Dynamische investeringsagenda

Najaarsnota 2009

Middelen

september 2009 Colofon

Uitgave provincie Datum september 2009 Auteur

Vormgeving mw. H. de Roo, Eenheid Middelen Inlichtingen bij hr. H. Martens Middelen / Financiën en Informatie 038 499 89 98 [email protected]

Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GB Telefoon 038 499 88 99 Fax 038 425 48 88 provincie.overijssel.nl [email protected]

Inhoudsopgave

1 Inleiding 5

2 Overzicht Dynamische investeringsagenda 6

3 DIA, toelichting per project 9 3.1 Programma ‘Kwaliteit van de leefomgeving’ 9 3.2 Programma ‘Impuls voor werk’ 22 3.3 Programma ‘Mobiliteit’ 32 3.4 Programma ‘Natuur en duurzaamheid’ 50 3.5 Programma ‘Water’ 66 3.6 Programma ‘Sociale infrastructuur en cultuur/ Nieuwe bezems’ 71

Dynamische investeringsagenda 3 4 Dynamische investeringsagenda 1 Inleiding

De Ontwikkelingsreserve majeure thema’s/projecten is bij de Perspectiefnota 2007 ingesteld voor dekking van uitgaven voor een aantal projecten. Bij het opstellen van het Coalitieakkoord 2007- 2011 (&Overijssel!) is besloten de Ontwikkelingsreserve ook als dekkingmiddel in te zetten voor programma’s/projecten die benoemd zijn in de Dynamische Investeringsagenda (DIA). Daarnaast zal de provincie voor een bedrag van € 80 miljoen uit de Ontwikkelingsreserve bijdragen in het bestuursakkoord Rijk - IPO.

Deze rapportage geeft de behaalde resultaten tot en met 2008 weer en de (verwachte) afwijkingen ten opzichte van de voornemens in 2009. Per project wordt gerapporteerd op verwachte afwijkingen van de aspecten Tijd, Geld en Kwaliteit. Indien sprake is van ruimte in het budget 2009 wordt per project, onder verloop financiën, een aangegeven hoe het restant 2009 zal worden besteed en/of wordt een voorstel tot bijstelling van het budget gedaan.

Dynamische investeringsagenda 5 2 Overzicht Dynamische investeringsagenda

Overzicht Dynamische investeringsagenda 2007 - 2011

Bedragen x € 1.000 Programma Claim1 Besteed t/m Nog te Project 20092 besteden

1. Kwaliteit van de leefomgeving 133.750 35.164 98.586 Stationsomgevingen / Hengelo, , en Zwolle / Kampen 23.500 23.500 Stationsomgevingen Steenwijk en 1.500 1.500 Hoogwatergeul Kampen / gebiedsontwikkeling IJsseldelta 80.100 31.364 48.736 Gebiedsontwikkeling Luchthaven en omgeving 9.000 9.000 Gebiedsontwikkeling Nijverdal / Koninklijke Ten Cate 1.500 1.500 Gebiedsontwikkeling A 1-corridor 750 592 158 Gebiedsontwikkeling Vriezenveen 3.000 250 2.750 Voortzetting Grote Steden Beleid 2010 / 2011 (waaronder wijkcentra) 8.400 8.400 5,1 Doorontwikkeling Kulturhusen / vitaliteit kleine kernen 6.000 2.958 3.042 2. Impuls voor werk 61.750 31.454 30.296 Innovatie en kennisintensieve maakindustrie 30.750 18.972 11.778 Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente 5.000 1.964 3.036 ICT - breedband / diensteneconomie 6.000 1.193 4.807 Herstructurering bedrijventerreinen 20.000 9.325 10.675 3. Mobiliteit 140.000 15.803 124.197 2x2 N 35 (provinciaal aandeel) - 1e fase 30.000 458 29.542 N 340 (1e fase) 40.000 743 39.257 N 18 (2x1 vrijliggend) 24.000 24.000 Maatregelen ontsluiting Zwolle Aansluitingen A 1 / A 284 15.000 4.019 10.981 Brug Ramspol 1.000 1.000 Hoogwaardig Openbaar Vervoer Zwolle - Kampen 9.300 401 8.899 Laagdrempeliger Regiotaxi 2.000 218 1.782 Doorstroming Openbaar Vervoer, 1e fase 2.000 594 1.406 Kwartierdienst Deventer 2.000 2.000 Milieuvriendelijk streekvervoer vanaf 2009 1.700 1.000 700 Reisinformatie op haltes 2.000 181 1.819 Faciliteiten voor fietsen 6.000 1.396 4.604 Benuttingsmaatregelen PVVP 5.000 4.793 207 PVVP / Dynamische beleidsagenda p.m. p.m. p.m. 4. Natuur en Duurzaamheid 94.475 49.110 45.365 Vitaal landelijk gebied (autonoom deel pMJP) 35.475 17.701 17.774 Vitaal landelijk gebied (Groen Blauwe diensten) 8.000 5.750 2.250 Versnelde realisatie ecologische hoofdstructuur 2018 24.000 12.000 12.000 Versnelde realisatie Nationale Landschappen IJsseldelta en Noordoost-Twente (tekort 11.000 6.100 4.900 Rijksbijdrage) Energiepact Overijssel 12.000 5.559 6.441 Waterbodems, teerput Vasse 4.000 2.000 2.000 5. Water 20.000 4.949 15.051 Uiterwaarden Olst 10.000 2.464 7.536 Maatregelen waterkwaliteit en -kwantiteit 5.000 2.000 3.000 Ruimte voor de Vecht, 1e fase 5.000 485 4.515 6. Sociale infrastructuur en cultuur 48.932 20.750 28.182 Sociale infrastructuur (jeugdzorg, sport, vrijwilligers en senioren) 20.000 9.875 10.125 Sportaccommodaties 5.582 5.582 Basisinfrastructuur culturele voorzieningen 12.600 3.422 9.178 Landgoederenfestival 'Onweerstaanbaar Overijssel' 4.500 920 3.580 Streekcultuur 1.250 264 986 Restauratie en revitalisering industrieel, cultureel en agrarisch erfgoed en kerken 5.000 687 4.313

7. Personele uitvoeringskosten DIA 9.637 1.715 7.922

Totaal periode 2007 - 2011 508.544 158.945 349.599

Claim (ondergrens - bovengrens) Projecten na 2011 (beschouwen in het kader van Investeren in Overijssel)5 30.000 40.000 Innovatie en kennisintensieve maakindustrie 20.000 20.000 Herstructurering bedrijventerreinen 10.000 20.000

Totale claim op Ontwikkelingsreserve (minimaal - maximaal) 538.544 548.544

1 Vanaf de Najaarsnota 2009 worden de kolommen 'Toezegging', 'Gelabeld' en 'Resterende claim' niet meer gepresenteerd. Door de labeling van de laatste € 18 miljoen voor de Stationsomgevingen hebben deze kolommen hun informatieve belang verloren.

2 Totaal van de Jaarrekeningen 2006 - 2008 en de kolom realisatie 2009 (bestedingen t/m 31.07.2009) 3 Betreft prognose ten opzichte van de begroting 2009. In de DIA-rapportage zijn per project voorstellen tot wijziging van het bedrag in 2009 gedaan, welke aansluiten bij deze kolom. 4 Plus p.m. n.a.v. lopende MIT-gebiedsstudie 5 Bij de Programmabegroting 2010 zullen voorstellen worden gedaan om deze projecten binnen Investeren in Overijssel een plaats te geven; dit geldt evenzeer voor de nog resterende p.m.-posten. Deze zullen binnen het DIA-overzicht in de Programmabegroting 2010 niet meer worden weergegeven.

6 Dynamische investeringsagenda

Overzicht Dynamische investeringsagenda 2009

Bedragen x € 1.000 Programma Begroting Realisatie Saldo Verwacht Project 2009 2009 saldo3

1. Kwaliteit van de leefomgeving 33.420 13.204 20.216 Stationsomgevingen Oldenzaal / Hengelo, Almelo, Deventer en Zwolle / Kampen 7.000 7.000 Stationsomgevingen Steenwijk en Hardenberg Hoogwatergeul Kampen / gebiedsontwikkeling IJsseldelta 21.010 11.320 9.690 Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente en omgeving Gebiedsontwikkeling Nijverdal / Koninklijke Ten Cate 1.000 1.000 Gebiedsontwikkeling A 1-corridor 750 592 158 Gebiedsontwikkeling Vriezenveen 2.000 2.000 Voortzetting Grote Steden Beleid 2010 / 2011 (waaronder wijkcentra) 5,1 Doorontwikkeling Kulturhusen / vitaliteit kleine kernen 1.660 1.292 368 2. Impuls voor werk 26.237 8.998 17.239 605 Innovatie en kennisintensieve maakindustrie 12.750 7.032 5.718 Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente 1.500 433 1.067 ICT - breedband / diensteneconomie 1.500 721 779 195- Herstructurering bedrijventerreinen 10.487 812 9.675 800 3. Mobiliteit 10.398 4.604 5.794 726- 2x2 N 35 (provinciaal aandeel) - 1e fase 317 128 189 N 340 (1e fase) 1.154 47 1.107 204 N 18 (2x1 vrijliggend) Maatregelen ontsluiting Zwolle Aansluitingen A 1 / A 283 450 19 431 1.150- Brug Ramspol Hoogwaardig Openbaar Vervoer Zwolle - Kampen 670 371 299 80- Laagdrempeliger Regiotaxi 625 94 531 Doorstroming Openbaar Vervoer, 1e fase 1.390 483 907 Kwartierdienst Deventer 1.000 1.000 Milieuvriendelijk streekvervoer vanaf 2009 925 885 40 Reisinformatie op haltes 2.000 181 1.819 300 Faciliteiten voor fietsen 1.660 1.396 264 Benuttingsmaatregelen PVVP 207 207 PVVP / Dynamische beleidsagenda 4. Natuur en Duurzaamheid 24.483 22.492 1.991 25 Vitaal landelijk gebied (autonoom deel pMJP) 6.183 6.183 Vitaal landelijk gebied (Groen Blauwe diensten) 3.500 3.500 Versnelde realisatie ecologische hoofdstructuur 2018 6.000 6.000 Versnelde realisatie Nationale Landschappen IJsseldelta en Noordoost-Twente (tekort 2.750 2.750 Rijksbijdrage) Energiepact Overijssel 3.850 2.059 1.791 25 Waterbodems, teerput Vasse 2.200 2.000 200 5. Water 3.880 2.078 1.802 318 Uiterwaarden Olst 1.289 502 787 242- Maatregelen waterkwaliteit en -kwantiteit 1.200 1.200 Ruimte voor de Vecht, 1e fase 1.391 376 1.015 560 6. Sociale infrastructuur en cultuur 14.452 2.661 11.791 Sociale infrastructuur (jeugdzorg, sport, vrijwilligers en senioren) 5.300 459 4.841 Sportaccommodaties Basisinfrastructuur culturele voorzieningen 3.469 1.635 1.834 Landgoederenfestival 'Onweerstaanbaar Overijssel' 1.100 283 817 Streekcultuur 400 14 386 Restauratie en revitalisering industrieel, cultureel en agrarisch erfgoed en kerken 4.183 270 3.913

7. Personele uitvoeringskosten DIA 2.600 2.600

Totaal 2009 115.470 54.037 61.433 222

Dynamische investeringsagenda 7 8 Dynamische investeringsagenda 3 DIA, toelichting per project

3.1 Programma ‘Kwaliteit van de leefomgeving’

Dynamische investeringsagenda 9

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Stationsomgevingen Oldenzaal/Hengelo, Almelo, Deventer, Zwolle/Kampen, Steenwijk en Hardenberg

Einddoel • Herstructurering van de stationsgebieden in bovengenoemde gemeenten. Daarbij ondersteuning van de provincie op financieel en (indien wenselijk) inhoudelijk/procedureel gebied. • Totaal beschikbaar budget van de provincie € 25 miljoen, waarvan twee keer € 0,75 miljoen door convenanten is gekoppeld aan Hardenberg en Steenwijk. Resultaat t/m 2007 De periode april t/m december 2007 stond in het teken van de analyse van de verschillende gemeentelijke ontwikkelingen en het overleg hierover met de gemeenten. • Het programma is nader gedefinieerd en er is een (concept) projectopdracht Stationsomgevingen opgesteld; • In deze projectopdracht is nader gedefinieerd welke doelstellingen en (meetbare) resultaten worden beoogd. Daarnaast is een korte schets van de gemeentelijke projectproblematiek gegeven; • De verschillende projecten zijn beoordeeld en blijken onvergelijkbaar in complexiteit, omvang en ontwikkelstadium; Geconcludeerd is dat het wenselijk is een kwartiermaker te benoemen die een businessplan stationslocaties opstelt. Resultaat 2008 • De kwartiermaker is benoemd. Hij maakt helder welke rol de provincie heeft in de verschillende stationsomgevingen en hoe dit georganiseerd kan worden. • Businessplan is opgesteld en is de basis waarop de programmaleider zijn activiteiten kan baseren. De programmaleider is benoemd • Het instrument waarmee de gemeentelijke projecten getoetst kunnen worden aan de provinciale doelen is gereed. • Er is voorgesteld om de afspraken met de 8 gemeenten vast te leggen in convenanten. De convenanten worden in 2009 afgesloten. Doelstelling 2009 Concrete projectbijdragen conform hiervoor weergegeven doelen en procedure. In de periode januari tot juni worden in ambtelijk overleg met de acht gemeenten convenanten opgesteld. Daarvoor is een externe adviseur ingehuurd. De convenanten worden in juni bestuurlijk vastgesteld door GS en de betreffende BenW’s. Op dat moment worden de concrete projectbijdragen vastgesteld en wordt de beschikbare € 25 mln toegedeeld. Met de gemeente Hengelo zijn wij in een ver gevorderd stadium over het sluiten van een convenant. In de PS-brief van 10 maart jl. hebben wij al aangegeven in het kader van stedelijke vernieuwing € 7 miljoen aan investeringen naar voren te willen halen, t.b.v. het DIA project Hart van Zuid (stationsomgeving Hengelo). In het kader van die versnelling en vooruitlopend op het sluiten van de convenanten is op dit moment al overeenstemming met Hengelo over een provinciale bijdrage van € 2,1 miljoen voor een deel van het project. Het betreft de gebiedsontwikkeling CST/Hart van Zuid. Verwachte afwijking Project ligt nog steeds op koers. Onlangs heeft door ons College de toedeling t.o.v. doelstelling van € 25 miljoen plaatsgevonden. In juni zijn de eerste twee convenanten 2009 ondertekend. De overige convenanten zullen in augustus ook gereed zijn voor bestuurlijke besluitvorming.

10 Dynamische investeringsagenda

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 7.000 (tbv HvZ) 25.000 nihil 7.000 0 7.000

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd x (groen) O (geel) O (rood)

Geld x (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit x (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 11

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Hoogwatergeul Kampen / gebiedsontwikkeling IJsseldelta

Einddoel Realisatie van integrale gebiedsontwikkeling gericht op: • Borgen waterveiligheid door aanleg van bypass; • Bieden van bijzondere woonmilieus ter versterking van vestigingsklimaat in Zwolle Kampen Netwerkstad; • Aanleg van circa 300 ha nieuwe natuur; • Verbetering recreatieve infrastructuur, waaronder een vaarverbinding tussen de IJssel en Veluwerandmeren; • Inpassing Hanzelijn met nieuw station in Kampen-Zuid; • Ombouw N50 naar 2x2 rijstroken; • Ombouw N307 naar N23 met 2x2 rijstroken; • Agrarische structuurversterking.

Resultaat t/m 2007 • Op 18 januari is de intentieovereenkomst door alle betrokken overheden ondertekend; • Er is gestart met een nieuwe projectorganisatie; • Naar aanleiding van de vaststelling van het Masterplan, zijn op verzoek van en in overleg met betrokkenen aanpassingen in het dijktracé hydraulisch onderzocht en vastgesteld; • Provinciale Staten hebben € 20 miljoen beschikbaar gesteld voor verwerving- en voorbereidingskosten; • De Gemeenteraad van Kampen heeft € 18,5 miljoen beschikbaar gesteld voor grondverwerving in toekomstige woongebieden; • Het functionele programma voor de kruising Hanzelijn/ N50 en de bypass is opgeleverd. De aanbestedingsprocedure door ProRail is gestart; • De gemeente en provincie hebben het handelingskader vastgesteld voor verwervingen. Gezamenlijk is aan Dienst Landelijk Gebied opdracht verleend voor verwervingen; • Gedeputeerde Staten Overijssel en Flevoland hebben de Notitie reikwijdte en detailniveau plan-MER vastgesteld; • Er heeft een besluitvorming plaatsgevonden over de woningbouwafspraken Zwolle Kampen Netwerkstad en de programmering varianten plan-MER in Kampen; • Er is een keuze gemaakt tussen marktpartijen voor de woningbouw; • Er is een bodemonderzoek uitgevoerd; • Uitwerking plan-MER voor streekplan herziening Flevoland en Overijssel is gestart; • Het flora en fauna onderzoek ten behoeve van de plan-MER is uitgevoerd; • Rijkswaterstaat werkt het alternatief zomerbedverdieping uit op het niveau van de plan-MER.

12 Dynamische investeringsagenda

Resultaat 2008 • Streekplanherzieningen door PS Overijssel en Flevoland vastgesteld 29 oktober; PvA continueren vrijwillige kavelruil in kader van agrarische structuurversterking door DLG uitgewerkt (ivm motie PS); • GS op 28 oktober 2008 akkoord met voorfinancieringsvoorstel; • Te bemerren varianten besluitMER zijn bepaald; • Uitwerking besluit MER gestart • Waterschappen hebben opnieuw geohydrologische effecten en mitigerende maatregelen voor reductie grondwaterpeilstijging onderzocht; • In PS gemeld dat we overgaan van passieve naar actieve aankoop; • Geactualiseerde raming investeringskosten en B&O kosten gereed; • Voortoets Omwisselbesluit afgerond; • Aanbestedingsdocumenten Inkoopplan, leidraad, technisch PvE, Alliantieovereenkomst en systeemanalyse opgeleverd • Opdracht Quick scan door Waterdienst/ Deltaris naar aanleiding van aanbevelingen Deltacommissie met een groot scenario’s van IJsselmeerpeilstijging.

Doelstelling 2009 • Besluit staatssecretaris V&W en minister van VROM over vervolgaanpak , mede op basis van resultaten Quick scan en voorzien in dekkende financiering • Afronden besluit-MER met voorkeursvariant inrichting en passende beoordeling; • Vaststelling voorontwerp bestemmingsplannen door gemeenteraden Kampen en Dronten; • Vaststelling dijkverleggings-/waterkeringsplannen door Gedeputeerde Staten Overijssel en Flevoland. Als alternatief medio 2009 bepalen toepassing rijksinpassingsplan op grond waarvan geen aparte vaststelling waterkeringsplannen nodig is

Verwachte afwijking Vaststelling dijkverleggings-/waterkeringsplannen zal pas in 2010 plaatsvinden. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseer Ruimte Toelichting tot en met d/verplicht 2008 2009 2009 2009 80.100 20.044 12.072 (P) 415 (P) 11.657 (P) 4.160 (I) 10.905 (I) - 6.745 (I) Voorstel bijstelling Ad € pm (P) (P) De staatssecretaris van V&W zal in september 2009 een besluit nemen over de voorgelegde scenario’s. Dit kan van invloed zijn op de geraamde engineeringskosten voor 2009. Bij het opstellen van de Najaarsnota is dit bekend. Eventuele bijstelling zal dan worden meegenomen. € pm (I) (I) Er zullen in 2009 meer aankopen van grond/vastgoed voor aanleg bypass plaatsvinden dan oorspronkelijk was geraamd. DLG zal een opgaaf verstrekken welke grondaankopen daadwerkelijk afgewikkeld zullen worden in 2009. Dit is nog niet bekend.De bijstellingkan nog niet worden bepaald. Daarnaast is in de PRI raming rekening gehouden met een bedrag voor verwervings- kosten van € 34,6 miljoen. Op dit moment is hiervoor een bedrag van € 27,4 geraamd. Het verschil zal uit de beschikbare middelen nog worden toegevoegd aan de Reserve grondaankopen.

Dynamische investeringsagenda 13

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld O (groen) X (geel) O (rood) Zie de toelichting hierboven bij het voorstel van de bijstelling van de raming voor 2009 Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

14 Dynamische investeringsagenda

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente en omgeving

Einddoel Gezamenlijke uitvoering door gemeente , Rijk (GOB) en provincie van plan voor gebiedsontwikkeling luchthaven Twente e.o.

In 2011 zijn de voor de gekozen gebiedsontwikkeling noodzakelijke procedures op grond van de Wet ruimtelijke ordening afgerond. Grondoverdracht door het Rijk heeft plaats gevonden. VTM heeft een begin gemaakt met uitvoering. Resultaat t/m 2007 • Opbouw werkorganisatie; • Concept-bestuursovereenkomst; • Start planontwikkeling. Resultaat 2008 Voorbereiding voorstel aan Provinciale Staten over de uit te werken alternatieven. In 2009 zal blijken welke investeerders in de gebiedsontwikkeling willen participeren. Doelstelling 2009 • Keuze voorkeursvariant en ter visie legging; • Vaststelling structuurvisie.

Verwachte afwijking Er worden geen afwijkingen verwacht t.o.v. de doelstelling 2009. Op 16 juni t.o.v. doelstelling 2009 neemt GS een standpunt in over de voorkeursvariant, dat ’s middags in 2009 het bestuurlijk overleg VTM met de partners wordt besproken. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 n.v.t. 9.000 nihil 0 0 0

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 15

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Gebiedsontwikkeling Nijverdal / Koninklijke Ten Cate

Einddoel Op andere wijze dan in de Investeringsagenda voorzien wordt de ontwikkeling van Koninklijke ten Cate in Nijverdal noord voortgezet en worden twee locaties in de dorpskern door het bedrijf (grotendeels) verlaten om beschikbaar te komen voor herstructurering.

Resultaat t/m 2007

Resultaat 2008 De uitvoering van het Masterplan Koninklijke Ten Cate is gestopt. De innovatie gaat voort onder innovatieprogramma. Diverse onderdelen worden de komende jaren door de gemeente nog in uitvoering genomen. Doelstelling 2009

Verwachte afwijking Geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Van de beschikbare middelen ad € 5 miljoen, wordt € ½ mln 1.500 1.000 0 1.000 nihil gereserveerd tbv subsidie (gelabeld bij restauratie de Smidse de (bedrijfscomplex Hoge Dijkje); € 1 najaarsnota) mln wordt geïnvesteerd in stationsverplaatsing Nijverdal.

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd x (groen) O (geel) O (rood)

Geld O (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit x (groen) O (geel) O (rood)

16 Dynamische investeringsagenda

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Programma A1-zone

Einddoel Een investeringsprogramma, verankerd in een ruimtelijk functioneel kader, dat samenhang en synergie creëert tussen de ruimtelijke en mobiliteitsinvesteringen die er deel van uit maken, waarin de investeringen van de deelnemende partijen samenkomen, gekenmerkt door duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en ambitie (visitekaartje), en dat spraakmakend en aansprekend is, en aantrekkelijk om aan mee te doen, waarbij de kwaliteit van het ontwikkelingsproces een belangrijke succesvoorwaarde is.

ultimo 2011 is bereikt: − uitvoeringsbeslissing A1-aanpak − uitvoeringsprogramma A1-zone deels in uitvoering

Resultaat t/m 2007 De periode april t/m december 2007 stond in het teken van het creëren van draagvlak voor het programma A1-zone bij externe partijen. • Het programma is nader gedefinieerd en er is een Werkplan A1-zone opgesteld. In dit Werkplan wordt geconstateerd dat er een meer uitgewerkte, onderbouwde en gedragen visie nodig is waarvoor de vroege inzet, input en denkkracht van publieke, private en maatschappelijke partners uit de regio een vereiste is. De voorgestelde Werkplaatsaanpak zorgt voor ruimte voor creativiteit en ‘joint fact finding’; • In 2007 zijn de belangrijkste thema’s benoemd en uitgezet. Ter voorbereiding op de Werkplaats zijn enkele studies uitgevoerd en is een Atlas A1-zone gemaakt; • Er is een inventarisatie gemaakt van mogelijk relevante trajecten waarmee samengewerkt of afgestemd dient te worden; • Contacten met het Rijk (o.a. via de structuurvisie Panorama’s en de Snelwegzone én routeontwerp) en andere partners (o.a. met de werkgroep A1/A35 uit Twente) zijn gelegd en versterkt; • In het vierde kwartaal van 2007 is een werkplaatsmeester geselecteerd die in 2008 de werkplaats A1-zone zal gaan leiden en is er een communicatieplan opgesteld. Resultaat 2008 • De samenwerking tussen overheden, het bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke en culturele organisaties in de werkplaats resulteerde in de Agenda A1-zone. • GS (25-11-‘08) hebben ingestemd met het voorstel om de Agenda A1-zone uit te werken tot een gezamenlijk investeringsprogramma, waarin de investeringen van de deelnemende partijen samenkomen. • De stuurgroep A1-zone (12-12-‘08), de provincies Overijssel en Gelderland, de Regio’s Stedendriehoek en Twente, het Ministerie van VROM en Rijkswaterstaat Oost-Nederland, hebben aangegeven samen de ambities uit de Agenda uit te willen werken. • In het landsdelig overleg met de ministers van Verkeer en Waterstaat (V&W) en VROM is in het najaar 2008 overeengekomen dat Rijk en Regio op korte termijn starten met een gebiedsgerichte MIRT-verkenning A1- zone, met daarin met name de elementen in het ruimtelijke domein, zoals ruimtelijke kwaliteit in de snelwegomgeving, ruimtelijke opgaven en gebiedsontwikkeling. De uitkomsten van deze studie worden verder uitgewerkt in het programma A1 zone. De relevante uitkomsten uit deze verkenning worden meegenomen bij de voorbereiding planstudie A1. Rijk en regio starten gebiedsgerichte MIRT-verkenning A1-zone. • Oost-Nederland is daarnaast gestart met een proces om te komen tot een gezamenlijk standpunt van de Stuurgroep A1 over de voorkeursvariant voor de structurele aanpak van de A1 tussen Zuid en Azelo. Daarbij worden alle relevante elementen van de gebiedsgerichte MIRT-verkenning A1-zone meegenomen

Dynamische investeringsagenda 17 Doelstelling 2009 • Rijk en Regio starten de gebiedsgerichte MIRT-verkenning A1-zone • Investeringsprogramma A1-zone én de daarbij behorende programmaorganisatie eind 2009 Verwachte afwijking Geen. Investeringsprogramma wordt medio 2010 opgeleverd. Eind 2009 wordt t.o.v. doelstelling tussenrapportage MIRT-verkenning a1-zone geleverd waarin resultaten zijn 2009 opgenomen: structuur investeringsprogramma, toekomstbeeld en diverse onderzoeksresultaten.

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Budget wordt dit jaar uitgegeven tbv onderzoeken Mirt-verkenning. Zie 750 nihil 750 592 158 (550 provinciale (dd 2 juni) verder toelichting bij ‘verwachte bijdrage A1- afwijking tov doelstelling 2009 en zone + 200 provinciale prognose ivm verdubbeling budget bijdrage A1) Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood)

Overeenkomstig het spelregelkader MIRT en ‘Sneller en beter’ wordt een gebiedsgerichte MIRT-verkenning uitgevoerd zoals vastgesteld in Stuurgroep A1-zone dd 12-5-09 en BO MIRT dd 19-5-09. Nieuwe planning is het gevolg van bovenstaand besluit van Rijk en regio (nieuwe resultaatsverplichting). Daarom is geen sprake van vertraging in de planning, maar een nieuwe planning voor een nieuw resultaat.

Geld O (groen) X (geel) O (rood)

Genoemd budget is het budget provincie ten behoeve van A1-zone. Komende periode zllen naar verwachting bijdragen worden verstrekt door de Ministeries VenW en VROM, door provincie Gelderland, de Stedendriehoek en Regio Twente. Dit betekent dat het totale budget voor A1-zone meer dan verdubbelt. Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

18 Dynamische investeringsagenda

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Gebiedsontwikkeling Vriezenveen

Einddoel Door integrale gebiedsontwikkeling: • De sociaal-economische en werkgelegenheidsfunctie verbeteren; • De leefbaarheid van het Oosteinde m.b.t. geluidhinder en verkeersveiligheid verbeteren; • De regio voorzien van bouwgrondstoffen; • De natuur en het landschap en de recreatieve structuur versterken

Welk eindresultaat dient ultimo 2011 te zijn bereikt? • het merendeel van de beoogde bedrijfsverplaatsingen; • herinrichting Oosteinde en Almeloseweg; • start aanleg bedrijventerrein Oosterweilanden en aanleg rondweg; • start zandwinning Oosterweilanden; • start versterking natuur en landschap Resultaat t/m 2007 • Plan van Aanpak Gebiedsontwikkeling vastgesteld; • Principe-overeenkomst tussen gemeente en VOF Oosterweilanden (zandwinner). Resultaat 2008 • De definitieve overeenkomst gemeente-VOF Oosterweilanden is gerealiseerd • Er is een definitieve toezegging van de provinciale bijdrage 1e fase gebiedsontwikkeling. • Overleg met te verplaatsen bedrijven Oosteinde vindt plaats (verzameling gegevens in het kader van mkba) Doelstelling 2009 In 2009 start de feitelijke uitvoering van de gebiedsontwikkeling: • grondverwerving rondweg; • eerste bedrijfsverplaatsing; • herinrichting Almeloseweg; • vaststelling gebiedsontwikkelingsplan en –overeenkomst provincie- gemeente. Verwachte afwijking In 2009 is het beschikbare bedrag verhoogd tot € 2 miljoen voor de eerste t.o.v. doelstelling 2009 bedrijfsverplaatsing. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Het volledige bedrag is bestemd voor een gedeelte van de 3.000 250 2.000 0 2.000 onrendabele top van verplaatsing van bakkerij Holland Voorstel n.v.t. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood) Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 19

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Voortzetting Grote Steden Beleid 2010/2011

Einddoel Bijdragen aan het stedelijke woon- en leefklimaat. In het coalitieakkoord is opgenomen dat wordt uitgegaan van voortzetting van het GSB na 2009, maar dat nog wordt bezien welke aanpassingen gewenst zijn in inhoud en methodiek. Wel zal ondersteuning van multifunctionele voorzieningen in achterstandswijken onderdeel uitmaken van nieuwe GSB-afspraken (genoemd in coalitieakkoord) en er zal samenhang zijn met de strategische agenda’s per stedelijk netwerk.

GS hebben besloten om de GSB middelen in te zetten in de Stedelijke Netwerken in Overijssel. In 2011 zijn per Stedelijk Netwerk de boegbeelden geactualiseerd en aangevuld met boegbeelden voor de programma’s Cultuur en Sociale Infrastructuur. Resultaat t/m 2007 In 2007 zijn met de Regio Stedendriehoek en de Regio Twente strategische agenda’s opgesteld. De bestaande agenda met Zwolle Kampen Netwerkstad is herijkt. Inhoudelijk worden deze agenda’s gevormd rond een aantal (boven)regionale boegbeeldprojecten. Hiermee is er een relatie tot andere onderdelen van de investeringsagenda zoals bijv. stationsomgevingen, bereikbaarheid, economische structuurversterking, herstructurering, centra voor jeugd en gezin. Resultaat 2008 • In 2008 zijn de strategische agenda’s tot uitvoering gebracht. • Eind 2008 zijn de contouren van de in 2009 te houden evaluatie van het GSB geschetst. Doelstelling 2009 Evaluatie en opstellen nieuw GSB volgt in 2009

Verwachte afwijking Er wordt geen afwijking verwacht van de doelstelling voor 2009. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Tot en met 2009 zijn geen uitgaven opgenomen omdat het huidige GSB- 8.400 nihil 0 convenant (2005 – 2009) nog van kracht is. Voor de jaren 2010 en 2011 is elk een bedrag van €4,2 miljoen geraamd voor verbinden van de boegbeelden en uitbreiding met boegbeelden gericht op sociale infrastructuur en cultuur. Voorstel Bij verwachte onderuitputting of overschrijding van het budget bijstelling 2009 wordt hier een voorstel voor bijstelling van de raming 2009 Ad € gedaan met een goede onderbouwing. Bijramen in 2009 kan alleen door gelabelde bedragen uit 2010 of 2011 naar voren te halen.

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

20 Dynamische investeringsagenda

Programma 1. Kwaliteit van de leefomgeving

Project Doorontwikkeling Kulturhusen / vitaliteit kleine kernen

Einddoel Behoud en versterking van het voorzieningenniveau in het landelijke gebied

Realisatie van 100 Kulturhusen beschikt, inclusief haalbaarheidsonderzoek (verplicht), mogelijk inclusief programmering en beheer. Er is een goed functionerend ondersteuningsnetwerk voor sociaal en vitaal platteland. Er hebben diverse projecten uitgevoerd die bijdragen aan toekomstbestendigheid van Kulturhusen. Resultaat t/m 2007 In 2007 zijn 43 prestaties gerealiseerd in de kleine en grotere kernen. De regeling Kulturhusen en vitaliteit kleinen kernen zijn in 2007 samengevoegd en de regeling is doorontwikkeld conform de afspraken met gemeenten, voorzieningen en deskundigen. Resultaat 2008 In 2008 is aan gemeenten subsidie verleend voor de realisatie van 21 kulturhusen en het voorafgaande haalbaarheidsonderzoek. Variya heeft gemeenten voorgelicht over ondermeer de nieuwe subsidieregeling. Ook overige onderdelen van de ondersteuningsstructuur zijn versterkt of nieuw opgezet, zoals een loketfunctionaris sociaal vitaal platteland. Er is één experiment uitgevoerd en gefinancierd. Doelstelling 2009 Ook in 2009 komen er minimaal 20 beschikkingen voor Kulturhusen bij. Er is sprake van een ondersteuningsstructuur voor sociaal en vitaal platteland waaronder Kulturhusen, mfa’s en dorpshuizen. Er zijn vier overdraagbare experimenten uitgevoerd t.b.v. de toekomstbestendigheid van Kulturhusen. Verwachte afwijking In 2009 zijn er 20 Kulturhusen beschikt. Op basis van de voorwaarden in de t.o.v. doelstelling 2009 afgesloten convenanten zouden deze 20 kulturhusen eind 2009 klaar moeten zijn en 1 mei 2010 verantwoord. Dit is te optimistisch, omdat de realisatie van een kulturhus een meerjarenproject is. Gemeenten zullen naar verwachting dan ook verzoeken de besteding van de subsidie over meerdere jaren te mogen uitspreiden en de verantwoording van de subsidie te mogen opschorten. Dit neemt niet weg dat de 20 kulturhusen waarvoor in 2009 subsidie is verleend, uiteindelijk gerealiseerd zullen worden. Wij stimuleren de gebiedspartners tot daadwerkelijke uitvoering te komen. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd/v Ruimte Toelichting tot en met erplicht 2008 2009 2009 2009 Zie onder 6.000 1.666 1.660 1.292 368

Voorstel Het blijkt dat er weliswaar animo is voor experimenten, maar dat de bijstelling eisen m.b.t. cofinanciering en de hoogte van het bedrag niet aansluiten Ad € bij de mogelijkheden van potentiële aanvragers. Daarom zijn wij voornemens de regeling aan te passen. De verwachting is dat er meer dan vier experimentaanvragen zullen worden gefinancierd. Omdat het hier DIA-gelden betreft, zal een eventueel resterend budget worden doorgeschoven naar 2010.

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood) De ervaring wijst uit dat Kulturhusen een realisatietijd kennen van jaren. Alle provinciale middelen zijn weliswaar geprogrammeerd (er zijn zelfs meer dan 100 aanvragen gehonoreerd), maar de daadwerkelijke totstandkoming voor 2014 vraagt de nodige aandacht. Wij stimuleren de gebiedspartners tot daadwerkelijke uitvoering te komen. Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 21 3.2 Programma ‘Impuls voor werk’

22 Dynamische investeringsagenda

Programma 2. Impuls voor werk

Project Innovatie en kennisintensieve maakindustrie

Einddoel We willen werkgelegenheid houden en uitbreiden in Overijssel. Dit kan door middel van het versterken van de regionale economische structuur. Dat doen we door innovatief vermogen, creatief ondernemerschap en kennisintensieve maakindustrie samen te brengen. We zullen ons vooral richten op kansrijke clusters.

In 2011 zijn de 3 regionale innovatieagenda’s in Overijssel volledig operationeel. Vanuit de agenda’s worden programma’s en projecten ontwikkeld die bijdragen aan het versterken van de regionale economische structuur. Resultaat t/m 2007 Het programma Pieken in de Delta Oost-Nederland (PIDON) is van start gegaan. Binnen dit programma investeert het Ministerie van Economische Zaken samen met de provincies in de kennisontwikkeling van Oost-Nederland. In Overijssel zullen zoveel als mogelijk de projecten uit de Innovatieroute Twente in PIDON worden ondergebracht. Voor de benodigde provinciale cofinanciering worden de middelen uit de DIA benut. In 2007 zijn de projecten uit de Innovatieroute Twente van start gegaan. Hiervoor is € 3,5 miljoen aan de DIA onttrokken. De Regio Twente heeft in december het formele besluit genomen € 50 miljoen beschikbaar te stellen voor de uitvoering van de Innovatieroute. Daarmee levert de Regio een vergelijkbare bijdrage als de provincie. Voor 2008 stelt de Regio € 8,5 miljoen beschikbaar. Resultaat 2008 • De tender PIDON 2007 is afgerond; • Er zijn concepten opgesteld van de regionale innovatieagenda’s voor de regio’s IJssel-Vecht en Stedendriehoek; • Er zijn Interreg-IV-projecten op het gebied van innovatie ontwikkeld. Provincie en regio zullen (indien noodzakelijk) gezamenlijk zorgdragen voor de cofinanciering; • Er zijn projecten voor maatregel 1.1 uit het OP voorgedragen. Met de managementautoriteit, de provincie Gelderland, is overeenstemming bereikt over de wijze waarop de financiële afhandeling van beschikkingen wordt geregeld. Afgesproken is dat de provincie Overijssel bij het afgeven van de beschikking de daarbij behorende middelen aan de provincie Gelderland overboekt. Dit biedt grote voordelen ten aanzien van de financiële verantwoording. Doelstelling 2009 De activiteiten hebben betrekking op de hoofddoelstelling in de begroting: Stimuleren innovatie. De activiteiten in 2009 zullen zich richten op: • Cofinanciering tender PIDON 2008; • Projecten die aansluiting van regionale MKB IJssel-Vecht en Stedendriehoek op de valleys bevorderen; • Cofinanciering Maatregel 1.1. uit het Operationeel Programma Oost- Nederland voor de Europese Structuurfondsen; • Cofinanciering van Interreg-IV-projecten; • Financiering projecten Innovatieroute Twente en de andere innovatieagenda’s via EFRO, PIDON, Interreg-IV en/of eigen middelen in samenspraak met de Regio Twente.

Dynamische investeringsagenda 23

Verwachte Geen. afwijking t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting claim tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Er zijn voldoende projecten om het budget 2009 te realiseren. 30.000 11.940 12.750 7.032 5.718 +750(v an KtC, Voorstel n.v.t. voor bijstelling Innovat Ad € ie- centru Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd x (groen) O (geel) O (rood)

Geld x (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit x (groen) O (geel) O (rood)

24 Dynamische investeringsagenda

Programma 2. Impuls voor werk

Project Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente

Einddoel In het project Kennispark Twente werken de Universiteit Twente (UT), de provincie Overijssel en de Netwerkstad Twente samen aan het werk maken van kennis. De partners hebben zich de volgende doelen gesteld: • Realisering van circa 10.000 arbeidsplaatsen in 2020; • De toevoeging van 200.000 m2 bedrijvigheid op het Kennispark, waarvan 150.000 m2 op de Campus en 50.000 m2 extra op Business & Sciencepark en Hengelosestraat (Masterplan Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente).

De ontwikkeling van Kennispark Twente wordt bezien in de context van de brede ruimtelijk-economische ontwikkelingen in Twente (o.a. WTC/Hart van Zuid en de Luchthaven Twente). Daarbij is Kennispark Twente het vliegwiel voor de ontwikkeling van bedrijvigheid op basis van nieuwe technologieën. De feitelijke neerdaling in arbeidsplaatsen zal in de regio plaats vinden.

In 2011 is begonnen met de uitvoering van het masterplan gebieds-ontwikkeling van Kennispark Twente. Het economische programma is een leidend uitgangspunt bij de gebiedsontwikkeling. Resultaat t/m 2007 Het programma Kennispark Twente kent twee belangrijke pijlers: 1) Kennisvalorisatie: kennis van de universiteit wordt benut voor nieuwe bedrijvigheid. 2) Gebiedsontwikkeling: het creëren van een ontmoetingsplek waar kennis, techniek en innovatieve ondernemingen over en weer inspiratie vinden in en gebruik maken van elkaars kennis en faciliteiten. De afgelopen collegeperiode heeft vooral in het teken gestaan van de kennisvalorisatie, op dit vlak zijn goede resultaten geboekt. Resultaat 2008 Het economisch uitvoeringsprogramma Kennispark 2008-2012 is op 30 september door GS vastgesteld.

Doelstelling 2009 In 2009 zal de provincie projecten vallend onder het werkplan voor het economische programma financieren. Verder zal de provincie een rol spelen in de communicatie en lobby over het Kennispark. Verwachte afwijking Geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseer Ruimte Toelichting tot en met d/verplicht 2008 2009 2009 2009 Er zijn voldoende projecten om het budget 2009 te realiseren. 5.000 1.531 1.500 433 1.067

Voorstel De verwachting is dat er in 2010 zoveel goede aanvragen kunnen bijstelling worden gehonoreerd dat het gehele restant budget in 2010 2010+€ 969 gerealiseerd kan worden. Dit betekent dat nu het budget van 2011 ad € 969 naar voren kan worden gehaald.

Dynamische investeringsagenda 25

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd x (groen) O (geel) O (rood) Geld x (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit x (groen) O (geel) O (rood)

26 Dynamische investeringsagenda

Programma 2. Impuls voor werk

Project ICT – Breedband/diensteneconomie

Einddoel De ontwikkeling van een breedband/diensteneconomie in een beperkt aantal toepassingsdomeinen. Dit gebeurt op drie manieren: • Stimuleren van onderzoek en experimentele ontwikkeling door bedrijven; • Publiek opdrachtgeverschap voor opschaling van bewezen en beproefde diensten; Kennisoverdracht en samenwerking in open breedbandinfrastructuur, nationaal en in Interreg-IV verband.

In 2011 wordt het programma ICT diensteninnovatie afgerond. Er is dan bereikt dat een aantal diensten die in de vorige programmaperiode zijn ontwikkeld breed over de provincie zijn uitgerold (opschaling). Resultaat t/m 2007 In het Actieprogramma Breedband Overijssel hebben in de afgelopen periode de samenwerkende partijen ruim € 5 miljoen – waarvan € 2,5 miljoen door de provincie – geïnvesteerd in een open glasvezelinfrastructuur en toepassingsprojecten in onderwijs, zorg, bedrijventerreinen en beveiliging. Dit heeft geleid tot: • Een open glasvezelnetwerk met digitale knooppunten van de NDIX tussen de stedelijke agglomeraties in Twente, Deventer, Hardenberg en Zwolle- Kampen ( ontbreekt nog); • Stedelijke samenwerking in overheidsdienstverlening (stichting Breedband Twente, Dimpact, Masterplan met Gelderland); • Succesvolle proeven met nieuwe toepassingen gericht op bedrijventerreinen, winkelcentrumbeveiliging, basisonderwijs, zorg, toerisme en kennisinfrastructuur; • IPO-project op het vlak van breedbandleeromgeving en dienstenontwikkeling, mede ondersteund door het Ministerie van Economische Zaken en stichting Nederland Breedbandland. Resultaat 2008 • De evaluatie heeft plaatsgevonden; • Het werkplan 2008 – 2011 is klaar en goedgekeurd door GS. De subsidieregeling is opengesteld. De beschikbare middelen zijn voor het eind van 2008 nagenoeg geheel beschikt. Doelstelling 2009 In 2008 en 2009 zal de provincie projecten vallend onder het werkplan financieren. Het programmamanagement tussen provincie, onderzoekinstellingen en gemeenten wordt versterkt om meer focus en projectvolume in opschaling en innovatie te bereiken. Verwachte afwijking De laatste subsidie tender is zo succesvol geweest dat er meer goede projecten t.o.v. doelstelling waren dan gehonoreerd konden worden. Er zijn een aantal aanvragen 2009 doorgeschoven naar de volgende tender. Daarnaast zijn we, door het naar voren halen van budget, in staat opdrachten uit te zetten om nieuwe projecten een extra impuls te geven. Hierdoor kan naar verwachting het gehele resterende budget gerealiseerd worden met de aanvragen voor de twee tenders eind 2009 en begin 2010.

Dynamische investeringsagenda 27

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal Bestedingen Budget Gereal./ Ruimte Toelichting tot en met verplicht claim 2008 2009 2009 2009 € 769 acht beschikkingen tender 2009-1 € 25 vooronderzoek Muziekkwartier Ensch 6.000 472 1.500 721 779 € 15 opdracht St. Hazard Hengelo € 35 opdracht nwe generatie interface ovd € 30 vooronderzoek tabel task € 15 opdracht Twente’s got talent € 13 contributie stedenlink € 55 inhuur externe deskundigheid € 17 overig

Voorstel De verwachting is dat er in 2010 zoveel goede aanvragen kunnen bijstelling worden gehonoreerd dat het gehele restant budget in 2010 2009+€ 195 gerealiseerd kan worden. 2010+€1.833

2011-€ 2.028

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd x (groen) O (geel) O (rood)

Geld x (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit x (groen) O (geel) O (rood)

28 Dynamische investeringsagenda

Programma 2. Impuls voor werk

Project Herstructurering bedrijventerreinen

Einddoel In het project Vitale Bedrijventerreinen wordt gewerkt aan de herstructurering van bedrijventerreinen in Overijssel. Via het project wordt invulling gegeven aan de doelstellingen van de provincie Overijssel om de herstructurering te intensiveren en voldoende kwalitatieve ruimte te bieden voor (lokale) groei. In het Meerjarenprogramma Vitale Bedrijvigheid 2009-2015 wordt uitgegaan van – in ieder geval de start van alle uitvoeringsplannen – de herstructurering van in totaal 1300 ha. De ruimtewinst die de herstructurering zal opleveren, ligt tussen de 200 en 270 ha. mits alle plannen tot uitvoering komen. De verwachting is dat vóór 2013 het grootste deel van de plannen gemaakt, gestart en gereed zullen zijn, maar dat zal niet met alles lukken.

In de periode tot 2011 is een groot aantal herstructureringsprojecten in gang gezet, waaronder de zogenaamde grote “Topper-projecten” (Almelo, Enschede, Hengelo en Kampen). Daarnaast zijn in de gemeenten Enschede, , Hardenberg, en Zwolle ook herstructureringsprojecten in gang gezet. Hoewel het herstructureringstraject een langere looptijd heeft dan 2011 kan worden aangenomen dat het eindresultaat wordt gehaald. Ook de oprichting van de Herstructureringsmaatschappij Overijssel (HMO) zal medio 2009 een feit zijn. Daarnaast zijn in totaal 41 kwaliteitsscans in 21 gemeenten gedaan. Resultaat t/m 2007 De provincie Overijssel hecht grote waarde aan vitale bedrijventerreinen, die goed passen in het landschap en waarvan de grond optimaal gebruikt wordt. In het coalitieakkoord &Overijssel! wordt ingezet op het bieden van ruimte voor lokale bedrijvigheid en de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen. Via het project ‘Vitale Bedrijventerreinen’, dat eind 2006 van start is gegaan, wordt invulling en uitvoering aan deze doelstelling gegeven. In 2007 is het Plan van Aanpak Fase 1 uitgevoerd. Dit betreft de volgende onderdelen: Aanjaagprojecten: • Enschede (Haven) / Kampen (Haatland) voor het aspect gemeentelijke herstructureringsmaatschappij; • Almelo (Dollegoor) voor het aspect procesmanagement; • Hardenberg (Bruchterweg) / Zwolle (Voorst) voor het aspect geluidszonering; • (De Strangen) voor het aspect duurzaamheid en kwaliteit; • Zwartewaterland (Hasselt) voor het aspect bedrijfsverplaatsing en procesmanagement. Drie van die projecten (Almelo, Ommen, Zwartewaterland) zijn begin 2008 met een jaar verlengd om de voortgang die is geboekt een vervolg te kunnen blijven geven. De andere aanjaagprojecten zijn afgerond. Inzicht verkrijgen in problematiek: Er is onderzoek verricht naar de omvang van de herstructureringsproblematiek en de plannen voor nieuwe bedrijventerreinen. T.a.v. het eerste punt blijkt dat de totale herstructureringsopgave in Overijssel 1200 – 1300 ha netto bedraagt. De kosten hiervan worden geschat op € 300 - € 400 miljoen. Dit bedrag moet worden geïnvesteerd door gemeenten, bedrijven, private partijen en provincie, over een periode van ongeveer 10 jaar. Dit inzicht wordt verwerkt in de aanpassing van de subsidieregeling, het ondernemingsplan voor een herstructureringsmaatschappij en de input voor de Omgevingsvisie. Onderzoek financieringsinstrumentarium: Er is in 2007 een advies uitgebracht over de financiering van herstructureringsprojecten. Dat advies wordt in 2008 verder uitgewerkt, en zal resulteren in een voorstel voor de oprichting van een Overijsselse Herstructureringsmaatschappij die een herstructureringsfonds beheerd. Alsmede een voorstel voor aanpassing van de huidige subsidieregeling.

Dynamische investeringsagenda 29 Verbetering kwaliteit: Eind 2007 is gestart met een pilot voor de verbetering van de kwaliteit van bedrijventerreinen door het toepassen van een Kwaliteitsscoresysteem. Deze pilot is in vier gemeenten uitgevoerd en begeleid door een klankbordgroep waarin vertegenwoordigers zitten namens VNO-NCW, MKB, vakbeweging, Natuur en Milieu Overijssel en de vier betrokken gemeenten. In 2008 wordt een voorstel gedaan om tot een definitieve invoering van dit systeem over te gaan in Overijssel. Resultaat 2008 • Per 15 september 2008 is de kwartiermaker tbv de oprichting van de HMO van start gegaan cf planning. • De formele procedures tbv aanmelding via BZk bij de EU mbt staatsteun en de HMO zijn vergevorderd. • De pilot met het kwaliteitsscoresysteem is afgerond en er is besloten het systeem in Overijssel in te voeren. Inmiddels worden er 36 scans uitgevoerd. Dit geldt ook als de landelijke pilot. • Tbv de Omgevingsvisie wordt op de daartoe geëigende momenten input geleverd. • Het aanjaagproject Almelo is afgerond, met de twee andere gemeenten wordt naar een afronding toegewerkt. • Er zijn inmiddels diverse subsidieverzoeken gehonoreerd. Doelstelling 2009 Het project is eind 2008 afgerond. Daarna volgt als doelstelling de uitvoering van het Meerjarenprogramma Vitale Bedrijvigheid, en ervoor zorgdragen dat de input t.b.v. de Omgevingsvisie goed verwerkt wordt. Voor 2009 is € 8,6 miljoen voor de subsidieregeling beschikbaar. De intentie is om 13 herstructurerings- projecten in 10 gemeenten op te starten. Een aantal subsidieverzoeken is inmiddels binnengekomen. De prognose is verder dat gemeenten 10 tot 15 subsidieverzoeken voor het opstellen van een uitvoeringsplan en/of procesmanagement zullen indienen. De oprichting van de HMO zal rond 1 mei zijn beslag krijgen. In dit jaar zijn 27 kwaliteitsscans in 21 gemeenten gedaan. Verwachte afwijking De oprichting van de HMO heeft eind mei plaatsgevonden. Verder geen t.o.v. doelstelling afwijkingen. 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 € 2 mln. tbv toppergemeenten 20.000 8.513 10.487 812 9.675 € 2 mln.gemeente Steenwijkerland € 1,1 mln. rente en afl. deelneming HMO € 1,5 mln. gemeente € 1,5 mln. gemeente Zwolle € 0,65 mln. gemeente Olst-Wijhe € 0,15 mln. kwaliteitsscans € 8,9 mln.

Voorstel Naar verwachting zal een bedrag van € 0,8 mln. niet worden bijstelling gerealiseerd. Dit bedrag dient beschikbaar te blijven voor Ad € 800 subsidieaanvragen voor 2010. Voorgesteld wordt dit bedrag door te schuiven naar 2010.

30 Dynamische investeringsagenda

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood) Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 31

3.3 Programma ‘Mobiliteit’

32 Dynamische investeringsagenda

Programma 3. Mobiliteit

Project 2x2 N35 (provinciaal aandeel) – 1e fase

Einddoel Het eindbeeld voor 2020 is het realiseren van een 2x2 stroomweg (100km/u) tussen Zwolle en Almelo. Voor de periode tot en met 2011 zijn de doelen: • Begin maken met de uitvoering van het wegvak Zwolle-Wijthmen tot een 2x2 stroomweg. • Combiplan Nijverdal in uitvoering door het Rijk. • Start van een planstudie voor het wegvak Nijverdal-. • Regionaal gedragen voorkeurstracé voor de gehele N35 als onderdeel van de Marsroute N35 (meerjaren uitvoeringsprogramma N35).

Resultaat t/m 2007 Voor de N35 is het gedeelte rond Almelo dit jaar geopend. Op basis van de gebiedsgerichte verkenning regio Zwolle en de door de provincie Overijssel opgestelde Ontwerp-Startnotitie Zwolle-Wijthmen-Ganzepan heeft de Minister besloten voor dit wegvak een Planstudie te starten. Voor de uitvoering van de Combitunnel Nijverdal heeft volgens planning een aanbestedingsprocedure plaatsgevonden. Bezien wordt nog of een andere locatie van station Nijverdal hierin ingepast kan worden en of daarvoor financiering kan worden gevonden. Voor de gehele N35 is via een motie in de Tweede Kamer besloten dat in 2008 een Eindbeeld voor de N35 wordt opgesteld samen met de provincie Overijssel. Resultaat 2008 In Landsdelig Overleg van 30 oktober 2008 heeft het Ministerie de ontbrekende 6,1 miljoen euro toegezegd. Daarmee is de financiële dekking Zwolle-Wijthmen volledig en kan de Planstudie starten op basis van een 100 km-stroomweg. Doelstelling 2009 Afronding verkenningsfase voor wegvak Zwolle-Wijthmen. Start planstudie wegvak Zwolle-Wijthmen. Vaststelling door Rijk van de marsroute N35 (uitvoeringsprogramma N35 tot 2025). Verwachte afwijking Vanwege nieuwe richtlijnen van het Rijk (Commissie Elverding), welke een t.o.v. doelstelling uitgebreidere verkenning vragen, is het niet zeker of de verkenningsfase dit jaar 2009 wordt afgerond. Daarna wordt de planstudie gestart door het Rijk. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Het restantbudget wordt volledig ingezet voor de realisatie van de 30.000 330 317 128 189 bovenstaande doelstellingen. Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood) De financiering voor het wegdeel Zwolle-Wythmen is geregeld. De financiering van de totale Marsroute N35 is nog niet geregeld. Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 33

Programma 3. Mobiliteit

Project N340 – 1e fase

Einddoel In het coalitieakkoord is als eindbeeld een 2x2 strooks autoweg opgenomen. Het voorkeursalternatief in de Ontwerp-Structuurvisie (dd januari 2009) is deels 2x1 en deels 2x2 100 km/uur weg.

Inzet is om in 2011 de juridische planvorming voor de opwaardering van de N340 (positieve beslissing Raad van State over herziening bestemmingsplannen) rond te krijgen.

Resultaat t/m 2007 De nadere verkenning van dit project is in 2007 in overleg met de omgeving (bewoners en gemeenten) uitgevoerd. De oorspronkelijke projectscope is daarop verruimd met onder andere een nieuw noordelijk tracéalternatief en het trajectdeel N48 Arriërveld-Varsen, alsmede het in beeld brengen van kansen voor gebiedsontwikkeling. Op basis van de Nadere verkenning is de Startnotitie MER N340 oktober 2007 door Gedeputeerde Staten vastgesteld en eind 2007 ter inzage gelegd.

Resultaat 2008 • De vaststelling Richtlijnen MER in Staten en Gemeenteraden is in juni 2008 afgerond. • De selectie van en opdracht aan adviesbureau voor opstellen Planstudie/MER heeft mei 2008 plaatsgevonden. • Enkele korte termijn maatregelen zijn uitgevoerd. • De consultatiegroepen zijn maandelijks bijeen geweest en nauw betrokken bij de planvorming. • Het noodzakelijke budget voor 2008 is verhoogd (in verband met onder andere de planstudie). • Eind 2008 was de Planstudie/PlanMER in concept gereed

Doelstelling 2009 • Ter inzage legging Planstudie/PlanMER en Ontwerp-Structuurvisie met tracékeuze voor N340 • Reactienota n.a.v. zienswijzen, aanpassing Ontwerp-Structuurvisie en Statenvoorstel N340 tracékeuze • Vaststellen provinciale Structuurvisie met tracékeuze N 340 in Provinciale Staten • Opstellen 2e fase Planstudie/BesluitMER (uitwerking tracekeuze tot op detailniveau) t.b.v. bestemmingsplanherzieningen met burgerparticipatie • Opstellen bestemmingsplanherzieningen voor N340 door betrokken drie gemeenten i.s.m. provincie • Opstellen aanpassingsplan voor Knooppunt A28/N 340/Nieuwleusenerdijk samen met gemeente Zwolle en RWS, berekening kosten en agendering aanpassing bij het Rijk via landsdelige overleggen met minister van V&W

34 Dynamische investeringsagenda

Verwachte afwijking De Besluitvorming inzake de inrichting van het voorkeursalternatief aan de hand t.o.v. doelstelling van het BesluitMER start medio 2010. Vanwege het grote aantal ingediende 2009 zienswijzen tijdens de ter visielegging van het PlanMER en de Ontwerp- Structuurvisie was 3 weken meer benodigd dan was voorzien. Als gevolg van deze vertraging moet besluitvorming door PS over het zomerreces worden getild. Besluitvorming over de tracékeuze is nu voorzien in oktober 2009. Daarna wordt gestart met het BesluitMER.

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Wij verwachten dat in 2009 circa € 950.000,-- tot besteding komt. 40.000 696 1.154 47 1.107

Voorstel Omdat we verwachten dat in 2009 circa € 950.000 tot bijstelling besteding komt, wordt voorgesteld om een bedrag van -/- € 204 € 204.000 over te hevelen van 2009 naar 2010.

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld O (groen) X (geel) O (rood) Het huidige DIA-budget is ontoereikend voor de voorkeursvariant. Uitgangspunt is dat via Investeren in Overijssel aanvullende middelen beschikbaar komen. Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 35

Programma 3. Mobiliteit

Project N18 (2x1 vrijliggend)

Einddoel Het eindbeeld is een 2x1-rijstrook 100km/h-weg van Enschede tot Varsseveld. In 2011 is de besluitvorming over de planfase van het project afgerond. De realisatie (start voorbereiding uitvoering) is gestart.

Resultaat t/m 2007 Tussen de regio (de provincies Gelderland en Overijssel en Regio Twente) en de Minister van Verkeer en Waterstaat heeft overleg plaatsgevonden over de N15/N18 ten behoeve van de afronding van de trajectnota-MER en de financiering van de diverse tracé alternatieven. De trajectnota-MER is aangepast en wordt begin 2008 opnieuw met de minister besproken. Met het Rijk is afgesproken dat de provincie bereid is € 15 miljoen aan de realisatie bij te dragen. Hiermee is ca. € 261 miljoen voor het project beschikbaar. Resultaat 2008 • De trajectnota MER is afgerond. • Tijdens het MIRT-overleg is overeenstemming bereikt over de financiering van de oplossingsvariant. • De trajectnota MER is ter visie gelegd. Verwerking reacties MER rapportage (circa 700) en het advies van de commissie MER najaar 2008 en begin 2009. PS reactie op de trajectnota MER is aan PS voorgelegd voor besluitvorming. Doelstelling 2009 Naar verwachting kan dan in 2009 het tracébesluit door het Rijk genomen worden en zal de nadere uitwerking kunnen starten om tot daadwerkelijk realisatie van de weg te komen. Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Niet van toepassing. 24.000 nihil 0

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

36 Dynamische investeringsagenda

Programma 3. Mobiliteit

Project Maatregelen ontsluiting Zwolle

Einddoel Het verbeteren van de bereikbaarheid in de gemeente Zwolle door het opwaarderen van de ring Zwolle (Ceintuurbaan en IJsselallee) en de aanleg van de Hoofdinfrastructuur Stadshagen.

Resultaat t/m 2007 Voor de A28 is er een aanvullende studie gebiedsgerichte verkenning Regio Zwolle verricht en een maatregelenpakket vastgesteld en gefinancierd door het Rijk, de provincie en de gemeente Zwolle. Hieruit voortvloeiende zijn voor de aanpassingen van de aansluitingen IJsselallee en Ceintuurbaan financieringsafspraken gemaakt met het Rijk en de gemeente Zwolle. De provinciale bijdrage vanuit de DIA bedraagt € 4 miljoen (vooralsnog uit budget aansluitingen A1/A28, aangezien dit DIA/project als pm-post in de DIA is opgenomen). Resultaat 2008 • De quick-scan naar knelpunten en oplossingsrichtingen is afgerond. • Naast de bijdrage van de provincie en de gemeente Zwolle heeft het Rijk ook haar bijdrage (€ 3 miljoen) in de package-deal geregeld. Het project is overgegaan in realisatiefase. De uitvoering door de gemeente Zwolle vindt plaats in 2008-2012. • De gemeente Zwolle is begonnen met de uitvoering van het maatregelenpakket op de ring van Zwolle (IJsselallee en Ceintuurbaan). Zwaartepunt uitvoering 2011/2012. Doelstelling 2009 • Voorbereiding uitvoering laatste fase hoofdinfrastructuur Stadshagen door de gemeente Zwolle. • Uitvoering van opwaardering van een aantal wegvakken en kruispunten op de ring van Zwolle (IJsselallee en Ceintuurbaan) Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Niet van toepassing. pm 0

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 37

Programma 3. Mobiliteit

Project Aansluitingen A1 / A28

Einddoel Het verbeteren van de verkeersveiligheid en doorstroming op de aansluitingen en de daaraan gekoppelde wegvakken van het (provinciaal) wegennet met de A1 en de A28.

Resultaat t/m 2007 Er wordt een verkenning uitgevoerd naar knelpunten op de provinciale aansluitingen met de A1 en A28. Met gemeenten en Rijk vindt overleg plaats over de overige knelpunten bij de aansluitingen A1 en A28. Resultaat 2008 • De quick-scan naar knelpunten en oplossingsrichtingen is afgerond; • Naar aanleiding van de uitkomsten van de quick-scan wordt bezien welke aansluitingen kunnen worden aangepakt. Doelstelling 2009 Planvorming en uitvoering van de diverse projecten.

Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Zie hieronder. 15.000 4.000 450 19 431

Voorstel Voor de uitvoering van het verbeterplan voor de aansluiting bijstelling van de A28 op de N377 (Lichtmis) is € 2,2 miljoen benodigd. + € 1.150 Van dit bedrag komt € 1,5 miljoen dit jaar tot besteding. Het beschikbare budget dient daarom met ruim € 1,1 miljoen te worden verhoogd.

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood) De omvang van de voorziene projecten en de planvorming vragen naar verwachting meer tijd. Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

38 Dynamische investeringsagenda

Programma 3. Mobiliteit

Project N50 brug Ramspol

Einddoel Aanleg van een 2 x 2 100 km/uur autoweg van Hattemerbroek tot Emmeloord. Aanleg van de brug Ramspol in de N50 van 13 meter hoogte en 2x2 km/uur in 2013. Resultaat t/m 2007 Over de N50 is met de Minister van Verkeer en Waterstaat overeenstemming bereikt over de ophoging van de brug bij Ramspol tot 13 meter. De start van de realisatie is gepland vanaf 2009. Eind 2007 is tevens besluit genomen om de financiering voor de verhoging van de brug te halen uit het Regiospecifieke pakket Zuiderzeelijn (26 miljoen euro). Resultaat 2008 Het gewijzigde Tracébesluit is genomen. De aanleg van de brug Ramspol is door de wijziging van het Tracébesluit vertraagd en zal nu starten in 2010/2011. In landsdelig overleg MIRT november 2008 is overeengekomen dat omdat de financiering voor de verhoging van de brug wordt gehaald uit het Regiospecifieke pakket Zuiderzeelijn (26 miljoen euro) de 1 mln bijdrage van Overijssel en Flevoland hieraan komt te vervallen en wordt ingezet voor de N50 breed (voor Overijssel aan opwaardering N50 Kampen-Kampen-Zuid). Doelstelling 2009 Er wordt door minister van Verkeer en Waterstaat een tracébesluit genomen met betrekking tot de aanleg brug.

Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Niet van toepassing. 1.000 nihil 0

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 39

Programma 3. Mobiliteit

Project Hoogwaardig openbaar vervoer Zwolle-Kampen

Einddoel Verbeteren van de interne bereikbaarheid van Zwolle Kampen Netwerkstad door realisering van een hoogwaardige openbaar vervoerverbinding (HOV). Ontsluiting van Stadshagen en de A28-zone door hoogwaardig openbaar vervoer. Eind 2011 is vervoerder bekend en zijn de bouwwerkzaamheden voor de ombouw van trein naar tram in volle gang.

Resultaat t/m 2007 Voor de HOV Zwolle-Kampen is in onze opdracht door Prorail een planstudie uitgevoerd als voorbereiding op de aanleg van twee extra haltes en verhoging van de frequentie. Uit de planstudie is gebleken dat deze ambities binnen de beschikbare financiële ruimte gerealiseerd kunnen worden. Er wordt nog onderzocht of vertramming van de lijn eveneens mogelijk is, waardoor de kwaliteit nog verder opgewaardeerd zou kunnen worden (meer haltes en betere ruimtelijke inpassing). Resultaat 2008 De stuurgroep Bereikbaarheid Zwolle-Kampen heeft een voorkeur voor de tramvariant uitgesproken. Aan Prorail is opdracht gegeven om deze variant in een planstudie uit te werken tot op besteksniveau. Doelstelling 2009 Voorbereiding van de maatregelen aan baan en haltes en opstellen van het programma van eisen voor de aanbesteding van de concessie IJsselmond.

Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Zie hieronder. 5.000 + 30 670 371 229 4.300 = (waarvan 9.300 330 gestort in RMF)

Voorstel Het restantbudget en het voorstel tot bijstelling wordt volledig bijstelling besteed aan de planstudie. Ad € 80

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood) Realisatieperiode is 2010 tot en met 2012. Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

40 Dynamische investeringsagenda

Programma 3. Mobiliteit

Project Laagdrempeliger Regiotaxi

Einddoel Betere bekendheid van de regiotaxi en meer gebruik door de doelgroep van de regiotaxi. Dat zijn vooral bewoners platteland zonder - of treinverbinding en personen die door middel van de wet WMO geïndiceerd zijn voor dit type vervoer. Eind 2011 moet de kwaliteit en de beleving van de regiotaxi aanmerkelijk zijn verbeterd. De mogelijkheden van de regiotaxi moeten zowel onder de traditionele doelgroepen als onder nieuwe groepen OV-reizigers goed bekend zijn en het imago moet zijn bijgestuurd van gehandicapten en senioren vervoer naar vervoer voor iedereen. Dit alles moet ertoe leiden dat de regiotaxi wordt gezien als volwaardig OV alternatief op momenten en trajecten dat er geen regulier OV aanbod is. Resultaat t/m 2007 N.v.t.

Resultaat 2008 Er is een projectplan vastgesteld waarin beschreven staat hoe we het volgende resultaat zullen behalen: • De afstemming tussen OV en regiotaxi verbeteren; • Het gebruiksgemak van de regiotaxi verbeteren; • De bekendheid van de regiotaxi verbeteren, zodat mensen er makkelijker en meer gebruik van kunnen maken. Er is een begin gemaakt met de uitvoering daarvan. Doelstelling 2009 In 2009 zal de uitvoering van plannen worden voortgezet en eventueel worden aangevuld met nieuwe plannen. Ook in 2010 en 2011 kunnen nog verbeterplannen worden doorgevoerd, gebaseerd op ervaringen uit 2008 en 2009. Het project zet in op 4 speerpunten: • Verbeteren van de kwaliteit van de uitvoering; • Verminderen van onzekerheid bij gebruik Regiotaxi • Verbeteren bekendheid en imago; • Versimpelen kortingsregeling OV, waardoor gebruik toeneemt. Hiertoe wordt een pilot in Salland uitgevoerd. Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Het restantbudget wordt volledig ingezet voor de uitvoering van het 2.000 124 625 94 531 projectplan.

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 41

Programma 3. Mobiliteit

Project Doorstroming Openbaar Vervoer – 1e fase

Einddoel Een zodanige doorstroming van het OV in West-Overijssel creëren dat er een betrouwbare dienstregeling opgesteld en gereden kan worden. Dan kunnen aansluitingen, aankomst- en vertrektijden gegarandeerd worden (binnen een marge).

Resultaat t/m 2007 Er is een inventarisatie uitgevoerd van alle knelpunten in West-Overijssel waar de doorstroming van het openbaar vervoer belemmerd wordt. Het uitvoeringsplan is in voorbereiding.

Resultaat 2008 Alle doorstromingsknelpunten zijn geïnventariseerd en er zijn indien mogelijk oplossingen ontworpen. Deze knelpunten en oplossingen zijn met alle wegbeheerders afgestemd. Voor Zwolle is afgesproken dat er een verdiepingsslag wordt gemaakt met betrekking tot de voorgestelde oplossingen

Doelstelling 2009 Verdiepingsslag voor Zwolle wordt uitgevoerd. Subsidies voor de uitvoering worden verstrekt. 25-50% van het uitvoeringsprogramma wordt uitgevoerd.

Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Het restantbudget wordt volledig ingezet voor de realisatie van het 2.000 111 1.390 483 907 (waarvan uitvoeringsprogramma. 450 gestort in RMF) Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

42 Dynamische investeringsagenda

Programma 3. Mobiliteit

Project Kwartierdienst Deventer

Einddoel • Toename van het aantal reizigers; • Een groter aandeel OV in de stedelijke bereikbaarheid; • Het verbeteren van de sociale functie; • Het ontwikkelen van een vervoervraag naar een hoger stedelijk niveau.

Resultaat t/m 2007 Het realiseren van een kwartierdienst in de stadsdienst van de gemeente Deventer. De invoering is januari 2008.

Resultaat 2008 De kwartierdienst is in januari 2008 ingevoerd. In de eerste maand van 2008 is een reizigersgroei geconstateerd van 20% ten opzichte van dezelfde maand in het jaar ervoor. De klantwaardering van de concessie Salland is gestegen van 7,4 naar 7,8 en behoort hiermee tot de top 5 van Nederland. Doelstelling 2009 De kwartierdienst in Deventer wordt gecontinueerd.

Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Niet van toepassing. 2.000 1.000 1.000 1.000 0

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 43

Programma 3. Mobiliteit

Project Milieuvriendelijk streekvervoer vanaf 2009

Einddoel Verdere beperking van de uitstoot van het busvervoer door vanaf september 2010 in de concessie West-Overijssel en vanaf december 2011 in de concessie IJsselmond met milieuvriendelijker materieel te rijden. Verder zal de provincie als opdrachtgever van het OV meer bekend zijn onder de inwoners van West- Overijssel.

In 2011: • Lagere CO2 uitstoot door de bus. In elk geval via de wettelijke eisen, eventueel meer wanneer een optiepakket wordt afgenomen bij de aanbesteding. • Lagere Nox en fijnstof uitstoot door de bus, In elk geval via de wettelijke eisen, eventueel meer wanneer een optiepakket wordt afgenomen bij de aanbesteding. • Kennis uit andere experimenten wordt meegenomen in het opstellen van het PvE van de aanbestedingen. • Tenminste 50% van de inwoners van West-Overijssel weet dat de provincie de opdrachtgever is voor het OV

Resultaat t/m 2007 Geen actie in 2007. Resultaat 2008 Het deel dat gaat over zichtbaarheid van de provincie is deels uitgevoerd door middel van de publiekscampagne. Doelstelling 2009 Als doelstelling voor 2009 is opgenomen het experiment met bio-ethanol op de bus. Het project is inmiddels bijgesteld. Na bestudering van de mogelijkheden is besloten geen budget beschikbaar te stellen voor milieu-experimenten, maar de kennis die in experimenten elders wordt opgedaan aan te wenden voor het milieuvriendelijker opzetten van de concessies. Het budget voor 2009 wordt ingezet voor het vergroten van de zichtbaarheid van de provincie Overijssel in het OV. Verwachte afwijking Geen afwijking. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Het restantbudget wordt ingezet voor de profilering van het 6.000 -/- 115 925 885 40 openbaar vervoer tijdens de dag 4.300 = van Overijssel. 1.700 Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad € 0

44 Dynamische investeringsagenda

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld O (groen) X (geel) O (rood) Het project en het budget zijn bijgesteld. De doelstellingen van milieuvriendelijker OV zijn gehandhaafd. Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 45

Programma 3. Mobiliteit

Project Reisinformatie op haltes

Einddoel In de bestaande klantenbarometers scoort de indicator “reisinformatie” als een van de weinige aspecten een onvoldoende. Doel is om door middel van actuele reisinformatie een voldoende te scoren op deze deelindicator en daarmee de basiskwaliteit openbaar vervoer op een hoger peil te brengen. In 2011 is het voor elke bushalte in West-Overijssel mogelijk dynamische reisinformatie te verkrijgen, door middel van DRIS of telefonische (SMS) informatie.

Resultaat t/m 2007 Geen actie in 2007.

Resultaat 2008 • Alle haltes en het type reisinformatie wat daar aangeboden moet worden is in beeld gebracht; • De SMS-reisinformatie is inmiddels operationeel; • Voor de overige vormen van reisinformatie bij haltes is in 2008 de methode van databeheer vastgesteld. Hiervoor is een beroep gedaan op GOVI, een samenwerkingsverband van provincies ten behoeve van databeheer voor reisinformatie op haltes; Doelstelling 2009 De apparatuur wordt na aanbesteding aangeschaft en geplaatst in 2009.

Verwachte afwijking De Europese aanbesteding van de infotins en de grote panelen wordt in 2009 t.o.v. doelstelling afgerond. In 2010 worden de infotins en grote panelen geplaatst. 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Zie hieronder.

2.000 nihil 2.000 181 1.819

Voorstel De infotins en de grote panelen worden grotendeels in 2010 bijstelling geplaatst. Hierdoor wordt ook het grootste gedeelte van het -/- € 300 beschikbare budget voor reisinformatie op haltes gerealiseerd in 2010. Voorgesteld wordt om € 300.000,-- over te hevelen naar 2010. Het restantbudget na de bijstelling is bestemd voor de eerste aanbetaling voor de infotins en de grote panelen.

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

46 Dynamische investeringsagenda

Programma 3. Mobiliteit

Project Faciliteiten voor fietsen

Einddoel Het aantrekkelijker maken van het fietsen door het realiseren van fietssnelwegen en paden, beveiligde stallingen bij knooppunten van openbaar vervoer en veilige oversteekplaatsen op provinciale wegen voor schoolgaande kinderen. Resultaat t/m 2007 Er is een keuzenotitie Fiets opgesteld. Nadere uitwerking vindt in 2008 en verder plaats.

Resultaat 2008 • Naar aanleiding van de keuzenotitie Fiets, het Raamplan Fietspaden en de Fietsimpuls is het programma Fiets opgesteld. • Oprichting Overijssels platform Fiets(OPF) Doelstelling 2009 • Naar aanleiding van herkomst- en bestemmingsonderzoek met de partners in het Overijssels Platform Fiets (OPF) kansrijke relaties zoeken, waarop het aandeel fiets kan worden vergroot; • Benoemen kansrijke relaties & hoofdfietsverbindingen; • Uitvoeren vervolg onderzoek naar kansrijke maatregelen(projecten) op hoofdfietsverbindingen en opstellen van uitvoeringsprogramma (tot 2020); • Definiëren kwaliteitseisen voor hoofdfietsverbindingen en; • Start uitvoering uitbreiden stallingen(ruimte voor de fiets) en OV-fiets bij stations en bedrijfsterreinen. Verwachte afwijking Geen afwijking t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Restantbudget is bestemd voor onderzoek, organisatie 6.000 nihil 1.660 1.396 264 (waarvan fietsplatform en voorlichting en 1.300 publiekscampagnes. gestort in RMF) Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 47

Programma 3. Mobiliteit

Project Benuttingsmaatregelen PVVP

Einddoel Optimaliseren van het bestaande verkeersnetwerk via relatief bescheiden verkeersmaatregelen (Quick Wins) ten behoeve van een duurzaam verkeers- en vervoersysteem, met een betrouwbaar bereikbaarheidsniveau onder veilige omstandigheden.

Resultaat t/m 2007 De uitvoering van de projecten (BREZ, Twente mobiel en Beter Bereikbaar Stedendriehoek) is gaande. Provincie heeft voor de benuttingsmaatregelen op haar wegen verkenningen uitgevoerd. Gemeente(n), Rijk en provincie hebben een eerste storting gedaan in de desbetreffende Regionale Mobiliteitsfondsen. Resultaat 2008 Planstudies provinciale wegen zijn opgestart. Convenant over de uitvoering van benuttingsmaatregelen in netwerkstad Zwolle-Kampen is ondertekend.

Doelstelling 2009 Voorbereiding en start uitvoering van benuttingsmaatregelen op provinciale wegen.

Verwachte afwijking De planvorming en afstemming van Twente Mobiel projecten met derden kost t.o.v. doelstelling meer tijd dan verwacht, waardoor er later wordt gestart met de realisatie. De 2009 realisatietermijn (2010), zoals in de subsidievoorwaarden van Twente Mobiel is opgenomen, komt daarmee onder druk te staan. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Het restantbudget is beschikbaar gesteld voor de N346 Hengelo, 5.000 4.793 207 0 207 verdubbeling rijstroken Deldensestraat.

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

48 Dynamische investeringsagenda

Programma 3. Mobiliteit

Project PVVP / Dynamische beleidsagenda (DBA)

Einddoel Een duurzaam verkeers- en vervoersysteem, met een betrouwbaar bereikbaarheidsniveau onder veilige omstandigheden.

Resultaat t/m 2007 DBA voor 2008 opgesteld, waarin rekening is gehouden met de Nota Mobiliteit, het coalitieakkoord en de resultaten van de monitoring. Tevens is inzichtelijk gemaakt wat de voortgang van projecten is en de financiële consequenties. Resultaat 2008 De DBA 2009 is op 29 oktober als onderdeel van de begroting vastgesteld door PS. In 2009 zal geen tekort op lopende MIT-programma optreden vanwege de wijziging van het kostenniveau van de projecten, bijdragen uit BDU verkeer en vervoer en de gewijzigde planning van de projecten. Doelstelling 2009 Opstellen van de DBA voor het jaar 2010.

Verwachte afwijking Geen afwijking t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Niet van toepassing. 0

Voorstel Niet van toepassing. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 49 3.4 Programma ‘Natuur en duurzaamheid’

50 Dynamische investeringsagenda

Programma 4. Natuur en duurzaamheid

Project Vitaal Landelijk Gebied (autonoom deel pMJP)

Einddoel Uitvoering pMJP/Vitaal landelijk gebied

(Reeds vastgesteld) Het pMJP is volgens de geactualiseerde bestuursovereenkomst met het Rijk uitgevoerd. We ondersteunen de landbouw om zich duurzaam en concurrerend te kunnen ontwikkelen en zo een bijdrage te leveren aan beheer en ontwikkeling van een aantrekkelijk agrarisch cultuurlandschap. De natuurlijke en landschappelijke kwaliteiten van het landelijk gebied van Overijssel zijn versterkt. De gemeenten en waterschappen zijn, in een gebiedsgerichte aanpak, volwaardige partners in de uitvoering van het pMJP en de verdere ontwikkeling van het beleid in het landelijk gebied. Resultaat t/m 2007 Het jaar 2007 heeft in het teken gestaan van de implementatie van de werkwijze ILG, zowel intern als extern met onze gebiedspartners. Wij hebben (Reeds vastgesteld) een sturingsfilosofie ontwikkeld en samen met gemeenten en waterschappen gewerkt aan programma’s en instrumenten die zijn gericht op het maken van meerjarige afspraken en om meer verantwoordelijkheden naar de gebieden te kunnen overdragen. Als resultaat hebben wij in februari en maart 2008 met alle 25 gemeenten en alle 5 waterschappen convenanten kunnen afsluiten, de meeste meerjarig, voor gezamenlijke investeringsprogramma’s in de kwaliteit van het landelijke gebied voor de periode 2008-2013. Twee gebieden hebben nu al meerjarig geprogrammeerd tot 2013 (Noord Oost Twente en Zwolle- Kampen), twee gebieden hebben een programma tot 2010 (Noord Oost Overijssel en Noord West Overijssel), in één gebied is het programma deels meerjarig (Zuid West Twente) en slechts in één gebied is nog sprake van een eenjarig programma (Salland). Ook Dienst Landelijk Gebied (DLG) heeft als uitvoerder van de integrale plan- en gebiedsuitwerkingen een meerjarige programmering 2008-2013 opgesteld. Met DLG wordt jaarlijks een prestatieovereenkomst afgesloten voor de uitvoering van dit programma. Daarnaast is een monitoring- en verantwoordingsprotocol ontwikkeld, een meerjarig bestuursconvenant en het Uitvoeringsbesluit subsidies is verder gedereguleerd. In totaal is via de convenanten en de programmering van de integrale projecten een bedrag van circa € 350 miljoen geprogrammeerd voor realisatie van pMJP doelen, waarvan de helft afkomstig zal zijn van provincie en Rijk, de andere helft van gemeenten, waterschappen en derden. Hiervoor worden onder meer 28.000 ha structuurverbetering grondgebonden landbouw, 3.500 ha ingerichte Ecologische Hoofdstructuur (EHS), 170 km fietspaden, ruim 100 ha groen om de stad, 40 Kulturhusen, 45 dorpsplannen,11 miljoen m3 waterberging en 200 km beek- en rivierherstel gerealiseerd. Resultaat 2008 Met 4 gebieden (ipv 6) hebben wij de afspraak voor eind 2008 de (Reeds vastgesteld) programmering tot en met 2013 afgerond te hebben (convenanten tekenen op 15 januari 2009). Hierbij worden ook (proces)afspraken vastgelegd tav de geactualiseerde planning van plan- en gebiedsuitwerkingen en de versnelling EHS. Voor het duurzaam beheer van het landschap is een uitvoeringsorganisatie Stichting Groene en Blauwe Diensten opgericht voor het gemeente- of gebiedsbreed implementeren van het systeem voor GBD. Doelstelling 2009 Als wij met onze gebiedspartners eind 2008 tot een volledige programmering kunnen komen, hebben wij een goed inzicht in de totale programmering van (Reeds vastgesteld) het pMJP. Daarbij willen wij richting Midterm Review (2009/2010) zoveel mogelijk ook realiseren, zodat wij kunnen aantonen dat de ambities reëel zijn en wij gezamenlijk tot een onderbouwing kunnen komen dat meer middelen gewenst zijn voor de inrichting van het Landelijk gebied van Overijssel. Wij zullen op dat moment met voorstellen komen hoe wij de gebleken onder- en overprogrammering over de beschikbare budgetten en met inachtneming van de afspraken met het Rijk kunnen verdelen.

Dynamische investeringsagenda 51

Verwachte afwijking Geen afwijkingen. t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 nvt 35.475 11.518 6.183 6.183 0

Voorstel nvt bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood)

De bestuursovereenkomst ILG, waarop het pMJP is gebaseerd, eindigt in 2013. Een aantal onderdelen van het pMJP lopen achter bij de ambities. Het gaat vooral om de realisatie van de EHS en de duurzame ontwikkeling van de landbouw. Externe oorzaken (grondmarkt, uitblijven van toetsingskader ammoniak) liggen daaraan ten grondslag. GS hebben al versnellingsacties ingezet. De voortgang van uitvoering van het pMJP is in 2010 onderwerp van de Midterm Review. In dat verband zal worden bezien of actualisatie van het pMJP wenselijk of noodzakelijk is.

Geld O (groen) X (geel) O (rood) Zie hierboven. Een van de mogelijkheden van actualisatie van het pMJP is bijstelling (positief of negatief) van de budgetten (bezien na Midterm Review).

Kwaliteit O (groen) X (geel) O (rood)

Achterblijvende prestaties op realisatie EHS en landbouwontwikkeling hebben een negatief effect op de kwaliteit van het landelijk gebied (biodiversiteit, beleving en kwaliteit van woonomgeving) en op economische ontwikkeling van de agrarische sector (werkgelegenheid, inkomensposities).

52 Dynamische investeringsagenda

Programma 4. Natuur en duurzaamheid

Project Vitaal Landelijk Gebied (Groen Blauwe Diensten)

Einddoel Duurzaam beheer van kwalitatief hoogwaardig landschap door middel van aanleg, herstel en beheer van 3602 ha landschapselementen. (Reeds vastgesteld)

De eindresultaten ultimo 2011, zoals opgenomen in de pMJP programmering, worden gehaald.

Resultaat t/m 2007 De provincie Overijssel heeft met Groen Blauwe Diensten (GBD) in december (Reeds vastgesteld) 2007 een mijlpaal bereikt door subsidie toe te kennen aan de 4 pilot projecten Boeren voor Natuur op Twickel, Boekelo / gemeente Enschede, Buurtschap Ijsselzone Zwolle en het gebied Rectum in de gemeente Wierden. Samen met partners bedraagt de totale investering voor deze 4 pilot projecten ruim € 5,8 miljoen. Hiermee kan in het eerste kwartaal van 2008 begonnen worden met het aanleggen van in totaal 14,1 ha landschap; het herstel van 5,1 ha landschap en het langdurig beheer tot maximaal 30 jaar van 157 ha landschap. In december 2007 is door de provincie subsidie toegekend aan 20 projectvoorstellen van 20 Overijsselse gemeenten voor een totaal bedrag van € 0,8 miljoen. Omdat 2007 een overgangsjaar was (van voorgaande regelingen zoals Landschap+ naar GBD), betreft het in deze projectvoorstellen met name de aanleg en het herstel van 51,6 ha landschapselementen. In de subsidietoekenningen is met de gemeenten afgesproken dat deze hectares tevens in langdurig beheer zullen worden genomen. Hiermee worden de pMJP prestaties (2.4.1.– 2.4.3.) zoals vastgelegd in de Programma Begroting voor 2008 gerealiseerd. Gezien het feit dat 2007 een overgangsjaar was, is er in dit jaar geen aanspraak gedaan op de DIA. Voor de periode 2008-2011 zal op een DIA budget van € 8 miljoen voor Groen Blauwe Diensten per jaar € 2 miljoen aan DIA gelden worden besteed. Resultaat 2008 1. Stichting Groene en Blauwe Diensten Overijssel is begin 2008 opgericht. De (Reeds vastgesteld) Stichting heeft gedurende dit jaar bij veel gemeenten Groene en Blauwe Diensten aangejaagd. Dit heeft geresulteerd in een sterk toename in de (meerjaren)afspraken die de provincie met gemeenten in de pMJP convenanten heeft gemaakt. Hier zijn geen DIA middelen mee gemoeid. 2. De positieve dynamiek die in de versnelling van de realisatie zit heeft zich doorgezet. De realisatie van aanleg van 35 ha nieuwe, het herstel van 90 ha bestaande en het beheer van 75 ha landschapselementen via convenanten met gemeenten (pMJP 2.4.1 t/m 2.4.3) is gerealiseerd. Een deel van deze prestaties worden geconcretiseerd met de ondertekening van de (geactualiseerde) convenanten met diverse gebieden op 15 januari 2009 en vindt dus formeel niet in 2008 plaats. Dit is in de laatste begrotingswijziging verwerkt. Inhoudelijk wijkt de prestatie niet af. 3. De in te zetten DIA middelen worden in meerdere jaren ingezet na de ondertekening van de convenanten op 15 januari 2009. In totaliteit is de verwachting dat wij tot 2011 in ieder geval in de volgende gebieden DIA middelen inzetten om versnelling te realiseren: In Nationaal Landschap Noord Oost Twente is de inzet vanuit de DIA in de convenanten geraamd op € 1 mln. in 2009. In totaal willen we in Noord Oost Twente € 2 mln. uit DIA middelen inzetten, in Hardenberg is de DIA inzet in 2008 € 300.000, in Zuid West Twente € 400.000, en in Steenwijkerland € 400.000. Voor het DIA-project Ruimte voor de Vecht wordt een relatie gelegd met het DIA project GBD door de realisatie van Groen Blauwe Diensten in de gemeente Hardenberg (€ 300.000 van het totaal van € 900.000). De relatie met Nationaal Landschap IJsseldelta komt tot uiting in de inzet van Groene Blauwe Diensten in de betrokken gemeenten (Zwolle, Kampen, Steenwijkerland).

Dynamische investeringsagenda 53 Doelstelling 2009 Voor 2009 is in 650 ha (aanleg, herstel en beheer) in de programmabegroting opgenomen. Hiervoor staat in 2009 € 2 miljoen DIA budget geprogrammeerd (op (Reeds vastgesteld) totaal van € 13,3 mln.). In totaal verwachten wij met gemeenten in de convenanten afspraken te maken voor de meerjarige programmering van 1.000 ha aanleg, herstel en duurzaam beheer in de periode 2009-2013.

Eind 2009 moet de omvorming van het Programma Beheer gereed zijn. De Groen Blauwe Diensten (GBD) en dit nieuwe stelsel worden gekoppeld ingezet. Gezien het ingrijpende en complexe karakter van de omvorming wordt vanuit de binnen de DIA voor GBD beschikbaar gestelde middelen (van € 8 miljoen totaal) in 2009 € 500.000 in te zetten voor proceskosten/kosten taskforce (m.b.t. prestatie 2.4.3). Hierdoor wordt op basis van de huidige normkosten de prestatie duurzaam beheer (2.4.3) in 2009 met 50 ha. verlaagt van 530 ha naar 480 ha. Dit zal in de najaarsnota 2009 worden verwerkt. De omvorming vindt plaats in samenwerking met andere provincies. Verwachte afwijking De positieve ontwikkeling van Groene en Blauwe Diensten heeft zich vertaald in t.o.v. doelstelling concrete afspraken in de meerjarige convenanten met gemeenten. Na de 2009 ondertekening met de gebieden Zwolle, Kampen, Noord West Overijssel en Noord Oost Overijssel dit voorjaar hebben wij in de provincie nu voor ruim 1.400 ha meerjarige afspraken gemaakt over aanleg, herstel en duurzaam beheer van landschapselementen. Veel van de Overijsselse gemeenten investeren hiermee fors in het landschap. Hierbij geldt de kanttekening dat de gemeenten in de eerste helft van 2009 de concrete projecten uitwerken. Wij hebben met de gemeenten de afspraak gemaakt dat een herijking van de normkosten en de te realiseren prestaties op basis van de projectvoorstellen mogelijk is. Hierbij sluiten wij niet uit dat de kostprijs per ha uiteindelijk hoger uitvalt en daarmee de realisatie door de gemeenten lager kan uitvallen. Voor 2009 is 650 ha aanleg, herstel en duurzaam beheer begroot. In de conventanten is voor 2009 in totaal 515 ha aanleg, herstel en duurzaam beheer afgesproken. In het kader van Investeren in Overijssel wordt in 2011 €10 miljoen extra geinvesteerd in het behoud en en versterking van de kwaliteit van natuur en (cultuur) landschap. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 8.000 2.250 3.500 3.500 0

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad €

Toelichting prognose Tijd O (groen) X (geel) O (rood) De huidige verwachtingen betreffen de programmering tot en met 2013. Het jaar 2010 zal voornamelijk in het teken staan van uitvoering geven van de gemaakte afspraken door de gemeenten en de private uitvoeringsorganisatie(s). Dit betekent in de praktijk het sluiten van landschapsbeheercontracten met agrariërs en particulieren. De verwachting is dat in 2010 minder nieuwe prestaties zullen worden gerealiseerd dan nu begroot in 2010. Met de Stichting Groene en Blauwe Diensten Overijssel wordt hiervoor een plan van aanpak opgesteld.

(Geef aan wat de oorspronkelijk verwachte einddatum was en welke einddatum nu wordt geprognosticeerd, bij afwijking aangeven wat daarvan de reden is en welke maatregelen worden genomen om bij te sturen)

54 Dynamische investeringsagenda

Geld (I) O (groen) X (geel) O (rood) Uit de in 2008 gemaakte afspraken en de afspraken voor 2009 voor Groene en Blauwe Diensten in de convenanten blijkt dat een herijking van de normkosten op basis waarvan de pMJP doelen zijn gebaseerd noodzakelijk is zoals ook in de jaarrekening is aangegeven. Vooral aanleg en het duurzame beheer lijken (fors) hoger uit te vallen. Ook landelijk zijn bij de omvorming van Programma Beheer nieuwe normkosten berekend. Deze laten eenzelfde toename in de kosten zien. Binnen het programma Investeren in Overijssel is hiertoe een voorstel gedaan om meer middelen beschikbaar te stellen. Hierbij bestaat wel het risico dat gemeenten niet altijd in staat zijn om de cofinanciering hiervan te realiseren. Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 55

Programma 4. Natuur en duurzaamheid

Project Versnelde realisatie Ecologische Hoofd Structuur

Einddoel Het verplaatsen van landbouwbedrijven waardoor agrariërs meer toekomstperspectief wordt geboden en de realisatie van de EHS wordt versneld. Resultaat t/m 2007 Resultaat tot 2007: zie de grafische weergave (Reeds vastgesteld) Resultaat in 2007: • Verwerving van EHS 591 ha (begroting 485 ha); • Toename particulier beheer 98 ha (begroting 130 ha); • Het concept van de EHS, de sturing op de realisatie en de werkprocessen zijn opnieuw doordacht en (experimenteel) in praktijk gebracht. Het atelier ruimtelijke kwaliteit heeft de ontwerpkant voor zijn rekening genomen. Dit mondt uit in een rapport voorjaar 2008; • In het kader van de integrale gebiedsgeoriënteerde aanpak is in samenwerking met de gemeente Dinkelland in december 2007 een doorbraak bereikt in een vastgelopen proces, die in de komende jaren tot een versnelde realisatie van water- natuur- en landbouwdoelen in onderlinge samenhang zal opleveren. Eenzelfde aanpak wordt nu uitgewerkt voor de (stagnerende) landinrichting en de robuuste ecologische verbindingszone nabij Enter; • Er bestaat een vitale verbinding met het dossier Natura 2000 en de wateropgaven. Dit leidt tot een twaalftal “top”locaties die bij voorrang moeten worden aangepakt. DLG heeft in 2007 een quick-scan uitgevoerd voor deze gebieden. Ook op het concrete vlak van verwerving van (ruil)grond en verplaatsing van bedrijven op knellocaties is vaart gemaakt, waardoor inmiddels voor een groot deel van de dit jaar begrote middelen biedingen uitstaan. Resultaat 2008 De Dia middelen 2008 waren bestemd voor bedrijfsverplaatsingen. De inzet van deze middelen verloopt als volgt: (Reeds vastgesteld)

gemiddeld/bedrij bedrijven subsidie f Beschikt op basis van aanvragen 2007/2008 4 € 1.439.092 € 359.773 Beschikt op basis van aanvragen 2008 6 € 2.256.522 € 376.087

Totaal 10 € 3.695.614 € 369.561

€ (incl. 4 miljoen. Budget 24.000.000 voorfinanciering) Ingediende aanvragen € 2008 25 10.000.000 € 400.000

Restantbudget (prognose 2009- € 2011) 10.304.386

Dit verloopt dus zeer voorspoedig.

Daarnaast is in 2008 het project versnellen realisatie EHS van start gegaan. De eerste resultaten van de intensivering zijn reeds zichtbaar. Zo zijn met gemeenten en waterschappen afspraken gemaakt over de gezamenlijke opgave in de EHS en ieders rol daarin. Voor de gebieden Salland, Noordoost Twente en Zuidwest Twente zijn deze vastgelegd in gebiedsconvenanten, welke 15 januari zijn ondertekend. De voorbereiding van de gebiedsconvenanten met Noordwest Overijssel en Noordoost Overijssel zijn in volle gang.

56 Dynamische investeringsagenda Doelstelling 2009 30 overeenkomsten tot bedrijfsverplaatsingen aangaan. Van deze 30 overeenkomsten zijn 25 verplaatsingen in het jaar 2008 aangevraagd. De financiële afwikkeling van de overeenkomst zal op een later tijdstip plaatsvinden. NB: in de P-nota 2010 NB: wordt voorgesteld de 4 miljoen voorfinanciering aan het budget van 20 miljoen toe te voegen.

Verwachte afwijking Verwacht wordt dat in 2009 22 overeenkomsten worden aangegaan. Het vinden t.o.v. doelstelling van een geschikte hervestigingslocatie is in sommige gevallen moeilijk vanwege 2009 natuurwetgeving. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 n.v.t. 24.000 6.000 6.000 6.000 0

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood) Zie hierboven onder verwachte afwijking t.o.v. doelstelling 2009 Geld O (groen) X (geel) O (rood) In 2010 kunnen minder overeenkomsten tot bedrijfsverplaatsingen worden aangegaan, omdat de middelen dan zijn uitgeput. Dit verklaard waarom de doelstelling in 2010 lager is dan in 2009. Wanneer het huidige tempo van bedrijfsverplaatsingen doorzet, zullen vanwege de ontbrekende middelen vanaf halverwege 2010 geen overeenkomsten tot verplaatsingen meer worden gesloten.

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 57

Programma 4. Natuur en duurzaamheid

Project Versnelde realisatie Nationale Landschap Noordoost-Twente

Einddoel Het Nationaal Landschap Noordoost-Twente is bekend als uniek gebied. In 2013 is er draagvlak bereikt voor behoud en versterking van de kwaliteiten in het glooiende en kleinschalige landschap. Er is een economische basis voor behoud en verder herstel van de typische Noordoost-Twentse kwaliteiten. Het gebied is goed toegankelijk voor recreant en toerist.

Resultaat t/m 2007 Een selectie uit de bereikte resultaten: • Nationaal Landschap is de koepel voor NOT geworden; (Reeds vastgesteld) • Draagvlak gerealiseerd bij de partners in NOT (4 gemeenten en waterschappen); • De in 2005 en 2006 door de provincie beschikte projecten zijn in 2007 afgerond of in uitvoering, zo zijn o.a. 15 bronnen en 10 historische elementen hersteld; • Burgerparticipatie is met installatie van het Landschapspanel (eerste advies aan BGO voor tiental projecten en activiteiten is geleverd) en subsidiëring van € 80.000 in zogenaamde burgerprojecten vormgegeven; • Er is een Publieksdag gehouden; • De belangrijke projecten Grootschalig Boeren in Kleinschalig Landschap, Streekeigen Huis en Erf en Groen Blauwe Diensten zijn in voorbereiding genomen; Vitale coalities zijn vormgegeven: in totaal voor € 0,9 miljoen via convenanten beschikt en € 0.3 miljoen via separate projecten (t.b.v. uitvoering recreatieve routes, projectontwikkeling; promotie en communicatie, burgerprojecten, herstel landschappelijke en cultuurhistorische elementen). Resultaat 2008 Op alle afspraken 2008 zijn activiteiten uitgevoerd middels convenanten met de gemeenten en projectsubsidies. (Reeds vastgesteld)

Voor de recreatieve toegankelijkheid en beleefbaar maken van het landschap is er een extra impuls van € 1,8 miljoen (dwz 25% van de totale kosten) in de convenanten 2008-2013 opgenomen. Voor 2008 komt dat neer op € 0,3 miljoen. Hiermee kan het totale raamplan fietspaden (53.7 km) in het NL NOT uitgevoerd worden, ervan uitgaande dat Regio Twente eveneens € 1,8 miljoen bijdraagt. Dit voorstel is nog in bespreking bij de Regio. Van afwijkingen wordt u op de hoogte gehouden.

Fase III van het project Terug naar de Bron fase III is positief beoordeeld door het Europaloket en met de extra middelen € 275.000 uit NL NOT kunnen nu 20 bronsystemen hersteld worden.

Er zijn in 8 Landschappelijke-, 3 plattelandstoerisme en 4 burger projecten (convenanten 2008) door de gemeenten uitgevoerd of zijn in uitvoering (€ 558.000) Verder is het kwaliteitskader en kaartbeeld voor boomteelt opgenomen in de concept omgevingsvisie. Nagenoeg het gehele Activiteitenplan voor communicatie en promotie 2008 is uitgevoerd (3 regionale publieksactiviteiten, 2 excursies voor doelgroepen, huis-aan-huis NL NOT-krant, website gelanceerd en huisstijl vormgegeven en geïmplementeerd en algemene PR zoals distributie dvd en kwartetspellen, diverse artiklen en rapportages in pers en op Radio en TV, free publicity, bebording langs snel- en provinciale wegen). Hierdoor is de eerste fase van de communicatiestrategie, nl. bewoners van het gebied bekend maken met het Nationaal Landschap afgerond. Daarnaast is in het kader van burgerparticipatie het landschapspanel ondersteund in de gevraagde en ongevraagde advisering aan het BGO over de uitvoering van het Gebiedsprogramma NL NOT.

58 Dynamische investeringsagenda Er is subsidie verstrekt (€ 25.000) voor opstellen van gezamenlijk landschapsontwikkelplan (LOP), dit plan is opgeleverd en wordt benut voor groene diensten en doorwerking in gemeentelijke bestemmingsplannen. En zijn er door het beschikbaar stellen van extra middelen (aanvulling op ) de prestatie kwaliteit cultuurlandschap ontwikkelplannen op 2 landgoederen uitgevoerd en diverse cultuurhistorische elementen hersteld. Er is voor € 35.000 subsidie verstrekt voor TBT-project: Heilige Huisjes (thema-route toerisme) en voor € 15.000 aan een theater voorstelling op Herickhave ikv Tuin der Lusten. Doelstelling 2009 Intensiveren van de uitvoering en extra middelen genereren om de totale ambitie uit het Ontwikkelingsperspectief te kunnen uitvoeren. Hierbij specifieke (Reeds vastgesteld) inzet op uitvoering van het landschapsfonds (Groen Blauwe Diensten), projecten uit Grootschalig Boeren in Kleinschalig Landschap, Streekeigen Huis en Erf en vormgeven aan kwaliteitsborging met de partners. Doorzetten van burgerparticipatie en uitvoeren van de communicatiestrategie t.b.v. draagvlak. Daarnaast de meerwaarde van het Nationaal Landschap zichtbaar en werkbaar maken ten gunste van gewenste ontwikkelingen in het gebied (20% meer toerisme, realisatie EHS, private middelen genereren, enz.). Verwachte afwijking t.o.v. doelstelling Voor 2009 zijn prestaties vastgelegd voor de versnelde realisatie van Groene 2009 Diensten. De beschikbare middelen voor de realisatie van extra km fietspad, wandelen en menroutes zijn volledig verplicht. Realisatie start in 2009 met een beperkt aan km omdat de co-financiering via Regio Twente niet rond is.

In 2009 is het budget van € 1.650 DIA middelen via de convenanten verplicht. In 2010 wordt door middel van €2,2 miljoen aan extra middelen geinvesteerd in de Nationale Landschappen, dit in het kader van Investeren in Overijssel. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 n.v.t. 1.650 1.650 0 6.600 2.250 Voorstel n.v.t. (gezamenlij bijstelling k met Ad € IJsseldelta 11.000)

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 59

Programma 4. Natuur en duurzaamheid

Project Versnelde realisatie Nationale Landschap IJsseldelta

Einddoel Het Nationaal Landschap Ijsseldelta is in 2013 bekend als een uniek landschap met zeer oude wortels die teruggaan tot 1364. Het weidse, open landschap is behouden en de inwoners werken actief mee aan het behoud. Het landschap is ontsloten voor de liefhebber en het verhaal van de geschiedenis van de Delta wordt verteld.

In 2011 zijn de volgende resultaten bereikt: • verbetering en verbreding van de fietspaden in Mastenbroek; • ruimtelijk kwaliteitsfonds Kampereiland is opgericht; • dorpsontwikkelingsplannen in uitvoering in 5 kleine kernen van het nationaal landschap • 5 toegangspoorten zijn gerealiseerd • er zijn 3 kreken hersteld • de grachten in Hasselt zijn toegankelijk voor recreatievaart.

Resultaat t/m 2007 Selectie van de belangrijkste resultaten: • In 2007 is Zalk onderdeel van het Nationaal Landschap Ijsseldelta (Reeds vastgesteld) geworden; • Goede start van Streekeigen huis en erf op Kampereiland; • Start van het project Samenwerking Buitenpolders om pachters te helpen bij het opzetten van samenwerkingsverbanden; • 2007 is het eerste vergaderjaar van de Adviesraad Nationaal Landschap Ijsseldelta; • Tijdens Hassailt zijn de bruggen van Hasselt opgeleverd. De bruggen kunnen nu weer eenvoudig worden geopend voor boten; • Het project Educatieve pakketten is gestart. Dit project onder leiding van NMO zal in 2009 een lespakket opleveren voor de basisscholen in de omgeving; • Op 12 mei is opnieuw de publieksdag gehouden. Ondanks het slechte weer zijn er toch nog bijna 3000 mensen op afgekomen; • In oktober is samen met het Boegbeeld Ontdek de Ijsseldelta een gebiedsconferentie georganiseerd. Het thema van de conferentie was de bevordering van Recreatie en Toerisme in de Ijsseldelta. Daarbij moet wel rekening worden gehouden met de gebiedseigen kwaliteiten; • Staatsbosbeheer heeft subsidie gekregen voor het herstel van de Lange Riete. Dit is een kreek bij Hasselt. In 2008 wordt een plan gemaakt voor de Ruimzichtkreek; • De gemeente Zwolle gaat aan de slag met de Noordelijke Stadsrand. In december 2007 is hiervoor subsidie verleend door het Nationaal Landschap; • Bij Ijsselmuiden is in 2007 het Schinkelspad verbeterd. Het Schinkelspad maakt deel uit van een lange afstandsroute; • Dorpsontwikkeling in ‘s Heerenbroek, Wilsum en Zalk is in 2007 gestart. In Wilsum zijn ook de eerste concrete projecten uitgevoerd in de uiterwaarden. Resultaat 2008 Op alle ontwikkelingslijnen zijn activiteiten uitgevoerd. Deels via subsidieverlening aan gemeenten en andere partijen, deels via (Reeds vastgesteld) opdrachtverlening door het programmabureau. Bewust zijn een aantal haalbaarheidsstudies gestart om verrassingen bij de daadwerkelijke uitvoering te vermijden: • inventarisatie maritiem erfgoed; • inventarisatie fietsinfrastructuur in Mastenbroek, onderzoek naar haalbaarheid waarbij met name naar de belemmeringen voor de uitvoering wordt gekeken; • haalbaarheidsonderzoek voor een Ruimtelijk Kwaliteitsfonds.

60 Dynamische investeringsagenda In 2008 zijn ook een aantal projecten afgerond: • uitvoering van het communicatieplan met als speerpunten de publieksdag 2008, een groot succes met ruim 2.000 bezoekers meer dan 2007 en de gebiedsconferentie waar meer dan 100 inwoners uit het gebied mee hebben gedacht over nieuwe plannen. • opening van het Theehuis Kattenwaard; • oplevering van het vernieuwde veerhoofd in Genemuiden; • oplevering van het gerenoveerde Balkenloodsje bij het Gennigerzijl; • afronding Restauratie Zwartsluizer Botter; • oplevering marketingplan voor de Ijsseldelta in samenwerking met boegbeeld Ontdek de Ijsseldelta van Zwolle Kampen Netwerkstad; • inventaristatie naar mogelijkheden voor kreekherstel; • herstel Kerktuin van Wilsum;

Daarnaast zijn een aantal projecten gestart: • het herstel van de Lange Riete; • educatieve pakketten; • inventarisatie het Ruimtelijk Kwaliteitsfonds; • Herinrichting dorpskern Wilsum; • eerste aanzet voor de opwaardering van fietspaden: verbreding fietspad Wolfshagenweg; • uitvoering fase 2 en 3 van de vergroting van de waterrecreatiemogelijkheden in Hasselt. • Programmering havengebied Zwartsluis: er is subsidie verstrekt voor het aantrekken van een aanjager. • kleine stimuleringssubsidies zijn verstrekt aan particulieren voor het herstel van de weidsheid en het ontwikkeling van verblijfsrecreatie in het gebied. Doelstelling 2009 De doelstelling voor 2009 bestaat vooral in het intensiveren van diverse projecten op het gebied van kreekherstel, dorpsontwikkeling en de recreatieve (Reeds vastgesteld) infrastructuur. In 2008 liepen daarvoor verschillende planstudies zoals de Inventarisatie Herstel Kreken en Hanken, Het fietspadenplan en het Marketing- en publieksplan.

Verwachte afwijking Op dit moment liggen projecten voor de verbetering van de fietspaden in t.o.v. doelstelling Mastenbroek, de kavelruil bij Genemuiden, de ontwikkeling van het Ruimtelijk 2009 Kwaliteitsfonds en de ontwikkeling van een uitvoeringsprogramma voor de Stadsrand van Stadshagen op schema om in 2009 vastgelegd te kunnen worden. Daarnaast zijn ook de projecten voor dorpsontwikkeling goed op stoom.

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 n.v.t. 4.400 1.100 1.100 1.100 0

(gezamenlij Voorstel n.v.t. k met NOT bijstelling

11.000) Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld O (groen) X (geel) O (rood) Vanwege de ontwikkelingen in de markt vallen de definitieve kosten van projecten op dit moment lager uit (bijvoorbeeld bij de herstructurering van de dorpskern van Wilsum en de aanleg van fietspad Kattenwaard). Dit kan leiden tot onderuitputting. Voor 2009 is dit nog niet duidelijk. Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 61

Programma 4. Natuur en Duurzaamheid

Project Energiepact Overijssel

Einddoel Uitvoeren van een Programma Energiepact voor Energiebesparing en duurzame energie met als doel een reductie van de jaarlijkse CO2 uitstoot met 2200 kiloton in het jaar 2020 t.o.v. 1990. Deze doelstelling voor 2020 kan voor ca. 60 % behaald worden met de opwekking van duurzame energie en voor ca. 40 % via energiebesparing.

Deze doelstellingen te realiseren door: • Subsidie te verstrekken voor investeringen, haalbaarheidsonderzoeken en voorlichtingsactiviteiten op het gebied van duurzame energie (tenderregeling); • Deel te nemen of opdrachtgever te zijn voor initiatieven die kansrijk zijn om bij te dragen aan de doelstelling op middellange termijn; • Randvoorwaarden op te nemen in het provinciale omgevingsbeleid, in investeringsprogramma’s (bijv. voor woningbouw), bij aanbestedingen en inkoop; • Afspraken te maken met bedrijven, organisaties en medeoverheden over concrete CO2 reductie; • Het programma Leren voor duurzaam Overijssel te richten op de energiedoelstellingen; • De activiteiten in het Regionaal samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (RSL) bij te laten dragen aan energiedoelen; • Bij het Ministerie van VROM subsidie aan te vragen voor uitvoering van het provinciale energiebeleid (Subsidieregeling Lokaal Klimaatbeleid; SLoK); • De mogelijkheden voor Europese subsidiëring en samenwerking te verkennen.

Deze kosten te dekken met: • De middelen die voor het energiepact gereserveerd zijn in de dynamische investeringsagenda (€ 12 miljoen); • Het bedrag dat VROM subsidiabel stelt voor de uitvoering van provinciaal klimaatbeleid (€ p.m.); • Het budget voor het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling (€ 0,68 miljoen); • het budget voor Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (€ 0,56 miljoen).

Ultimo 2011 is een reductie van de jaarlijkse CO2 uitstoot gerealiseerd van 550 kiloton t.o.v. 1990

Resultaat t/m 2007 • Er heeft een verkennende conferentie plaatsgevonden • Eind 2007 is een CO2 reductie van 120 kton CO2/j gerealiseerd t.o.v. 1990; Resultaat t/m 2008 • Eind 2008 is een CO2 reductie van 170 kton CO2/j gerealiseerd t.o.v. 1990 • Statenvoorstel uitwerking Programma Energiepact vastgesteld • In tenderregeling 33 projecten gehonoreerd • 4 grote innovatieve projecten in voorbereiding met actie betrokkenheid van de provincie. (aardwarmte, zonnedaken, groen gas, warmtenet) • Programmateam geformeerd

62 Dynamische investeringsagenda

Doelstelling 2009 • Eind 2009 is een CO2 reductie van 300 kton CO2/j gerealiseerd t.o.v. 1990 • 25 projecten in Tenderregeling duurzame energie • 4 innovatieve projecten 2008 gestart • Aardgasconsulent, 3 aardgasstations geopend en campagne gevoerd • Actieplan versnelling bio-energie • Kennisnetwerk en conferentie over energiebesparing gebouwde omgeving Resultaat 2009 t/m 1 juni 2009 • 76 projecten ingediend voor de Tenderregeling duurzame energie • 3 innovatieve projecten 2008 gestart (LTO zonnedaken, warmtenet Twente statuten in statencie geweest, fase II aardwarmte) • Aardgasconsulent aangesteld, campagne gevoerd gestart • Actieplan versnelling bio-energie gereed voor behandeling in GS • Kennisnetwerk en conferentie over energiebesparing gebouwde omgeving in mei gehouden Conclusie eindresultaat 2009: Feitelijke CO2 reductie wordt na realisatie zichtbaar Aantallen projecten wordt gehaald • Verwachte afwijking • In 2009 realisatie van projecten uit tender 2008 (14 kilotonCo2 reductie) t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Zie hieronder toelichting Geld 12.000 3.500 3.850 2.059 1.791

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood)

De start van projecten kent lange aanlooptijd totdat de feitelijke Co2 reductie (en dat is het resultaat dat telt) gerealiseerd is.

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

De resultaten zijn mogelijk gemaakt door 5 miljoen extra (IiO) toe te voegen aan 2009, die voornamelijk voor de tenderregeling duurzame energie en het Energiebesparingsfonds woningen worden ingezet.

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 63

Programma 4. Natuur en duurzaamheid

Project Sanering Waterbodems / Teerput Vasse

Einddoel 1. Verdere realisatie van een duurzame en veilige leefomgeving in Overijssel; 2. Een geïntensiveerde en programmatische aanpak van de verontreinigde waterbodems in Overijssel; 3. Het actief aanpakken van een statische ‘hotspot’ als de Teerput Vasse.

Welk eindresultaat dient ultimo 2011 te zijn bereikt? 4. de stadsgrachten in Zwolle zijn gesaneerd; de “hotspot” teerput Vasse is aangepakt; de verontreiniging is afgedekt en geïsoleerd en wordt gecontroleerd en beheerst Resultaat t/m 2007 Sanering Waterbodems • ‘Pact van Carpe Diem’ medio 2007 met waterbeheerders (gemeenten, waterschappen, Rijk en provincie): een actieprogramma voor de versnelde aanpak van verontreinigde waterbodems binnen Overijssel; • Uitwerking van de opgaaf t.a.v. Stadswateren Zwolle (2008 – 2011): Singelgracht, Zwarte Water, Nieuwe Vecht, Willemsvaart en Westerveldse Aa. Teerput Vasse • Afgerond saneringsonderzoek; • Aanvullende ecologische onderzoeken uitgevoerd t.b.v. Natura 2000- gebied; Start opstellen van saneringsplan. Resultaat 2008 Sanering Waterbodems De aanbesteding van de sanering van de Singelgracht in Zwolle door het waterschap Groot Salland is in oktober 2008 afgerond. Definitieve gunning vindt plaats in november 2008,onder voorbehoud van het achterwege blijven van juridische procedures tegen de gedane aanbesteding door derden. Onmiddellijk nadat het werk is gegund wordt begonnen met saneren. De sanering van de Singelgracht is onderdeel van het project sanering stadsgrachten Zwolle. Voor de sanering van de stadsgrachten in Zwolle is tussen de provincie Overijssel, de gemeente Zwolle en het waterschap Groot Salland een in april 2008 een samenwerkingsovereenkomst afgesloten. Die samenwerkingsovereenkomst omvat de periode 2008 tot en met 2011. Vanuit de ontwikkelingsreserve is een bedrag van € 2.750.000 beschikbaar gesteld voor dit project. Die gelden gaan volgens planning uitgegeven worden in 2009 en 2010. Teerput Vasse Het aanvullend saneringsonderzoek is afgerond en het Programma van Eisen voor de aanbesteding is opgesteld. Doelstelling 2009 Sanering Waterbodems; stadsgrachten Zwolle • afronding sanering Achtergracht en Thorbeckegracht; • uitvoering sanering Singelgracht; • onderzoek ten behoeve van sanering van de Willemsvaart, Almeloos Kanaal en Nieuwe Vecht en Westerveldse Aa wordt opgestart. Teerput Vasse • Voorjaar 2009; afronden aanbesteding; • Aankoop van het perceel waarop de Teerput zich bevind en een strook grond langs het perceel ten behoeve van een nieuwe zandweg moet komen; • Terrein conform de ontheffing Flora- en Faunawet gereed maken voor de werkzaamheden. De aannemer die het werk mag uitvoeren zal eind van 2009 beginnen met de aanleg van depotruimte, afsluitend hekwerk e.d. mogelijk zullen de eerste ontgravingen van de huidige deklaag plaatsvinden.

64 Dynamische investeringsagenda

Verwachte afwijking Geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009: Aanbesteding Teerput Vasse is geweest 4.000 nihil 2.200 2.000 200 maar nog niet administratief verwerkt

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd x (groen) O (geel) O (rood)

Geld x (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit x (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 65 3.5 Programma ‘Water’

66 Dynamische investeringsagenda

Programma 5. Water

Project Uiterwaarden Olst

Einddoel Aanleg in zes uitvoeringsfasen van circa 400 ha uiterwaarden natuur en recreatieve voorzieningen in 2015. Bodemsanering en herinrichting terrein OLASFA Olst

Resultaat t/m 2007 • Fase 1a en 1b van de uiterwaardeninrichting zijn in 2007 opgeleverd; • Fase 1 (bovenste 2 meter) van de bodemsanering zijn opgeleverd.

Resultaat 2008 • De asbestsanering van De Enk, ter voorbereiding op de uitvoering van fase 3, is met één maand vertraging opgeleverd. Oorzaak van de vertraging was de veel grotere omvang van de te saneren hoeveelheid bouw- en sloopafval. De meerkosten zijn voor risico van de aannemer. • Fase 4 start conform planning eind 2008. Eind oktober zijn de contracten getekend voor een belangrijke verwerving, waardoor de voorbereiding van de herinrichting fase 3 kan starten. • Woningcorporatie Olst is bereid het bezoekerscentrum te ontwikkelen. Er is een Stichting opgericht voor het beheer. Medio 2007 is vanuit provinciale middelen (ontwikkelingsreserve) voor diverse onderdelen van het project € 7 miljoen beschikbaar gesteld. € 0,5 miljoen daarvan is bedoeld als bijdrage in het bezoekerscentrum. Doelstelling 2009 • Uitvoering fase 4 uiterwaardeninrichting; • Start uitvoering fase 3 uiterwaardeninrichting; • Start uitvoering bodemsanering Olasfaterrein fase 2 (3 uitvoeringsjaren ondergrond tot 12 meter diep) en 3 (12 uitvoeringsjaren sanering grondwater). • Aanleg van een afslag van de N337 ter ontsluiting van het bezoekcentrum ter plaatse.

Verwachte afwijking Project ligt op schema t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 De in eerdere jaren gemaakte financiële planning (kasritme) loopt 10.000 1.962 1.289 502 787 niet synchroon met de fnancieringsbehoefte. Voorstel bijstelling Voorstel voor bijstelling: Ad € -560 € 560.000,- wordt in 2009 niet verplicht. Voorgesteld wordt om de besteding van € 560.000,- van 2009 door te schuiven naar 2010.

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 67

Programma 5. Water

Project Maatregelen waterkwaliteit en –kwantiteit

Einddoel Een veerkrachtig watersysteem in heel Overijssel. Waarbij de DIA-inzet concreet gericht is op de realisatie van ruim 83 km beek- en rivierherstel, uiterlijk gereed op 31/12/2011.

Resultaat t/m 2007 Overleg met de Overijsselse waterschappen over de te leveren prestaties, hetgeen uiteindelijk in februari/maart 2008 heeft geleid tot afspraken in de pMJP-convenanten over de inzet van de DIA-middelen en het daarbij te hanteren kasritme. Resultaat 2008 De waterschappen zijn begonnen met de voorbereiding/uitvoering van de beoogde werkzaamheden. De eerste kilometers beekherstel zijn conform planning gerealiseerd. Doelstelling 2009 Een kwart van de beoogde prestatie (21 km beek- en rivierherstel) is uiterlijk gereed op 31/12/2009.

Verwachte afwijking De eerste kilometers beekherstel zijn in 2008 en begin 2009 volgens t.o.v. doelstelling verwachting uitgevoerd. Het voor 2009 beschikbare budget is conform planning 2009 verplicht. De prognose per mei 2009 is dat de realisatie ultimo 2009 zal achterblijven bij de pMJP-doelstelling voor 2009. Een eerste analyse van de mogelijke vertraging is dat veel beek- en rivierherstelprojecten gekoppeld zijn aan andere doelstellingen, subsidiestromen en planningen en daardoor niet direct worden opgepakt. De voorkeur van de waterschappen gaat uit naar een integrale aanpak van projecten. Hierdoor ontstaan planningsconflicten ten aanzien van afgesproken prestaties. Daarnaast ondervinden veel waterprojecten problemen met de verwerving van de benodigde gronden, hetgeen tot vertraging kan leiden. Een grondige analyse in de zomer van 2009, gerealiseerd op 1 oktober 2009, moet uitwijzen welke maatregelen kunnen worden getroffen om een versnelling te realiseren. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 5.000 800 1.200 1.200 0

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X(geel) O (rood) Zie voor toelichting hierboven onder verwachte afwijking t.o.v. doelstelling 2009 Geld X(groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X(groen) O (geel) O (rood)

68 Dynamische investeringsagenda

Programma 5. Water

Project Ruimte voor de Vecht, 1e fase

Einddoel In 2020 zijn de doelstellingen voor waterveiligheid gerealiseerd, gekoppeld aan de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in het Vechtdal.

Welk eindresultaat dient ultimo 2011 te zijn bereikt? • Er ligt een samenhangende, kort en bondige visie op het Vechtdal, die verbeeldend, verleidend en verbindend werkt en waar ook uitvoering aan wordt gegeven. • Voor de onderstaande onderwerpen hebben de partners de opgaven in beeld gebracht, zijn de oplossingen verkend, is de visie concreter uitgewerkt en is waar mogelijk al gestart met de uitvoering hiervan: o Waterveiligheid. o Transformatie naar een halfnatuurlijke laaglandrivier. o De bevaarbaarheid van de Vecht en de ontwikkeling van recreatie. o Het perspectief voor de landbouw. o De infrastructuur in relatie tot toegang en toegankelijkheid van het Vechtdal (in samenhang met de opwaardering N340). o De zonering van rust en drukte, inclusief optimalisatie van routestructuren. o Realisatie van natuuropgaven (EHS en Natura 2000). o Behoud en versterking van cultuurhistorie in het Vechtdal. • Het programma Ruimte voor de Vecht is op goede wijze afgestemd met de aanpassing van de N340 en de N34 waardoor samenhang in uitvoering van projecten is bereikt. • De partners zijn gezamenlijk gestart met 20-25 realisatieprojecten, daarbij is de omgevingsvisie geborgd en verder uitgewerkt voor/met behulp van concrete herinrichtingsprojecten. Resultaat t/m 2007 Gedeputeerde Staten hebben een Strategisch Agenda vastgesteld waarin een stappenplan staat beschreven om tot een Visie op het Vechtdal te komen.

Resultaat 2008 Op 20 mei is in Gedeputeerde Staten het programmaplan voor Ruimte voor de Vecht vastgesteld. Dit programmaplan is in samenspraak met de gebiedspartners tot stand gekomen. Dat betekent dat: • het DIA-programma Ruimte voor de Vecht is gepositioneerd als strategisch integraal gebiedsontwikkelingsprogramma; • is ingestemd met de verdere uitvoering van het programma Ruimte voor de Vecht en de genoemde opgaven, beleidsthema’s en doelen en daarmee heeft ingestemd met de inhoudelijke basis voor deze integrale gebiedsontwikkeling.

Samengevat zijn de resultaten sinds de start van het programma als volgt: • Het vaststellen van de inhoudelijke basis voor de visie op het Vechtdal in 2020 in de vorm van het startdocument ; • Het inrichten van de programmaorganisatie (inclusief een stuurgroep en een breed bestuurlijk overleg waarin alle bevoegde gezagen zijn vertegenwoordigd, zijnde de vertegenwoordigers van de provincie, de vier Vechtdalgemeenten en de drie waterschappen en vertegenwoordigers van de overige cruciale stakeholders); • Het initiëren van de eerste nieuwe projecten onder de vlag van het nieuwe programma; • Het vaststellen van het programmaplan.

Dynamische investeringsagenda 69

Doelstelling 2009 • Vastgesteld masterplan Ruimte voor de Vecht, bestaande uit een visie en uitvoeringsprogramma Vecht en Vechtdal (2009). • Een door de partners ondertekende realisatieovereenkomst met daarin opgenomen: o een verplichting om de in de overeenkomst opgenomen realisatieprojecten nog in 2009 te starten en uiterlijk in 2010 op te leveren o een verplichting dat betrokken partners in de komende jaren een bijdrage (financieel, materieel en/of personeel) leveren om de visie te realiseren. • Provinciale Staten en andere betrokken besturen zijn geïnformeerd over de voortgang. Verwachte afwijking Geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Bestedingsplan restant budget 2009 tot en met /verplicht - Subsidies voor realisatieprojecten 2008 2009 2009 2009 partners - Eigen realisatieprojecten 5.000 109 1.391 376 1.015 - Onderzoeks- en voorbereidingskosten Masterplan - Communicatie en informatie- bijeenkomsten Op 4 juni zal de realisatieovereenkomst worden ondertekend. Daarmee wordt voor € 513.000,- verplicht aan subsidies voor realisatieprojecten.

Voorstel Het voorstel is om programmageld ad € 242.000 naar voren te halen bijstelling van 2010 naar 2009. Hiermee bedraagt het beschikbare budget voor Ad € 242 2009 € 1.625.000. De verwachting is namelijk dat meer budget benodigd is voor (subsidies aan) realisatieprojecten (100k€) dan in eerste instantie begroot. Daarnaast is er ook nog een aantal extra onderzoeken (bijv. businesscase bevaarbaarheid Vecht, 4 (deel)gebiedsstudies naar recreatieve zonering en optimalisatie van routes, paden en toeristische voorzieningen) uitgevoerd (200k€). De kosten voor het ontwikkelen van het masterplan zijn lager (60k€).

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood) Zie bijstellingsvoorstel Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

70 Dynamische investeringsagenda 3.6 Programma ‘Sociale infrastructuur en cultuur/ Nieuwe bezems’

Dynamische investeringsagenda 71

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project In deze tabel wordt het gehele budget van het DIA project sociale infrastructuur weergegeven. De detailinformatie per onderdeel vindt u in de hierna volgende overzichten:

- Jeugd: eigen kracht - Jeugd: knelpunten zorgaanbod - Jeugd: preventie en vroegsignalering - Senioren - Vrijwilligers - Sport - Armoedebeleid (dit project en projecten 2007 zijn afgerond voor in totaal € 3.930) Verwachte afwijking t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 20.000 9.416 5.300 459 4.841 Dit is het verzamelformulier; zie afzonderlijke formulieren. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

72 Dynamische investeringsagenda

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur / Nieuwe Bezems

Project Eigen Kracht

Einddoel Het implementeren van het eigen-kracht-principe in de jeugdzorg in Overijssel

Welk eindresultaat dient ultimo 2011 te zijn bereikt? Iedere cliënt wordt bij aanvang van het indicatietraject een eigen kracht conferentie aangeboden

Resultaat t/m 2007 Door Bureau jeugdzorg en de voor Overijssel werkzame zorgaanbieders zijn in 2007 ca. 100 eigen kracht conferenties uitgevoerd.

Resultaat 2008 1. Er zijn in 2008 in totaal 122 eigen-kracht conferenties aangevraagd. Dit aantal vertoonde gaandeweg het jaar een stijgende lijn. Circa 60 % van genoemd aantal heeft betrekking op het tweede halfjaar 2008.

2. Het grote belang van de inzet van EKC is in 2007 en 2008 voortdurend bij Bureau Jeugdzorg Overijssel (BJzO) en de zorgaanbieders onderstreept. Hierover zijn in de subsidiebeschikking 2008 prestatieafspraken gemaakt. De hierin genoemde aantallen bleken in de loop van 2008 niet gerealiseerd te kunnen worden. Tijdens de bestuurlijke overleggen in november 2008 met BJzO en de zorgaanbieders is dit nadrukkelijk aan de orde gesteld en zijn afspraken gemaakt hoe de uiterlijk 1-1-2010 gestelde doelen worden gerealiseerd. De zorgaanbieders hebben een gezamenlijk intern onderzoek uitgevoerd naar de oorzaken voor de vertraging. De bevindingen zullen worden meegenomen in hun verdere beleidsontwikkeling. Sommige zorgaanbieders hebben al vergaande voornemens op dit terrein, zoals Jarabee. De inzet van EKC is een belangrijk onderdeel van de uitwerking in Overijssel van de (in IPO-verband) met het Rijk gemaakte afspraken (ORI) om uiterlijk 31-12-2009 de wachtlijst langer dan 9 weken volledig weg te werken. In 2008 is gestart met de organisatie van een begin 2009 te houden studiereis over eigen-kracht, waaraan BJzO en de zorgaanbieders deelnemen.

3. Medio 2008 zijn met alle gemeenten bestuurlijke intentieverklaringen ondertekend ten behoeve van de inzet van EKC in de (op te richten) Centra voor Jeugd en Gezin. Voor de concrete uitwerking hiervan is een stimuleringsregeling van kracht geworden. Met het Programmaministerie voor Jeugd & Gezin zijn (in uitvoering van de motie Voordewind) afspraken gemaakt over een pilot om EKC daadwerkelijk in te zetten in de CJG’s in 2009.

4. Het met gemeenten af te sluiten convenant “Jeugdagenda 2009-2012” is in 2008 voorbereid. Het bevorderen van ‘empowerment’ waaronder van eigen- kracht conferenties, staat daarin als eerste prioriteit genoemd.

5. Eigen kracht wordt specifiek en als bijzonder aandachtsgebied genoemd in het op 24 december 2008 door de Minister voor Jeugd en Gezin aan de Tweede Kamer aangeboden Landelijk Beleidskader Jeugdzorg 2009-2012. De mogelijkheid van financiering uit de doeluitkering wordt in 2009 opnieuw bij het ministerie aan de orde gesteld.

6. Wij hebben de resultaten van longitudinaal effectonderzoek Eigen Kracht door de VU actief onder de aandacht gebracht van het Programmaministerie voor Jeugd en Gezin, van de gemeenten, van Bureau jeugdzorg Overijssel en de Overijsselse zorgaanbieders en andere geïnteresseerden.

Doelstelling 2009 Minimaal 450 Eigen kracht conferenties

Dynamische investeringsagenda 73 Verwachte afwijking • Het aantal aangevraagde Eigen Kracht Conferenties (EKC) tot en met 11 mei t.o.v. doelstelling 2009 is 118. Dit zijn er nu al meer dan 2008. 2009 • Als vervolg op de gemaakte afspraken in 2008 met het Programmaministerie voor Jeugd & Gezin over de pilot Eigen Kracht, is in 2009 gestart met 5 deelnemende gemeenten. Tegelijkertijd wordt de stimuleringsregeling opnieuw onder de aandacht gebracht in het lokale netwerk. Verwacht wordt dat gaandeweg 2009 de resultaten hiervan te zien zijn in het gemeentelijke veld. Het is een langdurig traject en uiteindelijk zijn wij afhankelijk van het veld of de doelstellingen worden bereikt. Wij blijven het veld stimuleren om de doelen te behalen.

• Als vervolg op de studiereis naar Kent in februari 2009 gaat de provincie gezamenlijk met alle zorgaanbieders, Bureau Jeugdzorg en de Eigen Kracht Centrale op 11 juni 2009 een gedeelde visie ondertekenen. In deze gedeelde visie is de afspraak gemaakt dat een ieder zorg draagt voor implementatie van Eigen Kracht binnen de organisatie. Het verwachte resultaat is dat hierna nog meer EKC’s zullen worden ingezet.

• Eind september/begin oktober zal er een landelijke conferentie EKC-CJG plaatsvinden. Deze wordt georganiseerd door de provincie in samenwerking met Jeugd & Gezin. Tevens wordt er dan een provinciale bijeenkomst georganiseerd als vervolg op de gedeelde visie.

• Op 21 april 2009 heeft er een werkconferentie plaats gevonden voor een breed publiek, namelijk lokale instellingen, gemeenten, zorgaanbieders van geïndiceerde zorg etc. Op deze manier wordt het onderwerp actueel gehouden.

Wij streven ernaar om de doelstellingen 2009 te bereiken en hebben ook goede hoop dat dit gaat lukken. Wij zijn echter wel afhankelijk van andere partijen, zoals de zorgaanbieders, Bureau Jeugdzorg en de gemeenten.

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 4.497 1.013 1.000 0 1.000 Wij financieren de Eigen Kracht Centrale met € 1 miljoen. Dit is inmiddels gerealiseerd maar dient nog administratief verwerkt te worden.

Voorstel n.v.t. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

74 Dynamische investeringsagenda

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur / Nieuwe Bezems

Project Knelpunten zorgaanbod

Einddoel Door vermindering van de instroom van het aantal cliënten, vergroting van de doorstroom van het aantal cliënten en het opheffen van de belemmeringen voor het uitstromen van cliënten uit de provinciaal gesubsidieerde jeugdzorg ontstaan normale wachttijden voor de jeugdzorg. Met het knelpuntenbudget kunnen wij voorkomen dat risicovolle situaties ontstaan voor kinderen op de wachtlijst.

Welk eindresultaat dient ultimo 2011 te zijn bereikt? Geen enkel kind in Overijssel wacht langer dan 9 weken op de voor hem/haar door BjzO geïndiceerde jeugdzorg en tijdens het wachten ontstaan geen risicovolle situatie. Resultaat t/m 2007 N.v.t. (project start in 2008)

Resultaat 2008 Uit de analyses van de ontwikkelingen van de wachtlijsten en uit meldingen van Bureau Jeugdzorg Overijssel bleken in 2008 knelpunten te bestaan in de crisis- of spoedzorg en de ambulante hulpverlening. Door gerichte extra inkoop van zorg op deze onderdelen hebben wij calamiteiten weten te voorkomen. Ook kon hiermee de toegenomen vraag naar ambulante hulpverlening worden opgevangen, deze toeneming is een logisch uitvloeisel van ons beleid de zorg zo licht mogelijk te laten zijn.

Naar aanleiding van een toename van het aantal aanmeldingen voor crisis- of spoedzorg hebben wij in 2008 een kort onderzoek laten doen door een externe deskundige. Hierbij werd geconstateerd dat nog een aantal verbeteringen zijn aan te brengen in de crisis- of spoedzorg op het terrein van werkprocessen en werkafspraken. Deze verbeteringen sluiten goed aan op verbeteringen in de jeugdzorg die de instellingen per 1 oktober 2008 gezamenlijk hebben ingezet en waardoor sindsdien zich vrijwel geen wachtlijsten meer hebben voorgedaan voor crisiszorg. Doelstelling 2009 Geen risicovolle situaties voor kinderen op de wachtlijst. Geen enkel kind in Overijssel wacht langer dan 9 weken op de voor hem/haar door BjzO geïndiceerde jeugdzorg en tijdens het wachten ontstaan geen risicovolle situaties Verwachte afwijking Bij enkele calamiteiten kan zorg niet worden vergoed uit de doeluitkering (geen t.o.v. doelstelling sprake van geïndiceerde zorg binnen de Provincie Overijssel). Aangezien het wel 2009 Overijsselse kinderen betreffen en de zorg noodzakelijk is, wordt de zorg op een andere manier gefinancierd.

Het doel en de afspraak met het Rijk is dat eind 2009 geen enkel kind langer dan negen weken hoeft te wachten op geïndiceerde zorg. Wij verwachten dit doel te halen. Wij ontvangen maandelijks rapportages over de wachtlijstgegevens, die wij analyseren. Op basis van deze analyses zetten wij eventueel acties uit, zoals een wachtlijstscreening, extra inkoop en experimenten met Plan+ .

Dynamische investeringsagenda 75

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 3.900 2.000 1.500 133 1.367 Naar verwachting zal het volledige budget in 2009 worden uitgegeven aan extra inkoop Plan+ en wachtlijstbestrijding. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

76 Dynamische investeringsagenda

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur / Nieuwe Bezems

Project Preventie en vroegsignalering

Einddoel • Groei instroom in de geïndiceerde jeugdzorg teruggebracht tot <5%; • Gemiddelde zwaarte geïndiceerde zorg verminderd met 15%.

Welk eindresultaat dient ultimo 2011 te zijn bereikt? Als boven

Resultaat t/m 2007 Start en voorbereiding diverse projecten, waaronder VIS2, training vroegsignalering en ondersteuning CJG-ontwikkeling.

Resultaat 2008 1. Het gebruik van het signaleringssysteem VIS2 in de lokale jeugdketens heeft een hoge vlucht genomen: alle gemeenten zijn in 2008 concreet bezig met de invoering op basis van een collegebesluit en een convenant meervoudige problematiek jongeren. Vijf gemeenten hebben VIS2 in 2008 al daadwerkelijk in gebruik genomen. Regionale instellingen en de jeugdzorgaanbieders zijn bezig met de koppeling van hun eigen registratiesystemen aan VIS2. Wij hebben hiervoor expertise en subsidie beschikbaar gesteld.

2. In het voorjaar 2008 zijn de eerste trainingen Vroegtijdig Signaleren van start gegaan. Honderden beroepsbeoefenaren in het basisonderwijs, de kinderdagopvang en de peuterspeelzalen hebben inmiddels handvatten gekregen voor het signaleren en handelen wanneer er zorg is over ontwikkeling, opvoeding en gedrag van kinderen. Eind 2008 hadden zich al 3.000 professionals aangemeld voor deze trainingen die door de gebruikers positief worden beoordeeld.

3 en 4. We hebben de gemeenten in regionaal verband ondersteund bij de ontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin door het subsidiëren van bepaalde ontwikkelingskosten en de inzet van capaciteit en expertise. De samenwerking tussen provinciale jeugdzorg en gemeentelijk jeugdbeleid wordt vastgelegd in het convenant “Jeugdagenda 2009-2012”. Hiervoor zijn in 2008 met alle gemeenten bestuurlijke afspraken gemaakt en is een concept van dit convenant 2008 ambtelijk met alle gemeenten besproken. De ondertekening is voorzien op 26 maart 2009.

5 Het merendeel van de gemeenten in Twente heeft Triple-P omarmd als basis voor de ontwikkeling van de CJG. Voor de verdere ondersteuning van de lokale en regionale implementatie is de specifieke website www.tripleptwente.nl ontwikkeld en operationeel en wordt periodiek een nieuwsbrief breed verspreid.

Op basis van de “Jeugdagenda 2009-2012” dienen er door de gemeenten en door de provincie acties uitgevoerd te worden. Wij ondersteunen, stimuleren en faciliteren de gemeenten voor wat betreft hun acties. Er liggen diverse ideeën voor projecten bij de gemeenten, deze dienen echter nog vorm te krijgen en inhoudelijk aan ons voorgelegd te worden. Wij zijn hierbij dus afhankelijk van de gemeenten. Wij organiseren ambtelijke overleggen en hebben individueel contact met de gemeenten om de acties zo veel mogelijk te stimuleren. Doelstelling 2009 • VIS2 draait in 15 gemeenten. • GS heeft in 2009 besloten over een mogelijke vervolgtraining vroegsignalering. • Triple P draait in heel Twente en in 3 gemeenten in West-Overijssel. • De Overijsselse Jeugdagenda is geoperationaliseerd en in uitvoering genomen.

Dynamische investeringsagenda 77

Verwachte afwijking Alle gemeenten in Overijssel hebben inmiddels een formeel invoeringsbesluit t.o.v. doelstelling voor VIS2 genomen door B&W. Alle gemeenten hebben de toegezegde 2009 provinciale subsidie ontvangen. In vijf gemeenten is VIS2 al ‘online’. Volgens de huidige planning volgen alle andere gemeenten in Overijssel dit jaar nog. De koppeling van de eigen registratiesystemen van regionale instellingen in de jeugdketen en de zorgaanbieders verloopt wat langzamer. Inmiddels is met vrijwel alle instellingen een intakegesprek gevoerd, waaruit een hoge bereidheid en enthousiasme om te koppelen bleek. Concreet is vanaf april 2009 gestart met de feitelijke koppelingen bij 18 instellingen.

In 2008 zijn er 78 trainingen “Vroegtijdig signaleren” gegeven aan 1.298 professionals van peuterspeelzalen, kinderdagopvang en het basisonderwijs. In de eerste helft van 2009 hebben 112 trainingen met 1.847 deelnemers plaatsgevonden. In totaal zijn dat 3.145 personen waardoor er nog ruimte is voor ca. 850 personen. Vooral het basisonderwijs en het speciaal onderwijs worden hiervoor benaderd. In een recente evaluatie krijgt de training een goed waarderingscijfer van de deelnemers. Met de trainingen worden ca. 40.000 tot 60.000 jonge kinderen in de kinderopvang, peuterspeelzalen en het basisonderwijs bereikt (uitgaande van een gemiddeld aantal kinderen van 10-15 per professional). Eind 2009 zal een eindevaluatie beschikbaar zijn, waarin o.a. de inbedding in het gemeentelijke veld en het onderwijs aan de orde zullen komen.

De voortgang van het project Triple P is afhankelijk van veel externe factoren en verschilt lokaal sterk. Organisaties en gemeenten bepalen zelf op welke wijze en op welk moment zij Triple P implementeren. Waar in de ene gemeenten een fors aantal geaccrediteerden al werkt met Triple P, moeten andere gemeenten nog bekijken op welke wijze ze de implementatie van Triple P gaan aanpakken. Deze onderlinge lokale verschillen brengen met zich mee dat het project lastig te faseren is. De inzet vanuit het project zal zich sterk aan moeten passen aan de lokale behoeften. In de regio Twente zal in 2009 bij alle gemeenten Triple P draaien. In de regio West-Overijssel draait nu in één gemeente Triple P. In een andere gemeente is de besluitvorming nu op bestuurlijk niveau. In andere gemeenten zijn in de voorbereidende fase. In deze gemeenten zal of net nog in 2009 en anders begin 2010 Triple P gaan draaien.

Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 5.064 1.964 2.000 326 1.674 In het bestedingsplan zijn meerdere activiteiten uitgevoerd en voorgenomen. Wij zijn hierbij echter wel afhankelijk van derden, zoals gemeenten en lokale organisaties. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

78 Dynamische investeringsagenda

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd O (groen) X (geel) O (rood) sterk afhankelijk van externe partijen. Geld O (groen) X (geel) O (rood) sterk afhankelijk van externe partijen. Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 79

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project Senioren – - advies- en informatiecentra - senioren-VIS (S-VIS) - verzilveren eigen kracht

Einddoel Versterken zelfstandigheid senioren en inzet potentieel. Dit door middel van: - de realisatie van advies- en informatiecentra voor ouderen die een taak vervullen op het gebied van preventie, monitoring, signalering, informatie, advies. - de verdere ontwikkeling en implementatie van VIS2 voor de doelgroep senioren. Daarmee wordt de efficiëntie van werkzaamheden en de afstemming en samenwerking tussen gemeenten en instellingen die zich bezighouden met senioren (SWO’s, thuiszorginstellingen, verplegings- en verzorgingsinstellingen, advies- en informatiecentra voor ouderen, GGZ-instellingen) bevorderd. - Het inzetten van de Eigen Kracht methodiek voor ouderen. Daardoor zal de eigen kracht (zelfstandigheid en zelfredzaamheid) van senioren versterkt worden, en daarmee zal de leefkwaliteit van deze groep verbeteren. Door deze methodiek te koppelen aan het Zilveren Kracht principe kan een tot nu toe ‘onbenutte’ groep ouderen worden ingezet op verschillende terreinen waar in de toekomst knelpunten zullen ontstaan. Resultaat t/m 2007 In 2007 zijn: Activiteiten ontplooid voor de realisatie van advies- en informatiecentra voor ouderen: • voorbereidingen getroffen voor het realiseren van drie advies- en informatiecentra voor ouderen; • contacten gelegd met relevante partijen in het veld; • een opzet gemaakt voor drie pilots met ieder een andere focus: samenwerking tussen partijen in het veld, ouderen met een lage SES en rol van de gemeente. Voor de activiteiten voor S-VIS en verzilveren eigen kracht is nog geen inzet gepleegd in 2007 vanuit de DIA. Resultaat 2008 Activiteiten ontplooid voor de realisatie van advies- en informatiecentra voor ouderen: Er zijn drie pilots uitgevoerd en er zijn zeven advies- en informatiecentra opgericht in Overijssel. Het format voor advies- en informatiecentra in Overijssel is gereed. Voor de activiteiten voor S-VIS en verzilveren eigen kracht is nog geen inzet gepleegd in 2008 vanuit de DIA.

80 Dynamische investeringsagenda

Doelstelling 2009 In 2009 worden: Voor het realiseren van drie advies- en informatiecentra voor ouderen: • het ontwikkelde format voor advies- en informatiecentra in Overijssel gepresenteerd aan relevante partijen aan het veld; • overleggen gevoerd met zorgverzekeraars, zorgaanbieders en gemeenten om hen te stimuleren dit format op meerdere plaatsen in Overijssel te realiseren; • advies- en informatiecentra voor ouderen opgericht in Overijssel.

Voor S-VIS: • wordt het signaleringssysteeem VIS2 doorontwikkeld voor de doelgroep senioren; • wordt een training vroegtijdig signaleren van eenzaamheid en sociaal isolement onder senioren ontwikkeld; • wordt het ontwikkelde signaleringssysteem S-VIS gepresenteerd aan relevante partijen in het veld; • worden overleggen gevoerd met gemeenten om hen te stimuleren het signaleringssysteem S-VIS op meerdere plaatsen in Overijssel te realiseren; • zijn 10 gemeenten concreet bezig met de invoering van S-VIS op basis van een collegebesluit en een convenant versterken zelfredzaamheid senioren.

Voor verzilveren eigen kracht: • wordt het Eigen Kracht principe doorontwikkeld voor de doelgroep senioren; • wordt een training vroegtijdig signaleren van eenzaamheid en sociaal isolement onder senioren ontwikkeld; • wordt het ontwikkelde Eigen Kracht principe voor senioren gepresenteerd aan relevante partijen in het veld; • worden overleggen gevoerd met relevante partijen om de uitvoering van Eigen Kracht conferenties te realiseren (zoals Eigen Kracht centrales en gemeenten).

Verwachte afwijking geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 1.191 341 150 0 150 Er zijn voldoende aanvragen binnen of in de pijplijn om te verwachten dat het budget zal worden gerealiseerd. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad €

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 81

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project Vrijwilligers

• promotie en imago-offensief vrijwillige inzet(vanaf 2009)

• maatschappelijke stages(2008)

Einddoel In 2012 is de werving en het behoud van vrijwilligers, door verbetering van het imago van vrijwillige inzet, zodanig versterkt dat het leidt tot een toename van het aantal vrijwilligers met 5%, waarbij in 2009 de nulmeting wordt gedaan

Resultaat t/m 2007 n.v.t.

Resultaat 2008 Activiteiten ontplooit mbt maatschappelijke stages in 2008.

Het expertsie centrum is met ingang van het schooljaar 2008-2009 van start gegaan. Er is een inventarisatie gemaakt van de vrijwilligersorganisaties die meewerken aan maatschappelijke stage en er is ook een overzicht van vrijwilligerssteunpunten die die ondersteuning wensen m.b.t. de maatschappelijke stage. Overigens is dat een voortschrijdend traject. Tenminste 36 scholen hebben maatschappelijke stage opgenomen in hun reguliere onderwijsprogramma.

Doelstelling 2009 Verstrekking van de opdracht tot en de realisatie van een provinciaal masterplan promotie en innovatie vriijwillige inzet/vrijwilligerswerk , waarin bijzondere aandacht voor “de jonge Vrijwilliger als doelstelling is opgenomen

Verwachte afwijking geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 1.067 167 300 0 300 Er zijn voldoende aanvragen binnen of in de pijplijn om te verwachten dat het budget zal worden besteed. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

82 Dynamische investeringsagenda Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 83

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project Sport

Einddoel In 2012 is binnen alle gemeenten bij minimaal 1 sportvereniging per gemeente, de sportaccommodatie onderhouden of verbeterd door middel van een subsidieregeling voor sportaccommodaties.

Resultaat t/m 2007 Onderzoek naar voorwaarden en mogelijkheden van een leningenfonds.

Resultaat 2008 In het Coalitieakkoord 2007-2011 “& Overijssel! Vertrouwen verbinden versnellen” is in het hoofdstuk Sociale infrastructuur en cultuur opgenomen dat wij een extra impuls zullen geven aan sportaccommodaties in Overijssel, onder andere door middel van het instellen van een revolving fund voor sportaccommodaties. De uitwerking in de vorm van een revolving fund (zoals in het Coalitieakkoord ingezet) brengt zoveel aandachtspunten met zich mee, dat alles afwegende van die vorm is afgezien. De afgelopen periode is een groot aantal alternatieve mogelijkheden onderzocht. Hierbij is gekeken naar het effect, de doorlooptijd, de administratieve last, de ambtelijke inzet, de kosten en de dekking. Op dit moment wordt uitgewerkt op welke wijze de middelen alsnog zullen worden ingezet, om aan de doelstelling uit het coalitieakkoord te kunnen voldoen. Doelstelling 2009 Het alternatief dat het meest past binnen de in het coalitieakkoord opgenomen beleidsdoelstellingen, is een subsidieregeling, waarbij de provincie sportverenigingen in staat stelt om te investeren in sportaccommodaties. (Uitgaande van de huidige dia budgeten is een uitvoering van een subsidieregeling mogelijk voor een bedrag van € 850.000,--.(waarvan €100.000 uit autonome middelen) Een intensievere uitvoering van een subsidieregeling wordt begroot op een bedrag van € 10.000.000,--) Er is een subsidieregeling opgesteld en tenminste 5 gemeenten hebben een subsidie aanvraag ingediend. Verwachte afwijking geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 350 350 0 350 Als na de vakantie de subsidieregeling wordt vastgesteld, zijn er al voldoende concept- aanvragen binnen om het budget te kunnen realiseren. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0 Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

84 Dynamische investeringsagenda

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project Sport - € 5-regeling

Einddoel Voor 1 januari 2011 hebben alle 25 Overijsselse gemeenten de doeluitkering volledig ingezet voor sportaccommodaties, zoals deze zijn gedefinieerd in de subsidieregeling.

Resultaat t/m 2007 Voorbereiding € 5-regeling.

Resultaat 2008 De beschikkingen in het kader van de subsidieregeling voor de € 5 per inwoner per gemeente zijn aan alle Overijsselse gemeenten verleend. Hierbij is een voorschot van 100% uitgekeerd. De eerste projecten zijn gerealiseerd (bijv. ijsbaan Enschede) Doelstelling 2009 Binnen de Overijsselse gemeenten is een aanvang gemaakt met het inzetten van de € 5 per inwoner voor sportaccommodaties.

Verwachte afwijking geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 5.582 5.582 0 0 0 N.v.t.

Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 85

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project Basisinfrastructuur cultuur

Einddoel Behoud en intensivering basisinfrastructuur cultuur, zoals beschreven in het coalitieakkoord.

Resultaat t/m 2007 Voortbestaan basisinfrastructuur cultuur.

Resultaat 2008 De afspraken uit het verleden zijn doorgezet in 2008, er zijn geen afwijkingen geconstateerd.

Doelstelling 2009 Voortbestaan basisinfrastructuur cultuur. Eind 2008 loopt nog meer financiering ten einde. Door opnieuw opvoeren van dit budget blijft de culturele basisinfrastructuur in stand op het niveau van 2007, conform het coalitieakkoord. Verwachte afwijking geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 12.600 1.787 3.468 1.635 1.834 Er zijn voldoende aanvragen binnen of in de pijplijn om te verwachten dat het budget zal worden gerealiseerd. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

86 Dynamische investeringsagenda Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur / Coalitieakkoord 2007-2011 & Overijssel

Project Festivalbeleid

Einddoel Een Overijsselse festivalstructuur voor een betere profilering van Overijssel en versterking van de infrastructuur.Eind 2011 zijn 3 x 4 festivals uitgevoerd (Zwart; Deventer op Stelten; Muziek en Beeldende kunst (werktitel) Enschede en KUNSTen op Straat in circa 16 gemeenten. Er is een marketing- en communicatiebeleid ontwikkeld, dat in 2012 verder wordt ontwikkeld. Er zijn jaarlijks in de periode 2009-2011 een wisselend aantal verbindende elementen tussen de diverse festivals ontwikkeld en uitgevoerd. Er zijn 2 of 3 intendanten en 3 marketing+communicatieadviseurs in opdracht van de provincie werkzaam geweest. Het festivalbureau – de werkplek voor opdrachtnemers en administratief personeel – heeft vanaf 2009 gefunctioneerd. Resultaat t/m 2007 Een eerste verkenning binnen GS en het veld over de strekking en mogelijke opzet van het festival.

Resultaat 2008 Met ingang van oktober is een kwartiermaker / intendant aangesteld, en is er ruimte beschikbaar voor het festivalbureau. De festivals Deventer op Stelten, Kunsten op Straat, Zwart en Enschede Muziekfestival hebben aanvullende ondersteuning ontvangen. Met De Fundatie zijn afspraken gemaakt over een samenwerking en voorstelling met het Kamer Opera Muziekfestival en betrokkenheid van de Nationale Reisopera. Vanaf eind 2008 is het festivalbureau actief, en zijn er afspraken gemaakt over de festivalperiode 2009. Doelstelling 2009 In 2009 zijn 3 x 4 festivals uitgevoerd (Zwart; Deventer op Stelten; Muziek en Beeldende kunst (werktitel) Enschede en KUNSTen op Straat in circa 16 gemeenten. Er is een marketingbeleid ontwikkeld voor de komende jaren, en een communicatiebeleid voor 2009. Er zijn circa 5 verbindende elementen tussen de diverse festivals ontwikkeld en uitgevoerd. Er is een intendant, een marketing+communicatieadviseur en een communicatiemedewerker in opdracht van de provincie werkzaam geweest. Het festivalbureau – de werkplek voor opdrachtnemers en administratief personeel – heeft dit jaar gefunctioneerd. Verwachte afwijking Inmiddels zijn de vier festivals ondersteund en verschillende verbindende t.o.v. doelstelling elementen geïnitieerd en/of ondersteund. Het marketingplan is opgesteld en de 2009 marketing wordt uitgevoerd. Verwachting is dat de doelstelling voor 2009 geheel behaald wordt. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 4.500 637 1.100 283 817 Door de andersoortige opzet en werkwijze van intendant, marketeer en festivalbureau ontstaat een vertekening van de besteedbare ruimte. Op dit moment is het budget op basis van toezeggingen van intendant en marketeer nagenoeg uitgeput. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

Dynamische investeringsagenda 87

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

88 Dynamische investeringsagenda

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project Streekcultuur Leeft

Einddoel Een dynamisch activiteitenprogramma rond streekcultuur, waarmee de identiteit van Overijssel voor het voetlicht gebracht wordt.

Minimaal 15 gemeenten in Overijssel dienen betrokken te zijn bij het programma Streekcultuur leeft.

Resultaat t/m 2007 Onderzoeksfase: gedachtenvorming.

Resultaat 2008 Een volledig projectplan is niet in 2008 gerealiseerd omdat de prioriteit is gelegd bij besteding van de voor 2008 beschikbare middelen. Naar verwachting kan het propjectplan in het eerste kwartaal van 2009 worden vastgesteld. Doelstelling 2009 Opzet en uitvoering activiteitenprogramma voor streekcultuur. De typische kenmerken en vormen van streekcultuur worden verbonden met eigentijdse middelen en uitingen. Hierdoor blijft de streekcultuur een eigentijds karakter houden en levert het een bijdrage aan de profilering en leefbaarheid van Overijsel. Programma wordt op 1 april 2009 (serieus!) aangeboden aan PS. Behandeling subsidieaanvragen tot het maximaal beschikbare bedrag voor 2009 van € 400.000 Verwachte afwijking geen t.o.v. doelstelling 2009 Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 - canon project 120; -steunfunctie 75; - diverse projecten: 191. 1.250 250 400 14 386

Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 89

Programma 6. Sociale infrastructuur en cultuur

Project Restauratie en revitalisering

Einddoel Inlopen achterstand in restauratie en revitalisering van monumenten als industrieel, cultureel en agrarisch erfgoed en kerkgebouwen.

Resultaat t/m 2007 Ondersteuning van 14 restauratieprojecten en plannen voor revitalisering agrarisch en industrieel erfgoed.

Resultaat 2008 Provinciale staten hebben op 18 juni 2008 een initiatiefvoorstel aangenomen voor drie activiteiten in het kader van het jaar van het Religieus Erfgoed 2008. Provinciale Staten hebben hiervoor in het Statenvoorstel € 600.000 bestemd uit deze DIA post.

In mei en juni 2008 zijn de beschikkingen voor de rijksregeling 2007 naar 12 Overijsselse monumenten gegaan. De provinciale cofinanciering is op 1 na verstrekt. Daarnaast is nog aan twee restauratieachterstanden bijgedragen die buiten de rijksregeling om zijn gefinancierd.

Aanvullend op de Rijksregeling heeft de Tweede Kamer met het aannemen van het amendement van De Nerée tot Babberich € 50 mln. bestemd voor de restauratieachterstand aan 23 monumenten. Hieronder zijn twee Overijsselse monumenten. Onlangs is opnieuw een rijksregeling (2008) voor restauratieachterstanden opengesteld. Hiervoor zullen opnieuw een aantal Overijsselse monumenten indienen. De uitslagen worden medio 2009 verwacht. Begin 2009 komt minister Plasterk met de hoofdlijnen voor het nieuwe rijksmonumentenbeleid. Op basis daarvan kan het provinciale beleid voor het inlopen van restauratieachterstanden verder worden vormgegeven.

Voor de doelstelling restauratieachterstanden aan rijksmonumenten was in 2008 eveneens een bedrag van € 2.250.000 beschikbaar op basis van de motie Lulofs van 9 november 2005. De besteding van dit deel van de met de motie beschikbaar gestelde € 3.000.000 kwam pas in 2008 op gang omdat toen pas substantiële rijksbijdragen beschikbaar zijn gekomen waarop cofinanciering plaats kon vinden. In 2008 is voor deze gecombineerde begrotings- en DIA doelstelling € 2.426.254 uitgegeven. In 2009 worden opnieuw rijksmiddelen verwacht.

Voor het uitvoeren van transformatieplannen in het kader van het programma re- animatie agrarisch en industrieel erfgoed is in 2008 € 150.000 besteed aan het uitvoeren van twee plannen.

Van de activiteiten in het kader van het jaar van het religieus erfgoed wordt een groot deel pas in 2009 gerealiseerd. Dit komt doordat met de voorbereidingen pas halverwege 2008 kon worden gestart. Van het beschikbaar gestelde bedrag is in 2008 € 90.914 besteed. De uitvoering van de beleidsprestatie is al wel in 2008 in gang gezet en zal in 2009 worden afgerond. Hiervoor zal het volledige resterende bedrag van € 509.386 nodig zijn. Dit kan naar verwachting worden gedekt uit de middelen die op in begroting 2009 zijn opgenomen.

90 Dynamische investeringsagenda

Doelstelling 2009 In het kader van het actieplan economische recessie 2009-2010 worden de investeringen naar voren gehaald. In totaal zal in 2009 € 4.183.000 worden besteed aan de doelen: • Afronden uitvoering stateninitiatief Jaar van het Religieus Erfgoed 2008 (max € 508.000). • Ondersteuning uitvoering transformatieplannen programma re-animatie agrarisch en industrieel erfgoed (€ 200.000). Bijdragen aan het wegwerken van restauratieachterstanden aan rijksmonumenten. (€3.475.000). In 2008 is met 15% cofinanciering bijgedragen aan 19 restauratieprojecten. Dit beleid wordt in 2009 in eerste instantie voortgezet tot het moment waarop kan worden aangehaakt op een nieuwe rijksregeling of de voorgenomen investeringsimpuls van € 14. mln voor monumentenzorg in het kader van het actieplan economische recessie 2009- 2010. Verwachte afwijking Bestedingen conform doelstelling 2009 op schema. Voor de uitvoering van de t.o.v. doelstelling doelstelling restauratieachterstanden aan rijksmonumenten wordt aangesloten bij 2009 het beleid ten aanzien van de inzet van de extra middelen uit het Overijssel actieplan economische recessie. GS hebben besloten (GS besluit 19 mei 2009/0077213) de DIA middelen ad € 3,4 mln nog niet beschikbaar te stellen onder het subsidieplafond maar voorlopig te reserveren voor matching met aanvullende rijksmiddelen waarvan de minister van OCW heeft aangegeven dat hij deze gezamenlijk met provincies in wil zetten. Verloop financiën (bedragen x € 1.000) Totaal claim Bestedingen Budget Gerealiseerd Ruimte Toelichting tot en met /verplicht 2008 2009 2009 2009 Bestedingsplan restant budget 2009 5.000 417 4.183 270 3.913 Bestedingen conform doelstelling 2009 op schema. Voorstel N.v.t. bijstelling Ad € 0

Prognose tot en met 2011 (alleen toelichten bij geel of rood) Tijd X (groen) O (geel) O (rood)

Geld X (groen) O (geel) O (rood)

Kwaliteit X (groen) O (geel) O (rood)

Dynamische investeringsagenda 91 Bijlage IV: overzicht budgettaire gevolgen van de 10e wijziging van de Programmabegroting 2009

Najaarsnota 2009

(bedragen x € 1.000)

Volg- Pro- Subdoel I/O Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 nummer gramma Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

Verwerking verkoop Essent groep N.V. c.a.

1 Verkoop Essent groep N.V. c.a. 7 2.1 Het versterken van bestuurlijke partnerschappen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken I - programma (Verkoopopbrengst Essent groep N.V.) 1.607.933 1.607.933 I - programma (Aandelen Essent groep N.V.) 27.999- 27.999- I - programma (Voorziening afwikkeling verkoop Essent | CBL) 13.704 13.704- I - programma (Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ESCROW) 163.674 163.674- I - programma (Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ESCROW) 40.919 40.919 I - programma (Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ASA indemnity) 4.302 4.302- I - programma (Voorziening afwikkeling verkoop Essent | Letter of credit facility) 32.735 32.735- - programma (Aframing dividend Essent groep N.V.) 18.000- 18.000- 18.000- 18.000- 12.700- 12.700- 12.700- 12.700- I - programma (Aandelen Essent Milieu) p.m. p.m. I - programma (Aandelen ENEXIS) 476.993 476.993 - programma (Dividend ENEXIS) 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 I - programma (Bruglening ENEXIS) 336.701 336.701 - programma (Rente bruglening ENEXIS) 8.483 8.483 16.966 16.966 16.966 16.966 13.052 13.052 13.052 13.052 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Reserve herwaardering aandelen Essent Groep N.V.) 24.462 24.462 I - programma (Reserve herwaardering aandelen Essent Milieu) p.m. p.m.

Programma Kwaliteit van de leefomgeving

2 A5 Stedelijke vernieuwing / bouwimpuls 1 2.1 | 2.2 Verbeteren aansluiting woonaanbod op de vraag van inwoners die in de eigen plattelandsgemeenten willen blijven wonen | Tempo bij realiseren van gevarieerd en aantrekkelijk aanbod van woonomgeving binnen de stedelijke netwerken I - programma (bouwimpuls) 1.100 1.100- I - programma (versnelde inzet ISV-budget) 1.000 1.000- 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Reserve Investeren in Overijssel) 2.100 2.100

3 Vervallen Ontgrondingenheffing 1 1.4 Voorzien in de behoefte aan bouwgrondstoffen I - programma 41- 41- 41- 41- 41- 41- 41- 41- 41- 41-

4 Actualisering pMJP/ILG - overheveling programmering 2009-2013 pMJP Zwolle-Kampen, Noordoost-Overijssel en Noordwest-Overijssel 1 4.1 Verbetering van de ruimtelijke structuur van de intensieve landbouw - programma (prestatie 6.2.6) 1.250 1.250- - programma (prestatie 6.2.8) 1.250- 1.250 5.1 Instandhouden en versterken basisvoorzieningen - programma (prestatie 4.1.1) 136 136- - programma (prestatie 4.2.1) 136- 136

Programma Impuls voor werk

5 Correctie Nano4Vitality Jaarrekening 2008 2 2.1 - 2.2 Stimuleren innovatieve processen | Versterken regionale innovatie-infrastructuur I - programma 160 160-

6 Correctie GOBT 2 4.3 Promotie en marketing beeldverhalen I - programma 13- 13

7 Actualisering DIA | project Herstructurering bedrijventerreinen 2 1.1 - 1.2 Stimuleren herstructurering en verduurzaming bedrijventerreinen | Bevorderen regionaal afgestemd aanbod bedrijventerreinen O - programma (project Herstructurering bedrijventerreinen) 800- 800 800 800- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 800- 800- 800 800

8 Actualisering DIA | project Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente 2 2.1 - 2.2 Stimuleren innovatieve processen | Versterken regionale innovatie-infrastructuur O - programma (project Gebiedsontwikkeling Kennispark Twente) 969 969- 969- 969 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 969 969 969- 969-

9 Actualisering DIA | project ICT - breedband / diensteneconomie 2 2.1 - 2.2 Stimuleren innovatieve processen | Versterken regionale innovatie-infrastructuur O - programma (project ICT - breedband / diensteneconomie) 195 195- 1.833 1.833- 2.028- 2.028 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 195 195 1.833 1.833 2.028- 2.028-

Bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 Pagina 1 van 5 Bijlage IV: overzicht budgettaire gevolgen van de 10e wijziging van de Programmabegroting 2009

Najaarsnota 2009

(bedragen x € 1.000)

Volg- Pro- Subdoel I/O Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 nummer gramma Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

10 Motie Antuma c.s. | Vergroten vermogen PPM Oost 2 2.1 - 2.2 Stimuleren innovatieve processen | Versterken regionale innovatie-infrastructuur I - programma 1.186 1.186- 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Reserve herwaardering aandelen Oost N.V.) 657 657-

Programma Mobiliteit

11 Investeren in Overijssel | B2 OV tactiek 3 1.2b Stimuleren gebruik openbaar vervoer, hoge klanttevredenheid en verbeteren toegankelijkheid openbaar vervoer - programma 300 300- 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Reserve Investeren in Overijssel) 300 300

12 Correctie actualisering Brede Doeluitkering verkeer & vervoer wijziging 8 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren gebruik alternatieve brandstoffen/technieken I - programma 140 140 3 1.2b Stimuleren gebruik openbaar vervoer, hoge klanttevredenheid en verbeteren toegankelijkheid openbaar vervoer I - programma (Brede doeluitkering verkeer en vervoer) 2- 2-

13 Stormschade en bestrijding eikenprocessierups 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren van het gebruik van alternatieve brandstoffen I - programma (stormschade en eikenprocessierups provinciale wegen) 45 45- I - programma (stormschade provinciale waterwegen) 5 5-

14 Vervolgonderzoek reststerkte kunstwerken provinciale wegen 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren van het gebruik van alternatieve brandstoffen - programma 250 250-

15 Actualisering DIA | project N 340 (1 e fase) 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren van het gebruik van alternatieve brandstoffen O - programma (project N 340 (1e fase)) 204- 204 204 204- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 204- 204- 204 204

16 Actualisering DIA | project Aansluitingen A 1 / A 28 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren van het gebruik van alternatieve brandstoffen O - programma (project Aansluitingen A 1 / A 28) 1.150 1.150- 1.150- 1.150 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 1.150 1.150 1.150- 1.150-

17 Actualisering DIA | project Hoogwaardig Openbaar Vervoer Zwolle - Kampen 3 1.2b Stimuleren gebruik openbaar vervoer, hoge klanttevredenheid en verbeteren toegankelijkheid openbaar vervoer O - programma (project Hoogwaardig openbaar vervoer Zwolle - Kampen) 80 80- 80- 80 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 80 80 80- 80-

18 Actualisering DIA | project Reisinformatie op haltes 3 1.2b Stimuleren gebruik openbaar vervoer, hoge klanttevredenheid en verbeteren toegankelijkheid openbaar vervoer O - programma (project Reisinformatie op haltes) 300- 300 300 300- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 300- 300- 300 300

Bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 Pagina 2 van 5 Bijlage IV: overzicht budgettaire gevolgen van de 10e wijziging van de Programmabegroting 2009

Najaarsnota 2009

(bedragen x € 1.000)

Volg- Pro- Subdoel I/O Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 nummer gramma Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

19 Actualisering bestedingen Regionaal mobiliteitsfonds (RMF) 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren van het gebruik van alternatieve brandstoffen - programma 915- 915 915 915- - programma (Doeluitkering regionaal mobiliteitsfonds) 586- 586- 886 886 304- 304- 3 1.2b Stimuleren gebruik openbaar vervoer, hoge klanttevredenheid en verbeteren toegankelijkheid openbaar vervoer - programma 700- 700 700 700- 3 1.4 Stimuleren fietsgebruik - programma 200- 200 200 200- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Reserve regionale bereikbaarheid) 1.229- 1.229- 929 929 304 304

20 Actualisering Brede doeluitkering verkeer en vervoer 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren gebruik alternatieve brandstoffen/technieken - programma 1.008 93- 1.101- 4.034 4.034- 3.755- 3.755 4.755- 4.755 4.755- 4.755 - programma (Brede doeluitkering verkeer en vervoer) 188 188 3 1.2b Stimuleren gebruik openbaar vervoer, hoge klanttevredenheid en verbeteren toegankelijkheid openbaar vervoer - programma 400 188 212- 5.122 1.073- 6.195- 7.777 1.073- 8.850- 7.887 1.073- 8.960- 9.113 279 8.834- - programma (Brede doeluitkering verkeer en vervoer) 1.125 1.125 10.229 10.229 5.095 5.095 4.205 4.205 4.079 4.079

21 Actualisering Reserve provinciale infrastructuur 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren van het gebruik van alternatieve brandstoffen - programma 685 685- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Reserve provinciale infrastructuur) 685 685

Programma Natuur en duurzaamheid

22 Bijstelling stimuleringsregeling bodemonderzoek 4 2.6 Verbeteren bodemkwaliteit I - programma 100- 100

23 Actualisering DIA | project Energiepact Overijssel - haalbaarheidsonderzoek Koekoekspolder

4 1.1 Het verminderen van de uitstoot van CO2 O - programma (project Energiepact Overijssel) 25 25 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 25- 25-

24 Actualisering Reserve energiebesparing

4 1.1 Het verminderen van de uitstoot van CO2 - programma 300 300- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Reserve energiebesparing) 300 300

25 Actualisering inzet budget implementatie Wabo - deels 2009, deel 2010 4 2.1 Voorlichting, educatie en stimuleren milieukwaliteit I - programma 500- 500 500 500- 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Algemene dekkingsreserve) 500 500- 500 500

26 Actualisering pMJP/ILG - overheveling communicatie/voorlichting naar Natura 2000 1 4.1 Verbetering van de ruimtelijke structuur van de intensieve landbouw - programma (prestatie 6.1.2) 130- 130 4 3.2 Beschermen natuurwaarden en soortendiversiteit in en buiten de EHS - programma (prestatie 2.2.5) 130 130-

Bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 Pagina 3 van 5 Bijlage IV: overzicht budgettaire gevolgen van de 10e wijziging van de Programmabegroting 2009

Najaarsnota 2009

(bedragen x € 1.000)

Volg- Pro- Subdoel I/O Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 nummer gramma Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

Programma Water

27 Bijstelling raming definitieve ontvangst dividend Vitens N.V. 2008 5 3.4 Waarborgen doelmatige en betrouwbare drinkwatervoorziening I - programma 72- 72-

28 Actualisering pMJP/ILG - overheveling provinciale bijdrage naar synergieprojecten 5 2.1 Het tot stand brengen van een voldoende niveau van bescherming tegen wateroverlast - programma (prestatie 5.1.1) 2.544- 2.544 464- 464 1.284- 1.284 - programma (prestatie 5.1.2) 1.218- 1.218 - programma (prestatie 5.2.6) 175- 175 - programma (prestatie 5.2.7) 1.332- 1.332 996- 996 1.179- 1.179 - programma (prestatie 5.2.8) 375- 375 - programma (prestatie 5.2.9) 252 252- 1.501 1.501- 2.364 2.364- 2.726 2.726- 2.724 2.724- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Egalisatiereserve ILG) 3.624 3.624- 134 134- 1.341 351- 1.692- 2.726 2.726 2.724 2.724

29 Actualisering DIA | project Uiterwaarden Olst 5 1.1 Het realiseren en op peil houden van een voldoende niveau van bescherming tegen overstromingen O - programma (project Uiterwaarden Olst) 242 242- 242- 242 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 242 242 242- 242-

30 Actualisering DIA | project Ruimte voor de Vecht, 1 e fase 5 1.1 Het realiseren en op peil houden van een voldoende niveau van bescherming tegen overstromingen O - programma (project Ruimte voor de Vecht, 1e fase) 560- 560 560 560- 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Ontwikkelingsreserve) 560- 560- 560 560

31 Actualisering Reserve grondwaterbeheer | beëindiging subsidie grondwaterbeheer 5 2.2 Voorkomen van verdroging - programma 574- 574 574- 574 145- 145 145- 145 145- 145 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Reserve grondwaterbeheer) 112 463- 575- 136 438- 574- 139 6- 145- 141 4- 145- 122 23- 145-

Programma Daadkrachtig bestuur

32 Bijstelling raming definitieve ontvangst dividend Essent N.V. 2008 7 2.1 Het versterken van bestuurlijke partnerschappen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken I - programma 24 24

33 Regeling gebruik dienstauto CdK 7 1.1 Versterken betekenis en profiel van de provincie I - programma 58 58-

34 Debatcentrum 2009 - 2011 7 1.1 Versterken betekenis en profiel van de provincie I - programma 125 125- 75 75-

35 Actualisering Reserve en Voorziening Europese programma's 7 2.1 Versterken van bestuurlijke partnerschappen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken - programma 3.373 3.373 - programma (Voorziening Europese programma's) 2.935 2.935- 20 Mutaties bestemmingsreserves - programma (Reserve Europese programma's) 438 438-

36 Actualisering relatiegeschenkenbeleid Provincie Overijssel - vernieuwd assortiment in 2010 7 1.2 Bekendheid geven aan nieuwe profiel provincie I - programma 45- 45 45 45- 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Algemene dekkingsreserve) 45 45- 45 45

37 Actualisering publiekscampagne en huis-aan-huis communicatie Dekkingsplan 7 1.2 Bekendheid geven aan nieuwe profiel provincie I - programma 188 188- 375 375- 563- 563 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Algemene dekkingsreserve) 188 188 375 375 563 563-

Bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 Pagina 4 van 5 Bijlage IV: overzicht budgettaire gevolgen van de 10e wijziging van de Programmabegroting 2009

Najaarsnota 2009

(bedragen x € 1.000)

Volg- Pro- Subdoel I/O Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 nummer gramma Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo

Algemene dekkingsmiddelen, apparaatskosten en saldo Najaarsnota 2009

38 Bijstelling raming definitieve ontvangst dividend N.V. Bank Nederlandse Gemeenten 2008 20 Het versterken van bestuurlijke partnerschappen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken I - programma 25- 25-

39 Actualisering uitkering provinciefonds 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (uitkomsten accres 2009 junicirculaire) 68 824- 892-

40 Actualisering reguliere rentebaten 2009 20 Algemene dekkingsmiddelen I - programma (Bemiddelingskosten uitzetten liquide middelen) 25 25- I - programma (Rente kortlopend uitgezette liquide middelen) 7.997- 7.997- I - programma (Rente langlopend uitgezette liquide middelen) 15.562 15.562

41 Rente reserves en doeluitkeringen, instandhoudingsbijdragen voorzieningen 3 1.1 - 1.2a Een goede bereikbaarheid en doorstroming op het hoofdwegennet en het provinciale wegennet en het verbeteren van de verkeersveiligheid | Stimuleren gebruik alternatieve brandstoffen/technieken - programma (Doeluitkering regionaal mobiliteitsfonds; rente) 29 29- 13- 13 1 1- 1 1- 3 1.2b Stimuleren gebruik openbaar vervoer, hoge klanttevredenheid en verbeteren toegankelijkheid openbaar vervoer - programma (Brede doeluitkering verkeer en vervoer; rente) 30- 30 284- 284 416- 416 528- 528 7 2.1 Versterken van bestuurlijke partnerschappen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken - programma (Voorziening Europese programma's; instandhoudingsbijdrage) 44 44- 45 45- 45 45- 46 46- 20 Mutaties bestemmingsreserves - programma (Reserve grondwaterbeheer; rente) 9 9- 17 17- 20 20- 22 22- - programma (Reserve Europese programma's; rente) 6 6- 7 7- 7 7- 7 7- - programma (Reserve regionale bereikbaarheid; rente) 62 62- 18 18- 4 4- 4 4- - programma (Reserve provinciale infrastructuur; rente) 10- 10 10- 10 11- 11 10- 10 - programma (Egalisatiereserve ILG; rente) 235 235- 213 213- 232 232- 128 128- 30 Interne producten - programma (Voorziening verkoop steunpunten; instandhoudingsbijdrage) 21 21- 21 21- 21 21- 22 22-

42 Afrondingen 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma 1- 1 1 1-

43 Efficiëncyvoordelen MFC's en ICT 30 Interne producten - programma (MFC's) 124- 124 194- 194 194- 194 194- 194 194- 194 I - programma (ICT) 1.075- 1.075

44 Actualisering Voorziening verkoop steunpunten | verkoop div. opstallen & tereinen 30 Interne producten - programma (afschrijving boekwaarde verkochte objecten) 450 450- - programma (Voorziening verkoop steunpunten) 1.388 1.388- - programma (verkoopopbrengst terreinen) 23 23 - programma (verkoopopbrengst overige onroerende zaken) 300 300 - programma (overige verkoopbrengsten) 1.515 1.515

45 Verwerking saldo 10 e wijziging inclusief storting IiO 2009 20 Algemene dekkingsmiddelen - programma (Algemene dekkingsreserve) 2.217.781 2.400 2.215.381- 8.628 8.628- I - programma (Reserve Investeren in Overijssel) 2.400 2.400- - programma (Resultaat na bestemming) 49.949 49.949- 10.602 10.602- 10.812 10.812-

2.443.455 2.443.455 24.802 24.802 49.362 49.362 16.085 16.085 17.370 17.370

LEGENDA nr. programma geen programma's, wel gegroepeerd Lasten: - = verlaging Baten: - = verlaging Saldo: - = financiële ruimte neemt af 1 Kwaliteit van de leefomgeving + = verhoging + = verhoging + = financiële ruimte neemt toe 2 Impuls voor werk 20 Algemene dekkingsmiddelen 3 Mobiliteit 30 Apparaatskosten 4 Natuur en duurzaamheid De productgroep (conform Iv3) wordt weergegeven door het tweede en derde cijfer van het productnummer 5 Water I/O: betreft Incidentele lasten (maximaal 4 jaar) of lasten gefinancierd uit de Ontwikkelingsreserve 6 Sociale infrastructuur, cultuur en jeugd Cat. ind.: hierin wordt de categoriale indeling conform Iv3 vermeldt; voorafgegaan door een B(aat) of L(ast) 7 Daadkrachtig bestuur

Bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 Pagina 5 van 5 Bijlage V

Meerjarenramingen reserves, voorzieningen en doeluitkeringen 2009

Naam Saldo begin van Mutaties 2009 Geraamd saldo Nieuw geraamd het dienstjaar vermeerderingen verminderingen einde dienstjaar saldo einde 2009 reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde geraamde rente bij te ramen te ramen rente reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde 2009 dienstjaar 2009 storting storting storting 2,25% rente 2,25% onttrekking onttrekking onttrekking

I Algemene reserves

Saldireserve 3 7.000 7.000 7.000 Algemene dekkingsreserve 3 119.856 24.722 2.218.326 2.243.048 37.154 2.588 39.742 107.424 2.323.162 Actiefonds Overijssel 3 1.150 1.150 1.150

Totaal I 128.006 24.722 2.218.326 2.243.048 38.304 2.588 40.892 114.424 2.330.162

II Bestemmingsreserves

Reserve grondwaterbeheer 2.231 112 112 50 50 463 463- 1.818 2.393 Reserve herwaardering aandelen Essent Groep N.V. 3 24.462 24.462 24.462 24.462 Reserve renovatie provinciehuis 16.973 29 29 382 382 1.224 1.224 16.160 16.160 Reserve Europese programma's 9.183 438 438 207 207 9.390 9.828 Reserve Reconstructie 2.634 59 59 2.693 2.693 Reserve BTW-compensatiefonds 5.041 113 113 5.154 5.154 Reserve stimulering woningbouw 72 2 2 74 74 Reserve regionale bereikbaarheid 1 8.708 3.595 3.595 252 252 4.146 2.917 8.409 9.638 Reserve provinciale infrastructuur 2 27.459 3.488 3.488 696 696 85 770 31.558 30.873 Ontwikkelingsreserve 3 366.308 64.873 64.873 135.470 222- 135.248 295.711 295.933 Reserve waterwegen 4 19.046 857 857 805 805 19.098 19.098 Egalisatiereserve ILG 39.625 3.913 7.808 11.721 892 892 21.561 7.885- 13.676 22.869 38.562 Reserve combiplan RW 35 Nijverdal 3.300 3.300 3.000 3.000 300 300 Reserve grondaankoop IJsseldelta-Zuid 5 18.759 9.500 9.500 354 354 27.905 27.905 Reserve startersleningen 1.092 400 400 25 25 230 230 1.287 1.287 Reserve energiebesparing 3 2.000 2.000 300 300 2.000 1.700 Reserve herwaardering aandelen Essent Milieu 3 Reserve Investeren in Overijssel 3 2.400 2.400 2.400 2.400 Reserve herwaardering aandelen Oost N.V. 3 657 657 657

Totaal II 541.593 91.098 11.415 102.513 3.535 3.535 167.412 18.048 185.460 468.814 462.181

III Voorzieningen

Voorziening bodemsanering 29.368 20.716 20.716 661 661 25.897 25.897 24.848 24.848 Voorziening investeringsbudget stedelijke vernieuwing 8.107 3.329 3.329 182 182 7.043 7.043 4.575 4.575 Voorziening natuurbeleidsplan 4.681 1.565 1.565 105 105 2.656 2.656 3.695 3.695 Voorziening Europese programma's 1.457 1.531 2.935 4.466 33 33 976 976 2.045 4.980 Voorziening fondsvorming voorfinanciering Rijksweg 35 6 16.398 820 820 17.218 17.218 Voorziening NaNOV-geluidssanering 1.060 3.268 3.268 24 24 3.300 3.300 1.052 1.052 Secundaire voorziening Statenleden 10 10 10 Voorziening Ruimte voor Ruimte 3.804 3.804 3.804 Voorziening Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers 4.132 340 340 75 75 4.397 4.397 Voorziening verkoop steunpunten 1.500 350 1.388 1.738 34 34 750 750 1.134 2.522 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | CBL 3 13.704 13.704 13.704 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ESCROW 3 163.674 163.674 163.674 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ASA indemnity 3 4.302 4.302 4.302 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | Letter of credit facility 3 32.735 32.735 32.735 Langlopende (>1jr) verplichtingen 7 93.281 93.281 93.281

Totaal III 163.798 31.099 218.738 249.837 1.859 1.859 40.707 40.707 156.049 374.787

Totaal reserves en voorzieningen 327.596 146.919 2.448.479 2.595.398 5.394 5.394 246.423 20.636 267.059 739.287 3.167.130

IV Doeluitkeringen

Doeluitkering Investeringsbudget landelijk gebied 5.128 41.382 41.382 52.372 15.671- 36.701 5.862- 9.809 Doeluitkering jeugdzorg 6.173 98.744 98.744 139 139 99.244 99.244 5.812 5.812 Doeluitkering regionaal mobiliteitsfonds 1 14.032 6.000 6.000 702 702 14.434 586- 13.848 6.300 6.886 Doeluitkering weidevogels IJsseldelta 300 50 50 250 250 Brede doeluitkering verkeer en vervoer 8 36.442 37.588 37.588 911 911 28.173 1.200 29.373 46.768 45.568 Doeluitkering verbetering N 34 2 10.162 457 457 10.619 10.619 Doeluitkering Gooiermars 1.300 1.300 1.300 Doeluitkering Natura 2000 3 40- 466 466 1.035 1.035 609- 609-

Totaal IV 73.497 184.180 184.180 2.209 2.209 195.308 15.057- 180.251 64.578 79.635

Totaal 906.894 331.099 2.448.479 2.779.578 7.603 7.603 441.731 5.579 447.310 803.865 3.246.765

1 Rente regionaal mobiliteitsfonds (zowel reserve als doeluitkering) wordt geraamd op 5%; toevoeging o.b.v. werkelijk behaald5 Rente Reserve grondaankoop IJsseldelta-Zuid volgt percentage Ontwikkelingsreserve vanaf Perspectiefnota 2010 2 Rente verbetering N 34 (zowel reserve als doeluitkering) is gebaseerd op het percentage waarmee de afkoopsom is bepaald 6 Percentage instandhoudingsbijdrage Voorziening fondsvorming voorfinanciering Rijksweg 35 is 5% 3 Rente/instandhoudingsbijdrage is 0% als vastgelegd in Statenbesluit 7 Conform BBV moeten nog niet bestede Rijksmiddelen met een specifieke bestemming als een langlopende verplichting gecategoriseerd worden onder de voorzieningen. 4 Rente Reserve waterwegen is gebaseerd op het percentage waarmee de afkoopsom is bepaald (4,5%) 8 Rente BDU V&V is gebaseerd op de ECB main refinancing operations rate per begin boekjaar (stand 10 december 2008: 2,5%)

bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 pagina 1 van 5 Meerjarenramingen reserves, voorzieningen en doeluitkeringen 2010

Naam Geraamd saldo Nieuw geraamd Mutaties 2010 Geraamd saldo Nieuw geraamd begin van het saldo begin van vermeerderingen verminderingen einde dienstjaar saldo einde dienstjaar 2010 het dienstjaar reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde geraamde rente bij te ramen te ramen rente reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde 2010 dienstjaar 2010 2010 storting storting storting 1,50% rente 1,50% onttrekking onttrekking onttrekking

I Algemene reserves

Saldireserve 7.000 7.000 7.000 7.000 Algemene dekkingsreserve 107.424 2.323.162 7.168 8.628 15.796 2.218.327 2.218.327- 7.039 920 7.959 2.325.880 2.330.999 Actiefonds Overijssel

Totaal I 114.424 2.330.162 7.168 8.628 15.796 2.218.327 2.218.327- 7.039 920 7.959 2.332.880 2.337.999

II Bestemmingsreserves

Reserve grondwaterbeheer 1.818 2.393 136 136 27 9 36 438 438- 1.407 2.565 Reserve herwaardering aandelen Essent Groep N.V. 24.462 24.462 Reserve renovatie provinciehuis 16.160 16.160 28 28 242 242 1.197 1.197 15.233 15.233 Reserve Europese programma's 9.390 9.828 141 6 147 9.531 9.975 Reserve Reconstructie 2.693 2.693 40 40 2.733 2.733 Reserve BTW-compensatiefonds 5.154 5.154 77 77 5.231 5.231 Reserve stimulering woningbouw Reserve regionale bereikbaarheid 8.409 9.638 95 95 181 62 243 1.939 929 2.868 6.746 7.108 Reserve provinciale infrastructuur 31.558 30.873 3.488 3.488 582 10- 572 8.105 8.105 27.523 26.828 Ontwikkelingsreserve 295.711 295.933 13.539 13.539 121.763 4.424 126.187 187.487 183.285 Reserve waterwegen 19.098 19.098 859 859 812 812 19.145 19.145 Egalisatiereserve ILG 22.869 38.562 5.809 446 6.255 343 235 578 3.160 2.137 5.297 25.861 40.098 Reserve combiplan RW 35 Nijverdal 300 300 3.750 3.750 5 5 4.047 4.047 8 8 Reserve grondaankoop IJsseldelta-Zuid 27.905 27.905 250 250 27.655 27.655 Reserve startersleningen 1.287 1.287 400 400 19 19 346 346 1.360 1.360 Reserve energiebesparing 2.000 1.700 2.000 1.700 Reserve herwaardering aandelen Essent Milieu Reserve Investeren in Overijssel Reserve herwaardering aandelen Oost N.V. 657 657

Totaal II 468.814 462.181 27.109 582 27.691 2.516 302 2.818 142.057 7.052 149.109 356.382 343.581

III Voorzieningen

Voorziening bodemsanering 24.848 24.848 9.205 9.205 373 373 8.698 8.698 25.728 25.728 Voorziening investeringsbudget stedelijke vernieuwing 4.575 4.575 180 180 69 69 3.821 3.821 1.003 1.003 Voorziening natuurbeleidsplan 3.695 3.695 1.565 1.565 55 55 2.656 2.656 2.659 2.659 Voorziening Europese programma's 2.045 4.980 31 44 75 2.076 5.055 Voorziening fondsvorming voorfinanciering Rijksweg 35 17.218 17.218 861 861 18.079 18.079 Voorziening NaNOV-geluidssanering 1.052 1.052 8.668 8.668 16 16 8.700 8.700 1.036 1.036 Secundaire voorziening Statenleden Voorziening Ruimte voor Ruimte 3.804 3.804 3.804 3.804 Voorziening Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers 4.397 4.397 340 340 111 111 4.626 4.626 Voorziening verkoop steunpunten 1.134 2.522 17 21 38 1.151 2.560 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | CBL 13.704 13.704 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ESCROW 163.674 163.674 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ASA indemnity 4.302 4.302 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | Letter of credit facility 32.735 32.735 Langlopende (>1jr) verplichtingen 93.281 93.281 93.281 93.281

Totaal III 156.049 374.787 19.958 19.958 1.422 65 1.487 23.986 23.986 153.443 372.246

Totaal reserves en voorzieningen 739.287 3.167.130 54.235 9.210 63.445 2.222.265 2.217.960- 4.305 173.082 7.972 181.054 2.842.705 3.053.826

IV Doeluitkeringen

Doeluitkering Investeringsbudget landelijk gebied 5.862- 9.809 44.259 44.259 44.238 5.622 49.860 5.841- 4.208 Doeluitkering jeugdzorg 5.812 5.812 88.045 88.045 87 87 88.546 88.546 5.398 5.398 Doeluitkering regionaal mobiliteitsfonds 6.300 6.886 315 29 344 4.191 885 5.076 2.424 2.154 Doeluitkering weidevogels IJsseldelta 250 250 50 50 200 200 Brede doeluitkering verkeer en vervoer 46.768 45.568 26.638 26.638 1.169 30- 1.139 20.690 10.116 30.806 53.885 42.539 Doeluitkering verbetering N 34 10.619 10.619 478 478 11.097 11.097 Doeluitkering Gooiermars 1.300 1.300 1.300 1.300 Doeluitkering Natura 2000 609- 609- 384 384 225- 225-

Totaal IV 64.578 79.635 159.326 159.326 2.049 1- 2.048 157.715 16.623 174.338 68.238 66.671

Totaal 803.865 3.246.765 213.561 9.210 222.771 2.224.314 2.217.961- 6.353 330.797 24.595 355.392 2.910.943 3.120.497

bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 pagina 2 van 5 Meerjarenramingen reserves, voorzieningen en doeluitkeringen 2011

Naam Geraamd saldo Nieuw geraamd Mutaties 2011 Geraamd saldo Nieuw geraamd begin van het saldo begin van vermeerderingen verminderingen einde dienstjaar saldo einde dienstjaar 2011 het dienstjaar reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde geraamde rente bij te ramen te ramen rente reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde 2011 dienstjaar 2011 2011 storting storting storting 1,50% rente 1,50% onttrekking onttrekking onttrekking

I Algemene reserves

Saldireserve 7.000 7.000 7.000 7.000 Algemene dekkingsreserve 2.325.880 2.330.999 84 563 647 2.218.327 2.218.327- 6.544 6.544 4.537.747 2.325.102 Actiefonds Overijssel

Totaal I 2.332.880 2.337.999 84 563 647 2.218.327 2.218.327- 6.544 6.544 4.544.747 2.332.102

II Bestemmingsreserves

Reserve grondwaterbeheer 1.407 2.565 138 138 21 17 38 6 6- 1.422 2.741 Reserve herwaardering aandelen Essent Groep N.V. 24.462 24.462 Reserve renovatie provinciehuis 15.233 15.233 14 14 228 228 1.170 1.170 14.305 14.305 Reserve Europese programma's 9.531 9.975 143 7 150 9.674 10.125 Reserve Reconstructie 2.733 2.733 41 41 2.774 2.774 Reserve BTW-compensatiefonds 5.231 5.231 78 78 5.309 5.309 Reserve stimulering woningbouw Reserve regionale bereikbaarheid 6.746 7.108 95 95 117 18 135 1.223 304 1.527 5.735 5.811 Reserve provinciale infrastructuur 27.523 26.828 3.488 3.488 526 10- 516 3.928 3.928 27.609 26.904 Ontwikkelingsreserve 187.487 183.285 18.913 18.913 79.559 4.147- 75.412 126.841 126.786 Reserve waterwegen 19.145 19.145 862 862 824 824 19.183 19.183 Egalisatiereserve ILG 25.861 40.098 5.279 1.246 6.525 388 213 601 15.535 242 15.777 15.993 31.447 Reserve combiplan RW 35 Nijverdal 8 8 8 8 Reserve grondaankoop IJsseldelta-Zuid 27.655 27.655 250 250 27.405 27.405 Reserve startersleningen 1.360 1.360 400 400 20 20 368 368 1.412 1.412 Reserve energiebesparing 2.000 1.700 2.000 1.700 Reserve herwaardering aandelen Essent Milieu Reserve Investeren in Overijssel Reserve herwaardering aandelen Oost N.V. 657 657

Totaal II 356.382 343.581 28.189 1.384 29.573 2.424 245 2.669 102.871 3.607- 99.264 284.124 276.559

III Voorzieningen

Voorziening bodemsanering 25.728 25.728 166 166 386 386 397 397 25.883 25.883 Voorziening investeringsbudget stedelijke vernieuwing 1.003 1.003 15 15 490 490 528 528 Voorziening natuurbeleidsplan 2.659 2.659 1.565 1.565 40 40 2.087 2.087 2.177 2.177 Voorziening Europese programma's 2.076 5.055 31 45 76 2.107 5.131 Voorziening fondsvorming voorfinanciering Rijksweg 35 18.079 18.079 904 904 5.213 5.213 13.770 13.770 Voorziening NaNOV-geluidssanering 1.036 1.036 6.668 6.668 16 16 6.700 6.700 1.020 1.020 Secundaire voorziening Statenleden Voorziening Ruimte voor Ruimte 3.804 3.804 3.804 3.804 Voorziening Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers 4.626 4.626 340 340 111 111 4.855 4.855 Voorziening verkoop steunpunten 1.151 2.560 17 21 38 1.168 2.598 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | CBL 13.704 13.704 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ESCROW 163.674 40.919 40.919 122.755 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ASA indemnity 4.302 4.302 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | Letter of credit facility 32.735 32.735 Langlopende (>1jr) verplichtingen 93.281 93.281 93.281 93.281

Totaal III 153.443 372.246 8.739 8.739 1.409 66 1.475 14.998 40.919 55.917 148.593 326.543

Totaal reserves en voorzieningen 2.842.705 3.053.826 37.012 1.947 38.959 2.222.160 2.218.016- 4.144 124.413 37.312 161.725 4.977.464 2.935.204

IV Doeluitkeringen

Doeluitkering Investeringsbudget landelijk gebied 5.841- 4.208 43.142 43.142 58.916 4.928 63.844 21.615- 16.494- Doeluitkering jeugdzorg 5.398 5.398 88.045 88.045 81 81 88.045 88.045 5.479 5.479 Doeluitkering regionaal mobiliteitsfonds 2.424 2.154 121 13- 108 846 304- 542 1.699 1.720 Doeluitkering weidevogels IJsseldelta 200 200 50 50 150 150 Brede doeluitkering verkeer en vervoer 53.885 42.539 26.338 26.338 1.347 284- 1.063 26.428 4.983 31.411 55.142 38.529 Doeluitkering verbetering N 34 11.097 11.097 499 499 11.596 11.596 Doeluitkering Gooiermars 1.300 1.300 1.300 1.300 Doeluitkering Natura 2000 225- 225- 205 205 20- 20-

Totaal IV 68.238 66.671 157.730 157.730 2.048 297- 1.751 174.285 9.607 183.892 53.731 42.260

Totaal 2.910.943 3.120.497 194.742 1.947 196.689 2.224.208 2.218.313- 5.895 298.698 46.919 345.617 5.031.195 2.977.464

bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 pagina 3 van 5 Meerjarenramingen reserves, voorzieningen en doeluitkeringen 2012

Naam Geraamd saldo Nieuw geraamd Mutaties 2012 Geraamd saldo Nieuw geraamd begin van het saldo begin van vermeerderingen verminderingen einde dienstjaar saldo einde dienstjaar 2012 het dienstjaar reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde geraamde rente bij te ramen te ramen rente reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde 2012 dienstjaar 2012 2012 storting storting storting 1,50% rente 1,50% onttrekking onttrekking onttrekking

I Algemene reserves

Saldireserve 7.000 7.000 7.000 7.000 Algemene dekkingsreserve 4.537.747 2.325.102 2.218.327 2.218.327- 6.756.074 2.325.102 Actiefonds Overijssel

Totaal I 4.544.747 2.332.102 2.218.327 2.218.327- 6.763.074 2.332.102

II Bestemmingsreserves

Reserve grondwaterbeheer 1.422 2.741 141 141 21 20 41 4 4- 1.439 2.923 Reserve herwaardering aandelen Essent Groep N.V. 24.462 24.462 Reserve renovatie provinciehuis 14.305 14.305 215 215 1.143 1.143 13.377 13.377 Reserve Europese programma's 9.674 10.125 145 7 152 9.819 10.277 Reserve Reconstructie 2.774 2.774 42 42 2.816 2.816 Reserve BTW-compensatiefonds 5.309 5.309 80 80 5.389 5.389 Reserve stimulering woningbouw Reserve regionale bereikbaarheid 5.735 5.811 95 95 94 4 98 983 1 984 4.941 5.020 Reserve provinciale infrastructuur 27.609 26.904 3.488 3.488 533 11- 522 3.489 3.489 28.141 27.425 Ontwikkelingsreserve 126.841 126.786 87.092 80- 87.012 39.749 39.774 Reserve waterwegen 19.183 19.183 863 863 800 800 19.246 19.246 Egalisatiereserve ILG 15.993 31.447 7.807 1.667- 6.140 240 232 472 12.970 5.477 18.447 11.070 19.612 Reserve combiplan RW 35 Nijverdal Reserve grondaankoop IJsseldelta-Zuid 27.405 27.405 200 200 27.205 27.205 Reserve startersleningen 1.412 1.412 21 21 276 276 1.157 1.157 Reserve energiebesparing 2.000 1.700 2.000 1.700 Reserve herwaardering aandelen Essent Milieu Reserve Investeren in Overijssel Reserve herwaardering aandelen Oost N.V. 657 657

Totaal II 284.124 276.559 11.390 1.526- 9.864 2.254 252 2.506 106.957 5.394 112.351 190.811 176.578

III Voorzieningen

Voorziening bodemsanering 25.883 25.883 166 166 388 388 397 397 26.040 26.040 Voorziening investeringsbudget stedelijke vernieuwing 528 528 8 8 536 536 Voorziening natuurbeleidsplan 2.177 2.177 1.565 1.565 33 33 1.656 1.656 2.119 2.119 Voorziening Europese programma's 2.107 5.131 32 45 77 2.139 5.208 Voorziening fondsvorming voorfinanciering Rijksweg 35 13.770 13.770 689 689 5.395 5.395 9.064 9.064 Voorziening NaNOV-geluidssanering 1.020 1.020 968 968 15 15 1.000 1.000 1.003 1.003 Secundaire voorziening Statenleden Voorziening Ruimte voor Ruimte 3.804 3.804 3.804 3.804 Voorziening Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers 4.855 4.855 340 340 111 111 5.084 5.084 Voorziening verkoop steunpunten 1.168 2.598 18 21 39 1.186 2.637 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | CBL 13.704 13.704 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ESCROW 122.755 122.755 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ASA indemnity 4.302 4.302 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | Letter of credit facility 32.735 32.735 Langlopende (>1jr) verplichtingen 93.281 93.281 93.281 93.281

Totaal III 148.593 326.543 3.039 3.039 1.183 66 1.249 8.559 8.559 144.256 322.272

Totaal reserves en voorzieningen 4.977.464 2.935.204 14.429 1.526- 12.903 2.221.764 2.218.009- 3.755 115.516 5.394 120.910 7.098.141 2.830.952

IV Doeluitkeringen

Doeluitkering Investeringsbudget landelijk gebied 21.615- 16.494- 45.001 45.001 42.576 2.417 44.993 19.190- 16.486- Doeluitkering jeugdzorg 5.479 5.479 88.045 88.045 82 82 88.045 88.045 5.561 5.561 Doeluitkering regionaal mobiliteitsfonds 1.699 1.720 85 1 86 1.784 1.806 Doeluitkering weidevogels IJsseldelta 150 150 50 50 100 100 Brede doeluitkering verkeer en vervoer 55.142 38.529 27.838 27.838 1.379 416- 963 27.928 4.093 32.021 56.431 35.309 Doeluitkering verbetering N 34 11.596 11.596 522 522 12.118 12.118 Doeluitkering Gooiermars 1.300 1.300 1.300 1.300 Doeluitkering Natura 2000 20- 20- 20 20

Totaal IV 53.731 42.260 160.904 160.904 2.068 415- 1.653 158.599 6.510 165.109 58.104 39.708

Totaal 5.031.195 2.977.464 175.333 1.526- 173.807 2.223.832 2.218.424- 5.408 274.115 11.904 286.019 7.156.245 2.870.660

bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 pagina 4 van 5 Meerjarenramingen reserves, voorzieningen en doeluitkeringen 2013

Naam Geraamd saldo Nieuw geraamd Mutaties 2013 Geraamd saldo Nieuw geraamd begin van het saldo begin van vermeerderingen verminderingen einde dienstjaar saldo einde dienstjaar 2013 het dienstjaar reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde geraamde rente bij te ramen te ramen rente reeds geraamde bij te ramen nieuw geraamde 2013 dienstjaar 2013 2013 storting storting storting 1,50% rente 1,50% onttrekking onttrekking onttrekking

I Algemene reserves

Saldireserve 7.000 7.000 7.000 7.000 Algemene dekkingsreserve 6.756.074 2.325.102 2.218.327 2.218.327- 8.974.401 2.325.102 Actiefonds Overijssel

Totaal I 6.763.074 2.332.102 2.218.327 2.218.327- 8.981.401 2.332.102

II Bestemmingsreserves

Reserve grondwaterbeheer 1.439 2.923 122 122 22 22 44 22 22- 1.439 3.089 Reserve herwaardering aandelen Essent Groep N.V. 24.462 24.462 Reserve renovatie provinciehuis 13.377 13.377 201 201 928 928 12.650 12.650 Reserve Europese programma's 9.819 10.277 147 7 154 9.966 10.431 Reserve Reconstructie 2.816 2.816 42 42 2.858 2.858 Reserve BTW-compensatiefonds 5.389 5.389 81 81 5.470 5.470 Reserve stimulering woningbouw Reserve regionale bereikbaarheid 4.941 5.020 95 95 83 4 87 5.119 5.202 Reserve provinciale infrastructuur 28.141 27.425 3.488 3.488 546 10- 536 3.489 3.489 28.686 27.960 Ontwikkelingsreserve 39.749 39.774 18.203 18.203 21.546 21.571 Reserve waterwegen 19.246 19.246 866 866 800 800 19.312 19.312 Egalisatiereserve ILG 11.070 19.612 3.033 115 3.148 166 128 294 11.596 7.978 19.574 2.673 3.480 Reserve combiplan RW 35 Nijverdal Reserve grondaankoop IJsseldelta-Zuid 27.205 27.205 27.205 27.205 Reserve startersleningen 1.157 1.157 17 17 276 276 898 898 Reserve energiebesparing 2.000 1.700 2.000 1.700 Reserve herwaardering aandelen Essent Milieu Reserve Investeren in Overijssel Reserve herwaardering aandelen Oost N.V. 657 657

Totaal II 190.811 176.578 6.616 237 6.853 2.171 151 2.322 35.314 7.956 43.270 164.284 142.483

III Voorzieningen

Voorziening bodemsanering 26.040 26.040 131 131 391 391 396 396 26.166 26.166 Voorziening investeringsbudget stedelijke vernieuwing 536 536 8 8 544 544 Voorziening natuurbeleidsplan 2.119 2.119 1.565 1.565 32 32 1.656 1.656 2.060 2.060 Voorziening Europese programma's 2.139 5.208 32 46 78 2.171 5.286 Voorziening fondsvorming voorfinanciering Rijksweg 35 9.064 9.064 453 453 9.518 9.518 1- 1- Voorziening NaNOV-geluidssanering 1.003 1.003 968 968 15 15 1.000 1.000 986 986 Secundaire voorziening Statenleden Voorziening Ruimte voor Ruimte 3.804 3.804 3.804 3.804 Voorziening Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers 5.084 5.084 340 340 111 111 5.313 5.313 Voorziening verkoop steunpunten 1.186 2.637 18 22 40 1.204 2.677 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | CBL 13.704 13.704 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ESCROW 122.755 122.755 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | ASA indemnity 4.302 4.302 Voorziening afwikkeling verkoop Essent | Letter of credit facility 32.735 32.735 Langlopende (>1jr) verplichtingen 93.281 93.281 93.281 93.281

Totaal III 144.256 322.272 3.004 3.004 949 68 1.017 12.681 12.681 135.528 313.612

Totaal reserves en voorzieningen 7.098.141 2.830.952 9.620 237 9.857 2.221.447 2.218.108- 3.339 47.995 7.956 55.951 9.281.213 2.788.197

IV Doeluitkeringen

Doeluitkering Investeringsbudget landelijk gebied 19.190- 16.486- 43.742 43.742 35.318 2.704 38.022 10.766- 10.766- Doeluitkering jeugdzorg 5.561 5.561 88.045 88.045 83 83 88.045 88.045 5.644 5.644 Doeluitkering regionaal mobiliteitsfonds 1.784 1.806 89 1 90 1.873 1.896 Doeluitkering weidevogels IJsseldelta 100 100 50 50 50 50 Brede doeluitkering verkeer en vervoer 56.431 35.309 38.739 38.739 1.411 528- 883 38.739 6.843- 31.896 57.842 43.035 Doeluitkering verbetering N 34 12.118 12.118 545 545 12.663 12.663 Doeluitkering Gooiermars 1.300 1.300 1.300 1.300 Doeluitkering Natura 2000

Totaal IV 58.104 39.708 170.526 170.526 2.128 527- 1.601 162.152 4.139- 158.013 68.606 53.822

Totaal 7.156.245 2.870.660 180.146 237 180.383 2.223.575 2.218.635- 4.940 210.147 3.817 213.964 9.349.819 2.842.019

bijlage behorend bij Statenvoorstel PS/2009/728 pagina 5 van 5