Notatki Płockie 2019 Nr 1
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
INDEX 339202 KWARTALNIK TOWARZYSTWA NAUKOWEGO PŁOCKIEGO Płock 1/258 2019 ISSN 0029-389X INFORMACJA DLA AUTORÓW • Materiały do „Notatek Płockich” prosimy przysyłać pocztą mailową na adres [email protected] lub na płycie CD z wydrukiem na adres Towarzystwa Naukowego Płockiego (pl. Narutowicza 8, 09-402 Płock). • Czcionka – Times New Roman, wielkość – 12, interlinia – 1,15, maksymalna objętość tekstu – 15 stron z przypisami i zdjęciami, jedna szpalta; marginesy – 2,5 cm. • Zdjęcia z podpisami oraz podaniem autora i źródła pochodzenia wstawione do tekstu w odpowiednie miejsca. Artykuł powinien być zaopatrzony w krótki abstrakt w języku polskim (do 250 znaków) oraz słowa kluczowe (do 5). Na końcu artykułu należy dołączyć bibliografię oraz jego tytuł i „Summary” w języku angielskim (do 250 znaków). W przypadku recenzji należy tylko dołączyć tytuł recenzowanej publikacji w języku angielskim oraz zdjęcie okładki recenzowanej książki. • Opuszczenia w cytowanym tekście sygnalizujemy trzema kropkami w nawiasie kwadratowym: […]. • Przypisy w języku polskim (tamże, dz. cyt., zob.), czcionka – Times New Roman, wielkość – 10, interlinia – 1,15; w przypisach odwołujących się do artykułów z gazet lub czasopism podajemy inicjał imienia i nazwisko autora, tytuł pisany kursywą, tytuł gazety lub czasopisma w cudzysłowie, rok, numer, strony, np. S. Kostanecki, Marszałek w Płocku. Szkic literacki, „Głos Mazowiecki” 1938, nr 124 z 1 czerwca, s. 2. • Podobnie podajemy opis bibliograficzny książek: inicjał imienia i nazwisko autora, tytuł pisany kursywą, data i miejsce wydania, np. T. Chrostowski, 4 pułk strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej, Płock 1992; w przypadku prac zbiorowych: Dzieje Płocka, t. 2, Dzieje miasta w latach 1793-1945, (red.) M. Krajewski, Płock 2006. • Przed przysłaniem ostatecznej wersji tekstu bardzo prosimy o jego sprawdzenie, ze zwróceniem uwagi na literówki, interpunkcję i poprawność przypisów. • Prosimy również o krótką informację Autora o sobie do notki o Autorach: tytuł lub stopień naukowy, miejsce pracy, pełnione funkcje oraz adres (w celu przesłania egzemplarza autorskiego), numer telefonu i adres mailowy do wiadomości redakcji. • Przesłanie artykułu do Redakcji „Notatek Płockich” oznacza zgodę Autora na jego publikację. • Warunkiem zakwalifikowania artykułu do druku jest pozytywna recenzja wydawnicza. Redakcja „Notatek Płockich” Na okładce: dwór w Sokołowie z XVIII wieku Rys. Anna Michalak Skład i druk: Wydawnictwo i Poligrafia „IWANOWSKI” ul. Dziewiarska 7, 09-407 Płock e-mail: [email protected] PŁOCK NOTATKI NOTICES PŁOCKIE QUARTERLY OF THE SCIENTIFIC KWARTALNIK TOWARZYSTWA SOCIETY OF PŁOCK NAUKOWEGO PŁOCKIEGO (published since July 1956) (ukazuje się od lipca 1956 r.) 1/258 1/258 JANUARY – MARCH STYCZEŃ – MARZEC 2019 2019 EDITORIAL BOARD KOLEGIUM REDAKCYJNE DR GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI DR GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI (EDITOR-IN-CHIEF) (REDAKTOR NACZELNY) MGR AGNIESZKA CIECHOMSKA MGR AGNIESZKA CIECHOMSKA (EDITORIAL SECRETARY) (SEKRETARZ REDAKCJI) MGR MAŁGORZATA DUCH MGR MAŁGORZATA DUCH (LANGUAGE EDITOR) (REDAKTOR JĘZYKOWY) DR AGNIESZKA KRZĘTOWSKA DR AGNIESZKA KRZĘTOWSKA (STATISTICAL EDITOR) (REDAKTOR STATYSTYCZNY) DR ANDRZEJ DWOJNYCH DR ANDRZEJ DWOJNYCH DR TOMASZ PIEKARSKI DR TOMASZ PIEKARSKI DR WALDEMAR PODEL DR WALDEMAR PODEL PROF. NADZW. DR HAB. INŻ. RENATA WALCZAK PROF. NADZW. DR HAB. INŻ. RENATA WALCZAK SCIENTIFIC COUNCIL RADA NAUKOWA PROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKI PROF. NADZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKI (CHAIRMAN) (PRZEWODNICZĄCY) REV. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK (Slovakia) KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK (Słowacja) PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS (Lithuania) PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS (Litwa) DR MARIAN CHUDZYŃSKI DR MARIAN CHUDZYŃSKI REV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKI KS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKI DR HAB. HENRYKA ILGIEWICZ (Lithuania) DR HAB. HENRYKA ILGIEWICZ (Litwa) PROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKI PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKI PROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUK PROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUK EDITORIAL ADDRESS: ADRES REDAKCJI: pl. Narutowicza 8 pl. Narutowicza 8 09-402 Płock 09-402 Płock tel. (0-24) 366 99 53, (0-24) 262 26 04 tel. (0-24) 366 99 53, (0-24) 262 26 04 e-mail:[email protected] e-mail:[email protected] www.tnp.org.pl www.tnp.org.pl LIST OF CONTENTS SPIS TREŚCI TOMASZ KOWALSKI TOMASZ KOWALSKI TWENTIETH-CENTURY RENOVATION DWUDZIESTOWIECZNA RESTAURACJA OF THE MEDIEVAL CHURCH ŚREDNIOWIECZNEGO ST. ANDREW IN BOŻEWO ........................................ 3 KOŚCIOŁA PW. ŚW. ANDRZEJA W BOŻEWIE ............ 3 GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI GRZREGORZ GOŁĘBIEWSKI TADEUSZ WŁOCZKOWSKI – TADEUSZ WŁOCZKOWSKI – HERO OF THE POLISH-BOLSHEVIK WAR OF 1920 BOHATER WOJNY POLSKO-BOLSZEWICKIEJ 1920 R. FROM SIERPC ........................................................ 14 Z SIERPCA .............................................................. 14 MARCIN BŁASZCZYK MARCIN BŁASZCZYK ROAD MANAGEMENT OF PŁOCK COUNTY ZARZĄDZANIE DROGAMI AND MAZOVIA REGION OF PŁOCK W POWIECIE PŁOCKIM I NA MAZOWSZU PŁOCKIM (1918–2002) .......................................................... 18 (1918–2002) .......................................................... 18 WŁODZIMIERZ SERAFIMOWICZ WŁODZIMIERZ SERAFIMOWICZ DIVISION OF PŁOCK ZARYS PODZIAŁU INTO FIELD AND ORGANIZATIONAL TERYTORIALNO-FUNKCJONALNEGO PŁOCKA OF THE THIRD REPUBLIC OF POLAND ................... 26 W III RZECZPOSPOLITEJ ......................................... 26 DARIA TARKA DARIA TARKA THE MAYOR OF THE CITY WITH POVIAT RIGHTS’ POZYCJA PRAWNOUSTROJOWA LEGAL POSITION PREZYDENTA MIASTA NA PRAWACH POWIATU ON THE EXAMPLE NA PRZYKŁADZIE OF THE CITY OF PŁOCK ........................................ 37 PREZYDENTA MIASTA PŁOCKA .............................. 37 REVIEW RECENZJE „HISTORICAL NOTES OF BIEŻUŃ” NO. 32 „BIEŻUŃSKIE ZESZYTY HISTORYCZNE” NR 32 (Rev. Grzegorz Gołębiewski) ................................... 48 (Rec. Grzegorz Gołębiewski) ................................... 48 BIBLIOGRAPHY OF MAZOVIAN PŁOCK BIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGO FOR THE PERIOD 1 I – 31 III 2018 .......................... 54 ZA OKRES 1 I – 31 III 2018 R. ................................. 54 LIST OF REVIEWERS IN 2018 .................................. 71 LISTA RECENZENTÓW W 2018 ROKU ...................... 71 OUR AUTHORS ...................................................... 72 NASI AUTORZY ...................................................... 72 2 NOTATKI PŁOCKIE • 2019 • 1/258 TOMASZ KOWALSKI DWUDZIESTOWIECZNA RESTAURACJA ŚREDNIOWIECZNEGO KOŚCIOŁA PW. ŚW. ANDRZEJA W BOŻEWIE Abstrakt Artykuł poświęcony jest historii budowlanej kościoła pw. św. Andrzeja Apostoła w Bożewie na Mazow- szu, analizie jego architektury oraz prezentacji prac konserwatorskich przeprowadzonych w ramach regotycyzacji świątyni w latach 1910–1911 według wskazań delegatów Towarzystwa opieki nad zabytkami przeszłości – Juliana Lisickiego i Jarosława Wojciechowskiego. Słowa kluczowe: Towarzystwo opieki nad zabytkami przeszłości, konserwacja i restauracja zabytków, Bożewo (powiat sierpecki), gotycka architektura sakralna, ks. Michał Kaczorowski * partycypowało w kosztach restauracji niektórych Z inicjatywy prężnie działającego w latach 1906– obiektów. Inwentaryzatorzy i delegaci terenowi już 1944 Towarzystwa opieki nad zabytkami przeszło- na początku istnienia Towarzystwa przystępowali do ści, obok szeroko zakrojonej akcji popularyzującej praktycznej opieki nad zabytkami oraz udzielania wiedzę o kulturze i sztuce polskiej, podjęto na tere- porad właścicielom i zarządcom obiektów3. W więk- nie Rzeczpospolitej liczne inicjatywy ochrony zabyt- szości wypadków wskazówki Towarzystwa praktycz- ków kultury narodowej1. nie były realizowane. Znane są jednak przypadki Do wybuchu I wojny światowej Towarzystwo rezygnowania z kosztowniejszych wariantów konser- objęło różnorakimi interwencjami i pracami konser- watorskich, na rzecz rozwiązań kompromisowych, watorskimi 365 zabytków, w tym 56 w Warsza- na ogół niespełniających swego zadania. Bowiem wie. Ponadto rozwinęło szeroko zakrojoną akcję w przypadku niektórych prac prowadzonych w bu- inwentaryzatorską, konserwatorską i muzealną. dowlach sakralnych, różnie układała się współpraca Do 1914 roku w zbiorach Pracowni Inwentaryzacyj- pomiędzy Towarzystwem a dozorami kościelnymi. nej znajdowało się 3000 klisz i 6000 fotografii pol- Brak istniejącego wówczas w Królestwie Kongreso- skich zabytków. Pracownia ta (kierowana przez Ja- wym prawnego rozwiązania ochrony zabytków rosława Wojciechowskiego, Juliusza Kłosa, a potem nie dawał architektom żadnej mocy sprawczej i gdy Teofila Wiśniowskiego) prowadziła akcje inwentary- brakowało pomiędzy nimi nici porozumienia, zacyjne w Warszawie i na terenach dawnej Polski, mogli oni jedynie oprotestować działania lokalnych gromadziła inwentaryzacje pomiarowe, szkice, budowniczych nieuwzględniające wszystkich wska- rysunki, sprawozdania delegatów, klisze i fotogra- zówek delegatów (często ze względu na ogranicze- fie2. nie kosztów prac)4. Już w czasach współczesnych Efekty działalności Towarzystwa na rzecz szeroko 3 A. Ch., 50-lecie założenia Towarzystwa opieki nad rozumianej ochrony zabytków pozostają do dziś nie- zabytkami przeszłości, „Biuletyn Historii Sztuki” 1958, nr 3, ocenione. Dyskusyjne są natomiast pewne sposoby s. 407–408. W statucie Towarzystwa, uchwalonym i zatwier- działalności restauracyjnej architektów w nim dzia- dzonym w 1906 r. sformułowano główny cel jego istnienia, łających. Towarzystwo wobec braku państwowej którym było: „zabezpieczenie i chronienie od uszkodzeń i za- głady wszelkich pamiątek i zabytków kultury