Rzeźba terenu

Tereny Parku są równinne, w dużej części zabagnione. Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie jest jedynym pojezierzem w Polsce, którego nie objęło ostatnie zlodowacenie. Rzeźba te- renu ukształtowana w okresie zlodowacenia środkowopolskiego jest słabo zróżnicowana.

Dominują formy płaskie, urozmaicone niewielkimi wzniesieniami kredowymi, lejami kra- sowymi oraz pozostałościami moren czołowych (np. w okolicy jezior Miejskie i Kleszczów) 000 1:50 skala

i nielicznymi wydmami (w Lasach Parczewskich).

-turystyczna

Wody przyrodniczo- Mapa Mapa

Naturalna sieć rzeczna Parku jest uboga. W Parku i otulinie znajdują się: górny odcinek Piwonii Południowej (Bobrówki) i Tyśmienicy (system kanałów i rowów melioracyjnych), PARK KRAJOBRAZOWY ciek Ochoża oraz wypływający z Lasów Parczewskich źródłowy odcinek Konotopy. Na te- Cerkiew prawoslawna w Dratowie prawoslawna Cerkiew Jesień jest niezwykle malownicza na Pojezierzu Łeczyńskim na Pojezierzu malownicza Jesień jest niezwykle renie Parku pomiędzy Tyśmiennicą i Piwonią przebiega lokalny dział wodny. Przez teren WALORY KULTUROWE POJEZIERZE ŁĘCZYŃSKIE obecnego Parku w latach 1954–1961 poprowadzono kanał Wieprz-Krzna (140 km) o zdecy- dowanie szkodliwym oddziaływaniu na środowisko. Najważniejszymi elementami hydrograficznymi w Parku są jednak jeziora i stawy oraz Historia Park Krajobrazowy „Pojezierze Łęczyńskie” został utworzony w 1990 roku, jako jeden podmokłości zajmujące rozległe obszary na południu, decydujące o „poleskim” charak- z elementów Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych Województwa Lubelskiego terze Parku. Podmokłości utrzymują się mimo przekształcenia stosunków wodnych przez Najstarsze ślady bytności człowieka na terenie Parku, pochodzą ze schyłkowego pa- (ESOCh). kanał Wieprz-Krzna. leolitu. W okresie 10–8 tysięcy lat p.n.e., tereny te zasiedlała ludność koczownicza O pojeziernym charakterze Parku decydują jeziora, których na terenie Parku jest 17. Więk- polująca na renifery. Około 4500 roku p.n.e. pojawili się pierwsi rolnicy, jednak sła- Położenie szość ma genezę krasową i wypełniają misy w skałach kredowych, zawierających rozpusz- be gleby i niedostępność terenu nie sprzyjały osadnictwu. W średniowieczu, tereny czalny węglan wapnia (krasowienie). Cześć ma pochodzenie termokrasowe, powstały położone przygranicznie miedzy Polską, Rusią a Litwą, były wielokrotnie najeżdża- Park (powierzchnia 11 816 ha, otulina 14 095 ha) obejmuje zachodnie części Polesia Lu- wskutek topnienia lodu gruntowego na przedpolu lądolodu. ne i wyludniane. Spokój zapanował dopiero w XVI wieku, nastąpiła kolonizacja, lo- belskiego i Równiny Łęczyńsko-Włodawskiej, zwanej Pojezierzem Łęczyńsko-Włodawskim Jeziora różnią się kształtem, czystością i przejrzystością wody, zawartością składników mi- kowanie wsi i miast (Ostrów Lubelski) oraz rozwój dóbr magnackich. Spustoszenia oraz Wysoczyzny Lubartowskiej. Leży w centrum województwa lubelskiego, w powiatach neralnych i organicznych oraz charakterem brzegów i roślinności. Ze względu na żyzność przyniósł XVII wiek z kozackim Powstaniem Chmielnickiego i Potopem Szwedzkim. lubartowskim i łęczyńskim, w gminach: Uścimów, Ostrów Lubelski, Puchaczów i Ludwin. środowiska wodnego (trofię) jeziora dzielą się na 4 typy: oligotroficzne (nie występują Rozwój gospodarczy nastąpił w XIX wieku, powstawały osady i zakłady przemysłowe. Park składa się z dwóch części połączonych otuliną, na północy są to Lasy Parczewskie w Parku), mezotroficzne, eutroficzne i dystroficzne. W okresie Powstania Styczniowego stacjonowały tu oddziały powstańcze, toczono i tereny przyległe, na południu grupa jezior w rolniczym krajobrazie, z rozproszonymi pła- bitwy (największa pod Kaniowolą). W czasie pierwszej wojny światowej, teren ucier- tami leśnymi. Od wschodu sąsiaduje on z Poleskim Parkiem Narodowym i jego otuliną, Jeziora mezotroficzne powstały w procesie rozwoju i starzenia się czystych jezior oligo- piał w wyniku walk w 1915 roku, a dodatkowo w ramach ewakuacji ludności przez a wraz z innymi obszarami chronionymi na Polesiu Lubelskim, wchodzi w skład Transgra- troficznych. Woda przezroczysta w okresie wegetacyjnym przybiera zielonkawą barwę. Ro- Rosjan zwanej „bieżeństwem” wysiedlono miejscową ludność wyznania prawosław-

nicznego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”. ślinność rozwija się słabo. Charakterystyczne są łąki ramienicowe. Są to najgłębsze jeziora nego. W okresie międzywojennym rolnicze tereny były zapóźnione gospodarczo. W

na terenie Parku: Piaseczno (39 m) i Krasne (33 m). okresie tym rozpoczęto prace melioracyjne osuszające bagna. W czasie kampanii

Budowa geologiczna Większość jezior to żyzne zbiorniki eutroficzne. Woda jest mało przejrzysta i zielonkawa, wrześniowej przez teren Parku przeszły wojska polskie nie tocząc na terenie obec- wyróżnia się dwie strefy roślinności, na płyciznach występują zbiorowiska szuwarowe, na nego Parku większych bitew. W okresie okupacji działały tu polskie i radzieckie ŁĘCZYŃSKIE

Park leży na platformie wschodnioeuropejskiej, na płytko zalegającym fundamencie skał większej głębokości roślinność wodna. Zbiorniki spłycają się, zarastają szuwarami, w stre- oddziały partyzanckie. Po wojnie w okolicy prowadzono prace melioracyjne, wybu- krystalicznych. Na nim zgromadzone są osady paleozoiczne z górnokarbońskimi utworami fę przybrzeżną wkraczają turzycowiska. Przykładem jest grupa jezior Uścimowskich. dowano kanał Wieprz-Krzna, rozpoczęto eksploatację złóż węgla kamiennego. węglonośnymi. Węgiel wydobywany jest w kopalni węgla „Bogdanka”, przy południowej POJEZIERZE granicy Parku. Na utworach paleozoicznych spoczywają osady morskie jury środkowej, na Jeziora dystroficzne są to jeziora w końcowym stadium rozwoju, są małe, płytkie, otoczo- Dziedzictwo kulturowe

nich gruba warstwa skał kredy górnej (opoki, margle i kreda pisząca), które odsłaniając ne torfowiskami, ubogie w związki organiczne, słabo natlenione i zakwaszone. Woda jest się tworzą niskie łagodne garby. Osadami oceanu mioceńskiego są utwory piaszczysto- brunatna i mało przezroczysta. Jeziora takie powoli zanikają, rozwija się torfowisko przej- W Parku znajduje się niewiele zabytków. Najciekawszą miejscowością jest Ostrów KRAJOBRAZOWY PARK -mułowe zachowane w najwyższych partiach wzniesień. Na utworach kredowych zalegają ściowe z kożuchem mchów pokrywającym lustro wody (pło). Przykładem jezior dystroficz- Lubelski, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1441 roku, w 1548 roku Zygmunt osady plejstoceńskie akumulacji lodowcowej. Po ostatnim zlodowaceniu środkowopol- nych są jeziora: Brzeziczno, Łukietek i Czarne Gościnieckie. Stary nadał wsi prawa miejskie. Zachował się układ urbanistyczny z czworobocznym skim zostały głazy narzutowe, a po rozlewisku powstałym z topniejącego lodowca nie- Jeziora Krzczeń (na Parku) i Mytycze (w otulinie) w czasach współczesnych zmieniły natu- rynkiem. Jest tu późnobarokowy kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii wielkie jeziora, z których część uległa spłyceniu i zarośnięciu przekształcając się w bagna ralny charakter na obwałowane zbiorniki retencyjne. Na terenie Parku znajdują się także Panny i św. Wawrzyńca, projektu włoskiego architekta Pawła Antoniego Fontany, bu- i torfowiska. stawy rybne (okolice Nowej Jedlanki i Krasnego). dowla orientowana, jednonawowa, wzniesiona na planie krzyża łacińskiego i ukoń- czona w 1768 roku. Dwuwieżową fasadę zdobią pilastry, w portalu nad wejściem znajduje się tarcza z herbem fundatora Lubicz. Wnętrze nakryte jest sklepieniem

kopulastym z lunetami i kolebkowo­‑krzyżowym. Wyposażenie jest w stylu późnoba- rokowym, rokokowym i neoklasycystycznym. W kościele znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Ostrowskiej. Przy kościele stoi dzwonnica, otacza ją ogrodzenie z bramą gmina gmina gmina gmina i stare, pomnikowe drzewa. Interesująca jest kaplica przydrożna z XVII wieku i drew- Ludwin Puchaczów Uścimów Ostrów Lubelski niana, małomiasteczkowa zabudowa z pożydowskimi domami w centrum i włościań- PrzełomPodlaski Bugu skimi chałupami na obrzeżach.

Ciekawa jest droga wiodąca przez Lasy Parczewskie z Ostrowa w stronę Parczewa. Janów Nieutwardzony „gościniec” to fragment dawnego szlaku łączącego Kraków z Wil- Podlaski PK Podlaski nem. Szlak zwany Jagiellońskim w większości wchłonęły współczesne drogi. Odci- Przełom Bugu nek w okolicach Ostrowa zachował historyczny wygląd szerokiego, nieutwardzonego duktu, który niegdyś przemierzały królewskie orszaki i kupieckie karawany. W Kolechowicach, na skraju północnej części Parku, znajduje się stary cmentarz prawosławny i używana jako cerkiew dawna kaplica cmentarna z początku XX wie- ku. Z kolei przy południowej części parku w Dratowie stoi świątynia prawosławna

wybudowana w XIX wieku, w monumentalnym stylu bizantyjsko-rosyjskim, zbudo- Sobieszyn Poleski PK Sobiborski wana na planie krzyża. Dratowska cerkiew jest murowana, trójdzielna z kwadratową POLESKI PN PK

Wielosił błękitny Wielosił Łęczyńskie PK Pojezierze krajobrazu element to łąki Rozległe Lubartów PRZYRODA PARKU INNE FORMY OCHRONY PRZYRODY nawą, kryta czteropołaciowym dachem zwieńczonym cebulastą kopułą. Nad wej- PK Pojezierze POLESKI PN ściem znajduje się ikona patrona świątyni św. Mikołaja. W jej wnętrzu znajduje się Kozłowiecki PK Łęczyńskie kompletny ikonostas sprowadzony z okolic Sanoka. Obok znajdują się: drewniana Kazimierski Chełmski PK Flora Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie” – cały obszar Parku Krajobrazowe- plebania „popówka” i zabytkowa aleja dojazdowa ze starymi drzewami, a naprze- PK go „Pojezierze Łęczyńskie” wchodzi w skład Transgranicznego Rezerwatu Biosfery „Polesie Za- ciwko plebanii obelisk z godłem Polski, poświęcony poległym w 1918 roku członkom Nadwieprzański Chełm Wrzelowiecki PK Brzeźno Lasy zajmują około 43% północnej części parku i około 30% części południowej. Naj- chodnie”. Rezerwat to międzynarodowy projekt realizowany pod auspicjami UNESCO, łączący Polskiej Organizacji Wojskowej. W Dratowie są też trzy cmentarze, najstarszy poło- PK Strzelecki większym i najcenniejszym kompleksem jest fragment Lasów Parczewskich, w północnej trzy cenne kompleksy przyrodnicze rezerwatów biosfery: Polesie Zachodnie (Rzeczpospolita żony na północ od cerkwi to cmentarz unicki. Kolejny to cmentarz katolicko-prawo- Krzczonowski PK PK części Parku. To mozaika różnowiekowych zbiorowisk leśnych, wśród których przeważa- Polska), Pribużskoje Polesie (Republika Białorusi) i Szacki (Ukraina). Obszar Rezerwatu nie sławny, na którym jest nagrobek Andrzeja Łuczeńczyka literata z Ludwina, zwanego Skierbieszowski ją rosnące na piaszczystym podłożu bory sosnowo-dębowe z fragmentami starodrzewu. tylko chroniony jest prawem międzynarodowym, ale także włączony oficjalnie w poczet uni- „Gwiezdnym Księciem pisarzy polskich”. Trzeci to znajdujący się za prezbiterium cer- PK PK Lasy Szczebrzeszyński Towarzyszą im łęgi i olsy (głównie w dolinach rzek) oraz bory sosnowe suche i świeże. kalnego światowego dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego. Powołano go także aby można kwi cmentarz wojskowy, na którym w 1915 roku pochowano żołnierzy armii austro- Janowskie PK Zamość Janów Lubelski Przesuszone torfowiska porastają młodniki i zarośla. W części południowej Parku cenny było wspólnie promować i demonstrować zrównoważony związek człowieka z biosferą. -węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej, poległych w czasie pierwszej wojny światowej. ROZTOCZAŃSKI kompleks leśny rozciąga się między jeziorami Rogóźno i Piaseczno. W okolicach jeziora Cmentarze z czasów pierwszej wojny światowej znajdują się też w Krasnem – Koso- PN Krasnobrodzki Piaseczno rosną bory mieszane i fragmenty dąbrowy świetlistej, w okolicach jeziora Ro- Rezerwat przyrody Jezioro Brzeziczno – jedyny rezerwat przyrody powołany na ternie Parku Kra- wie, Maśluchach, w Uścimowie No- PK góźno zwarte bory sosnowe i niewielkie olsy. Poza tym na terenie Parku występują liczne jobrazowego „Pojezierze Łeczyńskie”, obejmuje swym zasięgiem jezioro dystroficzne Brzeziczno wym i Uścimowie Kolonii. Na cmen- Kościół w Ostrowie Lubelskim Południowo- roztoczański śródpolne zadrzewienia i zakrzaczenia. Wśród rzadkich roślin obszarów leśnych, na uwagę i otaczające je torfowisko przejściowe pokryte płem, torfowisko wysokie oraz bór sosnowy. Wy- tarzu w Starym Uścimowie znajduje PK Puszczy PK Solskiej zasługują: parzydło leśne, lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna, orlik pospolity, wawrzy- stępują tu rzadkie gatunki roślin, w tym rosiczki oraz wierzby borówkolistna i lapońska. się zbiorowa mogiła powstańców nek wilczełyko czy podkolan biały. styczniowych.

Największą wartością przyrodniczą w Par- Natura 2000 Na terenie Parku napotkamy pozo- ZESPÓŁ LUBELSKICH PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH ku są duże torfowiska, w większości zbio- stałości dawnych siedzib ziemiań- ul. Mieczysława Karłowicza 4 20-027 Lublin rowiska zmeliorowane, przekształcone W granicach Parku znajdują się również obszary sieci Natura 2000: SOOS „Brzeziczno”, skich. Zespoły dworsko-parkowe www.parki.lubelskie.pl

w kośne łąki i pastwiska. Pośród nich SOOS „Jeziora Uściwierskie” (część), SOOS „Ostoja Parczewska” (część), SOOS „Jelino”, znajdowały się w Kaniowoli, Jedlan- Opracowanie: Michał Zieliński Zdjęcia: Michał Zieliński w obniżeniach znajdują się porośnięte SOOS „Ostoja Poleska” (część), OSOP „Lasy Parczewskie” (część), OSOP „Dolina Tyśmie- ce, Głębokim i nad jeziorem Krasne. Konsultacje: Piotr Deptuś turzycami torfowiska niskie, często oka- nicy” (część), OSOP „Dolina Tyśmienicy” (część) oraz OSOP „Polesie” (część). Zabudowa dworska nie przetrwała © Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych lające oczka wodne. Rozległe torfowisko lub zatraciła całkowicie cechy sty- © Euro Pilot Sp. z o.o. niskie miedzy jeziorami Bikcze, Nadrybie Użytki ekologiczne lowe, ale parki są do dziś widoczne. i Uściwierz, porasta subborealna brzezina W Nadrybiu podczas wykopalisk bagienna z brzozą niską. Nad jeziorami Użytki ekologiczne występują dość licznie, 18 na obszarze Parku i cztery w jego otulinie. archeologicznych znaleziono neo- dystroficznymi (Brzezicznem, Łukietkiem, Do ważniejszych z nich należą użytki ekologiczne: „Uściwierz”, „Staw Morawczyński”, „Je- lityczny skrzynkowy, kamienny Druk, skład, opracowanie kartografi czne Obradowskim, Czarnym Gościnieckim) zioro Gumienek” oraz „Czarne Uścimowskie”. grobowiec. Zrekonstruowano go Euro Pilot Sp. z o.o. oraz eutroficznymi (Bikczem i Nadrybiem) z oryginalnych kamiennych płyt ul. Konarskiego 3, 01-355 Warszawa tel. 22 664 37 20 wykształciły się torfowiska wysokie, zbio- Pomniki przyrody i wyeksponowano przy szkole pod- www.europilot.com.pl [email protected] rowiska o charakterze leśnym z udziałem stawowej. karłowatych sosen i brzóz. Towarzyszą Na obszarze Parku zlokalizowanych jest sześć pomników przyrody. Są to sędziwe drzewa ISBN 978-83-8218-007-7 Czermień błotna im niewielkie płaty torfowisk przejścio- usytuowane wokół kościoła parafialnego w Ostrowie Lubelskim.

wych, widoczne też nad jeziorami Piaseczno, Uściwierzek i Kleszczów. Cennymi roślinami torfowisk są: brzoza niska, wierzba borówkolistna, wierzba lapońska, gnidosz królewski i bagnica torfowa – relikty polodowcowe. Interesujące są też: owadożerne rosiczki (okrą- głolistne, długolistne i pośrednie), wąkrotka zwyczajna, widłak torfowy, gnidosz błotny, storczyk szerokolistny czy rzadki w innych częściach kraju wielosił błękitny. W jeziorach i stawach występują zbiorowiska roślin wodnych. Na powierzchni jezior uno- szą się grążele żółte, grzybienie białe i rzadkie grzybienie północne oraz ciekawa kaldezja dziewięciornikowata (jeden z najrzadszych gatunków w Polsce). Osobliwością jest aldro- wanda pęcherzykowata. Brzegi zbiorników wodnych porasta szuwar trzcinowy z: trzciną pospolitą, oczeretem zwyczajnym i pałką zwyczajną. Na terenach rolniczych dominuje tradycyjny model rolnictwa. Mozaice pól, łąk i pastwisk towarzyszą miedze oraz śródpolne i przyzagrodowe zadrzewienia. Pośród upraw można zobaczyć maki, kąkole i chabry.

Fauna

Jezioro Kleszczów jest ozdobą północnej częsci Parku północnej częsci jest ozdobą Kleszczów Jezioro ZESPÓŁ LUBELSKICH PARKÓW Na ścieżce edukacyjnej Bobrówka edukacyjnej Na ścieżce TURYSTYKA Zróżnicowane środowisko Parku przekłada się na bogactwo występujących tu zwierząt. Par- KRAJOBRAZOWYCH (ZLPK) kowe zbiorniki wodne zamieszkują liczne gatunki bezkręgowców, jak: wrotki, wioślarki, wod- opójki, widłonogi i chrząszcze wodne. Dla niektórych są to jedyne lub jedne z niewielu miejsc Park Krajobrazowy „Pojezierze Łęczyńskie”, a w szczególności jego południowa część Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych jest wojewódzką samorządową jednostką projektów aktów prawa miejscowego w zakresie ochrony przyrody. W ramach ochrony występowania w Polsce. Cenne entomologicznie są jeziora: Piaseczno, Rogóźno, Bikcze, Brze- czyli jeziora: Piaseczno, Krasne, Łukcze i Rogóźno jest popularnym miejscem wypoczyn- organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej w rozumieniu ustawy o samorządzie przyrody ZLPK nadzoruje przestrzeganie prawa ochrony przyrody na terenie podległych ziczno, Uściwierz i Nadrybie. ku i rekreacji mieszkańców Lubelszczyzny. Jeziora nadają się do kąpieli, zlokalizowano województwa. Zespół działa w oparciu o następujące akty prawne: Ustawę o ochronie parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, sporządza plany ochrony Park o pojeziernym charakterze to miejsce występowania wielu gatunków ryb. Można tu spo- nad nimi sezonowe obiekty turystyczne: ośrodki wypoczynkowe, kempingi i obiekty ga- przyrody, Uchwałę w sprawie utworzenia Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Statut parków krajobrazowych oraz prowadzi zabiegi ochrony czynnej. Działalność dydaktyczna tkać: szczupaki, okonie, leszcze, karpie, karasie, sandacze, płocie, sieje, węgorze oraz ryby stronomiczne, oraz wypożyczalnie sprzętu wodnego. Jezioro Piaseczno to także popu- Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego obejmuje szerokie spektrum. Są to: liczne konkursy wiedzy, warsztaty, lekcje, wykłady, z rodziny piskorzowatych, w tym kozy pospolite, a nawet rzadkie i chronione strzeble błotne. larne miejsce do uprawiania żeglarstwa oraz nurkowania z butlą. W północnej części w sprawie parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, rozporządzenia prelekcje i gry prowadzone zarówno w szkołach i innych placówkach oświatowych, jak Zbiorniki wodne, torfowiska i podmokłe łąki to miejsca życia , jak: traszki (zwyczajna i grze- Parku udostępnione do kąpieli jest jezioro Kleszczów, mające jednak dziki charakter Wojewody Lubelskiego w sprawie parków krajobrazowych i obszarów chronionego i w terenie. Działania z zakresu turystyki i rekreacji to liczne rajdy turystyczno-edukacyjne bieniasta) oraz prawie wszystkie gatunki krajowych żab. Liczne są: kumaki nizinne, grzebiuszki i jest niezagospodarowane turystycznie. Wszystkie jeziora na terenie Parku objęte są krajobrazu. Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych obejmuje swoim działaniem obszar oraz szeroka działalność wydawnicza (mapy, foldery, przewodniki, informatory) oraz budowa ziemne, rzekotki drzewne oraz ropuchy (szara i zielona). strefą ciszy i obowiązuje na nich bezwzględny zakaz używania łodzi silnikowych. Jeziora 17 parków krajobrazowych (PK) i 17 obszarów chronionego krajobrazu (OChK) położnych infrastruktury turystyczno-edukacyjnej (wyznaczanie i oznakowanie ścieżek, ustawianie Obrzeża lasów zamieszkują jaszczurki zwinki i żyworodne, lasy żmije zygzakowate, obrzeża to także popularne łowiska wędkarskie, zarówno letnie jak i zimowe – podlodowe. w granicach województwa lubelskiego. tablic informacyjnych, organizacja i urządzanie punktów turystycznych). zbiorników wodnych zaskrońce. Na pojezierzu występuje rzadki polski gad – żółw błotny. Park to idealne miejsce do uprawiania turystyki pieszej. Zachęcają do tego zarówno W celu sprawnej realizacji zadań statutowych ZLPK współpracuje z licznymi instytucjami Cennym elementem fauny są ptaki. W Lasach Parczewskich gniazduje wiele rzadkich znakowane szlaki piesze, jak i szereg dróg polnych i leśnych. W parkach krajobrazo- Strukturę organizacyjną ZLPK stanowią: i jednostkami organizacyjnymi, a także osobami fizycznymi i prawnymi. i chronionych gatunków dużych ptaków, jak: bieliki, orliki krzykliwe, bociany czarne, pu- wych nie ma obowiązku poruszania się wyłącznie po szlakach, stąd każda dróżka może Biuro ZLPK w Lublinie (koordynujące działanie całego Zespołu i nadzorujące Skierbieszowski chacze czy cietrzewie. Stawy, jeziora i torfowiska zamieszkują ptaki wodno-błotne, jak: być przepustką do turystycznej przygody. Na szczególne wyróżnienie zasługuje szlak – PK i Krzczonowski PK), Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych perkozy rdzawoszyje, bąki, rycyki, gęgawy, krakwy, kokoszki wodne i żurawie. Nad brzega- ścieżka edukacyjna „Bobrówka” w północnej części Parku. Powinien ją odwiedzić każdy Ośrodek Zamiejscowy w Chełmie (nadzorujący: Poleski PK, Chełmski PK, Strzelecki PK ul. Mieczysława Karłowicza 4, 20-027 Lublin mi wód gniazdują remizy, a w trzcinowiskach błotniaki stawowe. Ciekawostką jest gniaz- miłośnik dzikiej przyrody. Drewniane kładki i tarasy widokowe umożliwiają dotarcie do i Sobiborski OK oraz OChK: Poleski, Chełmski, Grabowiecko-Strzelecki i Pawłowski), tel. 81 440 80 50 dowanie czapli białych nad jeziorem Mytycze w otulinie. We wsiach licznie gniazdują bo- dzikich ostępów Lasów Parczewskich i bezpieczne poruszanie się po podmokłych tere- Ośrodek Zamiejscowy w Lubartowie (nadzorujący: Kozłowiecki PK, Nadwieprzański e-mail: [email protected] ciany białe. nach nad rzeka Bobrówką. PK, Kazimierski PK, Wrzelowiecki PK, PK Pojezierze Łęczyńskie oraz OChK: Chodelski, http://parki.lubelskie.pl Błotniak stawowy Z dużych ssaków najpospolitsze są sarny, spo- Również rowerzyści znajdą na terenie Parku szereg szlaków rowerowych i dróg umoż- Czerniejowski, Kozi Bór, Pradolina Wieprza, Annówka i Dolina Ciemięgi), www.facebook.com/parkilubelskie tykane w lasach i na terenach otwartych. W la- liwiających aktywne poznawanie Pojezierza Łęczyńskiego z wysokości rowerowych sio- Ośrodek Zamiejscowy w Janowie Lubelskich (nadzorujący: PK Lasy Janowskie oraz OChK: sach liściastych liczne są dziki. Jelenie szla- dełek. Roztoczański i Kraśnicki), Jezioro Krasne zimową porą chetne zamieszkują zwarty kompleks Lasów Ośrodek Zamiejscowy w Janowie Podlaskim (nadzorujący: PK Podlaski Przełom Bugu i OChK: Parczewskich, tam też można spotkać wilki. Zagrożenia Nadbużański, Radzyński i Łukowski), Tereny podmokłe to królestwo łosi. Obrzeża Ośrodek Zamiejscowy w Zamościu (nadzorujący: Szczebrzeszyński PK, Krasnobrodzki PK, lasów, miedze i zadrzewienia zamieszkują lisy Zagrożeniem dla Parku Krajobrazowego „Pojezierze Łęczyńskie”, poza rozwijającym się PK Puszczy Solskiej, Południoworoztoczański PK oraz OChK: Dołhobyczowski i Nadbużański). i borsuki. W pobliżu wód występują wydry, bo- żywiołowo ruchem turystyczno-rekreacyjnym, może się okazać decyzja o uruchomieniu W skład ZLPK wchodzi ponadto Ośrodek Edukacyjno-Muzealny w Brzeźnie i Ośrodek bry i piżmaki. Małe ssaki to: nornice rude, ko- północnego pola wydobywczego kopalni węgla Bogdanka, obejmującego swym zasię- Edukacji Ekologicznej w Sobieszynie. szatki, orzesznice i drapieżne ryjówki. giem tereny między Ludwinem a Ostrowem Lubelskim. Spośród owadów na uwagę zwracają ściśle Do podstawowych zadań statutowych ZLPK należą: ochrona przyrody, organizacja ochronioine motyle – modraszek telejus i mo- działalności dydaktycznej, turystycznej i rekreacyjnej, a także składanie wniosków do draszek nausitous.

1 1 4 1 1 1 1 Piwonia 1 1 Konopliska150 155 Hanów 1 150 155 Kanał Wieprz-Krzna Zapowiednik 155 PARCZEW Doprowadzalnik Zbiornik 150 1 55 23°10’ Tyśmienica 22°50’ Pohulanka 22°52’ 22°54’ Konotopa 22°56’ 22°58’ 23°00’ 23°02’ 23°04’ 23°06’ 23°08’ 813 Jastrzębiec 155 Okopy Serwituty Rezerwat Kolonia 155 Rezerwat 155 Konotopa Jezioro Obradowskie Kozi Grąd Bycze Góry Królowa Droga 819 Piwonia 5 Uhnin 4 Jezioro 160 1 Ścienny 160 Piaseczne Natura 2000 Las Mariacki Obradowskie Kłodzianka Wodomieszczówka 155 Dolina Taśmienicy Natura 2000 Smolarz Zamłuce Ścieżka przyrodnicza 160 5 Ostoja Parczewska „Jezioro Obradowskie” Tyśmienica 14 Natura 2000 Buradów Natura 2000 Ostoja Parczewska Konotopa Kanał Wieprz-Krzna1 155 Uhnin Lasy Parczewskie 60 Uhnin 160 Suche Bagno Gmina Bagienko Białkowski 155 Buradowskie Dębowa Kłoda 160 155 Szerokie Bagno 51°34’ Pastwisko Uhnin Sosnowski Uhnin Mościska Kropiwki Grądecczyzna Smolarz Orzeszyna Natura 2000 Kodenianka Krzepkówka Osiemdziesiąte Natura 2000 Ostoja Parczewska Lasy Parczewskie 160

160 813 Natura 2000 Staw Wirszek Ochożanka 160 Rumieniec Mały 51°34’ Ostoja Parczewska 150 1 Piwonia Natura 2000 60 Poleski Obszar Olchówka 165 Lasy Parczewskie Bagno Chronionego Krajobrazu Staw Konotopa

160 160 160 Lasy Parczewskie Stępka 160 Rumieniec Rude Bagno Długi Duży 160 Tyśmienica 145 160 Tyśmienica Lasy Parczewskie Żabie Bagno Gąszcz

0 Cygański Kąt Natura 2000 5 Suchy Dół 1 Lasy Parczewskie Wykot 5 Ochoża 4 160 160 160 1 Bohutyn Natura 2000 Staw Staw Jamy Turno Przysadki 160 Lasy Parczewskie Płonne 160 Staw Bagno Turno Moczydła Gmina Parczew Staw Jedlina 819 1 160 Natura 2000 Rezerwat Wiklik Staw Altana 165 1

145 Park Bażantarnia

5

5 Karolin 5

Dolina Taśmienicy 5 Lasy Parczewskie 1 Staw 1 Ochożanka Kozie Górki OW Red Lion Bocian Staw Zacisze Staw Hryc Renta Staw Łączki Trzecie Natura 2000 51°32’ Marysin Staw Lasy Parczewskie Natura 2000 Staw Ścieżka Białka Jezioro Kanał Wieprz-Krzna Kłoda Łączki Drugie przyrodnicza Ostoja Parczewska OW Kropelka Jezioro Białe Staw „Bobrówka” 160 Bialskie Łączki Pierwsze Sosnowickie Hotel & Spa Piwonia 1 Staw Jedlina Staw Duża Ochoża Bobrówka Polesie Staw Hetman Kolonia Krajobrazowy Anielski Natura 2000 1 Park linowy Morskie Oko Tyśmienica Świnie Laski 165 Staw Staw Lasy Parczewskie Staw 60 Mała Ochoża Gościniec 1 Strategiczny Ciołek 155 Smolnica Staw 51°32’ Staw Sosnowica- a Kościuszko Libiszów -Dwór z Giewont Lasy Parczewskie r Staw Izabelin e Staw Zagłoba i Jezioro z Olszyna Dolna e Staw Bójki Czarne j Staw 819 Sosnowica Lasek- Pierwszy 155 o Olszyna Górna P Cerkiew pw. Ap. -Sosnowica Centralny Szlak Pojezierza Racławice Natura 2000

k Staw Nosal Piotra i Pawła Borek

a a

l Lipniak l

Ostoja Parczewska Gacie Ochożanka z

Bagno 155 z S S

y

Ogródniowe Poręba y 155

n n l

Nieboszczka Rude Bagno l

a

a Poleski Obszar r

Natura 2000 r Jezioro 813 160 t Chronionego Krajobrazu Babianka Ostoja Parczewska n Czarne 155 160 e C Sosnowickie Jezioro 1 Stara 95 2 5 165 Ścieżka 1 200 0 Kleszczów Rudka Walerianów Szady Bobrówka Jedlanka Pojezierze Rezerwat Starościańska przyrodnicza 200 Torfowisko przy „Borek” Rudka Jeziorze Czarnym Piwonia 195 155 820 Natura 2000 1 Stary 60 Czarne Bagno Dolina Taśmienicy Staw Pasieka 819 Pieszowola Stomorgi Staw STARY BRUS Tyśmienica Nowy 195 160 Choina OW Lublin Podleśna Pastwisko Podkowa Jedlanka Staw 51°30’ Leśna Ryba 165 0 Orzechów Jezioro 6 Jamy 1 Staw Nowa Ściegienne Zbiornik Szady Jedlanka Staw Jezioro Jezioro Gmina 165 Olszynka Gumieniek 160 Miejskie Staw 160 Sosnowica

160 Borówka Staw 160 Nowy Kiszka 165 Górki Serocze Bobrówka Staw Staw Drozdówka Ligęza Piwonia 185 51°30’ Toczyska 155 Staw Janówka PARTYZANTÓW Kobylec Dolny Jezioro KOŚCIUSZKI Staw Łęczyńskie Skomielno Zbójno Kobylec Górny LUBELSKA Przygalino Mietułka

170 ŚRÓDMIEŚCIE 60 160 170 1 Staw 165 Bank Piwonia OSTRÓW LUBELSKI Gmina Kobylce Stary Natura 2000 Orzechów Poleski Obszar 170 Polesie

821 Uścimów Bobryk Chronionego Krajobrazu

150 150 Kanał Wieprz-Krzna Jezioro

KAZNÓW Kurhan 160 Czarne Las Mazurowski J. „Szwedzka Mogiła” 170 160 Orzechów- 165 165 Cycowe Staw Park linowy 165 155 Mogiła Bobryk -Kolonia Piwonia Natura 2000 Staw ZAMOŚĆ Głębokie160 Ostoja Poleska Jan J. 170 Tyśmienica Głębokie- Wysoki Zienkowskie 170 -Kolonia Bobrówka Grąd 813 Staw Natura 2000 Żydówka Komarówka Zienki Jezioro Ostoja Poleska Jezioro 51°28’ 155 Głębokie Karpówka Piwonia Dolna Białe Stary Uścimów Uścimów- Jezioro 165 -Kolonia Tomaszne 170 (Uścimowskie) 820 155 Kanał Wieprz-Krzna 170 1 Kolechowice- 165 170 165 1 -Folwark Jezioro 165 165 Bobrówka Maśluchowskie Natura 2000 Natura 2000 170 165 165 160 165 Polesie Jezioro Polesie 165 Moszne 51°28’ Łąki Glinki Natura 2000 Jamniki Przecinka Królewski Ogród Bagno 170 Natura 2000 Kozele Kolechowice 165 60 Wrzosowisko w Orzechowie 1 165 Piwonia Południowa Ostoja Poleska 165 1

165 Nowy 170 Nowy Podołże 170 Uścimów Maśluchy Natura 2000 Orzechów Bobrówka 170 Szałowiły Maśluchy Rezerwat Gmina 165 Tyśmienica Lejno Piwonia 170 Górna Ścieżka 1 Ostrów Lubelski Grądzik Kolonia Wola Wereszczyńska 165 Kamień 16 Wyręba Bobrówka przyrodnicza 5 J. Lejno „Dąb Dominik” Szlak Partyzancki Kruk 170 Gumienko 175

165 Las Orzechowski Szlak Partyzancki Szlak 160 Partyzancki Szlak Raj 160 170 Kolechowice- Bagno Zalisie 165 -Kolonia 165 Łomnica 813 170 170 Poleski Obszar 170 Chronionego Krajobrazu 170 1 Zabołojcze 8 170 Zamłyniec Wajs 0 170

Kanał Wieprz-Krzna Wola 51°26’ 170 165 160 Tyśmienica 160 Las Podorzechowski Wereszczyńska 165 Brzostówka J. Karaśne Brzostówka 820 170 165 Natura 2000 Las Zielony 165 Staw Ostoja Poleska 165 Dębowiec Blizienki 165 Morawczyński OW Riviera 175 Dziadowiec Krasne- OW Riviera Jezioro Zagłębocze Rudka -Kolonia Krasne Zagłębocze Natura 2000 1 175

Podrudnik Kijańska 6 170 Babsk 5 Polesie Wujek Orłów Piwonia Górna 0 51°26’ 17

170

Rozkopaczew Jezioro ZawadówkaSzlak Partyzancki Poleski Park

165 165 Drugi 165 165 170 Krasne Jelino Natura 2000 Piwonia Dolna 1 Końce 813 Zagłębocze Ostoja Poleska Krajobrazowy Tyśmienica Natura 2000 170

17 Pasy Ryczka Stare Jelino 170 Zarudka Krasne 65 Nowe 165 1 165 Błota 170 16 0 Brzezinki 1 5 7 Żuraw 1 65 Park Ścieżka przyrodnicza 1 1 Żuraw 170 Jezioro Południowa „Spławy” 1 Piwonia Kolonia Jagodno Piwonia Górna 1 65 Zielone Łukie Laćki Spławy Natura 2000 1 170 1 Dyszczytno Podborek 75 170 Ostoja Poleska Nowe Krasne 170 Rozkopaczew Gmina Załucze Dobra Rzeka Stara Wieś 170 Rozpłucie Natura 2000 Krajobrazowy Drugie Polesie Urszulin Babsk 70 51°24’ 820 170 1 Dobra Rzeka Kanał Wieprz-Krzna

170 170 Kosów 170 Krzywe Centralny Szlak Pojezierza 170 1 Piaseczno Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny 165 65 Zapraga OW Łukcze Poleskiego PN w Starym Załuczu Wólka Stara Tyśmienica Jezioro Szlak Rowerowy Lublin-Wola Uhruska Kijańska Ścieżka 170 Rozkopaczew Krzczeń 65 Pojezierze Stare Załucze przyrodnicza 1 Borek Pierwszy Kolonia „Spławy” Jezioro Mytycze (Zb. retencyjny) J. 170 Gręzłów Ścieżka Łokietka OW Raczek 51°24’ Czarny Las przyrodnicza Serbia 165 „Żółwik” Jezioro Łęczyńskie 1 Krzczeń Łukcze Baza 170 Nurkowa Rozpłucie 170 165 Pierwsze Tyśmienica OW Resort Baza Nurkowa Bankówka Rezerwat Piaseczno Za Jeziorem OW Grabniak 165 Chyżne Jezioro 170 Natura 2000 Grabniak 0 Rogóźno Jezioro Brzeziczno 7 813 Szlak Partyzancki 1 16 170 Jezioro Polesie 5 Natura 2000 Piaseczno 165 Brzeziczno Ścieżka Jezioro Brzeziczno Jezioro Jezioro Wielki Bór Szlak Partyzancki przyrodnicza Sumin „Brzeziczno” Piwonia Dolna Bikcze Rotcze Kociowa Góra Dratów- OSW Rogoźno Natura 2000 Nowy Radzic 170 -Kolonia Poleski Obszar Polesie Ostrówek Chronionego Krajobrazu Kocia Las Brzeziczny Jezioro Góra Jabłonka Jezioro Zezulin Uściwierz Kolonia 820 Rogóźno Natura 2000 0 Drugi Dratów Drugi 17 175 Jeziora Uściwierskie Godziembów Przystań 51°22’ Drugi rybacka PZW Ostrów Samocieczka 170 Uciekajka Natura 2000 Lipki 170 Kaniwola Nadrybski Tyśmienica Jeziora Uściwierskie Piwonia Dolna Gmina Uściwierz Konkoraty Garbatówka Dąbrowa Brzezinki J. Podyski Uściwierzek Sumińskie

Ludwin Towarzystwo 180 51°22’ 180 180 1 7 Zatopiony las Jezioro Stary Grądy 0 koło Dratowa Natura 2000 170 Nadrybie Wólka 175 175 Radzic Samocieczka 170 Polesie 175 170 Kobyłki Nadrybska Ostrówek Nowa Wólka Małpi Gaj Podyski Okop 175

Zezulin 170 Nadrybie Ostrówek Niższy 170 Brzezina 175 Ukazowe Samocieczka 170 Godziembów Nowa Wieś- Nadrybie- Kolonia Zezulin Dratów -Dratów -Wieś Pierwszy Szczecin Kolonia Garbatówka- Nadrybie 175 Ludwin 820 -Kolonia 175 1 Zaróbka Szczupak 1 175 175 175 Zezulin-Pole Cerkiew 23°00’ 23°02’ Nadrybie-Dwór 23°04’ 23°06’ 23°08’ 180 175 Olszynki 175

175 813 1 70 5

7

175 175 175 Ludwin- Jezioro Park170 KrajobrazowyBogdanka-Klin Pojezierze Łęczyńskie1 -Kolonia 0 500 1000 1500 2000 m Dratów 0 170 7 Przymiarki 170 Mapa170 przyrodniczo-turystyczna1 Tatarskie Błoto Skala 1 : 50 000 Kopina 170 180 Lipki Puchaczów-Kolonia Zwałka 51°20’ 170 Jeziorko 170 170 Borek Podlasie Gmina Psia Górka KWKOBJAŚNIENIA ZNAKÓW GminaZadaszenia turystyczne; kąpieliska 175 Puchaczów “Bogdanka” Stacje benzynowe; parkingi Spiczyn 170 Park narodowe CycówNadleśnictwa; leśniczówki Borek Grzęskie Tereny zabudowane; tereny przemysłowe Karolin 175 Świerszczów 51°20’ Otuliny parków narodowych Józefin Zbiorniki wodne; rzeki; 82 Bogdanka Pierwsza Ziółków Sady, ogrody; łąki tereny podmokłe Parki krajobrazowe 170 Marynka Papie Błoto 1 1 70 Kanał Wieprz-Krzna Lasy; cmentarze; kirkuty 1 Piesze szlaki turystyczne 180 170 Plebania 70 Abramówka Wydmuchów Otuliny170 parków krajobrazowych 170 Wieprz 170 170 Stara Wieś- Hotele; ośrodki wypoczynkowe 1 70 Szlaki rowerowe 820 0 -Kolonia Rutka Witaniów 17 Rezerwaty przyrody 170 Janowica 170 170 Samochodowy Szlak Renesansu 170 175 Schroniska młodzieżowe; campingi i pola biwakowe 170 Wieprz ObszaryBogdanka Natura Druga 2000: 175 Lubelskiego Nadwieprzański 170 170 Bogdanka Dąbrówka FORTUNA 160 813 Stara Jezioro Gospodarstwa agroturystyczne; restauracje, bary 170 Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) Wieś-Stasin Turowolskie 170 170 Szlaki kajakowe 170 Stefanów Świnka Wieprz Podzamcze Obszary Specjalnej170 Ochrony Ptaków (OSO) Kościoły: zabytkowe; niezabytkowe Świnka Wólka Cycowska Park 170 Ścieżki dydaktyczne 170 160 Dolina Wygon 0 kaplice; synagogi 17 Świnka 829 Dinozaurów 170 1 Obszary chronionego krajobrazu 1 7 170 70 0 Poziomice Turowola Gmina170 Las NadrybskiPrzymiarki Pałace, dwory; parki zabytkowe Podgłębokie Kolonia Gaj Przymiarki 17 170 Puchaczów Łazy 0 Kolonia Pierwsza Górna Krajobrazowy Szlak Rowerowy Lublin-Wola Uhruska Pomniki przyrody; użytki ekologiczne 160 Puchaczów 0 Granice powiatów 170 Puchaczów-Las Muzea; inne7 zabytki; grodziska Stara Wieś 1 TRĘBACZÓW 0 160 Świnka Świnka 82 Drogi krajowe 1 7 Granice gmin Cyców Nowogród Witaj Pomniki; krzyże przydrożne; atrakcje turystyczne Świnka Świnka 170 PRZEDMIEŚCIE 813 Drogi wojewódzkie Albertów Drugi Siedziby powiatów 82 PODOLE Puchaczowski Gaj Miejsca pamięci narodowej; pola bitew ŁĘCZNA Zofiówka Wieprz 170 170 STARE 170 82 Drogi powiatowe Albertów MIASTO OS.SAMSONOWICZA Stara Wieś Sosnowica Siedziby gmin 82 WŁ 51°18’ Szpitale; ośrodki zdrowia; apteki Kolonia 170 OD 17 POSIOŁEK AW Nowogród 82 0 0 A Drogi lokalne; polne i leśne Las Starowiejski 17 Turowola- ZabytkoweBagno budynki Wytrzeszczone drewniane Gmina -Kolonia 170 Las Turowolski Ośniak ŁĘCZNA Brzeziny Koleje Policja; poczty; przystanie wodne © Euro Pilot Sp. z o.o. Łęczna 170 Albertów Pierwszy Jezioro Głębokie 51°18’ Dworce autobusowe;Wesołówka170 przystanki autobusowe170 ul. St. Konarskiego 3, 01-355 Warszawa LUBLIN 22°58’ Stadniny koni; banki 23°08’ 22°50’ 22°52’ 22°54’ 22°56’ Kolonia 23°00’ 23°02’ 23°04’ ISBN 978-83-8218-007-7Głębokie23°06’ tel./fax 22 664 50 91, www.europilot.com.pl Brzeziny Wygoda 829 Sufczyn 82 180 180 8 CIECHANKI ŁĘCZYŃSKIE 1 180 Kanał Wieprz-Krzna 1 PASTERNIAK 1 175 160 1 Trębaczów