Sander Vandamme
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN ‘Maras’ en ‘Comandos’: Gevangenis, Hospitaal of Dood. Historische schets van (jongeren)bendes in Latijns-Amerika en de functie van geweld Wetenschappelijke verhandeling Aantal woorden: 23790 Sander Vandamme MASTERPROEF MANAMA CONFLICT AND DEVELOPMENT PROMOTOR : PROF. DR. AN VRANCKX COMMISSARIS : PROF. DR. TIMOTHY RAEYMAEKERS COMMISSARIS : DR. SIGRID VERTOMMEN ACADEMIEJAAR 2009 - 2010 “Aqui es pura vida loca, jomi” 1 1 Soundtrack TRES CORONAS, La Vida Loca . In: C.POVEDA, La vida loca , Documentaire, [2008]. 2 Abstract In het eerste deel van dit werk wordt een historische schets weergegeven van enkele belangrijke (jongeren)bendes in Latijns-Amerika. Er is aandacht voor de evolutie bij bendes in Centraal-Amerika en hun brongroeperingen in de Verenigde Staten, voornamelijk de Mara Salvatrucha en 18 th Street Gang. Deze worden naast Braziliaanse gevangenisbendes geplaatst, het Comando Vermelho en het Primeiro Comando da Capital, en daaruit blijkt duidelijk dat er enige gelijkenissen bestaan tussen deze twee bendes. Niettegenstaande hun verschillend ontstaan, de Maras ontstonden op straat en de Comandos in de gevangenis, kan er gezien worden dat dit vandaag nog weinig invloed heeft omdat de Maras gevangenissen ingepalmd hebben en de Comandos straten onveilig maken. De jeugdige Maras werden ouder en de oude Comandos trokken meer jongeren aan. Verschillen zijn te erkennen in de organisatiestructuur van de bendes, waarbij de Comandos hiërarchischer opgebouwd zijn en Maras eerder via een horizontale structuur geleid worden. Gelijkenissen zijn ook te vinden in het geweld veroorzaakt door deze bendes en de repressieve reactie daartegen van de verschillende overheden. In het tweede deel van dit werk wordt onderzocht vanwaar dit geweld komt en welke functie het heeft. Onderlinge concurrentie, vigilantisme en corrupte politiediensten zorgen er vaak voor dat bendeleden ook slachtoffer zijn van dit geweld. Ten slotte wordt nog een schets weergegeven van geformuleerde oplossingen van de verschillende overheden waarbij duidelijk is dat er goed wil gedaan worden, maar dit vaak onvoorziene gevolgen met zich meebrengt. 3 Inhoudstafel Inhoudstafel ........................................................................................................................................4 Voorwoord .........................................................................................................................................5 1. Algemene Inleiding .........................................................................................................................6 2. Een Historisch overzicht .................................................................................................................8 2.1. Inleiding ...................................................................................................................................8 2.2. ‘Maras’: 18 th Street Gang (Barrio 18) en La Mara Salvatrucha (MS-13) .................................. 10 2.2.1. “Él decidió de la 18 vivir” ................................................................................................ 11 2.2.2. “Lo que rifan La Mara Salvatrucha” ................................................................................. 12 2.2.3. The Crazy Nineties – Repressive 21 st Century .................................................................. 15 2.3. ‘Comandos’: Comando Vermelho (CV), Primeiro Comando da Capital (PCC), Terceiro Comando (TC; Terceiro Comando Puro, TCP) en Amigos dos Amigos (ADA) ............................. 21 2.3.1. “Pra todos os manos meus, é o vermelho” ........................................................................ 22 2.3.2. “Disposição pra dar e vender, representamos a facção PCC” ............................................ 33 2.4. Algemene evoluties of verschillen te herkennen in bendes in Latijns-Amerika ........................ 39 3. Violencia! Violência! .................................................................................................................... 43 3.1. Inleiding ................................................................................................................................. 43 3.2. In Cijfers ................................................................................................................................ 45 3.3. Georganiseerde Misdaad ........................................................................................................ 47 3.3.1. Organisatie van de bendes ................................................................................................ 47 3.3.2. Transnationaal of niet ...................................................................................................... 51 3.3.3. Andere activiteiten ........................................................................................................... 53 3.4. Onderlinge Concurrentie en de Slum wars .............................................................................. 54 3.5. Impact: maatschappij en reactie .............................................................................................. 57 4. Algemeen Besluit .......................................................................................................................... 62 5. Bijlagen ........................................................................................................................................ 63 5.1. Bijlage 1: Organigram Mara ................................................................................................... 63 5.2. Bijlage 2: Organigram Comando Vermelho. ........................................................................... 64 5.3. Bijlage 3: Organigram Primeiro Comando da Capital. ............................................................ 65 6. Bibliografie ................................................................................................................................... 66 4 Voorwoord “Tarde o temprano, tu destino es el hospital, la cárcel o un cajón de madera”, zegt El Nueve, een 26- jarig lid van de 18 th Street Gang. 2 Dit verklaart de uiteindelijke titel van het werk, want hospitaal, gevangenis of dood zijn praktisch de enige toekomstperspectieven voor bendeleden, dit is zowel het geval voor bendeleden in Brazilië als Centraal-Amerika. De keuze voor dit onderwerp was vlug genomen aangezien ik al enkele jaren geïnteresseerd ben in deze bendes. De belangstelling voor de tatoeages van gevangenen bracht me al vlug bij de Maras. Muziek aangebracht door Braziliaanse vrienden, Funk Proibidão , vestigde mijn aandacht op de Comandos. Het was geen gemakkelijke opdracht om alle aspecten van de bendes die ik wou bespreken weer te geven. Ik wil dan ook dank betuigen aan mensen die mij begeleid en gesteund hebben in deze opdracht. Ik wil mijn promotor prof.dr. An Vranckx bedanken voor het begeleiden gedurende het jaar en het aangeven van interessante aspecten binnenin dit onderzoek. Vervolgens wil ik prof.dr. Tim Raeymaekers bedanken om het aspect, de functie van geweld binnenin deze bendes, aan te halen en me op weg te zetten tot het werk dat hier voorligt. Daarnaast wil ik ook mijn ouders bedanken om moed in te spreken op momenten wanneer dit even ontbrak. Ook bedank ik de mensen die deze masterproef doornamen. Tenslotte wil ik me verontschuldigen aan iedereen die ik lastig gevallen heb met mijn monologen over bendes in Latijns-Amerika, soms was dit ter ventilatie, soms om informatie mee te geven. Waar het hart van vol is… 2 “Vroeg of laat is je toekomst, het hospitaal, de gevangenis of een houten kist”. In: C. POVEDA, ‘La vida loca, Made in the US’, G. COSTA en C. ROMERO red., Qué hacer con las pandillas , 164 en 167. 5 1. Algemene Inleiding Over jeugdbendes (youth gangs) ontbreekt zeker geen literatuur, de selectie van de literatuur was dan ook moeilijker dan de zoektocht ernaar. 3 De geografische reikwijdte van deze studie, die zich zowel richt op bendes in Centraal-Amerika, Noord-Amerika en Brazilië, en het gevaar zorgde ervoor dat veldwerk ter plaatste geen optie was. Er werd hier dan ook gekozen om via literatuur een studie van bendes te doen. Eén van de doelen van dit werk is de lezer mee te nemen, binnen te brengen in de wereld waarin de bendeleden leven. Via ervaringen van andere personen werd getracht een eigen ervaring op te bouwen, die tot een beter begrip zou kunnen leiden van een fenomeen die meerdere landen in de ban houdt. Zonder voorbarige conclusies te trekken kan toch al gezegd worden dat dood en verdriet, hospitaal en gevangenis, drugs en geweld een groot deel uitmaken van het alledaagse leven van een bendelid. De studie rond straat- en andere bendes nam zijn aanvang met het baanbrekend werk van de Chicagoschool met als belangrijkste voorloper Frederic Thrasher in zijn in 1927 gepubliceerd werk, The Gang: A Study of 1,313 Gangs in Chicago .4 Sindsdien is er echter veel verandert in de studie rond (jeugd)bendes. De hedendaagse studies blijken minder anekdotisch te zijn en een holistische aanpak te hebben, toch zorgde Trasher voor het inbrengen van de studie van bendes in de sociale wetenschappen. Bij de studie van de ontwikkeling van gangs, straat- of jongerenbendes moet er rekening gehouden worden met het feit dat dit een proces is dat verschillende parameters kent. Een proces dat nog niet ten einde is en waarin dus het gevaar bestaat te simplificeren in het zoeken naar oorzaken voor evoluties die we vandaag terugvinden. Oplossingen, vaak geformuleerd