KEPERLUAN STATUTORI

Mengikut Bahagian V, Bab 15, Seksyen 123-125 Akta Komunikasi dan Multimedia 1998, dan Bahagian II, Seksyen 6 Akta Perkhidmatan Pos 2012, Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia dengan ini menerbitkan dan menghantar kepada Menteri Komunikasi dan Multimedia salinan Laporan Prestasi Industri (IPR) bagi tahun berakhir 31 Disember 2013.

2

SURUHANJAYA KOMUNIKASI DAN MULTIMEDIA MALAYSIA (MCMC), 2014

Maklumat atau bahan dalam penerbitan ini dilindungi di bawah hak cipta dan, kecuali jika dinyatakan sebaliknya, boleh disalin semula untuk kegunaan bukan perdagangan dengan syarat ianya disalin dengan tepat dan tidak digunakan dalam konteks yang mengelirukan. MCMC sebagai sumber bahan, hendaklah dikenalpasti dan taraf hakcipta diperakui bagi mana-mana bahan yang perlu disalin semula.

Kebenaran untuk menyalin tidak merangkumi mana-mana maklumat atau hak cipta yang dimiliki oleh individu, organisasi atau pihak ketiga. Kebenaran atau menyalin semula makumat atau bahan tersebut hendaklah diperolehi daripada pemilik hak cipta berkenaan.

Semua kerja ini adalah berdasarkan sumber-sumber yang boleh dipercayai, tetapi MCMC tidak menjamin ketepatan atau kesempurnaan apa-apa maklumat untuk sebarang tujuan dan tidak boleh bertanggungjawab bagi apa-apa kesilapan atau ketinggalan yang ketara.

Diterbitkan oleh: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia Off Persiaran Multimedia 63000 Cyberjaya, Selangor Darul Ehsan T: +603 8688 8000 F: +603 8688 1000 Talian Bebas Tol: 1- 800-888-030 Laman Sesawang: www.mcmc.gov.my ISSN 1823 – 3724

3

Halaman ini sengaja dibiarkan kosong

4 ISI KANDUNGAN

ISI KANDUNGAN 5 PERUTUSAN PENGERUSI 7 RINGKASAN EKSEKUTIF 9 PELESENAN DI BAWAH CMA 13 Profil Pelesenan 13 MODUL 1 : PRESTASI EKONOMI INDUSTRI C&M 17 Prestasi Pasaran dan Kewangan 18 Telekomunikasi 23 Penyiaran 32 Tinjauan Pasaran ACE dan Prestasi Pasaran 36 MODUL 2 : PERKHIDMATAN DAN PENYAMBUNGAN 41 Jalur Lebar di Peringkat Dunia dan Perbandingan Internet 42 Jalur Lebar di Malaysia 44 Jalur Lebar Talian Tetap 47 Jalur Lebar Tanpa Wayar 49 Hotspot Fideliti Tanpa Wayar (Wi-Fi) di Malaysia 49 Perkhidmatan 3G 51 Perkhidmatan Evolusi Jangka Panjang (LTE) 4G 55 Perkhidmatan Talian Tetap 58 Sambungan Talian Ibu Sawat Terus (DEL) di Malaysia 58 Perkhidmatan Satelit 59 Perkhidmatan Satelit di Malaysia 61 Perkhidmatan Mudah Alih 62 Penguasaan Pasaran Pemberi Perkhidmatan 66 Perkhidmatan Pengendali Rangkaian Mudah Alih Maya (MVNO) 67 Kajian Kes MVNO – Salamfone 71 MODUL 3 : PERKHIDMATAN KANDUNGAN 73 Landskap TV Malaysia 74 TV FTA 74 Media Prima Bhd 74 AlHijrah Media Corporation 75 TV Berbayar 75 ASTRO 77 Perkhidmatan IPTV TM: HyppTV 80 ABNxcess 81 Tontonan dan Pembangunan TV 81 Perbelanjaan Pengiklanan (Adex) 83 Penyiar Radio 88 Pembangunan Radio di Malaysia 90 MODUL 4 : JAMINAN KUALITI DAN PERLINDUNGAN PENGGUNA 93 Jaminan Kualiti Perkhidmatan 94 Perlindungan Pengguna 96 Proses Pengurusan Aduan MCMC 96 Forum Industri dan Kawal Selia Kendiri melalui CFM dan CMCF 97 Aduan Pengguna yang Diterima oleh MCMC 100 Pemantauan Spektrum dan Penyiasatan Gangguan 103 Mengaudit Rangkaian Selular melalui EESAT untuk Panggilan Terputus dan Tersekat 104 Pengawasan Peralatan, Alat Pensijilan dan Penguatkuasaan 105

5 Pemantauan Kandungan 108 Kawal Selia Ekonomi: Pengasingan Perakaunan di Malaysia 110 MODUL 5 : KESELAMATAN DAN KEBOLEHPERCAYAAN 111 Ancaman Keselamatan dan Jenayah Siber 112 Tandatangan Digital 112 Pembangunan Prasarana Utama Awam (PKI) di Malaysia 114 Pasaran Pensijilan Digital 115 Kempen Klik Dengan BijakTM 117 MODUL 6 : APLIKASI DAN PEMBANGUNAN KANDUNGAN 119 Pembangunan Kandungan 120 Aplikasi dan Perkhidmatan untuk Gaya Hidup Digital 123 Perubahan Dalam Tabiat Menonton Memacu Penggunaan Aplikasi Kandungan 123 Meraih Peluang menerusi Aplikasi OTT 124 Penjagaan Kesihatan Terhubung - Pemantauan Pesakit Jarak Jauh 126 Aplikasi Mudah Alih Mempelbagaikan Platform Penyampaian Kandungan 127 MODUL 7 : POS DAN KURIER 131 Perkhidmatan Pos 132 Strategi Pos Nasional 132 Akta Perkhidmatan Pos 2012 133 Tarif Baharu Mel Antarabangsa 133 Pelan Transformasi Pos Sabah dan Sarawak Fasa 2 (PTPSS) 134 Pos Malaysia Bhd 135 Akses Pos 137 Trafik Pos 140 Filateli 143 Industri Pelesenan Kurier dan Prestasi Hasil 146 Rangka Kerja Baharu Pelesenan Perkhidmatan Kurier 146 Jumlah Hasil 10 Pemberi Perkhidmatan Kurier Utama 148 Trafik Kurier 150 Pengunaan Penyelesaian Teknologi untuk Perniagaan Kurier yang Lebih Cekap 152 Pengendalian Aduan Pengguna Perkhidmatan Pos dan Kurier 152 Cabaran Perniagaan 155 MODUL 8 : TINJAUAN 2014 157 Infrastruktur dan Akses Industri C&M 158 Menambahbaik Capaian Infrastruktur 158 Peluang dan Cabaran bagi Pemberi Perkhidmatan 158 Peranan MCMC sebagai Penggalak Gaya Hidup Digital Malaysia 160 AKRONIM 162 SENARAI RAJAH 166 HUBUNGI KAMI 169

6 PERUTUSAN PENGERUSI

Perbelanjaan modal mudah alih per kapita Malaysia bagi tahun 2013 adalah lebih daripada RM100. Sebagai perbandingan, perbelanjaan modal mudah alih per kapita Amerika Syarikat adalah tiga kali ganda lebih tinggi iaitu sebanyak RM340. Ini pemberi petunjuk bahawa pemberi perkhidmatan di Amerika Syarikat membelanjakan modal yang lebih tinggi untuk penambahbaikan rangkaian dan menaik taraf infrastruktur tanpa wayar mereka. Oleh itu, pemberi perkhidmatan mudah alih di Malaysia perlu meningkatkan perbelanjaan modal mereka dalam usaha untuk memperluaskan liputan rangkaian dan meningkatkan kapasiti. Pelaburan tersebut adalah penting bagi meningkatkan lagi perkhidmatan 4G LTE yang ditawarkan bermula pada tahun 2013 di mana permintaan untuk perkhidmatan jalur lebar tanpa wayar dijangka akan terus meningkat pada masa hadapan.

Sepanjang lima tahun yang lalu, fokus diberikan bagi menghubungkan masyarakat dengan perkhidmatan jalur lebar. Bidang pertumbuhan berpotensi seterusnya adalah untuk memperhebatkan penggunaan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT), khususnya perkhidmatan Internet. Oleh itu, pemberi perkhidmatan perlu memastikan perkhidmatan rangkaian yang disediakan boleh diyakini dan selamat bagi memenuhi permintaan pengguna untuk perkhidmatan yang mampu dimiliki. Mengekalkan keseimbangan di antara penawaran dan permintaan pada kos yang berpatutan adalah satu cabaran yang berterusan.

Walau bagaimanapun, pada tahun 2013 Malaysia berjaya mendapatkan kedudukan yang lebih tinggi dalam World Economic Forum (WEF) Competitive Index dengan skor 5.03 daripada skor maksimum 7. Kedudukan ini berjaya meningkatkan imej Malaysia sebagai sebuah negara yang yang berdaya saing hasil penembusan jalur lebar yang tinggi.

Di samping itu, Malaysia disenaraikan sebagai negara teratas bagi kategori kemampuan jalur lebar di dalam Affordability Index yang diterbitkan oleh Alliance for Affordable Internet. Malaysia turut memenangi anugerah ITU ‘Transformational Power of Broadband Digital Icon Award 2013’ untuk kategori usahawan paling berjaya dalam program bertaraf dunia ini.

Ini merupakan petanda yang baik bagi Malaysia, menggunakan sebaiknya kemudahan ICT dan kemahiran penduduk untuk mengembangkan perniagaan dan meningkatkan kualiti hidup mereka; mewujudkan negara yang mempunyai tahap keterhubungan tinggi. Ini juga merupakan satu penghormatan untuk bekerjasama dan menyaksikan pertumbuhan bagi industri Komunikasi dan Multimedia (C&M) untuk terus menjadi penggerak bagi menyokong pembangunan setiap individu dan pertumbuhan ekonomi negara.

Lebar jalur yang lebih besar diperlukan untuk menyokong penggunaan peranti pintar yang semakin meluas di Malaysia. Senario ini bakal mencorakkan Malaysia ke arah fasa pertumbuhan baharu yang pesat dalam industri C&M.

Pembangunan industri C&M adalah penting bukan sahaja dari perspektif pembinaan infrastruktur tetapi juga memenuhi jangkaan pengguna terhadap kualiti perkhidmatan. Penyampaian perkhidmatan yang terbaik tidak boleh mempunyai sebarang kesilapan. Sebagai contoh, pematuhan terhadap peraturan hendaklah secara menyeluruh. Oleh itu, bagi memenuhi standard perkhidmatan, beberapa pemberi perkhidmatan telah dikenakan kompaun kerana melanggar syarat-syarat lesen berhubung panggilan terputus pada tahun 2013.

7 Persekitaran yang semakin bercantum membolehkan sebarang perkhidmatan yang berasaskan Protokol Internet menyokong lebih banyak perniagaan dan perkhidmatan melalui pelbagai platform. Walau bagaimanapun terdapat keperluan untuk jaminan berterusan dalam mengimbangi antara penglibatan rangka kerja pengawalseliaan dan pembangunan industri.

Tahun 2014 menandakan satu pencapaian baharu bagi sektor penyiaran di Malaysia di mana perkhidmatan Penyiaran TV Terestrial Digital dijangka dilancarkan dalam tempoh terdekat. Migrasi kepada penyiaran digital ini melibatkan stesen TV milik Kerajaan dan swasta. Ini seterusnya membuka peluang pertumbuhan untuk penyiar Bebas-Ke-Udara (FTA) untuk mengembangkan perniagaan mereka menggunakan platform digital.

Pada masa kini, perkhidmatan pos sedang mengalami penurunan jumlah mel. Walau bagaimanapun, tingkah laku baharu pengguna seperti membeli-belah dalam talian telah membuka peluang yang lebih besar untuk pemberi perkhidmatan pos dan syarikat-syarikat kurier. Pemberi-pemberi perkhidmatan ini dapat memainkan peranan sebagai penggerak kepada ekosistem perniagaan e-Dagang dengan menawarkan pusat sehenti bagi perkhidmatan seperti penggudangan, pembungkusan dan penghantaran barangan terus ke rumah pelanggan.

Projek Digital Malaysia pula merupakan contoh terbaik ke arah mewujudkan nilai bagi mempercepatkan pembangunan dan penggunaan aplikasi serta perkhidmatan kandungan baharu melalui pelbagai peralatan ICT di rumah, tempat kerja dan di peringkat komuniti.

Seterusnya, kualiti perkhidmatan akan kekal menjadi aspirasi utama MCMC dalam memastikan pengguna dapat menikmati perkhidmatan telekomunikasi yang terbaik. MCMC memainkan peranan penting dalam menggalakkan dan mengawalselia industri C&M untuk pertumbuhan dan pembangunan yang berterusan dengan matlamat utama untuk menghubungkan negara dan meraih manfaat daripadanya. Oleh itu, MCMC menjangkakan lebih banyak inisiatif dan usaha dilaksanakan oleh pemberi perkhidmatan bagi menaik taraf perkhidmatan mereka. Maka, saya dengan berbesar hati membentangkan Laporan Prestasi Industri 2013.

Dato’ Mohamed Sharil Tarmizi Pengerusi, MCMC

8 RINGKASAN EKSEKUTIF

Industri Komunikasi dan Multimedia (C&M) Terus Mencatatkan Pencapaian Terbaik

Industri C&M Malaysia terus mencatatkan prestasi baik dengan pertumbuhan hasil sebanyak 4.5% kepada RM53.4 bilion pada tahun 2013 berbanding RM51.1 bilion pada tahun 2012. Penyumbang utama bagi industri C&M ini adalah daripada sektor telekomunikasi dengan penguasaan pasaran dari segi hasil sebanyak hampir 85%, diikuti sektor penyiaran dengan 11% dan selebihnya daripada sektor pos serta sektor-sektor lain termasuk pasaran ACE dan tanda tangan digital.

Dari segi nilai pasaran modal di Bursa Malaysia, industri C&M telah mencatatkan prestasi sederhana dengan pertumbuhan kecil sebanyak 2.3% kepada RM195.3 bilion bagi tahun 2013. Angka ini mewakili 11.5% daripada jumlah keseluruhan permodalan pasaran sebanyak RM1,702.2 bilion.

Paling ketara pada tahun 2013 ialah 15 pemegang lesen yang disenaraikan melalui syarikat- syarikat induk di ACE Bursa Malaysia telah memperoleh hasil sebanyak hampir RM1 bilion, dengan permodalan pasaran melebihi RM2 bilion.

Daripada Keterhubungan kepada Penggunaan

Pada tahun 2013, Malaysia telah mencapai penembusan jalur lebar isi rumah melebihi 67%. Menurut laporan daripada Suruhanjaya Jalur Lebar (Broadband Commission)1, Malaysia menduduki tempat ke-12 daripada senarai 146 negara-negara membangun bagi penembusan jalur lebar isi rumah pada tahun 2012. Republik Korea pula terus mengekalkan kedudukannya di tempat pertama dengan catatan penembusan jalur lebar isi rumah melebihi 97%.

Secara amnya, penggunaan utama Internet adalah untuk komunikasi elektronik seperti e-mel, mesej segera dan lain-lain perkhidmatan seperti e-Dagang. Akan tetapi, pada masa kini, pengguna dapat menonton video serta melakukan penstriman kandungan secara dalam talian dengan kelajuan Internet yang bersesuaian/tontonan yang lancar.

Perkhidmatan liputan dan keterhubungan yang ditawarkan oleh pemberi perkhidmatan membolehkan lebih ramai pengguna mendapat akses yang mencukupi untuk penggunaan perkhidmatan dalam talian ini. Secara khususnya, terdapat sejumlah 3.8 juta langganan jalur lebar mudah alih isi rumah pada tahun 2013. Jalur lebar mudah alih kekal sebagai penyumbang terbesar dari segi sambungan jalur lebar di Malaysia dengan jumlah sambungan sebanyak 3.3 juta langganan. Bagi mendapat faedah daripada perkhidmatan nilai tambah melalui lebar jalur yang lebih besar dan Internet berkelajuan tinggi, pelanggan mudah alih mempunyai pilihan untuk melanggan perkhidmatan 4G LTE yang telah dilancar pada awal tahun 2013. Sementara itu, jalur lebar talian tetap telah mencatatkan sebanyak lebih daripada 2.2 juta langganan di mana jalur lebar berkelajuan tinggi (HSBB) telah menambah sebanyak 126,000 langganan baharu sepanjang tahun 2013. Ini menjadikan jumlah keseluruhan langganan HSBB sebanyak 668,000.

1Broadband Commission, The State of Broadband 2013: Universalising Broadband, September 2013.

9 Perkhidmatan suara sedia ada dari segi perkhidmatan telefoni tetap seperti langganan Sambungan Talian Ibusawat Terus (DEL) mencapai penembusan 32.4% bagi setiap 100 isi rumah. Langganan DEL terus merosot sementara kadar penembusan langganan mudah alih semakin meningkat, mencecah hampir 150% di Malaysia. Ini bermakna, secara purata, setiap orang memiliki lebih daripada satu telefon bimbit. Didapati, daripada keseluruhan pengguna telefon mudah alih ini, kira-kira satu pertiga daripadanya menggunakan telefon pintar.

Dari segi bahagian pasaran langganan mudah alih mengikut pemberi perkhidmatan, Celcom menguasai sebanyak 30% pasaran (13.1 juta), Maxis 28% (12.3 juta) dan DiGi 25% (11 juta) setakat akhir tahun 2013. Manakala U Mobile pula mencatatkan penguasaan pasaran sebanyak 10.3% berbanding 8.5% pada tahun 2012.

Tontonan Secara Dalam Talian Pelengkap kepada TV

Kandungan TV pada hari ini disampaikan melalui platform kabel, satelit, Internet dan terestrial Bebas-Ke-Udara (FTA). Secara kumulatif, terdapat lebih daripada 200 saluran TV di pasaran pada masa ini. Kini, penyiar dan pemberi perkhidmatan telekomunikasi telah bekerja bersama-sama untuk mempelbagaikan perkhidmatan jalur lebar mereka dengan menawarkan kandungan TV seperti pakej tiga serangkai (triple play packages).

Manfaat daripada pendigitalan dan medium dalam talian ini telah memberi peluang kepada pemberi-pemberi perkhidmatan untuk memacu perniagaan mereka ke arah persekitaran hiburan yang semakin berkembang. Perkembangan ini memberikan peluang bagi syarikat- syarikat telekomunikasi untuk mempelbagaikan aliran sumber pendapatan selain daripada perkhidmatan data dan suara. Sebagai contoh, ASTRO kini membekalkan kandungan melalui rangkaian mudah alih Maxis dan membuat perkongsian bersama TIME untuk menyampaikan perkhidmatan TV dan jalur lebar kepada pengguna. Jumlah langganan IPTV hasil daripada perkongsian tersebut telah melebihi 20,000 pada tahun 2013.

Kualiti Perkhidmatan dan Perlindungan Pengguna

Dengan peningkatan kesedaran mengenai hak terhadap penggunaan dan perkhidmatan C&M, pengguna dapat menjalankan hak-hak mereka dengan mengemukakan aduan berkaitan pemberi perkhidmatan melalui pelbagai saluran seperti pemberi perkhidmatan, forum kawal selia kendiri dan MCMC. Semua aduan yang diterima adalah penyumbang utama maklumat berkaitan isu-isu penting dan bertindak sebagai mekanisme maklumbalas bagi memperbaiki pelbagai aspek dalam pembangunan C&M termasuk kualiti perkhidmatan. Pendekatan ini menambah kepada keberkesanan Piawaian Mandat di bawah Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 dan garis panduan yang lain.

MCMC bertanggungjawab untuk memantau kualiti perkhidmatan, pematuhan kepada keperluan kandungan dan standard bagi kelengkapan komunikasi serta mengambil tindakan penguatkuasaan ke atas pemegang lesen yang tidak patuh, selepas siasatan dijalankan.

10 Dari perspektif kawal selia, tahun 2013 merupakan tahun pertama untuk pelaksanaan pengasingan perakaunan bagi pemberi perkhidmatan telekomunikasi di Malaysia yang memperoleh hasil dan/atau jumlah aset melebihi RM3 bilion. Mereka dikehendaki mengemukakan akaun kawal selia pada peringkat perkhidmatan, dengan menghuraikan kos, hasil, aset dan liabiliti untuk perkhidmatan tertentu bagi unit perniagaan borong dan runcit. MCMC dan pemberi perkhidmatan terus berusaha dalam mengemaskini butiran-butiran terperinci di sepanjang tahun.

Pengurusan Pembangunan untuk Tahun 2013

MCMC terlibat secara langsung dalam inisiatif Bidang Ekonomi Utama Negara, Sektor Kandungan dan Infrastruktur Komunikasi (NKEA CCI) bagi mengembangkan hasil eksport kandungan kreatif tempatan melalui penerokaan pasaran di peringkat global bersama-sama dengan Perbadanan Kemajuan Filem Nasional Malaysia (FINAS), Perbadanan Pembangunan Multimedia (MDeC) dan syarikat-syarikat tempatan yang lain. Pada tahun 2013, kandungan tempatan telah memperoleh hasil berjumlah RM138.72 juta melalui perjanjian yang ditandatangani di pameran perdagangan antarabangsa seperti MIPTV, MIPCOM dan Asia Television Forum (ATF).

Program Pemberian Perkhidmatan Sejagat (PPS) pula terus membantu dalam merapatkan jurang digital di antara masyarakat bandar dan masyarakat yang kurang mendapat liputan melalui penyediaan akses Internet kepada masyarakat tersebut. Sehingga kini, sebanyak 424 Pusat Internet 1Malaysia (PI1M), 4,679 Kampung Tanpa Wayar 1Malaysia (KTW1M) dan 699 Menara Telekomunikasi Time 3 telah dibina. Dalam tempoh tiga tahun yang akan datang, sebanyak 1,000 menara pemancar telekomunikasi akan dibina dengan pelaburan sebanyak RM1.5 bilion seperti yang dinyatakan di dalam Bajet Malaysia 2014.

Keselamatan dan Kebolehpercayaan

Pada akhir tahun 2013, Digicert dan Trustgate telah mengeluarkan hampir 6.2 juta sijil digital, dengan Digicert menguasai sebanyak 92% pasaran ini. Agensi Pemerakuan (CA) lain iaitu Telekom Applied Business telah diberikan lesen pada tahun 2013 dan belum lagi memasarkan produknya. Analisis berdasarkan kategori pengguna menunjukkan sektor Kerajaan menggunakan 96% daripada jumlah sijil yang dikeluarkan manakala baki 4% telah diambil oleh sektor swasta seperti institusi kewangan, syarikat-syarikat farmaseutikal dan individu.

Perkhidmatan Pos dan Kurier

Akta Perkhidmatan Pos 2012 telah diwartakan pada 1 April 2013. Akta baharu ini terdiri daripada peruntukan untuk mengawalselia industri perkhidmatan pos dengan lebih berkesan. Akta ini juga menggalakkan pembangunan industri yang terancang serta mengekalkan perkhidmatan pos sejagat. Dalam perkembangan sebelumnya, kadar bayaran pos antarabangsa yang baharu telah ditetapkan apabila Peraturan Kadar Pos 2010 di bawah Akta Perkhidmatan Pos 1991 telah dipinda dan diwartakan pada 31 Mac 2013.

11 Pos Malaysia mencatatkan jumlah hasil sebanyak RM1.3 bilion pada tahun 2013, meningkat sebanyak 8.3% daripada RM1.2 bilion pada tahun 2012. Segmen mel yang memperoleh hasil sebanyak RM0.73 bilion pada tahun 2013, kekal sebagai penyumbang terbesar iaitu 56.1% daripada jumlah hasil. Segmen mel telah mencatatkan pertumbuhan yang kecil sebanyak 2.8% daripada RM0.71 bilion pada tahun 2012. Sementara itu, segmen kurier pula menyaksikan pertumbuhan dua digit sebanyak 13.3% kepada RM0.34 bilion pada tahun 2013.

Dari segi perkhidmatan kurier, terdapat sejumlah 93 pemberi perkhidmatan kurier yang berdaftar dengan MCMC pada tahun 2013. Pada akhir tahun 2013, sebanyak 10 syarikat kurier utama telah mencatatkan jumlah hasil sebanyak RM2.2 bilion. Ini menunjukkan pertumbuhan yang memuaskan sebanyak 3.9% dari tahun 2012 dalam persekitaran pasaran yang mempunyai tahapdaya saing tinggi.

Tinjauan 2014

Melangkah ke hadapan, adalah dijangkakan bahawa liputan dan infrastruktur yang telah disediakan oleh industri C&M dapat dimanfaatkan dengan pelbagai inovasi dan kreativiti, diikuti penjanaan hasil yang tinggi. MCMC memainkan peranan penting dalam perkembangan industri berpandukan objektif dasar nasional, ke arah menjadikan Malaysia sebagai pusat global bagi perkhidmatan maklumat C&M dan kandungan. Selaras dengan wawasan ini, projek Gaya Hidup Digital Malaysia telah diperkenalkan.

Projek ini yang bermula pada tahun 2013, diusahakan bagi mewujudkan nilai ke arah mempercepatkan pembangunan serta pertumbuhan bagi penggunaan aplikasi dan perkhidmatan kandungan baharu melalui penggunaan pelbagai alat dan teknologi ICT.

Kesemua perkembangan ini direka untuk mencapai pertumbuhan ekonomi dan sosial, sebagai contoh, peningkatan dalam sumbangan Pendapatan Negara Kasar (PNK), membolehkan penyerapan teknologi dan menggalakkan penggunaan untuk meningkatkan kualiti hidup.

12 PELESENAN DI BAWAH CMA

Terdapat dua jenis lesen di bawah Akta Komunikasi & Multimedia 1998 (CMA2), iaitu lesen Individu dan lesen Kelas. Lesen-lesen di bawah CMA ini adalah tidak berlandaskan sebarang teknologi tertentu. Ini adalah untuk membolehkan perkhidmatan melangkaui pasaran sub- segmen. Terdapat empat kategori lesen, iaitu Kemudahan Rangkaian (NFP), Perkhidmatan Rangkaian (NSP), Perkhidmatan Aplikasi (lesen Kelas sahaja) dan lesen bagi Perkhidmatan Aplikasi Kandungan3 (CASP).

Profil Pelesenan

Jumlah lesen individu dilihat meningkat dari tahun ke tahun. Pada tahun 2013, jumlah keseluruhan lesen Individu adalah sebanyak 304 lesen. Mengikut kategori pula, terdapat 134 lesen NFP (Individu atau ’I’), 131 lesen NSP (I) dan 39 lesen CASP (I).

Pemegang Lesen C&M (Individu) 2004–2013

BILANGAN PEMEGANG LESEN

134

131

123

119

114

112

103

101

87 87

83

80

75

68 68

63

61

55

42

39

38

37

36

35

24 24

23

20

19 19

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

NFP (I) NSP (I) CASP (I)

Sumber: MCMC Rajah i Pemegang Lesen C&M (Individu) 2004–2013

2 Communications and Multimedia Act 1998 3 NFP – Network Facilities Provider; NSP – Network Service Provider; CASP – Content Applications Service Provider; ASP – Applications Service Provider; I – Individual; C – Class.

13 Pada tahun 2013, terdapat 35 lesen Individu baharu meliputi 15 NFP (I), 18 NSP (I) dan dua CASP (I). Perkhidmatan yang disediakan adalah seperti berikut:

Infrastrusktur dan/atau Perkhidmatan yang ditawarkan oleh Pemegang Lesen Individu pada 2013 Infrastrusktur dan/atau Perkhidmatan Syarikat NFP (I) NSP (I) CASP (I) Adil Bestari Sdn Bhd √ √

Alkarismi Technologies Sdn Bhd √ √

Eminent Display Sdn Bhd √ √

Felda Prodata Systems Sdn Bhd √ √

IDC Network (M) Sdn Bhd √ √

Melaksanakan infrastruktur Komasi Enterprise Sdn Bhd √ √ komunikasi dan perkhidmatan bagi Majubina Resources Sdn Bhd √ √ jalur lebar Oscatel Sdn Bhd √ √

Reach Ten Communications Sdn Bhd √ √

Sinar Suri Komunikasi Sdn Bhd √ √

Suria Strategic Multi Media Sdn Bhd √ √

Verticom Resources Sdn Bhd √ √

Omnix (M) Sdn Bhd √ Melaksanakan infrastruktur komunikasi Premium Radius Sdn Bhd √

Penyediakan perkhidmatan lebar jalur melalui satelit Measat-3b bagi tujuan Measat International (M) Sdn Bhd* √ √ penyiaran dan perkhidmatan komunikasi Mobile Virtual Network Operator Enabling Asia Tech Sdn Bhd √ (MVNO) Telekomunikasi Indonesia (M) Sdn Bhd √ Wilayah Persekutuan Infrastructure Sdn √ Lebar jalur dan perkhidmatan Bhd switching Formis Development Sdn Bhd √ Tele-Flow Corporation Sdn Bhd √ Penyiaran langganan (IPTV) Rimbun HybridTV Sdn Bhd √ Penyiaran radio terestrial Genmedia Sdn Bhd √ Jumlah 15 18 2 *Dianugerahkan lesen NFP (I) dan NSP (I) selama 10 tahun

Sumber: MCMC Rajah ii Infrastruktur dan/atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh pemegang lesen individu yang telah diluluskan 2013

14 Pada tahun 2013, tiada syarikat milik asing yang diberi lesen Individu. Pecahan komposisi pegangan saham mengikut etnik/kewarganegaraan/institusi bagi pemegang lesen Individu ditunjukkan dalam rajah di bawah.

Pemegang Lesen Individu – Pecahan Mengikut Etnik/Kewarganegaraan/Institusi

Bumiputera 1% 16% 22% 33% Bukan Bumiputera 41% 44% 16% NFP(I) 51% 6% NSP(I) CASP (I) GLC Asing 15% 10% 16% 0% 16% 13% Lain-lain*

Nota: Syarikat pemilikan Bumiputera – syarikat yang mempunyai 51% atau lebih pegangan Bumiputera Syarikat pemilikan bukan Bumiputera – syarikat yang mempunyai 51% atau lebih pegangan bukan Bumiputera GLC – Syarikat Berkaitan Kerajaan Syarikat pemilikan asing – syarikat yang mempunyai 51% atau lebih pegangan oleh entiti asing atau individu Lain-lain – Pegangan saham bercampur-campur, tiada pemegang saham utama yang mengawal kepentingan syarikat

Sumber: MCMC Rajah iii Pemegang Lesen Individu – Pecahan mengikut etnik/kewarganegaraan/institusi

Bagi lesen Kelas, terdapat 20 lesen NFP (Kelas atau ’C’), 22 NSP (C), 27 CASP (C) dan 541 lesen ASP (C) yang didaftarkan. Pendaftaran lesen ASP (C) mencatatkan penurunan yang ketara berbanding tahun 2012 dengan mencatatkan jumlah keseluruhan 941 lesen. Pada tahun 2013, terdapat hanya 126 lesen baharu ASP (C) dikeluarkan berbanding 504 lesen baharu yang dikeluarkan pada tahun 2012. Peningkatan yang tinggi bagi permohonan lesen baharu pada tahun 2012 adalah disebabkan oleh syarikat-syarikat yang membuat pendaftaran bagi lesen ASP (C) untuk melayakkan mereka memohon tender program Netbook 1Malaysia serta memberikan perkhidmatan jalur lebar.

Pemegang Lesen C&M (Kelas) 2004 – 2013

BILANGAN PEMEGANG LESEN

941

713

541

526

401

395

394

372

368

151

35

33

32

30 30

29 29 29 29 29 29

28 28

27 27

26

25

24 24 24

23 23

22 22

20

19 13

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

NFP (C) NSP (C) CASP (C) ASP (C)

Sumber: MCMC Rajah iv Pemegang lesen (Kelas) 2004 – 2013

15

Halaman ini sengaja dibiarkan kosong

16 MODUL 1: PRESTASI EKONOMI INDUSTRI C&M

17 Prestasi Pasaran dan Kewangan

Industri C&M menyumbang 11.5% atau RM195.3 bilion kepada permodalan pasaran Bursa Malaysia pada tahun 2013

Syarikat-syarikat utama industri C&M berjaya memperoleh sebanyak RM195.3 bilion dari segi permodalan pasaran pada tahun 2013 (2012: RM191 bilion). Ini disumbangkan oleh sektor telekomunikasi, penyiaran dan pos. Sektor ini mewakili 11.5% daripada nilai keseluruhan permodalan pasaran Bursa Malaysia iaitu RM1,702.2 bilion berbanding 13% yang dicatatkan pada tahun 2012. Peningkatan permodalan pasaran sektor perbankan dan utiliti menyebabkan berlaku pengurangan penguasaan permodalan pasaran bagi industri C&M pada tahun 2013 walaupun prestasi industri C&M berada pada keadaan yang stabil.

Sumbangan Industri C&M kepada Bursa Malaysia

PERMODALAN PASARAN (RM bilion) 13.0% 11.2% 11.5% 10.6% 10.3% 10.3% 10.8% 9.5% 9.3% 7.3% 6.3% 195.3 118.0 138.5 191.0 87.3 69.5 103.4 60.9 81.2 73.7 48.5 1,506.8 1,036.7 1,157.3 1,146.0 1,274.7 579.1 640.8 621.6 761.4 615.3 896.0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Lain-lain di Bursa Malaysia C&M C&M sebagai % daripada Bursa Malaysia

Sumber: Bloomberg, MCMC Rajah 1.1 Sumbangan C&M kepada Bursa Malaysia

Sumbangan Syarikat-syarikat C&M kepada Bursa Malaysia 2013

Sumber: Bloomberg, MCMC Rajah 1.2 Sumbangan Syarikat-syarikat C&M kepada Bursa Malaysia

18 Nilai keseluruhan permodalan pasaran bagi industri C&M merekodkan peningkatan sebanyak 2.3% (RM4.3 bilion) berbanding tahun 2012. Peningkatan ini didorong oleh permodalan pasaran Axiata dan Maxis yang memberangsangkan.

Dari sudut peratusan, Pos Malaysia mencatatkan peningkatan permodalan pasaran sebanyak 52.6% atau RM1 bilion kepada RM2.9 bilion berbanding pencapaian RM1.9 bilion pada tahun 2012. Lonjakan ini didorong oleh pelaksanaan tarif baharu bagi pos antarabangsa berkuatkuasa pada Mei 2013. Ini memberi petunjuk bahawa sektor pos mampu menjana hasil yang lebih tinggi berikutan kenaikan kadar tarif.

Sementara itu, Media Prima mencatatkan peningkatan permodalan pasaran sebanyak 16% atau RM0.4 bilion kepada RM2.9 bilion. Peningkatan ini telah didorong oleh pertumbuhan hasil serta disokong oleh pengiklanan digital dan pelan pengembangan syarikat bertujuan bagi mengukuhkan lagi penawaran kandungan serta program.

Secara keseluruhannya, industri C&M terus mencatatkan pertumbuhan pada tahun 2013, namun pada kadar yang lebih perlahan berbanding tahun 2012. Pertumbuhan yang perlahan ini sebahagiannya disebabkan oleh tekanan ke atas margin bagi komitmen pelaksanaan intensif 4G LTE dan penambahbaikan rangkaian sedia ada. Pelaburan di dalam 4G LTE dijangka akan membuka ruang kepada pulangan pelaburan yang tinggi selain dari meningkatkan kawasan liputan dan penggunaan. Di samping itu, penambahbaikan terhadap kualiti rangkaian dijangka akan merangsang keuntungan melalui perkhidmatan yang inovatif pada masa hadapan.

Permodalan Pasaran Syarikat-syarikat C&M Permodalan Pasaran (RM bilion) % Perubahan % Perubahan Syarikat-syarikat 2011 2012 2013 (2011 – 2012) (2012 – 2013) Telekomunikasi Axiata 43.5 56.1 58.9 29.0 5.0 Maxis 41.1 49.9 54.5 21.4 9.2 DiGi 30.2 41.1 38.6 36.1 -6.1 TM 17.7 21.6 19.9 22.0 -7.9 TIME 1.8 2.3 2.0 27.8 -13.0 Penyiaran ASTRO* t.m. 15.6 15.6 t.m. Tiada Perubahan Media Prima 2.8 2.5 2.9 -10.7 16.0 Pos Pos Malaysia 1.4 1.9 2.9 35.7 52.6 Jumlah 138.5 191.0 195.3 37.9 2.3 t.m. – tiada maklumat *Astro All Asia Networks Plc telah diswastakan dan dinyahsenarai dari Bursa Malaysia pada 14 Jun 2010. Astro Malaysia Holdings Bhd telah disenaraikan semula pada 19 Oktober 2012

Nota: Axiata Group Bhd (Axiata), Maxis Bhd (Maxis), DiGi.Com Bhd (DiGi), Telekom Malaysia Bhd (TM), TIME dotCom Bhd (TIME), Astro Malaysia Holdings Bhd (ASTRO), Media Prima Bhd (Media Prima), Pos Malaysia Bhd (Pos Malaysia)

Sumber: Bloomberg, MCMC Rajah 1.3 Permodalan Pasaran Syarikat-syarikat C&M

19 Sepertimana tahun 2012, Axiata, Maxis dan DiGi kekal berada di antara 10 syarikat terbaik di Bursa Malaysia dari segi permodalan pasaran. Walau bagaimanapun, pada tahun 2013, hanya Axiata yang berjaya memperbaiki kedudukannya berbanding syarikat-syarikat C&M yang lain. Kedudukan bagi Maxis dan DiGi menurun ke tempat kelapan dan kesepuluh pada tahun 2013.

Syarikat utiliti, Tenaga Nasional Bhd (TNB) berjaya menduduki tempat ketiga, mengatasi kesemua syarikat C&M dengan nilai permodalan pasaran yang meningkat hampir dua kali ganda kepada RM64.2 bilion pada tahun 2013 berbanding tahun 2012. Peningkatan ini melambangkan sentimen pelabur yang positif terhadap potensi pertumbuhan perolehan susulan daripada kenaikan tarif elektrik yang diumumkan pada Disember 2013 (berkuatkuasa pada 1 Januari 2014).

10 Syarikat Teratas dari Segi Permodalan Pasaran 2012 – 2013

Maybank 77.6 Maybank 88.1 Public Bank 57.5 Public Bank 67.9 Sime Darby 57.2 TNB 64.2 CIMB Group 56.7 Axiata 58.9 Axiata 56.1 CIMB Group 58.9 Petronas Chemicals 51.2 Sime Darby 57.2 Maxis 49.9 Petronas Chemicals 55.4 DiGi 41.1 Maxis 54.5 Petronas Gas 38.6 Petronas Gas 48.0 TNB 38.5 DiGi 38.6

2012 PERMODALAN PASARAN (RM bilion) 2013 PERMODALAN PASARAN (RM bilion)

Nota: 10 saham terbesar berdasarkan permodalan pasaran di kalangan 30 saham yang terdiri daripada Indeks KLCI FTSE Bursa Malaysia

Sumber: Bloomberg, MCMC Rajah 1.4 10 Syarikat Teratas dari Segi Permodalan Pasaran 2012 – 2013

20 Industri C&M berjaya memperoleh hasil sebanyak RM53.4 bilion, peningkatan sebanyak 4.5% daripada RM51.1 bilion

Nota1: Tidak termasuk hasil cetakan Media Prima Nota: Lain-lain termasuk Pasaran ACE dan hasil tandatangan digital Nota2: Hasil ASTRO diselaraskan mengikut tahun asas kalender

Sumber: Industri, MCMC Sumber: Industri, MCMC Rajah 1.6 Hasil Industri C&M mengikut Sektor Rajah 1.5 Hasil Industri C&M 2011 – 2013

Industri C&M mencatatkan jumlah hasil sebanyak RM53.4 bilion pada tahun 2013, iaitu peningkatan sebanyak 4.5% berbanding tahun 2012. Jumlah hasil yang dijana ini merupakan hasil kumulatif bagi syarikat-syarikat utama daripada sektor telekomunikasi, penyiaran, pos dan lain-lain.

Pada tahun 2013, sektor telekomunikasi merupakan penyumbang utama kepada industri C&M dengan sumbangan sebanyak 84.8% (RM45.3 bilion). Manakala sektor penyiaran menyumbang sebanyak 10.9% (RM5.8 bilion) dan pos sebanyak 2.4% (RM1.3 bilion). Prestasi industri C&M yang stabil mencerminkan usaha berterusan oleh pemberi perkhidmatan untuk terus berkembang melalui penjanaan peluang hasil menerusi kaedah baharu yang inovatif. Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) mencatatkan peningkatan sederhana sebanyak 4.7% pada 2013 (2012: 5.6%). Peningkatan prestasi kewangan yang berterusan turut disebabkan oleh:

. Peningkatan langganan talian mudah alih Pada tahun 2013, langganan talian mudah alih meningkat sebanyak dua juta atau 4.9% kepada 43 juta langganan. Jumlah ini didorong oleh peningkatan pasaran peranti mudah alih, serta populariti penggunaan telefon pintar yang seterusnya memacu pertumbuhan bagi pasaran perkhidmatan data.

Peningkatan jumlah langganan talian mudah alih turut didorong oleh trend semasa pemilikan peranti kedua. Pakej Komunikasi Belia (PKB) yang menawarkan rebat RM200 kepada mereka yang mempunyai pendapatan bulanan sebanyak RM3,000 dan ke bawah untuk membeli telefon pintar 3G terpilih turut menyokong peningkatan langganan. Pada akhir tahun 2013, terdapat hampir 1.5 juta pemohon telah menebus rebat tersebut.

21 . Peningkatan permintaan terhadap penggunaan Internet serta jalur lebar Peningkatan penggunaan Internet dan jalur lebar meningkat dengan ketara, dipacu oleh peningkatan permintaan terhadap tontonan video. Selain itu, ianya turut disokong oleh peningkatan pengunaan peranti yang mempunyai kapasiti untuk melayari Internet seperti tablet dan TV pintar.

Perkhidmatan data yang pantas yang ditawarkan di negara ini membolehkan pengguna menggunakan aplikasi yang memerlukan penggunaan jalur lebar secara intensif seperti penstriman audio/video, aplikasi permainan serta pelbagai aplikasi bertemakan hiburan selain daripada keperluan asas komunikasi.

. Innovasi produk serta kepelbagaian daripada pemberi perkhidmatan Pemberi perkhidmatan telekomunikasi pada hari kini menawarkan pelbagai perkhidmatan seperti Televisyen Protokol Internet (IPTV) dan pakej berasaskan video yang menarik serta mampu milik bagi memenuhi permintaan pelanggan. Perkhidmatan ini adalah di luar perkhidmatan yang biasa disediakan oleh pemberi perkhidmatan.

Selain itu, stesen penyiar TV turut menawarkan Video atas Permintaan (VOD) dan perkhidmatan daripada pelbagai platform bagi memenuhi permintaan pelanggan terhadap isi kandungan yang baharu, segera dan yang bersiaran langsung. Perkembangan ini secara langsung membuka peluang kepada kaedah baharu penyampaian pengiklanan dan meningkatkan lagi hasil bagi pengiklanan dalam talian.

22 Telekomunikasi

Hasil Sektor telekomunikasi meningkat sebanyak 4.1% kepada RM45.3 bilion

Hasil Telekomunikasi 2011 – 2013

2011 RM40.6 bilion 2012 RM43.5 bilion 2013 RM45.3 bilion

HASIL (%)

2013 23.0% 17.7% 20.1% 14.8% 23.4% 1.1%

2012 23.0% 17.7% 20.7% 14.7% 23.0% 0.9%

2011 22.4% 17.7% 21.7% 14.8% 22.7% 0.7%

Axiata Celcom Maxis DiGi TM TIME

Nota: Hasil Axiata tidak termasuk hasil Celcom yang ditunjukkan secara berasingan di sini

Sumber: Industri, MCMC Rajah 1.7 Hasil Telekomunikasi 2011 – 2013

Pada tahun 2013, hasil bagi sektor telekomunikasi meningkat sebanyak 4.1% kepada RM45.3 bilion (2012: RM43.5 bilion). Penguasaan pasaran dari segi hasil bagi syarikat-syarikat telekomunikasi kekal stabil sejak 3 tahun yang lepas. Ini adalah berdasarkan kepada hasil agregat pemberi perkhidmatan utama telekomunikasi iaitu Axiata, Maxis, TM, DiGi dan TIME.

23 Axiata Group Bhd/Celcom Axiata Bhd

Kakitangan Permodalan Pasaran Harga Saham 23,000 4,523 RM58.9 billion RM6.90/saham Axiata Celcom Axiata Axiata 2013 2013 Pada 31 Disember 2013 Pada 31 Disember 2013

AXIATA KEUNTUNGAN OPERASI MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI HASIL (RM bilion) (RM bilion) 18.4 17.7 4.0 4.1 4.1 24.5% 23.2% 16.3 22.3%

2011 2012 2013 2011 2012 2013 2011 2012 2013 8.6%↑ 4%↑ 2.5%↑

CELCOM

HASIL KEUNTUNGAN OPERASI MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI (RM bilion) (RM bilion) 8.0 7.7 2.7 2.4 2.4 33.3% 33.8%

7.2 31.2%

2011 2012 2013 2011 2012 2013

6.9%↑ 3.9%↑ 12.5%↑ 2011 2012 2013

SEGMENTASI AXIATA SEGMENTASI CELCOM (RM bilion) (RM bilion)

2011 2012 2013 2011 2012 2013

Suara 9.2 9.5 9.6 Suara 4.4 4.7 4.6 Data 1.8 2.3 2.8 Data 1.0 1.2 1.4 SMS 2.4 2.5 2.2 SMS 0.9 0.8 0.7 Perkhidmatan Perkhidmatan 1.0 0.9 0.9 0.6 0.6 Tambah Nilai Tambah Nilai 0.6 Lain-lain 2.1 2.4 2.9 Lain-lain 0.3 0.4 0.7

Nota: SMS - Khidmat Pesanan Ringkas Sumber: Industri, MCMC

24 AXIATA . Hasil Kumpulan Axiata meningkat sebanyak 4% pada tahun 2013 berikutan sumbangan perolehan yang lebih tinggi daripada kesemua syarikat operasi utama kecuali bagi operasi di Indonesia.

+4% 2012 RM17.7 bilion 2013 RM18.4 bilion

. Axiata merupakan pemberi perkhidmatan serantau yang mempromosikan jenama Malaysia di luar negara. Pada tahun 2013, Axiata beroperasi di lebih daripada 10 negara, sebagai persediaan untuk untuk pengembangan pasaran pada masa hadapan.

. Indonesia XL Axiata merupakan penyumbang kedua terbesar (35%) kepada hasil Kumpulan selepas Celcom pada 44%. Walau bagaimanapun, disebabkan oleh kadar pertukaran wang asing yang kurang memberangsangkan kesan daripada susut nilai mata wang Indonesia (IDR) berbanding nilai mata wang Malaysia (MYR), hasil yang disumbangkan oleh XL Axiata kepada Kumpulan adalah sebanyak RM6.4 bilion pada tahun 2013, penurunan sebanyak 7.2% berbanding RM6.9 bilion yang dicatatkan pada tahun 2012.

25 CELCOM . Sebagai penyumbang terbesar kepada Kumpulan, Celcom telah merekodkan pertumbuhan hasil selama tiga tahun berturut-turut. Pada tahun 2013, Celcom mencatatkan peningkatan sebanyak 3.9% kepada RM8 bilion, didorong oleh hasil yang lebih tinggi daripada perkhidmatan data, jalur lebar mudah alih dan penjualan peranti.

+3.9% 2012 RM7.7 bilion 2013 RM8 bilion

. Peningkatan hasil bagi perkhidmatan data yang kukuh menyumbang 17.5% kepada hasil keseluruhan Celcom. Hasil perkhidmatan data yang terdiri daripada perkhidmatan jalur lebar dan Internet mudah alih adalah sebanyak RM1.4 bilion, iaitu kenaikan sebanyak 16.7% berbanding tahun 2012. Kepelbagaian pakej data dan suara yang menarik serta pakej telefon pintar termasuklah penambahan perkhidmatan yang mempunyai nilai tambah, turut merangsang pertumbuhan ini.

. Pada akhir tahun 2013, Celcom mencatatkan jumlah langganan sebanyak 13.1 juta di mana pengguna telefon pintar mewakili hampir 32% daripada jumlah keseluruhan langganan. Ini merupakan pertumbuhan sebanyak 3.1% dalam jumlah langganan untuk Celcom berbanding 12.7 juta langganan pada tahun 2012.

. Celcom melancarkan ‘Digital Shopping’ pada Ogos 2013, dengan tiga tema yang berbeza bagi portal sesawang untuk memenuhi keperluan pengguna yang berbeza berdasarkan gaya hidup digital, seperti platform pembacaan dalam talian serta e-Dagang.

. Sebagai perkhidmatan nilai tambah kepada pelanggan, Celcom menawarkan perkhidmatan Over-the-Top (OTT) pada September 2013 iaitu penawaran perkhidmatan melalui pelbagai peranti termasuklah telefon pintar, tablet serta komputer peribadi (PC). Perkhidmatan baharu ini memperolehi 1.2 juta capaian dalam masa sebulan selepas pelancarannya.

. Pelaburan dalam penyampaian rangkaian dan keupayaan termasuk penaiktarafan berterusan dijangka akan dapat meningkatkan kualiti perkhidmatan. Ini dapat dilihat dalam perbelanjaan modal Celcom yang berjumlah RM856 juta pada tahun 2013.

26 Maxis Bhd

Kakitangan HASIL KEUNTUNGAN OPERASI 2,997 (RM bilion) (RM bilion) 2013 9.1 Permodalan Pasaran 9.0 3.2 RM54.5 billion 8.8 2.9 As at 31 Disember 2013 2.8

Harga Saham 2011 2012 2013 2011 2012 2013 RM7.27/saham 2.3%↑ 1.1%↑ 9.4%↓ 3.4%↓ Pada 31 Disember 2013

SEGMENTASI (RM bilion)

2011 2012 2013 MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI

Mudah Alih 8.43 8.54 8.49 Suara 4.77 4.80 4.70 Internet Mudah Alih/VAS 2.21 1.46 2.07 36.4% SMS 0.96 1.74 1.20 32.2% Jalur Lebar Tanpa Wayar 0.50 0.54 0.52 30.8% Perusahaan Tetap 0.18 0.20 0.24 Gerbang Antarabangsa 0.16 0.20 0.28 Kediaman 0.02 0.03 0.07 2011 2012 2013 Nota: Pengiraan segmen mudah alih berasaskan kepada peratusan yang diberikan oleh Maxis.

Segmen kediaman terdiri daripada perkhidmatan suara talian tetap dan jalur lebar kepada pelanggan rumah.

Sumber: Industri, MCMC

. Hasil Maxis meningkat sebanyak 1.1% pada tahun 2013, disumbang oleh pelbagai segmen perniagaan. Walau bagaimanapun, segmen mudah alih mencatatkan penurunan berikutan penurunan dalam penggunaan perkhidmatan suara dan SMS.

+1.1% 2012 RM9 bilion 2013 RM9.1 bilion

. Pada penghujung tahun 2013, jumlah langganan mudah alih Maxis mencatatkan penurunan sebanyak 8.5% kepada 12.9 juta langganan berbanding 14.1 juta langganan pada tahun 2012. Penurunan ini adalah disebabkan oleh penurunan pelanggan prabayar. Kesannya, penguasaan pasaran Maxis menurun daripada 32.4% kepada 28.2%, dan memberi kesan kepada margin keuntungan operasi Maxis.

. Segmen perkhidmatan kediaman yang meliputi penawaran perkhidmatan jalur lebar talian tetap kepada pengguna kediaman menunjukkan pertumbuhan langganan yang ketara iaitu peningkatan sebanyak 101.6% kepada 51,800 langganan berbanding 25,700 langganan pada tahun 2012. Lonjakan ini dipacu oleh perkhidmatan fiber Internet yang lebih baik serta disokong oleh produk serta harga yang lebih inovatif dan menarik.

27 . Dalam mempelbagaikan perkhidmatan, Maxis menyediakan perkhidmatan awan atau cloud. Khususnya, Maxis menawarkan Infrastruktur sebagai Perkhidmatan (IaaS) dengan Mesin Maya fleksibel dan perkhidmatan pangkalan data kepada pelanggan perniagaan. Bagi pengguna kediaman, Maxis menyediakan Perisian sebagai Perkhidmatan (SaaS) untuk sokongan dan penyimpanan yang selamat.

28 DiGi.Com Bhd

Kakitangan 2,236 HASIL KEUNTUNGAN OPERASI (RM bilion) (RM bilion) 2013 6.7 2.2 Permodalan Pasaran 6.4 1.6 1.6

RM38.6 billion 6.0 Pada 31 Disember 2013

Harga Saham 2011 2012 2013 2011 2012 2013 RM4.96/saham 6.7%↑ 4.7%↑ 0% 37.5%↑

Pada 31 Disember 2013

SEGMENTASI MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI (RM bilion)

2011 2012 2013 32.8% 26.7% 25.0% Suara 4.0 4.1 4.0 Data 0.6 0.8 1.2 SMS 0.8 0.8 0.7 VAS 0.2 0.2 0.2 2011 2012 2013 Lain-lain 0.3 0.5 0.6

Sumber: Industri, MCMC

. Pertumbuhan yang stabil iaitu sebanyak 4.7% pada 2013, dipacu oleh penambahbaikan kualiti rangkaian membawa kepada peningkatan langganan dan hasil. Ini disokong oleh pelaburan DiGi sebanyak RM741 juta ke atas rangkaiannya.

+4.7% 2012 RM6.4 bilion 2013 RM6.7 bilion

. Pada tahun 2013, DiGi merekodkan 11 juta langganan, iaitu peningkatan sebanyak 4.8%. Peningkatan jumlah langganan ini adalah hasil daripada pelbagai pelan dan pakej baharu yang diperkenalkan oleh DiGi yang menarik kepada generasi muda.

. Pakej Pascabayar Smart Plans DiGi serta pakej Internet Prabayar Mudah Alih telah memacu penggunaan Internet mudah alih. Pada penghujung tahun 2013, langganan Internet mudah alih meningkat kepada 61% daripada jumlah langganan berbanding 55% pada tahun 2012.

. Peningkatan permintaan terhadap perkhidmatan data turut didorong oleh penggunaan peranti pintar yang tinggi, e-Dagang, aplikasi rangkaian sosial serta penggunaan video. Kesan daripada peningkatan permintaan ini, hasil yang dijana oleh DiGi melalui perkhidmatan data mencecah RM1.2 bilion, iaitu peningkatan sebanyak 50% berbanding tahun 2012. Walau bagaimanapun, hasil bagi perkhidmatan SMS menurun sebanyak 12.5% untuk tahun 2013, disebabkan oleh perubahan kaedah penghantaran mesej daripada penggunaan SMS kepada aplikasi OTT.

29 Telekom Malaysia Bhd

Kakitangan HASIL KEUNTUNGAN OPERASI 27,830 (RM bilion) (RM bilion) 2013 10.6

Permodalan Pasaran 1.4 10.0 1.2 1.2 RM19.9 billion 9.2 Pada 31 Disember 2013

Harga Saham 2011 2012 2013 2011 2012 2013 RM5.55/saham 8.7%↑ 6%↑ 0% 16.7%↑

Pada 31 Disember 2013

SEGMENTASI MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI (RM bilion)

2011 2012 2013 13.0% 13.2%

12.0% Suara 3.7 3.7 3.6 Internet 2.0 2.4 2.7 Data 2.0 2.2 2.5 Lain-lain 1.4 1.7 1.8 2011 2012 2013

Sumber: Industri, MCMC

. TM mencatatkan pertumbuhan sebanyak 6% kepada RM10.6 bilion bagi hasil untuk tahun 2013. Peningkatan ini didorong oleh permintaan terhadap perkhidmatan jalur lebar dan Internet yang disokong oleh aktiviti popular seperti penggunaan media sosial dan hiburan. Menurut comScore4, pengguna Internet di Malaysia meluangkan 32.3% daripada masa mereka untuk laman rangkaian sosial manakala 14.2% untuk hiburan.

+6% 2012 RM10 bilion 2013 RM10.6 bilion

. Pada tahun 2013, jumlah langganan jalur lebar TM meningkat kepada 2.2 juta. Daripada jumlah ini, 1.6 juta merupakan langganan bagi Asymmetrical Digital Subscriber Line (ADSL), manakala 635,000 adalah langganan bagi fiber. Peningkatan ini didorong terutamanya oleh penawaran fiber dan lebar jalur ADSL yang berkelajuan lebih tinggi, termasuk penawaran perkhidmatan IPTV.

. Sebagai usaha berterusan untuk meluaskan liputan fiber jalur lebar, TM telah melancarkan perkhidmatan ke kawasan perumahan serta kawasan hartanah komersial yang baharu.

. Pada 2013, sistem kabel dasar laut antarabangsa TM, Cahaya Malaysia melengkapkan laluan perhubungan ke stesen di Hong Kong.

4 Laporan comScore iaitu Southeast Asia Digital Future in Focus 2013

30 TIME dotCom Bhd

Kakitangan

804 HASIL KEUNTUNGAN OPERASI 2013 (RM bilion) (RM billion) 0.55 0.12 Permodalan Pasaran 0.42 RM2 billion 0.31 0.07 0.07 Pada 31 Disember 2013

2011 2012 2013 2011 2012 2013 Harga Saham 35.5%↑ 31%↑ 0% 71.4%↑

RM3.55/saham Pada 31 Disember 2013

SEGMENTASI MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI (RM bilion)

22.6% 2011 2012 2013 21.8%

16.7% Suara 0.077 0.078 0.075 Data 0.234 0.306 0.412 Pusat Data t.m. 0.034 0.059 Lain-lain 0.003 0.002 0.003 2011 2012 2013

t.m. Tiada maklumat Sumber: Industri, MCMC

. Pada tahun 2013, hasil bagi perkhidmatan data TIME meningkat sebanyak 34.6% kepada RM0.412 bilion disokong oleh perniagaan borongnya. Ini didorong oleh permintaan terhadap jalur lebar dan keperluan untuk backhaul berasaskan fiber apabila rangkaian pemberi perkhidmatan mudah alih diperluaskan dan pelaksanaan perkhidmatan 4G LTE meningkat.

+31% 2012 RM0.42 bilion 2013 RM0.55 bilion

. Permintaan data yang kukuh, disumbangkan oleh pusat data dan perniagaan lebar jalur global meningkatkan hasil sebanyak 31% kepada RM0.55 bilion.

. TIME turut menawarkan perkhidmatan Internet berkelajuan tinggi melalui rangkaian fiber dengan kelajuan 100Mbps sehingga 1Gbps. Ketersediaan perkhidmatan ini membolehkan IPTV ditawarkan kepada pengguna kediaman di bangunan bertingkat tinggi.

31 Penyiaran

Hasil bagi sektor penyiaran meningkat 9.4% kepada RM5.8 bilion

Hasil Penyiaran 2011 – 2013

2011 RM4.8 bilion 2012 RM5.3 bilion 2013 RM5.8 bilion

PENGUASAAN PASARAN

2013 81.0% 17.2% 1.7%

2012 79.2% 18.9% 1.9%

2011 79.2% 18.8% 2.1%

ASTRO Media Prima RTM

Nota: Tidak termasuk hasil cetak Media Prima Hasil ASTRO diselaraskan mengikut tahun asas kalender

Sumber: Industri, MCMC Rajah 1.8 Hasil Penyiaran 2011–2013

Pada tahun 2013, hasil bagi sektor penyiaran meningkat sebanyak 9.4% kepada RM5.8 bilion daripada RM5.3 bilion pada tahun 2012. Penguasaan pasaran disumbangkan oleh tiga pemberi perkhidmatan, iaitu stesen TV berbayar ASTRO, TV FTA oleh Media Prima serta stesen milik kerajaan, RTM.

Hasil sektor penyiaran didorong oleh:

. TV berbayar di mana pengguna memilih kandungan premium serta perkhidmatan yang mempunyai nilai tambah;

. Inovasi produk untuk memenuhi kehendak pengguna (on demand), pakej skrin ganda (multiscreen) serta produk TV yang lain iaitu kombinasi pelbagai pakej pada harga yang berbeza; dan

. Secara relatifnya, peningkatan jumlah penonton serta jumlah langganan bagi platform baharu seperti media dalam talian dan platform mudah alih akan meningkatkan jumlah perbelanjaan bagi pengiklanan.

Permintaan yang semakin meningkat bagi perkhidmatan kandungan yang baharu telah menggalakkan pemberi perkhidmatan untuk menyediakan kandungan melalui pelbagai platform alternatif seperti OTT bagi menjana hasil menerusi aliran pendapatan yang baharu, meningkatkan jumlah penonton atau pelanggan. Ringkasnya, perubahan corak tontonan TV pengguna ke arah tontonan selain daripada TV biasa dan pilihan untuk mobiliti telah mendorong penyiar TV berbayar serta TV FTA untuk memperkasa model perniagaan mereka bagi membolehkan mereka kekal berdaya saing dan memperoleh keuntungan.

32 Astro Malaysia Holdings Bhd

Kakitangan 3,446 HASIL KEUNTUNGAN OPERASI (RM bilion) (RM bilion) 2013 4.8 4.3 Permodalan Pasaran 3.8 1.0 0.8 0.8 RM15.6 billion Pada 31 Disember 2013

Harga Saham TKB TKB TKB TKB TKB TKB Jan-2012 Jan-2013 Jan-2014 Jan-2012 Jan-2013 Jan-2014 RM3.00/saham 13.2%↑ 11.6%↑ 20%↓ 0% Pada 31 Disember 2013

MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI (%) TKB Jan- TKB Jan- TKB Jan- 2012 2013 2014

26.3% TV 3.60 4.00 4.53 18.6% 16.7% Langganan 3.27 3.65 3.99 Adex 0.25 0.28 0.34 Lain-lain 0.07 0.07 0.20 Radio 0.17 0.21 0.25 TKB TKB TKB Fungsi Korporat 0.01 0.02 0.01 Jan-2012 Jan-2013 Jan-2014 Lain-lain 0.06 0.03 -

Nota: TKB – Tahun Kewangan Berakhir

Sumber: Industri, MCMC

. Peningkatan hasil sebanyak 11.6%, dipacu oleh bilangan pelanggan yang lebih besar serta permintaan yang tinggi terhadap produk dan perkhidmatan nilai tambah seperti saluran berdefinisi tinggi (HD), Video atas Permintaan (VOD), Personal Video Recording (PVR), Multiroom (perkhidmatan untuk menonton dua saluran yang berbeza di ruangan yang berbeza pada masa yang sama), serta pakej premium.

TKB +11.6% TKB RM4.3 bilion RM4.8 bilion Jan-2013 Jan-2014

Nota: TKB – Tahun Kewangan Berakhir

. ASTRO merekodkan 3.9 juta pelanggan kediaman, termasuk 442,000 pelanggan TV satelit percuma, NJOI. Jumlah ini merangkumi 56% daripada jumlah keseluruhan isi rumah di Malaysia.

33 . Pada tahun 2013, hasil untuk pengiklanan bagi ASTRO mencatatkan pertumbuhan dua digit atau lebih 20% kepada RM340 juta. ASTRO menawarkan saluran TV yang fokus terhadap sesuatu program atau tema yang spesifik menjadikan saluran tersebut sebagai medium pengiklanan pilihan kerana ia membolehkan iklan disasarkan dengan lebih berkesan.

. Perkhidmatan video OTT ASTRO iaitu ASTRO On-The-Go, telah merekodkan 847,000 muat turun dengan peningkatan jumlah pelanggan yang menonton kandungan ASTRO melalui peranti pelbagai skrin. ASTRO On-The-Go menyediakan akses kepada kandungan tempatan, bersiaran langsung serta kandungan di atas permintaan yang luas. Perkhidmatan ini disediakan kepada pelanggan dalam dan luar negara.

34 Media Prima Bhd

Kakitangan HASIL KEUNTUNGAN OPERASI 4,654 (RM bilion) (RM bilion) 2013

1.72 Permodalan Pasaran 1.62 1.70 0.31 0.30 0.31 RM2.9 billion Pada 31 Disember 2013

Harga Saham 2011 2012 2013 2011 2012 2013 RM2.62/saham 4.9%↑ 1.2%↑ 3.2%↓ 3.3%↑ Pada 31 Disember 2013

SEGMENTASI MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI (RM bilion)

2011 2012 2013

19.1% Rangkaian TV 0.69 0.71 0.73 18.0% 17.6% Rangkaian Radio 0.06 0.06 0.07 Media Luar 0.14 0.15 0.16 Media Cetak 0.70 0.73 0.71 2011 2012 2013 Digital n.a. 0.02 0.03

Lain-lain 0.03 0.02 0.02

Nota: Hasil Media Prima termasuk segmen cetak Sumber: Industri, MCMC

. Hasil Media Prima kekal kukuh didorong oleh prestasi mantap kesemua segmen pasaran kecuali segmen percetakan. Pertumbuhan hasil keseluruhan bagi tahun 2013 ialah 1.2%.

. Terdapat sumbangan yang kukuh daripada segmen media digital, yang mencatatkan peningkatan perolehan sebanyak 35% kepada RM30.4 juta daripada RM22.5 juta pada tahun 2012. Peningkatan ini disebabkan oleh kenaikan jumlah jualan pengiklanan dalam talian.

+1.2% 2012 RM1.7 bilion 2013 RM1.72 bilion

. Dalam mempelbagaikan produk dan perkhidmatan, Media Prima menawarkan perkhidmatan video dalam talian melalui Tonton (www.tonton.com.my). Perkhidmatan OTT Media Prima menawarkan kandungan premium secara percuma dan berbayar kepada pengguna yang meminta kandungan pada masa siaran yang lain serta kandungan yang boleh ditonton di mana-mana sahaja. Pada Disember 2013, Tonton mempunyai lebih daripada 3.5 juta pengguna berdaftar.

35 Tinjauan Pasaran ACE dan Prestasi Pasaran

Menjelang akhir tahun 2013, sebanyak 109 syarikat yang disenaraikan di Pasaran ACE5 Bursa Malaysia. Daripada jumlah tersebut, 15 syarikat atau 13.8% memegang lesen CMA berbanding 196 syarikat pada tahun 2012. Pemegang lesen kebanyakannya terletak di bawah kategori Pemberi Perkhidmatan Aplikasi (Kelas) atau ASP (C).

Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE 2013 Syarikat Induk (Disenaraikan di ACE) Pemegang Lesen Jenis Lesen* Diversified Gateway Solutions Bhd Diversified Gateway Bhd ASP (C) M3 Technologies (Asia) Bhd M3 Technologies (Asia) Bhd ASP (C) Ezymobile International Sdn Bhd ASP (C) Mexter Technology Bhd Mexcomm Sdn Bhd ASP (C) M-Mode Mobile Sdn Bhd ASP (C) M-Mode Bhd Mobile Multimedia Sdn Bhd ASP (C) MNC Wireless Bhd ASP (C) MNC Wireless Bhd Moblife.TV Sdn Bhd ASP (C) IdotTV Sdn Bhd ASP (C) mTouche Technology Bhd Mobile Touchetek Sdn Bhd ASP (C) Dubaitech Marketing Sdn Bhd ASP (C) Nextnation Communication Bhd Nextnation Network Sdn Bhd ASP (C) OCK Group Bhd OCK Setia Engineering Sdn Bhd ASP (C), NFP (I) IPSAT Sdn Bhd ASP (C), NFP (I), NSP (I) Privasia Technology Bhd Privanet Sdn Bhd ASP (C), NFP (I), NSP (I) eTV Multimedia Sdn Bhd7 CASP (I) REDtone Marketing Sdn Bhd ASP (C), NFP (I), NSP (I) REDtone Mobile Sdn Bhd ASP (C) REDtone International Bhd REDtone Mytel Sdn Bhd ASP (C) REDtone Telecommunications Sdn Bhd ASP (C) REDtone-CNX Broadband Sdn Bhd ASP (C) SCAN Associates Bhd SCAN Associates Bhd ASP (C) Smartag Solutions Bhd Smartag Technologies Sdn Bhd ASP (C) TFP Solutions Bhd Comm Zed Sdn Bhd ASP (C) XOX Com Sdn Bhd ASP (C), NSP (I) XOX Bhd XOX Media Sdn Bhd ASP (C) XOX Mobile Sdn Bhd ASP (C) YTL e-Solutions Bhd Y-Max Networks Sdn Bhd NFP (I), NSP (I)

*ASP – Pemberi Perkhidmatan Aplikasi; CASP – Pemberi Perkhidmatan Aplikasi Kandungan; NSP – Pemberi Perkhidmatan Rangkaian; NFP – Pemberi Kemudahan Rangkaian I – Individu; C – Kelas

Sumber: Pasaran ACE Bursa Malaysia, Industri Rajah 1.9 Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE 2013

5 Pasaran Bursa Malaysia ACE merupakan pasaran alternatif yang terbuka kepada syarikat pelbagai saiz dan dari semua sektor ekonomi. 6 Asia Media Group Bhd dan GD Express Carrier Bhd telah dipindahkan ke Pasaran Utama daripada Pasaran ACE pada tahun 2013. Tambahan pula, Instacom Group Bhd tidak lagi dalam senarai ACE kerana anak syarikatnya, Izzinet Sdn Bhd tidak lagi beroperasi. Juga, lesen Extol Ventures Sdn Bhd dan N2N Connect Bhd masing-masing tamat tempoh pada tahun 2013. 7 Sejak tahun 2012, DE Multimedia Sdn Bhd dikenali sebagai eTV Multimedia Sdn Bhd.

36

KEDUDUKAN MENGIKUT PERMODALAN PASARAN 2013

PERMODALAN PASARAN

(RM juta)

834.1

343.9

227.9

113.9

101.5

88.1

85.8

53.0

47.9

36.2

33.1

32.8

26.0

22.7 16.1

PEMEGANG LESEN CMA DI PASARAN ACE 2013: KATEGORI PERKHIDMATAN

NILAI KATEGORI PERKHIDMATAN CMA MENGIKUT PERMODALAN PASARAN

2011 2012 2013

Perkhidmatan Telekomunikasi 1.27 1.33 1.44 Perkhidmatan Teknologi Maklumat 0.13 0.17 0.23 Kandungan Mudah Alih/ Perkhidmatan Nilai Tambah 0.19 0.17 0.22 Penyelidikan dan Pembangunan Perisian 0.03 0.06 0.10 Jaringan/Perkhidmatan Penyambungan Internet 0.05 0.04 0.05 Lain-lain 0.06 0.04 0.02 Jumlah Pemegang Lesen CMA ACE (RM bilion) 1.73 1.81 2.06 Bursa Malaysia (RM bilion) 1,284.54 1,465.68 1,702.15 Pemegang Lesen CMA ACE sebagai % di Bursa Malaysia 0.135% 0.123% 0.121%

Sumber: Industri, MCMC Rajah 1.10 Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE 2013: Kategori Perkhidmatan

37 Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE: Prestasi mengikut Hasil

2011 RM709.2 juta 2012 RM864.7 juta 2013 RM989.8 juta

HASIL(RM juta)

2013 433.1 232.6 160.8 103.5 58.5 1.3

2012 369.8 197.5 167.7 68.4 60.6 0.7

2011 231.3 175.4 188.6 65.0 44.1 4.8

Perkhidmatan Telekomunikasi Perkhidmatan Teknologi Maklumat Kandungan Mudah Alih/Perkhidmatan Nilai Tambah Penyelidikan dan Pembangunan Perisian Jaringan/Perkhidmatan Penyambungan Internet Lain-lain

Nota: Anggaran tahunan bagi REDtone (Perkhidmatan telekom) disebabkan penyata kewangan bagi S3 Tahun Kewangan Berakhir 2014 belum dikeluarkan

Sumber: Bloomberg, MCMC Rajah 1.11 Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE: Prestasi mengikut Hasil

Kebanyakan pemegang lesen di Pasaran ACE dikategorikan di bawah perkhidmatan telekomunikasi manakala pemegang lesen yang lain berada di bawah kategori kandungan mudah alih dan perkhidmatan nilai tambah, perkhidmatan teknologi maklumat (IT), perkhidmatan penyelidikan dan pembangunan perisian.

Kehadiran pemegang lesen dalam Pasaran ACE menunjukkan perkembangan industri C&M dari perspektif pembangunan produk serta perkhidmatan baharu yang berjaya. Pasaran ACE menyediakan ruang untuk syarikat yang kecil tetapi berpotensi tinggi untuk memperolehi manfaat seperti peluang pembiayaan dan peluang lain untuk terus berkembang. Pemindahan ke Pasaran Utama menunjukkan satu lagi langkah ke hadapan dari segi rekod prestasi kewangan dan peluang untuk menarik kumpulan pelabur yang lebih luas di Bursa Malaysia.

Pada tahun 2013, Asia Media Group Bhd dan GD Express Carrier Bhd memindahkan penyenaraian daripada Pasaran ACE ke Pasaran Utama. Pemindahan ini menunjukkan pertumbuhan kedua-dua syarikat dalam bentuk skala operasi dan prestasi kewangan yang memenuhi kriteria Bursa Malaysia, termasuklah:

. Memperoleh keuntungan selepas cukai (PAT) sekurang-kurangnya RM20 juta bagi tempoh tiga ke lima tahun kewangan; dan

. PAT sekurang-kurangnya RM6 juta bagi tahun terkini pada masa pemindahan dilakukan.

38 Syarikat kurier GD Express Carrier Bhd pada asalnya disenaraikan di pasaran ACE pada 17 Mei 2005. Kemudian pada 5 Ogos 2012, syarikat ini disenaraikan pada Pasaran Utama.

Manakala Asia Media Group, syarikat transit TV digital out of home, disenaraikan di pasaran ACE pada 11 Januari 2011. Dalam tempoh dua tahun, syarikat tersebut berjaya disenaraikan di Pasaran Utama Bursa Malaysia, berkuatkuasa pada 18 Februari 2013.

Sumber: GD Express, Asia Media Kesimpulannya, syarikat-syarikat Rajah 1.12 Keuntungan Selepas Cukai GD Express dan Asia Media ini telah membuktikan bahawa syarikat-syarikat C&M yang lebih kecil berpotensi untuk berkembang sebagai sebuah syarikat tersenarai awam. Syarikat-syarikat ini juga mampu menarik lebih banyak pelaburan serta menambahbaik operasi perniagaan bersesuaian dengan status Pasaran Utama.

39

Halaman ini sengaja dibiarkan kosong

40 MODUL 2: PERKHIDMATAN DAN PENYAMBUNGAN

41 Jalur Lebar di Peringkat Dunia dan Perbandingan Internet

Malaysia Di Kedudukan Teratas Dari Segi Kemampuan Pemilikan Jalur Lebar, Laporan A4AI

Tahun 2013 menyaksikan Malaysia berada di kedudukan teratas dari segi kemampuan pemilikan jalur lebar di kalangan 46 negara yang pesat membangun, diikuti oleh negara- negara lain seperti Mauritius, Brazil, Peru dan Colombia. Ini merupakan laporan yang pertama kali dikeluarkan oleh Alliance for Affordable Internet (A4AI8), sebuah gabungan syarikat global yang dianggotai lebih daripada 40 ahli dan ditaja oleh Google, Omidyar Network, UK Department for International Development dan United States Agency for International Development (US AID). Laporan ini merupakan hasil kajian yang berkaitan dengan pemacu bagi kemampuan pemilikan jalur lebar di kalangan 46 negara-negara membangun dan sedang membangun.

Malaysia telah menunjukkan kemajuan pesat boleh dicapai apabila teknologi inovatif digabungkan dengan dasar yang berpandangan ke hadapan serta persekitaran pengawalseliaan yang dapat merangsang sektor bekalan dan juga permintaan.

Faktor utama kejayaan Malaysia adalah:

. Pembentukan perkongsian Awam-Swasta bagi pelaksanaan dan peluasan infrastruktur jalur lebar;

. Kerajaan Malaysia menggunakan pendekatan yang inovatif bertujuan mengurangkan kos akses dengan pemberian rebat oleh Kerajaan kepada golongan belia bagi pembelian telefon pintar;

. Meningkatkan keperluan penggunaan perkhidmatan Kerajaan atas talian seperti e- Pembelajaran dan e-Kesihatan bagi memenuhi peningkatan permintaan dari rakyat; dan

. Meningkatkan kesedaran melalui karnival jalur lebar.

Nilai Indeks Pembangunan ICT (IDI) bagi Malaysia adalah 5.04, melebihi nilai purata indeks 4.35

Menurut laporan Measuring the Information Society (MIS) 20139 yang dikeluarkan oleh International Telecommunication Union (ITU); Nilai Indeks Pembangunan ICT (IDI) yang dicatatkan oleh Malaysia adalah 5.04, melebihi nilai purata peringkat global iaitu 4.35. Catatan nilai indeks ini juga telah meningkat berbanding tahun sebelumnya yang direkodkan berada pada nilai 4.82. Infrastruktur ICT di Malaysia juga telah bertambah baik dan menunjukkan pertumbuhan yang positif dari segi langganan jalur lebar dan jumlah pengguna Internet.

8 Alliance for Affordable Internet (A4AI), The Affordability Report 2013. 9 International Telecommunication Union (ITU), Measuring the Information Society 2013.

42 Perbandingan nilai purata Indeks Kemajuan ICT (IDI) berbanding global, purata negara-serantau dan membangun/maju, Asia dan Pasifik 2012

NILAI IDI 9

8

7 8.57

7.92 7.90

7.82 Maju

7.65 7.65 6 7.64

5 Asia & Pasifik

Dunia

4

Sedang

4.53

5.04

5.06

3 4.18 Membangun

3.99

3.80

3.92

3.79

3.54

3.43

3.34

2 3.23

3.06

2.40 2.30

1 2.21

2.10

1.97

1.83 1.74 1.73 0

Sumber: Laporan “Measuring the Information Society 2013” oleh ITU Rajah 2.1 Perbandingan Nilai IDI di antara Global, Serantau dan Purata Negara Sedang Membangun/Maju, Asia dan Pasifik 2012

Laporan yang sama turut menunjukkan bahawa Malaysia merupakan negara yang menonjol di kalangan negara sedang membangun dari segi Digital Natives dengan nilai 13.4% dicatatkan pada tahun 2012. Laporan ini memberi takrifan Digital Natives sebagai golongan belia yang sekurang-kurangnya mempunyai 5 tahun pengalaman menggunakan Internet. Adalah sesuatu yang membanggakan untuk diketengahkan bahawa kadar penembusan pengguna Internet di kalangan belia mencapai 94.9%, lebih tinggi daripada kadar penembusan keseluruhan pengguna Internet di Malaysia iaitu 65.8% daripada penduduk Malaysia. Ini jelas menunjukkan bahawa golongan belia merupakan kumpulan yang paling terhubung dan mempunyai tahap celik digital yang lebih tinggi berbanding kategori umur yang lain. Hal ini akan menjadi faktor utama yang akan menyumbang ke arah masyarakat berpengetahuan di Malaysia.

Laporan10 ‘State of the Internet’ Suku ke-2 2013 oleh Akamai meletakkan Malaysia pada kedudukan ke 64 di peringkat global dengan kelajuan purata Internet 3.1Mbps

Menurut laporan ‘State of the Internet’ S2 2013 oleh Akamai, Malaysia berada di kedudukan ke-64 di peringkat global dengan kelajuan purata Internet 3.1Mbps (berbanding 2.3Mbps pada penghujung 2012 – berganjak dari kedudukan ke-70 kepada kedudukan ke-64). Perubahan tahunan menunjukkan peningkatan sebanyak 42% seperti yang ditunjukkan di Rajah 2.2.

10 Akamai, Vol. 6 No. 2, The State of the Internet 2nd Quarter, 2013 Report.

43 Kelajuan Purata Sambungan Mengikut Negara Bagi S2 2013 S2 2013 Perubahan Dari Perubahan Dari Kedudukan Global Negara Purata Mbps Suku ke Suku (%) Tahun ke Tahun (%) 1 Korea Selatan 13.3 -6.3 -6.4 2 Jepun 12.0 6.5 11 3 Hong Kong 10.8 0.8 21 27 Singapura 6.5 -0.7 27 39 Taiwan 5.5 36 46 45 Australia 4.8 13 9.8 49 New Zealand 4.6 7.5 20 51 Thailand 4.5 14 42 64 Malaysia 3.1 14 42 71 China 2.8 29 92 108 Indonesia 1.7 13 125 111 Vietnam 1.7 22 4.4 114 Filipina 1.6 12 29 119 India 1.3 6.8 23 Sumber: http://www.akamai.com Rajah 2.1 Kelajuan Purata Sambungan Mengikut Negara Bagi S2 2013

Kajian yang dijalankan oleh Akamai bertujuan mengukur kelajuan Intenet dilakukan melalui pengumpulan data lebih daripada 2 juta alamat IP di seluruh Malaysia. Kajian tersebut juga telah menunjukkan 27% daripada jumlah IP tersebut mempunyai kelajuan melebihi 4Mbps. Kelajuan purata maksimum yang dicapai bagi Malaysia juga telah meningkat kepada 26.6Mbps iaitu peningkatan kelajuan sebanyak 63% berbanding tahun sebelumnya.

Jalur Lebar di Malaysia

Malaysia mencapai 67.1% penembusan jalur lebar isi rumah pada tahun 2013

Pada tahun 2013, Malaysia telah mencatatkan kadar penembusan jalur lebar isi rumah pada 67.1%, melepasi sasaran yang telah ditetapkan oleh Suruhanjaya Jalur Lebar (Broadband Commission) sebuah organisasi di bawah ITU dan UNESCO. Sasaran bagi negara sedang membangun yang ditetapkan untuk tahun 2015 adalah 40% penembusan bagi isi rumah.

Kadar pertumbuhan ini dijangka akan berterusan. Jangkaan pertumbuhan ini adalah berdasarkan kepada 84% daripada kawasan berpenduduk di Malaysia terletak di dalam kawasan yang mempunyai liputan perkhidmatan jalur lebar. Fokus akan lebih diberikan kepada usaha bagi menambah baik kualiti perkhidmatan dan penerusan pelbagai inisiatif bagi meningkatkan kadar penembusan jalur lebar isi rumah kepada 75% pada penghujung tahun 2015. Sasaran kadar penembusan ini merupakan sasaran yang telah ditetapkan di bawah Rancangan Malaysia Kesepuluh (2011-2015).

44 Jalur Lebar: Pelanggan dan kadar Pertumbuhan Hasil daripada Inisiatif Jalur Lebar Kebangsaan (NBI) yang telah dilaksanakan PELANGGAN sejak 2010, liputan jalur lebar telah (juta) diperluaskan ke kawasan-kawasan 80.8% pedalaman di seluruh negara.

6.4 Kelajuan maksimum perkhidmatan jalur 52.9% 5.8 6.1 lebar teknologi Asymmetric Digital 4.7 Subscriber Line (ADSL) yang ditawarkan 2.6 23.4% juga telah meningkat sekali ganda berbanding tahun sebelumnya. Pelanggan 5.2% 4.9% jalur lebar ADSL boleh menikmati kelajuan sehingga 8Mbps dengan pilihan samada 2009 2010 2011 2012 2013 untuk melanggan perkhidmatan IPTV daripada pemberi perkhidmatan yang sama Jumlah Pelanggan atau tidak. Kadar Pertumbuhan Pelanggan

Sumber: MCMC Rajah 2.3 Jalur Lebar: Pelanggan dan Kadar Pertumbuhan

Pada penghujung tahun 2013, langganan jalur lebar mencatatkan pertumbuhan 7% yang bersamaan dengan 4.6 juta isirumah. Peningkatan langganan jalur lebar di peringkat negeri menunjukkan kesemua negeri telah melepasi sasaran penembusan minima 40% yang telah ditetapkan oleh Broadband Commission bagi Malaysia.

Pusat Internet 1Malaysia (PI1M)

Pusat Internet 1Malaysia (PI1M) berfungsi sebagai pusat ilmu yang menawarkan latihan asas dan menyediakan akses kepada maklumat berkaitan dengan pendidikan, pekerjaan, pertanian, kesihatan dan sebagainya. Pelajar sekolah yang merupakan majoriti pengguna PI1M berpeluang memperolehi kemahiran penggunaan komputer serta menambah pengetahuan dalam bidang IT. Akses kepada Internet jalur lebar memberi pendedahan kepada pengguna di kawasan kurang liputan kepada laman rangkaian sosial, portal berita, e- perkhidmatan dan saluran dalam talian yang lain. Akses kepada Internet jalur lebar turut menambah baik akses pengguna kepada peluang untuk menimba pengetahuan dan perniagaan.

Pada tahun 2013, projek PI1M telah diperluaskan kepada golongan miskin bandar.PI1M yang pertama di bandar telah dilancarkan di Seri Pantai pada 23 Mac 2013. Terdapat 100 buah PI1M untuk golongan miskin bandar yang dirancang untuk dibina bermula pada tahun 2014. Secara keseluruhan. Sehingga 31 Disember 2013, terdapat 424 buah PI1M yang beroperasi di seluruh negara.

45

Sumber: MCMC Rajah 2.4 Kadar Penembusan Jalur Lebar per 100 Isi Rumah Mengikut Negeri 2013

Pada tahun 2013, pertumbuhan langganan jalur lebar turut meningkat, dan adalah diperhatikan bahawa kebanyakan langganan jalur lebar ini adalah terdiri daripada langganan jalur lebar tanpa wayar. Jumlah langganan jalur lebar tanpa wayar telah meningkat daripada 3.6 juta langganan pada tahun 2012 kepada 3.8 juta pada tahun 2013.

Sepanjang tahun 2013, jalur lebar mudah alih (HSPA+ dan 3G) kekal sebagai penyumbang utama kepada langganan jalur dengan jumlah sebanyak 3.3 juta langganan (51.5%) berbanding dengan teknologi jalur lebar yang lain. Selain daripada itu, perkhidmatan 4G LTE dijangka akan terus meningkat pada tahun 2014 disebabkan oleh faktor peningkatan kualiti serta kelajuan yang lebih baik yang ditawarkan kepada pengguna.

Pada masa yang sama, teknologi lain yang menyumbang kepada keseluruhan langganan jalur lebar tanpa wayar adalah daripada WiMax dan Enhanced Voice-Data Optimised (EV-DO). Pecahan langganan mengikut teknologi adalah seperti di Rajah 2.5.

Langganan Jalur Lebar Mengikut Teknologi 2013

52% 25% 11% 4% 3% 3% 2%

Jalur Lebar ADSL Fiber WiMax Netbook Kampung Lain-lain Mudah Alih 1Malaysia Tanpa Wayar (termasuk 3G) 1Malaysia

Sumber: MCMC Rajah 2.5 Langganan Jalur Lebar Mengikut Teknologi 2013

46 Jalur Lebar Talian Tetap

Terdapat Lebih 2.2 Juta Langganan Jalur Lebar Talian Tetap (ADSL dan HSBB) Di Malaysia

Sehingga penghujung tahun 2013, sebanyak 98 buah ibusawat HSBB telah dinaiktaraf dengan 1.4 juta port dipasang di seluruh negara. Dari segi langganan, pertumbuhan sebanyak 23% atau 125,880 langganan baharu dicatatkan bagi perkhidmatan HSBB dengan jumlah keseluruhan 668,000 langganan pada akhir tahun 2013. Sementara itu, ADSL mencatatkan 1.59 juta langganan baharu iaitu peningkatan sebanyak 2% berbanding tahun 2012.

Langganan ADSL dan HSBB 2010 – 2013 Konsep pelaksanaan projek HSBB adalah berdasarkan konsep akses terbuka di LANGGANAN mana pemberi perkhidmatan dibenarkan (juta) untuk berkongsi infrastruktur HSBB sedia ada bagi menyediakan perkhidmatan. Pada tahun 2013, sebanyak 23 pemberi 1.68 1.70 perkhidmatan telah melanggan 1.56 1.59 perkhidmatan HSBB Transmission (HSBT) dan empat pemberi perkhidmatan utama telah melanggan perkhidmatan HSBB 0.67 Access (HSBA). Oleh itu, pemberi 0.54 perkhidmatan dapat menyediakan lebih 0.23 banyak perkhidmatan melalui rangkaian 0.03 HSBB dan ini memberikan lebih banyak pilihan kepada pengguna. Ianya adalah 2010 2011 2012 2013 selari dengan aspirasi Kerajaan di bawah Perkongsian Awam Swasta (PPP). HSBB ADSL Seterusnya, persekitaran yang menggalakkan persaingan ini dijangka Sumber: MCMC akan terus menjana hasil kepada pemberi Rajah 2.6 Langganan ADSL dan HSBB 2010 – 2013 perkhidmatan.

Hasil Purata Bagi Setiap Pengguna (ARPU) jalur lebar tetap adalah pada RM85 untuk ADSL dan RM185 untuk HSBB

Pada tahun 2013, TM menawarkan pakej ADSL 8Mbps beserta dengan perkhidmatan suara dan IPTV pada harga RM160 sebulan. Pakej yang berkelajuan lebih tinggi ini adalah tambahan bagi pakej berkelajuan rendah sedia ada. Pada penghujung tahun 2013, TM menambahbaik penawaran kandungan HSBB dengan memperkenalkan pakej-pakej baharu dan saluran 24 jam ‘home shopping’. Pakej baharu yang ditawarkan adalah pakej Sport Pack dengan penambahan RM50 bagi kelajuan 10Mbps dan 20Mbps.

Kesannya, ARPU bagi ADSL TM meningkat kepada RM85 (S4 2012: RM81), sementara ARPU bagi HSBB TM meningkat kepada RM185 (S4 2012: RM181).

47 TV Pintar mendorong pertumbuhan langganan jalur lebar

Peningkatan permintaan terhadap TV pintar turut membantu meningkatkan jumlah langganan jalur lebar. Pada tahun 2011, terdapat 41.5 juta TV pintar terjual di seluruh dunia dan pada tahun 2013, jumlah tersebut dianggarkan meningkat kepada 97.2 juta11. Seterusnya pada tahun 2014, jumlah jualan keseluruhan TV pintar di seluruh dunia dijangka akan mengatasi jumlah TV biasa. Bagi negara Asia yang sedang membangun, jualan TV pintar dijangka akan mengatasi jualan TV biasa pada tahun 2016. Jumlah jangkaan bagi penjualan TV pintar untuk global serta negara Asia yang sedang membangun sehingga tahun 2018 ditunjukkan pada Rajah 2.7 dan Rajah 2.8.

Peningkatan permintaan terhadap perkhidmatan jalur lebar talian tetap turut dipengaruhi oleh populariti penggunaan TV pintar di kalangan rakyat Malaysia. Pengguna berkehendakkan sambungan jalur lebar yang berkelajuan tinggi bagi menyokong perkhidmatan TV Internet, tontonan video dan perkhidmatan lain yang berasaskan video bagi tujuan hiburan serta memenuhi keperluan gaya hidup digital.

Negara-negara Asia Membangun Asia: Global: Jualan TV 2011 – 2018 Jualan TV 2011 – 2018

JUALAN JUALAN (juta) (juta) 269.6 4.3 4.8

183.3

41.5 31.0 0.4

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

TV Pintar TV Biasa TV Pintar TV Biasa

Sumber: Informa Telecoms & Media Sumber: Informa Telecoms & Media Rajah 2.8 Negara-negara Asia Sedang Membangun: Jualan TV Rajah 2.7 Global: Jualan TV 2011 – 2018 2011 – 2018

Sebagai contoh, untuk menonton kandungan pada resolusi optimum HD 1080p melalui TV pintar, kelajuan minima 4.5Mbps diperlukan bagi memastikan penstriman tidak terganggu. Bagi tontonan yang berdefinisi lebih tinggi, lebar jalur yang lebih tinggi diperlukan untuk tontonan yang lebih lancar. Oleh itu, ianya telah membawa kepada peningkatan terhadap permintaan lebar jalur yang lebih tinggi. Pecahan kualiti video mengikut kelajuan lebar jalur ditunjukkan pada Rajah di bawah.

11 Informa Telecom & Media, Smart-TV Device Forecast 2011 – 2018, 2012, www.informatm.com/itmgcontent/icoms/reports/3000011760.html

48 Kualiti Video Mengikut Lebar Jalur Kelajuan Paparan 1.0 - 2.3 Mbps Video Definisi Standard 2.3 Mbps - 4.5 Mbps Video resolusi Berdefinisi Tinggi 720p 4.5 Mbps - 9 Mbps Video resolusi Berdefinisi Tinggi penuh 1080p dan audio berdefinisi tinggi Melebihi 9 Mbps Video Berdefinisi Tinggi 3D Nota: p – pixel

Sumber: Vudu, Netflix Rajah 2.9 Kualiti Video Mengikut Lebar Jalur

Jalur Lebar Tanpa Wayar

Hotspot Fideliti Tanpa Wayar (Wi-Fi) di Malaysia

Terdapat lebih daripada 30,000 lokasi hotspot di Malaysia dengan hampir 60% daripadanya terletak di Kuala Lumpur, Pulau Pinang , Selangor dan Johor.

Rangkaian Kawasan Setempat Tanpa Wayar yang pada kebiasaannya dirujuk sebagai Wi-Fi adalah teknologi data Internet tanpa wayar yang membolehkan pengguna berhubung ke Internet melalui komputer peribadi dan peranti elektronik seperti telefon pintar dan tablet. Wi- Fi kini boleh didapati secara meluas di kafe, lapangan terbang dan tempat-tempat yang menjadi tumpuan orang ramai bertujuan menyediakan akses kepada Internet secara percuma12. Pada kebiasaannya, perkhidmatan ini disediakan secara percuma sebagai penambahbaikan bagi perkhidmatan sedia ada sementara membolehkan pelanggan menggunakan perkhidmatan Internet13.

Penyediaan perkhidmatan hotspot Wi-Fi secara percuma dijangka akan dapat memberikan beberapa kelebihan tambahan kepada entiti perniagaan. Sebagai contoh, Wi-Fi memainkan peranan yang amat penting dalam penambahbaikan perkhidmatan yang disediakan kepada pelanggan selain dapat membantu mengekalkan pelanggan yang sedia ada. Kesimpulan ini dibuat berdasarkan kepada kajian yang dijalankan oleh Wireless Broadband Alliance terhadap 200 eksekutif14. Sementara itu, satu pertiga daripada responden percaya bahawa Wi-Fi memainkan peranan yang amat penting dalam menjana pendapatan pemilik hotspot selain daripada berperanan dalam meningkatkan liputan rangkaian Internet.

Menjelang akhir tahun 2013, terdapat 6.3 juta lokasi hotspot Wi-Fi di seluruh dunia dan Malaysia mempunyai 31,392 lokasi hotspot dengan Pulau Pinang mempunyai bilangan lokasi yang paling tinggi dengan jumlah keseluruhan 5,283. Bilangan lokasi hotspot turut menunjukkan peningkatan yang ketara sejak tahun 2009, disokong oleh beberapa inisiatif seperti Wireless@Penang yang dilancarkan pada tahun tersebut, yang mana telah menghasilkan 1,550 hotspot setakat ini. Peningkatan ketara dalam penambahan bilangan lokasi hotspot Wi-Fi turut didorong oleh pelaksanaan program Connected@City15 yang dilaksanakan di kesemua negeri di Malaysia bermula S2 2011.

12 www.hotspot-locations.com, Mac 2014. 13 Michele Marius, 6 ways your business can benefit from offering free Wi-Fi, 26 Ogos 2011. 14 Wireless Broadband Alliance, Wireless Broadband Alliance Industry Report 2013: Global Trends in Public Wi-Fi, November 2013. 15 Diperkenalkan di dalam NKEA CCI, EPP7, bertujuan menggalakkan pemilik premis menyediakan perkhidmatan Wi-Fi di kawasan tumpuan orang ramai seperti kedai makan serta ruang menunggu dan lobi

49 Secara keseluruhannya, 58% daripada lokasi hotspot Wi-Fi di Malaysia terletak di negeri- negeri yang mempunyai kepadatan penduduk yang tinggi seperti Kuala Lumpur, Pulau Pinang, Selangor dan Johor di mana TM kekal sebagai pembekal utama bagi hotspot Wi-Fi dengan 27,830 atau 88.7% daripada bahagian pasaran diikuti Maxis 5.6 % ( 1,770 ).

Jumlah Hotspot Mengikut Lokasi 2005 – 2013 Jumlah Hotspot Mengikut Negeri 2013

31,392 Pulau Pinang 5,283 Selangor 5,058 Kuala Lumpur 4,935 Johor 3,052 Kedah 2,304 Perak 1,933 Sarawak 1,896 Terengganu 1,464 Pahang 1,462 Melaka 1,262 Kelantan 1,115 2,846 Sabah 956 Negeri Sembilan 553 Perlis 62 Putrajaya 51 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Labuan 6

Sumber: MCMC Sumber: MCMC

Rajah 2.10 Jumlah Hotspot Mengikut Lokasi 2005 – 2013 Rajah 2.11 Jumlah Hotspot Mengikut Negeri 2013

Di samping itu, bagi menggalakkan penggunaan perkhidmatan Wi-Fi, TM turut menawarkan akses percuma ke mana-mana hotspot untuk pelanggan talian tetap ADSL dan HSBB mereka sebagai nilai tambah kepada perkhidmatan sedia ada. Jumlah lokasi Hotspot mengikut negeri adalah seperti di Rajah 2.11.

Bagi memastikan kesemua rakyat Malaysia mempunyai akses kepada rangkaian Wi-Fi, program Kampung Tanpa Wayar 1Malaysia (KTW1M) telah dilancarkan pada tahun 2011 di bawah program Pemberian Perkhidmatan Sejagat (PPS), bertujuan menyediakan akses Internet untuk kawasan-kawasan pedalaman. Program KTW1M ini turut menyasarkan penerima netbook daripada program Netbook 1Malaysia yang tinggal di kawasan yang kurang liputan. Sehingga penghujung tahun 2013, sebanyak 4,679 KTW1M telah didirikan di seluruh negara.

Program ini turut dijangka akan dapat membentuk masyarakat yang berpengetahuan termasuk membolehkan para usahawan kecil tempatan, penduduk kampung serta pelancong berhubung secara dalam talian. Perkembangan ini akan dapat menggalakkan pertumbuhan ekonomi negara.

Tambahan pula, pelajar yang kurang berkemampuan serta isirumah yang berpendapatan rendah akan dibekalkan dengan komputer riba di bawah program Netbook 1Malaysia. Program ini dirangka bagi memacu penggunaan jalur lebar di mana komputer riba yang dibekalkan akan membolehkan pengguna di kawasan yang kurang pembangunan mengambil peluang di atas kewujudan sambungan Internet yang disediakan di bawah inisiatif KTW1M. Inisiatif ini dijangka akan dapat menambah baik pembangunan sosio-ekonomi pelbagai sektor seperti pertanian, pendidikan dan kesihatan selain dijangka akan dapat memberikan dorongan, sebagai contoh, dengan penubuhan entiti perniagaan yang baharu. Sehingga Disember 2013, sebanyak 1,115,397 komputer riba telah diagihkan sejak tahun 2010.

50 Perkhidmatan 3G

Langganan 3G mencatatkan pertumbuhan sebanyak 24% iaitu peningkatan kepada 18 juta jumlah langganan

Semenjak perkhidmatan 3G mula diperkenalkan pada tahun 2006, beberapa langkah penting dalam pembangunan 3G telah dilaksanakan bagi memenuhi keperluan dan kepentingan pengguna. Pasaran ini telah memberi tindak balas yang positif terhadap penawaran 3G dan kadar penggunaan telah meningkat dengan tinggi. Pada tahun 2013, jumlah langganan 3G mencecah 18 juta, iaitu peningkatan sebanyak 24% daripada 14.5 juta langganan yang dicatatkan pada tahun 2012.

Jumlah Langganan 3G 2006 – 2013

LANGGANAN 18.0 (juta) 14.5

10.3 9.2 7.34 4.36 1.56 0.43

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 263%↑ 180%↑ 68%↑ 25%↑ 12%↑ 41%↑ 24%↑

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.12 Jumlah Langganan 3G 2006 –2013

Langganan 3G yang merupakan sebahagian daripada langganan mudah alih telah meningkat dengan pesat sejak beberapa tahun yang lepas. Langganan 3G pada tahun 2013 yang mencecah 18 juta menyumbang 42% daripada jumlah keseluruhan 42.9 juta langganan selular mudah alih.

51 3G dan Langganan Selular Mudah Alih 2006 – 2013

LANGGANAN 18.0 14.5 (juta) 10.3 9.2 7.3 4.4 1.6 0.4

26.8 23.3 22.9 24.6 26.1 24.9 19.1 21.7

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Langganan Selular Mudah Alih Bukan 3G Langganan 3G

Nota: Langganan mudah alih selular bukan-3G mencatatkan penurunan sebanyak hampir 2 juta disebabkan penghijrahan kepada 3G

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.13 3G dan Langganan Selular Mudah Alih 2006 – 2013

Sepanjang tempoh lapan tahun semenjak ia mula diperkenalkan, langganan 3G telah berkembang lebih 40 kali ganda berbanding langganan selular mudah alih yang hanya berkembang sebanyak 2.2 kali ganda. Oleh itu, 3G boleh dilihat sebagai pemacu kepada pertumbuhan langganan mudah alih di Malaysia.

Pertumbuhan Langganan 3G

3G dalam langganan mudah alih selular Langganan 3G meningkat hampir telah berkembang daripada 2.2% pada 42 kali sejak tahun 2006 tahun 2006 kepada 42% pada tahun 2013 PERTUMBUHAN DALAM LANGGANAN LANGGANAN (Asas 2006) (%) 50.0 41.9 42.0 40.0 2.2 27.2

30.0

20.0 97.8 72.8 10.0 58.0 1.0 2.2 0.0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2006 2010 2003

Langganan 3G Langganan Mudah Alih Selular 3G Lain-lain

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.14 Pertumbuhan Langganan 3G

52 Langganan prabayar memberikan kemampuan penggunaan

Perkembangan teknologi serta evolusi permintaan pengguna telah mengubah landskap perkhidmatan prabayar kepada perkhidmatan mampu milik untuk pengguna yang tidak melanggan perkhidmatan pascabayar. Hanya bagi dua tahun yang pertama sahaja sejak pengenalan perkhidmatan 3G di Malaysia, langganan pascabayar mencatatkan langganan yang lebih tinggi daripada langganan prabayar dengan perbezaan langganan sebanyak 110,000 pada tahun 2006 dan 100,000 pada tahun 2007.

Seterusnya, mulai tahun 2008 dan seterusnya, langganan prabayar telah mencatatkan jumlah langganan yang lebih tinggi berbanding pascabayar menunjukkan prabayar lebih digemari pelanggan disebabkan oleh harga yang lebih rendah dan tanpa komitmen kontrak.

Langganan dan Kadar Pertumbuhan Prabayar dan Pascabayar 3G 2006 - 2013

LANGGANAN (juta) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Prabayar 0.16 0.73 2.35 4.35 5.6 6.4 10.5 13.2 Pascabayar 0.27 0.83 2.01 2.99 3.6 3.9 4.1 4.8 Kadar Pertumbuhan 0.0 356.3 221.9 85.1 28.7 14.3 64.1 25.7 Prabayar (%) Kadar Pertumbuhan 0.0 207.4 142.2 48.8 20.4 8.3 5.1 17.1 Pascabayar (%)

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.15 Langganan dan Kadar Pertumbuhan Prabayar dan Pascabayar 3G 2006–2013

Pertumbuhan langganan prabayar 3G secara keseluruhannya adalah lebih tinggi berbanding pertumbuhan langganan bagi pascabayar seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.15. Pada tahun 2013, daripada 18 juta jumlah keseluruhan langganan 3G, 73% atau 13.2 juta merupakan langganan prabayar manakala 27% atau 4.8 juta adalah langganan pascabayar. Berbanding tahun 2012, langganan pascabayar 3G mencatatkan pertumbuhan sebanyak 17.1% manakala perkhidmatan prabayar 3G mencatatkan pertumbuhan sebanyak 25.7%. Pada hari ini, nisbah langganan prabayar kepada pascabayar 3G adalah sebanyak 3:1.

53 Pertumbuhan Langganan Prabayar 3G

Langganan prabayar 3G mencatatkan Langganan prabayar 3G berkembang lebih 80 peningkatan yang selaras daripada 37.2% kali sejak tahun 2006 pada 2006 kepada 73% pada tahun 2013 PERTUMBUHAN DALAM LANGGANAN LANGGANAN (Asas 2006) (%) 100.0 82.5 80.0 37.2% 60.0 60.9% 73.3% 40.0 17.8 62.8% 20.0 39.1% 1.0 26.7% 0.0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2006 2010 2003

Pascabayar Prabayar Prabayar Pascabayar

Sumber: Industri, MCMC Rejah 2.16 Pertumbuhan Langganan Prabayar 3G

54 Perkhidmatan Evolusi Jangka Panjang (LTE) 4G

Maxis, Celcom, DiGi dan U Mobile melancarkan perkhidmatan 4G LTE

Pada bulan Disember 2012, lapan pemegang lesen telah diagihkan dengan spektrum 2.6GHz. Pengagihan spektrum ini membolehkan pemegang lesen menyediakan perkhidmatan akses jalur lebar mudah alih tanpa wayar untuk sepanjang tempoh lima tahun bermula Januari 2013 sehingga Disember 2017. Di antara kriteria pengagihan spektrum adalah setiap pemberi perkhidmatan perlu memastikan mereka mencapai sekurang-kurangnya 10% liputan populasi pada setiap tahun dan mencapai liputan 50% pada tahun 2017.

Berikut adalah lapan pemegang lesen yang telah diagihkan spektrum 2.6GHz:

Maxis Broadband Sdn Bhd YTL Communications Sdn Bhd

REDtone Marketing Sdn Bhd U Mobile Sdn Bhd

PENGAGIHAN Packet One Networks (M) Sdn Bhd DiGi Telecommunications Sdn Bhd 2.6GHZ KEPADA LAPAN Puncak Semangat Sdn Bhd Celcom Axiata Bhd PEMEGANG LESEN

Sumber: MCMC Rajah 2.17 Lapan Syarikat Telekom yang telah menerima Spektrum 2.6GHz

Pada tahun 2013, empat pemberi perkhidmatan iaitu Maxis, Celcom, DiGi dan U Mobile telah melancarkan perkhidmatan 4G LTE. Manakala selebihnya, Puncak Semangat, YTL, REDtone dan Packet One, merancang untuk melancarkan perkhidmatan 4G LTE pada 2014.

Pada Januari 2013, Maxis telah melancarkan perkhidmatan 4G LTE di kawasan terpilih di Lembah Klang. Sehingga Disember 2013, MCMC telah mengeluarkan 243 Penguntukan Radas atau Apparatus Assignment (AA) untuk tapak 4G LTE Maxis di kawasan Kuala Lumpur, Selangor dan Negeri Sembilan.

Daripada jumlah 243 tapak yang dilancarkan oleh Maxis, 49% atau 120 tapak adalah tapak yang berasaskan gentian optik sepenuhnya. Sementara itu, 42% atau 102 tapak menggunakan 1 sambungan kepada nod gentian optik (One Hop to Fibre (OHF)) manakala 8.6% atau 21 tapak menggunakan 2 sambungan kepada nod gentian optik (two hops to fibre).

Sehingga Disember 2013, perkhidmatan Maxis 4G LTE telah meliputi 11.2% liputan penduduk, dengan 0.3 juta langganan.

55

Sejajar dengan aspirasi Kerajaan, Maxis komited untuk melaksanakan beberapa program nasional di bawah program gaya hidup digital seperti eKelas, pembangunan kandungan dan kesihatan. eKelas adalah program pendidikan dalam talian, yang dibangunkan dengan kerjasama Kementerian Pendidikan (MoE) di bawah Program Perkongsian Pintar. Program ini memberi tumpuan kepada pembangunan bidang sains dan matematik. Bagi program pembangunan kandungan, program latihan dan sokongan beserta pusat pembangunan dan hos platform kandungan turut dilancarkan. Tambahan lagi, penyelesaian kesihatan mudah alih turut diperkenalkan bagi membantu pelanggan menambah baik penyampaian kualiti perkhidmatan kesihatan, ketersediaan, serta memastikan perkhidmatan tersebut mudah diakses oleh pesakit serta keluarga mereka pada harga yang mampu milik.

Sementara itu, Celcom melancarkan perkhidmatan 4G LTE pada December 2013 selepas pra perlancaran pada April 2013. Talian 4G LTE yang ditawarkan Celcom disokong oleh 52 tapak 4G LTE meliputi bandar-bandar utama di Selangor, Kuala Lumpur, Pulau Pinang, Johor, Melaka dan Perak. Pelaksanaan ini meliputi 1.79% daripada populasi. Daripada segi penyambungan fiber, Celcom telah menukar 14 tapak 4G LTE kepada fiber. Sehingga Disember 2013, Celcom merekodkan 70,000 langganan untuk perkhidmatan 4G LTE.

Pada Julai 2013, DiGi telah melancarkan perkhidmatan 4G LTE meliputi beberapa kawasan yang khusus di Lembah Klang, Johor dan Sabah. Sehingga Disember 2013, MCMC telah mengeluarkan 171 AA untuk tapak 4G LTE kepada DiGi. Liputan populasi perkhidmatan 4G LTE DiGi sebanyak 2.58% dan mencatatkan sebanyak 32,000 jumlah langganan.

Pada Disember 2013, U Mobile dengan rasminya telah melancarkan perkhidmatan Internet 4G LTE. Fasa permulaan pelancaran perkhidmatan telah dilancarkan di Wilayah Tengah dan Selatan, meliputi Subang Jaya, Sunway, Puchong, Berjaya Time Square dan Taman Molek, Johor Bahru. Pada masa kini, 4G LTE U Mobile dilaporkan telah meliputi 0.65% daripada populasi dengan jumlah tapak 4G LTE sebanyak 50. Sehingga 31 Disember 2013, seramai 4,538 pengguna telah melanggan perkhidmatan 4G LTE U Mobile.

Pada penghujung tahun 2013, sejumlah 260 rangkaian 4G LTE komersial telah dilancarkan di peringkat global. Manakala jumlah langganan 4G LTE di peringkat global telah mencecah 200 juta pada tahun 2013. Peningkatan yang ketara penggunaan 4G LTE turut disokong oleh peningkatan pelbagai peranti yang menyokong perkhidmatan 4G LTE.

56 4G LTE : STATISTIK GLOBAL

RAMALAN LANGGANAN GLOBAL JUMLAH PELANCARAN RANGKAIAN BAGI 4G LTE KOMERSIAL 4G LTE 2009-2013

LANGGANAN JUMLAH RANGKAIAN (juta) 1000 260

700

148 400

200 46 100 16 10 20 2

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2009 2010 2011 2012 2013

Sumber: LTE subscribers will hit 198 million in 2013, IHS iSuppli Research, Nota: Tidak termasuk MVNO Januari 2013 Rajah 2.18 Ramalan Langganan Global Bagi 4G LTE Sumber: www.gsacom.com Rajah 2.19 Jumlah pelancaran rangkaian komersial talian 4G LTE 2009 – 2013 JUMLAH PENGGUNA PERANTI 4G LTE SEHINGGA NOVEMBER 2013

JUMLAH: 1,240 PERANTI

455 385

165 93 102 30 1 1 8

Nota: Data sehingga November 2013

Sumber: INTERIM Evolution to LTE Report, www.gsacom.com Rajah 2.20 Jumlah pengguna peranti 4G LTE sehingga November 2013

57 Perkhidmatan Talian Tetap

Sambungan Talian Ibu Sawat Terus (DEL) di Malaysia

Sambungan DEL bagi Malaysia ialah 12.2 bagi setiap 100 penduduk, iaitu 3.75 juta jumlah keseluruhan sambungan pada 2013

Pada 2013, sambungan DEL di peringkat global mencecah 1.12 bilion dan kadar penembusan untuk 100 penduduk berada pada 16.5. Walau bagaimanapun, sambungan DEL di peringkat global mencatatkan penurunan sebanyak 1.8% berbanding tahun 2012.

Malaysia pula mempunyai 3.75 juta sambungan DEL dan kadar penembusan untuk 100 penduduk ialah 12.2. Sambungan DEL di Malaysia turut mengalami senario yang sama seperti global, di mana Malaysia mencatatkan penurunan sebanyak 3.2%, memberi isyarat bahawa pengguna lebih cenderung untuk menukar daripada talian tetap kepada medium komunikasi yang lain seperti rangkaian mudah alih16. Pengguna berkemungkinan beralih kepada rangkaian mudah alih disebabkan oleh faktor harga telefon mudah alih yang semakin menurun17, tawaran pakej yang menarik daripada pemberi perkhidmatan serta berlaku perubahan sikap pengguna18.

Sambungan DEL: Dunia dan Malaysia

SAMBUNGAN DEL (per 100 penduduk)

41.6

ISI RUMAH 2.2 juta 16.5 11.1 12.2 PERNIAGAAN 1.5 juta SAMBUNGAN DEL Maju Dunia Membangun Malaysia DI MALAYSIA, 2013

Nota: Klasifikasi negara maju dan membangun adalah berdasarkan kepada PBB M49 yang merupakan standard untuk kawasan kod yang digunakan oleh Bangsa-Bangsa Bersatu untuk tujuan statistik, yang dibangunkan dan disenggarakan oleh Bahagian Perangkaan Bangsa-bangsa Bersatu. Untuk maklumat lanjut lihat: http://unstats.un.org/

Sumber: ITU, MCMC Rajah 2.21 Sambungan DEL: Dunia dan Malaysia

Sehingga penghujung tahun 2013, Malaysia mencatatkan penembusan DEL 32.4% bagi isi rumah atau 2.25 juta sambungan DEL untuk rumah kediaman. Ini adalah lebih tinggi berbanding dengan sambungan ke premis bukan rumah kediaman atau perniagaan yang mencatatkan 1.5 juta sambungan DEL.

16 Vogelsang. I., 2009. The relationship between mobile and fixed line communications: A survey 17 Smith, J., History of Cellphones: Shrinking Sizes and Prices, 28/12/2011. 18 MCMC, Statistical Brief Number Fourteen, Hand Phone Users Survey 2012.

58 Terdapat negeri di Malaysia yang mencatatkan penembusan melebihi penembusan peringkat nasional, iaitu Johor, Melaka, Negeri Sembilan, Perak, Labuan dan Pulau Pinang. Pulau Pinang mencatatkan kadar penembusan DEL yang tertinggi iaitu 50% manakala Kuala Lumpur mencatatkan kadar penembusan yang terendah iaitu 15.2%.

TM kekal sebagai pemberi perkhidmatan utama bagi sambungan DEL dengan 97.7% penguasaan pasaran diikuti oleh TIME, DiGi dan Maxis dengan masing-masing menguasai 1.6%, 0.1% dan 0.6% pasaran.

Secara purata, setiap pelanggan talian tetap TM menyumbang RM31 kepada hasil TM (S2 2012: RM32). Pada Disember 2013, langganan talian tetap TM mencecah 3.7 juta dengan 61.4% merupakan langganan bagi rumah kediaman. Rajah di bawah menunjukkan jumlah langganan talian tetap dan ARPU bagi TM.

Langganan Talian Tetap TM dan ARPU LANGGANAN ('000) RM32 RM31 RM32 RM31 RM31

1,486 1,474 1,463 1,453 1,442

2,390 2,364 2,337 2,317 2,296

S4 2012 S1 2013 S2 2013 S3 2013 S4 2013 Talian Tetap Kediaman Talian Tetap Perniagaan ARPU (RM)

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.22 Langganan Talian Tetap TM dan ARPU

Bertentangan dengan jumlah langganan talian tetap yang semakin berkurangan, langganan mudah alih bagi Malaysia menunjukkan peningkatan. Jumlah langganan mudah alih meningkat dengan ketara daripada 27.7 juta langganan yang dicatatkan pada 2008 kepada 43 juta pada 2013. Berbeza dengan talian tetap yang mencatatkan penurunan kepada 3.7 juta langganan pada 2013 daripada 4.3 juta pada tahun 2010.

Perkhidmatan Satelit

Bagi tahun 2013, hasil bagi industri satelit global meningkat sebanyak 3.4% kepada USD195.2 billion (2012: USD188.8 billion)19. Hasil ini merupakan penjumlahan daripada empat segmen satelit, iaitu segmen perkhidmatan satelit, segmen pembuatan satelit, segmen industri pelancaran dan segmen peralatan daratan.

19 Satellite Industry Association, State of the Satellite Industry Report, Mei 2014.

59 Hasil Industri Satelit Global Pembahagian Hasil Satelit Global Industri HASIL Pelan- (USD bilion) caran 7% Pembuatan 2.8% 5% 6% Satelit 3% 8.0%

Peralatan 195.2 Daratan 188.8 28.4% 2013 Perkhid- 177.4 matan 168.0 Satelit 60.8% 2010 2011 2012 2013

Sumber: State of the Satellite Industry Report, Satellite Industry Sumber: State of the Satellite Industry Report, Satellite Industry Association, Mei 2014 Association, Mei 2014 Rajah 2.23 Hasil Industri Satelit Global Rajah 2.24 Pembahagian Hasil Satelit Global

Segmen perkhidmatan satelit merupakan penyumbang utama bagi industri satelit global yang mana telah menyumbang 61% atau USD118.6 bilion. Sumbangan ini merupakan peningkatan sebanyak 5% daripada USD113.5 yang dicatatkan pada tahun 2012. Peningkatan ini turut disumbang oleh perkhidmatan Direct-Broadcast Satellite/Direct-To-Home (DBS/DTH).

Pada tahun 2013, perkhidmatan DBS/DTH global telah merekodkan pertumbuhan sebanyak 4.5% daripada USD88.4 bilion yang direkodkan pada tahun 2012 kepada USD92.6 bilion pada tahun 2013. Pertumbuhan ini turut disumbangkan oleh peningkatan yang stabil bagi bilangan saluran HDTV yang ditawarkan.

Segmen peralatan daratan merupakan penyumbang kedua terbesar bagi hasil industri satelit global. Pada tahun 2013, hasil bagi segmen peralatan daratan mencatatkan peningkatan sebanyak 1% kepada USD55.5 bilion berbanding USD54.9 bilion yang dicatatkan pada tahun 2012. Peningkatan ini disumbangkan oleh peningkatan hasil yang dijana daripada sektor peralatan bagi pelanggan, dengan lebih banyak terminal merentasi pelbagai segmen (TV satelit, peralatan jalur lebar dan terminal satelit mudah alih).

60 Perkhidmatan Satelit di Malaysia

Perkhidmatan komunikasi satelit Malaysia Pelancaran Satelit Komersial Malaysia disediakan oleh MEASAT Satellite Systems Sdn. Bhd yang memiliki dan mengendalikan Malaysia East Asia Satellite (MEASAT).

MEASAT 3c, Rangkaian satelit MEASAT terdiri daripada MEASAT2015 3b, satelit geopegun seperti, MEASAT-1 dan MEASAT 3a, 2009 2014 MEASAT-2 yang dilancarkan pada tahun MEASAT 2, 2006 MEASAT 3, 2006 1996 dan MEASAT-3 pada tahun 2006. MEASAT 1, 1996 MEASAT-3a pula dilancarkan pada tahun 2009. 1990 2000 2010

Rangkaian satelit MEASAT menyediakan pelbagai penyelesaian kepada perkhidmatan penyiaran dan telekomunikasi termasuk Nota: MEASAT-1 dan MEASAT-2 telah dipindahkan dan dinamakan perkhidmatan 3D, video playout berdefinisi AFRICASAT-1 dan AFRICASAT-2 pada 2008 dan 2010.

HD dan SD, video turnaround, colocation, Sumber: MEASAT uplinking, Jalur lebar dan perkhidmatan Rajah 2.25 Pelancaran Satelit Komersial Malaysia penamatan IP.

Rangkaian satelit MEASAT membolehkan MEASAT memperluaskan liputan geografi kepada lebih 150 negara mewakili 80% populasi dunia. Liputan geografi oleh rangkaian satelit MEASAT ditunjukkan oleh Rajah 2.26 di bawah.

Liputan Geografi Satelit AFRICASAT dan MEASAT 3 Asia Australia Timur Tengah Eropah Afrika Asia Tenggara AFRICASAT √ √ √ √ MEASAT 3 √ √ √ √ √ √ Nota: AFRICASAT merupakan satelit yang menyediakan kapasitisatelit yang tingg imerentasi benua Afrika dengan sambungan ke Eropah, Timur Tengah dan Asia Tenggara dengan memanfaatkan kemudahan yang terdapat di MEASAT Teleport and Broadcast Centre.

Sumber: MEASAT

Rajah 2.26 Liputan Geografi AFRICASAT dan Satelit MEASAT 3

Hasil MEASAT meningkat sebanyak 13.2% pada tahun 2013, jauh mengatasi pertumbuhan industri satelit global (3.4%) dan pertumbuhan ekonomi Malaysia (4.7%)

Perluasan kawasan liputan satelit MEASAT membolehkan MEASAT memanfaatkan peningkatan permintaan dan seterusnya merekodkan pertumbuhan pendapatan kepada RM319.2 juta pada tahun 2013 berbanding RM281.9 juta yang dicatatkan pada tahun 2012. Pertumbuhan dua digit ini merupakan pertumbuhan yang tertinggi pernah dicatatkan sejak tahun 2011.

61 Sebahagian daripada pelan pengembangan MEASAT, satelit MEASAT-3b dijadual untuk dilancarkan pada tahun 2014 dan dijangka akan merangsang pertumbuhan hasil MEASAT kepada RM437.7 juta pada tahun 2014 (USD136 juta). Pelancaran ini akan turut memperluaskan kawasan liputan DTH dan perkhidmatan Very Small Aperture Terminal (VSAT) merentasi Malaysia, Indonesia, India dan Australia. MEASAT-3b akan saling berkedudukan dengan satelit MEASAT-3 dan MEASAT-3a pada lokasi orbit 91.5°E. MEASAT menjangkakan perolehan hasil sebanyak RM836.8 juta (USD260 juta) pada tahun 2017 dengan satelit MEASAT-3c dijangka akan dilancarkan pada tahun 201620.

Hasil dan Kadar Pertumbuhan MEASAT HASIL (RM juta) 836.8 91.2% 65.0% 437.7 319.2 279.8 268.3 281.9 37.1%

13.2% 15.8% 5.1% -4.1%

2010 2011 2012 2013 2014u 2017u

Nota: u - unjuran

Sumber: Indutri, MCMC Rajah 2.27 Hasil dan Kadar Pertumbuhan MEASAT

Pada tahun 2013, perkhidmatan satelit MEASAT merekodkan 3,800 langganan, iaitu penurunan sebanyak 48% berbanding 7,400 jumlah langganan yang dicatatkan pada tahun 2012. Penurunan ini disebabkan oleh penamatan perkhidmatan oleh pelanggan.

Perkhidmatan Mudah Alih

Malaysia mempunyai kadar penembusan bagi pekhidmatan mudah alih sebanyak 143.6%, atau 43 juta langganan mudah alih

Jumlah langganan talian mudah alih telah meningkat daripada 30.8% kadar penembusan yang dicatatkan pada tahun 2001 kepada 143.6% pada penghujung tahun 2013. Peningkatan ini disumbangkan oleh beberapa faktor seperti kadar tarif yang kompetitif, perubahan sikap dan permintaan pengguna atau tawaran dan promosi menarik yang ditawarkan oleh pemberi perkhidmatan pada masa teknologi dan peranti turut berkembang. Tambahan pula, pendekatan pengawalseliaan yang mesra industri telah menggalakkan pembangunan mantap produk dan aplikasi. Trend pertumbuhan perkhidmatan mudah alih ditunjukkan dalam Rajah 2.28.

20 Artikel dari Bloomberg Businessweek, Mei 2014

62 Kadar Penembusan dan Langganan Mudah Alih 2001 – 2013

142.5% 143.6% LANGGANAN 127.7% (juta) 119.2% 105.4% 98.9% 85.1% 74.1% 72.3% 56.5% 41.3 42.9 43.9% 36.7 36.9% 33.9 30.8% 27.7 30.2 23.3 19.5 19.5 14.7 11.2 7.4 9.1

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Langganan Kadar Penembusan

Sumber: Industri,MCMC Rajah 2.28 Kadar Penembusan dan Langganan Mudah Alih 2001 – 2013

Pada penghujung tahun 2013, nisbah keseluruhan bagi langganan prabayar kepada langganan pascabayar ialah 5:1, bermaksud terdapat 35.3 juta langganan bagi prabayar dan 7.6 juta bagi langganan pasca bayar. Daripada segi pertumbuhan, prabayar dan pascabayar masing- masing mencatatkan pertumbuhan sebanyak 4.1% dan 2.7%. Di antara penyebab utama bagi perbezaan ini ialah langganan bagi prabayar menawarkan lebih fleksibiliti di mana konsep pay- as-you-use melepaskan pelanggan prabayar daripada terikat dengan mana-mana kontrak atau bayaran bil secara bulanan.

Langganan Prabayar dan Pascabayar bagi Perkhidmatan Mudah Alih 2000 – 2013

LANGGANAN (juta) 7.4 7.6 7.1 6.7 6.3 5.5 3.9 2.9 3.4 2.6 33.9 35.3 29.6 2.6 23.9 27.1 3.1 3.0 22.2 16.6 16.1 19.4 2.6 12.1 6.1 8.6 2.5 4.3 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Prabayar Pascabayar

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.29 Langganan Prabayar dan Pascabayar bagi Perkhidmatan Mudah Alih 2000 – 2013

Pertumbuhan bagi Pasaran Prabayar dan Pascabayar 2001 – 2013 PERTUMBUHAN (%) 72.0%

41.9% 40.7% 41.0% 37.2% 41.0% 20.5% 17.2% 14.4% 14.5% 13.4% 14.5% 19.2% 9.2% 4.1% -3.0% 14.7% 4.2% -3.2% 11.5% 7.7% 6.3% 5.9% 2.7% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 -13.3%

Prabayar Pascabayar

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.30 Pertumbuhan bagi Pasaran Prabayar dan Pascabayar 2001 – 2013

Skala ekonomi membawa kepada penurunan harga dalam pelbagai perkhidmatan mudah alih

Pelan strategik serta penawaran yang disediakan oleh pemberi perkhidmatan memainkan peranan yang penting bagi pertumbuhan langganan perkhidmatan mudah alih. Permintaan pengguna terhadap harga yang lebih memberi nilai tambah turut berperanan bagi memastikan pemberi perkhidmatan menawarkan pakej yang memberi lebih nilai kepada wang serta pada kadar yang lebih kompetitif.

Sejak beberapa tahun yang lepas, pemberi perkhidmatan telah membentuk skala ekonomi bagi memenuhi keperluan dan citarasa pengguna. Sementara pasaran yang berdaya saing turut mendorong menghasilkan pakej perkhidmatan baharu yang inovatif.

Sebagai contoh, harga untuk panggilan suara dan SMS telah menurun dengan ketara sejak sedekad yang lalu. Pada tahun 2000, harga untuk panggilan suara adalah pada RM0.80 seminit dan RM0.70 untuk SMS. Sebaliknya, pada tahun 2013 harga untuk panggilan suara adalah serendah RM0.15 seminit dan SMS percuma yang disertakan di dalam harga pakej. Jelasnya, pakej prabayar dengan pek permulaan serendah RM5 membolehkan pengguna menggunakan perkhidmatan ini pada harga yang lebih murah.

Secara keseluruhan, skala ekonomi dan teknologi yang telah dipertingkatkan membolehkan harga menjadi semakin rendah.

64 HARGA AKSES

Harga Akhir Perkhidmatan Rangkaian Mudah Alih Asalan (RM sen/minit) 2008 Suara 2003 (1 Januari 2008 sehingga 30 Jun 2013 2010) Tempatan 11.26 8.09 4.63 Nasional 14.47 8.90 4.64 Nasional Dasar Laut 22.52 28.09 15.66 Harga Akhir Penamatan Perkhidmatan Rangkaian Mudah Alih (RM sen/minit) 2008 Suara 2003 (1 Januari 2008 sehingga 30 Jun 2013 2010) Tempatan 11.26 8.36 4.55 Nasional 14.47 9.17 4.63 Nasional Dasar Laut 22.52 28.34 15.63 Sumber: Industri, MCMC

Rajah 2.31 Harga Akses

65 Penguasaan Pasaran Pemberi Perkhidmatan

Pada tahun 2013, Celcom telah mencatatkan 13.1 juta langganan atau 30% daripada jumlah keseluruhan langganan diikuti oleh Maxis dengan 12.3 juta langganan (28.2%), DiGi dengan 11 juta langganan (25.2%) dan U Mobile merekodkan 4.5 juta langganan (10.3%). Selebihnya merupakan langganan daripada MVNO dengan 2.7 juta langganan (6.2%).

Buat pertama kalinya pada tahun 2012, syarikat MVNO dimasukkan ke dalam pengiraan dengan jumlah langganan bagi tahun 2012 adalah 1.2 juta langganan atau penguasaan 2.9% pasaran. Senario perkhidmatan mudah alih di Malaysia pada tahun 2013 menyaksikan empat pemberi perkhidmatan utama dan lebih banyak syarikat MVNO memasuki pasaran perkhidmatan mudah alih di samping empat pemberi perkhidmatan utama. Langganan perkhidmatan telefon mudah alih dan penguasaan pasaran mengikut pemberi perkhidmatan ditunjukkan pada Rajah 2.32 dan 2.33.

Dalam usaha untuk meningkatkan kawasan liputan geografi perkhidmatan selular di seluruh negara, Time 3, projek yang dibiayai oleh Kumpulan Wang PPS telah dilaksanakan untuk memperluaskan infrastruktur selular seperti menara di kawasan luar bandar, kawasan yang mempunyai kepadatan penduduk yang rendah atau kawasan komersial yang tidak mempunyai nilai ekonomik. Ini termasuk perladangan, penempatan Orang Asli, lokasi pelancongan yang baharu dan lebuh raya persekutuan yang utama.

Projek Time 3 mula dilaksanakan pada tahun 2010 dengan objektif untuk meningkatkan kawasan liputan penduduk kepada 97%. Bagi mencapai matlamat ini, 1,000 menara baru telah dirancang untuk dibina. Pada tahun 2013, sebanyak 35 menara telah siap dibina, menjadikan jumlah terkumpul menara kepada 699.

Langganan Telefon Mudah Alih Mengikut Pemberi Perkhidmatan 2003 – 2013

LANGGANAN

(juta)

13.4 13.4

13.3

13.1

12.7

12.3

12.0 12.0

11.1

11.0

11.2

10.5

10.4

9.9

9.7

8.8

8.8

8.1

7.9

7.7

7.2

7.1

6.9

6.4

6.0

6.1

5.3

5.2

4.5 4.5

4.8

4.4

3.5

3.2

2.7

2.2

1.5

1.2

0.8

0.5 0.3

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Maxis Celcom DiGi U Mobile Lain-lain (MVNO)

Sumber:Industri, MCMC Rajah 2.32 Langganan Telefon Mudah Alih Mengikut Pemberi Perkhidmatan 2003 – 2013

66 Perkhidmatan Telefon Mudah Alih Mengikut Bahagian Pasaran Pemberi Perkhidmatan 2003 – 2013

PENGUASAAN PASARAN 2.9% 6.2% 2.9% 1.0% 1.5% 4.1% 8.5% 19.8% 22.2% 24.5% 10.3% 27.2% 27.5% 25.5% 25.3% 26.0% 27.0% 25.4% 25.2% 39.6% 36.1% 35.2% 31.3% 31.0% 31.7% 34.2% 33.0% 32.7% 30.8% 30.0%

40.5% 41.7% 40.3% 41.5% 41.6% 40.0% 39.5% 39.5% 36.2% 32.4% 28.2%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Maxis Celcom DiGi U Mobile Lain-lain (MVNO)

Sumber:Industri, MCMC Rajah 2.33 Perkhidmatan telefon Mudah Alih Mengikut Bahagian Pasaran Pemberi Perkhidmatan 2003 – 2013

Perkhidmatan Pengendali Rangkaian Mudah Alih Maya (MVNO)

Pada tahun 2013, sejumlah 2.7 juta langganan MVNO telah dicatatkan, dengan peningkatan sebanyak dua kali ganda berbanding tahun 2012.

2012 Langganan 1.2 juta LANGGANAN PERTUMBUHAN MVNO 2012 – 2013 2013 Langganan 2.7 juta 125%

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.34 Langganan MVNO 2012– 2013

PENGUASAAN PASARAN MVNO 2012 – 2013

2.9% 97.1% 2012

MVNO MNO

2013 6.2% 93.8%

MVNO MNO

Sumber: Industri, MCMC Rajah 2.35 Penguasaan Pasaran MVNO 2012 – 2013

67 Pada tahun 2013, terdapat 13 penyertaan baharu MVNO baharu ke pasaran, tambahan kepada lapan MVNO yang sedia ada pada tahun 2012. Walau bagaimanapun, salah satu daripada MVNO, iaitu Salamfone terpaksa menamatkan perkhidmatan mereka kerana tidak memenuhi syarat-syarat perjanjian dengan MNO mereka. Perkembangan terperinci untuk Salamfone adalah pada halaman 71.

Jelasnya pada tahun 2013, terdapat lapan thin MVNO dan sembilan thick MVNO mengikut model perniagaan21 masing-masing. Klasifikasi MVNO, jenis lesen dan bilangan pemegang lesen ditunjukkan seperti rajah di bawah.

Celcom DiGi U Mobile Maxis BILANGAN MVNO YANG DI HOS OLEH MNO 2013 6 4 4 3

Sumber: MCMC Rajah 2.36 Bilangan MVNO yang dihos oleh MNO 2013

Senarai Syarikat-syarikat MVNO 2013 Nama Pengendali Rangkaian Mudah Alih (MNO) Klasifikasi Talk Focus Sdn Bhd DiGi Thick XOX Com Sdn Bhd Celcom Thick Tune Talk Sdn Bhd Celcom Thick Clixster Mobile Sdn Bhd DiGi Thick Baraka Telecom Sdn Bhd Maxis Thick Ceres Telecom Sdn Bhd U Mobile Thick Enabling Asia Tech Sdn Bhd U Mobile Thick Altel Communications Sdn Bhd Celcom Thick Telekomunikasi Indonesia (Malaysia) Sdn Bhd Maxis Thick Merchantrade Asia Sdn Bhd Celcom Thin REDtone Mobile Sdn Bhd Celcom Thin I Tel Mobile Network Sdn Bhd Maxis Thin PLDT Malaysia Sdn Bhd Celcom Thin Pavo Communications Sdn Bhd DiGi Thin Mobile 8 Telco Sdn Bhd U Mobile Thin Prabhu Mobile Sdn Bhd U Mobile Thin Ameen Mobile Sdn Bhd DiGi Thin Sumber: MCMC

Rajah 2.37 Senarai Syarikat-syarikat MVNO 2013

21 MCMC, Guideline on Regulatory Framework for 3G Mobile Virtual Network Operators, 2005.

68 Thick MVNO tidak memiliki atau menyediakan kemudahan rangkaian tetapi ianya bergantung kepada MNO untuk kemudahan rangkaian dan rangkaian radio. Walau bagaimanapun, dengan adanya lesen-lesen NSP(I), NFP(I) dan ASP(C), thick MVNO dapat menjalankan beberapa rangkaian perkhidmatan mereka sendiri seperti gerbang SMS, Khidmat Pesanan Multimedia (MMS), mel suara, penghalaan panggilan luar negara dan Protokol Aplikasi Tanpa Wayar (WAP) dengan jenama, harga, pembungkusan dan bil mereka sendiri. Thick MVNO juga dapat mengendalikan dan menguruskan sendiri Home Location Register (HLR) dan perkhidmatan pelanggannya.

Jenis Lesen yang dipegang oleh MVNO Sementara itu, Thin MVNO memegang lesen ASP(C) dan tidak mempunyai BILANGAN PEMEGANG LESEN keupayaan untuk mengendalikan HLR mereka sendiri. Walau bagaimanapun, 8 thin MVNO mempunyai akses kepada rangkaian radio dan fasiliti milik MNO 6 dan dibenarkan menawarkan pakej di bawah jenama mereka sendiri, 2 1 menawarkan harga, pembungkusan dan ASP (C) NSP (I) ASP (C) ASP (C), pembayaran bil beserta dengan & NSP (I) NSP (I) perkhidmatan pelanggan. & NFP (I)

Sumber: MCMC Rajah 2.38 Jenis Lesen yang dipegang oleh MVNO

Ini memberi MNO peluang untuk mengoptimumkan kapasiti rangkaian dan meningkatkan peruntukan perkhidmatan. Ini terbukti daripada peningkatan bilangan perjanjian MNO dengan MVNO.

Jenis-jenis MVNO berdasarkan Model Perniagaan Thick Thin Bil √ x Perkhidmatan Penjagaan Pelanggan √ √ Pemilikan Kad SIM √ x Pesanan, Perkhidmatan Nilai Tambah (VAS) √ x Pengurusan Trafik √ x Penjenamaan √ √ Harga √ √ Pembungkusan, Penyempurnaan, Pengedaran √ √ Home Location Register (HLR) √ x

Sumber: Athens Information Technology, Centre of Excellence For Research And Graduate Education, Guideline on Regulatory Framework For 3G Mobile Virtual Network Operators, Februari 2005

Rajah 2.39 Jenis-jenis MVNO berdasarkan Infrastruktur

69 Terdapat beberapa faktor yang menyumbang kepada pertambahan bilangan syarikat MVNO di Malaysia. Di antaranya ialah:

. MNO ingin memaksimumkan penggunaan infrastruktur rangkaian mereka dan liputan . Membolehkan MNO mencapai sasaran pasaran melalui keupayaan yang dimiliki MVNO; dan . Jumlah pelanggan prabayar yang tinggi adalah menggalakkan untuk pasaran MVNO kerana kebanyakan MVNO menawarkan perkhidmatan prabayar kepada pelanggan mereka.

Kebanyakan syarikat MVNO mempunyai sasaran pasaran yang khusus untuk menarik jumlah pelanggan yang ramai bagi menjana keuntungan yang tinggi. Di antara sasaran pasaran MVNO ialah:

. Pasaran bagi golongan muda dan remaja yang berumur di antara 15 dan 35 tahun termasuk pelajar, graduan dan golongan professional muda; . Pelancong dan pekerja asing; dan . Pengguna pasca bayar SME/SMI serta pengguna pasca bayar profesional

Syarikat-syarikat MNO dilihat secara strategiknya membuat kerjasama dengan MVNO sebagai usaha menambahbaik kedudukan mereka di pasaran selain dapat meningkatkan jumlah langganan mudah alih. Ini membolehkan mereka menambah hasil serta pelanggan yang berpotensi serta hasil pada masa yang sama mengoptimumkan kapasiti rangkaian serta menambahbaik perkhidmatan.

70 Kajian Kes MVNO – Salamfone

Kes Salamfone memberikan pembelajaran yang berharga ke arah proses penambahbaikan landskap pembangunan MVNO di Malaysia. Penamatan perkhidmatan Salamfone adalah pertama kali berlaku di Malaysia dan memberi isyarat kepada pihak-pihak yang berkepentingan bahawa masih terdapat banyak lagi perkara yang perlu dipelajari bagi pasaran MVNO, khususnya, perkara yang berkaitan dengan pendekatan dalam penilaian risiko serta aspek-aspek perlindungan hak-hak pengguna.

Syarikat MVNO Salamfone menyediakan produk dan perkhidmatan berasaskan prinsip Syariah. Ianya merupakan pemegang lesen ASP(C). Salamfone memeterai perjanjian untuk akses kepada Rangkaian Akses Radio (RAN) dengan Maxis Broadband Sdn Bhd untuk tempoh tiga tahun dan kemudian melancarkan perkhidmatan MVNO pada Sumber: MCMC tahun 2011. Rajah 2.40 Pihak-pihak berkepentingan Salamfone

Salamfone mempunyai Mobile Virtual Network Enabler (MVNE) bagi perkhidmatan seperti peruntukan pentadbiran dan bil yang dikendalikan oleh Baraka Telecom Sdn. Bhd.

Salamfone dan Baraka merupakan syarikat di bawah Reach Sdn. Bhd.

Pada 27 Julai 2013, perkhidmatan Salamfone telah ditamatkan oleh Maxis Broadband apabila Salamfone gagal memenuhi terma-terma perjanjian yang telah ditandatangani yang merangkumi sasaran jualan yang telah ditetapkan dan bayaran penggunaan perkhidmatan kepada Maxis.

Kesannya, kira-kira 45,000 pelanggan Salamfone mengalami gangguan perkhidmatan termasuk kesukaran dalam membuat dan menerima panggilan, SMS dan kesukaran untuk mengakses perkhidmatan Internet. Sebagai salah satu jalan penyelesaian kepada pelanggan- pelanggan ini, Salamfone mengeluarkan kenyataan menasihati mereka untuk bertukar kepada pemberi perkhidmatan yang lain melalui Mobile Number Portability (MNP) atau mendapatkan kad SIM yang baharu. Salamfone turut menasihatkan pelanggan supaya membuat tuntutan ke atas kredit yang tidak digunakan sebagai pampasan. Tambahan lagi, Maxis turut menawarkan pelanggan Salamfone yang terjejas akibat penamatan perkhidmatan pek SIM Hotlink secara percuma.

Masalah berbangkit yang timbul daripada situasi ini menunjukkan terdapat banyak aduan daripada pelanggan Salamfone yang mereka tidak dapat beralih keluar daripada rangkaian Salamfone dan telah dibebani dengan kredit yang tidak digunakan. Situasi di luar jangkaan ini tidak pernah diambil kira dalam terma dan perjanjian di antara MVNO (Salamfone) dan MNO (Maxis). Ini termasuklah tiadanya pelan migrasi pelanggan yang terang dan jelas sekiranya berlaku penamatan atau penggantungan perkhidmatan. MCMC melihat isu ini sebagai isu yang serius dan telah campurtangan melalui pelbagai cara bagi menangani masalah tersebut seperti mengarahkan pengedar Salamfone untuk berhenti daripada terus menjual kad SIM dan kad tambah nilai.

71

Halaman ini sengaja dibiarkan kosong

72 MODUL 3: PERKHIDMATAN KANDUNGAN

73 Landskap TV Malaysia

Penyiaran TV di Malaysia bermula pada tahun 1963 dengan TV1 menjadi saluran TV yang pertama dipancarkan secara FTA melalui Radio Televisyen Malaysia (RTM) yang dimiliki oleh Kerajaan. Pelaksanaan Penyiaran Televisyen Terestrial Digital (DTTB) pada masa akan datang akan meningkatkan lagi pasaran TV FTA. Perkembangan ini boleh menggalakkan persaingan melalui penggunaan sumber spektrum yang lebih cekap.

Pengenalan kepada rangka kerja pelesenan yang bersepadu di bawah CMA membolehkan kandungan TV pada hari ini dihantar menerusi pelbagai platform seperti kabel, satelit dan Internet. Ini membolehkan pemberi perkhidmatan seperti Telekom Malaysia (TM) menawarkan perkhidmatan IPTV. Begitu juga penyiar tradisional yang turut menyampaikan kandungan TV dan video melalui Internet. Perkembangan ini telah mempelbagaikan penawaran kandungan. Secara kumulatif, pada hari ini terdapat lebih daripada 200 saluran TV berada di pasaran penyiaran Malaysia.

TV FTA

Penyiar TV FTA terdiri daripada Sistem Televisyen Malaysia Bhd atau lebih dikenali sebagai TV3, NatSeven TV Sdn Bhd (ntv7), Metropolitan TV Sdn Bhd (8TV) dan Ch-9 Media Sdn Bhd (TV9), yang mana kesemuanya berada di bawah Media Prima Bhd (Media Prima). Manakala TV FTA yang lain adalah milik Kerajaan iaitu Radio Television Malaysia (RTM) dan AlHijrah Media Corporation (TV AlHijrah).

Media Prima Bhd

Penjualan Masa Siaran Rangkaian TV Media Prima Media Prima terus menjadi penyiar 2012 – 2013 komersial FTA yang utama dengan empat saluran. Sebagai kumpulan media JUALAN MASA SIARAN bersepadu, Media Prima turut menawarkan (RM juta) pelbagai platform seperti radio, media cetak, papan iklan serta platform dalam talian yang membolehkan Kumpulan ini menjual produk dan perkhidmatan 717 727 merentasi pelbagai platform. Sebagai contoh, TV menyiarkan tajuk akhbar manakala penonton TV turut menonton program TV di portal Tonton.

Rajah 3.1 menunjukkan hasil pengiklanan 2012 2013 tradisional yang terdiri daripada jualan masa siaran di seluruh rangkaian TV Media Prima. Pada tahun 2013, jumlah jualan Sumber: Media Prima masa siaran dicatatkan pada RM727 juta, Rajah 3.1 Penjualan Masa siaran Rangkaian TV Media Prima 2012 – 2013 meningkat sedikit berbanding RM717 juta pada tahun 2012.

74 Media Prima merancang untuk memperkenalkan siaran berdefinisi tinggi (HD)

Media Prima sedang bersedia untuk beralih ke DTTB dan merancang untuk memperkenalkan penyiaran HD sebaik sahaja perkhidmatan DTTB dilaksanakan. Isyarat HD meningkatkan kualiti gambar dengan imej dan audio yang lebih jelas. Penawaran program yang lebih khusus dijangka mampu mewujudkan lebih banyak peluang kepada pengiklan memasarkan produk dengan paparan kualiti kandungan yang dipertingkatkan.

Pelaburan Media Prima dalam HD 2013 Pelaburan dalam Pakej HD (%) Penyiaran Luar dan Produksi Kamera Berbilang (Outside Broadcast and Multiple Camera 48% Production) Bilik Kesinambungan dan Bilik Kawalan Utama (Continuity Suite and Master Control Room) 34% Studio 7% Produksi Kamera Tunggal (Single Camera Production) 5% Pasca Produksi (Post Production) 5% Pengumpulan pautan dan berita berkaitan satelit 1% Sumber: Media Prima

Rajah 3.2 Pelaburan Media Prima dalam HD 2013

Media Prima dijangka terus melabur bagi kandungan yang berkualiti untuk mengekalkan kesetiaan pelanggan. Bagi memantapkan lagi kandungan dan program TV, Media Prima merancang untuk bekerjasama dengan rakan kongsi antarabangsa seperti MediaCorp (Singapura) untuk siri drama dan TV Fuji (Jepun) untuk dokumentari pada 2014.

AlHijrah Media Corporation

AlHijrah Media Corporation adalah pemegang lesen CASP (I) yang menawarkan TV FTA (TV AlHijrah) dan dikendalikan oleh Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) bertujuan untuk mempromosikan kandungan berteraskan Islam. Saluran ini bersiaran selama 18 jam setiap hari dari 6 pagi hingga 12 tengah malam. Pasaran sasaran adalah orang awam khususnya orang dewasa berumur 40 tahun ke bawah.

TV AlHijrah menggunakan 10 pemancar TV analog di seluruh negara bagi menyediakan liputan FTA. TV AlHijrah juga boleh ditonton melalui ASTRO dan boleh didapati melalui Internet. Pada 2013, ia mencatatkan purata penonton 30,000 seminit22.

TV Berbayar

Secara keseluruhan, pasaran TV Berbayar di seluruh dunia hampir mencecah satu bilion pelanggan pada tahun 2013. Setelah melepasi 900 juta pelanggan, pasaran TV Berbayar pada tahun 2013 telah menjana hasil bernilai hampir USD250 bilion23.

22 Nielsen Television Audience Measurement, 2013. 23 ABI Research, Global Pay TV Market Surpassed 900 Million Subscribers in 2013, April 2014.

75 Pasaran TV Berbayar di Malaysia yang dinamik berupaya meningkatkan persaingan di kalangan pemberi perkhidmatan TV Berbayar seterusnya memberikan tekanan terhadap harga perkhidmatan. Sebagai contoh, pemberi perkhidmatan jalur lebar menawarkan perkhidmatan IPTV dan perkhidmatan suara seterusnya menyaksikan perkhidmatan kabel dan satelit ditawarkan pada harga permulaan yang rendah24. Persaingan harga merupakan salah satu cara bagi menarik atau mengekalkan pelanggan sedia ada.

Di Malaysia, pasaran TV Berbayar dilihat semakin berkembang di mana terdapat pelbagai penawaran program dan pakej TV beserta pelbagai pilihan tambah nilai untuk kandungan TV dengan perjanjian baharu. Penyiar serta pemberi perkhidmatan komunikasi bekerjasama di dalam mempelbagaikan penawaran perkhidmatan jalur lebar dan kandungan TV beserta dengan pakej telefon. Para pemberi perkhidmatan ini turut menyediakan platform untuk persekitaran hiburan yang semakin berkembang, memanfaatkan peluang di dalam proses digitalisasi serta peluang melalui medium dalam talian. Rajah 3.3 di bawah menunjukkan penawaran yang disediakan oleh TV Berbayar utama di pasaran.

Penawaran TV Berbayar Utama

Perkhidmatan yang ditawarkan Model Pemilikan Perniagaan Data Kos Internet Bilangan Perkhidmatan Platfom Jalur Kandungan Suara Platfom TV (Mbps) (RM/Sebulan) saluran lebar (Langganan) 10 129 Hybrid 121 TV KABEL ABNxcess Fibre    ABNxcess  30 219 saluran Coaxial 50 369

TV Satelit ASTRO    ASTRO t.b. t.b. SATELIT DTH

10 148 171 ASTRO termasu Maxis Fiber    HSBB TM 20 198 k 68 IPTV  siaran 30 248 berjena 6 148 ma Internet ASTRO ASTRO Fiber    berkelajuan 12 198 TIME IPTV tinggi TIME 24 298 IPTV Akses 5 149 percuma ke 10 199 Fiber    HSBB TM saluran TM IPTV terpilih 113 HyppTV apabila 20 249 saluran melanggan perkhidmatan ADSL    TM jalur lebar 8 160

Nota: Kos Internet hanya merujuk kepada pelanggan kediaman sahaja dan munkin berbeza mengikut pakej TV Data (Mbps) hanya untuk jalur lebar terpilih sahaja

Sumber: Industri, MCMC Rajah 3.3 Penawaran TV Berbayar Utama

24 Informa Telecoms & Media report on Global Pay TV revenue forecasts, 2005-2017, Mei 2013

76 ASTRO

MEASAT Network Systems Sdn Bhd atau lebih dikenali sebagai ASTRO merupakan anak syarikat milik penuh Astro Malaysia Holdings Bhd. ASTRO adalah pemberi perkhidmatan satelit Terus-Ke-Rumah (DTH) di Malaysia. Pada Januari 2014, ASTRO mencatatkan penembusan isi rumah sebanyak 56% atau 3,884,000 langganan TV Berbayar untuk rumah kediaman. Ini termasuk 442,000 langganan percuma atau pelanggan TV satelit percuma. Dari segi penyediaan perkhidmatan, ASTRO juga telah menyediakan liputan bagi kawasan bukan kediaman, walaupun hanya terdapat 23,000 pelanggan pada tahun 2013.

Langganan ASTRO sehingga 31 Januari 2014 Jumlah Kediaman . Langganan 3,442,000 . Tanpa langganan (NJOI) 442,000 Bukan Kediaman . Hospital . Hotel . Kerajaan . Sekolah . Institusi Kewangan . Restoran 23,000

Sumber: ASTRO

Rajah 3.4 Langganan ASTRO sehingga 31 Januari 2014

Untuk makluman, jenis perkhidmatan dan platfom penghantaran bagi perkhidmatan yang disediakan oleh ASTRO adalah setanding dengan pemberi perkhidmatan antarabangsa di US dan UK seperti ditunjukkan di rajah di bawah.

Perkhidmatan ASTRO berbanding Pemberi Perkhidmatan Antarabangsa DirecTV DirecTV Perkhidmatan Sky UK ASTRO Perkhidmatan Sky UK ASTRO US US . TV berasaskan . Cinema release       langganan movie . Langganan- . Over-the-Top      percuma TV satelit (OTT) . Saluran . Multiroom viewing      Prabayar . Definisi Tinggi (HD)    . Jalur lebar/IPTV   . Personal Video    . Saluran 3D    Recording (PVR) . Video atas    Permintaan (VOD) Sumber: ASTRO; Laman sesawang syarikat

Rajah 3.5 Perkhidmatan ASTRO berbanding Penyedia Perkhidmatan Antarabangsa

ASTRO memeterai perjanjian perkongsian dengan TIME dotCom Bhd (TIME) pada tahun 2010 bagi menawarkan perkhidmatan TV dan jalur lebar. Dua tahun kemudian, ASTRO memeterai perjanjian dengan Maxis dan melancarkan perkhidmatan IPTV pada tahun 2013. Kerjasama di dalam IPTV telah menyumbang secara positif kepada hasil ASTRO dari segi kadar penembusan yang lebih tinggi. Pada tahun kewangan berakhir Januari 2014, hasil perkongsian ini telah mencatatkan lebih daripada 20,000 langganan.

77 Perkongsian kandungan mewujudkan situasi menang-menang

ASTRO menjana hasil daripada hak penyiaran program melalui jalinan perkongsian kandungan Barclays Premier League (BPL) dengan TM pada Ogos 2013. Perjanjian komersial ini memberikan faedah kepada kedua-dua pemberi perkhidmatan. ASTRO memperoleh medium penjanaan hasil yang baharu serta dapat mempertingkatkan penjenamaan, manakala pelanggan TM dapat menikmati siaran dua saluran ASTRO Supersport.

Secara efektif, pemberi perkhidmatan meningkatkan tahap kesetiaan pelanggan dan menawarkan perkhidmatan baharu bagi menarik pelanggan baharu. Seiring dengan peningkatan persaingan, pemberi perkhidmatan saling memanfaatkan kelebihan masing- masing serta menguruskan sendiri sebarang isu. Mereka beralih daripada pendekatan individu kepada persekitaran yang lebih bersepadu di mana kandungan dihantar melalui pelbagai platform yang berasaskan IP (IP-based platform).

Harga Pek Langganan Meningkatkan Purata Hasil Bagi Setiap Pengguna (ARPU) ASTRO

ARPU bagi ASTRO meningkat kepada RM96 daripada RM85 sejak tiga tahun yang lalu bermula tahun kewangan berakhir Januari 2011. Walaupun berlaku peningkatan harga, kadar pelanggan yang menamatkan perkhidmatan masih kekal berada di bawah paras 10%.

Adalah menarik untuk diperhatikan bahawa kadar penamatan perkhidmatan oleh pelanggan seperti yang ditunjukkan pada Rajah 3.7 mencatatkan penurunan walaupun berlaku peningkatan harga bagi kandungan premium sebanyak RM1 hingga RM15 pada Julai 2011. Kadar penamatan perkhidmatan yang rendah ini boleh dikaitkan dengan pelancaran pakej Superpack pada tahun yang sama di mana ianya termasuk perkhidmatan HD dan PVR. Pada tahun 2011, ASTRO turut melancarkan ASTRO First, perkhidmatan filem di atas permintaan yang membolehkan pelanggan menonton filem terkini dalam tempoh dua minggu selepas tayangannya di pawagam.

Pada November 2013, sekali lagi berlaku peningkatan harga di mana kadar langganan untuk ASTRO Family Pack meningkat sebanyak RM2 kepada RM39.95, manakala harga langganan bagi Sport Pack mengalami peningkatan sebanyak RM6 sebulan. ASTRO juga menawarkan pra tonton 12 saluran HD dan dua saluran SD serta akses percuma ke ASTRO On-The-Go bermula 1 November 2013 sehingga 15 Februari 2014. Pilihan yang diberikan secara percuma ini dilihat dapat memperlahankan kadar penamatan perkhidmatan.

78 Kadar Penamatan Perkhidmatan ASTRO (%) dan Peningkatan Harga ARPU TV Berbayar ASTRO Bagi Rumah Kediaman Tahun Kewangan Berakhir Jan 2011 Sehingga Tahun Kewangan Berakhir Jan 2014

KADAR PENAMATAN PERKHIDMATAN ARPU (%) (RM) 96.0 10% 10% 93.2 8% 89.0 7% Nov 2013: 85.0 Jul 2011: RM2 RM1 kepada kepada RM15 RM8

TKB Jan-11 TKB Jan-12 TKB Jan-13 TKB Jan-14 TKB Jan 11 TKB Jan 12 TKB Jan 13 TKB Jan 14

Nota: TKB – Tahun Kewangan Berakhir Nota: TKB – Tahun Kewangan Berakhir

Sumber: ASTRO

Sumber: Prospektus IPO ASTRO dan Penyata Kewangan ASTRO Rajah 3.7 Kadar Penamatan Perkhidmatan ASTRO (%) dan Rajah 3.6 ARPU TV Berbayar ASTRO Bagi Rumah Kediaman Peningkatan Harga Tahun Kewangan Berakhir Jan 2011 Sehingga Tahun Kewangan Berakhir Jan 2014

Kenaikan Harga Pek Langganan Merangsang Pertumbuhan ARPU

Asas bagi ARPU untuk ASTRO terdiri daripada pakej asas iaitu Family Pack. ARPU turut diperkukuhkan dengan pakej premium seperti SuperPack dan pakej-pakej tambahan seperti yang ditunjukkan pada rajah di bawah.

Pakej Tambahan RM5 dan ke atas, Atas Permintaan, Pakej Mini dan lain-lain

RM133 – RM155 SuperPack beserta HD, ASTRO On-The-Go dan PVR Pakej Premium RM75 ValuePack beserta HD

Pakej Asas RM40 Family Pack atau RM52 Family Pack beserta HD

Sumber ASTRO, MCMC Rajah 3.8 Pakej Asas, Permium dan Tambahan ASTRO

79 Perkhidmatan IPTV TM: HyppTV

Jumlah langganan perkhidmatan IPTV bagi peringkat global mencatatkan pertumbuhan dua digit iaitu di antara 22% dan 34% dari tahun 2011 hingga 2013. Sementara itu, pertumbuhan perkhidmatan IPTV TM selepas diperkenalkan tiga tahun yang lalu juga merekodkan pertumbuhan dua digit iaitu sebanyak 34% pada tahun 2013. Oleh itu, boleh dikatakan pertumbuhan IPTV di negara ini adalah selari dengan rekod pertumbuhan global.

Jumlah Langganan dan Pertumbuhan IPTV Global Jumlah Langganan dan Pertumbuhan IPTV TM

S4 2010 sehingga S4 2013 S4 2010 sehingga S4 2013

LANGGANAN LANGGANAN (juta) (juta) 34.1% 610.5% 28.4% 0.55 21.6% 0.41 96.2 79.1 61.7 0.24 46.0 73.4% 33.7% 0.03

S4 2010 S4 2011 S4 2012 S4 2013 S4 2010 S4 2011 S4 2012 S4 2013

Jumlah Global Pertumbuhan Tahunan Langganan IPTV TM Pertumbuhan Tahunan

Sumber: Point Topic Sumber: Telekom Malaysia Rajah 3.9 Jumlah Pelanggan dan Pertumbuhan IPTV Global S4 2010 Rajah 3.10 Jumlah Pelanggan dan Pertumbuhan IPTV TM S4 2010 sehingga S4 2013 sehingga S4 2013

Perkhidmatan TM HyppTV Everywhere yang dilancarkan pada Ogos 2013 merupakan penawaran perkhidmatan melalui pelbagai peranti yang membolehkan pelanggan HSBB dan ADSL menonton kandungan HyppTV di mana sahaja dan pada bila-bila masa melalui pelbagai jenis peranti. Penawaran perkhidmatan ini adalah selaras dengan aspirasi TM untuk menyampaikan kandungan hiburan menerusi pelbagai platform ke seluruh negara selari dengan pendekatan gaya hidup digital bersepadu di Malaysia.

Pakej IPTV TM Pakej Harga/Bulan (RM) Deskripsi Pek Platinum 30 33 saluran gaya hidup dan hiburan dari seluruh dunia Hiburan TV dari Hong Kong, Taiwan, China, Jepun dan Korea Pek Ruby 30 dari 10 saluran TV yang berdedikasi dan satu saluran VOD Pek Platinum + Pek Ruby + saluran yang lain seperti sukan dan Pek Mega 50 HD

Sumber: Telekom Malaysia

Rajah 3.11 Pakej IPTV TM

80 TM menyatakan bahawa pakej TV yang paling popular adalah HyppTV Mega Pack Platinum, manakala Hypp Flicks adalah saluran VOD paling popular terdiri daripada filem blockbuster dari Hollywood. Kos bagi perkhidmatan VOD berharga RM15 sebulan. Pakej dan perkhidmatan ini telah memberi sumbangan positif kepada hasil TM.

ABNxcess

Asia Broadcasting Network Sdn Bhd menawarkan rangkaian TV kabel digital pertama di Malaysia dengan menggunakan jenama ABNxcess, iaitu perkhidmatan TV dan Internet berkelajuan tinggi. Syarikat ini mula menawarkan perkhidmatan pada tahun 2012 di kawasan Sri Damansara dan melancarkan perkhidmatannya setahun kemudian. Pada penghujung tahun 2013, syarikat ini telah berkembang dengan liputan yang lebih meluas di kawasan Lembah Klang dan Johor.

Perkhidmatan TV Berbayar ABNxcess menggunakan Set Top Box yang menyokong pemampatan video MPEG2 dan MPEG4. Ia juga menampilkan aplikasi dan grafik hebat termasuk ciri-ciri 3D.

Tontonan dan Pembangunan TV

Penyiar TV FTA menduduki enam kedudukan teratas dari aspek jangkauan penonton

Pada tahun 2013, kajian terhadap Pasaran Tontonan TV yang dijalankan oleh Nielsen menyaksikan TV3 muncul sebagai siaran TV yang mempunyai jumlah tontonan tertinggi. TV FTA menguasai enam kedudukan terbaik bagi jumlah jangkauan penonton dengan baki selebihnya disumbang oleh saluran TV Berbayar.

Di antara punca peningkatan populariti TV FTA adalah disebabkan oleh siarannya yang boleh diakses oleh hampir kesemua isi rumah di Malaysia. Tambahan pula, populariti sesebuah rancangan TV turut menarik jumlah tontonan yang ramai. Sebagai contoh, TV3 terkenal dengan kandungan tempatannya dan menarik secara purata 672,000 tontonan bagi setiap minit.

Model perniagaan yang berbeza merupakan punca mengapa terdapat perbezaan di dalam jumlah penonton bagi TV FTA berbanding jumlah sasaran penonton bagi TV berbayar.

81 10 Kedudukan Teratas Pegangan Penonton 2013 Siaran TV Rating (000) Pegangan (%) TV3 672 21.9 TV9 220 7.2 TV FTA . TV3, ntv7, 8TV dan TV9 adalah stesen TV2 175 5.7 TV komersial di bawah Rangkaian TV 8TV 156 5.1 Media Prima ntv7 139 4.5 . TV1 dan TV2 dikendalikan oleh RTM TV1 134 4.4 Sun-TV 100 3.2 TV Berbayar Ria 90 2.9 . Empat saluran ini boleh didapati melalui Prima 85 2.8 TV satelit, ASTRO Ceria 70 2.3 Nota: Rating merujuk kepada purata rating seminit dan (000) merujuk kepada purata bilangan individu dalam ribu. Pegangan (%) merujuk kepada perkadaran bagi individu yang menonton rancangan tertentu berbanding jumlah individu yang menonton TV pada selang masa yang sama.

Sumber: Nielsen

Rajah 3.12 Kedudukan Teratas Pegangan Penonton 2013

Penyiar Fokus di dalam Penghasilan Kandungan bagi memenuhi Permintaan Pasaran

Kandungan yang menarik amat penting bagi mendapatkan pehatian penonton serta meningkatkan tahap kesetiaan penonton. Selain daripada mendapatkan kandungan serantau dan antarabangsa, penyiar turut menghasilkan pelbagai kandungan tempatan yang menarik untuk tontonan demografi yang luas. Tambahan pula, kandungan dari luar negara yang diberi suntikan tempatan dilengkapi dengan sari kata dan dialih suara kepada bahasa tempatan. Ini penting bagi memastikan kepelbagaian kehendak pengguna dapat dipenuhi. Khususnya, di kalangan pemberi perkhidmatan TV Berbayar, kandungan tempatan dapat mewujudkan 'kelekitan' penonton dan mengurangkan perpindahan pelanggan.

Selain mewujudkan hak siaran kandungan, kandungan tempatan turut membantu memperkayakan ekosistem penghasilan kandungan. Ini termasuk penghasilan dan penemuan bakat tempatan, memacu kemahiran produksi tempatan. Penyiar juga dapat membentuk dan membangunkan bakat dalaman (in-house talent), seterusnya menjamin kualiti budaya dalam kandungan yang dihasilkan.

82 Penerbitan Kandungan Sepintas lalu: ASTRO dan Media Prima ASTRO:

. Melabur sebanyak RM1.2 bilion di dalam penghasilan 50,000 jam kandungan semenjak penubuhannya pada tahun 1996. . Pada tahun 2013, kandungan antarabangsa yang ditukar mengikut versi tempatan di mana 28,000 jam program telah dialih suara dan diberikan sari kata bagi menambahbaik tontonan. . Telah menghasilkan 10,000 jam kandungan tempatan pada tahun 2013.

MEDIA PRIMA:

. Primeworks Studios, anak syarikat penciptaan kandungan Media Prima menghasilkan lebih daripada 5,000 jam drama, dokumentari dan rancangan setahun. Pada tahun 2013, lebih daripada 1,900 jam kandungan tempatan yang dihasilkan adalah untuk saluran TV3 sahaja. . Membelanjakan kira-kira RM200 juta setahun di dalam kandungan tempatan untuk demografi yang meluas . Beberapa drama TV yang diadaptasi daripada novel seperti ‘Teduhan Kasih’ dan ‘Love You Mr Arrogant’ meraih populariti dengan 11 juta tontonan menerusi segmen Akasia iaitu melalui siaran TV3.

Sumber: Industri, MCMC Rajah 3.13 Penerbitan Kandungan Sepintas lalu: ASTRO dan Media Prima

Perbelanjaan Pengiklanan (Adex)

Adex Global

Pada tahun 2013, Adex bagi peringkat global mencatatkan peningkatan sebanyak 3.6% kepada USD517.6 bilion dengan Amerika Utara, Eropah Barat dan Asia/Pasifik muncul sebagai penyumbang terbesar dengan masing-masing menyumbang USD177.9 bilion, USD107.1 bilion dan USD147.9 bilion. Secara global, TV muncul sebagai medium pengiklanan yang paling digemari oleh pengiklan dengan penguasaan pasaran sebanyak 40.1%. Penguasaan pasaran bagi TV secara relatifnya tidak berubah sejak tiga tahun kebelakangan ini.

Terutamanya, pengiklan menambah iklan konvensional dengan pengiklanan melalui pelbagai platform atau pengiklanan melalui Internet. Pengiklanan melalui Internet telah meningkat sebanyak 4% sejak 2011 daripada 16.1% kepada 19.8% pada tahun 2013. Pertumbuhan ini adalah disebabkan oleh peningkatan di dalam bilangan pengguna Internet dan kepelbagaian penyelesaian pengiklanan Internet yang semakin diguna pakai oleh sebahagian pengiklan.

83 Perbandingan Medium Adex 2011 – 2013 ADEX Surat khabar & majalah Televisyen Internet Lain-lain

2013 26.1% 40.2% 19.8% 13.9%

2012 27.7% 40.2% 18.0% 14.1%

2011 29.7% 39.9% 16.1% 14.3%

Nota: Lain-lain termasuk radio, pawagam dan pengiklanan luar

Sumber: ZenithOptimedia Rajah 3.84 Perbandingan Medium Adex 2011 – 2013

Pada tahun 2013, Adex bagi Internet global berada pada nilai USD101.5 bilion, iaitu peningkatan sebanyak 12.7% berbanding tahun 2012. Pecahan Adex bagi Internet menunjukkan Paid Search, Display Advertising dan Classified masing-masing memperoleh penguassan pasaran sebanyak 48.1%, 39.2% dan 12.6%.

Sebagai rujukan, Paid Search adalah jenis iklan di mana pemilik laman sesawang akan membayar yuran bagi iklan, pada kebiasaanya yuran dibayar berdasarkan bilangan click- through atau apabila laman sesawang tersebut muncul di tempat teratas pada halaman carian. Click-through adalah satu cara yang membawa pelawat terus ke laman sesawang pengiklan apabila pelawat klik pada iklan laman sesawang tersebut.

Pengiklanan Internet Mengikut Jenis 2013 Sementara itu, Display Advertising selalunya dirujuk sebagai banner advertising, iaitu pengiklanan grafikal yang muncul berdekatan dengan kandungan di dalam laman sesawang tersebut. 48.1% 39.2% 12.6% Pengiklanan Online Classified pula merupakan pengiklanan dalam talian yang mana mungkin Paid Search Display Classified diedar secara percuma atau dikenakan Advertising bayaran. Pengiklanan jenis ini pada

kebiasaanya adalah ringkas dan bayaran

Sumber: ZenithOptimedia dikenakan berdasarkan saiz iklan tersebut. Rajah 3.15 Pengiklanan Internet Mengikut Jenis 2013

84 Adex Malaysia

Selari dengan Adex di peringkat global, TV melambangkan medium yang kukuh menjangkaui berjuta-juta penonton. Di Malaysia, terdapat 6.6 juta isi rumah atau 97.7% daripada jumlah keseluruhan isi rumah mempunyai akses kepada siaran TV percuma atau siaran TV yang mendapat tajaan. Bagi pengiklan, medium ini mampu memberikan penjenamaan atau mesej pengiklanan yang kuat.

Adex keseluruhan bagi Malaysia meningkat Adex di Malaysia 15.95% kepada RM13.56 bilion pada tahun 2013 berbanding RM11.4 bilion pada tahun ADEX 2012. Menurut Nielsen, pada tahun 2013, (RM bilion) pengiklan membelanjakan RM8.09 bilion untuk iklan melalui TV berbanding RM6.15 bilion pada tahun 2012.

Daripada sudut penguasaan pasaran, kombinasi 13.6 TV berbayar dan TV FTA mencatatkan peratusan 10.8 11.4 9.6 penguasaan pasaran tertinggi iaitu 59.62% (2012: 53.94%). Mengikut pecahan, nilai Adex bagi TV FTA pada tahun 2013 adalah hampir tidak berubah, iaitu RM3.18 bilion berbanding RM3.17 bilion pada tahun 2012. Sebaliknya, 2010 2011 2012 2013

Adex bagi TV berbayar meningkat 1.5 kali ganda kepada RM4.91 bilion pada tahun 2013 Sumber: Nielsen Rajah 3.16 Adex di Malaysia berbanding RM2.98 bilion pada tahun 2012.

Adex Malaysia Mengikut Medium

2.2% 1.2% 3.1% 1.0% 3.9% 3.5%

26.1%

36.2%

33.7% 37.8% 2012 2013

27.8% 23.4%

TV Berbayar TV FTA Cetakan Radio Pengiklan Luar Lain-lain

Sumber: Nielsen Rajah 3.17 Adex di Malaysia Mengikut Medium

Secara alternatifnya, Adex TV Berbayar dilihat meningkatkan penguasaan pasaran sebanyak 10% kepada 36.2% daripada 26.1% yang dicatatkan pada tahun 2012. Sementara penguasaan pasaran TV FTA menurun kepada 23.4% pada tahun 2013 daripada 27.8% yang dicatatkan pada tahun 2012.

85 Berdasarkan data yang dicerap oleh Nielsen, pertumbuhan Adex bagi TV Berbayar, TV FTA dan surat khabar boleh dilihat pada Rajah 3.18. Rajah tersebut menunjukkan Adex bagi TV Berbayar mengatasi Adex bagi TV FTA. Adex bagi TV Berbayar turut mengatasi Adex bagi medium percetakan.

Adex Malaysia 2010 – 2013

ADEX TV Berbayar TV Berbayar mengatasi (RM juta) mengatasi FTA surat khabar

4,907 4,359 4,306 3,893 4,573 3,171 3,179 2,892 3,014

1,947 2,977 2,468 880 921 945 902

2010 2011 2012 2013

FTA TV Berbayar Surat Khabar Lain-lain

Nota: Pada tahun 2012, sebanyak enam saluran TV FTA dimasukkan (TV9, 8TV, ntv7, TV3, TV1 dan TV2) di dalam senarai pemantauan. Berkuat kuasa 16 Julai 2013, TV AlHijrah telah dimasukkan menjadikan jumlah saluran TV FTA sebanyak tujuh saluran. Saluran TV berbayar telah ditambah dalam kumpulan: 11 saluran pada tahun 2010, 1 pada tahun 2011, 10 pada 2012 dan 2 pada tahun 2013. Pada 31 Disember 2013, terdapat sejumlah 27 saluran.

Sumber: Nielsen Rajah 3.18 Adex Malaysia 2010 – 2013

Secara purata, pada tahun 2013 Adex bagi setiap saluran TV Berbayar ialah RM182 juta. Sementara itu, Adex bagi setiap saluran TV FTA ialah RM454 juta iaitu 2.5 kali lebih tinggi berbanding siaran TV Berbayar. Terdapat tujuh saluran TV FTA yang dipantau manakala 27 saluran bagi TV Berbayar. Pada tahun 2012 dan 2013, tambahan sebanyak 12 saluran TV Berbayar dipantau.

Senario ini menunjukkan perbezaan di dalam pendekatan bagi kedua-dua jenis model perniagaan. Di mana, peningkatan di dalam jumlah saluran bagi TV Berbayar akan meningkatkan lagi nilai Adex sementara TV FTA kekal sebagai sumber penjanaan hasil yang kukuh. Secara keseluruhannya, Adex bagi Malaysia mencatatkan pertumbuhan dua digit memandangkan terdapat pertambahan saluran bagi TV berbayar.

86 Data daripada stesen penyiar menunjukkan Adex TV FTA berbanding Adex TV Berbayar situasi yang berbeza namun persamaan yang 2012 – 2013 dapat dilihat ialah TV Berbayar menunjukkan pertumbuhan yang ketara. ADEX (RM juta) Rajah 3.19 menunjukkan TV FTA mencatatkan nilai Adex yang konsisten mengatasi nilai Adex 779 bagi TV Berbayar untuk dua tahun berturut- 774 turut pada tahun 2012 dan 2013.

Walaupun Adex untuk TV FTA menurun sebanyak 0.6% kepada RM774 juta pada tahun 325 2013, Adex bagi TV Berbayar mencatatkan 280 pertumbuhan dua digit atau 16% kepada RM325 juta pada tahun 2013.

TV Berbayar mempunyai kelebihan berbanding 2012 2013 TV FTA kerana mereka mempunyai keupayaan TV FTA TV Berbayar untuk menawarkan saluran-saluran khusus berdasarkan topik yang tertentu serta Nota1: Laporan Adex dari Media Prima, RTM dan ASTRO membolehkan iklan disalurkan kepada Nota2: ASTRO Tahun Kewangan Berakhir Januari 2014 kumpulan sasar dengan lebih tepat. Sumber: Industri Rajah 3.19 Adex TV FTA Berbanding TV Berbayar 2012 – 2013

Institusi kerajaan tempatan membelanjakan hampir RM1 bilion untuk iklan

Pada akhir tahun 2013, Nielsen Information Services melaporkan bahawa institusi kerajaan tempatan adalah pelanggan utama bagi Adex. Institusi-institusi ini telah membelanjakan hampir RM1 bilion untuk pengiklanan menerusi pelbagai jenis platform.

Sementara itu, sektor perkhidmatan talian mudah alih telah membelanjakan RM309 juta untuk Adex. Sejumlah RM233 juta telah dibelanjakan untuk Adex di bawah kategori telefon dan aksesori. Maxis muncul sebagai pengiklan paling tinggi di antara pemberi perkhidmatan C&M dengan jumlah Adex bernilai RM183.49 juta.

Melangkah ke tahun 2014, nilai keseluruhan Adex bagi Malaysia dijangka akan meningkat kerana berlangsungnya acara besar seperti Piala Dunia FIFA yang akan bermula pada bulan Jun 2014 dan Tahun Melawat Malaysia 2014. Di samping itu, menurut ramalan Carat Media, Adex keseluruhan bagi Malaysia dijangka akan berkembang sekitar 12% pada tahun 201425.

25 Artikel dari The Star, Positive Outlook for Adex in 2014 as World Cup Kicks In, November 2013.

87 Penyiar Radio

Terdapat lebih daripada 20 stesen radio komersial beroperasi di Malaysia, dengan tiga kumpulan utama radio menguasai bahagian terbesar pendengar iaitu ASTRO Radio, Media Prima Radio Networks dan Kumpulan Radio Star. Pada tahun 2013, dua buah stesen radio telah dilancarkan iaitu Pi Mai FM dan Ultra FM di bawah Copyright Laureate Sdn Bhd. Manakala sebuah stesen radio iaitu 1M4U fm di bawah pengurusan Genmedia Sdn Bhd juga telah memulakan transmisi permulaan di lembah Klang. Ia dijangka akan memulakan operasi pada tahun 2014.

Hari ini, akses radio di Malaysia dianggap meluas dengan pelbagai pasaran khusus bagi memenuhi citarasa pendengar. Bagi rakyat Malaysia, radio merupakan medium yang popular untuk berita, hiburan dan medium untuk berkongsi pengalaman dan pengetahuan.

Rajah di bawah menunjukkan bilangan pendengar bagi kumpulan radio komersial pada tahun 2012 dan 2013. ERA fm yang merupakan radio di bawah pengurusan ASTRO Radio adalah saluran yang paling popular mengikut bilangan pendengar dan memperoleh hampir empat juta pendengar pada tahun 2013. Sebelumnya pada tahun 2012, SINAR fm merupakan saluran yang paling popular di bawah kumpulan radio yang sama.

Stesen-stesen radio komersial pada hari ini memberi tumpuan dalam meningkatkan jumlah pendengar iaitu melalui penyediaan program atau kandungan yang menarik kepada kumpulan pendengar sasar. Stesen-stesen tersebut turut menitik beratkan personaliti radio memandangkan peranan mereka yang dapat menarik bilangan besar pendengar.

Pendengar mengikut Kumpulan Radio 2012 – 2013

PENDENGAR

('000)

RADIO ASTRO RADIO MEDIA PRIMA KUMPULAN RADIO STAR

3,917 3,917

3,909 3,909

3,845 3,845

3,235 3,235

3,230 3,230

2,971 2,971

2,937 2,937

2,874 2,874

2,009 2,009

2,006 2,006

1,976 1,976

1,831 1,831

1,525 1,525

1,400 1,400

1,369 1,369

899 899

825 825

692 692

654 654

376 376

342 342

311 311

276 276

266 266

258 258

253 253

123 123

91 91

2012 2013

Nota: Nielsen tidak mengawasi pendengar bagi Capital FM (Di bawah Kumpulan Radio Star)

Sumber: Nielsen Rajah 3.20 Pendengar mengikut Kumpulan Radio 2012 – 2013

Di antara ketiga-tiga kumpulan radio, ASTRO Radio dengan lapan stesen radio merekodkan 14 juta pendengar, sementara Radio Media Prima dan Kumpulan Radio Star masing-masing mencatatkan sejumlah empat juta dan 3.6 juta pendengar.

88 Rajah 3.21 di bawah menunjukkan tiga kumpulan pendengar radio komersial dan jumlah stesen bagi setiap kumpulan.

Pasaran Radio: Tiga Kumpulan Radio Komersial Pengiklanan Radio Tradisional dan

dan Pendengar 2013 Bukan Tradisional 2013

PENDENGAR 3% (juta) Radio ASTRO 14 8 stesen 12 10 8 6 3 stesen setiap 4 Radio Media Prima satu Kumpulan Radio 2 Star 0 97% 0 2 4 6 8 10 12 Pengiklanan Tradisional JUMLAH STESEN

Pengiklanan Bukan Tradisional

Nota: Tiada maklumat tentang Capital FM yang berada di bawah Sumber: Industri, MCMC Kumpulan Radio Star Rajah 3.22 Pengiklanan Radio Tradisional dan Bukan Tradisional 2013

Sumber: Nielsen, MCMC Rajah 3.21 Pasaran Radio:Tiga Kumpulan Radio Komersial dan Pendengar 2013

Daripada perspektif Adex, tiga kumpulan radio komersial mencatatkan nilai terkumpul Adex menghampiri RM450 juta setakat 31 Disember 2013. Dengan peningkatan perkhidmatan Internet dan kemajuan di dalam teknologi pengiklanan digital, penyiar radio mencari medium interaktif dan bukan tradisional melalui portal atau saluran sosial bagi meningkatkan peluang untuk pengiklanan yang lebih berkesan.

Pada tahun 2013, pengiklanan bukan tradisional melalui ketiga-tiga kumpulan radio ini menyumbang 3% atau RM14 juta kepada nilai keseluruhan Adex bagi radio. Pengiklanan melalui kaedah tradisional terdiri daripada jualan bagi masa siaran manakala pengiklanan banner dan text link melalui Internet adalah contoh kepada pengiklanan bukan tradisional.

Berdasarkan kajian yang dijalankan oleh Nielsen, Radio ASTRO mencatatkan RM254 juta Adex pada tahun 2013, iaitu pertumbuhan sebanyak 9% berbanding tahun 2012. Manakala Radio Media Prima merekodkan Adex bernilai RM132.7 juta (2012: RM115.4 juta). Walau bagaimanapun pada tahun 2013, Kumpulan Radio Star mencatatkan penurunan sebanyak 20% kepada RM61.6 juta (2012: RM77.4 juta). Pecahan Adex mengikut stesen radio ditunjukkan dalam rajah di bawah.

89 Radio Adex: 2012 berbanding 2013

ADEX (RM juta)

RADIO ASTRO RADIO MEDIA PRIMA KUMPULAN RADIO STAR

74.6 74.6

64.8 64.8

63.0

57.5 57.5

46.6 46.6

46.0 46.0

45.6 45.6

44.3 44.3

43.7 43.7

43.0 43.0

37.8 37.8

35.7 35.7

33.0 33.0

28.6 28.6

25.1 25.1

22.0 22.0

21.5 21.5

20.4 20.4

20.3

16.6 16.6

16.4 16.4

12.6 12.6

10.4 10.4

8.7 8.7

7.9 7.9

7.4 7.4

7.3

6.3 6.3

4.9 4.9

3.1 3.1

2012 2013

Sumber: Nielsen Rajah 3.23 Radio Adex 2012 berbanding 2013

Pembangunan Radio di Malaysia

Maklum balas yang diperolehi daripada sembilan kumpulan radio dan pemberi perkhidmatan menunjukkan perspektif berikut mengenai pembangunan radio di Malaysia.

Cabaran Perniagaan

Penyiar radio telah menyiarkan program audio kepada orang ramai, menjadi alat untuk hiburan dan berita untuk beberapa dekad. Walau bagaimanapun, pertumbuhan teknologi telah mengubah keseluruhan landskap pengguna dan mendesak penyiar radio tradisional untuk berkembang dan memenuhi kehendak orang ramai yang celik teknologi.

Perubahan tersebut telah mencabar penyiar radio untuk membangunkan model baru yang strategik bagi mengekalkan perniagaan mereka, contohnya pergerakan ke arah platform dalam talian. Beberapa cabaran perniagaan yang dikenal pasti oleh penyiar radio ditunjukkan seperti rajah di bawah.

90 Cabaran Perniagaan bagi Penyiar Radio

Permintaan untuk Kandungan dan Perubahan dalam Jangkaan Pelanggan Penyiar Radio menghadapi cabaran untuk menghasilkan program-program yang kreatif bagi memenuhi selera pendengar. Terdapat juga pendengar yang menginginkan penglibatan yang lebih aktif, perbincangan rasional, perdebatan, analisis, hal ehwal semasa dan ekonomi.

Platform pengiklanan baru Mesej pengiklan dapat mencapai pasaran yang lebih luas dan terdapat satu trend di mana pengiklan beralih ke arah platform media digital. Senario ini telah menggesa penyiar radio untuk menyediakan radio dalam talian dan menjana keuntungan dari platform yang baharu.

Perubahan Kelakuan Pendengar Pendengar secara beransur-ansur mendengar radio melalui alatan pemain peribadi yang diwujudkan pada komputer dan telefon bimbit. Dengan berbuat demikian, pendengar boleh memilih muzik pilihan mereka dan mempunyai pelbagai koleksi muzik berbanding apa yang ditawarkan oleh sesebuah stesen radio. Kehadiran radio dalam talian juga mewujudkan persaingan kepada radio terestrial.

Sumber: Industri, MCMC Rajah 3.24 Cabaran Perniagaan bagi Penyiar Radio

91

Halaman ini sengaja dibiarkan kosong

92 MODUL 4: JAMINAN KUALITI DAN PERLINDUNGAN PENGGUNA

93 Jaminan Kualiti Perkhidmatan

Pengguna di Malaysia dilindungi oleh Standard Mandatori. Standard Mandatori telah dikuatkuasakan oleh MCMC melalui CMA bagi memantau dan mengawalselia prestasi kesemua pemberi perkhidmatan yang berkaitan.

Tindakan MCMC dalam Melindungi Pengguna – Peranan dan Pendekatan

Pensijilan/Kod cth. Pensijilan Peralatan Pengguna atau Kod Saluran Aduan Pengguna Dilaksanakan oleh Forum Kawal www.complaint.cfm.org.my Kendiri http://aduan.skmm.gov.my

CMA dan Perundangan Standard Mandatori Kualiti Subsidiari Perkhidmatan (Dilaksanakan oleh MCMC)

TINDAKAN MCMC DALAM PERLINDUNGAN PENGGUNA – PERANAN DAN PENDEKATAN Perlindungan Pengguna - Melindungi Pengguna

Sumber: MCMC Rajah 4.1 Tindakan MCMC dalam Melindungi Pengguna – Peranan dan Pendekatan

Tujuan Standard Mandatori diwujudkan adalah bagi:

. Melindungi hak-hak pengguna; . Memberi penjelasan kepada pengguna tentang kriteria pengukuran Kualiti Perkhidmatan (QoS) yang ditawarkan dengan secara jelas dan terperinci; dan . Meningkatkan persaingan dalam pasaran dengan memberi tumpuan kepada Kualiti Perkhidmatan (QoS).

Melalui Standard Mandatori bagi Kualiti Perkhidmatan, pemberi perkhidmatan perlu memastikan tahap kualiti yang diperlukan pelanggan bagi perkhidmatan yang ditawarkan.

Sebagai contoh, bagi mematuhi beberapa standard, pemberi perkhidmatan tidak boleh melebihi bilangan maksimum jumlah aduan seperti mana yang telah ditetapkan oleh Standard Mandatori. Kegagalan pematuhan terhadap Standard Mandatori bagi Kualiti Perkhidmatan merupakan satu kesalahan yang tertakluk di bawah seksyen 105(3) CMA. Jika disabitkan kesalahan, pesalah boleh dikenakan denda tidak melebihi RM100,000 atau penjara tidak melebihi dua tahun atau kedua-duanya sekali.

94 Terdapat tujuh Standard Mandatori bagi Kualiti Perkhidmatan yang telah didaftarkan antara tahun 2003 dan 2011, iaitu:

. Perkhidmatan Rangkaian Telefon Bersuis Awam (PSTN) . Perkhidmatan Selular Awam (PCS) . Perkhidmatan Akses Internet Berdial (DIAS) . Perkhidmatan Aplikasi Kandungan (CAS) . Perkhidmatan Telefon Berbayar Awam (PPS) . Perkhidmatan Talian Pajakan Digital (DLL) . Perkhidmatan Akses Jalur Lebar (BAS)

Peranan MCMC dalam Melindungi Pengguna – Pendekatan Pengawalseliaan

Sumber: MCMC Rajah 4.2 Peranan MCMC di dalam Melindungi Pengguna – Pendekatan Pengawalseliaan

Pemberi perkhidmatan dikehendaki mengemukakan laporan setengah tahun mengenai pematuhan terhadap standard perkhidmatan yang telah ditetapkan di bawah Standard Mandatori bagi Kualiti Perkhidmatan. MCMC menjalankan audit secara rambang ke atas laporan yang diserahkan oleh pemberi perkhidmatan bagi memastikan kesahihan dan kebolehpercayaan perkhidmatan yang ditawarkan.

Pada akhir tahun 2012, sebanyak 57 laporan telah dihantar kepada MCMC. Daripada jumlah ini, enam pemegang lesen didapati gagal mematuhi standard mandatori yang telah ditetapkan. Enam pemegang lesen didapati gagal mematuhi standard berikut:

a) Perkhidmatan Rangkaian Telefon Bersuis Awam; b) Perkhidmatan Talian Pajakan Digital; dan c) Perkhidmatan Akses Jalur Lebar

Sebagai sebahagian daripada proses, selepas penilaian lanjut dibuat daripada semua kes ketidakpatuhan, Kertas Siasatan (IP) telah dibuka ke atas enam pemegang lesen untuk siasatan dan tindakan lanjut di bawah Seksyen 105 (3) CMA dan Syarat Lesen Standard Seksyen 5.2.

95 Perlindungan Pengguna

Proses Pengurusan Aduan MCMC

Perlu dinyatakan bahawa aduan terhadap pemberi perkhidmatan haruslah dirujuk kepada pemberi perkhidmatan yang berkaitan terlebih dahulu. Ini memberi peluang kepada pemberi perkhidmatan untuk menyelesaikan aduan tersebut. Bagaimanapun, sekiranya aduan tersebut tidak dapat diselesaikan atau tidak dapat memberikan penyelesaian yang memuaskan, pengadu boleh membuat aduan kepada Forum Industri yang berkaitan. Forum-forum Industri terdiri daripada Forum Pengguna Komunikasi dan Multimedia (CFM) dan Forum Kandungan Komunikasi dan Multimedia Malaysia (CMCF).

Bagi situasi di mana penyelesaian terhadap aduan tersebut masih lagi tidak memuaskan, pengadu boleh membuat aduan kepada MCMC. Garis panduan bagi Pengurusan Aduan MCMC boleh didapati di www.mcmc.gov.my.

Proses Pengurusan Aduan MCMC

Masalah Hubungi Pemberi Perkhidmatan bagi Penyelesaian LANGKAH Pengguna/ 1 Masalah berkaitan perkhidmatan telekomunikasi, pos, Isu Aduan Internet dan radio

Tiada Penyelesaian/Maklumbalas Aduan berkaitan Perkhidmatan

Forum Pengguna Komunikasi dan Multimedia (CFM) Hotline: 1800 182 222

LANGKAH E-mel: [email protected] CFM atau CMCF 2 Portal: www.cfm.org.my Aduan berkaitan Kandungan melalui perantaraan elektronik Forum Kandungan Komunikasi dan Multimedia Malaysia (CMCF) Hotline: 1800 882 623

E-mel: [email protected] Portal: www.cmcf.my Tidak Berpuashati

Aduan kepada MCMC Hotline: 1800 888 030 LANGKAH Aduan kepada E-mel: [email protected] 3 MCMC Portal: http://aduan.skmm.gov.my

Sumber: MCMC Rajah 4.3 Proses Pengurusan Aduan MCMC

96 Forum Industri dan Kawal Selia Kendiri melalui CFM dan CMCF

Peranan dan Tanggungjawab CFM

CFM bertindak berasaskan kawal selia kendiri dengan penyertaan dan perwakilan daripada persatuan-persatuan pengguna, pemberi-pemberi perkhidmatan dan pihak-pihak berkepentingan yang lain. Penyertaan bersama oleh kedua-dua pihak daripada sektor permintaan dan penawaran adalah bagi memastikan penilaian menyeluruh dapat dilakukan di dalam menguruskan aduan, seterusnya melindungi hak pengguna.

Sehingga akhir tahun 2013, CFM mempunyai 41 ahli, dengan perwakilan daripada 19 pemberi perkhidmatan dan 22 persatuan pengguna.

CFM adalah Forum Industri yang diwujudkan selaras dengan keperluan yang ditetapkan oleh CMA. Sejak tahun 2001, CFM menyediakan platform bagi penyelesaian aduan, pertikaian dan rungutan yang berkaitan dengan isu-isu C&M. Proses pengawalan ini adalah bagi memastikan kesemua pemberi perkhidmatan C&M dikehendaki menangani aduan-aduan pengguna dengan cara yang bersesuaian dan mencari penyelesaian bagi aduan-aduan tersebut.

Tahun 2013 merupakan tahun yang membanggakan bagi CFM kerana berjaya melancarkan secara rasmi portal CONSUMERinfo.my (www.consumerinfo.my). Portal ini adalah sebahagian daripada inisiatif CFM untuk mendekati pengguna melalui platform media baharu. Selain daripada itu, CFM juga mempromosikan kempen melalui Facebook dan Twitter.

Sehingga 31 Disember 2013, portal CONSUMERinfo.my telah mencatatkan lebih daripada 122,000 hit manakala laman sesawang utama CFM telah menarik 26,378 pengunjung. Melalui platform media sosial, halaman CFM di Facebook pula mendapat hampir 2,000 like dengan Twitter merekodkan 245 pengikut.

Sebagai usaha untuk lebih dikenali di ACARA PEMBABITAN kalangan rakyat Malaysia, CFM telah DAN KESEDARAN PENGGUNA CFM 2013 secara aktif menyertai pelbagai acara bagi mendekati serta meningkatkan kesedaran Jenis Aktiviti Penglibatan pengguna. Antara majlis yang disertai oleh CFM adalah Karnival Jalur Lebar 1Malaysia dan Klik dengan BijakTM. Seminar/Bengkel 5 Bahan-bahan penerbitan CFM seperti buku panduan pengguna dan lain-lain terbitan tentang kesedaran pengguna telah Pameran/Gerai 20 diedarkan di acara-acara yang disertai oleh CFM. Ianya bertujuan bagi meningkatkan lagi kesedaran pengguna tentang hak-hak Penglibatan Pengucapan 8 mereka sebagai pengguna di dalam sektor C&M. Dengan ini, pengguna akan lebih Sumber: MCMC memahami serta mengetahui dan Rajah 4.4 Acara Pembabitan dan Kesedaran Pengguna CFM 2013 memahami kaedah untuk menangani sebarang masalah atau rungutan melalui saluran aduan yang betul bagi mencari penyelesaian yang segera.

97 Pada tahun 2013, CFM telah menerbitkan buku panduan pelanggan bertajuk ‘Deciding what’s good for you’. Buku ini boleh didapati di dalam versi Bahasa Malaysia dan Bahasa Inggeris. Risalah yang dijenamakan sebagai ‘Shout’ juga diterbitkan setiap suku tahun bertujuan mendidik dan memberi kesedaran kepada pengguna tentang Gaya Hidup Digital Malaysia. Risalah ini turut mengandungi panduan dan petunjuk tentang teknologi mudah alih dan Internet yang terkini di pasaran.

Penyertaan CFM secara proaktif di dalam majlis bersama pengguna diharapkan akan dapat mewujudkan kesedaran tentang C&M di kalangan lebih ramai pengguna.

Sehingga akhir tahun 2013, sebanyak 6,257 aduan telah diterima di mana 4,857 atau 77.6% aduan telah berjaya diselesaikan. Analisis terhadap aduan yang diterima menunjukkan bahawa aduan berkaitan dengan bil dan caj, mutu perkhidmatan dan liputan yang rendah merangkumi lebih daripada 70% daripada jumlah aduan yang diterima CFM. Rajah 4.5 di bawah menunjukkan jumlah aduan berdasarkan jenis perkhidmatan.

Aduan Mengikut Jenis Perkhidmatan 2013

48.3% 19.5% 13.1% 6.6% 6.3% 4.4% 1.8% 0.1%

Selular Jalur lebar Jalur Jalur Lebar TV Talian Lain-lain TV Tanpa Lebar Mudah Alih Berbayar Tetap Wayar Berwayar

Sumber: MCMC Rajah 4.5 Aduan Mengikut Jenis Perkhidmatan 2013

Selain daripada itu, CFM turut melakukan siasatan terhadap 103 kes ketidakpatuhan Kod Pengguna Am (GCC). Kebanyakan kes-kes ini adalah berkaitan yuran Credit Tip Off Service (CTOS), pendaftaran palsu dan transaksi kad kredit tanpa izin.

Peranan CMCF Dalam Kandungan

Forum Kandungan Komunikasi dan Multimedia Malaysia (CMCF), seperti Forum Industri yang lain, diberi kuasa oleh MCMC melalui CMA sebagai badan khusus bagi industri yang berperanan sebagai pemudahcara dan untuk meningkatkan tahap kawal kendiri industri. CMCF adalah berpandukan Kod Kandungan, yang telah dibangunkan secara bersama oleh CMCF dengan kerjasama industri dan MCMC.

CMCF ditubuhkan pada tahun 2001 dengan tujuan untuk mentadbir kandungan serta isu-isu yang berkaitan dengan kandungan yang disebarkan melalui medium rangkaian elektronik. Elemen-elemen pemantauan termasuk kandungan elektronik yang berasal di Malaysia yang dihantar melalui Internet, radio, TV dan peranti mudah alih.

98 CMCF turut mempunyai Biro Aduan dan Khidmat Nasihat Kandungan bagi menangani rungutan daripada pengguna dan ahli industri mengenai perkara-perkara yang berkaitan dengan kandungan di medium rangkaian elektronik.

Pada penghujung tahun 2013, CMCF menerima 431 aduan dan enam kes khidmat nasihat. Daripada 431 aduan yang diterima, sebanyak 389 aduan telah dibuat oleh orang ramai dan 42 aduan adalah daripada agensi-agensi lain/pihak berkuasa (MCMC, KKMM dan lain-lain) dan satu aduan adalah daripada ahli industri CMCF. Aduan yang diterima adalah berkaitan dengan kandungan pengiklanan, kandungan mudah alih/perkhidmatan dan kandungan penyiaran, kandungan Internet dan lain-lain. Kategori dan bilangan aduan pada tahun 2013 ditunjukkan pada Rajah 4.6.

Aduan yang Diterima CMCF mengikut Kategori 2013

53.4% 36.7% 4.6% 4.4% 0.9%

Kandungan Kandungan Mudah Kandungan Kandungan Lain-lain Internet Alih/Perkhidmatan (TVPenyiaran & Radio) Pengiklanan

Sumber: CMCF Rajah 4.6 Aduan yang Diterima CMCF mengikut Kategori 2013

Dalam meneruskan usaha untuk mendekati masyarakat, CMCF telah mengambil bahagian dalam bengkel, ceramah, pameran dan membuat pembentangan di seminar. Melalui acara- acara ini, CMCF terus meningkatkan kesedaran, mempromosi serta mendidik pengguna tentang kaedah yang betul untuk mengakses kandungan secara elektronik. Penglibatan CMCF dalam pelbagai acara ditunjukkan seperti rajah di bawah.

AKTIVITI CMCF 2013 Jenis Aktiviti Penglibatan

Siri Jelajah/Pameran 34 JUMLAH

71 Seminar/Bengkel/Persidangan 37

Sumber: MCMC Rajah 4.7 Aktiviti CMCF 2013

99 Aduan Pengguna yang Diterima oleh MCMC

Sejak beberapa tahun kebelakangan ini, pengguna perkhidmatan komunikasi semakin sedar akan hak-hak mereka sebagai pengguna. Didapati terdapat banyak aduan telah dikemukakan melalui saluran yang betul iaitu pertama melalui pemberi perkhidmatan, kemudian melalui forum kawal selia kendiri dan melalui MCMC. Aduan-aduan pengguna secara kolektif mewakili mekanisme maklum balas kepada pemberi perkhidmatan sebagai penanda aras tahap perkhidmatan yang disediakan. Maklumbalas tersebut memberikan pengetahuan kepada industri tentang bidang yang memerlukan penambahbaikan dan peningkatan. Dengan cara ini, pengguna telah mendorong pemberi perkhidmatan untuk menyediakan perkhidmatan yang berdaya saing.

Berdasarkan aduan dan laporan yang banyak diterima pada awal tahun 2013 daripada orang ramai, pertubuhan bukan kerajaan dan media berkaitan dengan panggilan terputus, MCMC telah menjalankan Extensive End-Point Service Availability Testing (EESAT) di antara bulan Julai dan September 2013 di seluruh negara untuk memeriksa aduana tersebut. Ujian ini melibatkan 120 ukuran pematuhan yang diadakan di beberapa lokasi di seluruh Malaysia. Hasilnya, tindakan telah diambil ke atas beberapa pemberi perkhidmatan bagi memastikan kualiti panggilan berada pada tahap yang memuaskan.

Kompaun Panggilan Terputus dan Aduan Kepada Pemberi Perkhidmatan Mudah Alih 2013 CELCOM DIGI MAXIS U MOBILE 2013 Kompaun Aduan Kompaun Aduan Kompaun Aduan Kompaun Aduan Julai 3 2 5 3 5 3 0 0 Ogos 3 1 4 5 3 1 0 0 September 1 6 2 1 1 1 1 1 Jumlah 7 9 11 9 9 5 1 1 Kompaun RM 310,000 RM480,000 RM360,000 RM50,000 Nota: Jumlah Kompaun: 28 Jumlah Aduan: 24

Sumber: MCMC

Rajah 4.8 Kompaun Panggilan Terputus dan Aduan Kepada Pemberi Perkhidmatan Mudah Alih 2013

Graf di bawah menunjukkan sebanyak 11,395 aduan telah diterima pada sepanjang tahun 2013. Ianya merupakan peningkatan sebanyak 15.9% berbanding 9,826 aduan yang diterima pada tahun 2012.

Trend Aduan Pengguna 2002 – 2013

BILANGAN ADUAN 11,395 9,222 9,826 8,013 6,178 4,289 2,147 190 343 369 370 664

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Sumber: MCMC Rajah 4.9 Trend Aduan Pengguna 2002 – 2013

100 Jenis-jenis aduan yang diterima adalah meliputi isu perkhidmatan telekomunikasi, perkhidmatan penyiaran, perkhidmatan pos/kurier dan perkhidmatan kandungan yang berkaitan dengan Internet/media baharu. Daripada 11,395 aduan yang diterima pada tahun 2013, sebanyak 70% merupakan aduan terhadap pemberi perkhidmatan dan baki 30% adalah berkaitan dengan peruntukan dan kuasa penyiasatan MCMC. Aduan yang diterima tertumpu kepada isu-isu seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.10.

Kategori Aduan Diterima 2013

Aduan yang diterima berkaitan Aduan yang dibuat terhadap dengan peruntukan CMA dan pemberi perkhidmatan siasatan oleh MCMC 30% Kandungan (media baharu, Perkhidmatan Pos dan Kurier SMS/MMS, TV dan radio)

Bil dan bayaran-perkara yang Jenayah siber seperti phishing 70% berhubung caj data/jalur lebar

Perkhidmatan SMS terutamanya Gangguan spektrum kepada kandungan mudah alih

Pertikaian atas terma dan syarat Struktur telekomunikasi dan radiasi yang berhubungan dengan Polisi Penggunaan Adil

Pemasangan haram TV Ketiadaan atau kurang liputan parabola/peralatan tidak mematuhi perkhidmatan kebanyakannya pada standard perkhidmatan selular dan jalur lebar

Penyampaian perkhidmatan atau prestasi yang lemah terutamanya kepada gangguan perkhidmatan dan kualiti sambungan Internet

Insentif yang disediakan oleh Perkhidmatan yang disediakan di MCMC iaitu Netbook 1Malaysia , bawah program PPS seperti Pakej Komunikasi Belia (YCP) dan Kampung Tanpa Wayar 1Malaysia Get Malaysian Business Online (KTW1M), Pusat Internet 1Malaysia (GMBO) dan pelbagai aduan lain (PI1M) dan Perpustakaan Komuniti Jalur Lebar Komuniti

Aduan lain iaitu gambaran yang salah berkaitan perkhidmatan, pendaftaran palsu/penipuan, amalan tidak adil

Sumber: MCMC Rajah 4.10 Kategori Aduan Diterima 2013

101 Dalam kes aduan berkaitan phishing, MCMC mengambil tindakan melalui kerjasama bersama badan-badan berkepentingan lain. Kerjasama MCMC dengan Polis Diraja Malaysia (PDRM) dan Bank Negara Malaysia (BNM) dari Januari hingga Mei 2013 telah berjaya menutup 652 jumlah laman sesawang phishing di Malaysia. Jumlah ini berkurangan daripada 835 laman yang ditutup dalam tempoh yang sama pada tahun 2012. Penutupan ini menunjukkan peningkatan kesedaran orang ramai apabila melakukan urusniaga perbankan atau melakukan transaksi pembelian dalam talian.

Terdapat juga aduan yang diterima yang tidak tertakluk di bawah bidang kuasa MCMC seperti isu-isu berkaitan pelaburan atau skim cepat kaya, item pembelian dalam talian yang tidak dihantar dan isu-isu yang berkaitan dengan hak cipta. Aduan-aduan tersebut telah dirujuk kepada pihak berkuasa yang berkenaan untuk tindakan selanjutnya.

Sehingga 31 Disember 2013, sebanyak 85% daripada aduan yang diterima telah diselesaikan atau diberi perhatian. Secara purata, sebanyak 22.9% aduan telah berjaya diselesaikan dalam tempoh 72 jam waktu bekerja.

Aduan yang Diterima oleh MCMC terhadap Pemberi Perkhidmatan

BILANGAN ADUAN

Celcom 1,843 Maxis 1,700 Telekom Malaysia 1,638 Digi 800 Packet One 685 Astro 358 U Mobile 274 YTL 165 Pos Malaysia 64 Redtone 50 Tunetalk 25 Media Prima 19 XOX 16

Sumber: MCMC Rajah 4.11 Aduan yang Diterima oleh MCMC terhadap Pemberi Perkhidmatan

Melihat kepada aduan yang diterima oleh pemberi perkhidmatan, aduan berkaitan bil dan caj merupakan aduan yang dikenal pasti oleh pemberi perkhidmatan sebagai aduan yang paling sukar untuk diselesaikan pada tahun 2013 selain daripada aduan yang berkaitan dengan liputan rangkaian dan isu-isu yang berkaitan dengan kualiti perkhidmatan. Terdapat kesulitan dalam menyelesaikan aduan tersebut kerana penyelesaian terhadap aduan tersebut memerlukan penglibatan pihak ketiga seperti pengaturan vendor atau kelulusan pihak berkuasa untuk kerja-kerja pemulihan.

102 Dalam kes seperti ini, pemberi perkhidmatan dinasihat untuk memaklumkan pengguna berkenaan isu-isu yang dihadapi dalam menyelesaikan aduan mereka. Sekiranya masa yang lebih panjang diambil untuk menyelesaikan aduan tersebut, pengguna mempunyai saluran untuk membuat aduan terus kepada Forum Industri atau MCMC.

Aduan Yang Paling Sukar Untuk Diselesaikan yang Diterima oleh Pemberi Perkhidmatan CELCOM . Pertikaian caj berulang dan tidak berulang di mana pelanggan meminta rebat penuh dan harga peranti yang lebih murah; . Kejutan Bil - Tekanan daripada caj yang tidak dijangka kerana penggunaan panggilan dan/atau data semasa melakukan perantauan; . Masalah berkaitan rangkaian berkenaan kegagalan sambungan.

MAXIS . Rangkaian Fiber Internet - melibatkan kebergantungan dengan pihak luaran dan vendor; . Kerosakan Rangkaian/Liputan - melibatkan kawasan geografi dan estetika; dan . Penggunaan Data/Kesedaran pengguna - memahami pelan dan Polisi Penggunaan Adil.

TELEKOM MALAYSIA . Isu ketersediaan Liputan/Infrastruktur; . Pertikaian mengenai Caj/Bil - penggantian peralatan premis pelanggan (CPE) yang telah melebihi tempoh jaminan, caj satu masa dan kes penipuan/penafian langganan; dan . Pengalaman Perkhidmatan/Kualiti Perkhidmatan (QoS) - Memahami mengenai terma dan syarat peruntukan/pakej termasuk kelajuan.

Sumber: MCMC Rajah 4.12 Aduan Sukar yang Diterima oleh Pemberi Perkhidmatan

Pemantauan Spektrum dan Penyiasatan Gangguan

Apabila perkhidmatan tanpa wayar semakin berkembang dan permintaan semakin meningkat, gangguan radio menjadi semakin kerap dalam rangkaian tanpa wayar. Ini menjadikan tugas untuk menguruskan gelombang radio lebih kompleks dan mencabar.

Salah satu punca utama berlakunya gangguan adalah kewujudan peranti tanpa wayar atau elektronik baharu yang boleh dibeli melalui dalam talian atau dibawa masuk ke negara ini tanpa melalui pemeriksaan kastam. Oleh itu, halangan utama bagi industri telekomunikasi pada masa sekarang dan seterusnya adalah menguruskan kewujudan bersama (co-existence) peranti yang disahkan di samping menyediakan tahap perkhidmatan yang boleh diterima.

Pada tahun 2013, MCMC telah menerima 198 kes Gangguan Frekuensi Radio (RFI). Daripada jumlah itu, MCMC dapat menyelesaikan 43 kes, di mana 17 kes melibatkan U Mobile dan Maxis. Baki 155 kes sedang disiasat dan kira-kira dua pertiga melibatkan pemberi perkhidmatan WiMax, Packet One Network (P1). Kebanyakan kes-kes ini berlaku di Wilayah Tengah. Baki 41 RFI yang sedang menunggu siasatan adalah bagi perkhidmatan selular.

103 Kes Gangguan Frekuensi Radio 2013

Sumber: MCMC Rajah 4.13 Kes Gangguan Frekuensi Radio 2013

Kes P1 merupakan kes yang paling memakan masa untuk diselesaikan kerana memerlukan imbasan spetrum di lokasi untuk menentukan lokasi sebenar gangguan. Ianya juga berpunca daripada penggunaan peralatan yang tidak mengikut standard yang ditetapkan. Kebanyakan RFI melibatkan gangguan yang berpunca daripada pelbagai sumber. Sejak akhir ini, data pemantauan menunjukkan gangguan ke atas rangkaian P1 WiMax ini sedang menular ke negeri-negeri lain. Antara penyebab gangguan adalah pengulang/booster yang rosak, pembaca Radio Frequency Identification (RFID) tidak standard, kerosakan transceiver walkie- talkie dan telefon Digital Enhanced Cordless Technology (DECT) tidak standard.

Pengurusan acara yang paling mencabar adalah acara antarabangsa yang bersiaran secara langsung dari Malaysia. Acara-acara ini termasuk perlumbaan Formula 1 serta Grand Prix Motosikal. Setiap tahun, pengurusan acara-acara ini akan menjadi semakin sukar kerana peningkatan jumlah pasukan yang mengambil bahagian dan juga pengenalan kepada perkhidmatan mudah alih baharu yang disediakan di negara ini. Sebagai tuan rumah, Tidak banyak pilihan dapat dibuat kecuali dengan menutup perkhidmatan yang melibatkan gangguan bagi memastikan kejayaan penganjuran acara-acara tersebut.

Mengaudit Rangkaian Selular melalui EESAT untuk Panggilan Terputus dan Tersekat

Kualiti rangkaian selular di Malaysia diukur menggunakan EESAT sebagai penanda aras. Pada dasarnya, EESAT melibatkan beberapa turutan ujian, yang ditakrifkan oleh dua kaedah ujian, iaitu:

. Ujian Pandu (Drive Test) . Ujian Statik (Static test)

MCMC menjalankan pengukuran Ujian Pandu pada setiap bulan ke atas pemberi perkhidmatan selular utama bagi memastikan perkhidmatan mereka adalah mengikut standard dan sejajar dengan syarat-syarat lesen mereka.

104 Laluan Protokol (Protocol Routes) yang telah ditetapkan adalah seperti di bawah.

Kawasan Jarak (KM) Cyberjaya 30 Putrajaya 55 Lebuhraya MEX (kedua-dua hala) 50 KLIA ke Subang Airport melalui ELITE and NKVE 123 Total 258 Sumber: MCMC Rajah 4.14 Kawasan Ujian Bagi Laluan Protokol

Keputusan Ujian Pandu yang dilakukan pada tahun 2013 diringkaskan dalam Rajah 4.15 dan Rajah 4.16.

Jumlah Panggilan Terputus Jumlah Panggilan Tersekat

(mengikut Pemberi Perkhidmatan) (mengikut Pemberi Perkhidmatan)

BILANGAN SAMPEL BILANGAN SAMPEL 16 40 14 35 12 30 10 25 8 6 20 4 15 2 10 0 5 Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo Sep Okt 0 Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo Sep Okt Celcom DiGi Maxis U Mobile Celcom DiGi Maxis U Mobile

Sumber: MCMC Sumber: MCMC Rajah 4.15 Jumlah Panggilan Terputus (mengikut Pemberi Rajah 4.16 Jumlah Panggilan Tersekat (mengikut Pemberi Perkhidmatan) Perkhidmatan)

Penandaarasan kualiti perkhidmatan rangkaian selular atau analisis prestasi rangkaian dilakukan dengan menggunakan sistem analisis ActixOne. Sistem ini mula diperkenalkan pada bulan Julai 2012 sebagai platform penanda aras yang neutral kerana ia berupaya melakukan analisis data kajian ujian pandu pelbagai vendor tunggal. Sistem perisian ini membantu untuk menghapuskan apa-apa perbezaan atau pertikaian antara pemberi perkhidmatan selular dan keputusan ujian.

Pengawasan Peralatan, Alat Pensijilan dan Penguatkuasaan

MCMC memantau pematuhan peralatan komunikasi dan pensijilan

MCMC telah menjalankan program pemantauan pasaran ke atas peralatan komunikasi dan peranti yang dibekalkan di Malaysia setiap tahun, dengan kerjasama agensi pemerakuan yang dilantik iaitu SIRIM QAS International Sdn Bhd. Program ini bertujuan untuk memantau dan menggalakkan keperluan pematuhan bagi kelengkapan komunikasi supaya sentiasa mematuhi standard teknikal, terutama peralatan yang berkaitan dengan aspek keselamatan serta peralatan yang saling boleh kendali. Program ini adalah perlu bagi melindungi hak-hak pengguna serta meningkatkan keyakinan peruncit, pelabur dan pengguna.

105 Sebanyak 108 model kelengkapan komunikasi yang meliputi 18 kategori produk seperti telefon bimbit, telefon talian tunggal, komputer tablet, produk Wi-Fi, walkie-talkie, sistem penggera GSM, mikrofon tanpa wayar, TV pintar dan peranti media tanpa wayar telah diuji. Kesemua sampel telah diperolehi melalui pembelian terus dari kedai-kedai di seluruh negara dan juga melalui pembelian dalam talian.

Kesemua sampel telah menjalani ujian semula di makmal bagi mengesahkan pematuhan terhadap standard teknikal dan juga sama ada label atau tanda pensijilan adalah sah, palsu atau tidak betul telah digunakan.

48% 52% PENSIJILAN

*Disahkan **Tidak disahkan

67% 30% 3% UJIAN MAKMAL

Lulus Gagal Diragui

34% 2% 40% LABEL 24%

Label Sah Label Palsu Penyalah- Tanpa Label gunaan Label

* Sampel model disenaraikan dalam pangkalan data model disahkan SIRIM ** Sampel model tidak disenaraikan dalam pangkalan data model disahkan SIRIM

Sumber: MCMC Rajah 4.17 Keputusan Pengawasan Pasaran

Penemuan daripada program pengawasan pasaran boleh membawa kepada tindakan penguatkuasaan, serta menyediakan petunjuk status pematuhan peralatan di pasaran. Maklumat ini adalah penting dalam menambahbaik proses pensijilan dan pengimportan.

106 Pada tahun 2013, tindakan penguatkuasaan telah diambil terhadap 18 kes penggunaan tidak sah, pemilikan atau pembekalan peralatan tidak standard di bawah Seksyen 239 CMA. Tindakan penguatkuasaan yang diambil oleh MCMC tertakluk di bawah pelbagai Seksyen CMA seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.18.

Kes Bilangan Aduan KATEGORI: Seksyen 233 CMA Menyinggung perasaan, lucah, tidak sopan, komunikasi mengancam atau palsu SMS/MMS/Panggilan palsu 165 E-mel 22 Blog 22 Laman Sesawang 10 Media Sosial 68 Portal 3 KATEGORI: Lain-lain

Seksyen 242 CMA 115 Pelanggaran syarat lesen, tugasan, instrumen dan lain-lain Seksyen 239 CMA Penggunaan, pemilikan atau pembekalan peralatan tidak standard yang menyalahi 18 undang-undang Seksyen 205 CMA 2 Pemberian perkhidmatan aplikasi kandungan tanpa lesen yang sah

Seksyen 206 CMA 6 Tidak mematuhi syarat-syarat lesen perkhidmatan aplikasi kandungan

Seksyen 11 Akta Perkhidmatan Pos 2012 2 Menyediakan perkhidmatan pos tanpa lesen yang sah

Seksyen 64 Akta Perkhidmatan Pos 2012 1 Tindakan menyalahi undang-undang pada barang pos

Seksyen 65 Akta Perkhidmatan Pos 2012 1 Pemilikan dan penjualan rekaan dan setem pos palsu Pengawalseliaan 16 CM (Standard Teknikal) Pengawalseliaan 2000 Jualan peralatan komunikasi tidak standard, diubahsuai dan yang belum lagi 83 disahkan Jumlah 518 Sumber: MCMC Rajah 4.18 Tindakan Penguatkuasaan yang Diambil

107 Pemantauan Kandungan

MCMC menjalankan proses pemantauan dan penilaian terhadap pematuhan Pemegang Lesen CASP (I) berhubung dengan syarat-syarat lesen dan peruntukan-peruntukan peraturan sosial di bawah CMA serta Syarat-syarat Khas Lesen (SLC).

Di bawah CMA, kesemua penyiar swasta dikehendaki memiliki Lesen CASP (I) bagi membolehkan mereka menjalankan operasi di Malaysia dan para pemegang lesen dikehendaki mematuhi syarat-syarat lesen CASP (I) yang telah ditetapkan.

Pada tahun 2013, MCMC telah menerima 62 aduan berkaitan kandungan penyiaran. Daripada jumlah keseluruhan aduan tersebut, sebanyak 44 aduan yang diterima adalah berkaitan dengan kandungan program, 17 aduan berkaitan iklan komersil dan satu aduan berkaitan dengan hak cipta. Berdasarkan medium penyiaran, terdapat 22 aduan diterima berkaitan radio terestrial, 21 aduan berkaitan TV berbayar dan 17 aduan berkaitan TV FTA. Rajah 4.19 menunjukkan gambaran keseluruhan kategori aduan yang diterima pada tahun 2013.

Aduan yang Diterima Pada 2013 TV FTA Kategori Aduan TV Berbayar Radio Terestrial Lain-lain Terestrial Iklan Komersil 1 10 6 - Kandungan Program (Sumbang, lucah, palsu, mengancam 20 7 16 1 atau jelik) Lain-lain (Hakcipta) - - - 1 Jumlah Pecahan 21 17 22 2 Jumlah 62 Nota:TV Berbayar – ASTRO, HyppTV, ABNxcess TV FTA Terestrial– TV3, TV9, ntv7, 8TV & TV AlHijrah Lain-lain – umum atau kesemua TV

Sumber: MCMC

Rajah 4.19 Aduan yang Diterima Pada 2013

Kebanyakan aduan berkaitan dengan perkhidmatan penyiaran yang diterima adalah berkaitan dengan program kandungan yang melibatkan kandungan yang bersifat sumbang, palsu, jelik, mengancam, ganas, seram, tidak sopan dan juga menyinggung sensitiviti serta sentimen perkauman. Lebih separuh daripada aduan yang diterima adalah mengenai iklan komersil yang berkaitan dengan produk dan perkhidmatan yang tidak boleh diterima seperti iklan perjudian dan pertaruhan, produk pelangsingan badan serta tuntutan produk yang palsu atau tidak berasas.

Sembilan aduan didapati telah melanggar CMA dan tindakan penguatkuasaan telah dikenakan terhadap pemegang lesen berkenaan dengan memberikan surat amaran/nasihat. Manakala, 38 lagi aduan atau 63.1% daripada jumlah keseluruhan 62 aduan yang diterima oleh MCMC didapati tidak melanggar CMA.

108 Tindakan Yang Diambil Terhadap Aduan Diterima Pada 2013 First Information Peringatan/ Tiada Dipanjangkan

Report (FIR) Amaran Pelanggaran kepada CMCF TV Berbayar 4 3 13 0 TV FTA Terestrial 3 1 13 0 Radio Terestrial 2 3 10 7 Lain-lain 0 0 2 0 Jumlah 9 7 38 7 Nota: TV Berbayar – ASTRO, HyppTV, ABNxcess TV FTA Terestrial– TV3, TV9, ntv7, 8TV & TV AlHijrah Lain-lain – Umum atau kesemua TV

Sumber: MCMC Rajah 4.20 Tindakan Yang Diambil Terhadap Aduan Diterima Pada 2013

Selaras dengan SLC, MCMC bertanggungjawab dalam memastikan pemegang lesen CASP(I) menyiarkan pengumuman awam bagi tujuan kepentingan Kerajaan, awam atau nasional. MCMC telah menjadi pusat rujukan bagi memudahcara Pengumuman Perkhidmatan Awam sejak tahun 2012.

Sepanjang tahun 2013, MCMC telah menerima dan mengedarkan sejumlah 117 Pengumuman Perkhidmatan Awam dari pelbagai Kementerian dan agensi. Pada keseluruhannya, kebanyakan pemegang lesen CASP(I) mematuhi syarat SLC.

109 Kawal Selia Ekonomi: Pengasingan Perakaunan di Malaysia

Tahun 2013 merupakan tahun pelaksanaan pengasingan perakaunan oleh pemberi perkhidmatan komunikasi di Malaysia

Apabila MCMC membentuk rangka kerja pengasingan perakaunan pada tahun 2012, MCMC telah menetapkan bahawa pemberi perkhidmatan yang memperolehi pendapatan dan jumlah aset melebihi RM3 bilion dikehendaki mengemukakan akaun kawal selia. Ini adalah pada tahap perkhidmatan, dengan menghuraikan kos, pendapatan, aset dan liabiliti bagi perkhidmatan borong dan runcit yang dikenal pasti. Manakala pemberi perkhidmatan yang memperolehi pendapatan dan/atau jumlah aset di bawah RM3 bilion hanya dikehendaki mengemukakan akaun kawal selia yang menunjukkan pendapatan dan aset bersih pada aras borong dan runcit sahaja.

Bagi membimbing industri dalam penyediaan penyata kewangan kawal selia (RFS), pada tahun 2013, MCMC telah mengadakan beberapa sesi latihan kepada semua pemberi perkhidmatan yang tertakluk kepada pengasingan perakaunan. Latihan tersebut tertumpu kepada keseluruhan rangka kerja pengasingan perakaunan. Perkara yang menjadi tumpuan adalah pembahagian pendapatan dan peruntukan kos, pindahan caj, purata penggunaan modal dan penyelarasan. Terdapat juga gambaran keseluruhan perakaunan kos semasa.

MCMC turut membimbing pemberi perkhidmatan tentang kaedah penyediaan dokumentasi yang berkaitan dengan pendapatan, pemacu kos rangkaian dan pemacu kos bukan rangkaian. Selain daripada itu, MCMC juga mengadakan sesi khas dengan setiap pemberi perkhidmatan untuk membimbing mereka dalam mencari jalan penyelesaian terhadap isu-isu yang dihadapi.

MCMC telah mengambil pendekatan untuk melaksanakan pengasingan perakaunan secara berperingkat. Pada peringkat pertama, pemberi perkhidmatan dikehendaki mengemukakan laporan hasil bagi enam bulan pertama tahun 2013 beserta dokumentasi hasil. Peringkat kedua kedua pula adalah proses penyerahan dokumen-dokumen yang berkaitan dengan pemacu kos rangkaian. MCMC turut bersama-sama dengan pemberi perkhidmatan telah menyemak semula laporan-laporan tersebut. Manakala pada peringkat ketiga, pemberi perkhidmatan dikehendaki menyediakan dokumen mengenai pemacu kos yang tidak berkaitan dengan rangkaian.

Untuk penyata kewangan tahun 2013, pemberi perkhidmatan dikehendaki menghantar draf RFS sebelum Jun 2014 diikuti dengan versi yang telah diaudit pada September 2014 bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember 2013. Bagi dua tahun pertama iaitu tahun 2013 dan 2014, pengasingan perakaunan adalah berdasarkan kos terdahulu, disusuli dengan kos semasa bagi pemberi perkhidmatan yang berada pada tahap yang telah ditetapkan.

Bagi mendalami isu-isu berkaitan pengasingan perakaunan, MCMC turut mengadakan perbincangan dengan Institut Akauntan Malaysia (MIA) serta menganjurkan latihan untuk MIA dan para auditor di dalam memastikan auditor serta pemberi perkhidmatan berada di atas landasan yang sama.

Antara cabaran yang dibangkitkan oleh pemberi perkhidmatan ialah keperluan audit pada tahun pertama yang berasaskan ‘properly prepared in accordance with’. Setelah mempertimbangkan isu ini, MCMC bersetuju untuk meminda keperluan audit kepada ‘Readiness Review’ untuk Tahun 1.

110 MODUL 5: KESELAMATAN DAN KEBOLEHPERCAYAAN

111 Ancaman Keselamatan dan Jenayah Siber

Jenayah siber mendatangkan kemudaratan bukan sahaja kepada prestasi syarikat, malah turut memberi kesan kepada ekonomi negara di mana ianya memberi kesan terhadap perdagangan, inovasi dan pertumbuhan ekonomi global. Penggodam dan penjenayah siber bertanggungjawab terhadap kehilangan USD375 bilion hingga USD575 bilion setiap tahun di seluruh dunia. Menurut McAfee26, ianya meliputi kerugian harta intelek dan maklumat sulit, gangguan perkhidmatan, kos keselamatan rangkaian dan insurans, pemulihan daripada serangan siber, kehilangan kepercayaan pengguna dan lain-lain seperti kerosakan reputasi syarikat. Dari segi mangsa individu, terdapat lebih daripada 800 juta orang di seluruh dunia dengan maklumat peribadi mereka dicuri. Anggaran kerugian adalah sebanyak USD160 bilion setahun di seluruh dunia.

McAfee turut memaklumkan bahawa jenayah siber telah mengakibatkan Malaysia mengalami kerugian sebanyak 0.18% daripada nilai keseluruhan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK), atau RM1.8 bilion (KDNK 2013: RM986.7 bilion).

Oleh itu, adalah penting untuk menyedari akan risiko ancaman keselamatan dalam talian dan keperluan di dalam pengambilan langkah berjaga-jaga sebagai perlindungan. Salah satu daripada langkah-langkah keselamatan adalah penggunaan tandatangan digital yang boleh digunakan untuk mengesahkan serta membina kepercayaan untuk transaksi dalam talian. Pembangunan industri Prasarana Utama Awam (PKI) di Malaysia diharap akan dapat membendung kesan tersebut. Bagi memastikan keselamatan dalam talian, pada tahun 2012, MCMC telah memperkenalkan kempen untuk meningkatkan kesedaran orang ramai mengenai keselamatan Internet. Kempen Klik Dengan BijakTM berfungsi untuk memberi didikan tentang tatacara penggunaan Internet yang selamat dan positif serta untuk mengingatkan orang ramai agar menyedari dan berwaspada dengan jenayah siber.

Tandatangan Digital

Tandatangan digital membolehkan penerima untuk mengesahkan integriti dokumen elektronik untuk memastikan dokumen itu adalah selamat dan kandungannya boleh dipercayai atau tulen. Ketulenan ertinya jaminan bahawa kandungan tersebut tidak diubah selepas pertukaran secara elektronik dan pengirimnya diperakui sebagai sah. Tandatangan digital terdiri daripada elemen Privasi, Pengesahan, Integriti dan Penerimaan (PAIN).

Tandatangan digital bergantung kepada proses penyulitan tertentu untuk memastikan pengesahan. Penyulitan ialah proses di mana kesemua data yang dihantar melalui komputer dikodkan di dalam format yang mana hanya komputer penerima sahaja berupaya menguraikan kod tersebut. Pengesahan pula adalah proses pengesahan maklumat yang datang dari sumber yang dipercayai. Kedua-dua proses ini saling berkait di dalam tandatangan digital27.

26 McAfee Centre for Strategic and International Studies, Net Losses: Estimating the Global Cost of Cybercrime, Economic Impact of Cybercrime II, Jun 2014. 27 How Stuff Works, What is Digital Signature?

112 Secara keseluruhan, tandatangan digital berfungsi bagi menjamin keselamatan urus niaga yang dijalankan secara dalam talian di antara dua pihak. Keselamatan dan komitmen adalah isu utama bagi urus niaga komersial dalam talian. Dengan tandatangan digital, masalah seperti identiti, komitmen perundangan, gangguan pihak ketiga serta manipulasi maklumat dalam talian akan dapat dikurangkan. Pihak Berkuasa Pemerakuan (CA) adalah pihak yang bertanggungjawab bagi mengeluarkan sijil digital untuk tujuan tersebut.

MCMC adalah badan kawal selia yang menyelia tiga CA Berlesen iaitu Digicert Sdn Bhd (Digicert), MSC Trustgate Sdn Bhd (Trustgate) dan Telekom Applied Business Sdn Bhd. Ini adalah bidang kuasa MCMC di bawah Akta Tandatangan Digital 1997 (DSA).

Bagi memastikan keberkesanan dalam pengeluaran sijil digital, CA perlu mematuhi syarat yang ditetapkan dalam DSA. Ini melibatkan penggunaan sistem yang boleh dipercayai serta syarat yang ketat bagi memastikan integriti CA di Malaysia berada pada tahap yang tertinggi. Sehingga kini, MCMC belum menerima apa-apa laporan yang berkaitan dengan pelanggaran atau kompromi sijil digital yang dikeluarkan oleh CA. Tandatangan digital adalah tertakluk kepada prosedur yang ditetapkan dan mempunyai kesan yang tidak boleh disangkal. Oleh itu, tandatangan digital dianggap sebagai antara kaedah pengesahan yang sudah mencapai tahap pembangunan yang matang dan boleh dipercayai selain tandatangan elektronik yang lain seperti nombor PIN atau Nama Pengguna atau Kata Laluan.

Hierarki Pengesahan yang Digunakan bagi Mendapatkan Permohonan Elektronik dalam Pasaran

Sumber: MCMC Rajah 5.1 Hierarki Pengesahan yang Digunakan bagi Mendapatkan Permohonan Elektronik dalam Pasaran

113 Pembangunan Prasarana Utama Awam (PKI) di Malaysia

MCMC memainkan peranan yang penting dalam mempromosikan penggunaan sijil digital di sektor awam dan swasta. Rajah 5.2 menunjukkan pertumbuhan industri PKI di Malaysia.

Pembangunan Industri PKI di Malaysia

Peranan pihak berkuasa adalah penting dalam mewujudkan persekitaran ruang siber yang boleh dipercayai

Sumber: MCMC Rajah 5.2 Pembangunan Industri PKI di Malaysia

PKI di Malaysia sedang mengalami pembangunan dari pelbagai perspektif, seperti permohonan oleh agensi-agensi kerajaan dan swasta untuk projek-projek termasuk e- Passport Malaysia, e-Court bagi Semenanjung Malaysia dan lain-lain.

Pada tahun 2013, bagi memastikan pematuhan terhadap keperluan audit tahunan, CA dikehendaki menjalankan audit prestasi setiap tahun oleh juruaudit yang berkelayakan yang mempunyai kepakaran dalam bidang keselamatan komputer yang diiktiraf oleh MCMC. Dalam meningkatkan tahap kepada standard antarabangsa, MCMC telah memperkenalkan audit pematuhan Prinsip WebTrust untuk Lembaga Pensijilan (WebTrust Principle). WebTrust Principle dibangunkan oleh American Institute of Certified Public Accountants (AICPA) dan Canadian Institute of Chartered Accountants (CICA).

WebTrust Principle diterima pakai oleh sebahagian besar CA global di negara-negara lain. Ianya merupakan akreditasi yang dimeterai melalui WebTrust yang membolehkan CA memohon dan mendaftar sijil root di laman sesawang seperti pelayar Mozilla, Internet Explorer, Safari dan lain-lain. Pada bulan November 2013, Trustgate telah memperolehi pensijilan WebTrust tersebut.

114 Pelan Kesinambungan Perniagaan

MCMC telah memperkenalkan Garis Panduan untuk Pelan Kesinambungan Perniagaan pada tahun 2013 bagi memastikan kesinambungan perkhidmatan CA sekiranya berlaku bencana atau mana-mana malapetaka mengganggu operasi CA. Pelan Kesinambungan Perniagaan melibatkan perancangan dan penganjuran sumber serta prosedur yang akan membolehkan CA untuk terus menyampaikan perkhidmatan kepada pelanggan tanpa gangguan. Ketersediaan berterusan perkhidmatan kritikal dan perkhidmatan asas adalah satu kemestian bagi CA di dalam memastikan kebolehpercayaan perkhidmatan mereka, pematuhan kawal selia dan membina keyakinan pelanggan, selain daripada memartabatkan reputasinya.

Pasaran Pensijilan Digital

Sehingga penghujung tahun 2013, Digicert dan Trustgate secara kumulatif telah mengeluarkan hampir 6.2 juta sijil, iaitu peningkatan sebanyak 20% berbanding 5.1 juta sijil yang dikeluarkan pada tahun 2012.

Digicert menguasai 92% pasaran manakala selebihnya adalah Trustgate. Telekom Applied Business yang diberikan lesen pada tahun 2013 masih belum memasarkan produk mereka.

Daripada perspektif pengguna, sektor kerajaan menggunakan 96% daripada jumlah sijil yang dikeluarkan. Ianya merupakan satu keperluan di mana permohonan e-Filing Lembaga Hasil Dalam Negeri dan PKI Kerajaan tertakluk di bawah bidang kuasa MAMPU. Baki 4% merupakan penggunaan oleh pihak swasta seperti institusi kewangan, syarikat farmaseutikal dan penggunaan oleh individu seperti yang ditunjukkan di Rajah 5.4.

Pengeluaran Sijil Digital 2009 – 2013 Jenis Sijil Digital yang dikeluarkan di Malaysia

JUMLAH SIJIL Korporat ('000) Individu 1% 3%

6,200

5,165 4,251

3,651

2,478

Kerajaan 96% 2009 2010 2011 2012 2013

Sumber: Industri Sumber: Industri

Rajah 5.3 Pengeluaran Sijil Digital 2009 – 2013 Rajah 5.4 Jenis Sijil Digital yang dikeluarkan di Malaysia

115 Seiring dengan perkembangan teknologi, peranti mudah alih kini memainkan peranan yang lebih penting dalam persekitaran rangkaian tanpa wayar. Terutamanya dalam penyediaan perkhidmatan yang berbeza di Internet. Walau bagaimanapun, urus niaga perniagaan melalui peralatan elektronik tanpa wayar adalah tidak selamat dan berdepan dengan risiko pemintasan mesej dan pengubahsuaian oleh penceroboh. Oleh itu, peranti yang menyokong Internet tanpa wayar hendaklah dipastikan selamat dan mempunyai tahap keselamatan yang sama seperti rangkaian berwayar.

Walau bagaimanapun, PKI tradisional yang digunakan dalam persekitaran berwayar adalah tidak sesuai untuk kegunaan tanpa wayar kerana sifat peranti mudah alih yang mempunyai pemprosesan berkapasiti rendah selain faktor kapasiti penyimpanan maklumat yang kecil. Oleh itu, pembangunan Infrastruktur Tanpa Wayar Awam (WPKI) bertujuan bagi memastikan tahap keselamatan adalah setara dengan persekitaran berwayar.

Inisiatif Utama MCMC

MCMC telah mewujudkan satu inisiatif perancangan empat tahun antara tahun 2012 dan tahun 2015 untuk membawa PKI Negara setanding dengan standard antarabangsa. Inisiatif MCMC adalah bagi menggalakkan penggunaan sijil tandatangan digital di Malaysia dan objektif utama pada tahun 2015 adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.5.

Sumber: MCMC Rajah 5.5 Memupuk Standard PKI yang lebih tinggi adalah penting untuk menyokong pelbagai inisiatif Digital Malaysia

116 Terutamanya, pada tahun 2013, pengenalan rangka kerja audit baharu, garis panduan Pengurusan Kesinambungan Perniagaan dan pembinaan kapasiti bagi industri CA telah mengukuhkan lagi CA di Malaysia. WebTrust Principle mewujudkan platform baharu bagi CA untuk menceburi pasaran global di mana pensijilannya diiktiraf di peringkat antarabangsa dan CA akan dapat mendaftar CA root mereka di laman sesawang antarabangsa.

Kempen Klik Dengan BijakTM

Pada Julai 2012, MCMC telah melancarkan kempen bagi meningkatkan tahap kesedaran orang awam terhadap keselamatan semasa melayari Internet melalui program Klik Dengan Bijak (KDB). KDB bertujuan untuk mendidik serta meningkatkan tahap kesedaran terhadap keselamatan serta tatacara penggunaan Internet yang positif serta memastikan orang ramai lebih berwaspada terhadap jenayah siber. Kandungan pendidikan program KDB memberikan pengetahuan mengenai langkah-langkah keselamatan serta berfungsi sebagai alat bagi melindungi pengguna semasa berada di dalam talian daripada menjadi mangsa jenayah siber dan penyalahgunaan dalam talian.

Golongan sasaran utama bagi aktiviti KDB dan penglibatan pada tahun 2013 adalah segmen golongan muda, khususnya mereka yang berusia berusia di antara 18-24 tahun. Mesej utama yang disampaikan pada aktiviti ini ialah:

. Fikirkan Sebelum Anda Siar; dan . Memastikan privasi/maklumat peribadi anda dilindungi.

Tiga teras utama program KDB iaitu keselamatan, perlindungan dan tanggungjawab, menyediakan asas bagi pendidikan serta menyediakan bahan-bahan untuk kesedaran bagi kumpulan sasaran ini. Pada tahun 2013, sebanyak 1,110 aktiviti telah diadakan oleh KDB, mencapai 257,006 peserta melalui acara-acara seperti permainan pendidikan dan pembentangan di seminar, bengkel dan persidangan.

117 1,110 257,006 8,958

Jumlah 'Likes' di Jumlah aktiviti Jumlah peserta Facebook yang dijalankan program KDB sehingga 31 pada 2013 pada 2013 Disember 2013

OBJEKTIF AKTIVITI KDB MENGIKUT NEGERI

Sarawak 565 Sabah 117 Melaka 95 Johor 78 Kedah 47 Pahang 40 Perak 38

Kelantan 30 MESEJ UTAMA Selangor 21 Kuala Lumpur 19 Negeri Sembilan 19 Pulau Pinang 14 Terengganu 14 Perlis 6 Putrajaya 4 Lain-lain 3

Sumber: MCMC Rajah 5.6 Program Klik Dengan BijakTM 2013

Pada tahun 2013, 90% daripada aktiviti-aktiviti yang dijalankan oleh KDB memberi penekanan terhadap elemen pendidikan. Manakala lebih separuh daripada acara-acara dan aktiviti yang dianjurkan bertempat di Sarawak. Aktiviti yang diadakan adalah termasuk mengadakan sesi latihan bagi pelatih (Training of Trainer) kepada pendidik seperti pengurusan Pusat Internet 1Malaysia (PI1M), jurulatih dan penceramah Program Latihan Khidmat Negara (PLKN), kuliah atau program latihan yang dijalankan oleh MCMC kepada golongan sasaran.

Dengan memanfaatkan populariti media sosial, KDB telah memastikan kewujudannya di platform ini disedari pengguna media sosial. Kandungan dalam bentuk poster pendek, mesej bergambar, tip dan panduan mengenai keselamatan Internet telah dikongsi di Facebook, Instagram dan Youtube. Sehingga akhir tahun 2013, terdapat sejumlah 8,958 likers Facebook dengan majoriti terdiri daripada golongan sasaran KDB iaitu belia yang berumur di bawah 24 tahun.

Seiring dengan pendekatan holistik bagi jangkauan yang lebih luas, MCMC terlibat dengan pelbagai pihak yang berkepentingan dari pelbagai kementerian dan agensi dalam aktiviti yang dijalankan oleh KDB. Pada tahun 2013, MCMC telah bekerjasama dengan enam rakan strategik bagi program yang dijalankan oleh KDB iaitu KKMM, Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat (KPWKM), CMCF, PLKN, PDRM dan Persatuan Pengakap Malaysia.

118 MODUL 6: APLIKASI DAN

PEMBANGUNAN KANDUNGAN

119 Pembangunan Kandungan

Penglibatan MCMC di dalam pembangunan kandungan adalah selari dengan matlamat Bidang Ekonomi Utama Negara (NKEA) Kandungan Komunikasi dan Infrastruktur (CCI) yang bertujuan meningkatkan sumbangan sektor CCI kepada Pendapatan Negara Kasar (PNK) daripada RM22 bilion pada tahun 2009 kepada RM57.7 bilion menjelang tahun 2020. Bagi mencapai matlamat ini, salah satu projek yang dijalankan adalah bertujuan memupuk penciptaan kandungan kreatif tempatan.

Berikut adalah bidang fokus utama dalam inisiatif pembangunan kandungan MCMC:

. Insentif . Inisiatif Strategik . Pembangunan Kapasiti

Sumbangan RM 57.7 bilion CCI kepada PNK menjelang 2020

2020 RM57.7 bilion

2009 RM22 bilion

Sumber:MCMC Rajah 6.3 Inisiatif Pembangunan Kandungan

Daripada sudut insentif, MCMC telah memperuntukkan RM100 juta untuk Dana Pembangunan Industri Kreatif (DPIK-MCMC) bagi tempoh tiga tahun (2011-2013) yang memberi fokus kepada pembangunan kandungan TV, kandungan mudah alih dan Internet. Ini bertujuan bagi menyemarakkan lagi pembangunan industri kreatif kandungan tempatan dan meningkatkan lagi daya saing industri kandungan Negara sebagai bidang pertumbuhan ekonomi yang berdaya maju.

Bagi tempoh bermula Januari 2011 hingga 31 Disember 2013, sejumlah RM50.5 juta daripada DPIK-MCMC telah diluluskan bagi membangunkan 111 projek termasuk lapan projek-projek agensi lain di bawah Kementerian Komunikasi dan Multimedia (KKMM) iaitu RTM, FINAS dan Lembaga Pembangunan Seni Visual Negara (LPSVN).

Berdasarkan bidang fokus, daripada 111 projek yang telah diluluskan, 38% adalah projek animasi, 25% dokumentari, 17% Program 1Malaysia, 9% kandungan mudah alih, dan 6% projek internet manakala baki 5% adalah projek format program asal.

120 Projek yang Diluluskan mengikut Bidang Tumpuan

38.1% 24.7% 16.5% 9.3% 6.2% 5.2%

Animasi Dokumentari 1Malaysia Mudah Alih Portal Format Program Asal

Sumber: Industri,MCMC Rajah 6.2 Projek yang Diluluskan mengikut Bidang Tumpuan

Sehingga 31 Disember 2013, RM27.4 juta telah diagihkan kepada penerima geran DPIK-MCMC yang dipilih berdasarkan kepada beberapa kriteria pencapaian yang telah dipersetujui. Sehingga kini, 40 projek telah disiapkan.

Rajah 6.4 di bawah memberikan perincian projek mengikut kategori dan hasil yang dijana.

Projek mengikut Kategori dan Hasil

Sumber: Industri, MCMC Rajah 6.4 Projek mengikut Kategori dan Hasil

121 Inisiatif MCMC dalam pembangunan kapasiti untuk pembangunan kandungan adalah seperti berikut:

. Pertandingan Liga Remaja Kreatif 2013 Pertandingan yang bertujuan menyemarakkan penciptaan kandungan tempatan bagi memberi pendedahan kepada pelajar-pelajar sekolah menengah mengenai peluang- peluang yang ada dalam pembangunan kandungan di Malaysia.

. Malaysia Developers’ Day Program ini bertujuan memberikan sumber dan membuka peluang rangkaian kepada peserta untuk menghasilkan aplikasi yang berkualiti dalam tempoh yang singkat dan pada kos yang lebih rendah.

. Persidangan Kandungan Kreatif Antarabangsa (IC3) Persidangan ini adalah antara usaha untuk menggalakkan dan meningkatkan penglibatan artis dalam produksi kandungan yang berdaya saing dan berpotensi untuk dipasarkan di dalam dan di luar negara.

. Pelbagai program dianjurkan dengan kerjasama agensi seperti MACRI (Malaysian Association of Creativity and Innovation).

Di bawah Inisiatif Strategik, MCMC memperluaskan pasaran bagi kandungan tempatan melalui penerokaan pasaran global bersama dengan agensi-agensi Kerajaan lain seperti FINAS, MDeC dan syarikat-syarikat tempatan. Usahasama ini telah membawa kandungan tempatan ke pasaran antarabangsa seperti:

. Marché International des Programmes de Télévision (MIPTV) . MIPCOM . Asia Television Forum (ATF)

Selain itu, usahasama antara MCMC dan Pertubuhan Kandungan Kreatif Malaysia (CCAM) telah berjaya membawa kandungan tempatan ke MyContent di Dubai dan seterusnya telah membuka jalan bagi kerjasama di pasaran Timur Tengah dan Afrika Utara.

Secara keseluruhan, sebanyak RM138.72 juta hasil jualan kandungan tempatan telah dijana daripada inisiatif penerokaan pasaran antarabangsa, di mana ekpedisi MIPCOM merupakan penyumbang terbesar dengan catatan jualan tertinggi sebanyak RM108 juta.

Transaksi Jualan Penjelajahan Antarabangsa Kandungan Tempatan 2013

Pasaran Kandungan Lokasi Nilai Jualan (RM juta)

MIPCOM Perancis 108.00 MIPTV Perancis 25.10 ATF Singapura 2.12 MyContent Dubai Dubai 3.50 Jumlah 138.72 Sumber: FINAS & CCAM

Rajah 6.5 Transaksi Jualan Penjelajahan Antarabangsa Kandungan Tempatan 2013

122 Aplikasi dan Perkhidmatan untuk Gaya Hidup Digital

Perubahan Dalam Tabiat Menonton Memacu Penggunaan Aplikasi Kandungan

Tabiat menonton TV dan kandungan video di kalangan pengguna kian berubah iaitu daripada menonton melalui set TV kepada menonton melalui media dalam talian. Pengguna mahu menonton program-program mengikut waktu pilihan mereka, menggunakan telefon pintar sebagai skrin kedua ketika menonton TV atau melakukan pelbagai tugas dalam waktu yang sama serta menggunakan pelbagai peranti ketika menonton TV. Kaedah menonton TV pada hari ini memberi lebih banyak pilihan bagi memenuhi perubahan dalam tabiat menonton di mana pengguna boleh memilih masa, tempat dan peranti untuk menonton pelbagai kandungan. Namun, kepelbagaian ini tidak dapat diperolehi daripada TV biasa. Permintaan terhadap perkhidmatan gaya hidup digital yang semakin meningkat telah memberi tekanan kepada pemberi perkhidmatan untuk mencipta kaedah baharu bagi memenuhi permintaan pengguna.

Tabiat Menonton Baharu

Platform . Peralihan Waktu Skrin IPTV/OTT Mudah Alih Pilihan . Perubahan Pelanggan tempat Mencipta . Perubahan Berbilang Platform peranti Tugas/ Dalam Talian Lain-lain Peranti Berbilang

Sumber: MCMC Rajah 6.6 Kandungan yang Disampaikan

Video digital semakin berkembang melalui platform video generasi baharu seperti perkhidmatan TV OTT. Perkhidmatan tersebut menyalurkan kandungan, menjana hasil dan mengoptimumkan pengalaman menonton TV pada mana-mana skrin. Ianya juga bebas daripada teknologi penyampaian atau peranti.

Perubahan kepada tontonan ini dimungkinkan oleh Internet berkelajuan tinggi di Malaysia. Pengguna Internet di Malaysia terkenal dengan tabiat melayari rangkaian sosial dan ‘YouTubing’ – iaitu menghabiskan masa dengan menonton Youtube atau TV Internet yang lain. Seperti yang dilaporkan Alexa28, laman sesawang Youtube merupakan di antara laman sesawang yang paling kerap dilawati oleh rakyat Malaysia.

28 Alexa merupakan anak syarikat Amazon.com menyediakan analisis bagi laman sesawang yang menjadi penanda aras

123 Rajah di bawah yang berdasarkan kepada kajian comScore29 menunjukkan pengguna dalam talian di Malaysia lebih aktif berbanding pengguna daripada negara Asia Pasifik lain dan purata penggunaan di seluruh Dunia.

Kategori Indeks Tertinggi mengikut Jangkauan, Perbandingan Purata dengan Asia Pasifik dan Dunia

Pengguna Laman Sesawang di Malaysia Cenderung untuk Melawati Laman Blog, Rangkaian Sosial dan Hiburan

64% 79% Blog 44% Multimedia 74% 53% 78% 92% 64% Rangkaian Sosial 67% E-mel 56% 79% 65% 97% Hiburan 83% 74% 88% Direktori/Sumber 68% 76% 95% Carian/Navigasi 79% 73% 87% Berita/Maklumat 67% 76% 95% Portal 89% 32% 93% Gambar 23% 33%

Malaysia Asia Pasifik Dunia

Sumber: comScore Media Metrix, Mac 2013 Rajah 6.6 Kategori Indeks Tertinggi mengikut Jangkauan, Perbandingan Purata dengan Asia Pasifik dan Dunia

Meraih Peluang menerusi Aplikasi OTT

Media Prima menawarkan kandungan OTT menerusi Tonton

Media Prima Digital, subsidiari kepada Media Prima Bhd, merupakan pemilik portal video Tonton (www.tonton.com.my atau m.tonton.com.my bagi versi web mudah alih). Tonton yang mempunyai pengguna berdaftar seramai 3.5 juta bagi tahun 2013 (2012: 2.6 juta) menawarkan VOD milik rangkaian TV Media Prima.

29 comScore Media Metrix, Mac 2013

124 Saluran Tonton Media Prima pada 2013 TV Linear Catch Up TV

. TV3 . TV3 . Tonton Chinese . Tonton Sports . TV9 . TV9 . Tonton Movies . Gua.com.my . NTV7 . NTV7 . Tonton Filipino . Kru . 8TV . 8TV . Tonton Bollywood . Tonton Premiere* . RT Channel . Tonton Original . Bananana . Tonton Raudhah* . World Fashion Series* . Tonton Anime . Sea Games 2013* Channel* . Tonton Comedy* . Tonton Learn . Radio (Hot Fm, Fly . Tonton Variety* . Tonton Music Fm, One Fm) . Tonton Korean *Rangkaian baharu pada tahun 2013

Sumber: Media Prima Rajah 6.7 Saluran Tonton Media Prima pada 2013

Aplikasi TV Tonton telah diperkenalkan untuk dimuat turun menerusi kedai aplikasi Samsung Smart TV pada tahun 2013 yang membolehkan pengguna mengakses koleksi filem dan program TV Tonton. Perkembangan ini merupakan aplikasi penstriman hiburan pertama Malaysia yang menggunakan platform TV pintar.

Platform dalam talian juga membuka peluang kepada Media Prima untuk meningkatkan peluang pengiklanan selain daripada meningkatkan capaian penonton di penyiaran FTA. Caj pakej pengiklanan bagi tahun 2013 di Tonton adalah diantara RM40 dan RM65 untuk pengiklanan ‘pre-roll’ dan ‘mid-roll’. ‘Pre-roll’ dan ‘mid-roll’ merupakan pengiklanan video dalam talian yang masing-masing akan disiarkan pada permulaan dan semasa video dimainkan dalam talian.

125 Lain-lain Aplikasi TV dan Radio

Aplikasi Mudah Alih Industri C&M yang Popular di Kandungan daripada penyiar TV dan Malaysia radio tradisional telah berkembang dengan pesat sehingga membolehkan Industri Bahasa Nama Aplikasi kandungan disampaikan menerusi Astro On-The-Go pelbagai platform mudah alih. Dengan Astro AWANI Campuran memuat turun aplikasi mudah alih TV HyppTV Everywhere Bahasa pilihan daripada kedai aplikasi atau RTM Mobile laman sesawang syarikat berkenaan, 1Malaysia TV pengguna mempunyai pilihan samada Hitz FM untuk menonton kandungan atau Lite FM mendengar siaran radio. Mix FM Bahasa Inggeris Fly FM Hot FM Capital FM Radio BFM 89.9 ERA FM Bahasa Malaysia Sinar FM Suria FM My FM Bahasa Cina Melody FM Sumber: Pelbagai sumber Rajah 6.8 Aplikasi Mudah Alih Industri C&M Popular di Malaysia

Penjagaan Kesihatan Terhubung - Pemantauan Pesakit Jarak Jauh

Penjagaan kesihatan yang terhubung dikenalpasti sebagai salah satu bidang fokus utama projek Gaya Hidup Digital Malaysia. Perkhidmatan penjagaan kesihatan dari rumah menerusi pelbagai aplikasi e-Kesihatan dijangka dapat meningkatkan kualiti hidup dan menjimatkan perbelanjaan penjagaan kesihatan. Pada masa yang sama juga ia dapat menyemarakkan lagi penggunaan jalur lebar.

Projek rintis telah dijalankan bagi menentukan kebolehlaksanaan modul perniagaan e- Kesihatan sebagai perkhidmatan nilai tambah kepada pemberi perkhidmatan penjagaan kesihatan dan untuk menunjukkan serta mengesahkan keadaan yang bersesuaian untuk pelaksanaan seterusnya. Projek ini dijalankan oleh jawatan kuasa pemandu yang terdiri daripada wakil MCMC, Pusat Perubatan Mahkota, Kementerian Kesihatan (Bahagian Tele- Kesihatan), Hospital Besar Melaka dan Jabatan Kesihatan Negeri Melaka.

126 Projek rintis ini melibatkan lima jenis peranti pemantauan kawalan jauh seperti rajah di bawah.

Jenis Peranti Pemantauan Kawalan Jauh Wrist Clinic

Wireless BP Meter 102 Wireless Glucometer Weight Scale WS210

Watch me RF

Sumber: MCMC Rajah 6.9 Jenis Peranti Pemantauan Kawalan Jauh

Dengan menggunakan peranti USB, beberapa parameter pesakit dapat dipantau ketika mereka mendapatkan rawatan di rumah masing-masing. Seramai 40 orang pesakit dan sukarelawan yang menyertai projek ini dikehendaki memantau keadaan mereka dengan menggunakan peranti bagi mengesan pelbagai parameter pada jarak serta waktu yang telah ditetapkan seperti yang disarankan oleh doktor. Data-data terhubung tersebut akan dipantau dari jauh oleh pakar-pakar penjagaan kesihatan dan doktor. Program rintis ini memberikan hasil penemuan yang dapat digunakan bagi memperbaiki proses atau pengendalian penggunaan aplikasi.

Pemantauan pesakit penyakit kronik dan pengurusan penjagaan pasca akut di rumah berbanding di hospital berpotensi memberikan penjimatan besar kepada sistem kesihatan dan individu berkenaan. Oleh itu, perluasan program pemantauan pesakit dari jarak jauh dengan ketersediaan perkhidmatan jalur lebar merupakan langkah yang tepat pada masanya. Ianya turut memaksimumkan pembangunan teknologi digital yang dijangka dapat menambahbaik perkhidmatan kesihatan.

Aplikasi Mudah Alih Mempelbagaikan Platform Penyampaian Kandungan

Selain daripada tabiat menonton yang baharu, tingkah laku pelanggan dalam mengakses maklumat turut berubah. Pelanggan pada hari ini mahukan akses kepada maklumat dengan segera dan mereka memperolehnya melalui telefon mudah alih. Permintaan terhadap kandungan mudah alih seterusnya memacu pembangunan aplikasi mudah alih. Aplikasi mudah alih membolehkan pelanggan berinteraksi secara pantas dan terus melalui peranti mudah alih. Aplikasi mudah alih telah menjadi kaedah ideal dalam memacu kandungan dan perkhidmatan kepada pelanggan. Pendekatan ini dilihat tiada mempunyai batasan penggunaan, daripada kandungan hiburan hinggalah kepada produktiviti perkhidmatan.

Sejajar dengan perkembangan pembangunan kandungan, syarikat-syarikat tempatan turut serta melancarkan aplikasi mudah alih kepada pelanggan. Perniagaan dari pelbagai industri seperti insititusi perbankan dan kewangan, syarikat penerbangan, pawagam dan perkhidmatan teksi turut menawarkan aplikasi mudah alih yang popular kepada pelanggan.

127 Sebagai contoh, bank-bank utama menawarkan perbankan mudah alih kepada pelanggan menerusi aplikasi mudah alih. Aplikasi mudah alih untuk bank-bank di Malaysia biasanya melibatkan pertanyaan baki akaun dan semakan transaksi terdahulu serta melaksanakan transaksi-transaksi tertentu. Maybank2U Malaysia, CIMB Clicks Malaysia, Hong Leong Connect Malaysia, Breeze Malaysia dan Bank Islam adalah antara perkihdmatan-perkhidmatan yang ditawarkan.

Bagi industri penerbangan pula, terdapat aplikasi mudah alih seperti MH Mobile, AirAsia dan FireFly yang menyenaraikan pencarian penerbangan, status penerbangan, tawaran-tawaran lain dan daftar masuk mudah alih. GSC Mobile dan TGV Cinemas pula merupakan aplikasi mudah alih paling popular dalam industri hiburan yang membolehkan pengguna melihat waktu tayangan dan membeli tiket dengan mendapatkan kod QR bagi kemasukan terus ke dewan menonton.

Aplikasi MyTeksi yang diperkenalkan pada tahun 2012 merupakan satu lagi aplikasi mudah alih yang menarik, di mana aplikasi tersebut membolehkan pengguna menempah teksi di kawasan Lembah Klang. Perkhidmatan tersebut telah berkembang ke kawasan-kawasan lain di Malaysia antaranya di Johor Bahru, Melaka, Putrajaya dan Seremban. Pada tahun 2013, aplikasi ini telah memasuki pasaran Singapura dan dipasarkan sebagai GrabTaxi.

SaveMe 999 pula adalah aplikasi yang bertujuan untuk membantu orang kurang upaya menghubungi pihak berkaitan apabila diperlukan. Aplikasi yang dilancarkan pada tahun 2013 ini membantu individu cacat pendengaran dan pertuturan pada waktu kecemasan. Apabila individu berdaftar ini membuat panggilan bantuan, SaveMe 999 akan menjejaki lokasi Global Positioning System (GPS) pemanggil dan menghantar panggilan ke Pusat Maklum Balas MERS 999. Pusat tersebut berperanan menghubungkan panggilan kecemasan kepada agensi kecemasan yang berkaitan seperti PDRM, Jabatan Bomba dan Penyelamat, Kementerian Kesihatan, Jabatan Pertahanan Awam dan Agensi Penguatkuasaan Maritim Malaysia (APMM).

Secara umumnya, aplikasi mudah alih boleh dimuat turun daripada kedai aplikasi dan boleh diguna pakai pada platform dan peranti yang berbeza. Kemudahan kedai aplikasi mempunyai tarikan dinamik dan progresif yang tersendiri. Peningkatan penggunaan aplikasi mudah alih dirangsang oleh peningkatan pesat peranti pintar seperti telefon pintar, phablet dan tablet. Untuk tahun 2013, kedai aplikasi mudah alih di seluruh dunia kini boleh diperoleh daripada syarikat-syarikat utama seperti yang dapat dilihat pada rajah di bawah.

Kedai Aplikasi Mudah Alih yang Boleh Didapati di Seluruh Dunia BlackBerry App Windows Phone Google Play iPhone App Store Ovi Store World Marketplace Pengguna boleh Perkhidmatan Perkhidmatan oleh Sistem pengedaran memuat turun Pasaran dalam talian pengedaran aplikasi Microsoft untuk kandungan terbuka permainan mudah untuk iPhone, iPod daripada Research In platform Windows yang membantu alih, aplikasi, video, Touch dan iPad. Motion (RIM) untuk Phone 7 pengguna untuk gambar dan nada Pengguna boleh kebanyakan peranti membolehkan mencari, membeli, dering ke peranti memuat turun BlackBerry yang pengguna melayari memuat turun dan Nokia. Aplikasi mana-mana aplikasi membolehkan dan memuat turun memasang pelbagai berbayar dibayar terus daripada pengguna melayari, aplikasi yang jenis kandungan ke menggunakan kad iTunes atau peranti memuat turun dan dibangunkan oleh dalam peranti kredit atau menerusi mudah alih. mengemaskini pihak ketiga. Android bil operator yang aplikasi pihak ketiga. . terpilih. Sumber: Pelbagai sumber Rajah 6.10 Kedai Aplikasi Mudah Alih yang Boleh Didapati di Seluruh Dunia

128

Teknologi dan peralatan yang semakin baik telah menyumbang kepada pertumbuhan pesat industri mudah alih. Pemain industri C&M turut berusaha menawarkan kandungan dan perkhidmatan aplikasi mudah alih demi meraih keuntungan dan peluang penjenamaan yang lebih besar. Idea kreatif pembangunan kandungan seperti aplikasi mudah alih sememangnya menguntungkan, memandangkan hasil aplikasi mudah alih global melonjak daripada USD6 bilion pada tahun 2010 kepada USD38 bilion pada tahun 2013. Ini termasuk pengiklanan mudah alih yang menyumbang 32% daripada hasil keseluruhan tersebut30.

30 Kleiner Perkins Caufield & Byers (KPCB), Internet Trends 2014, Mei 2014.

129

Halaman ini sengaja dibiarkan kosong

130 MODUL 7: POS DAN KURIER

131 Perkhidmatan Pos

Strategi Pos Nasional

Perkhidmatan pos dan kurier yang efektif adalah penting kepada pertumbuhan ekonomi Malaysia terutamanya sebagai penggerak bagi pembangunan e-Dagang. Walau bagaimanapun, landskap ekonomi yang semakin berubah memerlukan strategi baharu bagi menghadapi cabaran mendatang. Strategi Pos Nasional (NPS) 2010–2014 menggariskan pelan tindakan sektor pos dan kurier Malaysia untuk terus memberi sumbangan kepada pembangunan Negara secara keseluruhan.

Secara strategiknya, NPS bersandarkan kepada tiga dimensi; perkhidmatan fizikal, elektronik dan kewangan. Ia merupakan tonggak dan bidang yang penting bagi pertumbuhan sektor tersebut pada masa hadapan. Dimensi tersebut bertujuan untuk membimbing serta memupuk pembangunan produk dan perkhidmatan sektor tersebut, sebagaimana kepelbagaian dan inovasi yang berterusan adalah kunci utama untuk berjaya di dalam persekitaran ekonomi yang semakin berubah.

Terdapat lima teras utama di bawah NPS iaitu perkhidmatan pos sejagat, kualiti perkhidmatan, peningkatan produktiviti, pertumbuhan industri dan pembangunan antarabangsa.

Tahun 2013 merupakan tahun keempat pelaksanaan NPS. Berikut adalah inisiatif dan pencapaian yang telah diperolehi sehingga kini:

. Akta Perkhidmatan Pos 2012 yang diwartakan pada 1 April 2013 bertujuan untuk mewujudkan rangka kerja pengawalseliaan moden bagi mempercepatkan pembangunan industri pos dan kurier;

. Peraturan Kadar Pos 2010 di bawah Akta Perkhidmatan Pos 1991 dipinda dan diwartakan pada 31 Mac 2013.

. Kerajaan menyumbang RM8.64 juta melalui MCMC bagi melaksanakan Pelan Transformasi Pos Sabah dan Sarawak Fasa 2.

. Prestasi perkhidmatan mel domestik dari segi purata standard kepantasan Negara untuk tahun 2012 telah meningkat kepada 89.5% daripada 87.8% pada tahun 2011.

. 93 syarikat perkhidmatan kurier telah berjaya bertukar kepada skim lesen kurier yang baharu pada Mac 2013.

132 Akta Perkhidmatan Pos 2012

Akta Perkhidmatan Pos 2012 (PSA 2012) telah diluluskan oleh Parlimen pada Disember 2011 dan diwartakan pada 1 April 2013 bagi menggantikan Akta Perkhidmatan Pos 1991 (Akta 465). Ini adalah berdasarkan kepada P.U. (B) 94/2013 yang diwartakan. PSA 2012 turut terdiri daripada peruntukan baharu bagi membolehkan proses mengawalselia industri perkhidmatan pos dilakukan dengan lebih berkesan, selain menggalakkan pembangunan industri secara terancang dan melindungi perkhidmatan pos sejagat.

PSA 2012 ini turut menyediakan peruntukan peraturan tambahan bagi memastikan perkhidmatan pos adalah mencukupi serta berkualiti dan memastikan pertumbuhan industri pos yang konsisten. Oleh itu, PSA 2012 meliputi dua peraturan iaitu peraturan yang berkaitan dengan pelesenan dan peraturan yang berkaitan dengan perkhidmatan sejagat.

Peraturan Pelesenan menggariskan peruntukan peraturan lesen baharu kepada lesen perkhidmatan sejagat dan lesen perkhidmatan bukan sejagat. Sementara itu, peraturan- peraturan perkhidmatan sejagat telah dibangunkan bagi memastikan standard kemampanan dan kualiti perkhidmatan sejagat seperti pembangunan sistem perkhidmatan pos di setiap negeri dan menggalakkan pertumbuhan industri perkhidmatan pos.

Terdapat juga peraturan-peraturan lain di bawah PSA 2012 yang dibangunkan, termasuk empat kategori peraturan iaitu peraturan bagi ekonomi, peraturan teknikal, sosial dan peraturan dalam perlindungan pengguna. Peraturan-peraturan ini turut merangkumi pengurusan Kumpulan Kiriman Wang Perkhidmatan Pos dan penambahbaikan sistem poskod dan alamat di Malaysia.

Tarif Baharu Mel Antarabangsa

Pindaan terhadap tarif antarabangsa tidak dapat dielakkan disebabkan oleh perubahan ekonomi global termasuk inflasi, peningkatan kos bahan api, kos pengangkutan dan yang paling penting ialah peningkatan kos penghantaran yang dikenakan oleh pengendali pos di seluruh dunia. Kesemua faktor ini menyumbang kepada peningkatan kos bagi penghantaran mel antarabangsa dan penghantaran bungkusan. Seiring dengan penstrukturan semula harga, Pos Malaysia akan mempertingkatkan perkhidmatan bagi memberi nilai terbaik kepada pelanggan.

Peraturan Kadar Pos 2010 di bawah Akta Perkhidmatan Pos 1991 telah dipinda dan diwartakan pada 31 Mac 2013, justeru kadar pos antarabangsa yang baharu ditetapkan. Kadar ini telah dilaksanakan oleh Pos Malaysia bermula 15 Mei 2013.

133 Tarif Mel Antarabangsa KADAR POS UDARA KADAR POS DARATAN Anggaran 20g* Tambahan Anggaran 50g* Pertama Tambahan Zon Penghantaran Pertama (RM) 10g* (RM) Penghantaran (RM) 50g* (RM) (Hari Bekerja) (Hari Bekerja) Efektif Efektif 1 Januari 2014 1 Januari 2014 1 4 – 10 1.20 0.40 4 – 10 minggu 1.80 1.40 2 5 – 11 1.40 0.60 6 – 10 minggu 1.90 1.60 3 6 – 11 2.00 0.80 8 – 16 minggu 2.20 2.00

Nota: *gram Zon 1 : Negara ASEAN: Brunei Darussalam,Filipina, Indonesia,Kemboja, Laos, Myanmar, Singapura, Thailand dan Vietnam Zon 2 : Negara Asia Pasifik Zon 3 : Negara-negara lain

Sumber: Pos Malaysia Bhd Rajah 7.1 Tarif Mel Antarabangsa

Pelan Transformasi Pos Sabah dan Sarawak Fasa 2 (PTPSS)

Pelan Transformasi Pos Sabah dan Sarawak Fasa 2 merupakan kesinambungan daripada projek fasa satu yang telah dilaksanakan pada tahun 2010 sehingga 2012. Inisiatif kerjasama awam- swasta di antara MCMC dan Pos Malaysia ini bertujuan untuk meningkatkan liputan penghantaran mel ke rumah di kawasan luar bandar dan meningkatkan akses asas perkhidmatan pos kepada masyarakat luar bandar di Sabah dan Sarawak.

Pelaksanaan pelan transformasi ini menyasarkan pencapaian 95% penghantaran mel ke rumah dan mengurangkan nisbah akses pos daripada 22,400 orang pada tahun 2010 kepada 15,000 orang bagi setiap cawangan pos pada tahun 2014. Sasaran ini adalah seperti mana yang dinyatakan di dalam NPS.

Secara keseluruhannya, hampir satu juta penduduk di Sabah dan Sarawak yang menetap jauh di pedalaman mendapat manfaat daripada projek ini. Tambahan enam buah pejabat pos bergerak akan diwujudkan di bawah pelan transformasi ini dan operasi dijangka akan bermula secara berperingkat pada tahun 2014.

134 Pos Malaysia Bhd

Kakitangan:

17,072 HASIL KEUNTUNGAN OPERASI 2013 (RM bilion) (RM bilion) 0.2 1.3 Permodalan Pasaran: 1.2 1.2 RM2.9 bilion 0.1 0.1 Pada 31 Disember 2013

2011 2012 2013 2011 2012 2013 Harga Saham: 0% 8.3%↑ 0% 100%↑

RM5.48/saham Pada 31 Disember 2013

MARGIN KEUNTUNGAN OPERASI SEGMENTASI

(RM bilion) 15.4%

2011 2012 2013 8.3% 8.3%

Mel 0.73 0.71 0.73 Kurier 0.24 0.30 0.34 2011 2012 2013 Peruncitan 0.16 0.17 0.17 Lain-lain 0.04 0.05 0.06

Nota: Angka Pos Malaysia adalah secara tahunan dan diselaraskan mengikut tahun kalendar Sumber: Industri, MCMC

. Pos Malaysia mencapai pertumbuhan hasil sebanyak 8.3% pada tahun 2013. Pertumbuhan ini disokong oleh jumlah mel yang tinggi serta pelaksanaan tarif pos yang baharu bermula Mei 2013.

+8.3% 2012 RM1.2 bilion 2013 RM1.3 bilion

. Pada tahun 2013, segmen mel kekal sebagai penyumbang hasil yang terbesar dengan 56% daripada jumlah keseluruhan hasil. Hasil daripada segmen mel menunjukkan peningkatan sebanyak 2.8% kepada RM0.73 bilion berbanding tahun 2012, kesan daripada peningkatan jumlah mel prabayar, berdaftar dan mel terus serta peningkatan jumlah mel antarabangsa dan mel korporat.

135 . Pertumbuhan ini sebahagian besarnya turut disumbangkan oleh segmen kurier dengan peningkatan urus niaga perniagaan dalam talian, yang mana termasuk perkhidmatan penghantaran barangan yang dibeli dalam talian. Pada tahun 2013, perkhidmatan kurier mencatatkan peningkatan 13.3% kepada RM0.34 bilion daripada RM0.3 bilion pada tahun 2012.

Pos Malaysia telah mempelbagaikan produk dan perkhidmatannya secara strategik untuk menjadi pusat sehenti bagi perkhidmatan komunikasi, kewangan dan penyelesaian rantaian bekalan. Langkah ini adalah bagi memenuhi keperluan dan peningkatan permintaan daripada pelanggan individu dan perniagaan sedia ada dan yang berpotensi untuk menggunakan perkhidmatan-perkhidmatan tersebut.

Dalam memastikan perniagaan yang mampan, Pos Malaysia telah memulakan pelan strategik lima tahun bermula pada tahun 2011 bertujuan untuk membuat pembaharuan serta menambah baik model dan hala tuju perniagaan. Pada penghujung rancangan lima tahun tersebut, Pos Malaysia dijangka akan muncul sebagai pusat sehenti untuk platform fizikal dan digital. Perancangan ini dibahagikan kepada tiga peringkat seperti jadual di bawah:

Pelan Transformasi Lima Tahun Jangka Masa Tumpuan Peringkat 1 Memberi tumpuan kepada perniagaan teras, menyelaras dan membetulkan asas-asas dan operasi (2011 – 2013) dalam perniagaan semasa sebelum lonjakan seterusnya

Peringkat 2 Fasa lonjakan kuantum perniagaan baharu, meluaskan kepada platform digital dan pelbagai (2013 – 2017) saluran untuk menyediakan penyelesaian dan perkhidmatan yang inovatif di luar bidang pos

Peringkat 3 Membina platform serantau, meluaskan akses dan mewujudkan skala serantau melalui (selepas 2017) perkongsian yang lebih luas

Sumber: Pos Malaysia Bhd Rajah 7.2 Rancangan Perubahan Lima Tahun

Selaras dengan kemajuan pasaran, Pos Malaysia sedang membangunkan Pusat Bungkusan Bersepadu (IPC) di Pusat Mel Nasional di Shah Alam. Pusat ini dijangka memulakan operasi pada pertengahan kedua tahun 2015. IPC berfungsi untuk memperkenalkan sistem penyisihan automatik baharu yang dijangka dapat meningkatkan keupayaan pengendalian barangan Pos Malaysia berbanding dengan pengendalian manual masa kini. Melalui projek ini, Pos Malaysia dijangka beralih daripada penyisihan bungkusan secara manual kepada proses penyisihan secara automatik.

Pos Malaysia juga sedang membangunkan Sistem Jejak dan Kesan Bersepadu Pos (1PITTIS). Ia merupakan penambahbaikan kepada sistem pengesanan pos sedia ada yang berfungsi untuk meningkatkan kecekapan penyampaian jejak dan kesan untuk item premium. 1PITTIS dijangka dilaksanakan di seluruh negara pada pertengahan tahun 2015.

136 Akses Pos

Pertumbuhan tahunan bagi cawangan-cawangan pos di Malaysia adalah menggalakkan. Pos Malaysia menyediakan kemudahan kepada orang ramai melalui kaunter perkhidmatan runcitnya. Perkhidmatan yang ditawarkan melalui kaunter termasuk produk Permodalan Nasional Bhd (Amanah Saham Bumiputera, Amanah Saham Nasional dan lain-lain), pembaharuan lesen memandu dan cukai jalan kenderaan, pembayaran bil utiliti, insuran kenderaan bermotor dan pembiayaan Islamik mikro.

Jumlah Pejabat Pos 2000–2013

JUMLAH PEJABAT POS

1,049 1,046 1,040 1,031 997 1,004 969 947 915 883 866 867 864 869

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Nota:Termasuk pos mini

Sumber: MCMC Rajah 7.3 Jumlah Pejabat Pos 2000–2013

Terdapat 704 pejabat pos di Malaysia dengan 57% terletak di kawasan bandar. Pada tahun 2013, terdapat juga 265 pejabat pos mini (kaunter pejabat pos tunggal yang dikendalikan oleh pihak ketiga yang dilantik oleh Pos Malaysia) iaitu tambahan kepada pejabat pos sedia ada untuk akses yang lebih meluas kepada bilangan penduduk yang lebih besar. Pos Malaysia turut mengendalikan kaunter pandu-lalu di tujuh negeri iaitu Perak, Kuala Lumpur, Selangor, Negeri Sembilan, Johor, Pulau Pinang dan Perlis.

Di dalam usaha membawa perkhidmatan pos ke kawasan pedalaman, Pos Malaysia mengendalikan 24 pejabat pos bergerak di seluruh negara yang dilengkapi sistem VSAT. Sistem ini membolehkan transaksi dalam talian dilakukan. Pejabat pos bergerak beroperasi hampir di seluruh negeri di Malaysia dengan 10 daripadanya beroperasi di Sabah dan Sarawak. Rajah 7.4 di bawah menunjukkan bilangan pejabat pos mengikut negeri.

137 Pejabat Pos Mengikut Negeri 2013

BILANGAN PEJABAT POS 17

32 50

38 82 7 35 24 26 63 49 23 15 11 15 37 33 21 24 13 14 16 16 19 6 13 3 2

Bandar Luar Bandar

Sumber: MCMC Rajah 7.4 Pejabat Pos Mengikut Negeri 2013

Perkhidmatan pos merupakan sektor yang memerlukan tenaga buruh yang tinggi bagi memenuhi keperluan perkhidmatan penghantaran dan kaunter. Oleh itu, sektor ini menyediakan peluang pekerjaan yang luas dan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.5, bilangan pekerja sepenuh masa telah meningkat dari 15,618 pada tahun 2010 kepada 17,507 pada tahun kewangan berakhir Mac 2014

Secara keseluruhannya, produktiviti Pos Malaysia telah meningkat sepanjang beberapa tahun yang lalu dan ianya boleh dilihat seperti di Rajah 7.6, di mana jumlah hasil yang dijana bagi setiap kakitangan telah meningkat sejak tahun 2010. Pada tahun kewangan berakhir Mac 2014, jumlah hasil yang dijana bagi setiap kakitangan telah mencatatkan peningkatan sebanyak 4.2% kepada RM81,500 daripada RM78,100 yang direkodkan pada tahun kewangan berakhir Mac 2013.

138 Perbandingan di antara Hasil dengan Bilangan Hasil bagi setiap Kakitangan Kakitangan Sepenuh Masa

HASIL (RM juta) HASIL (RM juta) BERBANDING BERBANDING BILANGAN KAKITANGAN HASIL SETIAP KAKITANGAN (RM '000)

17,507 81.5 78.1 15,618 15,877 16,245 74.7 65.0

1,481.7 1,426.9 1,481.7 1,426.9 1,269.5 1,269.5 1,015.0 1,015.0

2010 TKB Mac TKB Mac TKB Mac 2010 TKB Mac TKB Mac TKB Mac 2012* 2013 2014 2012* 2013 2014 Hasil Bilangan Kakitangan Sepenuh Masa Hasil Hasil setiap kakitangan

Nota: TKB – Tahun Kewangan Berakhir Nota: TKB – Tahun Kewangan Berakhir *Hasil dilaporkan untuk tempoh prestasi 15 bulan *Hasil dilaporkan untuk tempoh prestasi 15 bulan. Bilangan kakitangan diselaraskan mengikut tahun kalendar

Sumber: Pos Malaysia Bhd, MCMC Rajah 7.5 Perbandingan di antara Hasil dengan Bilangan Kakitangan Sumber: Pos Malaysia Bhd, MCMC Sepenuh Masa Rajah 7.6 Hasil bagi setiap Kakitangan

Sebagai tambahan, perkhidmatan dalam talian seperti pembayaran bil utiliti dan bil telefon melalui Internet yang ditawarkan melalui PosOnline merubah Pos Malaysia menjadi pusat sehenti perkhidmatan yang mudah dan cekap untuk orang ramai di seluruh negara. Sementara itu, pengumpul setem digalakkan untuk menyertai Akaun Deposit Pesanan Tetap (SODA) di PosOnline dan menambah nilai akaun SODA mereka bagi membolehkan mereka menerima barangan filateli pada hari filateli tersebut diterbitkan tanpa perlu pergi ke pejabat pos.

Secara ringkasnya, kombinasi perluasan kawasan serahan dengan perkhidmatan dalam talian, termasuk tahap kesediaan untuk perkhidmatan automasi di bawah strategi pos yang baharu dijangka dapat mengekalkan sumbangan sektor pos kepada ekonomi.

139 Trafik Pos

Isu sama yang dihadapi oleh pemberi perkhidmatan pos di seluruh dunia adalah kemerosotan jumlah mel standard. Perubahan dalam trend gaya hidup dan operasi perniagaan yang dipengaruhi oleh perubahan kemajuan teknologi digital serta pengenalan aplikasi komunikasi seperti e-mel dan khidmat pesanan OTT telah mengurangkan jumlah mel standard dengan ketara.

Rajah 7.7 dan 7.8 di bawah menunjukkan trend yang menurun untuk anggaran bilangan Item- Surat Pos dunia daripada tahun 2009 sehingga tahun 2012. Penurunan di antara 3% dan 7% bagi bilangan Item-Surat Pos bagi perkhidmatan domestik dan antarabangsa direkodkan sepanjang tempoh tersebut.

Anggaran Dunia: Bilangan Item-Surat Pos, Anggaran Dunia: Bilangan Item-Surat Pos,

Perkhidmatan Domestik Perkhidmatan Antarabangsa – Penghantaran

BILANGAN ITEM-SURAT POS BILANGAN ITEM-SURAT POS (juta) (juta) 4,409 386,405 375,674 4,147 4,002 359,508 3,711 347,214

2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012

Sumber: UPU Sumber: UPU Rajah 7.7 Anggaran Dunia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Rajah 7.8 Anggaran Dunia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Domestik Antarabangsa–Penghantaran

Walaupun terdapat penurunan yang ketara kepada jumlah mel tradisional, mel berdaftar terus kekal berfungsi sebagai medium penghantaran bagi dokumen rasmi. Sementara kad ucapan pula mewujudkan nilai-nilai sentuhan peribadi kepada penerima.

Walaupun berlaku penurunan di dalam perniagaan untuk mel standard, perniagaan bungkusan global telah menunjukkan pertumbuhan yang ketara dari segi kuantiti dari tahun 2009 dan tahun 2012 seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.9 dan Rajah 7.10. Ini disebabkan oleh peningkatan transaksi e-Dagang, di mana perkhidmatan bungkusan dan kurier menjadi penggerak kepada e- Dagang dalam penghantaran produk secara fizikal yang dijual dalam talian.

140 Anggaran Dunia: Bilangan Bungkusan Biasa, Anggaran Dunia: Bilangan Bungkusan Biasa,

Perkhidmatan Domestik Perkhidmatan Antarabangsa – Penghantaran

BILANGAN BUNGKUSAN BIASA BILANGAN BUNGKUSAN BIASA (juta) 6,538 (juta) 6,440 53 57 45 48 6,123 5,929

2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012

Sumber: UPU Sumber: UPU Rajah 7.9 Anggaran Dunia: Bilangan Bungkusan Biasa, Perkhidmatan Rajah 7.10 Anggaran Dunia: Bilangan Bungkusan Biasa, Domestik Perkhidmatan Antarabangsa–Penghantaran

Pos Malaysia turut mengalami trend penurunan di dalam jumlah mel global untuk perniagaan mel domestik. Perkhidmatan antarabangsa untuk mel yang diterima dan dihantar juga menunjukkan trend yang sama di mana pertumbuhan dicatatkan pada tahun 2011, tetapi mencatatkan penurunan pada dua tahun berikutnya iaitu pada tahun 2012 dan tahun 2013.

Pos Malaysia: Bilangan Item-Surat Pos, Pos Malaysia: Bilangan Item-Surat Pos,

Perkhidmatan Domestik Perkhidmatan Antarabangsa

BILANGAN ITEM-SURAT POS BILANGAN ITEM-SURAT POS (juta) (juta) 27 25 1,102 23 21 1,034 1,007 18 978 16 15 14

2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 Dihantar Diterima

Sumber: Pos Malaysia Bhd, MCMC Sumber: Pos Malaysia Bhd, MCMC Rajah 7.11 Pos Malaysia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Rajah 7.12 Pos Malaysia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Domestik Antarabangsa

Sementara itu, jumlah bungkusan bagi Pos Malaysia mengalami turun naik di antara 580,000 dan 960,000 sepanjang tempoh empat tahun iaitu dari tahun 2010 hingga tahun 2013. Sebaliknya, jumlah bungkusan antarabangsa yang diterima menunjukkan trend peningkatan yang konsisten di antara tahun 2010 dan tahun 2013. Walau bagaimanapun, jumlah penghantaran bungkusan antarabangsa merosot pada tahun 2012 dan tahun 2013. Rajah berikut menunjukkan bilangan bungkusan biasa untuk perkhidmatan domestik dan antarabangsa bagi Malaysia.

141 Pos Malaysia: Bilangan Bungkusan Biasa, Pos Malaysia: Bilangan Bungkusan Biasa,

Perkhidmatan Domestik Perkhidmatan Antarabangsa

BILANGAN BUNGKUSAN BILANGAN BUNGKUSAN BIASA ('000) ('000)

951 295 255 234 220 778

663 211 200 195 587 165

2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 Dihantar Diterima

Sumber: Pos Malaysia Bhd, MCMC Sumber: Pos Malaysia Bhd, MCMC Rajah 7.13 Pos Malaysia: Bilangan Bungkusan Biasa, Perkhidmatan Rajah 7.14 Pos Malaysia: Bilangan Bungkusan Biasa, Perkhidmatan Domestik Antarabangsa

142 Filateli

Filateli merupakan proses Tema Setem 2013 pengumpulan dan penyusunan bahan pos seperti setem pos, surat, setem Tema Tarikh Dikeluarkan sampul surat, poskad dan bahan- Burung Belatok 13 Januari 2013 bahan lain yang berkaitan. Setem pos Haiwan Peliharaan Eksotik 5 Februari 2013 ini adalah bagi memperingati peristiwa Perpaduan Nasional 26 Mac 2013 dan topik yang bermakna kepada Rumah Api di Malaysia Siri II 30 April 2013 negara seperti acara-acara Keajaiban Hutan-hutan di Malaysia 13 Mei 2013 kebangsaan, tradisi, pencapaian dan Terumbu Karang di Malaysia 28 Jun 2013 warisan alam semula jadi. Terdapat 15 Ulam Tradisional 25 Julai 2013 tema setem yang dikeluarkan pada Setem Tiga Negara 23 Ogos 2013 tahun 2013, terdiri daripada memperingati spesies haiwan yang Muzium dan Artifak 2 September 2013 terancam di Malaysia hinggalah kepada 50 Tahun Hari Malaysia 16 September 2013 sambutan Hari Malaysia. Setem Kanak-Kanak UNICEF 22 Oktober 2013 Buah Nadir Siri IV 28 Oktober 2013 100 Tahun RHB Bank 23 November 2013 Warisan Baba dan Nyonya 29 November 2013 Kucing Liar Terancam di Malaysia 23 Disember 2013 Sumber: Pos Malaysia Rajah 7.15 Tema Setem 2013

Jumlah Bilangan Tema Setem 2009 – 2013

JUMLAH BILANGAN TEMA SETEM

17 16 15 15 14

2009 2010 2011 2012 2013

Sumber: Pos Malaysia Bhd Rajah 7.16 Jumlah Bilangan Tema Setem 2009 – 2013

143 Filateli: Contoh Tema Setem 2013

Sumber: Pos Malaysia Bhd Rajah 7.17 Filateli: Contoh Tema Setem 2013

Setem Kemanusiaan Pertama

Pos Malaysia mengeluarkan setem kemanusiaan pertama baru-baru ini bagi memperingati mangsa taufan Haiyan, Filipina pada 14 November 2013. Setem ini yang terdiri daripada rangkaian Setemku, telah dijual pada harga RM10 bagi setiap lembaran dengan RM6 diperuntukkan kepada dana bencana. Setakat Disember 2013, penjualan setem Taufan Haiyan adalah sebanyak 30%

daripada 3,900 keping setem yang dicetak. Sumber: Pos Malaysia Bhd Rajah 7.18 Dana Setem Bantuan Bencana Haiyan

144 Pameran Filateli Diraja Kedah

Bersempena 100 tahun setem Kedah, MCMC, Persatuan Filateli Malaysia dan Pos Malaysia dengan kerjasama daripada Kerajaan Negeri Kedah telah menganjurkan Pameran Filateli Diraja Kedah di Menara Alor Setar pada 20-22 Mac 2013.

Dalam pameran ini, persembahan yang berkaitan dengan Negeri Kedah telah dipaparkan oleh empat pengumpul setem antarabangsa iaitu:

. En. Michael Sefi, Penyimpan Koleksi Permaisuri Elizabeth; . Dr. Prakob Chirakiti, Presiden Persatuan Filateli Thailand; . YBhg. Dato’ Anuar Bashah, Presiden Persatuan Filateli Malaysia; dan . En. Vincent Ong, wakil daripada Persatuan Filateli Singapura.

Pameran ini memaparkan koleksi setem Permaisuri Elizabeth yang jarang dipamerkan kepada orang ramai. Selain itu, terdapat juga koleksi Setem Diraja Kedah dan Britain. Sejarah perkhidmatan pos di Kedah merupakan penampilan istimewa yang terdapat di pameran tersebut.

Pameran Setem Tiga Negara

Pameran Setem Tiga Negara telah diadakan pada 23-25 Ogos 2013 bersempena Hari Kemerdekaan dan Ulang Tahun ke-50 Malaysia. Ia telah diadakan di Ibu Pejabat Pos Malaysia, Kuala Lumpur. Pameran ini disertai oleh tiga buah negara iaitu Malaysia, Singapura dan Thailand.

Sumber: Pos Malaysia Bhd Rajah 7.19 Sampul Surat Hari Pertama Pameran Setem Tiga Negara, 2013

145 Industri Pelesenan Kurier dan Prestasi Hasil

Rangka Kerja Baharu Pelesenan Perkhidmatan Kurier

Perkhidmatan kurier adalah industri yang kompetitif dengan hampir 100 pemberi perkhidmatan. Disebabkan oleh pasaran yang semakin berkembang, pemberi perkhidmatan di Malaysia telah menubuhkan rangkaian perikatan global. Pemberi perkhidmatan kurier juga telah memulakan strategi untuk menawarkan perkhidmatan kurier yang lebih mudah dan inovatif bagi melakukan penghantaran di seluruh dunia. Ini termasuklah menawarkan perkhidmatan tambah nilai seperti perkhidmatan gudang yang meliputi perkhidmatan penyimpanan, pembungkusan yang memerlukan pengawalan suhu bagi penghantaran barangan yang sensitif terhadap suhu, pengendalian, pembungkusan serta pengurusan inventori.

Selaras dengan dasar Kerajaan untuk meliberalisasikan sektor perkhidmatan kurier, MCMC bersama-sama dengan industri telah menyediakan Pelan Pembangunan Industri Kurier 2012– 2014 bertujuan memacu pertumbuhan dan memodenkan perkhidmatan kurier. Tiga teras utama pelan tersebut adalah:

i. untuk mewujudkan kawal selia rangka kerja dan operasi yang kondusif; ii. untuk meningkatkan pembangunan kapasiti manusia dan institusi; dan iii. untuk memacu penggunaan teknologi dan amalan terbaik

Antara inisiatif utama Rancangan Pembangunan Industri kurier ialah penubuhan rangka kerja pelesenan kurier, bertujuan untuk meningkatkan kualiti dan prestasi industri kurier. Inisiatif ini memerlukan syarikat-syarikat kurier meningkatkan lagi daya saing, menyediakan infrastruktur yang lebih moden di samping meningkatkan keupayaan selaras dengan inisiatif Kerajaan untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara berpendapatan tinggi menjelang tahun 2020.

Pemberi perkhidmatan kurier di Malaysia berubah daripada bidang perniagaan yang kecil kepada model perniagaan yang kompleks di peringkat antarabangsa. Bagi menjalankan kawal selia dengan lebih baik, MCMC mengklasifikasikan tiga jenis kelas lesen di bawah rangka kerja pelesenan baharu. Pada bulan Mac 2013, pemberi perkhidmatan kurier telah dianugerahkan lesen baharu berdasarkan model perniagaan mereka seperti dalam Rajah 7.20.

146 Pelesenan Perkhidmatan Kurier: Syarat Khas Kelas A

. Pemegang lesen boleh melaksanakan perkhidmatan seperti berikut: i) perkhidmatan kurier antarabangsa; dan ii) perkhidmatan kurier domestik ke seluruh negara . Menyediakan sistem jejak & kesan dalam tempoh setahun . Menyediakan sekurang-kurangnya lima cawangan tempatan dalam tempoh dua tahun . Menyediakan perkhidmatan pelanggan yang bersesuaian dengan perniagaan kurier

Kelas B

. Pemegang lesen boleh melaksanakan perkhidmatan seperti berikut: i) perkhidmatan dalam antarabangsa; dan ii) perkhidmatan kurier domestik ke seluruh negara . Menyediakan sistem jejak & kesan dalam tempoh setahun . Menyediakan sekurang-kurangnya lima cawangan tempatan dalam tempoh dua tahun . Menyediakan perkhidmatan pelanggan yang bersesuaian dengan perniagaan kurier

Kelas C . Perkhidmatan yang disediakan oleh pemegang lessen adalah terhad kepada satu negeri yang menjadi pilihan pemegang lesen untuk menjalankan operasi . Disebabkan oleh faktor geografi, kawasan ini dianggap sebagai satu: i) Selangor, Kuala Lumpur dan Putrajaya ii) Sabah dan Labuan

Sumber: MCMC Rajah 7.20 Pelesenan Perkhidmatan Kurier: Syarat Khas

147 Pemegang Lesen Kurier Berjumlah 93 Syarikat pada Tahun 2013

Industri perkhidmatan kurier terdiri daripada syarikat-syarikat tempatan dan syarikat multinasional asing. Pada akhir tahun 2013, terdapat 93 pemilik lesen kurier, merosot sebanyak 11.4% berbanding tahun 2012.

Bilangan Lesen Kurier yang Dikeluarkan

BILANGAN PEMEGANG LESEN KURIER

105 112 108 105 93

6.7% -3.6% -2.8% -7.1% -11.4%

2009 2010 2011 2012 2013 Bilangan Pemegang Lesen Kurier Pertumbuhan

Sumber: MCMC Rajah 7.21 Bilangan Lesen Kurier yang Dikeluarkan

Jumlah Hasil 10 Pemberi Perkhidmatan Kurier Utama

Perkhidmatan kurier ialah penggerak dan merupakan perkhidmatan yang kritikal di dalam rantaian nilai e-Dagang. Evolusi di dalam pembelian secara dalam talian telah menggalakkan pergantungan dan keperluan bagi perkhidmatan kurier yang boleh dipercayai. Gabungan teknologi komunikasi, serahan fizikal yang boleh dipercayai serta gaya hidup digital telah mendorong pertumbuhan yang berkait rapat dengan e-Dagang. Ini dibuktikan dengan peningkatan trend hasil bagi pemberi perkhidmatan kurier sepanjang empat tahun yang lalu.

148 Jumlah Hasil Terkumpul 10 Pemberi Perkhidmatan Kurier Utama 2009 – 2013

HASIL (RM juta) 16.5% 16.8%

2,105 2,187 1,737 2,030 1,491 3.7% 3.9%

-1.3% 2009 2010 2011 2012 2013 Jumlah Hasil Pertumbuhan

Sumber: MCMC Rajah 7.22 Jumlah Hasil 10 Pemberi Perkhidmatan Kurier Utama 2009-2013

Hasil Penguasaan Pasaran Pemberi Perkhidmatan Kurier 2013

Senarai 10 Teratas Pemberi Perkhidmatan Kurier mengikut Hasil Pemberi Perkhidmatan Syarikat Antara- 38% Tempatan HASIL bangsa RM2,187 juta ABX Express (M) Sdn Bhd  62% City-Link Express (M) Sdn Bhd  DHL Express (M) Sdn Bhd  Federal Express Services (M) Sdn Bhd  GD Express Sdn Bhd  Pemberi Perkhidmatan Tempatan Nationwide Express Courier Services Bhd  Pemberi Perkhidmatan Antarabangsa PosLaju (Pos Malaysia Bhd)  Skynet Worldwide (M) Sdn Bhd  TNT Express Worldwide (M) Sdn Bhd  United Parcel Service (M) Sdn Bhd  Jumlah 6 4

Sumber: Industri, MCMC Rajah 7.23 Hasil Penguasaan Pasaran Pemberi Perkhidmatan Kurier 2013

Rajah di atas menunjukkan bahagian pasaran berdasarkan perolehan hasil bagi pemberi perkhidmatan tempatan dan antarabangsa untuk tahun 2013. Enam syarikat kurier tempatan berada di antara 10 pemberi perkhidmatan kurier terbaik dengan menguasai 38% pasaran manakala 62% merupakan milik empat pemberi perkhidmatan kurier antarabangsa. Pecahan bahagian pasaran adalah konsisten sejak beberapa tahun yang lalu.

149 Adalah penting untuk dinyatakan bahawa walaupun terdapat empat syarikat kurier antarabangsa yang memperoleh bahagian pasaran yang lebih besar berbanding enam pemberi perkhidmatan tempatan, pemberi perkhidmatan antarabangsa mengendalikan kira-kira tujuh juta pakej manakala enam pemberi perkhidmatan tempatan mengendalikan lebih daripada 45 juta pakej pada tahun 2013. Perbezaan ini berpunca daripada penumpuan pasaran di mana pemberi perkhidmatan antarabangsa memberi tumpuan kepada perkhidmatan ekspres antarabangsa atau pakej untuk ekspot yang memerlukan kadar penghantaran yang lebih tinggi berbanding kadar penghantaran domestik. Bagi pemberi perkhidmatan tempatan, tumpuan pasaran mereka adalah kepada penghantaran domestik dengan sebahagian kecil untuk penghantaran antarabangsa yang kurang daripada 5%.

Untuk rekod, pada tahun 2013, purata hasil bagi setiap penghantaran dokumen adalah RM6 untuk penghantaran domestik dan RM73 untuk penghantaran antarabangsa. Amerika Syarikat, Jepun dan Singapura adalah antara negara-negara destinasi utama untuk penghantaran antarabangsa.

Trafik Kurier

Trafik kurier untuk dokumen dan bungkusan bertambah sebanyak lebih dua kali ganda untuk tahun 2012 dan tahun 2013 bagi pasaran domestik dan antarabangsa. Trafik kurier boleh menjadi indikator bagi transaksi barangan dan pembelian yang dilakukan melalui portal e-Dagang. Maka, perkhidmatan kurier boleh dianggap sebagai tunjang bagi ekosistem e-Dagang.

Jumlah Penghantaran Dokumen Jumlah Penghantaran Bungkusan

BILANGAN DOKUMEN BILANGAN BUNGKUSAN ('000) 32,036 ('000) 12,649 27,685 28,030

9,075 9,035 15,199 5,277 4,632 3,635 3,827 1,832 2,549 1,626 2,381 1,241

2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013

Domestik Antarabangsa Domestik Antarabangsa

Sumber: Industri, MCMC Sumber: Industri, MCMC

Rajah 7.24 Jumlah Penghantaran Dokumen Rajah 7.25 Jumlah Penghantaran Bungkusan

150 Pekerjaan di Dalam Perkhidmatan Kurier

Berdasarkan kepada pengumpulan maklumat yang dijalankan oleh MCMC, terdapat empat klasifikasi kumpulan utama pekerjaan di dalam perkhidmatan kurier iaitu pentadbiran, pusat panggilan, bahagian penghantaran dan penyisihan.

Rajah 7.26 menunjukkan hampir separuh daripada jumlah kakitangan dalam industri perkhidmatan kurier terdiri daripada kumpulan penghantaran. Ini menunjukkan bahawa penghantaran secara fizikal memerlukan penggunaan tenaga buruh yang tinggi. Kumpulan penyisihan telah mencatatkan peningkatan bilangan tenaga kerja dengan peningkatan sebanyak 91% kepada 1,395 pekerja berbanding 730 bilangan kakitangan yang direkodkan pada tahun 2012. Ini turut menunjukkan bahawa dua kumpulan pekerjaan ini adalah penting seiring dengan pertumbuhan e-Dagang. Namun, pembangunan kesemua entiti perkhidmatan kurier adalah penting bagi memastikan perkhidmatan operasi berjalan dengan lancar dan berkesan secara holistik.

Jenis Pekerjaan dalam Industri Kurier Berdasarkan kepada Tugas Kerja

BILANGAN PEKERJA

5,111 5,111

4,746 4,746

4,521 4,521

4,018 4,018

1,753

1,738 1,738

1,535 1,535

1,491 1,491

1,473 1,473

1,395 1,395

1,358 1,358

1,310 1,310

1,224 1,224

1,212 1,212

1,192 1,192

1,173 1,173

1,085 1,085

776 776

730 730

649 649

2010 2011 2012 2013 Pentadbiran Pusat Khidmat Penghantaran Penyisihan Lain-lain

Sumber: Industri, MCMC Rajah 7.26 Jenis Pekerjaan dalam Industri Kurier Berdasarkan kepada Tugas Kerja

151 Pengunaan Penyelesaian Teknologi untuk Perniagaan Kurier yang Lebih Cekap

Dalam memastikan kecekapan yang lebih tinggi dalam perniagaan kurier, penghantaran dokumen dan bungkusan yang tepat yang pada masa, pemberi perkhidmatan kurier menerokai bidang teknologi baru seperti sistem pengesanan masa nyata untuk proses penghantaran dokumen yang disokong oleh rangkaian komputer serta telekomunikasi.

Penggunaan teknologi seperti ini dijangka mampu memberikan perkhidmatan yang terbaik untuk pelanggan. Pemberi perkhidmatan kurier boleh menentukan status pakej mereka di semua lokasi di sepanjang laluan penghantaran pada masa sebenar. Pelanggan juga boleh menjejaki bungkusan mereka menerusi portal syarikat, aplikasi mudah alih atau peringatan melalui e-mel.

Sehingga kini, kesemua pemberi perkhidmatan kurier menyediakan perkhidmatan penjejakan untuk pelanggan. Perkhidmatan penjejakan ini bukan sahaja dapat membantu pelanggan mengenal pasti waktu ketibaan pakej tetapi turut memudahkan operasi pemberi perkhidmatan kurier. Sebagai contoh, hasil maklumat yang diperolehi daripada penjejakan boleh dikumpul dan digunakan untuk menghasilkan laporan bagi pemantauan operasi yang lebih berkesan sementara pakej yang hilang boleh dijejaki dari lokasi terakhir untuk tujuan penyiasatan.

Pengendalian Aduan Pengguna Perkhidmatan Pos dan Kurier

Walaupun penggunaan perkhidmatan pos masih berada pada tahap yang rendah, pengguna masih menaruh harapan yang tinggi terhadap perkhidmatan ini. Pada kebiasaannya, pengguna menolak perkhidmatan yang tidak cekap dan kualiti perkhidmatan yang rendah. Oleh itu, untuk memastikan mereka terus menerajui pasaran, pemberi perkhidmatan perlu menambahbaik mutu perniagaan mereka secara berterusan termasuk menambahbaik perkhidmatan bagi memenuhi keperluan pelanggan.

Melalui peningkatan kesedaran mengenai hak-hak pengguna, pengguna kini boleh membuat aduan melalui saluran yang telah disediakan. Aduan yang diterima turut bertindak sebagai mekanisme maklum balas dalam menyemak dan mengimbangi kualiti perkhidmatan pemberi perkhidmatan dan untuk penambahbaikan perkhidmatan mereka.

152 Pada akhir tahun 2013, sejumlah 103 aduan Jenis Aduan Diterima 2011 – 2013 mengenai perkhidmatan pos telah diterima oleh MCMC berbanding 66 aduan pada tahun 2012. Kategori Jumlah Aduan Aduan telah dibuat oleh pengguna, pertubuhan 2011 2012 2013 pengguna dan aduan yang disalurkan daripada Penghantaran lewat 19 30 40 Biro Aduan Awam, Jabatan Perdana Menteri Perkhidmatan tidak 13 10 26 Malaysia. memuaskan Item hilang 9 16 16 Isu-isu penghantaran lewat mencatatkan Sikap pekerja penghantaran 8 2 4 jumlah aduan tertinggi yang diterima antara Caj tidak memuaskan 1 - 4 tahun 2011 dan tahun 2013. Bagi mengatasi Perkhidmatan pelanggan masalah ini, pusat khidmat pelanggan 3 4 6 tidak memuaskan perkhidmatan pos boleh menghubungi Lain-lain 4 4 7 pelanggan secara peribadi bagi membuat permohonan maaf, di mana pada masa yang Jumlah 57 66 103 sama memastikan barangan disampaikan Sumber: MCMC Rajah 7.27 Jenis Aduan Diterima 2011–2013 kepada pelanggan dengan segera.

Pengguna sering dinasihatkan untuk membaca terma dan syarat dengan teliti sebelum terikat dengan mana-mana pemberi perkhidmatan pos atau kurier. Sebagai contoh, pampasan dan perlindungan insuran biasanya hanya untuk jumlah yang terhad sahaja dan bukannya pampasan penuh.

Berdasarkan maklumat sama yang dikumpul sebelum ini, pemberi perkhidmatan juga mengenal pasti isu aduan pelanggan yang telah dikendalikan bagi tahun 2013 seperti yang ditunjukkan pada Rajah 7.28.

153 Jenis Aduan Pelanggan Kategori Aduan Huraian

. Sukar untuk menentukan atau mengesan penghantaran yang hilang apabila perniagaan melibatkan pengaturan oleh pihak ketiga dan semasa status pengesanan tidak direkodkan. Status pengesanan adalah penting bagi Kerosakan/ kehilangan mengenal pasti punca kejadian dan meningkatkan kecekapan operasi. penghantaran . Pelanggan tidak bersetuju dengan pampasan maksimum RM200 dalam terma dan syarat, apabila nilai yang rosak/barangan yang hilang adalah lebih besar daripada nilai pampasan.

. Salah satu punca kelewatan adalah kesukaran untuk memenuhi peraturan Masalah penghantaran dan dan keperluan kastam. Sebagai contoh, prosedur pelepasan kastam yang kelewatan kompleks telah menyebabkan penghantaran mengambil tempoh yang lebih lama dan memberi kesan kepada komitmen penghantaran kepada pelanggan.

. Kelewatan kemas kini sistem mengenai status penghantaran menyukarkan. Sistem pengesanan yang tidak Pelanggan tidak berpuas hati dengan status tarikh dan penghantaran yang kemaskini mungkin perlu menyemak secara manual dengan cawangan masing-masing untuk mengesan penghantaran itu dan memuaskan pelanggan mereka.

. Sukar untuk menangani ketidakpastian seperti bencana alam, kedudukan geografi, cuaca, tenaga kerja dan kekangan masa terutamanya semasa musim puncak. Perkhidmatan yang tidak . Pelanggan tidak bertolak ansur dengan kelewatan penghantaran yang memuaskan seperti kegagalan berulang-ulang apabila mereka mengharapkan kualiti perkhidmatan yang penghantaran/pungutan dan lebih tinggi daripada syarikat-syarikat kurier berbanding perkhidmatan pos kelewatan yang biasa. berulang/berterusan . Terdapat juga kes-kes apabila kurier tidak menunggu pelanggan mereka untuk melengkapkan dokumen-dokumen semasa pungutan yang menyebabkan pelanggan tidak puas hati.

Sumber: Industri, MCMC Rajah 7.118 Jenis Aduan Pelanggan

154 Cabaran Perniagaan

Industri kurier telah berkembang dengan pesat sejak beberapa tahun kebelakangan ini. Sama seperti perniagaan lain, pemberi perkhidmatan kurier turut menghadapi masalah di sepanjang tempoh operasi mereka, terutama yang membabitkan item lewat, hilang atau rosak yang membawa kerugian kepada syarikat. Beberapa cabaran perniagaan yang telah dikenal pasti oleh pemberi perkhidmatan kurier pada tahun 2013 ditunjukkan di bawah.

Cabaran Perniagaan dalam Industri Perkhidmatan Kurier

Tekanan Margin . Kos operasi tinggi yang berkaitan dengan kos kakitangan, pengangkutan dan tenaga elektrik mewujudkan persekitaran yang mencabar kepada penyedia perkhidmatan. . Perang harga antara syarikat-syarikat turut meletakkan tekanan ke atas hasil. . Pelaksanaan gaji minima turut memberi kesan secara menyeluruh. Ini akan memberi kesan kepada pelaburan semula bagi pembinaan kapasiti.

Kakitangan: Pengambilan dan Pengekalan . Pemberi perkhidmatan mempunyai masalah di dalam mengekalkan kakitangan sedia ada, terutama kakitangan dari generasi X dan Y yang berpindah dari satu pekerjaan kepada pekerjaan yang lain yang menawarkan gaji yang lebih tinggi. Situasi ini menyebabkan syarikat terpaksa mengambil dan memberi latihan kepada kakitangan baharu. . Pemberi perkhidmatan turut menghadapi masalah di dalam melantik kakitangan untuk beberapa jawatan tertentu seperti pemandu kenderaan serta jawatan yang memerlukan kemahiran tertentu.

Perubahan Teknologi Teknologi dan sistem semasa perlu sentiasa dikemaskini bagi memenuhi permintaan pelanggan. Pembabitan pelaburan ini melibatkan penggunaan perisian yang memenuhi keperluan syarikat dan berupaya mengguna sepenuhnya kelebihan teknologi komunikasi yang ada pada masa kini seperti Internet dan platform mudah alih.

Perubahan Citarasa Pelanggan Pelanggan pada masa kini mahukan perkhidmatan yang cemerlang dan boleh dipercayai pada harga yang lebih rendah.

Sumber: Industri, MCMC Rajah 7.29 Cabaran Perniagaan dalam Industri Perkhidmatan Kurier

.

155

Halaman ini sengaja dibiarkan kosong

156 MODUL 8: TINJAUAN 2014

157 Infrastruktur dan Akses Industri C&M

Menambahbaik Capaian Infrastruktur

Kerajaan melaksanakan pendekatan yang seimbang di dalam menambahbaik infrastruktur jalur lebar dan menyediakan akses kepada pelbagai lapisan masyarakat di kawasan bandar dan luar bandar. Di bawah Bajet Malaysia 2014, rangkaian HSBB akan diperluaskan ke kawasan-kawasan pinggir bandar dengan kelajuan akses Internet dipertingkatkan di antara 4Mbps sehingga 10Mbps. Ini akan memberi manfaat kepada dua juta pengguna dengan melibatkan kos sebanyak RM1.6 bilion.

Dalam usaha untuk meningkatkan liputan jalur lebar di kawasan luar bandar, sebanyak 1,000 menara pemancar telekomunikasi akan dibina dalam tempoh tiga tahun akan datang, melibatkan pelaburan sebanyak RM1.5 bilion. Sementara itu, untuk meningkatkan akses Internet di Sabah dan Sarawak, kabel dasar laut yang baharu akan dipasang di dalam tempoh tiga tahun, dengan kos sebanyak RM850 juta.

Bagi memperluaskan liputan di kawasan bandar-bandar utama, Kerajaan akan melaksanakan fasa kedua projek HSBB dengan kerjasama sektor swasta yang melibatkan pelaburan sebanyak RM1.8 bilion. Inisiatif ini dijangka dapat memberikan pertambahan liputan dan kemudahan terutamanya di kawasan bandar, selain dapat memberi manfaat kepada 2.8 juta isi rumah di seluruh Negara. Perancangan ini dilakukan bagi memastikan semua rakyat mempunyai akses kepada perkhidmatan jalur lebar.

Peluang dan Cabaran bagi Pemberi Perkhidmatan

Potensi Pertumbuhan Perkhidmatan Data

Hasil perkhidmatan data terus berkembang dan pertumbuhan ini sedikit sebanyak telah menjejaskan hasil perkhidmatan suara dan SMS. Pembangunan serta peralihan daripada hasil melalui perkhidmatan suara telah mewujudkan cabaran yang baharu kepada pemberi perkhidmatan di dalam usaha mereka untuk memaksimumkan keuntungan.

Seperti yang dilaporkan oleh firma peralatan telekomunikasi Ericsson31, kapasiti penggunaan data mudah alih dianggar akan meningkat berdasarkan kadar pertumbuhan tahunan yang dikompaun (CAGR) sebanyak 45% di antara tahun 2013 dan tahun 2019. Majoriti penggunaan data mudah alih adalah digunakan untuk video disebabkan oleh peningkatan jumlah kandungan video yang boleh dipancarkan melalui peranti mudah alih. Malahan, trafik bagi video dijangka meningkat sebanyak 13 kali ganda di antara tahun 2013 dan tahun 2019.

Maka, penekanan terhadap kelajuan yang lebih tinggi serta kualiti perkhidmatan yang lebih baik bagi memastikan kapasiti dan keupayaan rangkaian serta penghasilan perkhidmatan baharu yang inovatif bagi meraih faedah dari segi ekonomi dan sosial.

31 Ericsson, Ericsson Mobility Report, On the Pulse of the Networked Society, Jun 2014.

158 Adalah penting untuk ditekankan di sini bahawa di Malaysia, kesan daripada keterhubungan dan penggunaan Internet yang tinggi telah menyebabkan timbul keperluan untuk memupuk kesedaran tentang salah guna Internet serta langkah-langkah pencegahan. Bagi tujuan ini, MCMC giat melaksanakan inisiatif KDB di seluruh negara.

Pelaksanaan 4G LTE

Pelaksanaan rangkaian 4G LTE adalah matlamat utama di dalam mewujudkan kapasiti yang lebih besar bagi memenuhi permintaan yang sedang berkembang pesat di dalam perkhidmatan data. Dengan sasaran 4G LTE bagi meliputi populasi sehingga 50% menjelang tahun 2017, tahun 2014 akan terus menjadi tahun bagi pelaksanaan untuk pemberi perkhidmatan menyediakan platform 4G LTE. Pada tahun 2013, Celcom dilaporkan telah membelanjakan RM420 juta untuk perbelanjaan modal (Capex) bagi mempertingkatkan rangkaian mereka untuk pelaksanaan rangkaian 4G LTE. Manakala DiGi telah memperuntukkan 80% daripada RM750 juta Capex pada tahun 2013 untuk menaik taraf tapak mereka. Sementara itu, Maxis juga dilaporkan telah membelanjakan RM407 juta pada setengah tahun pertama 2013 bagi melancarkan rangkaian 4G LTE.

Pada tahun 2014, para pemberi perkhidmatan akan meluaskan liputan rangkaian 4G LTE kepada 20% daripada jumlah penduduk di Malaysia. Walau bagaimanapun, pada akhir tahun 2013, hanya Maxis berjaya meliputi lebih daripada 10% liputan penduduk seperti yang ditetapkan. Oleh itu, bagi mempercepatkan pelancaran dan liputan 4G LTE, pemberi perkhidmatan mungkin perlu mengambil langkah-langkah inovatif dengan mengadakan pelbagai perkongsian seperti perkongsian infrastruktur, perkongsian rangkaian dan lain-lain bentuk kerjasama bagi menjimatkan kos serta memastikan perkhidmatan dapat dilaksanakan dalam tempoh yang ditetapkan.

Perkongsian Untuk Masa Hadapan

Pemberi perkhidmatan perlu menangani penghubungan mudah alih secara lebih cekap dari segi kos di mana pengguna menuntut perkhidmatan 4G LTE yang boleh didapati di kawasan geografi yang lebih luas dan pada kelajuan yang lebih tinggi. Oleh itu, pemberi perkhidmatan boleh memilih untuk merekabentuk semula cara mereka menjalankan operasi dan memulakan proses rundingan dengan pihak-pihak lain di dalam isu seperti perkongsian infrastruktur untuk pelaksanaan yang lebih pantas bagi perkhidmatan ini.

Dengan itu, setiap pemberi perkhidmatan mungkin boleh mengurangkan Capex yang diperlukan bagi pembinaan menara dan untuk rangkaian penghubung. Ini juga akan menghasilkan throughputs yang lebih tinggi dan lebih cekap serta dalam masa yang lebih singkat. Ini juga mewujudkan peluang bagi penawaran perkhidmatan yang mempunyai lebih nilai tambah dan mampu memberi faedah kepada pengguna serta meningkatkan keuntungan untuk pemberi perkhidmatan.

159 DTTB

Tahun 2014 merupakan tahun yang mencatatkan pencapaian baharu kepada sektor penyiaran di Malaysia. Pembangunan infrastruktur DTTB membolehkan penyiar FTA berhijrah ke platform digital. Perkembangan ini termasuk pembangunan hab multimedia digital dan pembangunan rangkaian pemancar TV digital berkuasa tinggi, sederhana dan rendah di seluruh negara yang mempunyai keupayaan teknikal untuk mewujudkan sehingga 45 saluran TV digital definisi standard (SD) atau 15 saluran definisi tinggi (HD) yang baharu. Setelah selesai penghijrahan ini, band 700MHz sedia ada akan dipertimbangkan untuk pelbagai kegunaan oleh pemberi perkhidmatan telekomunikasi selepas proses pengagihan semula spektrum selesai.

Zaman pelbagai peranti dan platform

Inovasi dalam pelbagai peranti komunikasi pintar dan mudah alih telah meningkatkan gaya hidup masyarakat di mana kos sara hidup dan penjimatan masa menjadi lebih penting dalam pasaran ekonomi yang lebih berdaya saing di negara ini. Pengguna memilih untuk beralih daripada cara komunikasi tradisional iaitu komunikasi melalui panggilan suara kepada komunikasi melalui data yang lebih murah serta turut menyediakan kemudahan dalam talian yang lain seperti urusan perbankan dan pembayaran bil dalam talian. Pengguna juga menambah tontonan TV linear dengan turut menggunakan tontonan secara bukan linear atau penyampaian kandungan yang membolehkan pengguna memilih masa tontonan untuk disesuaikan dengan tabiat tontonan mereka yang telah berubah. Ini juga membuka cara baharu bagaimana perniagaan dijalankan.

Sebagai contoh, untuk pengiklan penyiaran, mereka menyesuaikan iklan untuk dipaparkan tanpa gangguan pada peranti mudah alih atau telefon pintar yang berbeza melalui pelbagai sistem operasi, model dan saiz skrin. Oleh itu, kaedah iklan mereka turut menggunakan sepenuhnya kelebihan yang ada pada setiap platform selain daripada platform penyiaran tradisional. Maka, iklan TV turut disasarkan kepada pengguna mudah alih dan platform penyampaian kandungan yang lain.

Peranan MCMC sebagai Penggalak Gaya Hidup Digital Malaysia

MCMC berpandukan objektif dasar nasional, yang mana salah satu objektif tersebut adalah menjadikan Malaysia sebagai pusat global bagi maklumat dan perkhidmatan kandungan C&M. Projek Digital Malaysia merupakan salah satu proses ke arah mewujudkan nilai bagi mempercepatkan pembangunan dan penggunaan aplikasi baharu serta perkhidmatan kandungan untuk pertumbuhan dengan menggunakan pelbagai peralatan ICT di rumah, tempat kerja dan di peringkat komuniti. Terdapat juga pertambahan bilangan aplikasi yang dicipta dan digunakan termasuk penggunaan di dalam penyelesaian perkhidmatan e-Dagang.

Perkhidmatan pos dan kurier turut bertindak sebagai penggerak utama pembangunan perniagaan dalam talian. Penghantaran barangan secara fizikal adalah sama penting seperti transaksi dalam talian yang membolehkan transaksi perniagaan secara menyeluruh dilakukan untuk mempertingkatkan keuntungan. Oleh itu, dari aspek QoS, kebolehpercayaan dan keselamatan adalah penting bagi perkhidmatan telekomunikasi, pos dan kurier.

160

Semua ini adalah sebagai persediaan bagi menyasarkan pembangunan ekonomi dan sosial seperti peningkatan sumbangan Pendapatan Negara Kasar (PNK) dan penggunaan peralatan ICT untuk meningkatkan kualiti hidup di Malaysia. Oleh kerana itu, industri C&M adalah salah satu daripada bidang yang kritikal bagi menyokong dan menggalakkan pertumbuhan ekonomi serta memberi sumbangan kepada transformasi pasaran dan perniagaan. Peranan utama ini perlu dipupuk dan dibangunkan bukan sahaja dari segi infrastruktur, peralatan dan peranti tetapi turut memerlukan peningkatan dalam pembentukan kemahiran. Maka kemudian industri ini dapat memanfaatkan segala peluang yang ada bagi membentuk pertumbuhan ekonomi yang berdaya saing.

Kesimpulan

Malaysia terus memanfaatkan infrastruktur telekomunikasi yang telah dibangunkan sejak 10 tahun yang lalu. Ini merupakan asas yang kukuh bagi perkhidmatan jalur lebar berkelajuan tinggi sejak beberapa tahun yang lalu. Permulaan di dalam perkhidmatan baharu merupakan petanda yang baik bagi Malaysia untuk perkembangan ICT. Ini termasuklah memaksimumkan kemudahalihan bagi penjanaan hasil yang lebih besar untuk model perniagaan yang baharu. Usaha bukan sahaja perlu dilaksanakan oleh pihak Kerajaan, namun turut memerlukan penglibatan sektor swasta di dalam proses transformasi serta pembangunan infrastruktur komunikasi Negara bagi memastikan infrastruktur maklumat membangun secara progresif.

Platform komunikasi yang semakin bercantum menyediakan lebih banyak ruang untuk penawaran pelbagai produk dan perkhidmatan yang mudah didapati dan mampu dimiliki kesan daripada proses pendigitalan. Aplikasi dan perkhidmatan seperti komunikasi bersepadu, perkhidmatan pusat data, perkhidmatan pengesahan, e-Dagang, perkhidmatan pembayaran dan bil semakin kerap dilaksanakan. Pemberi perkhidmatan terus menjanjikan pertumbuhan di masa hadapan di kala menghadapi cabaran-cabaran di dalam landskap industri C&M yang sentiasa berubah.

161 AKRONIM

1PITTIS Sistem Jejak dan Kesan Bersepadu Pos 3D Three-dimensional (Tiga dimensi) 3G 3rd Generation 4G 4th Generation A A4Ai Alliance for Affordable Internet ACE ‘Access’, ‘Certainty’, ‘Efficiency’ Adex Advertising Expenditure (Perbelanjaan Pengiklanan) ADSL Asymmetric Digital Subscriber Line AICPA American Institute of Certified Public Accountants ARPU Average Revenue Per User (Purata Hasil bagi Setiap Pengguna) ASP (C) Applications Service Provider (Class) ATF Asia Television Forum B BAS Broadband Access Service (Perkhidmatan Akses Jalur Lebar) C CA Certifying Agency (Agensi Pemerakuan) CAGR Compound Annual Growth Rate (Berdasarkan Kadar Pertumbuhan Tahunan Yang Dikompaun) Capex Capital Investment (Perbelanjaan Modal) CAS Content Application Service (Perkhidmatan Aplikasi Kandungan) CASP (I) Content Applications Service Provider (Individual) CCAM Creative Content Association of Malaysia C&M Communications and Multimedia (Komunikasi dan Multimedia) CFM Communications and Multimedia Consumer Forum of Malaysia (Forum Pengguna Komunikasi dan Multimedia) CICA Canadian Institute of Chartered Accountants CIDF Creative Industry Development Fund CMA Communications and Multimedia Act 1998 CMCF Communications and Multimedia Content Forum of Malaysia (Forum Kandungan Komunikasi dan Multimedia Malaysia) CPE Customer Premises Equipment (Peralatan Premis Pelanggan) CTOS Credit Tip Off Service D DBS Direct Broadcast Satellite DECT Digital Enhanced Cordless Technology DEL Direct Exchange Line (Sambungan Talian Ibu Sawat Terus) DIAS Dial Internet Access Service (Perkhidmatan Akses Internet Berdial) DLL Digital Leased Line Service (Perkhidmatan Talian Pajakan Digital) DSA Digital Signature Act 1997 (Akta Tandatangan Digital 1997) DTH Direct-To-Home (Terus-Ke-Rumah) DTTB Digital Terrestrial Television Broadcasting (Penyiaran Televisyen Terestrial Digital)

162 E EESAT Extensive End-Point Service Availability Testing ELITE North South Expressway Central Link ETP Economic Transformation Programme EV-DO Enhanced Voice-Data Optimised F FINAS National Film Development Corporation Malaysia FTA TV Free-To-Air Television (TV Bebas-Ke-Udara) G Gbps Gigabyte per second GCC General Consumer Code (Kod Pengguna Am) GHz Gigahertz GLC Syarikat Berkaitan Kerajaan GMBO Get Malaysian Business Online GSM Global System for Mobile Communications H HD High Definition (Berdefinisi Tinggi) HDTV High Definition Television (Televisyen Berdefinisi Tinggi) HLR Home Location Register HSBA High Speed Broadband Access (Akses jalur Lebar Berkelajuan Tinggi) HSBB High Speed Broadband (Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi) HSBT High Speed Broadband Transmission (Transmisi Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi) HSPA+ Evolved High Speed Packet Access I IaaS Infrastructure as a Service (Infrastruktur sebagai Perkhidmatan) IC3 International Creative Content Conference (Persidangan Kandungan Kreatif Antarabangsa) ICT Information and Communications Technology (Teknologi Maklumat dan Komunikasi) IDI ICT Development Index (Nilai Indeks Pembangunan ICT) IDR Indonesian Rupiah Rate IoT Internet of Things IP Internet Protocol (Protocol Internet) IPTV Internet Protocol Television (Televisyen Protokol Internet) IT Information Technology (Teknologi Maklumat) ITU International Telecommunication Union ITU-IMPACT International Telecommunications Union-International Multilateral Partnership against Cyber Threats K KDB Klik Dengan BijakTM KLIA Kuala Lumpur International Airport KTW1M Kampung Tanpa Wayar 1Malaysia L LTE Long Term Evolution (Perkhidmatan Evolusi Jangka Panjang) M MACRI Malaysian Association of Creativity and Innovation Mbps Megabits Per Second MDeC Multimedia Development Corporation (Perbadanan Pembangunan Multimedia) MEASAT Malaysia East-Asian Satellite MIA Malaysian Institute of Accountants (Institut Akauntan Malaysia)

163 MIPCOM Marché International des Contenus Audiovisuels MIPTV Marché International des Programmes de Télévision MIS Measuring the Information Society MMS Multimedia Messaging Service (Khidmat Pesanan Multimedia) MNO Mobile Network Operator (Pengendali Rangkaian Mudah Alih) MNP Mobile Number Portability MoE Ministry of Education Malaysia (Kementerian Pendidikan) MVNE Mobile Virtual Network Enabler MVNO Mobile Virtual Network Operator (Perkhidmatan Pengendali Rangkaian Mudah Alih Maya) MYR Malaysian Ringgit N NBI National Broadband Initiatives (Inisiatif Jalur Lebar Nasional) NFP (I) Network Facilities Provider (Individual) NKEA CCI National Key Economic Area Communications Content and Infrastructure (Bidang Ekonomi Utama Negara, Sektor Kandungan dan Infrastruktur Komunikasi) NKVE New Klang Valley Expressway NPS National Postal Strategy (Strategi Pos Nasional) NSP (I) Network Service Provider (Individual) O OHF One Hop to Fibre OTP One Time Password OTT Over-the-Top P PAIN Privacy, Authentication, Integrity and Non repudiation (Privasi, Pengesahan, Integriti dan Penerimaan) PAT Profit After Tax (Keuntungan Selepas Cukai) PCS Public Cellular Services (Perkhidmatan Selular Awam) PDRM Polis Diraja Malaysia (Royal Malaysian Police) PI1M Pusat Internet 1Malaysia PKB Pakej Komunikasi Belia PKI Public Key Infrastructure (Pembangunan Prasarana Utama Awam) PLKN Program Latihan Khidmat Negara PPS Public Payphone Service (Telefon Berbayar Awam) PPS Pemberian Perkhidmatan Sejagat PNK Pendapatan Negara Kasar PSA Postal Services Act 2012 (Akta Perkhidmatan Pos 2012) PSTN Public Switched Telephone Network Service (Rangkaian Telefon Bersuis Awam) PTPSS Pelan Transformasi Postal Sabah dan Sarawak PVR Personal Video Recorder Q QoS Quality of Service (Kualiti Perkhidmatan) R RAN Radio Access Network (Rangkaian Akses Radio) RF Radio Frequency (Frekuensi Radio) RFI Radio Frequency Interference (Gangguan Frekuensi Radio) RFID Radio Frequency Identification RFS Regulatory Financial Statements (Penyata Kewangan Kawal Selia) RTM Radio Televisyen Malaysia

164 S SD Standard Definition (Definisi Standard) SIM Subscriber Identity Module SIRIM Standards and Industrial Research Institute of Malaysia SLC Special Licence Conditions (Syarat-syarat Khas Lesen) SME/SMI Small and Medium Enterprise/Small and Medium Industry SMS Short Message Service (Khidmat Pesanan Ringkas) SODA Standing Order Deposit Account (Akaun Deposit Pesanan Tetap) T TKB Tahun Kewangan Berakhir U UNESCO United Nations Organization for Education, Science and Culture US AID United States Agency for International Development USD United States Dollar V VAS Value Added Services (Perkhidmatan Nilai Tambah) VOD Video on Demand (Video atas Permintaan) VSAT Very Small Aperture Terminal W WAP Wireless Application Protocol (Protokol Aplikasi Tanpa Wayar) WEF World Economic Forum Wi-Fi Wireless Fidelity (Fideliti Tanpa Wayar) WiMax Worldwide Interoperability for Microwave Access

165 SENARAI RAJAH

Rajah 1.1 Sumbangan C&M kepada Bursa Malaysia...... 18 Rajah 1.2 Sumbangan Syarikat-syarikat C&M kepada Bursa Malaysia ...... 18 Rajah 1.3 Permodalan Pasaran Syarikat-syarikat C&M ...... 19 Rajah 1.4 10 Syarikat Teratas dari Segi Permodalan Pasaran 2012 – 2013 ...... 20 Rajah 1.5 Hasil Industri C&M 2011–2013 ...... 21 Rajah 1.6 Hasil Industri C&M mengikut Sektor ...... 21 Rajah 1.7 Hasil Telekomunikasi 201–2013 ...... 23 Rajah 1.8 Hasil Penyiaran 2011–2013 ...... 32 Rajah 1.9 Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE 2013 ...... 36 Rajah 1.10 Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE 2013: Kategori Perkhidmatan ...... 37 Rajah 1.11 Pemegang Lesen CMA di Pasaran ACE: Prestasi mengikut Hasil ...... 38 Rajah 1.12 Keuntungan Selepas Cukai GD Express dan Asia Media ...... 39 Rajah 2.1 Perbandingan Nilai IDI di antara Global, Serantau dan Purata Negara Sedang Membangun/Maju, Asia dan Pasifik 2012 ...... 43 Rajah 2.2 Kelajuan Purata Sambungan Mengikut Negara Bagi S2 2013 ...... 44 Rajah 2.3 Jalur Lebar: Pelanggan dan Kadar Pertumbuhan ...... 45 Rajah 2.4 Kadar Penembusan Jalur Lebar per 100 Isi Rumah Mengikut Negeri 2013 ...... 46 Rajah 2.5 Langganan Jalur Lebar Mengikut Teknologi 2013 ...... 46 Rajah 2.6 Langganan ADSL dan HSBB 2010 – 2013 ...... 47 Rajah 2.7 Global: Jualan TV 2011 – 2018 ...... 48 Rajah 2.8 Negara-negara Asia Sedang Membangun: Jualan TV 2011 – 2018 ...... 48 Rajah 2.9 Kualiti Video Mengikut Lebar Jalur ...... 49 Rajah 2.10 Jumlah Hotspot Mengikut Lokasi 2005 – 2013 ...... 50 Rajah 2.11 Jumlah Hotspot Mengikut Negeri 2013 ...... 50 Rajah 2.12 Jumlah Langganan 3G 2006 –2013 ...... 51 Rajah 2.13 3G dan Langganan Selular Mudah Alih 2006 – 2013 ...... 52 Rajah 2.14 Pertumbuhan Langganan 3G ...... 52 Rajah 2.15 Langganan dan Kadar Pertumbuhan Prabayar dan Pascabayar 3G 2006–2013 ...... 53 Rajah 2.16 Pertumbuhan Langganan Prabayar 3G ...... 54 Rajah 2.17 Lapan Syarikat Telekom yang telah menerima Spektrum 2.6GHz ...... 55 Rajah 2.18 Ramalan Langganan Global Bagi 4G LTE ...... 57 Rajah 2.19 Jumlah pelancaran rangkaian komersial talian 4G LTE 2009 – 2013 ...... 57 Rajah 2.20 Jumlah pengguna peranti 4G LTE sehingga November 2013 ...... 57 Rajah 2.21 Sambungan DEL: Dunia dan Malaysia ...... 58 Rajah 2.22 Langganan Talian Tetap TM dan ARPU ...... 59 Rajah 2.23 Hasil Industri Satelit Global ...... 60 Rajah 2.24 Pembahagian Hasil Satelit Global ...... 60 Rajah 2.25 Pelancaran Satelit Komersial Malaysia ...... 61 Rajah 2.26 Liputan Geografi AFRICASAT dan satelit MEASAT 3 ...... 61 Rajah 2.27 Hasil dan Kadar Pertumbuhan MEASAT ...... 62 Rajah 2.28 Kadar Penembusan dan Langganan Mudah Alih 2001 – 2013 ...... 63 Rajah 2.29 Langganan Prabayar dan Pascabayar bagi Perkhidmatan Mudah Alih 2000 – 2013 ...... 63 Rajah 2.30 Pertumbuhan bagi Pasaran Prabayar dan Pascabayar 2001 – 2013 ...... 64 Rajah 2.31 Harga Akses ...... 65 Rajah 2.32 Langganan Telefon Mudah Alih Mengikut Pemberi Perkhidmatan 2003 – 2013 ...... 66 Rajah 2.33 Perkhidmatan telefon Mudah Alih Mengikut Bahagian Pasaran Pemberi Perkhidmatan 2003 – 2013 ...... 67 Rajah 2.34 Langganan MVNO 2012– 2013 ...... 67 Rajah 2.35 Penguasaan Pasaran MVNO 2012 – 2013 ...... 67 Rajah 2.36 Bilangan MVNO yang dihos oleh MNO 2013 ...... 68 Rajah 2.37 Senarai Syarikat-syarikat MVNO 2013 ...... 68 Rajah 2.38 Jenis Lesen yang dipegang oleh MVNO...... 69 Rajah 2.39 Jenis-jenis MVNO berdasarkan Infrastruktur ...... 69 Rajah 2.40 Pihak-pihak berkepentingan Salamfone ...... 71 Rajah 3.1 Penjualan Masa siaran Rangkaian TV Media Prima 2012 – 2013 ...... 74 Rajah 3.2 Pelaburan Media Prima dalam HD 2013 ...... 75 Rajah 3.3 Penawaran TV Berbayar Utama ...... 76 Rajah 3.4 Langganan ASTRO sehingga 31 Januari 2014 ...... 77

166 Rajah 3.5 Perkhidmatan ASTRO berbanding Penyedia Perkhidmatan Antarabangsa ...... 77 Rajah 3.6 ARPU TV Berbayar ASTRO Bagi Rumah Kediaman ...... 79 Rajah 3.7 Kadar Penamatan Perkhidmatan ASTRO (%) dan Peningkatan Harga Tahun Kewangan Berakhir Jan 2011 Sehingga Tahun Kewangan Berakhir Jan 2014 ...... 79 Rajah 3.8 Pakej Asas, Permium dan Tambahan ASTRO ...... 79 Rajah 3.9 Jumlah Pelanggan dan Pertumbuhan IPTV Global S4 2010 sehingga S4 2013 ...... 80 Rajah 3.10 Jumlah Pelanggan dan Pertumbuhan IPTV TM S4 2010 sehingga S4 2013 ...... 80 Rajah 3.11 Pakej IPTV TM ...... 80 Rajah 3.12 Kedudukan Teratas Pegangan Penonton 2013 ...... 82 Rajah 3.13 Penerbitan Kandungan Sepintas lalu: ASTRO dan Media Prima...... 83 Rajah 3.14 Perbandingan Medium Adex 2011 – 2013 ...... 84 Rajah 3.15 Pengiklanan Internet Mengikut Jenis 2013 ...... 84 Rajah 3.16 Adex di Malaysia ...... 85 Rajah 3.17 Adex di Malaysia Mengikut Medium ...... 85 Rajah 3.18 Adex Malaysia 2010 – 2013 ...... 86 Rajah 3.19 Adex TV FTA Berbanding TV Berbayar 2012 – 2013 ...... 87 Rajah 3.20 Pendengar mengikut Kumpulan Radio 2012 – 2013 ...... 88 Rajah 3.21 Pasaran Radio:Tiga Kumpulan Radio Komersial dan Pendengar 2013 ...... 89 Rajah 3.22 Pengiklanan Radio Tradisional dan Bukan Tradisional 2013…………………………………………………………………………………………………………………… 89 Rajah 3.23 Radio Adex 2012 berbanding 2013 ...... 90 Rajah 3.24 Cabaran Perniagaan bagi Penyiar Radio ...... 91 Rajah 4.1 Tindakan MCMC dalam Melindungi Pengguna – Peranan dan Pendekatan ...... 94 Rajah 4.2 Peranan MCMC di dalam Melindungi Pengguna – Pendekatan Pengawalseliaan ...... 95 Rajah 4.3 Proses Pengurusan Aduan MCMC ...... 96 Rajah 4.4 Acara Pembabitan dan Kesedaran Pengguna CFM 2013 ...... 97 Rajah 4.5 Aduan Mengikut Jenis Perkhidmatan 2013 ...... 98 Rajah 4.6 Aduan yang Diterima CMCF mengikut Kategori 2013 ...... 99 Rajah 4.7 Aktiviti CMCF 2013 ...... 99 Rajah 4.8 Kompaun Panggilan Terputus dan Aduan Kepada Pemberi Perkhidmatan Mudah Alih 2013 ...... 100 Rajah 4.9 Trend Aduan Pengguna 2002 – 2013 ...... 100 Rajah 4.10 Kategori Aduan Diterima 2013...... 101 Rajah 4.11 Aduan yang Diterima oleh MCMC terhadap Pemberi Perkhidmatan ...... 102 Rajah 4.12 Aduan Sukar yang Diterima oleh Pemberi Perkhidmatan ...... 103 Rajah 4.13 Kes Gangguan Frekuensi Radio 2013 ...... 104 Rajah 4.14 Kawasan Ujian Bagi Laluan Protokol ...... 105 Rajah 4.15 Jumlah Panggilan Terputus (mengikut Pemberi Perkhidmatan) ...... 105 Rajah 4.16 Jumlah Panggilan Tersekat (mengikut Pemberi Perkhidmatan) ...... 105 Rajah 4.17 Keputusan Pengawasan Pasaran ...... 106 Rajah 4.18 Tindakan Penguatkuasaan yang Diambil...... 107 Rajah 4.19 Aduan yang Diterima Pada 2013 ...... 108 Rajah 4.20 Tindakan Yang Diambil Terhadap Aduan Diterima Pada 2013 ...... 109 Rajah 5.1 Hierarki Pengesahan yang Digunakan bagi Mendapatkan Permohonan Elektronik dalam Pasaran ...... 113 Rajah 5.2 Pembangunan Industri PKI di Malaysia ...... 114 Rajah 5.3 Pengeluaran Sijil Digital 2009 – 2013 ...... 115 Rajah 5.4 Jenis Sijil Digital yang dikeluarkan di Malaysia ...... 115 Rajah 5.5 Memupuk Standard PKI yang lebih tinggi adalah penting untuk menyokong pelbagai inisiatif Digital Malaysia ...... 116 Rajah 5.6 Program Klik Dengan BijakTM 2013 ...... 118 Rajah 6.1 Inisiatif Pembangunan Kandungan ...... 120 Rajah 6.2 Projek yang Diluluskan mengikut Bidang Tumpuan ...... 121 Rajah 6.3 Projek mengikut Kategori dan Hasil ...... 121 Rajah 6.4 Transaksi Jualan Penjelajahan Antarabangsa Kandungan Tempatan 2013 ...... 122 Rajah 6.5 Kandungan yang Disampaikan ...... 123 Rajah 6.6 Kategori Indeks Tertinggi mengikut Jangkauan, Perbandingan Purata dengan Asia Pasifik dan Dunia ...... 124 Rajah 6.7 Saluran Tonton Media Prima pada 2013...... 125 Rajah 6.8 Aplikasi Mudah Alih Industri C&M Popular di Malaysia ...... 126 Rajah 6.9 Jenis Peranti Pemantauan Kawalan Jauh ...... 127 Rajah 6.10 Kedai Aplikasi Mudah Alih yang Boleh Didapati di Seluruh Dunia...... 128 Rajah 7.1 Tarif Mel Antarabangsa ...... 134 Rajah 7.2 Rancangan Perubahan Lima Tahun ...... 136 Rajah 7.3 Jumlah Pejabat Pos 2000 – 2013 ...... 137

167 Rajah 7.4 Pejabat Pos Mengikut Negeri 2013 ...... 138 Rajah 7.5 Perbandingan di antara Hasil dengan Bilangan Kakitangan Sepenuh Masa ...... 139 Rajah 7.6 Hasil bagi setiap Kakitangan ...... 139 Rajah 7.7 Anggaran Dunia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Domestik ...... 140 Rajah 7.8 Anggaran Dunia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Antarabangsa–Penghantaran ...... 140 Rajah 7.9 Anggaran Dunia: Bilangan Bungkusan Biasa, Perkhidmatan Domestik ...... 141 Rajah 7.10 Anggaran Dunia: Bilangan Bungkusan Biasa, Perkhidmatan Antarabangsa–Penghantaran ...... 141 Rajah 7.11 Pos Malaysia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Domestik ...... 141 Rajah 7.12 Pos Malaysia: Bilangan Item-Surat Pos, Perkhidmatan Antarabangsa ...... 141 Rajah 7.13 Pos Malaysia: Bilangan Bungkusan Biasa, Perkhidmatan Domestik ...... 142 Rajah 7.14 Pos Malaysia: Bilangan Bungkusan Biasa, Perkhidmatan Antarabangsa ...... 141 Rajah 7.15 Tema Setem 2013 ...... 143 Rajah 7.16 Jumlah Bilangan Tema Setem 2009 – 2013...... 143 Rajah 7.17 Filateli: Contoh Tema Setem 2013 ...... 144 Rajah 7.18 Dana Setem Bantuan Bencana Haiyan ...... 144 Rajah 7.19 Sampul Surat Hari Pertama Pameran Setem Tiga Negara, 2013 ...... 145 Rajah 7.20 Pelesenan Perkhidmatan Kurier: Syarat Khas ...... 147 Rajah 7.21 Bilangan Lesen Kurier yang Dikeluarkan ...... 148 Rajah 7.22 Jumlah Hasil 10 Pemberi Perkhidmatan Kurier Utama 2009-2013 ...... 149 Rajah 7.23 Hasil Penguasaan Pasaran Pemberi Perkhidmatan Kurier 2013 ...... 149 Rajah 7.24 Jumlah Penghantaran Dokumen ...... 150 Rajah 7.25 Jumlah Penghantaran Bungkusan ...... 150 Rajah 7.26 Jenis Pekerjaan dalam Industri Kurier Berdasarkan kepada Tugas Kerja ...... 151 Rajah 7.27 Jenis Aduan Diterima 2011–2013 ...... 153 Rajah 7.28 Jenis Aduan Pelanggan ...... 154 Rajah 7.29 Cabaran Perniagaan dalam Industri Perkhidmatan Kurier ...... 155

168 HUBUNGI KAMI

IBU PEJABAT SURUHANJAYA KOMUNIKASI DAN MULTIMEDIA MALAYSIA Off Persiaran Multimedia 63000 Cyberjaya, Selangor Telefon: +60 3 86 88 80 00 Faksimili: +60 3 86 88 10 00 E-mel: [email protected] Laman Sesawang: www.mcmc.gov.my Aduan MCMC: 1-800-888-030 Aduan MCMC SMS: 15888 Aduan MCMC Fax: +603 8688 1880

PEJABAT SATELIT PEJABAT PRIMA1 Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia Prima Avenue One Blok 3507, Jalan Teknokrat 5 63000 Cyberjaya Selangor Darul Ehsan Malaysia Tel: +603 8688 8488 Fax: +603 8688 1051

PEJABAT WILAYAH PEJABAT WILAYAH UTARA PEJABAT WILAYAH UTARA Tingkat 1, Bangunan Tabung Haji CAWANGAN PERAK Jalan Bagan Luar Tingkat 12, Perak Techno-Trade Centre (PTTC) 12000 Butterworth Bandar Meru Raya Pulau Pinang Jalan Jelapang Tel: +604 323 8228 30020 Ipoh Faks: +604 323 9448 Perak Tel: +603 527 2913 Faks: +603 527 2943

169 PEJABAT WILAYAH TIMUR PEJABAT WILAYAH TIMUR B8004 Tingkat 1 CAWANGAN KELANTAN Sri Kuantan Square Pejabat Cawangan Kelantan Jalan Telok Sisek PT400, Bandar Baru Tunjong 25200 Kuantan Jalan Kuala Krai Pahang 15100 Kota Bharu Tel: +609 512 1100 Kelantan Faks: +609 515 7566 Tel: +609 741 1900/1901 Faks: +609 741 1905

PEJABAT WILAYAH SELATAN PEJABAT WILAYAH SELATAN CAWANGAN Suite 7A, Tingkat 7 MELAKA Menara Ansar Tingkat 11 (Ruang Pejabat 2) Jalan Trus Bangunan Yayasan Melaka 80000 Johor Bahru Jalan MITC, Hang Tuah Jaya Johor 75450 Ayer Keroh Tel: +607 226 6700 Melaka Faks: +607 227 8700 Tel: +606 233 1659/ 1646 Faks: +606 233 1615

PEJABAT WILAYAH SABAH PEJABAT WILAYAH SABAH 6-10-10, Tingkat 10 CAWANGAN SANDAKAN No. 6 Menara MAA Tingkat 3, Menara Rickoh Lorong Api-Api 1, Api Api Centre Indah Commercial Complex 88000 Kota Kinabalu Bandar Indah, Batu 4, Jalan Utara Sabah 90000 Sandakan Tel: +6088 270 550 Sabah Faks: +6088 253 205 Tel: +6089 227 350 Faks: +6089 227 352

PEJABAT WILAYAH SABAH PEJABAT WILAYAH SARAWAK CAWANGAN BEAUFORT Tingkat 5 (Utara), Wisma STA Lot 4, Tingkat Bawah & 1 26, Jalan Datuk Abang Abdul Rahim Cerah Commercial Center 93450 Kuching 89808 Beaufort Sarawak Sabah Tel: +6082 331 900 Tel: +6087 212 171 Faks: +6082 331 901 Faks: +6087 212 176

170 4DIGIMAXIS36MVNOMNO125%BILANUCELCOPENGLANGPERTU MGANMOBILUASAGANAMBUH EANMVNON YANGPASARMVNO DIAN2012 – HOSMVNO2013 OLEH2012 – MNO2013 2013

PEJABAT WILAYAH SARAWAK PEJABAT WILAYAH SARAWAK CAWANGAN SIBU CAWANGAN MIRI GF Tingkat 1 & 2 Lot 1385 (Tingkat 1), Blok 10 No. 2 Lorong Kwong Ann 8 Centre Point Commercial Centre Brooke Drive Phase II 96000 Sibu 98000 Miri Sarawak Sarawak Tel: +6084 327 300 Tel: +6085 417 900/600 Faks: +6084 326 500 Faks: +6085 417 400

PEJABAT WILAYAH TENGAH Tingkat 17, Wisma Sunway 1, Jalan Tengku Ampuan Zabedah C9/C Seksyen 9 40100 Shah Alam Selangor Tel: +603 5518 7701 Faks: +603 5518 7710

Nombor dan peratus bila dijumlahkan mungkin tidak sama dengan jumlah yang ditunjukkan atas sebab pembulatan

171