych literaturowych nie zawsze była możliwa dokładna lokalizacja stanowisk w siatce kwadratów; przyjmowano wtedy kwadrat najbardziej prawdopodobny (zawierający większość obszaru cytowanej miejscowo- ści, ewentualnie w którym występowały siedliska preferowane przez dany gatunek). Sporządzając kartogramy, korzystano z programu CorelDRAW 11. 30 natym terenie (często ostatnie notowania pochodzą z nietylko charakter historyczny. Dotyczy tomchów dawnaod niepotwierdzonych (120 gatunków) (tabela 3).Notowania niektórych z bardzorzadkich,mających tylkostanowisk.1—5 Stanowiąone33,6% brioflory jutlandicum num introflexus Campylopus chowskiej: wcześniej z ze skały wapiennej czy wyłączenia niektórych stanowisk innych gatunków (np. zielnikowego(tabela2). Podobna niezgodność siedliskowa powodemtakżebyła dlisk, zwykle cytowane w zielnikowych)niepotwierdzone,albo a stąd podawanych. Są to taksony źle oznaczone (co wykazała weryfikacja materiałów (19 gatunków), Bryum W 1). (tabela (29) (48Pottiaceae gatunków), one2006). Należą do spośród 45których najliczniejrodzin, reprezentowane są: i krajowej (Ochyra 51%flory stanowi co odmian), 12 (oraz mchów flory 4.1. statystyka Ogólna 4. Wyniki triumlanuginosum rum geheebii papillosum We florze mchów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej najwięcej jest gatunków w odnalezienie uwagęzasługuje Na Zakwestionowanowystępowanie badanymna terenie 21gatunków wcześniej Flora mchów Krakowsko-Częstochowskiej obejmujeWyżyny 357 gatunków , Isopterygiopsis pulchella , Codriophorusaquaticus ,

Bryum dichotomum Bryum ró S . żnych względów nienotowanych Krakowsko-Często- na Wyżynie russowii , . Gatunki. bardzo rzadkie i

Orthodontium lineare Orthodontium pr zypadku 153 odnotowanych rodzajów najliczniejsze są: są: najliczniejsze rodzajów odnotowanych 153 zypadku Bucklandiella heterosticha , (21) Sphagnum i , S

. , insulanus Didymodon pr (34),Brachytheciaceae subnitens acach fitosocjologicznych bez zachowanego materiału , Neckera pennata , , B Dichelymacapillaceum . klinggraeffii , Trichodoncylindricus

Or tr , dawanez Orthotrichum akcie niniejszych badań 14 badań gatunków niniejszych akcie (11). thotrichum

, rz Orthotrichum adkie(6—10 stanowisk 11,2%)— , podawana z B (32)Bryaceae i Eucladium verticillatum Eucladium .

ruderale ni ma

XI ch mająchprawdopodob-już Hedwigia ciliata , ło prawdopodobnychło sie- Xw.), np.: Heterocladiumheteropte- stramineum .

, striatum

gl Buckiella undulata Buckiella eby wapiennej).

Am . 2003; Stebel Stebel 2003; . Brachythecium blystegiaceae czy , podawana Sphagnum Sphagnum Racomi- , Hyp- , chowa Upland chowa Table chowskiej Tabela 40 39 38 37 36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 45 44 43 42 41 9 8 7 6 5 4 3 2 1 . . . Orthotrichaceae . . Thuidiaceae . . . . Mniaceae . . Sphagnaceae . . . . Hylocomiaceae . Splachnaceae ...... Dicranaceae . . Cratoneuraceae . . Grimmiaceae . . Fontinalaceae . . . . . Anomodontaceae . . Bryaceae . . Pottiaceae . . . . Hedwigiaceae . . Ephemeraceae . . Ditrichaceae . . Pterigynandraceae . . Hypnaceae . . Seligeriaceae . . Thamnobryaceae . . Plagiotheciaceae . . Cinclidiaceae . . Bartramiaceae . . Echinodiaceae . . Leskeaceae . . Neckeraceae . . Helodiaceae . . Leucodontaceae . Aulacomniaceae . . Meesiaceae . . Amblystegiaceae . Rhytidiaceae . . Plagiomniaceae . . Climaciaceae . . Leucobryaceae . . Brachytheciaceae . . Orthodontiaceae . Timmiaceae Fissidentaceae Diphysciaceae Buxbaumiaceae Tetraphidaceae Encalyptaceae Funariaceae Polytrichaceae

Systematic and quantitative differentiation of the moss flora of the Cracow-Często- the of flora moss the of differentiation quantitative and Systematic

(Families) Rodzina Zr óżnicowanie systematyczne i ilościowe flory mchów Wyżyny Krakowsko-Często- Wyżyny mchów flory ilościowe i systematyczne óżnicowanie ua(oa) 153 (Total) Suma (Number of genera) of (Number Liczba rodzajów Liczba 19 19 15 14 1 1 1 5 2 2 3 3 1 1 2 1 1 2 1 1 2 1 3 1 1 5 2 1 1 2 1 7 2 1 8 5 1 1 1 4 1 1 1 4 1 (Number of species) of (Number Liczba gatunków Liczba 357 34 48 12 29 19 32 21 21 11 14 7 1 1 5 3 5 3 3 1 1 6 4 1 2 1 5 8 1 8 2 1 3 2 1 2 5 1 9 7 4 2 7 1 2 1 (Percent of Polish flora) Procent flory Polski 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 20 20 60 34 30 54 54 38 50 50 50 50 50 50 50 50 78 67 67 67 56 33 33 45 71 71 71 58 58 19 57 55 55 47 75

31 32 Species excluded from the moss flora of the Cracow-Częstochowa Upland Cracow-Częstochowa the of flora moss the from excluded TableSpecies 2. Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny mchów listy z wyłączone Gatunki Tabela2. Seligeria acutifolia Schistidium confertum (Funck) Bruch & Schimp. – górski 1996), podany gatunek ze acidofilny (Bloom Rhynchostegium megapolitanum (F. Weber & D. (1956) i Szafrana Mohr) Schimp. – stanowiska Kuca doty- (1998) Pohliasphagnicola (Bruch Schimp.)& Broth. pracyw notowania – Babczyńskiej-Sendek Mrn Ohr – ooai Flpwca 18) Kuy 17, 1882), (1877, Krupy (1881), Filipowicza notowania – Ochyra (Myrin) sommerfeltii Campylidium uliginosum Bryum (1877) i Filipo- Timmia megapolitana (1864, 1865), Krupę Hedw. – mech podawany przez Rehmanna (Hedw.)starkeanumMicrobryumR.H. Zandernotowanie – – „Doliny1955) z Kobylańskiej” (Szafran Isopterygiopsis (1881) muellerianaz Ojcowa (Schimp.)na- Z. Iwats. – okazy podane przez Filipowicza weryfikacji po 1948), (Szafran Mnikowa z podana – Lindb.mediterrannea Funaria Fissidens osmundoides – Giacom. (Stirt.) ferruginascensBryoerythrophyllum ytiha laevipila Syntrichia Schimp. – stanowisko podane ze Złotego Potoku (rezerwat „Parkowe” – Celiński, Celiński, – (rezerwatPotokuZłotego„Parkowe” ze podane stanowisko – Schimp. thomsonii Mnium dotyczyłymateriałyzrewidowanedostępnerevolvenszielnikowe Limprichtia– Loeske (Anon.) (1889, Błońskiego przez Potoku Złotego ze podany – Loeske (Wilson) ochraceum Hygrohypnum Szafrana przez Krakowskiej Jury z podany omyłkę przez prawdopodobnie – Sm. majus Dicranum Campylopus flexuosus lgohcu succulentumPlagiothecium (Turner) Mårtensson – jedyne stanowisko podane z Podlesic („GóraZborów”)Podlesic z podane stanowisko jedyne – Mårtensson (Turner) strictum Schistidium błędnie, oznaczone zielnikowe materiały dostępne wszystkie – Ochyra (Nees) elegans Rosulabryum skał wapiennych (Hereźniak i in. 1973; Jędrzejko, Wika 1989); Wika iin.1973;Jędrzejko, skał wapiennych (Hereźniak 1993)dotyczą innych taksonów; Hereźniak 1992; piak Fili- (Hereźniak, „SokolichGór” z materiałyzielnikowe 1961); (Szafran błędnie podane (1955) czą Pohlia nutans; Rehmana (1864, 1865), Wacławskiej (1959), Żarnowca i in. (1994/5) dotycząprawdopodobnie(1994/5) in. i Żarnowca (1959), Wacławskiej 1865), (1864, Rehmana 1964; (1957)– Kuc Szafrana iin.1994a). (1881),materiały dotyczą T.wicza bavarica (Bednarek-Ochyra (KRAM-B 1956); –leg. M.Kuc materiał zielnikowy wątpliwy – pojedyncze gałązki bez sporogonów (KRAM-B – leg.1951); B. Szafran iin. 2008); leżą doIsopterygiopsis pulchella (Stebel 1955); (Szafran (1959)dotyczą 1956); F. taxifolius (KRAM-B –leg. Z.Wacławska teriały Wacławskiej (1890a) (WA 1889); ma- – leg.jak stanowisko podane z Częstochowy F. przez Błońskiego Błoński 1989); Żarnowiec dotyczą Bryoerythrophyllum recurvirostrum (Karczmarz, Wika 1978; Klama i in. 1999) jest jedynymjest 1999) in. tereniei na gatunek 1964); południowych wyżyn (Kuc Klama 1978; Wika soni alboinnych gatunków; 1961),brak materiałów zielnikowych; (Szafran mokrychz 1890a) wapiennych;skał autorówwielu podkreśla, rośnie wapieniunie mechżena ten 1964; (1957) –Kuc jedynym na terenie wyżyn południowych (Kuc 1964); gatunek górski, brak materiałów zielnikowych;nym, a calcareum Campylidium górski, brak materiałów zielnikowych; P. (Jędrzejko, Ziober 1992),brak materiałów zielnikowych. Ziober (Jędrzejko, dotyczyły Bryumfunckii lubRosulabryumcapillare;

la etum

podawan albo Lindb. – materiały po weryfikacji dotyczyły P. cavifolium (Brid.) Bruch & Schimp. – prawdopodobnie przez omyłkę podany z Ojcowa przez Ojcowa z podany omyłkę przez (Brid.)prawdopodobnieSchimp. Bruch– & y byłze skałwapiennych; rd – oaaa Pdaca Kc 99) mtray oyz dotyczą materiały – 1959a) (Kuc Podzamcza z podawana – Brid. (Hedw.) Brid. – stanowisko podane z okolic Częstochowy przez Błońskiego (1890a) jest Hedw. (1956) dotyczą – notowania Kuca Wlo) id. zrewidowane materiały dostępne zielnikowe dotyczyły – Lindb. (Wilson) (brak materiałów zielnikowych);materiałów (brak Gatunki prawdopodobnie podanebłędnie ; wątpliwości co do notowań tego gatunku miał (1959); także Kuc Gatunki podanebłędnie materiały z „Doliny Szklarki” (Szafran 1955) (Szafran Szklarki” „Doliny z materiały S. pusilla jest gatunkiem acydofil-gatunkiem jest C.sommerfeltii F. 1964), podobnie adianthoides (Kuc (KRAM-B – zweryfikowała L. Gos); F.muhlenbergii . virescens S. L.cos- 3 Mchy…3 ticium pureus nowią 25% flory. Do najczęściej notowanychtworzą należą:łącznie niemal połowę omawianej brioflory (ryc. 3). Mchy bardzo częste sta- theciastrum velutinum 17% Ryc. 3. Ryc. Częstochowa Upland Częstochowa 3. Fig. kowsko-Częstochowskiej 25% , (obecne we wszystkich kwadratach) oraz Dicranella heteromalla chowaUpland 3. Table sko-Częstochowskiej 3.Tabela. (Frequency categories) (Frequency (Very frequent) (Very częsty Bardzo (Frequent) Częsty frequent) (Fairly częsty Niezbyt Rzadki (Rare) Rzadki (Very rare) (Very rzadki Bardzo

Stopieńczęstości Pe Ud rcentage of different frequency groups in the moss flora of the Cracow- the of flora moss the in groups frequency different of rcentage ział procentowy różnych grup częstości we florze mchów Wyżyny Kra- Wyżyny mchów florze we częstości grup różnych procentowy ział Frequency differentiation of the moss flora of the Cracow-Często- the of flora moss the of differentiation Frequency Zróżnicowanie częstości występowania mchów Wyżyny Krakow- Wyżyny mchów występowania częstości Zróżnicowanie 13% , Brachythecium rutabulum , (Number of squares) of (Number Liczba kwadratów Liczba Funaria hygrometrica powyżej 110 powyżej

101—110 11% 71—80 31—40 51—60 91 34% 81—90 21—30 11—20 41—50

61—70 6— 1—5 —100 10 Atrichum undulatum bardzo częste (very frequent) (very częste bardzo (frequent) częste frequent) (fairly częste niezbyt (rare) rzadkie rare) (very rzadkie bardzo , (Number of species) of (Number Bryum argenteum Liczba gatunków Liczba , Pohlia nutans Amblystegium 120 25 46 12 15 21 18 41 11 16 14 9 9 i

, serpens To (Total) , Ceratodon pur- Suma 120 Bryum rtula muralis 46 89 61 41 , Brachy-

caespi- .

33 34 th between 1865 and 1900 Fig. w latach 1865—1900 mchówWyżynyKrakowsko-Częstochowskiejz Ryc. s z z wzrosła 100 przekraczającą w w Przeprowadzone mchów. słabiej flory miejsca liczne też a były zbadane, badaczy, rzesze przez wielokrotnie wanych i w także się i W zakątkach. najciekawszych jej na wszystkim przede się skupiało florystów nie zainteresowa- początku od już że to, jednak jest Charakterystyczne gicznych. muskoflory przestrzenne Zróżnicowanie 4.2.

iedliskowo) (ryc. 8). (ryc. iedliskowo)

Krakowa (ryc. 4). W 4). (ryc. Krakowa Cao-zsohw Uln published Upland Cracow-Częstochowa e reguły kwadraty graniczne, okrojone powierzchniowo, słabo zróżnicowane zróżnicowane słabo powierzchniowo, okrojone graniczne, kwadraty reguły

oie pdrkwkc (y. —) W 5—7). (ryc. podkrakowskich dolinek

większości zapełniły te luki. Liczba kwadratów z kwadratów Liczba luki. te zapełniły większości

XIX w. były to głównie okolice Częstochowy, Złotego Potoku, Ojcowa Ojcowa Potoku, Złotego Częstochowy, okolice głównie to były w. XIX Wyżyna Krakowsko-Częstochowska była częstym obiektem badań briolo- badań obiektem częstym była Krakowsko-Częstochowska Wyżyna

4. 4.

ubr f os pce rcrs from records species moss of Number iza pbioayh notowań opublikowanych Liczba

na ok wet kilka wręcz białych plam na mapie rozpoznania tutejszej tutejszej rozpoznania mapie na plam białych wręcz kilka wet olicach Olsztyna i Olsztyna olicach

pó źniejszych latach badania terenowe koncentrowały koncentrowały terenowe badania latach źniejszych

do 47, rzadko spada ona poniżej 50 (są to (są 50 poniżej ona spada 47,rzadko do

So ra kolich Gór, Podlesic, Ryczowa, Smolenia Smolenia Ryczowa, Podlesic, Gór, kolich mach niniejszych badań prace terenowe terenowe prace badań niniejszych mach published between 1901 and 1945 Cracow-Częstochowarecordsthefrom Upland Fig. skiej w latach 1901—1945 wańmchów z Wyżyny Krakowsko-Częstochow- Ryc.

5. 5. ef

In ki, póz ijc penetro- miejsc oprócz ekcie, ryot izy opublikowanych liczby noto-Przyrost crease in the number of moss speciesmossnumberof the increase

li czbą gatunków mchów mchów gatunków czbą mają kwadraty graniczne, których niecała powierzchnia była analizowana, analizowana, była powierzchnia niecała których graniczne, kwadraty mają c 3* kolejne przez penetrowane były botaników. pokolenia wielokrotnie siedliskowo, zróżnicowane oko- oraz i gatunków) 159 Olsztyna — lice 58/1 222 (Fd — Szklarki” „Dolinę 48/4 gatunków), 217 (Fd — Narodowy Park i Ojcowski gatunki należały m.in.: najbogatszych obejmujące Do 69/2). Fd kwadraty 29/3, Fd 05/1, Fd 18/4, Fd (np. nym florystycz- względem pod interesujące niezbyt okolice obejmowały też często w z ków kwadraty występują najczęściej że zauważamy, badawczych, 1970 and 1946 between published Upland Fig. 1946—1970 latach w stochowskiej Ryc. n ies records from the Cracow-Częstochowa Cracow-Częstochowa the from records ies otowań mchów z Wyżyny Krakowsko-Czę- Wyżyny z mchów otowań

Analizując bogactwo gatunkowe mchów w mchów gatunkowe bogactwo Analizując

6. 6.

Increase in the number of moss spe- moss of number the in Increase

Przyrost liczby opublikowanych opublikowanych liczby Przyrost pr

zedziale 61—120 (ryc. 9). Najuboższą brioflorę (do 40 gatunków) gatunków) 40 (do brioflorę Najuboższą 9). (ryc. 61—120 zedziale Fd 58/2 — 171 gatunków), „Las Wolski” pod Krakowem (Fd 69/3 (Fd Krakowem pod Wolski” „Las gatunków), 171 — 58/2

Gó r Towarnych (Fd 84/4 — 152 gatunki). Miejsca te, bardzo bardzo te, Miejsca gatunki). 152 — 84/4 (Fd Towarnych r c Upland published between 1971 and 2005 1971 and between published Upland Fig. 1971—2005 Krakowsko-Często- latach w chowskiej Wyżyny z mchów wań Ryc. ies records from the Cracow-Częstochowa Cracow-Częstochowa the from records ies

7. 7.

nrae n h nme o ms spe- moss of number the in Increase Przyrost liczby opublikowanych noto- opublikowanych liczby Przyrost

po szczególnych kwadratach kwadratach szczególnych

li czbą gatun- czbą

35 36 (np.: (25,5%),grupa borealna jestLiczna także z romalla undulatum Atrichum (np.: brioflory naszej składników pospolitych wiele tu (29,4%).wany Należy umiarko- element ma udział Największy 4). (tabela geograficznych grup 9 jest 1993). ekologicznymi(Hereźniak elementy się i jak geograficzne różniące zarówno pochodzeniem, reprezentujących roślin się osiedlaniu sprzyjają Krakowsko-Częstochowskiej i historyczne geograficzne 4.3. Elementy 2008 in situation — units cartogram Fig. r. 2008 na stan — badawczych Ryc. ciedla jej charakter geograficzny, a geograficzny, charakter jej ciedla n c w ych

We florze mchów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej reprezentowanychKrakowsko-Częstochowskiej Wyżyny mchów florze We w zasięgowych grup udziału Zróżnicowanie

8. 8. Dichodontium

iza aukw odnotowa- gatunków Liczba , po mber of species in particular particular in species of mber lgonu affine Plagiomnium szczególnych kwadratach kwadratach szczególnych

si edliskowe. Położenie oraz różnorodność krajobrazowa Wyżyny Wyżyny krajobrazowa różnorodność oraz Położenie edliskowe. pellucidum , Bryum argenteum Bryum , czy czy formosum Polytrichastrum , Hypnum lindbergii Hypnum

ta kże powiązane z powiązane kże , Ceratodon purpureus Ceratodon

du żym udziałem gatunkówudziałem górskichżym

, ok Pterigynandrum filiforme Pterigynandrum elnj lre odzwier- florze reślonej

ni mi uwarunkowania uwarunkowania mi , otl muralis Tortula Dicranella hete- Dicranella

wy maganiami maganiami ). , — torfowiskowe mchy (3,1%),interesujące subarktycznej m.in. grupy stawiciele czy viridulus jak śródziemnomorski, speciosum odnotowano np.:nie i pontyjskich gatunków z jednym jestMiechowska Wyżyna przez: reprezentowanychm.in. mchów wśród subatlantyckich, roślin grupa duża tu dociera zachodu Od obszaru. tego charakter przejściowy potwierdza (5,9%) (11,8%), suboceanicznych gatunków zarówno udział i jak uncinata Sanionia czy czy punctatum nium czy czy cinclidioides Ryc. F

ig. liczba kwadratów (number of squares)

0 Liczba5 kwadratów10 (number15 20 of squares)25 30 Bryum neodamense Bryum

15 20 25 30 10 Z

9. 0 5 9.

reguły nieliczne stanowiska mają tu mchy reprezentujące element sub- element reprezentujące mchy tu mają stanowiska nieliczne reguły

Nu irnla staphylina Dicranella Zróżnicowanie liczby gatunków w poszczególnych kwadratach badawczych kwadratach poszczególnych w gatunków liczby Zróżnicowanie 1 1 mber of species in particular cartogram units cartogram particular in species of mber

, do 20 Platygyrium repens Platygyrium D rlkó gajlyh aeą przed- należą glacjalnych reliktów Do . tenella Rhynchostegiella 6 21—40 6 . trifarium Pseudocalliergon , 14 14 czy czy girgensohnii Sphagnum Brachythecium tommasinii Brachythecium

Taxiphyllum wissgrillii Taxiphyllum 41—60 , Helodium blandowii Helodium

Ditrichum pallidum Ditrichum su liczba gatunków (number of species) of (number gatunków liczba 26 26 bpontyjskich, spośród których na omawianym tere- omawianym na których spośród bpontyjskich, Liczba gatunków (number of species)of (number Liczba gatunków 61—80 , ecbym glaucum Leucobryum . 20 20 81—100

wi 23 23 ększych w ększych 101—120 15 15 , ,

. Z . 121—140 Eucladium verticillatum Eucladium Paludella squarrosa Paludella

, ko

Neckerabesseri 6 6 Po otla tortuosa Tortella 141—160 lei sąsiadująca od wschodu od sąsiadująca lei , lsce ośrodkówkoncentracji lsce ekr pumila Neckera 1 161—180 1

su bkontynentalnych 0 0 181—200 , , Orthotrichum Orthotrichum Pseudobryum Pseudobryum 1 1 ). Znaczący Znaczący ). 201—220 , , Fissidens Rhizom- 1 powyżej 220 1

37 38 T -Często 4. Tabela Geographical elements in the moss flora of the Cracow-Częstochowa Upland Cracow-Częstochowa the of flora moss the in elements Geographical 4. able Subarktyczno-subalpejski Subarktyczno-alpejski Subarktyczny Subśródziemnomorsko-suboceaniczno-górskie Subśródziemnomorsko-suboceaniczne Subśródziemnomorsko-subkontynentalno-górski Subśródziemnomorsko-górski Subśródziemnomorski Kontynentalny górski Umiarkowany Umiarkowany Borealno-kontynentalno-górski Borealno-subalpejski Borealno-górski Borealny Subkontynentalno-subśródziemnomorsko-górski Subkontynentalno-górski Subkontynentalny Suboceaniczno-subśródziemnomorsko-górski Suboceaniczno-śródziemnomorski Suboceaniczno-górski Suboceaniczny Oceaniczno-górski Subborealno-górski Subborealny chowskiej rżioai eeetw egaizyh e lre có Wżn Krakowsko- Wyżyny mchów florze we geograficznych elementów Zróżnicowanie (Groups of elements) of (Groups Typy elementów Typyelementów Grupa subśródziemnomorska Grupa Grupa subkontynentalna Grupa Grupa kontynentalna Grupa Grupa umiarkowana Grupa Grupa subarktyczna Grupa Grupa suboceaniczna Grupa Grupa subborealna Grupa Grupa oceaniczna Grupa Grupa borealna Grupa ua(oa)32 (Total) Suma ua(oa)11 (Total) Suma ua(oa)42 (Total) Suma ua(oa)105 (Total) Suma 52 (Total) Suma 91 (Total) Suma ua(oa)21 (Total) Suma (Number of species) Liczba gatunków Liczba 40 92 38 29 12 19 13 13 51 3 4 1 5 6 2 3 1 5 7 2 1 1 1 7 1 (Percent of flora) of (Percent Procent flory Procent 0,3 0,3 3,3 3,6 25,5 25,8 10,6 14,5 14,3 11,2 11,8 29,4 3,1 2,0 2,0 0,3 0,3 0,3 0,3 0,8 8,9 0,8 5,3 0,6 0,6 3,6 5,9 8,1 1,4 1,4 1,7 1,1 palustre antropogeniczne. to(np.: Dotyczy zarówno naczyniowych roślin siedliska na wkraczania zdolnościom dzięki areał niżowy swój zwiększających wynikają statusu „górskiego” ich z do co wątpliwości W gatunków ogólny. niektórych zasięg ich drugoplanowo traktując „górski”, pojęcia ujęcie regionalne przyjmuje opracowań krajowych Większość występowania. w mające taksony to (1925), są 1996). Według klasycznej definicji Pawłowskiego dyskutowanekrotnie (Zając górskie Gatunki 4.5. tommasinii Brachythecium np.: siedlisk, potencjalnych wiele stochowskiej Krakowsko-Czę- Wyżynie na znajdujące wapiennego, podłoża skalistego do przywiązane mchy to są zwykle często; bardzo lub często występują nieliczne tenella Rhynchostegiella czy pumila (np.: ziemnomorskie subśród- lub suboceaniczne mchy przeważają zdecydowanieTu -wschodnią). z taksony stanowią grupę stanowiskow wysunięte — nus i (Ochyra Pojezierzu stanowisko na Iławskim (np. zasięgiem poza ciągłym niżowymi górskie, z (72,5%) swego granicę Są terenieto— zasięgu. osiąga na gatunki północną tym mchów Wśród 2008). An. znajdujemy 40 tegogatunków (tabelatypu 5). z Większość Urbisz 1964; (Kuc Krakowsko-Częstochowskiej 2002). Medwecka-Kornaś regionów -wschodnich kontynentalnych (Kornaś, z matu naszego kraju. Brak naturalnych barier sprzyja roślin zarówno wkraczaniu i geograficznej lokalizacji specyfiki ze głównie to Wynika zasięgu. swego granicę W obszarze tym na mających gatunków czyli kowych, kierunkowe 4.4. Elementy omawianej brioflory (27 notowano na mniej niż 10 stanowiskach). Tylko stanowiskach). 10 niż mniej na notowano (27 brioflory omawianej

obserwowanych tendencjiwspółcześnie dynamicznych. Odnosi się to do roślin zachodnich terenów należących do strefy atlantyckiej, jak i jak atlantyckiej, strefy do należących terenów zachodnich

przypadku roślin naczyniowych jest tonaczyniowych roślin prawieprzypadku połowa naszej 44,5%.flory — Kryteria wyróżniania gatunków górskich były w były górskich gatunków wyróżniania Kryteria z gatunków Większość Wyżyny florze we także się zaznacza kierunkowych elementów Obecność kierun- elementów udział duży jest flory polskiej cechą Charakterystyczną , Sambucus racemosa Sambucus

reguły nieobecne na niżu, ewentualnie z ewentualnie na nieobecne niżu, reguły ihlm capillaceum Dichelyma

gr ,

czy czy philippeanum Homalothecium te anicą wschodnią (w wschodnią anicą , j grupy to rzadkie lub bardzo rzadkie składniki składniki rzadkie bardzo lub rzadkie to grupy j Senecio ovatus Senecio

Gr gó udziądzu (Ochyra, Szmajda 1983a). Drugą Szmajda (Ochyra, udziądzu ). rach ogólne lub regionalne centrum swego centrum regionalne lub ogólne rach — oderwane — oderwane tommasinii Brachythecium ), jak i jak ), peeu cohaerens Ephemerum ,

ty . 1999),. czy

po irpylm crassinervium Cirriphyllum m północno- i m północno-

mc jedynczymi stanowiskami stanowiskami jedynczymi

na hów (m.in.:hów szej literaturze wielo- literaturze szej

ch ch — 29 taksonów pr Plagiopus oederia- Plagiopus . pusilla Seligeria zejściowego kli- zejściowego

z Chamaenerion Chamaenerion

po po

Didymodon Didymodon pr łudniowo- łudniowo- łudniowo- łudniowo- Neckera , zypadku zypadku ,

39 40 Species reaching the limits in the Cracow-Częstochowa Upland Cracow-Częstochowa the in limits the reaching TableSpecies 5. Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny mchów florze we kierunkowe 5.Elementy Tabela. 36 35 33 34 32 37 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 14 13 20 19 18 17 16 15 12 11 10

9 8 7 6 5 3 4 2 1 . C . . Gymnostomum aeruginosum Gymnostomum . . . Orthodontium lineare Orthodontium . . D . . Anacamptodon splachnoides Anacamptodon . . C . . Gyroweisia tenuis Gyroweisia . . C . . B . . Encalypta ciliata Encalypta . . Eurhynchium striatum Eurhynchium . . Plagiopus oederianus Plagiopus . . Pleurochaete squarrosa Pleurochaete . . C . C . . Homalothecium philippeanum Homalothecium . . Grimmia anodon Grimmia . . B . . Gymnostomum calcareum Gymnostomum . . Funaria muhlenbergii Funaria . . Dicranoweisia cirrata Dicranoweisia . . Seligeria campylopoda Seligeria . . Ephemerum cohaerens Ephemerum . . Rhynchostegiella tenella Rhynchostegiella . . Neckera besseri Neckera . . Seligeria donniana Seligeria . . Rhytidium rugosum Rhytidium . . Myurella julacea Myurella . . Pseudoleskeella catenulata Pseudoleskeella . . Platydictya jungermannioides Platydictya . . Microbryum floerkeanum Microbryum . . Heterocladium heteropterum Heterocladium . . Neckera pumila Neckera . . Orthothecium intricatum Orthothecium . . Encalypta rhaptocarpa Encalypta . . Isopterygiopsis pulchella Isopterygiopsis . Seligeria pusilla Seligeria ynodontium polycarpon ynodontium rachythecium tommasinii rachythecium rachythecium geheebii rachythecium irriphyllum tenuicaule irriphyllum irriphyllum crassinervium irriphyllum ynodontium tenellum ynodontium odriophorus aquaticus odriophorus ichelyma capillaceum ichelyma Nazwa gatunku (Species name) 1 (Type of range limit) badanym terenie Osiągana na granica Esubmed. NE Esuboc. NE Ebor. SE bor.-gór. N bor.-gór. N subbor.-gór. N bor.-gór. N subbor.-gór. N suboc.-gór. N bor.-gór. N bor.-gór. N subkont.-gór. N subarkt.-alp. N bor.-gór. N ukn.sbe.gr 49 subkont.-submed.-gór. suboc.-gór. N N subarkt.-subalp. N temp-gór. N bor.-gór. N umd-uo.gr 3 submed.-suboc.-gór. submed.-gór. bor.-gór. N N N bor.-gór. N bor.-gór. N subkont.-gór. N subkont.-gór. N subkont.-gór. N uo.sbe.gr 40 suboc.-submed.-gór. N N submed.-suboc. E suboc. E suboc. E submed.-suboc. E submed. E umd-uo.gr 2 submed.-suboc.-gór. E suboc. E bor.-gór. E 2 umd-ukn.gr 1 submed.-subkont.-gór. (Geographical elements) Element geograficzny 3 (Number of stanowisk localities) Liczba 24 12 50 27 53

11 18 17 16 14 4 4 2 1 4 7 1 1 1 4 1 1 1 5 2 6 7 1 2 2 1 2 1 Fig. 10.Fig. Ryc. 10.Ryc. — suboceaniczny (suboceanic). (suboceanic). suboceaniczny — (subcontinental), kont. — subkontynentalny ski 1966; Ochyra i 1966; Ochyra ski w głównie nych ( górnego regla strefą umbratum ze jest powiązany ściślej mech jeden z reglowe, gatunki także Dominują są (34%), liczne ogólnogórskie zasięgowe. gatunki grupy wysokościowe główne wszystkie są zentowane sóbnaturalny, „górski” charakter taksonu, a kąteminterpretację zasięgów poszczególnych gatunków. Zachowamy w rozmieszczenia stanowiska i naturalne (1996), by Rozsądna wydaje2006). się propozycjaróżnicować Zając na mapach z taksony te eliminować nawet są skłonni rigidulus (subalpine), subalpejski — (Key): Objaśnienia auk rgoeo o reglowego gatunku ków górskich jest znaczący i znaczący jest górskich ków (z umiarkowany(29%) oraz borealny (25,5%); udział pozostałych jest mniej liczny spontanicznych i tynentalnymi). 34% 11%

40. 40. 39. 38. prz e lre có Wżn KaosoCętcosij dił gatun- udział Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny mchów florze We Splachnum sphaericum Splachnum T T ewagą gatunkówewagąsub

immia austriaca immia immia bavarica immia

Per Zró , centage of different montane species group species montane different of centage Pohlia ) (ryc. 10). Na uwagę zasługuje odnalezienie odnalezienie zasługuje uwagę Na 10). (ryc. ) żnicowanie udziału procentowego grup gatunków górskich gatunków procentowegogrup udziału żnicowanie — alpejski (alpine), alpejski — alp. 1

wym czy czy wahlenbergii

Pol 6%

— subarktyczny (subarctic), (subarctic), subarktyczny — subarkt. in. in. c płonj Sarn 91 Gcasa Sokołow- Gocławska, 1961; (Szafran północnej sce uszonych działalnością człowieka tendencji dynamicznych.

nie 1990c).Pod względem geograficznym przeważa element 22% oce izyh tnwsah oa óai zlokalizowa- górami, poza stanowiskach licznych 26% anicznychi

wyn 1% — subśródziemnomorski (submediterranean), (submediterranean), — subśródziemnomorski submed. — borealny (boreal), (boreal), borealny — bor. Rhynchostegium murale Rhynchostegium osi 29% (104 taksony) (tabela 6). Repre- 6). (tabela taksony) (104 29% osi

subkont.-gór. N subarkt.subalp. bor.-gór. N N 2 syn ogólnogórskie (multizonal mountain) (multizonal ogólnogórskie alpine) and (subalpine alpejskie i subalpejskie zone) forest (upper górnoreglowe zone) forest (lower dolnoreglowe (submontane) podgórskie reglowe (lower and upper forest zones) forest upper and (lower reglowe

sub antropijne tym korygować oraz pod

jed gru śródziemnomorskichsubkon-nad nocześnieanalizętoułatwinam py roślin górskich (np. Stebel Stebel (np. górskich roślin py — subborealny (subboreal), (subboreal), subborealny — subbor. — górski (montane), (montane), górski — gór. 3 ). Niektórzy autorzy Niektórzy ). ukel undulata Buckiella Hylocomiastrum Hylocomiastrum

tym

że tylko tylko że ten cd. tab. 5 tab. cd. 14

4 subalp. 2 2 spo- suboc. sub- ,

41 42 tego Potoku (rezerwat „Parkowe”) oraz Olsztyna i Olsztyna oraz „Parkowe”) (rezerwat Potoku tego a Smoleniem skiego”, między w także one występują Obficie w towano odno- górskich gatunków 2008). Najwięcej An. roślin naczyniowych — Urbisz ośrodków szczególnej ich koncentracji (w Upland Cracow-Częstochowa the of flora moss the in species TableMountain 6. Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny terenie na odnotowane górskie Taksony Tabela 6. grupy obecne są na całym obszarze Wyżyny, z Wyżyny,obszarze całym na są obecne grupy ginosum, Splachnum sphaericum, Timmia austriaca, Timmia bavarica, Tortula mucronifolia. Tortula bavarica, Timmia austriaca, Timmia sphaericum, Splachnum ginosum, lanu- Racomitrium jungermannioides, Platydictya julacea, Myurella uliginosa, Meesia pulchella, Isopterygiopsis aeruginosum, Gymnostomum rhaptocarpa, Encalypta microcarpa, Bucklandiella umbratum. Hylocomiastrum coarctata. Ulota bruchii, Ulota alopecurum, Thamnobryum wissgrillii, Taxiphyllum subtilis, Serpoleskea confervoides, poleskea Ser- pusilla, Seligeria filiforme, Pterigynandrum Neckera pallens, Orthotrichum nervosa, pennata, Neckera Leskeella besseri, pallescens, Hypnum calcareum, Gymnostomum gracillifolius, anodon, Fissidens Grimmia foliosum, Diphyscium viride, Dicranum tenuicaule, Cirriphyllum vium, crassiner- Cirriphyllum viridis, Buxbaumia tommasinii, Brachythecium geheebii, Brachythecium pomiformis, Bartramia rugelii, Anomodon longifolius, Anomodon splachnoides, Anacamptodon russowi. Sphagnum starkei, Sciuro-hypnum reflexum, Sciuro-hypnum Sciuro-hypnum plumosum, elegans, Pseudotaxiphyllum aloides, Pogonatum striatulum, Plasteurhynchium medium, Plagiomnium calcarea, Philonotis cupulatum, Orthotrichum philippeanum, crispa, Neckera nulosum, Homalothecium spi- Mnium spinosum, Mnium heteropterum, marginatum, Mnium lindbergii, Hypnum luridum, Heterocladium Hygrohypnum dubius, var. dubius ciliata, Fissidens Encalypta denudatum, Dicranodontium pellucidum, Dichodontium undulata, Buckiella inclinata. Tortella donniana, Seligeria incurvatum, Homomallium tenuis, Gyroweisia spadiceus, Didymodon ferrugineus, Didymodon crispulum. Trichostomum tortuosa, Tortella montana, Syntrichia hnii, girgenso- Sphagnum populeum, Sciuro-hypnum uncinata, Sanionia Rhynchostegium rugosum, Rhytidium murale, catenulata, Pseudoleskeella wahlenbergii, Pohlia elongata, Pohlia urnigerum, Pogonatum oederianus, Plagiopus tomentella, Palustriella Philonotis longifolium, commutata, Paraleucobryum decipiens, Palustriella intricatum, Orthothecium elongatum, stel- Mnium Niphotrichum lare, verticillatum, Eucladium streptocarpa, Encalypta heteromallum, flexi- Ditrichum Ditrichum caule, capillaceum, Distichium rigidulus, Didymodon subulata, Dicranella Cynodontium tenellum, polycarpon, Cynodontium molluscum, Ctenidium aquaticus, Codriophorus sum, var. proten- stellatum Campylium weigelii, Bryum rivulare, Brachythecium ithyphylla, Bartramia aęzzne tnws mhw ósih rznue y. 1 Gtni z Gatunki 11. ryc. prezentuje górskich mchów stanowisk Zagęszczenie

ok olicy Ojcowskiego Parku Narodowego (70w Narodowego Parku Ojcowskiego olicy Gatunki subalpejskie i alpejskie (Subalpine and alpine) and (Subalpine alpejskie i subalpejskie Gatunki Gatunki reglowe (Lower and upper forest zone) forest upper and (Lower reglowe Gatunki Gatunki ogólnogórskie (Multizonal mountain) (Multizonal ogólnogórskie Gatunki Gatunki dolnoreglowe (Lower forest zone) forest (Lower dolnoreglowe Gatunki Gatunki górnoreglowe (Upper forest zone) forest (Upper górnoreglowe Gatunki Gatunki podgórskie (Submontane) podgórskie Gatunki

re czowem, w czowem, jonie dolinek podkrakowskich i podkrakowskich dolinek jonie

wi ększości podobnych jak w

są siedztwie „Góry Zborów”, Zło- Zborów”, „Góry siedztwie

m że widocznych jest kilka kilka jestwidocznych że m „S okolich Gór”. Są to zwy- to Są Gór”. okolich

kw adracie Fd 48/4). Fd adracie

„L

pr asku Wol-asku zypadku

te j lanuginosum 32(31%). toSą głównie mchy naskalne, które znajdują naWyżynieobfitość sto- cupulatum (np.: naskalne rośliny wszystkim toprzede 14z Aż darczą. z jest związane powstanie których siedliskach, na się wia nasiedliska zmienione w sownych siedlisk, a aquaticus rus historyczny (np.: wanych po raz ostatni w (40%).nie Prawdopodobnie niektórychstanowiskaz 12). (ryc. gatunków liczbą z skorelowana silnie jest w górskich gatunków liczba Ponadto 30. przekracza (z terenu z zalesione, miejsca kle units cartogram lar Fig. badawczych kwadratach nych w poszczególnych Ryc.

Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej 19Na Wyżynie spośród mchów górskich poja- W

11. 11.

Number of montane species in particu- in of species montane Number Li upie tej przeważają mchy bardzo rzadko spotykane na omawianym tere-

czba gatunków górskich odnotowa- górskich gatunków czba ci , Rhynchostegium murale Rhynchostegium enistymi dolinami krasowymi), gdzie liczba taksonów górskich górskich taksonów liczba gdzie krasowymi), dolinami enistymi ).Stosunkowo i częstegatunki licznesą , Hylocomiastrum umbratum

ni Anacamptodon ch stosunkowo często występuje na tego typu miejscach. Są Są miejscach. typu tego na występuje często stosunkowo ch

tak że gatunki spotykane liczniej dzięki rozprzestrzenianiu się

li zw ic cznymi wychodniami wapiennymi i wapiennymi wychodniami cznymi h ogólnym bogactwem florystycznym, wyrażonym wyrażonym florystycznym, bogactwem ogólnym h X w., z iązku z iązku

splachnoides

ró

, dzi żnych względów mają już jedynie charakter czy czy populeum Sciuro-hypnum ałalnościągospodarczą. , Isopterygiopsis pulchella Didymodon rigidulus Didymodon , Brachythecium geheebii

ni ok rdzo częste — jest ich aż aż jestich—częste rdzo ch, zwłaszcza obserwo-zwłaszcza ch, reślonych kwadratach kwadratach reślonych

dz iałalnością gospo- iałalnością

, bo , Orthotrichum Orthotrichum Racomitrium , Tortella tor- Tortella gatą rzeźbą rzeźbą gatą Codriopho-

43 44 nie, na przydrożu w przydrożu na nie, obserwowano je na jakinnych siedliskach, Rzadko górskie. mchy przez porastane najczęściej antropogenicznych siedlisk i przydroża murki, terenie omawianym Na skarpach. drożnych (1959a)Kuc oraz gatunków górskich. wymienić tu Należy kilku występowania częstości zwiększenie na wpłynęły niewątpliwie darczej, gospo- działalności wskutek zwykle powstającegleby, mineralnej odsłonięcia 1982). Rusińska Balcerkiewicz, 1982; sięrzenia naskalnych naturalnych (Weretelnik zespołów szczelinowych Formowanie na sięmurach w roślinności powinowactwo ekologiczneduże do ichmają siedlisk (skałnaturalnych wapiennych). spotykane, są ogół na jakich na konstrukcje, betonowe że jako wtórne, tuosa (with = 0.93 coefficient correlation rank p Spearman’s of (value units cartogram particular in F (przy 0,93 = p Spearmana korelacji współczynnika (wartość badawczych kwadratach gólnych Ryc.

ig.

< < liczba gatunków górskich (number of montane species)

0.05) 0,05)

–10 dęn guę tnwą cy idik ncanc. a yyi lokalne Wyżynie Na inicjalnych. siedlisk mchy stanowią grupę Odrębną

12 12. 10 20 30 40 50 60 70 80 ). Mają one największe tendencjejednocześnie do na wchodzenia siedliska 0 .

Co Ko rrelation between the number of montane species and the total number of species species of number total the and species montane of number the between rrelation eaj męz lcb gtnó grkc a glą izą aukw poszcze- w gatunków liczbą ogólną a górskich gatunków liczbą między relacja 04 08 0 2 4 6 8 0 2 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 , spotykane zwykle na leśnych elegans Pseudotaxiphyllum , zwykle spotykane przy-

bo rze sosnowym. rze liczba gatunków (number of species) of (number gatunków liczba Diphyscium Diphyscium foliosum (wspomina o

wi na gumowej opo- uncinata Sanionia elu jestaspektach podobne do two-

sk arpy to typy typy to arpy

ty m ewga ciliata Hedwigia Z ukel undulata Buckiella np.: nich do Należą częściej. są spotykane Krakowsko-Częstochowską Wyżyną zachowanej,zróżnicowanejroślinności. z zwykle na obszarach bogatszych florystycznie, briofloryanalizowanej (ryc. 17).liczbęWiększą taksonów odnotowanorzadkich mchów a gatunkowym bogactwem lokalnym między korelacji silnej powanie i 16).(ryc.Vanderpoorten Wyżyny obszarze i Narodowy Park a jestpospolita, rzadkość że maksymę, potwierdza co 44,8%, bowiem wynosi znaczny, jest kowsko-Częstochowskiej rzadkie Gatunki 4.6. 15). (ryc. i żach drogach leśnych głównie antropogenicznych, siedliskach na kana występo- Z ich terenie. danym na obraz wania modyfikować znacznie może antropogeniczne siedliska i naturalnych skach lindbergii W różnice. zaobser- możemy duże wować antropogenicznych, siedliskach oraz na półnaturalnych obecności lub kątem naturalnych pod rozmieszczenie ich z Analizując mchów grupy. niektórych zasięgów lokalnych zwartości zwiększenie derpoorten, Engels 2003). Engels derpoorten, krajobrazu rysów i ogólnych podstawie na flory lokalnej zróżnicowania przewidywal- ność zmniejsza autorów, wielu przez sie- opisywane to, naturalnych Zjawisko dlisk. optymalnych, ich pozbawionych terenach na także pować murku, (np. nietypowych bardzo czasami nych, terenu. badanegoelementównajcenniejszych brioflory do także one Należą . donniana tenuicaule phyllum Ich liczba w liczba Ich

aukwselsoyh(.n:See 19; ock See 20; Van- 2001; Stebel Fojcik, 1997; Stebel (m.in.: siedliskowych warunków liczbą liczbą gatunków Tendencjarzadkich. w ta obserwowana jest także ko W gatunkówi Udział rzadkich bardzo na wpływ znaczący ma antropogenicznych siedlisk Opanowywanie W lei do gatunków rzadkich w rzadkich gatunków do lei

om wi Trichodon cylindricus Trichodon elu przypadkach mchy rzadkie obserwowano na siedliskach wtór- siedliskach na obserwowano rzadkie mchy przypadkach elu (ryc. 14) czy czy 14) (ryc. awianej grupie część mchów to taksony rzadkie lokalnie, które poza poza które lokalnie, rzadkie taksony to mchów część grupie awianej

po szczególnych kwadratach waha się od 0 do ponad 40 (Ojcowski doponad40 0 szczególnych sięod waha kwadratach ,

ok , Paraleucobryum , Didymodon spadiceus Didymodon

olice Krakowa), zróżnicowane jest także zagęszczenie na na zagęszczenie także jest zróżnicowane Krakowa), olice ukadel heterosticha Bucklandiella wt órnych jest porównywalna, przy czym wkraczanie na na wkraczanie czym przy porównywalna, jest órnych Rhynchostegium murale Rhynchostegium

zypadku zypadku kol na spalenisku). Dzięki temu mogą one wystę- one mogą temu Dzięki spalenisku). na ei np. np. ei

sk czy czy longifolium ali całego kraju zaliczane są m.in.: są zaliczane kraju całego ali Didymodon rigidulus Didymodon Pohlia

rz po adkich weadkich florze mchówKra- Wyżyny , spolitość — rzadka (Cleavitt 2005). (Cleavitt spolitośćrzadka — czy czy verticillatum Eucladium Syntrichia latifolia Syntrichia

wahlenbergii

En ,

en częstość notowań na siedli- na notowań częstość irndnim denudatum Dicranodontium gels (2003) wykazali wystę- wykazali (2003) gels klawami stosunkowoklawami dobrze panm magellanicum Sphagnum bywa częściej spoty- częściej bywa (ryc. 13), (ryc. na betonowym betonowym na

pr Hypnum Hypnum zypadku zypadku Seligeria awianej awianej zydro- Cirri- , .

45 46 pogenic (1) and exclusively anthropogenic (2) anthropogenic (1) exclusively and pogenic (1);pogenic (1); natural exclusively — a habitat: of types different to reference with Fig. nie antropogeniczne (2) ralne lub naturalne i antropogeniczne (1) oraz wyłącz- (1); antropogeniczne wyłącznie a siedlisk: rigidulus Ryc. — siedliska wyłącznie naturalne (1);naturalne wyłączniesiedliska —

13. 13.

Distribution of Distribution Ob z uwzględnieniem różnych typów typów różnych uwzględnieniem z — both natural or natural and anthro- and or natural natural c — both raz rozmieszczenia rozmieszczenia raz — exclusively anthro- exclusively — b D rigidulus idymodon c selsa natu- siedliska — b Didymodon Didymodon — siedliska — k włcne nrpgncn (1); antropogeniczne wyłącznie ska (1); naturalne wyłącznie siedliska — a siedlisk: ropogenic (1) and exclusively anthropogenic (2) anthropogenic (1) exclusively and ropogenic (1); pogenic (1); natural exclusively — a habitat: of types different to reference with Fig. (2) antropogeniczne wyłącznie oraz (1) antropogeniczne i naturalne lub naturalne lindbergii Ryc.

14. 14.

itiuin of Distribution Ob z uwzględnieniem różnych typów typów różnych uwzględnieniem z — both natural or natural and anth- and natural or natural both — c raz rozmieszczenia rozmieszczenia raz — exclusively anthro- exclusively — b Hy lindbergii pnum — siedliska siedliska — c — siedli- — b Hypnum Hypnum

47 48 — exclusively natural (1); natural a — exclusively habitat: of types different to reference with Fig. (2) antropogeniczne wyłącznie (1)oraz antropogeniczne i naturalne lub naturalne (1); antropogeniczne wyłącznie ska (1); naturalne wyłącznie siedliska — a typów siedlisk: różnych uwzględnieniem z lenbergii Ryc. pogenic (1); pogenic ropogenic (1) and exclusively anthropogenic (2) anthropogenic (1) exclusively and ropogenic

15. 15.

itiuin of Distribution Ob — both natural or natural and anth- and natural or natural both — c raz rozmieszczenia rozmieszczenia raz — exclusively anthro- b — exclusively P wahlenbergii ohlia — siedliska siedliska — c ola wah- Pohlia — siedli- — b 4 Mchy…4 w siedliskowe układy Istniejące brioflory. 4.7. w one i rozpoczęły kolonizacyjne niedawno stosunkowo że tać, — units cartogram Fig. badawczych kwadratach gólnych Ryc. czy wychodni skalnych znacząco wpływa na różnorodność lokalnej lokalnej różnorodność na kłód wpływa murszejących dużych znacząco drzew, skalnych starych wychodni pni czy np. Obecność siedlisk. oizyh c uiazi sę w z się w różno- mszaków roślin padku uwidacznia się Dostępność co osiedleniem siedliskowym. logicznych, skutkuje zróżnicowaniem siedlisk jego rodnych stopniu czym pochodzenia obcego gatunki tu odnotowane także należą stochowskiej ulec zmianie. ulec

Campylopus introflexus Campylopus Bogactwo flory danego terenu uwarunkowane jest w jest uwarunkowane terenu danego flory Bogactwo Krakowsko-Czę- Wyżynie na rzadkich taksonów do że dodać, Warto

16.

16. Zróżnicowanie ekologiczno-siedliskowe flory mchów flory ekologiczno-siedliskowe Zróżnicowanie Wy

Number of rare species in particular particular in species rare of Number Li czba gatunków rzadkich w poszcze- czba rzadkich gatunków żyny Krakowsko-Częstochowskiej żyny

pr awdopodobnie w awdopodobnie

gr whdi aż wsęoai seyizyh mikro- specyficznych występowanie także wchodzi ę i

Or thodontium lineare thodontium

na st rukturze aktualnej flory. W flory. aktualnej rukturze jbliższej przyszłości ich status może może status ich przyszłości jbliższej

zn acznym stopniu są modyfikowane modyfikowane są stopniu acznym

te . Trzeba jednak pamię- jednak Trzeba . j części Polski procesy procesy Polski części j

ró nc gu eko- grup żnych

sadni- prz y-

49 50 warunki najbardziej dla niego typowe (Zarzycki i (Zarzycki typowe niego dla najbardziej warunki 4.7.1. gatunków ekologiczne Preferencje roślinności. przemiany antropogeniczne na dliskowereakcje oraz sie- preferencje ich mchów, uwzględniając ekologicznej różnorodności analizy Znajdujenaturalności. to odbicie w siedliskowe, zróżnicowanie a (w leśnymi z współwystępujące rolne obszary — turowy ność. z jednym się stała presja z (value units cartogram of Spearman’s ticular correlation rank coefficient = 0.74(with nych kwadratach badawczych korelacji (wartość współczynnika = Spearmana 0,74 (przy Ryc. Fig.

uwagi na działalność gospodarczą. W gospodarczą. działalność na uwagi

–10 liczba gatunków rzadkich (number of rare species)

Wskaźniki ekologiczneWskaźniki określają preferencje siedliskowe tj. danego gatunku, zdominowana jest Krakowsko-Częstochowska przez krajobraz kul- Wyżyna 50 0 10 20 30 40

17 17. . 040 20 0

Co Ko rrelation between the number of rare species and the total number of species in par- in species ofnumber total the and species rare ofnumber the between rrelation relacja między liczbą gatunków rzadkich a ogólną liczbą gatunków w poszczegól- w gatunków liczbą ogólną a rzadkich gatunków liczbą między relacja

wi ększości o ększości 080 60

liczba gatunków (number of species) of (number gatunków liczba gł arakterze gospodarczym). Mimo to cechuje ją duże duże jącechuje to Mimo gospodarczym). arakterze ównych czynników kształtujących bioróżnorod- kształtujących czynników ównych

sz ata roślinna miejscami zachowała wiele ze swej ze zachowaławiele miejscami roślinna ata 100

sk ładzie gatunkowym brioflory. gatunkowym ładzie Dokonano 2 4 6 8 0 2 240 220 200 180 160 140 120

os tatnich dziesięcioleciach antropo- dziesięcioleciach tatnich

ró nj iloc kompleksami wielkości żnej

in . 2002). Mimo że nie są są nie że Mimo 2002). . p < 0.05) p < 0,05) Tabela Table 1992) Dülla (według ekologicznych (according to Düll 1992) Düll to (according g 4* Campyliadelphuschrysophyllus (jak: gatunków typu tego wielu muralis sciuroides i Bates 2003; Ewald 2002; 2000; Engels Sykora Vanderpoorten, Schaffers, 1999; Paal (Vellak, środowiskowymi czynnikami lub gatunku gatunkówgrup siedliskowymi a wymaganiami między ści pozwalają ogólnych na określanie analitycznym, zależno- narzędziem idealnym przestrzeniania się naskalnychheliofitówsięprzestrzeniania (np.: roz-dowapiennychleśnych. powierzchnisięOdlesieniewychodniprzyczyniło toz gatunków umiarkowanie światłolubnych lub cienioznośnych ( ści wskaźnika 4.7.1.1.światłolubności względem pod flory Zróżnicowanie ( wilgotnościowy oraz ( światłolubności wskaźniki: uwagę pod Wzięto ekologicznych. wskaźników wybranych tości i ten ospodarcza odegrała tu zasadniczą rolę, ale nie tylko przez samo ograniczeniesamoprzez tylko nie rolę,alezasadniczą tu odegrałaospodarcza (Indicator Wartość wskaź- value) nika Dokonano analizy zróżnicowania omawianej brioflory pod względem war- względem pod brioflory omawianej zróżnicowania analizy Dokonano Niemal połowa mchów omawianego terenu to gatunki światłolubne, o 51 44 7 60 6 5 50 9 2 2 3 4 — 1 73 8

dominacjiterenów orazotwartychstosunkowo widnych lasów. Działalność

in. 2004; Fojcik 2006; Stebel 2006; Isermann 2007; Vellak i Vellak 2007; Isermann 2006; Stebel 2006; Fojcik in. 2004; 7.

). Także utrzymywanie muraw kserotermicznych sprzyjało występowaniu Di

Zr 57 20 , fferentiation of species with reference to the values of selected ecological indicators indicators ecological selected of values the to reference with species of fferentiation óżnicowanie liczby gatunków o określonych wartościach wybranych wskaźników wskaźników wybranych wartościach określonych o gatunków liczby óżnicowanie

rhtihm anomalum Orthotrichum

liczba gatunków [% flory] Wskaźnik świetlny (L) — (1 (1 (2 (1 (0 (1 (5 (1 species number and %) (Light indicator (L) — 4,3%) 6,0%) 4,0%) 6,8%) ,6%) 2,3%) 0,4%) ,6%) L wynoszącej od 7 do 9 (tabela 7). Prawie równie liczna jest grupa L ), siedliskowy — określający preferowane pH podłoża ( podłoża pH preferowane określający — siedliskowy ), 174 161 22 F ) (tabela) 7).

(48,7%) (6 (4 5,1%) ,2%) czy 38 60 29 21 57 70 23 44 15 beiel abietina Abietinella Wskaźnik siedliskowy (R) —

liczba gatunków [% flory] Homalothecium (5 (1 (4,2%) (19,6%) (Habitat indicator (R) — (8 (1 (6,5%) (1 (12,3%) species number and %) , 6,0%) 6,8%) 0,6%) ,9%) ,1%) ytiha calcicola Syntrichia 1 127 82 (23,0%) 48 Dryptodon pulvinatus Dryptodon

(3 (4 1,5%) 5,5%)

lutescens ,

rcyhcu albicans Brachythecium in 72 77 60 25 72 16 25 Wskaźnik wilgotnościowy (F) — , . 2004; Vanderpoor- . 2004; 2 8

S (Moisture indicator (F) — liczba gatunków [% flory] (4,5%) (2 (2 (0 (2 (1 (7 (7,0%) (2 . species number and %) ). Gatunki światło- Gatunki ). L 6,8%) ,0%) 1,6%) 0,2%) 0,1%) ,6%) ,2%) montana = Wynika 4—6). 209

49 99 in Leucodon

, ró

. 2007). (1 (5 (2 Tortula

wa żnymi żnymi 3,7%) 8,6%) 7,7%) rto- R ), ,

51 52 czy czy syliczne (np.: syliczne romalla jącą 23% borowe, mchów. jak: gatunki to Są przede wszystkim a fowców, tanum pellucida czychwynosi najczęściej od 30% do 50%, rzadziej jest (średnio niższy 42%). nitens pratense num torfowiskwęglanowych(np.:dlacharakterystyczne phus chrysophyllus wissgrillii Dryptodon pulvinatus nowiątaksony naskalne (np.: o kalcyfilne, wanie odzwierciedlenie w to Znajduje murki. betonowe czy rędzinach na uprawy po wapiennych,naturalnychmurawy,wychodniod półnaturalne przez wapnia— 4.7.1.2.podłoża pH względem pod flory Zróżnicowanie nych18.przedstawonokwadratach ryc. na (średnio9%do 4%). 0% od nych badawczychkwadratach wynosi cieniolubnychw gatunków procentowy Udział . pellucida Tetraphis jak: podłożu, innym pusilla Fissidens (np.: naskalnych siedlisk ocienionychdo przywiązane mchy wszystkim przede lubnychw Sphagnumteres m.in.: z mchów udziałem stałym się charakteryzujątorfowiska czy (zwłaszcza: i ruderalnych antropogenicznych — siedliskach na królująlubne

także psammofilne psammofilne (np. także

strukturze brioflory. odnotowanych zdecydo-strukturze 40% Ponad gatunki mchów to Taksony acydofilne ( Taksonyacydofilne w Krakowsko-Częstochowska obfituje Wyżyna i światłolubnych gatunków udziału Proporcje ( skiofitów typowych Do Ceratodon purpureusCeratodon Ptilium crista-castrensis Ptilium . dił rcnoy aukw wapieniolubnych procentowy gatunków Udział w ). , , eoim blandowii Helodium , Taxiphyllumwissgrillii Ulota crispa Ulota ) oraz niektóre epifity (np.: epifity niektóre oraz ) Leucobryum glaucum Leucobryum ), a oyrcu commune Polytrichum gracillifolius

po Barbulaconvoluta

tak , szczególnychkwadratach wynosi od 25% do 67,5% (średnio 43%). Pseudocalliergontrifarium Aulacomnium androgynum Aulacomnium , że naskalno-murawowe (m.in.: Warnstorfia exannulata , Ditrichum flexicaule

). Ponadto należą tu gatunki torfowiskowe (większość tor- (większość torfowiskowe gatunki tu należą Ponadto). ws , Sciuro-hypnum oedipodium Sciuro-hypnum , Encalypta streptocarpa kaźniku kaźniku ekr crispa Neckera = 1—3) tworzą o tworzą 1—3) = R ). Wśródzbiorowisk).o P , olytrichum juniperinum olytrichum . Do siedlisk kwaśnych przywiązane są mchy epik-mchy są przywiązane kwaśnych siedlisk Do . suoalegn trifariumPseudocalliergon = 1—3) należy zaledwie 6,2% taksonów. Są to Są taksonów. 6,2% zaledwie należy 1—3) = L , Anomodonviticulosus , ). Rzadziej należą tu gatunki leśne spotykane na na spotykane leśne gatunki tu należą Rzadziej ). B Pleuroziumschreberi , . R unguiculata d d 9 tbl 7. awęsą rp sta- grupę Największą 7). (tabela 9 do 7 od P . strictum Hypnum pallescens Hypnum , , ).Udziałprocentowy gatunków światło- , Tortella tortuosa lserycim striatulum Plasteurhynchium , Scorpidium scorpioidesScorpidium Callicladium haldanianum Callicladium

, , wi , Fissidens gracillifolius Bryum i cinclidioides Pseudobryum

Abietinella abietina ele mniej liczną grupę, obejmu- grupę, liczną mniej ele ch , arakterze naturalnym jedynienaturalnym arakterze

czy czy latebricola Plagiothecium , ci ,

P , si Cirriphyllumcrassinervium eniolubnych w eniolubnych

. Helodium blandowiiHelodium Polytrichastrum argenteum dik bgt w bogate edliska piliferum , ). Należą mchytu także criim scorpioides Scorpidium ,

Orthodicranum mon- Orthodicranum

te kw j grupy (należą tu tu (należą grupy j daah badaw-adratach ). procen- Udział , , Dicranella hete- Dicranella B Tomentypnum , , . Campyliadel-

Taxiphyllum caespiticium

se an an , formosum , getalnych Tetraphis alizowa- alizowa- Seligeria Seligeria

wę , Hyp-

glan in .), , , nych19.przedstawonokwadratach ryc. na a z kwadraty jednak się16%). (średnio Zdarzają procent mchówtowy z siedlisk borowych, bądź obecne były torfowiska. były obecne bądź borowych, siedlisk

na Proporcje udziału gatunkówProporcje kwasolubnych udziału i wet 30%, gdy analizowany obszar jest obszar gdywetw 30%, analizowany particular cartogram units cartogram particular Fig. ( cieniolubnych do Ryc.

18.

18. te

j grupy w j grupy

ecnae f htpii ( photophilic of Percentage Ud ział procentowy gatunków światłolubnych ( światłolubnych gatunków procentowy ział 2

) w analizowanych kwadratach badawczych kwadratach analizowanych w ) k wadratach badawczych wynosi zwykle kilkanaście kilkanaście wadratach badawczych zwykle wynosi 1 ) n sipios ( sciophilous and

ększości zalesiony,ększości z wa pieniolubnych w

ud 1 2 ) w stosunku stosunku w ) ziałem ponad 20%, 20%, ponad ziałem ) species in in species )

an do alizowa- minacją minacją

53 54 o 4.7.1.3.wilgociolubności względem pod flory Zróżnicowanie

po Na Wyżynie Krakowsko-CzęstochowskiejWyżynie Na zdecydowanie przeważajągatunki średnich wymaganiach pod względemwilgotności,stanowiącepodblisko średnichwymaganiach 60% Fig. wapieniolubnych( do lar cartogram units cartogram lar Ryc.

19 19. .

Pe Ud rcentage of calcifuge ( ofrcentage calcifuge ział procentowy gatunków kwasolubnych ( kwasolubnych gatunków procentowy ział 2 ) w analizowanych kwadratach badawczych kwadratach analizowanych w ) 1 ) and calcicole ( calcicole ) and 2 ) species in particu- in ) species 1 ) w stosunku stosunku w ) danych nie uwzględniono w szczegółowej florystycznej analizie (z omówionazostanie w ści niniejszego rozdziału przedstawiono wyróżnione typy siedlisk,warunkować brioflora rozmieszczenie których np. mchów nadrzewnych i także odpowiednie mikrosiedlisko, którego obecność jest niezbędne gatunków wielumoże roślinności. Dla w występowania typów różnych w (zachowanezwykle w miejsca, z nych związa- degeneracyjnych, przekształceń znamiona nosi murawowa) lubczęsto o roślinność Zachowana człowieka. przez przekształconych obszarów przewaga skowe oraz siedlisk brioflorystyczna 4.7.2. Charakterystyka nych 20. przedstawonokwadratach ryc. na poszczególnych gatunków. występowania częstości (w udział średni w stramineum lis Ceratodon i naskalnych siedlisk odsłoniętych gatunki głównie tomchów. Są w pyriforme siedliskinicjalnych (jak: spadiceus i źródliskowe gatunki tu zaliczamy Ponadto torfowiskowych. taksonów grupa antipyretica (jak: wodne mchy terenie tym na spotykane nielicznie należą fitów a Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie podobnych na miejsc ogólnydeficyt na gotne( tutejszych mchów (tabela 7). Gatunki preferujące siedliska mokre lub trwale wil- c

iedla się to w tosięiedla

przypotokowe(np.:

także na postępującena także ichgłówniezanikanie, skutekna antropopresji (odzwier- , kwadratachbadawczych wynosi od 2,5% do 37% (średnio 13,5%). kw Zróżnicowaniejakościowe i siedli- zróżnicowanie duże jest terenu omawianego dla Charakterystyczne sucholubnychgatunków i udziału Proporcje D Niphotrichum canescens Niphotrichum o roślin typowo kserofilnych ( kserofilnych typowo roślin o adratach badawczych wynosi od 9% do 42% (średnio 19%). Tak wysoki 19%).(średniowysoki 42%Tak do 9% od wynosi badawczych adratach

F ni = 7—9) to 27,7% omawianej flory. Jest to stosunkowo zważywszy dużo, , , ewłaściwymi działaniami gospodarczymi. Tylko lokalnie spotykamy spotykamy Tylko lokalnie gospodarczymi. działaniami ewłaściwymi

purpureus ihdnim pellucidum Dichodontium kt , P , . Drepanocladus

czy papillosa czy Syntrichia órych szata roślinna nie została poddana znaczącej antropopresji znaczącej poddana została nie roślinna szata órych ch

sphaericum czę arakterze naturalnym lub półnaturalnym (np. wodna, leśna leśna wodna, (np. półnaturalnym lub naturalnym arakterze

po stości występowaniastościz większości równaniu z równaniu ,

B Hedwigia Hedwigia ciliata

ko po rachytheciumrivulare lejnychrozdziałach pracy, a Acaulon staci rezerwatów przyrody).staci . dił rcnoy có hdo i hydro- mchów procentowy Udział ).

aduncus ni Tortula muralis ej dachów, torowisk oraz tzw. siedlisk innych).

ościowebrioflory wynika z

hy muticum drofitami) wynika ze stosunkowo większej większej stosunkowo ze wynika drofitami) czy = 1—3) zalicza się tylko 13,7% tylko siętutejszych 1—3)= zalicza F S , a ),

, . uw Homalothecium sericeum Homalothecium virescens Platyhypnidium riparioides

g n nieproporcjonalnie liczbę na małąagi tak , Dicranellastaphylina ), (jak: rzadziej epifity , e enrcn mh wilgotnych mchy jednoroczne że Cratoneuronfilicinum ).kserofitów Procentowy udział

wi lgociolubnychw

wi ni

na ch). Do typowych hydro-ch).typowych Do ększośćpoddano bardziej skalnych. W

de ob cydującym stopniu ecnościi , , Syntrichia rura- Syntrichia Physcomitrium ) oraz większa Orthotrichum

, mu hi

Didymodon

an da grofilnych Fontinalis

raw (np.:raw alizowa- cz lszej czę- ęstości

55 56 4.7.2.1. wodne i Siedliska stochowskiej nie sprzyjają bogactwu występowania mchów związanych ze ze związanych mchów występowania bogactwu sprzyjają nie stochowskiej auk hdorfcn pnjc oene a yyi Krakowsko-Czę- Wyżynie na obecnie panujące hydrograficzne Warunki Fig. ( wilgociolubnych do Ryc. particular cartogram units cartogram particular

20. 20.

Pe Ud rcentage of xerophilous ( xerophilous of rcentage ział procentowy gatunków sucholubnych ( sucholubnych gatunków procentowy ział 2 ) w analizowanych kwadratach badawczych kwadratach analizowanych w )

nadwodne 1 ) and hydrophilous ( hydrophilous and ) 1 ) w stosunku stosunku w ) 2 ) species in in species ) eurystomum zomnium punctatum zomnium cuspidata Calliergonella m.in.: wodne), oczka zalewiska, (stawy, stojącymi B wanychw (1959a)w Kuca przez ostatni raz po (notowane były występują nie już ostatnich dwóch commutata Palustriella ruthei Plagiothecium eurystomum Physcomitrium i strumieni brzegów glebie w nawetsię utrzymują luridum i tenax m.in.: i brzegów umocnieniach betonowych a kłodach, głazach, wodą spryskiwanych lub zalewanych na występuje i wody się” „burzenie ale w stych, populacje Obserwowano nienia. w tolerancjaichwzrasta jednak zanieczyszczonych, aduncus w napotkano z większości omawianym (7,3%taksonów Na 26 flory). zasiedlało Występowanie siedliska glebie.typu tegoterenie mineralnej oraz umocnieniach betonowych drzew, korzeniach kłodach, głazach, wodą spryskiwanych bądź mokrych na rosnące i głazów do przyczepione w wszystkim rzadkie. z gatunki wiele m.in. dlatego siedliskowe, zmiany z Mchy toni. w rozwójroślin hamujewód zanieczyszczenie Częste przepływu. ich kości i źródeł lokalnych zanik także gruntowych, wód poziomu obniżenie spowodowały gospodarcze i z zarówno to Wynika wodnym. środowiskiem ków (przyczepione do głazów i głazów do (przyczepione ków

Sciuro-hypnum plumosum Sciuro-hypnum . z

turbinatum Tylko 10 gatunków (2,8%) odnotowano na siedliskach z związanych w zwykle pływające należą hydrofitów typowych Do ze środowiskiem związane wodnym bezpośrednio występują Gatunki przede różnych form antropopresji. Regulacja stosunków wodnych oraz potrzeby potrzeby oraz wodnych stosunków Regulacja antropopresji. form różnych , Hygrohypnum luridum Hygrohypnum ihdnim pellucidum Dichodontium , , Dichodontium pellucidum Dichodontium Fontinalis

ok ci

. mi ągu ostatnich 50 lat) należą także: także: lat) 50 należą ostatnich ągu

olicach Kroczyc). Do prawdopodobnie wymarłych (nie obserwo- (nie wymarłych prawdopodobnie Do Kroczyc). olicach

, ni ni nu gr ejscach, ejscach, gdzie lubkłód zaleganie innych przeszkód powodowało Codriophorus aquaticus Codriophorus h wąae yo z było związane ch elicznych zbiornikach wódstojących.elicznych zbiornikach p hdoió soukw syk rauą a niekorzystne na reagują szybko stosunkowo hydrofitów upy rcie potoków i potoków rcie

ci i antipyretica . Spośród mchów typowo źródliskowych należy wymienić: wymienić: . Spośród mchów należy źródliskowych typowo . eków wodnych lub niekorzystne zmiany poziomu i poziomu zmiany niekorzystne lub wodnych eków

po i neodamense Bryum , ko , Drepanocladus aduncus Drepanocladus lepszenie warunków tlenowych. Duża grupa mchów grupa Duża tlenowych. warunków lepszenie rytach cieków okresowych. Na wilgotnej, mineralnej mineralnej wilgotnej, Na cieków okresowych. rytach

kł . ,

Populacje niektórych gatunków (np.: ód). Do typowych hydrofitów należą także mchy także należą hydrofitów typowych Do ód). rz Plagiomnium elatum Plagiomnium , k ytpwł m.in.: występowały ek Leptodictyum riparium Leptodictyum

kł Fontinalis , Pl ek oraz w oraz ek , ód) iyoo spadiceus Didymodon atyhypnidium riparioides atyhypnidium Brachythecium rivulare Brachythecium

wo ,

Dichelyma capillaceum Dichelyma i capillaceum Dichelyma śc ai łncm, yk 1 gatunków 10 tylko płynącymi, dami ianach przepustów wody. Należą tu tu Należą wody. przepustów ianach w antipyretica

ni B

ni zbiorników wodnych (często wodnych zbiorników ni uw h o a mway terenie omawianym na to ch Bryum creberrimum Bryum . , weigelii , i riparium Leptodictyum arunkowań naturalnych, jak naturalnych, arunkowań P

. wa ru pseudotriquetrum Bryum ellipticum , runkach dobrego natle- runkach hsoirel patens Physcomitriella commutata Palustriella , z , ,

) w wo

Hygroamblystegium Hygroamblystegium nu ty . Unikają one wód one Unikają . dach niezbyt czy- niezbyt dach

m że stanowiska stanowiska że m ci ce zk i rzek rcie , ,

enistych lasach lasach enistych Drepanocladus Drepanocladus Ph P Hygrohypnum . yscomitrium undulatum , B .

wo pallens

po ta dami dami

wi Rh

kże kże ic to- el- i- h , , , ,

57 58 zachowane np. koło Cieślina i Cieślina koło np. zachowane różne gatunki torfowców(najczęściej gatunki różne z wym Philonotis marchica Philonotis (np.: wymarłych grupy do tendencjachaktualnych flory prawdopodobniedynamicznych mogą należeć już na Wyżynie (koło Wolbromia i z trifarium Pseudocalliergon squarrosa Paludella i niejszych , thoides dotriquetrum należą: siedliskach rodzaju tego na typowych (19%).mchów Do S do dziś. Podawano z polygamum i w się rozwijające z młaki także należą ciekawych 1998). Do ska-Sendek (zespół przejściowych torfowisk płaty nieliczne carpae caninae mezotroficzne, albo ( niskie to torfowiska kwaśne Są Chechła). Sanki, Rudawy, Centurii, Warty, (np.: fuscae i niskich wisk 1998). Babczyńska-Sendek 1986; Wika 1980; lik i Hereźniak (m.in.:wodnych stosunków lokalnych wskutek zmiany głównie przekształcony jest florystyczny skład których zbiorowisk, postacie nietypowe są obserwowane Często występowania. swego areał szają zmniej- systematycznie torfowiska gospodarczych zabiegów innych oraz racji i skiej zajmują terenów Jak powierzchnie. na większości niewielkie naszego kraju, 4.7.2.2. i Bagna rzadkie na terenie na Wyżyny. rzadkie Niektóre z filne, jak: jak: filne,

. tutaj jest zagrożona. toW roślinność Regulicach; występował w występował Regulicach; ni magellanicum śó rśinśi ofwsoe i torfowiskowej roślinności Wśród Torfowiskaz wysokie torfo- zbiorowiska jedynie są spotykane terenie omawianym na Obecnie Zbiorowiskatorfowiskowe i Większość mchów przywiązanych do omawianych zbiorowisk to gatunki gatunki to zbiorowisk omawianych do przywiązanych mchów Większość ch to relikty glacjalne. torelikty ch . Występują one (albo występowały) głównie w głównie występowały) (albo one Występują . ,

aein-aieu flavae Valeriano-Caricetum ), albo eutroficzne torfowiska źródliskowe i źródliskowe torfowiska eutroficzne albo ), rz Limprichtia ędu ędu

alegn giganteum Calliergon . ba ,

Caricetalia davallianae Caricetalia rdziej zasadowych rosną rzadkie na tym terenie gatunki kalcy- gatunki terenie tym na rzadkie rosną zasadowych rdziej prz Calliergonella cuspidata Calliergonella i

S. ejściowych oraz bagienne łąki z łąki bagienne oraz ejściowych

pł torfowiska rubellum , ,

ytkich rozlewiskach na dnie kamieniołomów w kamieniołomów dnie na rozlewiskach ytkich ni Sphagnum fuscum Sphagnum cossonii Palustriella commutata Palustriella ch kilka interesujących gatunków (np.:

kl , Scorpidium scorpioides scorpioides Scorpidium Caricetum diandrae Caricetum asy

, ) (Kozłowska 1923; Michalik 1976b). Michalik 1923; (Kozłowska ) ni ru neodamense Bryum Plagiomnium elatum Plagiomnium

ch m.in. rzadki na tym terenie mech tym na rzadki m.in. ch w

Oxycocco-Sphagnetea ba

Ko Pu Drepanocladus gienne na Wyżynie Krakowsko-Częstochow- Wyżynie na gienne bru(ia Scye 19; Babczyń- 1990; Szczypek (Wika, lbarku szczy Dulowskiej), jednak nie zachowały się ). Do szczególnie interesujących należą należą interesujących szczególnie Do ). (

Sphagnum fallax Sphagnum wy Caricetum davallianae Caricetum , , ni

S Campylium stellatum Campylium ba ch nie były obserwowanelat od i były nie ch . niku regulacji koryt strumieni, melio- strumieni, regulacji koryt niku rubellum ine ontwn 6 gatunków 68 odnotowano giennej , Philonotis , Carici canescentis-Agrostietum canescentis-Agrostietum Carici ,

sendtneri i B kl ,

). To .

oraz oraz commune Polytrichum asy asy mł także występowały kiedyśwystępowały także weigelii mentypnum

aieu lasiocarpae Caricetum do ). W ). aki na podłożu zasado- podłożu na aki

calcarea Scheuchzerio-Caricetea Eq linach rzek i rzek linach , uisetum variegatum uisetum

zb , ynm pratense Hypnum

Sphagnum , in , Caricetum lasio- Caricetum esa triquetra Meesia iorowiskach żyź- iorowiskach Fissidens adian- Fissidens . 1970; Micha- 1970; . , P nitens Bryum pseu- Bryum . Campylium Campylium tomentella

po Tr

fuscum . Wiele. toków zebini zebini

pr zy zy ), , , , , , (Malewski 2005). (Malewski erecti rae-Beruletum intensywnego użytkowania dominowały fitocenozy ustabilizowane, wykształ- ustabilizowane, fitocenozy dominowały użytkowania intensywnego wania. Aktualnie do częściej spotykanych należą płaty łąk ostrożeniowych ostrożeniowych i łąk rivularis płaty Cirsietum należą spotykanych częściej do Aktualnie wania. użytko- zaniechanie także doszło degeneracyjnych czynników do latach nich powstają użytkowania W fikacji zbiorowiska trudne dozaklasyfikowania. i podsiewania nawożenia, melioracji, wpływem Pod gospodarowania. w cone W rzek. 4.7.2.4. i Łąki Leptodictyum lare Odnotowano w z plicatae Glycerietum potokowy szuwar jest spotykany często dosyć ciekach płynących szybko Przy np.: turzycowe, w cania z one są 2005).Obecnie Malewski 1998; Babczyńska-Sendek wykształcenia się zespołów pastwiskowych, na siedliskach świeżych w świeżych siedliskach na pastwiskowych, zespołów się wykształcenia 1998i Babczyńska-Sendek 1986; Wika 1980; z rowisko elatioris Arrenatheretum wyczyńcowe łąki głównie i wilgotnych mniej siedlisk dominacji i odwodnienia kośne łąki florystycznie s typu zbiorowisk (m.in.: Hereźniak i Hereźniak (m.in.:zbiorowisk typu w Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na pują 4.7.2.3. Szuwary i były dawniej szeroko rozpowszechnione w rozpowszechnione szeroko dawniej były Molinio-Arrhenatheretea

oooae otł zinm wrnó selsoyh rz sposobów oraz siedliskowych warunków zmianami zostało powodowane

ba dużym udziałem udziałem dużym Warstwa mszysta w mszysta Warstwa rwdoa oane neswa opdra atrk dpoazł do doprowadziła pasterska gospodarka intensywna lokalnie Prowadzona i mokre Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie Na Rozwijające się wzdłuż potoków i Rozwijające wzdłuż się , rdzo rzadkie, co jest wynikiem m.in. ich zagospodarowywania i ichm.in. zagospodarowywania co jest wynikiem rzadkie, rdzo Bryum

warunkach niezaburzonych stosunków wodnych i wodnychstosunkówniezaburzonych warunkach ome yoe. bci zsoy yoe aeą o zdoc, co rzadkości, do należą typowe zespoły Obecnie typowej. formie ąi i łąki

De pseudotriquetrum Hrźik i (Hereźniak caespitosa schampsia riparium

na pa

ni Caricetum rostratae Caricetum pastwiska pastwiska wożenia. Melioracje i Melioracje wożenia. ch ch tylko 20 gatunków (5,6% flory), m.in.: stwiska. Do częściej spotykanych należą niektóre szuwary szuwary niektóre należą spotykanych częściej Do stwiska. B

; typowa dla zimnych źródeł i źródeł zimnych dla typowa ; erula si towiowych ,

te . Dość często występuje także mniej wartościowe zbio- wartościowe mniej także występuje często Dość . i elatum Plagiomnium go typu zbiorowiskach zwykle nie rozwija się obficie.rozwijasię nie zbiorowiskach zwykle typu go erecta oiitm caeruleae Molinietum oraz świeże łąki rajgrasowe łąki świeże oraz pratensis Alopecuretum , Calliergonella Calliergonella cuspidata , opisywana także jako zespół jako zespół także opisywana , Scirpetum silvatici Scirpetum ,

Caricetum acutiformis Caricetum

św in ek szuwary z szuwary ek

za 90 ihlk 90 Wk 1986; Wika 1980; Michalik 1970; . ieżych. Rozpowszechnione są na nich nich na są Rozpowszechnione ieżych. biegi gospodarcze doprowadziły do doprowadziły gospodarcze biegi

in znkjc wktk silnego wskutek zanikające , rnstorfia fluitans rnstorfia

.).

in po

. Rzadkością są np. bogate np. są Rzadkością .

st 17; ihlk 1974b, Michalik 1970; . kla , tc pnd 0 różnego 20 ponad staci rumieni jest jego postać postać jego jest rumieni Drepanocladus aduncus Drepanocladus

sy sy wi Phragmitetea

, gte ąi z łąki lgotne Brachythecium rivu- Brachythecium st Caricetum gracilis Caricetum ałego, ale niezbyt niezbyt ale ałego, Cardamino ama- Cardamino

re . guły rzadkie rzadkie guły

do zekształ-

po wystę-

linach linach

tensy- os kla staci staci tat- sy sy . ,

59 60 Na południe od Olkusza ich udział w udział ich Olkusza od Częstochowska). południe Na (Wyżyna Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny obszarach cae-Corynephoretea dzn bjty Bbzńk 17) c srya kaznu niektórych wkraczaniu sprzyja co 1978), Babczyńska — obojętny odczyn w jak kwaśne, tak jest nie podłoże Z wapiennych. skał fragmentów wtręty liczne występują sków a ruralis chia są: florystycznym zwarte szczotlichowe murawy luźne w się i jak i 1986otwartych, terenach na zarówno piaskach, luźnychnaturalny. Powstają na Wika 1980; Michalik i 1978; ska Hereźniak 1957; (Kornaś czący 4.7.2.5. psammofilne Murawy mchów(17,4% flory). beriana pyriforme glebie osiedlają mineralnej się drobne mchy jednoroczne, często m.in. , thoides dendroides Climacium arrosus stosunkowo występujączęsto także należą spotykanych ściej jest w pozycja gatunkowa uzależniona mchów. nia Pojawiają w się one zwykle w podłoża, nie effusi Lolio-Cynosuretum oe o wowe pureus d

ium sukcesyjne w sukcesyjne ium na obrzeżach i obrzeżach na . Wykształcają się one w one się Wykształcają . Festuco-Brometea tsnoo zso a mway trne ytpj zirwsa mura- zbiorowiska występują terenie omawianym na często Stosunkowo z murawy podłożu piaszczystym na się Rozwijające w Ogółem Zb

. piaskowniach oraz na odsłoniętych piaszczystych przydrożach jako sta- jako przydrożach piaszczystych odsłoniętych na oraz piaskowniach iorowiska łąkowe, ze względu na zwartość pokrywy roślinnej i roślinnej pokrywy zwartość na względu ze łąkowe, iorowiska i juniperinum Polytrichum ,

. Na siedliskach mokrych pojawiają się np.: się pojawiają mokrych siedliskach Na . , Diantho-Armerietum elongatae Diantho-Armerietum Niphotrichum canescens Niphotrichum

Leptodictyum riparium Leptodictyum D ch , rzadziej inne, , jak: rzadziej inne, . .

va arakterze przejściowym między między przejściowym arakterze ria

om wi ,

w Pleuridium subulatum Pleuridium Brachythecium albicans Brachythecium ększości nie stanowią siedlisk optymalnych do występowa- do optymalnych siedlisk stanowią nie ększości

— Epilobio-Juncetum Epilobio-Juncetum — zaś wilgotniejszych siedliskach na ,

wayh booikc ontwn wsęoai 62 występowanie odnotowano zbiorowiskach awianych pr ob rozpowszechnione są przede wszystkim na północnych północnych na wszystkim przede są rozpowszechnione ocesie ich zarastania. Do najczęściej spotykanych należą należą spotykanych najczęściej Do zarastania. ich ocesie , rębie widnych borów sosnowych. Nierzadko pojawiają Nierzadko sosnowych. borów widnych rębie Drepanocladus aduncus Drepanocladus i rutabulum Brachythecium Barbula convoluta Barbula oraz bardziej bardziej oraz vernalis-Corynephoretum Spergulo , ,

Ce Polytrichum juniperinum Polytrichum Plagiomnium elatum Plagiomnium

i hians Oxyrrhynchium ratodon purpureus ratodon

ty in powej murawie psammofilnej (ma raczej (ma psammofilnej murawie powej . Z .

90 arnwc 17; Babczyń- 1973; Ławrynowicz 1970; . d

, mi

użej mierze od wilgotności. Do najczę- Do wilgotności. od mierze użej czy Pohlia czy melanodon sz

, in re ejscach luźniej porośniętych, a porośniętych, ejscachluźniej acie roślinnej nie jest już tak zna- tak już jest nie roślinnej acie Bryum caespiticium Bryum guły ich stałym składnikiem brio- składnikiem stałym ich guły .). Mają one zwykle charakter pół- charakter zwykle .).one Mają

mi glaucae-Corynephoretea Koelerio , , B ejscach, w ejscach, D . . unguiculata polycarpos Bryum

. Na lokalnie odsłoniętej lokalnie Na . , na suchych łąkach zaś zaś łąkach suchych na , Ca lliergonella cuspidata lliergonella

kl Rh

P kt . asy asy pseudotriquetrum ytidiadelphus squ- ytidiadelphus i piliferum órych wśród pia- wśród órych , , , Dicranella Dicranella schre- Tortula acaulon Fissidens Ceratodon pur- Ceratodon Physcomitrium Physcomitrium

Koelerio glau- Koelerio te go powodu go

Sy adian-

ienie- ko ntri- m- , , . nia uncinata nia argenteum m.in.: należą najczęstszych Do kserotermicznymi. 1963;z wspólne bądź w naskalne 1980).Licznie Kornaś gatunki dominują których wśród mchy, Michalik 1978; Medwecka-Kornaś, 1950; Babczyńska Kornaś 1928; (Kozłowska tyna w północy, na się pojawiają tym poza Wyżyny, południu na rzadziej ziołoroślowo-murawowezbiorowisko rzadziej z murawy zwarte nozy ze związku Mie- Towpasz, i terenie na omawianym rowisk fitoce-umiarkowanie kserotermiczne odgrywają 1980; 1975, Jędrzejko 1990; Michalik 1977; rzeńska Medwecka-Kornaś 1963; naś z opisano colae związku towano67gatunków(18,5% flory). i canescens Niphotrichum fallax z murawa Częstochowskiej Wyżyny dla endemiczna jako są wane zespół one reprezentują W naskalne. zbiorowiska pionierskie naturalne, pują z murawy i 4.7.2.6. naskalne Murawy scoparium (np.: leśne gatunki acydofilne się pojawiają W muraw. piaszczystych niki w rolę Zasadniczą 2005). 1978; Babczyńska-Sendek związek (Babczyńska boehmeri — nawapiennych piasków murawy jako Festuco-Brometea klasy do murawy typu tegowłączają autorzy niektórzy 2001). Jednak kiewicz i otitis-Festucetum Sileno związku funckii Bryum gatunków wapieniolubnych, bardziej mchów czy (np. także abietina Abietinella e 18) Njeij ystłoe fitocenozy wykształcone Najlepiej 1984). dek wiosennym kiem Naturalny charakter mają także luźne murawy o murawy luźne także mają charakter Naturalny są Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny roślinności elementem Typowym mchów. gatunków 29 odnotowano psammofilnych muraw wśród Ogółem , Ditrichum flexicaule Ditrichum Festuco-Stipion w glaucae Koelerion

, , , kla Pleurozium schreberi Pleurozium Campyliadelphus ). ). Fitocenozy alete z są różnie klasyfikowane, sy sy

po Cirsio-Brachypodion pinnati Cirsio-Brachypodion . Na ścianach i ścianach Na . Festuco-Brometea

kł Libanoti-Potentilletum tabernamontani tabernamontani Libanoti-Potentilletum te una yyy Mrk 94 Mdek-onś Kor- Medwecka-Kornaś, 1974; (Mirek Wyżyny łudnia j grupie odgrywają wymienione wcześniej typowe skład- typowe wcześniej wymienione odgrywają grupie j swią rozpierzchłą osownicą . Nieliczne ich w płaty

Fe , jednak niektóre płaty klasyfiko- płaty niektóre jednak , pallentis Festucetum

To — glaucae Matusz- psammophilae-Koelerietum stuco ,

. Łącznie na takich murawach odno- takich na Łącznie . tortuosa rtella in

Encalypta ob , chrysophyllus . 1992). Jednak największą rolę z rolę największą 1992). . Jednak

rębie , ,

pł kserotermiczne Pogonatum urnigerum Pogonatum tc ssauąyh z sąsiadujących atach (zespoły (zespoły glaucae-Corynephoretea Koelerio streptocarpa . Reprezentowane są głównie przez Ceratodon purpureus Ceratodon Aulacomnium palustre Aulacomnium dnd-rcyoitm pinnati Adonido-Brachypodietum

po (m.in. Origano-Brachypodietum występują pallentis Festucetum

ty staci staci

pó ch zbiorowiskach obecne są są obecne zbiorowiskach ch , Abietinella abietina Abietinella

Homalothecium lutescens Homalothecium łkach wapiennych wystę- wapiennych łkach ch Koelerio-Festucetum rupi- Koelerio-Festucetum

wi arakterze stepowym ze ze stepowym arakterze , , ększości przypadków ększości Pohlia nutans Pohlia

bor

re (Babczyńska-Sen- guły włączane dowłączane guły ami sosnowymi sosnowymi ami

te , olicach Olsz- olicach j grupy zbio- grupy j

Didymodon Didymodon , , mu

Dicranum Dicranum pi , ęciorni- , , rawami rawami Phleion Bryum Bryum Sanio- , ,

61 62 T nawapiennych. Stanowią także stadium sukcesyjne w sukcesyjne stadium także nawapiennych. Stanowią odlesionych na się i którewykształciły lutescens mchów optymalne są tradycyjne formy użytkowania. Dzięki wypasowi moż- wypasowi Dzięki użytkowania. formy tradycyjne są optymalne mchów ekonomicznych względów gatunkowej Ze różnorodności zachowania 2002/2003a—c). dla jednak koszenie, Bąba jest preferowane 1999; Bąba Michalik, 1975; Willems 1990; nym (m.in.: Michalik dyskutowa- szerzej coraz tematem Mierzeńska są muraw ochrony aktywnej Towpasz, Formyc; 2001).1990b, Michalik 1977; ka-Kornaś (Medwec- zaroślowe zbiorowiska przez zarastanie ich zaś następnie muraw, i przekształcenie powoduje wypasu, zwłaszcza wania, szczegól- to z mchów, Jestdla niesprzyjające nie roślin. gatunki niskie eliminuje podłoża ocienieniu silnym Babczyńska-Sen- 1991; 1987, o 2005). Trawa darń stopniowo ta wysoką tworzy dek Willems (Bobbink, pinnatum Brachypodium i obserwowany często jest zjawisk z Jednym kserotermicznych. murawachkowanych masowowach m.in. rosną w np. widać co — turyści się i roślinność racicami rozdeptujące zwierzęta, wypasane obfitość zapewniały Kiedyś muraw. mikrosiedlisk takich darni zwartej wśród podłoża mineralnego bardziej luki są (zwłaszcza konieczne występowania ich ekstremalne do Jednak murawy. jak tak siedliska, latem) one kolonizują skutecznie życiowemu cyklowi Dicranella mchów preferujących np.: siedliska inicjalne, jak: i częste jest flexicaule chum cans i typowych Do flory). (27%mchów gatunków 97 tu Odnotowano murawami. i dek stopniowo gatunkowy skład ich(Babczyńska-Sen- ubożeje Kupółnocy wych. w Wyżyny, południu na występują typu tego zbiorowiska Najbogatsze wapiennych. wyrobisk czy Bab- 1977; murawy, Medwecka-Kornaś półnaturalne bogate1986).florystycznie, to Są 1980; 1975,Wika 1978; czyńska Michalik 1928; Kozłowska czy czy purum doscleropodium bardziej cienistych stokach północnych i stokachpółnocnych cienistych bardziej

. najczęściej spotykanych należą np.: należą spotykanych najczęściej modica Z i Bogata Niepokojące są negatywne zjawiska związane z Niepokojące zjawiska związane negatywne są , Climacium dendroides Climacium

siedliskami murawowymi związana jest także liczna grupa jednorocznychgrupa liczna jest także murawowymi związana siedliskami in B . . 1992).. , glareosum , Plagiomnium cuspidatum Plagiomnium varia Weissia

ob gl interesująca jest brioflora związana z związana brioflora jest interesująca ebę. Obecnie podobną rolę odgrywają jedynie przemieszczający przemieszczający jedynie odgrywają rolę podobną Obecnie ebę. fite występowanie kilku gatunków leśnych (w leśnych gatunków kilku występowanie fite , , var. dubius Fissidens Microbryum curvicolle Microbryum brachycarpa , Campyliadelphus

za ig mgaj sli keoemcnc rśi stepo- roślin kserotermicznych silnie migracji sięgu , i curvicolle Microbryum Pleurozium Dicranum scoparium Dicranum

Bobbink, Willems 1987, 1991; Michalska 1994; 1987, 1991; Michalska Willems Bobbink,

Ol , W sztynie, gdzie na skrajnie wydeptanych mura- wydeptanych skrajnie na gdzie sztynie,

re .

, op controversa guły światłolubnych. Zaniechanie użytko- Zaniechanie światłolubnych. guły Rosulabryum capillare Rosulabryum mucronatus isywany w isywany Ab schreberi chrysophyllus

, sy Protobryum bryoides Protobryum

ietinella stematycznie wypasanych siedliskach siedliskach wypasanych stematycznie pó łnocno-zachodnich. łnocno-zachodnich. Barbula convoluta Barbula , . Pojawiają. na się one zwłaszcza W ,

, li Hylocomium splendens Hylocomium abietina .

F teraturze nadmierny rozwój nadmierny teraturze Pr

su longifolia swoistemu. Dzięki . pi

, wy taxifolius otobryum bryoides otobryum kcesją na nieużyt- wtórną iyoo fallax Didymodon erwszych niekorzystnych erwszych

pr du

zu mienionymi wcześniej wcześniej mienionymi ocesie zarastania zbo- zarastania ocesie żym zwarciu, co przy przy co zwarciu, żym , bożenie florystyczne florystyczne bożenie . Charakterystyczne Charakterystyczne . Brachythecium albi- Brachythecium ,

, Tortula lanceola Tortula ty , Homalothecium B m borowych), m . unguiculata . , , Ditri- Pseu- , , np.: w nieobecne lub obserwowane rzadko mchy jednoroczne, często drobne, też tam się Pojawiały P taxifolius dens m.in.: należą undulatum miejscach chum typu tego na spotykanych zwykle mchów Do nor). sąsiedztwo dziki, przez zbuchtowane miejsca obrywki, stoków,wykroty, i skarpy ralne o siedliskach leśnych na występowała z większość że zauważyć, Należy Typowe występująfitocenozy stosunkowo rzadko.strukturze. o gospodarcze, lasy to drzewostanów i szych 1983, Babczyńska-Sendek 1989;1974b; Wika (Michalik grądy zajmują powierzchnie większe Wyżyny w głównie Także karpacka. buczyna się pojawia południu a sudecka, buczyna dominuje północy na jednak terenie, całym na glaucum (np.: gatunków niektórych rozmieszczenia obraz na wpływa co sosnowe, bory mają udział i większy północnych obszarach południową piaszczystych dziej część jej porównując zróżni- jest zwłaszcza cowane, Wyżynie na zbiorowisk typów poszczególnych Rozmieszczenie bagiennych).borów czy (olsów,łęgów higrofilnych bardziej zbiorowisk menty (sosnowei i w rozwinięta lepiej ona jest Zwykle leśnego.zbiorowiska typu od zależy mszystej warstwy wykształcenia i pod względem wilgotności ślony zwłaszcza siedliska, typ undulatum m.in.: są „ogólnoleśnymi” (takimi taksonami w spotykamy mchy Niektóre terenie. danym na brioflory ników warunkujących skład gatunkowy i 4.7.2.7. i Lasy siedlisk. nemuzadarnieniu lokalnychliwe inicjalnych i jestpowierzchni utrzymanie kc lśyh i leśnych skach

. grądach. laetum ązi n Wżne rkwk-zsohwke, a aimyh siedli- naziemnych na Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie na Łącznie bory dominują generalnie Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie Na Występowanie i Barbula convoluta Barbula , , Dicranum polysetum Dicranum Pohlia nutans

i , Pohlia nutans mi

eszane) oraz buczyny i buczyny oraz eszane) , po Mnium

zarośla

za dobne odsłonięcia gleby mineralnej (wypłukiwane fragmenty fragmenty (wypłukiwane mineralnej gleby dobneodsłonięcia , las Brachytheciastrum velutinum Brachytheciastrum

olwc, ytpł 17 aukw có (4 flory). (44% mchów gatunków 157 wystąpiło roślowych, zr ach naturalnych (Żarnowiec i (Żarnowiec naturalnych ach óżnicowanie óżnicowanie siedliskowe lasów to jedne z , marginatum B , i formosum Polytrichastrum . unguiculata

lytrichastrum formosum lytrichastrum in , rach i rach . 1992). Należy podkreślić, że większość tutej- większość że podkreślić, 1992).Należy . Ptilium crista-castrensis Ptilium

ni , ch (73%) przynajmniej raz lub wyłącznie wyłącznie lub raz (73%) przynajmniej ch

Plagiothecium cavifolium Plagiothecium

gr , łę Bryum argenteum Bryum

ądy. Tylko lokalnie zachowały się frag- się zachowały ądy.Tylko lokalnie ch gach, o gach,

ob arakterze inicjalnym. Były to natu- to Były inicjalnym. arakterze raz raz rozmieszczenia wielu elementów Hypnum cupressiforme Hypnum

, wi hinj w chwianej Dicranella heteromalla Dicranella ele słabiej zaś w zaś słabiej ele

Ps in ). Inne zaś preferują). zaś Inne okre- eudotaxiphyllum elegans eudotaxiphyllum . 1996); należą do nich nich do należą 1996); . ). Buczyny spotykamy spotykamy Buczyny ).

, za

za ró pobieżenie pobieżenie nadmier- . pó

caespiticium kwaszenia. Stopieńkwaszenia. kr żnych typach lasu lasu typach żnych

, ncą N bar- Na łnocną. akowskiej części części akowskiej ró

P gł . nm stopniu żnym ównych czyn- denticulatum Leucobryum Leucobryum

bu Atrichum Atrichum ,

ty czynach czynach , a , lko na na lko Fissi- Atri-

rz a- , .

63 64 P piliferum idium assimile idium nutans Pohlia D np.: są składnikami jej nymi a w świeżego boru oraz -Pinetum i powszechnie tu występują preferowała sosnowe. nasadzenia Z dliskowegoroślinności. tego typu sie- zróżnicowania dużego odzwierciedleniem jest (24% co flory), mchówków także i sięprzydrożne wykształcają Różnie mieszane. grądowe, łęgowe, np.: charakterze, rutabulum w z leszczynowych zarośli i tarniny — ciepłolubnych postać zarośli w mniej nieco z (37%flory), mchów gatunki 122 towano m.in.: są kami w się pojawia mszysta 1993).Warstwa Hereźniak 1986; 1974; cji,Wika często są to postacie degeneracyjne (Zemanek „Stawki”i powierzchnie zlokalizowane są na źródliskowych terenach Parku Krajobrazowego mion cium velutinum chytheciastrum i głazach na występują częściej tym (poza glebie mineralnej często odsłoniętej, opad i jest w mszysta stwa ( kontynentalny grąd oraz wszystkim: (przede enneaphylli-Fagetum buczyny siedliskowo zróżnicowane przez nie — dziej częściej są to lasy gospodarcze o gospodarcze lasy to są częściej czy

murszejących m.in.:kłodach). należą Do typowych .

zwłaszcza w zwłaszcza i cuspidatum ni polysetum ni Bory mają najczęściej terenie omawianym na krzewiaste zbiorowiska Liściaste w Łącznie Fragmentywilgotnychi Lasy liściaste Lasy T h óne ystłoa W wykształcona. różnie ch rz klasy oraz ch: ch: . cavifolium

. truncata zaleganie warstwy nierozłożonych Mchywarstwy zaleganie liści. rosną głównie na lokalnie . W Bryum rubens Bryum , tihm undulatum Atrichum Climacium dendroides Climacium

, Pu

Calliergonella ostatnich stuleciach także na terenieomawianym gospodarka leśna także ostatnich stuleciach

pa szczy Dulowskiej,i szczychociaż , las Hylocomium splendens

. W .

las bo Brachythecium

Pseudoscleropodium purum Pseudoscleropodium , Po rkowe zakrzaczenia. W rkowezakrzaczenia. ach liściastych z ach liściastych i Pohlianutans . Zbiorowiska z lee glutinosae Alnetea rach sosnowych, rozwija się ona obficie. Najczęściej spotyka- Najczęściej obficie. ona się rozwija sosnowych, rach ach olszowych (53)olszowychach i

hlia bo

ni , rach sosnowych często pojawiają się także także się pojawiają często sosnowych rach i glandulosae-Fagetum Dentario ch zwykle uboga, ze względu na ograniczający jej rozwój ograniczający na względu uboga, ze zwykle ch , nutans Dicranella varia Dicranella

kla cuspidata ,

Dicranella heteromalla Dicranella ii craa-apntm betuli cordatae-Carpinetum Tilio po

sy sy ni . Mniejsze powierzchnie zajmująo zarośla powierzchnie Mniejsze . rutabulum Brachythecium rutabulum Brachythecium dmokłych lasów olszowych ze związku związku olszowychzelasów dmokłych e tylko na typowych dla siebie siedliskach. Naj- siedliskach. siebie dla typowych na tylko e , . Spośród mchów zwykle rosną zwykle mchów Spośród . Querco-Fagetea

Po Leucobryo-Pinetum

rcyhcatu velutinum Brachytheciastrum kla kla i elatum Plagiomnium ch

zb lytrichastrum formosum lytrichastrum

, ahwł sę yk lkli. ikz ich Większe lokalnie. tylko się zachowały te arakterze boru mieszanego boru arakterze sy sy s , hians Oxyrrhynchium , iorowiskach zbliżonych do naturalnych, naturalnych, do zbliżonych iorowiskach go z względu bory Querco-Fagetea Plagiomnium affine Plagiomnium

gr Querco-Fagetea Querco-Fagetea

su ni , ądach (46).ądach

Pohlia camptotrachela Pohlia

gł tam Calliergonella cuspidata Calliergonella mie zaobserwowano tu aż 87 gatun- 87 aż tu zaobserwowano mie ch obficiej, a obficiej, ch ,

ogu z ogu cz i oedipodium Sciuro-hypnum , wskutekprowadzonych, meliora- ego najwięcej w najwięcej ego

kla , Mnium hornum Mnium . Warstwa mszysta bywa bywa mszysta Warstwa . sy sy A i

reprezentowane są głów- trichum undulatum trichum Al Luzul

Rhamno-Prunetea

, kla ty . netea glutinosae netea , Dicranum un Pleurozium schreberi powymi jej składni- jej powymi . Plagiomnium affine Plagiomnium sy sy o pilosae-Fagetum o dulatum . aima war- Naziemna ). Vaccinio-Piceetea

, , bu Querco roboris- Querco Tortula Brachythecium Brachythecium , Aulacomnium Aulacomnium czynach (63), czynach Cirriphyllum Cirriphyllum , scoparium . Plagiothe- Dentario Dentario Alno-Ul-

modica in odno-

, oraz oraz , , Th nym nym Bra- u- ) , , , otnw o wostanów lax uoą elgcn, idik nsan nlż d tpwc. ą o przede to Są typowych. do należą naskalne siedliska geologiczną, budową B uą oę drwj wón selsa kłpdbe btnw mri itp.), murki (betonowe skałopodobne siedliska narzutowe. wtórne odgrywają głazy rolę Dużą nielicznie występujące stanowią Wyjątek briologicznym. o podłoża typu tego są spotykane Rzadko głazów. wielkości różnej lub ostańców nych wapienne wychodnie w wszystkim intricatum aeruginosum Gymnostomum laceum z Część formacjiskalnych. naturalnych z mchów obecność umożliwiające 5 Mchy…5 w i (wilgotność a pH), (zwłaszcza skał rodzaj siedlisk, typu tego występowania częstość m.in.: czynniki, różne wpływają epilitycznej flory zróżnicowanie Na siedlisk. innych spośród je preferuje zaś grupa duża pują, brioflory. W 4.7.2.8. Skały commune chum jak: mchów, takich występowanie jest nich dla nach Parku Krajobrazowego „Stawki” i i -Pinetum liści nierozłożonych warstwy czerwony). dąb domieszkęstanowi gdyznaczącą (zwłaszcza zaleganie czy jeżyn runa, trawiastego rozwój W z kobierzec jest terystyczny charak- nierzadko których dla sosnowe, monokultury stanowią Wyjątek biej. palustre gatunki (51,8%),gatunki w Ich fragmenty, zwykle w fragmenty,zwykle Ich ucklandiellaheterosticha

ty bo , Ogółem w Ogółem głm a mway osaz z obszarze omawianym na Ogółem w Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie Na Obecność siedlisk naskalnych wybitnie wpływa na urozmaicenie lokalnej urozmaicenie na wpływa wybitnie naskalnych siedlisk Obecność wilgotne bory że spowodowały, gospodarcze zabiegi Prowadzone S m wiele o wiele m . rach mieszanych rozwój mchów często jest ograniczany przez nadmierny nadmierny przez ograniczany jestrozwój mieszanychmchów często rach

fim ,

, nich to epility obligatoryjne,epilitytonich innychpodłożach(np.:rosnąktórena nie rpoo pulvinatus Dryptodon Leucobryum i briatum ,

in ba Plagiopus oederianus

nym charakterze i charakterze nym gienne gienne mn oś

bo zypadku wielu mchów jest to jedyne podłoże, na którym wystę- wielu mchówktórym na jest to zypadku jedynepodłoże, ch , wietlenie). Często spotykamy tu rzadkie i rzadkie tu spotykamy wietlenie). Często P e ntrly caatre asw mhw owj sę sła- się rozwija mchów warstwa charakterze naturalnym iej rach odnotowano 82 gatunki mchów (23% odnotowanorach 82gatunki flory). arakterze górskim (Wilczyńska 1974; Berdowski 1974). 1974;Berdowski (Wilczyńska górskim arakterze .

longisetum

S ty spotykane są tu bardzo rzadko. bardzo tu są spotykane Vacciniouliginosi-Pinetum . gi m tylko 21 z 21 tylko m i glaucum rgensohnii

, fo B

rmie odkształconej, zachowały się głównie na tere- na głównie się zachowały odkształconej, rmie . mc , microcarpa , a , , Hedwigia

hów, zdominowany przez przez hów,zdominowany , uldu verticillatum Eucladium z

Syntrichia montana

ta Pt re .

po kże torfowców najczęściej — kże te

guły nie wyróżniają się one pod względem względem pod one się wyróżniają nie guły lu crista-castrensis ilium si j grupy także na terenach pozbawionychterenach na także grupy j staci dużych kompleksówstaci dużych skalnych, lokal- edlisk niewapiennych (głazy narzutowe).niewapiennych(głazyedlisk

Pu ,

ciliata Didymodonrigidulus si szczy Dulowskiej. Charakterystyczne Dulowskiej.szczy Charakterystyczne dik aklyh dooao 184 odnotowano naskalnych edlisk

ta , kże ogólne warunki siedliskowe warunki ogólne kże ekr besseri Neckera Plagiothecium ruthei Plagiothecium

, a zw

tak ąk z iązku , isdn gracillifoliusFissidens W .

że gatunki z Pleurozium schreberi Pleurozium in teresujące gatunki, teresującegatunki, ,

Distichiumcapil- , je kzśi drze- ększości Sphagnum fal- Sphagnum Orthothecium j specyficzną specyficzną j

ro , Molinio- Polytri- dzajów , .

65 66 cium tommasinii Fissidensgracillifolius ze skał wapiennych (ogrodzenia, umocnienia skarp, kapliczki itp.). Z tykano na nich pospolite gatunki światłolubnejak:pospoliteubikwistyczne,gatunki lub nich na tykano Neckera crispa nocnejosłoniętychbądź trawąlub ziołoroślami przyziemnych partiachskał (np.: na skałach odsłoniętych, z temzbiorowisk naskalnych. Z i i inclinata Ceratodonpurpureus ocienionych siedliskach (np.: murawach. Niektóre światłolubne gatunki naskalne utrzymywałySyntrichia sięcalcicola na częściowo tus chrysophyllusphus tłolubne,najczęściej:a lii N zwykle:czały idiumtamariscinum Dichodontiumpellucidum ków, spotykano takie gatunki, jak: wapiennych,potokach,zachprzya ogół na warunków wilgotnościowych i cium P łoże skalne, m.in.: pod- na wkraczaniado zdolnesąleśne mchynaziemneniektóreTakżetypowo luscum jak: wych, gatunkówmurawo-zwłaszczato naziemnej. Dotyczyroślinności składnikjako Wiele spośród odnotowanych na siedliskach naskalnych mchów występuje także odpowiednichbraksiedlisk). nawzględu (m.in.zekorze drzew rzadkona łach, ska- naKrakowsko-Częstochowskiej głównieoneWyżynie sąna spotykane że kera culosus Seligeria będące jednocześniebędące epifitami, np.: Amblystegiumserpens nychepilitów teżwiększośćpospolitychnależy gatunków ubikwistycznych, jak:

. zaroślachgrądowych mchyświatłolubne stosunkowobyły komponen-częstym ponowniestopniowo zarastaneprzezkrzewy. Takżew . Z . undulatum , crispa Charakter podobny do naturalnego mają różnego rodzaju murki budowaneróżnegonaturalnegorodzajumurkimająpodobny do Charakter bcoć ónc mhw a idikc nsanc uaenoa et od jest uzależniona naskalnych siedliskach na mchów różnych Obecność

Homalotheciumlutescens

complanata , kolei na odlesionych, suchych i Calliergonellacuspidata , , i Didymodon Homalothecium sericeum Homalothecium , czy

Ti Plasteurhynchium Abietinella abietinaAbietinella mmia Pseudoleskeacatenulata , , Cirriphyllum Pleuroziumschreberi N. complanata, , czy N ).Spośród epilitów fakultatywnych dużągrupę tworzą gatunki , Eurhynchium angustirete . i . Swe. występowanie docienistych i Ceratodonpurpureus

Cirriphyllum crassinervium , crispa To fallax Homalotheciumlutescens , Anomodonviticulosus Abietinellaabietina , rtula muralisrtula Brachytheciumrutabulum ,

ty czy Didymodonspadiceus

crassinervium m że z striatulum ircu flexicaule Ditrichum ,

, Barbulaconvoluta ko

Niphotrichumcanescens Thamnobryum alopecurum Ceratodonpurpureus , św Taxiphyllumwissgrillii Campyliadelphuschrysophyllus leiniektóre taksony cieniolubne utrzymywały się ietlnych. Z Bryum pseudotriquetrum ,

re i

Leskeella nervosa Leskeella . Większość.z sł Anomodon ). Były to z toByły).

guły w onecznych skałach dominowały mchy świa- Po , lytrichastrum Seligeriapusilla , , Didymodon Fissidensgracillifolius , , Brachytheciumalbicans

Mnium hornum oc re Eurhynchiumpulchellum

ta , guły na mokrych i ienionych załomach od strony pół- ).

Orthotrichumanomalum, Tortella , kże w kże attenuatus , re Hygrohypnumluridum , czy Campyliadelphuschrysophyllus

guły skały wcześniejskały gułyodlesione ni Bryum argenteum Bryum czy ch rosła także na pobliskichnarosła takżech ,

. Charakterystyczne. jest to,

formosum , fallax

Leucodon sciuroides Leucodon oaohcu lutescens Homalothecium ko czy wi Orthotrichumanomalum Hypnumcupressiforme

rytach okresowychrytachcie- , lgotnychmiejsc ograni- pr , , Taxiphyllum wissgrillii Cratoneuron filicinum A ześwietlonychlasach , , Taxiphyllumwissgril- Plagiomnium affine . Dryptodonpulvina- longifolius , , . Do fakultatyw- Do .

Ctenidium mol- Ctenidium Neckerabesseri wi , Campyliadel- lgotnych gła- ,

, re B Brachythe- czy . guły spo- guły , caespiti- Ambly- A , . Thu- Nec- viti- . , , . , , , , typowych epifitów to gatunki leśne, powierzchnia i powierzchnia leśne, gatunki to epifitów większość typowych że Jako czynnikami. wieloma jest uwarunkowane terenie ślonym i (Cieśliński drzew pnie są jakimi siedliska, pionierskie kolonizować im pozwalających cechach 5* W gotnościowymi. z m.in. się wiąże co flora epifityczna, o Lasy znaczenie. ogromne 4.7.2.9. Kora drzew murawach na kserotermicznych. także występowały i sosnowych borów gospodarczych wśród zlokalizowanych często skałkach na w kać oedipodium ro-hypnum curvifolium thecium borowe, jak: mchy acydofilne niektóre wkraczały C np.: wapiennych, skałkach na rosło kwasolubnych (1960). gatunków wybitnie kilka Krakowsko-Częstochowskiej Na Wyżynie ską 1995). Podobne zjawisko przykładzie na 1974; Bednarek-Ochyra autorzyinni (Berdowski a pH preferencjami między niezgodności Na wapiennym. podłożu na dofilnych czy purpureus lubne, Ceratodon jak siforme mchy światłolubne (np.: lium romalla . Ponadtociliata kwasolubne bądź tu borowerosły gatunki (jak: B jak: acydofilne, mchy Krakowsko-Częstochowskiej i interesujące występowanie swe ograniczały nich do nie 5%).Wyłącz- ponad (niewiele 21 tylko bowiem liczy z nieduża, jest związanych gatunków liczba stąd sporadycznie, one Występowały narzutowe. sericeum lum stegiumserpens

mieszanych, chociaż chociaż mieszanych, . . rodzajami zajmowanych przez niektóre mchy siedlisk zwracali uwagę także także uwagę zwracali siedlisk mchy niektóre przez zajmowanych rodzajami microcarpa i tenellum Mchy epifityczne należą do roślin wyspecjalizowanych, o wyspecjalizowanych, roślin do należą epifityczne Mchy acy- gatunków niektórych występowanie było zjawiskiem Interesującym ekologiczny na spotykane charakter terenie Odmienny głazy Wyżyny miały , , ru argenteum Bryum P

lokalnych uwarunkowaniach, jak obecność warstwy kwaśnej próchnicy próchnicy kwaśnej warstwy obecność jak uwarunkowaniach, lokalnych . , , denticulatum Niphotrichum canescens Niphotrichum , Dicranum Schistidium crassipilum opisane zostało przez Browicz i Browicz przez zostało opisane uva-ursi Arctostaphylos

He , , Codriophorus aquaticus Codriophorus Ceratodonpurpureus terocladium scoparium

las ,

, in Pleurozium schreberi Pleurozium ach gospodarczych, ach na skutekgospodarczych, zrębów i Pleurozium schreberi Pleurozium D , . 1996). Bogactwo i Bogactwo 1996). . . Przyczyn tego zjawiska należy prawdopodobnie szu- prawdopodobnie należy zjawiska tego Przyczyn . . caespiticium B. Brachythecium albicans Brachythecium i scoparium icranum

ch . Często także na tego typu siedliska siedliska typu tego na także Często . heteropterum , Orthodicranum arakterze naturalnym cechuje z cechuje naturalnym arakterze ). Sporadycznie wapienio- siępojawiały gatunki , Sciuro-hypnumpopuleum Rhynchostegium murale Rhynchostegium ,

do Barbulaconvoluta i lanuginosum Racomitrium , , godnymi warunkami świetlnymi i świetlnymi warunkami godnymi iyoo rigidulus Didymodon , , czy czy formosum Polytrichastrum

Pohlianutans zr

Pl montanum óżnicowanie tej grupy na okre- na grupy tej óżnicowanie , dosyć często często dosyć schreberi eurozium B . Dicranum scoparium Dicranum salebrosum Bucklandiella heterosticha Bucklandiella Cynodontium polycarpon Cynodontium

st , ruktura lasów mają tu tu mają lasów ruktura Brachythecium rutabu- , ),bądź Plagiothecium Plagiothecium curvifo-

czy rz . adkie na Wyżynie Wyżynie na adkie

pr Tortula muralis , ,

Hypnum cupres- Hypnum re Homalothecium Dicranella Dicranella hete- zerębów, nastę-

ubikwistyczne ubikwistyczne sp guły bogatsza guły ecyficznych ecyficznych

He Go , Plagio- dwigia dwigia

styń- ni Sciu-

wi mi mi . l- , ,

67 68 charakterze,np.: sów zacienienia dna Doliny Prądnika. Doliny dna sówzacienienia szego, stosunkowo wilgotnego, mezoklimatu, a mezoklimatu, wilgotnego,stosunkowo szego, w drzewach attenuatus attenuatus Wyjątkowo epifity, cieniolubne,jak: leśne i częściej je spotykamy drzewach wiekowych dużych, na reus jak: przesuszenie, okresowe znoszące światłolubne mchy tu rosną Zwykle obrzeżach. ich na lub leśnymi obszarami poza stojących,wolno wach, najczęściej w malum gatunków światłolubnych, wnikaniu sprzyjastanów o complanata siedliskach naskalnych, na spotykamy np.: je zaśczęsto wielemiennetypowychjest,epifitówże z ides terenienotowane( byłytym nie lat na od zaśgatunki wach.Z a charakterze, naturalnymdziej powaniuepifitów. Bogatsza brioflora nadrzewna spotykana w jest borówsosnowych i stochowskiej.Zdecydowanie dominujądrzewostany tu gospodarcze, z i na kolonizację są Ponadtowystawiane czas (Hazell przez drzewa stare dłuższy kiem staje się bardziej porowata i z buka kora gładka stosunkowo przykład Na mikrosiedlisk. genicznością i itp.) wypróchnienia (spękania, norodne autorów a Wielu drzewostanów. wiekowa z korelacja że zachodzi wynikającą potwierdza, między struktura również ma znaczenie kach) i i sosnowych kultur Eliminowanie czynnikiem. preferowanych epifitów przez nawiększość decydującym gatunków liściastych mono- korzyść kolejnym jest drzewostanów tury 1955; mchów higrofilnych (Szafran szenie — skutkujecieniolubnych klimatyczne to wypadaniem i i drzewostanów prześwietlenie puje A wanie omawianej grupy. Zbyt duże zagęszczenie drzew (zwłaszcza w (zwłaszcza drzew zagęszczenie duże Zbyt grupy. omawianej wanie C Friedel i Friedel

in. 1998). in. . ieśliński i ieśliński różnorodnością epifitów (Mickiewicz, Trocewicz 1958; Mickiewicz 1965; Mickiewicz 1958; Trocewicz epifitów(Mickiewicz, różnorodnością longifolius Odmienne warunki siedliskowe dla epifitów występują na pniach drzew drzew pniach na występują epifitów dla siedliskowe warunki Odmienne Wszystkie te zależności obserwowano także w , , Neckerapennata , rhtihm anomalum Orthotrichum ,

silne zacienienie także znacznie ograniczają rozwójznacznie silne zacienienie epifitów.także Zasadnicze

O. pumilumO. tychpowodów rzadkoścido należąnp.

in , Leskeella nervosa Leskeella czy

. 2006). Pnie dużych drzew są bardziej chropowate, często niejed- często chropowate, bardziej są drzew dużych Pnie 2006). .

N , Oj in A . . 1996; Hazell i Hazell 1996; . cowskim Parku Narodowym. Wynikało to ze specyfiki tamtej- specyfiki ze to Wynikało Narodowym. Parku cowskim crispa . viticulosus Ceratodonpurpureus

czy mi wt czy źnych borach sosnowych, zwłaszcza na brzozach. eszanych,o N órnych borów mieszanych drastycznie zubaża zróżnico- zubaża drastycznie mieszanych borówórnych . Pylaisiapolyantha Taxiphyllumwissgrillii pumila , Homalotheciumsericeum , , odnotowano na przydrożnych, pojedynczych pojedynczych przydrożnych, na odnotowano ,

, czy czy pumilum O.

in in zw Orthotrichum

st . 1998; Snäll i Snäll 1998; . tensywniej chłonie wilgoć (Barkman 1958). chłonie wilgoć (Barkman tensywniej azz n pojedynczych drze- wiekowych na łaszcza

rukturze mało sprzyjającejmałorukturze obfitemu wystę- za , Dicranoweisiacirrata sadniczo zmieniają się warunki mikro- warunki się zmieniają sadniczo

. Spotykamyprzydrożnych. naje drze- rz

Homalia trichomanoides, Anomodon Anomodon trichomanoides, Homalia

ch adka porasta tu koręporastaadkadrzew,tu bardzo Friedel i Friedel rkeyuą i węsą hetero- większą się arakteryzują . Ponadto. prześwietlenie drzewo-

U lyellii la ta lotacrispa sach Wyżyny Krakowsko-Czę- Z . polyantha Pylaisia kże względnie długich okre- długich względnie kże

in , czy

. 2003; Bates i Bates 2003; . in Leskellanervosa,

Anacamptodonsplachno-

wi ba

. 2006). Zmiana struk- Zmiana 2006). . wr Anomodon

Ulota coarctataUlota dij kserofitycznymrdziej eku wielkością drzew drzew eku wielkością w czy , ażliwych na przesu- ażliwych Orthotrichumano-

wi Ceratodon purpu- Ceratodon ększej obfitości. ększej U

pł . bruchii atacho

attenuatus

in pr

mł Neckera

. 2004; 2004; . zewagą ). Zna-). re , inne, odni-

guły guły wi ba e- r- , Dicranumscoparium brzoza, olcha, grab, sosna i fragilis w obligatoryjne zdecydowanie są preferujądefiniowane siedliska. Czasami ten typ obligatoryjne epifity wyróżniamy fitycznych,(właściwe) i najuboższychw tego udział ralnym jestdrzewa mniejszy, np. w była z Dosyć bogataroślin. brioflorazwiązana typu o chodzi jeśli warunkami, czają sięogólnie niekorzystnymi W epifitycznych. mchów gatunków 12 tylko niej na obserwowano drzew, najpospolitszych do sko-Częstochowskiej kowych w pennsylvanica nus a l (7) śliwach (7), i jałowcu (8), świerku (9), jarzębinie na: spotkano Najmniej 21).gatunków ryc. 8, (tabela (43) topolach oraz (48) olszach (52),(54), wierzbach bukach (58), klonach (64), jesionach spotykanych: pospolicie na wano odnoto- mchów Najwięcej prowa- Krakowsko-Częstochowskiej. obserwacje Wyżynie to na dzone Potwierdziły modyfikuje epifitów. poszczególnych pośrednio obfitość rodzajów więc niektórych natural- nasadzeń czynnikami Preferowanie są nymi. uwarunkowane obecnie rzadko drzew gatunkowy i (Ojala drzew miary a dendroflory, bość i i czającez np.: dąb, mająkorę kwaśną Zdecydowanie 2005). Rydin Weibull, 1991; den dostępność (Nor- większąnutrientówwzględuna azotu) ze (np. korze— szej ste(np. stychmakorę o może warunkować obecność takich, a nięcia wody. Cechy te są modyfikowane z giczną kory, właściwościamii chemicznymi (zwłaszcza występują pH), mchy a (Cieśliński których na forofitów, poszczególnych występowania stość sto spotykaną w sto spotykaną i cie

inach, jodle czy sporadycznie sadzonej karaganie syberyjskiej. Z syberyjskiej. karaganie sadzonej sporadycznie czy jodle inach,

in. Oprócz właściwości kory, nie bez znaczenia jest także tempo przyrostu na gru- szakłaku (6). Rzadko znajdowano epifity na głogach, czeremchach, trzmie- czeremchach, głogach, na epifity znajdowano Rzadko (6). szakłaku

także jesiony (szczególnie podsadzany lokalnie jesion pensylwański pensylwański jesion lokalnie podsadzany (szczególnie jesiony także standardowych listach (np. Düll 1992), jednak prawie wszystkie mogą być mogą wszystkie prawie 1992),jednak (np.Düll listach standardowych Ze Ze względu na stopień czylidoepifityzacji, stopień siedlisk epi- przywiązania szpil- drzewach na epifitów ubóstwo stosunkowe się potwierdziło Ogólnie i obfitość na Wpływ ma epifitycznej flory zróżnicowanie i struktury Ogromnedla znaczenie

ró

szybkość osiągania przez drzewo stosunkowo dużych rozmiarów. ), topole (zwłaszcza często sadzone sadzone często (zwłaszcza topole ), żnorodnie porastane były wiekowe przydrożne wierzby (głównie (głównie wierzby przydrożne wiekowe były porastane żnorodnie Fraxinusexcelsior

st a lasu:a osunku do liściastych. Mimo że sosna należy na Wyżynie Krakow- na że sosnaWyżynie Mimo należy do liściastych. osunku

. 1996). Określone1996). . gatunkiróżniądrzewmorfolo-strukturąsię pH

ep pr c zsoć ytpwna kelnc gtnó oa roz- oraz gatunków określonych występowania częstość ęc ). Polytrichastrumformosum, ifity (Żarnowiec 1995). (Żarnowiec ifity ześwietlonych drzewostanach. ześwietlonych W drzewostanach. obojętnym lub lekko zasadowym. „Zasadowe” drzewa liścia- , Orthodicranummontanum

, . 2000). Trzeba podkreślić, że rozmieszczenie i rozmieszczenie że podkreślić, Trzeba 2000). . st

Acer św rukturę flory epifitów ma zatem struktura lokalnej lokalnej struktura zatem ma epifitów flory rukturę ierk, co sprzyja występowaniu takich gatunków, jak:

platanoides

e innych mchów. Większość drzew liścia-

do wi ) nazywane są też gatunkamiteżnazywaneo są ) datku monokultury sosnowe odzna- sosnowe monokultury datku ekiem drzewa. Zwłaszcza odczyn kory Populus

Pohlianutans,

, Pu Plagiotheciumlaetum szczy Białowieskiej należy doBiałowieskiej należy szczy x x

las canadensis zozą zozą (40 gatunków), czę- ach o

ta fakultatywne. Epifity Epifity fakultatywne.

Pleuroziumschreberi kże zdolnością chło- wy

ch stępowanie tegostępowanie arakterze natu- arakterze i

re P . . czy wkra-czy guły obfi- guły ‘NE 42’), ‘NE

bo F sk Salix raxi-

cz gat- ład ład ę-

69 70

Tabela 8. Występowanie mchów na najczęściej spotykanych rodzajach drzew Table 8. Occurrence of epiphytic mosses on the main types of tree

Suma Nazwa gatunku (Species name) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 (Total) Abietinella abietina ● ● ● 2 Amblystegium juratzkanum ● ● 2 Amblystegium serpens ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 23 Anomodon attenuatus ● ● ● ● ● 5 Anomodon longifolius ● ● ● 3 Anomodon viticulosus ● ● ● ● 4 Atrichum undulatum ● ● ● ● 4 Aulacomnium androgynum ● ● 2 Brachytheciastrum velutinum ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● ● 23 Brachythecium albicans ● ● ● ● ● ● ● ● 8 Brachythecium rutabulum ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● ● 21 Brachythecium salebrosum ●●●●●●●●●●●●●●●●● ● ● 19 Brachythecium tommasinii ● ● ● ● 4 Bryum argenteum ● ● ● ● ● ● ● 7 Bryum caespiticium ● ● ● ● ● ● ● ● 8 Bryum pallens ● 1 Callicladium haldanianum ● ● ● ● ● ● ● 7 Calliergonella cuspidata ● ● ● ● 4 Campyliadelphus chrysophyllus ● 1 Ceratodon purpureus ●● ●●●●●●●●●●●●● ● ● ● 18 Cirriphyllum crassinervium ● 1 Cirriphyllum piliferum ● ● ● ● ● ● 6 Climacium dendroides ● ● ● ● ● ● 6 Cratoneuron filicinum ● ● 2 Dicranella heteromalla ● ● ● ● ● 5 Dicranoweisia cirrata ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9

Dicranum scoparium ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 15 Encalypta streptocarpa ● ● ● 3 Eurhynchium angustirete ● ● ● ● ● ● ● 7 Herzogiella seligeri ● ● ● ● ● ● 6 Homalia trichomanoides ● ● ● ● 4 Homalothecium lutescens ● 1 Homalothecium philippeanum ● ● 2 Homalothecium sericeum ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 Hypnum cupressiforme ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● ●●● 24 Hypnum lindbergii ● 1 Hypnum pallescens ●●●●●●●● ●●● ● 12 Isothecium alopecuroides ● ● ● ● ● 5 Kindbergia praelonga ● 1 Leptodictyum riparium ● ● ● ● 4 Leskea polycarpa ●●●●●●●● ●●●● ●● ● 15 Leskeella nervosa ● ● ● ● ● ● ● 7 Leucobryum glaucum ● 1 Leucodon sciuroides ● ● ● ● 4 Mnium hornum ● ● ● ● ● 5 Mnium marginatum ● ● ● 3 Mnium stellare ● ● ● 3 Neckera complanata ● ● ● ● ● ● 6 Neckera crispa ● 1 Niphotrichum canescens ● ● ● 3 Orthodicranum flagellare ● ● 2 Orthodicranum montanum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 14 Orthodicranum tauricum ● ● ● ● 4 Orthotrichum affine ● ● ● ● ● ● 6 Orthotrichum anomalum ● ● ● ● 4

71 72

cd. tab. 8 Suma Nazwa gatunku (Species name) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 (Total) Orthotrichum cupulatum ● 1 Orthotrichum diaphanum ●● ● ●●●●● ●●● ● ● 13 Orthotrichum obtusifolium ● ● ● ● ● ● 6 Orthotrichum pallens ● 1 Orthotrichum pumilum ●● ●●● ●●●●●●●●● ● 15 Orthotrichum speciosum ● ● ● ● ● ● 6 Orthotrichum stramineum ● ● ● 3 Oxyrrhynchium hians ● ● ● ● 4 Oxyrrhynchium schleicheri ● 1 Oxyrrhynchium speciosum ● ● 2 Paraleucobryum longifolium ● 1 Plagiomnium affine ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 10 Plagiomnium cuspidatum ●●●●●●●●●● ● ● ●● ●● 16 Plagiomnium elatum ● 1 Plagiomnium ellipticum ● 1 Plagiomnium undulatum ● ● ● ● ● 5 Plagiothecium cavifolium ● ● ● ● 4 Plagiothecium curvifolium ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 Plagiothecium denticulatum ● ● ● ● ● ● ● ● 8 Plagiothecium laetum ●●●●●●●●●●● ● ● ● ● ● 16 Plagiothecium nemorale ● ● ● 3 Plagiothecium ruthei ● 1 Plasteurhynchium striatulum ● 1 Platygyrium repens ●●●●●●●●●●●● ● ● ● 15 Pleurozium schreberi ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 Pohlia nutans ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 12 Polytrichastrum formosum ● ● ● ● 4 Pterigynandrum filiforme ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 Pylaisia polyantha ●● ● ●●●●●●●●●● 13 Rhizomnium punctatum ● ● ● ● ● 5 Rhynchostegium murale ● ● ● 3 Rhytidiadelphus triquetrus ● 1 Rosulabryum capillare ● ● ● ● ● 5 Rosulabryum laevifilum ●●●●●●●●●●●●●●●● ● ● 18 Sanionia uncinata ●●●●●●●● ●● ● ● ● ● ● 15 Sciuro-hypnum oedipodium ● ● ● ● 4 Sciuro-hypnum populeum ●●●●●●● ● ●● ● ● 12 Sciuro-hypnum reflexum ● ● ● ● 4 Sciuro-hypnum starkei ● ● 2 Syntrichia calcicola ● ● ● ● 4 Syntrichia papillosa ● 1 Syntrichia ruralis ● ● ● ● ● ● ● 7 Syntrichia virescens ● ● ● ● ● ● ● ● 8 Taxiphyllum wissgrillii ● ● ● 3 Tetraphis pellucida ● ● ● ● ● 5 Thamnobryum alopecurum ● 1 Thuidium philibertii ● ● 2 Thuidium tamariscinum ● ● 2 Tortella tortuosa ● 1 Tortula muralis ● 1 Tortula subulata ● 1 Ulota bruchii ● ● ● ● ● 4 Ulota crispa ● 1 Suma (Total) 58 64 37 54 38 36 48 52 26 43 40 14 21 16 20 11 11 15 7 9 12 7 6 12 8 Objaśnienia (Key): 1 — Acer, 2 — Fraxinus, 3 — Carpinus, 4 — Fagus, 5 — Tilia, 6 — Quercus, 7 — Alnus, 8 — Salix, 9 — Robinia, 10 — Populus, 11 — Betula, 12 — Sambucus, 13 — Aesculus, 14 — Ulmus, 15 — Malus, 16 — Juglans, 17 — Cerasus, 18 — Corylus, 19 — Juniperus, 20 — Sorbus, 21 — Pyrus, 22 — Pru- nus, 23 — Rhamnus, 24 — Pinus, 25 — Picea.

73 74 dlisk w dlisk właściwe. W epifity typowe za uznać ella nervosa ella modon mchy, jak: siedli- takie preferencjeskalnych pozbawionychwychodni wyraźne obszarach na skowe,kryterium 1958).jako Stosując Trocewicz wicz, o ją i poszerzają Inni 1996). (Cieśliński korze na wyłącznie spotykane mchy tu zaliczając toryjnych, spa longifolium leucobryum m.in.: to 1958).Typowi w grupy Trocewicz tej przedstawiciele (Mickiewicz, zaś naziemne nigdy siedliska korzeniową, na wchodzą szyję nie na schodzą rzadziej pni, partiach wyższych na i na spotykane innych (Vanderpoorten podłożach types phorophyte main the on flora epiphytic the of 21.Fig. Differentiation forofitów typach głównych na epifitycznej flory 21.Ryc. Różnorodność Sambucus Juniperus Rhamnus Sambucus Aesculus Carpinus Juniperus Fraxinus Quercus Rhamnus Cerasus Aesculus Populus Carpinus Fraxinus Juglans Corylus Robinia Quercus Cerasus Sorbus Prunus Populus Robinia Juglans , Corylus Betula Ulmus Fagus Sorbus Malus Prunus Pyrus Alnus Picea Pinus Betula Fagus Ulmus Malus U Salix Acer Alnus Pinus Pyrus Picea Tilia Salix Acer Tilia .

attenuatus br po uchii irnwii cirrata Dicranoweisia staci skał wapiennych obligatoryjnymiskał w staci stająone sięepifitami 02 04 060 50 40 30 20 10 0 02 04 06 70 60 50 40 30 20 10 0 , Neckera . Niektórzy autorzy bardzo wąsko ujmują grupę epifitów obliga-epifitów ujmują wąskogrupę bardzo autorzy Niektórzy . 6 , 7 7 A 8 9 . longifolius complanata 11 11 12 12 , Pterigynandrum filiforme Pterigynandrum 14 liczba gatunków (number of species) of (number gatunków liczba Liczba gatunków (number of species)of (number gatunków Liczba 15 16

ga br 20 uk wsęuąe aż n saah (Mickie- skałach na także występujące tunki , , 21 olre yyy Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny ioflorze A rhtihm pumilum Orthotrichum , . N viticulosus 26 .

pr czy czy crispa zypadku obecności alternatywnych sie- alternatywnych obecności zypadku , 36 Homalothecium sericeum Homalothecium 37 38 Taxiphyllum wissgrillii Taxiphyllum , 40 Tortula papillosa Tortula

in 43 . 2004). Zazwyczaj rosną. 2004). Zazwyczaj , 48 O . 52 speciosum 54 58 , Ulota cri- Ulota , należy należy , , , Leske- 64

Para- Ano- sz

in er- 70 . nie, częściej zaś widywane są na innych typach siedlisk. Dotyczy to zwłasz- to Dotyczy siedlisk. typach innych na są widywane zaś częściej nie, nesweu omaai. rwe ase ptkn z soooai lub sporogonami ze spotykane zawsze Prawie rozmnażaniu. intensywnemu należą: drzew różnychgatunkach na kanych pumila — badań odnotowano116 gatunków(w 1958). cewicz czy Pohlianutans na o drzewa wyżej wchodziły naziemne . caprea Gatunki nie latum cuspidata Pleurozium schreberi m.in.: rosną pni nasadach na sto W epifit. jako zaistnieć potencjalnie może mchów cej 1965). bogatsza Im i 1958;Mickiewicz danego dziej różnorodnamszysta zbiorowiska,wię- jestwarstwa naziemna tym Trocewicz drzewo (Mickiewicz, a grupa, cowana i duża to Jest drzew. nasady na wchodzących naziemnych mchów cza obserwowanybyłsporadycznie,a i muralis o scach z I względne. więc bywa epifityczno-naskalnych) (lub nych epifitów fakultatywnych. grupy do budową lasów i z zapewne to się Wiąże epifity. jako były obserwowane zaś rzadko często, dzo bar- są spotykane których na naskalnym, siedliskom ku są przesunięte wanie ujęciu. Krakowsko-Częstochowskiej ichszym Na preferencjeWyżynie zdecydo- powania wielu gatunków wynika z wynika gatunków wielu powania velutinum ciastrum i (Cieśliński kory drzew zdolnesą do kolonizowania także (skały,siedliska gleba) drzewa, lubmartwe też ale preferują podłoża, odmienne brosum forme rutabulum cium m.in.: powały i ale jakoepifity, często terenie nym

i zanikiem optymalnych warunków do bytowania w bytowania do warunków optymalnych zanikiem n. 2004). Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej gatunek ten na drzewach gatunek ten Krakowsko-Częstochowskiej drzewach na n. 2004). Na Wyżynie bcoc tkeo z ing pdoa N Wsah rtjkc, w Brytyjskich, Wyspach Na podłoża. innego czy takiego obecności Ogólnie na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej z Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na Ogólnie z Niektóre w siedliska danego do Przywiązanie Epifity fakultatywne i na korze (warunkowe) rosną fakultatywne Epifity Campylium , W . , Pohlianutans , która oprócz tego często występuje na wapiennych kamieniach (Bates (Bates wapiennych na występuje kamieniach tegoktóraoprócz często , ,

Orthotrichum cieplejszym i cieplejszym i moravicum Rosulabryum ,

, splachnoides Anacamptodon za Cirriphyllum piliferum Cirriphyllum olc w roślach

Amblystegium serpens Amblystegium

ep , br chrysophyllum chrysophyllum

Ceratodon purpureus Ceratodon ifitów fakultatywnych na drzewach występują sporadycz- występują drzewach na fakultatywnych ifitów Pleurozium je akiem cienistych starodrzewi). Na tym sięterenie starodrzewi). Na cienistych kwalifikują akiem tym , j skład gatunkowy determinują warunki, w warunki, determinują gatunkowy skład j , . Hypnum cupressiforme Hypnum Polytrichastrum formosum Polytrichastrum

lyellii su

st chszym klimacie, powszechnym epifitem jest epifitem powszechnym klimacie, chszym rm ainooi zosroao p wkracza- np. zaobserwowano kamieniołomie arym , O schreberi .

i ty striatum

Rh , m 7 niepotwierdzonych w niepotwierdzonych 7 m

np Dicranella heteromalla Dicranella i dendroides Climacium

na korę wierzby korę na murale ynchostegium Ce

ic , wi . w . , h zdolności rozprzestrzeniania się dzięki dzięki się rozprzestrzeniania zdolności h ratodon purpureus ratodon Brachytheciastrum ) (wspominają) o elokrotnie na innych siedliskach wystę- siedliskach innych na elokrotnie Dicranum scoparium Dicranum

, Dicranum viride Dicranum pr Be Ulota coarctata Ulota zypadku mchów naskalno-epifitycz- mchów zypadku skidach — wcale (Stebel 2006). 2006). (Stebel wcale — skidach , Brachythecium rutabulum Brachythecium Amblystegium serpens Amblystegium , w

łę gach np.:zaś

bo ty mo rmie nadrzewnej (prze- nadrzewnej rmie ). Do najczęściej spoty- . Duża częstość wystę- częstość Duża .

, po m Mickiewicz i Mickiewicz m rach stosunkowo czę- stosunkoworach velutinum si ,

Neckera pennata Neckera gą wkraczać na inne inne na wkraczać gą

edlisk epifitycznych edlisk wy Plagiomnium affine Plagiomnium

Pl chylonym pniu (np.

in , tr agiomnium undu- agiomnium Hypnum . 1996). Na bada- nika to nie tylko tylko nie to nika akcie niniejszych niniejszych akcie

Calliergonella Calliergonella ja , , kich rośnie kich Brachythe- Brachythe- , cupressi-

Tortula B zr

mi óżni- Tr Salix Salix

sale- , ba N ej- o- r- . ,

75 76 a ozś uryuąyh i n mrzjcm rwi eiió kwasolub- epifitów drewnie murszejącym na się utrzymujących korzyść na i punctatum o Wkraczają gatunki natomiast epifitycznej. typowo flory większość eliminujące etapachrozkładudrewna. wszystkich na je curvifolium B serpens Amblystegium nych, np. attenuatus jak: epifity, kalcyfilne bardziej eliminujący podłoża, zakwaszenia czy repens tygyrium np.: drewna, rozkładu etapach nej. Na terenach m.in.:leśnych tu należą zujądrzew, briofloryrolę epifitycz- dodużą pozostałości pni odgrywają żywych W 2006). opisywany zwykle który w jest murszenia, procesu przebieg odzwierciedla to nie Zróżnicowa- drewna. rozłożenia stopnia od uzależnione gatunkowej, pozycji i dach drewna. procesommurszenia sprzyja nie sunkowosuchymikroklimat i Chlebicki 1991; W 2005). Hytteborn (Andersson, naturalnym w rozkładu,kłody oraz jej Obfitośćwielkością wilgotnością. siedlisk optymalnych cesu rozkładu i drewna z wraz się zmienia gatunkowy skład Ich dynamiczne. sunkowo 4.7.2.10. drewno Murszejące z gatunki oraz moravicum bryum np.: były (w wegetatywnego rozmnażania organami , manoides u także wano haldanianum isia polyantha isia

. jest zasiedlane przez mchy z mchy przez zasiedlane jest

preferencjach epiksylicznych, jak: jak: epiksylicznych, preferencjach przypadku mchówprzypadku epiksylicznych jest o otpjc poe mrzna ooue may idikw, stopniowo siedliskowe, zmiany powoduje murszenia proces Postępujący W sto- układy to drewnie murszejącym na występujące mszyste Zbiorowiska salebrosum

tr rki nnesyh aa osroao bcoć có n kło- na mchów obecność obserwowano badań niniejszych trakcie pniakach w pniakach zech etapach (Andersson, Hytteborn 1991; Fudali 1999; Stebel Stebel 1999; Fudali 1991; Hytteborn (Andersson, etapach zech

czy czy montanum Orthodicranum Dicranoweisia las po , . W . Homalothecium sericeum Homalothecium Homalothecium sericeum Homalothecium , P ach gospodarczych powalone drzewa są z są drzewa powalone gospodarczych ach czątkowym stadium, gdy pokryte korą kłody siedliskowo nawią- siedliskowo kłody korą pokryte gdy stadium, czątkowym ,

czy czy laetum . , Pt ,

Herzogiella ko Ulota bruchii Ulota oraz oraz filiforme erigynandrum Dicranum ńcowych fazach humifikacji drewno traci swoistą strukturę strukturę swoistą traci drewno humifikacji fazach ńcowych

ró Rosulabryum moravicum Rosulabryum Brachytheciastrum velutinum , Brachytheciastrum żnym stadium rozkładu. Potwierdzono różnice w różnice Potwierdzono rozkładu. stadium żnym

je cirrata st uwarunkowany m.in.: gatunkiem drzewa, st stopniem uwarunkowany m.in.:drzewa, gatunkiem Sanionia uncinata Sanionia seligeri scoparium . Niektóre epifity utrzymują się nawet w nawet się utrzymują epifity Niektóre .

, ot Ceratodon purpureus Ceratodon Leskeella nervosa Leskeella aczających siedlisk naziemnych. Na omawia- Na naziemnych. siedlisk aczających

, ro , erpi pellucida Tetraphis dzaju Leskea , Aul , czy czy polycarpa Leskea ynm cupressiforme Hypnum O acomnium androgynum acomnium Dicranoweisia cirrata Dicranoweisia

wi . Orthotrichum tauricum

, na ogół pozostają i pozostają ogół na , polycarpa po Orthodicranum montanum Orthodicranum ele większa elew większa . Znaczącą rolę odgrywa wzrost wzrost odgrywa rolę Znaczącą . staci różnego typu rozmnóżek) typu różnego staci , Platygyrium repens Platygyrium Brachythecium rutabulum , Brachythecium . Epifity fakultatywne, jak: jak: fakultatywne, . Epifity , , Hypnum

a , Leskeella nervosa Leskeella re . Rozmnóżki obserwo- Rozmnóżki .

guły usuwane, a usuwane, guły

in las ta . 1996; Ódor i Ódor 1996; . Leskeella ach o kże kże , , Homalia tricho- Homalia

pallescens po ,

Plagiothecium Plagiothecium ob Rhizomnium Rhizomnium Callicladium Callicladium

stępem pro- stępem ch Anomodon Anomodon serwujemy serwujemy

arakterze arakterze , da nervosa . Rosula- , lszych lszych

, ko Pyla-

Pla- st

m- in o- , , . Sporadycznie obserwowano tu pełny rozkład pniaków lub kłód, jednak nie nie z żadnego jednak odnotowano kłód, lub pniaków rozkład pełny tu obserwowano Sporadycznie warunków dla procesów murszenia, z murszenia, procesów dla warunków filnymi, jak: jak: filnymi, seligeri Herzogiella należały: najczęstszych do tyczno-epiksylicznych czy scoparium velutinum theciastrum jak: mchy,takie siedliskowo wyspecjalizowane . lucida androgynum serpens (najczęściej: długo stosunkowo się utrzymujące fakultatywne, affine W 2006). (Stebel wolniej i wilgotność niską odnotowanow w epiksyle występowały Chlebickiego badania i to Potwierdziły podłoża. typie omawianym na ków obfita i zwykle tu z epiksyliczna W lasu. typu siedliskowego od były i gatunkowa kompozycja jednak dofilne, i (np. squarrosus phus (np.: z albo to filicinum głównie mchy światłolubne: mchy głównie denticulatum m.in.: to były często szczególnie terenie nym nie odnotowano 91 gatunków (25,5% flory). Najczęściej występowały mniej występowały Najczęściej flory). (25,5% gatunków 91 odnotowano nie czały się bogactwem porastających je gatunków, z gatunków,je porastających bogactwem się czały i gotnychi heteromalla

współprac. współprac. (1996), prowadzone w Sciuro-hypnum oedipodium Sciuro-hypnum z

na Nieco zjawiskainaczej te przebiegają na terenach nieleśnych. względu na Ze Dużą grupę mchów sporadycznie obserwowano na tym podłożu. Wynikało mchów grupę Wynikało sporadycznie podłożu. obserwowanoDużą na tym drew- murszejącym na Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na Ogółem Orthodontium lineare Orthodontium Bryoerythrophyllum , jwiększą różnorodnością mchy obserwowano na dużych kłodach w kłodach dużych na obserwowano mchy różnorodnością jwiększą O , diaphanum . ,

rcyhcu rutabulum Brachythecium

in Plagiomnium ci , enistych lasach. Także mokre kłody przy potokachz przy kłody mokre Także lasach. enistych nych preferencji siedliskowych i siedliskowychpreferencji nych , Mnium hornum Mnium ,

Callicladium haldanianum Callicladium rcyhcu rivulare Brachythecium re Pleurozium schreberi Pleurozium Hypnum cupressiforme Hypnum

), albo też były one generalnie rzadkie na omawianym terenie omawianym na rzadkie generalnie one były też albo ), bo guły jest bogatsza. Z guły

, rach mieszanych).rach pr i montanum Orthodicranum ozmaicona, ozmaicona, co sprzyja pojawianiu sięliczby większej gatun- , zesuszenie drewna procesy murszenia zachodzą tu o tu zachodzą procesy murszenia drewna zesuszenie Syntrichia ruralis Syntrichia , elatum

ol rcyhcu rutabulum Brachythecium ty recurvirostrum ).

sach i po powych mchów epiksylicznych, jak: jak: epiksylicznych, mchów powych . , czątkowej fazie spośród epifitów obserwowane są obserwowane epifitów spośród fazie czątkowej Bryum argenteum Bryum Zwykle dominującą rolę odgrywały taksony acy- taksony odgrywały rolędominującą Zwykle Plagiomnium affine Plagiomnium , czy czy fimbriatum Sphagnum

łę

gach, rzadziej w Bia , ,

Pohlia nutans Pohlia

je , . Spośród typowo epiksylicznych i epiksylicznych typowo Spośród . zb B łowieskim łowieskim Parku Narodowym (najobficiej

. Ponadto. epifity rolę główną odgrywają dr dnej strony wynika to z dnej strony wynika ru pseudotriquetrum Bryum , . iorowiskach bardziej wilgotnych flora wilgotnych bardziej iorowiskach , czy czy pyriforme Leptobryum ugiej strony zaś warstwa mszysta jest mszysta warstwa zaś strony ugiej i salebrosum

czy czy seligeri Herzogiella ob

ra fitość występowania uzależnione uzależnione występowania fitość Atrichum czej przypadkowej tu obecności obecności tu przypadkowej czej ,

Amblystegium serpens Amblystegium Te B , P .

. Najobficiej. pellucida traphis , gr

, . alcaim haldanianum Callicladium wi caespiticium formosum Polytrichastrum cuspidatum B ądach, ądach, najmniej taksonów eloma taksonami hydro- taksonami eloma salebrosum .

Ce undulatum Warnstorfia fluitans Warnstorfia aoo purpureus ratodon

do , ,

, Amblystegium Amblystegium re Aulacomnium Plagiothecium Plagiothecium Orthotrichum Orthotrichum Tetraphis pel- Tetraphis godniejszych Cratoneuron Cratoneuron guły odzna- guły Rhytidiadel- , , Dicranella Dicranella Dicranum Dicranum , Brachy-

wi ep

wi ifi- ele l- ). . ,

77 78 asfaltowej i P również: num jak: inicjalne, siedliska rujące luta i światło- jak: rośliny to mchy tu spotykane najczęściej też naskalno-murawowych. Stąd siedlisk do ekologicznie je zbliża podłoża z strukturę co gleby, pH podwyższenie na wpływa wtrętów typu tego Obecność betonowegolubkruszywa. popiołu żużlu, żwiru, domieszka jest sta zwarta Bywają w mniej roślinna. pokrywa lub bardziej je porasta częściowo użytkowania intensywności W gliniaste. lub piaszczysto-gliniaste piaszczyste, ogół na są runkowań, roślinnej.otaczającej szaty oraz podłoża typu od są uzależnione mchów tu występujących zróżnicowanie i jeżdżanie oraz towarzyszące im przydroża. Są too podłoża 4.7.2.12.1. Drogii 4.7.2.12. antropogeniczne Siedliska rosły: kościach Na ślach. torfowisk. zanikaniem bydłaoraz hodowli ograniczeniem radykalnym spowodowanym siedlisk, odpowiednich z wiązać się może co występowania, ich 1956).Aktualne potwierdziły Kuc nie 1865; badania sphaericum (Rehmann torfowiskach na odchody bydlęce są i z gatunki dwa należą -Częstochowskiej 4.7.2.11. specjalne Siedliska jące bardziej lub mniej intensywnym i intensywnym mniej lub bardziej jące rutabulum Brachythecium

. S i cuspidatum . Drogi gruntowe na omawianym terenie, w terenie, omawianym na gruntowe Drogi Do najbardziej rozpowszechnionych siedlisk antropogenicznych należą drogi w znajdowane padliny, resztki są siedliskiem Specyficznym Krakowsko- Wyżynie na koprofilnych notowanych mchów nielicznych Do Znacznie słabiej są kolonizowane drogi o drogi kolonizowane są słabiej Znacznie , czy czy ru argenteum Bryum czy czy heteromalla Dicranella B alegnla cuspidata Calliergonella .

wy . Na drogach leśnych pojawiają się leśne gatunki prefe- gatunki leśne siępojawiają leśnych drogach Na . unguiculata be tonowej. Najczęściej występują tu: deptywanie). Wykształcająca się w ). Obserwowane były na typowych dla nich siedliskach, jakimi jakimi siedliskach, nich dla typowych na były Obserwowane ).

Th uidium assimile uidium

p , rzydroża . caespiticium B. , Amblystegium serpens Amblystegium i Pohlianutans

ró Atrichum undulatum Atrichum żnym stopniu utwardzane, stąd w stąd stopniu żnym utwardzane, Pohlia nutans Pohlia , . , hians Oxyrrhynchium

, sy

eaoo purpureus Ceratodon stematycznym oddziaływaniom (roz- oddziaływaniom stematycznym

ro Th dzaju uidium

na ; do częściej spotykanych należą należą spotykanych częściej do ;

Brachythecium albicans Brachythecium wierzchni żwirowej, żużlowej, żużlowej, żwirowej, wierzchni za

ic ró Brachytheciastrum velutinum Brachytheciastrum ( Splachnum h obrębiea roślinność, leżności od lokalnych uwa- lokalnych od leżności żnym charakterze, podlega- charakterze, żnym , philibertii Brachytheciastrum veluti- Brachytheciastrum lgonu affine Plagiomnium , .

S wa abl convo- Barbula uw .

las

ampullaceum po pieniolubne, agi na zbitą na agi ach i ach

dłożu czę- dłożu de , ficytem ficytem Bryum Bryum

mia ta za kże kże ro- rę , , występują tu: tu: występują z wymieszana gleba i inicjalny charakter one mają zwykle nych zabudowa- obszarach Na droga. biegnie który przez teren,siedliskowo dlające populeum jak: naskalne, piliferum piliferum podium dens np.: leśne, typowo mchy spotykamy synantropijnych,ków i melanodon juniperinum N rystyczny jest typowo rolniczy krajobraz. Użytki rolne w rolne Użytki krajobraz. rolniczy typowo jest rystyczny 4.7.2.12.2. Pola i uprawne 91.— zaś lasami poza ków (33%taksonów, 95 siedliskach flory).takich terenach leśnych na Na rosło rosły: w przydrożu piaszczystym i purum polycarpos Drepanocladus lata i przydroża śnięte rostratum Plagiomnium m.in.: dla skiem albicans Brachythecium m.in.: tu rosną muraw; postać mają nierzadko przydroża i piaszczystych glebach Na zarośniętych. luźniej powierzchniach i ter cuspidata Calliergonella rośnie ogół na hygrometrica i argenteum

Syntrichia ruralis Syntrichia a miejscach zadarnionych mchy pojawiają się rzadko, częściej występują na na występują częściej rzadko, się pojawiają mchy zadarnionych miejscach a O W l węsoc osau yyy rkwk-zsohwke charakte- Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny obszaru większości Dla Ogółem na drogach i Poza terenami zabudowanymi, przydroża mają bardziej charak- półnaturalny ,

, zazwyczaj porośnięte są bardziej lub mniej zwartą roślinnością trawiastą. trawiastą. roślinnością zwartą mniej lub bardziej są porośnięte zazwyczaj Brachythecium rutabulum Brachythecium

wi Plagiomnium undulatum Plagiomnium lasach, na zazwyczaj luźno porośniętych trawąluźno porośniętych przydrożach, obok na lasach, zazwyczaj gatun- Tortella ; często pojawiają się także także się pojawiają często ;

ele mają zróżnicowany bardziej lepiej charakter przydroża, odzwiercie- Rhytidiadelphus squarrosus Rhytidiadelphus (zwłaszcza na glebachgliniastych). na (zwłaszcza . , ,

B To , P . Bryum argenteum Bryum . tortuosa Rhynchostegium murale Rhynchostegium . Na przycinanych przydrożnych trawnikach trawnikach przydrożnych przycinanych Na . convoluta Barbula . modica rtula Brachythecium rutabulum Brachythecium piliferum caespiticium Bryoerythrophyllum recurvirostrum Bryoerythrophyllum

. sk Na asfalcie i asfalcie Na

arpy zasiedlają zwykle np.: zwykle zasiedlają arpy po , , , Plagiomnium cuspidatum Plagiomnium , piołem, żużlem i żużlem piołem, i streptocarpa Encalypta

, canescens Niphotrichum Campyliadelphus chrysophyllus Campyliadelphus . Przydrożne skarpy z skarpy Przydrożne . pr ,

zydrożach, zydrożach, przynajmnej odnotowanoraz, 118 gatun- bo isdn taxifolius Fissidens , rze mieszanym, ale z ale mieszanym, rze eaoo purpureus Ceratodon , ,

Bryum caespiticium Bryum , nieużytki porolne nieużytki

czy czy schreberi Pleurozium B. caespiticium B. be . tonie z tonie Climacium Dużą rolę odgrywa odczyn podłoża, np. podłoża, na odczyn rolę Dużą odgrywa , i crassipilum Schistidium

, do częściej spotykanych należą też: też: należą spotykanych częściej do , be

tonowym kruszywem). Najczęściej Najczęściej kruszywem). tonowym są są adka pojawiały się mchy typowo typowo mchy się pojawiały adka

, wt silnie wydeptywane (mineralna (mineralna wydeptywane silnie dendroides

, Ro Barbula convoluta Barbula xrhnhu hians Oxyrrhynchium Syntrichia ruralis Syntrichia Ceratodon purpureus Ceratodon rętami wapiennymi są siedli- są wapiennymi rętami ,

sulabryum capillare sulabryum , B P. do , , i undulatum . rubens mieszką żwiru i żwiru mieszką canescens Niphotrichum Rhynchostegium murale Rhynchostegium . Gliniaste, luźno poro- luźno Gliniaste, . , Sciuro-hypnum oedi- Sciuro-hypnum

Abietinella abietina Abietinella tu Pseudoscleropodium Pseudoscleropodium Hylocomium splen- Hylocomium tejszych gminach gminach tejszych , Dicranella Dicranella varia

, rę iuro-hypnum iuro-hypnum , Cir Polytrichum B. dzinowych dzinowych riphyllum riphyllum

. , po unguicu- , Funaria Funaria Pohlia piołu, piołu, , , ,

79 80 g t nwt a eeah obwoyh auanc wcon sanc (np.: , rigidulus skalnych Didymodon wychodni naturalnych pozbawionych terenach na nawet czę- ste są epilityczne gatunki niektóre obecności ich Dzięki gruz. lub skarp nia umocnie- murki, betonoweto są Najczęściej skałopodobne. siedliska sztuczne 4.7.2.12.3. Betonowe mury piliferum mchy: lare var. dubius Fissidens m.in.: się pojawiały też tu kserotermicznych; muraw do formosum strum a velutinum i terofitów, jak: (prawie 20% flory). Najczęściej były to mchy z purpureus Ceratodon 2001). tere- omawianym Także na gatunków, ubikwistycznych nie obserwowanokilka głównie na nich wyłącznie Moser 1998; Zechmeister, mchów(Fojcik okopowych)z — mchy.eliminuje całkowicie praktycznie podłoża nie na skutekświetlnych, kim Postępująceprocesów zarastania. z ugorowanie powoduje wszyst-warunków,przedepogorszenie cznym). Dłuższe się przez one chwasty urozmaiceniem (charakteryzowały florysty- największym ugory, zarośnięte luźno lub2—3-letnie ścierniska roz-wojupiaszczysto-gliniaste są ich dla Optymalne mchów. dla dogodne zbyt są nie warunki uprawach powodują, lubgleb zbyt piaszczystych zbyt gliniastych że w i Struktura użytkowania. sywność z czynnikami, 89% do (nawet powierzchni ich w połowę ponad znacznie ogół na zajmują Brachythecium goehize i agrotechniczne cium

atunki, jak: jak: atunki, T w

Sułoszowej). . Do siedlisk, które znacząco wpływają na obraz lokalnej brioflory, należą należą brioflory, lokalnej obraz na wpływają znacząco które siedlisk, Do Łącznie na polach (użytkowanych i zabiegi prowadzone stale na względu ze — uprawiane intensywnie Pola różnymi jest uwarunkowana siedliskach typu tego na mchów Wegetacja

. Na bardziej piaszczyste miejsca wkraczały gatunki psammofilne, w psammofilne, gatunki wkraczały miejsca piaszczyste bardziej Na . sąsiedztwie lasów także np. lasów także sąsiedztwie . Na polach nieużytkowanych zadomawiały się stopniowo takie takie stopniowo się zadomawiały nieużytkowanych polach Na . modica , Ceratodon Ceratodon purpureus Brachythecium albicans Brachythecium . , Brachythecium rutabulum Brachythecium mlseim serpens Amblystegium

Barbula kt glareosum . Nieużytki na rędzinach składem florystycznym nawiązywały nawiązywały florystycznym składem rędzinach na Nieużytki .

órych najważniejsze to charakter podłoża oraz rodzaj i rodzaj oraz podłoża charakter to najważniejsze órych re ni guły charakteryzują się nikłym udziałem i udziałem sięnikłym charakteryzują guły sainś tc sels (wazz w (zwłaszcza siedlisk tych estabilność . mucronatus Dryptodon pulvinatus Dryptodon convoluta , , aplaepu chrysophyllus Campyliadelphus Dicranella Dicranella varia , P Polytrichum juniperinum Polytrichum , , leurozium schreberi leurozium i lutescens Homalothecium B .

, unguiculata , wy tihm undulatum Atrichum B

ug . iaąy z nikający i salebrosum orowanych) odnotowano 71 gatunków , , Pohlia melanodon czy czy murale Rhynchostegium

gr , upy drobnych, ortotropowych Bryum argenteum Bryum

ni ,

Pohliai nutans Pl ej reżim wilgotnościowy wilgotnościowy reżim ej agiomnium cuspidatum agiomnium , rzadziej rzadziej , , Abietinella abietina Abietinella ,

Ro iyoo fallax Didymodon zw Brachytheciastrum Brachytheciastrum pr

cz , zr sulabryum capil- sulabryum yak upraw zypadku iązanych z iązanych Tortula acaulon asem asem zadarnie- óżnicowaniem óżnicowaniem , Polytrichum Polytrichum

B Po . lytricha- caespiti-

ni ty Tor- ten- mi mi m , , , squarrosus np.: naziemnych, typowo gatunków i folium — 6 Mchy…6 wapieniachWilczyńska na — wano zanoto- górskichgatunków najwięcej skał, rodzaju względem nicowanych pod w skały niane odsła- są jakimi inicjalnych, siedliskach na sukcesji formę na również wpływ mieć się wydają naskalnych, gatunków migracji dla pomostowe siedliska jako konstrukcje, (14,5%). Betonowe 10 ich odnotowano murkach, na Wyżynie, Na niżu. na górskich mchów się 1971). rozprzestrzenianie Powszechność ułatwia beto- 1988 podłoża Holuba według nowego Koźniewska -Wójcikowska, i ocienionychkościołach (często murachprzy i ilościowo bogatsza znacząco gdzie Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie na także obserwowano te Zależności rośliny. przez ich kolonizowanie umożliwiających wartości do betonowych się powierzchni zmienia z i światła pH, głównie: czynników, kilku od jest leżnione uza- betonowym podłożu na gatunkowe zróżnicowanie 1979).Ich (Seaward 1982). Mchy, jako grupa pionierska, tu odgrywają rolęznaczącą Rusińska wicz, Balcerkie- 1982; (Weretelnik naturalnym podłożu na naskalnej roślinności i polyantha Pylaisia riparioides Platyhypnidium anum i przepustów betonowych i teum na innych np.:siedliskach, kane także Rhynchostegium dulus betonowym. Najczęściej się na pojawiały podłożu m.in.: także raz (37,5%)69 przynajmniej odnotowano naskalnych taksonów 184 Spośród 1999). (Jackowiak zasięg lokalny swój one zagęszczają ekologicznej ekspansji na terenietykamy Wyżyny,całej a siedliskoantropogeniczne, gatunków, na to spo- wkraczaniu specyficzne dzięki Wielemchówepilitycznych. grupy dużej rozmieszczenie warunkuje mierze nej w betonowetakże wapiennych,podłoże skał formacji licznych waniem różnorodno- lokalnej zwiększenie na wpływ duży to Ma 2006). Fudali 2001; muralis tula 1982; Stebel 1997). 1982;Stebel i rzadkie mchy to są nieraz gdyżgatunkowej, ści W się tworzenia do podobnym zjawiskiem jest mury na roślin Wkraczanie występo- się charakteryzującej Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie Na auk grke ytpjc n selsah nrpgncnc (Sudnik- antropogenicznych siedliskach na występujące górskie gatunki , ,

Dryptodon pulvinatus Dryptodon Cratoneuron Cratoneuron filicinum mwae gui soukw zazc uza mj oreoapofity mają udział znaczący stosunkowo grupie omawianej eaoo purpureus Ceratodon

O . , affi czy czy philibertii Thuidium Blekeiz Rusińska (Balcerkiewicz, )

ka ne mieniołomach mieniołomach (np. w . Obserwowano „wchodzenie” na podnóża betonowych ścian ścian betonowych podnóża „wchodzenie”Obserwowano na . murale

ja thotrichum pumilum thotrichum kościowo brioflora występowała na starych, częściowo starych, na występowała brioflora kościowo , Schistidium crassipilum Schistidium

. Również niektóre epifity rosły na murkach, rzadko murkach, na rosły epifity niektóre Również . mo , , . Hygrohypnum luridum Hygrohypnum Encalypta streptocarpa Encalypta stków pojawiały się m.in.: się pojawiały stków a igtyh i wilgotnych Na

ni Pseudoscleropodium e tylko w Plagiomnium undulatum Plagiomnium

1973).

Brachytchecium rutabulum Brachytchecium wy

wi robiskach Dolnego zróż- silnie Śląska, ekiem ekiem i

1982; Stebel 1997; Fojcik, Stebel Stebel Fojcik, 1997; Stebel 1982; , sporadycznie,

cm re

sp jonach skalistych. Na zasadzie jonachNa zasadzie skalistych.

entarzach). do ba ryskiwanych wodą ścianach ścianach wodą ryskiwanych Tortula muralis Tortula , piero latach spadapo kilku , rdzo rzadkie (Weretelnik (Weretelnik rzadkie rdzo Leptodictyum Orthotrichum anomalum Orthotrichum purum

Brachythecium milde- Brachythecium Orthotrichum obtusi- Orthotrichum wi lgotności. Odczyn Odczyn lgotności. Rhytidiadelphus , Didymodon rigi- Didymodon . , Bryum argen- Bryum , oraz spoty- oraz , czy czy riparium

zn acz- ,

81 82 undulatum wke oaij sę cy o mchy się pojawiają zwykle dens spaleniskach: leśnych starych, na (np. rzadkospotykane tu brioflory),(7%gatunków z odnotowano26 miejscach ich zarastania, pojawiają się mchy z mchy się pojawiają zarastania, ich lub na nieużytkowanych bocznicach; najczęściej są to: są najczęściej bocznicach; nieużytkowanych lub na sprzyjają osiedlaniu się mchów. Pojawiają się one na ogół na obrzeżach torowisk niekorzystnych skrajnie ze albo z warunków, albo to Wynikało ograniczona. była względów 4.7.2.12.6. antropogeniczne Inne siedliska B najczęściej: ubikwistyczne, gatunki nie 4.7.2.12.5. Spaleniska , chrysophyllus rędzinowe bywajązasiedlane murawowe, przez gatunki m.in.: acaulon Tortula Dicranella varia (np.: terofity jednoroczne drobne, mają udział (21,5% duży których gatunków wśród brioflory), 77 tu Odnotowano piaszczysto-gliniastych). wilgotnych, w i rowy towarzyszą (przydrożne skarpy komunikacyjnym Najczęściej ciągom mineralna. gleba tu stanowi podłoże jednak a trawiastą, roślinność luźną przez porośnięte po nych 4.7.2.12.4. Skarpy i caespiticium Bryum ootłśi o aoyh cene onsah. ijc tke z takie Miejsca ogniskach). wcześniej palonych po pozostałości czasu są stopniowo zasiedlane, m.in. przez mchy. Początkowo wkraczają na na wkraczają Początkowo mchy. przez m.in. zasiedlane, stopniowo są czasu .

zależności od rodzajuod gleby,zależności i ocienienia caespiticium Specyficzne podłoże oraz stosowanie nieherbicydów stosowanie oraz podłoże Torowiskakolejowe.Specyficzne z mchów obecność antropogenicznych siedliskach niektórych Na o siedlisk Do o siedliska to Są , Plagiomnium , czy czy velutinum Brachytheciastrum czy fallaxczy Didymodon , , , i purpureus Ceratodon Physcomitrium pyriforme Physcomitrium

ch rz . affine

modica zr adkości występowania określonego siedliska. występowania adkości rkez pzjcoy nlż saeik (wke ą to są (zwykle spaleniska należą przejściowym arakterze

Ce óżnicowanym charakterze — od miejsc wybitnie inicjal- wybitnie miejsc od — charakterze óżnicowanym ratodon purpureus purpureus ratodon , czy czy schreberi Pleurozium , T .

truncata ba rdziej leśnym charakterze, jak: jak: charakterze, leśnym rdziej

. streptocarpa Encalypta si

edlisk sąsiadujących. Łącznie na takich takich na Łącznie sąsiadujących. edlisk Fu ). Na starszych, ocienionych skarpach skarpach ocienionych starszych, Na ). Barbula , . Później, w Później, . hygrometrica naria

Pohlia camptotrachela wi (raz na starym torowisku obserwo- torowisku starym na (raz lgotności (najobficiej na skarpach

Dicranella na convoluta Pseudoscleropodium purum Pseudoscleropodium sypy). Brioflora rozwija się rozwija Brioflora sypy).

kt Brachythecium albicans Brachythecium

na órych większość rosła większość órych . Skarpy Skarpy . heteromalla wet zarośla. Zwykle Zwykle zarośla. wet , Hylocomium splen- Hylocomium Bryum argenteum Bryum Campyliadelphus Campyliadelphus , P . melanodon

up Atrichum Atrichum

ró ływem ływem

żnych mia rę ). , , , chia ruralis chia porastały: przydrożu na papy się pojawiły oponie, gumowej 6* Amblystegium serpens i 10 na spotykane taksony zaliczono wielosiedliskowych 14%). Do — gatunków (50szuwarowo-torfowiskowe czy preferencjesiedliskowe,stosunkowo np. gatunkównaskalno-epifityczne mchywąskie ma grupa torfowiskowe). Duża lub naskalne (np. siedliska typu nego (117grupę do jed- gatunków wyłącznie — 32,8%) mchy stanowią przywiązane tego Znaczącą regionu.geologiczną specyfikę odzwierciedla co kwasolubnymi, niolubnymi.W cie- nad światłolubne gatunki przeważają siedliskowych grupach wszystkich nychznajdująw odzwierciedlenie mchów 4.7.3. siedliskowego zróżnicowania Analiza i np.: wowano pureus m.in.: i asfaltu bryłach mchy.Na przez kolonizowane były także odpady oraz studzienki) pojawiały się na nich rósł pokryciu nym anomalum Orthotrichum Dachówkii i domów starych dachach na głównie rzadko, tu występują Mchy materiału. zbieraniem problemy ze na względu ze głównie — Climacium wano i datum rutabulum thecium pów zwykle ma charakter półnaturalny (łąkowo-murawowy lub zaroślowy). półnaturalny charakter ma zwykle pów

Ceratodon purpureus Ceratodon reaa rjbau utrwg i kulturowego krajobrazu Przewaga Odpady. i Żelazne grupy tej charakterystykę określić obiektywnie końca do TrudnoDachy. , , albicans Brachythecium Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny

i streptocarpa Encalypta (w ruralis Syntrichia . Na usypiskach starego wapna i wapna starego usypiskach Na .

Spotykane na przydrożach, szczególnie leśnych, różnego rodzaju różnego leśnych, szczególnie przydrożach, na Spotykane Sporadyczniekonstrukcje. żeliwne (częściowo ziemi) na warstwie ernit porastały głównie: głównie: porastały ernit abl convoluta Barbula

wi (wilgotne umocnienie brzegu rzeki). brzegu (wilgotne umocnienie riparium Leptodictyum dendroides ększości z ększości , Ceratodon purpureus Ceratodon Ceratodon Ceratodon purpureus i argenteum Bryum , . Barbula convoluta Barbula , Syntrichia ruralis i Syntrichia ). Roślinność wykształcająca się na skarpach nasy- skarpach na się wykształcająca Roślinność ).

su ni Bryum argenteum Bryum i albicans Brachythecium ch przeważają także gatunki wapieniolubne gatunki nad także przeważają ch B. rutabulum B. mie 38 gatunków — 10,6%).gatunków— 38 mie

Hy ,

st pnum cupressiforme pnum B rukturze ekologicznej omawianejflory. rukturze We unguiculata .

wi Bryum argenteum Bryum .

, Ce , ęcej typach podłoży; należą tu m.in.: tu należą podłoży; typach ęcej zn Bryum argenteum Bryum Brachytheciastrum velutinum Brachytheciastrum (żeliwna pokrywa ratodon (żeliwna pokrywa purpureus cąy dił idik synantropij- siedlisk udział aczący

, Sc ob Bryum histidium rzeżach dołów z dołów rzeżach , i purpureus Ceratodon ,

bu rutabulum Brachythecium argenteum . W dynków gospodarczych. gospodarczych. dynków

crassipilum Sa , Ceratodon purpureus Ceratodon

nionia bo , Plagiomnium Plagiomnium cuspi- rze sosnowym, na sosnowym, rze ,

wa Ceratodon pur- Ceratodon . Płat . uncinata pnem obser-pnem . Na słomia-

żu żlu rosły rosły żlu , Brachy-

Sy ntri- ,

83 84 siedlisk antropogenicznych siedlisk w 4.7.3.2. antropogenicznych Mchy siedlisk diagramie. wcześniej cytowanym na położenie inne z wkraczające mchy przez są zowane koloni- nierzadko wapiennych, skał do nawiązują siedliskowo chociaż murki, z gatunki podobne przez zasiedlanych muraw skie sąsiedztwo kserotermicznych oraz pól uprawnych i i drzew kora stycznego flory- składu względem pod siebie do podobne się wyróżniają których wśród leśne, siedliska i typu różnego bagien stanowią grupę oraz odrębną Stosunkowo23). naskalnych (ryc. siedlisk odrębność wyraźną m.in. zuje siedliska. stemstopniasynantropizacji z Grupa gatunków ryc. 22. częstych bardzo z gatunków jest też największa liczba procentowy mchówUdział związana częstych. bardzo i bagnach oraz skałach na odnotowano rzadkich bardzo gatunkówNajwięcej siedliska. danego występowania częstość rzadko) bardzo (np. gatunku wystąpią siedlisku oraz na każdym rzadkie bardzo samego występowania częstość jegopreferencji także ekologicznych, wpływają siedlisk większości na oraz synantropijnychi murawowych gatunków wśród — zaś tropowa i wodnych mchów wśród przeważała wyraźnie plagiotropowa i muraw naskalnych oraz naskalnych wśród zwłaszcza wapieniolubne, mchy przeważały przypadkach w wapieniolubnymi jedynie nad dominowały liczebnie kwasolubne Gatunki gatunków). 30 przekraczała i sporadycz- i tu nie wkraczały gatunki niektóre (chociaż skałach na odnotowano 184, aż bo taksonów, Najwięcej 9).(tabela zróżnicowany bardzo jest mchów 4.7.3.1. siedliskowe zróżnicowanie Ogólne turalnym i turalnym

nadwodna, a nadwodna, Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej znacząca jest przewaga powierzchni wyka- siedlisk typów głównych florystycznego podobieństwa Porównanie określonego oprócz występowania siedlisku, na Na danym gatunku częstość i plagiotropowych form udział był Zróżnicowany gatunków udział ilościowy siedlisk typach głównych18 wyróżnionych Na

pr zypadkowo). Stosunkowo uboga była brioflora szuwarowa, wodna wodna szuwarowa, brioflora była uboga Stosunkowo zypadkowo).

ró turalnym. Zróżnicowanie florystyczne roślinności synantropijnej roślinności florystyczne Zróżnicowanie turalnym.

żnych klas częstości na głównych typach siedlisk przedstawia przedstawia siedlisk typach głównych na częstości klas żnych ta kże związana z związana kże

in icjalnych.

ks rszejące drewno. Charakterystyczne jest także bli- także jest Charakterystyczne drewno. rszejące

erotermicznych. bo

st rach i rach osunku do areału siedlisk o siedlisk areału do osunku

pia szczystymi murawami i murawami szczystymi

na na si edlisk naziemnych, stąd ich takie a takie ich stąd naziemnych, edlisk

gr murszejącym drewnie; w drewnie; murszejącym to p donc trftw Betonowe terofitów. drobnych upy

rfowiskach (tabela 10). Ze skałami skałami Ze 10).(tabela rfowiskach re guły powiększa się wraz ze sięwzro- powiększa wraz guły

or orpwc. Forma totropowych.

arakterze półna- arakterze dr aleniskami (nie aleniskami

ep óg nieleśnych,

ifitów, orto- ifitów, po

to zostałych zostałych rfowisk rfowisk

ni e Occurrence of species in the main types of habitat in the Cracow-Częstochowa Upland Cracow-Częstochowa the ofin habitat types main the in Table of species 9. Occurrence Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny siedlisk typach głównych na gatunków Tabela9. Udział (Roads and roadsides in forest) Drogi i przydroża w lasach Spaleniska (Ashes) (Rotten wood) Murszejące drewno (Arable fields, fallows) Pola i ugory krywlsc Soe nfrs)115 (Slopes outside forest) Skarpy na terenach nieleśnych Skarpy w lasach (Slopes in forest) (Concrete walls) Betonowe murki (Roads and roadsides outside forest) Drogi i przydroża na terenach nieleśnych (Bark of trees) Kora drzew (Rock) Skały (Deciduous forest and scrub) Lasy i zarośla liściaste (Coniferous forest and scrub) Bory i zarośla borowe (Xerothermic grassland) Murawy naskalne i kserotermiczne (Aquatic) Wodne i nadwodne (Psammophilous grassland) Murawy psammofilne (Meadows, pastures) Łąki i pastwiska (Rushes) Szuwary (Swamps and bogs) Bagna i torfowiska (Type of habitat) Typ siedliska 122 101 116 184 95 91 77 71 69 62 1(55)3/04/ 63/28 40/1 37/10 91(25,5%) 20 26 26 29 82 68 number %) gatunków [% flory]

(Species

Liczba

(2 (2 (1 (1 (2 (1 (3 (3 (2 (3 (5 (5 (8 (7 (7 (2 (1 ,% 01 0256/39 50/2 30/19 6,6%) ,% 26/8 9,9%) ,% 723/ 30/39 37/1 37/2 9,3%) ,% 22 2440/51 22/4 22/27 5,5%) ,% 155/ 63/14 51/0 31/5 1,6%) ,% 293/ 36/26 39/1 22/9 7,4%) ,% 02 2834/82 32/8 40/20 2,5%) ,% 42 3370/45 43/3 34/25 2,2%) ,% 0/66/8100/84 67/18 107/16 1,8%) ,% 91 71 68/32 67/15 49/10 8,3%) 3)751/ 17/9 14/0 7/5 ,3%) 3)93829/17 8/2 9/3 ,3%) ,% 62 8667/55 38/6 36/29 4,2%) 6)651/ 14/6 11/0 6/5 ,6%) 1)761/ 18/11 15/0 7/6 ,1%) % 82 8143/25 48/1 28/23 9%) % 43 7248/34 27/2 14/32 3%) (Relation of calcicole to do kwaso- gatunków wapienio- calcifuge) Stosunek lubnych lubnych 0 lous to scio- (Relation of światłolub- gatunków do cienio- photophi- Stosunek philous) lubnych 6054/17 46/0 nych to plagiotro- (Relation of orthotropic tropowych ortotropo- do plagio- gatunków Stosunek wych pic)

85 86 Table 10. Tabela 10. (Aquatic) Wodne i nadwodne (Swamps and bogs) Bagna i torfowiska (Rushes) Szuwary (Meadows, pastures) Łąki i pastwiska (Roads and roadsides in forest) Drogi i przydroża w lasach (Arable fields, fallows) Pola i ugory (Rotten wood) Murszejące drewno (Bark of trees) Kora drzew (Xerothermic grassland) Murawy naskalne i kserotermiczne (Psammophilous grassland) Murawy psammofilne (Concrete walls) Betonowe murki (Roads and roadsides outside forest) Drogi i przydroża na terenach nieleśnych (Rock) Skały (Deciduous forest and scrub) Lasy i zarośla liściaste (Slopes outside forest) Skarpy na terenach nieleśnych (Slopes in forest) Skarpy w lasach (Ashes) Spaleniska (Coniferous forest and scrub) Bory i zarośla borowe Number of species in differentfrequency grupswith reference to maintypes of habitat Liczba gatunków w różnych grupach częstości występowania na głównych typach siedlisk (Type of habitat) of (Type Typsiedliska (Very rare Gatunki species) rzadkie bardzo 2692 62 27 9 6 12 71 73 83 34 17 13 37 11 484 8 14 11 31 081 563 25 16 8 10 6571 34 15 7 5 16 7 6 5 3 5 2 7 6 3 2 431 14 6 6 5 269 41 12 54 15 7 19 7 3 9 1 4 5 7 68 4 25 17 3 8 — 3 — 5 1 053 60 10 16 4 6 1 2 1 7 01 768 24 17 1 11 — 10 — 9 1 46 12 11 8 5 Gatunki rzadkie (Rare) frequent) Gatunki niezbyt (Fairly częste (Frequent) Gatunki częste frequent) Gatunki bardzo częste (Very Typ siedliska (type of habitat)Typ siedliska (type of habitat)

14. Typ siedliskaTypTyp siedliska (typesiedliska of (type habitat) (type of habitat) of habitat) 14. 14.

13. Typ siedliska (type of habitat)

Typ siedliskaTypMurawykserotermiczne 6. siedliska (type of (type habitat) of habitat)

Typ siedliskanieleśneDrogiprzydroża i (type of habitat) 14. 14. Typ siedliska (type of habitat) 14. 13. 13. 6. Murawykserotermiczne 6. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 6. Murawykserotermiczne 6. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 11. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 14. 13. 13. 14. 14. 6. Murawykserotermiczne 6. 6. Murawykserotermiczne 6. 13. 14. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 1) gatunki niewystępujące na siedliskach antropogenicznych (np.:antropogenicznych siedliskach na niewystępujące gatunki 1) ków,stopniemsię apofityzacji: różniące 1988). i zróżnicowane są te Zdolności miejscach. takich na zdolności egzystowania do adaptacji ich od są uzależnione człowieka przez stworzonych siedliskach na pocho obcego i gatunków Częstość (antropofity). dzenia napływem wzbogacane oraz (apofity) wtórnych siedlisk zasiedlania do lokalnych gatunków zdolnościami jest uwarunkowane forest outside pes forest, outside roadsides and roads 14— trees, of bark — 10 grassland, xerothermic — 6 aquatic, — 1 habitats: main the in classes frequency different from species of Percentage 22. Fig. siedlisk typach głównych na częstości klas różnych z gatunków procentowy Udział 22. Ryc. 6. Murawykserotermiczne 6. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 14. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i Typ siedliska (type of habitat)

2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 11. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 11. ok Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 13.

Typ siedliskaBetonowe15. murki (type of habitat)

Typ siedliskaMurawypsammofilne 5. (type of habitat) 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 5. Murawypsammofilne 5. 13. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. typ siedliska Murawykserotermiczne 6. (type of habitat) 13. Murszejące drewno Murszejące 6. Murawykserotermiczne 6. 6. Murawykserotermiczne 6. 11. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 11. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 13. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 6. Murawykserotermiczne 6. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 4. 4. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 11. 13. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 6. Murawykserotermiczne 6. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. stellatum W Typ siedliska (type of habitat) 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 15. Betonowe15. murki 14. 14. Drogi i przydroża nieleśne przydroża i 14.Drogi reślane mianem stopnia apofityzacji (Sudnik-Wójcikowska, Koźniewska Koźniewska (Sudnik-Wójcikowska, apofityzacji stopnia mianem reślane 15. Betonowe15. murki 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. Murszejące drewno Murszejące 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 5. Murawypsammofilne 5. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. Murszejące drewno Murszejące 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 7. 7. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 11. 4. 4. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i Łąki i pastwiska i Łąki 11. 14. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 11. 15. Betonowe15. murki 4. 4. 14. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 15. Betonowe15. murki Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 12. Pola i ugory i Pola 12. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 11. Murszejące drewno Murszejące Murszejące drewno Murszejące 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i

bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 15. Betonowe15. murki 10. Koradrzew10. 16. Spaleniska 16. bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. częste (frequent) częste rare) (very rzadkie bardzo 11. 4. 4. 4. 4. Murszejące drewno Murszejące Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. od 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 13. 13. Drogi i przydroża leśne przydroża i 13.Drogi 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 6. Murawykserotermiczne 6. 7. 7. 4. 4. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 14. Lasy liściaste Lasy 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 6. Murawy kserotermiczne Murawy 6. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) bardzo częste 7. 7. Łąki i pastwiska i Łąki bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i Łąki i pastwiska i Łąki 12. Pola i ugory i Pola 12. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 15. Betonowe15. murki 13. 12. Pola i ugory i Pola 12. 13. bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 15. Betonowe15. murki 6. Murawykserotermiczne 6. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 15. Betonowe15. murki 6. Murawykserotermiczne 6. 10. Koradrzew10. Murszejące drewno Murszejące 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 7. 7. 7. 7. 16. Spaleniska 16. 10. Koradrzew10. Murszejące drewno Murszejące Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 15. Betonowe15. murki Murszejące drewno Murszejące Łąki i pastwiska i Łąki 16. Spaleniska 16. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i Łąki i pastwiska i Łąki 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 4. 4. 12. Pola i ugory i Pola 12. 12. Pola i ugory i Pola 12. 7. 7. Murszejące drewno Murszejące 4. 4. 15. Betonowe15. murki 4. 4. Lasy liściaste Lasy 5. Murawy psammofilne Murawy 5. Łąki i pastwiska i Łąki niesieniu grupy gatun- do brioflory omawianego 4 wyróżniono terenu 5. Murawypsammofilne 5. 3. Szuwary 3. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 10. Koradrzew10. Lasy liściaste Lasy 10. Koradrzew10. 12. Pola i ugory i Pola 12. Murszejące drewno Murszejące 4. 4. 18. Skarpy poza lasami poza 18.Skarpy 13. 16. Spaleniska 16. 16. Spaleniska 16. bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 11. 11. Murszejące drewno 11. Murszejące 6. Murawykserotermiczne 6. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 10. Koradrzew10. 4. 4. 16. Spaleniska 16. — swamps and bogs, bogs, and swamps — 2 Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) Lasy liściaste Lasy 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. Lasy liściaste Lasy 7. 7. 11. 11. 7. 7. Łąki i pastwiska i Łąki 1. Wodne i nadwodne i 1. Wodne Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 7. 7. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i Lasy liściaste Lasy Łąki i pastwiska i Łąki 12. Pola i ugory i Pola 12. Łąki i pastwiska i Łąki 3. Szuwary 3. 7. 7. 2. Bagna i torfowiska i Bagna 2. 12. Pola i ugory i Pola 12. 12. Pola i ugory i Pola 12. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 3. Szuwary 3. Łąki i pastwiska i Łąki 9. 9. 10. Koradrzew10. 16. Spaleniska 16. 7. 7. 12. Pola i ugory i Pola 12. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 10. Koradrzew10. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 10. Koradrzew10. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 16. Spaleniska 16. Łąki i pastwiska i Łąki 16. Spaleniska 16. 17.lasach w Skarpy murki 15.Betonowe Typ siedliskaBetonowe15. murki (type of habitat) 12. Pola i ugory i Pola 12. 10. Koradrzew10. 11. , 3. Szuwary 3. 8. Bory 8. 3. Szuwary 3. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i 16. Spaleniska 16. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. Lasy liściaste Lasy Murszejące drewno Murszejące Lasy liściaste Lasy 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 10. Koradrzew10. Lasy liściaste Lasy 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 3. Szuwary 3. 16. Spaleniska 16. 4. 4. 4. Łąki i pastwiska i Łąki 4. 15. Betonowe15. murki Lasy liściaste Lasy 15. Betonowe15. murki 9. 9. Neckerabesseri 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. Skały Murszejące drewno Murszejące 9. 9. Murszejące drewno Murszejące Lasy liściaste Lasy bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 4. 4. 4. 4. 8. Bory 8. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 8. Bory 8. 3. Szuwary 3. 9. 9. 9. 9. 3. Szuwary 3. 15. Betonowe15. murki 3. Szuwary 3. 7. 7. bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) — rotten wood, wood, rotten — 11 Łąki i pastwiska i Łąki 9. 9. 7.liściaste Lasy 14. 12. Pola i ugory i 12. Pola 3. Szuwary 3. Murszejące drewno Murszejące 8. Bory 8. 12. Pola i ugory i Pola 12. Skały 8. Bory 8. 10. Kora drzew 10.Kora Skały 3. Szuwary 3. 4. 4. 7. 7. 16. Spaleniska 16.Spaleniska 10. Koradrzew10. 7. 7. 8. Bory 8. 16. Spaleniska 16. Łąki i pastwiska i Łąki Łąki i pastwiska i Łąki 12. Pola i ugory i Pola 12. 12. Pola i ugory i Pola 12. bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) Skały Skały 9. 9. Lasy liściaste Lasy 10. Koradrzew10. 10. Koradrzew10. 9. 9. 16. Spaleniska 16. 9. 9. 16. Spaleniska 16. Skały (very frequent (fairly frequent 13. 7. 7. 9. 9. 8. Bory 8. 6. Murawykserotermiczne 6. Łąki i pastwiska i Łąki 8. Bory 8.

Lasy liściaste Lasy Typ siedliska (type of habitat) 8. Bory 8. Lasy liściaste Lasy 9. 9. 12. Pola i ugory i Pola 12. %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 8. Bory 8. 3. Szuwary 3. 10. Koradrzew10. 16. Spaleniska 16. Skały 8. Bory 8. 3. Szuwary 3. Skały Skały (very frequent (fairly frequent (very frequent Lasy liściaste Lasy Skały (fairly frequent 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 3. Szuwary 3. 3. Szuwary 3. %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% Skały %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% 11. (very frequent (very frequent Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i (fairly frequent (fairly frequent — deciduous forest and scrub, scrub, and forest deciduous — 7 9. Skały 9. 14. (very frequent (fairly frequent 9. 9. %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% 8. Bory 8. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 3. Szuwary 3. %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% 8. Bory 8. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 9. 9. 9. 9. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. (very frequent (fairly frequent (very frequent 15. Betonowe15. murki (very frequent (fairly frequent 8. Bory 8. (fairly frequent 8. Bory 8. 13. Skały Murszejące drewno Murszejące (very frequent %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% 6. Murawykserotermiczne 6. (fairly frequent %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% 4. 4. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża i 9. 9. (very frequent (fairly frequent %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% Skały Skały bardzo rzadkie (very rare) bardzo częste niezbyt częste 8. Bory 8. %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% Udział procentowy procentowy Udział 7. 7. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. Łąki i pastwiska i Łąki Skały 11. 12. Pola i ugory i Pola 12. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża i — rushes, rushes, — 3 10. Koradrzew10. 16. Spaleniska 16. (very frequent (fairly frequent 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. Udział procentowy procentowy Udział ) (wskaźnik stopnia apofityzacji = = 0);stopniaapofityzacji (wskaźnik ) Udział procentowy procentowy Udział bardzo częste (very frequent) (very częste bardzo rzadki (rare) rzadki Lasy liściaste Lasy 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% (very frequent (very frequent 0 (fairly frequent 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. (fairly frequent Udział procentowy procentowy Udział Udział procentowy procentowy Udział 15. Betonowe15. murki — concrete walls, walls, concrete — 15 %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% Murszejące drewno Murszejące — arable fields, fallows, fallows, fields, arable — 12 Udział procentowy procentowy Udział )

4. 4. 3. Szuwary 3. (very frequent (fairly frequent )

bardzo częste niezbyt częste bardzo rzadkie (very rare) %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% Udział procentowy procentowy Udział ob Udział procentowy procentowy Udział Udział procentowy procentowy Udział ) 7. 7.

Udział procentowy procentowy Udział ) Łąki i pastwiska i Łąki

) 12. Pola i ugory i Pola 12. 9. 9. Udział procentowy procentowy Udział ) 10. Koradrzew10. ) ) 16. Spaleniska 16.

8. Bory 8. ) ) )

fitość występowania poszczególnych roślin roślin poszczególnych występowania fitość Lasy liściaste Lasy ) Skały )

) ) — meadows, pastures, pastures, meadows, — 4

Udział procentowy procentowy Udział ) 3. Szuwary 3. ) )

) ) ) 20

częste częste rzadkie (rare) Udział procentowy procentowy Udział Udział procentowy procentowy Udział ) udział procentowy (percentage share) (percentage procentowy udział 9. 9. (very frequent Udział procentowy procentowy Udział (fairly frequent częste częste rzadkie (rare) częste częste rzadkie (rare) 8. Bory 8. %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% ) częste częste rzadkie (rare)

częste częste rzadkie (rare) ) Skały częste częste rzadkie (rare) ) )

) ) częste częste rzadkie (rare) częste częste rzadkie (rare) ) częste częste rzadkie (rare)

(percentage share) (percentage częste częste rzadkie (rare) ) (frequent częste częste rzadkie (rare) (very frequent — ashes, ashes, 16— (fairly frequent (percentage share) (percentage — coniferous forst and scrub, scrub, and forst coniferous — 8 (percentage share) (percentage %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% (frequent (frequent (percentage share) (percentage (percentage share) (percentage 40 (percentage share) (percentage (frequent (frequent częste częste rzadkie (rare) Udział procentowy procentowy Udział (frequent częste częste rzadkie (rare) częste częste rzadkie (rare) (percentage share) (percentage (percentage share) (percentage (percentage share) (percentage (frequent (percentage share) (percentage (frequent (frequent (percentage share) (percentage częste częste rzadkie (rare) (frequent — roads and roadsides in forest, forest, in roadsides and roads — 13 (frequent )

) ) niezbyt częste (fairly frequent) (fairly częste niezbyt Udział procentowy procentowy Udział (percentage share) (percentage — slopes in forest, forest, in slopes 17— — psammophilous grassland, grassland, psammophilous — 5 (frequent ) ) (percentage share) (percentage (percentage share) (percentage (frequent (frequent ) ) 08 100 80 60 ) (percentage share) (percentage (frequent )

) ) ) ) ) częste częste rzadkie (rare) ) ) ) ) częste częste rzadkie (rare) (percentage share) (percentage ) (frequent Campylium Campylium — rock, rock, — 9 — slo- 18— (percentage share) (percentage (frequent )

87 ) 88 ble fields and fallows, fallows, and fields ble 2)gatunki sporadycznie występujące siedliskachna antropogenicznych (wskaźnik pastures, and meadows forest, walls, concrete — distance): BM Euclidean analysis, cluster (UPGMA habitats main the of similarity Floristic 23. Fig. nadwodne i wodne siedliska — W leśne, drewno, szejące i drogi murki, betonowe — BM odle- euklidesowa): UPGMA, głość skupień (analiza siedlisk typów głównych florystyczne Podobieństwo 23. Ryc. sland, sland, b) a) stopnia apofityzacji = 1); możemy wśród nichwyróżnić dwie kategorie gatunków: — skarpy na terenach nieleśnych, nieleśnych, terenach na skarpy — SNL — rock, rock, — SK

— roads and roadsides outside forest, forest, outside roadsides and roads — DNL przydroża nieleśne, nieleśne, przydroża typowo typowo leśne (m.in. rzadko ralnym, spotykane na siedliskach antropogenicznych, np. gatunki mchy wyraźnie preferującemchy siedliska o wyraźnie (m.in. i naskalne stanowiska i stanowiska i rzadkie bardzo mchy obszarze (niektóre odnaleziono wyłącznie na siedliskach wtórnych), siedliskach na (niektóre wyłącznie obszarze odnaleziono — murawy kserotermiczne, kserotermiczne, murawy — MK — slopes in forest, forest, in slopes — SL czy czy chrysophyllus Campyliadelphus — aquatic — W — coniferous forest, forest, coniferous — BOR

— rotten wood, wood, rotten — MD — bory, bory, — BOR mu

tr K udno określić ich preferencje siedliskowe na omawianym preferencjeomawianym siedliskoweich na określić udno — kora drzew, drzew, kora — D raw naskalnych sporadycznie przechodzące na mury mury na przechodzące sporadycznie naskalnych raw Aulacomnium Aulacomnium palustre

— bagna i torfowiska, torfowiska, i bagna — BT rz — slopes outside forest, forest, outside slopes — SNL adkie w adkie — spaleniska, spaleniska, — SP — xerothermic grassland, grassland, xerothermic — MK — lasy liściaste, liściaste, lasy — LIŚ — murawy psammofilne, psammofilne, murawy — MP — swamps and bogs, bogs, and swamps — BT — bark of trees, trees, of bark — KD

sk ali Wyżyny — mają one pojedyncze pojedyncze onemają — Wyżyny ali

ch — szuwary, szuwary, — SZ arakterze półnaturalnym i półnaturalnym arakterze , Dicranum Dicranum scoparium — drogi i przydroża leśne, leśne, przydroża i drogi — DL — łąki i pastwiska, pastwiska, i łąki — ŁP — ashes, ashes, — SP oaohcu sericeum Homalothecium — deciduous forest, forest, deciduous — LIŚ — roads and roadsides in in roadsides and roads — DL — psammophilous gras- psammophilous — MP — pola uprawne i ugory, i uprawne pola — PU — skały, skały, — SK — rushes, rushes, — SZ — skarpy skarpy — SL ), gatunki — mur- — MD — ara- — PU — DNL

na — ŁP tu- ), dopodobieństwo jego wystąpienia (zwłaszcza przypadkowego) na siedlisku siedlisku na przypadkowego) (zwłaszcza wystąpienia jego dopodobieństwo praw- jest większe tym gatunek, dany występuje częściej im Jednak terenie). mchystanowią niewkraczające stopnia antropogenicznena siedliska (wskaźnik się na innych siedliskach (a siedliskach innych na się pojawiania ich częstości od odbiega nierzadko antropogenicznych siedliskach = stopnia apofityzacji 3). apofityzacji (wskaźnik apofityzacji = 0) (ryc. 27). Tylko 16 gatunków (4%) stopieńnajwyższy osiągnęło ryc. stopniprzedstawia apofityzacji sieniuwyróżnionych do przy 0,63, wynosi Spearmana lacji gatunków a występowania częstością między korelacja więc Zachodzi apofityzacji. stopniem 3. lub 2. się charakteryzowała często (59,6%) bardzo mchów notowanych połowa Ponad stopniawynosi 1apofityzacji wskaźnika (17,5%wartość gatunków) (tabela 12). (ryc.maksymalna 25). Wśródrzadkich występowania mchów bardzo częstości w większy także on Jest 24). (ryc. siedlisk przekształcenia 11). Udział gatunków o mchównaziemnych cieniolubnych leśnychgrupa (tabela duża oraz naskalnych z taksonów Do antropogenicznym. siedlisku na raz przynajmniej obserwowano antropogenicznym. f 4) mchy często i wyraźnie ale wtórnych, siedliskach na często stosunkowo spotykane mchy 3) owiskowe, większość wodnych i wodnych większość owiskowe,

aay isoyayh a aih ijcc nlż góne mh tor- mchy głównie: należą miejscach takich na niespotykanych zasady bula convoluta, B argenteum,purpureus,B Bryum składnikroślinności siedliskwtórnych (np.: ubikwistyczne,florachktóre weróżnych regionów powtarzają stały jako się = stopniaapofityzacji 2); pulvinatus Należy podkreślić, że częstość występowania różnych gatunkówmchów na występowania częstość że podkreślić, Należy W (44%) 157 Wyżynie na odnotowanych mchów gatunków 357 Spośród preferujące określony typ podłoża, np. betonowe murki (m.in.: murki betonowenp. podłoża, typ określony preferujące

br psammofilnych spotykane na przydrożach (np. przydrożach na spotykane psammofilnych (m.in. mury na sporadycznie przechodzące także naskalno-epifityczne gatunki ioflorze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej największą grupę (56%)grupę największą Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny ioflorze Leskea polycarpa Leskea , Rhynchostegium murale czy Rhynchostegium

ob ficie rosnące na różnych siedliskachwtórnych; należątu gatunki . unguiculata

co raz większym raz stopniuwiększym apofityzacjiwzrasta ze stopniem

opniem apofityzacji (wartość współczynnika kore- opniem apofityzacji współczynnika (wartość w Orthotrichum cupulatum Orthotrichum ,

) (wskaźnik stopnia apofityzacji = 3). ef ekcie od ogólnej frekwencji na omawianym omawianym na frekwencji ogólnej od ekcie

. caespiticium, Brachythecium rutabulum,Bar- na < 0,05). Zakres liczby stanowisk w stanowisk liczby 0,05).< Zakres p dwodnych, szuwarowych, epifitycznych, epifitycznych, szuwarowych, dwodnych, Sciuro-hypnum populeum Sciuro-hypnum Amblystegiumserpens Polytrichum piliferum Polytrichum ) oraz gatunki muraw gatunki oraz )

ko 26 lejnych grupach grupach lejnych . ) (wskaźnik ) (wskaźnik , Dryptodon Dryptodon Ceratodon

od nie- );

89 90 Numbers of species with different apophytic values in relation to the main types of types main habitat the to relation in values apophytic different with species of Numbers 11.Table siedlisk Tabela11. (Roads and roadsides in forest) in roadsides and (Roads lasach w przydroża i Drogi fallows) fields, (Arable ugory i Pola wood) (Rotten drewno Murszejące (Bark of trees) of (Bark drzew Kora (Slopes outside forest) outside (Slopes nieleśnych terenach na Skarpy forest) in (Slopes lasach w Skarpy (Ashes) Spaleniska walls) (Concrete murki Betonowe forest) outside roadsides and (Roads nieleśnych terenach na przydroża i Drogi (Rock) Skały scrub) and forest (Coniferous borowe zarośla i Bory (Meadows, pastures) (Meadows, pastwiska i Łąki (Rushes) Szuwary bogs) and (Swamps torfowiska i Bagna (Aquatic) nadwodne i Wodne (Deciduous forest and scrub) and forest (Deciduous liściaste zarośla i Lasy grassland) (Xerothermic kserotermiczne i naskalne Murawy grassland) (Psammophilous psammofilne Murawy Liczba gatunków o różnym stopniu apofityzacji odnotowanych na głównych typach typach głównych na odnotowanych apofityzacji stopniu różnym o gatunków Liczba (Type of habitats) Typ siedliska Stopień apo- (Apophytic fityzacji 0 value 0) 8 6 5 12 25 26 28 5 5 0 12 20 25 25 6 4 2 4 4 26 4 0 5 16 35 40 24 2 7 9 16 39 37 92 3 8 0 11 30 38 43 3 3 3 13 7 9 7 13 27 29 47 9 3 — 3 6 59 7 2 14 22 9 17 1 4 0 16 40 34 11 1 8 16 16 38 31 41 24 — — 7 14 16 7 16 29 5 43 24 — 32 — — 9 11 9 9 — 3 2 9 29 37 2 Stopień apo- (Apophytic fityzacji 1 value 1) Stopień apo- (Apophytic fityzacji 2 value 2) Stopień apo- (Apophytic fityzacji 3 value 3) 1 groups Table 12. powania wystę- częstości grupach różnych w apofityzacji stopniu różnym o gatunków Liczba Tabela12. pes outside forest outside pes forest, outside roadsides and roads 14— trees, of bark — 10 grassland, xerothermic — 6 aquatic, — 1 ofhabitat: types (WA) values themain in apophytic different with of species Fig. 24. Occurrence siedlisk brioflorze typów (WA) w głównych apofityzacji stopnia wskaźnika wartości różnej o gatunków Udział 24. Ryc. (Fairly frequent) (Fairly częste niezbyt Gatunki (Rare) rzadkie Gatunki (Very frequent) (Very częste bardzo Gatunki (Frequent) częste Gatunki rodzaj siedliska (type of habitat) rare) (Very rzadkie bardzo Gatunki Rodzaj siedliska (type of habitat)

Rodzaj siedliska (type of habitat) frequency) of (Grups 14. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża 14. i 14. Drogi i przydroża nieleśne przydroża i 14.Drogi 14. Drogi i przydroża nieleśneDrogiprzydroża 14. i Grupy częstości Grupy 13. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża 13. i 6. Murawykserotermiczne 6. 13. Drogi i przydroża leśne przydroża i 13.Drogi 6. Murawy kserotermiczne Murawy 6. 5. Murawypsammofilne 5. 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 13. Drogi i przydroża leśne Drogiprzydroża 13. i Numbers of species with different apophytic values in relation to different frequency frequency different to relation in values apophytic different with species of Numbers 11. Murszejące drewno Murszejące 11. 6. Murawykserotermiczne 6. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 5. Murawy psammofilne Murawy 5. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. — swamps and bogs, bogs, and swamps — 2 18. Skarpy poza lasami poza 18.Skarpy 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 11. Murszejące drewno 11. Murszejące 15. Betonowe15. murki 18. Skarpy poza lasami poza Skarpy 18. 5. Murawypsammofilne 5. 11. Murszejące drewno Murszejące 11. 4. Łąki i pastwiska i Łąki 4. 1. Wodne i nadwodne i 1. Wodne 2. Bagna i torfowiska i Bagna 2. 1. Wodne i nadwodne i Wodne 1. 7. Lasy liściaste Lasy 7. 12. Pola i ugory i Pola 12. 2. Bagna i torfowiskaBagna i 2. 17.lasach w Skarpy murki 15.Betonowe 10. Koradrzew10. 17. Skarpy wlasach Skarpy 17. 16. Spaleniska 16. 15. Betonowe15. murki 4. Łąki i pastwiska i Łąki 4. 4. Łąki i pastwiska i Łąki 4. — rotten wood, wood, rotten — 11 3. Szuwary 3. 7.liściaste Lasy 7. Lasy liściaste Lasy 7. 12. Pola i ugory i 12. Pola 10. Kora drzew 10.Kora 12. Pola i ugory i Pola 12. 9. Skały 9. 16.Spaleniska 10. Koradrzew10. 16. Spaleniska 16. 8. Bory 8. 3. Szuwary 3. 3. Szuwary 3. — deciduous forest and scrub, scrub, and forest deciduous — 7 %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% 9. Skały 9. 9. Skały 9. 8. Bory 8. WA 0 = 8. Bory 8. Ogólna liczba liczba Ogólna (Number of of (Number gatunków species) — rushes, rushes, — 3 Udział procentowy (percentage of share) of (percentage procentowy Udział 120 %2%4%6%8%100% 80% 60% 40% 20% 0% 40 89 47 61 04 08 100 80 60 40 20 0 — concrete walls, walls, concrete — 15 — arable fields, fallows, fallows, fields, arable — 12 WA 0 = WA 1 = — meadows, pastures, pastures, meadows, — 4 Udział procentowy (percentage of share) of (percentage procentowy Udział udział procentowy (percentage of share) of (percentage procentowy udział (Number of species with different apophytic value) apophytic different with species of (Number Liczba gatunków o różnym stopniu apofityzacji stopniu różnym o gatunków Liczba 0 1 0 — 20 21 20 0 0 — — 10 30 0 4 — 3 14 30 9 1 — — 21 99 4 2 7 16 37 22 14 0 WA 2 = WA 1 = — ashes, ashes, 16— — coniferous forst and scrub, scrub, and forst coniferous — 8 WA 3 = — roads and roadsides in forest, forest, in roadsides and roads — 13 1 — slopes in forest, forest, in slopes 17— — psammophilous grassland, grassland, psammophilous — 5 WA 2 = 2 WA 3 = — rock, rock, — 9 — slo- 18— 3

91 92 Range of the localities number in each apophytic value group value apophytic each in number localities the of Range 26. Fig. gatunków apofityzacji stopnia wskaźnika wartości poszczególnych do odniesieniu w stanowisk liczby Zakres 26. Ryc. fre distinguished the in (WA) groups quency values apophytic different with species of Percentage 25. Fig. (WA) apofityzacji w stopnia wskaźnika wartości różnej o gatunków procentowy Udział 25. Ryc.

wy Udział procentowy (percentage share) udział procentowy (percentage share) różnionych grupach częstości występowania częstości grupach różnionych 100% 100 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 90 60 80 30 50 40 70 20 10 liczba stanowisk (localities number) 0% 0 –20 100 120 bardzo rzadkie bardzo 60 80 40 20 rzadkie (very rzadkie 0 (very rare) (very bardzo rare) grupy częstości występowania (groups of frequency) of (groups występowania częstości grupy 0 bardzo proszę o dostarczenie pliku pliku dostarczenie o proszę bardzo rzadkie (rare) rzadkie rzadkie rzadkie wskaźnik stopnia apofityzacji (apophytic value) (apophytic apofityzacji stopnia wskaźnik (rare) w formacie tiff, jpg lub corel tiff, formacie w Grupy częstości występowania częstościGrupy występowania PliK o rozszerzeniu .stg o PliK (grupsfrequency) of (fairly frequent) (fairly niezbyt częste niezbyt częste (fairly częste 1 frequent) niezbyt (frequent) (frequent) częste częste częste 2

bardzoczęste (veryfrequent) (very frequent) (very bardzo częste bardzo 3 WA 0 = WA 1 = WA 2 = WA 3 = ś gatunki, najmniejkoprofilnych jest ( gatunki, dominują mchy zbiorowisk naskalnych ( 29. ryc. Tuzbiorowisk przedstawia mszaków mikrosiedliskowych także typach w ściowe (15) Montio-Cardaminetea oraz grupy gatunków odnotowanych w ( kserotermicznych murawach na w występujące naskalnych ( (186)w gatunków 28).rosłoNajwięcej(ryc. roślinności klas 15 4.7.4. mchów w Udział w ci w ci

kt Udział gatunków w gatunków Udział roślinne, zbiorowiska fitosocjologicznej przynależności względem Pod órych na omawianym terenie odnotowano obecność mchów, należą do należą mchów, obecność odnotowano terenie omawianym na órych

sz Wy acie roślinnej Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Wyżyny roślinnej acie

dużej mierze odzwierciedlają udział poszczególnych typów roślinno- typów poszczególnych udział odzwierciedlają mierze dużej żyny Krakowsko-Częstochowskiej żyny in the mossin flora theof Cracow-Częstochowa Upland Fig.27. sko-Częstochowskiej (WA)Krakow- mchów we Wyżyny apofityzacji florze stopnia nika 27.Ryc. 25% Asplenietea rupestria Asplenietea

las 15% Percentage different with apophytic(WA)of species values c lśisyh ( liściastych ach Udział procentowy gatunków o różnej wartości wskaź- wartości różnej o gatunków procentowy Udział

wy różnionych przez Hübschmanna (1986) głównych(1986) Hübschmanna przez różnionych

zbiorowiskach roślinnych roślinnych zbiorowiskach 4% (17).Oxycocco-Sphagnetea ilo- Opisane stosunki ). Stosunkowo mają udział duży również mchy Festuco-Brometea

zb Querco-Fagetea Splachnetea iorowiskach z Tortulo-Homalothecietea 56% ) — tylko 2 gatunki. 2 tylko — ) — 0 gtnó, a gatunków, 109 — )

) — 101. Najmniej liczne są są 101. liczne Najmniej— ) kla s: (12),Nardo-Callunetea WA = 3 WA= 1 WA= 0 WA= WA = 2 WA=

zb sericei iorowiskach ) — 183

ta kże kże

93 94 zerio-Caricetea fuscae zerio-Caricetea BR. wowane przemiany siedliskowe mają charakter destrukcyjny, co znajduje znajduje co destrukcyjny, charakter mają siedliskowe przemiany wowane i naturalnej i siedliskowych układów nych i intensywność itp.).zróżnicowanych 2002 i formy faktorów, względem wielu pod działania Medwecka-Kornaś wypadkową jest Kornaś, 1972;Antropopresja Kornaś 1972; (Faliński nym 4.8. classes phytosociological particular in species of Numbers 28. Fig. gnetea natheretea AGR. roślinnych: zbiorowisk klasach poszczególnych w odnotowanych gatunków liczby Zróżnicowanie 28. Ryc. ih tlcah ee z jeden stuleciach nich zt rśinj zrwo a oime einly, rjwm jk i jak krajowym, regionalnym, poziomie na zarówno roślinnej, szaty

—

zoik i Człowiek klasa zbiorowisk (phytosociological classes)

; — Festuco-Brometea

PHR. MON.CAR. Wy Wpływ antropopresji na florę mchów na florę antropopresji Wpływ Klasa zbiorowisk (phytosociological classes) Agropyretea intermedio-repentis Agropyretea SCH.CAR. NAR.CAL. MON.CAR. SCH.CAR. FEST.BR. FEST.BR. MOL.AR. VAC.PIC. ; OX.SPH. NAR.CAL VAC.PIC.

MOL.AR. MON.CAR. OX.SPH. K.COR. RH.PR. Q.FAG. Q.FAG. K.COR. RH.PR. — ASPL. STEL. ASPL. STEL. AGR. żyny Krakowsko-Częstochowskiej żyny PHR. AGR. PHR. ART. ART. Phragmitetea

pó

; pr 04 60 40 20 0 04 08 0 2 4 6 8 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

łnaturalnej w łnaturalnej STEL. ki

— ; wdoa re neo zaanś gsoaca o w to gospodarcza działalność niego przez owadzona

K.COR. erunek użytkowania terenu, wpływające na kształt lokal- kształt na wpływające terenu, użytkowania erunek Montio-Cardaminetea 12

; —

15 Q.FAG. 17 Stellarietea mediae 20

nat

—

29 Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Koelerio glaucae-Corynephoretea na

ężenia oddziaływania. Do najważniejszych należą należą najważniejszych Do oddziaływania. ężenia — wżijzc cynkw aukjcc obraz warunkujących czynników jważniejszych 40 Querco-Fagetea ;

ART.

st Liczba gatunków (number of species)of (number gatunków Liczba 49

liczba gatunków (number of species) of (number gatunków liczba ro osunku do synantropijnej). Z synantropijnej). do osunku 54

56 — ;

ślinność (np.: lesistość, udział roślinności roślinności udział lesistość, (np.: ślinność NAR.CAL. NAR.CAL. Artemisietea vulgaris Artemisietea ;

65 VAC.PIC. ; RH.PR. 81 —

— Nardo-Callunetea 10080 Vaccinio-Piceetea

98 — 101 Rhamno-Prunetea 109 ;

120 ASPL.

— ; ; 140

Asplenietea rupestria Asplenietea MOL.AR. OX.SPH. ;

SCH.CAR. 6 8 200 180 160

—

— guły obser- guły Oxycocco-Spha- Molinio-Arrhe-

—

gl Scheuch-

os 186 ; obal- FEST. tat- warstwy mszystej często bywa ograniczony różnymi formami degeneracjifito- formami różnymi ograniczony bywa często mszystej warstwy Rozwój gospodarcze. drzewostany to lasów współczesnych Większość roślin. z związanych występowanie także ograniczało areału ich się pra- w. w XII wie do 1952; jeszcze Krakowsko-Częstochowska 1993).Wyżyna Hereźniak (Medwecka-Kornaś antropopresji przejawów drastycznych bardziej betonowychmurkach). na naskalne (np. naturalnych siedlisk dogatunki teru charak- względem pod podobnych podłożach na tylko się pojawiają Liczniej w są nieliczne w W warunków. nowych do się przystosowujące gatunki się rozprzestrzeniają Jednocześnie skowych). i wodnych roślin (zwłaszcza siedliskowe zmiany na wrażliwych nów flory. micznych w odzwierciedlenie classes phytosociological moss particular in species of 29.Fig. Numbers — heterophyllaephocoletea; pyreticae; BARB. mszystych: zbiorowisk klasach poszczególnych w odnotowanych gatunków liczby 29.Zróżnicowanie Ryc. Tortulo-Homalothecietea sericei

tym wiele gatunków tym obcego Spośród mchów pochodzenia. tylko stosunkowo Lasy takso- zanikanie należy antropopresji przejawów najwidoczniejszych Do

klasa zbiorowisk (phytosociological classes) —

ca GR.RH. Barbuletea unguiculatae ; . Wycinka i Wycinka . LEP.LOPH. TOR.HOM. łości porośnięta była lasami (Michalik 1974b). Stopniowekurczenie (Michalik lasami była porośnięta łości Klasa zbiorowisk (phytosociological classes) CER.POL. POG.DIC. LEP.LOPH. TOR.HOM. CER.POL. POG.DIC. GR.RH. HYPN. BARB. FONT.

GR.RH. — HYPN. BARB. FONT. SPL.

Grimmio-Rhacomitrietea SPL. st anie systematycznie kolonizować siedliska antropogeniczne. siedliska kolonizować systematycznie anie

POG.DIC. 04 08 0 2 4 6 8 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 04 08 0 2 4 6 8 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

od st kształcenia struktury fitocenoz leśnych to jeden z jeden to leśnych fitocenoz struktury kształcenia rukturze flory i flory rukturze

pr CER.POL.

21 — zypadku roślin naczyniowych jest to duża grupa, grupa, duża to jest naczyniowych roślin zypadku Pogonato-Dicranelleteaheteromallae 29 ;

— HYPN. Liczba gatunków (number of species)of (number gatunków Liczba liczba gatunków (number of species) of (number gatunków liczba Ceratodonto-Polytrichetea piliferi

—

Hypnetea cupressiformis ob ewwnc tnecah dyna- tendencjach serwowanych 89 99 116 ;

121 SPL. ;

; LEP.LOPH.

— FONT. Splachnetea

— mi gatunków mi Fontinaletea anti-

— Lepidozio-Lo- ;

TOR.HOM. to 183 rfowi-

na j-

95 96 skiej od dawna nie były potwierdzone. były nie dawna od skiej 1986).Z Wika 1981; Płazińska Dynowska Dzwonko, Drzał, 1973;1977; Ławrynowicz 1947; cychroślinKornaś (m.in.: cza.Zabiegi te nie tylko szpecą krajobraz, ale niszczą stanowiska wielu interesują- ceum ceum rioides jak gatunków, wielu powanie bytowe. przez ścieki Pogorszeniezanieczyszczane jakości wody eliminuje wystę- łatwo terenach na są bardzo wiejskich cieki Zwłaszcza niewielkie 2006). Siwek i komunalne ścieki przez w jak mchów, Białej Przemszy).czy Z a źródeł, wielu zanik gruntowych wód poziomu obniżenia (Kleczkowski do doprowadziły głębinowych wód 1976). gatunkówbliskowodnych 20% (Hereźniak wymarło Częstochowy i wynikająca z (w 2006). Fredeen 1999;Boting, , crista-castrensis Ptilium rodzaju tego do zaliczanych się np.:gatunków wymienia Wśród większy. znacząco niegdyś był mchów jest nich lasów dla charakterystycznych udział że starych przypuszczać, więc tzw. można minimalny, udział z terenie omawianym się Na wycofują meliorowanych. które czy 1976a), Michalik — i cieniolubnych gatunków zanik w wyspowo pują była lub mniej równomiernie bardziej tereniena Wyżyny. całej wystę- Obecnie i leśnychzbiorowisk siedliskowym zróżnicowaniem naturalnym było warunkowane występowanie leśnych.mchów Wcześniejtypowo ich większości rozmieszczenie na wpłynęło (wepilitycznych i cienio- roślin obecności na się odbija co fitoklimatu, wilgotnego gatunków wielu dla niego i rozdrobnionePonadto zacja)i czerwonego dębu obecność obfita rozwójTakże jeżyn). i cespityzacją 1974), zwłaszcza (Olaczek cenoz

rzekutraciła swój naturalny charakter. związanetakżez Zanikły

okolicach Kroczyc (Kuc 1959a). (Kuc okolicach Kroczyc tym wielutym mchów) przedewpłynęła wszystkim ingerencja w Rozwój roślinności wodnej i wodnej roślinności Rozwój a melioracje, powszechnie Prowadzone wodne Siedliska negatywnie lasów powierzchni człowieka przez ograniczenie Radykalne (ryc. 30), w których stanowiska . Wymarły prawdopodobnie. Wymarły

za leganie warstwy jego opadłych liści ograniczają wzrost m.in. mchów. m.in. wzrost ograniczają jego liści opadłych warstwy leganie

po czy czy neodamense Bryum

1972b; trzeb gospodarczych. Na skutek regulacji koryt większość potoków wi

lgociolubnych, zarówno naziemnych, jak i jak naziemnych, lgociolubnych, zarówno za m wielu mchów) (Michalik 1974b). mchów)wielu m (Michalik

chowanych kompleksach leśnych. Powszechny jest także także jest Powszechny leśnych. kompleksachchowanych N znk ónrdoc rśi wdyh i wodnych różnorodności roślin zanik Na .

mo ta Górka 1981; Motyka i 1981; Motyka Górka

te kże znacznych odcinków cieków odcinków znacznych wodnych (np. kże Krztyni

Thuidium żna przypuszczać, że większość z większość że przypuszczać, żna pr go powodu w odnaleziono nie

zerzedzane drzewostany nie zapewniają odpowied- zapewniają nie drzewostany zerzedzane pr Hylocomium splendens eyłw (lckwk 17a Wk 1986; Wika 1972a; (Kleczkowski zemysłowe czy czy antipyretica Fontinalis

wi oraz wiele epifitów (Trass i oraz wiele epifitów(Trass tamariscinum i aquaticus Codriophorus dwodnej ogranicza zanieczyszczenie wody zanieczyszczenie ogranicza dwodnej lgociolubnych (elementów puszczańskich puszczańskich (elementówlgociolubnych

re ru weigelii Bryum jonie Wyżyny Krakowsko-Częstochow- jonie Wyżyny

kże kopalnictwo i kopalnictwo kże in dr

. 2006). Spowodowało to m.in. eotnw prześwietlonych zewostanów te fr go powodu np. w np.powodu go uticetyzacją (m.in. masowy masowy (m.in. uticetyzacją , Pseudobryum cinclidioides Pseudobryum nedś występujących niegdyś ,

(neofity- rubra Quercus os Platyhypnidium ripa- Platyhypnidium tatnich latach takich latachtatnich takich

ch rozmieszczona rozmieszczona ch ep

st chelyma capilla- chelyma ifitycznych czy czy ifitycznych

osunkiwodne,

po ni na mi starorze-mi zyskiwanie zyskiwanie

dwodnych ok olicach

in , . 7 Mchy…7 i bagien tamtejszych Wśród i olszą nie Nardo-Callunetea w W odwadniające. rowy wykopano wiska i lanicum np.:gatunków, interesujących się ciągało ono 5 i km na długości torfowiskostare należało koło Wolbromia, u chowskiej torfowiskaz wysokie zielone. i koryt regulacja nak jed- szuwarowe, zbiorowiska typu różnego oraz niskie torfowiska były nione i dek w dojść może roślinności zmiany zupełnej do — siedliska przesuszenie na reagujące negatywnie szybko bardzo 1990; Wika Szczypek 1980; 1979b, Wika, 1986; (Michalik zachowanych jeszcze fitocenoz struktury nia lub zaburze- torfowisk większości zaniku do doprowadziły eksploatacji formy Ryc. 30. Distribution of Distribution Fig.30.

mi rget troik yoih pswn tke z także opisywano wysokich torfowisk Fragmenty Krakowsko-Często- występująceNie kiedyś na zachowały sięWyżynie także i Torfowiska

ejscu torfowisk wykształciły się turzycowiska bądź mokre psiary z psiary mokre bądź turzycowiska się wykształciły torfowisk ejscu in Rozmieszczenie . 1992). Dawniej w 1992).Dawniej .

S. S. br (Kozłowska 1923).W (Kozłowska rubellum zozą (Michalik 1976b; Wika 1986; Babczyńska-Sendek 1998). Babczyńska-Sendek 1986; 1976b; Wika (Michalik zozą

, a sz Dichelyma capillaceum Dichelyma

uwary. Dichelyma capillaceum zn

os aczna część terenów część aczna osuszonych zalesiona, została głów- uszanie doprowadziły do przekształcenia ich w ich przekształcenia do doprowadziły uszanie Obniżenie poziomu wód gruntowych oraz różne różne oraz gruntowych wód poziomu Obniżenie

to linach większych potoków i potoków większych linach Drosera longifolia Drosera rfowisk odnotowano występowanie wielu inte- wielu występowanie odnotowano rfowisk Babczyńska-Sendek 1998). Są to zbiorowiska zbiorowiska to Są 1998). Babczyńska-Sendek

kla

sz sy sy ci erokości 1—1,5 ostoją będąc km, wieludla ągu zaledwie kilku lat (Babczyńska-Sen- lat kilku zaledwie ągu . Do najcenniejszych Oxycocco-Sphagnetea

niku zmiany stosunków wodnychstosunków zmiany niku

źr 19 ódeł Szreniawy i Szreniawy ódeł 42 r. na obszarze całego torfo- całego obszarze na r. 42 , Sphagnum

rz zz Dulowskiej. szczy fuscum ek rozpowszech- ek

Pr zemszy. Roz- , S .

uż magel-

kla ytki ytki sy sy

97 98 crn paoao tozne eewt „bazi (ąrwk 1972; (Dąbrowska „Oblaszki” rezerwatu utworzenie planowano ochrony cze niekorzystnie wpływają na kompozycję brioflory. gatunkową wpływają tu niekorzystnie spotykanej cze i siedliskowe,1979b).jak zmiany takie Zarówno jest początkowojestznaczący. zbiorowiskwapiennych, inicjalnych siedlisk wyrobisk skarpach na udział gdzie muraw jest kompensowane częściowo . ola Zarastanie powstawaniem tego typu curvicolle Microbryum w glebie mineralnej na rosnące terofity, drobne wszystkim pinnatum dium i bylin wysokich przyziemną warstwę i sukcesji uruchomienie spowodowało wypasania Zaprzestanie mniejszy. coraz 1974a,1979b).b, Udział Michalik 1963; w zbiorowisk tych Kornaś (Medwecka-Kornaś, skiej paster- gospodarki prowadzonej od były ekstensywnej tu uzależnione Wyżynie mchów. ność i sukcesja jąca elementem człowieka może znacząco wpły- toMimo siedliskowym. działalność convolutum Streblotrichum iculata (np.: Wyżyny terenie na występowania częstość nim dzięki jąc względu niektóre mchy preferują siedlisk antropogenicznych, ten zwiększa- typ Z roślin. innych strony ze konkurencji brak przejściowy stujących terofitów,wykorzy-drobnych wielu rozprzestrzenianiu to itp.). Sprzyja skarpy w inicjalnych siedlisk 1996).Postępu- Dubiel 1992; (Towpasz zielonymi użytkami gospodarowania W z Krakowsko-Częstochow- W skiej. Wyżyny roślinności elementów typowych do żały stanowisk nie została ostatnio potwierdzona (np. czy z których niegdyś podawano m.in.: wodne. stosunki te plany, a 1974). budowa Jednak biegnącejw Zemanek m.in. roślin, resujących Kornaś 1963; Hereźniak i Hereźniak 1963; Kornaś z

zarastanie ich powierzchni. Zadarnienie podłoża i podłoża Zadarnienie powierzchni. ich zarastanie rz ni

ostatnich dziesięcioleciach coraz powszechniej obserwuje się zaniechanie zaniechanie się obserwuje powszechniej coraz dziesięcioleciach ostatnich idik inicjalne Siedliska Murawy. Gatunki naskalne Gatunki W . Znaczne powierzchnie zróżnicowanych nale- siedliskowo dawniej powierzchnie Znaczne łąk . Łąki ędu ch przekształcona została w została przekształcona ch (Filipowicz 1881; Michalik 1972b). 1881;Michalik (Filipowicz strictum Polytrichum

przypadkuwiększościmchów z , Molinietalia Dicranella Dicranella schreberiana

dolinach większych rzek i rzek większych dolinach

pr owadzone na tych terenach prace melioracyjne zaburzyły znacząco tutr i Struktura

du , to główne czynniki eliminujące m.in. mchy. Zanikają przede mchy.Zanikają m.in. eliminujące czynniki główne to , Nie istnieją także torfowiska Niew istnieją także ża zwartość pokrywy roślinnej praktycznie eliminują obec- eliminują praktycznie roślinnej pokrywy zwartość ża

, jednak na , skutekjednak i osuszenia kr ajobrazie, niegdyś znaczący (Drzał 1954), obecnie jest 1954),obecnie (Drzał znaczący niegdyś ajobrazie,

. Naturalne wychodnie skalne są stosunkowo trwałym trwałym stosunkowo są skalne wychodnie Naturalne . , Z . po M Kc 1959b). W (Kuc cinclidioides Pseudobryum staci odsłoniętej, mineralnej gleby (pola, przydroża, przydroża, (pola, gleby mineralnej odsłoniętej, staci

). . zr dz floerkeanum

żioai foytcn węsoc mrw na muraw większości florystyczne óżnicowanie in aanśi gsoacą iż sę powstawanie się wiąże gospodarczą iałalnością , D. staphylina . 1970; .

łą ki świeże (Karo 1881; (Karo świeże ki

Campylium stellatum Campylium po

toków duży udział miały podmokłe łąki łąki podmokłe miały udział tokówduży te

Ławrynowicz 1973; Michalik 1974a, Michalik 1973; Ławrynowicz tr j grupysiedliskowejj przynajmniej część , aw, zwłaszcza kłosownicy kłosownicy zwłaszcza aw, Protobryum

Pottia , intermedia Pottia po Tomentypnum nitens

bliżu autostrady bliżu pokrzyżowała do

in za linie Prądnika koło Ojcowa, Prądnika linie tensywne zabiegi gospodar- zabiegi tensywne gospodarowania większość gospodarowania większość

ek bryoides , spansja ocieniających spansja

Fissidens Medwecka-Kornaś, Medwecka-Kornaś,

lu kach darni, np.: darni, kach , , P. truncata otl lance- Tortula Barbula ungu- Barbula adianthoides adianthoides — ryc. 31).

te Brachypo-

go m.in. m.in. go ce u ich lu czy czy częstość i częstość współczesna że przypuszczać, cieniolubnych. Można gatunkówinteresujących z się Wiążąca odbiega od pierwotnej.odbiega od besseri Neckera i i wycinką wszystkim przede Europy, stochowskiej spowodowane jest, podobnie jak w jak podobnie jest, spowodowane stochowskiej 7 Mchy…7 i sta w najwyższych w się znajduje Wyżyny 1974a). Obszar (Michalik powietrza czeniem zasiedlane. nie przez są chętnie zabudowanych)terenach na (zwłaszcza skałopodobne betonowesiedliska oraz 1928). otaczającychpodobnie jak jeprześwietlenie drzewostanów (Kozłowska z wielu odlesienie przejściowelub Trwałe nych. odpo- występujących kompleksówtu siedliska wśród większości wiednie skał wapien- znajdowały naskalne mchy cieniolubne Krakowsko-Częstochowskiej z związaną na wać of 31.Fig. Distribution 31.Ryc. Rozmieszczenie zaanśi opdrzj Okye w Odkryte gospodarczej. działalności formy inne także nich dla są Korzystne światłolubnych. mchów naskalnych

si dik l lśyh ino i cienio- leśnych dla edlisk auk epifityczne Gatunki się rozprzestrzenianiu sprzyjało wapiennych wychodni Odsłanianie

in. 2006; Juszkiewicz, Partyka 1987). Z Partyka Juszkiewicz, 2006; in.

ob fitość występowania takich gatunków, jak: jak: gatunków, takich występowania fitość

ty ,

m radykalna zmiana warunków siedliskowych eliminuje wiele eliminuje siedliskowych warunków zmiana radykalna m N kr . j eij płw i pyłów emisji aju

ni crispa Tomentypnum nitens Tomentypnum Tomentypnum nitens Tomentypnum mi florę. W mi Znkne pftw a yyi Krakowsko-Czę- Wyżynie na epifitów Zanikanie . , czy czy Taxiphyllum wissgrillii

pi gcounc gtnó) rz zanieczysz- oraz gatunków) lgociolubnych erwotnym, zalesionym krajobrazie Wyżyny zalesionymkrajobrazieWyżyny erwotnym,

ka pr ó pzmsoyh (Sawicka-Kapu- przemysłowych zów zebudową lasów (brak starodrzewi starodrzewi (brak lasów zebudową inooah i mieniołomach

te ni go m.in. powoduzaobserwo- m.in. go

ch zmieniło ten stan rzeczy, stan ten zmieniło ch in nych rejonach Polski czy czy Polski rejonach nych Seligeria pusilla Seligeria Fissidens gracillifolius Fissidens

wy robiskach skały skały robiskach , znacznie znacznie ,

za sięgu sięgu ,

99 100 Hytteborn 1991; Frisvoll, Prestø 1997). W Prestø 1991;Frisvoll, Hytteborn i gotnych briofloraróżnorodnością szą rozwija epiksyliczna kłodach w się na dużych Najobficiej i kłód. murszejących obecności od jest uzależnione ków i 1997;Bates Stebel 1992; rów(Söderström w występowania ich ści repens rium cirrata acydofilnych się sprzyjajągrupy epifitów,rozprzestrzenianiu jak: betonowejak np.: murki, zastępcze, siedliska na przechodzą nie występują Inne lokalnie i jak: Krakowsko-Częstochowskiej, Wyżynie na niepotwierdzone dawna od gatunki i 1958;Cieśliński o z porównamy ją jeżeli zwłaszcza zubożała, wyraźnie jest także flora 1961).wano spadekepifitów wśródudziału porostów brio- (Nowak Nadrzewna 2004). folia

ch . Występowanie epiksyliczne wielui rzadkich Gatunki i deszcze kwaśne Jednakże , (ryc. 32),(ryc. splachnoides Anacamptodon arakterze naturalnym, jak Puszcza Białowieska (Mickiewicz, Trocewicz Trocewicz (Mickiewicz, Białowieska Puszcza jak naturalnym, arakterze czy czy affine Orthotrichum , Orthodicranum tauricum Orthodicranum

ci . Obserwowane, także na omawianym terenie, zwiększenie często- zwiększenie terenie, omawianym na także Obserwowane, . enistych lasach, zwłaszcza o zwłaszcza lasach, enistych

in . 1996; Żarnowiec 1995). Do wymarłych można zaliczyć zaliczyć można 1995). wymarłych Do 1996;. Żarnowiec

os mn tatnich dziesięcioleciach sygnalizowało wielu auto- wielu sygnalizowało dziesięcioleciach tatnich iej obficie.Niektóre z O

. , po speciosum O. montanum wodowane przez nie zakwaszenie podłoża podłoża zakwaszenie nie przez wodowane Distribution of Distribution 32. Fig. Rozmieszczenie splachnoides 32. Ryc. noides

ch czy czy pumila Neckera . arakterze naturalnym (Anderson, (Anderson, naturalnym arakterze

, in do Hypnum pallescens pallescens Hypnum . 2004; Vanderpoorten i Vanderpoorten 2004; . minujących na Wyżynie minującychKra- na Wyżynie

rz adkich epifitówadkich sporadycz-

in teresujących gatun- Anacamptodon splach- Anacamptodon . coarctata Ulota Syntrichia lati- Syntrichia Dicranoweisia Dicranoweisia Anacamptodon Anacamptodon Platygy- czy

ob z

na szarami szarami jwięk-

in l- . i ( koprofilnych mchów1956) (Kuc wieku minionego z żadnego badań niniejszych wadzenia w nieodnalezienia byćprzyczyną to Może pastwiska. wilgotne czy i jak bydła), hodowli ograniczenia drastycznego (skutek odchody 33.Fig. 33.Rozmieszczenie Ryc. niegdyś tu spotykane należą wymarłych niektórych mchów epiksylicznych. Prawdopodobnie występowania częstość jest ograniczona też Stąd niewiele. obserwu- stosunkowo jemy siedlisk typu tego gospodarczych lasach kowsko-Częstochowskiej nie na omawianym terenie nie są tak rozpowszechnione, jak niegdyś zarówno zarówno niegdyś jak rozpowszechnione, tak są nie terenie omawianym na nie torfowiskach.na Obec- zwłaszcza kanych bydlęcychna odchodach, najczęściej denudatum nodontium

S . . Jest to bardzo wyspecjalizowana grupa mchów, grupa koprofilne . spoty-Jest wyspecjalizowana to Gatunki bardzo sphaericum Distribution of Distribution ) . Buxbaumia viridis Buxbaumia Buxbaumia viridis Buxbaumia .

po (ryc.33) czy viridis Buxbaumia dawanych w dawanych z

ampullaceum Splachnum te

go również powodu do lat ach pięćdziesiątych pięćdziesiątych ach

to akcie pro- akcie rfowiska rfowiska Dicra-

101 102 — — nella staphylina nella np. taksonów, niektórych niewyróżnianie wcześniejsze badań, zakres z wynika mchów niektórych nowisk odnotowanew że podkreślić, i w się przejawiającychtendencji odzwierciedleniem pierwotnejw Jednak roślinnej. charakter szaty uwadze na mając ogólnie, jedynie określić je możemy 1993). w historycznych danych niedostatek na względu (Jackowiak Ze synantropodynamicznych tendencji różnych przykłady — człowieka: działalnością reakcjisiedliskowe na przemiany roślin spowodowane 3 kierunki są opisywane w jak obcych, gatunków napływem przeważająrze tendencjea negatywne, fitocenoz a leśnych, i powierzchni znacznych odlesienie tu rolęodegrało omówione w one (zostały brioflory czesnej w negatywnym, rakterze o przeważnie te, Procesy roślinnej. szaty obraz kształtującym czynnikiem interesującychska gatunkówi subarktycznych stanowi- reliktowe także się zachowały migracjach plejstoceńskich1979c). Po w głównie powierzchnie, i naskalne murawy Naturalne i torfowiskową nadwodną, wodną, roślinnością lokalnie urozmaicone lasy leśna. liściaste, Dominowały pokrywa sięciła zwarta plejstoceńskiego ustąpieniu ostatecznym skiejpo lodowca stopniowo wykształ- Krakowsko-Częstochow- Na geograficzno-historyczne. Wyżynie czynniki ralne głównie z związanych procesów, złożonych wynikiem są elementów jej nych 4.9. w Tendencje dynamiczne ciach, także na omawianym terenie, antropopresja stała się najważniejszym najważniejszym się stała antropopresja terenie, omawianym na także ciach, z

wy kształtowaniem się szaty roślinnej. Zasadniczo są onesię roślinnej. szaty formowaneZasadniczo kształtowaniem przez natu- sy

zw hemeradiaforowe), (gatunki siedliska inne na ubytkówwkraczaniem br Koźniewska 1916;Sudnik-Wójcikowska, rofobowe —Linkola Analizując florę Analizując mchówKrakowsko-Częstochowskiej,odnajdujemy Wyżyny 1981).Reakcja roślin na antropopresję W jest zróżnicowana (Kornaś związane roślinności, przemiany zapoczątkowała neolityczna Rewolucja poszczegól- rozmieszczenie oraz obszaru danego flory struktura Aktualna zanikanie stanowisk, mogące doprowadzić do lokalnego wymarcia (gatunki heme- stematyczną intensyfikacją działalności gospodarczej. W gospodarczej. działalności intensyfikacją stematyczną wołanych działaniem konkretnych czynników negatywnych. Należy także także Należy negatywnych. konkretnych czynników wołanych działaniem Wy ak znaczących zmian w zmian znaczących ak iększanie liczby stanowisk i stanowisk liczby iększanie żyny Krakowsko-Częstochowskiej żyny ).

ta kże zaburzenie stosunków wodnych. zaburzenie kże

re ni sadniczym stopniu wpłynęły także na obraz współ- także stopniu sadniczym wpłynęły jonie większych wychodni wapiennych (Michalik wapiennych(Michalik wychodni większych jonie ektórych wypadkach zmiany w zmiany wypadkach ektórych

ro tr

akcie niniejszych badań zwiększenie liczby sta- liczby zwiększenie badań niniejszych akcie zmieszczeniu, głównie przez rekompensowanie przez głównie zmieszczeniu, ks

ro erotermiczne zajmowały stosunkowo małe małe stosunkowo zajmowały erotermiczne

zprzestrzenianie się (gatunki hemerofilne). (gatunki się zprzestrzenianie

brioflorze brioflorze pr

ub pr zypadku roślin naczyniowych. Zwykle Zwykle naczyniowych. roślin zypadku yzn betwyh mi. szeroki (m.in. obiektywnych zyczyn ytki we nieflorzesą suplementowaneytki

przednim rozdziale). Największą przednim gó rskich.

tatnich dziesięcioleciach dziesięcioleciach tatnich aoą Sae 1972). (Szafer rawową wi generacjazachowanych kzśi przypadków ększości

zmieszczeniu są są zmieszczeniu os tatnich stule- tatnich

1988),

br Dicra- ioflo-

ch a- ó mm d cyina z czynienia do mamy ków buczynowych i buczynowych protegowanie monokultur sosnowych i i 2003). 1979; Laaka-Lindberg (During wegetatywną drogą zwłaszcza dukcyjne, repro- zdolności duże ich oraz siedliskowych warunków dogodnych obecność zwykle sprzyja mchów określonych się z Rozprzestrzenianiu chorologiczną. sją czynienia do mamy pochodzenia obcego gatunków dwóch padku Tylko (1999) w ekologiczna. ekspansja jako Jackowiaka przez określoną o to dotyczy kania w jednak siedliskowych, grup wielu wicieli się 4.9.3. Mchy rozprzestrzeniające — — grup: 2 przedstawiciele W brioflory. tutejszejelementów ści i zasięg lokalny na wpływu bez pozostała nie 4.9.2. Mchy prawdopodobnie w i siedliskowych grupach kich 4.9.1. Mchy zanikające

ro gatunki hemeradiaforowe, przystosowujące się do siedlisk zastępczych zastępczych siedlisk do się przystosowujące hemeradiaforowe, gatunki z gatunki czy czy serpens Amblystegium i campylopoda Seligeria czy cea diella microcarpa siedliskowo, można: relikty); zaliczyć do takich auk leśne Gatunki w obserwujemy występowania areału Zwiększanie Krakowsko-Częstochowskiej roślinnej na szaty Wyżynie przekształceń Skala reakcje Negatywne na antropopresję obserwowane są wepraktycznie wszyst-

zdziale 4.8. zdziale z

tego względu obecnie spotykane podobnie często i podobnie często spotykane tegoobecnie względu Leptodictyum riparium Leptodictyum ni ezmieniające znacząco swego występowania znacząco ezmieniające

tury rzadkie tereniena tym tury (np. ograniczone zasięgu, na granicy gr ądowych) sprzyja występowaniu acydofilnych mchów boro- mchów acydofilnych występowaniu sprzyja ądowych) . Obserwowane na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na Obserwowane . ,

wi Cynodontium polycarpon Cynodontium ele mniejszej liczby mchów. W mchów. liczby mniejszej ele , rcyhcu rutabulum Brachythecium

dy ). ek prj w spersją ologicznych. Zostały one obszernie omówione obszernie one Zostały ologicznych. ;

mia

bo rę niezmienny status wydają się mieć mieć się wydają status niezmienny rę

rów mieszanych na (także siedliskach ob

rębie dotychczasowego zasięgu, zasięgu, dotychczasowego rębie po

, cz Grimmia anodon Grimmia równaniu ze zjawiskiem zani- zjawiskiem ze równaniu ęstość występowania większo- występowania ęstość Buckiella undulata Buckiella , cuspidata Calliergonella

ob pr wi zypadku przedsta- zypadku ficie (należą tu tu np.: ficie (należą ększości przypad- ększości , Myurella jula- ,

Bucklan- ek

span- prz

in y- .

103 104 — published data, data, published — A of Distribution 34. Fig. literatury, z dane — A 34. Ryc. i 34a (ryc. czych (1959a) ze Złotego Potoku, odnotowany obecnie w został w stochowskiej znany z i suboceaniczny ricum Wyży- jest na Ste- przykładem Dobrym Krakowsko-Częstochowskiej. zaobserwowano nie zjawisko 1992; Podobne 2007). Fudali Söderström 1997,2006; 1992; bel Greven 1979; (During autorówwielu przez num acydofilnych epifitów, jak: takich (1997) z opisuje tegoStebel gatunku tach badawczych. Podobne, do trudne zinterpretowania, tendencje dynamiczne w dopiero pierwszy raz po terenie tym na odnotowanego elegans, dotaxiphyllum buczyn do przywiązanego się rozprzestrzenianie jest Charakterystyczne Prawdopodobniewych. wiele z

latach dziewięćdziesiątych ubiegłego rosnącegolatachobecnie dziewięćdziesiątych wieku, w A epifityczne Gatunki , , stosunkowo niedawno określany jako bardzo rzadki w rzadki bardzo jako określany niedawno stosunkowo , O Rozmieszczenie Rozmieszczenie .

około 135 lokalizacji (Stebel i około 135 (Stebel lokalizacji tauricum — current distribution current — B

lat — aktualne rozmieszczenie aktualne — B

po , b) ach pięćdziesiątych minionego wieku podany przez Kuca Kuca przez podany wieku minionego pięćdziesiątych ach czy czy repens Platygyrium . Dynamika gatunków z gatunków Dynamika . Orthodicranum tauricum Orthodicranum aay yk z tylko dawany Orthodicranum tauricum Orthodicranum . Rozprzestrzenianie się w się Rozprzestrzenianie .

ni ch ch dawniej nie rosło równie tu i często Dicranowiesia cirrata Dicranowiesia

s 8 Pła

in : tanowisk (Bocheński 1986), obecnie obecnie 1986), (Bocheński tanowisk skowyżu Rybnickiego. skowyżu . 2008). Na Wyżynie . Krakowsko-Czę- 2008). Na Wyżynie : Hypnum pallescens Hypnum B

te j grupy wiązana była z była wiązana grupy j

os tatnich dziesięcioleciach dziesięcioleciach tatnich , Orthodicranum monta- Orthodicranum

9 k Orthodicranum tau- Orthodicranum wadratach badaw- , opisywane było opisywane ,

Po lsce gatunek lsce

19 kwadra-

ob za Pseu- kwa- ficie. tula muralis pulvinatus w np.wtórnych, zasiedlanychchętniesiedlisk stwarzania wapiennych, także wychodninych ale z tylko nie to człowieka.Wynikazawdzięczają działalności 1885)i Kra- Wyżynie Na 2001). Stebel Fojcik, 1997; (Stebel częściej coraz rejonie 1964). Polskipołudniowej Ostatnio notowany(Kuc się na wyżynach jest w i 35a(ryc. kowsko-Częstochowskiejodnotowanow i skiej krakow- aglomeracji (sąsiedztwo południu na oraz Częstochowy) (sąsiedztwo północy na jest obserwowane stanowisk ich zagęszczenie większe terenie nym omawia- na zatem Nieprzypadkowo deszcze. kwaśne przez podłoża szeniem — published data, data, published — A of 35.Fig.Distribution literatury, z dane — A 35.Ryc. w osoCętcosij nn bł ane tlo z tylko dawniej był znany kowsko-Częstochowskiej

las auk naskalne Gatunki liczbyprzyrost Kra- stanowisk na . Wyżynie Znaczący epiksyliczne Gatunki ach w ach

wpływy z wpływy

Rozmieszczenie Rozmieszczenie Tenczynka (Szafran 1961). Obecnie występuje często i często 1961).występuje Obecnie (Szafran Tenczynka (ryc. 36a i

(ryc. 37a i du . Mech ten jeszcze stosunkowo niedawno bardzo rzadko pojawiał rzadko bardzo stosunkowo niedawno jeszcze ten Mech . żym stopniu zdegenerowanych. żym — current distribution current — B

— aktualne rozmieszczenie aktualne — B

Gó po Callicladium haldanianum Callicladium rnośląskiego Okręgu Przemysłowego). Okręgu rnośląskiego staci betonowych murków. Takie gatunki, jak: betonowychmurków.gatunki, Takiestaci

Callicladium haldanianum Callicladium b)

b) , Śitoun mh nsan wee wc stanowisk swych wiele naskalne mchy Światłolubne . , charakteryzują się o Rhynchostegium murale

: pr : zypadku zypadku

wi , ele szerszym lokalnym zasięgiem Schistidium crassipilum haldanianum Callicladium

ok olic Krakowa (Krupa (Krupa Krakowa olic

od lesiania natural-lesiania

ob ficie, nawet ficie, Dryptodon czy

ty Tor- m

105 106 rubens Pospoliciepojawiają się tu: polauprawne), zasiedlanej zwłaszcza przezmałokonkurencyjne, drobne terofity. naszego kraju. Są to kraju.naszegoSą z niesporogonów, a występowania.areał Kolonizacji nowychsiedlisk sprzyja sukcesywne wytwarza- wowe i pureus z sięwiążą kretowiska, miejsca wydeptywane przez zwierzęta). Jej antropogenicznesunkowoudziałemmałymsiedlisk inicjalnych przemiany (obrywki, wykroty, buchtowiska, w 1988), naturalnych. siedlisk występowaniem uwarunkowanym Koźniewska pierwotnym, Sudnik-Wójcikowska, 1971; Jirásek (Holub, człowiekowi dzięki powiększonym czyli hemiantropofilnym, ( habitats anthropogenic sively ( habitats natural exclusively — A of Distribution 36. Fig. ( antropogeniczne wyłącznie ( naturalne wyłącznie siedliska — A Rozmieszczenie 36. Ryc.

grupy kenofitów, kolonizujące w kolonizujące kenofitów, grupy Gatunki obcego pochodzenia Gatunki Gatunkisiedlisk inicjalnych , ,

naskalno-murawowe, znacząco powiększające w Tortula modica B . klinggraeffii

ob ecnościąrozległych powierzchni odsłoniętej, mineralnej gleby(np.

ni Dryptodon pulvinatus Dryptodon erzadkotakżelicznych rozmnóżek, jak w i introflexus Campylopus Dryptodon pulvinatus Dryptodon , 2 i ) Dicranella staphylina 2

in ) 1 ne. Wiele z ), Barbulaunguiculata — both natural or natural and anthropogenic habitats ( habitats anthropogenic and natural or natural both — B 1 ), — siedliska naturalne lub naturalne i antropogeniczne ( antropogeniczne i naturalne lub naturalne siedliska — B . Naturalna. szata roślinna charakteryzuje się sto- . Na terenieomawianym siępojawiły 2 mchy

: os ch to światło- i : tatnich latach coraz większe obszary obszary większe coraz latach tatnich czy

, Or Pohlia Bryum thodontium lineare thodontium

wa annotina

argenteum te po n sposób swój pierwotny pieniolubne mchy mura- równaniu z równaniu

pr . zypadku: , Ceratodonpur- .

za 1 ) and exclu- and ) sięgiem Bryum 1 ) oraz oraz ) lasów o lasów i wilgotnych siedlisk wymaga gdyż ograniczone, się wydaje terenie omawianym na rozprzestrzenianie dalsze 39).Jego(ryc. raz w go odnaleziono Krakowsko-Częstochowskiej 1982)i Europy (Soldán 1997). Od 1981 r. obserwowany jest także w także 19811997).jestobserwowanyr. Od (Soldán Europy w odnotowany pierwszy raz (po nie początkowojakgatunek, poprzedni zawleczony na został Wyspy Brytyjskie dogodnych(zdegenerowane siedlisk sosnowe). bory obecność na względu ze się rozprzestrzenianie prawdopodobne jegodalsze jest w i został odnaleziony sko-Częstochowskiej Fudali 2005; areał zwiększa stopniowoFojcik 1989),odkąd (Stebel, występowania Urbański (Lisowski, r. 1986 od jest W 1997). (Soldán kontynent cały na się rozprzestrzenił w Brytyjskich Wyspach na został odnotowany pierwszy raz po ( habitats anthropogenic sively ( habitats natural exclusively — A 37.Fig.of Distribution ( antropogeniczne wyłącznie ( naturalne wyłącznie siedliska — A 37.Ryc. Rozmieszczenie także przywędrował z przywędrował także lineare Orthodontium z pochodzi introflexus Campylopus

ch ale zwiększa liczbę swych stanowisk (Fudali i (Fudali stanowisk swych liczbę zwiększa ale arakterze zbliżonym do naturalnego. do zbliżonym arakterze Tortula muralis Tortula Tortula muralis Tortula 2 ) 2 ) 1 ), — both natural or natural and anthropogenic habitats ( habitats anthropogenic and natural or natural both — B 1 ); — siedliska naturalne lub naturalne i antropogeniczne ( antropogeniczne i naturalne lub naturalne siedliska — B :

: 19 11 r). Obecnie występuje w występuje r).11Obecnie

pó

ok kl płdiwj w południowej, łkuli olicach Kroczyc (ryc.38). Bardzo Kroczyc olicach

. 2009). Na Wyżynie Krakow- 2009).Wyżynie Na. pó z olicach miejscowości Niepo- miejscowości olicach

re łkuli południowej. Podob- południowej. łkuli guły przywiązany jest do jest przywiązany guły

. 2009). Na Wyżynie 2009).Wyżynie Na. Po lsce obserwowany lsce

lsce (Ochyra (Ochyra lsce 19

elu rejonachelu Eu 41 r., skąd r., 41 1 ropie zaś zaś ropie ) and exclu- and ) 1 ) oraz oraz )

107 108 nych, potencjalnych siedlisk (Vanderpoorten, Engels 2002). Charaktery- 2002). Engels (Vanderpoorten, siedlisk potencjalnych nych, p siedliskowych, nie ograniczają się do nich. Wielu autorów przytacza przykłady Wieluautorów nich. do się przytacza ograniczają nie siedliskowych, preferencji wyraźnych wykazywania mimo jest to,styczne niektóre że gatunki, dys- a ich między persją korelację zacierają roślin wielu dynamiczne aktu- tendencje alnie Realizowane gospodarczej. działalności w skutkami jest modelowane gatunków mierze większości antropopre- przez rozmieszczenie lokalne zaburzone Współcześnie zostały sję. zależności naturalne Te odpowied- siedlisk. dostępności nich od głównie był i uzależniony zasięgowe zadomowienia ich grupy pień różne reprezentujące migro- taksony stopniowo tu wały Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny roślinnej szaty się 4.10. mchów rozmieszczenia Modele Fig. 38. Ryc. 38. iai góne itrcnm i historycznymi głównie nikami, odłoża wtórne bywają słabo skorelowane z skorelowane słabo bywają wtórne odłoża oan rziscei gtnó uaukwn js weoa czyn- wieloma jest uwarunkowane gatunków rozmieszczenie Lokalne Distribution of Rozmieszczenie na W

układem warunków siedliskowych, np. gatunki wkraczające na na wkraczające gatunki np. siedliskowych, warunków układem yżynie Krakowsko-Częstochowskiej yżynie Campylopus introflexus Campylopus introflexus

si dikwm. W edliskowymi. Distribution of 39.Fig. Distribution Ryc. 39. Rozmieszczenie

wy stępowaniem ich natural- ich stępowaniem

mi arę kształtowania kształtowania arę

Orthodontium lineare Orthodontium ek Orthodontium lineare Orthodontium ologiczne. Sto- ologiczne.

du żej żej (ryc. 41). reus luta populeum 43, ryc. — tina polyantha isia ( leśne np.:typowo gatunki, cechuje niektóre ale w częste, bardzo np.: zasięg, lokalny cały wypełniające i antropogeniczne siedliska na z wkraczające ubikwistyczne, mchy przez głównie jest realizowany czenia wzorców występowania. powtarzalnych kilka żyć wapiennych. skałach rosnącena heteropterum dium lub naskalnej murawie na i Van- 1974; Peet 2002; w Berdowski Engels 1960; derpoorten, Gostyńska (Browicz, murki) betonowe czy nawapiennych murawy siedliskach (skały, na spotykanych acydofilnych roślin Fig. 40. Ryc. 40.

br Gatunki występujące na niemal całym terenie całym niemal na występujące Gatunki auk wsęuąe oplce a ay terenie całym na pospolicie występujące Gatunki zauwa-możemyterenie, omawianym mchów na rozmieszczenie Analizując , , ioflorze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, m.in. m.in. Krakowsko-Częstochowskiej, ioflorze Wyżyny Brachythecium Distribution of Rozmieszczenie ). ), wodne ( wodne ), Campyliadelphus chrysophyllus Campyliadelphus Brachythecium rutabulum Brachythecium rutabulum

rutabulum Leptodictyum riparium Leptodictyum Cynodontium polycarpon Cynodontium — ryc. 42), epifityczne ( 42),epifityczne ryc. — scoparium Dicranum (ryc. 40), (ryc.

in ok . 2003). Podobne przykłady znajdujemyprzykłady Podobne2003). . reślony sposób siedliskowoograniczone Amblystegium serpens Amblystegium Distribution of 41.Fig. Distribution 41.Ryc. Rozmieszczenie Bryum argenteum Bryum

) czy naskalne ( naskalne czy ) ), murawowe ( murawowe ), ef ekcie ekspansji ekologicznej ekologicznej ekspansji ekcie . Nieco mniej zwarty zasięg zasięg zwarty Nieco. mniej , C . czy czy tenellum piliferum Polytrichum Tn y rozmiesz- typ Ten . , Ceratodon purpureus Ceratodon Ceratodon purpu- Ceratodon Ceratodon purpureus Ceratodon , , Abietinella abie- Abietinella Barbula convo- Barbula

Sciuro po wodzeniem wodzeniem Heterocla- - hypnum hypnum Pyla-

109 110 Distribution of Distribution 42. Fig. Rozmieszczenie 42. Ryc. Fig. 44. Ryc. 44. Distribution of Rozmieszczenie Aulacomnium palustre Aulacomnium palustre Dicranum scoparium Dicranum Dicranum scoparium Dicranum Distribution of Distribution 43.Fig. Rozmieszczenie 43.Ryc. Rozmieszczenie 45.Ryc.Rozmieszczenie Distribution of 45.Fig.Distribution Abietinella abietina Abietinella Bryum rubens Bryum Abietinella abietina Abietinella Bryum rubens Bryum bardziej konserwatywne, cieniolubne i cieniolubne konserwatywne, bardziej odnotowano obecność np. siedliskowymi, tylko w względami głównie warunkowane spadiceus modon ruthei thecium fowiskowe( 46, ryc. — nervium w 45). ryc. — rubens ( mokłych palustre (ryc.comnium 44) czy nervium 46. Fig. nervium 46. Ryc. W 48). (ryc. występowania granicę północną tu osiągający gatunek — rugosum w tylko np. gów, zasię- ogólnych ich się kształtowaniem jest ograniczone terenie omawianym ryizn d orśoeo yu idik i siedliska typu określonego do przywiązane

okolicach ich występowania, np.: cieniolubne naskalne ( cieniolubnenp.:naskalne występowania, ich okolicach Gatunki o Gatunki o Gatunki o Gatunki pr yak netrc tkoó kzatj sę oan guy zasięgowe, grupy lokalne się kształtują taksonów niektórych zypadku itiuin of Distribution Rozmieszczenie Plagiomnium ellipticum Plagiomnium — ryc. 47, ryc. — pseudotriquetrum Bryum

) oraz niektóre murawowe i murawoweniektóre oraz ) za lo og ). kalnej koncentracji stanowisk koncentracji kalnej sięgu rozproszonym na całym terenie całym na rozproszonym sięgu

. Występowanie niektórych mchów na na mchów niektórych Występowanie . zasięgu raniczonym cz Thamnobryum śi rdoe i środkowej ęści irpylm crassi Cirriphyllum irpylm crassi Cirriphyllum Orthodicranum flagellare i Orthodicranum Tetraphis pellucida ) czy niektóre gatunki synantropijne ( synantropijne gatunki niektóre czy ) alopecurum

wi trum Distribution of 47.Distribution Fig. tr 47.Ryc. Rozmieszczenie unoe soyay jest spotykany łudniowej lgociolubne gatunki leśne, jak leśne, lgociolubnegatunki um

na skalne ( skalne ),a

ko Sphagnum fimbriatum Sphagnum

, lecz także mchy , siedlisk lecz pod- także Hy . Są to zwykle gatunki ściśle ściśle gatunki zwykle to Są .

ncentrujące swe stanowiska stanowiska swe ncentrujące ta pnum jutlandicum pnum kże wodne, bagienne i bagienne wodne, kże Acaulon . Należą tu zwłaszcza zwłaszcza tu Należą . Ci Bryum pseudotrique Bryum rriphyllum crassi- rriphyllum

Bryum pseudotrique Bryum pó muticum łnocnej części części łnocnej Rhytidium Rhytidium , wyłącz- , , Plagio- Bryum Bryum Didy- Aula-

to r-

111 112 W terenie. danym na odnotowana gatunków liczba jest florystycznego bogactwa poszczególnych kwadratów rystyczne badawczych. Najprostszym wskaźnikiem W zróżnicowania. tego tościowania względem stopnia zachowania i 4.11. briologiczna Waloryzacja piens bowiemto mchy z nychwzględów bardzo ograniczone i rufescens występowały zaś południu na nie of Distribution 48. Ryc. Rozmieszczenie 48. Fig. trc rziscei n Wżne rkwk-zsohwke js z jest Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na rozmieszczenie których

disei d Wżn KaosoCętcosij otł t zobrazo- to zostało Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny do odniesieniu Obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej jest Wyżyny zróżnicowanyObszar bardzo pod o Gatunki (ryc. 50), Wy . żyny Krakowsko-Częstochowskiej żyny

Seligeria campylopoda po eycyh stanowiskach jedynczych

na Rhytidium rugosum Rhytidium Rhytidium rugosum Rhytidium tury rzadkie tury na terenie naszego kraju, np.:

ró żnorodności brioflory.żnorodności Są różne sposoby war-

(ryc. 49) czy czy 49) (ryc. viridulus Fissidens ,

ni czę Syntrichia latifolia niejszej pracy porównano bogactwo flo- bogactwo porównano pracy niejszej stotrudne do interpretacji, wiele z Distribution of 49.Fig. Distribution 49.Ryc. Rozmieszczenie Nlż t lcn gua mchów, grupa liczna tu Należy . czy S . Fissidens viridulus Fissidens papillosa Fissidens viridulus Fissidens Palustrielladeci- Dicranella Dicranella (ryc. 51).

ni ró ch ż- — — 8 Mchy…8 o 2008). An. (Urbisz w wykazana także została ność korelacji 0,98, przy wynosi (współczynnik Spearmana nego jest skorelowanasilnie z florystycz- waloru Wartość Narodowego). Parku Ojcowskiego część znaczną obejmujący48/4, Fd (kwadrat 135,04 18/4)do Fd kwadrat (niepełny 2,63 od poszczególnych cego występowania taksonów (ryc.częstość 52). Wahała się ona uwzględniają- florystycznego, waloru ich wartość m.in. jest kwadratów nych o kwadraty należą najuboższych Do prawną. ochroną miejsc najcenniejszych objęcie jało sprzy-walorów naturalnych zachowaniu Nierzadko roślinnej. szaty naturalnej bardziej lokalnie oraz siedliskowego zróżnicowania większego z m.in. wynika i zachodnie się wyróżniają Korzystnie 8. ryc. na wane 50.Fig. Rozmieszczenie 50.Ryc.

wartości waloru florystycznego ( florystycznego waloru wartości

Fd „Bielańskie Skałki”, „Panieńskie Skały” i Skały” Skałki”,„Panieńskie „Bielańskie Fd dowego; Kwadraty wyróżniające się szczególnym bogactwem brioflorystycznym, brioflorystycznym, bogactwem szczególnym się wyróżniające Kwadraty i bogactwa Odzwierciedleniem 48/4( 69/3( Distribution of Distribution

mo W W f f = 131,21)= z WolskiobejmujeKrakowakoło — Las = 135,04) — obejmuje znaczną część OjcowskiegoNaro- Parku 135,04)= część obejmuje — znaczną notonnym, rolniczym charakterze krajobrazu. charakterze rolniczym notonnym, Palustriella decipiens Palustriella Palustriella decipiens Palustriella

li czbą czbą gatunków w

pr W zypadku roślin naczyniowych tego obszaru obszaru tego naczyniowych roślin zypadku

f zr ) powyżej 70,to: powyżej ) żioai gtnoeo poszczegól- gatunkowego óżnicowania Distribution of 51.Fig. Distribution 51.Ryc. Rozmieszczenie

„S kałki Przegorzalskie”; kałki

da nym nym kwadracie badawczym p < 0,05). Podobna zależ-

po łudniowe obszary, co obszary, łudniowe Syntrichia papillosa Syntrichia Syntrichia papillosa Syntrichia

re zerwatami zerwatami

113 114 pojawiające się postulaty ochronne dotyczyły zabezpieczenia stanowisk rzadkich niecelowym zbieraniem, długo nie byłyobejmowane formątą ochrony. Zwykle stosunkowoswąwzględu na zeatrakcyjność małąmszaki,i przed bezpośrednim niszczeniem (walory dekoracyjne, lecznicze itp.). Dlatego też 4.12.1. chronione Gatunki 4.12. muskoflory Ochrona — — —

Ed 96/1 ( 96/1 Ed ( 58/2 Fd ściowoz (z dolinekpodkrakowskich; obszar crn gtnoa a a eu ree syti zbzicai roślin zabezpieczanie wszystkim przede celu na ma gatunkowa Ochrona Ed 84/4 ( 84/4 Ed

Górą Zamkową i Zamkową Górą na W

rezerwatem „Parkowe”.rezerwatem W W W yżynie Krakowsko-Częstochowskiej yżynie f f f 8,1, 81 ( 89,01), 58/1 = = 75,66) — obejmuje obszar skałkowy w skałkowy obszar obejmuje — 75,66) = = 71,97) — obejmuje okolice Janowa i Janowa okoliceobejmuje — 71,97) =

Gó rami Towarnymi) Góra”; „Zielona rami rezerwat oraz W f 7,7 i 79,47) = Floristic value of cartogram units cartogram of value Floristic 52.Ryc. badawczych kwadratów czególnych 52. Ryc.

57 Wartość waloru florystycznego po florystycznego waloru Wartość 2 ( /2 W f 7,9 — obejmują — 72,99) =

Zł

ok otego Potoku, czę- Potoku, otego ni olicach Olsztyna Olsztyna olicach ewielkie zagroże-ewielkie sz - Chronione i zagrożone gatunki mchów na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na mchów gatunki zagrożone i Tabela13.Chronione 8* Upland thefloraCracow-Częstochowa moss ofthe in species Table threatened and 13. Protected 28 27 26 25 24 23 22. Climacium dendroides 21 20 19 18 17 16 15 14 13 12. Brachythecium geheebii 11 10 43 42. Hylocomium splendens 41 40 39 38 37 36 35 34 33 32. Ephemerum serratum 31 30 29 Nazwa gatunku (Species name) (Species gatunku Nazwa 6 9 8 7 5 4 3 2. 1 . . Buxbaumia aphylla . Hamatocaulis vernicosus . . Dicranum scoparium . . Abietinella abietina . . Callicladium haldanianum . Hennediella heimii . . . Aulacomnium palustre . Hygroamblystegium tenax . Bryum turbinatum . Drepanocladus sendtneri . . Ephemerum cohaerens . Cirriphyllum tenuicaule . Buckiella undulata . Buxbaumia viridis . Bryum weigelii . Anomodon viticulosus . Funaria muhlenbergii . Bryum neodamense . Hypnum pratense . Eurhynchium angustirete . Dicranum bonjeanii . Dichelyma capillaceum . Eurhynchium striatum . Grimmia anodon . Helodium blandowii . Cynodontium tenellum . Entosthodon fascicularis . Calliergonella cuspidata . Homalia trichomanoides . Dicranum polysetum . Dicranum viride Acaulon muticum Anomodon attenuatus Anacamptodon splachnoides Anomodon rugelii Amblystegium radicale Aloina ambigua Aloina aloides Anomodon longifolius 1 ścisła częściowa ścisła ścisła — ścisła ścisła ścisła — częściowa częściowa — — — ścisła ścisła częściowa częściowa ścisła ścisła ścisła częściowa ścisła częściowa — ścisła — częściowa ścisła — ścisła ścisła częściowa ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła — — — częściowa protection protection in Poland) in w Polsce w (Kind of of (Kind ochrony ochrony Forma Forma 2 zagrożenia in Poland) in Kategoria Kategoria w Polsce w category category (Threat (Threat — — — — — — — — — — — — — — — — V V V V R R R R R R R R R R R E E E E E E E E 3 I I I I zagrożenia in Europe) in w Europie w Kategoria Kategoria category category (Threat (Threat RT RT RT — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — V V V K K R R R E E 4 bardzo rzadki bardzo częsty bardzo rzadki częsty bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki niezbyt częsty bardzo częsty niezbyt częsty bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki bardzo rzadki bardzo częsty bardzo częsty rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo częsty bardzo rzadki bardzo częsty częsty bardzo rzadki rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki częsty częsty niezbyt częsty częsty bardzo częsty bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki niezbyt częsty bardzo częsty występowania of occurence) of (Frequency Częstość Częstość 5

115 116 93 92 91 90 89 88 87 86 85 84 83 82 81 80 79 78 77 76 75 74 73 72 71 70 69 68 67 66 65 64 63 62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 . Meesia triquetra . Orthotrichum stramineum . Sphagnum contortum . Pleuridium acuminatum . Rhytidiadelphus squarrosus . Paludella squarrosa . Pleurozium schreberi . Pseudoscleropodium purum . Microbryum curvicolle . Sphagnum denticulatum . Sciuro-hypnum flotowianum . Pterygoneurum subsessile . Philonotis calcarea . Neckera besseri . Seligeria calcarea . Sphagnum fimbriatum . Ptilium crista-castrensis . Neckera pumila . Polytrichum strictum . Neckera crispa . Leucobryum glaucum . Sphagnum fuscum . Sphagnum capillifolium . Polytrichum commune . Physcomitrium sphaericum . Pseudocalliergon trifarium . Orthotrichum striatum . Neckera complanata . Seligeria donniana . Philonotis tomentella . Orthotrichum lyellii . Neckera pennata . Microbryum floerkeanum . Rhytidiadelphus triquetrus . Serpoleskea subtilis . Sphagnum compactum . Pleurochaete squarrosa . Philonotis caespitosa . Sphagnum fallax . Meesia uliginosa . Sphagnum cuspidatum . Plagiopus oederianus . Physcomitrium eurystomum . Seligeria campylopoda . Scorpidium scorpioides . Philonotis marchica . Pseudobryum cinclidioides . Limprichtia cossonii . Sphagnum flexuosum . Leptodictyum humile 1 ścisła ścisła ścisła częściowa ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła — — ścisła ścisła ścisła — częściowa częściowa częściowa — częściowa ścisła ścisła częściowa częściowa częściowa ścisła — — — — ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła — — ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła — — ścisła ścisła częściowa częściowa ścisła 2 — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — V V V V V R R R R R R R R R R R E E E E E E E 3 I I I I RT RT — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — V K K R 4 bardzo rzadki bardzo rzadki niezbyt częsty częsty bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki rzadki niezbyt częsty bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo częsty bardzo częsty częsty bardzo rzadki bardzo częsty bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki częsty bardzo częsty bardzo rzadki bardzo rzadki częsty bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo częsty bardzo częsty niezbyt częsty bardzo rzadki niezbyt częsty bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki częsty rzadki cd. tab. 13 tab. cd. 5 nie gatunkowej roślin uwzględniła tę grupę. Konieczne okazało się zwłasz- się okazało Konieczne grupę. tę uwzględniła roślin gatunkowej nie Do bardzo częstych należą w należą częstych bardzo Do i rzadkie bardzo taksony nich wśród 13).Dominują (tabela (41%)ściśle chronionych71 gatunków oraz 92,6%) — 1764). poz. (25z mchy chronioneczęściowo prawiewszystkie Występują tu ochroną. arrosus cum i gatunków torfowiskowych grupy środowiska ze pozyskiwania nadmiernego ograniczenie cza z 1959).Ustawa Dopiero Tobolewski ski, 1959b;Szweykow- Kuc 1948; 1937;Kornaś dewastacjąichsiedlisk (Kulesza w gatunków threatened), (regionally regionalnie zagrożony gatunek — terminate), (Key): Objaśnienia ozdeim iita rdwsa z Środowiska Ministra porządzeniem (48%) gatunków mchów objętych w objętych mchów (48%)gatunków 120 119 118 117 116 115 114 113 112 111 110 109 108 107 106 105 104 103 102 101 100 Sphagnum girgensohnii 99 98 97 96 95 94 a yyi KaosoCętcosij dooao iml połowę niemal odnotowano Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie Na . Ulota bruchii . . Splachnum sphaericum . Ulota crispa . . Thamnobryum alopecurum . Thuidium recognitum . . Tomentypnum nitens . Ulota coarctata . Thuidium tamariscinum . Syntrichia virescens . Syntrichia papillosa . Sphagnum squarrosum . Thuidium delicatulum . . . . Sphagnum warnstorfii . Sphagnum subsecundum . Thuidium assimile . Sphagnum teres . Splachnum ampullaceum . Syntrichia latifolia . Sphagnum subnitens . Sphagnum russowii . Weissia rostellata Sphagnum palustre Sphagnum rubellum Sphagnum magellanicum Sphagnum obtusum Sphagnum papillosum , , Pleurozium schreberi Pleurozium , , — gatunek niedostatecznie poznany (insufficiently known), known), (insufficiently poznany niedostatecznie gatunek — K Sphagnum fallax Sphagnum

1 fo — gatunek zagrożony (endangered), (endangered), zagrożony gatunek — E me eewtw c jdozśi zpwioy crn przed ochronę zapewniłoby jednocześnie rezerwatów, co rmie

le śnych (np.: (np.: śnych czy czy , , — ścisła ścisła ścisła ścisła częściowa częściowa częściowa częściowa ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła częściowa ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła ścisła Pseudoscleropodium

wi Thuidium 2 ększości mchy chronione częściowo, głównie głównie częściowo, chronione mchy ększości Calliergonella cuspidata Calliergonella

rz Po

20 adkie na omawianym terenie (64,6%).terenie omawianym na adkie lsce ochroną prawną (zgodnie z (zgodnie prawną ochroną lsce sp.), a sp.), 4 . „zenk sa” r 168, nr Ustaw” „Dziennik — r. 04

— gatunek narażony (vulnerable). narażony gatunek — V — gatunek o nieokreślonym zagrożeniu (inde- zagrożeniu nieokreślonym o gatunek — I dn — — — — — — — — — — — — — — — — V V V V R R R R E E 3 I ia 11 września 2001 r. o r. 2001 września 11 ia

purum ta kże objęcie ich częściową częściową ich objęcie kże — gatunek rzadki (rare), rzadki gatunek — R , , Rhytidiadelphus squ- Rhytidiadelphus — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — , , 4 Leucobryum glau- Leucobryum bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki rzadki niezbyt częsty częsty niezbyt częsty bardzo częsty częsty częsty rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki rzadki rzadki bardzo rzadki rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki bardzo rzadki częsty bardzo rzadki bardzo rzadki niezbyt częsty cd. tab. 13 tab. cd.

5 oc

Ro hro-

27 RT z-

117 118 skoweeksploatacja(osuszanie, torfu), a się mchy leśne (odlesianie i wymienia elementów zagrożonych szczególnie 1992). Wśród (During florach w ubytki oraz gatunków licznych stanowisk zanikanie sygnalizuje autorówWielu mchy. należą siedliskowych warunków zaburzenia na liwych wraż- najbardziej roślin Do lokalnych. flor naturalnych ubożenie postępujące antropopresji. Towarzyszyim wpływem pod roślinnej szaty przemian cyjnych w 4.12.2. zagrożone Gatunki w gdy ona idzie nie w zwłaszcza się ścisła, ochrona leśne(17%) epifityczne (10%).oraz (20%),naziemne naskalne gatunki także mają udział (42%), skoweznaczący (np.:leśne aukw crn cęcoą c orncyo amen ih eksploatację ich nadmierną ograniczyło z co częściową, ochroną gatunków siedliskowym największą grupę gatunków chronionych tworzą mchy torfowi- mchy tworzą chronionych gatunków grupę największą siedliskowym splendens comium

na pr W W turalnych siedlisk. Ze względów praktycznych znacznie mniej sprawdza mniej znacznie praktycznych względów Ze siedlisk. turalnych zypadku mchówpodstawowe ma znaczenie. zypadku

ostatnich dziesięcioleciach obserwujemy nasilanie sięostatnich dziesięcioleciach obserwujemy nasilanie procesów degenera- ryak mzkw z mszaków przypadku Dicranum scoparium Dicranum cies, cies, species, E — endangered Poland: in threatened species of 53.Fig. Percentage zagrożeniu wymarciem, narażone, zagrożone skrajnie gatunki — E gatunków Polski: skali w grup zagrożonych różnych procentowy Udział 53. Ryc. 40% , czy czy schreberi Pleurozium — indeterminate species indeterminate — I — gatunki rzadkie, rzadkie, gatunki — R 14%

in tensyfikacja gospodarki leśnej),gospodarki tensyfikacja bagienno-torfowi-

, pe D nśi srwzł sę bęi niektórych objęcie się sprawdziło wnością — vulnerable species, species, V — vulnerable .

Polsce i Polsce polysetum

ta — gatunki o nieokreślonym nieokreślonym o gatunki — I kże występujące na mineralnej glebie mineralnej występującena kże Thuidium assimile Thuidium

Europie , 26% Eurhynchium angustirete Eurhynchium

20% pa rze z rze — gatunki gatunki — V — rare spe- R — rare

oc I R V E hroną siedlisk — siedlisk cohroną ). Pod względem względem Pod).

kr ajowych , Hylo- podkrakowskie, Ojcowski Park Narodowy).ParkTylko Ojcowski z gatunków39podkrakowskie, dolinki Smolenia, Potoku, Złotego Olsztyna, okolice (np.: florze urozmaiconej z się pokrywa z kwadratów Lokalizacja Wyżyny). całej terenie na które z na częściowo, względu chronione ze taksony (wyłączono 54 ryc. przedstawia Polski lezionych mchów zagrożonych jest jednocześnie chronionychekologiczną, prawnie. nie są obejmowane ochroną. Wspomnieć należy,scomitrium że 45 spośród odna- gatunkiz (16), epifityczne inicjalnych siedlisk (13) oraz ostatniej grupy (12). Należące do nus (77%),tylkonieliczne notowano często ( rzadko występuje bardzo terenie omawianym zagrożonych taksonów naszość 13),(tabela najwięcej z Z 2004). chronionych. roślin a zagrożonych, gatunków listach na zentowana człowieka).łalności z Ostatnia w istniejących inicjalnych, siedliskach (na units and cartogram protected particular in Poland species in threatened of Number 54. Fig. w Polski skali w zagrożonych i chronionych śle ści- gatunków liczby Zróżnicowanie 54. Ryc.

poszczególnych kwadratach badawczych kwadratach poszczególnych i Koncentrację notowań gatunków ściśle chronionych i chronionych ściśle gatunków notowańKoncentrację i (Żarnowiec mchów 231 zaliczono zagrożonych do Polski terenie Na

Sy ntrichia virescens

tej grupy 65 odnotowano na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na odnotowano 65 grupy tej rodzajów: czy

Pleuridium acuminatum ro

zmieszczeniem terenów o terenów zmieszczeniem re guły większą częstość występowania tworzą jednolite tło tło jednolite tworzą występowania częstość większą guły A caulon

). Pod względem siedliskowym przeważają mchy naskalne ka tegorii R — gatunkówtegorii— rzadkichR (40%) (ryc.53). Więk- , Aloina

wy mienionych grup jest zwykle znacząco repre- mienionychznacząco jest grup zwykle , Entosthodon , z

Anomodon uw

du agi na niewielkie rozmiary i

na żej mierze dzięki okresowej dzia- okresowej dzięki mierze żej jlepiej zachowanej i zachowanej jlepiej

, z Ephemerum

longifolius re guły nieobecna na listach listach na nieobecna guły

ic h obfitszą obecnością obecnością obfitszą h

za , grożonych w grożonych , Plagiopusoederia- Hennediella

na j grupy ma ma grupy j

sp jbardziej ecyfikę ,

Phy- sk

in ali ali .

119 120 Europy do regionalnie zagrożonychregionalnie(RT) do Europy i kiem: z Większość 1995). Martiny z gatunków badawczychkwadratach a korelacja liczbą gatunkówmiędzy chronionych i chum striatum ru turbinatum Bryum (np.: wyginęły podobnie w ostatnio terenie tym na obserwowane głównie taksony, na w zwłaszcza przetrwania Wyżynie, ich prawdopodobieństwo to Zwiększa Narodowy). Park ski Ojcow-lub(rezerwat chronionym obszarze na stanowisko jedno przynajmniej of particular cartogram units (value of Spearman’s rank correlationFig.55. coefficient = 0.92(with p poszczególnychkwadratów badawczych (wartość współczynnika korelacji Spearmana0,92(przy = Ryc. 55.

< 0,05) Physcomitriumeurystomum liczba gatunków chronionych i zagrożonych

Na uwagę zasługuje fakt, że w że fakt, uwagęNa zasługuje (number of protected and threatened species) –5 30 35 20 25 10 15 Correlation between thenumber ofprotected andthreatened species andthefloristic value Buxbaumia aphyllaBuxbaumia 2 04 08 100 80 60 40 20 0 –20 0 5 Korelacja liczbą gatunków między chronionych zagrożonych walorem i florystycznym a

eu , ropejskiej czerwonej listy mchów zagrożonych (Schumacker, (Schumacker, zagrożonych mchów listy czerwonej ropejskiej czy czy sphaericum Physcomitrium , Dichelyma

pr wartość waloru florystycznego (floristic value) (floristic florystycznego waloru wartość , zypadku gatunków bardzo rzadkich. Jednak niektóre Jednak rzadkich. bardzo gatunków zypadku Anacamptodon splachnoides Anacamptodon

Callicladiumhaldanianum wa

(tabela13). zaliczanyWartow nadmienić,że lorem florystycznym tych kwadratówtych lorem(ryc. 55).florystycznym

ni capillaceum ch objęta jest również krajową listą, z listą, krajowąrównież jest objęta ch

an alizowanej brioflorze znajduje alizowanej 21 także się Callicladium haldanianumCallicladium , peeu cohaerens Ephemerum Weissia rostellata

za grożonych w , , Microbryum floerkeanum Microbryum Brachythecium geheebii Brachythecium 120

XI ). duża Zachodzi

po w, prawdo- w., X szczególnych 4 160 140 , na Wyży- na Orthotri- p

< 0.05) wy

sk jąt- ali ali , Table 14. Tabela 14. (65%). (37,5%)zagrożonych gatunków wśród narażonych oraz grupę największą nież (23%). inicjalnych rów-szuwarowo-torfowiskowe siedlisk Mchy stanowią oraz szuwarowo-torfowiskowe dominujągatunki (36%), murawowo-naskalne (31%) (18%).Większy udział mają również epifity (13%). wowo-naskalne(29%), szuwarowo-torfowiskowe (20%) siedliskoraz inicjalnych siedliskowegrupymchów:mura- 3 sięwyróżniają regionalniewymarłych ków zagrożonychna terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. lokalnie wymarłych. Dlatego podjęto próbę opracowania czerwonej listy mchów taksonówzagrożonychgruparegionalnych np. Względnajestczerwonych list. niu od ogólnokrajowej) gatunkowastruktura i (w odmienna często jest regionalnych. Odzwierciedleniem tego flor intensywnośći 4.12.3. zagrożone Gatunki bardzorzadko lub rzadko. nie Krakowsko-Częstochowskiej jest gatunkiem częstym. Pozostałe obserwowano i ih w ich nia przeocze- możliwość uwagę pod brać trzeba rozmiary niewielkie na względu (zeponownego odnalezienia ichmożliwości wyklucza nie co wymarłych, nie regional-grupy do się (42%)klasyfikują taksony54 14).(tabelagatunków Aż geheebii vinealis austriaca Scorpidiumscorpioides stomum lyelliiOrthotrichum aquaticus B aloides Aloina rens pulchella Pohlia elongata .

Dużą grupę stanowią także mchy krytycznie zagrożone (30%).zagrożone Wśródnich krytycznie mchy także stanowią grupę Dużą z zgodniePowstała Lokalne uwarunkowania (zachowanie szaty leśnej, zróżnicowanie siedliskowe, pallens , Hennediella heimii, , Regional red list of mosses of the Cracow-Częstochowa Upland , , Drepanocladussendtneri , Regionalna czerwona lista mchów zagrożonych na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej , Ph , na W ru archangelicum Bryum , Meesia triquetraMeesia Ulota coarctata Dichelymacapillaceum

B . tr . sphaericum turbinatum ki pa trnwc) Pd zldm lśiwm śó gatun- wśród ilościowym względem terenowych). Pod prac akcie , , A Pseudobryum cinclidioides

. fo yżynie Krakowsko-Częstochowskiej yżynie ambigua Gatunki regionalnie wymarłe ( wymarłe regionalnie Gatunki , rmyantropopresji itp.) różnie kształtują tendencje dynamiczne O , . Sphagnum , striatum Heterocladium heteropterum , , Plagiomniummedium , Weissia B

M , . og ncmtdn splachnoidesAnacamptodon weigelii, . uliginosa ólnie przyjmowanymi kryteriami lista obejmuje130lista przyjmowanymikryteriami ólnie , , , B ,

Paludellasquarrosa

Encalyptaciliata condensa . Dicranodontiumdenudatum contortum badium Buclandiellamicrocarpa , Microbryum floerkeanumMicrobryum , Pseudocalliergon trifarium , , W , B Splachnumampullaceum . . , rostellata Pleuridium creberrimum , RE Entosthodonfascicularis , , Hylocomiastrum Philonotis ) (Regionally extinct) (Regionally )

ró . , żnice w

atai ithyphyllaBartramia acuminatum , , B , Buxbaumia viridisBuxbaumia Dicranumbonjeani , .

marchica intermedium , Neckerapennata

, ka Racomitrium lanuginosum

umbratum tegoryzacji taksonów , , S Pleurochaetesquarrosa , . Physcomitriumeury- sphaericum , Ephemerum cohae- Ephemerum , , B , , Brachythecium . Isopterygiopsis Codriophorus neodamense ,

Didymodon N od , . Timmia pumila różnie- , , , ,

121 122 — wychodnie skalne, wychodnie — i źródliska — torfowiska, — terenienależą: wianym ochroniarskich. mowanychdziałaniach nej różnorodności brioflory. Powinny one być priorytetowe podej- wewszelkich siedlisk są szczególnie zachowania dla jestjakie ważne typy lokal- świadomość, i naturalnej roślinności typów wszystkich wie w obserwujemy gatunków Zanikanie flory. tutejszej nych zaburzenia układównaturalnych nieodwracalnego siedliskowych uwidaczniają się w praktycznie Skutki gospodarczą. działalnością w sko-Częstochowskiej różnorodności utrzymania 4.12.4. dla ważne Siedliska cylindricus Bartramia pomiformis Bartramia Warnstorfia exannulata Gyrowiesia D rufescens nella rigidaAliona tica aloides vernicosus tocaulis gon S plumosum Sciuro-hypnum patensmitriella pratense latebricola decipiens P. polygamum Campylium . . magellanicum Do siedlisk kluczowych dla zachowania bioróżnorodności mchów na oma- na mchówbioróżnorodności zachowania dla kluczowych siedlisk Do Krakow- Wyżynie na roślinnej szaty przemiany współcześnie Zachodzące pallidum , giganteum ipihi cossonii Limprichtia , flo , Sphagnum capillifolium Sphagnum Myurellajulacea ,

, ry mchów ry , tenuis , Sphagnum fuscum Sphagnum Warnstorfia fluitans Warnstorfia , D Paraleucobryum longifolium Paraleucobryum Amblystegiumradicale , , .

, , Dicranella cerviculata Dicranella na pusillum D Pogonatumnanum S Gatunki krytycznie zagrożone ( zagrożone krytycznie Gatunki , . . turalne cieki wodne, cieki turalne warnstorfii, ewga ciliata Hedwigia , subulata yrhpu luridum Hygrohypnum , . Brachythecium campestre Brachythecium , , , Encalyptarhaptocarpa , ihsim foliosum Diphyscium , Orthothecium intricatum Orthothecium

Gatunki zagrożone ( zagrożone Gatunki panm contortum Sphagnum wi , rhtihm pallens Orthotrichum Gatunki narażone ( narażone Gatunki irnm viride Dicranum , Syntrichia latifolia ększości są bezpośrednio lub pośrednio wymuszone wymuszone pośrednio lub bezpośrednio są ększości , S. palustre S. . S . , , compactum , Polytrichumstrictum eoim blandowii Helodium , Bucklandiellaheterosticha Didymodon ferrugineus Didymodon , , Philonotis calcarea Philonotis S , . papillosum nu spinosum Mnium , , , , , iyoo acutus Didymodon S VU EN S , Fissidensincurvus CR . , isdn adianthoides Fissidens . B , subsecundum papillosa , S ) (Endangered) ) . ) (Vulnerable) ) O . ) (Critically endangered) (Critically ) Philonotiscaespitosa mildeanum . cuspidatum stramineum , ,

, Pterygoneurum ovatum Pterygoneurum pó S ooaim incurvatum Homomalium . , Tomentypnum subnitens łnaturalnej. Dlatego ważna ważna Dlatego łnaturalnej. , , , Distichium capillaceum Distichium Ph Cirriphyllumtenuicaule . , , , M Buxbaumia aphylla Buxbaumia

. , , te S , tomentella . Gymnostomumcalcareum . ircu heteromallum Ditrichum ndencjach dynamicz- autila commutata Palustriella spinulosum

flexuosum , od S , , . Ph otnls antipyre- Fontinalis russowii niesieniu do pra- do niesieniu

nitens . fontana , Plagiothecium Plagiothecium , , , , P Ulota crispa S , Pogonatum . . , Trichodon Trichodon subsessile obtusum , , cd. tab. 14 Hypnum , , Physco- Callier- Hama- Dicra- , , , , , , terofitów. jako ostoje bioróżnorodności. Wyrazem tego jest odnotowana niezbyt wysoka wysoka niezbyt odnotowana jest tego Wyrazem bioróżnorodności.ostoje jako i unifikacji do wadzi w głównie terenie omawianym na się zachowały drzewostanów typu tego fragmenty Niestety, i epifityczne gatunki w luk powstawanie m.in. zapewnia gdyż logicznego, z muraw, zwłaszcza utrzymywania metodą właściwszą A zapytania. znakiem pod programu tego nuację o doniesienia ostatnie Jednak „Owca program z należy który Plus”, rozwiązań korzystnych Do 2004). (Rękas Śląskiego z jedną jest związanych z działań zorganizowanych podejmowanie jest Niezbędne pracy. w poruszana była niejednokrotnie już Krakowsko-Częstochowskiej, wspinacz- turystyka skał. intensywna kowa. odlesionych także jest wcześniej naskalnej flory dla odkrzaczanie Zagrożeniem systematyczne więc się wydaje Pożyteczne światłolubne. gatunki nich na zadomowione eliminuje skał z tych wychodni, odsłanianie jest naskalnych i cienio- dla mikroklimatycz- Zagrożeniem zwłaszcza siedlisk. typu tego nej, stabilności, utrzymanie jest Ważne darowane. i siedliskowo obszarach na zróżnicowanych słabo zwłaszcza gatunkowe, bogactwo lokalne na wpływa znacząco potokówi w powodem są strat koryt nieodwracalnych regulacje czy wody,zanieczyszczenia i wodne rośliny należą siedliskowych warunków ważną. nychsprawąjest niezwykle wod- cieków typu tego charakteru naturalnego zachowanie Dlatego Cieślina). w przybrzeżne zatorfienia lokalne i degeneracyjnymW przesądzony. się wydaje procesom los się oparło nie torfowisk -Częstochowskiej wiekowe,— wolno stojące drzewa. o lasy — kserotermiczne, murawy — e, tnwąe jdn z jeden stanowiącej wej, t otmle ijc rzou il gu rśi zrdioyh Zwłaszcza zarodnikowych. roślin grup wielu rozwoju miejsca optymalne o

ochroną czynną tego typu zbiorowisk. Restytucja muraw kserotermicznych muraw Restytucja zbiorowisk. typu tego czynną ochroną lokalnej florze. Tendencje do „porządkowania” (w ay o Lasy kserotermiczne Murawy skalne Wychodnie i Źródliska Torfowiska

chach naturalnych, chach fo . Zróżnicowane siedliskowo starodrzewia starodrzewia siedliskowo Zróżnicowane . naturalnych cechach ek ciągle są widoczne na omawianym terenie. omawianym na widoczne są ciągle ek

rm działalności Zespołu Parków Krajobrazowych WojewództwaParkówKrajobrazowych Zespołu działalności rm

po . Praktycznie żadne z żadne Praktycznie . na wodzeniem sprawdza się np. w np. się sprawdza wodzeniem

turalne cieki wodne cieki turalne re zerwatach. Współczesna, radykalna gospodarka leśna pro- leśna gospodarka radykalna Współczesna, zerwatach.

ep ub . Obecność nawet niewielkich wychodni skalnych skalnych wychodni niewielkich nawet Obecność . iksyliczne pojawiają się tu w tu się pojawiają iksyliczne żna aukwg lsw kóe rc są pozycję swą tracą które lasów, gatunkowego ożenia

na jcenniejszych elementów szaty roślinnej Wyżyny Wyżyny roślinnej szaty elementów jcenniejszych Polmtk zgoei rśinśi murawo- roślinności zagrożenia Problematyka .

pro

mia

blemach natury finansowej stawiają konty- stawiają finansowej natury blemach ko rę naturalny charakter zachowały jedynie jedynie zachowały charakter naturalny rę

rytach leśnych potoków(np.w leśnych rytach

wy zd . Do najbardziej wrażliwych na zmiany zmiany na wrażliwych najbardziej Do . ominowanych przez tereny zagospo- tereny przez ominowanych stępujących na Wyżynie Krakowsko- Wyżynie na stępujących

ko lei zarastanie wcześniej odkry- wcześniej zarastanie lei

re wł wi

zł dwodne. Zmiany poziomu Zmiany dwodne. zerwacie „Góra Zborów”. „Góra zerwacie

aśnie wypasanie jest naj- jest wypasanie aśnie

lgociolubnych gatunków gatunków lgociolubnych ym ym tego słowa znaczeniu) da na

pu jwiększym bogactwie. bogactwie. jwiększym rni i rni nktu widzenia brio- widzenia nktu

ro zwój drobnych drobnych zwój

ok ni niejszej olicach

ic h

123 124 swych pozostałych jeszcze walorów jeszcze florystycznych. pozostałych swych ze wiele utraci stopniowo Krakowsko-Częstochowska Wyżyna razie ciwnym wego. drogo- ruchu bezpieczeństwa pretekstem pod przydrożnychzwiększenia drzew wycinki akcje są częstsze coraz że zwłaszcza niezbędna, jest drzew stojących (1997). wolnoOchrona epifitówpowrót opisuje m.in. Vanderpoorten taki — i epifitów zwiększenia różnorodności się szansa wzrasta powietrza zanieczyszczenia poziomu się żaniem i wierzb głównie drzew, wiekowychkora jest skiem nej jestforofitów.odpowiednich uzależnione od obecności siedli- Optymalnym bioróżnorodności. ochrona — leśna gospodarka linii na byćosiągnięty oraz murszejącychrych drzew kompromis,kłód) to minimalny który powiniem w ków a leśnych powierzchni udziałem procentowym między korelacja nie (zaniechanie zrębów zupełnych, pozostawianie chociaż pojedynczych sta- pojedynczych chociaż pozostawianie zupełnych, zrębów (zaniechanie nie cartogram units (value of Spearman’s rank correlation coefficient = 0.31 (with = coefficient correlation rank Spearman’s of (value units cartogram 56. Fig. w 56. Ryc.

liczba gatunków (number of species) kwadratach badawczych (wartość współczynnika korelacji Spearmana = 0,31 (przy (przy 0,31 = Spearmana korelacji współczynnika (wartość badawczych kwadratach Wymienione siedliska powinny być przedmiotem specjalnej troski, w troski, specjalnej przedmiotem być powinny siedliska Wymienione drzewa stojące wolno Stare, 200 220 240 100 160 180 140 120 60 80 40 20 0 1 02 04 06 080 70 60 50 40 30 20 10 0 –10

Correlation between the percentage of forest areas and species numbers in particular particular in numbers species and areas forest of percentage the between Correlation kw Korelacja między procentowym udziałem powierzchni leśnych a liczbą gatunków gatunków liczbą a leśnych powierzchni udziałem procentowym między Korelacja adratach badawczych (ryc. 56). Bardziej ekstensywne gospodarowa- ekstensywne Bardziej 56).(ryc. badawczych adratach procent powierzchni lasów (percentage of forest areas) forest of (percentage lasów powierzchni procent

po wrotu gatunków od dawna nieobserwowanych dawna od gatunków wrotu . Zróżnicowanie nieleśnej brioflory epifitycz- brioflory nieleśnej Zróżnicowanie .

to poli. W poli.

< 0.05) < p iązku z iązku li czbą gatun- czbą p < 0,05) <

ob pr ze- ni- — średnio 17% średnio — (ryc.58). i Kluczwody” („Dolina 27% do Góra”) („Ostra 3,5% od wynosi w udział Ich mchów. tych populacji niektórych mniej w żonych o Góra”,„Ostra siedliskowoczy obiekty,cechuje „Michałowiec” „Kaliszak”, jak: (stare dlisk murszejące drzewa, kłody, skalne). wychodnie monotonne Nieduże, i siedlisk ność różnorod- wszystkim przede wpływają brioflory zróżnicowanie na Pozytywnie (119)i Mnikowska” „Dolina (126),„Parkowe” należą: względem tym pod najbogatszych Do 15). (tabela Wyżyny) całej flory Dolina Mnikowska”, przy pierwszy czym zajmuje 160 ha, a i jak i lokalnezróżnicowanie siedliskowe (zarówno w 4 i i jak Są to obiekty bardzo zróżnicowane, zarówno pod względem powierzchni,2008). rzeźby,An. Lelowskiego, Progu „Kępina”rezerwat (Urbisz żonypograniczu na poło- 30., jako jeszcze włączająautorzy (niektórzy Wyżyny powierzchni 0,7% 4.12.5.1. przyrody Rezerwaty w względu na toZe tych wania. stosunkowo terenów florystyczne bogactwo duże różnorodność brioflory,głównie na skutekwystępo- zabezpieczenia siedlisk ich interesującej i flory i (rezerwaty ścisłą ochroną objęte Enklawy z krajobrazu chronionego a 57), (ryc. przyrody rezerwatów 29 pory tej do utworzono Narodowy, Park Ojcowski Powstał prawnej. ochrony mami 4.12.5.chronionych obszarów Brioflora hwke srwł, e ncn jj oircne bęe otł rżyi for- różnymi zostały objęte powierzchnie jej znaczne że sprawiły, chowskiej rzalskie”), kolejne 3 zaś to obiekty geologiczneobiektyZborów”,(„Górato„Kajasówka” rzalskie”),zaś kolejne 3 i „Michałowiec” Skałki”, („Bielańskie florystyczny charakter

73,92 ha („Dolina Racławki”). Jednak na bogactwo flory zasadniczy ma wpływ „

„Zimny Dół”). Ich wielkość waha się od 1,38 ha („Skałki Przegorzalskie”)(„Skałki do ha 1,38 od sięwaha wielkość IchDół”). „Zimny

wi ni Swe stanowiska na terenie rezerwatów ma 75 gatunków chronionych i 214rezerwatów odnotowanoobszarach Na łącznie gatunkówmchów (60% więc stanowi ha, 1805ponad łącznie wynosi rezerwatów 29 Powierzchnia Krakowsko-Często- Wyżyny florystyczno-krajobrazowe walory Wybitne

ele uboższa brioflora eleuboższa (około gatunków mchów).30 niejszej pracy poświęcono im szczególną uwagę. szczególną im poświęcono niejszejpracy

mszaków). Porównywalne są np. zasoby florystyczne rezerwatów„Parkowe” szaty roślinnej. Przeważają rezerwaty krajobrazowei rezerwatyPrzeważająroślinnej. szaty

sk ali kraju. Niewątpliwie zwiększa to gwarancję trwałości przynaj- trwałości gwarancję to zwiększa Niewątpliwie kraju. ali

zb iorowisk roślinnych, a roślinnych, iorowisk

ro ślinności. Niejako przy okazji zachowana zostaje lokalna lokalna zostajezachowana okazji Niejako przy ślinności.

Ze płm uasih akw Krajobrazowych. Parków Jurajskich społem

wi kże obecność dogodnych mikrosie- dogodnych obecność kże

ększość terenów obejmuje obszar obszar obejmujeterenów ększość Oj

cowski PN) z PN) cowski zypadkuroślin naczyniowych, „W ąwóz Bolechowicki” (111).Bolechowicki” ąwóz

ioflorze rezerwatów ioflorze le

śne, tylko 3 mają 3 tylko śne, d

re rugi tylko 21 ha. „S guły są ostoją są guły ak Przego- kałki

„K aliszak”) aliszak”)

za gro-

125 126 the Cracow-Częstochowa Upland in Cracow-Częstochowa the Park National Ojców the and reserves nature of 57.Distribution Fig. Chełm”, „Góra — 9 Kępa”, „Bukowa — 5 Góra”, „Zielona — 1 Krakowsko-Częstochowskiej: Wyżynie dowegona Naro- Parku i Ojcowskiego Ryc.przyrody 57. rezerwatów Rozmieszczenie — „Zimny Dół”, Dół”, „Zimny — 23 Kluczwody”, Racławki”, Racławki”, Kmity”, Kmity”, „Michałowiec”, — rzalskie”, rzalskie”, — „Panieńskie Skały”, Skały”, 27 — „Panieńskie — Ojcowski Park Narodowy (Ojców National Park) National (Ojców Narodowy Park Ojcowski — OPN — „Dolina Szklarki”, Szklarki”, „Dolina — 17 — „Bukowica”, „Bukowica”, — 20 — „Ostra Góra”, „Ostra — 14 — „Dolina Mnikowska”, Mnikowska”, „Dolina — 24 — „Ruskie Góry”, Góry”, „Ruskie — 10 — „Sokole Góry”, Góry”, „Sokole — 2 — „Parkowe”, „Parkowe”, — 6 — „Lipowiec”, „Lipowiec”, — 21 — „Bielańskie Skałki”, Skałki”, — 28 „Bielańskie — „Wąwóz Bolechowicki”, „WąwózBolechowicki”, — 18 — „Dolina Eliaszówki”, Eliaszówki”, „Dolina — 15 — „Ostrężnik”, „Ostrężnik”, — 7 — „Smoleń”, „Smoleń”, — 11 — „Wielki Las”, Las”, „Wielki — 3 — „Kajasówka”, „Kajasówka”, — 25 — „Dolina Potoku Rudno”, Potoku „Dolina — 22 — „Góra Zborów”, Zborów”, „Góra — 8 — „Skałki Przego- 29 — „Skałki — „Pazurek”, „Pazurek”, — 12 — „Kaliszak”, „Kaliszak”, — 4 — „Dolina „Dolina — 19 — „Dolina „Dolina — 16 — „Skała „Skała — 26 13 Tabela 15. Zróżnicowanie flory mchów w rezerwatach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej Table 15. Mosses in the nature reserves of the Cracow-Częstochowa Upland

Suma Procent Nazwa gatunku (Species name) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 111213 14 15 16 17 18 1920212223242526272829 (Total) (Percent) Abietinella abietina ● ●● ● ●●●● ● ●●●●● ●● ● 17 58,6 Acaulon muticum ● 1 3,5 Aloina rigida ● 1 3,5 Amblystegium juratzkanum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 13 44,8 Amblystegium serpens ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 29 100,0 Anomodon attenuatus ●●●●●●●●● ● ● ●●●●●●●●●● ● 22 75,9 Anomodon longifolius ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 31,0 Anomodon rugelii ● ● 2 6,9 Anomodon viticulosus ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●●● ●●●●●● ●● 21 72,4 Atrichum tenellum ● ● 2 6,9 Atrichum undulatum ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 29 100,0 Aulacomnium palustre ● 1 3,5 Barbula convoluta ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 16 55,2 Barbula unguiculata ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 14 48,3 Bartramia ithyphylla ● ● 2 6,9 Bartramia pomiformis ● 1 3,5 Brachytheciastrum velutinum ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 29 100,0 Brachythecium albicans ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 12 41,4 Brachythecium glareosum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 11 37,9 Brachythecium mildeanum ● 1 3,5 Brachythecium rivulare ● ● ● ● ● ● ● ● 8 27,6 Brachythecium rutabulum ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 29 100,0 Brachythecium salebrosum ●●●●●●●●●●●●●● ●●●●●● ●●●● 24 82,8 Brachythecium tommasinii ●●●●●●●●●●● ●●●●●● ●●● ●● 22 75,9 Bryoerythrophyllum recurvirostrum ● ● ●● ●●●●● ● ●●●●●●●●●●● ●● 23 79,3

127 128

cd. tab. 15 Suma Procent Nazwa gatunku (Species name) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 111213 14 15 16 17 18 1920212223242526272829 (Total) (Percent) Bryum argenteum ● ●●● ●●● ● ●●●●●● ● 15 51,7 Bryum caespiticium ● ●●● ●●● ●● ●●●●●● ● ● 17 58,6 Bryum funckii ● ● ● ● ● 5 17,2 Bryum pallescens ● ● ● ● ● 5 17,2 Bryum pseudotriquetrum ● ● ● 3 10,3 Bryum rubens ● 1 3,5 Bryum subapiculatum ● ● ● 3 10,3 Bryum violaceum ● ● 2 6,9 Buxbaumia aphylla ● ● 2 6,9 Buxbaumia viridis ● 1 3,5 Callicladium haldanianum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 10 34,5 Calliergon cordifolium ● ● 2 6,9 Calliergonella cuspidata ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 13 44,8 Campyliadelphus chrysophyllus ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 10 34,5 Campylidium calcareum ●●● ●●●●● ● ● ●●●●●●●●● ●● 21 72,4 Campylidium sommerfeltii ● ● 2 6,9 Campylium stellatum ● 1 3,5 Ceratodon purpureus ● ● ●●●●●●●●● ● ●●●●● ●● ●● 21 72,4 Cirriphyllum crassinervium ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 17 58,6 Cirriphyllum piliferum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 11 37,9 Cirriphyllum tenuicaule ● 1 3,5 Climacium dendroides ● ●● ●●●● ● ●●●●● ●● 15 51,7 Cratoneurum filicinum ● ● ● ● ● ● ● ● 8 27,6 Ctenidium molluscum ● ● ● ● ● ● ● ● 8 27,6 Dichodontium pellucidum ● ● ● 3 10,3 Dicranella cerviculata ● 1 3,5 Dicranella crispa ● 1 3,5 Dicranella heteromalla ●●●●●●●●●●● ●●● ●●●●●●● ●●● 24 82,8 Dicranella schreberiana ● ● ● 3 10,3 9 Mchy…9 Dicranella subulata ● 1 3,5 Dicranella varia ● ● ● ● ● 5 17,2 Dicranoweisia cirrata ● ● 2 6,9 Dicranum polysetum ● ● ● ● ● ● ● 7 24,1 Dicranum scoparium ●●●● ● ●● ●●●●● ● ●●●●● 18 62,1 Didymodon acutus ● 1 3,5 Didymodon fallax ● ● ● ● ● ● 6 20,7 Didymodon rigidulus ● ●●●● ●●● ● ● ●●● ●●●● ●● 19 65,5 Didymodon spadiceus ● ● ● ● 4 13,8 Diphyscium foliosum ● ● ● 3 10,3 Distichium capillaceum ● ● 2 6,9 Ditrichum flexicaule ●● ●● ●● ● ●● ●●●● ● ● 15 51,7 Ditrichum heteromallum ● 1 3,5 Ditrichum pallidum ● 1 3,5 Dryptodon pulvinatus ● ● ● ● ● ● 6 20,7 Encalypta ciliata ● 1 3,5 Encalypta rhaptocarpa ● 1 3,5 Encalypta streptocarpa ●●●●●●●●●●●● ●●●●●●●●● ●● ●● 25 86,2 Encalypta vulgaris ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 15 51,7 Eurhynchiastrum pulchellum ● ●●● ●● ● ● ●●● ●●●●●●● ● 19 65,5 Eurhynchium angustirete ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 10 34,5 Eurhynchium striatum ● ● ● 3 10,3 Fissidens adianthoides ● 1 3,5 Fissidens bryoides ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 10 34,5 Fissidens dubius ● ●●●●●●●●● ● ●●●● ● ●●●●● 21 72,4 Fissidens gracillifolius ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 19 65,5 Fissidens taxifolius ● ●●●●●●● ● ● ●● ●● ●●●●● 19 65,5 Fissidens viridulus ● 1 3,5 Fontinalis antipyretica ● ● 2 6,9 Funaria hygrometrica ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 31,0

129 130

cd. tab. 15 Suma Procent Nazwa gatunku (Species name) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 111213 14 15 16 17 18 1920212223242526272829 (Total) (Percent) Gymnostomum aeruginosum ● ● ● ● 4 13,8 Gymnostomum calcareum ● 1 3,5 Herzogiella seligeri ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 17 58,6 Heterocladium heteropterum ● 1 3,5 Homalia trichomanoides ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 16 55,2 Homalothecium lutescens ● ●● ●●●●● ● ●●●●●●●●●● ● 20 69,0 Homalothecium philippeanum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 18 62,1 Homalothecium sericeum ●● ●●●●● ●●● ● ●●●●●● ●● ●● 21 72,4 Homomalium incurvatum ● ● 2 6,9 Hygroamblystegium tenax ● ● 2 6,9 Hygrohypnum luridum ● ● 2 6,9 Hylocomium splendens ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 12 41,4 Hypnum cupressiforme ●●●●●●●●●●●●●●● ●●●●●●●●●●●●● 28 96,6 Hypnum lindbergii ● ● ● 3 10,3 Hypnum pallescens ● ●● ●●●● ●● ●●● ● ●●●● 17 58,6 Isothecium alopecuroides ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 15 51,7 Kindbergia praelonga ● ● ● 3 10,3 Leptobryum pyriforme ● ● 2 6,9 Leptodictyum humile ● 1 3,5 Leptodictyum riparium ● ● ● ● ● 5 17,2 Leskea polycarpa ● ● ● 3 10,3 Leskeella nervosa ●●●●● ●●●●● ● ● ● ● ●●● 17 58,6 Leucobryum glaucum ● ● ● ● ● ● 6 20,7 Leucodon sciuroides ● ● ● ● ● ● 6 20,7 Microbryum curvicolle ● 1 3,5 Mnium hornum ●● ● ●●●●● ●●● ●●●●●● ●●● ● 21 72,4 Mnium marginatum ●●●●●●●● ● ●●● ●●●●● ● ● ●● 21 72,4 Mnium spinosum ● ● 2 6,9 Mnium spinulosum ● ● 2 6,9 9* Mnium stellare ●●●●●●●●●●●● ●●●●●●●●● ●● ●● 25 86,2 Myurella julacea ● 1 3,5 Neckera besseri ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 10 34,5 Neckera complanata ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●●●●●● ●●● ●● 21 72,4 Neckera crispa ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 18 62,1 Niphotrichum canescens ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 12 41,4 Orthodicranum flagellare ● 1 3,5 Orthodicranum montanum ● ● ●●●● ●● ●●● ●●● ●●● ● 18 62,1 Orthodicranum tauricum ● 1 3,5 Orthotheciella varia ● ● ● ● ● 5 17,2 Orthothecium intricatum ● ● 2 6,9 Orthotrichum anomalum ●● ●●●●●●●●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 20 69,0 Orthotrichum cupulatum ● ● ● 3 10,3 Orthotrichum diaphanum ● ● 2 6,9 Orthotrichum obtusifolium ● 1 3,5 Orthotrichum pumilum ● ● 2 6,9 Orthotrichum speciosum ● 1 3,5 Orthotrichum stramineum ● 1 3,5 Oxyrrhynchium hians ● ●●●●●●●● ●●●●●●●●●●●●●●●● 25 86,2 Oxyrrhynchium schleicheri ● ●●● ●● ●●●●●●● 13 44,8 Oxyrrhynchium speciosum ● ● ● ● 4 13,8 Palustriella commutata ● ● ● 3 10,3 Physcomitrium pyriforme ● 1 3,5 Plagiomnium affine ●● ●●● ●●●● ● ●● ● ●●●●● 18 62,1 Plagiomnium cuspidatum ●●●●●●●●●●●●● ●●●●●●●●● ●●●●● 27 93,1 Plagiomnium elatum ● ● ● ● ● ● 6 20,7 Plagiomnium ellipticum ● ● ● 3 10,3 Plagiomnium rostratum ● ●●●●●●●●●● ●● ●●●● ●●●●●●●● 25 86,2 Plagiomnium undulatum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 18 62,1

131 132

cd. tab. 15 Suma Procent Nazwa gatunku (Species name) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 111213 14 15 16 17 18 1920212223242526272829 (Total) (Percent) Plagiopus oederianus ● ● ● ● 4 13,8 Plagiothecium cavifolium ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 19 65,5 Plagiothecium curvifolium ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 11 37,9 Plagiothecium denticulatum ●●● ●●●●●●●●●●●●●●●●●● ●●●●● 26 89,7 Plagiothecium laetum ● ●●●●●●●● ●● ● ●●●●●●● ●●●●● 24 82,8 Plagiothecium latebricola ● 1 3,5 Plagiothecium nemorale ●● ●● ●●●● ● ●●●●●●● 16 55,2 Plagiothecium ruthei ● ● 2 6,9 Plagiothecium succulentum ● ● ● ● ● ● ● 7 24,1 Plasteurhynchium striatulum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 17 58,6 Platydictya jungermannioides ● 1 3,5 Platygyrium repens ● ● ● ● ● ● ● ●● ●● ●● ●●●●● 18 62,1 Platyhypnidium riparioides ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 31,0 Pleuridium subulatum ● ● ● ● ● 5 17,2 Pleurozium schreberi ●●●●● ●●●● ● ●●●●●● ●● ●● 20 69,0 Pogonatum nanum ● 1 3,5 Pohlia camptotrachela ● ● ● ● 4 13,8 Pohlia cruda ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 13 44,8 Pohlia elongata ● 1 3,5 Pohlia melanodon ● ●●●●● ● ●● ●●●● 13 44,8 Pohlia nutans ●●●● ●●●●●●●●●●●●●●●●●● ●●●●● 27 93,1 Pohlia wahlenbergii ● ● 2 6,9 Polytrichastrum formosum ●●●●●●●●●● ●● ●●●●●●●● ●●●●● 25 86,2 Polytrichum commune ● ● ● 3 10,3 Polytrichum juniperinum ● ● ● ● ● ● ● 7 24,1 Polytrichum piliferum ● ● ● ● 4 13,8 Protobryum bryoides ● ● ● 3 10,3 Pseudoleskeella catenulata ● ● ● ● ● ● ● 7 24,1 Pseudoscleropodium purum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 11 37,9 Pseudotaxiphyllum elegans ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 31,0 Pterigynandrum filiforme ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 11 37,9 Pterygoneurum ovatum ● 1 3,5 Ptilium crista-castrensis ● ● 2 6,9 Pylaisia polyantha ● ● ● ● ● ● ● ● ● 9 31,0 Rhizomnium punctatum ●●●●●●●●●● ●●●●●●●●● ●●●●● 24 82,8 Rhodobryum ontariense ● ● 2 6,9 Rhodobryum roseum ● ● ● ● ● ● ● 7 24,1 Rhynchostegiella tenella ● ● ● 3 10,3 Rhynchostegium murale ● ●●●●●●●● ● ●●●●●●●●●●●●● ●● 25 86,2 Rhytidiadelphus squarrosus ● ● ● ● ● ● ● ● 8 27,6 Rhytidiadelphus triquetrus ● ● ● ● ● ● ● ● 8 27,6 Rhytidium rugosum ● ● ● ● 4 13,8 Rosulabryum capillare ● ● ● ●●●●● ●● ●●●●●●●●● ●● 21 72,4 Rosulabryum laevifilum ● ●●●●●●●● ● ●● ●●●●●●●●● ● 22 75,9 Sanionia uncinata ●●●●●● ● ● ● ●● ●●● ●● 16 55,2 Schistidium crassipilum ●●●●●●●●●●●● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 22 75,9 Sciuro-hypnum flotowianum ● 1 3,5 Sciuro-hypnum oedipodium ● ● ● ●●●●● ●●●● ● ● ● 15 51,7 Sciuro-hypnum plumosum ● 1 3,5 Sciuro-hypnum populeum ●●●●●●●●●● ● ●●●●●●●●●●●●● ●● 26 89,7 Sciuro-hypnum reflexum ● 1 3,5 Sciuro-hypnum starkei ● 1 3,5 Seligeria donniana ● 1 3,5 Seligeria pusilla ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 15 51,7 Serpoleskea confervoides ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 11 37,9 Serpoleskea subtilis ● ● ● ● ● ● ● ● 8 27,6 Sphagnum fimbriatum ● 1 3,5 Sphagnum girgensohnii ● 1 3,5 Sphagnum palustre ● 1 3,5

133 134

cd. tab. 15 Suma Procent Nazwa gatunku (Species name) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 111213 14 15 16 17 18 1920212223242526272829 (Total) (Percent) Syntrichia calcicola ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 10 34,5 Syntrichia montana ● ● ● 3 10,3 Syntrichia ruralis ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 14 48,3 Syntrichia virescens ● ● 2 6,9 Taxiphyllum wissgrillii ●● ●●●●● ● ● ● ●●● ●●●●●● ●● 21 72,4 Tetraphis pellucida ●●●●●●● ●● ●●●● ●●● 16 55,2 Thamnobryum alopecurum ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 12 41,4 Thuidium assimile ●●●● ●●● ● ●●● ●● 13 44,8 Thuidium delicatulum ● ● ● ● 4 13,8 Thuidium recognitum ● ● ● ● ● ● ● 7 24,1 Thuidium tamariscinum ● ● ● ● 4 13,8 Timmia bavarica ● ● ● ● ● ● 6 20,7 Tortella inclinata ● ● ● ● ● 5 17,2 Tortella tortuosa ● ●●●●●●●●●● ●●●●●●●●● ●● ● 23 79,3 Tortula acaulon ● 1 3,5 Tortula lanceolata ● ● ● ● 4 13,8 Tortula modica ● ● 2 6,9 Tortula mucronifolia ● ● 2 6,9 Tortula muralis ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● 14 48,3 Tortula subulata ●●● ●●●● ●●●●●●● ● 15 51,7 Weissia brachycarpa ● ● ● ● ● 5 17,2 Weissia controversa ● ● ● ● 4 13,8 Weissia longifolia ● ● 2 6,9 Suma (Total) 81 44 46 64 90 119 79 97 70 89 69 88 30 41 34 29 60 100 126 74 92 85 79 38 97 111 54 80 68 Rezerwaty (Nature reserves): 1 — „Bielańskie Skałki”, 2 — „Bukowa Kępa”, 3 — „Bukowica”, 4 — „Dolina Eliaszówki”, 5 — „Dolina Kluczwody”, 6 — „Dolina Mnikowska”, 7 — „Dolina Potoku Rudno”, 8 — „Dolina Racławki”, 9 — „Dolina Szklarki”, 10 — „Góra Chełm”, 11 — „Góra Zborów”, 12 — „Kajasówka”, 13 — „Kaliszak”, 14 — „Lipowiec”, 15 — „Michałowiec”, 16 — „Ostra Góra”, 17 — „Ostrężnik”, 18 — „Panieńskie Skały”, 19 — „Parkowe”, 20 — „Pazurek”, 21 — „Ruskie Góry”, 22 — „Skała Kmity”, 23 — „Skałki Przegorzalskie”, 24 — „Smoleń”, 25 — „Sokole Góry”, 26 — „Wąwóz Bolechowicki”, 27 — „Wielki Las”, 28 — „Zielona Góra”, 29 — „Zimny Dół”. nikowych: nikowych: na badań własnych,podstawie a Dlaodnotowanych liczbę podano każdego na jego terenie gatunków mchów — i 1974b; Rąkowski Krakowsko-Częstochowskiej (Michalik Wyżynie reserves nature of bryoflora the in species threatened and protected of Incidence 58. Fig. przyrody rezerwatów brioflorze w zagrożonych i chronionych gatunków Udział 58. Ryc. „Skałki Przegorzalskie” „Skałki „Wąwóz Bolechowicki” „Wąwóz „Dolina Potoku Rudno”„Dolina Potoku „Skałki Przegorzalskie” „Skałki „Dolina Potoku Rudno” Potoku „Dolina „Wąwóz Bolechowicki” „Wąwóz Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę rezerwatówutworzonych na charakterystykę krótką przedstawiono Poniżej „DolinaMnikowska” „DolinaKluczwody” „DolinaEliaszówki” „Panieńskie Skały” „Panieńskie „Bielańskie Skałki” „Bielańskie „Dolina Mnikowska” „Dolina „Dolina Kluczwody” „Dolina „Dolina Eliaszówki” „Dolina „Bielańskie Skałki” „Bielańskie „DolinaRacławki” „Dolina Racławki” „Dolina „Panieński Skały” „Panieński „DolinaSzklarki” „Dolina Szklarki” „Dolina „BukowaKępa” „Bukowa Kępa” „Bukowa „Góra Zborów” „Góra „Zielona Góra” „Zielona „ZielonaGóra” „GóraZborów” „Sokole Góry” „Sokole Góry” „Ruskie „Skała Kmity” „Skała „Michałowiec” „Ruskie Góry” „Ruskie „Sokole Góry” „Sokole „Michałowiec” „GóraChełm” „Góra Chełm” „Góra „Skała Kmity” „Skała „Ostra Góra”„Ostra „Ostra Góra” „Ostra „Kajasówka” „Kajasówka” „Wielki Las” „Wielki „Zimny Dół” „Zimny „Wielki Las” „Wielki „ZimnyDół” „Ostrężnik” „Bukowica” „Bukowica” „Ostrężnik” „Lipowiec” „Parkowe” „Kaliszak” „Lipowiec” „Kaliszak” „Parkowe” „Pazurek” „Pazurek” „Smoleń” „Smoleń” pozostałe gatunki (theotherspecies) gatunki pozostałe chronionezagrożone gatunki (protected i and endangered species) (protected and endangered species) gatunki chronione i zagrożone 04 08 0 2 140 120 100 80 60 40 20 0

ta kże danych literaturowychkże i liczba gatunków (number of species) of (number gatunków liczba

Liczba gatunków Liczba (the other species) other (the gatunki pozostałe

ma teriałów ziel-

in . 2007).

135 136 — — — — — —

własne); 1997f; Klama i 1997f;Klama i Klama 2003a; 1998, bel 1 nością kserotermiczną, zarastane na skutek sukcesji. Szata roślinna: roślinna: skuteksukcesji.Szata nakserotermiczną, zarastanenością „ „ „ 1988e—g; Jędrzejko i Jędrzejko 1988e—g; 1959a,1964, Kuc 1955; 1948, Szafran 1865; (Rehmann gatunków119 cervaria avellana-Peucedanum lus roślinna: w Sanki doliny przełomowej fragment ha); 20,89 (powierzchnia Mnikowa koło położony i 1983a; Ochyra 1980b; 1978a,1976, Szmajda 1959a;Ochyra Kuc 1955;Ochyra, Szafran 1952; -Kornaś z murawy glandulosae-Fagetum Dentario i czwody Klu- doliny fragment ha); 35,22 (powierzchnia Kościoła Białego koło żony Szafran 1935; i Wiśniewski 1955;Ochyra 1882; 1877, 1878, Krupa 1879; 1865, mann betuli datae-Carpinetum glandulosae-Fagetum Dentario roślinna: Szata wzniesieniami. zalesionymi czającymi z Eliaszówki doliny fragment 109,57ha); (powierzchnia Czernej koło 1972a;Ste- 1957; Michalik Wiśniewska 1956; (Kuc gatunków 46 Mchy: roślinna: Szata bukowym. starodrzewem porośnięte wapienne wzgórze ha);22,76 (powierzchnia Zagórza koło żony Szata roślinna: betuli roślinna: Szata drzewostanem porośnięte ha); 52,84 (powierzchnia (Łączki) Staregokowa i 1994/1995;i Żarnowiec i Ochyra 1912; Żmuda Bednarek-Ochyra 1877, 1882; Krupa 1865; (Rehmann ria cordatae-Carpinetumbetuli w żony liściastym liściastym wzgórze o „ „ „ sne); cya 96 17a Ohr, zad 18a Ohr i Ochyra 1983a; Szmajda Ochyra, 1978a; 1976, Ochyra Bukowa Kępa 997i Dolina Kluczwody Dolina Bukowica Bielańskie Skałki Bielańskie oia Mnikowska Dolina Eliaszówki Dolina , Festucetumpallentis . Mchy: 44 gatunki (badania własne); (badania gatunki 44 Mchy: .

199

Krakowie (Bielany)z Krakowie1,73(powierzchniazboczeha);skaliste

za 8 — SOSN oraz badania własne); badania oraz SOSN — 8

Fraxino-Alnetum ” lesionez wzgórze kla — rezerwat krajobrazowo-leśny, utworzony w krajobrazowo-leśny,utworzony rezerwat — ” sy sy

— rezerwat leśny, utworzony w

in fo in Dentario enneaphylli-Fagetum Dentario . 1999; Michalik, Michalik Michalik, 1999; . rmie skalistego wąwozu, częściowo odlesionego. Szata Szata odlesionego. częściowo wąwozu, skalistego rmie Mh: 0 aukw (Medwecka- gatunków 90 Mchy: . Festuco-Brometea . 1985e; także badania własne); badania 1985e;. także ”

” ur ”

in — rezerwat florystyczny,rezerwat w utworzony — ”

— rezerwat krajobrazowy, utworzony w ozmaiconej rzeźbie — wąwozy i

rzra lśy uwroy w utworzony leśny, rezerwat — , . 1994c; Jędrzejko i . 1994c; Jędrzejko in , rzra kaorzw, tozn w utworzony krajobrazowy, rezerwat — Koelerio-Festucetumrupicolae

Querco roboris-Pinetum Querco . 1994/1995, 1997a; Żarnowiec i 1994/1995,1997a;Żarnowiec . in , zbiorowisko,

in , . 1997a; Klama i 1997a;Klama .

Tilio cordatae-Carpinetum Tilio . 1999; także materiały niepublikowane z niepublikowane materiały także 1999; . wy , , Carici-Fagetum convallarietosum Carici-Fagetum chodniami wapiennymi. Szata roślinna: roślinna: Szata wapiennymi. chodniami , murawy z ii cordatae-Carpinetum Tilio

in Corylus avellana-PeucedanumCorylus cerva- . 1985c; także badania własne); badania 1985c;. także

in kla Dentario glandulosae-Fagetum Dentario

. 1994/1995; Żarnowiec i . 1994/1995; Żarnowiec in

19 sy sy Tilio cordatae-Carpinetum cordatae-Carpinetum Tilio ,

. 1999; także badania wła- badania także 1999; . . Mchy: 64 gatunki (Reh- gatunki 64 Mchy: . 2002/2003; także badania badania także 2002/2003; 95 r., położony koło Gorz- . Mchy: . Mchy: Festuco-Brometea . Mchy: 81 gatunków 81 Mchy: .

wy Cory- zbiorowisko ,

19 chodnie wapienne. Fraxino-Alnetum 9 . położony r., 89

in , 19

19 19 . 1994/1995,. na skałach skałach na

87 r., poło- r., 87 57 r., poło- r.,57

89 r., poło- , in in

Tilio cor- Tilio 1985e, . . 1988e; . 19

ro 3 r., 63

Tilio ślin- ot

in lat a- , . . — — — — — —

koło Szklar (powierzchnia 46,69 ha); zalesione zbocze w zbocze zalesione ha); 46,69 (powierzchnia Szklar koło 1988d; Jędrzejko i 1988d;Jędrzejko „ i Dubiel 79gatunków(Drużkowski, położony koło Podlesic (powierzchnia 45 ha); kołopołożony Podlesic (powierzchnia wzgórze wapienne o „ „ „ „ 1952; Szafran 1955; Michalik 1972a; Ochyra 1976, 1984; Ochyra i Ochyra 1976,1984; 1972a; Ochyra 1955;Michalik 1952;Szafran zbiorowiskoz ska i cervaria cedanum zarośla skalnych masywów większych szczytach na pilosae-Fagetum glandulosae-Fagetum Dentario roślinna: Szata wzniesieniami. zalesionymi czającymi żony koło 473,92Dubia (powierzchnia ha); fragment doliny Racławki z lana-Peucedanum cervaria lana-Peucedanum odlesiony z murawy — części rezerwat w zniszczona, silnie roślinna: iconej rzeźbie. Szata Klama 2003e; 2002d, 1998, 1981; Stebel 1972a,1981; Olech (Michalik roślinna: Szata wapienne.wzgórze zalesioneha); 12,56 Hutek-Kanek(powierzchnia 1972a; i Michalik 1959a;Ochyra Kuc 1955; (Szafran gatunków 70 Mchy: . retea rupicolae cetum cervaria avellana-Peucedanum lus betuli Tilio cordatae-Carpinetum z -Fagetum -Alnetum Rudno z potoku doliny fragment ha); 95,94 (powierzchnia Wrzosów koło lae cervaria -Peucedanum roboris-Pinetum Querco roślinna: bowe wzgórze wapienne. Szata zrę- skaliste, ha);11,83 (powierzchnia Duchownej Przegini koło położony i 1995; Klama 1994;Bednarek-Ochyra i Ochyra 1982a; wiec i buczyn „ ris-Pinetum

Gó óa Chełm Góra Do Dolina Potoku Dolina Rudno Kajasówka Szklarki Dolina in wychodniami skalnymi. Szata roślinna: roślinna: Szata skalnymi. wychodniami otaczającymi zalesionymi wzniesieniami. Szata roślinna: roślinna: Szata wzniesieniami. zalesionymi otaczającymi , . 1999; także badania własne); badania 1999;. także ra Zborów ra Festucetum pallentis Festucetum lina Racławki lina

, , rd.Mh:6 aukw(zfa 15; ęrek, Żarno- Jędrzejko, 1955; (Szafran gatunków 69 Mchy: grądu.

Tilio cordatae-Carpinetum betuli Tiliocordatae-Carpinetum in Fraxino-Alnetum , Carici-Fagetum ” . 1985f; także badania własne); badania 1985f;. także Leucobryo-Pinetum ” rzra pzrd neżwoe, tozn w utworzony nieożywionej, przyrody rezerwat — ” — rezerwat przyrody nieożywionej, utworzony w utworzony nieożywionej, przyrody rezerwat — ” , , Festucetum pallentis Festucetum rzra lśy uwroy w utworzony leśny, rezerwat — Carici-Fagetum convallarietosum Carici-Fagetum

” Be ” — rezerwat krajobrazowy,w utworzonyrezerwat — ”

in mu rzra lśy uwroy w utworzony leśny, rezerwat — . Mchy: 97 gatunków (Medwecka-Kornaś (Medwecka-Kornaś gatunków 97 Mchy: . erecta rula , . 1992a; Klama i Klama 1992a; . Origano-Brachypodietum rawy z rawy , ”

. Mchy: 88 gatunków (Jędrzejko i (Jędrzejko gatunków 88 Mchy: . Leucobryo-Pinetum in — rezerwat leśny,rezerwat — utworzony w , u , . 1985e; Jędrzejko, Ziober 1992; Michalska Michalska 1992; Ziober Jędrzejko, 1985e; . , Dentario glandulosae-Fagetum Dentario ,

etro enneaphylli-Fagetum Dentario

po kla

, kla , Cladonio-Pinetum , dnóża dnóża ii craa-apntm betuli cordatae-Carpinetum Tilio Querco roboris-Pinetum Querco sy sy , sy sy Origano-Brachypodietum i Festuco-Brometea

, pastwiska z , pastwiska 1994; badania własne);1994; badania Festuco-Brometea

oraz fragmenty fragmenty oraz Leucobryo-Pinetum in

. 1999; także badania własne); badania 1999;. także in , Tilio cordatae-Carpinetum betuli Tilio cordatae-Carpinetum . Mchy: Mchy: . roboris-Pinetum Querco . 1999; także badania własne); badania 1999;. także Corylus avellana- zbiorowiskoCorylus , D entario glandulosae-Fagetum entario , Koelerio-Festucetum rupico- Koelerio-Festucetum

kla ,

Querco roboris-Pinetum Querco 19 Mh: 9 gatunków 89 Mchy: . sy sy 7 . płżn koło położony r., 57 Corylus avellana-Peu- Corylus , w ,

Molinio-Arrhenathe- , zbiorowisko Cory- 19

rośla

20 Fraxino-Alnetum od

9 . położony r., 89 , , do ,

01r., położony Luzulo pilosae- Luzulo Koelerio-Festu- in

pływie źródli- pływie

19 uro robo- Querco pr linie Szklarki Szklarki linie Corylus avel- Corylus . 1994/1995;. R zeważającej 62 r., poło- r.,62 ibeso nigri- ibeso

Luzulo ,

ur 19 19 ozma- 2 r., 62 57 r.,57

i n. a- , , , ,

137 138 — — — — — — —

„ „ oo ihłwi pwezhi 1,2 a; oonęe uzn wzgórze buczyną porośnięte ha); 12,12 (powierzchnia Michałówki koło „ „ „ Wiercicy, położony wśród zalesionych wzgórzstarodrzewem z doliny odcinek górnyobejmuje159,92 ha); (powierzchnia Potoku Złotego „ i własne); badania także 2002/2003; Bednarek-Ochyra c; 1990b, i 1994c,1990c, b; Jędrzejko Bednarek-Ochyra i Ochyra 1984; Ochyra, 1948;1992b; 1983a; Ochyra Szafran Szmajda 1935; Ochyra, Wiśniewski 1916; 1912, 1911, Żmuda 1882; 1878, betuli tae-Carpinetum roślinna: Szata bukowym. o wzniesienia listego 1993; „ własne); badania także 2000; Hereźniak Stebel 1992; leg.A. — SOSN 2003; Fojcik Filipiak Hereźniak, betuli enneaphylli-Fagetum rio niami skalnymi i 4,10 (powierzchnia nika ha); porośnięte lasem wzgórze wapienne z roślinna: Szata (powierzchnia 7,59 ha); wzgórze wapienne porośnięte starodrzewem bukowym. własne); badania convallarietosum getum z roślinna: ris-Pinetum Szata jodły. łem z mieszanego starodrzewu fragment ha);14,64 (powierzchnia lonki Stebel 1998, 2003a; także badania własne); badania także 1998,2003a; Stebel z z wzgórze zalesione ha); 12,44 (powierzchnia Babic koło i Klama 1998; własne); badania także Michalska-Hejduk 1993; Hereźniak 1992; piak i Jędrzejko i Żarnowiec żony w żony i Klama 1998,2003b; 1955;Stebel fran Leucobryo-Pinetum własne); 90; enrkOhr i Bednarek-Ochyra 1990d;

sr Góra Ostra Ostrężnik Lipowiec Pa Pa Kaliszak Michałowiec obfitym stanowiskiem obuwika pospolitego. Szata roślinna: roślinna: Szata pospolitego. obuwika stanowiskiem obfitym XIII w. Szata roślinna: roślinna: Szata w. XIII nieńskie Skały nieńskie rkowe . Mchy: 60 gatunków (Ochyra i (Ochyra gatunków 60 Mchy: . roboris-Pinetum Querco ,

Kr ” — rezerwat krajobrazowy,rezerwat utworzony— w ” ” ” akowie (Wola Justowska) (powierzchnia 6,41 ha); fragment ska- fragment ha);6,41 (powierzchnia Justowska)(Wola akowie ” ,

— rezerwat leśny, utworzony w utworzonyleśny, rezerwat — — rezerwat krajobrazowo-leśny, utworzony w in ” Leucobryo-Pinetum — rezerwat leśny, utworzony w

rezerwat leśny, utworzony — w . 1997a; Stebel i 1997a;. Stebel in ”

. 1994/1995, 1997e, 1997f; Ochyra, Bednarek-Ochyra Bednarek-Ochyra Ochyra, 1997f;1994/1995,1997e, . — rezerwat florystyczny, utworzony w utworzony florystyczny, rezerwat — ru Dentario glandulosae-Fagetum Dentario ” — rezerwat krajobrazowy,utworzonyw rezerwat — ” inami średniowiecznego zamku. Szata roślinna: roślinna: inami średniowiecznego zamku. Szata . Mchy: 41 gatunków (Żmuda 1916; Klama i 1916; Klama (Żmuda 41gatunków Mchy: . . Mchy: 100 gatunków (Rehmann 1865; Krupa 1877, 1865;Krupa 100 gatunków (Rehmann . Mchy:

ur . Mchy: 34 gatunki (Jędrzejko i (Jędrzejko gatunki 34 Mchy: . Luzulo pilosae-Fagetum Luzulo , ozmaiconej rzeźbie, porośniętego starodrzewem starodrzewem porośniętego rzeźbie, ozmaiconej C

in arici-Fagetum

. 1992a; Klama i . 1992a; Klama etro glandulosae-Fagetum Dentario

in in ii cordatae-Carpinetum Tilio Mh: 0 aukw Hrźik Fili- (Hereźniak, gatunków 30 Mchy: . . 1997a; Klama i 1997a;. Klama 19bc Bdae-cya 1995; Bednarek-Ochyra 1994b—c; .

in ,

. 1999;. także badania własne); Dentario glandulosae-Fagetum Dentario 19

60 60 r., położony koło Ostręż- 19

. Mchy: 29 gatunków (Sza- . Mchy:

, 54 r., położony koło Apo- koło położony r., 54 Klama i Klama in Tilio cordatae-Carpinetum cordatae-Carpinetum Tilio 0 . płżn kł Psar położony koło r., 60 Szary . 1999; Michalik,

in 19 . 1999; także badania badania 1999;także . . 1985d, 1988e—f, 57kołor., położony

in uro robo- Querco , ru 59 r., położony r., 59 . 1999; Stebel, Stebel, 1999; . 59 r., położony . 1992a; także także 1992a; .

19 wy inami zamku zamku inami , ii corda- Tilio 53 r.,poło- 53

chodniami chodniami in C

in in wy arici-Fa- . 1985e; .

. 1999; . . 1999; Denta- ud chod-

zia- in

h, h, . , — — — — —

1991; także badania własne); badania 1991;także litido-Aceretum własne); badania 1993; także Ochyra leg.R. — „ „ „ „ i 1998; Klama 1983; Stebel 38 gatunków (Wika . Mchy: Phyllitido-Aceretum z wapienne wzgórze buczyną porośnięte ha); 4,32 (powierzchnia Smolenia „ własne); badania 1999;także i 1959a;Jędrzejko 1911; Kuc 1877, Żmuda 1878,1882; 79 gatunków (Krupa Mchy: . cervaria rupicolae betuli cordatae-Carpinetum Tilio w wapiennego, zarastanego zbocza stego położony w Jędrzejko 1955; Szafran 1952; i Medwecka-Kornaś 1935; 1928; Kozłowska Wiśniewski 1912; (Żmuda gatunków 85 Mchy: . Festuco-Brometea roślinna: Rudawy. Szata doliny przełomowej fragment ha); 19,36 (powierzchnia Zabierzowa koło S u elongatae tum nych ze skalistymi wychodniami. Szata roślinna: roślinna: li-Fagetum Szata wychodniami. skalistymi ze nych wapien- wzniesień zalesionych pasmo ha);153,65 (powierzchnia Ryczowa tum zarośli roboris-Pinetum Querco roślinna: wzgórze zalesione aphylli-Fagetum Szata ha); wychodniami. 187,91 skalistymi ze (powierzchnia wapienne Pazurka koło położony 1993; Hereźniak 1992; i Bedna- Filipiak Klama Ochyra, 1983; 1987, 1990a, Hereźniak, c; Wika 1982a; rek-Ochyra Żarnowiec Jędrzejko, 1978; Wika 1959a;Kuc Celiński, 1928; Sokołowski 1928; 1889, 1890a, b; Kozłowska i ze źródliskami związane betuli enneaphylli-Fagetum rio roślinna: Szata wapiennymi. -Pinetum

OSN — leg. A. Stebel 2000; także badania własne); badania także 2000; Stebel leg.A. — OSN Pazurek uke Góry Ruskie Sk Sm kłi Przegorzalskie Skałki in. 1999; także badania własne); badania 1999; in. także i Klama 1992a; in. ruinami zamku z zamku ruinami ała Kmity ała . Mchy: 74 gatunki (Wika i 74 (Wika gatunki . Mchy: oleń , i cervaria avellana-Peucedanum Corylus aaarsi audnca-ureu petreae arundinaceae-Quercetum Calamagrostio

” — rezerwat krajobrazowy, utworzony w utworzonykrajobrazowy, rezerwat — ” , , in. 1999; Stebel, Fojcik 2003; KRAM-B — leg. R. Ochyra 1997; Ochyra R. leg. — KRAM-B 2003; Fojcik 1999;Stebel, in. ” , Leucobryo-Pinetum Origano-Brachypodietum — rezerwat leśny i

Carici-Fagetum convallarietosum Carici-Fagetum Kr , ” — rezerwat krajobrazowy, utworzony w utworzonykrajobrazowy, rezerwat — ” ” akowie (Przegorzały) (powierzchnia 1,38 ha);akowie (powierzchnia (Przegorzały) fragment skali- , pruo vernalis-Corynephoretum Spergulo , Leucobryo-Pinetum rzra lśy uwroy w utworzony leśny, rezerwat — Carici-Fagetum convallarietosum Carici-Fagetum

in XI

in . 1994/1995; Żarnowiec i 1994/1995;. Żarnowiec V w. Szata roślinna: roślinna: w.V Szata , na wierzchołkach wzniesień wapiennych, na wierzchołkach fragmenty . 1999; także badania własne); badania 1999;. także , ” Luzulo pilosae-Fagetum Luzulo

nu — rezerwat florystyczny, utworzony w utworzony florystyczny, rezerwat — Tilio cordatae-Carpinetum betuli Tilio cordatae-Carpinetum rtem Wiercicy. Mchy: 126 gatunków (Błoński 126 gatunków (Błoński rtem Wiercicy. Mchy:

pr , reahrtm elatioris Arrenatheretum

zyrody nieożywionej, utworzony nieożywionej, zyrody w i , n. 1984; Jędrzejko, Wika 1989; KRAM-B 1989; KRAM-B Wika n. 1984; Jędrzejko, Circaeo-Alnetum Festucetum pallentis Festucetum , zarośla zarośla , . Mchy: 92 gatunki (Jędrzejko, Wika Wika (Jędrzejko, gatunki 92 Mchy: .

dr odze sukcesji. Szata roślinna: roślinna: sukcesji.Szata odze , Dentario enneaphylli-Fagetum Dentario Corylus avellana-Peucedanum avellana-Peucedanum Corylus Luzulo pilosae-Fagetum Luzulo

, in Tilio cordatae-Carpinetum cordatae-Carpinetum Tilio raw Origano-Brachypodie- , ,

a , . 1994/1995; Klama i 1994/1995;. Klama 20 Luzulo pilosae-Fagetum Luzulo

Carici-Fagetum 19

0 . płżn koło położony r., 00 ta , 59 r., położony koło położony r., 59 etro enneaphyl- Dentario Koelerio-Festucetum Koelerio-Festucetum ż zsoy wodne zespoły kże ,

, 19 Diantho-Armerie- , murawy z uro roboris- Querco 59 r., położony r.,59 etro enne- Dentario

19 20 Denta- ,

9 r., 59 08 kla Phyl-

sy sy r. , . , ,

139 140 — — — — —

bryo-Pinetum roboris-Pinetum lzya pwezhi 259 h) prśit lsm zisei juraj- wzniesienia lasem porośnięte ha); 215,95 (powierzchnia Olsztyna „ „ „ . Mchy: 80 gatunków (Błoński 1890b; Wiśniewska 1957; 1890b; Wiśniewska 80 gatunków (Błoński . Mchy: Festuco-Brometea petreae pilosae-Fagetum roślinna: Szata skalnymi. niami z wapienne 19,66wzniesienie zalesioneha); (powierzchnia Kusiąt 1996); Ochyra R. i 1992; 1993; Klama Filipiak Hereźniak (Hereźniak, gatunki 54 Mchy: . roślinna: remotae-Fraxinetum Carici Szata Wiercicy. dopływów dliskowym w lasów komplekspodmokłych ha); 32,36 (powierzchnia sic „ własne); badania także catae z murawy roślinna: Szata wzniesieniami. nymi Bolechowickiegow położony koło Bolechowicha); 22,44 (powierzchnia fragment doliny potoku Zio- i R. i Klama Jędrzejko, 1995; 1992; Bednarek-Ochyra 1993; -Ochyra Filipiak Hereźniak 1992; ber Hereźniak, 1990a—c; 1987, i Ochyra -Ochyra 1983; Wika 1978b; Ochyra 1959a;1955; Kuc 1890a, b; Szafran gatunków (Błoński getum z skie uro roboris-Pinetum Querco . Mchy: 68 gatunków (badania własne). gatunków(badania 68 Mchy: . tea śla morfologii i o wąwóz skalisty ha); 2,22 (powierzchnia Czułowa koło położony 1993; Hereźniak 1992; Filipiak i Klama 1974/1975; Hereźniak, Wika Celiński, „ Szafran 1955; Amirowicz 1981; Jędrzejko i 1981;Jędrzejko 1955;Amirowicz Szafran Wi WąwózBolechowicki iln Góra Zielona in Dół Zimny ooe Góry Sokole

Oc Corylus avellana-Peucedanum cervaria avellana-Peucedanum Corylus elki Las elki . Mchy: 111 gatunków (Kozłowska 1928; Medwecka-Kornaś 1952; Medwecka-Kornaś 1928; 111 gatunków(Kozłowska Mchy: .

, hyra 1996, 1997; także badania własne); 1996,1997; badania także hyra wychodniami skalnymi. Szata roślinna: roślinna: Szata skalnymi. wychodniami , zarośla zarośla , aiiFgtm convallarietosum Carici-Fagetum

in. 1999; KRAM-B — leg. R. Ochyra 1996; także badania własne);badania 1996; także — leg. in. 1999;R. Ochyra KRAM-B

kla

” — rezerwat leśny,w utworzonyrezerwat — ” za ” , zarośla zarośla , sy sy lesionych zboczach. Szata roślinna: roślinna: lesionych Szata zboczach. ” — rezerwat przyrody nieożywionej, utworzony w utworzony nieożywionej, przyrody rezerwat — ” Tilio-Carpinetum , , rzra lśy uwroy w utworzony leśny, rezerwat — Festuco-Brometea oyu aeln-ecdnm cervaria avellana-Peucedanum Corylus rzra lśy uwroy w utworzony leśny, rezerwat — aaarsi audnca-ureu petreae arundinaceae-Quercetum Calamagrostio

fo rmie skalistego wąwozu wraz z wąwozuwraz skalistego rmie ” Mh: 97 Mchy: . cervaria avellana-Peucedanum Corylus , zarośla zarośla ,

— rezerwat krajobrazowy, utworzony w utworzonykrajobrazowy, rezerwat — in

in . 1999; Stebel, Fojcik 2003; KRAM-B — leg. — KRAM-B 2003; Fojcik Stebel, 1999; . . 1999; Stebel, Fojcik 2003; KRAM-B — leg.— KRAM-B 2003; Fojcik 1999;. Stebel, , , wzdłuż koryta potoku koryta wzdłuż , oyu aeln-ecdnm cervaria avellana-Peucedanum Corylus Calamagrostio arundinaceae-Quercetum arundinaceae-Quercetum Calamagrostio etro enneaphylli-Fagetum Dentario ,

ii craa-apntm betuli cordatae-Carpinetum Tilio , murawy z murawy , in uuo pilosae-Fagetum Luzulo 18e Ohr, Bednarek- Ochyra, 1985e; .

19 in . 1992a; Klama i . 1992a; Klama 53 r., położony koło Zale- koło położony r.,53

D 19 19

Tilio-Carpinetum entario enneaphylli-Fa- entario

ieo nigri-Alnetum Ribeso ot 3 . płżn koło położony r., 53 3 . płżn koło położony r., 53 kla . 1994b; Bednarek- 1994b; . aczającymi, zalesio- aczającymi, mrw z murawy , sy sy Michalik 1972a; Michalik Glycerietum pli- Glycerietum Festuco-Brome-

ob szarze źró- szarze

Querco Querco ,

Leuco- , wy ,

199 19 bo . 1999; Luzulo

, zaro- chod- 68 r., 68 kla gatej 1 r., 1 sy sy , , , naczyniowej (Michalik 1977, 1979a, 1983), i jak (Michalik naczyniowej zarówno — flory tutejszej cechy ważniejsze to górskich gatunków udział duży w tywne, do których należą: których do tywne, nega- zjawiska głównie to Są 2006). (Fojcik brioflory lokalnej dynamicznych tendencji na ukierunkowanie wpłynęły gospodarczej, działalności zaniechania a antropopresji, form różnych skutek na zachodzące ści, w (30%).Obserwowane skiego udział duży jest i (naskalnychnawapiennych gatunków Charakterystyczny 16). (tabela 2009) (Fojcik zagrożonych i bel i (Fojcik Botanicznego w w dzona briologicznych. poszukiwań inwentaryzacja przeprowa-wych Lukę tę zapełniła celo- terenie jego na wykonywano nie czas długi przez narodowego parku nia (1955).utworze- czasu Od Szafran tu przeprowadził skalę szerszą na badania 1935), 1890). Póź- 1916; Wiśniewski 1881;Błoński doniesieniach przyczynkowych (Żmuda niej, po kilku 1879;1865,Filipowicz w. XIX (Rehmann połowy 2002/2003a—c). i rzadkich wielu ostoją zmierzają- prac podjęcie się cych do zachowania stało i Konieczne 2005). Dziewolski 2006; 1977, i grądów regeneracyjną sukcesję wszystkim przede obejmowały roślinności przemiany i narodowego parku utworzeniu Pogatunków. i łąk — półnaturalnych zbiorowisk nie 1972b, się1974a, powierzch- duże wykształciły 2006). Jednocześnie (Michalik terenów tych charakter naturalny odkształciły znacząco terenówpodmokłych osuszanie przebudowa oraz drzewostanów leśna, gospodar- gospodarka Rabunkowaczej. działalności wieloletniej oraz roślinności się kształtowania cesów z zana Do Sąspowską. największych walorów urozmaicona zwią- rzeźba, parku należy Dolinę całą prawie oraz Korzkiewskiego, Prądnika do Skały Pieskowej od — 2 wynosi w został UtworzonyNarodowy. Park Ojcowski należy kowsko-Częstochowskiej Narodowy 4.12.5.2. Park Ojcowski

in trakcie warsztatów terenowych sekcji briologicznej Polskiego TowarzystwaPolskiego briologicznej sekcji terenowych warsztatów trakcie 96 . ao amijz pr nrdw w narodowy park najmniejszy jako r. 1956 Współczesny obraz szaty roślinnej parku jest wypadkową naturalnych pro- naturalnych wypadkową jest parku roślinnej szaty Współczesnyobraz Różni autorzy podają z podają autorzy Różni w briologiczne Poszukiwania Kra- Wyżynie na miejsc przyrodniczym względem pod najcenniejszych Do teresujące elementy szata roślinna. Bogactwo roślin wapieniolubnych roślin oraz Bogactwo roślinna. szatateresujące elementy

in. 2008).in. Występuje 47 tu taksonów chronionych 24oraz z

asowym charakterem tego terenu, a terenu, tego charakterem asowym ramach niniejszej pracy, uzupełniona badaniami zespołu briologów, zespołu badaniami uzupełniona pracy, niniejszej ramach buczyn oraz zarastanie roślinności murawowej (Medwecka-Kornaś murawowej(Medwecka-Kornaś roślinności zarastanie oraz buczyn 145,6 ha, z 145,6 ha,

po cz

in za ego 71% to obszary leśne). Obejmuje Dolinę Prądnika Prądnika leśne). ObejmujeDolinę obszary 71%toego większenia powierzchni istniejących muraw, powierzchni większenia będących . 2007). . grożonych gatunków (Michalik, Bąba 1999; Bąba Bąba 1999; Bąba (Michalik, gatunków grożonych

te renu Ojcowskiego PN 232 gatunki mchów (Ste- mchów gatunki 232 PN Ojcowskiego renu

ok ągu ostatniego stulecia przemiany roślinno- przemiany stulecia ostatniego ągu olicach Ojcowa prowadzono już od drugiej drugiej od Ojcowaprowadzonoolicach już

mu mu rawowych), a rawowych), raw, siedlisk wielu interesujących wielu siedlisk raw,

wp kże zróżnicowana i zróżnicowana kże Po

br rowadzeniu ścisłej ochrony ścisłej rowadzeniu lsce (obecna powierzchnia powierzchnia (obecna lsce ioflory.

ta kże elementu gór- elementu kże ż późniejszego kże

kr ajowej listy

ob fitująca

141 142 — p 4.12.6. Obszary godne objęcia ochroną 4.12.6. godne objęcia Obszary — — — tion to the bryoflora of the Cracow-Częstochowa Upland Cracow-Częstochowa the of bryoflora the to tion Table 16 Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny całej do odniesieniu w Narodowego 16 Tabela rzyrody na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej jest sprawą niezmiernie niezmiernie sprawą jest Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na rzyrody (Total number of species) of number (Total gatunków liczba Ogólna (Partially protected species) protected (Partially częściowo chronione Gatunki (Threatened in Poland species) Poland in (Threatened Polsce w zagrożone Gatunki species) Europe in (Threatened Europie w zagrożone Gatunki species) protected (Strictly ściśle chronione Gatunki Cracow-Częstochowa Upland species) Upland Cracow-Częstochowa the in (Threatened Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na zagrożone Gatunki

ści np. ści i S za zanikanie epifitów spowodowane głównie wytrzebieniem starodrzewi (od starodrzewi wytrzebieniem głównie spowodowane epifitów zanikanie zanikanie gatunków stosunkowosiedlisk inicjalnych (np.zanikanie nietrwałych zanikanie mchów bagienno-torfowiskowych na skutek regulacji lokalnych regulacji skutek na bagienno-torfowiskowych mchów zanikanie , noides np.: dawniej podawanych obserwowano nie dawna adianthoides w ostatni raz po obserwowane(np. wodnych stosunków lon W

. dr nikanie gatunków borowych nikanie na skutek m.in. regeneracji lasów liściastych

flexuosum obliczu zachodzących przemian szaty roślinnej problematyka ochrony problematyka roślinnej szaty przemian zachodzących obliczu astycznego zmniejszenia powierzchni borów (niepowierzchni obecno- astycznego zmniejszenia potwierdzono muticum . Protected and threatened species in the moss flora of the Ojców National Park inrela- Park Ojcówthe National flora of moss the in species threatened and . Protected . Udział gatunków chronionych i zagrożonych we florze mchów Ojcowskiego Parku Parku Ojcowskiego mchów florze we zagrożonych i chronionych gatunków Udział . czy czy crista-castrensis Ptilium Orthotrichum Kategoria (Category) Kategoria ), , , Polytrichum commune Polytrichum Dicranella subulata Dicranella czy rigida Aloina striatum , Ulota coarctata Ulota Sphagnum girgensohnii Sphagnum Krakowsko-Częstochowska , P (Cracow-Częstochowa (Cracow-Częstochowa . strictum Wyżyna Wyżyna Upland) 130 357 25 65 71 21 ). , Sphagnum capillifolium czy Sphagnum ), Anacamptodon splach- Anacamptodon

), XI (Ojców National National (Ojców Park Narodowy Park X w.:X 24 (36,9%) 24 26 (36,6%) 26 232 (65%)232 7 (33,3%)7 21(84%) 43 (33%)43 Ojcowski Ojcowski Park) Fissidens Fissidens A cau- ik 93 i 1993 niak — — — nich: do Należą briologicznymi. walorami znaczącymi się wyróżnia w objęcia do jeszcze proponowanych wielu lokalnych układów siedliskowych, jest tworzenie rezerwatów przyrody. Spośród stabilność wszystkim przede zabezpieczającą miejsc, takich ochrony formą szą mszaków, cechuje najmniej obszary zmienione przez człowieka. Najskuteczniej- i zróżnicowane mować obej- miałby Narodowy Park Jurajski narodowego. parku drugiego chowskiej w zabiegi trwają lat wielu wydaje się niedostateczna (np. ekologiczny, użytek a wiele tu z występuje innych prawną, ochroną objętych już obiektów Oprócz ważną. — sywana już przez Szweykowskiego i Szweykowskiego przez już sywana i Częstochowy w

oc — istniejący już rezerwat przyrody „Smoleń” obejmuje„Smoleń” przyrody rezerwat już istniejący — Smolenia okolice gracillifolius z brioflora, naskalna typowo także jest obfita zwyczajny, a Skałą Dziurawą Skałami, Zegarowymi między obszarze na wapienne wychodnie okoliczne także są jedynie wzgórze wapienne z wanie objęto już w ochroną fontana lonotis (jedyne stanowiskoKrakowsko-Częstochowskiej),decipiens na Wyżynie Homalia z naskalną brioflorą tulum siedlisk brioflora, z: m.in. takich dla typowa zachowana dobrze wapiennych wychodniach wielui rzadkich ze stanowiskami nami, Ja tenuicaule nowiskoCirriphyllum rum źr i Najbogatsza tej rzeki; wśród szuwarów wśród i tejrzeki; doliny część większa jak podobnie charakter, naturalny zachował Centurii Seligeria pusilla Seligeria rzyny górskiej, m.in. ze stanowiskiem języcznika zwyczajnego oraz typową typową oraz zwyczajnego języcznika stanowiskiem ze m.in. górskiej, rzyny Gó striatulum lia nie mchy, jak: nie hronie obszarowej, podyktowana względami gospodarczymi. obszarowej,hronie podyktowanawzględami ódliska i ódliska — ostańcowe wzgórza porośnięte buczy- porośnięte wzgórza ostańcowe — Pazurka koło Góra nuszkowa — wychodnie skalne wśród buczyn i Stołowabuczyn ra wśród skalne koło Jaroszowca wychodnie — Neckera besseri Neckera , trichomanoides ; odnotowano tu jedyne na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej sta- Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na jedyne tu odnotowano ;

Seligeria , pusilla Seligeria ró (jedno ze stanowisk zastępczych tego gatunku); zastępczych stanowisk ze (jedno polonica Cochlearia żnych względów zasługujących na ochronę (Wika 1986; Hereź- 1986; (Wika ochronę na zasługujących względów żnych

, trichomanoides in Seligeria pusilla Seligeria ,

, gó Zł ) Tke oyhzsw fra crn netrc obszarów niektórych ochrony forma dotychczasowa Także .). Neckera crispa Neckera

otego Potoku (Hereźniak 1996). Nadal jednak pokutujeopi-1996). jednak Nadal otegoPotoku (Hereźniak — obszar źródliskowy źródliskowy obszar Hutek-Kanek— koło Centurii bieg rny , na Hamatocaulis vernicosus Hamatocaulis , Philonotis i alopecurum Thamnobryum jbardziej interesująca flora roślin zarodnikowych, w zarodnikowych, roślin flora interesująca jbardziej Anomodon longifolius Anomodon

fo ta ,

nne pod względem przyrodniczym tereny w tereny przyrodniczym względem pod nne sp Serpoleskea confervoides Serpoleskea rmie użytku ekologicznego, ze użytku względu rmie na występo- irpylm crassinervium Cirriphyllum jak: gatunkami, kimi rawie utworzenia na Wyżynie Krakowsko-Często- Wyżynie na utworzenia rawie Neckera besseri Neckera czy calcarea czy

, to ru Taxiphyllumwissgrillii Plagiopus rfowisk rosną tu rzadkie na omawianym tere- omawianym na rzadkie rosnątu rfowisk odziskiem; licznie występuje tu np. języcznik np.języcznik tu występuje licznie odziskiem; inami XIV-wiecznego zamku; godne ochrony XIV-wiecznego zamku; inami ;

To Neckera crispa Neckera , bolewskiego (1959) wstrzemięźliwość bolewskiego Sphagnum teres Sphagnum , oederianus

Cirriphyllum crassinervium Cirriphyllum , ch Palustriella commutata Palustriella Neckera crispa Neckera ,

te ronionych na ocienionychroślin; n sposób ochroną miejsc kilka kilka miejsc ochroną sposób n

Ti , mmia Thamnobryum alopecurum Thamnobryum

ni Rhynchostegiella tenella Rhynchostegiella , Thamnobryum alopecu- Thamnobryum , Plasteurhynchium stria- Plasteurhynchium , e rezerwat przyrody). Od ; obszar ; tenobszar częściowo bavarica Plasteurhynchium Plasteurhynchium ,

m.i ; n.: , Palustriella Palustriella Fissidens Fissidens

Homa- , ok

olicy olicy ty Phi- wo- m , , ;

143 — wychodnie skalne w okolicach Olsztyna (Góra Brodła, Góra Lipówki, Góra Zamkowa) — kompleks odlesionych wzgórz jurajskich z interesującą szatą roślinną o charakterze kserotermicznym, m.in. stanowisko ende- micznego gatunku Galium cracoviense; wśród zróżnicowanej brioflory naskalnej występują m.in.: Gymnostomum aeruginosum, Rhynchostegiella tenella, Syntrichia montana, Tortella inclinata; na wydeptywanych miejscach o charakterze inicjalnym wśród muraw obficie pojawia się Micro- bryum curvicolle; — las „Gąszczyk” koło Mstowa — wzniesienie porośnięte dobrze zachowa- nym grądem, z wychodniami wapiennymi, na których występują m.in.: Fis- sidens dubius, Fissidens gracillifolius, Homalia trichomanoides, Mnium stellare, Neckera complanata, Neckera crispa, Seligeria pusilla i Serpoleskea confervoides; na skałkach i skarpach rośnie także rzadko spotykana na Wyży- nie Krakowsko-Częstochowskiej Bartramia pomiformis. Jedynie skuteczna ochrona obszarów o szczególnych walorach florystycznych, warunkująca względną stabilizację lokalnych warunków siedliskowych, zapewni zachowanie ich bioróżnorodności. jący się na sąsiadującej od północy Wyżynie Wieluńskiej. Do swoistych ele- swoistych Do Wieluńskiej. Wyżynie północy od sąsiadującej na się jący jak podobnie Krakowsko-Częstochowskiej, nie w są o są 10Mchy… i północnej części uboższej odmienności zwłaszcza to mchów. Dotyczy bogactwa lokalnego dem o anum należą: mentów brioflory omawianego terenu,niespotykanych w fragilis pylopus ambigua czy davallianum Microbryum jak: gatunków, podłoża tego dla charakterystycznych Krakowsko-Często- obecności odnotowano nie Wyżynie chowskiej na miechowskiej, ziemi obszarami lessowymi z sąsiedztwa bezpośredniego Mimo jakościowej. odmieności akcenty pewne są charakterystyczne ilościowych, różnic 1959). Oprócz (Wacławska z 229 z 300 około — sąsiednich nów z towana o zadecydowały nawapiennych, siedlisk dliskowe Krakowsko-Częstochowskiej, a Wyżyny natural- i nych procesów wypadkową jest flory współczesnej Obraz roślinną. szatę geologicznych,(klimatycznych, hydrologicznych itp.), pierwotną kształtujących w się formuje charakter jej Zasadniczy 5. Dyskusja Meesia longiseta Meesia tutr iocoą i ilościową Strukturę

apieniolubnychmchówi naskalnych charakterze górskim). Zdecydowanie częściej pojawia się tu także większość większość także tu się pojawia częściej górskim). Zdecydowanie charakterze Obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej jest zróżnicowany pod wzglę- pod zróżnicowanyjest Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny Obszar mchów flory Zróżnicowanie

Wy Myurella julacea silnie modyfikującej je działalności człowieka. Duże zróżnicowanie sie- zróżnicowanie Duże człowieka. działalności je modyfikującej silnie ele rzadziej. Z rzadziej. ele Cirriphyllum tenuicaule Cirriphyllum ,

żyny Wieluńskiej (Fojcik 1999) i 1999) (Fojcik Wieluńskiej żyny Funaria calcarea Funaria tego terenu liczba 357 gatunków przewyższa dane podawane z podawane dane przewyższa gatunków357 liczba terenutego , Acaulon , iyoo tophaceus Didymodon — gatunków nieobecnych na Wyży- na nieobecnych gatunków — ambiguus Trematodon

gatszej południowej, co sygnalizowano także jeśli cho- jeśli także sygnalizowano co południowej, gatszej ko , ja i intricatum Orthothecium lei Wyżynę Śląską odróżnia występowanie np.: występowanie odróżnia Śląską Wyżynę lei kościową lokalnej flory warunkują różne czynniki. czynniki. różne warunkują flory lokalnej kościową triquetrum , czy czy ovatum Pterygoneurum Pseudocrossidium revolutum Pseudocrossidium

, Wy Isopterygiopsis pulchella Isopterygiopsis na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na żyny Śląskiej (Kuc 1956; Jędrzejko 1990), 1956;Jędrzejko (Kuc Śląskiej żyny , Aloina brevirostris Aloina

mu ,

za iclu nudum Discelium

bo rawowych. leżności od warunków naturalnych naturalnych warunków od leżności

gactwie tutejszej brioflory. Odno- brioflory. tutejszej gactwie po niżej 200 z 200 niżej

irnm spurium Dicranum zw

Ti łaszcza znacząca obecność obecność znacząca łaszcza (większość (większość austriaca mmia P , .

, , inne zaś, np.: zaś, inne , Hilpertia velenovskyi Hilpertia re subsessile

, Microbryum floerke- Microbryum zi gionach sąsiednich, gionach sąsiednich, eiei recurvata Seligeria emi miechowskiej emi , spotykane spotykane , pojawia- ,

ty Aloina Aloina powo Cam-

te re- , . ,

145 146 nia siedliskowe oraz rozproszenie stanowisk na granicach zasięgów (Cleavitt (Cleavitt zasięgów granicach na stanowisk rozproszenie oraz siedliskowe nia w rzadkości przyczyn wśród też Dlatego zasięgowe. uwarunkowania ogólne oraz siedlisk wiednich Do najważniejszychdostępność odpo- należą wielomarunkowana czynnikami. w tereniezostały i starodrzewi do przywiązanie ich to Potwierdzałoby drzew. korę porastające sporadycznie naskalne, mchy i Z ekolo- reliktów do nawet są (Cieśliński lasy 1995).Zaliczane stare wyróżniających gicznych Żarnowiec 1965; Mickiewicz rum sciuroides Leucodon mchy, jak: takie epifitów. padku fakultatywnych Na terenachpozbawionych wychodni skalnych siedliska z na gatunków pewnych występowania ichkorelacji zmniejszenia powodem się bywa też antropogeniczne Rozprzestrzenianie 1960). Gostyńska jak naczyniowe, rośliny także ale 2002), o chodzi jeśli tylko nie jest (sporadycznierum rosnącego na murawach naskalnych). Zjawisko to opisywane wapiennych)czy skałkach na występujących (sporadycznie czyło to np.: doty- terenie omawianym Na wapiennym. podłożu na acydofilnych taksonów nich. szczególnychPrzykładem odchyleń od normywystępowania są przypadki dencje do2002). zajmowania Wiele określonychmchów ale donie siedlisk, ograniczają się ma ten-wyłącznie Engels układów siedliskowych (Vanderpoorten, mszystej. rozwójobfity jąca warstwy uniemożliwia- zbiorowisk, tych struktura specyficzna ma stan taki na wpływ i szuwarowej flory ubogiej i naskalnych mchów grupy licznej to dotyczy terenie siedliskowej.omawianym Na struktury lokalnej obraz ciedlają lessowe. rującepodłoże nocy.Z pół- na zwarty bardziej jest zasięg lokalny których naziemnych, mchów nych w zwłaszcza to jest Widoczne 1986). (Wika geologiczną i acydofilnych wybitnie i Rozmieszczenie rotermiczne. i górskie gatunki zwłaszcza występują obficiej nawapiennychpołudniu na terenui rzeźbę urozmaiconą bardziej m.in. na względu o dzi

za kolei Krakowsko-Częstochowskiej są to na typowe spotykane Wyżynie często Częstość występowania określonego gatunku na danym terenie jest uwa- jest terenie danym na gatunku określonego występowania Częstość naturalnych odwzorowuje nie gatunków rozmieszczenie jednak Często i Rozmieszczenie Różnice w Różnice sobami odpowiadających im siedlisk naturalnych. siedlisk odpowiadających im sobami , występują zwykle wyłącznie jako epifity (Mickiewicz, Trocewicz 1958; Trocewicz (Mickiewicz, jakoepifity wyłącznie zwykle występują ,

rośliny naczyniowe (Hereźniak, Skalski 1974; Urbisz An. 2008). Ze Ze 2008). An. 1974;Urbisz Skalski (Hereźniak, naczyniowe rośliny

ko lei na południowym wschodzie częściej pojawiają się gatunki prefe- pojawiajągatunki się częściej wschodzie południowym na lei Cynodontium polycarpon Cynodontium

lo kalnych preferencjach siedliskowych widzimy również w również preferencjach kalnych widzimy siedliskowych Anomodon longifolius Anomodon

wi , ększości wytrzebione. ększości

Neckera complanata za

pr soby wielu mchów, zwłaszcza stenotopowych,odzwier- mchów, wielu sobyzwłaszcza

ka zypadku mchów najczęściej wymienia się ogranicze- się wymienia najczęściej mchów zypadku lcyfilnych w lcyfilnych

mc wo hy (Berdowski 1974; Vanderpoorten, Engels Engels 1974; Vanderpoorten, (Berdowski hy dno-nadwodnej. W dno-nadwodnej.

du ob żych, starych drzew, które na omawianym omawianym na które drzew, starych żych, ioć ytpwna ikzśi taksonów większości występowania fitość ,

, C le

A du . śno-zaroślowych, a śno-zaroślowych, , . tenellum N żej mierze skorelowane są z skorelowane są mierze żej viticulosus (Browicz, (Browicz, uva-ursi Arctostaphylos . czy czy crispa

, in

heteropterum Heterocladium pr . 1996; Bates i Bates 1996; . , zypadku szuwarów duży duży szuwarów zypadku Homalia trichomanoides Homalia

Thamnobryum alopecu- Thamnobryum wi

ększy udział siedlisk siedlisk udział ększy pr

Polytrichum ta zypadku acydofil- zypadku kże stosunkowo kże

. 2004). . bu

pilife- dową pr

ks zy- e- , bogatszych w bogatszych siedliskowym, utrzymujące się wyłącznie na miejscach naturalnych lub półna- lub naturalnych miejscach na wyłącznie się utrzymujące siedliskowym, i cząca 10* z taksonów nich na wanie Na 2003). i jednak ograniczona, Balogh jest wtórnych siedlisk 1988; ność Koźniewska W naturalnych. do adekwatneekologicznie siedliska to są ogół Sudnik-Wójcikowska, 1971; antropogeniczne (Holub siedliska na wkraczających górskich gatunków czyli fitów, ustępującw w tylko stanowiska swe one Zachowują turalnych. 1986). W rotermicznych(Wika z się wiąże koncentracja ich Większa z zachowanychkompleksów dobrze bądź leśnych 2008). An. Urbisz 1996; z górskich taksonów 70% ponad tu towano znaczny.jestterenie omawianym W na elementugórskiego spowodowały, udział Beskidów że kowo sąsiedztwo bliskie z urzeźbienie cyficzne (z charakter no-ekologicznych.Wyżynny w roślin (migracje historycznych zarówno wań i patami Brachytheciaceae rodziny zajmują też miejsca czołowe Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na w 1981).jak Podobnie (Rusińska Sphagnaceae rodzina dominuje Beskidów florze we porównania Dla antropogenicznego). pochodzenia wiele siedlisk dużych powierzchni o rodziny przedstawiciele się W siedliskowych. układów określonych Fojcik 1997; 1981;Stebel flor dla lokalnych (np.:Rusińska charakterystyczna występowania jej elementów częstości względem pod zwykle brioflory jest tura struk- taka że zaznaczyć, Trzebastanowisk). (zanikanie dynamicznych dencji a zasięgu, granicy na występujących reliktowych, z (44,8%) m.in. rzadkich wynika i torfowiskowe epifity) (Zechmeister czy o mchy zwłaszcza minujących eli- środowiskowych, zmian wywoływanie przez zwykle antropopresja, także i Vellak 2005; z rzadka jest taksonów grupa terenie danym na że During Söderström, 2005; 2002, Urbisz An. 2008). An. Urbisz 2001; Al. 1993;Urbisz (Chmiel naczyniowych roślin także to1999). Dotyczy Gatunki górskie Gatunki Wśród gatunków górskich dominują rośliny konserwatywne pod względem względem Wśród pod gatunkówgórskich dominują konserwatywne rośliny Ogólna struktura systematyczna flory odzwierciedla udział i udział odzwierciedla flory systematyczna struktura Ogólna Odnotowany na terenieomawianym odsetek mchów duży i rzadkich

Sudetami (Szafer 1930; Michalik 1974b). Wynika to z to 1974b). Wynika Michalik 1930; (Szafer Sudetami ejmuje29%tutejszejflory.

na zie ich znaczącego pogorszenia. Interesująca jest grupa oreoapo- grupa Interesującajest pogorszenia. znaczącego ich zie , szym kraju ośrodków koncentracji roślin górskich, poza Kar- poza górskich, roślin koncentracjiośrodków kraju szym Bryaceae Bryaceae (Stebel 2006), na Pojezierzu Kartuskim zaś — zaś Kartuskim Pojezierzu na 2006), (Stebel Dicranaceae . Wyżyna Krakowsko-Częstochowska stanowi jeden z jeden stanowi Krakowsko-Częstochowska Wyżyna .

du y uzae sels nsanc, a naskalnych, siedlisk udziałem żym

i om

Pottiaceae Am

ba awianej grupy. Na terenach górskich największe największe górskich terenachgrupy. Na awianej

wą blystegiaceae od rdziej lub (w charakterze mniej inicjalnym

ob niesieniu do mchów grupa ta także jest zna- jest także ta mchów niesieniudo grupa skiej amplitudzie ekologicznej (np.: wodne, wodne, (np.:ekologicznej amplitudzie skiej ecności wielu gatunków z ecności , co z co ,

pr om

ad in zypadku roślin naczyniowych odno- naczyniowych roślin zypadku

awianej florze najliczniej pojawiali najliczniej florze awianej . 2002; Vellak i Vellak 2002; . ekwatnymi cechami klimatu), spe- klimatu), cechami ekwatnymi

pe . gr wnością wiąże się z się wiąże wnością upy schodzących na niż (Zając (Zając niż na schodzących upy

in pl

wy ta nych brioflorach lokalnych, brioflorach nych ejstocenie), jak i jak ejstocenie),

ta m obserwowano występo- obserwowano m

wa stępowaniem muraw kse- muraw stępowaniem in tury. Dużą rolę odgrywa odgrywa rolę Dużą tury. ż z kże . 2007). Powodująone, 2007). . runkach sprzyjających, runkach

na aync ten- gatywnych

. 2007). . gó

tury rzadkich, rzadkich, tury ta rach dostęp- rach

ż stosun- kże ob ob uw

ge zn ograficz- ecnością ecnością ecnością ecnością arunko-

aczenie aczenie ba

rdzo rdzo ty na m j-

147 148 Krakowsko-Częstochowskiej problematyka antropopresji pojawia się zwykle zwykle się pojawia antropopresji problematyka Krakowsko-Częstochowskiej eena 17; lce 1976; Olaczek 1974a, 1976; 1976a, 1979a, 2006; Michalik 1973; Hereźniak Markiewicz 1928; (Kozłowska i mokrych miejsc do przywiązanych oraz leśnych zwłaszcza — i naturalnymi nad nych zbiorowiskprzewagasynantropij- powierzchniowa jak tendencje, niekorzystne w 2006). Stebel 2007; gatunków(Fudali wiele nie na siedlisk tegoantropogenicznych ność to wkracza typu jestograniczona, bardzo wapieniolubne. zwłaszcza naskalne, I zaprawa i Cementowa murki. rodzaju różnego także tu są wtórnym siedliskiem mchów i na niż migrację drogę umożliwiającą stanowią Dla niektórych taksonów miejsca takie czy urnigerum stosunkowosą tu spotykane gatunki jakoczęsto lokalne apofity, np. i jak cjalne, odsłonięte ścieżki jakoznaczenie miejsca potencjalnej kolonizacji mszakówdla mają siedliska ini- aa a oato aukw osaó sao rżioayh siedliskowo zróżnicowanych słabo obszarów gatunkowe bogactwo na wała i i siedliskowo tonnych mono- ale więk- lasów, powierzchnie duże charakter Nawet drzewostanów. tutejszych szości gospodarczy wybitnie najprawdopodobniej jest Powodem a badawczych kwadratach gólnych w gatunków liczbą między zależności brak kowsko-Częstochowskiej 1974). zaobserwowany Stąd też dziwić Kra- nie powinien na Wyżynie Olaczek z się wiążąca sto w Szkód leśnych. typowo taksonów wielu rozmieszczenie lokalne korygują pośrednio w powierzchnidużych nych. i roślinności z aktualny stan porównać pozwalającymi historycznymi, dysponujemydanymi w człowieka i ilościowej rze brioflory. wejstrukturze i canie i czyńska-Sendek oanj ónrdoc mhw ił in tp sels, p murawowych np. siedlisk, typy inne miały mchów poziom różnorodności na lokalnej wpływ znaczący Bardziej gatunków. liczby przyrostu większego

naskalnych. Obecność nawet niewielkich wychodni skalnych znacząco wpły- znacząco skalnych wychodni nawet niewielkich Obecność naskalnych.

na kontekście zjawisk negatywnych. Wielu autorów sygnalizuje związane z związane autorówWielusygnalizuje negatywnych. zjawiskkontekście nrppej i Antropopresja Z o abrze rdklyh reaó atoorsi aey odlesianie należy antropopresji przejawów radykalnych najbardziej Do turalnym. Możemy więc tylko snuć domysły na podstawie ogólnych cech cech ogólnych podstawie na domysły snuć tylko więc Możemy turalnym.

ró

żnych względów możemy się tylko domyślać, jakie zmiany w zmiany jakie domyślać, tylko się możemy względów żnych poszerzanie areału występowania (Hassel 2000). Ulubionym2000). wieludla (Hassel występowania areału poszerzanie

nikanie wielu siedlisk, co skutkuje zmianami w zmianami skutkuje co siedlisk, wielu nikanie bi be rżoonśi oena rwdoa w prowadzona dopełnia oróżnorodności

tonowe przez gatunki zasiedlanym konstrukcje często są podłożem ob

zw (Stebel, Górski 2004; Górski 2008). Górski 2004; Górski (Stebel, hercynicum Oligotrichum

serwowanych w ja ąk z iązku

kościowej flory nastąpiły na skutek działań podjętych przez przez podjętych działań skutek na nastąpiły flory kościowej de

in eeaj sels i generacją siedlisk

. 1992). Dla mchów największe znaczenie ma przekształ- ma znaczenie największe mchów1992). Dla . te

ce o Tke w Także . dynamiczne ndencje

pó lu innego ich zagospodarowania.ichinnegobez-lu Takie działania za zd łnaturalnymi czy zanikanie wrażliwych gatunków wrażliwych zanikanie czy łnaturalnymi gospodarowywaniem danego terenu. Zwykle nie nie Zwykle terenu. danego gospodarowywaniem gnrwnj tutre ne ryznay i do się przyczyniały nie strukturze, egenerowanej

os zydroża, a zydroża, tatnich dziesięcioleciach tatnich tendencji dynamicz-

Wika 1986; Wika, Szczypek 1990; Szczypek Wika, 1986; Wika

ch ud

ociaż w ociaż zb iłm w ziałem

ooik enc (ihlk 1974a; (Michalik leśnychiorowisk zw łaszcza przydrożne łaszcza skarpy. Pewne

sz czytowych partiach gór partiach obec- czytowych

h oircn leśnych. powierzchni ch la ah opdra czę- gospodarka, sach

il pr ościowej i ościowej zypadku Wyżyny Wyżyny zypadku

po Pogonatum dmokłych dmokłych

po st kościo- ruktu- szcze- Bab-

ni ą Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Wyżynie rost liczby ich stanowisk w tanum 2002). Wzrost kory zakwaszenia np.: się rozprzestrzenianiu Engels sprzyja Vanderpoorten, 1997, 2006; Stebel i (Farmer epifitów acydofilnych grupy siarki dwutlenkiem zanieczyszczonych wcześniej terenach na się rozprzestrzenianie na wzrost kwasowości kory, a w i 1992; Bates 1974a;Hallingbäck Michalik (m.in.:problem ten sygnalizowało rów Wieluauto- powietrza. zanieczyszczenia wzrost również się leśnych,wymienia 1961). Wśród tych negatywnych zjawisk, opróczprzyczyn degeneracji obszarów a (1869—1890) 42%, dawniej stanowiły fity porostów, w florze we odnotowano przemiany Podobne dliskowe. z związane dynamiczne, cje W przyrodniczym. wisku chowskiej jest wypadkową różnychw zachodzących przemian na florę epifitów (oprócz zanieczyszczania powietrza i Równieżwiekowe drzewa owocowe w skie ( porastane przez mchy, podobnie często sadzone na tym tereniena floręwpływ nadrzewną. jesiony i Stare, przydrożne pensylwań-1995;Ojala wierzby i 2005). Także intensywność1991;Żarnowiec Rydin i Hytteborn (Andersson, (a epifity przez nizowane kolo- chętnie szczególnie liściaste, drzewa mają udział minimalny często rach w Ponadto fitoklimatu). odpowiedniego oraz drzew z kające się ubóstwo zaznacza brioflory epifitycznej i skiej wyraźnie o lone, w one Obfitują i Vanderpoorten 2003; Engels siedliskowego(Vanderpoorten, zróżnicowania od ile powierzchni, ich samej i różny bywa flory lokalnej bogactwo na lasów powierzchni i H yzyh i tycznych ści od źródła emisji (Santamaria, Martin 1997). się z Wiąże Martin emisji (Santamaria, źródła od ści kowane są czynnikami naturalnymi, stąd ogromny bezpośredni wpływ człowieka niektóre epifity. Rozmieszczenie i zjawisko, obserwowane w zjawisko,obserwowane

zdominowanych przez tereny zagospodarowane. Wpływ rosnącego udziału udziału rosnącego Wpływ zagospodarowane. tereny przez zdominowanych

azell i azell powietrzu a powietrzu Obecny obraz flory mchów epifitycznych na Wyżynie Krakowsko-Często- Wyżynie na epifitycznych mchów flory obraz Obecny a leśnych, gatunków grup wielu Różnorodność Fraxinus pennsylvanica ,

O. tauricum O.

n 20) Wkzwn mi. a aenś męz pzoe SO poziomem między zależność na m.in. Wskazywano 2004). in. charakteru tutejszych lasów (w lasów tutejszych charakteru

reguły najobfitszej florze poroślowej (Mickiewicz, Trocewicz 1958; Trocewicz (Mickiewicz, poroślowej najobfitszej florze reguły in

ep . 1998; Friedel i Friedel 1998; .

kyizyh wąe i z się wiąże iksylicznych, pH

dr kory drzew. koncentracjaWyższa wpływała siarki dwutlenku zewa o zewa , Hypnum

du ) — w gr

os ta os

upie tej z tej upie za kże epiksyle), jak: jak: epiksyle), kże tatnich dziesięcioleciach w dziesięcioleciach tatnich żych gabarytach — zarówno stojące, jak i jak stojące, zarówno — gabarytach żych

tatnich dziesięcioleciach zaobserwowano także na dziesięcioleciach tatnich zaobserwowano także

in wa nikaniem gatunków wrażliwych na zmiany sie- zmiany na wrażliwych gatunków nikaniem i pallescens

. 2006). Na Wyżynie Krakowsko-Częstochow- Wyżynie Na 2006). . sk ty

rtości pH wzrastały w pH wzrastały rtości in ład gatunkowy drzew rzadko obecnie uwarun- m przypadku nawet stosunkowo młode okazy.

ro Dicranoweisia cirrata Dicranoweisia . 2004). .

dzaj nasadzeń poza lasami może mieć duży st

re arychsadach chętnie zasiedlanesą przez

guły przeważają niekorzystne tenden- niekorzystne przeważają guły

ob go

Pl ecnością naturalnych starodrzewi. starodrzewi. naturalnych ecnością spodarczych brak dużych, starych starych dużych, brak spodarczych atygyrium repens atygyrium

ob . 1992; Bates i Bates 1992; . Acer ecnie — tylko 19% (Nowak (Nowak 19% tylko — ecnie

za ,

burzania struktury lasów). Alnus zw to

mia rawianych monokultu- rawianych polez , Eu azz mhw epifi- mchów łaszcza Orthodicranum mon- Orthodicranum

ropie, a ropie,

ep , rę wzrostu odległo- rę wzrostu in

Fraxinus za iksylicznej, wyni- iksylicznej,

. 2000; Weibull, Weibull, . 2000;

. Znaczący przy- Znaczący . tu re ty

leży nie tyle od od tyle nie leży in guły sągułyobficiej tejszym tejszym środo- m interesujące . 1997, . 2004;

mia

kt , órej epi- órej Populus nowicie

po wa- 2

149 150 niem (Michalik 1980; Babczyńska-Sendek 1998). Babczyńska-Sendek 1980; (Michalik niem cium geheebii cium (np.: niepotwierdzonych terenie tym toNastąpiło już w wyginięcia. lokalnego do nawetdoprowadzić może zachowane, zostaną tendencje obecne o stanowisk, ich liczby się zmniejszanie Obserwowane zastępczych. dlisk sie- siebie dla nieznajdujących stenotopowych, taksonów zwłaszcza flory nej i 1976a,i 1979b; Babczyńska-Sendek 1974; Michalik 1973; Zemanek rynowicz torfowiskowej, z związane w i dynamiczne Najbardziej totalny. charakter terenie tym na ma antropopresja gdyż roślinnych, zbiorowisk typów innych rze — podobnym do naturalnego. Równie radykalne przemiany dotyczą większości Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na w zaszły pierwotnego stanu do Towpasz 2002/2003a). 1990; Bąba 1999; Bąba Mierzeńska zabiegów jest(m.in.ochrony nieodzowne czynnej Michalik, Towpasz, 1977; Medwecka-Kornaś 1975, 1990b; (Michalik naukowcówniepokoją bardziej coraz roślin gatunków cych degeneracji zjawiska w konsekwencje Skala jej oraz murawowej 1990b). roślinności (Michalik kserotermicznych gatunków z to muraw zarastanie dziesięcioleciach 1989). Wnuk 1983; Wika (Babczyńska-Sendek, Wyżyny brioflory dla tylko nie niekorzystne bardzo są — gospodarowania zaniechanie w latach nich acuminatum Pleuridium czy sphaericum Physcomitrium nie- jak: inicjalne, siedliska preferujących nieodnalezienia mchów których powodem być może segetalnych siedlisk Zanik Skalski użytki. (Hereźniak, ścierniska się ciągną z fotografiach starych na np. lat; kudziesięciu kil- sprzed obrazu jej od to Odbiega nieużytków. zarośniętych powierzchnie duże są Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny krajobrazu współczesnego dla Zechmeis- 1997;jała prowadzona Charakterystyczne dawniej gospodarka bardziej ekstensywna. Fudali 1993; i ter Turzańska Koła, 1987; autorów(Jędrzejko W segetalnej. i jak naczyniowych, 1992; Hereźniak 1993; Michalska 1994 i 1994 Michalska 1993; Hereźniak 1992;

murawowych, zarówno w zarówno murawowych, in. 1992). Wiele niekorzystnych zmian dotyczy także zbiorowisk łąkowych łąkowych zbiorowisk także dotyczy zmian niekorzystnych Wiele1992). in.

znacznej mierze odlesionej, mierze z znacznej os Wszystkie te niekorzystne procesy pociągają za sobą eliminowanie z eliminowanie sobą za pociągają procesy niekorzystne te Wszystkie Obserwując te i te Obserwując i użytkowania metod tradycyjnych Zaniechanie w stwierdzonych negatywnych, zjawisk Do

anc disęilcah dstłei rśinśi onj bagiennej, wodnej, roślinności odkształcenia dziesięcioleciach tatnich in. 2002). Większej obfitości i obfitości Większej 2002). in. ,

czy czy cinclidioides Pseudobryum pr ro zypadku mszaków zjawisko to jest akcentowane przez wielu przez akcentowane jest to zjawisko mszaków zypadku lnictwie dwie główne tendencje — intensyfikacja uprawy lub uprawy intensyfikacja — tendencje główne dwie lnictwie

ms ne zależności, widzimy, jak ogromne zmiany w zmiany ogromnewidzimy, jak zależności, ne zaków, należy zanikanie niektórych elementów flory flory elementów niektórych zanikanie należy zaków,

zw gulacją i gulacją

pr iązku z iązku

ni zypadku wielumchów, rzadkich zypadku od dawna na edużym udziałem drzewostanów o drzewostanów udziałem edużym

zr za

, splachnoides Anacamptodon óżnicowaniu brioflory segetalnej sprzy- segetalnej brioflory óżnicowaniu ic burzeniami stosunków wodnychburzeniami (Ław-

h użytkowaniem, jak i jak użytkowaniem, h ko lei przyczyna zanikania stanowisk stanowisk zanikania przyczyna lei

Sphagnum rubellum Sphagnum 1974), obecnie zaś dominują nie- dominują zaś 1974), obecnie

in sp

od .). Podjęcie działań w działań Podjęcie .). ok kauan s obserwowane są ektakularne

po niesieniu zarówno do roślin roślin do zarówno niesieniu lc lzya o horyzont po Olsztyna olic

staci zanikania interesują- zanikania staci ob Entosthodon fascicularis Entosthodon . serwowane w serwowane Obserwowanew

). Tego rodzaju je go zaniecha- go Brachythe-

ch os st

osunku osunku po tatnich tatnich arakte-

lo os staci staci kal- tat-

il e , kie. Vanderpoorten i Vanderpoorten kie. rzad- regionalnie taksony na natrafić możemyzróżnicowanychterenach mniej wyłączają je z je wyłączają zasięgów.W naturalnych ich i rozmieszczenia obraz zaburzają synantropijne wiska taksonów o rych są wyłącznie z są wyłącznie kim (Ochyra 1983; Soldán 1997; Fudali i 1997; Fudali 1983; Soldán (Ochyra kim rzad- stosunkowo zjawiskiem mszaków wśród jest florze danej obcych ficznie rekompensuje rodzimych straty elementów flory.taksonów geogra- Wkraczanie i napływ — — — kategorie: o trzy się wyróżniają możliwościach mchów Wśród antropogenicznych. siedliskach na powania w różnicami to Skutkuje wtórnych. siedliskach z mchów wynika przydrożny, porastała gdzie murek.betonowy Pradła, wsi stanowisko współczesne jedyne — Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie na jest Podobnie wtórnym. podłożu na laceum murale stegium rawowe,np.: convoluta Barbula czy cium jak: się grupy dogatunków pospolitości przyczynił ubikwistycznych, występowania wtórnych siedlisk typu różnego areał Znaczny rozmieszczenia. lokalnego ich zmian znaczących do prowadzi naskalne wapieniolubnemchy przez murków i 1997; Bates Stebel i strzeniających się acydofilnych epifitów(Farmer rozprze- grupy wcześniej omówionej m.in. to Dotyczy ekologicznej. ekspansji ichdo lokalnegona innychsunku powiększenia drodze stwarzają szansę areału i Zechmeister 1992; During autorów(m.in.europejskich wielu antropopresjisygnalizuje skutki alarmujące

Wkraczanie mchów na siedliska antropogeniczne sprawia, że nawet na naj-nawet na że sprawia,antropogeniczne mchówsiedliska na Wkraczanie mchy na spotykane betonowychnaskalne murkach (np. wapieniolubne mchy naskalno-murawowe rosnące na podłożu wtórnym wtórnym podłożu na rosnące naskalno-murawowe mchy wapieniolubne i unguiculata i przydrożach drogach, gleba na o i tus skarpy itp.,np. skarpy W Zaobserwowany na omawianym terenie różny stopień apofityzacji gatunków w jednak gatunków, pewnych regresję powodująsiedliskowe Zmiany jednoroczne terofity z terofity jednoroczne Barbula convoluta Barbula

podwyższonym pH (wymieszana z (wymieszana pH podwyższonym

przypadku roślin naczyniowych siedliska antropogeniczne ułatwiają ułatwiają antropogeniczne siedliska naczyniowych roślin przypadku ,

Rhynchostegium murale Rhynchostegium i plumosum Sciuro-hypnum

Ceratodon Ceratodon purpureus osiedlanie się gatunków obcego pochodzenia, co w co pochodzenia, obcego gatunków się osiedlanie

gr si , w ,

edlisk antropogenicznych (Stebel 1997). W antropogenicznychedlisk (Stebel upy roślin górskich (Stebel 2006). górskich(Stebel upyroślin

z ic

na re i rubens Bryum h predyspozycji ekologicznych i ratodonpurpureus

gionach pozbawionych typowych dla nich siedlisk znane znane siedlisk nich dla typowych pozbawionychgionach tury ograniczonym areale, np. areale, gatunków górskich, stano- ograniczonym tury in ,

Brachythecium rutabulum Brachythecium . 2004; Bates 1995). kolonizowanieTakżebetonowych Bates 2004; . En

po gels (2003) przytaczają przykłady przytaczają (2003) gels wodzeniem zasiedlające siedliska inicjalne (pola, (pola, inicjalne siedliska zasiedlające wodzeniem

. Niektóre mchy z sk

in , ) ; rajnych przypadkach niektórzy autorzy nawet autorzy niektórzy przypadkach rajnych B . 2002).. unguiculata .

odnotowano w odnotowano latifolia Syntrichia ni

Sy ); cranella staphylina cranella eużytkach gospodarczych — np.— gospodarczych eużytkach ntrichia latifolia ntrichia

piołem lub betonowym kruszywem kruszywem lubpiołembetonowym in . 2009). Krakowsko-Na Wyżynie ,

czy czy intermedia Pottia cz , Bryum argenteum Bryum

tury naskalne i naskalne tury in ęstości i ęstości

pr . 1992; Söderström 1992; . 1992; Söderström zystosowania zystosowania do na życia

ut , które zaobserwowano które , ). rudniają interpretację rudniają

ob D

ryptodon pulvina- ryptodon fitości ich wystę- ich fitości Distichium capil- Distichium pe zypadku niektó- zypadku

wnym stopniu wnym

na na , skalno-mu- jwiększych jwiększych B Rhyncho-

. ce caespiti- Barbula Barbula ntrum ntrum

st o-

151 152 dyskutowane są zwłaszcza sposoby utrzymywania muraw kserotermicznych, muraw utrzymywania sposoby zwłaszcza są dyskutowane gatunkowej tego typu roślin można postawić pod znakiem zapytania. znakiem pod postawić można roślin gatunkowejtego typu pionierskich gatunków torfowiskowych (Vanderpoorten i pionierskichgatunkówtorfowiskowych (Vanderpoorten w nawetingerencję ograniczoną ekologiczny). sugerująjednak autorzyNiektórzy ochrony Skuteczność 2005). 1959;Cleavit Tobolewski 1959;Szweykowski, tzmwna olnoc mrwwj złsca keoe ozne (Bob- koszenie okresowe zwłaszcza murawowej, roślinności utrzymywania stochowskiej. Proponowanew są alternatywne Szeroko1999). Krakowsko-Czę- Wyżynie Bąba na także przemianom niekorzystnym ulegają które Michalik, 1994; Michalska 1990; Tow- 1990; Mierzeńska 1987;Karczmarz pasz, 1972b,1975;Biderman (Michalik zarastania i wtórnej sukcesji uruchomienia do prowadzi szybko stosunkowo praktyk tych powstały. Zaniechanie którym nuowaniazabiegów dzięki gospodarczych, i łąki są jakimi turalnych, nienia przede wszystkim siedlisk gatunków rzadkich i rzadkich gatunków siedlisk wszystkim przede nienia z mszaków form ochrony temat na dyskusje Dlatego wegetacji. ich miejsca niszcząc zjawisko, to i (Vellak siedlisk nich dla odpowiednich wania z związana jest często gatunków wielu rzadkość Lokalna lasów). (zwłaszcza naturalnych bardziej siedlisk udziale z była mchów ków W nia. i przewaga zanikania jest — niekorzystnych charakterystyczna zjawisk brioflory Dla R. 2004). An. Michalik Urbisz S., 2002/2003; (Michalik obcych roślin wkraczaniem kompensowane jest lokalnej flory,różnorodności gatunków rodzimych zwiększenia zanikanie gdyż W ków. gatun- poszczególnych występowania częstości zmniejszeniem lub wzrostem n z i jak jakościowe, zarówno flory, nej często. sosnowe, tu występujące monokultury piaszczyste ekspansji spodziewać (murszejące w siedliskowymi drewno gami wymo- ograniczone jest terenie omawianym na rozprzestrzenienie większe are pylopus odnotowano-Częstochowskiej pojedyncze dwóchstanowiska neofitów — auzne, wke w zwykle zaburzeniem, i bagna (starodrzewia, wych W wymagań. ich do dostosowana

ych taksonów. Powszechniej obserwowane są zmiany ilościowe, związane ze ze związane ilościowe, zmiany są obserwowane Powszechniejtaksonów. ych

wymierania gatunków wrażliwych oraz pojawiania się nowych, ekspansyw- nowych, się pojawiania oraz wrażliwych gatunków wymierania takich miejscach, np. lokalne usuwanie pokrywy torfowej miejscach, np.takich na pozwala rozwójlokalne usuwanie pokrywy Inaczej wygląda ochrona różnorodności mszaków w mszaków różnorodności ochrona wygląda Inaczej pyan fra crn mes wsęoai mzkw ui być musi mszaków występowania miejsc ochrony forma Optymalna Problematyka ochrony mchów Krakowsko-Częstochowskiej na Wyżynie w zmiany Reasumując,antropopresjiznaczące towarzyszą

kwadratach badawczych bardziej „zagospodarowanych” liczba gatun- liczba „zagospodarowanych” bardziej badawczych kwadratach

i introflexus pr yak rśi ncyiwc zaik t poaz zyl do zwykle prowadzą te zjawiska naczyniowych roślin zypadku

re Or guły wyraźnie mniejsza niż w niż mniejsza wyraźnie guły Campylopus guły kończą się konkluzją podkreślającą potrzebę chro- potrzebę podkreślającą konkluzją się kończą guły thodontium lineare thodontium

rmie ochrony powierzchniowej (rezerwat, użytek użytek (rezerwat, powierzchniowej ochrony rmie mu

to rawy. Wymagają one ochrony czynnej i czynnej ochrony one Wymagająrawy. rfowiska) wystarczy zabezpieczenie ich przed przed ich zabezpieczenie wystarczy rfowiska) introflexus

il yak sainc ułdw siedlisko- układów stabilnych zypadku

ościowe. Zmiany jakościowe wynikają wynikają jakościowe Zmiany ościowe. zm

niejszania się częstości występowa- częstości się niejszania . W . wi , z , lgotnychlasach).się to należy Za

st pr

osunku do wypasania metody do wypasania osunku

po in zypadku zypadku wodzeniem kolonizującego wodzeniem . 2007). Człowiek potęguje Człowiek 2007). .

adratach o adratach zb

grożonych (np.: Kuc Kuc (np.:grożonych rz Orthodontium line- Orthodontium

iorowiskach półna- iorowiskach in adkością występo- adkością

. 2005).. st rukturze lokal- rukturze

wi ększym ększym

ko Cam- nty-

ic h . bink, Willems 1987, 1991; Hurst, John 1999; Michalik, Bąba 1999; Wil- lems 2001; Bąba 2002/2003a; Kahmen i in. 2002; Babczyńska-Sendek 2005). Jednak dla zachowania wielu drobnych mchów murawowych najskuteczniej- szą z metod użytkowania muraw pozostaje wypasanie. Pasące się zwierzęta nie tylko usuwają biomasę, ale jednocześnie wydeptują i uszkadzają darń, tworząc luki z podłożem o charakterze inicjalnym. Luki takie są kolonizowane przez drobne, pionierskie mchy, sprzyjają także rozwojowi niektórych mało konkuren- cyjnych roślin naczyniowych (Vanderpoorten i in. 2004). Z tego też względu wprowadzany lokalnie program „Owca Plus” winien być szerzej propagowany, a nie kończyć się jedynie na przedsięwzięciach pilotażowych (w przypadku rezerwatu „Góra Zborów” przynosi on przecież widoczne efekty). Skuteczna ochrona interesujących elementów flory i ich siedlisk z reguły wymaga wprowadzenia ochrony rezerwatowej. Zwykle jednak niepowodze- niem kończyły się plany tworzenia rezerwatów wyłącznie ze względów briologicznych (Kuc 1959b). Jeszcze inne walory musiały wzmocnić argumentację na rzecz ich utworzenia, jak w przypadku stanowisk rzadkich kserotermicznych wątrobowców Mannia fragrans i Asterella saccata w Przegorzałach koło Kra- kowa (obecnie rezerwat „Skałki Przegorzalskie”) (Kornaś 1948). Tak więc rzadkie mchy bywają obejmowane ochroną rezerwatową niejako przy okazji, a że chronione są zwykle obszary o cechach naturalnych, zawsze jest szansa zachowania jakichś interesujących elementów brioflory. Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej utworzono 29 rezerwatów, które wraz z Ojcow- skim Parkiem Narodowym są ostojami wielu rzadkich gatunków, także msza- ków. Zasadne są propozycje utworzenia kolejnych rezerwatów przyrody, zwłasz- cza że na ich obszarach występują interesujące i wrażliwe na antropopresję gatunki mchów. Nadal aktualne są także postulaty prowadzenia ochrony czynnej odnośnie do roślinności murawowej (w miarę skutecznie realizowanej np. w Ojcowskim Parku Narodowym czy w rezerwacie „Góra Zborów”). Godne uwagi są również zabiegi zmierzające do zachowania różnorodno- ści gatunkowej poza obszarami chronionymi. Należą tu pewne ograniczenia w gospodarce leśnej i pozostawianie chociaż pojedynczych dużych, starych drzew, które mogą znacząco wpłynąć na różnorodność mszaków epifitycznych (McGee, Kimmerer 2002; Friedel i in. 2006). 154 4. 3. 7. 6. 5. 2. 1. Podsumowanie6. i wyników

sticha (np.: regionalnie rzadkie się wiają neum Didymodon spadiceus Didymodon w rzadkich Oprócz kich. Ró dzo zróżnicowana (od 20 do 222). Te duże rozbieżności wynikają nie nie wynikają rozbieżności duże Te 222). do 20 (od zróżnicowana dzo śó 9 yónoyh rp egaizyh oiue lmn umiar- element dominuje geograficznych grup wyróżnionych 9 Wśród w odnalezionych gatunków Liczba s Krakow- nienotowanychWyżyniewcześniej gatunków14Odnalezionona jące: Ojcowski Park Narodowy (Fd 48/4 i 48/4 (Fd Narodowy Park Ojcowski jące: ona nawetwiła 25%). poniżej Do obejmu-kwadraty najbogatszych należały w z tylko ticillatum kiella undulata serpens stegium (33,6%)i heteromalla tach badawczych) oraz argenteum Bryum gatunkowo liczniejsze są: (34),ciaceae s urozmaiceniu siedliskowemudużemu Dzięki floraKrakow- mchów Wyżyny kówz (wraz Najliczniej reprezentowane są rodziny: Niemal połowę omawianej brioflory stanowią gatunki bardzo rzadkie rzadkie bardzo gatunki stanowią brioflory omawianej połowę Niemal kowem (Fd 69/3), „Dolinę Szklarki” (Fd 58/1) oraz okolice Olsztyna i Olsztyna okolice 58/1) oraz (Fd Szklarki” 69/3), „Dolinę (Fd kowem Towarnych84/4).(Fd ko-Częstochowskiej: ko-Częstochowskiej należy do wyjątkowo bogatych. Obejmuje357gatun- bogatych. wyjątkowo do należy ko-Częstochowskiej

poszczególnych kwadratach (w żny jest na omawianym terenie status gatunków bardzo rzadkich i rzadkich bardzo gatunków status terenie omawianym na jest żny , , Sphagnumpapillosum Dicranodontium denudatum Dicranodontium

uwarunkowań siedliskowych, ale i ale siedliskowych, uwarunkowań ,

rzadkie (11,2%). Do najpospolitszych elementów należą: należą: elementów(11,2%).najpospolitszych Do rzadkie Hypnum jutlandicumHypnum ,

(32)Bryaceae i 12 Funaria hygrometrica Funaria , Campylopus introflexus , odmianami), co stanowi 51% stanowi co krajowej.odmianami), flory rcyhcatu velutinum Brachytheciastrum , (notowane we wszystkich kwadra- wszystkich (notowanewe purpureus Ceratodon , Bryum dichotomum Bryum czy czy verticillatum Eucladium Atrichum undulatum Atrichum

sk (19), Bryum

Am , ali ogólnopolskiej(np.: ali S . blystegiaceae (28). Spośród 154 rodzajów naj- , russowi Orthodontium lineareOrthodontium

pr , , Buckiella undulata Buckiella i Pohlianutans zypadku kwadratówzypadku stano- granicznych

Hedwigia ciliata Hedwigia an , (21) Sphagnum i , P Didymodon insulanus lzwnc kartc bł bar- była kwadratach alizowanych S (48 ottiaceae gatunków), . ,

subnitens Fd

B wnioski , po . Bryum caespiticium Bryum 58/2), „Las Wolski” pod Kra- Wolski”pod 58/2),„Las klinggraeffii wierzchni objętej badaniami badaniami objętej wierzchni , Brachythecium

To Seligeria , Cirriphyllum tenuicaule Cirriphyllum ). Trichodoncylindricus rtula muralis rtula , ,

Orthotrichum Bucklandiella hetero- Bucklandiella Or , (11). thotrichum B donniana , . Eucladium ver- ruderale , rutabulum Brachythe- Dicranella Dicranella .

A ),poja- strami- ,

mbly- rz

Buc- Gó ad- . r , , 13. 12. 11. 10. 14.

9. 8.

Przez obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej biegnie granica zwar- granica biegnie Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny obszar Przez Analiza głównych wskaźników ekologicznych wykazała znaczący w znaczący wykazała ekologicznych wskaźników głównych Analiza Bogactwo brioflory naskalnej wynika nie tylko z tylko nie wynika naskalnej brioflory Bogactwo zwią- flora najbogatsza siedlisk typów głównych wyróżnionych Spośród ooei oa uaukwna emrooize mwaeo terenu omawianego s geomorfologiczne uwarunkowania oraz Położenie ( borealne gatunki reprezentowane także są licznie 30%), (blisko kowany z rodzaju siedlisk. Dużą rolę odegrała tu m.in. zdolnośćrodzajum.in.rolęwieluodegrałagatunków, siedlisk. tu Dużą np. szeroko rozpowszechnionychwych, składników.ich o to gatunków. Świadczy połowę ponad lub niemal wiły bagienno-torfowiskowych gatunków (45,6%).W wśród odnotowano rzadkich dzo Po wapieniolubne. ważały mchów siedliskach epiksylicznych, w na pozostałych w naziemnych siedliskach na tylko kwaso- lubnedominowały Gatunki cieniolubnych. gatunków udział przewyższał znacząco W z z w odnotowano gatunków Najmniej jest(184 zana ze skałami i oraz gatunki) lasami siedliskowej. tury struk- ich różnice odzwierciedlało zróżnicowany,co był kwadratach nych elementów Weści. udział przypadkach wszystkich skrajnych w o taksonów przewagę światłolubnychgatunków i udział innych do sunku genicznych. być korygowane powinny notowań eliminowanie przez z z problemy Ewentualne rakter. w sposób Takiemchy, jak: na ekspansji drodze ekologicznej swój zwiększyła lokalny wtórne, zasięg (oreoapofity). siedliska na wkraczając która górskich, taksonów grupa jest Interesująca reliktowe. stanowiska tu mające rzadkie, bardzo gatunki to i wapiennymi niami o obszarach sionych zale- na koncentruje zwłaszcza sięwystępowanie Ich 29%. mchówwynosi występowania. ich kres topółnocny jestgórskich, głównie z większości gatunków.Dlaodnotowanych spośród 40 zasięgu tego zarówno mchów suboceanicznych (11,8%), jak i czy czy murale stegium 55) Z 25,5%). ryaą ytpwnu aukw ósih kóyh dił e florze we udział których górskich, gatunków występowaniu przyjają

aleganie martwej materii, często także przesuszenie). także często materii, martwej aleganie ich struktury (duże zagęszczenie roślin, ocienienie warstwy przyziemnej, przyziemnej, warstwy ocienienie roślin, (duże zagęszczenie struktury ich rz

d względem częstości występowania największy udział elementówbar- udział największy występowania częstości względem d pr adkości występowania typowych zbiorowisk o tym charakterze, ile ile charakterze, tym o zbiorowisk typowych występowania adkości zypadku wszystkich typów siedlisk udział gatunków światłolubnychgatunków udział siedlisk typów wszystkich zypadku

pr pr ali całego kraju, w kraju, całego ali eśiwm hrkee tg osau iż sę obecność się wiąże obszaru tego charakterem zejściowym zypadku większości siedlisk elementy bardzo częste stano- częste bardzo elementy siedlisk większości zypadku , rigidulus Didymodon Sciuro-hypnum populeum Sciuro-hypnum

ch po ozmaiconą rzeźbą terenu.W rzeźbą ozmaiconą rkez ntrly, z naturalnym, arakterze średnich wymaganiach pod względem wilgotno- względem pod wymaganiach średnich

se wy nsie zasięgowym tracą swój górski cha- górski swój tracą zasięgowym nsie znaczeniem ich naturalnych zasięgów naturalnych ich znaczeniem

sz Orthotrichum cupulatum Orthotrichum uwarach (20), co wynika nie tyle tyle nie wynika co (20), uwarach , rozprzestrzeniające się w rozprzestrzeniającesię ,

su za bkontynentalnych (5,9%). roślami liściastymi (122). liściastymi roślami

du li

du wa

zijzm wychod- czniejszymi ró e dsęnśi tego dostępności żej

żej mierze (40%) mierze żej są żnym stopniużnym prze- pieniolubnych oraz bo

si pr rach oraz wśród wśród oraz rach edlisk antropo- edlisk zewadze typo- zewadze

po , Rhyncho- szczegól-

st te ch, ch, o- n

155 156 19. 18. 17. 15. 16.

w Zubożała struktura brioflory epifitycznej uwarunkowana jest w jest uwarunkowana epifitycznej brioflory struktura Zubożała Antropopresja wywarła mniejszy lub większy wpływ na praktycznie praktycznie na wpływ większy w lub mniejszy wywarła Antropopresja w gatunków Obecność przyjętej według gatunki kategoryzując uzyskano, wyniki Interesujące tntpwc, ltg tż bewwn w obserwowane też dlatego stenotopowych, Z skiej. rutabulum i ściej najczę- tu mchówspotykanych Do podłożu. tegotypu na siępojawiło raz ków (zwłaszcza i drogi (np.: często spoty- bardzo są których kane na naskalne, siedliska wybierając drzew, korę tu porasta i buk przydrożach na sadzony często nocnej, a monokulturowa, dla jest kora (których z mchów drzew większości starych dużych, wycinanie negatyw- należą: czynników nych głównych Do gospodarczą. działalnością stopniu ichzdolność do zasiedlania podłoża skałopodobnego, jakim jest beton. ska. Na stopień rozprzestrzenienia wielu mchów naskalnych także wpłynęła siedli-przynajmniejnaziemnych,dosporadycznego typ ten na wkraczania dliskowych lub wkraczaniu na siedliska wtórne). siedliska na lubdliskowych wkraczaniu (w swójareał lokalny sza zwięk- też lub występowania swego częstości zmienia nie względów nych z gatunków niewiele mchów.Stosunkowo stanowisk zanikaniem lub miczne w i mis najliczniej mikrosiedliskowych są: reprezentowane kryteriów według wyróżnionych stych (101) i Festuco-Brometea w preferencjomichNajwięcejmchów odpowiada pojawiłosięsiedliskowym. z gatunki tylko i rzadkie a gatunków występowania ścią — 3. stopień. najwyższy korelacja silna często- Zachodzi osiągnęło między (4%) mchów 16 Tylko apofityzacji. stopnia wskaźnika skali 4-stopniowej z pochodzący (zwłaszcza jesiony były kolonizowanymi niej culosus Krakowsko-Częstochowskiej, zasiedlane są przez stosunkowo wiele gatun- stosunkowowiele przez są zasiedlane Krakowsko-Częstochowskiej, Si czy czy edliska antropogeniczne, mające znaczący udział w udział znaczący mające antropogeniczne, edliska

zske idik i siedliska szystkie

zbiorowiskach z zbiorowiskach na N

Pogonato-Dicranelletea heteromallae Pogonato-Dicranelletea sadzeniach określonych gatunków (zwłaszcza sosny), gospodarka gospodarka sosny), (zwłaszcza gatunków określonych sadzeniach

wierzby (najczęściej (najczęściej wierzby . . na crispa , ,

re Homalothecium sericeum Homalothecium

jobficiej należą: należą: jobficiej rz

wi guły towarzyszą jej zmiany niekorzystne dla roślin, zwłaszcza zwłaszcza roślin, dla niekorzystne zmiany jej towarzyszą guły , adkie nie przekraczają 1. stopnia, 3. stopień zaś charakteryzuje charakteryzuje stopieńzaś 3. 1.stopnia, przekraczają nie adkie Bryum argenteum Bryum ększości przypadków wiążą się z przypadków wiążą ększości ).

gr upy bardzo częstych. upybardzo

ta kla Tortulo-Homalothecietea sericei Tortulo-Homalothecietea

kże zanieczyszczenie powietrza. Forofitami najchęt- Forofitami powietrza. zanieczyszczenie kże ty

te s pr y olnoc Wżn Krakowsko-Częstochow- Wyżyny roślinności py

j grupy siedliskiem optymalnym), preferowanie preferowanie optymalnym), siedliskiem grupy j

(186), rupestria Asplenietea zydroża, skarpy).zydroża, 44% Aż gatunków przynajmniej

Barbula convoluta Barbula Ar ro du S alix fragilis alix (98). Spośród klas zbiorowisk mszy- zbiorowisk klas (98). Spośród temisietea lnoc z ślinności żej mierze dzięki wykorzystywaniu zmian sie- zmian wykorzystywaniu dzięki mierze żej Anomodon , B

oraz oraz caespiticium . st opniem ich apofityzacji. Gatunki bardzo bardzo Gatunki apofityzacji. ich opniem , , Leskeella nervosa Leskeella ). Wiele typowych epifitów z epifitów typowych ). Wiele

ró attenuatus . Fraxinus nc ka fitosocjologicznych klas żnych , B

og unguiculata .

br raniczeniem występowania występowania raniczeniem ioflorze tendencje dyna- tendencje ioflorze Ceratodon purpureus Ceratodon

, , , pennsylvanica . A. (109), Querco-Fagetea , , Hypnetea cupressifor- Hypnetea

Neckera kr longifolius ajobrazie Wyżyny Wyżyny ajobrazie , Brachythecium Brachythecium

complanata eryki Pół- eryki , klony, ), , ,

du . A. rz adka adka

żym żym viti- ró . ż- 23. 22. 21. 27. 26. 25. 24. 20.

Do Do siedlisk kluczowych zachowaniadla bioróżnorodności mchów na oma- Specyfikę brioflory Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej odzwierciedla odzwierciedla Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny brioflory Specyfikę i zagrożonych gatunków połowa Ponad z pochodzących dwóch stanowiska Odnotowano gatunków. Najobfitszą ich obecnością charakteryzują się tereny o się charakteryzują gatunków. Najobfitsząobecnością ich Z skuteczna. wydajemało się— siedlisk niowa ochrona o częściowo. O w objętych mchów Na flory.ich składniki niektóresukcesji,cenne eliminujących w czynnej ochrony zabiegów podjęcie jest mchów). W gatunkówpieczenie siedlisk rzadkich i zabez- ona Umożliwia rezerwatowa. ochrona wszystkim przede zapewnia bioróżnorodności lokalnej Zachowanie gospodarczych. działań obraz jej i jak roślinną, szatę kształtujących procesów naturalnych zarówno efektem jest Krakowsko-Częstochowskiej Ak siedliskowo. wymagający bardziej bowiem onjest ograniczona, raczej z drugiego ekspansji większej Możliwość sosnowych. borach w m.in. siedliska siebie dla dogodne znajduje gdyż terenie, z Pierwszy — neofitycznych mchów się wybitnymi cechami krajobrazowymi orazwalorami dużymi roślinności. „Parkowe”, „Dolina Mnikowska” i rezerwatówzlokalizowanych tereniena Wyżyny. najbogatszychDo należą: Lo ochroniarskich. podejmowanych wszelkich działaniach we priorytetowe być one Powinny drzewa. stojące wolno wiekowe, oraz o lasy kserotermiczne, murawy skalne, i wychodnie źródliska torfowiska, należą: terenie wianym geheebii Brachythecium (np.: wymarłych do zaliczyć można stwem muje ona 130 taksonów, spośród 54których z aż m.in. opracowana gatunków lista czerwona regionalna zagrożonych. Obej- terenie. omawianym na przetrwania ich tomożliwości zwiększa W Narodowy). Park Ojcowski lub (rezerwat chronionym obszarze na stanowisko jedno mniej mchówzagrożonych. liście czerwonej europejskiej na znajdujesiędowy). Ponadtogatunków21 Naro- Park Ojcowski podkrakowskie, dolinki Smolenia, Potoku, Złotego i zachowanej

tyle skuteczność ochrony ścisłej — jeżeli nie wynika z wynika nie jeżeli — ścisłej ochrony skuteczność tyle li kalne zróżnicowanie siedliskowe na zasoby brioflory zasadniczo wpływa tualne rozmieszczenie poszczególnych elementów rozmieszczenie na tualne Wyżynie brioflory Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej występuje niemal połowa (48%)połowa niemal występuje Krakowsko-Częstochowskiej Wyżynie sty taksonów zagrożonych w zagrożonych taksonów sty

ch ma szansę szerszego rozprzestrzenienia się na omawianym omawianym się na szerszego rozprzestrzenienia szansę ma ch

il na zypadku roślinności półnaturalnej (łąki, murawy) konieczne(łąki, półnaturalnej roślinności zypadku e ochrona częściowa e jestochrona częściowa w jbardziej urozmaiconej roślinności (np. okolice Olsztyna, Olsztyna, okolice(np. roślinności urozmaiconej jbardziej

ob lsce ochroną prawną — 71 chronionych ściśle i ściśle chronionych 71 — prawną ochroną lsce , liczu współczesnych przekształceń szaty roślinnej roślinnej szaty przekształceń współczesnych liczu czy czy turbinatum Bryum i introflexus Campylopus

„W

ali kraju na Wyżynie odnotowano 65 odnotowano Wyżynie na kraju ali w

ąwóz Bolechowicki” — odznaczające

zb zn iorowisk roślinnych (w

acznym stopniu modyfikujących modyfikujących stopniu acznym

wi śc

ce śe hoinc m przynaj- ma chronionych iśle elu przypadkach uzasadniona, elu uzasadniona, przypadkach , splachnoides Anacamptodon lu powstrzymania procesów powstrzymania lu Dichelyma

du na

żym prawdopodobień-żym Or

turalne cieki wodne, wodne, cieki turalne pó ce thodontium lineare thodontium chach naturalnych naturalnych chach łkuli południowej południowej łkuli

capillaceum ni

ej powierzch- ej pia

szczystych szczystych ofitów jest ty

na m wielu jlepiej ).

25 25 .

157 28. Mimo znacznych przemian szaty roślinnej, Ojcowski Park Narodowy nadal należy do najcenniejszych obiektów przyrodniczych Wyżyny Krakow- sko-Częstochowskiej. Na jego obszarze odnotowano 232 gatunki mchów, w tym wiele chronionych i zagrożonych w skali kraju. Duży udział ma tu element górski (30%), bogata jest także flora nawapienna. Interesujące jest, jakie efekty w dłuższej perspektywie czasowej przyniosą podejmowane zabiegi czynnej ochrony roślinności murawowej, której przemiany w ostatnich dziesięcioleciach negatywnie wpłynęły także na obfitość związanych z nią mchów. 29. Konieczne jest podejmowanie działań zmierzających do objęcia ochroną kolejnych obiektów, zwłaszcza postulowanych rezerwatów przyrody oraz projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego. Do walorów przyrodniczych tych obszarów często należy zróżnicowana i interesująca brioflora ze stanowiskami gatunków rzadkich na Wyżynie Krakowsko-Częstochow- skiej. 30. Waloryzacja briologiczna obszaru Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej za pomocą wybranych wskaźników bogactwa florystycznego potwier- dziła, że do najcenniejszych przyrodniczo terenów należą: Ojcowski Park Narodowy, Las Wolski koło Krakowa (z rezerwatami „Bielańskie Skałki”, „Panieńskie Skały” i „Skałki Przegorzalskie”), obszar dolinek podkrakowskich, okolice Olsztyna oraz Złotego Potoku (z rezerwatem „Parkowe”). S. palustre palustre S. Lindb.— papillosum Sphagnum Dumort. Sphagnaceae — — — — — — następującezawiera informacje: -Częstochowskiej Krakowsko-Częstochowskiej Wyżyny mchów Wykaz Brid. — Brid. magellanicum S. Fojcik Stebel, 1999; 2003. in. i Klama 1998; 1959;Babczyńska-Sendek Wacławska leg. D. Kowalska 1987); Fd 16/2: między Lgotą Murowaną a Kroczycami (Kuc (Kuc Kroczycami a Murowaną 1987);Lgotą 16/2: Fd między D.leg.Kowalska 1959a); Fd 38/2: Wolbrom (Michalik 1976b). 1959a);38/2:Fd Wolbrom (Michalik

tury i zielników.i tury Lit.: Rehmann 1864, 1865; Błoński 1890a; Szafran 1955; 1956, Kuc 1959a; 1890a; Szafran 1864, 1865; Błoński Lit.: Rehmann 2003). Fojcik 97/1: Ed Skrajniwa (Stebel, F w p źr wa (F), (R)/wilgotność łoża wa kiedykolwiek odnotowany,został fr na Krakowsko- Wyżyny mchów gatunków wykaz systematyczny Niniejszy, F litera- z danych źródła także ATMOS), podano kwadratu numerem z (wraz F Ed 84/1: Częstochowa (Błoński 1890a); Ed 96/2: Bystrzanowice (LODZ — (LODZ Bystrzanowice 96/2: 1890a); Ed (Błoński Częstochowa 84/1: Ed : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : częsty (27); częsty : : bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : ekwencję ( ekwencję ódła danych z literatury (Lit.), literatury z danych ódła zwę gatunkową, zwę rtość wskaźnika stopnia apofityzacji ( stopniaapofityzacji wskaźnika rtość ( ekologicznych wskaźników wybranych rtość rzypadku gatunków bardzo rzadkich wymieniono wszystkie stanowiska stanowiska wszystkie wymieniono gatunków rzadkich bardzo rzypadku L. — L. F ) — w nawiasie podano liczbę kwadratów, gatunek liczbę których w podano nawiasie w — ) WE : 6/2/6;: WA WE WE : 9/1/6;: : 9/1/6;: : 0; : WA WA : 0; 0; : : 0; : WA ), WE ): światło (L)/pH pod- (L)/pH światło ):

159 160 Brid. — Brid. denticulatum S. Russow. Warnst.— & subnitens S. — (Schimp.) Klinggr. H. fuscum S. Wilson — Wilson rubellum S. S. jako — B. 2003. Fojcik 1959; Stebel, Wacławska (Ehrh.)Hedw. capillifolium S. — Russow— warnstorfii S. Warnst.— russowii S. 2003. Fojcik Stebel, 1998; czyńska-Sendek — DC. & Lam. compactum S. Russow— girgensohnii S. — Wilson fimbriatum S. (Schimp.) — teres Ångstr. S. Crome — Crome squarrosum S.

contortum Fojcik 6.09.2002); Fojcik F 4.10.2004). 38/2:FdFojcik Wolbrom leg. B. — (KTU F 1976b). 38/2:Fd Wolbrom (Michalik F Fd 38/2: Wolbrom (Kozłowska 1923; Michalik 1976b). Michalik 1923; 38/2:Fd Wolbrom (Kozłowska F 2000); (Melosik Bystrzanowice 96/2: Ed 1955; Szafran 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F F 2003). Fojcik 96/2: Sieraków Ed (Stebel, F 2003. Fojcik Stebel, 1999; in i Klama 1983; 1881; Wika Lit.:Filipowicz Bab- 1990a; Bednarek-Ochyra Ochyra, 1956; Kuc 1890a; Błoński Lit.: F Fd 27/4: Bydlin (Stebel 2002d, 2003a); 2002d, 27/4:Fd (Stebel Bydlin F 2003. Fojcik 1998; Stebel, 1956, Lit.:Kuc 1959a; Babczyńska-Sendek F 1959. 1959a;1890a; Kuc Wacławska Lit.:Błoński F Lit.: Błoński 1890a; Kuc 1956, 1959a; Babczyńska-Sendek 1998. 1956,1890a; Kuc 1959a; Babczyńska-Sendek Lit.:Błoński F : bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : rzadki (10); rzadki : (2); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : (9); rzadki : : niezbyt częsty (11); częsty niezbyt : (19); częsty niezbyt : (6); rzadki : : rzadki (10); rzadki : . contortum S. ) . WE WE WE WE : 8/2/7;: : 9/3/7;: WA ; d 81 Wlrm Bbzńk-edk 98 jako — 1998 (Babczyńska-Sendek Wolbrom 38/1: Fd ); : 5/2/7;: WA : 5/3/7;: WA F d 37/2: Chrząstowice-Młyny (Babczyńska-Sendek 1998 (Babczyńska-Sendek 37/2:d Chrząstowice-Młyny WE WE WE WE WE WE WE WE : 8/2/7;: WA 9/1/6;: WA : 9/1/7;: WA : 6/2/6;: WA : 7/4/8;: WA : 7/3/8;: WA WA : 4/1/7;: WA : 5/2/7;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: Fd 56/4: Dulowa (Szafran 1957). 56/4:Fd Dulowa(Szafran Ed 97/1: Mełchów (KTU — leg. — (KTU 97/1:Mełchów Ed (Hedw.) undulatum P. A. Beauv. — Nees — Nees subsecundum S. mia (Babczyńska-Sendek 1998) dotyczą (Babczyńska-Sendek mia Hoffm. — Hoffm. cuspidatum S. 1998. dek 1992; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Michalik, 11Mchy… 1994/1995;Michalik, 1992a, in. i Jędrzejko 1992; 1991, 1989, Filipiak Wika Hereźniak, 1992; Jędrzejko, 1981; Olech 1980a; Ochyra 1981;1974/1975,1972a, Micha- 1978; Wika lik Celiński, 1973; in i Hereźniak 1963; Kornaś 1959;Medwecka-Kornaś, 1956,1959a; 1955;Kuc Wacławska Szafran 1952; — Schimp. & (Brid.) Bruch angustatum A. 1992a. — Schimp. (Röhl.)& Bruch tenellum Atrichum Schwägr. Polytrichaceae — Molk. & Dozy flexuosum S. 1959). (Wacławska — Schultz contortum S. ska 1959), między Wolbromiem a Zarzeczem (Kuc 1959a); Fd 38/4: Glanów 38/4: 1959a);Fd (Kuc Zarzeczem a Wolbromiem 1959),między ska Warnst.— obtusum S. 23.06.2005); cik 2003. Fojcik 1998; Stebel, dek — Klinggr. Klinggr.) H. (H. fallax S. Fd 58/2: Prądnik Czajowski („Wąwóz Korytania”) (Szafran 1955). Czajowski(„Wąwóz 58/2:Fd Prądnik (Szafran Korytania”) Kozłowska 1928; Sokołowski 1928; Wiśniewski 1935; Medwecka-Kornaś Medwecka-Kornaś 1935; Wiśniewski 1928; Sokołowski 1928; Kozłowska F F Lit.: Błoński 1890a; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Babczyńska-Sen- 1959; 1959a;1956,Wacławska Kuc 1890a; Błoński Lit.: Lit.: Kuc 1959a; Stebel 2003a. 1959a; Lit.:Kuc Stebel Fd 05/2: Żarki (Melosik 2000); materiały z Chrząstowic-Młynów i Wolbro- z Chrząstowic-Młynów materiały 2000); Fd 05/2: (Melosik Żarki F i. Rhan 84 Flpwc 18; łńk 19a Żua 1911; Żmuda 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F Lit.: F 2003); Fojcik 96/1:(Stebel, Janów Ed F (Wacław- Wolbrom 38/1: Fd 2003); Fojcik (Stebel, Zalesice 86/3: Ed F F 1959;Babczyńska-Sen- 1959a;1956,Wacławska Kuc 1890a; Błoński Lit.: F Fd 37/1: Klucze (Malewski 2005); Fd 56/4: Dulowa (Szafran 1957). 56/4:Fd2005); Dulowa(Szafran 37/1:Fd (Malewski Klucze : bardzo częsty (112); częsty bardzo : : rzadki (9); rzadki : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : rzadki (8); rzadki : (7); rzadki : (5); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (23); częsty : Krupa 1878; Błoński 1890a; Kuc 1959a; Olech 1981; Jędrzejko i in. in. i Jędrzejko 1981; 1959a;Olech Kuc 1890a; Błoński 1878; Krupa WE WE WE Fd 38/1:Fd1959a);Wolbrom 1956); (Kuc 56/4:(Kuc Fd Dulowa WE : 6/3/7;: WA : 6/4/6;: WA : 6/4/6;: WA : 7/2/7;: WA WE WE WE WE WE : 8/2/8;: WA : 9/1/8;: WA : 7/3/7;: WA : 9/2/8;: WA : 6/4/6;: WA : 0; : : 1;: : 1;: : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : S. denticulatum S. : 2; : Fd 37/1: Cieślin (KTU — leg. B. Foj- B. leg. — 37/1:(KTU Fd Cieślin .

161 162 eena 19; anwe i n 19/95 Michalska-Hejduk 1994/1995; in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak Hedw.P. piliferum — 2003. Fojcik Hedw. — commune Polytrichum 2007. (Hedw.)P. — formosum G.L.Sm. lik 1981; Jędrzejko, Wika 1989, 1992; Babczyńska-Sendek 1998; Klama i in. in. i Klama 1998; Micha- 1978; Babczyńska-Sendek 1989,1992; Wika Wika Jędrzejko, 1981; Celiński, lik 1978; Babczyńska 1973; Ławrynowicz 1973; i 1955; 1956,Kuc 1957;1913a; 1959a; Hereźniak Szafran Kornaś Wójcicki Stebel, 1999; in. i Klama 1998; 1978; Wika Babczyńska-Sendek 1983; 1981;Wika Celiński, Olech 1973; in. i Kuc 1955; Hereźniak 1959; Szafran 1959a;Wacławska 1952; 1956, Medwecka-Kornaś 1935; Wiśniewski 1916; Żmuda in. i Fojcik 2002/2003; Michalik Michalik, 1999; 1994/1995; in. i 1992a, Klama in. 1999; i Durak Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1972a, 1992; 1991, Michalik 1973; in. i Hereźniak 1963; Kornaś 1959; Medwecka-Kornaś, 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 28.09.08). 16.09.2003);Fojcik leg.B. — (KTU 66/2:Fd Nieporaz 6.09.2002); Fojcik B. leg. — (KTU 3.09.2002); cik 1959.1956, 1890a; Kuc 1959a; Wacławska (Hedw.) P.P.urnigerum Beauv. — 1991. Wika 1959a; Jędrzejko, Kuc (Hedw.) aloides Pogonatum P. Beauv. — 2007. in i Fojcik 1999; in i Klama 1999; Michalska-Hejduk 1998; Babczyńska-Sendek 1994/1995; in. i Dubiel 1993; Drużkowski, Hereźniak 2002/2003; Michalik P.(Hedw.) nanum P. Beauv. — 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; — (Brid.) G.L.Sm. longisetum Polytrichastrum 91 Clńk, ia 9417, 98 Wk 18; ęrek, ia 1989, Wika Jędrzejko, 1983; Wika 1978; 1974/1975, Wika Celiński, 1981; F F F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: 1913a; Wójcicki 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: 1928; Sokołowski 1928; 1913a; 1881; Kozłowska Wójcicki Lit.: Filipowicz 1890a); Ed 96/1: Ed Złoty Potok96/2: Sieraków (Błoński — leg.(KTU B. Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F 1955; Szafran 1881; Filipowicz 1879; Rehmann 1877,1882; Krupa Lit.: F F 1956.1881; Kuc 1877, Filipowicz 1882;Lit.: Krupa F : bardzo częsty (72); częsty bardzo : (36); częsty : (104); częsty bardzo : : częsty (23); częsty : (7); rzadki : : rzadki (9); rzadki : : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : Ed 97/1: Mełchów (KTU — leg. B. Fojcik 6.09.2002), 97/1:Ed Skrajniwa — leg. Fojcik B. Mełchów (KTU WE WE WE WE : 7/2/4;: WA : 4/3/6;: WA : 8/2/6;: WA : 6/2/7;: WA WE WE WE : 8/2/7;: WA : 9/2/2;: WA : 4/2/6;: WA : 1;: : 0; : : 0; : : 1;: Fd 16/2: Kroczyce (KTU — leg. B. Fojcik Fojcik B. leg. — (KTU Kroczyce 16/2: Fd : 0; : : 1;: : 2; :

1994; Żarnowiec Żarnowiec 1994;

1998; Durak Durak 1998;

1998;

in j- . Ochyra i in. 1990d; Stebel 1998; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1998; Stebel 1990d; in. i Ochyra 1881). Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Jędrzejko, Wika 1989, 1991; Hereźniak, Fili- 1989, Wika 1991; 1955; 1956, Kuc Hereźniak, 1959a; Jędrzejko, Szafran Hedw. aphylla — Buxbaumia Schimp. Buxbaumiaceae 2007. in. i 1994/1995;i in. Fojcik 1993; Żarnowiec Hereźniak 1992a; i in. Jędrzejko 1992; piak 1952; Medwecka-Kornaś 1930; Wiśniewski Żmuda, 1913a; Wójcicki 1911; Hedw.Tetraphis pellucida — Schimp. Tetraphidaceae 2003. — Brid. P.2007. in. i strictum Fojcik 2003e; Stebel 1999; in. i Klama 1998; ska-Sendek Diphyscium foliosum foliosum Diphyscium Diphysciaceae — DC.)Moug. & Nestl. & (Lam. viridis B. 11* Babczyń- 1997a; in. i Stebel 1993; Hereźniak 1992a; in. i Jędrzejko Filipiak 1992; Hereźniak, 1990; 1983; Jędrzejko 1981; Wika 1981; Olech Michalik 1978; 1974/1975, Wika 1978; Babczyńska 1973; Celiński, 1973; Ławrynowicz in. i 1959;Hereźniak 1957; Wacławska 1956, 1959a;1955;Kuc Kornaś fran Hedw. P.— juniperinum Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Żmuda 1890a;Żmuda 1881;Błoński 1877; Filipowicz Krupa 1864; Rehmann Lit.: F F F Lit.: Krupa 1877, 1882; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Michalik 1972a; 1959a;1956,Michalik Kuc 1955; Szafran 1877,1882; Krupa Lit.: F 1959a); (Kuc Góry”) („Sokole 94/2:Olsztyn Ed F 1877; 1959a. Kuc Lit.:Krupa Fojcik Stebel, 1976b; Michalik 1959a; 1956, Kuc 1881; Filipowicz Lit.: Lit.: Rehmann 1864; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Wójcicki 1913a; 1890a;Sza- Wójcicki 1881; Błoński 1864; Filipowicz Lit.: Rehmann F : rzadki (10); rzadki : (41); częsty : (6); rzadki : : niezbyt częsty (18); częsty niezbyt : (2); rzadki bardzo : : bardzo częsty (72); częsty bardzo : WE WE WE M. Fleisch. M. : 8/1/6;: WA : 3/1/6;: WA : 7/2/5;: WA (Hedw.)D.— Mohr WE WE WE : 2/5/6;: WA : 8/3/4;: WA : 7/4/4;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 0; : Fd 48/4: Ojców (Filipowicz 48/4:Fd Ojców(Filipowicz

163 164 Turner — F.muhlenbergii 1956, 1959a; Wacławska 1959; Żarnowiec i in. 1994/1995, Jędrzejko i in. in. i Jędrzejko 1994/1995, in. i Żarnowiec 1959; Wacławska 1959a;1956, ęrek, ia 91 Hrźik Flpa 19; eena 19; Bedna- 1993; Hereźniak 1992; 2007. in. i 1994a;Fojcik in. i Filipiak rek-Ochyra Hereźniak, 1991; Wika Jędrzejko, 1976; 1963; Ochyra Kornaś 1952; 1959a; Kuc Medwecka-Kornaś, ka-Kornaś tana — Hessl. bavarica Timmia Schimp. Timmiaceae 1878). 1878,1877), (Krupa Kraków-Przegorzały in. i Żarnowiec 2007. in. i 1992a; Fojcik in. 1999; in. i i 1994/1995;Klama Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; 1991, 1959a)gowej (Kuc tego gatunku. dotyczą nie — Sendtn. eurystomum Ph. 2007. in. i 1997a;Fojcik (Hedw.) — Schimp. & Bruch. pyriforme Physcomitrium 1882);1882). 69/3:Fd (Krupa Kraków-Przegorzały (Hedw.) — patens Schimp. & Bruch. Physcomitriella Schwägr. Funariaceae (Hedw.) — Hal. fascicularis Müll. Entosthodon — Brid. (Schkuhr) sphaericum Ph. Babczyńska 1978; Jędrzejko, Żarnowiec 1982, 1982a; Jędrzejko, Wika 1989, Wika Jędrzejko, 1982a;1982, Żarnowiec 1978;Jędrzejko, Babczyńska Hedw. — hygrometrica Funaria Rząska (Krupa 1882), (Krupa 1882); TonieRząska (Krupa Fd 69/3: (Krupa Kraków-Przegorzały 1878,1882). F Lit.: Rehmann 1865 (jako1865 Rehmann Lit.: F (Krupa („Sikornik”) Kraków 69/3: Fd 1955); (Szafran Mników 68/3: Fd Fd 66/1: 1956); (Kuc Płaza F Kuc 1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F (Krupa Tonie69/1: Fd 2007); in. i (Fojcik Pieskoskalskie Młyny 48/4: Fd F F 69/3:Fd Kraków-Wola 1878). Justowska (Krupa F Lit.: Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; 1959a;1956,Wacławska Kuc 1890a; Błoński 1881; Filipowicz Lit.: F Fd 59/3: Modlniczka (Krupa 1882); Fd59/3: Fd66/1: (Krupa 1956);Pogorzyce Modlniczka (Kuc Fd69/1: ); Filipowicz 1881 (jako1881 Filipowicz ); : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (14); częsty niezbyt : (2); rzadki bardzo : (32); częsty : (3); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : : bardzo częsty (109); częsty bardzo : WE : 8/6/7;: WA WE WE WE WE WE WE WE : 8/6/7;: : 8/6/6;: WA : 8/6/7;: WA : 9/8/5;: WA : 9/7/7;: WA : 3/9/6;: WA T. megapolitana T. Fd 66/4: Kwaczała 1956); (Kuc ze Strze- materiały : 8/6/6;: WA T. megapolitana T. : 2; : WA : 1;: : 1;: : 1;: : 0; : : 1;: : 0; : : 3; : ); Szafran 1948, 1955;Medwec- 1948, Szafran ); ); Krupa 1877 (jako1877 Krupa ); T. megapoli-T. 1890a; Wójcicki 1914; Sokołowski 1928; Wiśniewski 1935; Szafran 1948, 1948, Szafran 1935; Wiśniewski 1928; Sokołowski 1914; Wójcicki 1890a; Ochyra 1978b; Olech 1981; Żarnowiec i in. 1986, 1994/1995; Jędrzejko Jędrzejko 1994/1995; 1986, in. i Żarnowiec 1981; Olech 1978b; Ochyra Wika 1978; Michalik 1981; Olech 1981; Jędrzejko, Wika 1989,1991,1992; Wika Jędrzejko, 1981; Olech 1981; Michalik 1978;1978; Celiński, Wika 1976;Babczyńska Ochyra 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1955;1948, Szafran 1928; Kozłowska Michalik, Michalik 2002/2003; Stebel 2003e; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2003e; Stebel 2002/2003; Michalik Michalik, 93 Mcasa 94 Bbzńk-edk i. 98 Kaa i. 1999; in. i Klama 1998; in. i Babczyńska-Sendek 1994; Hereźniak Michalska 1992; 1993; Żarnowiec 1994/1995; 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak 1989, Wika 1991, 1992; Hereźniak, Jędrzejko, 1990; 1978; Babczyńska 1991; 1981, 1972a, Michalik 1963; Kornaś ka-Kornaś, 1959; Medwec- 1956, 1952; 1959a;Kuc Wacławska 1955;Medwecka-Kornaś leg. — Hedw. — streptocarpa E. (KRAM-B Glanów 1976). 38/4:Racławki”) (Ochyra („Dolina 1964), (Kuc Żary Fd 1998); Z. Stebel 1959a; (Kuc Smoleń in. i Jędrzejko i in. Fojcik 1999; 1992; i in. Klama 1998; Ziober 1994/1995; i in. Stebel Jędrzejko, Żarnowiec 1992a; 1990a; Bednarek-Ochyra Ochyra, 1993)materia- brak — Hereźniak 1992; Ziober 1959;Jędrzejko, (Wacławska Hedw. ciliata — Encalypta Encalyptaceae 1959a). (Kuc Hedw. T.— austriaca E. rhaptocarpa rhaptocarpa E. 2007. Hedw. vulgaris — E. łówzielnikowych.

Wacławska 1959 Wacławska — jako Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Wójcicki 1914; Wójcicki 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F 1959a); (Kuc 95/4:Suliszowice 1959a); Ed (Kuc Olsztyn 84/4: Ed wątpliwych stanowisk kilka 1882; 1877, Krupa 1881; Filipowicz Lit.: F 1959a); (Kuc Podlesice 06/4: Fd F F F : bardzo częsty (90); częsty bardzo : (6); rzadki : (2); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : (59); częsty bardzo : Schwägr.— WE Schimp. : 5/5/6;: WA WE WE WE WE E : 6/9/6;: WA : 4/8/6;: WA : 9/8/4;: WA : 5/8/5;: WA . ciliata : 0; : ); Fd 16/2: między Skarżycami a Morskiem a Skarżycami między 16/2: Fd Fd 57/2: Czerny”) („Dolina Paczółtowice : 0; : : 0; : : 1;: : 2; : u 96 99;Wcasa 1959; Wacławska 1959a;1956, Kuc Fd 27/2:Fd

165 166 P. F.dubius Beauv. — Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama Hereźniak 1993; Żarnowiec i in. 1994/1995; Babczyńska-Sendek i in. 1998; in. i Babczyńska-Sendek 1994/1995; in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak (Sw. F.viridulus 1913b). 1881; Wójcicki powicz Röhl.— F.incurvus 2007. in. i F Jędrzejko 1990; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1990; Jędrzejko Wójcicki 1913b; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a;1956, Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1913b; Wójcicki i in. 1992a, 1994/1995; Żarnowiec i in. 1994/1995; Klama i in. 1999; Fojcik Fojcik 1999; in. i Klama 1994/1995; in. i Żarnowiec 1994/1995; 1992a, in. i 1980b; Jędrzejko 1963; Ochyra Kornaś 1959; Medwecka-Kornaś, Wacławska 1914; Michalik 1972a) materiałówzielnikowych. brak — 1914;Michalik in. 1913b,i 1998; stanowisk wątpliwych (Wójcicki kilka Żarnowiec 1981;1997e; Babczyńska-Sendek 1959a;Olech 1956, 1955;Kuc Szafran 1928; łowski Żarnowiec 1993; Hereźniak 1992a; in. i i 1991; Jędrzejko 1992; Wika Ziober Jędrzejko, 1991; Jędrzejko, Brylska 1981; Olech 1978; Babczyńska 1973; Kornaś 1963; Michalik 1972a; Celiński, Wika 1974/1975; Babczyńska 1978; 1974/1975; Babczyńska Wika 1972a;Celiński, Michalik 1963; Kornaś 1959;Medwecka-Kornaś, 1956,1959a; 1955;Kuc Wacławska Szafran 1952; Hedw. F.taxifolius — 1998; Stebel 1994/1995;pracjakomylniepodawany 2007; większości w in. in. i i Fojcik Żarnowiec 1994/1995; 1992a, in. 1992; i 1991, Wika Jędrzejko 1987;Jędrzejko, Bednarek-Ochyra 1958,1959a;Ochyra, Nyholm& — Brugg.-Nann. F. gracillifolius materiałówzielnikowych. brak wątpliwe 1992)— ber Hedw. — bryoides Fissidens Fissidentaceae fran 1955; Kuc 1959a; Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Hereźniak i in. in. i Hereźniak 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959a; Kuc 1955; fran

. adianthoides . in. 1994/1995; Stebel 1998; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; 1994/1995;Stebel in. F Lit.: Filipowicz 1881; Krupa 1882; Błoński 1890a; Kozłowska 1928; Soko- 1928; 1890a; Kozłowska 1882;Błoński 1881; Krupa Lit.:Filipowicz F F F Fd 48/3: Przeginia (KTU — leg. B. Fojcik 15.09.2006); Fd 48/4: — leg. Fojcik B. Ojców (KTU (Fili- Fd 48/3: Przeginia i. Flpwc 18; inesi 95 Mdek-onś 92 Sza- 1952; Medwecka-Kornaś 1935; Wiśniewski 1881; Filipowicz Lit.: Medwecka-Kornaś 1935; Wiśniewski 1890a; Błoński 1882; Krupa Lit.: F 1955; Kuc 1890a; Szafran 1881; Błoński 1877,Lit.: Krupa 1882; Filipowicz F Zio- 1955; stanowisko(„Sokole (Jędrzejko, z Góry”) Olsztyna Lit.: Szafran 1911; Żmuda 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa Lit.: F : bardzo częsty (60); częsty bardzo : : rzadki (6); rzadki : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : : częsty (21); częsty : : bardzo częsty (75); częsty bardzo : (44); częsty : (50); częsty :

Hedw. WE anon.) ex Wahlenb. — WE WE WE Schimp. : 7/8/6;: WA : 7/7/8;: WA : 4/6/5;: WA : 3/9/6;: WA

— WE WE WE : 4/8/6;: WA : 5/7/6;: WA : 5/8/4;: WA : 1;: : 0; : : 1;: : 0; : : 1;: : 2; : : 1;: F.pusillus . Lindb.— P.acuminatum (Hedw.) — Britton D.heteromallum E. 2007. in. i Fojcik 1999; 1982a; Ochyra, Bednarek-Ochyra 1987; Jędrzejko, Wika 1991; Michalik Michalik 1991; Wika Żarnowiec Jędrzejko, 1987; Jędrzejko, 1980b; Bednarek-Ochyra Ochyra Ochyra, 1963; 1982a; Kornaś Medwecka-Kornaś, i in. 1994/1995; Babczyńska-Sendek 1998. 1994/1995;Babczyńska-Sendek in. i 91 Wjik 11; zfa 15; u 15, 99; ałwk 1959; Wacławska 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 1914; Wójcicki 1911; ków-Wola Justowska („Panieńskie Skały”) (Rehmann 1865; Krupa 1878,1882; 1865; Krupa ków-Wola(Rehmann Skały”) Justowska („Panieńskie ski 1935; Szafran 1955; Kuc 1956; Kornaś 1957; Wacławska 1959;Medwec- 1957; Wacławska Kornaś 1956; 1955;Kuc Szafran 1935; ski (Hedw.) — purpureus Brid. Ceratodon 1878). 1882), (Krupa Kraków-Przegorzały (Krupa Żarnowiec 1992; Ziober 1976;Jędrzejko, 1959a;1955; Kuc Ochyra Szafran Kra- 1864), (Rehmann Kraków 69/3: Fd29.05.2008); Fojcik B. leg. — (KTU (Sza- 69/1: 1882);Mydlniki Fd (Krupa 1881);Zakamycze 68/4: Fd (Filipowicz (Hedw.) D.pusillum — Hampe materiałówzielnikowych. brak wątpliwe — 1990) Niegowonic i (Jędrzejko 1992) Ziober (Jędrzejko, Zborów”) („Góra Podlesic z nowiska in. i Klama 1998; Stebel 1998; in. i 1994/1995;Babczyńska-Sendek in. i wiec Żarno- 1994; Michalska 1992a; i in. Jędrzejko 1992; Ziober 1991; Jędrzejko, (Schwägr.) flexicaule — Hampe Ditrichum Limpr. Ditrichaceae Pleuridium subulatum subulatum Pleuridium (Hedw.) — Schimp. Trichodon cylindricus 1935). Wiśniewski (Hedw.) D.pallidum — Hampe 1955). fran (Wiśniewski 1935); (Wiśniewski F F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Kuc 1959a;sta- Kuc 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1864; Filipowicz 1881; Krupa 1882; Błoński 1890a; 1881; Wiśniew- 1882; Krupa Błoński 1864; Filipowicz Lit.: Rehmann F Fd 1959a); (Kuc Rodakami a Ryczowem między 27/3: Fd 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1882; Krupa 1879; 1865, Rehmann Lit.: Ojców 48/4: Fd 12.03.2007); Fojcik B. leg. — (KTU Kobyłczyce85/2: Ed F Żmuda 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F F 6.09.2003). Fojcik leg.B. — (KTU 06/4:Fd Kroczyce F Ed 85/2: Kobyłczyce (KTU — leg. B. Fojcik 12.03.2007); Fd 66/2:FdKwaczała 12.03.2007); Fojcik leg.B. — 85/2: Ed Kobyłczyce (KTU F : bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : : rzadki (7); rzadki : : bardzo częsty (114); częsty bardzo : (4); rzadki bardzo : (61); częsty bardzo : : częsty (22); częsty : (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : WE WE Fd 68/4: Kraków-Bielany (Krupa 1878); Fd 69/3: Kraków 69/3:1878); Fd (Krupa Kraków-Bielany 68/4: Fd : 6/3/6;: WA : 6/4/7;: WA WE (Hedw.) — Rabenh. WE WE WE WE WE : 8/4/6;: WA : 7/4/5;: WA : 8/2/6;: WA : 6/5/5;: WA : 6/9/5;: WA : 8/7/2;: : 1;: : 1;: WA : 1;: : 1;: : 1;: : 1;: : 0; : : 3; : Balice 68/2:

167 168 (Sull. & Lesq.)& (Sull. Lindb.— D.viride 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Michalik lik, 1998; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; Michalska-Hejduk 1994/1995; in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak 1994/1995; (Hedw.) montanum — Loeske Orthodicranum i bel 1955);67/1: Fd(Ste- Tenczynek (Szafran Góra”)(„Chełmowa Ojców 58/2: Fd 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Hereźniak 1993; Żarnowiec i in. in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak Michalska-Hejduk 1994/1995; 1994/1995; 1992a, Filipiak in. i Hereźniak, Jędrzejko 1992; 1992; 1991, 1989, Wika Ochyra Jędrzejko, 1978; 1983; Wika 1978b;1974/1975,Babczyńska 1978; Wika Hereź- 1981; Celiński, 1972a, 1973; in. i Michalik niak 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; ska 1956, 1955;1959a;Kuc Wacław- Szafran 1928; 1913a; Sokołowski Wójcicki — Not. De D.bonjeanii 1999. in. i Klama 1999; Durak 1992; 1991, Wika 1983; Jędrzejko, 1981; Wika 1957;1956, 1959a; Michalik Kornaś Sw. polysetum Dicranum Dicranaceae 1988d. in. i 1959; Ochyra Wacławska (Hedw.) — Schimp. & capillaceum Bruch Distichium 2007. in. i Michalska-Hejduk 1998; Fojcik 1999; in. in. i i 1994/1995;Klama 1998; in. i Babczyńska-Sendek 1998; Żarnowiec 1994; Babczyńska-Sendek Michalska 1993; Hereźniak 1992; Żarno- 1994/1995; 1992a, in. wiec i Fili- Jędrzejko 1992; Ziober Hereźniak, 1992; Jędrzejko, 1991,1992; 1989, piak Wika Jędrzejko, 1990; Jędrzejko 1987; 1974/1975, Wika Bednarek-Ochyra 1983; Ochyra, 1981; Wika Celiński, 1978; Olech 1973; in. i 1978; Babczyńska Hereźniak 1963; Kornaś ka-Kornaś, Hedw. — D.scoparium Jędrzejko, Wika 1991; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1991; Wika Jędrzejko, F F F Lit.: Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Wójcicki 1913a; Kuc 1956, 1959a;1956, Kuc 1913a; Wójcicki 1890a; Błoński 1881; Filipowicz Lit.: 1881); (Filipowicz Ojców 48/4: 1890a);Fd (Błoński Potok Złoty 96/1: Ed 1890a; 1881;Błoński Filipowicz 1877; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: 1959a.1890a; Kuc Błoński 1882; Lit.:Krupa Kuc 1955; 1913a;Szafran Wójcicki 1890a; Błoński 1881; Filipowicz Lit.: F i. Flpwc 18; łńk 19a Kzosa 98 Kc 1959a; Kuc 1928; Kozłowska 1890a; Błoński 1881; Filipowicz Lit.: F F

: bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : : bardzo częsty (71); częsty bardzo : : rzadki (6); rzadki : : bardzo częsty (55); częsty bardzo : : niezbyt częsty (12); częsty niezbyt : : bardzo częsty (93); częsty bardzo : in . 2008). . Schimp. WE : 8/7/7;: WA WE WE WE WE WE anon. — anon. ex : 5/7/5;: WA : 6/2/5;: WA : 5/4/4;: WA : 6/5/4;: WA : 4/8/5;: WA

: 0; : 1998; Durak 1999; Klama i in. 1999; Micha- 1999; in. i Klama 1999; Durak 1998; : 0; : : 1;: : 1;: : 0; : : 0; : (Hedw.) D.crispa — Schimp. 2007. in. i Fojcik 1992a; — Whitehouse H. D.staphylina (Hedw.) — D.Dixonschreberiana Wika 1989, 1991, 1992; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko, Ziober 1992; 1992; Dubiel Ziober 1993; Drużkowski, Jędrzejko, 1992; 1994/1995; 1992a, i Hereźniak in. Jędrzejko Filipiak Jędrzejko, 1981; Hereźniak, Olech 1978;1992; 1991, 1989, Wika Babczyńska 1978; Wika Celiński, 1973; in. i Hereźniak 1963; Kornaś Kuc 1955; 1959;Szafran Medwecka-Kornaś, 1952; 1956,1959a; Wacławska Medwecka-Kornaś 1935; 1911;Wiśniewski Żmuda (Hedw.) — D.heteromalla Schimp. D. 1976. 1994/1995; in. 2007. in. i i Fojcik 1999; in. i Żarnowiec Klama 1994/1995; 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1990b; Bednarek-Ochyra 1978; Ochyra, 1956, 1959a; Babczyńska (Hedw.) D.varia — Schimp. 1877). (Krupa („Sikornik”) Kraków 1955), Wolski”)(Szafran („Las 69/3:1956);Kraków Fd 1956), (Kuc Kwaczała 2007); Fd 65/2: Zagórze („Żelatowa Góra”) 1956); (Kuc Fd 66/4: (Kuc Alwernia (Sapjegin) — Smirnova O.tauricum (Hedw.)O. flagellare — Loeske (Dicks.) Schimp. — (Dicks.) Schimp. rufescens Dicranella (Hedw.) longifolium — Loeske Paraleucobryum Żarnowiec i in. 1994/1995; Durak 1999; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1999; 1994/1995;Durak in. i Żarnowiec (Hedw.) — Schimp. cerviculata F in. i Jędrzejko 1935; Wiśniewski 1882; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F F 2007. in. i Lit.:Fojcik Lit.: Krupa 1882; Błoński 1890a; Sokołowski 1928; Kuc 1956, Kuc 1959a. 1928; 1890a; Sokołowski Błoński 1882; Lit.:Krupa Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F F 1959a;Ochyra 1956, Kuc 1877,1882; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: Kuc 1955; Szafran 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F 1881), i in. OjcówFd Sąspowska”)48/4:(„Dolina (Fojcik Ojców (Filipowicz F 1973. in. i 1890a; Hereźniak 1881; Błoński Lit.:Filipowicz F F 2007). in. i 58/2:Fd Ojców („Jonaszówka”) (Fojcik F Lit.: Kuc 1959a; Stebel i in. 2008. in. i 1959a; Lit.:Kuc Stebel : rzadki (6); rzadki : (21); częsty : : częsty (48); częsty : : bardzo częsty (113); częsty bardzo : (13); częsty niezbyt : (58); częsty bardzo : (9); rzadki : (8); rzadki : : bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : WE WE WE WE WE : 4/3/4;: WA : 6/2/5;: WA : 8/5/7;: WA : 8/5/7;: WA : 9/7/7;: WA WE WE WE WE WE : 4/1/4;: WA : 7/4/7;: WA : 8/8/7;: WA : 8/1/6;: WA : 5/2/4;: WA : 1;: : 0; : : 0; : : 2; : : 2; : : 1;: : 0; : : 2; : : 0; : : 2; :

1994; 1994;

169 170 (Brid.) E. Britton — Britton (Brid.) E. denudatum Dicranodontium Campylopus intr Campylopus 1935; Szafran 1955; Kuc 1958, 1959a; Wacławska 1959; Ochyra i in. 1985a; in. i 1959;Ochyra 1958, 1955;1959a;Kuc Wacławska 1935;Szafran (Hedw.) polycarpon — Schimp. Cynodontium naś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Celiński, Wika Wika Celiński, 1959; 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; Szafran 1952; naś (Hedw.) glaucum — Ångstr. Leucobryum Schimp. Leucobryaceae (Schimp.) Limpr. tenellum — C. 1956, (Kuc 1959b). ki-Kanki Bab- 1959;materiałów1978)zielnikowych. brak — (Wacławska czyńska wątpliwych stanowisk kilka 1935); (Wiśniewski ska 1994/1995),Kraków-Wola in. Justow-i (Żarnowiec Skałki”) („Bielańskie lany D. subulata (Hedw.) Schimp. — (Hedw.) pellucidum — Schimp. Dichodontium 6.09.2003). cik Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko, Wika 1989, 1992; Jędrzejko i in. 1992a; 1992a; 2007. in. i in. Fojcik i 1998; 1994/1995;Stebel in. i Jędrzejko 1989,1992; Żarnowiec Wika Jędrzejko, 1992; Ziober Jędrzejko, pusilla Seligeria Schimp. Seligeriaceae 2007. in. i Fojcik 1992, 2003; Fojcik Stebel, 1999; in. i Filipiak Michalska-Hejduk Klama 1998; 1999; Hereźniak, Babczyńska-Sendek 1993; 1983; Wika Hereźniak 1981; Michalik 1978; 1974/1975, (Filipowicz 1881); (Filipowicz Ed 84/1: Częstochowa (Błoński 1890a). 84/1: (Błoński Ed Częstochowa F 2005). Fojcik 16/2:Fd (Stebel, Kroczyce Lit.: Rehmann 1864, 1879; Krupa 1877; 1882; Filipowicz 1881; Wiśniewski 1881; Wiśniewski 1877; 1879; 1864, 1882;Krupa Filipowicz Lit.: Rehmann F F Lit.: Krupa 1877, 1882; Błoński 1890a; Sokołowski 1928; Medwecka-Kor- 1928; 1890a; Sokołowski 1877, Błoński 1882; Lit.:Krupa F F 24.07.2003);Fd 05/2:— leg. (KTU B. Fojcik Przewodziszowice Fd 26/3: Hut- Ojców 48/4: Fd 21.09.2006); Fojcik B. leg. — (KTU 47/4:Czubrowice Fd Lit.: Filipowicz 1881; Szafran 1955;1959a. Kuc 1881; Szafran Lit.:Filipowicz F F F Ed 96/1: Złoty Potok 96/1:Złoty Ed : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : : częsty (33); częsty : (2); rzadki bardzo : : rzadki (10); rzadki : : częsty (50); częsty : (Hedw.)— Schimp. & Bruch (Hedw.) oflexus — Brid. WE WE WE Fd 69/3: Kraków-Bielany (Krupa 1877,1882),Kraków-Bie- (Krupa Kraków-Bielany69/3: Fd : 5/1/7;: WA : 3/9/5;: WA : 5/7/7;: WA WE WE WE WE WE (Kuc 1959a); Fd 06/4: Pustkowie (KTU — leg. B. Foj- B. leg. — 1959a);(KTU Pustkowie 06/4:(Kuc Fd : 6/2/5;: WA : 4/2/6;: WA : 8/2/2;WA: : 6/2/4;: WA : 3/2/5;: WA : 1;: : 0; : : 0; : : 1;: : 0; : : 0; : : 0; : : 0; :

1998; Durak Durak 1998; (Hedw.) — Schimp. & apocarpum Bruch. Schistidium (Hedw.) — pulvinatus Brid. Dryptodon (Hedw.) cirrata Lindb.— Dicranoweisia H.H. Blom — H.H. crassipilum S. (Thér.) W.A. dupretii WeberS. — dotyczyły carpum B. Mełchów in. i 2007. in. i 1994/1995;Fojcik in. i Jędrzejko 1990c; Żarnowiec 1992; Żarnowiec 1992a; Bednarek-Ochyra Ochyra, 1978; in. Babczyńska i 1973; 1959;Hereźniak 1956,1959a;1955;Wacławska Kuc Szafran 1928; ska 1976). ska”)(Ochyra — Schimp & Bruch. anodon Grimmia Arn. Grimmiaceae 1985b). in. i 57/2:(Ochyra Czerna — Kindb. campylopoda S. (Hedw.) — calcarea Schimp. & S. Bruch 1955). 69/1:Fd 2007); (Szafran Mydlniki (Sm.)— Hal. Müll. donniana S. 11.08.2005); Fd 58/2: Prądnik Czajowski („Wąwóz Korytania”) (Fojcik i in. in. Fojcik i B. (Fojcik („Wąwóz Korytania”) leg. Czajowski — Prądnik 58/2: Fd (KTU 11.08.2005); Sokolec”) („Wąwóz Pieskoskalskie Młyny 48/4: Fd wyróżniany ze ze wyróżniany

Fojcik 19.10.2006);Fojcik dostępne zielnikowe materiały opublikowane jako Ed 95/4: Ed F F F Lit.: Stebel 2003d; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2003d; Lit.:Stebel Lit.: Fojcik i in. 2007; we wcześniejszych publikacjach gatunek ten nie był nie ten gatunek publikacjach wcześniejszych we 2007; in. i Fojcik Lit.: F 58/3:Fd KobylanyKobylańska”) („Dolina F 1890a; Kozłow- 1881; Błoński 1877; 1864; Krupa Filipowicz Lit.: Rehmann Będkow- („Dolina Będkowice 58/3:1881); Fd (Filipowicz Ojców 48/4: Fd F 10.05.2005); — leg. FdFd (KTU B. Fojcik 48/4: Zachwytu”) („Dolina Młyny F F 1996); Ochyra R. leg. — (KRAM-B Góry”) („Sokole Olsztyn 95/1: Ed F Lit.: Ochyra i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i 1999; Fojcik in. i Lit.:Ochyra : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : bardzo częsty (82); częsty bardzo : (24); częsty : : bardzo częsty (109); częsty bardzo : (1); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : (7); rzadki : (4); rzadki bardzo : KU lg B Fji 4.11.2003) Fojcik B. leg. — (KTU Ostrężnik („Ostrężnik”) („Ostrężnik”) Ostrężnik s. l. s. apocarpum S. WE WE S. crassipilum S. : 3/9/7;: WA : 7/5/5;: WA WE WE WE WE WE WE WE : 6/7/4;: : 2/7/5;: WA : 4/7/3;: WA : 9/8/1;: WA 3/9/5;: : 9/7/1;: WA : 6/7/3;: . : 0; : : 0; : WA WA (KTU — leg. B. Fojcik 22.04.05) Fojcik leg. — B. (KTU WA : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 2; : ; (Blom 1996). (Blom d 81 Cisowa 28/1: Fd KU leg. — (KTU ; Ed 97/1: Ed ; S . apo-

171 172 Niphotrichum canescens canescens Niphotrichum Bucklandiella microcarpa microcarpa Bucklandiella Ephemerum cohaerens cohaerens Ephemerum Schimp. Ephemeraceae 1956) materiałówzielnikowych. (Kuc brak — nika Paster- z notowanie 1890a);wątpliwe (Błoński Olsztyn 84/4: Ed 30.05.2003); (Hedw.)— Ochyra & heterosticha Bednarek-Ochyra B. 1990b). in. i Tenczyński”)(Bednarek-Ochyra B. — Ochyra 1999; & (Frisvoll) Bednarek-Ochyra elongatum N. in. i Klama 1998; in. i 2007. in. i Fojcik Babczyńska-Sendek 1998; Babczyńska-Sendek i 1997b;in. 1995; Stebel Michalska 1992; 1994/1995;i in. Bednarek-Ochyra Żarnowiec Żarnowiec 1994; 1992; Ziober Jędrzejko, 1990; Jędrzejko 1992; Wika 1978;Celiński, Babczyńska 1973; Ławrynowicz 1973; in. i Hereźniak 1959; 1957; Wacławska 1955;1956, 1959a; Kuc Kornaś 1913a; Szafran cicki (Hedw.) lanuginosum — Brid. Racomitrium C 71 Młhw KU lg B Fji 60.02, kanw (T — leg. — (KTU Skrajniwa 6.09.2002), Fojcik B. leg. — (KTU Mełchów 97/1: (Hedw.) — serratum Hampe E. 1991,1989, Wika Jędrzejko, 1983; Wika 1981; Olech 1981; Michalik 1978; (Schrad.) Bednarek-Ochyra & Ochyra — Ochyra & (Schrad.) Bednarek-Ochyra aquaticus odriophorus

Fojcik 6.09.2002). Fojcik Fd 84/1: Częstochowa (Błoński 1890a; Bednarek-Ochyra 1995). 1890a; Bednarek-Ochyra 84/1:Fd (Błoński Częstochowa F 1995). Bednarek-Ochyra 1990a; in. i (Ochyra 84/4: Olsztyn Ed F Fd 69/3: Kraków-Wola Justowska (Wiśniewski 1935). 69/3:Fd Kraków-Wola Justowska (Wiśniewski F Fojcik B. leg. — KTU 1998; Ochyra R. leg. — (KRAM-B Mstów 84/2: Ed F i 1990b);in. Fd 67/1: Rudno („Zamek Fd 37/3: (Bednarek-Ochyra Rabsztyn F Ed 1998); Ochyra R. leg. — (KRAM-B („Gąszczyk”) Grodzisko 84/2: Ed F Wój- 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F Lit.: Krupa 1878, 1882, 1885; Szafran 1955; Fojcik i in. 2007. in. i 1955; Fojcik 1885;Szafran 1878, 1882, Lit.:Krupa F : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (90); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (13); częsty niezbyt : WE WE WE (Hedw.) Hampe WE WE WE WE WE (Hedw.)— Ochyra & Bednarek-Ochyra (Hedw.)— Ochyra & Bednarek-Ochyra : 9/5/7;: WA 6/1/7;: WA 9/3/3;: : 9/2/2;: WA : 8/1/1;: WA 8/5/3;: WA : 9/6/1;: WA : 7/5/6;: WA WA : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: : 0; : : 0; : : 3; : — : 2; : (Hedw.) Tortellatortuosa Limpr. — (Hedw.) tenuis — Schimp. Gyroweisia (Brid.) Lindb.— squarrosa Pleurochaete (Schultz) R.H. Zander — Zander (Schultz) R.H. hornschuchianum Pseudocrossidium (Hedw.) P.C. recurvirostrum — Chen Bryoerythrophyllum lc 18; ęrek, ia 99 19, 92 Jdzjo 90 Hereź- 1990; Jędrzejko 1992; 1991, 1989, Wika Jędrzejko, 1981; Olech Trichostomum crispulum Trichostomumcrispulum 1956,1959b). 1984); Fd 65/2: Zagórze („Żelatowa Góra”) 1956); (Kuc Fd 66/4: Kwaczała (Kuc Michalik Babczyń- Michalik, 2002d; 1994/1995; Stebel in. 1999; i in. i Klama 1998; in. Żarnowiec i 1994; ska-Sendek Michalska 1993; 1994/1995; 1992a, i in. Hereźniak Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak niak, 1978; Babczyńska 1991; 1981, 1972a, Michalik 1963; Kornaś ka-Kornaś, 1955; 1956, 1959; Kuc 1959a;Medwec- Wacławska 1952; Szafran ka-Kornaś 1935; Medwec- Wiśniewski 1928; Sokołowski 1928; 1916; Kozłowska Żmuda verticillatum Eucladium Schimp. Pottiaceae 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Żarnowiec 1992; Hereźniak 1993; 2007. in. i 1994/1995;Fojcik in. i Hereźniak 1992; Żarnowiec Żarnowiec 1994/1995; Ziober 1992a, in. i Jędrzejko, 1992; Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1981; Olech 1992; 1991, 1989, Wika Jędrzejko, 1978; 1959;Babczyńska 1956,1959a; 1955;Kuc Wacławska 1999. in. i 1998; Klama 1994/1995;Stebel in. i Żarnowiec 1992; Ziober (R. Hedw.) T.(R. inclinata Limpr. — 2007. in. i Fojcik 2002/2003; F 1935). (Wiśniewski 68/2:Fd Balice F F 1976). 48/3:Fd (Ochyra Jerzmanowice Lit.: Rehmann 1864, 1865, 1879; Szafran 1955;1959a. Kuc 1865,1879; 1864, Szafran Lit.:Rehmann F F F 58/3:Fd Kobylany („Dolina Fd 58/1: Będkowice („Dolina Będkowska”) (KRAM-B — leg. R. Ochyra Ochyra R. leg. — (KRAM-B Będkowska”) („Dolina Będkowice 58/1: Fd 1981; Jędrzejko, 1955; 1981; 1956,Kuc Olech 1959a;Lit.: Szafran Ochyra 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F Lit.: Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1952; Szafran 1881; Medwecka-Kornaś 1877,Lit.: Krupa 1882; Filipowicz F : bardzo częsty (69); częsty bardzo : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (13); częsty niezbyt : (73); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : częsty (21); częsty : WE : 9/8/2;: WA WE WE WE WE WE WE WE (With.) Bruch. & Schimp. — Schimp. & (With.)Bruch. Bruch — Bruch : 9/6/2;: WA : 6/9/6;: WA : 5/9/7;: WA : 3/7/6;: WA : 5/8/4;: WA : 5/7/5;: WA : 9/7/2;: WA Kobylańska”) (KTU — leg. B. Fojcik 21.04.06). Fojcik leg.B. — Kobylańska”)(KTU : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: : 0; : : 2; : : 1;: : 1;:

173 174 Sm. — Sm. aeruginosum Gymnostomum 1 Nees & Hornsch. — Hornsch. & Nees calcareum G. Hedw. — D.rigidulus 1959) Wolbromiastanowiskoz 1964). kwestionowane (Kuc (Wacławska Hornsch. — Hornsch. D.luridus 1976). kowska”)(Ochyra Ziober 1992; Jędrzejko i in. 1992a; Żarnowiec 1992; Żarnowiec i in. in. i Żarnowiec 1992; Żarnowiec 1992a; in. i Jędrzejko Jędrzejko, 1992; 1992; 1991, 1989, Wika Ziober Jędrzejko, 1981; Olech 1973; in. i niak 1955); (Szafran Kobylańska”) („Dolina lany (Brid.)Saito— K. acutus Didymodon 1976. Jędrzejko 1992; Ziober i Jędrzejko, 1990; Jędrzejko 1992; 1991, 1989, Wika (De Not.) — (De M.O. Hill D.insulanus — Zander (Brid.) R.H. D.vinealis 2003a; Stebel 1999; in. i 2007. in. i Fojcik Klama 1998; in. i Babczyńska-Sendek 1994/1995; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Babczyńska 1978; Olech 1981; Jędrzejko, 1981; Jędrzejko, 1978; Olech 1956,Kuc 1959;1959a; Babczyńska Wacławska Hedw. convoluta B. — 1999; in. i Klama 1994/1995; in. 2007. in. i i Fojcik Żarnowiec 1992a; in. Ziober i Jędrzejko, Jędrzejko 1992; 1989, 1992; Wika Jędrzejko, 1981; Olech 1978;1980b; Ochyra Babczyńska 1959; Wacławska 1957; Kornaś 1959a; 1956, Kuc 1955; Hedw. — unguiculata Barbula

998; Klama i in. 1999; Stebel 2003a; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2003a; Stebel 1999; in. i Klama 998; in. 1992a, 1994/1995; Żarnowiec i in. 1994/1995; Babczyńska-Sendek i in. in. i Babczyńska-Sendek 1994/1995; in. i Żarnowiec 1994/1995; 1992a, in. F F 2007. in. i 1976; Fojcik 1955; Ochyra Lit.:Szafran Lit.: Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Szafran 1955; 1959a; Kuc 1881; Szafran 1877, Lit.:Filipowicz Krupa 1882; F Fd 58/1: Będkowice („Dolina Będkowska”) (Szafran 1955; Ochyra 1976); Ochyra 1955; (Szafran Będkowska”) („Dolina 58/1:Będkowice Fd F F Ed 94/2: Olsztyn („Sokole Góry”) (KTU — leg. B. Fojcik 15.11.2002). Fojcik leg.B. — (KTU („SokoleGóry”) 94/2: Olsztyn Ed F 1935). Wiśniewski 1882; 69/3:Fd (Krupa Kraków-Zwierzyniec F („Dolina 58/1: Będkowice Fd 1959a;Ochyra Kuc 1955; Szafran 1890a; Błoński 1881; Filipowicz Lit.: F 1890a; Szafran 1882; Błoński 1881; Krupa 1864; Filipowicz Lit.: Rehmann F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Filipowicz 1881; Wójcicki 1914; Szafran 1955; 1914;Szafran 1881; Wójcicki 1865; 1864, Filipowicz Lit.: Rehmann : niezbyt częsty (12); częsty niezbyt : : rzadki (7); rzadki : : bardzo częsty (80); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : : bardzo częsty (111); częsty bardzo : (110); częsty bardzo : WE : 4/9/5;: WA WE WE WE WE WE WE WE WE : 9/8/2;: WA : 5/7/4;: 9/7/2;: WA : 9/8/1;: WA : 5/7/4;: WA : 4/6/7;: WA : 8/7/3;: WA : 7/7/2;: WA : 0; : Będkowska”) (Szafran 1955);58/3:Koby- Fd (Szafran Będkowska”) WA : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 0; : : 3; : : 3; : Fd 68/3: Mników („Dolina Mni- („Dolina Mników 68/3: Fd Hereź- (Voit)W. condensa Lindb.— W.(Brid.) Lindb.— rostellata 2007. in. i cik (Hedw.) ovatum — Dixon Pterygoneurum Foj- 1999; in. i Klama 1998; Stebel 1994/1995; in. i Żarnowiec 1992a; in. i Hornsch.)& Jur. W. — (Nees brachycarpa — (Besch.) M.O. Hill D.ferrugineus Hedw. Weissia— controversa W.— Mitt. longifolia P. subsessile (Hedw.) rigida Limpr.Aloina — 1992) wątpliwe — brak materiałów zielnikowych. Ziober Sulmów”) (Jędrzejko, 1976); Fd 1877);69/3: (Krupa Kraków-Przegorzały in. i 2007. in. i Fojcik 1999; Żarnowiec in. i 1984; Klama 1998; 1994/1995;Stebel Ochyra 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 1952; naś Żarno- 2007. 1994/1995;in. i in. Fojcik 1999; i in. i 1994/1995;Klama in. i Jędrzejko 1992; wiec Ziober Jędrzejko, 1990; Jędrzejko (Hedw.)D.fallax — Zander R.H. (Mitt.)Limpr. — D.spadiceus Kuc 1959a; Ochyra 1976; Jędrzejko i in. 1992a. in. i 1976; Jędrzejko 1959a; Kuc Ochyra k 19a Sarn 95 Kc 99; ałwk 15; acysa 1978; Babczyńska 1959; Wacławska 1959a; Kuc 1955; Szafran 1890a; ski F 1885). 69/3:Fd (Krupa Kraków-Przegorzały F Fd 48/4: Ojców (Filipowicz 1881); 1882). 69/3:Fd Kraków-Bielany (Krupa 48/4:Fd Ojców (Filipowicz F 1959;Jędrzejko Wacławska 1956; Kuc 1882; Krupa 1881; Filipowicz Lit.: F F F 1955. 1885;Szafran Lit.:Krupa Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881;Medwecka-Kor- 1877,Filipowicz 1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1864; Kuc 1959a; Babczyńska 1978. 1959a; Kuc 1864; Babczyńska Lit.:Rehmann F F Lit.: Szafran 1955; 1956, Kuc 1957, 1976. Lit.: Szafran 1959a;1959; Ochyra Wacławska F (Ochyra Radwanowice 58/3: Fd 1959a); (Kuc Warty przełom 84/2: Ed Błoń- 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1879; 1865, 1864, Rehmann Lit.: F F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1879; Filipowicz 1881; Szafran 1955;1959a. Kuc 1881; Szafran 1879; Filipowicz Lit.:Rehmann : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (1); rzadki bardzo : : rzadki (9); rzadki : (28); częsty : (9); rzadki : : częsty (30); częsty : : częsty (21); częsty : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (11); częsty niezbyt : (68); częsty bardzo : (9); rzadki : (Brid.)Jur. — WE WE WE WE WE WE : 9/7/3;: WA 7/8/5;: WA : 5/7/7;: WA : 8/7/5;: WA : 7/6/4;: WA : 7/6/3;: WA WE WE WE WE WE : 7/5/7;: WA : 9/7/3;: WA : 9/9/1;: WA : 8/7/2;: WA : 7/6/5;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 1;: : 1;: : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: : 1;: stanowisko z Podlesic („Góra

175 176 (With.) R.H. Zander — Zander T. (With.)R.H. acaulon i T.Hedw. — subulata T.Schwägr. — mucronifolia Wika Jędrzejko, 1981; 1976,Olech 1978a; Ochyra 1978; Babczyńska 1973; 1956; 1959a; Wacławska 1959; Ochyra 1980a; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1980a; 1956;1959; 1959a; Ochyra Wacławska Żarnowiec 1991; Wika Olech 1978;Jędrzejko, 1990c; Babczyńska Bednarek-Ochyra 1976; Ochyra, 1981; Ochyra 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 2007. in. i 1994/1995;Fojcik (Hedw.) T.— Mitt. truncata 1953). Kobylańska”) (Szafran 1955) dotyczy dotyczy 1955) (Szafran Kobylańska”) 1955); (Szafran Mnikowska”) („Dolina ków („Dolina 1994/1995. in. i wiec Żarno- 1992; Ziober 1976; Jędrzejko, 1956, 1959;1959a; Ochyra Wacławska in. i Żarnowiec 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1991; 1989, in. i 1959;Hereźniak 1959a;1956, Wacławska 1955; Kuc Szafran 1928; ska Hedw. Tortulamuralis — 1882). (Krupa Schimp.)& Limpr. — (Bruch ambigua A. 1964). (Schultz) — Kindb.aloides A. („Dolina Sąspowska”) (KRAM-B — leg. M. Kuc 1957); Fd 58/1: Będkowice Będkowice 58/1: Fd 1957); Kuc M. leg. — (KRAM-B Sąspowska”) („Dolina (Kuc błędnie podane 1956) (Kuc Bolęcina i Kwaczały z stanowiska 1956); R.H. Zander — Zander T.R.H. lanceola Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik

in F F F F Kuc 1955; Szafran 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: d 64 Pdeie „óa brw) Sarn 95; d 84 Ojców 48/4: Fd 1955); (Szafran Zborów”) („Góra Podlesice 06/4: Fd 1890a; Kozłow- 1882;1881; Błoński Krupa 1864; Filipowicz Lit.: Rehmann F Kraków-Bielany69/3: 1956);Fd (Kuc Góra”) („Żelatowa Zagórze 65/2: Fd F (Kuc Regulice 66/2: Fd 1956); (Kuc Góra”) („Żelatowa Zagórze 65/2: Fd F Lit.: Rehmann 1865; Krupa 1877, 1882; Żmuda 1911; Szafran 1955; Kuc Kuc 1955; Szafran 1911; Żmuda 1877,1882; Krupa 1865; Rehmann Lit.: F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1882; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a;1956, Kuc 1955; Szafran 1882; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: . 1994/1995; Stebel 1998; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i 1998; Klama 1994/1995;Stebel . : bardzo częsty (73); częsty WE bardzo : : częsty (38); częsty : : bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : : częsty (43); częsty : : bardzo częsty (113); częsty bardzo : (2); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : : częsty (33); częsty : Będkowska”) (Szafran 1955), Szklary (Szafran 1955); 68/3:Mni- Fd (Szafran 1955), Szklary (Szafran Będkowska”) WE WE WE : 7/5/7;: WA : 8/7/6;: WA : 6/5/4;: WA WE WE WE WE : 5/7/5;: WA : 7/8/4;: WA 7/9/4;: WA : 8/6/4;: WA : 8/7/1;: : 2; : : 1;: : 1;: WA : 0; : : 1;: : 1;: T : 2; : . : 2; : (KRAM-B — leg. Szafran Szafran leg. — (KRAM-B subulata notowanie z Kobylan („Dolina („Dolina Kobylan z notowanie M. floerkeanum floerkeanum M. (Hedw.) — heimii Zander R.H. Hennediella Syntrichia latifolia Syntrichia (Hedw.) — Hal. muticum Müll. Acaulon (Hedw.) — Zander R.H. curvicolle Microbryum Olech 1981; Wika 1983; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko, Ziober 1992; 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak Hereźniak, 1983; Wika 1981; Olech 1913a, 1914;cicki 1956, Kuc 1959; 1957; 1959a; Medwec- Wacławska Kornaś 1999. in. i 1994/1995;Klama in. i 1981;Żarnowiec 1976;Olech Jędrzejko, Wika 1991, 1992; Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1992a, 2007. in. i in. 1994/1995;Fojcik i in. i Jędrzejko Żarnowiec 1992; 1992; Ziober 1994/1995;Żarnowiec Jędrzejko, 1992; 1991, Wika Jędrzejko, 12 Mchy… 12 in. i Żarnowiec 1994; i 2007.in. Fojcik 1999; i in. Klama 1998; i in. Michalska 1993; 1994/1995; 1978; Babczyńska-Sendek Hereźniak 1992a; in. Babczyńska i 1974/1975; Jędrzejko Wika Celiński, 1963; Kornaś ka-Kornaś, (Hedw.) ruralis S. F. Web. D.— & Mohr 1998. in. i -Sendek Not.) — (De Ochyra virescens S. 1913a). Krakowska”)(Wójcicki bryoides Protobryum 1976. Ochyra 1963; — Zander T. R.H. modica J.J. Amann — J.J. Amann calcicola S. F F 1955). 49/3:Fd (Szafran Skała F 85/1: Ed 1959a). Mstów(Kuc F Lit.: Krupa 1878; Szafran 1955;1956. Kuc 1878; Szafran Lit.:Krupa Lit.: Krupa 1877, 1882; Szafran 1955; Ochyra 1976. 1955; Ochyra 1877, Szafran 1882;Lit.: Krupa F i. Sarn 95 Kc 99; ałwk 15; acysa 1978; Babczyńska 1959; Wacławska 1959a; Kuc 1955; Szafran Lit.: Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Wój- 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F Babczyńska- 1976; Ochyra 1959a; Kuc 1955; Szafran 1878; Krupa Lit.: F Fd 07/4: 13.08.2003); Fd— leg.58/2: Pradła (KTU B. Fojcik Ojców („Brama 1959a;Ochyra 1956, Kuc 1882; Krupa 1877,1879; 1864, Rehmann Lit.: F Kornaś Medwecka-Kornaś, 1956; Kuc 1955; Szafran 1877; Krupa Lit.: F F : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (14); częsty niezbyt : : niezbyt częsty (13); częsty niezbyt : WE : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : : bardzo częsty (98); częsty bardzo : (28); częsty : (20); częsty niezbyt : (73); częsty bardzo : : bardzo częsty (56); częsty bardzo : (F.Weber D.& Mohr) — Schimp. WE

(Hartm.) Huebener — (Hartm.) : 8/6/2;: WA (Dicks.) J. Guerra & Cano — Cano & (Dicks.) Guerra J. WE WE WE WE WE WE WE WE : 8/7/6;: WA : 9/7/6;: WA : 7/7/5;: WA : 9/6/2;: WA : 9/8/2;: WA 7/6/6;: WA : 9/5/7;: WA : 8/8/3;: WA : 9/8/7;: WA : 1;: : 1;: : 1;: : 0; : : 2; : : 3; : : 2; : : 2; : : 1;: : 1;:

177 178 Brid. — Brid. O.stramineum — Brid. O.diaphanum 2007. in. i cik Hook. & Taylor& O.Hook.lyellii — 2007). in. i (Fojcik — Brid. O.pallens 2007). in. i 48/4:Ojców (Fojcik Sw. O.pumilum — Brid. 2007.O.cupulatum in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; in. i czyńska-Sendek Jędrzejko 1992; Ziober i Jędrzejko, 1992; 1991, 1989, Wika Jędrzejko, 1981; 1976; 1955;Olech 1956, Kuc 1959;1959a; Ochyra Wacławska 1912; Szafran Hedw. — anomalum Orthotrichum Orthotrichaceae Jur. (Wilson) papillosa— S. 1976. 1959a; Kuc Ochyra — Nees montana S. ska”) (Filipowicz 1881). ska”)(Filipowicz Hedw. — O.striatum

in. 1992a, 1994/1995; Żarnowiec 1992; Żarnowiec i in. 1994/1995; Bab- 1994/1995; in. i Żarnowiec 1992; Żarnowiec 1994/1995; 1992a, in. F 2007. in. i 1935;Fojcik Lit.:Wiśniewski F („Dolina Będkowice 58/1:1881);Fd (Filipowicz Ojców 48/4: Fd 1890a); 66/4:Fd 1956). Kwaczała (Kuc 84/1: (Błoński Ed Częstochowa F („Okopy”)Ojcowski Prądnik 58/2: Fd 2007); in. i (Fojcik Ojców 48/4: Fd F 15.11.2002);FdFojcik B. leg. — (KTU Góry”) („Sokole Olsztyn 94/2: Ed 1955. 1890a; Szafran 1881; Błoński 1877, Filipowicz 1882;Lit.: Krupa F 1890a;Żmuda Błoński 1882; 1881;Krupa Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F 1959a.1890a; Kuc 1878,Błoński 1882; Lit.:Krupa F 1955; Szafran 1928; Sokołowski 1928; Kozłowska 1890a; Błoński Lit.: F Lit.: Rehmann 1864, 1865, 1879; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881;Foj- 1877,Filipowicz 1882; 1879;Krupa 1865, 1864, Rehmann Lit.: F F : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (44); częsty : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : (32); częsty : (95); częsty bardzo : (6); rzadki : (17); częsty niezbyt : : bardzo częsty (66); częsty bardzo : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : WE anon. — anon. ex WE WE : 8/6/3;: WA : 9/8/2;: WA : 8/6/2;: WA Arn. WE WE WE WE WE WE WE : 7/6/3;: WA : 7/5/4;: WA 4/5/4;: WA : 8/6/5;: WA : 9/8/2;: WA : 8/7/4;: WA : 9/8/1;: WA : 0; : : 1;: : 2; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 2; : : 0; : Będkow- Hedw. — sphaericum S. Zamkowa”) (Babczyńska 1978) materiałówzielnikowych. brak wątpliwe — Zamkowa”)(Babczyńska 1955); (Szafran Tenczyński”) („Zamek Rudno 1890a); (Błoński Potok96/1: Złoty 30.05.2003); Ed Fojcik B. leg. — KTU 1998; narek-Ochyra ciliata Hedwigia Schimp. Hedwigiaceae Hedw. — ampullaceum Splachnum Splachnaceae 12* 2007. in. i 1956, Kuc 1959a; Fojcik — Brid. O.obtusifolium 2007. in. i cik — Brid. O.affine 2007. in. i Fojcik — Nees O.speciosum (P. coarctata Beauv.) Ulota — Hamm. wice (Wiśniewski 1935); 66/4:Fd 1956);Kwaczała (Kuc 69/3:Fd (Reh- Kraków (Wiśniewski wice 57/4:Fd 2007); in. i Krzeszo- 1881), Sąspowska”)(Fojcik wicz Ojców („Dolina (Hedw.) U.crispa — Brid. Brid. — Brid. U.bruchii 1864). mann F 1956).66/4:Fd Spalona(Kuc F (Bed- Mstów1998), (Bednarek-Ochyra („Gąszczyk”) Grodzisko 84/2: Ed F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F Foj- 1935; Wiśniewski 1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz Lit.: F 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F Fd 48/4: Ojców (Filipowicz 1881). 48/4:Fd Ojców (Filipowicz F Ed 96/1: Janów (KTU — leg. B. Fojcik 9.07.2002); Fojcik B. leg. — (KTU 96/1:Janów Ed F Lit.: Błoński 1890a; Fojcik i in. 2007. in. i 1890a; Fojcik Lit.:Błoński F : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : (4); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (15); częsty niezbyt : (15); częsty niezbyt : (22); częsty : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : : rzadki (6); rzadki :

Grev.Arn.& WE Fd 08/3: Trzciniec (KTU — leg. B. Fojcik 25.09.2003);Fd 08/3:— leg. Trzciniec Fd(KTU B. Fojcik 67/1: (Hedw.)P. Beauv. — WE : 4/4/5;: WA : 7/5/5;: WA WE WE WE WE WE WE WE : 8/4/7;: WA : 6/6/6;: WA : 9/2/2;: WA : 4/3/6;: WA : 8/5/7;: WA : 7/8/4;: WA 8/6/4;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: : 0; : stanowisko z Olsztyna („Góra Olsztyna z stanowisko Fd 48/4: Ojców (Filipo- Ojców48/4: Fd

179 180 (Hedw.) P.cruda Lindb.— duk czyńska 1978; Olech 1981; Wika 1983; Wika i in. 1984; Jędrzejko, Wika Wika Jędrzejko, 1984; in. i Wika 1983; Wika 1981; Olech 1978; czyńska 1992a; Żarnowiec i in. 1994/1995; Babczyńska-Sendek i in. 1998; Stebel Stebel 1998; in. i 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Babczyńska-Sendek 1994/1995;1998; Klama in. i in. i Jędrzejko 1992; Żarnowiec Ziober 1992a; Jędrzejko, 1982a; Żarnowiec Jędrzejko, Olech 1978;1981; Babczyńska 1959; 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; Szafran ber 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Hereźniak 1993; Michalska Michalska 1993; Michalska-Hej- 1998; Hereźniak 1994/1995;Babczyńska-Sendek 1994/1995; in. i 1992a, Żarnowiec in. 1994; i Zio- Jędrzejko 1992; Jędrzejko, 1992; ber Filipiak Hereźniak, 1990; Jędrzejko 1992; 1991, 1989; Bab- 1974/1975,1978; Wika Celiński, 1973; in. i Hereźniak 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś 1959; Wacławska 1959a; 1956, Kuc 1957; Kornaś 1955; 1952; Szafran Medwecka-Kornaś 1928; Sokołowski 1928; 1913a; Kozłowska (Hedw.)P. nutans Lindb.— 1878, 1882). (Krupa Skały”) („Panieńskie PohliaHedw.elongata — 2007. in. i 1956,1955;1959a; Kuc Fojcik 1935;Szafran Wiśniewski (Hedw.) — Wilson pyriforme Leptobryum Schwägr. Bryaceae M. Hedw. uliginosa — Meesia Schimp. Meesiaceae 1865). (Rehmann (Hedw.) squarrosa — Paludella Brid. F Fd 16/4:Fd 1956). Bzów(Kuc Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1864, 1865; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Wójcicki Wójcicki 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1865; 1864, Rehmann Lit.: F Kraków-WolaJustowska69/3: 1878); Fd (Krupa Kraków-Bielany 68/4: Fd F 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1865; Rehmann Lit.: F 07/3:Fd Kroczyce F Tenczyńskie”) („Lasy Tenczynek 67/1: Fd 1956); (Kuc Spalona 66/4: Fd F 16/4:Fd 1956);1959a). Bzów(Kuc (Kuc 38/1:Fd Zarzecze F (Jolycl.) — Ångstr. triquetra

1998; Durak 1999; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1999; Durak 1998; : bardzo częsty (56); częsty bardzo : : bardzo częsty (112); częsty bardzo : (2); rzadki bardzo : (27); częsty : (1); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : WE : 7/7/6;: WA (Kuc 1959a). (Kuc WE WE WE WE WE WE : 6/9/7;: WA : 7/8/7;: WA : 4/2/5;: WA 9/9/8;: WA : 4/5/5;: WA : 5/2/4;: WA : 2; :

: 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: : 2; : B. dichotomum dichotomum B. Hedw. — argenteum Bryum 2007. B. weigelii B. i P.(Brid.) A.J.Shaw— melanodon — (F. WeberP.Andrews D.& Mohr) wahlenbergii A.L. 1989). Żarnowiec Karczmarz, ołwk 12; zfa 15; u 15, 99; onś 97 Wacław- 1957; Kornaś 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 1928; Kozłowska skiego”) (KTU — leg. B. Fojcik 23.05.2007). Fojcik leg.B. — skiego”)(KTU 69/3:Fd 3.04.2007); Kraków-Wola JustowskaFojcik („Kopiecleg.B. — Piłsud- 1994/1995; Babczyńska-Sendek 1998; Babczyńska-Sendek i in. 1998; Klama Klama 1998; in. in. i i Żarnowiec Babczyńska-Sendek 1994; 1998; Michalska 1992; Babczyńska-Sendek 1994/1995; Żarnowiec 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Ziober 1989, 1991, Jędrzejko, 1992; Wika 1981; Jędrzejko, 1978; Olech ska 1959; Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Ławrynowicz 1973; Babczyńska Babczyńska 1973; Ławrynowicz 1963; Kornaś 1959;Medwecka-Kornaś, ska in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1994/1995; in. i Żarnowiec 1994/1995; 1992a, 2007. in. i 1881; Fojcik 1959; Filipowicz 1959a; Wacławska 19.04.2005); Fojcik B. leg. P.proligera(Kindb.) — Broth. 1998)tego gatunku. dotyczą nie ska-Sendek Wolbromia(Babczyń- z 1994/1995);materiały in. i (Żarnowiec Prze- gorzalskie”) („Skałki Kraków-Przegorzały 69/3:Fd 1992a); in. i (Jędrzejko Kmity”) 23.09.2005); Fojcik B. leg. — (KTU Kosmolów Ryczów 27/3: Fd 1999); Cardot)(Renauld& P. — Broth. camptotrachela (Hedw.) P.annotina Lindb.— Crundwell & Nyholm& — Crundwell ruderale B.

in Fd 16/2:Fd Kroczyce F F Lit.: Rehmann 1879; Krupa 1882; Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko i in. in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1882; Krupa 1879; Rehmann Lit.: F F i. Rhan 84 Flpwc 18; rp 18; łńk 1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: 1956, Kuc 1952; Medwecka-Kornaś 1877; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F 1974/1975; Wika (Celiński, Góra”) („Zielona Kusięta84/4: Ed F 1959a. 1878,Kuc 1882; Lit.:Krupa F Ed 85/3: Olsztyn (KTU — leg. B. Fojcik 27.03.2007); Fd 27/2: Pilica (KTU (KTU 27.03.2007);27/2:Pilica Fd Fojcik B. leg. — (KTU Olsztyn 85/3: Ed F F Fd 18/3: Przychody (KTU — leg. B. Fojcik 19.04.2005), Wierbka (KTU — (KTU Wierbka19.04.2005), Fojcik B. leg. — (KTU 18/3:Przychody Fd . 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; . : bardzo częsty (114); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo częsty (51); częsty bardzo : (35); częsty : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (5); rzadki bardzo : (31); częsty : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : (11); częsty niezbyt : Spreng.— Hedw.[ WE WE : 8/4/6;: WA : 6/6/7;: WA (Kuc 1959a). (Kuc WE WE WE WE B. bicolorB. WE WE „uke óy) Jdzjo Wk 19) F 47/2: Fd 1991); Wika (Jędrzejko, Góry”) („Ruskie WE Fd 27/1: między Morusami a Giebłem (Kuc 1959a; (Kuc Giebłem a Morusami 27/1: Fd między : 8/4/8;: WA : 8/7/6;: WA : 8/3/6;: WA : 6/3/5;: WA : 7/5/6;: WA : 8/5/6;: : 7/6/5;: WA : 2; : : 2; : Dicks.] — WA : 0; : : 1;: : 1;: : 1;: : 2; : : 1.: : 3; : d 82 Zabierzów 68/2: Fd

Klama i Klama („Skała („Skała

in .

181 182 Hampe — Hampe subapiculatum B. — Schimp. klinggraeffii B. ka-Kornaś, Kornaś 1963; Hereźniak i in. 1973; Babczyńska 1978; Olech Olech 1978; Babczyńska 1973; in. i Hereźniak 1963; Kornaś ka-Kornaś, czyńska-Sendek 1998; Michalik, Michalik 2002/2003; Stebel 2003a. Stebel 2002/2003; Michalik Michalik, 1998; czyńska-Sendek Taylor — creberrimum B. 1998) dotyczą (Babczyńska-Sendek 94 Żroic i. 9419; acysaSne 19; Babczyńska- — (Brid.) Schimp. badium B. 1998; 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; in. i Babczyńska-Sendek 1994/1995;-Sendek in. i Żarnowiec 1994; 1990; Jędrzejko 1992; 1991, 1989, Wika Jędrzejko, 1989; 1983, Wika 1981; Medwec- 1959; Wacławska 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 1913a; cicki Hedw. — caespiticium B. — Mitt. rubens B. 1998)tego gatunku. dotyczą nie czyńska-Sendek i 1999;in. z Kotowicmateriały i Wolbromia Klama 1992a; i (Bab- in. Jędrzejko 1890a; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Olech 1981; Bab- 1981; Olech 1959; 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; Szafran 1890a; (Hedw.) P.Mey. B. Scherb.Gaertn., & — pseudotriquetrum B. 1956), (Kuc Okleśna 1956).Rozkochów (Kuc 1881); Fd 56/4: Dulowska”) Dulowa 1956); („Puszcza (Kuc (Filipowicz 1994/1995. Nyholm& — Crundwell violaceum B. ków („Kopiec Kościuszki”) (Wacławska 1959). ków(„Kopiec (Wacławska Kościuszki”) Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko i in. 1992a; Żarnowiec 1992; Michalska Michalska 1992; Żarnowiec 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, Schwägr. — funckii B. F 2007. in. i Lit.:Fojcik F F F F 2007. in. i Lit.:Fojcik F Fd 58/1: Będkowice („Dolina Będkowska”) (Filipowicz 1881); 69/3:Fd Kra- Będkowska”)(Filipowicz 58/1:Fd(„Dolina Będkowice Wój- 1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: i. Kua 87 Rhan 84 1865, 1864, Rehmann 1877; Krupa Lit.: F Fd 17/1: Kroczyce i in. Żarnowiec 1992a; i in. 1955; Jędrzejko 1881; Szafran Lit.: Filipowicz 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Wika Jędrzejko, 1978; Babczyńska Lit.: F Lit.: Żarnowiec i in. 1994/1995; Fojcik i in. 2007; materiały z Wolbromiaz materiały 2007; in. i Fojcik 1994/1995; in. i Żarnowiec Lit.: F : rzadki (6); rzadki : (16); częsty niezbyt : : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (113); częsty bardzo : (27); częsty : : częsty (43); częsty : (12); częsty niezbyt : : częsty (26); częsty : WE WE WE WE : 9/4/6;: WA (Kuc 1959a);(Kuc : 7/7/7;: WA : 8/6/5;: : 9/9/2;: WA 6/7/7; WE: WA WE WE WE WE : 9/6/8;: WA WA : 8/6/7;: : 9/7/6;: WA : 8/6/5;: WA : 1;: : 1;: : 2; : : 1;: Fd 26/4: 1959a); (Kuc Rodaki Fd 48/4: Ojców . staphylina Dicranella WA : 0; : : 1;: : 2; : : 2; : : 3; : 1879; Filipowicz 1881; Błoński Błoński 1881; Filipowicz 1879; Fd 66/4: (Hedw.) capillare — Spence J.R. Rosulabryum archangelicum B. Sw. pallens B. Wika 1989, 1991, 1992; Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1992a, in. i Jędrzejko 1992; 2007. in. i Fojcik 1999; in. Ziober i 1994/1995;Klama in. i Jędrzejko, 1994/1995;Żarnowiec 1992; 1991, 1989, Wika moravicum R. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; in. i 1994/1995, 1997c; in. i Babczyńska-Sendek wiec Żarno- 1994; Michalska 1992a; i in. Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1990; Jędrzejko 1992; 1991,1989, Wika 1981;Jędrzejko, 1989; 1983, Wika 1981; 1974/1975; Michalik Olech Wika Celiński, 1959; Wacławska 1959a; 1956, 1955; Kuc 1952; Szafran 1935; Medwecka-Kornaś 1914; Wiśniewski Wójcicki 2003a. 1994/1995;Stebel in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak, 1985d; Hereźniak 1992; in. i Filipiak Ochyra 1956; Kuc 1955; Szafran 1935; Wiśniewski 1994/1995. in. i Żarnowiec 1989; Wika Jędrzejko, Schwägr. — pallescens B. 1959). ska (Hedw.) Turnerturbinatum B. — — Itzigs. neodamense B. (Brid.) Blandow — intermedium B. (Kindb.) — Kindb. ontariense Rhodobryum (Hedw.) roseum R. Limpr. — Lit.: Rehmann 1864, 1865; Filipowicz 1881; Krupa 1882; Błoński 1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1865; 1864, Rehmann Lit.: F Fd 57/4: Dubie (Rehmann 1879). 57/4:Fd Dubie(Rehmann F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: 1978b; Ochyra 1955; Szafran 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa Lit.: F Fd 38/1: Wolbromiem między 1959a), (Kuc a Zarzeczem Wolbrom (Wacław- F Fd 16/2: Kroczyce F Lit.: Szafran 1955; Kuc 1959a; Babczyńska 1978; Olech 1981; Jędrzejko, Jędrzejko, 1981; Olech 1978; 1959a;Babczyńska Kuc 1955; Szafran Lit.: F Fd 48/4: Ojców (Filipowicz 1881); 1882). 69/3:Fd (Krupa Kraków 48/4:Fd Ojców (Filipowicz F F F 1877, 69/3:Fd (Krupa 1882).(„Sikornik”) Kraków F 2007. in. i 1985c; Fojcik in. i Lit.:Ochyra : bardzo częsty (76); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (11); częsty niezbyt : (1); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo : : bardzo częsty (82); częsty bardzo : : bardzo rzadki (2); rzadki WE bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : rzadki (7); rzadki : : niezbyt częsty (20); częsty niezbyt : anon. — anon. ex (Podp.)Stebel[ & Ochyra WE Bruch. & Schimp. [ Schimp. & Bruch. : 6/8/5;: WA (Kuc 1959a);(Kuc WE WE WE WE WE WE WE WE : 7/7/7;: WA : 8/6/8;: WA : 8/7/6;: WA : 9/8/8;: WA : 8/7/5;: WA : 5/6/5;: WA : 5/6/5;: WA : 7/7/4;: WA : 4/7/6;: WA : 0; : Fd 17/3: (źródła(Kuc 1959a). Więcki Krztyni) B. amblyodonB. : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 1;: : 0; : : 0; : R. laevifilum R. Müll. Hal.] — Müll. (Syed) Ochyra] —

183 184 Plagiopus oederianus oederianus Plagiopus Jur. — caespitosa Philonotis (Hedw.) fontana Ph. — Brid. tego dotyczą nie 1998) gatunku. (Babczyńska-Sendek Lelowa z materiały 1959); ska 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Szary lik, Micha- 1998; 1991; Stebel 1983a; Michalik Szmajda 1978a; Ochyra, Ochyra 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; — Brid. ithyphylla B. 2007. in. i 1992b; Fojcik in. i 1935;Ochyra 1913b; Wiśniewski Wójcicki Hedw. — pomiformis Bartramia Bartramiaceae 2003. Fojcik Stebel, 1998; Babczyńska-Sendek 1983; Wika 1981; 1976b; Olech 1955; 1956, Kuc 1959; 1959a; Michalik fran Wacławska (Hedw.) palustre Schwägr.Aulacomnium — Schimp. Aulacomniaceae Schwägr. lineare — Orthodontium (Broth.) Goffinet Orthodontiaceae ska 1959. ska (Hedw.) Schwägr.androgynum — A. F F 1992a. in. i 1959a; Lit.:Kuc Ochyra Lit.: Krupa 1882; Błoński 1890a; Szafran 1955; 1956, Kuc 1959a; 1890a;Wacław- Szafran 1882;Lit.: Błoński Krupa F 1998); Fd 38/1: Wolbrom (Wacław- Fd 28/3: (Babczyńska-Sendek Zabagnie 1948, Szafran 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1865; 1864, Rehmann Lit.: F 1912; 1890a; Żmuda 1877, 1865; 1864, Krupa 1882; Błoński Lit.: Rehmann F 1913a; 1890a;Sza- Wójcicki 1881; Błoński 1864; Filipowicz Lit.: Rehmann F 28.09.2008). Fojcik leg.B. — (KTU 66/2:Fd Nieporaz F Lit: Błoński 1890a; Kuc 1956; Hereźniak, Filipiak 1992; Hereźniak 1993. Hereźniak 1992; Filipiak 1956;Hereźniak, 1890a; Kuc Błoński Lit: F : częsty (27); częsty : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (15); częsty niezbyt : (11); częsty niezbyt : (10); częsty niezbyt : (39); częsty : (1); rzadki bardzo : : rzadki (10); rzadki : WE WE WE Schwägr. : 7/3/7;: WA : 4/8/6;: WA : 4/2/5;: WA (Sw.) H.A. Crum & L.E. Anderson — Anderson (Sw.)L.E. & Crum H.A. WE WE WE WE WE : 4/2/5;: WA : 6/2/7;: WA : 6/4/4;: WA : 5/4/5;: WA : 8/2/7;: WA : 1;: : 0; : : 0; :

: 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : niak i in. 1973; Celiński, Wika 1974/1975, 1978; Michalik 1981; Olech 1981; 1981; Olech 1974/1975, Wika 1978; Michalik 1973;i in. Celiński, niak 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1928; Sokołowski 1928; Kozłowska (Hedw.) T.J.cuspidatum Plagiomnium Kop. — T.J. Plagiomniaceae Kop. 1999; in. i Klama 2007. in. i 1993; Fojcik Hereźniak 1994/1995; in. i Żarnowiec 1994/1995; P.T.J.(Funck) affine Kop. — ska-Hejduk Michal- 1998; i in. in. i Babczyńska-Sendek 1998; Żarnowiec 1994; 1994/1995; Babczyńska-Sendek Michalska 1993; Hereźniak 1992; 1994/1995, 1992a, i in. 1997a;Żarnowiec Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak niak, Wika 1990a; Hereź- Jędrzejko, 1987; in. Bednarek-Ochyra i Ochyra, 1990; 1989,Żarnowiec 1991, Jędrzejko 1992; 1984; in. i Wika 1989; 1983, Wika Wika 1989, 1991, 1992; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1992; Jędrzejko, 1982a; 1991, 1989, Żarnowiec Wika Jędrzejko, 1981; Olech 1981; Michalik 1978; Wika 1955; 1956, Kuc 1959;1959a; Celiński, 1916;Wacławska 1912, Szafran (Hedw.) T.J.punctatum Rhizomnium Kop. — Kindb. Cinclidiaceae (Hedw.) marchica Ph. — Brid. 1998). czyńska-Sendek 1998); Fd 37/2: (Bab- Chrząstowice-Młyny (Babczyńska-Sendek ślin-Pustkowie 27/3:26.07.2006);Fd Cie- Fojcik B. leg. — (KTU Hutki-Kanki 26/3:1998); Fd Schimp.)— & Schimp. (Bruch. calcarea Ph. 30.08.2004). Fojcik leg.B. — 26/4:Fd(KTU Krępa Molendo — tomentella Ph. Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Hereź- Kornaś 1956,Kuc 1959;1959a; Medwecka-Kornaś, Wacławska F Lit.: Filipowicz 1881; Szafran 1955; Kuc 1956; Medwecka-Kornaś, Kor- Medwecka-Kornaś, 1956; Kuc 1955; Szafran 1881; Filipowicz Lit.: F 1914; Wójcicki 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Żmuda 1890a;Żmuda 1881;Błoński 1877; Filipowicz Krupa 1864; Rehmann Lit.: F F 1890a); Fd 84/1:06/4:Ed CzęstochowaZdów (Błoński (Babczyńska-Sendek F b);2003a, Stebel 1990c; Bednarek-Ochyra Fd (Ochyra, 26/3: Hutki-Kanki F Fd 57/3: Tenczynek (Wiśniewski 1935); Fd 69/1: Rząska (Krupa 1882).1935); 69/1:Fd (Krupa Rząska 57/3:Fd Tenczynek (Wiśniewski : bardzo częsty (109); częsty bardzo : : bardzo częsty (108); częsty bardzo : : bardzo częsty (72); częsty bardzo : (2); rzadki bardzo : (5); rzadki bardzo : (2); rzadki bardzo :

1998; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; WE WE WE WE WE WE : 8/8/7;: WA : 7/5/7;: WA 6/8/7;: WA : 3/4/6;: WA : 4/7/5;: WA : 5/5/5;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: : 3; : : 3; :

185 186 (Huebener) T.J. cinclidioides Kop. — Pseudobryum 1911; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1911; (Hedw.) P.undulatum T.J. Kop. — P.(Schrad.) T.J.rostratum Kop. — 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Michalik lik, ka-Kornaś, Kornaś 1963; Celiński, Wika 1978; Olech 1981; Jędrzejko, Wika Wika 1981; Jędrzejko, 1978;Olech Wika Celiński, 1963; Kornaś ka-Kornaś, Schimp.)& T.J. P.(Bruch. elatum Kop. — 1997b; Żarnowiec i in. 1994/1995; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i 1994/1995, 1992a, 1994/1995;Klama in. in. i i 1997b;Żarnowiec Jędrzejko 1973; 1992; in. 1989; i Wika Jędrzejko, 1981; Hereźniak 1963; Olech Kornaś 1959a;1956, Kuc Medwecka-Kornaś, 1955; 1959; Wacławska Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1935; Wiśniewski Micha- 1999; in. i Klama 1998; Babczyńska-Sendek 1994/1995; in. i Dubiel nowiec in. i Drużkowski, 1993; Jędrzejko 1992; Hereźniak 1997b; 1994/1995,Filipiak 1992a, Hereźniak, 1991;1989, Wika Wika Jędrzejko, 1978; 1973, i Celiński, in. 1963; Hereźniak Kornaś 1959; Medwecka-Kornaś, (Brid.)P. T.J. ellipticum Kop. — 1956). ska (Wacławska 1959) dotyczą (Wacławska in. i Jędrzejko głównie 1992; czą Ziober błęd- podany Jędrzejko, i 1994/1995)in. — opracowaniachdostępne zielnikowe materiały doty- 1992; 1994/1995; Żarnowiec niektórych 1989, w Wika 2007; in. (Jędrzejko, i nie Klama Fojcik 1999; 1999; Durak 1998; in. i Babczyńska-Sendek 1992a; in. i Jędrzejko 1991; (Bruch. & Schimp.)& T.J. P.(Bruch. medium Kop. — Michalik 2002/2003; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Michalik Michal- 1993; Hereźniak 1992; Michalska-Hejduk 1994; Ziober ska Jędrzejko, 1992; 1989; Filipiak Wika Hereźniak, Jędrzejko, 1983; Wika 1981; Olech 1974/1975,1978; Celiń- 1973;Wika ski, Ławrynowicz 1973; in. i 1972a;Hereźniak Michalik 1963; naś F Fd 56/4: Bolęcin („Puszcza Dulowska”) (Kuc 1956, Dulowska”) (Kuc 1959b). 56/4:Fd(„Puszcza Bolęcin 1890a;Żmuda 1881;Błoński 1877; Filipowicz Krupa 1864; Rehmann Lit.: F F Lit.: Żmuda 1912; Sokołowski 1928; Szafran 1955; Kuc 1959a;Medwec- Kuc 1955; Szafran 1928; Sokołowski 1912; Żmuda Lit.: F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F Lit.: Klama i in. 1999; Stebel 2002c; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2002c; Stebel 1999; in. i Lit.:Klama Fd 56/4: Dulowa („Puszcza Dulowska”) (Kuc 1956);Dulowska”) Fd56/4: Wolbromia z (Kuc Dulowa(„Puszcza materiały F : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo częsty (102); częsty bardzo : : bardzo częsty (74); częsty bardzo : : częsty (38); częsty : : niezbyt częsty (18); częsty niezbyt : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : P.affine WE . : 5/6/7;: WA WE WE WE WE WE : 5/2/7;: WA : 5/5/7;: WA Plagiomnium affine affine Plagiomnium : 4/8/6;: WA : 3/3/7;: WA

1998; Durak 1999; Klama i in. 1999; Michalik, Michalik, 1999; i in. Klama 1999; Durak 1998; : 4/6/6;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 1;: : 0; : : 2; : (KRAM-B — leg. Z. Wacław- Z. leg. — (KRAM-B

1994; Żar- 1994; (Voit) spinosum M. Schwägr. — 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Żarnowiec i in. 1994/1995; Durak 1999; Klama i in. 1999; Michalik, Szary Szary Michalik, 1999; in. i Klama 1999; Durak 1994/1995; in. i Żarnowiec Hedw. stellare M. — 2007. 1999; Michalik, Szary 2002/2003; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Szary Michalik, 1999; 1955; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; 1959a;Wacławska 1956, Kuc 1955; 1993; 1994/1995; Hereźniak 1992a, i in. Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1955; Kuc 1959a; Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Ochyra 1976; Wika i in. in. i 1976;Wika Ochyra 1963; Kornaś 1959a;1955; Kuc Medwecka-Kornaś, (Dicks.)P. Beauv. marginatum M. — 1993; Michalska 1994; Żarnowiec i in. 1994/1995; Stebel 1998; Klama i in. in. i 1998;Klama Stebel 1994/1995; in. i Żarnowiec 1994; Hereźniak 1992a; i in. Michalska 1993; Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak niak, onś 97 Wcasa 99 Mdek-onś Kra 16; Hereź- 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; Wacławska 1957; Kornaś (Hedw.) dendroides F. Weber Climacium D.— & Mohr Climaciaceae Jędrzejko, Wika 1989, 1991, 1992; Ochyra, Bednarek-Ochyra 1990b; Hereź- 1981; Olech 1978a; Bednarek-Ochyra 1989, Ochyra 1991, Ochyra, 1992; Wika 1973; in. Jędrzejko, i Hereźniak 1991; 1972a, Michalik 1952;Szafran 1935;Medwecka-Kornaś 1916; Wiśniewski 1914; Żmuda cicki 1991; Michalik 1992; 1991,1989, Wika Jędrzejko, 1982a;Jędrzejko, 1982, 1981; Olech 1981; Żarnowiec Michalik 1980b; 1978a, Ochyra 1978; Wika Hedw. — hornum Mnium Mniaceae Żarnowiec i in. 1994/1995; Stebel 1998, 2002d; Klama i in. 1999; Fojcik i in. i in. Fojcik 1999; i in. 1994/1995; Klama 1998, 2002d; 1992a, 1994/1995; i in. Stebel in. i Żarnowiec Jędrzejko 1992; 1991, 1989, Wika Jędrzejko, 1984; 1999. in. i Klama — Schimp. & Bruch. spinulosum M. 1955); 48/4: 1983);Fd (Wika 37/1:Jaroszowiec 1978);Fd Wika ski, F F Lit.: Filipowicz 1881; Kozłowska 1928; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1952;Szafran Medwecka-Kornaś 1928; 1881; Kozłowska Lit.:Filipowicz F Lit.: Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a;1956, Kuc 1955; Szafran b; 1890a, Błoński 1881; Filipowicz Lit.: F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a; Wój- 1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1864; Rehmann Lit.: 1959a;Celiński, 1956, Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś Lit.: F F 96/1:Ed PotokZłoty i. Skłwk 12; u 15a Clńk, ia 98 See 1998; Stebel 1978; Wika Celiński, 1959a; Kuc 1928; Sokołowski Lit.: : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : : bardzo częsty (59); częsty bardzo : : bardzo częsty (66); częsty bardzo : : bardzo częsty (87); częsty bardzo : : bardzo częsty (54); częsty bardzo : : rzadki (8); rzadki : Fd 58/4: Bolechowice („Wąwóz Bolechowicki”) (Klama i in. 1999). in. 58/4:Fdi Bolechowice(„Wąwóz Bolechowicki”)(Klama Schwägr. WE Kindb. : 5/6/5;: WA WE (Kuc 1959a);(Kuc 96/3:Ed PotokZłoty („Parkowe”) (Celiń- WE WE WE WE : 5/6/6;: WA : 4/7/5;: WA : 5/3/6;: WA : 7/5/6;: WA : 5/8/5;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 1;: : 2; : Ojców (Szafran (Szafran

187 188 (Müll. Hal.) Keissl.(Müll. — rugelii A. cik i in. 2007. in. i cik 2007. in. i Fojcik 1999; in. i 1994/1995;Klama in. i wiec i in. 1994/1995; Klama i in. 1999; Michalik, Michalik 2002/2003; Stebel Stebel 2002/2003; Michalik Michalik, 1999; in. i Klama 1994/1995; in. i i in. 1999; Michalik, Michalik 2002/2003; Michalik, Szary 2002/2003; Foj- 2002/2003; Szary Michalik, 2002/2003; Michalik Michalik, 1999; in. i Żarno- 1992a; in. i 1959; 1956,Jędrzejko 1955; Kuc 1959a; Wacławska fran (Jędrzejko, Wika 1991) materiałówzielnikowych. brak wątpliwe — Wika Góry”) (Jędrzejko, („Ruskie Ryczowa z notowanie 1959; Wacławska 1959a; 1956, Kuc 1987, in. i Żarnowiec 1991; Kornaś Michalik 1981; Olech Medwecka-Kornaś, 1978a; 1959; Ochyra Wacławska 1963; 1959a; Kuc 1952; 1955; Medwecka-Kornaś 1935;Szafran Wiśniewski 1914; Wójcicki 1912; Żmuda b; Anomodon Kindb. Anomodontaceae — (Dicks.)Myrin capillaceum Dichelyma Fontinalaceae 2007. in. i Fojcik 2003; Fojcik Stebel, 2003a; Dubiel Drużkowski, 1993; in. i Jędrzejko 1992; Hereźniak 1994/1995; Filipiak 1992a, Hereźniak, 1998; Babczyńska-Sendek 1994; ska 1989, 1991, Wika Michal- 1992; 1981; Jędrzejko, 1978; Olech Wika Celiński, 1978; 1976b, 1981; Babczyńska 1973; Michalik 1973;i in. Ławrynowicz niak 1994/1995; Jędrzejko, Wika 1991; Jędrzejko i in. 1992a; Stebel 1998; Klama Klama 1998; Stebel 1992a; in. i Jędrzejko 1991; Wika 1994/1995;Jędrzejko, (Hedw.) sciuroides Schwägr. — Leucodon Schimp. Leucodontaceae 2007. in. i 1997f; in. i Fojcik Żarnowiec 1992a; in. i Jędrzejko 1984; 1967; Ochyra 1956,1955; 1959a;Kuc Siedlecka-Binder Hedw. — antipyretica Fontinalis Lit.: Filipowicz 1881; Kozłowska 1928; Sokołowski 1928; Szafran 1955; Szafran 1928; Sokołowski 1928; Kozłowska 1881; Filipowicz Lit.: F F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: 1890b; Szafran 1881; Błoński 1877; 1864; Krupa Filipowicz Lit.: Rehmann 1890a, b). 84/1: (Błoński Ed Częstochowa F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; Sza- b; 1890a, 1881;Błoński 1877;Filipowicz Krupa 1864; Rehmann Lit.: F F : niezbyt częsty (15); częsty niezbyt : : częsty (48); częsty : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : częsty (36); częsty : : niezbyt częsty (20); częsty niezbyt : viticulosus viticulosus WE Schimp. WE : 4/8/4;: WA : 8/6/4;: WA (Hedw.) Hook. & Taylor & — (Hedw.)Hook. WE WE WE : 7/6/9;: : 3/7/4;: WA : 8/6/9;: WA : 0; : : 0; : WA : 0; : : 0; : : 0; :

1994; Żarnowiec Żarnowiec 1994; (Hedw.) Huebener — attenuatus A. 2007. in. i cik aKra, onś 93 Bbzńk 17; cya 98; lc 1981; Olech 1978a; Ochyra 1978; Babczyńska 1963; Kornaś ka-Kornaś, 1955; 1956, 1959;Kuc 1959a; Medwec- Wacławska 1952; Szafran ka-Kornaś 1935;Medwec- Wiśniewski 1928; 1914; Kozłowska 1911; Wójcicki Żmuda b; Kobyla- w jako opisane i skałki nach ze autorkę tę przez zebrane materiały — gatunku tego czą („Dolina cach Hedw. pumila N. — 2002/2003; Szary Michalik, 2007. in. i 1999; Fojcik in. i 1994/1995;Klama 1994/1995; 1992a, in. in. i i Żarnowiec Jędrzejko 1991; Michalik 1992; 1991, 1989, Wika 1988e; Jędrzejko, in. i 1981; Ochyra 1978;Ochyra Michalik 1972a,1963; 1981; Babczyńska Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; 1959a;Wacławska 1956, 1955; Kuc 1935; Szafran 1890a,1913a, 1916;b; Wójcicki b; Wiśniewski Żmuda pennata Neckera Neckeraceae 1999; in. 2007. in. i i Fojcik 2002/2003; Klama Szary 1993; 2003a; 1998, Michalik, Hereźniak Stebel 1997a; 1992a; 1994/1995, in. in. i i Jędrzejko 1992; Żarnowiec Filipiak Hereźniak, 1991; lik Micha- 1990c; Bednarek-Ochyra 1989, 1991, Ochyra, 1992; Wika Jędrzejko, 1987; in. i Żarnowiec 1978a,1980a; 1959;Ochyra 1959a;1956,Wacławska 1955; Kuc 1952; Szafran 1916; 1913b;Medwecka-Kornaś Żmuda b; Wójcicki Foj- 1999; in. i Klama 1998; Stebel 1994/1995; in. i Żarnowiec 1992a; Jędrzejko 1991;in. i Wika 1959a;Jędrzejko, Kuc 1955; 1913b;Szafran Wójcicki longifolius A. Hedw. — crispa N. (Hedw.) complanata N. Huebener — 1926). ska Fd 69/3: Kraków-Bielany (Wiśniewski 1935); Będkowi- w notowaniaskał ze 69/3:Fd Kraków-Bielany (Wiśniewski F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: 1890a, b; 1882; Błoński 1881; Krupa 1865; 1864, Filipowicz Lit.: Rehmann F F F 1890b). 27/2:Fd Smoleń (Błoński F : bardzo częsty (51); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : (33); częsty : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo częsty (54); częsty bardzo : : bardzo częsty (61); częsty bardzo : (Brid.) Hartm. Hartm. (Brid.) Będkowska”), Łączkach i Olsztynie (Kozłowska 1928) doty- nie (Kozłowska Olsztynie i Będkowska”),Łączkach Schimp. WE Hedw.— dotyczą dotyczą pumila N. : 4/8/5;: WA WE WE WE WE WE : 5/5/5;: WA : 5/6/5;: WA : 5/7/5;: WA : 4/7/4;: WA : 3/7/4;: WA — : 0; : : 0; : : 0; : (KRAM-B — leg. A. Kozłow- A. leg. — (KRAM-B crispa N. : 0; : : 0; : : 0; :

189 190 (Hedw.) — Brid. trichomanoides Homalia 2003c. 1988g; Stebel in. i Jur.(Lobarz.) — besseri N. 2 i in. 1994b; Żarnowiec i in. 1994/1995; Stebel 1998; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1998; 1994/1995;Stebel in. i 1994b; in. Żarnowiec i i in. 1988f; Jędrzejko, Wika 1989, 1991, 1992; Michalik 1991; Jędrzejko Jędrzejko 1991; Michalik 1992; 1991, 1989, i Wika Jędrzejko, 1988f; 1987, in. Ochyra 1994/1995;in. i i 1987;Żarnowiec Bednarek-Ochyra Ochyra, (Schwägr.) julacea — Myurella Schimp. Schimp. Pterigynandraceae Klama 1994/1995; in. i 1992; Żarnowiec 1993; Filipiak i Hereźniak 1992a; Hereźniak, in. 1991; i Wika Jędrzejko Jędrzejko, 1987; Ochyra, 1973; in. i Bednarek-Ochyra Hereźniak 1959a; Kuc 1955; Szafran 1928; Sokołowski Bednarek-Ochyra 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Ziober 1991;Jędrzejko, Wika 1955; 1987; Jędrzejko, Szafran 1952; Bednarek-Ochyra 1976, Ochyra, 1984; 1959a; Kuc Medwecka-Kornaś Ochyra 1935; Wiśniewski 1916; Żmuda b; (Hedw.) — alopecurum Gangulee Thamnobryum During& Margad. Thamnobryaceae i Fojcik 1998; 2007. 1993; Stebel Hereźniak 1992a, i in. Hereźniak, 1992; 1987;1991, Jędrzejko 1992; in. Wika i Filipiak Jędrzejko, 1990b; Żarnowiec 1973; in. Bednarek-Ochyra i Ochyra, Hereźniak 1959a; Kuc 1955; Szafran b; (Dubois) Isov. alopecuroides — Isothecium Broth. Echinodiaceae

002/2003; Michalik, Szary 2002/2003; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Szary Michalik, 002/2003; in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. in. 1992a, 1994/1995; Stebel 1998; Klama i in. 1999; Michalik, Michalik Michalik Michalik, 1999; in. i Klama 1998; Stebel 1994/1995; 1992a, in. F 1976,1981;Ochyra 1959a;1955; Kuc Ochyra 1916; Szafran Żmuda Lit.: F F 1890a, Błoński 1881; 1877;Filipowicz Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: Fd 39/3: Imbramowice (Wacławska 1959); Fd 57/2: Żary („Dolina („Dolina Żary 57/2: Fd 1959); (Wacławska Imbramowice 39/3: Fd Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; 1881; Błoński 1877, 1864; Krupa 1882; Filipowicz Lit.: Rehmann F : częsty (37); częsty : (18); częsty niezbyt : : bardzo rzadki (4); rzadki bardzo : (38); częsty : : częsty (34); częsty : WE WE WE : 4/7/6;: WA : 4/7/6;: WA : 5/6/5;: WA WE WE : 4/8/6;: : 4/9/5;: WA : 0; : : 0; : : 0; : WA : 0; : : 0; :

in . (Schrad.) — Kindb. catenulata Pseudoleskeella Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko i in. 1992a; Hereźniak 1993; Stebel 1998; 2007. in. i Stebel 1993; Fojcik 1999; in. i Klama Hereźniak 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, Hedw. filiforme — Pterigynandrum i 1990c). in. i — (Brid.) Schimp. heteropterum Heterocladium 2007. in. i Fojcik 1998; bel (Brid.)— Loeske nervosa Leskeella fran 1955; Ochyra i in. 1990b); in. i 1955; Ochyra fran („Dolina Będkowice 58/1:1976); Fd (Ochyra Racławki”) Jędrzejko 1986). Jędrzejko 1989)dotyczą Wika (rezer- Pazurka z materiały 2007;(Jędrzejko, in. „Pazurek”) i wat Fojcik 2003; Fojcik Stebel, 1999; in. i (Hedw.) — Schimp. tamariscinum Thuidium Thuidiaceae Żarnowiec 1992a; in. i i Jędrzejko 1987; Bednarek-Ochyra 1959a;Ochyra, Żarnowiec 1978; Wika 1959a;Celiński, 1956, Kuc 1955; Szafran b; 1890a, Hedw. polycarpa — Leskea Schimp. Leskeaceae 1994/1995;Ste- in. i 1959a;1955; Kuc Żarnowiec Szafran 1928; Kozłowska 1992a; Hereźniak 1993; Żarnowiec i in. 1994/1995; Fojcik i in. 2007. in. i 1994/1995;Fojcik in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak 1992a; in. i 1992; Jędrzejko Filipiak 1913a; 1956, Kuc 1959a; b;Wójcicki Hereźniak, Szafran 1955; Kuc 1956; Hereźniak i in. 1973; Jędrzejko i in. 1992a; Klama Klama 1992a; in. i Jędrzejko 1973; in. i Hereźniak 1956; 1955;Kuc Szafran

in in. 1994/1995; Fojcik i in. 2007. in. i 1994/1995;Fojcik in. . 1987, 1994/1995; Jędrzejko, Wika 1991, 1992; Hereźniak, Filipiak 1992; 1992; Filipiak Hereźniak, 1991, 1992; Wika 1987, . 1994/1995; Jędrzejko, F F Fd 69/3: Kraków-Wola Justowska („Panieńskie Skały”) (Bednarek-Ochyra (Bednarek-Ochyra Skały”) 69/3: Kraków-Wola(„Panieńskie Fd Justowska F F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; 1881; Błoński 1877, 1864; Krupa 1882; Filipowicz Lit.: Rehmann Lit.: Rehmann 1864; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; Wójcicki 1913a; Wójcicki b; 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F F Lit.: Filipowicz 1881; Krupa 1882; Błoński 1890b; Szafran 1955; Kuc Kuc 1955; Szafran 1890b; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz Lit.: Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: 1890a, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1865; 1864, Rehmann Lit.: : niezbyt częsty (16); częsty niezbyt : : częsty (25); częsty : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : częsty (34); częsty : : niezbyt częsty (15); częsty niezbyt : (37); częsty : Schimp. WE WE WE : 7/6/5;: WA : 7/7/4;: WA : 6/4/5;: WA WE WE WE : 3/3/7;: WA : 8/8/4;: WA : 4/4/6;: WA : 0; : : 1;: : 0; : Fd 67/4: Rybna (Szafran 1955). 67/4:Fd Rybna (Szafran : 0; : : 0; : : 1;: (SOSN — leg. — (SOSN philibertii Th. Będkowska”) (Sza- Będkowska”)

191 192 (Hedw.) recognitum Lindb.— Th. Jaeger (Mitt.)A. [ assimile Th. Bednarek- Ochyra, 1990; 1983; Jędrzejko 1981; Wika 1978b; Olech Ochyra 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; i blandowii Helodium Ochyra Helodiaceae 2007. in. i Fojcik 1999; in. i 1998, Stebel Klama 1998; in. i 1992a, 2003d; in. 1994/1995, in. i i Babczyńska-Sendek 1998; Jędrzejko Żarnowiec 1994; 1997a; 1992; Babczyńska-Sendek Ziober Michalska 1993; Jędrzejko, Hereźniak 1992; 1994/1995; Filipiak 1990; Hereźniak, Jędrzejko 1992; 1989,1991, Wika Jędrzejko, 1983; Wika 1981; Olech 1978a, 1984; 1978; Ochyra 1974/1975; Wika Babczyńska 1973;i in. Celiński, 1963; Hereźniak Kornaś 1959; 1957; Medwecka-Kornaś, Wacławska Kornaś Hereźniak 1992; Filipiak i 1999.in. 1994/1995;i in. Klama 1994/1995;i in. Żarnowiec Hereźniak, 1993; Jędrzejko 1992; 1991, Wika Bednarek-Ochyra Jędrzejko, 1990c; Ochyra, 1978; 1959a;Babczyńska Kuc 1935; Wiśniewski 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Michalik Stebel 1999; i in. Michalik, 2003d; 2002d, Klama 1998; i in. Hereźniak Bab- 1997c; 1992; in. Babczyńska-Sendek 1998; i Stebel 1994/1995; Filipiak in. czyńska-Sendek i Żarnowiec 1994; Hereźniak, 1990c; Michalska 1993; Bednarek-Ochyra 1989,1991; Wika Ochyra, 1981;Jędrzejko, 1981;Olech Michalik 1963; Kornaś naś, 1992) Bolechowici Wika 1989), Wika Jaroszowca (Jędrzejko, 1959), cic (Wacławska (Jędrzejko, Pazurka 1877), okolic(Krupa Skały”) Olsztyna, 1959a),(Kuc Mokrusa, Rabsztyna Wyso- 1993) (Hereźniak Góry Zielonejwątpliwe — brak materiałów 1973) i notowaniazielnikowych; z Krakowa („Panieńskie in. i (Hereźniak Grodziska z wania (Hedw.) — delicatulum Schimp. Th. b; Wójcicki 1913a; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956,1955; Kuc 1959a; 1952;Szafran 1913a; Medwecka-Kornaś Wójcicki b; (Hedw.) — Fleisch. abietina M. Abietinella -Ochyra 1990c; Stebel i in. 1997c; Stebel 2002a; Stebel, Fojcik 2003; noto- 2003; Fojcik Stebel, 2002a; 1997c;Stebel in. i Stebel 1990c; -Ochyra

in F F F 1913a; Wójcicki b; 1890a, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz Lit.: Medwecka-Kor- 1959a;1956, Kuc 1955; Szafran 1935; Wiśniewski Lit.: 1952;Szafran 1877; Medwecka-Kornaś 1865;Krupa 1864, Lit.:Rehmann F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Filipowicz 1881; Krupa 1882; Błoński 1890a, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1865; 1864, Rehmann Lit.: F Fd 28/3: Zabagnie (Babczyńska-Sendek 1998); Fd 37/2: Zarzecze (Ochyra (Ochyra 37/2:Zarzecze Fd1998); (Babczyńska-Sendek Zabagnie 28/3: Fd . 1988b); błędnie podany z Hutek-Kanek (Babczyńska-Sendek 1998). Hutek-Kanek1988b);z . podany (Babczyńska-Sendek błędnie : częsty (31); częsty : : bardzo częsty (96); częsty bardzo : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : (20); częsty niezbyt : : bardzo częsty (91); częsty bardzo : WE : 5/6/6;: WA (F.Web. D.& Mohr) Warnst.— WE WE WE (Jędrzejko i in. 1992a) in. dotyczą i — (Jędrzejko WE : 8/9/8;: WA : 8/7/2;: WA : 6/7/4;: WA : 7/7/4;: WA T.philibertii : 0; : : 0; : : 1;: : 2; : : 1;: Limpr.] — Th. assimile Th. . (Brid.) Mitt. — (Brid.) Mitt. schreberi Pleurozium (Hedw.) umbratum — Broth. Hylocomiastrum 2007. in. i Fojcik 2003; Fojcik Stebel, 2003e; Stebel 1999; fran 1955; Kuc 1956, 1959a; Medwecka-Kornaś, Kornaś 1963; Babczyńska Babczyńska 1963; Kornaś 1959a;Medwecka-Kornaś, 1956, Kuc 1955; fran 1973; Ochyra 1980b; Jędrzejko, Wika 1989, 1992; Hereźniak, Filipiak Filipiak Hereźniak, 1992; 1989, Wika Jędrzejko, in. i 1980b; Hereźniak Ochyra 1963; 1973; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959a; 1956, Kuc 1955; Wika 1989, 1991, 1992; Jędrzejko 1990; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko, Jędrzejko, 1992; Filipiak Hereźniak, 1990; 1989,Jędrzejko, 1983; 1991, Jędrzejko 1992; Wika Wika 1981; Olech 1981; Michalik 1978; 1974/1975, Wika Babczyńska 1978; Celiński, 1973; in. i Kor- Hereźniak 1972; Dąbrowska 1963; naś Medwecka-Kornaś, 1960; Wojewoda 1959; 1959a;1956,Wacławska 1957; Kuc 1955; Kornaś Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1928; Kozłowska 1993; in. i Hereźniak Klama 1998; in. i 1992a; in. i 1994/1995, in. i 1997f; Babczyńska-Sendek Jędrzejko 1992; Żarnowiec Filipiak Micha- 1992; 1991, Hereźniak, 1989, 1991; Wika lik Jędrzejko, 1983; Wika 1981; Olech 1978; (Hedw.) — splendens Schimp. Hylocomium Fleisch. M. Hylocomiaceae 26.07.2006).Fojcik leg.B. — KTU Not.) — (De Ochyra P.decipiens dotyczą (materiały błędnie podane 1998) Wolbromia(Babczyńska-Sendek i Zdowa zan-Bysowa, z stanowiska 2003a; Chrząstowa-Młynów, Lelowa, Ślę- 1990a; Stebel -Ochyra ibr 92 Jdzjo i. 92, 9419, 97; eena 1993; Bab- 1998; Hereźniak 1997c; 1994/1995, 1994/1995;Babczyńska-Sendek in. i 1992a, Żarnowiec in. 1994; i Michalska Jędrzejko 1992; Ziober 13 Mchy…13 2007. in. i Fojcik (Hedw.) 2003; squarrosus Warnst.— Rhytidiadelphus Fojcik Stebel, 2002/2003; Michalik Michalik, 1999; Michalska-Hejduk 1998; i in. czyńska-Sendek 1952; Sza- Medwecka-Kornaś 1928; 1914; Kozłowska 1911; Wójcicki Żmuda Bednarek- Ochyra, 1998; Babczyńska-Sendek 1982b; Żarnowiec Jędrzejko, (Hedw.) commutata — Ochyra Palustriella F 1992c). in. i (Ochyra 84/4: Olsztyn Ed F F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877; Filipowicz 1881; Błoński 1889,1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1864; Rehmann Lit.: 2003a; Stebel 1990b; Bednarek-Ochyra (Ochyra, Hutki-Kanki 26/3: Fd F Lit.: Rehmann 1864; Filipowicz 1881; Błoński 1889, 1890a; Szafran Szafran 1890a; 1889, Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F 1889,1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1864; Rehmann Lit.: 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 1916; Żmuda 1882; 1877, Krupa Lit.: F : bardzo częsty (98); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : bardzo częsty (77); częsty bardzo : : b : : bardzo częsty (101); częsty bardzo : (15); częsty niezbyt : ardzo rzadki (1); rzadki ardzo i polycarpos Drepanocladus WE WE WE WE WE WE : 4/3/6;: WA : 8/7/7;: WA : 6/2/4;: WA : 6/5/4;: WA : 8/8/8;: WA : 7/5/6;: WA

: 0; : : 0; : : 1;: : 2; : : 0; : : 2; : Hamatocaulis vernicosus Hamatocaulis

1998; Durak 1999; Klama i in. Klama 1999; Durak 1998; ).

193 194 Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; 1990; Filipiak Jędrzejko 1990c; Hereźniak, Bednarek-Ochyra Jędrzejko, 1981; Ochyra, Olech 1992; 1991,1984; 1989, 1978a, Wika Ochyra 1978; Babczyńska 1963; Kor- naś Medwecka-Kornaś, 1959; 1959a;Wacławska 1956, Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1928; 1913a;Sokołowski 1889, 1890a;ski Wójcicki (Hedw.) lutescens Rob. H. — Homalothecium Schimp. Brachytheciaceae 2003a; Stebel 1998; 2007. in. i Fojcik in. i Babczyńska-Sendek 1994/1995; Jędrzejko in. i 1990b—d; Żarnowiec 1992a; Bednarek-Ochyra Ochyra, 1967; Sie- 1959a;1956, Kuc 1955;dlecka-Binder Szafran 1930; Wiśniewski Żmuda, 1889,1890a; Mönk. Cratoneuraceae Medwecka-Kor- 1959a; Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1930; rugosum Rhytidium Broth. Rhytidiaceae 1999; 2007. in. i in. Fojcik 2003; i Fojcik Stebel, Klama 2002/2003; 2003e; 1998, Michalik Stebel Michalik, 1994/1995; Hereźniak 1992a; in. in. i i Jędrzejko 1992; Żarnowiec 1993; Filipiak Hereźniak, 1991; Michalik 1989; Wika 1981; Jędrzejko, 1978; Olech 1963; Babczyńska Kornaś -Kornaś, 1959a;1956,Medwecka- Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1928; 2007. in. i Fojcik 2003; triquetrus Hylocomiadelphus Fojcik Stebel, 1999; 2002/2003; in. i Michalik Klama in. 1998; i Michalik, Żarnowiec Babczyńska-Sendek 1993; 1997b; in. i Stebel Hereźniak 1994/1995; 1994/1995; 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Cratoneuron filicinum filicinum Cratoneuron in. i 2007. in. i Fojcik 1992a; 1983a,Jędrzejko b; Szmajda 1978a; Ochyra, Ochyra 1963; Kornaś naś, Lit.: Rehmann 1864, 1865, 1879; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoń- 1865, 1877,1864, 1879; Krupa 1882; Filipowicz Lit.: Rehmann F Wiśniewski Żmuda, 1928; Kozłowska 1881; Filipowicz 1877; Krupa Lit.: F Kozłowska 1890a; 1889, Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F F : bardzo częsty (84); częsty bardzo : (14); częsty niezbyt : : bardzo częsty (63); częsty bardzo : : bardzo częsty (55); częsty bardzo : (Hedw.)— Kindb. (Hedw.)— Spruce WE WE WE WE : 7/5/4;: WA : 7/7/7;: WA : 9/8/2;: WA : 9/7/3;: WA

(Hedw.)Stebel— & Ochyra : 1;: : 1;: : 2; : : 0; : (Hedw.) — Schimp. sericeum H. 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Hereźniak 1993; Żarnowiec i in. in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak 1994/1995; 1992a, in. i Jędrzejko 1992; 1998, Stebel 1994; Michalska 1993; Hereźniak 1992; Ziober Jędrzejko, Eurhynchiastrum pulchellum pulchellum Eurhynchiastrum (Hedw.) velutinum — IgnatovHuttunen & Brachytheciastrum nowiec 1982b; Jędrzejko, Wika 1989, 1991, 1992; Hereźniak, Filipiak 1992; 1992; Filipiak Hereźniak, 1992; 1991,1989, Wika Żar- 1982b;Jędrzejko, Jędrzejko, 1981; nowiec Olech 1978; Babczyńska 1973; in. i Kuc Michalik 1955;1963; Hereźniak 1972a; Kornaś Szafran 1935; Medwecka-Kornaś, 1959; Wacławska 1959a; Wiśniewski 1956, 1928; Kozłowska 1914; Wójcicki b; 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Szary Michalik, 1999; in. i Klama 2003d; 13* i (Żarnowiec 1994/1995) tego Skałki”) gatunku. dotyczą nie „Bielańskie (rezerwat in. Krakowa-Bielan i i sówka”) Żarnowiec 1992a; in. i Duchownej 1999;i in. (rezerwatz Przegini materiały Jędrzejko „Kaja- 1955;1994/1995; Klama Szafran 1935; Wiśniewski b; 1999; in. i Klama 1998; Stebel 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1955; Szafran b; Ziober Jędrzejko, 1992; 1994/1995;Michalska-Hejduk Filipiak Hereźniak, 1990; Jędrzejko 1992; 1991, Ochyra 1974/1975, 1989,1978; Wika Wika Jędrzejko, 1984; i in. 1989;1983, Wika 1981; Wika Celiński, Olech 1980a; 1973; in. i Hereźniak 1972a; lik 1963; Micha- Kornaś 1955; Szafran 1952; 1956, 1959; Kuc 1959a; Medwecka-Kornaś, Wacławska Medwecka-Kornaś 1928; Sokołowski 1928; Kozłowska 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Michalik Michalik, 1999; in. i Klama 2003b; 1993; 1998, 2002b, i in. 1998; Stebel Hereźniak 1994/1995; i in. 1994/1995;1992a, Babczyńska-Sendek in. Żarnowiec i Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak Hereźniak, 1991; Michalik 1992; 1991, Wika Babczyńska 1987, 1994/1995; in. i 1963; Jędrzejko, Żarnowiec 1985e; in. Kornaś i Ochyra 1978a; Ochyra 1978; Medwecka-Kornaś, 1959; Wacławska 1959a; 2007. in. i Fojcik 2002a; Stebel 1999; i in. Klama 1998; 1994/1995; i in. Babczyńska-Sendek 1994/1995; Żarnowiec Kindbergia praelonga(Hedw.) — Kindbergia Ochyra 2007. in. i Fojcik Kuc 1955; Szafran 1935; Wiśniewski 1928; Sokołowski 1928; Kozłowska b; (Spruce) — philippeanum Schimp. H. F F F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa 1879; Rehmann Lit.: 1889,1890a; Błoński 1881; Filipowicz 1877; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F 1890a, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1865; 1864, Rehmann Lit.: F : bardzo częsty (76); częsty bardzo : : bardzo częsty (61); częsty bardzo : (114); częsty bardzo : : niezbyt częsty (15); częsty niezbyt : (49); częsty : WE u 15, 99; cya 94 Jdzjo Wk 1991; Wika Jędrzejko, 1984; Ochyra 1959a; 1956, Kuc : 5/8/4;: WA WE WE WE WE : 6/6/4;: WA : 8/7/2;: WA : 6/5/6;: WA : 5/6/4;: WA (Hedw.)— IgnatovHuttunen &

1998; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; : 0; : : 1;: : 1;: : 1;: : 3; :

in .

195 196 niak 1993; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1993; niak (Müll. Hal.) Schimp. — Hal.) Schimp. (Müll. campestre B. Schimp. — Schimp. rivulare B. Żarnowiec i in. 1994/1995; Fojcik i in. 2007. in. i 1994/1995;Fojcik in. i Żarnowiec 1912; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Kornaś Kornaś 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1912; B. albicans B. 1882). 1865;Krupa 1864, (Rehmann 1877); 69/3:Fd Kraków (Krupa Biały 69/2:Fd Prądnik 2006); Stebel A. leg. — (SOSN („Wąwóz Korytania”) Czajowski Prądnik 58/2: Fd 1998); ska-Sendek Dubiel Drużkowski, 1992a; in. i Jędrzejko c; 1990a, Bednarek-Ochyra 1981; Ochyra, 1972a; Amirowicz 1967; Michalik 1959; Siedlecka-Binder ska 1992; Dubiel Drużkowski, Filipiak 1997b; i in. 1994/1995, Hereźniak, 1993; Żarnowiec 1990c; i in. 1994/1995; 1992a, Hereźniak Jędrzejko Bednarek-Ochyra 1989, in. Ochyra, Wika i 1992; 1991, Jędrzejko, 1981; Olech Hereźniak 1974/1975,1978; 1981; 1972a,Wika Celiński, Michalik 1973; 1963; Kornaś 1959; Medwecka-Kornaś, 1959a;1956,Wacławska Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś (Hedw.) — Schimp. rutabulum B. Filipiak (Hereźniak, Zalesic i Julianki z 1992)tego gatunku. dotyczą nie materiały 1992; Filipiak Hereźniak, mildeanum Brachythecium 1992; Michalska 1994; Żarnowiec i in. 1994/1995; Klama i in. 1999; Micha- 1999; i in. 1994/1995;i in. Klama Żarnowiec Żarnowiec 1990; 1994; Michalska Jędrzejko 1992; 1992; 1991, 1989,1981; Wika Olech 1981; Jędrzejko, 1983; Michalik Wika 1978; 1974/1975;Babczyńska 1959a;Wika 1956, Kuc 1955; Celiński, Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1935; Wiśniewski 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Żarnowiec i in. 1994/1995; Hereź- 1994/1995; in. i Żarnowiec 1994/1995; 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Filipiak 1989, 1991; Hereźniak, Wika 1978b, 1980b; 1957;Jędrzejko, Ochyra glareosum B. 2007. in. i Fojcik 2002/2003; Michalik lik, 1890a; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Wacław- 1959a; 1956, Kuc 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1890a; Fd 28/3: Nowa Łąka (Babczyńska-Sendek 1998); Fd37/2: (Babczyń- Bydlin (Babczyńska-Sendek Fd28/3: Nowa Łąka F F F F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Filipowicz 1881; Krupa 1882; Błoński 1889, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1865; 1864, Rehmann Lit.: 1889,1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F 1976; 1959a;Ochyra 1956, Kuc 1878; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: F Lit.: Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1889, 1890a; Żmuda Żmuda 1890a; 1889, Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa Lit.: 1912; Żmuda 1890a; 1889, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz Lit.: : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : : częsty (29); częsty : : bardzo częsty (59); częsty bardzo : : bardzo częsty (104); częsty bardzo : : bardzo częsty (114); częsty bardzo : : rzadki (7); rzadki :

(Hedw.)— Schimp. ( S pruce)— Schimp. WE WE : 8/6/7;: WA : 5/6/7;: WA WE WE WE WE : 6/5/3;: WA

(Schimp.)— Schimp. 1994; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1994; : 4/8/5;: WA : 5/5/4;: : 9/5/2;: : 1;: : 0; : WA WA : 0; : : 2; : : 3; : : 3; :

1994; 1994; 1992; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a; Hereźniak 1993; Żar- 1993; Hereźniak 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1992; (Mitt.) Ignatov & Huttunen — (Mitt.)Ignatov Huttunen & oedipodium S. S. plumosum plumosum S. „ązzk) Hrźik i. 93 wtlw — rk aeiłw zielniko- materiałów brak — wych. wątpliwe 1973) in. i (Hereźniak Grodziska z („Gąszczyk”) stanowisko 3.05.2006); Fojcik B. leg. — KTU 1981; (Amirowicz starkei Sciuro-hypnum Stebel 1994/1995; in. i Żarnowiec 2007. in. i 1993; Fojcik 1998,2003d; 1992; Ziober Hereźniak 1992a; in. Jędrzejko, 1992; i Filipiak Jędrzejko Hereźniak, 1990c; Bednarek-Ochyra 1989, 1991; Ochyra, Wika Jędrzejko, 1988i; i in. 1981; Ochyra 1980b; Olech 1963; Ochyra Kornaś 1955; Kuc 1959a; 1959; Medwecka-Kornaś, Wacławska — Milde geheebii B. 2007. in. i Michalska-Hejduk 1998; Fojcik 1999; in. in. i i Klama 1992a, 1998; in. 1994/1995; Babczyńska-Sendek i in. 1998; i Jędrzejko Żarnowiec 1994; Babczyńska-Sendek 1992; Ziober Michalska 1993; Jędrzejko, Hereźniak 1992; 1994/1995; Filipiak Hereźniak, Wika Celiński, 1959a; 1989, 1956, 1991, 1992; Wika Kuc 1955; 1983; Jędrzejko, 1974/1975, 1981; Wika 1978; Olech Szafran 1952; Medwecka-Kornaś (F. Weber salebrosum D. & B. Mohr) — Schimp. wiec i in. 1994/1995) in. i dotyczyły — wiec (rezerwat„Kajasówka”)Duchownej (Żarno- Przegini Mnikowska”)i („Dolina (Michalska-Hejduk (rezer- Apolonki z „Kaliszak”) materiały 2007; in. wati Fojcik 1993; Hereźniak 1992; Wika S i Michalska-Hejduk 1994/1995; in. i nowiec (Jędrzejko, Wika 1989), a także z Krakowa-Bielan (rezerwat „Bielańskie „Bielańskie (rezerwat Mnikowa Krakowa-Bielan Przegorzalskie”), z „Skałki (rezerwat także Krakowa-Przegorzał a Skałki”), 1989), Wika (Jędrzejko, (Boulay) Ignatov & Huttunen — (Boulay) Ignatov Huttunen & tommasinii B.

(Starke) — reflexum Ignatov. Huttunen & in. 2007. in. Lit.: Kuc 1959a; Ochyra 1980a; Wika 1983; Jędrzejko, Wika 1989, 1991,1989, Wika Jędrzejko, 1983; Wika 1980a; 1959a;Ochyra Kuc Lit.: F F Lit.: Kuc 1959a; Olech 1981; Stebel 1998. 1981; Stebel 1959a; Lit.:Kuc Olech F Szafran 1881; Filipowicz 1877, 1882, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: 1881). 48/4:Fd Ojców (Filipowicz F 1889,1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F Lit.: Błoński 1889, 1890a; Kozłowska 1928; Sokołowski 1928; Jędrzejko, Jędrzejko, 1928; Sokołowski 1928; 1889,Kozłowska 1890a; Błoński Lit.: F Fd 57/4: 1882); Dubie (Krupa Fd 58/4: Bolechowice F : bardzo częsty (79); częsty bardzo : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : : rzadki (8); rzadki : (1); rzadki bardzo : (110); częsty bardzo : : niezbyt częsty (14); częsty niezbyt : : bardzo częsty (53); częsty bardzo : (Hedw.)— IgnatovHuttunen & WE : 6/2/6;: WA WE (Brid.) Ignatov & Huttunen — (Brid.) IgnatovHuttunen & WE WE WE WE WE : 4/5/4;: WA : 4/6/7;: WA : 4/8/5;: WA : 3/3/6;: WA : 4/4/5;: WA : 6/6/4;: WA : 1;: Sciuro-hypnum populeum Sciuro-hypnum

: 0; : : 0; : 1998), Pazurka (rezerwat „Pazurek”) „Pazurek”) (rezerwat Pazurka 1998), : 0; : : 2; : : 1;: : 3; :

1998; Klama i in. 1999; Fojcik Fojcik 1999; in. i Klama 1998; („Wąwóz Bolechowicki”) .

197 198 (R. Hedw.) (R. Röll— O.schleicheri 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; in. i 1994/1995,1997e; in. i Babczyńska-Sendek wiec (Sendtn.) — IgnatovHuttunen & flotowianum S. 2007. in. i Fojcik 2003a; Stebel 1999; Jędrzejko 1990; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak Hereźniak, 1990; Jędrzejko C 1992a, 1994/1995; Hereźniak 1993; Żarnowiec i in. 1994/1995; Klama i in. in. i Klama 1994/1995; in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak 1994/1995; 1992a, a 15; zfa 15; u 15a Mdek-onś Kra 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959a; Kuc 1955; Szafran 1952; naś i in. 1992a, 1994/1995; Hereźniak 1993; Drużkowski, Dubiel Drużkowski, 1993; Hereźniak 1994/1995; 1992a, in. i 1992; 1991, 1989, Wika Jędrzejko, 1981; Olech 1978;in. i Wika Celiński, Hereźniak 1973; 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; 1959a;Wacławska (Hedw.) hians — Loeske Oxyrrhynchium 1959a). 37/3:Fd (Kuc Rabsztyn (Spruce) — Wijk Margad & 1994/1995; tenuicaule C. in. i Żarnowiec 2007. in. i 1992a; Fojcik 1998; in. i Stebel Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, 1991,1992; Wika 1988h; in. Jędrzejko, i 1981; Ochyra 1976; Olech Ochyra i in. i Dubiel Jędrzejko 1981; Drużkowski, Olech 1981;1994/1995; 1992a, Michalik 1978; Wika Celiński, 1963; naś 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; i in. Klama 1998; 1994/1995;i in. Babczyńska-Sendek 1994/1995; Żarnowiec (Hedw.) piliferum Grout — Cirriphyllum 1985). Bednarek S. 1990b) dotyczą Bednarek-Ochyra (Ochyra, R. in. i Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1992; 1991, Wika Jędrzejko, 1981; populeum S.

in. 1994/1995; Stebel 1998; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 1999; in. i Klama 1998; 1994/1995;Stebel in. . crassinervium crassinervium .

Ochyra, H. Bednarek-Ochyra 1988); („Sokole z Góry”) Olsztyna materiały Bednarek-Ochyra H. Ochyra, F F F F 29.06.2005); Fojcik B. leg. — 37/1:Stołowa”)(KTU („GóraFd Jaroszowiec F Lit.: Medwecka-Kornaś 1952; Jędrzejko, Wika 1991; Jędrzejko i in. 1992a, 1992a, i in. 1991; Jędrzejko Wika 1952; Jędrzejko, Lit.: Medwecka-Kornaś Medwecka-Kor- 1935; Wiśniewski 1882; Krupa 1881; Filipowicz Lit.: Lit.: Filipowicz 1881; Krupa 1882; Szafran 1955; Medwecka-Kornaś, Kor- 1955; Medwecka-Kornaś, 1882; Szafran 1881; Krupa Lit.: Filipowicz F leg. — (KRAM-B Skały”) („Panieńskie Justowska Kraków-Wola 69/3: Fd 1955; 1956,Kuc 1959a; Olech 1935; Szafran 1882; Wiśniewski Lit.: Krupa F Lit.: Błoński 1890a, b; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1955;Kuc 1952;Szafran Medwecka-Kornaś 1890a,b; Błoński Lit.: : częsty (26); częsty : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : : częsty (40); częsty : : bardzo częsty (110); częsty bardzo : (2); rzadki bardzo : : bardzo częsty (64); częsty bardzo : (82); częsty bardzo : (Hedw.)— IgnatovHuttunen & WE WE (Taylor)— Fleisch. M. & Loeske : 4/8/5;: WA : 5/8/4;: WA WE WE WE WE WE : 3/6/3:: WA : 5/8/5;: WA : 4/7/3;: WA : 7/6/5;: WA : 7/7/5;: WA : 0; : : 1;: : 0; : : 0; : : 2; : : 2; :

: 3; : 1994; Michalska 1994; Żarnowiec Żarnowiec 1994; Michalska 1994; (KRAM-B — leg. H., (KRAM-B populeum S.

1994; Żarno- 1994; (Spruce) — Broth. striatulum Plasteurhynchium 1992a; Hereźniak 1993; Klama i in. 1999; Stebel 2003d; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2003d; Stebel 1999; in. i Klama 1993; Hereźniak 1992a; (Hedw.) murale — Schimp. Rhynchostegium niak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a; Hereźniak 1993; Żarnowiec i in. in. i Żarnowiec 1993; Hereźniak 1992a; in. i Jędrzejko 1992; Filipiak niak, i (Hedw.) — Schimp. striatum Eurhynchium 1989, 1991, 1992; Wika 1955; 1956, Kuc 1959a; Jędrzejko, 1952; Szafran naś E. 1999. in. i 1952;Klama 1935;Medwecka-Kornaś Wiśniewski in. i Klama 1998; in. i Babczyńska-Sendek 1997a; in. i Stebel 1994/1995; Hereź- 1992; 1991, Wika 1987; Jędrzejko, Bednarek-Ochyra 1974/1975; Ochyra, 1983; Wika Celiński, 1959; ska 1959a;1956, 1955; Wacław- Kuc 1952;Szafran 1935;Medwecka-Kornaś ski (Hedw.) purum — Broth. Pseudoscleropodium 2007. in. i b; 2003a, Fojcik in. i Stebel 1999; in. i Klama 1998; in. i Żarnowiec 1994/1995; 1992a, in. i 1994/1995;Babczyńska-Sendek Jędrzejko 1992; Ziober Jędrzejko, Jędrzejko, Wika 1989, 1991; Ochyra, Bednarek-Ochyra 1990d; Żarnowiec Żarnowiec 1990d; Bednarek-Ochyra Ochyra, 1991; 1989, Wika Jędrzejko, in. i Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1992; 1991,1989, Wika Jędrzejko, 1999; Stebel, Fojcik 2003. Fojcik Stebel, 1999; 2007. in. i 1994/1995;Fojcik in. i 1992a; in. i Żarnowiec 1987; Jędrzejko Bednarek-Ochyra 1976; Ochyra, 1967;Ochyra 1959a;1956,Siedlecka-Binder Kuc 1955; Szafran 1916; 1913a;Żmuda cicki (Hedw.) — Dixon riparioides Platyhypnidium (Dicks.)Limpr. — tenella Rhynchostegiella 1989) dotyczą Wika rek”(Jędrzejko, 1992) wątpliwe — brak z materiałów„Pazu- rezerwatu materiały zielnikowych; (Brid.) Warnst.— O.speciosum

in (Broth.) T.J. angustirete Kop. — F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1882; Wiśniewski 1935; Medwecka-Kor- 1882; Wiśniewski 1865; 1864, Krupa Lit.: Rehmann F F F i. zfa 15; u 96 99;Mdek-onś Kra 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959a;1956; Kuc 1955; Szafran Lit.: F Wiśniew- 1890a;1889, Błoński 1881; Filipowicz 1877,1882; Krupa Lit.: i. Kua 87 18; iioiz 81 Bosi 80; zfa 1955; Szafran 1890b; Błoński 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa Lit.: b; 1890a, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: 1881;Wój- 1877, Filipowicz 1882;1878, 1865;Krupa 1864, Rehmann Lit: F 1958, Lit.:Kuc 1959a, 1964. F i in. 1881; notowanie (Jędrzejko z „Michałowiec” rezerwatu Lit.: Filipowicz F . 1994/1995; Fojcik i in. 2007. in. i 1994/1995;Fojcik . : częsty (43); częsty : : bardzo częsty (101); częsty bardzo : : niezbyt częsty (17); częsty niezbyt : : bardzo częsty (92); częsty bardzo : : bardzo częsty (63); częsty bardzo : : częsty (32); częsty : (11); częsty niezbyt : (15); częsty niezbyt : WE WE : 3/8/4;: WA : 4/6/8;: WA WE WE WE WE WE WE : 5/7/4;: WA : 6/5/4;: WA : 4/8/3;: WA : 5/6/5;: WA : 5/6/7;: WA : 5/7/5;: WA : 0; : : 1;: Sciuro-hypnum

: 0; : : 2; : : 0; : : 0; : : 0; : Michalik 1981; Olech 1981; Wika Wika 1981; Olech 1981; Michalik : 2; : .

199 200 Dubiel piak 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Hereźniak 1993; Drużkowski, Drużkowski, 1993; 1994/1995;Hereźniak 1992a, in. i Jędrzejko 1992; piak P md 11; u 15, 99; ałwk 15; ewcaKra, Kor- Medwecka-Kornaś, 1959; Wacławska 1959a; 1956, Kuc 1911; Żmuda (Brid.) Z. Iwats. P.— (Brid.) Z. cavifolium 2007. in. i Fojcik 2003e; 1999;Stebel in. i 1999;Klama Fili- Hereźniak, 1992; 1991,1989, Wika Jędrzejko, 1984; in. i Wika 1983; P i Michalska-Hejduk 1993; Hereźniak 1992a; Limpr. — P.curvifolium 5.05.2006). 1993);Fojcik leg.B. — 69/1:Fd (KTU Rząska — Schimp. P.latebricola 1999. 1976; Jędrzejko, Wika 1991; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a, in. i Jędrzejko 1992; Filipiak 1991;Hereźniak, Wika 1976;Jędrzejko, 1973; i in. Ochyra 1928; 1959a; Kuc Hereźniak 1928; Sokołowski Kozłowska JaegerP. (Mitt.)A. — nemorale Hereźniak 1992; 2007. in. i 1993;Filipiak Fojcik 1981;Hereźniak, 1981;Olech Michalik 1963; naś Wika 1981; Olech 1978; Wika Celiński, 1972a; 1959;Michalik Wacławska i Michalska-Hejduk 1994/1995;1994; in. i Michalska 1993; Żarnowiec Hereźniak 1994/1995;1992a, in. i Jędrzejko 1992; Wika 1978; Filipiak Wika 1989, 1991, Wika 1992; Hereźniak, Celiński, 1973; in. 1984;Jędrzejko, in. i i 1983;Wika Hereźniak 1963; Kornaś ka-Kornaś, 1955; 1956, Kuc 1959; 1959a; 1935; Medwec- Wacławska Szafran Wiśniewski (Hedw.) — Schimp. denticulatum Plagiothecium Plagiotheciaceae 1974/1975; Wika 1983; Jędrzejko, Wika 1989, 1991, 1992; Jędrzejko i in. in. i Jędrzejko 1992; 1991, 1989, Wika Jędrzejko, 1983; 1974/1975; Wika

Limpr. — ruthei . . laetum laetum . in. 2007. in. in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i 1999;Fojcik in. Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; 1881; Błoński 1877, 1864; Krupa 1882; Filipowicz Lit.: Rehmann F F F F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1878, 1882; Błoński 1890b; Wójcicki 1913a; Wójcicki 1890b; Błoński 1882;1878, Krupa 1864; Rehmann Lit.: F 1890b; Błoński 1881; Filipowicz 1879; Rehmann 1882;1878, Krupa Lit.: 1955; 1959a; Kuc 1952; Szafran 1935; Medwecka-Kornaś Lit.:Wiśniewski F Wika Celiński, 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959a; Kuc Lit.: Hereźniak 1992; Filipiak (Hereźniak, Las”) („Wielki Zalesice 86/3: Ed Lit.: Kuc 1959a; Hereźniak, Filipiak 1992; Hereźniak 1993; Klama i in. in. i Klama 1993; Hereźniak 1992; Filipiak 1959a;Hereźniak, Kuc Lit.: F : niezbyt częsty (16); częsty niezbyt : : bardzo częsty (66); częsty bardzo : (72); częsty bardzo : (2); rzadki bardzo : : częsty (31); częsty : (97); częsty bardzo : : bardzo częsty (96); częsty bardzo :

94 Żroic i. 9419; Michalska-Hejduk 1994/1995; in. i Żarnowiec 1994; Schimp. — Schimp. WE M. Fleisch. M. : 4/5/6;: WA WE WE WE WE WE WE : 3/3/5;: WA : 5/2/4;: WA : 5/5/4;: WA : 4/2/4;: WA : 4/6/5;: WA : 4/2/7;: WA : 0; : : 0; : : 1;: : 1;: : 1;: : 1;: : 0; :

1998; Klama i in. 1999; Fojcik Fojcik 1999; in. i Klama 1998;

1998; Durak 1999; Klama Klama 1999; Durak 1998;

1998; Durak Durak 1998; Hygroamblystegium 2007. in. i 1955; 1959a; Kuc Fojcik 1952; Szafran naś (Hedw.) — serpens Schimp. A. (Brid.)— Loeske confervoides S. 1992) materiałówzielnikowych. brak wątpliwe — Ziober rów”)(Jędrzejko, 1998; notowanie Podlesicz (rezerwat „Góra Zbo- 1992a;Stebel in. i Jędrzejko subtilis Serpoleskea 1882). ski”)(Krupa 1864, 1865), Wol- Kraków („Las 1865); Fd 69/3: Kraków (Rehmann (Rehmann Michalska-Hejduk Druż- 1993; Dubiel Hereźniak kowski, 1992; 1994/1995;Żarnowiec 1992a, in. i Jędrzejko A. radicale radicale A. Gacki („Dolina Kluczwody”) (Ochyra 1980b; KTU — leg. B. Fojcik 3.05.2006), 1980b; — KTU Gacki leg.(„Dolina Kluczwody”) Fojcik B. (Ochyra Błoń- F. leg. — (WA Potok1889); Złoty ski 96/1: Ed 2007); in. i Fojcik 1881; powicz 1989,1991, 1992; Wika 1981;Jędrzejko, 1959a;1955; Olech Kuc Szafran b; 1992; Ziober Jędrzejko, 1992; Filipiak Jędrzejko, Hereźniak, 1984; 1992; in. 1991, 1989, i Wika Wika 1983; Wika 1982b; Żarnowiec Jędrzejko, 1981; 2007. in. i 1999;Fojcik in. i 1994/1995;Hereź- in. i 1992;Klama 1993; Żarnowiec Filipiak niak Hereźniak, 1991;1989, Wika 1959a;Jędrzejko, 1956, — Schimp. juratzkanum Amblystegium Amblystegiaceae z Wika dotyczą 1989) (Jędrzejko, „Pazurek”) (rezerwat Pazurka 1999;z in. materiały 2007; i in. i 1994/1995;Klama Fojcik in. i Żarnowiec 1993; 1994/1995;Hereźniak dlecka-Binder 1967; Hereźniak i in. 1973; Ochyra 1978b, 1980b; Olech Olech 1980b; 1978b, Ochyra 1973; in. i Sie- 1959; Wacławska Hereźniak 1959a; 1967; 1956, Kuc 1955;dlecka-Binder Szafran 1935; Wiśniewski

Wolbromia-Brzozówki (Wacławska 1959) Wolbromia-Brzozówki1964). wątpliwe(Kuc (Wacławska Ed 84/2: Mstów (KTU — leg. B. Fojcik 30.05.2003); Fd 48/4: Ojców (Fili- Ojców48/4: 30.05.2003);Fd Fojcik B. leg. — (KTU Mstów 84/2: Ed F F Lit.: Rehmann 1879; Krupa 1882, 1882; Filipowicz 1881;Medwecka-Kor- Filipowicz 1882;1882, 1879;Krupa Rehmann Lit.: F 1881; Kuc 1877,Filipowicz 1882; 1879;1865, Krupa 1864, Rehmann Lit.: F Ed Ed 96/1: Janów-Dziadówki9.07.2002); — leg.(KTU B. Fojcik Fd 48/4: Ojców F Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, Błoński 1881; 1877,Filipowicz 1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: b; 1890a, Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : (114); częsty bardzo : : częsty (29); częsty : : niezbyt częsty (15); częsty niezbyt : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : częsty (23); częsty : Fd 58/1: Będkowice („Dolina Będkowska”) (Ochyra 1976); (Ochyra Będkowska”) („Dolina 58/1: FdBędkowice (P.Beauv.) — Schimp. (SOSN — leg. K. Jędrzejko 1987); notowanie 1987); Jędrzejko K. leg. — (SOSN denticulatum P.

1994; Żarnowiec i in. 1994/1995; Babczyńska-Sendek 1998; 1994/1995;Babczyńska-Sendek in. i Żarnowiec 1994; WE WE

1998; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i 1999;Fojcik in. i 1998;Klama (Hedw.) Loeske — (Hedw.)Loeske (Hedw.) tenax — Jenn. : 5/8/4;: WA : 5/4/6;: WA Kindb. WE WE WE WE : 5/4/6;: : 4/6/8;: WA : 7/6/5;: WA : 5/6/4;: WA : 0; : : 1;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 3; : Fd 58/4:Fd

201 202 (Hedw.) riparium Warnst.— L. (P. humile Beauv.) — Leptodictyum Ochyra (Voit) polycarpos Warnst.— Drepanocladus 1998. -Sendek Ochyra 1980b; Stebel 2003a; Fojcik i in. 2007. in. i Fojcik 2003a; 1980b;Stebel Ochyra 2003a. 1998;Stebel 1981; Babczyńska-Sendek 1959;Olech 1999. in. i 1998;Klama 1993; Babczyńska-Sendek Hereźniak stramineum Straminergon in. i Fojcik 1998; 2007. Babczyńska-Sendek 1992a; in. i Jędrzejko 1978b;1967; Ochyra 1956,1959a;Siedlecka-Binder 1955; Kuc 1935;Szafran Wiśniewski b; 1999. in. i Klama in. i (Jędrzejko Mnikowska”) („Dolina 1994/1995) Mnikowa gatunków.innych dotyczą — i 1998) 1993; czyńska-Sendek Hereźniak 1992a; 1989), Wolbromia Wika in. (Bab- 1992), i (rezerwat(Jędrzejko, Pazurka „Pazurek”) Wika Jędrzejko 1992; Jaroszowca1999;(„GóraStołowa”)notowaniaz in. (Jędrzejko, i Klama Filipiak Hereźniak, 1991; (Hedw.) varium H. — Mönk. 25.04.2007). Bolechowice (Hedw.)cordifolium Calliergon — Kindb. 1998) dotyczą -Sendek 2005; Malewski 1998; Babczyńska-Sendek (Schimp.) — Kindb.giganteum C. (Hedw.) scorpioides Limpr. — Scorpidium Tomentypnum nitens Tomentypnum F F F i. Rhan 85 Kua 82 Mdek-onś Kra 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1882; Krupa 1865; Rehmann Lit.: 1992; Filipiak Hereźniak, 1973; in. i Hereźniak 1959a; 1956. Kuc Lit.: 1890a, Błoński 1881; Filipowicz 1882;1878, Krupa 1864; Rehmann Lit.: 1998; Babczyńska-Sendek b; 1890a, Błoński 1865; 1864, Rehmann Lit.: F F F 1983; 1959; Wika 1956,1889, 1959a; 1890a;Kuc Wacławska Błoński Lit.: F Lit.: Krupa 1882; Żmuda, Wiśniewski 1930; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959a;1956,Wacławska Kuc 1930; Wiśniewski Żmuda, 1882; Krupa Lit.: F Wika 1974/1975; Wika Jędrzejko, 1956;Celiński, 1955; Kuc Szafran Lit.: Lit.: Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Ochyra i in. 1988c; Babczyńska- 1988c; in. i 1959; Ochyra 1956, 1959a; Kuc Lit.:Wacławska F Fd 16/4:Fd 1956); 1956).Bzów (Kuc (Kuc 36/2:Fd Chechło : bardzo częsty (78); częsty bardzo : (11); częsty niezbyt : : częsty (49); częsty : : rzadki (10); rzadki : WE : niezbyt częsty (12); częsty niezbyt : : niezbyt częsty (17); częsty niezbyt : : rzadki (7); rzadki : : niezbyt częsty (13); częsty niezbyt : : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : („Wąwóz Bolechowicki”) (Amirowicz 1981; KTU — leg. B. Fojcik 1981;Fojcik — leg.(„Wąwóz B. KTU Bolechowicki”) (Amirowicz WE WE : 7/8/8;: WA : 8/7/7;: WA : 5/6/5;: WA

(Hedw.)— Loeske . giganteum Calliergon WE WE WE WE WE WE (Brid.)— Hedenäs : 9/9/8;: WA : 5/5/7;: WA : 5/4/6;: WA : 8/8/8;: WA : 7/4/8;: WA : 8/2/8;: WA : 0; : : 2; : : 0; : : 0; : : 2; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : materiały ze Zdowa (Babczyńska- Zdowa ze materiały (Brid.)— Brid. splachnoides Anacamptodon 2007. in. i cik (Hedw.) fluitans — Loeske Warnstorfia 2003. Fojcik Stebel, d; 2002b, 1998;Stebel (Schimp.)W. — Loeske exannulata (Schimp.)Jensen polygamum C.E.O. & C. Lange Foj- 2002c; 1994/1995,1997e;Stebel in. i Żarnowiec 1992a; in. i Jędrzejko (Schimp.) L.E. Anderson, H.A. Crum & W.R.& — Buck Crum H.A. Anderson, (Schimp.) cossonii L.E. Limprichtia (F. Weber D.& Mohr) trifarium — Loeske Pseudocalliergon Müll.) Warnst.(H. — D.sendtneri Hamatocaulis vernicosus vernicosus Hamatocaulis Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Żarnowiec i in. in. i 1998. Żarnowiec 1959a; 1956, 1994/1995; Kuc Babczyńska-Sendek 1955; Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1881). (Filipowicz 1989, 1991, 1992;Wika 1983; Jędrzejko, 1981; 1956, Wika Kuc 1959a; Olech (Hedw.) — uncinata Loeske Sanionia 1956); (Kuc 1959);ska Fd 56/4: Dulowska”) 1956);(„Puszcza (Kuc Bolęcin 1957). 1959a); (Kuc (Jasnowski Duchowna 77/2:Fd Przeginia 1998); Fd 37/2: Zarzecze 1957); Fd 37/1:Jasnowski (Babczyńska-Sendek Cieślin 2002d. 1992; Babczyńska-Sen- 1998;Stebel dek Filipiak 1963; Hereźniak, Kornaś Medwecka-Kornaś, (Hedw.) D.aduncus Warnst. — (Hedw.) — Jensenstellatum C.E.O. & Lange Campylium F F Ed 84/1: Częstochowa (Błoński 1889, 1890a); 38/1:FdWolbrom (Wacław- (Błoński 84/1:Częstochowa Ed F 1998. 1912; 1956, Kuc 1882; 1959a; Żmuda Lit.: Krupa Babczyńska-Sendek Lit.: Krupa 1882; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Babczyńska-Sendek 1959;Babczyńska-Sendek 1959a;1956,Wacławska Kuc 1882; Krupa Lit.: F F 1955; 1956, Kuc 1959a. Lit.:Szafran F F F Lit.: Rehmann 1864; Filipowicz 1881; Krupa 1882; Błoński 1889,1890a; Błoński 1882; Krupa 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: 1890a, b); 96/1:Ed Fd 58/2: PotokZłoty Ojców(Błoński Czajowicki”) („Las 1955; Szafran 1881; Filipowicz 1877, 1882; Krupa 1864; Rehmann Lit.: F 1956; (Kuc Chechło 36/2: 1957);Fd Jasnowski 1956; (Kuc 16/4:Bzów Fd 1959; Wacławska 1959a; 1956, Kuc 1882; Krupa 1865; Rehmann Lit.: F F : bardzo rzadki (2); rzadki bardzo : : niezbyt częsty (15); częsty niezbyt : : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : : rzadki (10); rzadki : (5); rzadki bardzo : (6); rzadki : : rzadki (10); rzadki : : bardzo rzadki (3); rzadki bardzo : : bardzo częsty (82); częsty bardzo : (23); częsty : : niezbyt częsty (18); częsty niezbyt : Fd 69/3: Kraków (Rehmann 1865; Krupa 1882). 1865; Krupa 69/3:Fd (Rehmann Kraków WE WE WE WE : 9/9/8;: WA : 8/7/8;: WA : 8/7/7;: : 8/5/7;: WA WE WE WE WE WE WE WE (Mitt.) Hedenäs — (Mitt.) Hedenäs : 8/4/8;: WA : 9/2/8;: WA : 8/9/8;: WA : 4/3/5;: WA : 5/3/7;: WA WA : 8/7/7;: WA : 6/1/8;: WA : 0; : : 0; : : 0. : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 0; : : 1;:

— Fd 66/2: Regulice

203 204 Campylidium calcareum calcareum Campylidium (Brid.) R.S. Chopra — (Brid.) R.S. chrysophyllus Campyliadelphus 1978) materiałówzielnikowych. brak — (Babczyńska leg. B. Fojcik 19.07.2006); Fojcik B. leg. — (KTU potwierdzone aktualnie 1964),jednak (Kuc kwestionowanenowisko 1956, 1959a; Fojcik i in. 2007. in. i 1956,1959a; Fojcik (Hedw.) luridum — Jenn. Hygrohypnum 2007. in. i 1992a; Żarnowiec i in. 1994/1995; Klama i in. 1999; Fojcik i in. 2007. in. i 1999;Fojcik in. i 1994/1995; in. i Klama Żarnowiec 1992a; ski 1935; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956,1959a;1955; Kuc Wacław- 1952;Szafran 1935;Medwecka-Kornaś ski 1956) Fd (Kuc 66/2: Regulice —sta- 26.04.2006); —leg. Fojcik B. (KTU dzone potwier- aktualnie jednak 1964), (Kuc kwestionowane stanowisko — 1956) (Hedw.) undulata — Ireland Buckiella 2007. in. i Fojcik wątpliwe2007; in. i Fojcik 1993; Hereźniak 1992; Filipiak 1991;Hereźniak, Wika Jędrzejko, 1990; 1981; Jędrzejko 1978; Olech 1956,1959a; Babczyńska (Hedw.) polyantha Pylaisia — Schimp. Schimp. Hypnaceae 1992a, Fojcik 1999; in. i in. i 1998;Klama 1994/1995; in. i Stebel Jędrzejko 1992; 1994/1995;Żarnowiec Ziober Jędrzejko, 1990; Jędrzejko 1992; 1991, 1955; Jędrzejko, Wika 1992; Jędrzejko i in. 1992a; Żarnowiec i in. 1994/1995;i in. 1992a; i Żarnowiec in. 1992; Jędrzejko Wika 1955; Jędrzejko, — (Brid.) Schimp. repens Platygyrium zielnikowych. riałów 1992) — brak mate- Ziober stanowisko z Podlesic („Góra Zborów”) (Jędrzejko, Ochyra 1980a; Olech 1981; Jędrzejko, Wika 1989, 1992; Jędrzejko i in. in. i Jędrzejko 1992; 1989, Wika Jędrzejko, 1981; Olech 1980a; Ochyra ska 1959; Ochyra 1976; Michalik 1981; Olech 1981; Jędrzejko, Wika 1989, Wika 1981;Jędrzejko, 1981;Olech 1976;Michalik 1959;Ochyra ska ałwk 15; ewcaKra, onś 93 Bbzńk 1978; Babczyńska 1963; Kornaś Medwecka-Kornaś, 1959; 1959a; 1956, Kuc 1955; Wacławska Szafran 1952; Medwecka-Kornaś 1890a; 1889, ski F Lit.: Rehmann 1864, 1865, 1879; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Kuc 1877,Filipowicz 1882; 1879;1865, Krupa 1864, Rehmann Lit.: F F Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Wiśniew- 1881; 1877,Filipowicz 1882; Krupa 1865;1864, Rehmann Lit.: Błoń- 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: 23.06.2005); Fd 37/1: — leg. Fojcik B. (KTU Cieślin Fd 06/2: Niegowa (KTU — leg. B. Fojcik 25.11.2003). Fojcik leg.B. — 06/2:FdNiegowa (KTU F F Lit.: Rehmann 1864; Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; Szafran 1955; Kuc 1890a, b; Szafran 1881; Błoński 1864; Filipowicz Lit.: Rehmann Lit.: Filipowicz 1881; Błoński 1890a, b; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1952; Szafran Medwecka-Kornaś 1890a,b; 1881; Błoński Filipowicz Lit.: F : bardzo częsty (80); częsty bardzo : : rzadki (9); rzadki : : bardzo częsty (55); częsty bardzo : : bardzo rzadki (1); rzadki bardzo : (81); częsty bardzo : : częsty (42); częsty : WE WE : 4/7/6;: WA : 6/6/4;: WA WE WE WE WE (Crundwell & Nyholm)(Crundwell& Ochyra wątpliwe notowanie z Olsztyna („Góra Zamkowa”)(„Góra Olsztyna z notowaniewątpliwe : 4/1/6;: WA : 8/7/5;: WA : 4/8/4;: WA : 9/8/2;: WA : 0; : : 0; : : 0; : : 2; : : 0; : : 1;: Fd 56/1: Trzebinia (Kuc

— (Hedw.) — Not. De crista-castrensis Ptilium 1955). 1961);(Szafran Duchowna 77/2:Fd Przeginia 1961); 1956);Fd69/1: Babice(Szafran (Kuc Fd66/4: Rząska (Szafran Okleśna Warncke — E. Holmen& jutlandicum H. 2007. in. i Fojcik Spruce — Spruce pratense H. 1994/1995; in. i Michalska-Hejduk 1993;Żarnowiec (Hedw.) — cuspidata Loeske Calliergonella Mitt. — Mitt. lindbergii H. (Brid.)— Loeske incurvatum Homomallium (Grev.) — haldanianum Crum Callicladium H.A. 1959; Hereźniak i in. 1973; Babczyńska-Sendek 1998. 1973; Babczyńska-Sendek in. i 1959;Hereźniak 1994/1995;1992a, in. Hereźniak i Jędrzejko 1992; Filipiak Hereźniak, 1992; -Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Wiśniewska 1957;Wacław- 1959a;Wiśniewska 1956, Kuc 1955; Szafran 1952; -Kornaś 1959a; Michalik 1981; Ochyra, Bednarek-Ochyra 1990a; Jędrzejko, Wika Wika Jędrzejko, 2003. 1990a; Fojcik 1991;Stebel, Bednarek-Ochyra Ochyra, 1981; 1959a;Michalik Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1959; Medwecka-Kornaś, Kor- 1959;Medwecka-Kornaś, 1959a;Wacławska 1956, Kuc 1955; Szafran 2007. in. i 1994/1995; in. i Fojcik Żarnowiec 1992a; in. i Jędrzejko 1955. 1913b;Szafran 1889, 1890a; Żmuda 1911, 1912; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Wacławska 1956,1955;1959a; Kuc Wacławska 1911, 1912;Szafran 1889, 1890a;Żmuda 2007. in. i 1994/1995; in. i Fojcik Żarnowiec 1990a; -Ochyra (Hedw.) pallescens H. P. Beauv. — 6.09.2002). Fojcik leg.B. — (KTU 1991,1989, Wika 1987;Jędrzejko, Bednarek-Ochyra Ochyra, 1981; Olech 1978a, 1980b; 1978; Ochyra 1974/1975; Wika Babczyńska 1959;ska Celiński, Hedw. — cupressiforme Hypnum F F Fd 37/2: Chrząstowice-Młyny (KTU — leg. B. Fojcik 24.06.2005); Fd 66/3:Fd 24.06.2005); Fojcik B. leg. — (KTU 37/2:Fd Chrząstowice-Młyny F F F F F Lit.: Rehmann 1864; Filipowicz 1881; Błoński 1889, 1881; 1913a; 1890a;Błoński Wójcicki 1864; Filipowicz Lit.: Rehmann 1990c; Bednarek-Ochyra Ochyra, 1961; Szafran 1885; Krupa Lit.: Wójcicki 1890a; 1889, Błoński 1881; Filipowicz 1877, 1882; Krupa Lit.: Lit.: Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Medwecka-Kornaś 1952; Kuc Kuc 1952; Medwecka-Kornaś 1881; Filipowicz 1882; 1877, Krupa Lit.: Błoński 1881; Filipowicz 1877. 1882; Krupa 1865; 1864, Rehmann Lit.: Bednarek- Ochyra, 1978b; Ochyra 1959a; Kuc 1881; Filipowicz Lit.: F 3.09.2002); Fojcik B. leg. — (KTU Sieraków 96/2: Ed Medwecka- 1890a;1889, Błoński 1881; Filipowicz 1864; Rehmann Lit.: F : częsty (23); częsty : (2); rzadki bardzo : : bardzo rzadki (5); rzadki bardzo : : bardzo częsty (106); częsty bardzo : : bardzo częsty (61); częsty bardzo : : rzadki (6); rzadki : : częsty (46); częsty : : bardzo częsty (58); częsty bardzo : (109); częsty bardzo : WE WE WE : 4/8/4;: WA : 4/3/6;: WA : 6/2/6;: WA WE WE WE WE WE WE : 8/8/7;: WA : 7/2/2;: WA : 8/6/7;: WA : 5/2/5;: WA : 5/4/4;: WA : 8/7/7;: WA : 0; : : 0; : : 1;: : 0; : : 1;: : 2; : : 0; : : 2; : : 2; :

1998; Klama i in. 1999; in. i 1998;Klama Ed 97/1:Skrajniwa Ed

205 naś 1963; Michalik 1976b; Celiński, Wika 1978; Ochyra 1978b; Olech 1981; Jędrzejko, Wika 1989, 1991; Jędrzejko 1990; Ochyra, Bednarek-Ochyra 1990c; Hereźniak, Filipiak 1992; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Hereźniak 1993; Żarnowiec i in. 1994/1995, 1997d; Babczyńska-Sendek 1998; Klama i in. 1999; Michalik, Michalik 2002/2003; Stebel, Fojcik 2003; Malewski 2005; Fojcik i in. 2007. Herzogiella seligeri (Brid.) Z. Iwats. — F: bardzo częsty (78); WE: 5/4/5; WA: 0; Lit.: Rehmann 1864, 1865; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Błoński 1890b; Wiśniewski 1935; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Ochyra, Bedna- rek-Ochyra 1990c; Jędrzejko, Wika 1991; Jędrzejko i in. 1992a, 1994/1995; Żarnowiec i in. 1994/1995; Michalska-Hejduk 1998; Michalik, Michalik 2002/2003; Fojcik i in. 2007. Isopterygiopsis pulchella (Hedw.) Z. Iwats. — F: bardzo rzadki (1); WE: 4/8/6; WA: 0; Fd 48/4: Ojców (Stebel i in. 2008). Orthothecium intricatum (Hartm.) Schimp. — F: rzadki (7); WE: 3/8/6; WA: 0; Lit.: Szafran 1955, 1961; Kuc 1956, 1959a; Ochyra i in. 1985f. Platydictya jungermannioides (Brid.) H.A. Crum — F: bardzo rzadki (4); WE: 3/9/6; WA: 0; Fd 27/3: Ryczów („Ruskie Góry”) (SOSN — leg. K. Jędrzejko 1987); Fd 28/1: Cisowa (KTU — leg. B. Fojcik 19.10.2006); Fd 37/1: Jaroszowiec („Góra Sto- łowa”) (Jędrzejko, Wika 1992); Fd 39/3: Imbramowice (Wacławska 1959). Taxiphyllum wissgrillii (Garov.) Wijk & Margad. — F: częsty (50); WE: 3/8/6; WA: 0; Lit.: Filipowicz 1881; Krupa 1882; Szafran 1955; Kuc 1959a; Medwecka- -Kornaś, Kornaś 1963; Ochyra 1976, 1978a, 1980b; Jędrzejko, Wika 1991; Jędrzejko, Ziober 1992; Jędrzejko i in. 1992a; Żarnowiec 1992; Bednarek- -Ochyra i in. 1994c; Żarnowiec i in. 1994/1995; Stebel 1998; Fojcik i in. 2007. Pseudotaxiphyllum elegans (Brid.) Z. Iwats. — F: niezbyt częsty (20); WE: 4/4/5; WA: 1; Lit.: Jędrzejko, Wika 1991; Fojcik i in. 2007. Ctenidium molluscum (Hedw.) Mitt. — F: częsty (29); WE: 5/8/4; WA: 0; Lit.: Rehmann 1864; Krupa 1877, 1882; Filipowicz 1881; Wójcicki 1913b; Medwecka-Kornaś 1952; Szafran 1955; Kuc 1956, 1959a; Olech 1981; Ochyra i in. 1985g; Ochyra, Bednarek-Ochyra 1990a; Żarnowiec i in. 1994/1995; Fojcik i in. 2007. Balogh L. 2003. Az adventív-terminológia s.l. négynyelvű segédszótára, egyben java- egyben segédszótára, négynyelvű s.l. adventív-terminológia Az 2003. L. Balogh kseroter- syntaksonomiczne i fitogeograficzne Problemy 2005. B. Babczyńska-Sendek Prądnik. Częstochowskiej. Wyżyny łąkowe Zbiorowiska 1998. B. Babczyńska-Sendek Acta Częstochowy. koło 1978.murawowe Zbiorowiska okolic B. Olsztyna Babczyńska comparison a — wood decaying 1991.and Bryophytes H. Hytteborn L.I., Andersson ae JW, rso CD, rco MCF, ogts .. Pry .. 1997. A.R. Perry N.G., Hodgetts M.C.F., Proctor C.D., Preston J.W., Bates in relationships environmental — bryophyte of analysis Numerical J.W.1995. Bates Including epiphytes. cryptogamic of ecology and Phytosociology 1958. J.J. Barkman Wału umocnień ruinach na mchy Interesujące 1982. A. Rusińska S., Balcerkiewicz zachwaszczenia uwarunkowania Ekologiczne 1983. S. Wika B., Babczyńska-Sendek półnatu- i naturalne oraz Flora 1998. S. Wika K., Malewski B., Babczyńska-Sendek Krakow- Wyżyny roślinna Szata 1992. S. Wika T., Kimsa B., Babczyńska-Sendek Częstochow- Wyżyny murawowe i łąkowe Zbiorowiska 1984. B. Babczyńska-Sendek ochrony. jej problemy i Bolechowickiego Potoku Przyroda 1981. A. Amirowicz Literatura mów Wyżyny Śląskiej. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Uniwersytetu Wydawnictwo Katowice, Śląskiej. mówWyżyny 5:169—215. Biol.Sil. c nica 33: 189—191. nica Bota- — B Ser. Zach., Pol. Fizjogr. Bad. pilskie).(woj. Strzalinach w Pomorskiego 9—26. 270: Roln. Nauk Post. Probl. Zesz. Pilica. gminy uprawnych pól 11—12: Szafera 115—139.Muz. Prace Prądnik. Niegowonicach. w jurajskiego ostańca roślinne zbiorowiska ralne 47—63. 5: Szafera Muz. Prace Prądnik. antropopresji. warunkach w sko-Częstochowskiej 11—12: Szafera 49—113.Muz. Prace [maszynopis]. Katowicach w Śląski Uniwersytet doktorska. Praca skiej. 14: Ecol. 121—130. Holarct. forest. natural and managed between 37.5: Ojcz. Przyr. 17—24. Chrońmy Geographical trends in abundance and evidence of change. J. Bryol. 19: 685—714.Bryol. J. change. of evidence and abundance in trends Geographical 1. Britain. southern across transect ‘tetrad’ a in bryophytes epiphytic of Occurence a a 90.1—2:65—93. Közlem. Bot. használatára. megfelelőinek Magyar szakszavak egyes slat um & Comp.N.V.& um Netherlands. Assen,

lowland English flora. Fragm. Flor. Geobot. 40.1: Flor.Geobot. 471—490. Fragm. flora. lowlandEnglish taxonomic survey and description of their vegetation units in Europe. Van Gor- Van Europe. in units vegetation their of description and survey taxonomic

207 208 Bednarek-Ochyra H., Ochyra R., Szmajda P. 1994a. M. 406. 406. P. M. 1994a. Szmajda R., Ochyra H., Bednarek-Ochyra 471. M. P.1990c. Szmajda R., Ochyra H., Bednarek-Ochyra Racomitrium 1995. Rodzaj H. Bednarek-Ochyra Bednarek-Ochyra H., Ochyra R., Szmajda P.455. 1994b. M. Szmajda R., Ochyra H., Bednarek-Ochyra Bednarek-Ochyra H., Ochyra R., Szmajda P. 1994c. M. 605. M. 1994c. P. Szmajda R., Ochyra H., Bednarek-Ochyra 270. M. 1990b. P. Szmajda R., Ochyra H., Bednarek-Ochyra 268. M. 1990a. P. Szmajda R., Ochyra H., Bednarek-Ochyra 1998. H. Bednarek-Ochyra „WąwózBolecho- rezerwatu roślinne Zbiorowiska 2002/2003. S. Michalik W., Bąba eko- kształtowania i aktywnej ochrony podstawy Ekologiczne 2002/2003c. W. Bąba eko- kształtowania i aktywnej ochrony podstawy Ekologiczne 2002/2003b. W. Bąba eko- kształtowania i aktywnej ochrony podstawy Ekologiczne 2002/2003a. W. Bąba in bryophytes epiphytic of Occurrence 2004. C.D. Preston D.B., Roy J.W., Bates In: Atlas of the geographical distribution of mosses in Poland. 9. Eds. R. Ochyra, Ochyra, R. 9.Eds. Poland. in mosses of distribution geographical the of Atlas In: P. University,31—34. s. W. ofofKraków—Poznań, Botany Polishthe Institute Academy Szafer of & Mickiewicz Science Adam Szmajda. P. Ochyra, R. Eds. 6. (Musci). V. Mosses Ser. Poland. in plants spore of distribution geographical the of Atlas In: (Hedw.) Schimp. terum University,25—30. s. W. ofofKraków—Poznań, Botany Polishthe Institute Academy Szafer of & Mickiewicz Science Adam Szmajda. P. Ochyra, R. Eds. 6. (Musci). in V. Mosses Ser. plants Poland. spore of distribution geographical the of Atlas In: Brid. (Hedw.) carpon University,15—20. s. W. ofofKraków—Poznań, Botany Polishthe Institute Academy Szafer of & Mickiewicz Science Adam Szmajda. P. Ochyra, R. Eds. 6. (Musci). in V. Mosses Ser. plants Poland. spore of distribution geographical the of Atlas In: Brid. (Hedw.) tichum 296—298. 43.2: Poland).Flor. Geobot. (Central Fragm. Upland Częstochowa 3—307. Ser. 2: Polonica Geobot. Flor. Fragm. fitogeografia. i ekologia sonomia, 13: 121—129. Szafera Muz. Prace Prądnik. Krakowskiej. Wyżynie na wicki” 13: 95—114. Szafera Muz. Prace zabiegów.Prądnik. zastosowanych wpływem pod zbiorowisk struktury Zmiany 3: otulinie. i Narodowym Parku Ojcowskim w kserotermicznych muraw systemów 77—94. Prace Szafera 13: Muz. badanychpoletek.Prądnik. składu florystycznego 2: Zmiany otulinie. i Narodowym Parku Ojcowskim w kserotermicznych muraw systemów 13: 51—76. Szafera Muz. Prace 1:Wprowadzenie.Prądnik. otulinie. i Narodowym Parku Ojcowskim w kserotermicznych muraw systemów e a Polish Academy of Science, s. 53—59. s. Science, AcademyofPolish Kraków, W. ofof Botany the Institute Szafer P. Szmajda. in Poland. mosses 9. Ochyra, R. Eds. of distribution geographical the of Atlas In: Marg. & (Garov.)Wijk lii 27—35. s. Science, Academyof Polish the of Botany of Kraków,W.Institute Szafer P. Szmajda. Ochyra, R. 9.Eds. Poland. in mosses of distribution geographical the of Atlas In: (Hedw.) Gang. rum 15—20. s. nvironment relationships. J. Bryol. 26: 181—197. 26: Bryol. J. relationships. nvironment

‘tetrad’ transect across southern Britain. 2. Analysis and modelling of epiphyte- of modelling and Analysis 2. Britain. southern across transect ‘tetrad’ Szmajda. Kraków, W. ofof Botany Polishthe Institute Academy Szafer of Science, Szmajda. (Musci, Hedwigiaceae) in the Kraków- the in Hedwigiaceae) (Musci, ciliata Hedwigia Grimmiaceae) (Musci, Thamnobryum alopecu- Thamnobryum Hessl. Hessl. bavarica Timmia Heterocladium heterop- Heterocladium Racomitrium heteros- Racomitrium Taxiphyllum wissgril- Taxiphyllum aoiru micro- Racomitrium w Polsce: tak- Polsce: w Browicz K., Gostyńska M. 1960. Mącznica1960. lekarska M. ( Gostyńska K., Browicz of 1987.dominance J.H. Increasing Willems R., Bobbink dokonanych skrytokwiatowych, florystycznych poszukiwań F.1890a.Wyniki Błoński Celiński F., Wika S. 1974/1975. Zbiorowiska roślinne rezerwatu „Zielona Góra” koło Góra” „Zielona rezerwatu 1974/1975. roślinne S. Zbiorowiska Wika F., Celiński moss and liverwort, lichen, terrestrial Contrasting 2006. A.L. Fredeen R.S., Botting Mchy Polskiego. Królestwa Mchy Poloniae. muscorum Conspectus 1890b. F. Błoński F. 1889 Błoński 14Mchy… J. Żarnowiec W., Mułenko H., Klama J.B., Faliński K., Czyżewska S., Cieśliński Gnieźnień- Pojezierza części wschodniej naczyniowych roślin Flora 1993. J. Chmiel T. Załuski A., Bujakiewicz H., Klama S., Cieśliński J., Żarnowiec A., Chlebicki 1978. S. rezer- Próba nowegofitosocjologiczne na stosunki spojrzenia F., Wika Celiński G. Maćkowiak F., Celiński 1991. B. Brylska stanowisko Nowe 1986. W. Bocheński the onperformance 1991. regimes J.H. cutting of Impact different Willems R., Bobbink the of revision A 1996. H.H. Blom szaty składników zagrożonych najbardziej kontroli Program 1987. A.W. Biderman W. 1974. Ślęży. Monogr. Flora mchów Bot. i zbiorowiska Masywu mszaków Berdowski łach wapiennych w Jurze Krakowsko-Wieluńskiej. Fragm. Flor. Geobot. 6.3: 307—313. 301—314. Biol. ecosystem. Conserv. 40.4: to a a threat species-rich Beauv. grasslands: chalk in in central British Columbia. Can. J. Bot. 84: 120—132. 84: Bot. J. Can. Columbia. British central in textures soil two on forest youngsecond-growth and old-growth between diversity 191—243. 10: Fizyjogr. Pam. Dokończenie. 1. Cz. pleurocarpae. Bryinae bocznozarodniowe. 117—215.9: Fizyjogr. 1.Pam. Cz. pae. pleurocar- Bryinae bocznozarodniowe. Mchy Polskiego. Królestwa Mchy Poloniae. 277—307. 24.2: Geobot. Flor. Fragm. Częstochowy. koło Potoku Złotym w „Parkowe” watu 14—15: Przyr. 45—64. Tow. Zesz. Opol. Częstochowy. Nauk, Przyj. 53.6: 5—15. Ojcz. Przyr. tegoterenu.Chrońmy ochrony tecznej 35.1—2:Flor.Geobot. 239—244. Fragm. mchów Polski. florze we takson niany 37: 187—191. Botanika — B Ser. Pol.Zach., Fizjogr. Bad. Polsce. w gatunku of 10:129—190. Fizyjogr. Pam. Polskiego. Królestwa powiatów 5-ciu obrębie w 1889 lata ciągu w 1—333. s. Cramer, J. 49. Bibliotheca. Berlin-Stuttgart, Bryophytorum Sweden.In: 49—56. OPN: 30-lecie Przyrody, Rezerwaty i Narodowe Parki Narodowego. Parku Ojcowskiego roślinnej 1996. Relicts of the primeval (virgin) forest. Relict phenomena. In: Cryptogamus Cryptogamus In: phenomena. Relict forest. (virgin) primeval the of Relicts 1996. Sorus. nictwo Wydaw- Poznań, w Poznaniu. Mickiewicza A. im. Uniwersytetu Taksonomii Roślin 1.Cz. i Zakładu Prace XX. XIX w wieku skiego przeobrażenia i jej antropogeniczne 75—110.6: Geobotanicum Archivum W. Mułenko. Faliński, J.B. Eds. 8. coenosis Phyto- Park. National of Białowieża forest communities the in plants Cryptogamus In: of wood. kinds different with links their and fungi lignicolous 1996.Epixylites, 45:1—126. in Dutch chalk grassland. Biol. Conserv. 56.1:Biol.Conserv. 1—21. grassland. chalk Dutch in pinnatum Brachypodium Materyjały do flory skrytokwiatowej krajowej. Conspectus muscorum krajowej.muscorum Conspectus do skrytokwiatowej flory . Materyjały var. cristatus Fissidens

1997. Walory przyrodnicze Sokolich Gór i potrzeba sku- potrzeba i Gór Sokolich przyrodnicze 1997.Walory complex in Norway and and Norway in complex apocarpum Schistidium Sap. i występowanie tego występowanie i Sap. tauricum Dicranum (Musci, Fissidentaceae), zapom- Fissidentaceae), (Musci, mucronatus Arctostaphylosuva-ursi (L.) (L.) pinnatum Brachypodium L.) naska-

209 210 Düll R. 1994b. Deutschlands Moose. 3 Teil. Orthotrichales: Hedwigiaceae — Hypno- — Hedwigiaceae Teil.Orthotrichales: 3 Moose. Deutschlands 1994b. R. Düll Durak T. 1999. Leśne zbiorowiska roślinne uroczyska Dąbrowa koło Złotego Potoku Złotego koło Dąbrowa uroczyska roślinne zbiorowiska Leśne 1999.T. Durak Kra- w WolskiegoParku Miejskiego — Lasu roślinności stan 1971. Aktualny E. Dubiel 42—66. 22: Przyr. Ochr. Prądnika. 1954.dorzecza Morfologia M. Drzał parkach w biotopów kserotermicznych utrzymania 1967. Zagadnienie J.S. Dąbrowski Dulow- Puszczy w przyrody rezerwat projektowany — Oblaszki 1972. L. Dąbrowska N.L. Cleavitt Ewald J. 2003. The calcareous riddle: why are there so many calciphilous species in the the in whyspecies riddle: there so are calciphilous many calcareous The J. 2003. Ewald wodnych roślin gatunków wybranych Zanikanie 1977. J. Płazińska A., Dzwonko w Ojcow- drzewostanów składu gatunkowego i Zmiany zasobności 2005. J. Dziewolski Wydawnictw Zakłady Państwowe Warszawa, Polski. Geografia 1973. A. Dylikowa deutschen der Verbreitung Die Moose. Deutschlands 1989. L. Meinunger R., Düll Mün- Bad Orthotrichales. — Teil.Grimmiales 2 Moose. Deutschlands 1994a. R. Düll 18: Geobot. 175—214. Script. Lebermoosen. und von Laub- Zeigerwerte 1992. R. Düll 7.8: Three 253—255. Europe. in bryophytes Endangered 1992. H.J. During 1979. H.J. Life strategiesDuring of Bryophytes: a preliminary review. Lindbergia 5: 2—18. 1.Molinio-Arrhenatheretea Klasa Krakowa. Część 1996. Łąki E. Dubiel Krakowsko- Wyżynie na źródła przyrodniczo Cenne 1981. I. Dynowska M., Drzał projektowanego 1994.przy- roślinne Zbiorowiska E. rezerwatu Dubiel M., Drużkowski Czeppe N.L. Cleavitt 1996.J. Epiphytes and epiphytism. Żarnowiec H., Klama K., Czyżewska S., Cieśliński bryales: Hypnaceae. Bad Münstereifel—Ohlerath, IDH Verlag. IDH Münstereifel—Ohlerath, Bad Hypnaceae. bryales: kowie. Chrońmy Przyr. Ojcz. 27.1: Ojcz. Przyr. kowie.Chrońmy 18—26. 23.1: Ojcz. 34—43. Przyr. Chrońmy rezerwatach. i narodowych stereifel—Ohlerath, IDH Verlag. IDH stereifel—Ohlerath, 5 Verlag. IDH Münstereifel—Ohlerath, Bad 1. Arten. der Rückgang zum Angaben sowie Are- altypen, ihre Höhenverbreitung, ihre DDR, der in und Deutschland BR der in Moose w 145—171. 24: Fizjogr. 327—381.8: Fizjogr. Ośr.Dok. Stud. -Wieluńskiej. 51: Przyr. nego.81—105. Ochr. abiotycz- środowiska elementów wybranych tle na Rudno” potoku „Dolina rody 28—36. 28.3: Ojcz. Przyr. Chrońmy skiej. 20—30. 108.4: 554—566. Briologist The phytes. 785—795. J.90: Ecol. potential. dispersal asexual and environments occupied their 6: Geobotanicum Archivum Mułenko. W. 15—35. Faliński, J.B. Park. Eds. National 8. Białowieża Phytocoenosis of communities forest the in plants Cryptogamus In: 197—216.6: Geobotanicum Archivum W. Mułenko. Faliński, J.B. 8. Park. Phytocoenosis Eds. National of forestthe plants in Białowieża communities Central European flora? Folia Geobot. 38: 38: 357—366.Geobot. flora? Folia European Central w 15: 139—160.Szafera Muz. Prace Prądnik. Narodowym. Parku skim Szkolnych. : 133—148.:

pr okolicach Krakowa w ciągu ostatnich 150 lat. Zesz. Nauk. UJ, Prace Botaniczne Botaniczne Prace UJ, Nauk. Zesz. lat. 150 ostatnich ciągu w Krakowa okolicach

Z. 1972. Rzeźba Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Stud. Ośr. Dok. Fizjogr. 1: Fizjogr. Dok. Ośr. Stud. Krakowsko-Wieluńskiej. Wyżyny Rzeźba 1972. Z. ojektowanym Jurajskim Parku Narodowym. Ochr. Przyr. 56:61—78. Przyr. Ochr. Narodowym. Parku Jurajskim ojektowanym

2002. Stress tolerance of rare and common moss species in relation to relation in species moss common and rare of tolerance Stress 2002. 2005. Patterns, hypotheses and processes in the biology of rare bryo- rare of biology the in processes and hypotheses Patterns, 2005. . Stud. . Ośr.Stud. Dok. Géhu J.M. (ed.) 1979. Etude phytocoenotique analytique et globale de l’ensemble des de globale et analytique 1979.phytocoenotique Etude (ed.) J.M. Géhu rezer- porównanie — Bukowej Puszczy epiksylicznych siedlisk 1999. Mszaki E. Fudali Fojcik B. 2009. Rare, protected and threatened moss species of Ojców National Park Park National Ojców of species moss threatened and protected Rare, 2009. B. Fojcik Gärdenfors U., Hilton-Taylor C., Mace G.M., Rodríguez J.P. 2001. The application The J.P.2001. Rodríguez G.M., Mace C., Hilton-Taylor U., Gärdenfors Karko of region summit the of flora bryophyte the in traces Human 2007. E. Fudali Geobot. Flor. Fragm. miasta. peryferii Mszaki 3. Szczecina. 1997.Brioflora E. Fudali Friedel A., Oheimb G.V., Dengler J., Härdtle W. 2006. Species diversity and species species and diversity Species W.2006. Härdtle J., G.V., Dengler Oheimb A., Friedel roślinnej. szaty Mchy NarodowegoOjcowskiego Parku przemian tle na 2006. B. Fojcik Geobot. Flor. Poland). Fragm. (Southern Upland Wieluń the of 1999. Mosses B. Fojcik Biol. Acta Wieluńskiej. Wyżynie na antropogenicznych siedlisk Mchy 1998. B. Fojcik F Fudali E. 2006. Influence of city on the floristical and ecological diversityandBryophytes ofecological ofcity Influence onthe floristical 2006. E. Fudali their andNorwaycentral forestbryophytes Spruce 1997.in T. Prestø A.A., Frisvoll Galas J. 2005. Human impact on physical and chemical properties of springs from from springs of properties chemical and physical on impact Human 2005. J. Galas cur- The 2009. G. Wolski S., Rosadziński A., Rusińska M., Szczepański E., Fudali 14* Zmrhalová J., Żarnowiec A., Rusińska V., Plášek E., Fudali A, Stebel B., Fojcik 1881. K. Spis mchów, wątrobowców i Kró- porostów stanowisk z niektórych Filipowicz on rain acid of effects Ecophysiological 1992. J.N.B. Bell J.W., Bates A.M., Farmer procesu istoty określenia próba — roślinnej szaty Synantropizacja 1972. J.B. Faliński ojcik B., Stebel A. 2001. Struktura ekologiczna i przestrzenna brioflory miasta Kato- miasta brioflory przestrzenna i ekologiczna Struktura 2001. A. Stebel B., ojcik watów i lasów gospodarczych. Przegl. Przyr. 10.3—4: 49—59. 10.3—4: Przyr. Przegl. gospodarczych. watów lasów i Pharmacie, Univ. Lille et Station de Phytosociologie. de Station et Univ. Lille Pharmacie, Faculté de Bailleul, de et préset la vases saumâtres façade salés française. atlantique Biol.15.5:Conserv. levels. 1206—1212. atregional criteria List Red IUCN of 89—102.Polonica4:Ser. no composition of epiphytic bryophytes and lichens — a comparison of managed and and managed of comparison a — lichens and bryophytes epiphytic of composition 16: 71—77.Szafera Muz. Prace Prądnik. Cracow-Częstochowa Upland (southern Poland).(southern53.3:Upland 329—341. Pol. Ecol. J. Cracow-Częstochowa Pol.78.1: Bot. 73—80. Soc. Acta invasivetendencies. supposed with bryophytes neophytic European some ofPoland in rentdistribution Biodiv.131—137.1—2: Conserv. cementeries. Res. and parks in relationship to environmantal factors including modern forestry. Ecography 20: 3—18. 117.1—2:Germany. forests NE in Feddes Repertorium beech unmanaged 172—185. M., Zubel R., Górski P., Cykowska B., Wilhelm M. 2007. Materiały do brioflory brioflory do Materiały 2007. M. 17: Szafera Muz. 79—94. Prace Wilhelm Narodowego. Prądnik. Parku Ojcowskiego B., Cykowska P., Górski R., Zubel M., 1—128. s. negoŚląska, Gór- Przyrody Dziedzictwa Centrum Katowice, 5. Opracowania. Materiały wice. Sciences, of Academy Polish Botany, of Institute s. Szafer W. Kraków, Nikiel. A. (S Poland). relic in and Poland. Z. endangered Rare, plants In: Eds. and fungi 44.1:77—128. 143—160. 33.50: Sil. 18771879.i latach 1:258—267. Fizjogr. Pam. w oznaczonych i zebranych Litewskiego, Brześcia i Puław Łukowa, szawy, War- okolic Bentkowickiej, i Ojcowskiej Doliny z mianowicie a Polskiego, lestwa 284—313. s. Press, Clarendon Oxford Farmer. A.M. J.W. Eds. Bates, environment. changing a in Lichenes and Bryophytes In: lichens. and bryophytes i

gł

197—202. sze Mts (Polish side). Acta Soc. Bot. Pol.76.4: Bot. side).345—349. Soc. (Polish Mts Acta sze ównych kierunków badań. Phytocoenosis 1.3:157—170. Phytocoenosis badań. kierunków ównych

Mi rek, rek,

211 212 Hodgetts N.G. 2000. Interpreting the IUCN Red List categories and criteria for cryp- for criteria and categories List Red IUCN the Interpreting 2000. N.G. Hodgetts przyrodniczego środowiska 1974. W.A. do charakterystyki Szkic Skalski J., Hereźniak Hereźniak J., Krasowska H., Ławrynowicz M. 1973.M. koło Czę- Warty Flora przełomu Ławrynowicz H., Krasowska J., Hereźniak Hereźniak J., Krasowska H., Ławrynowicz M. 1970. Roślinność przełomu Warty pod pod 1970.przełomu Warty M. Roślinność Ławrynowicz H., Krasowska J., Hereźniak Hereźniak J., Filipiak E. 1992. Materiały do brioflory północnej części Wyżyny Ślą- Wyżyny części północnej brioflory do Materiały 1992. E. Filipiak J., Hereźniak o.o., Sp.z. PWR 1996.Tworzymy Narodowy. Park Częstochowa, J. Jurajski Hereźniak urba- lat stu wpływem pod Częstochowy okolic flory 1976.Wymieranie J. Hereźniak Söder- C., Sérgio R., Schumacker G., Raeymaekers N.G., T.,Hodgetts Hallingbäck Biol. Sweden. southern in mosses on pollution air of effect The 1992. T. Hallingbäck Bot. Diss. pollution. air and flora bryophyte Dutch the in Changes 1992. H.C. Greven Br. eur. wpółnocno- A.W. undulatum 1966. Plagiothecium Sokołowski D., Gocławska Hübschmann A. 1986. Prodromus der Mossgesellschaften Zentraleuropas. Bryophyto- Zentraleuropas. Mossgesellschaften der Prodromus 1986. A. Hübschmann with associated changes abiotic and 1999.biotic The E. John A., Hurst 69—87. 43: Preslia V.termínů. 1971. fitogeografických Slovníček Jirásek J., Holub Hryniewiecki B., Stefanowicz-Owczarska K., Rejmentówna I., Lublinerówna K. K. Lublinerówna I., Rejmentówna K., Stefanowicz-Owczarska B., Hryniewiecki with 1971.J. plants ofsynanthropic and classification Notes on terminology the Holub Śląsko-Kra- Wyżyny części północnej 1993.J. geobotaniczno-leśne Stosunki Hereźniak of abundance and Presence 1998. L. Gustafsson H., Rydin O., Kellner P., Hazell 2. profile Bryophyte 2000. K. Hassel P.with Phytocoenoses 2008. Górski Ośr. Stud. Krakowsko-Wieluńskiej. Wyżynie na ziemi Użytkowanie 1981. Z. Górka W: Kli- Polski. Red. M. śląsko-małopolskie. 1972.Geomorfologia S. Wyżyny Gilewska togams. For. Snow Landsc. Res. 75.3: Res. 293—302. For. SnowLandsc. togams. 10:65—83. Częstochowska Ziemia Częstochowskiego. regionu 3:35—80. Częstochowie w Muz. stochowy.Rocz. Częstochową. Ziemia Częstochowska 8/9: 315—350.8/9: Częstochowska Ziemia Częstochową. sko-Krakowskiej. Ziemia Częstochowska 18: 73—105. Częstochowska Ziemia sko-Krakowskiej. 23.1: 6—12. Lindbergia bryophytes. to categories threat IUCN revised applicationofthe forthe 1998. Guidelines J. Vána N.F., Stewart L., ström 179—184. 12.2: Flor.Geobot. Fragm. Polsce. -wschodniej rum Bibliotheca Bd. 49. Berlin—Stuttgart, J. Cramer, s. 1—413. s. Cramer, J. 49. Bd. Berlin—Stuttgart, Bibliotheca rum s. 1—32. s. 75: Monogr. Bot. 1—368. środowiska. przemian i zróżnicowania tle kowskiejna 339—351. 5.3—4: Phytocoenosis nizacji. 107: For.Manage. Ecol. 147—158. characteristics. ( aspen of relation in bryophytes epiphytic four 55—60. 22: Bryol. Polytrichaceae).J. 59.2—3:Conserv. 163—170. 1—180. s. Cramer, J. 194.Berlin—Stuttgart, Sorus, Poznań, 315—329. s. Ochyra. R. Stebel, A. Eds. Carpathians. Polish the of Bryophytes In: Carpathians. Polish the in erosiongenerated anthropogenically of indicators as 273—326. 8: Fizjogr. Dok. 232—339. s. T. 1.PWN, Warszawa, maszewski. 75—84. 88: Conserv. Biol. England. south-east in grassland chalk in dominance pinnatum 1937.okolic Warszawy.1—118. Polonica6: Planta Mszaki 5—18. 2: Saussurea flora. Czechoslovak the from examples and urnigerum Pogonatun (Brid.) Brid. (Bryopsida: (Bryopsida: Brid. (Brid.) dentatum Pogonatum Populus tremula Populus hercynicum Oligotrichum ) and other stand stand other and ) Brachypodium Jędrzejko K., Ziober A. 1992. Mszaki wybranych jaskiń na Wyżynie Krakowsko-Wie- Wyżynie na jaskiń wybranych Mszaki 1992. A. Ziober K., Jędrzejko rezerwatów wybranych mszaków Flora 1992a. J. Żarnowiec H., Klama K., Jędrzejko Okręgu Górnośląskiego florze we brioapofitów 1987.wyróżnienia Próba K. Jędrzejko 1901. Ojcovskoj Flora A. Doliny. Varszava,Tip. Vaš. Okruga. Učebn. Jelenkin województwie w środowiska stanu Ocena 2002. L. Szymańska-Kubicka J., Jamrocka Phyto- transgenicznych. i synantropijnych 1999. roślin B. ekspansji Modele Jackowiak Jędrzejko K., Żarnowiec J., Klama H. 1994/1995. Udział mszaków w zbiorowiskach w mszaków 1994/1995.Udział H. Klama J., Żarnowiec K., Jędrzejko Jędrzejko K., Żarnowiec J., Klama H. 1992. Zbiorowiska mszyste wybranych rezerwa- wybranych H. mszyste 1992. Zbiorowiska Klama J., Żarnowiec K., Jędrzejko Exsic- Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 1982b. J. Żarnowiec K., Jędrzejko Poloniae Exsiccati. 1982a.J. Meridionali Macroregioni Musci Żarnowiec K., Jędrzejko Sto- „Góra przyrody rezerwatu projektowanego Mszaki 1992. S. Wika K., Jędrzejko rezer- projektowanego roślinnych zbiorowisk Mszaki 1991. S. Wika K., Jędrzejko „Pazurek” przyrody rezerwatu projektowanego 1989.Brioflora S. Wika K., Jędrzejko Krakowsko-Często- Wyżyny Mszaki 1992b. J. Żarnowiec H., Klama K., Jędrzejko Przemysłowego i Leśnego Okręgu 1990. K. Mchy (Bryopsida) Górnośląskiego Jędrzejko 1957. M. Jasnowski Zakł. Prace w Poznaniu. naczyniowych roślin 1993. B. rozmieszczenia Atlas Jackowiak Species IUCN the by Preparated 3.1. version Categories: List Red IUCN 2001. IUCN M. Isermann Częstochow- Ziemia częstochowskiego. powiatu osobliwości i Zabytki W.1938. Hyla dlisk. Ziemia Częstochowska 18: 107—151. Częstochowska Ziemia dlisk. sie- ekologicznego zróżnicowania i mikroklimatycznych warunków tle na luńskiej 185—200. 37.3—4: Środ. Ochr. Przemysłowego.Arch. 6—8. 12: Aura śląskim. bergia 32:75—81. bergia Silesian Medical Academy. Medical Silesian of the 51—100). Fasc. 2 Botany (No. cati. of Pharmaceutical Laboratory Sosnowiec, Academy. Medical of Botany Silesian the Fasc. 1 1—50). (No. of Laboratory Pharmaceutical Sosnowiec, 5:95—108. Szafera Muz. Prace Prądnik. Olkuski). (Płaskowyż łowa” Jaroszowcu w 101—113. 3—4: Środ. Ochr. Arch. Częstochowska). (Wyżyna Góry” „Ruskie przyrody watu 99—113. 12.29: Biol.Sil. Acta Olkusza. koło 5:65—74. Szafera Muz. Prace Prądnik. chowskiej. 1:53—65. Środ. Ochr. Arch. Krakowsko-Częstochowskiej. Jury przyrody 39: 1—264. Studia i Prace antropopresji. wobec Ochronnego Pasa Pol.701—718.26.4: Bot. Soc. Acta Polski. holoceńskich fowisk 11: coenosis 4—16. Poznań. 1—409. 2: UAM Taks.Roślin UK. Cambridge, and Switzerland Gland, IUCN, Commission. Survival sko-Częstochowska). Prądnik. Prace Muz. Szafera 9: 101—118.9: Szafera Muz. Prace Prądnik. sko-Częstochowska). Krakow- (Wyżyna „Skołczanka”. i Przegorzalskie” „Skałki „Kajasówka”, „Bielańskie Skałki”, Mnikowska”, „Dolina — przyrody rezerwatów naczyniowych roślin 5:75—93. fera Sza- Muz. Prace Prądnik. Krakowsko-Częstochowskiej. Wyżynie na przyrody tów ska 2: 112—132.2: ska

2007. Diversity of bryophytes in an urban area of NW Germany. Lind- Germany. NW of area urban an in bryophytes of Diversity 2007. Kindb. w układzie stratygraficznym i florze tor- stratygraficznym Kindb. w układzie trifarium Calliergon

213 214 Kondracki J. 1988. Geografia fizyczna Polski. Warszawa, PWN. Warszawa, Polski. fizyczna 1988.Geografia J. Kondracki Koła W., Turzańska M. 1993. Zbiorowiska mszaków pól uprawnych Dolnego Śląska. Śląska. Dolnego uprawnych pól mszaków Zbiorowiska 1993. M. Turzańska W., Koła Klimaszewski M. 1958. Rozwój geomorfologiczny terytorium Polski w okresie przed- okresie w Polski terytorium geomorfologiczny Rozwój 1958. M. Klimaszewski Krakowsko-Wie- Wyżyny wód zanieczyszczenie i 1972b.Zubożenie A.S. Kleczkowski calcare- of management Conservation 2002. K.F. Schreiber P., Poschlod S., Kahmen Kornaś J. 1957. Zespoły roślinne Jury Krakowskiej. Część 3. Zespoły piaskowe. Acta Acta piaskowe. Zespoły 3. Część Krakowskiej. Jury roślinne 1957.Zespoły J. Kornaś Acta ruderalne. Zespoły 2. Część Krakowskiej. Jury roślinne 1952.Zespoły J. Kornaś uprawnych. pól Zespoły 1. Część Krakowskiej. Jury roślinne 1950.Zespoły J. Kornaś Kornaś J. 1948. O ochronę ścianki z roślinnością kserotermiczną na Bielanach pod pod Bielanach na kserotermiczną roślinnością z ścianki ochronę O 1948. J. Kornaś Chrońmy Krakowskiej. Jury przyrody ochrony postulaty 1947. Aktualne J. Kornaś Czasop. Polski. południowej morfologiczny Podział 1939/1946. M. roślinnymi zbiorowiskami a Klimaszewski śnieżną pokrywą między Powiązania 1967. J. Klein Krakowsko-Wie- 1972a. Wyżyny Wody i podziemne A.S. powierzchniowe Kleczkowski zbiorowisk w strukturze 1999. K. naziemne Mszaki Jędrzejko J., Żarnowiec H., Klama J. 1989. of species on propaguliferous Studies Żarnowiec K., Karczmarz Conservation In: Poland. in protection bryophyte of Problems 1990. K. Karczmarz J. 1987. Partyka J., Juszkiewicz Meri- Macroregioni Musci 1997c. H. Klama A., Stebel J., Żarnowiec K., Jędrzejko Jędrzejko Meri- Macroregioni Musci 1997a. H. Klama A., Stebel J., Żarnowiec K., Jędrzejko Karo F. 1881. Flora okolic Częstochowy. Pam. Fizyjogr. 1:208—257. F. 1881. Fizyjogr. Pam. okolic Częstochowy. Flora Karo Acta Univ. Wratisl., Prace Bot. 53:Univ. 3—12. Bot. Acta Wratisl.,Prace czwartorzędowym. Przegl. Geogr. 30.1: Geogr. 3—43. Przegl. czwartorzędowym. Soc. Bot. Pol. 26.2: 467—484. Pol.26.2: Bot. Soc. Geogr. 17.3—4:133—182. Geogr. w 1:282—289. Fizjogr. Ośr.Dok. Stud. luńskiej. 1:31—67. Fizjogr. Ośr.Dok. Stud. luńskiej. s. 236 Bielsku-Białej, w Filia Łódzka, Politechnika Polski. Bielsko-Biała, Południowego Makroregionu rezerwatów przyrody roślinnych Pohliella s. Science, of Society Łódź Łódź, 2. Part Europe. in Cryptogams Other and Fungi of 104:Biol.319—328.Conserv. years. 25 during traits functional of response and composition species plant in Changes grasslands. ous 41—48. OPN: 30-lecie Przyrody, Rezerwaty i Narodowe Parki Narodowego. Parku Ojcowskiego of Medicine. School Silesian Katowice, 626—650). (No. 24 Fasc. Exsiccati. Poloniae dionali Medicine. of School Silesian Katowice, 601—625). (No. 23 Fasc. Exsiccati. Poloniae dionali ofMedicine. School Silesian Katowice, 576—600). (No. 22 Fasc. Exsiccati. Poloniae dionali Soc. Bot. Pol.21.4: Bot. Soc. 701—718. 361—438. Pol.20.2: Bot. Soc. Acta 34—38. 4.3—4: Ojcz. Przyr. Chrońmy Krakowem. 14—19. 3.3—4: Ojcz. Przyr.

10 Ojcowskim Parku Narodowym. Fragm. Flor. Geobot. 13.1: Flor.Geobot. Fragm. 77—100. Narodowym. Parku Ojcowskim 4—113.

K., Żarnowiec J., Stebel A., Klama H. 1997b. Musci Macroregioni Meri- Macroregioni Musci 1997b. H. Klama A., Stebel J., Żarnowiec K., in Poland. Ann. Univ. M. Curie-Skłodowska, Sect. C, 44.10: 143—164. C, Sect. Univ. Curie-Skłodowska, M. Ann. Poland. in Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego na terenie atmosferycznego powietrza Zanieczyszczenie Pohlia section section Loster S. 1985. Dolina Wierzbanówki. 8: Ocena flory za pomocą wskaźników liczbo- wskaźników pomocą za flory Ocena 8: Wierzbanówki. 1985.Dolina S. Loster Lisowski S., Urbański P.1989. Urbański S., Lisowski 12.1: 1966.Gorców.Mchy 41—111. Flor. J. Geobot. Fragm. Kornaś S., Lisowski Linkola K. 1916. Studien über den Einfluss der Kultur auf die Flora in den Gegenden den in Flora die auf Kultur der Einfluss den über 1916. Studien K. Linkola obszarze na atmosferycznych opadów Zanieczyszczenie 1993. J. Partyka M., Leśniok Bot. Monogr. 17:Polski. 1—211.południowych wyżyn Briogeografia 1964. M. Kuc Wyżyny części wschodniej we mchów ochrony 1959b.dla rezerwatów M. Projekt Kuc 1958. M. Kuc Krupa J. 1885. Zapiski bryologiczne z okolic Lwowa, Krakowa i Karpat Wschodnich. Wschodnich. Karpat i Krakowa Lwowa, okolic z bryologiczne Zapiski 1885. J. Krupa Spraw.16: bryologiczne. 170—204. Kom.1882. Fizyjogr. Zapiski J. Krupa Krakowskiego Ks. W. obrębie w zebranych roślin wykazu do Dodatek 1878. J. Krupa Puszczy oraz Krakowskiego Ks. W. obrębie w zebranych roślin 1877. Wykaz J. Krupa PWN. Warszawa, roślin. Geografia 2002. A. Medwecka-Kornaś J., Kornaś Ławrynowicz Laaka-Lindberg S., Korpelainen H., Pohjamo M. 2003. Dispersal of asexual propa- asexual of Dispersal 2003. M. Pohjamo H., Korpelainen S., Laaka-Lindberg W. 1937. stanowiska ochrony Kulesza Godne W. 1934. uwagi problemy na terenie iGodne fitosocjologiczne fitogeograficzne Kulesza Fragm. Krakowsko-Częstochowskiej. Jury pasma 1959a. M. Kuc części Mchy północnej 1956. M. (Okręg Kuc Wapienia Śląskiej Mchy Wyżyny Muszlowego). Pol.Bot. Soc. Acta Ławrynowicz M. 1973. Zbiorowiska łąkowe w przełomie Warty koło Częstochowy. Częstochowy. koło Warty przełomie w łąkowe Zbiorowiska 1973. M. Ławrynowicz A. Kozłowska Fizy- Kom.Spraw. miechowskiej. ziemi geobotaniczne Stosunki 1923. A. Kozłowska i Wiad. konsekwencje. na florę: mechanizmy człowieka J. 1981. Oddziaływanie Kornaś flora — Polski roślinną szatę na gospodarki jego i człowieka Wpływ 1972. J. Kornaś wych. Zesz. Nauk. UJ, Prace Botaniczne 13: 29—58. Botaniczne Prace UJ, Nauk. Zesz. wych. 39: 181—183.Botanika Ser. — B Zach., Pol. Fizjogr. Bad. polskiej. brioflory dla nördlich vom Ladogasee. 1. Acta Soc. Fauna Flora Fenn. 45.1: Fenn. Flora Fauna 1—428. Soc. 1.Acta vomLadogasee. nördlich Spraw.19: 133—164. Kom.Fizyjogr. 7—8: 205—211. 7—8: Ojcowskiego NarodowegoParku w latach 1989—1991. Szafera Muz. Prace Prądnik. 93:Lab. 319—330. Bot. Hattori J. bryophytes. in gules 17: kowem.Przyr. Ochr. 338—339. 1:269—278. Częstochowska Ziemia częstochowskiego. powiatu 394—418. 26: Przyr. Ochr. Śląskiej. 443—470. 5.3: Flor.Geobot. 25.4:629—673. lum oraz Puszczy Niepołomickiej. Spraw.158—162.12: Kom.Niepołomickiej. Fizyjogr. Puszczy oraz Spraw.11: Kom.Niepołomickiej. Fizyjogr. 84—128. 67:PAU, 325—374.Mat.-Przyr. Wydz. A—B, jogr.57: 1—68. 165—182.25.3: Bot. War- 95—128. s. Zarzycki. PWN, szawa, K. Szafer, W. Red. 1. T. Polski. roślinna Szata W: synantropijna. Rocz. Muz. w Częstochowie 3:97—111. Częstochowie w Muz. Rocz. koło Częstochowy. Chrońmy Przyr. Ojcz. 33.4: 63—66. Ojcz. Przyr. Chrońmy Częstochowy. koło Loeske et Fleischer — w Polsce. Ekol. Pol. Ser. B, 4.1: Pol.Ekol.Polsce.B, Ser. 47—51.w — Fleischer et Loeske germanicum

Limpr., tenella Rhynchostegiella

M. 1977. Torfowiska źródliskowe z turzycą Davalla w okolicy Mstowa okolicy w Davalla turzycą z źródliskowe 1977.Torfowiska M. 1928. Naskalne zbiorowiska roślin na Wyżynie Małopolskiej. Rozpr. Małopolskiej. Wyżynie na roślin zbiorowiska Naskalne 1928. (Hedw.) Brid. — nowy gatunek gatunek nowy — (Hedw.) Brid. introflexus Campylopys (Balb.)fragrans Kra- Cord. pod Grimaldia Br. eur. i Br.eur. cernuus Desmatodon Cirriphyl-

215 216 Michalik S. 1977. Rośliny naczyniowe. W: Przyroda Ojcowskiego Parku Narodowego. Parku Ojcowskiego W:Przyroda 1977. naczyniowe. S. Rośliny Michalik Michalik S. 1976b. Roślinność torfowiskowa. W: Diagram pyłkowy osadów późnogla- torfowiskowa.1976b. pyłkowy W: S. Diagram Roślinność Michalik Michalik S. 1976a. Antropogeniczne zagrożenie rodzimej flory Wyżyny Krakowskiej. Wyżyny flory rodzimej zagrożenie 1976a.Antropogeniczne S. Michalik Michalik S. 1975. Roślinność wzgórza Kajasówki i zagadnienia jej ochrony. Chrońmy ochrony.jejChrońmy zagadnienia i Kajasówki wzgórza 1975. S. Roślinność Michalik Powszechna. Wiedza Warszawa, 1974b. Krakowsko-Wieluńska. S. Wyżyna Michalik Narodowego. Parku Ojcowskiego roślinnej szaty Synantropizacja 1972b. S. Michalik the of species of Distribution 2000. I. Melosik Narodowego Parku Ojcowskiego roślinność i Krajobrazy 2006. A. Medwecka-Kornaś Naro- Parku Ojcowskiego W:Przyroda roślinne. 1977. Zespoły A. Medwecka-Kornaś epiphytic on effects management and age Forest R.W.2002. Kimmerer G.G., McGee Polski. War- zbiorowisk roślinnych do oznaczania 2001. J. Przewodnik Matuszkiewicz Chrońmy Częstochowy. okolicy w sosnowych lasów Zagrożenie 1968. J. Markiewicz Michalik S. 1979b. Mapa synantropizacji zbiorowisk roślinnych centralnej części części centralnej roślinnych zbiorowisk synantropizacji Mapa 1979b. S. Michalik i naczy- górskiej flory ekologiczna kserotermicznej 1979a. S. Charakterystyka Michalik Parku Ojcowskiego roślinnej szaty przemiany Antropogeniczne 1974a. S. Michalik 1972a. S. CiepłolubneKrakowsko-Częstochowskiej. bukowelasy na Wyżynie Michalik Ojcowskiego roślinnych zbiorowisk Mapa 1963. J. Kornaś A., Medwecka-Kornaś S. Gawroński A., Medwecka-Kornaś 133— 20: Przyr. Ochr. Krakowskiej. Jury leśne Zespoły 1952. A. Medwecka-Kornaś części północnej w przyrody ochrony zagadnienia Niektóre 1973. J. Markiewicz Prze- Białej zlewni rzecznych dolin bagienna i wodna Roślinność 2005. K. Malewski Red. K. Zabierowski. Stud. Naturae, seria B, 28: 121—150. 28: B, seria Naturae, Stud. Zabierowski. K. Red. 17.1: obot. 59—62. Pale- Acta Latałowa. M. Wolbromiu. Red. w torfowiska z holoceńskich i cjalnych Phytocoenosis 5.3—4: 353—361. 5.3—4: Phytocoenosis Przyr. Ojcz. 31.1: Ojcz. Przyr. 27—44. 1.4: 231—244.Phytocoenosis Narodowego od początku XIX wieku do 1960 roku. Ochr. Przyr. 39: 65—154. Przyr. Ochr. 1960 roku. do wieku XIX początku Narodowegood 18.2:215—225. Flor.Geobot. Fragm. 27—47. s. Naukowe S.C., Wydawnictwo Bogucki Poznań, Melosik. I. Krzakowa, M. Eds. traits. biochemical and anatomical morphological, to according section), of populations Polish in variability The In: Poland. in 17—87.29: Przyr. Narodowego. Ochr. Parku 13—25. 16: 49—70.Szafera Muz. Prace ochrony. ich niektórezagadnienia oraz Prądnik. w fotografii dawnej i obecnej 199—235. 28: B, seria Naturae, Stud. Zabierowski. dowego. K. Red. 236. For.1562—1576.32.9:J. Res. Can. New York, forests, hardwood northern Adirondack in USA. bryophyte communities PWN. szawa, 3:133—137. Częstochowie w Muz. Rocz. Krakowsko-Częstochowskiej. Wyżyny 24.1: Ojcz. 4—8. Przyr. 1—91. s. negoŚląska, Gór- Przyrody Dziedzictwa Centrum Katowice, 8. Opracowania Materiały mszy. Wyżyny Krakowskiej. Ochr. Przyr. 42: 93—102.42: Przyr. Ochr. Krakowskiej. Wyżyny 19: 1—95. A, seria Naturae, Narodowego. Stud. Parku niowejOjcowskiego mieszanych Ojcowskiego Parku Narodowego. Prądnik. Prace Muz. Szafera 7—8: 7—8: Szafera Muz. Prace Prądnik. Narodowego. Parku Ojcowskiego mieszanych

1993. Obumieranie jodły i zmiany w borach borach w zmiany i jodły Obumieranie 1993. section of section Subsecunda taxa ( taxa Sphagnum genus Sphagnum Subsecunda Michalska D. 1994. Zmiany we florze i szacie roślinnej w rezerwacie „Góra Zborów” „Góra rezerwacie w roślinnej szacie i florze we Zmiany 1994. D. Michalska Michalik S. 1990c. Sukcesja wtórna i problemy aktywnej ochrony biocenoz półnatu- biocenoz ochrony aktywnej problemy i wtórna Sukcesja 1990c. S. Michalik Nowak W.A. 1993. Skrasowienie podziemne wapieni i jego odzwierciedlenie w rzeźbie rzeźbie w jegoodzwierciedlenie i wapieni podziemne 1993. W.A. Skrasowienie Nowak tree to relatrd as elements of fluxes throughfall and deposition 1991. Acid U. Norden rud kopalń olkuskich odwadniania Wpływ 2006. M. Czop Z., Adamczyk J., Motyka Mirek Z. 1974. Zmiany degeneracyjne w płatach zespołów zespołów płatach w degeneracyjne 1974. Zmiany Z. Mirek Białowie- w leśnych zespołów epifityczne Mszaki 1958. A. Trocewicz J., Mickiewicz Skały” „Panieńskie rezerwatu roślinne Zbiorowiska 2002/2003. A. Szary S., Michalik kserotermicznej murawy półnaturalnej ochrona W. 1999. Aktywna Bąba S., Michalik kserotermicznej murawy półnaturalnej wtórna Sukcesja 1990b. S. Michalik M Nowak J. 1961. Porosty Wyżyny (Jury) Krakowsko-Częstochowskiej. Monogr. Bot. Bot. Monogr. Krakowsko-Częstochowskiej. (Jury) Wyżyny Porosty 1961. J. Nowak Mickiewicz J. 1965. Udział mszaków w epifitycznych zespołach buka. Monogr. Bot. Bot. Monogr. buka. zespołach epifitycznych w mszaków Udział 1965. J. Acta Mickiewicz „Kaliszak”. leśnego rezerwatu roślinność i Flora 1998. D. Michalska-Hejduk krajobrazowego rezerwatu roślinne Zbiorowiska 2002/2003. R. Michalik S., Michalik „Czyżówki” badawczej powierzchni roślinnych zespołów Mapa 1991. S. Michalik 1990a. S. Tempo na szaty roślinnej antropogennych przy- przemian i kierunki Michalik Ojcowskim w górskich i kserotermicznych roślin Rozmieszczenie 1983. S. Michalik Stud. Zawiercia. koło Chełm” „Góra rezerwatu roślinne Zespoły 1981. S. Krakowskiej. Michalik Wyżyny części centralnej rzeczywista Roślinność 1980. S. Michalik cen- roślinnej szaty ochrony koncepcja ekologiczna i 1979c.Przestrzenna S. Michalik ichalik S. 2006. Wpływ gospodarczej działalności człowieka na florę Ojcowskiego florę na człowieka działalności gospodarczej Wpływ 2006. S. ichalik w ostatnich dwudziestu latach. Fragm. Flor. Geobot. Seria Polonica1: 181—207. Seria Flor.Geobot. Fragm. latach. dwudziestu ostatnich w species in deciduous forests of south Sweden. Water Air Soil Pollut. 60: 209—230. Pollut.60: Soil Sweden.Water south of forests Air deciduous in species w Krakowie. Prądnik. Prace Muz. Szafera 13: 151—158. Szafera Muz. Prace Prądnik. Krakowie. w 56:51—59. Przyr. Ochr. Narodowym. Parku Ojcowskim w Krukowskiego Skale na fera 2: 175—198.2: fera Sza- Muz. Prace Prądnik. przyrody. rezerwatach i narodowych parkach w ralnych 59—65. 2: Szafera Muz. Prace „Kajasówka”.Prądnik. - tralnej części Wyżyny Krakowskiej. Ochr. Przyr. 42: 75—91.42: Przyr. Ochr. Krakowskiej. Wyżyny części tralnej 21:9—154. Fizjogr. Dok. Ośr. Stud. Częstochowy. rejonie w Krakowsko-Wieluńskiej Wyżyny 11.2:1—127. 16:9—19. Szafera Muz. Prace Prądnik. jurajskim. wodne w piętrze i na ołowiu stosunki cynku 239—250. 3.3—4: i tae skim Parku Narodowym. Acta Soc. Bot. Pol.27.3: Bot. Soc. 463—482. Acta Narodowym. Parku skim 19:7—83. 73—93. 12: Bot. Folia Univ.Lodz., 13: 151—158. Szafera Muz. Prace Mnikowska”. Prądnik. „Dolina 16: 79—87.Szafera Muz. Prace jegoPrądnik. otuliny.Narodowegoi Parku w 111—140. Suplement,s. PAN, Naturalnych Zasobów i Ochrony Zakład Naturae, Stud. południowej. Polsce w chronionych obiektów charakterystycznych kładzie 1—74. 24: A, seria Naturae, Stud. Narodowym. Parku 119—133.8: Fizjogr. Ośr.Dok. 43: 55—74. Przyr. Ochr. w okresie 1960—1984 wskutek zaprzestania wypasu w rezerwacie w rezerwacie wypasu zaprzestania wskutek 1960—1984 w okresie Brachypodietum

Ojcowskim Parku Narodowym. Ochr. Przyr. 49.2: 37—43.Przyr. Ochr. Narodowym. Parku Ojcowskim na Bielanach pod Krakowem. Phytocoenosis Phytocoenosis Krakowem. pod Bielanach na cervariae-Coryletum Peucedano Koelerio-Festucetum sulca- Koelerio-Festucetum Origano -

217 218 Ochyra R., Bednarek-Ochyra H. 1990a. Musci Poloniae Exsiccati. Centuria 9. Craco- Centuria Poloniae Musci 1990a. Exsiccati. H. Bednarek-Ochyra R., Ochyra Ochyra R. 1984. Musci Poloniae Exsiccati. Centuria 7. Cracoviae, Institutum Botani- Institutum 7. Cracoviae, Centuria Exsiccati. Poloniae Musci 1984. R. Ochyra 27.1: Bot. Wiad. synantropijne. 1983. Mszaki 31—34.R. Ochyra Ochyra R., Bednarek-Ochyra H., Szmajda P. 266. M. 1990a. Szmajda H., Bednarek-Ochyra R., Ochyra Craco- 8. Centuria Exsiccati. 1987.Poloniae H. Musci Bednarek-Ochyra R., Ochyra R. Ochyra 26.2—4 Geobot. Flor. Fragm. 6. Centuria Exsiccati. Poloniae 1981. Musci R. Ochyra Ochyra R., Bednarek-Ochyra H., Szmajda P. M. 457. 1990c. Szmajda H., Bednarek-Ochyra R., Ochyra 457. M. 1990b. P. Szmajda H., Bednarek-Ochyra R., Ochyra 12. Centuria Exsiccati. Poloniae Musci 1990d. H. 11. Bednarek-Ochyra Centuria R., Exsiccati. Poloniae Ochyra Musci 1990c. H. 10. Bednarek-Ochyra Centuria R., Exsiccati. Poloniae Ochyra Musci 1990b. H. Bednarek-Ochyra R., Ochyra of discoveries New 1999. A. Stebel J., Baryła R., Ochyra R. Ochyra 26.1 Geobot. Flor. Fragm. 4. Centuria Exsiccati. Poloniae Musci 1980b. R. Ochyra 26.1 Geobot. Flor. Fragm. 3. Centuria Exsiccati. Poloniae Musci 1980a. R. Ochyra 24.3 Geobot. Flor. Fragm. 2. Centuria Exsiccati. Poloniae Musci 1978b. R. Ochyra 24.2 Geobot. Flor. Fragm. 1. Centuria Exsiccati. Poloniae Musci 1978a. R. Ochyra Prace UJ, Naukowe Zesz. Polski. południowej brioflory do 1976. Materiały R. Ochyra cum Academiae Scientiarum Poloniae, s. 1—34. s. Poloniae, Scientiarum Academiae cum viae, Institutum Botanicum Academiae Scientiarum Poloniae, s. 1—15. s. Poloniae, Scientiarum Academiae Botanicum Institutum viae, 1—36. s. Poloniae, Scientiarum Academiae Botanicum Institutum viae, 393—418. Supplementum: Fragm. Flor. Geobot. 28.3: 419—489. 28.3: Flor.Geobot. Fragm. Botaniczne 4: 107—125.4: Botaniczne Msi Bahteica) n a eiin f t Pls dsrbto. rg. Flor. Fragm. distribution. Polish its of revision a and Brachytheciaceae) (Musci, University,19—22. s. W. ofof Botany Polishthe Institute Academy Szafer of & Mickiewicz Science Adam 5.Kraków—Poznań, (Musci). 5:Mosses Seria P. Szmajda. Ochyra, R. Eds. Poland. (Brid. 1—16. s. Poloniae, Scientiarum Academiae Botanicum Institutum Cracoviae, 1—15. s. Poloniae, Scientiarum Academiae Botanicum Institutum Cracoviae, 1—15. s. Poloniae, Scientiarum Academiae Botanicum Institutum Cracoviae, 522—525. 44.2: Geobot. Beitr. 23—36. 1: Bryol. flora of Poland. moss 215—242. Supplementum: 187—214. Supplementum: 487—514. Supplementum: 329—356. Supplementum: University,41—45. s. W. ofof Botany Polishthe Institute Academy Szafer of & Mickiewicz Science Adam 5.Kraków—Poznań, (Musci). 5:Mosses Seria in P. Szmajda. plants spore of Ochyra, R. distribution Eds. Poland. geographical the of Atlas In: G. & S. B., (Hedw.) University,35—37. s. W. ofof Botany Polishthe Institute Academy Szafer of & Mickiewicz Science Adam Kraków—Poznań, 5.(Musci). 5:Mosses Seria P. Szmajda. Ochyra, R. Eds. Poland. in plants spore of distribution geographical the of Atlas In: G. & S. (Schwaegr.) B., Schrad.) Brid. In: Atlas of the geographical distribution of spore plants in in plants spore of distribution geographical the of Atlas In: Brid. Schrad.) ex

1982/1984. Mchy Skalic Nowotarskich i Spiskich (Pieniński Pas Skałkowy). Pas (Pieniński i Spiskich 1982/1984. Nowotarskich Mchy Skalic 1982. Schwaegr. — a new species and genus in the the in genus and species new a — Schwaegr. lineare Orthodontium undulatum Plagiothecium tommasinii Cirriphyllum aquaticum Racomitrium julacea Myurella Ochyra R., Szmajda P. 1983a. 392. M. Szmajda R., Ochyra 2008. A. Stebel R., Ochyra O 67. M. 1985a.P. Szmajda A., Rusińska R., Ochyra Ochyra R., Szmajda P., Bednarek H., Bocheński W. 1988b. M. 484. 484. M. 1988b. W. Bocheński H., Bednarek P., Szmajda R., Ochyra 628. M. 1983b.P. Szmajda R., Ochyra P. 1981. bryologique en Pologne. cartographie New La perspec- In: Szmajda R., Ochyra 626. M. 1985g. P. Szmajda A., Rusińska R., Ochyra P. 1985e. M. 540. Szmajda A., Rusińska R., Ochyra 360. M. 1985d. P. Szmajda A., Rusińska R., Ochyra P. 1985c. M. 360. Szmajda A., Rusińska R., Ochyra 69. M. 1985b.P. Szmajda A., Rusińska R., Ochyra 1999. A. Wojtal L., Gos R., Ochyra 1990d. P. Szmajda H., Bednarek-Ochyra R., Ochyra Ochyra R., Szmajda P., Bednarek H., Bocheński W. 1988a. M. 384. 384. M. 1988a. W. Bocheński H., Bednarek P., Szmajda R., Ochyra chyra R., Rusińska A., Szmajda P. 1985f. M. 585. M. 1985f.P. Szmajda A., Rusińska R., chyra terski. Seria 5: Mchy (Musci). 2. Warszawa—Poznań, PWN, s. 5—6. s. PWN, Warszawa—Poznań, 2. 5:(Musci).Mchy Seria terski. Woj- T. Tobolewski, Z. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas s 5:( Mchy Seria terski. T. Woj- Szweykowski, J. Polsce.w Red. zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas Wb & or Wrs. : ta rziscei rśi zarodniko- roślin rozmieszczenia Atlas W: Warnst. Mohr) & (Web. blandowii in plants spore of distribution geographical the of Atlas In: Mohr. (Hedw.) sum Poznań, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, s. 105—110. s. Poznaniu, w Mickiewicza Adama im. Uniwersytet Poznań, 20. Biologia Seria Szweykowski. J. bryogeography.Ed. and bryotaxonomy in tives Stebel, R. A. Red. Carpathians. Polish the of Bryophytes W: bocznozarodniowych. 29—33. s. PWN, Warszawa—Poznań, 2. 5:(Musci).Mchy Seria T.Wojterski. Tobolew- ski, Z. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W: Mitt. 27—28. s. PWN, Warszawa—Poznań, 2. 5:(Musci).Mchy Seria T.Wojterski. ski, Tobolew- Z. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W: B.S.G. T. B.S.G.W:Atlasrozmieszczenia roślinzarodnikowych Polsce.w Z. Red. 15—20. s. PWN, Warszawa—Poznań, 2. 5:(Musci).Mchy Seria T.Wojterski. ski, Tobolew- Z. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W:Limpr. 13—14. s. PWN, 5: Warszawa—Poznań, Mchy (Musci). 2. Seria T. Wojterski. Tobolewski, Z. w Polsce. Red. zarodnikowych roślin W: Pócs. et rozmieszczenia Bizot in Pócs Atlas 7—8. s. Warszawa—Poznań, 2. 5:(Musci).Mchy Seria terski. Woj- T. Tobolewski, Z. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas 520—522. 44.2: Flor.Geobot. Poland. Uplandin Fragm. and a of review its distribution Kraków-Częstochowa the University,47—52. s. W. 5.Kraków—Poznań, (Musci). 5:Mosses Seria P. Szmajda. Ochyra, R. Eds. Poland. Z. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W: Brid. (Hedw.) rosa 5:( Mchy Seria T. Wojterski. w Polsce. Szweykowski, Red. J. zarodnikowych roślin rozmieszczenia . 5—10..

Wojterski. Seria 5: Mchy (Musci). 2. Warszawa—Poznań, PWN, s. 23—25. s. PWN, Warszawa—Poznań, 2. 5:(Musci).Mchy Seria Wojterski.

Tobolewski, T. Wojterski. Seria 5: Mchy (Musci). 3. Warszawa—Poznań, PWN, PWN, 5: Mchy(Musci). 3.Warszawa—Poznań, Seria T. Wojterski. Tobolewski, Ochyra. Poznań, Sorus, s. 303—308. s. Sorus, Poznań, Ochyra. Szafer Institute ofof Botany Polishthe Institute AcademySzafer of & Mickiewicz Science Adam Musci ). 1. Warszawa—Poznań, PWN, s. 29—31. s. PWN, ).1.Warszawa—Poznań, Musci (Hylocomiaceae), nowy rodzaj mchów rodzaj nowy (Hylocomiaceae), Hylocomiadelphus ). 1. Warszawa—Poznań, PWN, s. 15—16. s. PWN, ).1.Warszawa—Poznań, (Sw.) oederana Plagiopus W: & Anderson. Crum (Musci, Seligeriaceae) new to new Seligeriaceae) (Musci, calcarea Seligeria (Hedw.) Kindb. W: Atlas Atlas W: Kindb. (Hedw.) rugosum Rhytidium Homalothecium philippeanum (Hornsch.) spathulum Rhodobryum Seligeria pusilla pusilla Seligeria Kindb. W: Kindb. campylopoda Seligeria (Hartm.) (Hartm.) intricatum Ortothecium (Hedw.) molluscum Ctenidium (Hedw.) roseum Rhodobryum M. 640. 640. M. (Hedw.) B.S.G. W: (Hedw.)B.S.G. ihsim folio- Diphyscium Paludella squar- Paludella

To bolewski, bolewski, Helodium Helodium (Spruce)

219 220 Ochyra R., Szmajda P., Bocheński W., Karczmarz K. 1988f. 452. K. M. W., Karczmarz P., Bocheński Szmajda R., Ochyra 636. M. 1992c. H. P., Bednarek-Ochyra Szmajda R., Ochyra W. 1988c. M. Bocheński 539.H., P., Bednarek Szmajda R., Ochyra Ochyra R., Szmajda P., Bocheński W., Karczmarz K. 1988e. M. 451. M. 1988e. K. Karczmarz W., Bocheński P., Szmajda R., Ochyra 64. 1988d.M. K. W., Karczmarz P., Bocheński Szmajda R., Ochyra Ojala E., Monkkonen M., Inkeroinen J. 2000. Epiphytic bryophytes on European European on bryophytes Epiphytic 2000. J. Inkeroinen M., Monkkonen E., Ojala Diversity 2005. M. Christensen J., Polish of Heilmann-Clausen E., Aude catalogue K., P., Dort van Census Ódor 2003. H. Bednarek-Ochyra J., Żarnowiec R., Ochyra 568. M. 1988i. K. Karczmarz W., Bocheński P., Szmajda R., Ochyra 1988h. K. Karczmarz W., Bocheński P., Szmajda R., Ochyra 451. M. 1988g. K. Karczmarz W., Bocheński P., Szmajda R., Ochyra 396. M. 1992b. H. Bednarek-Ochyra P., Szmajda R., Ochyra 393. M. 1992a. H. Bednarek-Ochyra P., Szmajda R., Ochyra s. 33—39. s. PWN, 5: Mchy (Musci).Warszawa—Poznań, 4. Seria T. Wojterski. Tobolewski, Z. nata Hedw. In: Atlas of the geographical distribution of mosses in Poland. Eds. Eds. Poland. in mosses of distribution geographical the of Atlas In: Hedw. mis ski, T. Wojterski. Seria 5: Mchy (Musci). 4. Warszawa—Poznań, PWN, s. 27—31. s. PWN, Warszawa—Poznań, 4.5: (Musci).Mchy Seria T.Wojterski. ski, Tobolew- Z. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W:Hedw. of Botany of Institute W. Szafer Kraków—Poznań, 8. P.Szmajda. Ochyra, R. Eds. Poland. in of mosses distribution geographical of the Atlas (Hedw.) In: tum Fleisch. P s P tenuinerve tenuinerve War- 4.45—46. s. (Musci). Mchy PWN, 5: szawa—Poznań, Seria Wojterski. T. Tobolewski, Z. Red. Polsce. w wych zarodniko- roślin rozmieszczenia Atlas W: Loeske. et (Tayl.) Fleisch. crassinervium 41—43. s. PWN, 5: Mchy (Musci).Warszawa—Poznań, 4. Seria T. Wojterski. Tobolewski, Z. biana Warszawa—Poznań, 4. (Musci). 5—8. s. Mchy 5: PWN, Seria Wojterski. T. Tobolewski, Z. Red. laceum University,67—71. s. Mickiewicz Adam & Science AcademyofPolish the R. P. Ochyra, of ofR. mosses in Poland. Atlas distribution In: Brid. Eds. the geographical 53—61. s. PWN, Warszawa—Poznań, 3.5:(Musci). Mchy Seria T.Wojterski. ski, (Hedw.) Limpr. W: Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce. Red. Tobolew- Z. w wych sites in Russia. Can. J. Bot. 78:529—536. Bot. J. Can. Russia. sitesin aspen European 26—27:85—102. Briol. Esp. Biol.Soc. forests. in beech communities bryophyte inhabiting wood dead of composition and Botany.of Institute Kraków,Sciences, Academyof Polish mosses. w e zawa—Poznań, PWN, s. 27—33. s. PWN, zawa—Poznań, my of Science & Adam Mickiewicz University,25—34. s. Mickiewicz Adam & Science myof olish Academy of Science & Adam Mickiewicz University,41—50. s. Mickiewicz Adam & Science Academyof olish oznań, PWN, s. 47—48. s. PWN, oznań,

Polsce. Red. Z. Tobolewski, T. Wojterski. Seria 5:Warszawa— Mchy(Musci).4. Seria T. Wojterski. Tobolewski, Z. Polsce.Red. Szmajda. 8. Kraków—Poznań, W. Szafer Institute of Botany of the Polish Acad- Polish the of Botany of Institute W.Szafer Kraków—Poznań, 8. Szmajda. Ochyra, P. Szmajda. 8. Kraków—Poznań, W. Szafer Institute of Botany of the the of Botany of Institute Szafer W. Kraków—Poznań, 8. Szmajda. P. Ochyra, (Hedw.) Hueb. W: Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce. Red. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W:(Hedw.)Hueb. in old-growth forests in northeastern Finland and in adjacentand in Finland forests northeastern in old-growth in tremula Populus (Mont.) Düll. W: Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce. Red. Red. Polsce. w zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W: Düll. (Mont.) (Hedw.) B., S. & G. W: Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce.(Hedw.) zarodnikowych & roślin S. B., G. W: rozmieszczenia Atlas

Polsce. Red. Z. Tobolewski, T. Wojterski. Seria 5: Mchy (Musci). 3. War- 3. (Musci). Mchy 5: Seria Wojterski. T. Tobolewski, Z. Red. Polsce. (Lindb.) Wijk et Marg. W: Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych zarodnikowych roślin rozmieszczenia Atlas W: Marg. et Wijk (Lindb.) Hylocomiastrum umbra- Hylocomiastrum M. 567. M. ithyphylla Bartramia atai pomifor- Bartramia Tomentypnum nitens Distichium capil- Distichium Neckera compla- Neckera Neckera crispa crispa Neckera Neckera web- Neckera Cirriphyllum Cirriphyllum Cirriphyllum Siwek J. 2006. Jakość wód źródlanych w zlewni Prądnika. Prądnik. Prace Muz. Szafera Szafera Muz. Prace Prądnik. Prądnika. zlewni w wódźródlanych Jakość 2006. J. Siwek Schumacker R., Martiny P. 1995. Threatened bryophytes in Europe including Maca- including Europe in bryophytes P.1995.Threatened Martiny R., Schumacker powietrza Zanieczyszczenie 2006. G. Ślusarski M., Zakrzewska K., Sawicka-Kapusta Kom. Prace Nauk, Tow. Przyj. Pozn. Kartuskiego. Pojezierza Mchy1981. A. Rusińska 1949. Wrocł. Prace Polski. Tow.E. Regiony klimatyczne 16:ser. Nauk, B, Romer 1—27. Rehmann species and richness Variation species 2003. in J.M. Gramling J.D., Fridley R.K., Peet Narodowe Parki Narodowym. Parku Ojcowskim w 1987. J. Problemturystyki Partyka Kraków, Pres. Polski. Atlas (red.) 2000. Z. Otałęga do lat bieżą- wieku XIX połowy od Polski 1976. roślinnej w szacie R. Zmiany Olaczek Phyto- badania. ich metody i fitocenoz leśnych degeneracji 1974. R. Kierunki Olaczek Siedlecka-Binder Z. 1967. w Narodo- Ojcowskiegopotokach Z. Parku wodna Roślinność Siedlecka-Binder ewr HRD 17. oe pat ad h ubn adcp. ra Eooy 4: Ecology Urban landscape. urban the and plants Lower 1979. H.R.D. Seaward mois- for values indicator Ellenberg of Reliability K.V.2000. Sykora A.P., Schaffers in pollution air of bioindicator a as barks Tree 1997. A. Martín J.M., Santamaría rozwoju tury- jako czynnik śląskiego krajobrazowe województwa Parki 2004. A. Rękas 1879. A. doSpraw. Galicji. bryologii Przyczynek Kom.13: Fizyjogr. 139—145.Rehmann do ich stosunku i Galicji zachodniej wątrobowcach i mchach O 1864. A. PolsceRehmann w przyrody Rezerwaty 2007. M. Smogorzewska M., Walczak G., Rąkowski Sądecczyzny. Monogr.Prace Kom.stosunki Fizjogr. 1925.B. Geobotaniczne Pawłowski Prąd- Krakowsko-Częstochowskiej. Wyżyny abiotyczne Środowisko 1992. J. Partyka 1981. M. Ośr. Stud. „Góra Flora koło Dok. mchówChełm” Zawiercia. rezerwatu Olech łódzkim. województwie w Las” „Wielki rezerwatu sprawie W 1972. R. Olaczek Ojcowskiego Parku Narodowego. Prądnik. Prace Muz. Szafera 16: 39—48. Szafera Muz. Prace Narodowego. Prądnik. Parku Ojcowskiego 89—106.OPN: 30-lecie Przyrody, Rezerwaty i 16:31—38. 32:171—206. Przyr. wego. Ochr. der K.K. zool.-bot. Gesellsch. Wien, 15: 461—484. Wien, Gesellsch. zool.-bot. K.K. der 11.2:225—244. J. Sci. Veg. measurements. field with comparison a reaction: soil and nitrogen ture, Pollut.381—387.98: Soil Water Spain. Air Navarra, Biol.59: 1—155. Krajo rozwoju ProblemyEkologii Perspektywy W: Strzyż. M. Red. krajobrazowych. badań kulturowego. świetle w regionalnego krajobrazu ochrony element oraz styki Tow. Roczn. 31: Kraków Nauk. 257—312. roślinności. ogółu Środowiska. Ochrony Instytut Warszawa, Południowej. 391—401.38: Geobot. acros a pool size pH Folia forests gradient in of Bluesouthern the Ridge Mountains. PAU,Kraków. 5:9—20. Szafera Muz. Prace nik. 55—70.8: Fizjogr. 177:Roln. Nauk Post. Probl. 369—408. Zesz. cych. 179—190. 3.3—4: coenosis 44—47. 28.5—6: Ojcz. Przyr. Chrońmy 217—225. European Bryophytes. of The Conservation for Comittee Trondheim, bryophytes. European of Book Data Red In: ronesia. br

A. azu. Kielce, PAEK, s. 189—201. s. PAEK, Kielce, azu.

1865. Versuch einer Aufzählung der Laubmoose von Westgalizien. Verh. Westgalizien. von Laubmoose der Aufzählung einer 1865.Versuch

221 222 Stebel A. 2006. The mosses of the Beskidy Zachodnie as a paradigm of biological and and biological of paradigm a as Zachodnie Beskidy the of mosses The 2006. A. Stebel bryophytes. of contractions and expansions range and Invasions 1992. L. Söderström Mater. 14:Společ., Bot. 33—39.1997. Čes. mechorosty. Zprávy Z. Invazní Soldán 1928. M. Sokołowski H. P.J., Rydin Jr. T., Ribeiro Snäll Stebel A., Białek B. 2001. W sprawie ochrony źródlisk Centurii na Wyżynie Śląsko- Wyżynie na Centurii źródlisk ochrony sprawie W 2001. B. Białek A., Stebel Stebel A., Fojcik B. 2003. Atlas rozmieszczenia mchów chronionych Polski w woje- w Polski chronionych mchów rozmieszczenia Atlas 2003. B. Fojcik A., Stebel (No. 40 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2003e. A. Stebel (No. 39 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2003d. A. Stebel (No. 38 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2003c. A. Stebel (No. 37 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2003b. A. Stebel (No. 36 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2003a. A. Stebel (No. 34 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2002d. A. Stebel (No. 33 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2002c. A. Stebel (No. 32 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2002b. A. Stebel (No. 31 Fasc. Exsiccati. Poloniae Meridionali Macroregioni Musci 2002a. A. Stebel zagrożenia poznania, stan — katowickiego województwa Mszaki 1998. A. Stebel Seria Geobot. Flor. Fragm. Węglowego. Okręgu Rybnickiego 1997.Mszaki A. Stebel of perspectives the from viewed rarity Bryophyte 2005. H.J. During L., Söderström ochronie. ich i Krakowsko-Wieluńskiej Jury „ostańcach” O 1949. K. Sosnowski Cambridge edition. Second Ireland. and Britain of flora moss The 2004. A.J. Smith -Krakowskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 57.5: Ojcz. Przyr. 115—118. Chrońmy -Krakowskiej. wództwie śląskim. Materiały Opracowania 7. Katowice, Centrum Dziedzictwa Dziedzictwa Centrum Katowice, 7. Opracowania Materiały śląskim. wództwie i 1251—1300). Katowice, Medical University of Silesia in Katowice. in Silesia of 1251—1300).University Medical Katowice, Katowice. in Silesia of University 1201—1250). Medical Katowice, Katowice. in 1151—1200). Silesia of University Medical Katowice, 1101—1150).Katowice. in Silesia of University Medical Katowice, 1051—1100).Katowice. in Silesia of University Medical Katowice, Katowice. in Silesia of 951—1000). University Medical Katowice, Katowice. in Silesia of University 901—950).Medical Katowice, Katowice. in Silesia of University 851—900).Medical Katowice, Katowice. in Silesia of University Medical 801—850). Katowice, 1—106. s. Śląska, Górnego 121—233.Polonica4: 27: Bryol. J. 261—268. dynamics. metapopulation and strategy history life A.M. 131—158. s. Press, Clarendon Oxford Bates, J.W. Eds. Farmer. environment. changing a in Lichenes and Bryophytes In: 5.1—3: Ojcz. 30—37. Przyr. Chrońmy 439—480. Sylwan46.5: Wiercicą. nad 103: Oikos 566—578. dispersal. versus conditions local metapopulations: tracking Press. University Przyrody Górnego Śląska, s. 1—110. s. Śląska, Górnego Przyrody 1—345. s. Medical 17. Carpathians. Sorus, Thesis Habilitation Katowice, in of Silesia University Katowice—Poznań, Western Polish the of flora the in changes environmental

oc hrony. Materiały Opracowania 1. Katowice, Centrum Dziedzictwa Przyrody Przyrody Dziedzictwa Centrum Katowice, 1. Opracowania Materiały hrony. Badania socjologiczne w rezerwacie bukowym w Złotym Potoku w Złotym bukowym w rezerwacie socjologiczne Badania

2003. Spatial occurence and colonisations in patch-colonisations and in occurence Spatial 2003. Szafer W. 1972. Szata roślinna Polski niżowej. W: Szata roślinna Polski. Red. W.Sza- Red. Polski. roślinna Szata W: niżowej. Polski roślinna Szata 1972.W. Szafer 10:265—266. Przyr. Ochr. Ojcowskiej. Doliny przyrody W. 1930. Niszczenie Szafer Szafran B. 1961. B. T.(Musci).PWN. MchyWarszawa, 2. Szafran 1957. B. T.(Musci).Mchy 1.PWN. Warszawa, Szafran szaty synantropizacji z zakresu 1988. Słownik B. Koźniewska B., Sudnik-Wójcikowska of Spreading 2004. P. Górski A., Stebel ops K, iresa . 90 Atooeize rein foy roślinno- i flory przemiany Antropogeniczne 1990. M. Mierzeńska K., Towpasz Kluczwody wostatnich Dolinyokresie we florze i1992. Zmiany K. roślinności Towpasz M. Świeboda zarodnikowych. roślin ochrony Zagadnienia 1959. Z. Tobolewski J., Szweykowski rezerwatów uwzględnieniem z Krakowsko-Wieluńskiej Jury Mchy 1955. B. Szafran wschodnich i Polski mchów florze we ubiegłych epok z Przeżytki 1948. B. Szafran Ojcowa. i Warszawy okolic skrytokwiatowych flory do 1887.Materiały J. Steinhaus localities Additional 2008. M. Szczepański B., Cykowska J., Żarnowiec A., Stebel Ochyra A., Stebel Meri- Macroregioni Musci 1997c. H. Klama J., Żarnowiec K., Jędrzejko A., Stebel Meri- Macroregioni Musci 1997b. H. Klama J., Żarnowiec K., Jędrzejko A., Stebel Meri- Macroregioni Musci 1997a. H. Klama J., Żarnowiec K., Jędrzejko A., Stebel Ochyra B., Fojcik A., Stebel stanowiska Kolejne 2005. B. Fojcik A., Stebel fer, K. Zarzycki. T. 2. Warszawa, PWN, s. 17—188. s. T.PWN, Warszawa, 2. Zarzycki. K. fer, Warszawskiego. Uniwersytetu Wydawnictwo Warszawa, roślinnej. inl Plna Escai Fs. 0 N. 7—0) Ktwc, iein col of School Silesian Katowice, 776—800). (No. 30 Fasc. Exsiccati. Poloniae dionali przyrody. Ochr. Przyr. 23: 213—254.23: Przyr. przyrody. Ochr. 18: 41—65.Przyr. Ochr. ościennych. krain Uniw.Warsz.Izw. Ochyra. R. Stebel, A. 271—274. s. Eds. Sorus, Poznań, Carpathians. Polish the of Bryophytes In: Poland. moss threatened european the of R. Dicranaceae) 2008. M. pański Medicine. Medicine. of School Silesian Katowice, 676—700). (No. 26 Fasc. Exsiccati. Poloniae dionali Medicine. of School Silesian 651—675). Katowice, (No. 25 Fasc. Exsiccati. Poloniae dionali (A)Opava 53: Muz. 97—108. Slez. Čas. Carpathians. the of part Polish the ceae) in Ojców,301—316. s. J. Partyka. Klasa, A. Red. Przyroda. Narodowego, Ojcowskiego Parku Monografia 412—414. 12.2: Polonica Seria Geobot. Flor. Fragm. śląskim. województwie w Dicranaceae) Chrońmy Przyr. Ojcz. 46.6: 32—44. 46.6: Ojcz. Przyr. trzydziestoleciu. Chrońmy ostatnim w Krakowie w Przegorzalskie” „Skały rezerwacie w ści 3—16. 50.2: Przyr. Ochr. lat. 25 43: 329—361. Przyr. Ochr. Narodowym. Parkiem czajną 50—64. 26: Przyr. Ochr.

Oc hyra. L. Między Hutą Ołowiu i Cynku „Bolesław” a Ojcowskim Ojcowskim a „Bolesław” Cynku i Ołowiu Hutą Między L. sylvestris Pinus

1980. Wpływ przemysłowych zanieczyszczeń powietrza na sosnę zwy- sosnę na powietrza zanieczyszczeń przemysłowych Wpływ 1980.

Poznań, Sorus, s. 293—302. s. Sorus, Poznań, in Poland. In: Bryophytes of the Polish Carpathians. Eds. A. Stebel, Stebel, A. Eds. Carpathians. Polish the of Bryophytes In: Poland. in

R., Wierzcholska S., Fojcik B., Rusińska A., Rosadziński S., Szcze- S., Rosadziński A., Rusińska B., Fojcik S., Wierzcholska R., urn dsrbto of distribution Current

R. 2008. Mszaki Ojcowskiego Parku Narodowego. W: Narodowego. Parku Ojcowskiego Mszaki 2008. R. Dicranum viride viride Dicranum (Musci, Polytricha- (Musci, hercynicum Oligotrichum Orthodicranum tauricum tauricum Orthodicranum (Bryopsida, (Bryopsida, introflexus Campylopus (Bryophyta, Dicranaceae) from from Dicranaceae) (Bryophyta, (Bryophyta, (Bryophyta,

223 224 Wika S. 1987. Lasy liściaste środkowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Cz. 1: Cz. Krakowsko-Wieluńskiej. Wyżyny części środkowej liściaste 1987. Lasy S. Wika Krakowsko-Wie- Wyżyny części środkowej geobotaniczne Zagadnienia 1986. S. Wika Wika S., Szczypek T., Blaski M., Bąk K. 1989. Walory przyrodnicze nowo 1989. projektowa- K. Waloryprzyrodnicze Bąk M., T.,Blaski Szczypek S., Wika Wika S. 1989. Lasy liściaste środkowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Cz. 2: Cz. Krakowsko-Wieluńskiej. Wyżyny części środkowej liściaste 1989.Lasy S. Wika Krakowsko-Wieluńskiej. Wyżyny części środkowejborowe 1983.Zbiorowiska S. Wika na zamków i miast niektórych murów roślin zbiorowiska i Flora 1982. E. Weretelnik 319—343. 5.2: 1959. Flor.Geobot. Z. Fragm. miechowskiej. ziemi Mchy Wacławska bryo- on variation environmental of effects The 2002. P. Engels A., Vanderpoorten podstawa jako naczyniowych roślin rozmieszczenie i Różnorodność 2008. An. Urbisz Wika S., Szczypek T. 1990. Szata roślinna Olkuskiego Okręgu Rudnego. Zesz. Nauk. Nauk. Zesz. Rudnego. Okręgu Olkuskiego roślinna Szata 1990. T. Szczypek S., Wika V Wika S., Szczypek T., Widera Z. 1984. Zbiorowiska roślinne projektowanego rezer- projektowanego roślinne Zbiorowiska 1984. Z. Widera T., Szczypek S., Wika Smoleń uroczyska przyrodnicze osobliwości Ważniejsze 1985. T. Szczypek S., Wika to relationship boulders: on richness species Bryophyte 2005. H. Rydin H., Weibull 2007.neigh- N. three in Study for Reasons moss rarity: Ingerpuu A., Vellak K., Vellak 1999.J. DiversityPaal K., of Vellak bryophyte vegetation in some forest types in Estonia:conserva- the for survey GIS-based P.A 2005. Engels A., Sotiaux A., Vanderpoorten at rarity and diversity bryophyte of Patterns 2003. P. Engels A., Vanderpoorten 1997.A. Capital Region (Belgium). of Brussels the survey A bryological Vanderpoorten Krakowsko-Często- Wyżyny naczyniowych roślin flory Konspekt 2004. An. Urbisz południowo-zachodniej naczyniowych roślin rozmieszczenia Atlas 2001. Al. Urbisz for identi- properties ecological and 1999.N. Floristical Ingerpuu K., Vellak H., Trass anderpoorten A., Engels P., Sotiaux A. 2004. Trends diversityin 2004. abundanceand A. of Sotiaux P., Engels A., anderpoorten luńskiej. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Uniwersytetu Wydawnictwo Katowice, luńskiej. 49—64. Biol.12: Acta 513—522.25: Ecography scale. region ata phytes AGH, Kraków, Sozologia i Sozotechnika 32:163—181. Sozotechnika i Kraków,AGH, Sozologia Botanika 39: 35—86. Botanika i silvaticae Fagion 81—112. i Alno-Padion 63—110.25:Univ. Bot. Acta Wratisl., Prace Śląsku. Dolnym 71—79. 122: Biol.Conserv. species. tree canopy and habitatdiversity area, 135:Biol.Conserv. 360—368. countries. bouring a comparison of old unmanaged and managed forests. Biodiv. Conserv. 8: 1595—1620. obligate epiphytic bryophytes in a highly managed landscape. Ecography 27: 567—576. a 14: Belg. 1—83. Bot. Scripta Katowice, Krakowsko-Częstochowskiej. Śląskiego. Uniwersytetu Wydawnictwo Wyżyny geobotanicznej regionalizacji Śląskiego. Uniwersytetu Wydawnictwo Katowice, chowskiej. Śląskiego. Uniwersytetu Wydawnictwo Katowice, Katowickiej. Wyżyny części Środ. 2: 143—164.2: Środ. Ochr. Arch. glebowych. stosunków i terenu rzeźby do odniesione Pazurku w watu 45.3: 65—76. Ojcz. Przyr. Chrońmy skiej. Krakowsko-Wieluń- Wyżyny nychśrodkowej obiektówczęści na obszarze przyrody 41.4: Ojcz. 47—50. Przyr. Chrońmy Pilicy. koło tion of bryophytes at the landscape scale. Biol. Conserv. 121:Biol.Conserv. scale. 189—194. landscape atthe bryophytes of tion 67—80. 36: Fenn. Bot. Ann. Estonia. in forests primeval of fying

regional scale. Biodiv. 545—553.12: Conserv. scale. regional . Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Seria B — Botanika 38: Botanika — B Seria Zach., Pol. Fizjogr. Bad. . betuli Carpinion Calamagrostio-Quercetum Bd Fzor Pl Zc. Sra — B Seria Zach., Pol. Fizjogr. Bad. . Wójcicki Z. 1914. Roślinność okolic Częstochowy i Olsztyna. W: Obrazy roślinności roślinności Obrazy W: Olsztyna. i Częstochowy okolic 1914.Roślinność Z. Wójcicki Żarnowiec J., Jędrzejko K., Klama H. 1994/1995. Brioflora rezerwatów przyrody — przyrody rezerwatów Brioflora 1994/1995. H. Klama K., Jędrzejko J., Żarnowiec Zechmeister H.G., Moser D. 2001. The influence of agricultural land-use intensity on intensity land-use agricultural of influence The 2001. D. Moser H.G., Zechmeister calcare- Dutch of restoration in results and approaches, Problems, 2001. J.H. Willems W. 1974. Flora mchów Monogr.i zbiorowiska Kaczawskich. mszaków Gór Wilczyńska W Żarnowiec J., Jędrzejko K., Klama H. 1987. H. MusciMacroregioni Meridionali Klama Poloniae K., Jędrzejko J., Żarnowiec 15 Mchy…15 endangered of Distribution 2002. T. Wrbka D., Moser A., Tribsch H., Zechmeister U. Korzeniak J., Wołek Z., Szeląg W., Różański H., Trzcińska-Tacik K., Zarzycki cenoz botanicznym składzie w oraz Polski roślinnej szacie w 1976.Zmiany R. Zaręba 1996. M. MountainZając vascular plants in the Polish lowlands. Polish Bot. Stud. 11: 1—92. metodyczne 1978. A. Założenia Zając Polskiego Królestwa roślinności Obrazy W: Ojcowa. Roślinność 1913a. Z. Wójcicki płatach w mikologiczne Obserwacje 1960. W. Wojewoda na tle 1989.zbiorowisk sege- Częstochowskiej Z. Wyżyny segetalne Zbiorowiska Wnuk Polskiej Fizjograficznego Muzeum zbiorach w Żmudy A.J. Mchy 1935.T. Wiśniewski 1957. Z. Wiśniewska W. 1973. Univ. DolnegoActa MchyŚląska. kamieniołomów Wratisl., Prace Wilczyńska Żarnowiec J., Jędrzejko K., Klama H. 1986. Musci Macroregioni Meridionali Polo- Meridionali Macroregioni Musci 1986. H. Klama K., Jędrzejko J., Żarnowiec of communities forest the in plants Cryptogamus In: Bryopsida. 1995. J. Żarnowiec Kra- na krasowej Wyżynie studni brioekologiczna 1992. J. Charakterystyka Żarnowiec Bota- Prace Nauk. UJ, Zesz. Dulowskiej. 1974.B. Puszczy naczyniowe Rośliny Zemanek ójcicki Z. 1913b. Roślinność Ojcowa. Obrazy roślinności Królestwa Polskiego i kra- i Polskiego Królestwa roślinności Obrazy Ojcowa. 1913b. Roślinność Z. ójcicki Królestwa Polskiego i krajów ościennych. Z. 7. Z. 1—32. s. Warszawa, ościennych. krajówPolskiego i Królestwa 1—26. s. Warszawa, 6. Z. jówościennych. Exsiccati. Fasc. 10 (No. 276—300). Katowice—Sosnowiec, Silesian School of Medicine. bryophytes in Austrian agricultural landscapes. Biol. Conserv. 103:Biol.Conserv. 173—182. landscapes. agricultural Austrian in bryophytes Biodiv. 10:Conserv.1609—1625. richness. species bryophyte Sciences. AcademyofBotany,ofPolish Institute Szafer W.Kraków, Poland. of plants vascular of values indicator Ecological 2002. 349—367.177:Roln. Nauk Post. Probl. Zesz. gospodarczymi. procesami wywołane leśnych sce i to 71: Monogr.1—118. Bot. Polski. talnych główny. Spraw.39—63. 68: 1: Zielnik Cz. Kom. Fizyjogr. Umiejętności. Akademii 3.1: Flor.Geobot. 129—140. Fragm. UJ. Botaniki 9.2: 147—154. RestorationEcology years. 30 last the during grassland ous 1—112. 44: Bot. 17: Bot. 55—72. „Dolina Mnikowska”, „Bielańskie Skałki”, „Kajasówka”, „Skałki Przegorzalskie” Przegorzalskie” „Skałki „Kajasówka”, Skałki”, „Bielańskie Mnikowska”, „Dolina of Medicine. School Silesian 251—275). Katowice—Sosnowiec, (No. 9 Fasc. Exsiccati. niae 119—133.4: Warszawa—Białowieża. Geobotanicum vum 7, Phytocoenosis Archi- W. Mułenko. Faliński, J.B. Eds. Park. National Białowieża 18: 257—266. Częstochowska Ziemia kowsko-Częstochowskiej. 121—156.2: niczne

krajów ościennych. Z. 5. Warszawa, s. 1—40. s. 5.Warszawa, Z. ościennych. krajów - w okolicy Rabsztyna. Fragm. Flor. Geobot. 6.4: 725—768.6.4: Flor.Geobot. Fragm. Rabsztyna. okolicy w myrtilli Vaccinietum . Wiad. Bot. 22.3: 145—155. 22.3: Bot. Wiad. . L. i jego odmiany w zbiorach Instytutu Instytutu zbiorach w odmiany jego i L. cupressiforme Hypnum Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Pol- naczyniowych roślin rozmieszczenia Atlasu i carpaticum Fagetum Pine-

225 i „Skołczanka” (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska). Prądnik. Prace Muz. Szafera 9: 119—136. Żarnowiec J., Jędrzejko K., Stebel A., Klama H. 1997a. Musci Macroregioni Meri- dionali Poloniae Exsiccati. Fasc. 12 (No. 326—350). Katowice, Silesian School of Medicine. Żarnowiec J., Jędrzejko K., Stebel A., Klama H. 1997b. Musci Macroregioni Meri- dionali Poloniae Exsiccati. Fasc. 13 (No. 351—375). Katowice, Silesian School of Medicine. Żarnowiec J., Jędrzejko K., Stebel A., Klama H. 1997c. Musci Macroregioni Meri- dionali Poloniae Exsiccati. Fasc. 14 (No. 376—400). Katowice, Silesian School of Medicine. Żarnowiec J., Jędrzejko K., Stebel A., Klama H. 1997d. Musci Macroregioni Meri- dionali Poloniae Exsiccati. Fasc. 15 (No. 401—425). Katowice, Silesian School of Medicine. Żarnowiec J., Jędrzejko K., Stebel A., Klama H. 1997e. Musci Macroregioni Meri- dionali Poloniae Exsiccati. Fasc. 18 (No. 476—500). Katowice, Silesian School of Medicine. Żarnowiec J., Jędrzejko K., Stebel A., Klama H. 1997f. Musci Macroregioni Meri- dionali Poloniae Exsiccati. Fasc. 19 (No. 501—525). Katowice, Silesian School of Medicine. Żarnowiec J., Klama H., Bujakiewicz A., Mułenko W. 1996. Epigeits and their role in the differentiation of terricolous habitats. In: Cryptogamus plants in the forest communities of Białowieża National Park. Eds. J.B. Faliński, W. Mułenko. Phyto- coenosis 8, Archivum Geobotanicum 6: 119—133. Żarnowiec J., Stebel A., Ochyra R. 2004. Threatened moss species in the Polish Car- pathians in the light of a new Red-list of mosses in Poland. In: Bryological studies in the Western Carpathians. Eds. A. Stebel, R. Ochyra. Poznań, Sorus, s. 9—28. Żmuda A. 1911. Bryotheca Polonica. Cz. 1. Kosmos 36: 15—22. Żmuda A. 1912. Bryotheca Polonica. Cz. 2. Kosmos 37: 118—125. Żmuda A. 1916. Bryotheca Polonica. Cz. 4. Spraw. Kom. Fizyjogr. 50: 169—176. Żmuda A., Wiśniewski T. 1930. Bryotheca Polonica. Cz. 5. Spraw. Kom. Fizyjogr. 64: 199—209. — paper. The hydrographic conditions in the Cracow-Częstochowa Upland do not favourpaper.not hydrographicdo The Cracow-CzęstochowaUpland the in conditions medium moisture demands prevailed (F). These made index(TableRwith anfrom9 toup 7 Cracow-Częstochowathe In7). almost Upland60%species with of the local bryoflora. (Fig.9mosses recordedthetofromMore of 19). 740% than were strongly calciphilous areaindexwerevaluethelight-demandingL in mosses anthespecies withhalf Almost to29%(104 amounting taxa) (Table 6). issignificant, species ofmontane proportion total the flora taxa Cracow-Częstochowamoss lowland.the fromthe montane In absent areusuallywhich 29 (72.5%) for limit northern the is It 5). (Tablearea the within range their of groupsreachlimit species geographicthe 40 to Up share (29.4%). highest 9 the (Tablehad distinguished 4) the among from element, temperate The 1). (Tablerepresented (34), Brachytheciaceae (Ochyra bryoflora which among families, 45 country’s to belong These 2006). entire the Stebel 2003; of 51% up make which varieties), 12 — — — valuable elements. very is Upland diverse. the Calcareous of covergrasslands and rocky plant communities are, The among others, monadnocks. its particularly calcareous rising by punctuated and a.s.l., m 350—450 of altitude an evenat becoming udulating areas, of composed contemporaryThe Cracow-Częstochowalandscape1988). the (Kondracki of is Upland 15* Summary cover plant the of transformations anthropogenic to relation in Upland Cracow-Częstochowa the of Mosses Fojcik Barbara It extends from the town of Częstochowa to Cracow and covers approximately 2

analysis re definition ofthemainfactors sha Cracow-Częstochowa Upland, presenta The general bryofloristic characteristics of the main habitat types are presented in this Ecologicalindexes were usedtheanalysisin speciesof preferences regarding habitats. species (plus 357 comprises Upland and Cracow-Częstochowa the ranges of flora in moss changes The local consequent the and distribution patterns ofparticular species. mosses of groups ecological to determinethecauses, distribution ofparticularspecies, These studies were undertakenandfocused mainly on: The Cracow-Częstochowa Upland is the macroregion of the Silesian-Cracow Upland. view of trends observed in the dynamics of the analysed flora and an attempt made tion of the species richness and variety of moss flora in the area ofthe area the in flora moss of variety and richness species the of tion f ecin t atrppesr rgrig atclr pce ad various and species particular regarding anthropopressure to reactions of 3) and (32) Bryaceae ping thecontemporary bryoflora andthe 2) r ms numerously most are (29) Amblystegiaceae Pottiaceaespecies), (48

615 km t al. et 2

227 228 as 71 (41%) of strictly protected species occur in the Upland (Table 13). From among the Orthodicranum montanumandO.tauricum). a as such(e.g.epiphytes expansion as ecologicalacidophilous rangeof way local their expand to chance the others providing while species certain of areasorderin convert to non-forestryto them use. Habitat changes regressionthe cause discussed. The most radical manifestation of anthropopressure is the deforestation of vast 38) andOrthodontiumlineare (Fig. 39)have beennotedinsinglelocations. whichspecies moss the are increasing. Two — species alien alien species as is the case with vascular plants. Pioneers of of initial habitats disappearanceprevail among the nativediminutionthe The species.in many the appearance of bryoflora by offset not is of because prevail Negative phenomena discussed. are Upland species ofxerothermic plant. interesting,manyrare of decline the caused has This them. on grazing cessationof the examplelarge-scalespectacular the is degeneration grasslandof communities by caused vegetation. One the for negative consequences had also has managementagricultural of forms certain of abandonment The species). moisture-demanding and forestshade- as pollution, air of Upland, deforestation consequence modificationthe and a tree of Cracow-Częstochowa (lack stands ancient of forest as habitats and Europe,for and Poland the of regions from other from as disappeared well have Many them. among change,habitatepiphytes sensitiveto are which taxa rare of number high a of decline negativeand visible the deforestationmost in of effects has resulted management. This vegetationthe marsh are water,and peat-bog of decline the as well as phytocoenoses, themoss and flora communities are of also described in the paper. plant Deforestation forms habitats, and damage to the structure of main on forest influence The once. their least and anthropopressure at habitats anthropogenic in observed were Upland to 69(37.5%)were observed onconcrete at leastonce. the of associatedbryoflora. up with rocks taxa local 184 the From among of composition the (21.5% there noted were species 77 bryoflora). Artificial habitats rock like which were significantly influenced those among escarpments; colonized also species group similar of A therophytes. orthotropic small, were frequent most the fallow); and once. atleast noted were flora) occurredspecies 71 While flora)the of 20% (almost on agricultural copped (both fields the of (33% species 118 where roadsides and tracks Moreover, 91 species(25.5%oftheflora) were notedondecaying wood. Fig.(Table8, 21). (43) poplar and (48) alder (52), willow (54), beech (58), maple (64), ash trees: common following the recordedon being taxa epiphyticnumbers of highest the with species 116 supported bark Tree(boulders). habitatsnon-calcareous only the Cracow-Częstochowa Upland; 184 species (51.8%) were noted there, including 21 from the of typical arebrushwood.habitats Rocky in as well as forest), oak-hornbeam-lime mixed beech forest, terrestrial and forest in and in pine flora) forest habitats in (mainly species were moss noted here Ninety-seven interesting.(27% of the flora), while and 157 moss species occurred rich (44% of the is habitats calcareous pastured regularly and the bryoflora associated with xerothermic grassland, which has developed on deforested covernot largeareas.Instead do Peat-bog communities also mosses.aquaticmarshy or Almost all of the partly protected mosses in Poland (25 out of 27 — 92.6%), as well arealso anthropopressure, especially tendencies, dynamic the influencing Factors Cracow-Częstochowa the in flora moss the in observed tendencies dynamic The recordedCracow-Częstochowaspecies the moss in 357 the fromamong (44%) 157 cart along occurred bryoflora richest the habitatsanthropogenic the among From Campylopusintroflexus Dicranoweisiacirrata , (Fig. 231 threatened mosses in Poland, 65 were noted there; with 40% in the R (rare) (Fig. 53). The concentration of records for strictly protected and threatened species in the whole of Poland is shown in Fig. 54. Changes in the plant cover mean that the problem of moss protection in the Cracow- Częstochowa Upland has become extremely important. As these studies have confirmed, reserve protection is the only effective method of maintaining interesting elements of the flora (including the bryoflora) and their habitats. Attention should also be paid to activities which focus on preserving the diversity of species outside protected areas. Primarily certain restrictions on forest management should be considered, as well as the need for actively protecting grassland vegetation. 230 mit mittleren Feuchtigkeitsbedürfnissen (F), die fast 60% der einheimischen Möser Möser einheimischen der 60% bilden. fast die (F), Feuchtigkeitsbedürfnissen mittleren mit Arten vorallem überwiegen Hochebene Krakauer-Tschenstochauer der Auf(Tab. 9 7). bis 7 von R-Index dem mit Arten kalkbedürftige deutlich bilden Möser der 40% Über bilden 19). Gebiet (Abb. 9 bis 7 genannten von L-Indexes des dem dem Wert mit auf Moospflanzenarten lichtbedürftige Möser der Hälfte die Beinahe ausgenutzt. Indexe und beträgt 29%(104Taxa) (Tab. 6). Krakauer-Tschenstochauer der Moosflora bedeutend der ist Hochebene in Gebirgsarten das sind Gebirgsarten, die im Tiefland in der Regel nicht vorhanden sind. Der Anteil von amhäufigsten die nördlicheGrenzedie GrenzeihrerTaxons(Tab.Reichweitees — 29 ist Für (72,5%) Gebiet 5). untersuchten dem Element auf erreichen das Moosarten gemäßigte 40 4). (Tab. (29,4%) vertreten ist Gruppen geografischen 9 genannten den Arten), 06. i ghrn u 5 aiin vn ee a zhrihtn sind: zahlreichsten am denen von Familien, 45 zu gehören Sie 2006). erstreckt und die Fläche von ca. 2 ca. vonFläche die und erstreckt Krakauer Hochebene, deren Gebiet sich von der Stadt Tschenstochau bis zur Stadt Krakau Zusammenfassung WandlungenPflanzendecke der anthropogenen der angesichts Krakauer-Tschenstochauer der Die Moospflanzen Hochebene Barbara Fojcik (und 12 Abarten), was 51% der einheimischen Flora darstellt (Ochyra u.a. 2003; Stebel (und12Abarten), was 51% derStebel einheimischen2003; u.a. Flora darstellt (Ochyra — — — — Felsenpflanzengemeinschaften. und Kalkrasen a. u. gehören Elementen ist besonderen ihren zu Hochebene und unterschiedlich der sehr Pflanzendecke Die sind. abgewechselt Kalkanhöhen erhebenden auf der Höhe von hügeligen, 350—450 m u.d.M. flachen, ausgeglichenen aus Bergrücken, besteht die mit den Hochebenesich Krakauer-Tschenstochauerhöher der Landschaft

Bei der Analyse von Biotoppräferenzen der einzelnen Arten wurden ökologische ökologische wurden Arten einzelnen der Biotoppräferenzen von Analyse der Bei i Kaae-shntcae Hceee s en Mkoein e Schlesisch- der Makroregion eine ist Hochebene Krakauer-Tschenstochauer Die Die Moospflanzen der Krakauer-Tschenstochauer Hochebene umfassen 357 Arten 357 Krakauer-Tschenstochauer umfassen Hochebene der Moospflanzen Die Kultureinfluss wieauch daraus folgende Reichweiteänderung zuerforschen. deren Ursachen hinzuweisen, g auf bestimmten Pflanzenarten bedingenden Hauptfaktoren zunennen, heutig das Hochebene zuzeigen, g die Zum Hauptzielderinvorliegender Arbeitdargestellten Untersuchungen wurde: die Reaktion Brachytheciaceae egenwärtige Tendenzen in der Dynamik von der hier untersuchten Flora und Flora untersuchten hier der von Dynamik der in egenwärtigeTendenzen ne ül vn esheee Moatn n e Krakauer-Tschenstochauer der an Moosarten verschiedenen von Fülle anze e Bild von den Moospflanzen und die räumliche Verteilung vonden Verteilung räumliche die und Moospflanzen den von Bild e von den einzelnen Moosarten und ökologischen Moosgruppen auf den Bryaceae (34),

615 km 615 Amblystegiaceae und (32), 2 einnimmt (Kondracki 1988). Die heutige Die 1988). (Kondracki einnimmt (28) (Tab.Unter (28) 1). Pottiacae (48 lineare (Abb. 39)beobachtet. Standorte von den fremden Arten fremden den von Standorte Polenwerdenhäufigerauchin Letztens einzelneimmer typischenMoosarten. Biotopen der es beiGefäßpflanzen initiale verbreitendensichüberwiegenfür den Mösern die ergänzt.Unter nicht wie Fallist, so Pflanzenarten, fremden von Zufluss den durch wird vorwiegend sind Es negative besprochen. Erscheinungen Tendenzen und dynamischen das Zurücktreten beobachteten von HochebenePflanzenarten, und der Moosfloraverlust verschwinden viele interessante, oft auch seltene Arten von xerothermen Pflanzen. vonRasenpflanzengemeinschaften wegen der Aufgabe Rasenabweiden.von Infolgedessen negative Folgen für Pflanzen zur Folge. EinLuftverschmutzung krasses Beispiel der zurücktreten. wegen dafürAufgabeDie ist auch von manchendie Wirtschaftsformen Massendegeneration feuchtigkeitsliebende wie Pflanzenarten), hatauch und schatten- für PolensStandorte Regionen anderen und Waldumbaus Waldausschneidens Altholz in (fehlende und des infolge Europas, wieoder so Hochebene, Krakauer-Tschenstochauer der auf welche Epiphyten, auch sind denen Unter Biotopveränderungen Taxa. empfindlichen gegen und seltenen mehreren von Schwinden verursachte das Das Moorpflanzen. und Strukturverformung Degeneration Wasser- Waldphytozönosendie die von den und von sichtbarsten Zu den negativen beschrieben. Moosflora Folgen die Pflanzengemeinschaftender Biotope, und wirtschaftlichen auf Einfluss Tätigkeit gehören das Waldausschneiden, anthropogenen Biotopgetroffen. im einmal mindestens (44%) 157 wurden Moosarten auftretenden Hochebene der auf beeinflussenden sogar 69 (37,5%) mindestens einmal auch auf dem Moosflora Betonboden bemerkt. Unter den 357 wurden Felsentaxa lokale 184 den Von Biotope. die felsenähnliche künstliche gehören anthropogenen, Biotopen den Moospflanzen) Zu aller wurden. (21,5% Arten beobachtet 77 denen auf Böschungen, auch besetzte Gruppe Ähnliche Therophyten. orthotrope kleine meistens waren es auf; Flora) der 20% (fast ganzen der (33% Flora) Moosarten festgestellt 118 wurde. von Vorkommen Auf das den Feldern (Anbauflächen einmal und Brachfelder) mindestens traten denen 71 Arten an der ganzen Flora) gesehen. Pappeln (43) (Tab. und 8, Abb.(48) 21) Erlen festgestellt.Weiden(52), Auf (58), modernem Holz wurdenAhornen 91 Arten (64), (25,5% Eschen auftretendengewöhnlich auf epiphytischen meisten Die Moospflanzen. wurden Auf116 wuchsenTaxons Baumrinde der beobachtet. (Findlinge) Standorten kalklosen aus 21 nur darunter (51,8%) Arten 184 insgesamt hier wurden Es Felsenpflanzengemeinschaften typisch. sind Hochebene Krakauer-Tschenstochauer Buschstandorten die Für Flora).ganzen auf der (44% und auf Moosarten Laubwäldern) 157 traten gemischten in und Buchenwäldern in auch gemischten mit Wäldernund als Kieferwäldernoberirdischen(v.WaldstandortenAuf in a. welche Moospflanzen, Rasen verbunden sind. die Es ein.Sehr wurden hier 97 Moosarten (27% der ganzen Flora) dagegen festgestellt. Die sind Torfmoor- Flächen xerothermen, auf entwaldeten und systematisch geweideten Kalkstandorten gebildeten interessant großen den Reichtum keine günstig. und hier abwechslungsreich nicht nehmen Wassermoospflanzen für Sumpfpflanzengemeinschaften vorkommenden und hier sind den Krakauer-Tschenstochauer Verhältnisse der hydrografischen an auf herrschenden heute Hochebene Die dargestellt. Biotoptypen wichtigsten In der Arbeit wurden auch die in der Moosflora der Krakauer-Tschenstochauer der Moosflora der in die auch wurden Arbeit der In In vorliegender Arbeit wurden die wichtigsten Formen der Anthropopression und deren Unter den anthropogenen Biotopen haben die reichste Flora Wege und Rasenstreifen, in Moospflanzen von Charakteristik allgemeine wurde Arbeit vorliegender In Campylopus introflexusCampylopus (Abb. 38) (Abb. und Ortodontium

231 Man hat auch die, oben genannte dynamische Tendenzen bedingenden Faktoren, besonders die Anthropopression, erörtert. Zu deutlichsten Anzeichen der Anthropopression gehört das Entwalden von großen Flächen zwecks deren anderer Bewirtschaftung. Die Biotopveränderungen verursachen die Regression von manchen Moosarten, doch sie tragen zugleich zur ökologischen Expansion von anderen Arten (z.B.: azidophile Epiphyten: Dicranoweisia cirrata, Ortodicranum montanum oder O. tauricum ) bei. Auf der Hochebene kommen fast alle in Polen teilweise (25 von 27 — 92,6%) geschützten und 71 (41%) völlig geschützten Moosarten vor (Tab. 13). Von 231 auf dem Gebiet Polens bedrohten Moosarten (Żarnowiec u.a. 2004) befinden sich 65 auf der Krakauer-Tschenstochauer Hochebene; die meisten davon sind seltene Arten der sog. R-Kategorie (40%) (Abb. 53). Die Konzentration der Standorte von völlig geschützten und in Polen bedrohten Arten wurde an der Abbildung 54 geschildert. Angesichts der Veränderungen von der Pflanzendecke ist das Problem des Moospflanzenschutzes auf der Krakauer-Tschenstochauer Hochebene von großer Bedeutung. Die einzige wirksame Methode des Schutzes von interessanten Floraelementen (darunter der Moospflanzen) und deren Standorten scheint ein Reservatschutz zu sein.