PRIS 50c

Rhif 318

Ebrill Y TINCER 2009 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH Bechgyn Lleol yn Mentro i Gosta Rica

Ym mis Gorffennaf, bydd grãp o saith o fechgyn o ardal Aberystwyth – pob un yn ddisgyblion yn Ysgol Gyfun Penweddig – yn treulio mis yng Nghosta Rica fel rhan o raglen datblygiad personol. Mae tri o’r bechgyn yn byw yn nalgylch y Tincer - Dyla Jenkins o Langorwen, Ifan Hywel o Gapel Dewi a Rhodri ap Dafydd o Goginan. Bydd Gwion ap Dafydd, brawd Rhodri hefyd yn mynd i Gosta Rica – gyda grãp arall o ddisgyblion. Yn ystod eu cyfnod yno, byddant yn teithio i wahanol rannau o’r wlad – o brysurdeb y brif ddinas San José i harddwch tawel fforest cymylau Monteverde; o arfodir Môr yr Iwerydd i arfordir Môr y Caribî ac i Tortuguero i weld y crwbanod môr mawr. Bydd cyfnod canol eu halldaith yn cael ei dreulio yn cynorthwyo mewn gwarchodfa anifeiliaid sy’n cynorthwyo’r gymuned leol yn ogystal â diogelu bywyd gwyllt yr ardal. Tra’n gweithio yma, byddant yn byw gyda theuloedd lleol er mwyn profi bywyd Costa Yn y llun gwelir (rhes gefn) Ifan Hywel, Dylan Jenkins, Thomas Wells a Huw Evans; (rhes fl aen) Thomas Glyn Davies a Matt, Rica go iawn a blasu peth o myfyriwr fu’n cynorthwyo. groeso cynnes y Ticos. Bydd hwn yn brofi ad unigryw a gwerthfawr i bob un o’r amryw sêl cist car. Yn y llun bechgyn. Mae’r holl broses, gwelir rhai o’r bechgyn yn cyfri’r gan gynnwys y cyfnod paratoi arian ar ôl y Ffair Wanwyn ar gyfer y daith, yn gyfl e i’r diweddar a gynhaliwyd yng bechgyn ddatblygu sgiliau arwain, Nghanolfan Morlan! gweithio mewn tîm, cyfathrebu, Ar ddydd Sadwrn, 11 Ebrill, datrys problemau, cynllunio a byddant yn dod ynghyd â grãp threfnu – y cyfan yn cyfoethogi arall o bobl ifanc lleol sy’n mynd eu datblygiad personol. ar alldaith i Gosta Rica, i gynnal Fel rhan o’r cyfnod paratoi, Sêl Cist Ceir ym maes parcio mae’r bechgyn yn gyfrifol am Ysgol Penweddig. Bydd yno hefyd godi arian ar gyfer yr alldaith. amryw weithgareddau i blant Hyd yma, mae eu hymdrechion gan gynnwys paentio wynebau, wedi cynnwys pacio bagiau plethu gwallt, twba afalau, gêmau mewn archfarchnadoedd lleol, a sgiliau syrcas – ewch i gefnogi taith gerdded/seiclo noddedig, felly, neu os hoffai unrhyw un bore coffi , ffair wanwyn, gwerthu gyfrannu at y daith, ffoniwch Rhodri (chwith) a Gwion (dde) ap Dafydd, Goginan pwdinau Nadolig, a mynychu 07900-520073.

templatelliw.indd 1 7/4/09 10:04:04 2 Y TINCER EBRILL 2009

CYDNABYDDIR Y TINCER CEFNOGAETH - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 318 | Ebrill 2009

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR Penrhyn-coch ☎ 828017 [email protected] GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD MAI 7 A MAI 8 I’R GOLYGYDD. DYDDIAD CYHOEDDI MAI 21 STORI FLAEN - Alun Jones Gwyddfor ☎ 828465 EBRILL 11 Dydd Sadwrn gan Eglwys Sant Ioan, Penrhyn- Arad Goch, Stryd y Baddon, TEIPYDD - Iona Bailey Arwerthiant cist car a diwrnod coch. Gadael Penrhyn-coch am Aberystwyth am 2.00 hwyl yn Ysgol Penweddig o 9.30 9.15 Cysylltwch â Dwynwen CYSODYDD - Dylunio GraffEG ☎ 832980 ymlaen. Mynediad 0.50c I archebu Belsey am fwy o fanylion – ffôn MAI 10-16 Wythnos Cymorth stondin cysylltwch â Gwion 820166 Cristnogol CADEIRYDD - Mrs Llinos Dafi s, Cedrwydd, (01970) 880 350 Llandre ☎ 828262 EBRILL 22 Nos Fercher Bara MAI 20-21 Nosweithiau Mercher IS-GADEIRYDD - Elin Hefi n, Ynyswen, EBRILL 11 Dydd Sadwrn Caws yn cyfl wyno Halibalã (Wil a Iau Theatr Genedlaethol Cymru Stryd Fawr, Y Borth ☎ 871334 Gweithdy’r Pasg yn Eglwys Sant Sam) yn Neuadd Tal-y-bont am yn cyfl wyno Tñ Bernarda Alba yn Ioan, Penrhyn-coch yn Neuadd yr 7.30 (Tocynnau: Falyri Jenkins Theatr Canolfan y Celfyddydau YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce Eglwys o 10.00-12.00. Crefftau yn 832560) am 7.30 46 Bryncastell, Bow Street ☎ 828337 ymwneud â’r Pasg, te/coffi /sudd TRYSORYDD - Paul Bevan, blas oren & bynsen boeth. EBRILL 24-25 Nos Wener a MAI 25-30 Eisteddfod Felin Ddewi, 4 Glanceulan, Penrhyn-coch dydd Sadwrn Eisteddfod Gadeiriol Genedlaethol yr Urdd 2009 ☎ 820 583 [email protected] EBRILL 15 Nos Fercher Cynhelir Penrhyn-coch Canolfan y Mileniwm, Caerdydd CASGLWR HYSBYSEBION - Bryn Roberts, 4 Cyfarfod Cyhoeddus yn Neuadd yr Brynmeillion, Bow Street ☎ 828136 Eglwys, Capel Bangor am 7.30 pm EBRILL 25 Nos Sadwrn Ysgol MEHEFIN 5 Nos Wener Te Pwyllgor Apêl Etholaeth Melindwr Theatr Maldwyn yn cyfl wyno Bethlehem, Llandre am 6.30 LLUNIAU - Peter Henley Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Pum diwrnod o ryddid gan Linda Dôleglur, Bow Street ☎ 828173 Ceredigion 2010. Croeso Cynnes Gittins, Penri Roberts a Derec MEHEFIN 19 Nos Wener TASG Y TINCER i bawb. Williams yn Theatr Canolfan y Ffrindiau Cartref Tregerddan - Anwen Pierce Celfyddydau am 7.30 Barbeciw yn y Cartref am 6.30. EBRILL 18 Dydd Sadwrn Taith gerdded noddedig – Milltir Sgwâr MAI 2 Dydd Sadwrn Gãyl GOHEBYDDION LLEOL Ann Griffi ths (7 milltir); trefnir Bedwen Lyfrau yng Nghanolfan

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol ☎ 880 691 Nid yw’r Pwyllgor o angen-rheidrwydd BOW STREET yn cytuno ag unrhyw farn a fynegir yn y Mrs Siân Evans, 43 Maes Afallen ☎ 828133 CYFEILLION Y TINCER Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ☎ 828 102 papur hwn. Dyma fanylion enillwyr mis Mawrth 2009. Anwen Pierce, 46 Bryncastell ☎ 828 337 Cyhoeddir Y Tincer yn fi sol o Fedi i Fehefi n gan Bwyllgor Y Tincer. Argreffi r £25 (Rhif 28) Alun Jones, Gwyddfor, Bow Street. CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN gan Y Lolfa, Tal-y-bont. Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc £15 (Rhif 21) Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth, Penrhyn-coch. Blaengeuffordd ☎ 880 645 Deunydd i’w gynnwys £10 (Rhif 9) Mrs S J Jones, Bryn Dryw, Bow Street. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch, Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan ein golygydd yn dilyn unrhyw lythyrau neu ddatganiad i’r wasg ☎ 623660 ymarfer Cantre’r Gwaelod Nos Sul yr 22ain o Fawrth 2009 i’r Golygydd. Alwen Griffi ths, Lluest Fach ☎ 880335 Cysylltwch â’r Trefnydd, Bryn Roberts, 4 Brynmeillion, Elwyna Davies, Tyncwm ☎ 880275 Telerau hysbysebu y rhifyn Bow Street, os am fod yn aelod. DÔL-Y-BONT Tudalen gyfan £70 Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd ☎ 871 615 Hanner tudalen £50 Chwarter tudalen £25 Am restr o Gyfeillion 2009 gweler DOLAU Hysbyseb fach £6 y rhifyn (£30 am http://www.trefeurig.org/uploads/cyfeillion_y_tincer_2008. Mrs Margaret Rees, Seintwar ☎ 828 309 fl wyddyn) pdf GOGINAN Cysylltwch â’r trysorydd. Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, Cwmbrwyno ☎ 880 228 LLANDRE Y Tincer drwy’r post - Pris 10 rhifyn - £9 (£19 i wlad Maes Ceiro, Bow Street ☎ 828555. Mrs Mair England Pantyglyn, Llandre ☎ 828693 y tu allan i Ewrop). Cysylltwch â Haydn Foulkes, 7 LLANGORWEN/ CLARACH Maesyrefail, Penrhyn-coch, Aberystwyth, Ceredigion, Camera’r Tincer - Cofi wch am gamera digidol y Mrs Jane James, Gilwern ☎ 820695 SY23 3HE. ☎ 01970 828 889 Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal fydd am ei PENRHYN-COCH fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth ☎ 820642 Y Tincer ar dâp - Cofi wch fod modd cael Y Tincer neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i TREFEURIG ar gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. Mae cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street Mrs Edwina Davies, Darren Villa pymtheg eisoes yn manteisio ar y cynnig. Os hoffech (☎ 828102). Os byddwch am gael llun eich noson goffi Pen-bont Rhydybeddau ☎ 828 296 chi dderbyn copi o’r tâp, cysylltwch â Mrs Vera Lloyd, 7 yn Y Tincer defnyddiwch y camera.

templatelliw.indd 2 7/4/09 10:04:11 Y TINCER EBRILL 2009 3

Cymanfa Ganu Gogledd Ceredigion Trefn y Rihyrsals 7.00 o’r gloch Nos Fercher, Ebrill 22 Awduron yn eu Cynefi n: Morfa, Aberystwyth Pum Gwibdaith Lenyddol yng Nghymru Nos Fercher, Ebrill 29 Bethel (A), Tal-y-bont Hoffech chi dreulio diwrnod yng nghefn Gillian Clarke a Dic Jones yng Ngheredigion, Nos Fercher, Mai 6 gwlad yng nghwmni Bardd Cenedlaethol ac Sadwrn 11 Gorffennaf 2009 Bethel (B), Aberystwyth Archdderwydd? Neu ddilyn ôl troed un o Arweinydd y daith: Gillian Clarke a Dic Jones feirniaid llenyddol mwyaf Cymru ar hyd Bannau Man Cychwyn/Gorffen: Aberystwyth Gwasanaeth Bore Sul, Mai Brycheiniog? Dyma’ch cyfl e. Gwibdaith ddwyieithog: Darperir cyfi eithiad 10fed ym Methel, Aberystwyth Saesneg nghwmni Andy Hughes am 10.00. Mae’r Academi yn cyfl wyno cyfres o Wibdeithau Cyfl e unigryw i dreulio diwrnod yng nghwmni Y Gymanfa Ganu am 5.00. Llenyddol yn seiliedig ar chwe awdur gwahanol dau o awduron mwyaf cydnabyddedig y Gymru Arweinydd: Carol Davies yn eu cynefi n - Waldo Williams, Gillian Clarke, gyfoes: Gillian Clarke, Bardd Cenedlaethol Cymru Dic Jones, Roland Mathias, Lewis Jones a a Dic Jones, neu ‘Dic yr Hendre’, Archdderwydd Dewch draw i Neuadd Dafydd ap Gwilym. Bydd y gwibdeithiau’n presennol yr Eisteddfod Genedlaethol. Mae’r ddau Rhydypennau nos Wener Ebrill cynnwys ymweliadau â lleoliadau pwysig ym awdur yn byw yng Ngheredigion a byddwn yn 24ain am 7 o’r gloch i fwynhau mywyd a gwaith yr awduron, darlleniadau a chyfl e ymweld â lleoliadau sydd o bwys iddynt, megis noson o adloniant gan dalentau i ddysgu mwy am yr awduron gan arbenigwyr. Talgarreg, cartref Gillian, a Pisgah. Bydd yr lleol. Trefnir y noson gan elusen awduron yn darllen eu gwaith a cheir cyfl e yn lleol Pocket of Dreams ynghyd a Boed yn ddiwrnod yng Ngheredigion ystod y wibdaith i sgwrsio â hwy mewn awyrgylch Pwyllgor Neuadd Rhydypennau. gyda’r Bardd Cenedlaethol Gillian Clarke a’r anffurfi ol a chartrefol. Tocynnau: Oedolion £3.50, Plant Archdderwydd Dic Jones, ymweliad â Chwm £2.00. plant o dan ddwy oed am Clydach a dilyn ôl troed yr awdur adain-chwith Dafydd ap Gwilym yng Ngheredigion, Sadwrn ddim. Mae’r pris yn cynnwys Lewis Jones, neu fentro nôl i’r Canol Oesoedd i 24 Hydref 2009 lluniaeth ysgafn ar y diwedd. glywed cyfrinachau hen a newydd am y bardd Man Cychwyn/Gorffen: Aberystwyth Croeso cynnes i bawb. enwog Dafydd ap Gwilym, mae’r Academi’n Gwibdaith trwy gyfrwng y Gymraeg: Ni ddarperir gobeithio fod y gyfres hon o wibdeithiau yn cyfi eithiad Saesneg cynnig rhywbeth at ddant pawb. Dafydd ap Gwilym yw un o feirdd mwyaf y Gymraeg ac mae’n dal lle blaenllaw ymysg holl Derbyniodd yr Academi Wobr Cwmni Disglair feirdd Canol Oesol Ewrop. Dilynwn ôl ei droed gan Gyngor Celfyddydau Cymru 2008-2010 a wrth ymweld â Brogynin, ble tybir y’i ganwyd, yna defnyddir y wobr i gefnogi’r gwibdeithiau hyn, fel draw i Eglwys Llanbadarn – lleoliad ei gerdd enwog rhan o’n cynllun twristiaeth lenyddol. Defnyddir y Merched Llanbadarn cyn profi hud a dirgelwch nawdd hefyd i hybu cynllun y Bardd Cenedlaethol Ystrad Ffl ur. Arweinir y daith gan arbenigwr ar y a Sgwadiau `Sgwennu’r Ifainc. Mae pob gwibdaith bardd, Dr Huw Meirion Edwards, Darlithydd yn yn cynnwys cinio a seibiannau coffi mewn Adran y Gymraeg, Prifysgol Aberystwyth, ac fe’n lleoliadau arbennig a chost tocyn ar gyfer un harweinir yn ôl hyd lwybrau hanes yn llawn asbri wibdaith fydd £37. Mae’r Academi’n gobeithio y Dafydd ap Gwilym. Cewch gyfl e hefyd i geisio byddwch yn dysgu mwy am yr awduron ac yn cael cyfansoddi llinell neu ddwy o gynghanedd, tra’n Andy Hughes diwrnod i’r brenin: ciniawa yn y Talbot yn Nhregaron.

Cyfarfodydd PACT Yn ddiweddar trefnodd Heddlu Angen gwirfoddolwyr i glercio a stiwardio Dyfed-Powys gyfarfodydd PACT yn nalgylch y Tincer. Cynhaliwyd Bydd Eisteddfod Genedlaethol Urdd Gobaith am wirfoddolwyr i glercio a stiwardio yn y un y Borth ar Fawrth 26ain pan Cymru yn ymweld â Bae Caerdydd rhwng 25 rhagbrofi on, yn y Theatr ac ar hyd a lled y maes. gytunwyd ar y blaenoriaethau a 30 mis Mai eleni. Mae’r paratoadau eisoes yn Caiff pob gwirfoddolwr docyn am ddim i’r maes canlynol cyrraedd eu hanterth â’r Brifddinas yn edrych ac mae’r rheiny sy’n fodlon gweithio am ddau ymlaen at groesawu hyd at 100,000 o ymwelwyr gyfnod yn cael tocyn bwyd yn rhad ac am ddim - gyrru gwrth gymdeithasol yn ^ i’r Wyl. hefyd. ardal y Borth a Thraeth Ynys-las. Canolfan Mileniwm Cymru fydd Dywed Aled Siôn, Cyfarwyddwr Eisteddfod -ymddygiad gwrth gymdeithasol canolbwynt yr Eisteddfod gyda’r stondinau a’r Genedlaethol Urdd Gobaith Cymru, “Mae ar orsaf y rheilffordd yn y Borth arddangosfeydd yn llenwi’r strydoedd gerllaw lleoliad yr Eisteddfod eleni yn gyffrous ynddo’i - cãn yn baeddu yn ogystal â’r Roald Dahl Plass, neu’r basin. Yn hun ac rydym fel Mudiad yn edrych ymlaen at ogystal â bwrlwm y cystadlu yn Theatr Donald gael dychwelyd i’r safl e lle cynhaliwyd Eisteddfod Roedd cyfarfod PACT Gordon bydd llwyfannau perfformio o amgylch mor llwyddiannus bedair blynedd yn ôl. Penrhyn-coch ar Fawrth 23ain. y maes, theatr stryd a gweithgareddau o bob “Unwaith eto, rydym yn gofyn yn garedig Dyma’r blaenoraethau a sefydlwyd math. Adeilad hardd y Senedd fydd yn gartref iawn am bob cymorth gan drigolion Caerdydd i’r arddangos Celf a Chrefft am yr wythnos a’r ardaloedd cyfagos i sicrhau fod hon yn - gyrru ym Mhenrhyn-coch a - arddangosfa sydd bob blwyddyn yn wledd Eisteddfod yr un mor llwyddianus. Mae Chefn-llwyd i’r llygaid ac yn ddathliad arbennig o dalent a ymdeimlad o gyffro a gwefr eisoes ar droed yn - seiclo heb olau chrefft ieuenctid Cymru. y Bae wrth i’r Eisteddfod agosáu ac edrychwn - darparu mwy o bresenoldeb ^ Mae disgwyl oddeutu 15,000 o gystadleuwyr ymlaen at Wylyl i’w chofi o yma ym mis Mai.” gweladwy gan yr Heddlu i’r Eisteddfod gyda’r goreuon yn mynd Am fwy o wybodaeth am yr Eisteddfod ewch ymlaen i berfformio ar lwyfan enwog Theatr i www.urdd.org . I gysylltu ynglñn â gwirfoddoli Bydd y cyfarfod nesaf ym Donald Gordon, Canolfan y Mileniwm. Yn cysylltwch â [email protected], clercio@urdd. Mhenrhyn-coch nos Iau 16eg o ôl yr arfer eleni mae’r Eisteddfod yn edrych org neu ffonio 029 2063 5690. Fehefi n am 7.00 yn festri Horeb.

templatelliw.indd 3 7/4/09 10:04:11 4 Y TINCER EBRILL 2009

GWAITH Y BORTH GARDDIO Dydd Gweddi Byd-Eang y Chwiorydd SYM Y Borth yn y Neuadd Gymunedol, nos Fercher, 18 March. Derbyniwyd adroddiadau am gyfarfod Dydd Gwener, 6 Mawrth, yn Eglwys Sant Mihangel, Grãp y Fedwen yn Neuadd Waunfawr, nos Fercher Eglwys-fach, cynhaliwyd Gwasanaeth Rhyngenwadol 11 Mawrth: trefnwyd y cyfarfod gan Susan James. ar gyfer Dydd Gweddi Byd-Eang y Chwiorydd. Cyhoeddodd Margaret Griffi ths fod tîm dartiau’r Am bob math o Cymerwyd rhan gan aelodau o bob enwad yn Y Borth Borth wedi cyrraedd rownd olaf cystadleuaeth y Sir. waith garddio a’r ardal. Thema’r Gwasanaeth oedd, “Yng Nghrist y ffoniwch Robert ar mae aelodau lawer ond un corff” ac fe’i drefnwyd, eleni, Siaradwraig y noson oedd Sarah Reynolds, Ynys-las, a (01970) 820924 gan Chwiorydd Papua Guinea Newydd. ddangosodd y grefft o blygu darnau bychain o bapur i wneud addurniadau. Diolchwyd iddi gan Heather Pregethwyd gan Y Parchg Enid Morgan, a edrychodd Bustin. yn ôl, gydag edmygedd a hoffter, ar wragedd Oes Fictoria a blynyddoedd cynnar y ganrif ddiweddar Clwb yr Henoed yng Nghymru, oedd wedi sefyll gyda’i gilydd yn erbyn tlodi, meddwdod a phob anfantais i fagu eu plant yng Dydd Iau, 12 Mawrth, yn Neuadd Gymunedol Y Borth, ngobaith byd gwell. Yr un modd, mae chwiorydd Papua difyrrwyd aelodau o Glwb yr Henoed gan ddisgyblion Guinea Newydd yn cydweithio, heddiw, i ddylanwadu Ysgol Craig yr Wylfa. Edrychir ymlaen bob amser at ar gymdeithas ac i ledaenu cariad Duw. Diolchir i eu croesawu ac, unwaith eto, fe fwynhawyd rhaglen chwiorydd Eglwys Sant Mihangel, a ddarparodd de a amrywiol o ganeuon, adroddiadau, perfformiadau bisgedi ar ddiwedd Gwasanaeth dyrchafol. offerynnol a disgo-ddawnsio. Diolchwyd i’r plant ac i’w hathrawon gan Betty Horton, Cadeirydd y Clwb. Eglwys Sant Mathew Y siaradwraig wadd yn y cyfarfod, ddydd Iau, 26 Gwasanaethau’r Pasg Mawrth, oedd Robin Ashton, Swyddog Hysbysrwydd Cyngor Henoed Ceredigion. Eglurodd Robin y 9 Ebrill, Dydd Iau Cablyd, am 7pm: Cymun Bendigaid rhychwant eang o fudd-daliadau sydd ar gael i’r hen ac 10 Ebrill, Dydd Gwener y Groglith, am 2pm: Litwrgi a i’r anabl. Diolchwydd iddi gan Betty Horton. Myfyrdod 12 Ebrill, Dydd Sul Y Pasg, am 8am: Cymun Bendigaid Y Lleng Brydeinig 12 Ebrill, Dydd Sul y Pasg, am 11.15am: Cymun Bendigaid Cyfarfu aelodau o’r Lleng Brydeinig yn Neuadd 12 Ebrill, Dydd Sul y Pasg, am 6pm: Gwasanaeth Gymunedol Y Borth, nos Fercher, 25 March. Y siaradwr Hwyrol gwadd oedd yr Asgell-Gomander Roger Griffi ths (gynt o’r Llu awyr) a roes adroddiad ar hanes Ffrynt y Sefydliad y Merched Gorllewin yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Gofalwyd am y noson gan y Parch. Ddr. David Jo Jones (Llywydd) oedd y Cadeirydd yng Nghyfarfod Williams.

“Tangnefedd i Chwi!”

Mae geiriau cyntaf Iesu i’r disgyblion ar ôl ei yw’r hyn a wna rhwng y geiriau (ad.20). Dengys atgyfodiad yn rhyfeddol - “Tangnefedd i chwi!” Iesu ôl ei ddioddefaint - ei ddwylo a’i ystlys a (Ioan 20:19). Noda efengyl Ioan i Iesu ymweld â’r drywannwyd. Dyma sylfaen y tangnefedd mae disgyblion gyda’r nos. Roeddynt yn llawn ofn - Iesu’n rhoi - ei farwolaeth ar y Groes. dyma gyfnod o dywyllwch a storm ym mywyd Nid jyst enghraifft arwrol o ddiffyg y disgyblion. Tridie yn gynt dienyddiwyd eu hunanoldeb oedd marwolaeth Iesu. Mae’n harweinydd mewn ffordd gwbl greulon. Ai nhw llawer mwy. Ar Groes Calfaria symudodd Iesu fydde nesaf? ein heuogrwydd a methiant trwy dderbyn y Yng nghanol y tywyllwch, dyma Iesu’n gosb haeddiannol yn ein lle. Fe’n rhyddhaodd ymddangos. Dyma’u harweinydd wedi atgyfodi ac o dywyllwch gofi dus ac agorodd y ffordd i ni yn cynnig tangnefedd. Does dim rhaid dychmygu adnabod Duw. Enillodd inni heddwch sydd eu hymateb am fod efengyl Ioan yn dangos hyn - “goruwch pob deall”, sy’n dilyn profi maddeuant “llawenychodd y disgyblion” (ad.20). a gobaith tragwyddol. Ry’n ni’n byw mewn dyddiau o ansicrwydd. Cafodd y disgyblion dangnefedd a llawenydd Mae’r credit crunch wedi datgelu mor fregus wrth edrych ar Iesu a’i glwyfau. Beth am i yw ein tangnefedd. A hyn oll yn ychwanegol chi edrych ac ymddiried yn Iesu y Pasg hwn? i’r gofi diau traddodiadol - afi echyd, problemau Gallwch ddechrau trwy ddarllen un o’r efengylau. teuluol, amgylchedd a diogelwch cenedlaethol. Ewch i www.free-online.org am fwy o wybodaeth. Mae ein cydwybod hefyd yn aml yn ein procio Steffan Jones - mae ymdeimlad o fethiant yn nodweddi llawer yn ein cymdeithas heddiw. Efallai eich bod chi’n Mae Steffan Jones yn frodor o Rydaman Salon cwn^ teimlo’r di-obaith yma? ac yn byw ym Mhenrhyn-coch. Mae’n Torri cwn^ i fri safonol Mae gwir dangnefedd yn beth prin, i’w swyddog maes gydag Undebau Cristnogol y ddymuno a’i drysori. Myfyrwyr (UCCF) Goginan Mae datganiad Iesu o bwys, ac felly mae’n ei Kath 01970 880988 ail-adrodd (ad.21). Ond yn fwy arwyddocaol byth 07974677458

templatelliw.indd 4 7/4/09 10:04:12 Y TINCER EBRILL 2009 5

LLANDRE TAFARN TYNLLIDIART Ty Bwyta a Bar Symud Tñ Prydau neilltuol y dydd Prydau pysgod arbennig Dymuniadau gorau i Rose ac Aled Rowlands, Cinio Dydd Sul Clychau’r Gog, sydd wedi symud i Nant Seilo, Bwydlen lawn hanner dydd Penrhyn-coch. Gobeithio y byddant yn hapus neu yn yr hwyr yn eu cartref newydd. CROESO (mantais i archebu o fl aen llaw) Marwolaeth CAPEL BANGOR 01970 880 248 Trist yw cofnodi marwolaeth Marjorie Roberts, Chatfi eld gynt, a fu farw yn Hafan y Waun, Aberystwyth, yn ddiweddar.

Eglwys Llanfi hangen Genau’r-glyn

Mae’n dda gweld y Parchedig Brian Thomas yn ôl yn cynnal gwasanaethau ar ôl cyfnod hir o salwch.

Te Bethlehem

Cynhelir Te Bethlehem, Nos Wener, 5ed o Fehefi n am 6.30 yr hwyr.

Merched y Wawr Genau’r-glyn

Rydym wedi cael sawl noson ddiddorol yn ystod 2009. Ym mis Ionawr daeth Hedd Piper atom ac fe lwyddodd i drosglwyddo yn ddiddorol iawn agweddau o’i waith fel ceiropractegydd i ni. Dysgom sut mae gofalu am ein cyrff a’r dewis o driniaethau sydd ar gael.

Dathlu Gãyl Ddewi (er braidd yn gynnar) Priodwyd Joe Hill (Maeshenllan, Llandre) a Sandie Stewart (Lôn Glanfrêd, mewn cinio tri chwrs blasus yng nghlwb golff Llandre) yn Aberystwyth ar 28ain Chwefror. Maent yn treulio’r mis mêl yn Ne y Borth oedd yr arlwy ym mis Chwefror. Ffrainc ym mis Mai. Mae’r ddau wedi ymgartrefu yng Nghaerdydd. Pob lwc Cafwyd noson hyfryd yng nghwmni ein gãr iddynt gwadd Dewi Hughes. Clywsom am ei hanesion yn perthyn i gôr, bu llawer o chwerthin ac roedd y gwmnïaeth yn felys. COLOFN CFfI Daeth mis Mawrth a Gwenda James un o drigolion Llandre ac yn nyrs ardal wrth ei Swyddogion newydd galwedigaeth. Soniodd sut y mae pwyslais ar Cynhaliwyd dawns dewis swyddogion newydd gadw cleifi on yn eu cartrefi ac ychydig am y i’r sir, nos Wener y 6ed o Fawrth yng ngwesty’r gofal sydd ar gael iddynt. Bu Llinos yn ddigon Marine, Aberystwyth. Cafwyd noson hwylus dewr i gynnig ei throed er mwyn arbrofi gyda a chyhoeddwyd mai’r aelodau canlynol fydd Heledd Thomas. Cynhaliwyd cystadleuaeth theclyn clywed pyls. Mae gwaith nyrs ardal swyddogion newydd y sir am y fl wyddyn ‘Call My Bluff’ hefyd yn ystod y dydd a daeth wedi newid tipyn a diolch i Gwenda am roi o’i 2009-2010:- y tîm yn gydradd 2il sef Hedydd Davies, Cerys hamser prin i ddod atom. Hefyd yn ystod y Brenhines: Manon Richards, Llanwenog Jones a Luned Mair. Llongyfarchiadau mawr! noson ymunodd Elizabeth Evans a ni, hi yw Ffermwr Ifanc: Emyr Evans, Felin-fach ein trefnydd sirol ac mae bob amser yn braf Morwynion: Hedydd Davies, Bro’r Dderi; Eleri Rhowch gynnig arni cael ei chwmni. James, Tal-y-bont; Nos Wener, y 13eg o Fawrth, cafwyd noson Mererid Jones, Felin-fach ac Einir Ryder, hwyliog iawn o ‘Rhowch gynnig arni’ yng Pont-siân. ngwesty Llanina, Llanarth. Bu sawl tîm Llongyfarchiadau i chi gyd a dymuniadau gorau yn cystadlu gydag aelodau presennol a yn ystod y fl wyddyn. chyn-aelodau’r mudiad yn cydweithio yn rhagorol i greu adloniant ysgafn i’r gynulleidfa. GOGINAN Siarad Cyhoeddus Saesneg, Cymru Plesiwyd y digrifwr a’r beirniad am y noson, Cynhaliwyd cystadleuaeth siarad cyhoeddus sef Ifan Gruffydd, Tregaron yn fawr. Tîm Diolch Saesneg, C.Ff.I. Cymru ar y 7fed o Fawrth yn Felin-fach ddaeth i’r brig – da iawn wir! Llantrisant. Daeth tipyn o lwyddiant i’r aelodau a fu yn cynrychioli’r sir ac ar ddiwedd y dydd, Digwyddiadau Hoffai trigolion Goginan sydd yn defnyddio y daeth Ceredigion yn gydradd 4ydd. Daeth Ebrill 4 Diwrnod Maes y Sir yn Nhregaron safl e bws ger yr Eglwys ddiolch o galon i Eirlys y tîm dan 26 oed yn 2il sef Rhian Bellamy, Ebrill 6 Cwis Iau y Sir Davies, Brynmeillion ac Ifan ag Anne Mason Mererid Davies, Helen Howells a Wyn Thomas. Ebrill 17 Gala Nofi o’r Sir yn Aberaeron Davies, Rhiwfelen am lanhau y caban bws. Mae Daeth y tîm dan 21 oed yn 3ydd sef Enfys Mai 9 Mabolgampau’r Sir ar gaeau Ysgol yn awr yn bosib gweld a oes rhywun yn aros Hatcher, Cerys Jones, Llñr Jones, Luned Mair, a Gyfun Llanbedr Pont Steffan am y bws.

templatelliw.indd 5 7/4/09 10:09:57 6 Y TINCER EBRILL 2009

BOW STREET

Suliau Mai Dydd Gweddi Byd Eang y Chwiorydd Eglwys Llanfi hangel Genau’r-glyn Capel y Garn Tro Capel Noddfa oedd cynnal y cyfarfod Mrs Glenys Evans, Mrs Susan Jenkins, Mrs http://www.capelygarn.org/ gweddi eleni ar ddydd Gwener 6ed o fi s Elizabeth Collison, Mrs Hazel Pitt, Mrs Angela 10 a 5 Mawrth. Fe’i cynhaliwyd yn y prynhawn am y Wise, Mrs Jay Evans, Mrs Margery Gill. 3 Beti Griffi ths Bugail tro cyntaf ers ei ddechrau. Capel y Garn 10 Cymanfa ganu Bethel Aberystwyth 10 a 5 Mrs Mary Thomas, Mrs Elen Evans, Mrs 17 Bugail Croesawodd Mrs Mair Lewis, Noddfa y Bethan Jones, Mrs Shân Hayward, Mrs Meinir 24 Alwyn Roberts chwiorydd oll, o’r tair eglwys sy’n uno i Lawry, Miss Kathleen Lewis, Mrs Ann Wynne gynnal y cyfarfod a diolchodd i’r rhai a Jones, Mrs Meinir Roberts, Mrs Vera Lloyd. Noddfa gymerodd ran. Mrs Eryl Ifans, Noddfa oedd wrth yr organ. 3 Oedfa am 2.00. Gweinidog. Cymundeb. Mrs Dinah Henley a Mrs Jean Davies oedd 10 Cymanfa ganu Bethel Aberystwyth 10 a 5 Capel Noddfa y casglyddion ac fe gasglwyd £50 at waith y 17 Uno yn y Garn am 10.30 Mrs Beryl Bowen, Mrs Sylvia Smith, Mrs mudiad a llenyddiaeth Gristnogol a £4.20 o 24 Oedfa am 5.00 - Gweinidog Gwyneth Hunkin, Mrs Janet Petchie, Mrs Noddfa at gludiad y Rhaglenni. Addurnwyd 31 Oedfa am 10.00 - Gweinidog Diana Jones, Ms Elizabeth Wyn. y capel gyda blodau gan Ms Elizabeth Wyn. Mrs Mair Lewis, Noddfa a draddododd yr anerchiad ar y thema “Yng Nghrist y mae aelodau lawer ond un corff”.

Paratowyd y gwasanaeth eleni gan Chwiorydd Papua Guinea Newydd, a’i chyfi eithu i’r Gymraeg gan Mrs Nan Lewis, Peniel, Caerfyrddin.

Mae gwlad Papua yn cael ei ddisgrifi o fel ‘Mynydd o aur yn nofi o ar fôr o olew’, llawer o adnoddau naturiol aur, arian, olew a nwy. Er hynny llawer o dlodi i Amaethyddiaeth yn bwysig iawn iddynt. Gwlad â nifer o ieithoedd, aml ddiwylliant, a chrefyddau’r Cristnogion yno sylweddolodd mai trwy weithio gyda’i gilydd i ledaenu Cariad Duw y mae dylanwadu ar y gymdeithas. Yr uniad yma a’i harweiniodd at y thema eleni - “Llawer o aelodau ond un Corff”.

Roedd Chwiorydd Noddfa wedi paratoi lluniaeth ysgafn ar ôl y gwasanaeth er mwyn cael cymdeithasu â’i gilydd.

Aelodau o Grw^p Help Llaw y Garn gyda’r teganau meddal a’r dillad y maent wedi bod yn eu gwau i’w Merched y Wawr Rhydypennau hanfon i gartref Little Oaks, cartref i blant amddifad, yn Limpodo, gogledd Affrica Cynhaliwyd ein noson dathlu Gãyl Ddewi nos Lun, Mawrth y 9fed, gyda chinio yn Tñ’n Llidiart, Capel Bangor. Croesawodd ein Llywydd, Lisa Davies, yr aelodau i’r noson. Ar ôl mwynhau pryd o fwyd blasus (er bod nifer o’r aelodau yn neud “colli pwysau noddedig” i godi arian tuag at Apêl Nyrs y Galon Ceredigion) roedd y platiau yn lan iawn. Y Gãr gwadd am y noson oedd Alun Jenkins o Bontarfynach. Mae Alun yn adnabyddus iawn i’r aelodau gan ei fod wedi bod yn rhan bwysig o gwmni drama Rhydypennau. Cafwyd noson hwyliog iawn a diolchwyd yn gynnes iawn iddo gan Lisa Davies.

Llongyfarchiadau i Mair Davies ar ddod yn fam-gu unwaith eto – i Tomos Harry – brawd bach i Siôn.

Gwellhad buan

Gwellhad buan i Gwyn Jones, Llys Maelgwyn, Bow Street sydd wedi treulio cyfnod yn Ysbyty Bron-glais yn ddiweddar.

Gwellhad buan hefyd i Vera Lloyd, Maes Ceiro sydd wedi bod yn anhwylus yn ddiweddar. Bore Coffi a drefnwyd gan Grw^p Help Llaw y Garn ar 21 Mawrth i godi arian tuag at ymgyrch ddiweddaraf Eric Harries i Mostar, Bosnia.

templatelliw.indd 6 7/4/09 10:04:14 Y TINCER EBRILL 2009 7

Noson o adloniant Cymdeithas Lenyddol y Garn Bydd Eric Harries yn gadael am Mostar ar y 3ydd o Ebrill gyda`n dymun iadau gorau am Dewch draw i Neuadd Rhydypennau nos I gloi’r tymor am eleni, nos Wener, 20 siwrne ddiogel a bendithiol. Wener Ebrill 24ain am 7 o’r gloch i fwynhau Mawrth, aeth aelodau’r Gymdeithas i’r noson o adloniant gan dalentau lleol. Trefnir Llyfrgell Genedlaethol. Yno, mwynhawyd Ar y Sgrin y noson gan elusen lleol Pocket of Dreams detholiad o ffi lmiau Cymreig, gan gynnwys ynghyd a Pwyllgor Neuadd Rhydypennau. y clasur Noson Lawen - a ddaeth â llawer Nos Sul y Pasg dangosir y ffi lm ‘Skellig’ ar ‘Sky Tocynnau: Oedolion £3.50, Plant £2.00. plant o atgofi on nôl! Yna, ymlaen i Bendinas One’; ffi lm wedi’i seilio ar nofel rymus David o dan ddwy oed am ddim. Mae’r pris yn lle roedd bwffe wedi’i baratoi ar ein cyfer. Almond a gyhoeddwyd ym 1998. cynnwys lluniaeth ysgafn ar y diwedd. Croeso Diweddglo blasus i fl wyddyn lwyddiannus Un o’r merched bach sy’n chwarae rhan y babi cynnes i bawb. arall o gyfarfodydd. yn y ffi lm yw Ellie Mai Lloyd Jones, wyres Gwen Lloyd Jones, Lasynys (a merch Aled ac Swydd newydd Pob Lwc Amanda). Chwech wythnos oed oedd Ellie Mai pan ddechreuwyd ar y ffi lmio. Mab arall Dymuniadau gorau i Janet Evans, 96 Bryncastell, Mae Lowri Lewis, gynt o Brynawel, Pen-rhiw, Gwen, sef Huw Lloyd Jones (Lloyd Ellis), yw yn ei swydd newydd yn Adran Gwasanaethau Bow Street, a nawr yn byw ym Mhenarth, Cyfarwyddwr Cynorthwyol Cyntaf y ffi lm. Cyhoeddus y Llyfrgell Genedlaethol. Gobeithio wedi dechrau busnes newydd fel cyfi eithydd a Enillodd y nofel Skellig Fedal Carnegie a y bydd yn hapus iawn yno. darllenwraig profl enni. Pob lwc iti Lowri ar dy Gwobr Whitbread am y llyfr gorau i blant yn fenter oddi wrth Mam, Dad a Rhys. 1998 ac yn 2007 fe’i dewisiwyd fel un o’r deg Llongyfarchiadau nofel orau i blant a gyhoeddwyd yn ystod y Cydymdeimlad 70 mlynedd diwethaf. Cafodd y nofel hefyd Llongyfarchiadau i Mared a Dylan yn ganmoliaeth uchel iawn gan yr awduron Phillip Twickenham ar enedigaeth mab, Ifan Huw, ãyr Yr ydym yn cydymdeimlo`n ddiffuant â Mrs Pullman a Melvin Burgess. i Robert a Delyth Jenkins, 9 Maes Ceiro. Louisa Phillips a`r teulu, 29 Maes Ceiro, ar farwolaeth ei chwaer Doris o Dal-y-bont wedi cystudd blin yn ddiweddar.

Cymorth i Bosnia

Bore Sadwrn, 21ain o Fawrth, cynhaliwyd Bore Coffi yn y Garn i dderbyn cyfraniadau ariannol at waith Eric Harries gyda`r anghenus ym Mostar, Bosnia. Derbyniwyd y swm anrhydeddus o £850. Gwerthfawrogwn gefnogaeth a haelioni Eglwysi Gofalaeth y Parchedig Wyn Morris, Eglwys Llanfi hangel

Geneu`r-glyn, Capel Noddfa, Cartref Y TINCER Tregerddan a chyfeillion lu yn y gymuned.

ABER-FFRWD A CWMRHEIDOL

Newyddion trist teulu i gyd yn yr amser trist ardal Pontrhydfendigaid. yma. Diolch i aelodau Capel Daeth ton o dristwch dros Llwyn-y-groes am gael yr ardal pan glywsom am Urdd y Benywod defnyddio y Capel ar y farwolaeth erchyll Helen noson yma. Jenkins drwy ddamwain yn Cawsom noson ddiddorol ei chartref ar Fferm y Moc, iawn yng nghwmni Charles Genedigaeth Ffostrasol. Merch Jean a’r Arch dechrau mis Chwefror. diweddar Emrys Davies gynt o Croesawodd Nancy Evans ef Llongyfarchiadau i deulu y Llun o’r cywion Pasg a baratowyd gan aelodau Grw^p Fferm Aber-ffrwd oedd Helen i’n plith a chawsom lawer o Ddol ar enedigaeth merch Help Llaw y Garn fel rhan o’r ymgyrch i godi arian i ac yn chwaer i Janet a Linda. straeon difyr iawn ganddo fach, Francesca, chwaer fach i Bosnia. Cofi wn yn arbennig am y am ei fywyd cynnar yn Amy.

M & D PLUMBERS

Gwaith plymer & gwresogi Prisiau Cymharol; Gostyngiad i Bensiynwyr; Yswiriant llawn; Cysylltwch â ni yn gyntaf ar 01974 282624 07773978352

templatelliw.indd 7 7/4/09 10:04:14 8 Y TINCER EBRILL 2009

PENRHYN-COCH

Suliau Mai Horeb

http://www.trefeurig.org/ cymdeithasau-horeb.php 3 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 10 Cymanfa ganu Bethel Aberystwyth 10 a 5 17 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog 24 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog

Clwb Cinio Cymunedol

Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Eglwys dyddiau Mercher 22 Ebrill, 13 a 27 Mai. Cysylltwch â Egryn Evans 828 987 am fwy o fanylion neu i fwcio eich cinio

Dymuniadau gorau

Dymunwn yn dda i Max Jenkins, Ger-y-llan, sydd wedi cael clun newydd yn ddiweddar.

Merched y Wawr Penrhyn-coch Phil Davies, y gw^r gwadd, yn ei elfen yn annerch aelodau Cymdeithas y Penrhyn yn eu cinio Gw^yl Ddewi yng Nos Iau’r 12fed o Fawrth i ddathlu Gãyl Ddewi Ngwesty Richmond, Aberystwyth. aeth ein cangen i gadw’n heini yn ‘Shape Shifters’ yn Aberystwyth, gyda rhai ohonom yn gwylio yn unig ac yn mwynhau gweld y merched yn ymarfer ar y gwahanol offer oedd ar gael yno. Roedd yn agoriad llygad i weld pawb yn cadw’n heini, am fod cymaint o bwyslais ar gadw’n iach heddiw. Diolchwyd i Karen y perchennog a Carys un o’i staff am eu croeso a’i help yn ystod y noswaith gan Glenys Morgan. Coeliwch neu beidio fe aeth pawb wedyn i’r Llew Du yn Heol y Bont i gael swper o gawl a phwdin o darten afalau a hufen, a the a choffi . Diolchwyd i Sandra a Bethan am y swper ardderchog gan Sue Hughes. Do! Roedd yn noson hwyliog dros ben. Dymunwyd pen blwydd hapus i Wendy Reynolds un o’n haelodau a oedd newydd ddathlu pen blwydd arbennig. Edrychwn ymlaen y mis nesaf i groesawu Bethan Gwanas atom i’n diddori. Dathlu Gw^yl San Badrig ym Mhenrhyn-coch Gwellhad buan

Dymunwn wellhad buan i Delyth Jones, 1 1, 074 ymwelwyr unigol yn edrych ar Cofi wch am yr isod ! Glanceulan, a fu yn yr ysbyty yn ddiweddar 27, 509 o dudalennau o 37 o wledydd. yn cael triniaeth. Mae yna amryw yn yr ardal Daw’r mwyafrif o 2, 401 o’r DU; 52 = UDA; 8 = Cynhelir Gymanfa Ganu yn Eglwys St Ioan wedi bod yn anhwylus iawn yn ddiweddar. Yr Almaen; 8 = Sbaen; 7 = Ffrainc Penrhyn-coch ar nos Sul 3ydd o Fai am 7.30 y.h. Dymunwn wellhad buan i bawb. Tudalen gartref: = 3, 373 yng nghwmni Cantre’r Gwaelod dan arweiniad Lluniau Agnes Morgan = 2, 119 Mrs Eleri Roberts. Y gyfeilyddes fydd Mrs Cydymdeimlad Oriel Hugh Jones = 1, 108 Eirwen Hughes a’r unawdydd Mrs Jen Roberts. Digwyddiadau = 772 Mynediad trwy raglen £5. Estynnwn ein cydymdeimlad â Ken Williams, Oriel Hugh Jones 2 = 741 Glanceulan ar golli ei chwaer-yng-nghyfraith, Mudiadau a Chymdeithasau = 655 Ar Sadwrn 9fed o Fai cynhelir Cinio’r Tlodion sef Jean Williams, Clarach. Y Tincer = 655 yn neuadd Eglwys Penrhyn-coch rhwng 12 Awduron Lleol = 585 a 1.30 y prynhawn. Croeso cynnes i bawb i Priodas Horeb = 496 gefnogi’r achos, bydd yr elw yn mynd tuag at Local Authors = 461 Wythnos Cymorth Cristnogol. Llongyfarchiadau a dymuniadau da i Janis a Hanes Trefeurig = 446 Ray ar eu priodas ar y 28ain o Fawrth. Newyddion = 445 Ar y 11eg Gorffennaf cynhelir Te Hufen a Lluniau Hugh Jones 3 = 433 Mefus yn Neuadd Eglwys Penrhyn-coch gydag Gwefan Trefeurig Lluniau Eisteddfod 2008 = 415 arddangosfa ‘Atgofi on’ yn yr Eglwys. Hugh Evans Photos = 393 Dyma’r ystadegau diweddaraf o niferoedd o Phil Davies, y gãr gwadd, yn ei elfen yn ymwelwyr i’r Wefan: Croeso annerch aelodau Cymdeithas y Penrhyn yn eu cinio Gãyl Ddewi yng Ngwesty Richmond, 2, 545 o ymwelwyr rhwng 1 Mai 2008 a 18 Maw Croeso i Iwan Bryn a Nerys sydd wedi symud i Aberystwyth. 2009. 4 Garn Wen.

templatelliw.indd 8 7/4/09 10:04:17 Y TINCER EBRILL 2009 9

PEN-LLWYN A CAPEL BANGOR MADOG

Yn yr Ysbyty Suliau Mai Madog 2.00 Cofi on gorau i Mrs Gwyneth Harries, 3 Beti Griffi ths Cefnmelindwr, sydd ar hyn o bryd yn Ysbyty 10 Cymanfa ganu Bethel Aberystwyth 10 a 5 Bron-glais. Gobeithio iddi deimlo yn well yn 17 Bugail fuan. 24 Alwyn Roberts

Hefyd bu Mrs Nan Howells, Cefnddwylan, yn yr ysbyty yn derbyn llawdriniaeth feddygol am glun newydd. Hyderwn ei bod yn llai poenus TREFEURIG erbyn hyn, ac y caiff adferiad buan, a bydd yn ôl yn ei chartref cyn bo hir. Dymuniadau Eisteddfodol gorau Nan. Llongyfarchiadau a phob dymuniad da i Lisa Cydymdeimlad Healy, Maes Meurig, ar ddod yn ail ar yr unawd o sioe gerddorol 19-25 oed ac yn gyntaf Estynnwn gydymdeimlad â Mrs Glenys ar y cyfl wyno alaw werin unigol 19-25 oed yn Gruffudd, Pennant, a’r teulu; Glenys wedi colli Eisteddfod Aelwydydd Rhanbarth Ceredigion chwaer - Mrs Edith Gronow - a hunodd yn yr Urdd. Pob dymuniad da iddi ym Mae ddiweddar yn Ysbyty Bangor. Roedd y ddwy Caerdydd ddiwedd Mai ar yr alaw werin. yn agos iawn, meddyliwn amdani yn ei cholled.

Mr Edwin Glyndwr Vaughan, Maesawel, ( Rhiwarthen Isaf gynt) DÔL-Y-BONT

Sydyn iawn oedd marwolaeth Mr Glyndwr Mr Edwin Glyndwr Vaughan Geni wyres fach Vaughan yn y diwedd, yn 82 mlwydd oed. Gwyddom mai dirywio oedd ei iechyd yn Llongyfarchiadau i Sã Gerallt, Leri, ar ddiweddar o wythnos i wythnos. Ond taenwyd Roedd hefyd yn un o aelodau sylfaenol y enedigaeth wyres fach. Ganwyd Lisa Glas i ton o dristwch fore Sul, pan glywyd ei fod pwyllgor gweithiol i godi arian i adeiladu y Polly a Dafydd Gerallt ar 17 Mawrth yn Ysbyty wedi huno yn ei gartref nos Sadwrn Mawrth neuadd bentref ym Mhen-llwyn. Bron- glais. Pob dymuniad da i’r teulu bach. 21ain; ble y cafodd pob gofal gan ei briod Enid Bendithiwyd Glyn ac Enid ag un merch ynghyd â nyrsus Meddygfa’r Llan, a gofalwyr Meinir. Carai fod yng nghwmni plant, a eraill, a oedd yn galw o dro i dro. Digon dotiodd ar ei ãyr bach, pan anwyd Aled i CYSYLLTWCH Â NI annifyr yw gweld dyn yn dioddef o ddiffyg Meinir a Glyn Roberts. [email protected] anal, ond arhosodd Glyn yn gymharol sionc Roedd wrth ei fodd hefyd yn siarad am blant hyd y diwedd, er y gwyddai nad oedd llwyr bach presennol Rhiwarthen Isaf, sydd yn helpu wellhad. pan fo angen ac yn galw weithiau ym mynglo Daeth ei dad Edwin Llywelyn o Lundain i Maesawel wrth fynd nôl ac ymlaen y lôn, i’r Roberts, ( mab yng nghyfraith) Aled Roberts Riwarthen Isaf at ei ewythr fl ynyddoedd yn ôl. fferm. (ãyr) a Richard a Ceredig Vaughan ( neiaint). Ymhen amser, priododd â Annie Ellen Parry Gwnaeth Glyn ei wasanaeth cenedlaethol Rhoddwyd y blodau yn y capel gan Miss Ann ym 1915, ond bu farw ei wraig ymhen tair yn y fyddin, dramor yn India a Malaysia, a Vaug han . blynedd. Ail briododd â Martha Ann Davies a chofi wn rai ohonom am yr anrhegion a ddaeth Derbyniwyd rhoddion trwy law Mr Martin ganwyd Glyn yn un o dri o feibion, Glyn, Dei adref i’w nithoedd o Singapore. Oedd, mi roedd Davies a Mr Eilir Morris, tuag at Nyrsus y ac Ossie. yn ffrind i blant. Gymuned Meddygfa’r Llan. Mynychodd ysgol Pen-llwyn ac Ysgol Cynhaliwyd ei angladd Ddydd Sadwrn Chwith meddwl am Maesawel heb Glyn Ardwyn, yna daeth adre i weithio ar y fferm. Mawrth 28ain yng nghapel Pen-llwyn, dan Vaughan; diolch i Dduw am ei fywyd, a boed Priododd â Enid Hughes yn Rhagfyr 1953. arweiniad y Parchedig Ifan Mason Davies, iddo orffwys mewn hedd. Roedd ei dad erbyn hyn yn wael iawn a bu yn cael ei gynorthwyo gan y Parchedig Estynnwn ein cydymdeimlad dwysaf yr farw ym mis Mawrth 1954, yn gadael Glyn a’i Athro Tudno Williams, a’r Parchedig Gordon ardal â’i briod Enid, Meinir a Glyn (merch a frodyr yn reolwyr fferm Rhiwarthen, ac yn Macdonald. mab yng nghyfraith) Aled (ãyr) Megan a’r teulu ddiweddarach Glyn ac Ossie yn unig, gan i Dei Yr organyddes oedd Mrs Cynthia Evans, a ( chwaer ) Ann Vaughan (nith) a’r cysylltiadau symud lawr y ffordd i Trering. dosbarthwyd y tafl enni gan Mr Gareth Jones teuluol a ffrindiau eraill, nad ydynt yn byw ym Wedi marwolaeth eu mam, gwerthwyd y a Mr Gwilym Jenkins.Y cludwyr oedd Glyn Mhen-llwyn ac yn rhy niferus i’w henwi. fferm yn 2002, ond yn anffodus yn fuan iawn, collwyd Ossie a bu hyn yn ergyd iddo. Yn ôl pob sôn roedd Mr Glyndwr Vaughan yn ffarmwr o fri, roedd yn bleser i weld ei waith yn trin y cloddiau, ac aredig y tir. Roedd pob creadur bob amser mewn cyfl wr rhagorol. Dyma oedd ei foddhad. Roedd yn fugail da i’w ddefaid ac yn Llywydd Cymdeithas Defaid Mynydd Ceredigion. Roedd cynnyrch ei ardd bob amser yn werth ei weld ac arferai arddangos mewn sioeau cyn dechrau ar y gwaith beirniadu. Meddai ar lais tenor hyfryd iawn, ac arferai fynychu yr ysgol gân a chymanfaoedd y cylch, a bu yn aelod o gôr Melindwr.

templatelliw.indd 9 7/4/09 10:04:21 10 Y TINCER EBRILL 2009

ADOLYGIAD COLOFN MRS JONES J. Towyn Jones Rhag ofn ysbrydion: chwilio am y gwir am straeon Fe feddyliais i lawer gwaith o le y difrifol ar Ebrill y cyntaf fel i ysbryd. Cymdeithas Lyfrau Ceredigion, 2008. tarddodd yr arfer o dynnu coes ar Leopold 1 olddyddio y cytundeb 256t. £9.99 y cyntaf o Ebrill a chefais ateb o i’w gynghrair yn erbyn Twrci i fath yn Wikipedia.Yr ateb cywir 31 Mawrth 1683 er mai’r cyntaf yw nad oes neb yn siwr iawn o le o Ebrill yw diwrnod go iwan y Nid cyfrol i’r rhai sydd am y daw’r arfer ond y mae’n bosibl cytundeb. ddarllen straeon ysbryd iasol i’r arfer gychwyn yn fuan wedi Mae’r arfer o chwarae triciau ar mo hon. Mae’r straeon hynny mabwysiad y calendar Gregoraidd bobl yn arfer y mae’r cyfryngau rhwng ei chloriau ond mae hi yn 1582. Hynny yw, arferid y wedi ei gymryd, rwy’n siwr hefyd yn gyfrol a ddylai fodloni’r gair i ddisgrifi o rhywun a fynnai ein bod i gyd yn cofi o eitem darllenwyr hynny sydd ddim ymarfer y calendar Iwlaidd, gellid Panorama am y spaghetti am lyncu pob stori ysbryd heb dadlau, felly, mai term am rywun rhyfeddol a dyfai ar goed ond, chwilio ychydig yn ddyfnach am henffasiwn yw neu rywun sydd gan amlaf, digon diniwed yw’r ei gwreiddiau.. yn mynnu mynd yn groes i’r arfer hwyl. Gall cwmniau ennill Yr hen Ddyfed, yn fras, yw gyffredin. Ond gellir amau hyn cyhoeddusrwydd iddynt hwy maes yr ymchwil. Y Ddyfed oherwydd ceir cyfeiriad at driciau eu hunain trwy ddilyn yr arfer, sydd â chymaint o hud wedi ffwl Ebrill yn Chaucer. Theori fel y gwnaeth Burgerking pan bod o’i chwmpas hi erioed. arall, fwy deniadol efallai, yw mai gyhoeddasant fanylion am ei Mae’r awdur yn crwydro y tu cyfeirio y mae’r term at unrhyw byrgyr a oedd wedi ei chynllunio hwnt i Geredigion, Caerfyrddin un a âi ati i blannu ei ardd cyn ar gyfer pobl llawchwith. A dangos a Phenfro o dro i dro ond ar y Calan Mai, diwrnod cyntaf yr haf eu hochr ysgafn a dynol y mae cyfan, dyma gartref ysbrydol a trwy Ewrop.Yn y ddeunawfed gwleidyddion pan ymarferant dric chorfforol y cymeriadau mae ganrif, dadleuent mai Noa oedd y ar bobl.Yr hyn sydd yn syndod Towyn Jones yn olrhain eu ffãl Ebrill cyntaf am iddo anfon y yw parodrwydd y cyfryngau i hanes yn y gyfrol hon. gigfran o’r arch yn rhy gynnar ac wario arian ac ymdrech i osod Oes, mae yma gasgliad dweud stori, efallai, a thueddiad iddo wneud hynny ar y diwrnod y pranciau hyn at ei gilydd a’r o straeon o bob math am ambell waith i neidio o un stori cyntaf o’r mis Hebreaidd sydd yn modd y gallant hyd yn oed ysbrydion eglwysig, ysbrydion i’r llall. Casgliad o straeon yw cyfateb â’r cyntaf o Ebrill. Ond berswadio arlywyddion a chyrff gwrêng a bonedd fel ei gilydd, casgliad o straeon, heb gysylltiad nid yw hyn, ychwaith, yn wir, o llywodraethol i ymuno yn y ysbrydion trafferthus a charedig. rhwng y naill â’r llall. Mae reidrwydd, ynteu y fi sydd yn rhy sport.Wrth gwrs, nid oes unrhyw Ceir yma hefyd adrannau ar cyfrol sy’n ceisio dilyn trywydd amheus yn amau’r ddamcaniaeth broblem mewn tynnu coes, dim gymeriadau unigol pur nodedig ymchwil mwy thematig yn hon oherwydd mai mewn papur ond inni gofi o mai tynnu coes fel Dr Joseph Harries, o Dinas, anifail gwahanol. Weithiau mae newydd Seisnig ar 13 Ebrill 1789 a chael hwyl gyda ein gilydd ger Trefdraeth. yna ansicrwydd ynglñn â pha y cyhoeddwyd hi gyntaf? Ond fe yw’r bwriad, dylid osgoi unrhyw Nid yw’r awdur byth yn deulu mae’r gyfrol yn perthyn wyddys fod yr Iraniaid yn dathlu gellwair all frifo ac amharu ar derbyn y storïau hyn heb fynd i iddo. Sizdah Bedar, dyddiau’r cellwair, i bobl eraill. A’r drwg yw y gall olrhain yr hanes yn ei fanylder. Wedi dweud hynny, mae hon groesawu eu blwyddyn newydd, cellwair ffãl Ebrill gael effeithiau Pwy all yr ysbryd fod? Pa mor yn gyfrol ddifyr a darllenadwy mor gynnar a 536 BC, felly, rhyfeddol o annisgwyl.Yn 2002, gredadwy yw’r ffynhonnell? sydd nid yn unig yn adrodd hwyrach, yn wir fod yna gysylltiad cyhoedddodd un o bapurau A oes sawl fersiwn o’r un stori? straeon ysbryd ond, fel mae’n â’r hen Noa neu ei wehelyth. newydd Ottawa fod y gweinidog Sut mae hynny’n cymharu â dweud ar y clawr, yn chwilio Mae’n haws, am wn i, esbonio’r cyllid, Paul Martin, yn ymddeol motiffau a storïau eraill sy’n am y gwir am straeon o’r fath amwysedd nag esbonio hanes i fridio gwartheg a hwyaid. Stori digwydd ledled y byd? A phan ac yn sgil hynny yn tynnu at yr arfer.Y rheswm na ãyr neb ffãl Ebrill - ond fe roedd Paul mae’n dod o hyd i’r dystiolaeth, ei gilydd gyfoeth o hanes lleol a darddiad yr arfer yw ei fod yn Martin mor uchel ei barch fel yr mae’n nodi’r ffynonellau a’r hanes llafar a ddylai blesio sawl gyffredin trwy’r byd ar y naill law anfonodd y ‘newyddion’ farchnad dyddiadau’n fanwl. Dylai hyn cynulleidfa. ac yn gwbl ddigysylltiad â dim y stoc Canada i lawr yn enbyd gan fodloni’r amheuwyr. Arwel Rocet Jones gellid ei ddefnyddio i’w leoli mewn dorri cannoedd o fi loedd oddi ar Mae Towyn Jones yn nodedig hanes ar y llaw arall. Nid oes iddo, werth busnesau ac arian y wlad! fel un sy’n bencampwr ar Adolygiad oddi ar www.gwales. er enghraifft, gysylltiad â dathliad Ac fe gymerodd ddyddiau lawer adrodd storïau ysbryd ac efallai com, trwy ganiatâd Cyngor megis y Nadolig neu’r Pasg neu a a sawl gwadiad cyhoeddus gan y fod hynny’n cael ei adlewyrchu Llyfrau Cymru. gãyl rhyw sant neu ei gilydd, gãyl papur newydd, y llywodraeth a yn yr ychydig o frychau sydd gwbl leyg a seciwlar yw a’i hunig Paul Martin ei hun cyn i bethau yn y gyfrol. Mae gormodedd o fwriad yw gwneud ffãl o rywun ddod i drefn. Mae’n siwr fod y ebychnodau, lle byddai’n disgwyl trwy chwarae triciau arno.Yr unig papur wedi edifeirio na fyddai ymateb gan ei gynulleidfa petai’n ddau cafeat sydd yw fod yn rhaid wedi boddloni ar arfer Ffrancwyr i’r cellwair beidio cyn hanner dydd Canada a rhoi pysgodyn papur ar mewn llawer o wledydd ac mai’r rhywun! ffãl yw’r un sydd yn ceisio’r tric Wn i ddim beth yw’r ffãl os yw’n methu a bod y truan yn Ebrill gorau a chwaraewyd gan gweld trwy’r ymdrech. Mewn rhai ddarllenwyr y Tincer ond beth gwledydd, mae’r math o dric y am anfon yr hanes atom? Yr unig gellir ei chwarae yn gyfyng iawn, beth a wn i i sicrwydd ydi ei bod rhoi pysgodyn papur ar ddillad hi wedi hanner dydd ar y cyntaf rhywun yn Ffrainc a’r Eidal ac o Ebrill ac nad oes neb, am y tro ardaloedd Ffrengig Canada tra cyntaf ers blynyddoedd, wedi bod plant Antwerp yn cloi rhieni chwarae tric arnaf i. i mewn a’u rhyddhau am dal o felysion.Yn wir, cymaint yw’r A phob dymuniad am Basg teimlad na ddylid gwneud dim hapus i bawb ohonoch. [email protected]

templatelliw.indd 10 7/4/09 10:04:24 Y TINCER EBRILL 2009 11

Taith Patagonia Yng Ngorffennaf 2007 penderfynais gefnogi hirdaith gerdded i Batagonia, fi s Hydref 2008, a oedd yn cael ei drefnu gan yr elusen MENCAP. Golyga hyn fod yn rhaid casglu £3,500, yn ogystal a gofalu fy mod yn ddigon heini i gwblhau’r daith. Gan fy mod yn cadw’n eithaf ffi t beth bynnag, y dasg fwyaf oedd yr her i godi’r holl arian angenrheidiol. Cychwynais godi arian trwy drefnu cyngerdd, noson bingo a noson rasio ceffylau, a thrwy haelioni pobl, cymdeithasau, Banc Barclays ac yn arbennig plant ac athrawon Ysgol Gyfun Llanbedr Pont Steffan a fu yn hael dros ben. Erbyn cychwyn Hydref 2008 roedd y targed o £3,600 wedi ei wireddu. Roeddwn hefyd wedi cael yr holl frechiadau angenrheidiol ac wedi pacio yn barod i fynd. Beth bynnag, dau ddiwrnod cyn cychwyn, bu rhaid i mi roi’r gorau i deithio oherwydd salwch. Wrth gwrs roeddwn wedi fy siomi’n fawr, ond penderfynodd MENCAP y byddwn yn gallu trosglwyddo’r arian i daith arall yr oeddynt yn ei threfnu, a bod lle i mi fynd gyda hwy, ar daith beic y tro hwn, i Ariannin a Chile, yn Chwefror 2009. Penderfynais ar unwaith dderbyn y cynnig a ffwrdd a mi i Heathrow ar 13eg Chwefror, heb nabod neb o’r 39 cyfranogwyr eraill oni bai am gysylltiad ebost gydag un ferch. Roeddwn braidd yn nerfus a dweud y lleiaf! y diwrnod hwnnw, ond roedd Ond fel roedd hi’n digwydd ysbryd y gweddill yn hybu pawb bod doedd dim angen bod yn ymlaen. nerfus oherwydd roedd pawb Cychwynwyd y daith yn yn gyfeillgar iawn. Roedd Bariloche, yna dros yr Andes i gwahaniaeth oedran rhwng 18-75, Chile, a gorffenwyd wrth ymyl gyda deuddeg o ferched a 38 o llosgfynydd Orsono. Roeddem ddynion. wedi beicio bron 500km dros chwe Ar ôl 25 awr o drafaelio a thair diwrnod a theimlai pawb yn y taith awyren, cyrraeddasom diwedd eu bod wedi cyfl awni Bariloche (yn Ariannin) lle roedd gorchest. y beiciau yn aros amdanom, a Bob nos dros swper, roedd ffwrdd a ni. cynrychiolwyr MENCAP yn Arweinwyd y daith gan feicwyr egluro sut roedd yr arian a profi adol a oedd yn gweithio i gasglwyd yn mynd i wella gwmni lleol yn Ariannin a roedd bywydau unigolion a theuluoedd ein bagiau yn cael eu cludo gan gydag anhawsterau dysgu. Roedd fws o un lleoliad i’r llall bob nos. rhai o gyfranogwyr y daith yn Roedd y larwm yn canu am 6.15 byw neu yn gweithio gyda phobl bob bore (nid gwyliau mo hwn!) ac anawsterau dysgu ac roedd eu ac ar ôl brecwast, cychwyn beicio storiau sut oedd yr arian yn cael ei am 7.30am. Doedd dim dal ar sawl wario yn gwneud yr ymdrech yn milltir oedd yn ofynnol i ni feicio. werth chweil. Ambell ddiwrnod bu’n rhaid i ni Diolch o galon i bawb glirio 40km ar dir garw, a thro arall a gyfrannodd at yr achos. 117km dros dirwedd mynyddig. Cyrhaeddais yn ôl i Aberystwyth Cawsom ddau ddiwrnod heulog a’r ar y 23ain o Chwefror ar ôl taith gweddill yn wynt a glaw. Buom hir. Mae’r blinder yn celu ond yn beicio i wynt 70km yr awr bydd yr atgofi on a’r profi adau yn un diwrnod – am 89km. Roedd parhau am byth. hi’n anodd cadw’n syth ar y beic Cerys Humphreys

templatelliw.indd 11 7/4/09 10:05:43 12 Y TINCER EBRILL 2009 PANTYFEDWEN Diolch i Erwyd Howells am y llun o Bantyfedwen a dderbyniodd trwy law Beryl Hughes, Pant-y-peiran. Mae’n anodd credu fod dros ddeng mlynedd ar hugain wedi mynd ers tynnu yr adeilad yn y Borth i lawr.

Dyma bytiau o wahanol erthyglau a ymddangosodd ar hyd y blynyddoedd am yr adeilad.

Canolfan newydd yr Urdd Am fl ynyddoedd lawer bu’r Urdd yn dyheu am ganolfan iddi ei hun. Rhywle a fyddai yn gyfl eus i Gymru Gymreig, rhywle heb fod ymhell o’r Swyddfa yn Abeystwyth, rhywfan yn agos i orsaf ac hefyd, ar lan y môr, Rhywle, ymhellach, y gellid rhoi hyd yn oed ddau gant i gysgu ynddo ar yr un pryd. Rhywle heb fod yn rhy gostus i’w gynnal. Yr oeddym yn gofyn llawer, onid oeddym? Un man yn unig a gyfl awnai ein holl ofynion, a’r Grand Hotel yn y Borth oedd hwnnw. a bechgyn o Aelwyd yr Urdd yn Aberystwyth i Wrth ysgrifennu does ond y porth a’r stepiau Wele yr adeilad yn y llun. Sylwch mor sgwâr gynorthwyo efo’r gwaith gweini a golchi llestri. ar ôl; dylasai’r gwaith fod wedi’i orffen ers diwedd a chadarn ydyw. Tu cefn iddo, o fewn ychydig Penwythnos rhad ac am ddim am ein gwaith!! Tachwedd, ond mae’r hen le annwyl yn dangos ei droedfeddi, traeth tywod arian y Borth; tu blaen Rwy’n siãr na welodd Ann a Maldwyn griw hun yn styfnig iawn i ddymchwel. Pam tybed? iddo, o fewn ychydig droedfeddi, traeth arian y tebyg i ni am waith – pam? Am ein bod eisiau Wrth edrych drwy’r porth agored edrychwn i’r Borth yn ymestyn am dros ddwy fi lltir. Daw brysio ‘i lawr stâr’ i ymuno yn y gweithgareddau. dyfodol a gofyn “Pa beth a ddaw yma?” rheilffyrdd o bob rhan o Gymru i’r Borth – o’r Ie, y neuadd odidog yna; ydy honno wedi mynd? Tegwen Pryse Gogledd trwy gyffyrdd Afonwen ac Abermaw, Ym Mhantyfedwen y deuthum i adnabod a 8 Ionawr 1979 o’r Dwyrain trwy’r Trallwm a’r Drenewydd, gweld cymeriadau cenedlaethol nad oeddynt ond Y Tincer 16 (Chwefror 1979) o’r De ar hyd Reilffordd Canol Cymru ac o’r enwau ar bapur imi cyn hynny. Dysgais llawer De-orllewin trwy Gaerfyrddin ac Aberystwyth. iawn, a chefais llawer iawn o hwyl hefyd. Dod i Pantyfedwen Ac nid yn unig yr oedd yr hotel ar werth – adnabod pobl ifanc o wahanol wledydd - y nhw’n “Pe meddwn fedr arlunydd byw” a’r medr i “Gerfi o yr oedd ei holl gynnwys hefyd. Yr oedd popeth dysgu eu halawon gwerin i ni, a hwythau yn maen a dawn gymesur â’r hen Roegiaid gwych” yn ei le yn ddodrefn a llestri a llieniau, hyd yn dysgu ‘rhai ni’. Pwy sy’n cofi o “Yonda Madalena”; neu “grefft dramodydd mawr”, medd Waldo yn oed peiriant gwneud hufen iâ. Ond, wrth gwrs, “Dw, dw, leicht min in hertzen” (os yw fy sillafu’n ei gerdd i’r “Menywod”, er mwyn rhoi wynebau’r yr oedd y pris yn uchel iawn, ac ni byddai’r Urdd gywir) i enwi ond dwy. Cofi o croesawu llu o merched arbennig yma ar gof a chadw. Teimlaf y wedi llwyddo byth i gyrraedd y dyhead oni fyfyrwyr o wahanol wledydd, yn eu plith rhai o buaswn innau hefyd yn hoffi meddu ar y doniau bai i Gymro haelionus tros ben ddod i’r adwy a Malaya oedd mewn Coleg ger Lerpwl (Kirkby). yma mewn cyswllt arall, sef rhoi Pantyfedwen chyfl wyno’r adeilad at wasanaeth ein mudiad. Ei Tybed ble mae Benji Choong erbyn hyn? Dyna ar gof a chadw. Yn wir buaswn i’n ddiolchgar pe enw oedd Mr D.J. James o Lundain, ond brodor o i chi gymeriad - ei wyneb bob amser fel yr haul, meddwn ar ei ddawn arbennig ef ei hun i lunio Bontrhydfendigaid yn Sir Aberteifi . yn wên i gyd, a phrin yn cyrraedd 5’ o daldra. cerdd. Mi fyddai awen y bardd o gymorth mawr y Cymru’r plant (Gorffennaf 1946) Atgofi on o’r pumdegau cynnar ydy’r rhain (tua funud yma i roi ar bapur yr hyn rwy’n ei deimlo 1949-53). Rwy’n cofi o un penwythnos yn dda wrth weld y cawr ar lawr. Ond gan na feddaf Dwyn Mae Cof iawn - cymaint oedd yr hwyl a’r sbri un noson yr un o’r rhain, ac nad yw’r awen yn debygol o Pur anaml y byddwn yn mynd i’r Borth o Aber fel i mi, a dwy ffrind arall, golli’r bws olaf adre ddisgyn arna’i gwaetha’r modd – rhaid syrthio’n pan oeddwn yn blentyn – “rhy wyntog yna” i Aberystwyth. Roedd y trên olaf wedi hen ôl ar y cof, a hen luniau, a dynnwyd, bron heb meddai Mam. Ond rwy’n cofi o bod yma ar y fynd hefyd mae’n siãr. Doedd dim amdani ond eithriad, ar stepiau ffrynt Pantyfedwen. ‘diwrnod mawr’ pan ddaeth “PANTYFEDWEN” aros y noson a mynd yn y bore ac yn syth i’r Cofi o am y gwersylloedd Cydwladol yno yn y YN “BANTYFEDWEN”, nôl yn 1947. gwaith. Ond o rywle clywyd llais yn dweud pumdegau dan ofal Miss Gwennant Davies (Mrs “Lle bu gardd, lle bu harddwch, “Af i a chi adre yn Riley dad”. Bobol fach, pwy Gillespie nawr). Pwy all fesur y profi ad arbennig Gwelaf lain a’i drain yn drwch”. oedd a char dad?! (Nid oedd gan y bobl ifanc eu yma o fod ymysg nifer fawr o bobl ifanc o’r un - dyna fel mae’r bardd B. T. Hopkins yn ceir fel heddiw). A hwnnw’n Riley?! Erbyn hyn oed o wahanol wledydd yn sgwrsio a thrafod cychwyn “Rhoshelyg”. Pe medrwn aralleirio’r roedd ymhell wedi hanner nos, a dyma ni’n tair problemau a dod i’w hadnabod - pobl fel Gabriel cwpled, mi wnawn, er mwyn disgrifi o safl e yn rhedeg i lawr y stepiau (maent yn dal yno o Nigeria, Werner o Awstria, Sinishe o Yugoslavia a PANTYFEDWEN ar ddechrau 1979. hyd yn hyn) y tu ôl i’r bachgen tal, golygus a llu o rhai tebyg. Cofi o am y Cynadleddau “Senedd Rhyfedd o fyd! Mae’r ddwy sy’n ohebwyr dewr! Y dyddiau hyn cymer y bws hanner awr i yr Ifanc” wedyn o’u cychwyn, a’r penwythnos lleol i’r Tincer a hiraeth mawr ar ôl yr hen le. fynd i’r dre, dwn i ddim faint o amser yr arferai Aduniad ym Mhantyfedwen. Atgofi on hapus sydd Fel dywed Nansi Hayes, ni feddyliodd hi, na gymryd i fynd mewn car, ond y noson honno gen i i gyd am bob arhosiad yma, a’r teimlad o minnau y byddem yn cael ein hunain ymhen chwe munud union gymerodd ‘y llanc’ i fynd fod yn gyfoethocach o fod wedi bod yno. Cofi o’r blynyddoedd yn byw yn Y Borth, ac yn gorfod o Bantyfedwen i’r Waun! Yna i Aber â mi, ac un mynych droeon ar hyd y traeth (rhai ohonynt dioddef (efo’r pentrefwyr) gweld y tynnu i lawr. arall i Benparcau; mae’n sicr iddo gyrraedd nôl cyn brecwast yn ceisio dysgu Awdl “Y Galilead”, Un arall fu’n ‘mynd i Bantyfedwen’ yw Mair yn un darn gan ei fod erbyn hyn yn Bennaeth Dewi Emrys ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Evans, teipydd Y Tincer. (Tybed oes ’chydig o waed y BBC!! Roedd yn ffodus iawn nad oedd dynion Ystradgynlais), a’r troeon draw at yr Ynys ac i hen dinceriaid yn ein gwythiennau ni’n tair!!?) y ‘cotiau glas’ ger Cross Street y noson honno; ni fyny’r graig ac at y Gofgolofn - (heb freuddwydio’r Mynychu’r gwersylloedd rhyngwladol, a chofi af fynd trwy Bow Street - gweld talcen tñ pryd hynny y byddem yn un o drigolion y chyrsiau Alawon Gwerin a Dawnsio Gwerin y Tñ Coch (lle arall sydd wedi hen fynd) wnes i i Graig ryw ddydd), wedi galw ar y ffordd gyda byddwn. Weithiau yn mynd yn griw o ferched wybod ein bod wedi mynd trwodd! Mr Bowen yn siop y Fferyllydd am ffi lmiau

templatelliw.indd 12 7/4/09 10:12:48 Y TINCER EBRILL 2009 13

i’r nifer camerâu, ac yn y “Green Dolphin” am gyfrannu “arian mawr” tuag at y “Tank Fund” yn Pennod Newydd Yn Hanes goffi . Cofi o’n arbennig am y naws yn yr Epilog Aberystwyth adeg y Rhyfel 1914-18. Pantyfedwen ar ddiwedd y dydd yn y lolfa fawr - a ninnau’n I fynd yn ôl at yr “Hotel” - cynhaliwyd y gymysgedd o ieithoedd a lliw, yn eistedd yn dawnsfeydd bob pythefnos - “Old Type Dancing” Fe gofi r mai deng mlynedd yn ôl y blith-draffl ith ar y llawr os nad oedd digon o yw’r term erbyn hyn. Arhosai rhai yno am y dechreuwyd ar y broses hir o ddymchwel yr gadeiriau, ac er ein holl wahaniaethau, ar ddiwedd penwythnos. Deuai ymwelwyr wrth gwrs - a’r adeilad hardd cadarn a fu unwaith yn westy y dydd fel hyn, yn dod at ein gilydd i roi ein gofal rhan fwyaf ohonynt yn golffwyr. Rhuthrai bois yn dwyn yr enw y ‘Cambrian’. i’r un Duw. Mae melysder o hyd i mi yn yr Emyn y pentre i gyfarfod â’r trenau ar benwythnosau Ers y dymchwel mae’r safl e wedi bod mewn a ganem bron heb eithriad yn yr Epilog, ac fe fydd er mwyn cario bagiau’r dynion; a hefyd edrych cyfl wr truenus, gyda ‘mieri lle bu mawredd’, yn y geiriau yma a Phantyfedwen ynghlwm yn fy am y peli ar y “green” a glanhau’r offer. Gallasai’r cael ei ddefnyddio fel maes parcio, ac yn safl e i meddwl i fwy - gorchwylion hyn ddod o dipyn o arian i’w goelcerth a’r tân gwyllt ar noson Guto Ffowc. “Nefol Dad, mae eto’n nosi, pocedi - roeddynt mor brin adre. Clywyd yn ddiweddar bod y safl e wedi Gwrando lef ein hwyrol weddi, Rwy’n cofi o’n dda priodas Arthur newid dwylo, a bod dyfodol newydd wedi Nid yw’r nos yn nos i Ti”. Hohenburgh, y mab. Treuliai rhan fwyaf ei gynllunio ar ei gyfer gan y perchnogion o’i amser yn “Havelock Villa”, ac oddi yno y newydd, Mr a Mrs B. Jordan, Cliff Haven. Alla’i ddim cofi o am Bantyfedwen heb sôn am priododd a “barmaid” y Belle Vue. Un anghofus Ar y safl e yn y dyfodol bydd 62 o ffl atiau Miss Ann Lloyd a Mr Maldwyn Jones, a’r gofal, iawn ydoedd, a bore’r briodas gwelodd nad oedd yn cynnwys dwy ystafell wely yr un. Bwriedir y croeso a’r serchogrwydd a gawsom ganddynt ‘cravat’ newydd ganddo. Rhaid oedd i mi redeg i gosod y ffl atiau ar siâp hanner cylch, yn bob amser – cofi o Ann yn chwarae’r delyn, a lawr i siop Owens yn North Parade a rhedeg nôl edrych dros y môr gyda gerddi o’u blaen. Maldwyn yn canu ei hoff gân “Hiraeth”. gan fod y “carriage and pair” yn aros tu allan i’r Gobeithir cadw’r mur a’r pileri gwreiddiol “Dwedwch fawrion o wybodaeth tñ. Yn naturiol yn y “Cambrian Hotel” roedd y gyda lle i’r cyhoedd gerdded rhwng y wal a’r O ba beth y gwnaethpwyd hiraeth” brecwast, a phawb yn teithio yno gyda’r trên. datblygiad newydd. a dyna rwy’n siãr y mae pawb a fu ac Unwaith eto gwelais y menig gwynion - ond Un a fu’n gysylltiedig â Phantyfedwen unrhyw gysylltiad â Phantyfedwen ledled menig ‘du’ oeddynt wedi i bawb ysgwyd llaw â am fl ynyddoedd pan fu ar Staff yr Urdd Cymru a thu hwnt yn ei deimlo nawr - hiraeth gweithwyr gorsaf Aber a’r Borth!!! yno o 1947 i 1971 yw Mr Maldwyn Jones, - ond os ydyw’r adeilad ar lawr a’r meini’n Âi Hohenburgh i’r Eglwys bob bore Sul gan roi Aberystwyth, a hyfrydwch yw cael cynnwys deilchion, ni ellir mynd a’n hatgofi on oddi sofren aur ar y plât casgliad. ychydig o hanes ei gysylltiad â Phantyfedwen. wrthym, fe erys y rhain am byth. Gwerthodd yr Hotel mewn arwerthiant yn y Brodor o Bontrhydygroes yw Mr Maldwyn Wr th go fi o fel hyn – teimlo diolch hefyd am Midland Hotel, Birmingham am £4,000 – y lle Jones. Pan symudodd i fyw i Aberystwyth rywle a roddodd gymaint i gynifer ar hyd yr yn sefyll fel ag yr oedd a phopeth ynddo. dechreuodd ymddiddori yng ngwaith yr Urdd, amser. Nid yw’r cof yn ddigon da (a minnau yn a dechreuodd weithio i’r Mudiad yn 1947. Nansi Hayes tynnu mlaen at 90) i gofi o manylion a dyddiadau, Cofi a Maldwyn yn dda am yr achlysur Y Tincer 16 (Chwefror 1979) ond dyna ryw gipolwg ichi o’r amser pan o agor Pantyfedwen yn swyddogol dros oeddwn i yn “was bach” yn yr “Hotel”. ddeugain mlynedd yn ôl. Roedd tua 6,000 Atgofi on “Gwas Bach Hohenburgh” Tomi Morris, Gleanor o bobl wedi dylifo i’r Borth ar y diwrnod yn y “Cambrian Hotel” Y Tincer 16 (Chwefror 1979) arbennig hwnnw yng Ngorffennaf, pan Cyn cychwyn gweithio yn yr “Hotel” yn gafwyd seremoni a gwasanaeth ar y grwt pedair-ar-ddeg oed, mae gennyf atgofi on Pantyfedwen traeth, gyda’r Dr. Elfed Lewis yn arwain. ohonom ni, blant y pentre, yn mynd i edrych ar Rhestr, trwy law Mr W. Owen, St. Alban’s, Y Trosglwyddwyd y gweithredoedd a’r allwedd ’b’yddigions yr ardal yn cyrraedd yno i ginio a Borth o berchnogion Pantyfedwen ar hyd y aur gan Syr David James i Syr Ifan ab Owen dawns. Clywn sãn carnau’r ceffylau, a’r clychau’n blynyddoedd, ynghyd â’u dyddiau: Edwards ar gyfer yr agoriad swyddogol. tincian o bell, a rhedeg fyny i weld pwy oedd yn Ymhlith y dorf gwelwyd nifer o bobl dod. Roedd y ceffylau a’r ‘coaches’ yn werth eu Crynodeb o Berchnogion yr Hotel blaenllaw’r dydd, yn eu mysg Yr Anrhydeddus gweld - pob un yn “grand”, ond crandiach fyth Pan symudodd Hohenburgh o’r “Cambrian” James Griffi ths, Syr Ben Bowen Thomas, Syr fyddai’r gwñr a’r gwragedd. Nid yw crwt yn un i’w westy newydd “Y West End” ym Mhwllheli, David a’r Fonesig Hughes Parry i enwi ond da am ddisgrifi o dillad merched (cofi o digon o prynwyd y lle gan “The White Order Sisters” ychydig, ac i gloi’r gweithgareddau cafwyd bluf am eu pennau) ond am y dynion un peth (Lleianod?) o Ffrainc. Torrodd y rhyfel byd cyntaf cinio mawr ym Mhantyfedwen, wedi ei sydd yn sefyll allan yn y cof - pob un yn gwisgo allan a rhwystrwyd y chwiorydd i fynd allan o’r baratoi gan Mr Fred Keall a fu’n brif gogydd menig gwynion ac yn cario ffon ddu a sglein wlad honno. yno am fl ynyddoedd lawer. arni. Er mwyn cadw’r gwesty, penodwyd rheolwr Apwyntiwyd Maldwyn yn swyddog ym Un peth arall hoffem wneud oedd dringo’r wal iddo gan y Chwiorydd, a gwelwyd Almaenwr Mhantyfedwen yn 1947, pan oedd yn Neuadd i wylied y gêmau tenis. Dillad hir gan y merched (ac Iddew) arall yn dod i’r “Hotel” – sef breswyl i ferched o Goleg Addysg Gorfforol bryd hynny, nid y pethau bach ’ma sy’ ganddynt Vogel. Y rheolwr nesaf oedd Sgotyn – Mr Chelsea. Roedd tua 90 ohonynt wedi gorfod nawr. MacClauseland, ac ar ôl ei amser ef bu’r lle yn symud yno o Lundain adeg y rhyfel. Yn bedair-ar-ddeg cychwynnais weithio yn yr wag am fl ynyddoedd. (Ni ddaeth y lleianod i fyw Cafodd ei ddyrchafu’n oruchwyliwr ar staff “Hotel” - gwas bach i Hohenburgh (y perchennog) yma wedi’r rhyfel). o ddeg yn 1949. Dyma’r adeg yr ymunodd a gwas bach i bawb. Roedd gan Hohenburgh dñ Yn y tridegau prynwyd yr “Hotel” gan Mr Miss Ann Lloyd â staff Pantyfedwen yn bwyta crand yn Aberystwyth - “The Oriental Bennet, “Commercial Hotel”, Aberystwyth, ac gynorthwywraig i Mr Maldwyn Jones, ac fe Cafe”, a byddai yn mynd yno bron bob dydd ar y yn 1947 rhoddwyd yr hotel yn rhodd i’r Urdd barodd y bartneriaeth am bron i chwarter trên. Pan adawai’r trên orsaf Ynys-las, canai cloch gan y diweddar Syr David James, a’i enw newydd canrif. yn ei ystafell, a minnau’n barod i gario ei fag i’r PANTYFEDWEN arno. Erbyn hynny Neuadd breswyl i fyfyrwyr orsaf a mynd gydag ef yn y “First Class”. Byddwn Un a fu’n gysylltiedig â Phantyfedwen am o Goleg y Brifysgol Aberystwyth oedd yno. yn “aros i mewn” yn nhñ gweithwyr yr “Oriental”, fl ynyddoedd maith yw Mr B. Keel. Aeth yno Wedi i’r Brifysgol symud allan, myfyrwyr sef Havelock House, Heol Pen-glais, pan fyddem yn 1946 fel cogydd. Roedd yn loes calon iddo cyntaf Coleg y Llyfrgellwyr a fu’n lletya yno, yn gweithio yn y Caffi . Ar benwythnos rhaid pan fu raid cau drysau’r hen le; a bu am nifer a hynny o 1964 i 1971. oedd imi gerdded adre os na fyddai angen fy o fl ynyddoedd wedyn yn parhau i fynd yno Daeth cysylltiad yr Urdd â Phantyfedwen ngwasanaeth ar y ‘Boss’. Tua 8 swllt yr wythnos yn ddyddiol fel “gwarchodwr”. Yn wir, pan i ben yn 1971, ac ymddeolodd Mr Maldwyn oedd y gyfl og. symudodd y “difrodwyr” i mewn y symudodd Jones ar yr un adeg, a symud yn ôl i Brodor o’r Almaen oedd Hohenburgh, ond o Mr Keel allan! Aberystwyth i fyw. Bradford y daeth i’r Borth. Clywais ddweud iddo Y Tincer 17 (Mawrth 1979) Y Tincer 113 (Tachwedd 1988)

templatelliw.indd 13 7/4/09 10:12:50 14 Y TINCER EBRILL 2009

O’r Cynulliad – Elin Jones AC CYNGOR CYMUNED TIRYMYNACH

Dyma’r erthyglgl wrth i Cyfarfu’r cyngor ar nos misol. Dywedodd y dylai gynta’ i mi Lywodraeth Iau 26 Mawrth yn Neuadd adroddiad parthed y darn ysgrifennu erss y Cynulliad Rhydypennau o dan priffordd o Rydypennau i mi wneud fyy gadarnhau lywyddiaeth y Cyng. John i Maesnewydd ddod i law natganiad ar arian ar Evans. Adroddwyd bod y broses unrhyw ddiwrnod yn awr. Y waredu TB a gyfer atal o uwchraddio rhan o ystâd gobaith ydyw gweld sythu sefydlu ardal lllifogydd. Fe Maesafallen yn mynd rhagddo ambell gornel peryglus ac estyn ladd yng ggadarnhawyd yn araf, o leiaf y gwaith desg. y llwybr beicio/cerdded o ngogledd sir ££7 miliwn Gall gymryd tipyn o amser eto Dal-y-bont i Rydypennau. Benfro ar ii’r’r Borth ac erbyn bydd y twrneiod a phob Mae’r comisiwn ffi niau wedi gyfer moch £1.9£1 miliwn i perchen annedd wedi dod a’r cyfarfod er mwyn cael gwell daear yn DrDregaron. Mae gwaith papur i fwcwl. trefn ar y wardiau. Enghraifft ogystal â hyhynn yn ogystal Unwaith eto byth dywedwyd yn ein hardal ni yw dod a gwartheg. a’r ggwaith sydd bod problem cãn yn baeddu thafarn Rhydypennau i mewn Mae’r wwedied cychwyn llwybrau a chaeau chwarae yn i Dirymynach yn hytrach na’r clefyd TB wedidi cynyddu eisoeeisoes i ddiogelu rhemp. Disgwylir tafl enni yn Borth. A bydd y ddwy Rhydhir yn syfrdanol dros y 10 Aberaeron rhag fuan oddi wrth y Cyngor Sir, a yn pleidleisio yn Nhirymynach mlynedd diwethaf, a llynedd fe llifogydd. fydd yn gymorth i berchnogion ac nid yn y Faenor. laddwyd 12,000 o wartheg yng cãn ar sut i gadw trefn ar eu Gobeithia’r Cynghorydd Nghymru oherwydd iddynt Yn Aberystwyth, mae yna hanifeiliaid. Dosberthir hwy Hinge weld atgyweiriadau ar fethu profi on TB. Fe gostiodd drafodaeth fawr ynglñn â i bob tñ yn yr ardal gan y y llwybr cyhoeddus yn ystâd hyn £23.5 miliwn o iawndal i datblygu canol y dref. Y cynghorwyr. Tregerddan yn fuan. Y mae ffermwyr y fl wyddyn ariannol cynllun mwya’ diweddar Roedd y cyngor yn yna broblem ar hyn o bryd ddiwetha’. I waredu clefyd fel yw i ddymchwel nifer o hen falch clywed bod yr Adran parthed y newid asiantaethau. TB, mae’n rhaid ei waredu o adeiladau stryd a chodi canolfan Gynllunio wedi gorfod rhoi Nid yw’r bolard ger Caerfelin bob ffynhonnell – ac mae siopa newydd. Bum mewn traed yn tir yn ddiweddar a hyd eto wedi ei atgyweirio, ond yna gronfa o’r clefyd yn y cyfarfod yn ddiweddar gyda phrosesu ceisiadau yn llawer deallir bod teclynnau i oleuo boblogaeth moch daear. Y nifer o’r busnesau sy’n cael ei cyfl ymach nag arfer. Anfonwyd perygl yn cael eu gosod yno rheswm, wrth gwrs, fod gan heffeithio ac maent yn fl in nifer o geisiadau i’w prosesu gyntaf. Lywodraeth bolisi i waredu TB bod y cynllun wedi newid yn gan asiantaethau eraill yng Eglurodd hefyd bod Coed yw ei fod yn glefyd gall gael sylweddol ers y gwreiddiol ac Nghaer, ac erbyn hyn mae gan y Cwm (Cwm Woods), ei drosglwyddo i bobol hefyd y bydd yr effaith ar eu busnes Geredigion ddull llawer mwy Clarach i’w mabwysiadu fel – ac felly, yn wahanol i glefyd nhw yn sylweddol iawn. Mae’r hyblyg o ddelio â’r gwaith. gwarchodfa natur a bod fel y dafod las, mae’n rhaid ei busnesau yma yn bwriadu herio Ceisiadau Cynllunio: Codi y trefnwyr yn gofyn am waredu o’n hanifeiliaid drwy’r y Cyngor yn ei ddymuniad i uned oeri yn Pendre (cigydd) unrhyw argymhellion a Llywodraeth yn gwaredu’r ddymchwel yr adeiladau, ac fe Pen-y-garn, Bow Street, dim sylwadau gan y cyhoedd. gwartheg a digolledu’r ffermwr. rydw i yn eu cefnogi. gwrthwynebiad. Codi annedd Barn y Cyngor oedd bod ar dir ger Glyn Rhosyn a angen gwella tipyn ar y ffordd Mae’r clefyd TB yn poeni Bum o gwmpas y sir cryn Chapel Noddfa, Bow Street, dim gyferbyn a’r amlosgfa a gosod nifer fawr o ffermwyr yng dipyn dros yr wythnosau sylwadau. man parcio ar ochr orllewinol Ngheredigion erbyn hyn, diwethaf. Cefais gyfarfod gyda Penderfynwyd ymaelodi o’r ffordd. hefyd, gyda nifer o ffermydd o chynghorwyr yn Nhrefeurig, a eleni eto ag Un Llais Cymru, Galwodd y Cynghorydd dan fesurau TB. Mae’r polisi o chynghorwyr ym Mhonterwyd ar gost o £238. Gofynnir Hinge am gefnogaeth yr ardal waredu moch daear hefyd yn i drafod cyfl wr y ffyrdd yn i Mr Bryn Smith i fod yn mewn cyfarfod cyhoeddus a un sy’n ennyn cefnogaeth a yr ardaloedd hynny. Bum archwiliwr mewnol i’r cyngor. gynhelir yn festri Noddfa ar 27 gwrthwynebiad, gyda rhai yn yn siarad â Chyngor Ysgol Penderfynwyd talu £5 yn fwy Ebrill i drafod y posibilrwydd teimlo yn reit gryf ar ddwy Dyffryn Teifi ar ddatganoli at yswiriant y cyngor er mwyn o gael llwybr pont dros y ochor y ddadl. Ond, heb a hefyd cefais yr anrhydedd diogelu symudiadau ariannol. rheilffordd ar ffordd Clarach, yn amheuaeth i mi, mae’n rhaid o fod yn Lywydd i Noson Gwneir asesiad risg o eiddo’r ogystal â gwneud y ffordd fawr cymryd camau i waredu y Dathlu Pen blwydd 25 oed i cyngor yn fuan ac yn unol yn Bow Street yn llawer mwy clefyd heintus yma. Gymdeithas Clefyd y Siwgwr, â’r ddeddf pasiwyd cofnod i’r diogel nag ydyw ar hyn o bryd Llanybydder a’r ardal. Mae’r perwyl fod y Clerc yn “swyddog i gerddwyr, ac yn enwedig i’w Fe ddaeth newyddion da o Gymdeithas yma wedi gwneud ariannol cyfrifol”. chroesi. Diolchwyd iddo am ei fuddsoddiad i Geredigion yn gwaith gwych dros gyfnod hir, Cyfl wynodd y Cynghorydd waith gan y Cadeirydd. Bydd y ystod yr wythnosau diwetha’, ac yn haeddu dathliad. Sir, Paul Hinge ei adroddiad cyfarfod nesaf ar 30 Ebrill.

RHODRI JONES Brici a chontractiwr adeiladu 07815 121 238 Gwaith cerrig Adeiladu o’r newydd Estyniadau Patios Waliau gardd Llandre Bow Street

templatelliw.indd 14 7/4/09 10:05:48 Y TINCER EBRILL 2009 15

Bwrlwm Bedwen Blodau i bob achlysur COLOFNYDD Y MIS Lyfrau Blodau’r Bedol Cymru’n cyrraedd Cyfres lle bydd rhai a fagwyd yn ardal y Aberystwyth Priodasau . Pen blwydd . Tincer sydd ar wasgar yn cyfrannu colofn. Genedigaeth . Angladdau . Blodau i Eglwysi a Ydy, mae’r Fedwen, gãyl lyfrau Chapeli neu unrhyw achlysur HUW LLOYD WILLIAMS Cymraeg fywiocaf Cymru, yn Donald Morgan Braf oedd cael darllen yn y golofn yn dal i ddathlu ei rhyddid ar ôl dod i Aberystwyth eleni, pan Hen Efail, Llanrhystud SY23 5AB hon y mis diwethaf am helyntion fy unbeniaeth Franco, er iddo farw gynhelir digwyddiadau yn y Ffôn 01974 202233 hen ffrind, Garmon Ceiro, draw yn dros drideg o fl ynyddoedd yn ôl. Llyfrgell Genedlaethol ar nos Danfon am ddim o fewn dalgylch y Tincer Llydaw. Magwyd y ddau ohonom Gloddesta tan yr hwyr a chyfeddach Wener 1 Mai ac yng Nghanolfan ym mhentre Dolau, ond erbyn hyn tan y bore - ond trwy bori ar Arad Goch gydol dydd Sadwrn 2 mae e tipyn bellach o gartre. Yn tapas mae nhw’n gallu mwynhau Mai. CIGYDD wir, ‘dwi ddim yn rhy siwr pa mor tan y bore heb achosi anrhefn a Ar y nos Wener yn y Llyfrgell gymwys ydw i ar gyfer y golofn chwydu pobman! Agoriad llygad Genedlaethol, dewch erbyn BOW STREET yma mwyach, o ystyried ‘mod i arall oedd darganfod mwy am 7.00 i lawnsio cyfrol newydd D. Eich cigydd lleol wedi cyrraedd mor bell i ffwrdd ddiwylliannau gwahanol Sbaen. Er Huw Owen a Rheinallt Llwyd: o fro’r Tincer â Stryd y Farchnad, fod gen i ryw syniad annelwig am Olrhain Hanes Bro a Theulu. Pen-y-garn Aberystwyth! y cenhedloedd gwahanol fel Gwlad Cewch gyfl e ar yr un pryd i weld Ffôn 828 447 Cymeraf bod chi darllenwyr yn y Basg a Chatalonia (yn bennaf o arddangosfa’r Llyfrgell ar hel Llun: 9-4.30 weddol gyfarwydd a’r dref honno... weld clybiau pêl-droed Bilbao, Real achau a hanes teulu. Yna am 8.00, Maw-Sad 8.00-5.30 Tebyg felly y fydde’r cyfnod cyn imi Sociedad a Barcelona ar raglen bydd y Swynwr o Solfach, Meic Gwerthir ein cynnyrch mewn ddychwelyd i Geredigion o fwy o Sgorio!), dim ond wedi cyfnod Stevens, yn lawnsio ail gyfrol ei rhai siopau lleol diddordeb ichi. Er nad oedd astudio yno y sylweddolais i faint sydd hunangofi ant, a hyn i gyfeiliant yn Llundain yr un fath a chyfnod gennym ni’r Cymru yn gyffredin ambell gân. Bydd y digwyddiad tramor, roedd hi’n tipyn o newid â’r gwledydd hynny (heblaw hwn am ddim, ond gan mai lle byd i symud o bentre o chwedeg i arwyddion ffordd dwyieithog). Fel i 100 yn unig sydd yn y Drwm, ddinas o chwe miliwn. ‘Doedd hi pob Cymro arall dramor, roedd e bydd angen archebu tocynnau. ddim fel symud i Loegr, chwaith. wastad yn codi fy ngwrychyn pan Y cyntaf i’r felin gaiff fwynhau Wedi’r profi ad o astudio MA yn fydde tramorwyr yn fy ngalw i’n noson o adloniant bendigedig! Efrog, dwi’n argyhoeddedig mai un Sais, neu’n hollol anwybodus ynglñn Ceir bar yn y digwyddiad yn y o ddinasoedd rhyngwladol y byd yw â Chymru, ond efallai y byddai’n Drwm hefyd. Tocynnau ar gael o Llundain, ac nid dinas Seisnig. Mae’n gwneud lles i ni ddysgu rhywfaint Siop y Llyfrgell ffôn 632 548. bosib iawn mai dyna’r rheswm imi am ddiwylliannau tebyg! Ar ddydd Sadwrn, dewch erbyn fwynhau cymaint! Yn ystod fy ail Roedd fy mlwyddyn yn Efrog yn 10 y bore i fwynhau gwledd o fl wyddyn yn y brifysgol, cefais i’r bleserus iawn ar y cyfan – er imi ddigwyddiadau llyfryddol, a’r cyfl e i astudio dramor. O safbwynt ddod i’r casgliad fod trefi plwyfol cyfan, unwaith eto, am ddim! fy ffrindiau, roedd fy newis o Wlad Seisnig mor gul eu meddyliau Mae’r digwyddiadau’n cynnwys Pãyl yn un od, a rhaid cyfaddef ag unrhyw fan arall! Digon yw lawnsio 12 llyfr newydd, a bydd imi gael ambell bwl o ansicrwydd dweud mai un o fy hoff atgofi on cyfl e i glywed oddi wrth doreth o wrth feddwl am y delweddau llwm o’r fl wyddyn honno oedd gweld feirdd ac awduron, gan gynnwys oedd yn gysylltiedig â Dwyrain Gavin Henson yn hollti’r pyst i Hywel Griffi ths, Robat Gruffudd, Ewrop. Fodd bynnag, bu imi drechu Lloegr o 10 i 9. Ond fy Jon Gower, Gareth F. Williams, dreulio wyth mis anhygoel yn un amser tramor yn hytrach na fan Margaret Jones ac Elgan Philip o ddinasoedd perta’r byd. Roedd yna a gafodd fwyaf o ddylanwad Davies. cerdded strydoedd hen dre Krakow ar fy mhenderfyniad i astudio Bydd gweithgareddau gydol y fel cerdded nôl i’r Canol Oesoedd. doethuriaeth yn ôl yn Aberystwyth. dydd Sadwrn i blant yn cynnwys Rhan o’i chwedloniaeth yw’r hanes Roedd byw mewn gwledydd eraill, cyfl e i fod yn rhan o weithdy am Gadfridog Almaenig a gafodd gwerthfawrogi eu traddodiadau a’u Lewsyn Lwcus (agored i blant ei orchymyn i ddymchwel y ddinas diwylliannau, eu tirlun a’u modd blwyddyn 6 a 7 yn bennaf), wrth i’r Natsiaid encilio o fygythiad o fyw, yn brofi ad a berodd imi sesiynau stori i’r plant lleiaf a y Fyddin Goch, ar ddiwedd yr Ail edrych ar fy Mamwlad a milltir sesiynau ffi trwydd gyda Geini Ryfel Byd. Llanwyd y dre gyda sgwâr o’r newydd - a chymryd Cadw’n Heini oddi ar Cyw. Yn deinameit, ond nid oedd ganddo’r mwy o ddiddordeb a balchder yn ogystal, bydd storiwyr dwieithog ewyllys i ddinistrio pensaernïaeth yr hyn sy’n werthfawr ac unigryw yn lawnsio llyfrau Cymraeg a o’r fath brydferthwch. Mae yna amdanynt. Cymry gore, Cymry Sbaeneg i’r plant lleiaf. nifer o ddinasoedd trawiadol eraill, alltud, efallai; ond dwi’n hapus fy Bydd Catrin Beard yn cynnal a thirlun prydferth, sy’n perthyn i’r mod i (bron a bod) gartre. trafodaeth ar thema Aber: Lle’n wlad honno ac yn destun balchder Mae Huw newydd gwblhau ein Llên a bydd Lyn Lewis Dafi s i’r Pwyliaid - gwladgarwyr i’r carn ei ddoethuriaeth - ‘Cyfi awnder yn cyfl wyno Rhestr Amgen Llyfr yn fy mhrofi ad i. Tybiaf mae’r byd-eang’ gan ganolbwyntio ar y Flwyddyn, sef dewis Dogfael o’r diweithdra a dinistr cymdeithasol waith yr athronydd John Rawls, deg llyfr y mae e’n credu ddylai a achoswyd gan y trawsnewidiad i ac yn disgwyl y canlyniad. Mae gael clod eleni. economi cyfalafol oedd y rheswm misoedd prysur o’i fl aen gan y Yn goron ar y diwrnod, pennaf i gannoedd o fi loedd heidio bydd yn priodi yn Awst gyda cyfl wynir Tlws y Fedwen i awdur o ‘na, yn hytrach nag unrhyw Rhiannon o Gwm Gwendraeth ac sydd wedi gwneud cyfraniad oes i CYSYLLTWCH awydd i adael eu Mamwlad. mae hefyd yn chwilio am waith boblogeiddio darllen. Profi ad gwych arall oedd fy gan obeithio dechrau gyrfa yn y Boed law neu hindda, bydd  NI mlwyddyn i ym Madrid, lle bues i’n byd academaidd. Dymuniadau dydd Sadwrn calan Mai yn braf [email protected] dysgu Saesneg tra’n astudio Sbaeneg. gorau iddo. yn Aberystwyth, yng nghysgod Mae fel petai’r ddinas honno Y mis nesaf: Sara Huws llyfrau llon y Fedwen! Dewch yn llu.

templatelliw.indd 15 7/4/09 10:05:50 16 Y TINCER EBRILL 2009 Gwireddu Breuddwydion...

“Bydda di’n garcus ar dy ddiwrnod Felly, brynhawn dydd Gwener, a’i enwog am fod yn un o ddynion cyntaf yn yr ysgol fawr nawr, Sion fag yn llawn trainers, fest a band caletaf Cymru. bach. Mae’n ddiwrnod pwysig chwys, fe redodd ffwl-pelt tuag at y Yn goron ar y cwbwl, roedd iawn. Byddai dy Dad yn falch iawn clwb bocsio. Dim bod angen iddo Elwyn Lacey yn trefnu ei ornest ohonot ti,” meddai Janet Owen, redeg o gwbwl – roedd y gampfa fawr gyntaf yn America iddo ar gan roi un sws wlyb ar foch Sion. ddim ond pum munud o gerdded ei benblwydd yn ddau ddeg saith, “Mam, ti’n embarasio fi ...” oedd o’r ysgol. Felly roedd e dros ugain yn erbyn y “Tarw Tywyll” Denzel unig ymateb Sion. Roeddent yn munud yn gynnar. Oedd ots? Fe DeRio, un o baffwyr mwyaf y byd. sefyll ar bwys y bus stop, a oedd benderfynodd Sion gerdded yn Yn ei ystafell newid yn Stadiwm yn llawn chavs o’r ysgol hñn yn ddewr i mewn i’r gampfa bocsio y Mileniwm yn dilyn ei ornest smocio a giglo ymysg ei gilydd. lle roedd o leia ddeg sach ddyrnu, syfrdanol yn erbyn Liam Jenkins, “O, iawn,” chwarddodd ei fam. dynion mewn siorts tyn yn roedd ei wraig yn ei longyfarch “Rwyt ti mor ciwt!” Dyna hi eto. chwysu bwcedi a dwsinau o beli pan gerddodd Elwyn Lacey i Byth yn gwybod pryd i stopio. taro yn hongian o’r to. Roedd yna mewn. Yna, gadawodd ei chyw bach un cylch mawr yn y canol ac mi “Gobeithio fy mod i ddim yn un ar ddeg oed ar ei ben ei hun roedd y llawr bron yn anweladwy torri ar draws unrhyw amser... ynghanol y chavs. Gobeithiodd y o dan y rhaffau sgipio a’r matiau preifat. Ga i siarad â Sion am eiliad byddai ei ddiwrnod cyntaf yn yr ymarfer.Gwelodd Sion ddyn plis, Lisa?” gofynnodd Elwyn. ysgol uwchradd yn mynd yn iawn. cyhyrog a allai fod yn unrhyw oed “Wrth gwrs,” atebodd Lisa gan Ymhen rhai munudau roedd y o dri deg i saith deg! roi un sws ar foch Sion. Yna fe bws mawr drewllyd, melyn wedi “Pwy wyt ti?” gofynnodd y dyn strytiodd hi allan o’r stafell. cyrraedd. Roedd yn edrych fel hen mewn llais crug, dwfn iawn. Erbyn Esboniodd Elwyn Lacey am daid gwenynen, meddyliodd Sion. wrth Sion y dylai’r “math yna o meddwl, roedd e siÐr o fod yn fanylion yr ornest yn America yn Ar ôl esgus chwilio am rywun ymddygiad aros o fewn y gwersi olygfa ryfedd – gweld bachgen erbyn DeRio, ac am y tro cyntaf roedd yn ei adnabod, setlodd i paffi o yn unig”. Rhoddodd hynna bach yn cerdded mewn i le fel hyn ers ugain munud i bedwar ar y nos lawr mewn sêt werdd ym mlaen syniad i Sion. ar ben ei hun. Wener yna bymtheg mlynedd yn y bws. Wrth edrych o gwmpas am “Ymmm .... Sion. Owen. Chi?” ôl, gwelodd Lacey ofn yn llygaid funud neu ddwy yn chwilio am “4! 5! 6! A does dim sôn am Sion “Dwi ddim yn meddwl y dylset Sion. Ond doedd dim angen ffrindiau newydd posib, gwelodd Owen yn codi!” ti gael gwybod nes dy fod yn profi perswadio – dyma ei gyfl e fawr i fachgen pengoch, tew yn cerdded dy hun. Sion. Owen. Nawr dere wneud ei farc. – os mai dyna’r gair cywir – tuag Pan gyrhaeddodd Sion adref efo fi , ‘sdim ‘da fi drwy’r dydd.” A dyna lle roedd e, bedwar mis ato. ar ôl ei ddiwrnod cyntaf yn yr Gwnaeth Sion yn union beth yn ddiweddarach, yn sefyll mewn “Shwti, Sioni bach?!” gwaeddodd ysgol fawr, y peth cyntaf un a ddywedodd y dyn wrtho am stadiwm fawreddog yn yr Unol hwnnw, ac heb aros am ateb, “Lle ddywedodd, yn lle “Roedd ysgol wneud. Byswn i ddim yn hoffi Daleithiau, yn barod am ornest ma dy dad di heddi?” yn gret!” neu “Mae’r athro Saesneg croesi’r dyn yma, meddyliodd. galetaf ei fywyd. Edrychodd o’i Clywodd Sion giglo mawr yn yn hen rechyn!” oedd “Mam...? Ga Cerddodd y ddau ohonynt at sach gwmpas – cannoedd, miloedd o dod o’r tu ôl iddo. Roedd yn i... fynd i’r clwb bocsio yn y dre? ddyrnu Lonsdale yng nghornel yr sêr a sylwebwyr, yn edrych arno. fachgen swil ar y gorau, ond pan PLÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎSSSSS??” Roedd ei fam ystafell dywyll, ddrewllyd. “Nawr Dyma wireddu ei freuddwyd. godai’r pwnc yma, roedd yn troi’n mewn penbleth. Doedd hi wir cer ati.” Er nad oedd yn deall Roedd y gwymp i’r llawr sensitif iawn. ddim eisiau ei mab i fynd mewn i’r yn iawn beth roedd y dyn hen yn teimlo fel breuddwyd – “Cafodd e… un bwnsh yn ormod, byd yna ar ôl beth ddigwyddodd yma yn disgwyl iddo’i wneud i breuddwyd hir, fyrlymus a do fe?” Mwy o chwerthin. Roedd i’w gãr ond rai blynyddoedd ddechrau, fe sylweddolodd ar ôl chymysglyd. Erbyn iddo gyrraedd e’n sôn wrth gwrs am ei dad, ynghynt. sbel ei fod yn aros iddo i bwnsio’r y llawr, roedd wedi mynd yn Stanley Owen. Roedd yn focsiwr, “Ymmm...wedyn falle,” meddai’n bag caled. Felly fe bwniodd Sion dywyll arno, ac fe redodd pawb i’r ond bu farw rai blynyddoedd frysiog. “Sut oedd dy ddiwrnod?” y sach yn wan. “Na, na, mae’r ongl cylch... yn ôl mewn gornest bwnio. Cyn “Mm, oce. Gwydd yn rybish. yn hollol anghywir!” meddai’r dyn, “10! A dydy e dal heb symud. iddo gael amser i feddwl yn gall, fe Dwi’n clywed fod ‘na glwb ar bwys “Esgus bod y sach yma yn berson... Mae’r meddyg wedi rhoi’r arwydd bwnsiodd Sion yr Hyllbeth Oren dy waith...” atebodd Sion. person rwyt wir yn ei gasáu.” Fe felltith. Mae bywyd y Cymro (doedd Sion ddim yn gwybod ei “Am be wyt ti’n sôn, Sion bach?” aeth meddwl Sion yn syth yn ôl at Caled yn dod i ben fan hyn heno, enw iawn) a glaniodd yn syth i “Clwb. Bocsio. Weles i boster ar y daith gyntaf hunllefus ar y bws, er iddo wneud ei orau.” mewn i ffenest y bws. Er syndod yr hysbysfwrdd heddiw. Swnio’n ac am Yr Hyllbeth. Fe ddyrniodd mawr i Sion, a oedd yn edrych hwyl.” Sion y bag mor galed ag y gallai, Cystadleuaeth Llenor Ifanc wedi drysu erbyn hyn, fe graciodd A dyna’r ddadl yna wedi gorffen. eto ac eto. y ffenest ac roedd o leia hanner Sbrintiodd Sion fel mellten yn “Elwyn Lacey,” meddai’r dyn. Enillydd cystadleuaeth Llenor plant y bws wedi dod i weld beth syth i fyny’r grisiau i chwarae’r “Croeso i’r tîm.” Ifanc a drefnwyd gan Glwb Rotari oedd yr holl sãn, ac yn gweiddi, Nintendo Wii yn ei ystafell “7! 8! 9! Mae’r amser bron ar ben Aberystwyth i ddisgyblion Bl. “Eto! Eto!” neu “Cer amdani, Sioni wely am awr neu ddwy. Aeth i’r Cymro Caled...” 7-9 oedd Dylan Huw Edwards, Boi!” neu “Gwd pynsh!” Doedd y diwrnodau nesaf yn yr ysgol Yn y bymtheg mlynedd a Llanfi hangel Genau’r-glyn. Mae Sion ddim yn gwybod beth i’w braidd yn araf – i ddweud y gwir, ddilynodd, fe ddigwyddodd nifer Dylan yn ddisgybl Bl. 8 yn wneud; roedd rhan ohono’n doedd e ddim yn canolbwyntio o bethau i Sion Owen. Aeth ei Ysgol Penweddig. Y dasg oedd teimlo’n sori dros yr Hyllbeth, ond ryw lawer yn y gwersi ac mi wersi bocsio am ugain munud i ysgrifennu darn o ryddiaith neu roedd rhan arall ohono’n teimlo’n… roedd e’n aros yn y llyfrgell bob bedwar ar bnawn Gwener o nerth gerdd ar y testun ‘Gwireddu falch. Roedd y ddyrnaid yn hollol amser egwyl. Roedd e wedi trefnu i nerth ac fe adawodd yr ysgol Breuddwydion’. Disgybl arall yn haeddiannol ac roedd e wedi mynd i’r clwb bocsio ar bwys yn un-ar-bymtheg oed i astudio Ysgol Penweddig sef, Sian Turner, mwynhau ei rhoi hi. gwaith ei fam am bedwar o’r gloch chwaraeon yn y coleg. Fe briododd Maes Afallen, Bow Street oedd Y bore hwnnw, aeth Sion a’r brynhawn Gwener. Ond doedd ferch brydferth o’r enw Lisa pan enillydd Cystadleuaeth gyffelyb, Hyllbeth i swyddfa’r prifathro. Ar e heb – a ddim yn bwriadu – oedd yn ddau ddeg pump, ond cyfrwng Saesneg i ddisgyblion ôl esbonio, dywedodd y prifathro dweud wrth ei fam. erbyn hynny, roedd e wedi dod yn hñn.

templatelliw.indd 16 7/4/09 10:07:11 Y TINCER EBRILL 2009 17

CYNGOR CYMUNED TREFEURIG

Cyfarfu’r Cyngor Cymuned nos Fawrth, 17 Ymunwyd â’r cyfarfod am tua 20 anfon ei ymddiheuriadau. Chwefror, yn Festri Horeb, Penrhyn-coch, munud gan Dr Clive King, gãr lleol oedd Dangoswyd y map newydd o’r plwyf gyda’r Cadeirydd, Cyng. Richard Owen, a gwybodaeth arbenigol am dderbyniad a oedd wedi cyrraedd, ac roedd pawb i’w yn y gadair. Roedd pum cynghorydd arall band llydan ym mhen ucha’r plwyf, y gweld yn blês iawn ag o. Byddai’n cael ei yn bresennol, ynghyd â’r Cynghorydd Sir tu draw i Benrhyn-coch. Eglurodd Dr osod yn ei le unwaith y byddai’r ffrâm a’r Clerc; derbyniwyd ymddiheuriadau King yr anawsterau a gâi pobl i dderbyn dderw wedi’i hadnewyddu. Nododd gan Cyng. Kari Walker (a oedd yn band llydan ym Mhen-bont a’r ardaloedd Kari Walker ei bod wedi cael sawl cãyn cynrychioli’r Cyngor mewn cyfarfod arall), cylchynol, a dangosodd fod posibilrwydd am y sbwriel oedd wedi crynhoi yn a’r Cynghorwyr Mervyn Hughes, Dai Rees i BT gael grant gan Lywodraeth y y lle aros bysys ger Post y Penrhyn, ac Morgan, Melvyn Evans a Gwenan Price. Cynulliad i wella mynediad i’r rhyngrwyd. roedd hi wedi mynd ati i glirio’r llanast. Adroddwyd bod copi drafft o fersiwn Diolchwyd i Dr King am yr wybodaeth Trafodwyd sut y gellid ceisio cadw’r lle’n newydd o fap Trefeurig, yr un sydd ar hon a phenderfynwyd trafod y mater daclusach yn y dyfodol. Penderfynwyd y sgwâr yn y Penrhyn, wedi’i gywiro, ymhellach yn y cyfarfod dilynol. Os oedd rhoi hysbysiad yn yr arosfan yn tynnu ac y dylai’r map newydd fod yn ei le yn unrhyw un yn yr ardaloedd a nodwyd sylw at y bin sbwriel oedd gerllaw, ac fuan. Adroddodd y Cadeirydd ei fod wedi ceisio cael mynediad i fand llydan i ymdrechu i ddod o hyd i rywun i ef a’r Is-Gadeirydd yn fodlon ar eiriad gan BT, ac wedi cael eu gwrthod, dylent dacluso’r lle yn rheolaidd yn y dyfodol. newydd y dogfennau oedd yn ymwneud hysbysu’r Clerc o hynny. Nodwyd fod y gyfrol oedd yn cynnwys â Grãp Cyswllt Airtricity, ac roeddynt Adroddodd y Cynghorydd Sir, Dai Suter, fersiwn mewn llawysgrifen o gofnodion wedi awdurdodi Kari Walker i arwyddo ar am ei ymdrechion i berswadio’r Cyngor y Cyngor yn Gymraeg rhwng Ionawr ran y Cyngor. Roedd Dafydd Sheppard Sir i raeanu’r ffyrdd yn yr ardaloedd 2002 a Thachwedd 2008 bellach yn llawn. wedi astudio’r wybodaeth a anfonwyd gwledig teneuaf eu poblogaeth. Nid oedd Diolchwyd i Edwina Davies am ei gwaith gan Shelter Cymru am eu gwaith, a wedi cael llawer o lwyddiant, oherwydd cymen, a phenderfynwyd trosglwyddo’r chyfl wynodd adroddiad i’r Cyngor. Byddai prinder adnoddau Cyngor Ceredigion; gyfrol i Archifdy Ceredigion, lle’r oedd cynrychiolydd Shelter Cymru yn ymweld fodd bynnag awgrymodd y dylai’r Cyngor y gweddill o’r hen lyfrau cofnodion. â’r Cyngor yn y dyfodol. ailanfon ei gais am fi niau graean o ystyried Penderfynwyd y byddai’r Cyngor o hyn Roedd Kari Walker wedi anfon y trafferthion a gafwyd gan yrwyr yn ymlaen yn cadw’r cofnodion mewn ffurf adroddiadau ysgrifenedig ar gyfarfod Un ystod y tywydd rhewllyd diweddar. deipiedig yn unig. Llais Cymru y bu ynddo yn Aberaeron Ystyriodd y Cyngor y ceisiadau Penderfynwyd y dylid mynd ar ôl ac am Bwyllgor Adnewyddu Neuadd y blynyddol am grantiau gan gymdeithasau a cynigion Dr. Clive King ar gyfer gwella Penrhyn. Roedd holiadur perthnasol mudiadau lleol, a phenderfynwyd cefnogi’r derbyniad band llydan ym Mhen-bont i’r defnydd o’r Neuadd yn y presennol canlynol: Cae Chwarae Pen-bont, £250; a’r ardaloedd cylchynol. Roedd Canolfan a’r dyfodol wedi’i ddosbarthu’n eang. Grãp Datblygu Ysgol Trefeurig, £200; Grãp Rhoserchan eisoes wedi ysgrifennu Roedd Kari Walker a Melvyn Evans wedi Tai Chi Pen-bont, £150; Grãp Ymestyn at y Cyngor yn cefnogi’r alwad am bod mewn sesiwn hyfforddi ar y Côd Trefeurig, £150; Neuadd y Penrhyn, £750; wella’r ddarpariaeth. Roedd Dafydd Ymddygiad a gynhaliwyd yn Aberystwyth Clwb Pêl-droed Penrhyn-coch, £500; Sheppard wedi bod mewn cyfarfod a ar 28 Ionawr. Patrasa, £500; Cymdeithas Ymddeolwyr y gynhaliwyd yn Aberystwyth gan Age Roedd Cyngor Ceredigion wedi hysbysu’r Penrhyn, £150; Apêl Trefeurig, Eisteddfod Concern Cymru lle’r oedd yr heddlu Cyngor y byddai’r cyfnod a ganiateid i yr Urdd 2010, £200; Cartref Tregerddan, a swyddogion Safonau Masnach wedi gynghorau cymuned ymateb i geisiadau £250; Ambiwlans Awyr Cymru, £300; tynnu sylw at yr holl wahanol ffyrdd a cynllunio yn cael ei gwtogi o 21 diwrnod i cyfanswm o £3,400. ddefnyddir gan dwyllwyr i fanteisio ar yr 14 diwrnod. Nid oedd y Cyngor yn fodlon Nodwyd y penderfyniadau cynllunio henoed ac eraill. Roedd llawer wedi colli ar y penderfyniad hwn, a phenderfynwyd canlynol: 56 Glanceulan, Penrhyn, arian sylweddol oherwydd pob math o trafod y mater gydag Un Llais Cymru. estyniad a newidiadau – caniatawyd; sgams, ac roedd hi’n bwysig tynnu sylw Roedd Adran yr Amgylchedd, Cyngor Plas Gogerddan, Penrhyn, dileu amod pobl at hyn. Adroddodd Kari Walker Ceredigion, wedi cynhyrchu tafl en cynllunio – caniatawyd. Ystyriwyd y ar gyfarfod diweddaraf Grãp Cyswllt arweiniol ar gyfer perchnogion cãn, cais canlynol: darn o dir ger Awelon, Airtricity. Roedd trafodaeth bellach wedi a phenderfynwyd archebu copïau i’w Cefn-llwyd, codi tñ a storfa – cefnogodd y bod am y Cynllun Cymunedol, a byddai harddangos pan fyddent ar gael, ynghyd Cyngor y cais. cynigion yn cael eu hanfon i’r Cyngor yn â holi am arwyddion. Penderfynodd y Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth,17 Mawrth, y man. Cyngor na fyddai’n rhoi ei enw yn yr het yn Hen Ysgol Trefeurig, gyda’r Cadeirydd, Roedd Melvyn Evans a Kari Walker eleni ar gyfer lle mewn te parti ym Mhalas Cyng. Richard Owen yn y gadair. Roedd wedi bod mewn cyfarfod ynglñn â’r Buckingham, gan nad oedd y Cadeirydd pob cynghorydd yn bresennol, ar wahân Cynllun Datblygu Lleol, a chafwyd yn dymuno mynychu’r digwyddiad. i’r Cyng. Dai Rees Morgan a oedd wedi adroddiad llawn ganddynt. Roedd fersiwn o’r Cynllun bellach wedi’i ryddhau ar gyfer ymgynghori. Gofynnwyd i Richard Owen gael golwg arno, a gweld sut y byddai orau i’r Cyngor ymateb iddo. Gwasanaeth Nodwyd y penderfyniad cynllunio canlynol: tir ger Pendorlan, Pen-bont, dau Cynnal M.H. dñ – caniatawyd. Ystyriwyd y ceisiadau Gwasanaeth Torri Porfa a canlynol: tir ger Ysgubor Newydd, Garddio, Peintio, Teilo, D.I.Y. Capel Madog, sied ar gyfer peiriannau a manion waith eraill o amgylch amaethyddol – dim gwrthwynebiad; y tŷ 44 Dôl Helyg, Penrhyn, estyniad – dim gwrthwynebiad. Cynhelir y cyfarfod Disgownt i bensiynwyr nesaf, nos Fawrth, 21 Ebrill yn Neuadd Ffoniwch ni yn gyntaf ar y Penrhyn. Mae’r cofnodion llawn i’w 01970 881090 / gweld ar www.trefeuirg.org. 07792457816

templatelliw.indd 17 7/4/09 10:05:55 18 Y TINCER EBRILL 2009

YSGOL RHYDYPENNAU

Eisteddfod Ysgol

Ar y 19eg o Fawrth cynhaliwyd Eisteddfod yr Ysgol. Ar ôl wythnosau o ymarfer a chwblhau gwaith penodol ar gyfer cystadlaethau dosbarth, daeth yr amser i feirniadu ymdrechion y plant. Roedd hi’n ofynnol i bob plentyn adrodd neu ganu neu chwarae darn offerynnol. Yn ychwanegol i hyn bu’r beirniaid yn dewis y goreuon o’r cystadlaethau dosbarth. Roedd pob tasg yn y gystadleuaeth yn ymwneud â Chymru; bu blwyddyn 1 yn creu llun ar y thema ‘Cymru’, blwyddyn 2 yn dylunio a chreu cenhinen, blwyddyn 3 a 4 yn ysgrifennu llawysgrifen a blwyddyn 5 a 6 yn cyfansoddi cerdd ar gyfer y brif gystadleuaeth, sef ennill Y Gadair ar y thema – ‘Fy Arwr i’. Eleni, ar ganiad y corn, Beca Davies o fl wyddyn 6 a gododd o ganol y gynulleidfa i gipio’r Gadair. Y tîm hoci buddugol: o’r chwith-Ffi on Wyn, Lucy Ankin, Cerys Harvey, Steffan Clifton, Elis Lewis, Bethan Llongyfarchiadau mawr i Beca. Henley(capten), Rhys Huw, Beca Davies a Ffi on Evans Dyma’r gerdd fuddigol

Fy Arwr i

Wrth i’r faner gorddi yn y gwynt, Mae’r arwr yn cynhesu, A’r Sylwebyddion yn siarad yn ddi-stop, A’r dorf yn dechrau chwysu.

Yng nghanol gwres cystadlu, Mae’r tensiwn yn anhygoel; Y Saeson yn sgorio lawer rhy hawdd A Chymru’n dechrau difl asu.

Ond cyn pen dim daw gwelliant Daw fy arwr i mewn i’r gêm. Fel llysywen chwim a chelfydd Mae’n dechrau codi stêm. Plant y Meithrin a’r Derbyn yn dathlu Dydd Gw^yl Dewi Codi’r bêl o hanner ffordd A rhedeg nôl at Sais. Ochor gamu a chic fach bwt y tîm Y Cwpan hefyd. Llongyfarchiadau mawr dosbarth. Ymysg yr hwyl a’r sbri atgyfnerthwyd A llwyddo i sgorio cais! iddynt am ennill ‘Y Dwbwl!’ neges bwysig y dydd.

Ychydig funudau yn weddill Hollol Bananas! Ymweld â’r Morlan A Chymru ar ei hôl hi, Yr asgellwr gwych yn croesi ‘to! Cafwyd diwrnod i’w gofi o ar y 6ed o Fawrth Ar y 4ydd o Fawrth fe aeth blwyddyn 1 a 2 i Dyma fy arwr bach i. gan fod pawb wedi cymryd rhan mewn Ganolfan Ffydd A Diwylliant Y Morlan i weld gweithgaredd i godi ymwybyddiaeth o fudiad arddangosfa gan blant o bedwar ban byd. Cawsant A’r chwiban ola’n swnio Masnach Deg. Daeth pawb â banana i’r ysgol a gyfl e i ychwanegu at yr arddangosfa a gellir gweld Y dorf sy’n gweiddi’n groch rhoddwyd tasg yn ymwneud â bananas i bob ffrwyth eu llafur tan ddiwedd y mis. Fy arwr i; seren y gêm, Shane Williams; athrylith mewn coch!

‘Dim Syniad’ (Beca Davies)

Ac ar ôl cystadlu brwd drwy’r dydd, roedd pwyntiau’r tri thñ yn agos iawn; ond Eleri a gariodd y dydd yn y pen draw. Da iawn i bawb am ymdrechu mor galed i sicrhau Eisteddfod Ysgol lwyddiannus iawn eleni eto. Hoffai’r ysgol ddiolch i’r beirniaid profi adol am eu doethineb yn ystod y dydd, sef Mrs Ann Evans, Mrs Kathleen Evans a Mrs Luned Richards.

Llwyddiant y tîm hoci

Mae tîm hoci’r ysgol wedi cael tymor neilltuol o dda eleni. Nid yn unig llwyddodd y tîm i ennill Y Gyngrair yng nghylch Aberystwyth; cipiodd Beca Davies yn cipio Cadair yr Eisteddfod Plant blwyddyn 2 yn mwynhau ymweld â’r Morlan

templatelliw.indd 18 7/4/09 10:07:38 Y TINCER EBRILL 2009 19

YSGOL PENRHYN-COCH

Eisteddfod Ysgol Mae pawb yn ‘ol yn y gwely, Cwis Llyfrau cyfl e i sgwrsio gyda’r actorion Mae pobman ‘di tawelu cyn cael gofyn cwestiynau i’r Ar ddydd Gwener y 13eg o Mae pobman yn ddu. Bu dau o dîmau’r ysgol wrthi’n cymeriadau am eu bywyd ayyb. Fawrth cynhaliwyd Eisteddfod Nos da. ddiwyd yn darllen Achub Myrff Diolch i Gwmni Arad Goch am y Gãyl Ddewi’r Ysgol. Eleni, (Alys Jones Gwasg Gomer). perfformiad. gwahoddwyd Mr Trefor Pugh a Eisteddfod Rhanbarth Roeddynt yn cymryd rhan Mr Donald Morgan i feirniadu’r yn ail rownd o gwis llyfrau’r cystadlu. Eleni, croesawyd Bu rhai o’r ysgol yn cystadlu yn Llyfrgell. Da iawn iddynt am eu yr ysgol Feithrin i gychwyn Eisteddfod Rhanbarth yr Urdd yn dyfalbarhad ac i Gwenda Wallace yr Eisteddfod a gwelwyd yr ddiweddar. Daeth Mared yn ail ar unwaith yn rhagor am yr holl aelodau ar y llwyfan yn canu yr Unawd Telyn. Llongyfarchiadau waith paratoi. ac yn llefaru. Cafwyd yna iddi. Llongyfarchiadau hefyd i ddiwrnod arbennig o gystadlu barti llefaru’r ysgol a wnaeth yn Arad Goch brwd rhwng aelodau y ddau arbennig ar y llwyfan ond heb M. Th omas dim sef Seilo a Stewi. Braf oedd gael gwobr. Da iawn chi. Braf oedd croesawu Cwmni gweld mwyafrif o ddisgyblion Arad Goch atom i’r ysgol Plymwr lleol yr ysgol yn cystadlu ar o leiaf Hoci unwaith yn rhagor. Cafwyd Penrhyn-coch un gystadleuaeth cyn dod at ei Cyfl wyniad o ddrama “Merched Gosod gwres canolog gilydd o fewn eu tîmau i ganu Bu tîmau yr ysgol wrthi yn y Gerddi” ganddynt. Drama Ystafelloedd ymolchi yn y corau. Llongyfarchiadau cystadlu yn frwd iawn ar ydy hon yn sôn am dlodi yng Cawodydd mawr i bawb am eu gwaith caled. ddau ddydd Sadwrn gwahanol nghefn gwlad ynghyd â hanes Pob math o waith plymwr Ar ddiwedd y dydd Seilo fu’n yn ddiweddar. Ar ddiwedd y dwy ferch ar eu ffordd i weithio Prisiau rhesymol fuddugol a chyfl wynwyd y darian tymor, cynhaliwyd twrnament yn y gerddi yn Llundain. Ar Ffôn symudol 07968 728 470 i gapteiniaid y tim, Wil Galbraith y cynghrair cyntaf ac yna’r ddiwedd y perfformiad, cafwyd Ffôn ty 01970 820375 a Catrin Evans gan Gadeirydd twrnament i’r ail gynghrair. Er y Llywodraethwyr, Mrs Glenys chwarae yn arbennig iawn, ni Morgan. lwyddwyd i ennill drwodd i’r rownd derfynol. Da iawn i bob Enillwyd y gadair eleni am un am eu chwarae brwd. y darn gorau o farddoniaeth Diolch i Ann Morris, Mr Hill a gan ddisgybl o fl wyddyn 6 gan Miss Cory am hyffroddi’r tîmau Mared Pugh-Evans. Testun y yn ystod y fl wyddyn ac i’r rhieni barddoniaeth oedd “Storm.” am eu cefnogaeth. 8.00am – 6.00pm Llun-Gwener Diolch i Mrs Gillian Dobson Camau Bach yw’r unig feithrinfa ddydd cyfrwng am ei gwaith beirniaidu. Trwynau Coch Llongyfarchiadau iddi hi ar ei Cymraeg yn Aberystwyth. gwaith. Yn ail ar y gystadleuaeth Fel rhan o ddathliadau “Diwrnod Rydym yn cynnig gofal dydd ac addysg o roedd Anwen Morris ac yn Trwyn Coch,” gwelwyd y ansawdd i blant o chwe wythnos oed hyd at oed ysgol. drydedd Hope Jennings-Powell. disgyblion (a nifer o’r staff!) yn = Dyma’r barddoniaeth buddugol: gwisgo dillad coch. Cafwyd llawer Mae’r clwb cyn ac ar ôl ysgol bywiog a leolir yn y feithrinfa o hwyl a sbri, gyda nifer yn yn cludo’r plant i ac o’r ysgolion lleol yn Aberystwyth. Mae Gorwedd yn fy ngwely, gwisgo trwynau coch. Llwyddwyd Clwb Gwyliau rhagorol ar gael yn ystod gwyliau’r ysgol Ceisio cwympo’i gysgu, i werthu dros 100 o’r trwynau hefyd. Felly, gall Camau Bach gynnig gofal dydd llawn neu Mynd i wylio’r ‘teli’, yn ystod yr wythnos fl aenorol. ran-amser i holl blant y teulu. Y storm yn gwrthod arafu. Codwyd swm o dros £150 tuag at yr apel. Gallwch fod yn dawel eich meddwl y bydd eich plentyn yn Mam yn dechrau sgrechian, cael y gofal gorau gan y tîm o staff profiadol a chymwys, a Dad yn dal i rochian, Dewi Pws hynny mewn awyrgylch deniadol, cyfeillgar a Chymreig. Rhys yn ei ofni, A ‘mola i yn corddi. Fel rhan o ddathliadau Diwrnod y Llyfr, gwahoddwyd bechgyn www.mym.co.uk 01970 639655 Y coed yn ratlan, blwyddyn 5 i dreulio bore yng A’r glaw yn tincian, nghwmni Dewi Pws. Cynhaliwyd Y gwynt yn chwipian, y gweithgareddau yn Llyfrgell A’r mellt yn gwichian. y Dre. Treuliwyd amser yn gwrando arno’n dweud stori, yn Cymorth cyfrifi adurol lleoledig yn Aberystwyth Y coed yn tawelu, cyfl awni tasgau amrywiol ac yn Ond mae’r glaw yn parhau, mwynhau trin llyfrau. Roedd yn Wedi Ystyried Gweithio ym Maes Y gwynt yn troi’n awel, gyfl e i’r disgyblion i ymweld â’r Cyfrifi adur A’r mellt yn difl annu. llyfrgell ac i dderbyn gwybodaeth Ymchwil y Farchnad? am y gwasanaethau sydd ar gael Mae Beaufort Research, cwmni blaenllaw iddynt yno. HELP? ymchwil cymdeithasol yng Nghymru, yn chwilio Dydi mam ddim yn sgrechian, Mae dad yn dal i rochian, Ymweliad cartref am siaradwyr Cymraeg i hyfforddi fel cyfwelwyr. Roger Thomas Mae Rhys wedi tawelu, Ffoniwch Nid oes angen profi ad ond mae mwynhau Mae ‘mola i’n well cwrdd â phobl, defnydd o gar a sgiliau Daeth y Parchedig Roger Thomas 07536 022 067 cyfathrebu da yn allweddol. Mae’r storm wedi pasio, atom yn yr ysgol yn ddiweddar i Dim gwerthu o gwbwl. Oriau hyblyg Mae dad wedi deffro gynnal gwasanaeth. Yn ystod y Cysylltwch â Isobel Cooper ar Mae mam yn y gegin gwasanaeth bu’n sôn am stori’r 01874 636416 am fwy o wybodaeth A Rhys yn y gegin Samariad Trugarog.

templatelliw.indd 19 7/4/09 10:06:00 20 Y TINCER EBRILL 2009

TASG Y TINCER

Diolch i bawb fu’n lliwio’r llun o’r plentyn yn hel yr wyau Pasg y tro diwethaf, gyda’r Wningen Basg yn ei wylio. Dyna braf oedd derbyn pob un o’ch lluniau, gyda sawl un ohonoch yn trio ‘Tasg y Tincer’ am y tro cyntaf. Da iawn wir, a daliwch ati! Dyma pwy fu wrthi’n brysur efo’r crayons a’r pensiliau a’r paent: Katie Boake, Llawen-fan, Salem, Penrhyn-coch; Lisa Ewart, Llys Deri, Cae Rhos, Bow Street; Mari Morgan, Maes y Mieri, Llandre; Teleri Elaine Morgan, Llandre Morgan, Ger-y-nant, Dolau; Elain Morgan, Fferm Glanfred, Llandre, Alison Keegan, Fferm Maes Bangor, Capel Bangor; Tomos Ifan, Monachty Bach, Pennant, Llan-non; Lili a Griff Lewis, Arosfa, Broncynfelin, Llangorwen; Mirain Gregory, Y Deri, 6 Llwyn Afallon, Aberystwyth. A phwy sy’n ennill y tro hwn? Ti, Elain Morgan, Llandre. Mae’n amlwg i ti fod yn brysur iawn efo’r paent a’r brwsh! Llongyfarchiadau mawr. Ddaru chi gofi o newid pob cloc ar 28 Ebrill? Ond does yna Ffi on Williams , enillydd Chwefror gymaint i’w gwneud – oriawr, y cloc ar y wal, cloc y meicrodon, cloc y teledu a’r peiriant DVD, Unwaith erioed yr ydw i wedi cloc y ffôn symudol ... rwy’n gweld glas-y-dorlan. Ydech chi siwr mod i wedi anghofi o wedi gweld un? Wyddoch chi newid ambell un. Ydech chi pa liwiau sydd i’w gweld ar ei wedi sylwi ar y dail a’r blodau’n blu? Mae’n nhw’n rhai llachar dechrau tyfu? Mae wyn i’w iawn. Yn ôl y sôn, anfonodd gweld ar gaeau ardal Y Tincer Noa golomen a glas-y-dorlan ers wythnosau. Mi es i weld o’r Arch i chwilio am dir sych. Enw rhai swci ar fferm yn y Dole Hedfannodd y glas-y-dorlan mor yn ddiweddar, ac roedden nhw uchel nes i’w blu gael eu lliwio’n wrth eu boddau’n gwneud las gan yr awyr a’u llosgi’n oren swn a rhedeg rownd a rownd gan yr haul – dyna stori dda! Cyfeiriad y sied wair. Roedden nhw’n Anfonwch eich gwaith ata’i wyn bach busneslyd iawn, yn erbyn Mai 1af i’r cyfeiriad gwthio eu pennau trwy’r iet! arferol: Tasg y Tincer, 46 Mae hefyd yn amser pan welir Bryncastell, Bow Street. nythod bach yn y cloddiau, ac Ceredigion, SY24 5DE. Pob os edrychwch yn ofalus, ‘falle hwyl i bawb fydd yn cystadlu bod yna wyau yn rhai ohonynt! yn Eisteddfod Penrhyn-coch – Oed Rhif ffôn Ydech chi’n gyfarwydd â cherdd cofi wch wneud eich gorau! Ta ta bardd o’r enw Waldo Williams, tan toc! a ysgrifennodd bennill, ‘Byd yr aderyn bach’? Dyma ei llinellau cyntaf:

“Pa eisiau dim hapusach na byd yr aderyn bach? Amrywiaeth eang o Byd o hedfan a chanu lyfrau, cardiau,cerddoriaeth A hwylio toc i gael ty. ac anrhegion Cymraeg. Gosod y ty ar gesail Heb do ond wyneb yr haul.” Croesawir archebion gan unigolion ac ysgolion Rhif 318 | EBRILL 2009 Y mis hwn beth am liwio’r 13 Stryd y Bont glas-y-dorlan neu’r kingfi sher Aberystwyth wrth iddo hel pryfed i’w ginio? 01970 626200

templatelliw.indd 20 7/4/09 10:16:00