MKUTANO WA KUMI NA SABA Kikao Cha
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) BUNGE LA TANZANIA ____________ MAJADILIANO YA BUNGE ___________ MKUTANO WA KUMI NA SABA Kikao cha Kwanza – Tarehe 5 Novemba, 2019 (Mkutano Ulianza Saa Tatu Asubuhi) WIMBO WA TAIFA D U A Spika (Mhe. Job Y. Ndugai) Alisoma Dua SPIKA: Waheshimiwa Wabunge naomba tukae sasa. Katibu! NDG. STEPHEN KAGAIGAI – KATIBU WA BUNGE: TAARIFA YA SPIKA SPIKA: Waheshimiwa Wabunge katika Mkutano wa Kumi na Sita wa Bunge, Bunge lilipitisha Miswada minne ya Sheria ya Serikali ifuatayo:- Kwanza, Muswada wa Sheria ya Serikali Mtandao ya Mwaka 2019 (The e- Government Bill, 2019). Pili, Muswada wa Sheria ya Marekebisho ya Sheria mbalimbali Na. 4 wa Mwaka 2019 (The Written Laws Miscellaneous Amendments No. 4, Bill, 2019). Tatu, Muswada wa Sheria ya Marekebisho ya Sheria Mbalimbali Na. 5 wa Mwaka 2019, (The Written Laws Miscellaneous Amendments No. 5, Bill, 2019. 1 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Nne, Muswada wa Sheria ya Marekebisho ya Sheria mbalimbali Na. 6 wa Mwaka 2019, ((The Written Laws Miscellaneous Amendments No. 6, Bill, 2019. Kwa Taarifa hii, napenda kuliarifu Bunge kwamba tayari Miswada hiyo minne imepata kibali cha Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania na kuwa sheria za nchi, sasa zimekuwa sheria za nchi zinazoitwa kama ifuatavyo;- (Makofi) Sheria ya kwanza, ni Sheria ya Serikali Mtandao Na. 10 ya Mwaka 2019 (The e- Government Act No. 10 of 2019. Ya pili, ni sheria ya Marekebisho ya Sheria mbalimbali Na. 4, Sheria Na. 11 ya Mwaka 2019 ((The Written Laws Miscellaneous Amendments No. 4, Act No.11 of 2019; na Tatu, Sheria ya Marekebisho ya Sheria Mbalimbali Na. 5, Sheria Na. 12 ya Mwaka 2019, (The Written Laws Miscellaneous Amendments No. 5, Act No. 11 of 2019, na Sheria ya Marekebisho ya sheria mbalimbali Na. 6, Sheria Na.13 ya MWaka 2019 (The Written Laws Miscellaneous Amendments No. 6, 2019. Katibu tuendelee! NDG. STEPHEN KAGAIGAI – KATIBU WA BUNGE: HATI ZILIZOWASILISHWA MEZANI Hati Zifuatazo Ziliwasilishwa Mezani na:- NAIBU WAZIRI WA FEDHA NA MIPANGO: Mapendekezo ya Mpango wa Maendeleo ya Taifa unaokusudiwa kutekekelezwa na Serikali kwa mwaka wa fedha 2020/2021. MHE. ALBERT O. NTABALIBA (K.n.y. MAKAMU MWENYEKITI WA KAMATI YA KUDUMU YA BUNGE YA BAJETI): 2 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Maoni ya Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Bajeti kuhusu Mapendekezo Mapendekezo ya Mpango wa Maendeleo wa Taifa unaokusudiwa kutekelezwa na Serikali pamoja na Mwongozo wa kuandaa Mpango na Bajeti ya Serikali kwa Mwaka wa 2020/2021. MHE. DAVID E. SILINDE - MSEMAJI MKUU WA KAMBI RASMI YA UPINZANI BUNGENI KWA WIZARA YA FEDHA NA MIPANGO: Maoni ya Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni kuhusu Mapendekezo ya Mpango wa Maendeleo wa Taifa unaokusudiwa kutekelezwa na Serikali pamoja na Mwongozo wa kuandaa Mpango na Bajeti ya Serikali kwa mwaka wa fedha 2020/2021. SPIKA: Ahsante sana tunakushukuru Msemaji Mkuu wa Kambi Rasmi ya Upinzani kwa kuwasilsha hiyo. Waheshimiwa Wabunge niwaambie tu Watanzania kwamba Bunge letu limepiga hatua nyingine tena katika matumizi ya teknolojia wataona Waheshimiwa wote waliokuja hapa wana mitambo kama hii mezani na kwa kiwango kikubwa sana tunapunguza matumizi ya karatasi sasa ni mambo ni Mtandao tu moja kwa moja. (Makofi) Kwa hiyo tunatoa wito kwa Taasisi nyingine za Umma nazo kwenda namna hiyo na wote ambao wanajiandaa kushughulika na Bunge, iwe wanakuja kutoa semina shughuli yoyote wajiandae kuja kimtandao mtandao. Baada ya hilo kabla hatujaanza maswali kwa vile leo ni siku ya kwanza Waheshimiwa Wabunge niwashukuruni sana tulienda salama tumerudi salama, sina taarifa mbaya yoyote ile, tunamshukuru sana Mwenyezi Mungu karibuni Dodoma tuendelee na kazi ya uwakilishi wa wananchi. Jambo moja tu kabla hatujaanza maswali tulikuwa na semina Arusha wiki kama moja iliyopita ambayo ilikuwa ni semina inayohusu Mabunge ya Jumuiya ya Madola kuhusiana na mada inayosema ‘uongezaji wa Ushiriki wa Wanawake Katika 3 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Michakato ya Uchaguzi’ Ilikuwa inahusisha Mabunge ya Afrika nzima. Katika semina hiyo tulijifunza mambo mengi; moja wapo katika kukumbushana tu nataka kutumia dakika mbili katika jambo hili. Ni kwamba baada tu ya uhuru mwaka 1961 Bunge lile la kwanza lile kati ya 1961/1965 lilikuwa na Wabunge 81 jumla, kati ya Wabunge hao 81 Wabunge wanawake walikuwa sita tu. Kwa hiyo, walikuwa asilimia 7.4 mwaka 1961 Wabunge 81 wanawake sita; lililofuata la mwaka 1965 hadi 1970 miaka mitano ile waliongezeka Wabunge wote kuwa 183, Wabunge wanawake wakapungua wakawa watano wakati ule ili uingie Bungeni lazima uwe Mbunge wa Jimbo. Kwa hiyo wameendelea namna hiyo kwa asilimia kiasi kwamba tangu uhuru jumla ya Wabunge wote ambao wamepata kuingia katika Bunge tangu uhuru ni 3041na katika hiyo 3041 Wabunge tangu uhuru ambao wameingia Bungeni wakiwa wamake ni 484 ambayo ni asilimia 15. (Makofi) Kwa hiyo, kuna ongezeko kubwa katika 3484 nadhani siyo haba asilimia 15 ya Wabunge wote na ni kwa sababu kule nyuma kulikuwa na tofauti kubwa ndiyo maana sasa hivi japo tumesogea sana lakini bado hatujafika mbali. Sasa kwa upande wa vyama chama cha Mapinduzi na Upinzani idadi ya Wabunge wote tangu uhuru wa CCM ni 1294. Idadi ya Wabunge wanawake toka uhuru ni 256. Kwa hiyo CCM tangu uhuru kati ya Wabunge wote imeingiza wanawake asilimia 19.8 tu. (Makofi) Tangu uhuru Wabunge wote wa upinzani wa vyama vyote vya Upinzani ni 328; tangu uhuru idadi ya Wabunge wanawake wa Upinzani ni 124. Kwa hiyo, Upinzani umeingiza humu asilimia 40.3, Upinzani umeingiza wanawake asilimia 40.3, CCM imeingiza asilimia 19.8 ya Wabunge wote. Kwa hiyo, bado tuna kazi ya kufanya ili kuwezesha akinamama zaidi kupitia vyama vyetu vyote tuweze kufikia malengo yale ambayo tulikuwa tunayahitaji. 4 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) Katibu tusonge mbele! NDG. STEPHEN KAGAIGAI – KATIBU WA BUNGE: MASWALI NA MAJIBU Na. 1 Ajira Kwa Vijana Waliohitimu Vyuo Vikuu Nchini MHE. JOSEPH R. SELASINI (K.n.y. MHE. ANNA J. GIDARYA) aliuliza:- Kwa muda mrefu sasa Serikali imekaa kimya kuhusu ajira kwa vijana, kumekuwa na wimbi kubwa la vijana mitaani wasio na ajira waliomaliza vyuo mbalimbali takriban miaka mitatu iliyopita. (a) Je, ni lini Serikali itafungua milango ya ajira kwa vijana wa Kitanzania walioteseka kwa muda mrefu? (b) Je, Serikali imefanya tathmini ya kiwango cha madhara yaliyotokana na vijana kukosa ajira? (c) Je, ni vijana wangapi wameathirika na kujiingiza katika makundi mabaya kwa kukata tamaa ya kupata ajira? SPIKA: Kabla ya majibu hayo pia Waheshimiwa Wabunge mtakumbuka kwenye Bunge lilopita tulipitisha azimio la kumpongeza Mheshimiwa Rais Dkt. John Pombe Joseph Magufuli kwa kuchaguliwa kwake kuwa Mwenyekiti wa Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika. Baada ya kufanya jambo hilo jema la kumpongeza kiongozi wetu amekuandikieni barua ambayo ningependa niisome kufuatia azimio hilo. (Makofi) Anasema Mheshimiwa Spika nimepokea kwa moyo wa furaha na shukrani Azimio la Bunge Na. 2, 2019 lililopitishwa tarehe 3, Septemba 2019. Mheshimiwa Rais anaendelea kusema kwa kweli nimefarijika sana kuona Bunge lako Tukufu 5 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) linatambua mchango wangu kama Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, pia kama Mwenyekiti wa Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika. (Makofi) Ameendelea kusema ni wazi kwamba mafanikio yoyote katika uongozi hayawezi kuletwa na kiongozi mmoja peke yake bali ni matokeo ya jitihada za pamoja. Hivyo basi, wakati nikizipokea pongezi zenu kwa moyo wa unyenyekevu kabisa, nalishukuru sana Bunge lako Tukufu kwa ushirikiano mkubwa linaotoa kwa Serikali. Mheshimiwa Spika naomba uzifikishe shukrani zangu za dhati kwa Waheshimiwa Wabunge wote wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa pamoja tunajenga Taifa Mheshimiwa John Pombe Magufuli. (Makofi) Kwa niaba yenu narudisha tena salamu za shukrani kwa Mheshimiwa Rais kwa ushirikiano anaotupatia Katika kuendesha Bunge letu, ahsante sana. Sasa naomba nimuite Naibu Waziri Ofisi ya Waziri Mkuu Mheshimiwa Antony Mavunde ujibu hili swali la Mheshimiwa Anna Gidarya. (Makofi) NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, KAZI, VIJANA NA AJIRA (MHE. ANTONY P. MAVUNDE) alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Anna Joram Gidarya Mbunge wa (Viti Maalum) lenye sehemu (a), (b) na (c) kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Spika, Kwa mujibu wa Sera ya Taifa ya Ajira ya Mwaka 2008, Miongozo ya ILO na Kikanda, Ajira inajumuisha shughuli zinazokubalika kisheria ambazo ni za uzalishaji mali, zenye kufanikisha malengo ya kazi zenye staha na zinazozalisha kipato. Hivyo, ajira ni hali ya mtu kuajiriwa au kujiajiri kwa ajili ya kujiingizia kipato halali. 6 NAKALA MTANDAO(ONLINE DOCUMENT) (a) Mheshimiwa Spika, Serikali kama mmoja wa waajiri wakuu imeendelea kuajiri kupitia Taasisi zake mbalimbali kila mwaka kwa kuzingatia mahitaji na bajeti. Hata hivyo, kupitia Sera na Mipango mbalimbali ya Serikali katika kuchochea Uwekezaji na Viwanda, shughuli nyingi za kiuchumi zimeongezeka hali ambayo pia imesaidia katika upatikanaji wa nafasi za ajira hasa katika kundi hili kubwa la vijana. Utekelezaji wa miradi mikubwa ya kimkakati imekuwa ni chachu kubwa katika kuongeza wigo mpana wa upatikanaji ajira. Kuanzia mwaka 2015/2016 hadi 2018/2019 jumla ya ajira Serikalini ikijumuisha Serikali Kuu, Serikali za Mitaa na Mashirika ya Umma zilikuwa 184,141. Aidha, katika ajira za miradi ya maendeleo ya Serikali zilikuwa 787,405, na ajira zilizozalishwa na Sekta Binafsi zilikuwa ni 646,466. (b) Mheshimiwa Spika, Ni dhahiri kwamba ukosefu wa ajira kwa vijana una madhara kiuchumi na kijamii. Ukosefu wa ajira unapunguza mchango wa nguvukazi isiyo na ajira katika Pato